‫موضوع تحقیق درس ایمنی صنایع ‪:‬‬

‫انواع آتش و انفجار‬

‫استفاده شده از ‪WORD 2019‬‬
‫تهیه کننده ‪:‬‬
‫حسن رستم زاده [‪]9734003‬‬
‫استاد مربوطه ‪:‬‬
‫‪Mir Mohammad Khalilipour Langerudi‬‬

‫زاهدان ‪ -‬دانشگاه‪ :‬سیستان و بلوچستان – مهندسی شیمی‬

‫اردیبهشت ‪1400‬‬
‫فهرست‬

‫‪1‬‬
‫مقدمه ‪)3( ..........................................................................................................‬‬

‫انواع آتش و انفجار ‪:‬‬

‫‪ -1‬آتش استخری(‪)4( ........................................................................... )Pool fire‬‬

‫‪ - 2‬آتش توپی (‪)5( .............................................................................. )ball fire‬‬

‫‪Boiling Liquid Expanding Explosion.........................................................‬‬ ‫‪(7) - 3‬‬

‫‪Detonation Explosion.............................................................................‬‬ ‫‪(9) - 4‬‬

‫منابع اینترنتی ‪)11( ..............................................................................................‬‬

‫مقدمه ‪:‬‬
‫آتش چیست ؟‬
‫اگر بخواهیم تعریف مناسبی برای آتش داشته باشیم باید ابتدا به مبحث سوختن بپردازیم ‪،‬‬
‫زیرا که سوختن تمام اجسام و مواد گوناگون نتیجه آتش سوزی است‪ .‬لذا سوختن نتیجه یک‬
‫سری واکنش های شیمیائی است که نور شعله و گرما را به همراه دارد برای آتش نیز بسیار‬

‫‪2‬‬
 ‫مناسب و زیبنده است‪ .‬البته نوعی از سوختن بدون گرما و شعله هم وجود دارد که‬
‫اکسیداسیون نامیده میشود‪،‬و آن ترکیب فلزات با اکسیژن هواست که همان زنگ زدگی و‬
‫فساد فلزات است‪.‬‬
‫امروزه‪ ،‬پرداختن به مسائل ایمنی و ارتقاء سالمت نیروی انسانی به عنوان یکی از مهمترین‬
‫اصول در هر سازمان مورد صحبت است‪ .‬پیشگیری از وقوع حوادث و ارتقاء آمادگی‬
‫دربرابر بحران های احتمالی مدیریت بحران از اولویت های اساسی هر سازمانی می باشد‪.‬‬
‫این موضوع در حوزه آزمایشگاه ها و کارگاه های آموزشی و پژوهشی به دلیل نوع ماهیت‬
‫عملکردی آنها و استفاده از انواع مختلف مواد شیمیایی‪ ،‬بر اهمیت موضوع پیشگیری از‬
‫بروز حوادث تاکید می کند‪ .‬عدم پایش استانداردهای مرتبط با ساخت و تجهیز آزمایشگاه‬
‫ها ‪ ،‬کارگاه ها و نبود برنامه منسجم فرهنگ سازی در این زمینه موجب شده است تا برای‬
‫رسیدن به مرز استانداردهای بین المللی راهی طوالنی داشته باشیم‪ .‬بی شک‪ ،‬پرداختن به‬
‫مسئله ایمنی آزمایشگاه ها نوعی سرمایه گذاری است که در دراز مدت می تواند توسعه و‬
‫تعالی را در عرصه های مختلف از جمله علوم مربوطه موجب شود‪ .‬افزایش سطح دانش‬
‫ایمنی افراد و رعایت اصول ایمنی در آزمایشگاه ها موجب کاهش حوادث احتمالی می شود‪.‬‬
‫اهمیت موضوع ایمنی در آزمایشگاهها از زاویای گوناگونی قابل بررسی است‪ ،‬زیرا‬
‫آزمایشگاه مکانی حساس برای بروز حوادث که با بکار بردن کنترلهای بهداشتی‪ ،‬کنترل‬
‫عفونتها و تدابیر اصول ایمنی این حوادث قابل پیش گیری هستند‪ .‬وجود مواد قابل اشتعال‪،‬‬
‫گازهای خطرناک‪ ،‬اشعه های رادیواکتیو‪ ،‬مواد شیمیایی و میکروارگانیسمهای زنده در‬
‫آزمایشگاه‪ ،‬مراقبتهای جدی و مداومی را در رابطه با مسائل ایمنی و بهداشت در جهت حفظ‬
‫جان پرسنل و مراجعه کنندگان را میطلبد‪ .‬امید آن می رود مطالب ارائه شده در این فایل‬
‫آموزشی با عنوان آتش سوزی‪ ،‬بتواند سطح ایمنی افراد شاغل در آزمایشگاهها را افزایش‬
‫دهد و گامی در جهت فرهنگ سازی و پیشگیری از خطرات احتمالی در زمانهای مختلف‬
‫بخصوص مواقع بحران باشد‪.‬‬

‫انواع آتش و انفجار ‪:‬‬

‫‪ -1‬آتش استخری (‪: )Pool fire‬‬

‫‪3‬‬
 ‫آتش استخر نوعی شعله انتشار است که در آن یک الیه از سوخت مایع فرار در حال تبخیر و سوختن‬
‫است‪ .‬الیه سوخت می تواند روی یک الیه جامد افقی یا روی مایع با چگالی باالتر ‪ ،‬معموالً شناور‬
‫باشد‪ .‬آتش سوزی استخرها یک سناریوی مهم در علم ایمنی در برابر آتش است ‪ ،‬زیرا مقادیر زیادی‬
‫سوخت مایع توسط صنایع مختلف ذخیره و حمل می شود‪.‬‬

‫مهمترین پارامتر فیزیکی توصیف آتش استخر میزان آزاد سازی گرما است که حداقل فاصله ایمنی‬
‫مورد نیاز برای جلوگیری از سوختگی ناشی از تابش حرارتی را تعیین می کند‪ .‬سرعت انتشار گرما با‬
‫سرعت تبخیر سوخت محدود می شود ‪ ،‬زیرا واکنش احتراق در فاز گاز اتفاق می افتد‪ .‬میزان تبخیر ‪،‬‬
‫به نوبه خود ‪ ،‬توسط پارامترهای فیزیکی دیگر ‪ ،‬مانند عمق ‪ ،‬سطح و شکل استخر ‪ ،‬و همچنین نقطه‬
‫جوش سوخت ‪ ،‬گرمای تبخیر ‪ ،‬گرمای احتراق ‪ ،‬رسانایی گرمایی و سایر موارد تعیین می شود‪ .‬یک‬
‫حلقه بازخورد بین میزان انتشار گرما و سرعت تبخیر وجود دارد ‪ ،‬زیرا قسمت قابل توجهی از انرژی‬
‫آزاد شده در واکنش احتراق از فاز گاز به سوخت مایع منتقل می شود و می تواند گرمای مورد نیاز‬
‫بخار را تأمین کند‪ .‬در مورد آتش سوزی های بزرگ استخر ‪ ،‬بیشتر انتقال گرما به صورت تشعشع‬
‫حرارتی اتفاق می افتد‪ .‬سوخت های معمول در آتش سوزی حوضچه های استخر یا آزمایش های شبیه‬
‫سازی آنها شامل هیدروکربن های آلیفاتیک (‪ ، n-heptane‬گاز مایع پروپان) ‪ ،‬هیدروکربن های‬
‫معطر (تولوئن ‪ ،‬زایلن) ‪ ،‬الکل ها (متانول ‪ ،‬اتانول) یا مخلوط های آنها (نفت سفید) است‪ .‬مهم این‬
‫است که آتش سوزی استخر با سوخت محلول در آب نباید با آب خاموش شود ‪ ،‬زیرا این امر می تواند‬
‫باعث جوشاندن مواد منفجره و پاشیدن مواد در حال سوختن شود‪.‬‬

‫آتش استخری و حوادث زنجیره ای ‪:‬‬

‫آتش استخری نقش بسیار موثری نیز در رخداد حوادث زنجیره ای دارد‪ .‬به ویژه در محوطه ای از‬
‫مخازن نفتی (تانک فارم)‪ ،‬یک آتش استخری می تواند کل آن مجموعه را از بین ببرد و یا آتشی که به‬
‫صورت محلی درون یک دایک وال(دیواره شنی اطراف مخازن) شروع می شود‪ ،‬می تواند کل مجموعه‬
‫را درگیر کند‪.‬‬

‫‪ - 2‬آتش توپی (‪: )ball fire‬‬

‫یکی از دستگاه های طراحی شده برای مقابله با آتش‪ ،‬توپ آتش خاموش کن هست‪ .‬این شیوه اطفاء‬
‫حریق سال های بسیار دور مورد استفاده قرار می گرفته که کم کم با آمدن شیوه های جدید اطفاء از‬

‫‪4‬‬
‫دور خارج شده است‪ ،‬اما اخیراً توپ آتش خاموش کن دوباره و این بار با طراحی های جدید در سراسر‬
‫آمریکای شمالی محبوب خاص و عام شده اند‪ .‬توپ های آتش خاموش کن با کیفیت باالیی ارائه شده اند‬
‫و در طراحی جدید آن ها مزایای زیادی وجود دارد‪ .‬آتش خاموش کن های مختلف نقش مهمی را در‬
‫سیستم های ایمنی ساختمان های مسکونی و تجاری ایفا می کند‪.‬‬

‫آتش خاموش کن توپی‬

‫اگر نگاهی به حوادث آتش سوزی در قرن نوزدهم بیاندازیم‪ ،‬می بینیم یکی از شیوه های خاموش کردن‬
‫آتش در آن زمان استفاده از توپ های شیشه ای بوده است‪ .‬این توپ ها حاوی مواد خاموش کننده آتش‬
‫بودند که در مواجه با آتش عکس العمل نشان می دادند؛ اما این روش اطفاء حریق به تدریج از مد‬
‫افتاد و روش های جدید ابداع شد؛ اما خبر جدید این است که توپ های فراموش شده‪ ،‬اخیراً با تغییرات‬
‫اساسی دوباره به صنعت بازگشته اند‪ .‬این بازگشتی دوباره است البته باید گفت که توپ های آتش‬
‫خاموش کن امروزی دیگر از شیشه ساخته نمی شوند‪ .‬توپ های جدید پوششی از فوم دارند که در‬
‫‪ pvc‬پیچیده شده است‪.‬‬

‫ویژگی های آتش خاموش کن توپی‬

‫این توپ ها در مقابل حرارت شدید و شعله های آتش واکنش سریع انجام می دهند‪ .‬باعث می شوند که‬
‫محرک های درون محفظه درآن واحد عکس العمل نشان داده و مواد خاموش کننده بر روی آتش پخش‬
‫شوند تا آتش اطفا شود‪ .‬در این آتش خاموش کن ها از ماده شیمیایی مونو آمونیو مفسفات به عنوان‬
‫یک جایگزین غیرسمی برای خاموش کردن آتش های کالس ‪ A، B‬یا ‪ ،C‬بدون مداخله انسان استفاده‬
‫می شود‪ .‬این وسایل ایمنی معموالً در لفاف هایی با رنگ روشن بسته بندی شده و مورد استفاده‬
‫قرارمی گیرند‪.‬‬

‫ویژگی های آتش خاموش کن توپی‬

‫این توپ ها در مقابل حرارت شدید و شعله های آتش واکنش سریع انجام می دهند‪ .‬باعث می شوند که‬
‫محرک های درون محفظه درآن واحد عکس العمل نشان داده و مواد خاموش کننده بر روی آتش پخش‬

‫‪5‬‬
 ‫شوند تا آتش اطفا شود‪ .‬در این آتش خاموش کن ها از ماده شیمیایی مونو آمونیو مفسفات به عنوان‬
‫یک جایگزین غیرسمی برای خاموش کردن آتش های کالس ‪ A، B‬یا ‪ ،C‬بدون مداخله انسان استفاده‬
‫می شود‪.‬‬

‫مزایای آتش خاموش کن توپی‬

‫توپ های آتش خاموش کن منحصر به فردند و اغلب در آتش سوزی های معمولی به منظور ارائه حفاظت و پوشش‬
‫بیشتر در خانه ها و دفاتر مورد استفاده قرار می گیرند‪.‬نگهداری این وسیله ی اطفاء حریق آسان است‪ ،‬احتیاجی به‬
‫تعمیر و نگهداری خاصی ندارد و می توان به مدت پنج سال به آن اکتفا کرد‪.‬‬

‫‪ -‬این توپ ها پوشش قابل اعتمادی را به شما قبل از جایگزینی ارائه می دهند‪.‬‬

‫‪ -‬انعطاف پذیر هستند و کاربری آسانی دارند‪.‬‬

‫‪ -‬خطری برای سالمتی ندارد‪.‬‬

‫‪ -‬برای مدیریت حریق مناسب است‪.‬‬

‫‪ -‬به محیط زیست آسیب نمی رساند‪.‬‬

‫‪ -3‬جوشاندن انفجار مایع در حال جوش ‪: Boiling Liquid Expanding Explosion‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪ A‬جوشاندن مایع در حال انفجار انفجار‪ o‬ناشی از پارگی رگ حاوی مایع تحت فشار که به دمای باالتر از نقطه‬
‫جوش رسیده است‪ .‬از آنجا که نقطه جوش مایع با فشار باال می رود ‪ ،‬محتوای ظرف تحت فشار می تواند مایع‬
‫باقی بماند تا زمانی که رگ سالم است‪ .‬در صورت به خطر افتادن یکپارچگی رگ ‪ ،‬از دست دادن فشار و افت‬
‫نقطه جوش می تواند باعث‪ o‬شود مایعات‪ o‬به سرعت به گاز تبدیل شده و به سرعت منبسط شوند‪ .‬اگر گاز نیز‬
‫قابل احتراق باشد‪.‬‬

‫به عنوان مثال با هیدروکربن و الکل ها ‪ ،‬آتش سوزی بعدی می تواند باعث آسیب بیشتر‪ o‬شود‬

‫مایعات سه ویژگی دارند که مربوط به بحث ‪ BLEVE‬هستند‪:‬‬

‫اگر مایعی در یک ظرف مهر و موم شده جوشانده شود ‪ ،‬فشار داخل ظرف افزایش‪ .‬با تغییر مایعات‪ o‬به گاز ‪،‬‬
‫منبسط می شود ‪ -‬این انبساط‪ o‬در یک ظرف تهویه باعث می شود گاز و مایع فضای بیشتری را اشغال کنند‪ .‬در‬
‫یک ظرف مهر و موم شده گاز و مایع قادر به اشغال فضای بیشتر نیستند و بنابراین‪ o‬فشار افزایش می یابد‪.‬‬
‫ظروف تحت فشار حاوی مایعات می توانند در جایی به تعادل برسند که مایع از جوشیدن متوقف شده و فشار از‬
‫افزایش می رسد‪ .‬این امر هنگامی اتفاق می افتد که دیگر گرما به سیستم اضافه نشود ‪ ،‬یا به دلیل اینکه‪ o‬به‬
‫دمای محیط رسیده است ‪ ،‬یا اینکه به یک تعادل حالت پایدار بین گرمای دریافت شده از منبع گرما و گرمای از‬
‫دست رفته به محیط رسیده است ‪ ،‬یا به این دلیل که یک منبع حرارتی برداشته شده است (در این حالت اخیر‬
‫اگر گرما از سیستم خارج شود ‪ ،‬دما و فشار کاهش می یابد)‪o.‬‬

‫دمای جوش مایع به فشار بستگی دارد ‪ -‬فشارهای باال منجر می شود دمای زیاد جوش ‪ ،‬و فشار کم باعث‪o‬‬
‫دمای پایین جوش می شود‪ .‬یک آزمایش ساده معمول قرار دادن یک فنجان آب در محفظه خال‪ ، uum‬و سپس‬
‫کاهش فشار در محفظه تا جوش آمدن آب است‪ .‬با کاهش فشار آب حتی در دمای اتاق می جوشد‪ .‬این از دو‬
‫طریق کار می کند ‪ -‬اگر فشار بیش از فشار طبیعی اتمسفر افزایش یابد ‪ ،‬جوشاندن آب گرم می تواند بسیار‬
‫فراتر از درجه حرارت طبیعی باشد‪ .‬سیستم خنک کننده یک موتور احتراق داخلی مدرن نمونه متداولی است‪.‬‬

‫وقتی مایعی جوش می آید به گاز تبدیل می شود‪ .‬گاز حاصل فضای بسیار بیشتری از مایعات را اشغال می کند‪.‬‬
‫به طور معمول ‪ ،‬یک ‪ BLEVE‬با یک ظرف مایع شروع می شود که باالتر‪ o‬از دمای جوش تحت فشار اتمسفر‬
‫خود قرار دارد‪ .‬بسیاری‪ o‬از موادی که به طور معمول به صورت مایعات ذخیره می شوند ‪ ،‬مانند ‪ ,CO2‬پروپان‬
‫و سایر گازهای صنعتی صنعتی دارای دمای جوش ‪ ،‬در فشار اتمسفر ‪ ،‬بسیار کمتر از دمای اتاق هستند‪ .‬در‬
‫مورد آب ‪ ،‬اگر یک محفظه تحت فشار آب خیلی فراتر از ‪ 100‬درجه سانتیگراد استاندارد (‪ 212‬درجه‬
‫فارنهایت)‪ o‬گرم شود ‪ ،‬یک ‪ BLEVE‬ممکن است رخ دهد‪ .‬آن ظرف ‪ ،‬از آنجا که آب جوش آن را تحت فشار قرار‬
‫می دهد ‪ ،‬قادر است آب مایع را در دمای بسیار باال نگه دارد‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫اگر ظرف تحت فشار ‪ ،‬حاوی مایع در دمای باال (که ممکن است در دمای اتاق باشد ‪ ،‬بسته به ماده) پاره‬
‫شود ‪ ،‬فشاری که از جوشیدن مایع جلوگیری می کند از بین می رود‪ .‬اگر پارگی فاجعه بار باشد ‪ ،‬جایی که رگ‬
‫بالفاصله قادر به تحمل هیچ فشاری نیست ‪ ،‬ناگهان یک توده مایع زیادی وجود دارد که در دمای بسیار‪ o‬باال و‬
‫فشار بسیار‪ o‬پایین‪ o‬است‪ .‬این باعث می شود که بخشی از مایع "آنی" بجوشد ‪ ،‬که به نوبه خود باعث انبساط‪o‬‬
‫بسیار سریع می شود‪ .‬بسته به دما ‪ ،‬فشار و ماده درگیر ‪ ،‬آن انبساط‪ o‬ممکن است به قدری سریع باشد که بتوان‬
‫آن را به عنوان یک انفجار طبقه بندی کرد ‪ ،‬کامالً قادر به وارد آوردن آسیب شدید به محیط اطراف است‪.‬‬

‫آتش سوزی‬

‫پارچه می تواند در اثر آتش سوزی خارجی در مجاورت مخزن ذخیره سازی باعث‪ o‬گرم شدن محتویات و‬
‫افزایش فشار شود‪ .‬در حالی که مخازن اغلب‪ o‬برای مقاومت در برابر فشار زیاد طراحی شده اند ‪ ،‬گرم شدن‬
‫مداوم باعث‪ o‬ضعیف شدن فلز و در نهایت خراب شدن آن می شود‪ .‬اگر مخزن در محلی گرم شود که هیچ مایعی‬
‫وجود ندارد ‪ ،‬ممکن است سریعتر بدون مایع پاره شود تا گرما جذب شود‪ .‬ظروف گاز معموالً به دریچه تسکین‬
‫مجهز هستند که از فشار اضافی خارج می شوند ‪ ،‬اما اگر فشار به سرعت کافی آزاد نشود ‪ ،‬مخزن می تواند‬
‫خراب شود‪ .‬اندازه دریچه های تسکین‪ o‬دهنده به اندازه ای است که فشار را به اندازه کافی سریع آزاد می کند تا‬
‫از افزایش فشار بیش از قدرت رگ جلوگیری کند ‪ ،‬اما آنقدر سریع نیست که دلیل انفجار باشد‪ .‬یک دریچه‬
‫تسکین دهنده به اندازه مناسب اجازه می دهد تا مایع درون آن به آرامی بجوشد و یک فشار ثابت را در رگ‬
‫حفظ کند تا زمانی که تمام مایع جوشانده و رگ تخلیه شود‪ .‬اگر ماده درگیر قابل اشتعال باشد ‪ ،‬احتماالً ابر‬
‫حاصل از ماده پس از وقوع ‪ BLEVE‬مشتعل شده و یک گلوله آتشین و احتماالً‪ o‬انفجار هوا و سوخت ایجاد می‬
‫کند ‪ ،‬همچنین نامیده می شود انفجار ابر بخار‪ )VCE( o‬اگر مواد سمی باشد‪.‬‬

‫حوادث‬

‫‪ 28‬ژوئن ‪ :1959‬فاجعه کشتی مِلدریم در مِلدریم ‪ ،‬جورجیا ایاالت‪ o‬متحده‪.‬‬

‫‪ 28‬مارس ‪ :1960‬آتش سوزی پیوند ویسکی خیابان ‪ Cheapside‬در گالسگو ‪ ،‬اسکاتلند‬

‫‪ 4‬ژانویه ‪ :1966‬فاجعه فیزین ‪ ،‬انفجار مخزن ذخیره ‪ LPG‬در نزدیکی فیزین ‪ ،‬فرانسه‬

‫‪ 21‬ژوئن ‪ :1970‬انفجار‪ o‬ماشین مخزن پروپان از ریل خارج شده در هالل احمر ‪ ،‬ایلینوی‬

‫‪ -4‬انفجار منفجر‪: Detonation Explosion‬‬

‫به منظور بررسي تغييرات شدت لرزش زمين در اثر تغيير روش انفجار و نوع ماده منفجره تعداد‬

‫‪8‬‬
 ‫وسيعي از داده هاي ثبت شده لرزش در يک معدن زغال سنگ روباز تجزيه و تحليل شد که در اين‬
‫مطالعه از دسته هایی از داده هاي انفجاري که از به کارگيري سه روش متفاوت انفجار و دو نوع ماده‬
‫منفجره آنفو و ژله اي در معدن مذکور به دست آمده استفاده شده که در نتيجه تجزيه و تحليل هاي‬
‫آماري داده هاي مزبور پنج رابطه تجربي فيمابين حداکثر سرعت ذره و فاصله مقياس شده ارايه شده‬
‫اند‪ .‬براي اين فرمولها که بهترين همخواني را با داده ها دارند ضرايب همبستگي بسيار خوبي به دست‬
‫آمده اند‪ .‬مقايسه نتايج حاصل از آناليزها نشان مي دهد که تغيير روش آتشکاري و نوع ماده منفجره‬
‫تاثير شديدي بر ميزان لرزش زمين دارد‪ .‬نقش هر کدام از اين عوامل در مقاله حاضر به صورت کمي‬
‫تعيين شده است‪ .‬نرخ کاهش لرزش متاثر از روش آتشکاري و نوع ماده منفجره در هر نوع از‬
‫انفجارها متغير است‪ .‬شدت اين کاهش در مقادير کم فاصله مقياس شده بيشتر است اما در مقادير‬
‫مشخصي از فاصله مقياس شده به ميزان کم و بيش ثابتي مي رسد‪ .‬دامنه اين نرخ کاهش‪ ،‬بسته به‬
‫نوع ماده منفجره و فاصله مقياس شده‪ ،‬از ‪ %45.77‬تا ‪ %89.34‬در مورد انفجار با سطح آزاد و از‬
‫‪ %38.72‬تا ‪ %56.28‬در مورد انفجار با سپر ضربه گير تغيير مي يابد‪.‬‬

‫همچنين مشاهده شده که يکي از دو پارامتر مشخصه ميدان در معيارهاي تجربي لرزش به شدت متاثر‬
‫از روش انفجار و نوع ماده منفجره مي باشد‪ .‬در حاليکه پارامتر ديگر تاثير چنداني از دو عامل مذکور‬
‫نگرفته و بيشتر تابع شرايط و ويژگي هاي زمين است‪.‬‬

‫مواد منفجره موادی هستند که از نظر شیمیایی ناپایدار هستند و در صورت آغاز فرایند انفجار‪ ،‬با‬
‫سرعت زیاد منبسط می‌شوند و حجم زیادی گاز و گاهی نور و صدای زیاد تولید می‌کنند‪ .‬این آزاد شدن‬
‫گاز به نوب ٔه خود می‌تواند باعث پرتاب شدن قطعات و اشیاء اطراف و تبدیل شدن آن‌ها به ترکش شود‪.‬‬

‫هر ترکیب انفجاری از دو بخش اکسید کننده و سوخت تشکیل شده‌است‪ .‬هر ماد ٔه سوختی‪ ،‬در حرارت‬
‫مناسب و در کنار اکسیژن آتش می‌گیرد و می‌سوزد‪ .‬اما چون در هوا اکسیژن به صورت خالص وجود‬
‫ندارد‪ ،‬سوختن این مواد به تدریج صورت می‌گیرد‪ .‬در مواد منفجره‪ ،‬در کنار سوخت‪ ،‬ماده اکسیدکننده‬
‫افزوده می‌شود‪ .‬ماده اکسید کننده‪ ،‬در هنگام واکنش مقدار زیادی اکسیژن آزاد می‌کند و این اکسیژن با‬
‫سوخت ترکیب شده و باعث واکنش ناگهانی کل سوخت می‌شود و انفجار به وجود می‌آید که به این دلیل‬

‫‪9‬‬
 ‫مواد منفجره برای واکنش نیازی به هوا ندارند و اکسیژن مورد نیاز خود را از درون خود تأمین‬
‫می‌کنند‪ .‬ماده منفجره ترکیب شیمیایی است که هر ماده سوختنی قابل انفجار است اگر این شرایط فراهم‬
‫بشود‪:‬‬

‫اکسیژن به اندازه کافی باشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫امکان ترکیب سریع اکسیژن با ماده سوختنی فراهم باشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫انرژی به میزان فعال کردن مواد موجود باشد‪ .‬اکثر مواد منفجره از طریق فیتیله و انرژی‬ ‫‪-‬‬
‫حرارتی قابل انفجاراند و برخی از آنان عالوه بر حرارت با شک الکتریکی نیز فعال میشوند اما‬
‫در مورد موادی که به انرژی بیش از حد انتظار نیاز دارند (مانند ‪ )TNT‬اکثرا از یک خرج‬
‫اولیه که درونش از مواد حساس پر شده است استفاده میگردد تا انرژی فعال کننده را تامین‬
‫کند‪.‬‬

‫موادی هم مانند نیتروگلیسیرین هستند که در صورت دریافت انرژی مناسب از هم گسسته شده یا به‬
‫عبارتی تجزیه میشوند(به مولکول های سازنده خود تجزیه میگردند) و نیازی به اکسیژن ندارند‪ .‬اما‬
‫نوع انفجاری اینگونه مواد بسیار کم تعداداند (تعداد بسیار زیادی از آنها گرما گیر هستند و در اثر‬
‫تجزیه برعکس نیتروگلیسیرین سرما تولید میکنند)‪.‬‬

‫‪10‬‬
 : ‫منابع اینترنتی‬

https://en.wikipedia.org

https://www.shana.ir

https://atapars.com

https://abadgar-q.com

https://www.sid.ir

11