�བ་མཐའ་

༄། །� ན ས ཀ � � �ི པ སི � � ར � �ཾ ཀོ ཥ � མ བི ཛ � ར མ། །

16-1
གཅིག
༄༅། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་པའི་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ཅེས་�་བ་བ�གས། །
མཛ�ད།
 ༄༅། །�་གར་�ད་�། �་ན་ས་ཀ་��་�ི་པ་སི��་ར�་ཀོ་ཥ་�་མ། བོད་�ད་�། ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་པའི་མཐའ་རིན་པོ་
ཆེའི་མཛ�ད་ཅེས་�་བ། འཇམ་དཔལ་གཞོན་�ར་�ར་པ་ལ་�ག་འཚལ་ལོ། །�བ་ པའི་མཆོག་�ར་�ང་�ོང་གིས་བ�ོད་ཚངས་དང་དབང་པོས་�ག་�ས་ཤིང་། །�་དང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-2
�་མིན་མིའམ་ཅི་དང་�་མཆོག་�མས་�ིས་རབ་བ�གས་པ། །འ�ོ་བའི་གཙ�་བོ་ �ན་མ�ེན་གང་དེ་དོན་�ན་�བ་པའི་ཡིད་བཞིན་མཆོག །མཐའ་ཡས་རེ་བ་�ོགས་
�ན་�ད་�་དད་བ�འི་ག�ག་གི་པ�ོས་མཆོད། །�ངས་མེད་�ལ་བ་�ས་བཅས་ �མས་�ིས་འཇིག་�ེན་དོན་�བ་མཛད་�ད་�། །འ�ོ་བའི་ཁམས་དང་མོས་པའི་
༄། །�ལ་�ན་ཡབ་གཅིག་མ�ེན་རབ་འཇམ་པའི་ད�ངས།
�བ་མཐའ་
༄༅། །�ེས་འ�ོ་དམ་ཆོས་འཁོར་ལོ་བ�ོར་བ་ལས། །འཛམ་�ིང་འདིར་�གས་ཐེག་པའི་�མ་�ངས་རབ་�་ད�ེ་བ་གང་ཡིན་པ། །�་མ་ལས་ཐོས་
མདོར་བ�ས་ཙམ་ཞིག་དེང་སང་བདག་གིས་གསལ་བར་�། །�ལ་�ན་དོན་གཉེར་ཚད་མར་�ར་གང་ཤིན་�་གསལ་བའི་�ོ་�ོས་ཅན། །�ང་རིགས་མན་ངག་ཟབ་

16-3
གཉིས།
མོའ་� �ེས་འ�ོ་རང་བཞིན་མཛངས་པ་དེ་དག་ལ། །�་ཚ�གས་ཐེག་པའི་�ལ་�མས་འདིར་བ�ོད་ཆེས་ཆེར་གོང་�་བ�ོད་�འི་�ིར། །ཐོས་�ིན་ལས་�ང་བ�ད་�ིའི་
�་ནི་བ�ང་�ིར་�ས་པས་མཉན་པར་�ིས། །དེ་ལ་གང་གི་ཚ�་དཔལ་�ན་�་བཟང་པོ་�ང་�བ་�་མངོན་པར་�ོགས་པར་སངས་�ས་ནས། ཆོས་ཉིད་འོད་གསལ་�ི་
མཛ�ད།

༄། །ཐེག་ཆེན་བ�ན་པའི་ཤིང་�་�མས་མགོན་ཞབས། ༄། །ཟབ་མོ་�་བའི་ཤིང་�་�་�བ་ཞབས།
 ཞིང་ཁམས་�ན་�བ་�ག་པོ་བཀོད་པའི་�ན་ཉིད་�་བ�གས་ཏེ། �ོགས་བ�་�ས་བཞིའི་ད�ིལ་འཁོར་ཐམས་ཅད་�ི་མངའ་བདག་�་�ར་པ་ན། མ་རིག་པས་མདོངས་པའི་སེམས་ཅན་�མས་�ི་དོན་�་དེ་བཞིན་
གཤེགས་པའི་�མ་པར་རོལ་པ་ཚད་མེད་པའི་མངའ་ཐང་ཆེན་པོས་�ོན་མ་�མ་པར་བཀོད་དེ། འ�ོ་བ་�མས་�ང་�བ་ག�མ་ལ་སོ་སོའ་� �ལ་བ་ཇི་�་བ་བཞིན་�་ཡོངས་�་བཀོད་པ་དང་འགོད་པའི་�ིན་ལས་མཛད་
པས། �ོགས་བ�་�ས་བཞིའི་འ�ོ་བ་ཚད་མེད་པ་�ེད་ལས། བསམ་�ིས་མི་�བ་བ�ོད་ལས་འདས་པ་དག་གིས་སོ་སོའ་� �ལ་བ་དང་མ�ན་པའི་�ང་�བ་ཐོབ་ནས། �ར་ཡང་ཞིང་ཁམས་�་ཐེག་པའི་ཆོས་�་ཚ�གས་�་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-4
�ང་བའི་འཁོར་ལོ་རང་རང་མོས་པའི་དབང་གིས་བ�ོར་བར་མཛད་པ་ནི་ཐོག་མ་མེད་པའི་�ས་ནས་ཉེ་བར་གནས་པ་�ེ། �ོ་�ེ་སེམས་དཔའ་�་འ�ལ་�་བ་ཆེན་པོའ་� �ད་ལས། �གས་�ེ་ཆེན་པོས་འ�ེལ་བས་ན། །
འ�ོ་�ག་�ས་གནས་མ་�ས་�ང་། །ཞེས་པ་དང་། �ོགས་བ�་�ས་བཞི་བསམ་ཡས་�། །འ�ལ་བའི་དོན་�མས་སོ་སོར་�ོན། །ཐེག་པ་མཐོ་དམན་ཐམས་ཅད་དང་། །�ིན་ཅི་ལོག་�མས་བསམ་ཡས་དང་། །ཞི་�ོའ་�
ཚ�གས་ཆེན་ཐམས་ཅད་ལ། །སོ་སོར་མ�ན་�ས་�ན་�་�ང་། །ཞེས་འ�ང་བས་འདས་པ་དང་། ད་�ར་�ང་བ་དང་། མ་འོངས་པའི་བ�ལ་པ་ཞིང་གི་�ལ་�ེད་ནམ་མཁའི་མཐའ་�ས་པ་�ན་�་སངས་�ས་�ི་འ�ལ་པ་
 ༄༅། །ཞི་བ་དང་�ོ་བོ་དང་། འ�ོ་བ་སོ་སོའ་� ག�གས་�་�ང་བ་དང་། ཉན་ཐོས་དང་། རང་སངས་�ས་དང་། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་དང་། �ན་དང་། ནོར་�་དང་། ཁང་བཟངས་དང་། �ེད་མོས་ཚལ་

�བ་མཐའ་
ལ་སོགས་པའི་བཀོད་པ་�་ཚ�གས་པ་ཉིད་�གས་�ེ་ཆེན་པོའ་��ིན་�ིས་�བས་དང་། འ�ོ་བ་སོ་སོའ་�དཀར་པོ་�མ་པར་འཕེལ་བའི་དབང་གིས་�ང་བ་ལས། གནས་�བས་�་འདོད་པ་སོ་སོའ་�རེ་བ་�ོང་བ་ནི། ཟས་དང་།
�ོམ་དང་། གནས་དང་། གོས་དང་། ཉེ་བར་མཁོ་བའི་ཡོ་�ད་ལ་སོགས་པ་འདོད་པ་�མས་ལ་ཡིད་བཞིན་�ི་ནོར་�་�ར་འདོད་ད�་འ�ང་ཞིང་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་དང་། ཐེག་པའི་�ོ་ཚད་མེད་པ་རང་རང་གི་མོས་པ་

16-5
ག�མ། བཞིན་�ང་བ་ནི། ཁ་ཅིག་ལ་ནི་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་དང་། སངས་�ས་དང་། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་དང་། སོ་སོའ་� �ེ་བོ་ལས་ཆོས་ཆར་འབབ་པར་�ང་ལ། ཁ་ཅིག་�་པ�་དང་དཔག་བསམ་�ི་ཤིང་དང་ནམ་མཁའི་
མཐོངས་ལ་སོགས་པ་ནས་�ང་བར་འ�ར་ཏེ། ཞིང་འདི་ཇི་�་བ་བཞིན་�་�ོགས་བ�་�ན་�ི་འཇིག་�ེན་ན་�ང་བ་ལས་ཞིང་ཁམས་ལ་ལར་ནི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་འབའ་ཞིག །ལ་ལར་ནི་�ང་�་འབའ་ཞིག །ལ་ལར་ནི་
འ�ེས་མ་འབའ་ཞིག །ལ་ལར་ནི་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་འབའ་ཞིག་ལ་སོགས་པ་�མས་�ིས་འ�ལ་བ་�མས་�ང་�་དང་། ག�ང་དང་། �གས་དང་། ཡོན་ཏན་དང་། འ�ིན་ལས་�ོ་�ེའི་�ིན་�ིས་བ�བས་དང་། ཐབས་
མཛ�ད།
 དང་ཤེས་རབ་མཐར་�ིན་པའི་མ�་དང་། འ�ོ་བ་སོ་སོའ་� བསོད་ནམས་ལས་�ང་�ེ། དཔལ་གསང་བའི་�ིང་པོ་ལས། དཔག་བསམ་ཤིང་དང་ཡིད་བཞིན་�ི། །དེ་བཞིན་ཉིད་དང་འ�ང་བ་�ན། །དེ་དག་�ས་ཡོད་མ་
ཡིན་ཏེ། །རང་སེམས་བསོད་ནམས་�ེན་འ�ང་ཡིན། །ངོ་མཚར་ཆོ་འ�ལ་�ད་�ི་ཆོས། །གཞན་ནས་ཡོད་འོང་མ་ཡིན་ཏེ། །ཐབས་ལ་བ�ེན་པའི་ཤེས་རབ་ཉིད། །དེ་�་�་ཡི་ངང་ལས་འ�ང་། །ཞེས་སོ། །དེ་�ར་འཇིག་
�ེན་�ི་ཁམས་ཐམས་ཅད་�་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་ཚད་མེད་པ་�ེད་བཀོད་པ་ལས། རེ་ཞིག་བ�ལ་པ་བཟང་པོ་ལེགས་པར་གནས་པ་གཞི་དང་�ིང་པོ་མེ་ཏོག་གིས་བ�ན་པ་མི་མཇེད་ཅེས་�་བ། �ིང་བཞི་རི་རབ་དང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-6
བཅས་པ་�ེ་བ་�ག་བ�ར་�ང་བ་འདིར་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་ཇི་�ར་�ང་ཞིང་�གས་པའང་ཚད་མེད་དེ། བ�ལ་པ་དང་པོ་ཆགས་པ་ནས་ད་�འི་བར་�་བཅོམ་�ན་འདས་དཔལ་�ན་�་བཟང་པོའ་� �ིན་�ིས་བ�བས་
ལས་འོག་མིན་�ི་གནས་�་�ོ་�ེ་འཆང་�་�མ་པར་འ�ལ་ཏེ། �ག་ན་�ོ་�ེ་ལ་སོགས་པའི་འཁོར་�ི་བཀོད་པ་ཚད་མེད་པ་ལ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་གསང་�གས་�ོ་�ེའི་ཐེག་པ་�་མཚ�་ག�ངས་པ་ཉིད། �ག་ན་�ོ་�ེ་ལ་
སོགས་པས་�་དང་�་དང་གནོད་�ིན་ལ་སོགས་པའི་�ལ་�་�ང་བར་མཛད་ཅིང་། མཁའ་འ�ོ་དང་�བ་ཐོབ་དང་རིག་པ་འཛ�ན་པ་�་མས་བ�ང་�ེ་རང་རང་གི་གནས་�་�ས་པར་མཛད་ལ། པོ་ཏི་དང་�ེགས་བམ་�་
 ༄༅། །བཀོད་དེ་མཆོད་པ་དང་། སངས་�ས་�ོང་མངོན་པར་�ང་བའི་�མ་པར་གཟིགས་�ིས་�་བའི་�ད་ལ་སོགས་པ་གསང་ཆེན་བ�ན་པ་ནས། ��་�བ་པ་དང་། སངས་�ས་མོས་པས་ག�ང་བར་

�བ་མཐའ་
�ེད་ཅེས་འ�ང་ལ། �ར་སངས་�ས་�ི་རིམ་པས་ག�ངས་པའི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་གསང་�གས་�མས་ཚ�་ལ་དབང་བའི་མཁའ་འ�ོ་�བ་པ་ཅན་�མས་�ིས་�་དང་�་དང་གནོད་�ིན་དང་�ི་ཟའི་�ལ་ལ་སོགས་པ་ནས།
འཛམ་�འི་�ིང་གིའང་ཟ་ཧོར་�ི་གནས་མ་ལ་ཡ་གནམ་�གས་འབར་བའི་རི་ལ་མཁའ་འ�ོས་བ�ང་ནས་གནས་པ་དང་། �་�ན་དང་། སི�་ལ་དང་། ཤ�་ལའི་�ལ་ལ་སོགས་པར་�ད་�ེ་བ�གས་པ་དག །�ོབ་

16-7
བཞི། དཔོན་ཆེན་པོ་�་�བ་དང་། པ�་དང་། བི་མ་ལ་ལ་སོགས་པས་�ན་�ངས་ཏེ་�་གར་དང་བོད་�་དར་ཞིང་�བ་པ་ཐོབ་པ་ཆེན་པོ་མང་�་�ོན་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་�ར་�ང་བའི་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་ལས། དེང་སང་བོད་�་
�གས་པའི་�ལ་�མས་�ི་�མ་གཞག་མདོ་ཙམ་ཞིག་བ�ན་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ན་མོང་བ་བ�ན་པ་�ིའི་�མ་གཞག་དང་། �ན་མོང་མ་ཡིན་པ་འོད་གསལ་�ོ་�ེ་�ིང་པོའ་� �མ་གཞག་གོ །དང་པོ་ལ་གཉིས་ཏེ། ཆོས་འ�ང་
བའི་�ལ་�ིར་བ�ན་པ་དང་། �བ་པའི་མཐའ་�ེ་�ག་�་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ལའང་�ོན་པ་སངས་�ས་�ི་�ོན་�ལ། བ�ན་པ་དམ་ཆོས་�ི་རང་བཞིན་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི་ཐེག་པ་�ང་�་�ར་ན་བདག་ཅག་གི་
མཛ�ད།
 �ོན་པ་འདི་བ�ལ་པ་�ངས་མེད་པ་ག�མ་འདས་པའི་�ོན་རོལ་�་སངས་�ས་��་�བ་པ་ཆེན་པོ་ལས་སེམས་བ�ེད་པར་འདོད་དེ། འ�ལ་བ་�ང་ལས། བདེར་གཤེགས་�ེད་�ི་�་ནི་ཅི་འ�་དང་། །འཁོར་དང་�་
ཚ�འི་ཚད་དང་ཞིང་ཁམས་དང་། །�ེད་�ི་མཚན་མཆོག་བཟང་པོ་ཅི་འ�་བ། །དེ་འ�ར་བདག་�ང་�ར་�་འ�བ་པར་ཤོག །ཅེས་སོ། །དེ་ནས་བ�ང་�ེ་�ངས་མེད་ག�མ་�་ཚ�གས་བསགས་པ་ལས། དང་པོ་སངས་�ས་
�་�ི་�་�ོང་། གཉིས་པ་ལ་�ག་�ི་�ག་�ོང་། ག�མ་པ་ལ་བ�ན་�ི་བ�ན་�ོང་མཉེས་པར་མཛད་པ་ཉིད། �ང་གཞི་ལས། འ�ེན་པ་�ལ་འཁོར་�ོང་ནས་ནི། །སངས་�ས་�མ་གཟིགས་བར་དག་�། །�་�ི་�་�ོང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-8
ཚང་བ་ཡི། །སངས་�ས་�མས་ནི་ངས་མཆོད་དེ། །དེ་ཚ�་ང་ལ་�ོ་སེམས་མེད། །སངས་�ས་ལེགས་མཛད་ནས་བ�ང་�ེ། །དབང་པོའ་� �ལ་མཚན་�བ་པའི་བར། །�ག་�ི་�ག་�ོང་ཚང་པ་ཡི། །སངས་�ས་�མས་ནི་
ངས་མཆོད་དེ། །དེ་ཚ�་ང་ལ་�ོ་སེམས་མེད། །སངས་�ས་མར་མེ་མཛད་ནས་ནི། །རིན་ཆེན་ག�ག་ཏོར་བར་དག་�། །བ�ན་�ི་བ�ན་�ོང་ཚང་བ་ཡི། །སངས་�ས་�མས་ནི་ངས་མཆོད་དེ། །དེ་ཚ�་ང་ལ་�ོ་སེམས་མེད། །
ཅེས་པ་དང་། མཛ�ད་ལས། �མ་གཟིགས་མར་མེ་ག�ག་ཏོར་ཅན། །�ངས་མེད་ག�མ་�ི་མཐའ་�་�ང་། །གོ་རིམས་དེ་ལས་བ�ོག་པ་�ེ། །དང་པོ་��་�བ་པ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །ཐ་མར་མཛད་པ་བ�་གཉིས་�ིས་
 ༄༅། །སངས་�ས་ཏེ། �ང་པོ་�ག་མ་མེད་པར་�་ངན་ལས་འདས་ནས་ཞི་བའི་ད�ིངས་�་བ�གས་པར་འདོད་དོ། །དེའང་ཚ�གས་ལམ་�ིས་བ�ས་པའི་ཚ�གས་�ངས་མེད་ག�མ་�་བསགས་ནས། �ོ་

�བ་མཐའ་
�ེའི་གདན་�་ཚ�གས་ལམ་ཆེན་པོའ་� �ེན་ལ་�ོར་མཐོང་�ོམ་པ་མི་�ོབ་པའི་ལམ་དང་�་ཆར་�ན་ཐོག་གཅིག་�་ཐོབ་པར་མཛད་པ་ནི། རང་སངས་�ས་དབང་པོ་�ོན་པོ་དང་ཆོས་མ�ན་པ་ཉིད་དེ། དེ་ཉིད་ལས། �ོན་
དང་བསེ་�་�ང་�བ་པ། །བསམ་གཏན་མཐའ་�ེན་གཅིག་ལ་�ན། །ཅེས་སོ། །དེའང་�ིད་པ་ཐ་མ་པའི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་དེ་ཉིད་སོ་སོ་�ེ་བོར་བཤད་པ་ཡང་། དེ་ལས། འཕགས་པ་མིན་ཡང་ཕ་མ་དང་། །ནད་པ་

16-9
�། དང་ནི་ཆོས་�་དང་། །�ེ་མཐའི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་ལ། །ཡོན་ནི་གཞལ་�་མེད་པར་ག�ངས། །ཞེས་སོ། །ཐེག་ཆེན་�ིའང་�ན་མོང་པ་ཁ་ཅིག་དང་པོར་སེམས་བ�ེད། བར་�་�ངས་མེད་ག�མ་�་ཚ�གས་བསགས།
མཐར་མཛད་པ་བ�་གཉིས་�ིས་འཛམ་�འི་�ིང་འདིར་སངས་�ས་པ་བཞིན་�་མི་མཇེད་འདིར་�་མཉམ་�་བ�ན་ནས་དོན་མཛད་པར་འདོད་དོ། །ཡོན་ཏན་ཡོངས་�་བཀོད་པའི་མདོ་ལས། ངས་�་ན་མེད་པའི་�ང་
�བ་�་སེམས་དང་པོ་བ�ེད་པ་ནས་བ�ང་�ེ། བ�ལ་པ་ཆེན་པོ་�ངས་མེད་པ་ག�མ་�་བ�ོན་པ་ཆེན་པོས་ཚ�གས་བསགས་ཤིང་། ཚ�་ལོ་བ�་པའི་ཚ�་སེམས་ཅན་ལོང་བ་འ�ེན་པ་མེད་པ་�མས་ལ་གཟིགས་ཏེ། འཛམ་
མཛ�ད།
 �འི་�ིང་འདི་ཉིད་�་སངས་�ས་ཏེ་ཆོས་�ི་འཁོར་ལོ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་ཡོངས་�་བ�ོར་རོ་ཞེས་སོ། །གསང་�གས་ཁ་ཅིག་ནི་དེ་དང་�ལ་མ�ངས་པ་ལས། �ད་པར་�་དཀའ་བ་�ད་པའི་ཚ�། �་�་�ང་གི་འ�མ་
ན་བ�གས་བཞིན་�། �གས་འོག་མིན་�་འོད་ཟེར་ཆེན་པོས་དབང་བ�ར་ཏེ། �ར་གཉིས་�་མེད་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ཟབ་མོ་བ�ོམས་པས་སངས་�ས་ཟིན་མ་ཐག་�ོ་�ེའི་གདན་�་སངས་�་བའི་�ལ་བ�ན་པར་
འདོད་དོ། །སངས་�ས་ཡེ་ཤེས་ཞབས་�ི་�ོལ་བའི་ཐིག་ལེ་ལས། ཅི་�ིར་��་�བ་པ་ཡིས། །�ངས་མེད་ག�མ་�་ཚ�གས་བསགས་�ང་། །འདི་དོན་མ་�ོགས་ནཻ་ར�ར། །ཅི་ཡང་མ་ཡིན་ཏིང་འཛ�ན་གནས། །དེ་ཚ�་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-10
�ོགས་བ�འི་བདེ་གཤེགས་�ིས། །ཐལ་�ང་�ོ་ཆགས་དེ་བ�ོག་�ེ། །ནམ་མཁའི་ད�ིངས་�ར་�མ་དག་པའི། །ཟབ་གསལ་གཉིས་མེད་རབ་བ�ན་པས། །ནམ་�ེད་�ས་ན་�ལ་བ་�ར། །དེ་ཉིད་བ�ོམས་པས་ཐོ་
རེངས་�ས། །�ད་ཅིག་གིས་ནི་ཡང་དག་�ོགས། །འ�ོ་བ་འ�ལ་བར་�་བའི་�ིར། །�ང་�བ་�ིང་པོར་བ�གས་ནས་�ང་། །ད�ང་ཆེན་བ�ད་�མས་རབ་བཅོམ་�ེ། །སེམས་ཅན་ག�ང་བར་�་དོན་�། །ཆོས་�ི་
འཁོར་ལོ་བ�ོར་བའོ། །ཞེས་སོ། །དེ་བཞིན་�་�་འ�ལ་�་མ་ལས། དོན་�བ་དཀའ་�བ་�ས་ཅན་ལ། །�ོགས་བ�འི་�ལ་བ་�ིན་བཞིན་�། །འ�ས་པས་ལོངས་�ོད་དོན་�ི་�ིར། །�ོད་དང་ཐོ་རེངས་�ས་ཉིད་�། །
 ༄༅། །ཉི་�་ཟ་བའི་དབང་�ིན་ནས། །རོལ་པའི་ཀ་ར་བ�ན་པ་ཡིས། །དེ་བཞིན་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའོ། །ཞེས་ག�ངས་སོ། །དེ་དག་ཐེག་པ་�ན་མོང་གི་�གས་སོ། །�ན་མོང་མ་ཡིན་པ་�ར་ན།

�བ་མཐའ་
ཐོག་མར་སེམས་བ�ེད་དེ་ཚ�གས་བསགས་ནས། འོག་མིན་�ག་པོ་བཀོད་པའི་ཞིང་�་སངས་�ས་པའི་�ེས་ལ། གཙང་མའི་གནས་�་སངས་�་བའི་�ལ་བ�ན་ནས། རིང་པོར་མ་ལོན་པར་�ོ་�ེའི་གདན་�་སངས་�ས་
པའི་�ལ་བ�ན་ཏེ། ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ལས། འདོད་པའི་ཁམས་དང་ག�གས་མེད་�། །སངས་�ས་མངོན་པར་སངས་མི་�། །ག�གས་�ི་ཁམས་�ི་འོག་མིན་�། །འདོད་ཆགས་�ལ་�ེད་དེར་སངས་�། །ཞེས་

16-11
�ག དང་། གཙང་མའི་རིགས་དག་�ངས་པ་ཡི། །འོག་མིན་�ག་པོ་ཉམས་དགའ་བར། །ཡང་དག་སངས་�ས་དེར་སངས་�ས། །�ལ་པ་པོ་གཅིག་འདིར་སངས་�། །ཞེས་སོ། །དེ་དང་�ལ་མ�ངས་པའི་གསང་�གས་པ་ཁ་
ཅིག་འོག་མིན་�་སངས་�ས་མ་ཐག་རི་རབ་�ི་�ེ་ནས་�ིང་པོ་�ང་�བ་�ི་ཤིང་�ང་�་གཤེགས་ནས་སངས་�ས་པར་འདོད་དོ། །དེ་ཉིད་འ�ས་པ་ལས། བཅོམ་�ན་འདས་ནི་སངས་�ས་ནས་རིང་པོར་མ་ལོན་པར། དེ་
བཞིན་གཤེགས་པ་ཐམས་ཅད་�ི་�་དང་ག�ང་དང་�གས་�ི་བདག་ཉིད་�་�ར་པར་མ�ེན་པས། རི་རབ་�ི་�ེ་མོ་ནས་�ང་�བ་�ི་�ིང་པོ་ག་ལ་བ་དེར་གཤེགས་ཏེ། �ང་�བ་�ི་ཤིང་�ང་�་འཇིག་�ེན་པ་དང་མ�ན་
མཛ�ད།
 པར་�་བའི་�ིར་�་�ངས་ནས་ཞེས་སོ། །ཡང་ཁ་ཅིག་གིས་འོག་མིན་�་སངས་�ས་ཐམས་ཅད་�ིས་དབང་བ�ར་བའི་�ེས་ལ། ཞིང་འདིའི་འོག་མིན་�་�ོ་�ེ་འཆང་�་སངས་�ས་མ་ཐག�ོ་�ེའི་གདན་�་��་�བ་པར་
སངས་�ས་ནས་དོན་མཛད་པར། �ག་ན་�ོ་�ེ་དབང་བ�ར་བའི་�ད་ལས། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་�ན་�་བཟང་པོ་�ག་ན་�ོ་�ེ་འཛ�ན། འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས་གཞི་དང་�ིང་པོ་མེ་ཏོག་གིས་བ�ན་
པར་རང་དབང་བ�ར་བའི་�ེས་ལ། དེ་ནས་འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས་མི་མཇེད་འདིར། བཅོམ་�ན་འདས་��་�བ་པའི་མཚན་�ིས་�ིང་བཞི་པ་བར་མའི་འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས་�ི་འཛམ་�འི་�ིང་�་བ�ད་ཕམ་པར་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-12
མཛད་ནས། �ང་�བ་�་མངོན་པར་�ོགས་པར་སངས་�ས་སོ་ཞེས་སོ། །དེ་�ར་�ན་མོང་དང་�ན་མོང་མ་ཡིན་པའི་�གས་དེ་དག་�ང་། ག�ལ་�་ཁ་ཅིག་གི་ངོར་དེ་�ད་བ�ོད་�ི། ངེས་པ་དོན་�ི་�ིང་པོ་ནི་�་ན་མེད་
པའི་�ལ་འདི་ཡིན་ཏེ། བ�ལ་པ་�ངས་མེད་པ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པའི་�ོན་རོལ་�་བདག་ཅག་གི་�ོན་པ་འདི་སངས་�ས་ཏེ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�མ་པར་རོལ་པ་ཚད་མེད་པས་འ�ོ་བའི་དོན་གང་ལ་གང་འ�ལ་
�་མཛད་ཅིང་། ལས་དང་པོ་པ་�མས་�མ་པ་�ང་བའི་�ིར་སེམས་དང་པོ་བ�ེད་པ་�ར་�ོན་པ་ནས། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་ས་ཐོབ་པ་�མས་ལ་ས་ནས་སར་འཕར་བ་དང་། མཛད་པ་བ�་གཉིས་ལ་སོགས་པའི་�ལ་
 ༄༅། །པ་འབའ་ཞིག་གིས་འ�ལ་བ་�ེ། ཡབ་�ས་མཇལ་བའི་མདོ་ལས། �ོན་འདས་པའི་�ས་བ�ལ་པ་དཔག་�་མེད་པའི་གོང་རོལ་�་འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས་ག�འི་�ང་གི་�ེ་མ་�ེད་�ི་ཞིང་གཅིག་�་

�བ་མཐའ་
�ར་པ་དེར། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དབང་པོའ་� ཏོག་ཅེས་�་བར་སངས་�ས་ནས། སེམས་ཅན་�ི་དོན་མཛད་དེ་�་ངན་ལས་འདས་ནས། �ར་ཡང་དེའི་འོག་�་སངས་�ས་པའི་�ལ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་བ�ལ་པ་
འདིའི་བར་�་བ�ན་ཅིང་། ད་�ང་ཡང་སོ་སོ་�ེ་བོ་སེམས་དང་པོ་བ�ེད་པ་ནས་བ�ང་�ེ། སངས་�ས་པའི་�ལ་འཁོར་བ་མ་�ོངས་�ི་བར་�་�ོན་པར་མཛད་དོ་ཞེས་པ་ནས། དཔའ་བོ་ཆེན་པོ་ཐབས་མཁས་དེ། །

16-13
བ�ན། སེམས་ཅན་ཡོངས་�་�ིན་པའི་�ིར། །�ེ་བ་�ག་བ�ར་�ལ་བ་ཉིད། །སངས་�ས་ཉིད་�་བ�ན་�ར་�ང་། །ད་�ང་�་ཡང་འ�ེན་པ་�ོད། །སངས་�ས་མང་པོ་�ོན་པར་མཛད། །ཅེས་པའི་བར་�་ག�ངས་ཤིང་། མདོ་
�ེ་པ�་དཀར་པོ་ལས་�ང་། རིགས་�ི་�་དག་ང་ནི་བ�ལ་པ་�ེ་བ་�ག་�ིག་བ�་�ོང་མང་པོའ་� གོང་རོལ་�་མངོན་པར་�ོགས་པར་སངས་�ས་སོ་ཞེས་སོ། །དེ་དང་མ�ན་པའི་གསང་ཆེན་�་ན་མེད་པ་དག་ནི། གདོད་
མའི་གནས་�་�ང་�བ་ནས། བ�ལ་པས་གཞལ་བ་ལས་འདས་པའི་�ལ་�ོ་�ེའི་ད�ིངས་�་མཉམ་པའི་ངང་ནས་ཆོས་�ི་�་ལས་མ་གཡོས་བཞིན་�་ལོངས་�ོད་�ོགས་པའི་�་དང་། �ལ་པའི་�་�ངས་མེད་པ་འ�ོ་
མཛ�ད།
 བ་ཐམས་ཅད་�ི་ངོ་ཁ་ལ་གང་ལ་གང་འ�ལ་�་�ང་བ་ཉིད། འཇིག་�ེན་ཇི་�ིད་པར་�ན་�་�ོན་པར་མཛད་པ་ཉིད་དེ། གསང་བ་ཡིད་བཞིན་རིན་པོ་ཆེ་བཀོད་པའི་�ད་ལས། �ན་�ི་�ོན་རོལ་སངས་�ས་པ། །�ོ་�ེ་
འཛ�ན་�ལ་གསང་བ་ཆེ། །བསམ་ཡས་ཞིང་�་�མ་པར་རོལ། །�ངས་མེད་�་�ི་�ས་�ན་�། །ཞི་དང་�ོ་�ལ་དཔག་མེད་ཅིང་། །�ོན་དང་�ད་འཚ�ང་ལ་སོགས་ག�གས། །�་ཚ�གས་�ལ་�ིས་དོན་མཛད་�ང་། །ད་
�ང་བ�ལ་པ་བཟང་པོ་འདིར། །འ�ེན་པ་�ོང་�་�ར་མཛད་ཅིང་། །དེ་བཞིན་�་ཚ�གས་�ལ་འཆང་བས། །དཔག་མེད་འ�ོ་བའི་དོན་མཛད་དོ། །ཞེས་སོ། །དེ་ཡང་ཆོས་�འི་ད�ིངས་ནས་ལོངས་�ར་གསལ་བའི་ངང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-14
ལས་མ་གཡོས་བཞིན་�་འ�ོ་བ་�ག་གི་གནས་�་ཆོ་འ�ལ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་�ན་�བ་�་འ�ོས་པས་དོན་མཛད་པ་ཉིད་དེ། �་འ�ལ་�་བ་ཆེན་པོའ་� ཆོས་�ི་�མ་�ངས་དཔལ་གསང་བའི་�ིང་པོ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ངེས་
པའི་�ད་ལས། �གས་�ེ་ཆེན་པོས་�ིན་�ིས་བ�བས་ཞེས་�་བའི་རིག་པའི་�ེས་�་�བ་པ་�ག །དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�་དང་ག�ང་དང་�གས་�ོ་�ེ་ལས་འཐོན་ཏེ། འཐོན་ནས་�ང་ལས་�ི་དབང་གིས་�ེལ་གཞི་
དང་། ཡས་མན་�ི་འཇིག་�ེན་�ག་གི་�ོགས་བ�་མཐའ་ཡས་�་མེད་པའི་�ོང་ག�མ་�ི་�ོང་ཆེན་པོ་རེ་རེར། �བ་པ་ཆེན་པོ་བཅོམ་�ན་འདས་རེ་རེས་འ�ལ་བ་�མ་པ་བཞིས་འ�ོ་བ་�འི་དོན་མཛད་དོ་ཞེས་སོ། །
 ༄༅། །འ�ལ་བ་བཞི་ནི། �་བསོད་ནམས་ཆེན་པོས་འ�ལ་བ་མཛད་པ་བ�་གཉིས་དང་། ག�ང་ཆོས་�ི་�ང་པོས་འ�ལ་བ་ཐེག་པ་�་ཚ�གས་དང་། �གས་མངོན་པར་ཤེས་པས་འ�ལ་བ་འ�ོ་བའི་

�བ་མཐའ་
དབང་པོ་མ�ེན་པ་དང་། ཡོན་ཏན་དང་འ�ིན་ལས་བསམ་�ིས་མི་�བ་པས་འ�ལ་བ་ཆོ་འ�ལ་�་ཚ�གས་འ�ེད་ཅིང་འོད་ཟེར་�ོ་བ་ལ་སོགས་པའོ། །མཛད་པ་བ�་གཉིས་�ི་�ལ་ནི། �ད་�་མ་ལས། ཆོས་�ི་�་ལས་
མ་གཡོས་པར། །�ལ་པའི་རང་བཞིན་�་ཚ�གས་�ིས། །�ེ་བ་མངོན་པར་�ེ་བ་དང་། །དགའ་�ན་གནས་ནས་འཕོ་བ་དང་། །�མས་�་འ�ག་དང་བ�མས་པ་དང་། །བཟོ་ཡི་གནས་ལ་མཁས་པ་དང་། །བ�ན་མོའ་�

16-15
བ�ད། འཁོར་�ིས་རོལ་པ་དང་། །ངེས་འ�ང་དཀའ་བ་�ོད་པ་དང་། །�ང་�བ་�ིང་པོར་གཤེགས་པ་དང་། །བ�ད་�ེ་བཅོམ་དང་�ོགས་པར་ནི། །�ང་�བ་ཆོས་�ི་འཁོར་ལོ་དང་། །�་ངན་འདའ་བར་�ོན་མཛད་�མས། །
ཡོངས་�་མ་དག་ཞིང་�མས་�། །�ིད་པ་ཇི་�ིད་གནས་པར་�ོན། །ཅེས་སོ། །དེ་�ར་སངས་�ས་ནས་ཆོས་�ི་འཁོར་ལོ་བ�ོར་བའི་�ལ་ཡང་། ཉན་ཐོས་པ་�ར་ན་ཞག་བ�ན་�ག་བ�ན་�་ཆོས་མ་ག�ངས་པས།
ཚངས་པ་དང་བ�་�ིན་�ིས་གསོལ་བ་བཏབ་པའི་ངོར། དེ་ནས་�་�་ཎ་�ིར་གཤེགས་ཏེ་བདེན་པ་བཞིའི་ཆོས་བ�ན་པས། འཁོར་�་�ེ་བཟང་པོ་�་བ�ད་�ི་དང་བཅས་པས་བདེན་པ་མཐོང་བ་ནས་བ�ང་�ེ། ད�ང་
མཛ�ད།
 ལོ་བ�ད་�འི་བར་�་བཀའ་འཁོར་ལོ་རིམ་པ་ག�མ་�་བ�ོར་བ་ཡང་། གནས་ཐ་དད་པ་རེ་རེར་ཡང་ག�ལ་�འི་དབང་གིས་ཆོས་ཐ་དད་པ་རེས་འཇོག་�་ག�ངས་པར་འདོད་དེ། འ�ལ་བ་�ང་ལས། �་�ང་�་ར་ཏའི་
འ�མ་དེ་ཉིད་�་�་�མས་ལ་ནི་དགེ་བ་བ�འི་ཆོས་�ི་ཆར་ཆེན་པོ་ག�ངས་སོ་ཞེས་པ་ནས། གནས་འཇོག་གི་�་འཁོར་�་བ�་དང་�ན་ཅིག་�་ན་མེད་པའི་�ང་�བ་�ི་ཆོས་�ི་མིག་�ལ་མེད་ཅིང་�ི་མ་དང་�ལ་བ་�ེད་
དོ་ཞེས་སོ། །དེའང་ད�ང་ལོ་བ�ད་�་ལ་�་ངན་ལས་འདས་པར། �ེ་�ག་བཤད་མཛ�ད་ཆེན་མོ་ལས། ཆོས་འཁོར་གནས་དང་ཡངས་པ་ཅན། །ས་དཀར་ཅན་དང་�་ཡི་གནས། །�ིས་པ་གསོད་དང་ཀཽ་ཤ�ི། །འ�ོག་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-16
གནས་མཆོད་�ེན་རི་དང་ནི། །འོད་མའི་ཚལ་དང་ད�ར་བཅས་དང་། །སེར་�་ཡི་ནི་�ོང་�ེར་ཏེ། །འདི་�མས་�་ནི་�བ་པ་ཡི། །�ེས་མཆོག་ལོ་ནི་རེ་རེར་བ�གས། །འབར་བའི་�ག་གི་གནས་�་གཉིས། །�ན་�ི་
ནགས་�་ལོ་བཞི་�ེ། །�ལ་པོའ་� ཁབ་�ི་�ོང་�་�། །དཀའ་བ་�ོད་པ་ལོ་�ག་�ེ། །ཉི་�་�་ག�མ་མཉན་ཡོད་�། །ཉི་�་�་ད�་ཁབ་�་གནས། །དེ་�ར་�ལ་བ་བ�ད་�་ལ། །�བ་མཆོག་དམ་པ་�་ངན་འདས། །ཞེས་
སོ། །ཉན་ཐོས་པ་ཁ་ཅིག །དེའི་�ེང་�་�་ཚ�་�་བ་གཉིས་�ིར་བ�ིང་བར་འདོད་དེ། འ�མ་�ིཀ་ལས། འཆི་བདག་གི་བ�ད་བཅོམ་པས་ཉིད་�ི་�་ཚ�་�་གཉིས་�ིང་བར་མཛད་དོ་ཞེས་སོ། །ཐེག་པ་ཆེན་པོ་�ན་མོང་�་
 ༄༅། །�གས་པ་དག་ནི་གནས་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་�་�་ཎ་�ིར། �ོན་པ་�ན་ཚ�གས་པ་��་�བ་པས། འཁོར་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་�་�ེ་བཟང་པོ་�་བ�ད་�ི་དང་བཅས་པ་ལ། ཆོས་�ན་�མ་ཚ�གས་

�བ་མཐའ་
པ་བཀའ་འཁོར་ལོ་དང་པོ་བདེན་པ་བཞིའི་�མ་�ངས། �ས་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་ད�ང་ལོ་�མ་�་�་�ག་ནས་བཞི་བ�་�་གཉིས་�ི་བར་�་ག�ངས་སོ། །དེའང་འ�ལ་བའི་�ེ་�ོད་�ལ་�ིམས་�ི་བ�བ་པ་གཙ�་བོར་
�ོན་པ་ལས་བ�མས་ཏེ། འ�ལ་བའི་འ�ལ་བ་བཅས་པ་དང་རང་བཞིན་�ིས་�མ་པར་གཞག་པ་ཆེ་ལོང་�མས་དང་། འ�ལ་བའི་མདོ་�ེ་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་དང་ཚངས་པར་�ོད་པ་�ལ་འ�ོར་�་�་བའི་རིམ་པ་དང་། འ�ལ་

16-17
ད�། བའི་མངོན་པ་དེ་དག་གི་རབ་�་ད�ེ་བ་�་ཆེར་བཤད་པ་ལ་སོགས་པ་�མས་སོ། །དེ་ནས་གནས་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་�་�ོད་�ི་�ང་པོའ་� རི་ལ། �ོན་པ་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་��་�བ་པས། འཁོར་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་�ན་
མོང་གི་འཁོར་�མ་པ་བཞི་ལས། �་རིའི་�་དང་། མཽ�ལ་�ི་�་ལ་སོགས་པ་ད�་བཅོམ་པ་�་�ོང་ཙམ་དང་། �མ་�ེ་ད�འི་བདག་མོ་ལ་སོགས་པ་དགེ་�ོང་མ་�་བ�་ཙམ་དང་། �ིམ་བདག་མགོན་མེད་ཟས་�ིན་དང་།
དགེ་བ�ེན་མ་ས་ག་མ་ལ་སོགས་པའི་དགེ་བ�ེན་དང་དགེ་བ�ེན་མའི་ཚ�གས་དང་། �་དང་�་དང་�་མ་ཡིན་དང་། �ི་ཟ་ལ་སོགས་པ་རབ་�་མང་པོ་དང་། �ན་མོང་མ་ཡིན་པའི་འཁོར་ས་ཆེན་པོ་རབ་�་ཐོབ་པའི་�ང་
མཛ�ད།
 �བ་སེམས་དཔའ་བཟང་�ོང་དང་། རིན་ཆེན་འ�ང་�ན་དང་། �་བ་�ིན་ལ་སོགས་པ་རབ་�་མང་པོ་�མས་ལ། ཆོས་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་བཀའ་བར་པ་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་ཆོས་�ི་�མ་�ངས། �ས་�ན་�མ་ཚ�གས་
པ་ད�ང་ལོ་བཞི་བ�་�་ག�མ་ནས་བ�ན་�་�་གཉིས་�ི་བར་�་ག�ངས་སོ། །དེའང་མདོ་�ེའི་�ེ་�ོད་གཙ�་བོར་སེམས་�ི་བ�བ་པ་�ོན་པ་ལས། མདོ་�ེའི་འ�ལ་བ་�ང་�བ་སེམས་དཔའི་�ོམ་པའི་ཚ�མས་�མ་པར་
གཞག་པ་དང་། མདོ་�ེའི་མདོ་�ེ་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ཟབ་ཅིང་�་ཆེ་བ་དང་། མདོ་�ེའི་མངོན་པ་ས་དང་ལམ་དང་ག�ངས་དང་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ི་རབ་�་ད�ེ་བ་ཇི་�ེད་པ་�མས་སོ། །དེ་ནས་གནས་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་འཛམ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-18
�འི་�ིང་དང་། �་དང་�འི་གནས་ལ་སོགས་པ་ངེས་མེད་�མས་�། �ོན་པ་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་��་�བ་པས། འཁོར་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་དགེ་�ོང་དང་དགེ་�ོང་མ་དང་། �་དང་�་དང་། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་ལ་
སོགས་པ་�ངས་མེད་པ་ལ། ཆོས་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་བཀའ་ཐ་མ་ངེས་པ་དོན་�ི་�མ་�ངས། �ས་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་ད�ང་ལོ་བ�ན་�་�་ག�མ་ནས་བ�ད་�་�་གཉིས་�ི་བར་�་ག�ངས་སོ། །དེ་ཡང་མངོན་པའི་
�ེ་�ོད་�ག་པ་ཤེས་རབ་�ི་བ�བ་པ་གཙ�་བོར་�ོན་པ་ལས། མངོན་པའི་འ�ལ་བ་ཚ�གས་�ང་ཞིང་�་བའི་ཐབས་�ིས་ཉོན་མོངས་པ་འ�ལ་བ་�མས་དང་། མངོན་པའི་མདོ་�ེ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་འ�ག་པའི་�ལ་�་མཚ�་
 ༄༅། །དང་། མངོན་པའི་མངོན་པ། �ང་པོ་དང་། ཁམས་དང་། �ེ་མཆེད་དང་། དབང་པོ་དང་། �མ་པར་ཤེས་པ་དང་། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ིང་པོའ་� ཁམས་རང་བཞིན་�ིས་�མ་པར་དག་པའི་རབ་

�བ་མཐའ་
�་ད�ེ་བ་ཆ་དང་བཅས་པ་�མས་སོ། །ཇི་�ད་�་མདོ་�ེ་བ�ན་བ�་པ་ལས། �བ་པས་ཆོས་�ི་�ང་པོ་�མས། །སེམས་ཅན་དོན་�་རབ་ག�ངས་པ། །གནས་དང་�ས་སོགས་རིམ་�ིས་ནི། །ཚངས་པའི་ད�ངས་�ིས་
བཀའ་�ལ་ཏོ། །ཞེས་སོ། །�ན་མོང་མ་ཡིན་པ་�ར་ན། ག�ལ་�འི་�ོ་ལ་�ོས་ནས་རིམ་�ིས་འ�ག་པའི་ལས་ཅན་�མས་ལ་འཁོར་ལོ་ག�མ་པོ་རིམ་པས་ག�ངས་པར་�ང་ཞིང་�ས་གཅིག་�་ཅིག་ཅར་འ�ག་པའི་�ོ་

16-19
བ�། ཅན་�མས་ལ། �་བ་�ོགས་པའི་�ས་གཅིག་ལ་བ�ན་པ་�ར་�ང་�ེ། མདོ་�ེ་ཡོན་ཏན་བཀོད་པའི་�ལ་པོ་ལས། ང་ཡིས་ཅི་ཡང་མ་ག�ངས་པར། །སེམས་ཅན་�མས་ལ་�བ་བ�ལ་�ང་། །གང་ཚ�་རིམ་�ིས་མངོན་
འདོད་པ། །དེ་དག་�ན་ལ་དེ་བཞིན་ཏེ། །�ས་གཅིག་ཉིད་�་འ�ག་པ་ལ། །ཆོས་�ི་�མ་�ངས་�ོགས་པར་�ང་། །ཡིད་བཞིན་རེ་བ་�མས་�ོང་བའི། །ག�ང་གི་ཆེ་བ་དེ་ཉིད་དོ། །ཞེས་སོ། །འདིར་�ོབ་དཔོན་ཁ་ཅིག་
འཁོར་ལོ་ག�མ་པོ་�ས་གཅིག་�་བ�ོར་བ་ཁོ་ནར་འདོད་པ་དང་། ཁ་ཅིག་རིམ་པས་�ོན་པར་འདོད་པས་གཉིས་ཀས་�ན་མོང་དང་�ན་མོང་མ་ཡིན་པ་དབང་པོའ་� �ད་�ིས་�ེ་བའི་དོན་ལ་�ོངས་པར་ཟད་དོ། །དེའང་
མཛ�ད།
 �ོན་པ་ནི་ནོར་�་རིན་པོ་ཆེ་�ར་འ�ོ་བའི་མོས་པ་ཇི་�་བར་དོན་འ�ང་བ་ཉིད། སངས་�ས་�ི་�ིན་�བས་ལས་འ�ོ་བ་སོ་སོའ་� �ད་�་ག�ང་ད�ངས་�ག་�་�ར་�ང་བས་དོན་མཛད་པར་�ར་�ང་། དོན་ལ་�་ཚ�ག་
རང་མཚན་པར་མེད་ལ། ག�ལ་�འི་མོས་པ་དང་། སངས་�ས་�ི་�ིན་�བས་དང་། �ས་�་ཚ�གས་པའི་�ེན་ག�མ་འཛ�མ་པ་ལས། �་བ�ན་བཞིན་�ང་བ་ཉིད་དེ། �ད་�་མ་ལས། ཇི་�ར་�་བ�ན་�ི་ནི་�། །གཞན་
�ི་�མ་རིག་ལས་�ང་བ། །�མ་�ོག་མེད་ཅིང་བཟོ་མེད་པ། །དེ་�ར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ག�ང་། །གཞན་�ི་�མ་རིག་ལས་�ང་བ། །�ི་དང་ནང་ན་གནས་མ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །�ལ་འདིའི་དབང་�་མཛད་དེ་དཀོན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-20
མཆོག་བ�ེགས་པ་ལས། ཞི་བའི་�ོ་�ོས་གང་གིས་མཚན་མོ་ལ་མངོན་པར་�ོགས་པར་སངས་�ས་ནས། གང་གི་མཚན་མོ་�་ངན་ལས་འདས་པའི་བར་�། ངས་ཆོས་ཚ�ག་འ�་གཅིག་ཙམ་ཡང་བ�ན་པ་མེད་དོ་ཞེས་
ག�ངས་སོ། །མི་ཤེས་པ་ཁ་ཅིག་དོན་དམ་�་མ་བ�ན་�ན་�ོབ་�་བ�ན་ཟེར་བ་ཡང་ག�ང་ཚ�ག་དང་ཡི་གེ་ལས་འདས་པ། འ�ོ་བའི་�ང་བ་དང་མ�ན་པར་ཚ�ག་དང་ཡི་གེ་�ར་�ང་བ་འ�ང་བའི་དེ་ཉིད་ལ་�ོངས་པར་
�ང་ངོ་། །དེས་ན་འདིར་ག�ལ་�འི་ངོར་�ང་བའི་བཀའ་འཁོར་ལོ་དེ་དག་ནི་གནས་རིས་འ�་བ་དང་མི་འ�་བ་ཐ་དད་གང་ཡིན་ཡང་འ�་�ེ་ག�ལ་�འི་རིས་ཁམས་མོས་པ་མི་འ�་བ་ག�མ་ཡོད་ན། དེ་བཞིན་གཤེགས་
 ༄༅། །པའི་ག�ང་�་�ང་བ་དེའི་�ས་�་�ི་མེད་པར་ཆོས་ཐ་དད་�་�ོན་པ་ཡིན་ཏེ། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ལ་པོ་ལས། འཇིག་�ེན་ཕན་པ་�ོད་�ི་ག�ང་གཅིག་ལས། །མོས་པ་ཐ་དད་བཞིན་�་�་འ�ང་�ེ། །

�བ་མཐའ་
�ལ་བས་བདག་ལ་�ོན་�མ་སོ་སོར་སེམས། །གང་གི་�ད་�་�ོད་�ིས་འ�མ་མཛད་�ོན། །ཅེས་དང་། མདོ་དགོངས་པ་�ང་�ོན་ལས། �ོག་པ་མེད་ཅིང་འ�ག་མེད་པ། །ཡིད་འོང་�ོ་�ེའི་ག�ང་གཅིག་ལ། །ག�ལ་
�འི་བསམ་པའི་དབང་གིས་ན། །�ེ་�ག་མང་པོར་འ�ར་བ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །འདི་�ར་�ས་ཐ་དད་�འང་འཁོར་ལོ་ག�མ་རིམ་�ིས་ག�ང་བར་ཁ་ཅིག་ལ་�ང་ལ་དེའི་�མ་གཞག་ཡོད་དེ། �མ་བར་མ་ལས། ཨེ་མ་
བ�་གཅིག

16-21
འཛམ་�འི་�ིང་�་ཆོས་�ི་འཁོར་ལོ་གཉིས་པ་བ�ོར་བ་འ�ང་ངོ་ཞེས་པ་དང་། ཤེས་རབ་�ི་ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་བ�ན་བ�་པ་ལས། ལན་ག�མ་�་བ�ས་ཏེ་ཆོས་�ི་འཁོར་ལོ་�མ་པ་བ�་གཉིས་�་བ�ོར་རོ་ཞེས་སོ། །
ཡང་�ས་གཅིག་གནས་གཅིག་�་�ོན་པ་གཅིག་གི་ག�ང་�ར་�ང་བས་ག�ལ་�་སོ་སོའ་� �ང་བ་ལ་ཐ་དད་པར་མཐོང་བ་ཡོད་དེ། ཟ་མ་ཏོག་བཀོད་པའི་མདོ་ལས། དེའི་ཚ�་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་ཁ་ཅིག་གིས་ནི་�ིང་�ེ་
ཆེན་པོའ་� �ོའ་� ཆོས་�ི་�མ་�ངས་ཐོས་ལ། ཁ་ཅིག་གིས་ནི་མཚན་མ་མེད་པའི་ཆོས་�ི་�ོའ་� �མ་�ངས་ཐོས་སོ་ཞེས་སོ། །དགོངས་པ་ངེས་པར་འ�ེལ་བ་ལས། ཆོས་ཐ་དད་པ་ག�ངས་�ིས། གནས་ཐ་དད་པ་དང་�ས་
མཛ�ད།
 ཐ་དད་པ་མ་བཤད་པའི་�ིར་རོ་ཞེས་བཤད་པས། རིམ་པར་ག�ངས་པ་ལ་མི་གནོད་དམ་ཞེ་ན། དེ་ནི་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་གཅིག་ལའང་�མ་པར་ད�ེ་བ་ཐ་དད་པར་�ོས་པ་�མས། �ས་དང་གནས་གཞན་�ིས་བར་མ་
ཆད་པར་ག�ངས་པ་ལ་དགོངས་�ི། �མ་�ངས་གཞན་�ས་དང་གནས་གཞན་�་མ་ག�ངས་ཞེས་བ�ན་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་�ར་ད�ང་ལོ་བ�ད་�་�་གཉིས་ན་སངས་�ས་དངོས་�་�ང་བས་དོན་�་བའི་�ོད་�་མི་
འ�ར་བར་གཟིགས་ནས། དགོངས་པ་�་ངན་ལས་འདའ་བར་བ�ན་པ་ནི། འཕགས་པ་ཡོངས་�་�་ངན་ལས་འདས་པའི་མདོ་ལས། བ�་པའི་�ས་འདིར་བ�ད་�་ལ། །�་ངན་འདའ་བ་མཚན་ཉིད་�ང་། །�མ་ཟེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-22
�ོད་�ི་དོན་�་ནི། །ང་ཡིས་གཉིས་བ�ིངས་བ�ོན་འ�ས་བ�ེད། །ཅེས་སོ། །དེའང་�ན་མོང་པའི་ག�ང་ལས། ལོ་བ�ད་�ར་བ�ན་པ་དང་། �ན་མོང་མ་ཡིན་པས་བ�ད་�་�་གཉིས་�་བ�ན་པ་དག་བ�ི་�གས་ཐ་
དད་�ང་མདོ་མ�ན་པར་འདོད་དེ། �ོབ་དཔོན་བྷ་ཝ་�་ནི་ལོ་དངོས་བ�ིས་ན་བ�ད་�་ལ་བ�མས་པ་ནས་�ི་བས་མངལ་�་བ�་ངོར་བཤོལ་�་�མས་བ�ོམས་ན་བ�ད་�་�་གཉིས་�་བཞེད་པ་�ར་ལེགས་སོ། །
དེའང་ལོ་ག�མ་ག�མ་�་བ་རེ་རེ་ཤོལ་དོར་བས་བ�་བ�་ལ་�་བ་ཉི་�་�་བཞི་ལ་ལོ་གཉིས་ཏེ་བ�ད་བ�་�་གཉིས། �་བ་གཉིས་ནི་�་ཚ�་བ�ིངས་པའི་ཆའི་�་བ་གཉིས་སོ། །�ག་མ་ལོ་གཉིས་�ི་ཆའི་ཞག་ཉི་�་ནི་
 ༄༅། །�་བ�མས་པ་དང་། �་ངན་ལས་འདས་པའི་ལོ་གཉིས་པོ་ལོ་ངོ་ཡིན་པས་བ�་བ�་རང་ཞ་བའོ། །དེས་ན་�ོང་�ེར་�་ཅན་�ད་�ོབས་པོ་ཆེ་འ�ང་བའི་གནས་ཤིང་�་ལ་�ང་ཅིག་གི་�ང་�་�་

�བ་མཐའ་
ངན་ལས་འདས་ཏེ། �གས་རང་འབར་ནས་�་ག�ང་སིལ་�་ཆ་བ�ད་�་བགོས་པ་ལས། ཆ་གཅིག་�་ཅན་�ི་�ད་�མས་ལ་�ིན། ཆ་གཅིག་�ལ་�ིག་པ་ཅན་�ི་�ད་ལའོ། །ཆ་གཅིག་�ལ་�ོག་པ་གཡོ་བའི་�ལ་
རིགས་�་�ག་ཆེན་པོ་ལའོ། །ཆ་གཅིག་�བ་འ�ག་�ིང་གི་�མ་ཟེ་�མས་ལའོ། །ཆ་གཅིག་�ོང་�ེར་སེར་�འི་��་�མས་ལའོ། །ཆ་གཅིག་ཡངས་པ་ཅན་�ི་ལི་ཙ་�ི་�མས་ལའོ། །ཆ་གཅིག་མ་ག་�འི་�མ་ཟེ་ད�ེར་
བ�་གཉིས།

16-23
འ�ེད་�ིས་མཆོད་པའོ། །ག�ང་བ�ག་པའི་�མ་པ་ནི་�མ་ཟེའི་རིགས་�ེ་བོ་དང་མཉམ་པ་�མས་ལ་�ིན་ནོ། །ག�ང་བ�ེགས་པའི་སོལ་བ་ནི་�མ་ཟེ་�་�ོ་ཏས་�ངས་ཏེ་སོ་སོར་�ེར་ནས་མཆོད་�ེན་ཆེན་པོ་�ས་སོ། །
ཚ�མས་མཆེ་བ་བཞི་ནི་�ོང་�ེར་�་�ོགས་�ི་�ས་�འི་�ལ་�་�ན་�ངས་སོ། །ག�མ་པ་ན་ཀ་ལི�འི་�ིན་པོའ་� �ལ་པོས་མཆོད་ཅིང་། གཉིས་པ་ནི་མ་ག་�འི་�ལ་པོ་མ་�ེས་ད�འི་�ལ་བར་�ིན་ཏེ། དེ་ལས་འཕེལ་
བའི་རིང་བ�ེལ་སིལ་�་དང་བཅས་པ་མཆོད་�ེན་པ�འི་�ེང་བ་ཅན་ན་བ�གས་པ་བོད་�ིས་�ན་�ངས་ཏེ། དེང་སང་བསམ་ཡས་མཆོད་�ེན་དཀར་པོ་ན་བ�གས་པར་ག�ངས་སོ། །དང་པོ་ནི་�འི་དབང་པོ་བ�་�ིན་
མཛ�ད།
 �ིས་�མ་�་�་ག�མ་�ི་གནས་�་�ན་�ངས་སོ། །�ལ་འདི་དག་འ�ལ་བ་�ང་ལས། �ན་�ན་�་ག�ང་�ེ་བོ་བ�ད་དག་ལས། །བ�ན་ནི་འཛམ་�་�ིང་པའི་མཆོད་པར་ཐོབ། །�ེ་མཆོག་དེ་ཡི་�ེ་བོ་བཞི་དག་ལས། །
མཆེ་བ་གཅིག་ནི་�་ག�མ་འཇིག་�ེན་མཆོད། །གཉིས་པ་ཚ�ག་འཛ�ན་ཡིད་འོང་�ོང་�ེར་ན། །ག�མ་པ་ཀ་ལིང་�ལ་པོའ་��ལ་ན་�ེ། །�ེས་མཆོག་དེ་ཡི་མཆེ་བ་བཞི་པ་ནི། །�ོང་�ེར་�་�ོགས་�་ཡི་�ལ་པོས་མཆོད། །
�་ངན་མེད་�ལ་�་�ར་�་གནས་པ། །མཆོད་�ེན་བ�ན་པོ་�་ཆེར་�ེལ་�ས་ཏེ། །དེ་ཡི་མ�་ཡིས་ད�ིག་འཛ�ན་འདིར་ཡང་ནི། །�ོན་ལམ་དངོས་པོས་མངོན་པར་བ�ན་�ར་ཏེ། །འདི་�ར་�ན་�ན་�་ག�ང་དེ་ལ་ནི། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-24
�་དང་�་དང་མི་ཡི་དབང་པོ་དང་། །མིའམ་ཅི་དང་གནོད་�ིན་བདག་པོ་ཡིས། །རབ་�་བ�ར་ནས་བ�ར་�ི་མཆོད་པ་�ས། །ཞེས་སོ། །དེའང་ག�ང་�མས་�ེ་བོ་བཞི་དང་བཅས་པ་སོ་སོའ་� �ལ་�་མཆོད་�ེན་�་�ར་
པ་ལས། �ད་པར་�་འཛམ་�འི་�ིང་གི་ཆ་བ�ན་པོ་�མས། �ལ་པོ་�་�ར་�ི་�། ཆོས་�ལ་�་ངན་མེད་�ིས་�ོན་�ི་�ོན་ལམ་དང་�་འ�ལ་�ིས་འཛམ་�འི་�ིང་དང་�ིང་བར་�ི་ཐང་ལ། �ེ་མ་�ིམ་པ་གང་གི་
�ངས་དང་མཉམ་པའི་མཆོད་�ེན་བཞེངས་ཏེ། �ེ་�་མཆོད་�ེན་�ེ་བར་�གས་པ་�ེ། བ�ལ་པ་བཟང་པོ་ལས་�་ག�ང་ནི་�ས་པར་འ�ར་རོ་ཞེས་�་བའི་དོན་ཏོ། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་
 ༄༅། །པའི་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ལས། �ོན་པའི་ལོ་�ས་�མ་པར་གཞག་པའི་ལེ�་�ེ་དང་པོའ།ོ ། །།དེ་ནས་བ�ན་པ་དམ་པའི་ཆོས་�ི་རང་བཞིན་བ�ན་པ་ལ་ག�མ་�ེ། བཀའ་བ�་བ་མཛད་

�བ་མཐའ་
པ་དང་། བཀའ་དང་བ�ན་བཅོས་�ི་རང་བཞིན། བ�ན་པ་ཅི་ཙམ་གནས་པའི་�མ་པར་བཞག་པའོ། །དང་པོ་ལའང་�གས་དང་། ཕ་རོལ་�་�ིན་པའི་བ�་བ་གཉིས་ལས། �གས་ནི་བཅོམ་�ན་འདས་�ིས་རི་རབ་�ི་
ཟོམ་དང་། འོག་མིན་ལ་སོགས་པར་ག�ངས་པ་�ན་�་གར་�ོ་�ོགས་བྷི་མ་སམ་བྷ་ཞེས་�་བའི་རི་ལ་�མས་པ་ལ་སོགས་པ་ཚད་མེད་པའི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་�མས་དང་། མཁའ་འ�ོ་མ་�མས་དང་། �བ་པ་ཆེན་
བ�་ག�མ།

16-25
པོའ་� རིག་�གས་འཆང་མང་པོ་འ�ས་ཏེ། �འི་�ད་�མས་འཇམ་དཔལ་དང་། ག�ང་གི་�ད་�མས་�ན་རས་གཟིགས་དང་། �གས་དང་ཡོན་ཏན་�ིན་ལས་�ི་�ད་�མས་�ག་ན་�ོ་�ེས་བ�ས་པར་�གས་སོ། །དེའང་
��་�བ་པ་ཉིད་�ོ་�ེ་འཆང་�་�ས་ཏེ་ག�ངས་པ་�མས་�ས་དེར་བ�་བ་�ས་�ི། རང་བཞིན་�་�ོན་བ�ལ་པ་དཔག་�་མེད་པར་�ན་�་བཟང་པོ། �ོ་�ེ་འཆང་། �ོ་�ེ་སེམས་དཔའ་ཞེས་�་བ་གདོད་མའི་མགོན་པོས་
ག�ངས་པ་ཐམས་ཅད་བ�ས་པ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། �ོན་�ི་�ས་དེར་འཁོར་�ི་མཁའ་འ�ོ་དང་། �བ་པ་དང་། �ོ་�ེ་འཛ�ན་པ་ཉིད་�ིས་བ�ས་ཟིན་ནས། གསང་བའི་བདག་པོ་ཉིད་�ི་�གས་ལ་མངའ་ཞིང་མཁའ་འ�ོ་མའི་
མཛ�ད།
 གནས་ན་བ�གས་པའི་�ིར་རོ། །འདིར་ཐོས་པ་�ང་བ་དག་ནི། ��་�བ་པ་ཉིད་ནང་�ར་�ོ་�ེ་འཆང་�་བཞེངས་པ་དེས་ཚ�་ལོ་བ�་པའི་�ས་�་ག�ངས་པ་ལས་གཞན་�་གསང་�གས་�ི་�ད་མེད་པར་འཛ�ན་ཏོ། །དེ་
ནི་མི་རིགས་ཏེ། �ོགས་�ན་དང་པོ་�་བའི་�ད། །ཅེས་�་བ་ལ་སོགས་པ་འཆད་པར་འ�ར་ཞིང་། བ�ལ་པ་འདི་ཉིད་ལའང་�ོ་�ེ་འཆང་ཆེན་པོ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པའི་�ས་�་�ང་བ་དེས། བ�ལ་པ་དང་པོ་ནས་ད་
�འི་བར་�་འོག་མིན་དང་། གསང་བ་ཆེན་པོའ་� �ར་�ོད་དང་། མཁའ་འ�ོ་མ་�མ་པར་འ�་བའི་གནས་�། �ད་�ེ་�ངས་མེད་པ་�ར་ཡང་རིམ་པས་ག�ངས་ཤིང་། ད་�འང་ག�ངས་ལ། མ་འོངས་པ་ནའང་ག�ང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-26
བར་འ�ར་ཏེ། མཚན་བ�ོད་ལས། འདས་པའི་སངས་�ས་�མས་�ིས་ག�ངས། །མ་འོངས་�མས་�ང་ག�ང་འ�ར་ལ། །ད་�ར་�ང་བའི་�ོགས་སངས་�ས། །ཡང་དང་ཡང་�་ག�ངས་པ་གང་། །ཞེས་དང་། ཡེ་
ཤེས་རོལ་བའི་�ད་ལས། ཐོག་མའི་�ོ་�ེ་འཆང་བ་ངས། །བ�ལ་པ་�ན་�ི་�ོན་རོལ་ནས། །�ི་མའི་�་མཐར་�ག་�ར་པ། །དེ་�ིད་�་མེད་གསང་བའི་ཆོས། །�ད་�ང་�ལ་པོས་འ�ོ་བ་ལ། །ག�ངས་སོ་ག�ང་ངོ་
ག�ང་བར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །མདོ་�ེ་�མས་�ི་བ�་བ་ནི། �མ་པ་ག�མ་ལས། བ�་བ་དང་པོ་ལ་�མ་པ་ད�ས་རིགས་པར་�་�ེ། �ས་དང་འ�ས་པ་གནས་དང་ནི། །གསོལ་འདེབས་དངོས་པོ་�ིན་བདག་དང་། །
 ༄༅། །དགོས་པ་བསལ་�་�ད་གཙ�་�ེ། །�མ་པ་ད�ར་ནི་མཁས་�མས་བཞེད། །ཅེས་པས་སོ། །དེ་ལ་�ས་ནི་སངས་�ས་�་ངན་ལས་འདས་པའི་�ི་དེའི་ད�ར། གནས་�ལ་པོའ་� ཁབ་�་�ོད་�ང་པོའ་�

�བ་མཐའ་
རིའི་�ང་ཤར་ཨ་�་ར་གསང་བའི་�ག་�ག་�་ད�་བཅོམ་པ་�་བ�་འ�ས་ཏེ། �ལ་པོ་མ་�ེས་ད�ས་�ིན་བདག་མཛད་ནས། �འི་�་འ�་བ་བསལ་བའི་�ིར། མདོ་�ེ་�མས་�ན་དགའ་བོ་དང་། འ�ལ་བ་ཉེ་བ་
འཁོར་དང་། མངོན་པ་འོད་�ངས་ཆེན་པོས་བ�ས་སོ། །དེའང་ག�ང་རབ་ཡན་ལག་བ�་གཉིས་པོ་�ེ་�ོད་ག�མ་�་བ�ས་ནས་མི་ཉམས་པར་�ས་སོ། །ཇི་�ད་�་�ང་�ན་ཚ�གས་ལས། �ོན་པ་�་ངན་ལས་འདས་�ི་

16-27
བ�་བཞི། དེའི་ད�ར། །�ལ་པོའ་� ཁབ་�ི་གསང་བའི་�ག་�ག་�། །ད�་བཅོམ་�་བ�་འ�ས་པའི་འཚ�་བ་ནི། །མ་�ེས་ད�ས་�ར་�ེ་�ོད་ག�མ་�་བ�ས། །མདོ་ཡི་�ེ་དང་ད�ངས་�་བ�ད་པའི་�ེ། །�ང་བ�ན་ཚ�གས་�་
བཅད་པའི་�ེ་དང་ནི། །ཆེད་�་བ�ོད་པ་�་ནི་མདོ་�ེར་བ�ས། །�ེང་གཞིའི་�ེ་དང་�ོགས་པ་བ�ོད་པ་དང་། །ད་�ར་�ང་བའི་�ེ་ཞེས་�་བ་དང་། །�ེས་པ་རབས་དང་བཞི་ནི་འ�ལ་བར་བ�ས། །ཤིན་�་�ས་དང་
�ད་�་�ང་བ་དང་། །གཏན་ལ་ཕབ་པ་ག�མ་ནི་མངོན་པར་བ�ས། །མདོ་�ེ་�ན་དགའ་བོས་བ�ས། འ�ལ་བ་ནི་ཉེ་བ་འཁོར་�ིས་བ�ས་སོ། །མངོན་པ་ནི་གནས་བ�ན་འོད་�ངས་ཆེན་པོས་བ�ས་ཞེས་�གས།
མཛ�ད།
 ཞེས་སོ། །བ�་བ་གཉིས་པ་ནི། སངས་�ས་�་ངན་ལས་འདས་ནས་ལོ་བ�ད་�་ན། ཡངས་པ་ཅན་�་དགེ་�ོང་�་ཆེན་པོས། �་�་�་�་ཡི་རང་དང་། །�ན་�ོད་�ོད་དང་ལན་�་དང་། །ལམ་དང་སོར་�ིས་ད�གས་
དང་གདིང་། །གསེར་ལ་�ང་བར་�་བ་ནི། །འདི་དག་�ང་མིན་གཞི་བ�ར་འདོད། །ཅེས་པ་བསལ་བའི་�ིར། ཡངས་པ་ཅན་��་�་རིའི་ག�ག་ལག་ཁང་�། ད�་བཅོམ་པ་ཞི་�ན་དང་�་བའི་�ར་ལ་སོགས་པ་བ�ན་
བ�་འ�ས་ཏེ། ཚ�་དང་�ན་པ་�གས་པས་གསོལ་བ་བཏབ་ནས། ད�་བཅོམ་པ་ཉེར་�ས་�ིས་�ེ་�ོད་ག�མ་བ�ས་ཏེ། ཆོས་�ལ་�་ངན་མེད་�ིས་�ིན་བདག་མཛད་ནས་བ�ས་པའི་འོག་�། �་བའི་�ེ་བཞིར་�ེས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-28
པའི་�ོད་པ་ལས། �ར་ཡང་�ེ་བཞི་བ�ན་པ་གཅིག་�་བ�་བ་�ས་སོ། །�ེ་བཞི་ནི་གཞི་ཐམས་ཅད་ཡོད་པར་�་བའི་�ེ། ཕལ་ཆེན་པའི་�ེ། གནས་བ�ན་པའི་�ེ། མང་པོས་བ�ར་བའི་�ེའོ། །བ�་བ་ག�མ་པ་ནི་
སངས་�ས་�་ངན་ལས་འདས་ནས། ལོ་�མ་བ�་�ག་བཞི་བ�ར་ཉེ་བ་ན། ཁ་ཆེ་ཛ་ལ�་རའི་གནས། མེ་ཏོག་བ�ེགས་པའི་�ན་དགའ་ར་བར། ག�ངས་ཐོབ་པའི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་�་བ�། ད�་བཅོམ་པ་�་
བ�། སོ་སོ་�ེ་བོའ་� དགེ་�ོང་�ི་�ག་�ོང་འ�ས་ནས། �ལ་པོ་ཀ་ནི་ཀས་�ིན་བདག་�ས་ཏེ། �ིད་པ་ཐ་མ་པའི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་བ་�་མི་�་དང་། ད�་བཅོམ་པ་ཆེན་པོ་��ི་ཀས་བ�ས་ཏེ། གསོལ་བ་འདེབས་
 ༄༅། །པའང་�ལ་པོ་ཉིད་�ིས་�ས་ནས། �ེས་པ་བཅོ་བ�ད་ཆོས་ཆོས་�་གཅིག་པར་�ས། དེ་ལ་�ེས་པ་བཅོ་བ�ད་ནི། གཞི་ཐམས་ཅད་ཡོད་པར་�་བའི་�ེ། དེ་ལས་�ེས་པ་འོད་�ངས་པའི་�ེ།

�བ་མཐའ་
ཆོས་�ངས་པའི་�ེ། ས་�ོན་པའི་�ེ། མང་�་ཐོས་པའི་�ེ། གོས་དམར་ཅན་�ི་�ེ། �མ་པར་�ེ་�ེ་�་བའི་�ེ་དང་བ�ན་ནོ། །འདི་དག་�ལ་རིགས་�་གཅན་འཛ�ན་བཟང་པོ་ཞེས་�་བ་རབ་�་མ་�ང་ན། ��་པའི་�ལ་
པོར་འ�ར་ལ། རབ་�་�ང་བས་བཅོམ་�ན་འདས་�ི་བ�བ་པ་ལ་�ས་པ་�མས་�ི་ནང་ནས་མཆོག་�་�ང་བ�ན་པ་དེའི་�ོབ་�ད། �ད་ནི་སཾ་�ྀ་ཏ་ལེགས་པར་�ར་བ་�ེ། �མ་�་�་ག�མ་�ི་�་�མས་དང་མ�ན་

16-29
བཅོ་�། པའོ། །�མ་�ར་�ི་�མ་�ན་ནི་ད�་ཡན་ཆད་ཉི་�་�་�་མན་ཆད་དེ་�ང་མ་གཏོགས་པ་ཡར་འ�ང་ལ། �གས་ནི་��ལ་དང་། པ�་དང་། རིན་པོ་ཆེ་�ིས་པའོ། །ཕལ་ཆེན་པའི་�ེ་དང་། དེ་ལས་�ེས་པ་ཤར་�ི་རི་བོའ་�
�ེ། གངས་རིར་གནས་པའི་�ེ། བཏགས་པ་�་བའི་�ེ། འཇིག་�ེན་ལས་འདས་པར་�་བའི་�ེ་དང་�འོ། །འདི་དག་གི་�་བའི་མཁན་པོ་�མ་ཟེའི་རིགས་ལས་རབ་�་�ང་བ་གནས་བ�ན་འོད་�ངས་ཆེན་པོ་ཞེས་�་བ།
�ངས་པའི་ཡོན་ཏན་དང་�ན་པ་�མས་�ི་ནང་ནས་མཆོག་�་�ང་བ�ན་པ་དེའི་�ོབ་�ད་དོ། །�ད་ནི་�་�ྀ་ཏ་�ལ་�ེ་སོ་སོའ་� �ད་དོ། །འོད་གསལ་�ི་�་�མས་དང་མ�ན་པའོ། །�མ་�ར་�མ་�ན་ནི་ད�་ཡན་ཆད་
མཛ�ད།
 ཉི་�་�་ག�མ་མན་ཆད་�ང་མ་གཏོགས་ཡར་�ང་བ་ལ། �གས་�་ག�ང་�ང་འ�ིལ་བ་དང་། དཔལ་བེ�་�ིས་པའོ། །གནས་བ�ན་པའི་�ེ་ལ། �ལ་�ེད་ཚལ་ན་གནས་པའི་�ེ། འཇིགས་མེད་རི་ལ་གནས་པའི་�ེ།
ག�ག་ལག་ཁང་ན་གནས་པའི་�ེ་དང་ག�མ་མོ། །འདི་དག་�ིག་མ་མཁན་�ི་རིགས་ལས་རབ་�་�ང་བ་འཕགས་པ་�་�་ཡ་ན་ཞེས་�་བ། མཐའ་འཁོབ་འ�ལ་བའི་མཆོག་�་�ང་བ�ན་པ་དེའི་�ོབ་�ད་དེ། �ད་ནི་
ཨ་ཝ་�ཾ་ཤ་ཏ་�ར་ཆག་�ེ་ཤ་ཟ་�མས་དང་མ�ན་པའོ། །�མ་�ར་�མ་�ན་ནི་ད�་ཡན་ཆད་ཉི་�་�་གཅིག་མན་ཆད་�ང་མ་གཏོགས་ཡར་འ�ང་། �གས་ནི་�ང་�ིས་པའོ། །མང་པོས་བ�ར་བ་ལས་�ོགས་རིགས་�ི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-30
�ེ། �ང་བ་པའི་�ེ། གནས་མ་�འི་�ེ་བ་དང་ག�མ་མོ། །འདི་དག་འ�ེག་མཁན་�ི་རིགས་ལས་རབ་�་�ང་བ་འཕགས་པ་ཉེ་བ་འཁོར་ཞེས་�་བ། འ�ལ་བ་འཛ�ན་པ་�མས་�ི་ནང་ནས་མཆོག་�་�ང་བ�ན་པ་དེའི་
�ོབ་�ད་དེ། བི་�་ཙ�་ཏ་ཤ་ཟའི་�ད་�་�་བ་གནས་གཙང་མའི་�་�མས་དང་མ�ན་པའོ། །�མ་�ར་�ི་�མ་�ན་ནི་གནས་བ�ན་པ་དང་མ�ན་ལ། �གས་ནི་�ང་འ�ང་བའོ། །དེའང་བ�་བ་དང་པོ་ནི་ད�་བཅོམ་པ་
�མས་མཉམ་པར་གཞག་པ་ལ་ཡིད་�ིས་བ�ས་ཏེ་བ�ན་ལ། གཉིས་པ་ནི་ངག་�་བ�ོད་པས་བ�ན་ཞིང་། ཐ་མ་ནི་ངག་�་བ�ོད་པ་�མས་�ེགས་བམ་ལ་�ིས་ཏེ་བ�ས་པའོ། །བཀའ་དང་བ�ན་བཅོས་�ི་རང་བཞིན་
 ༄༅། །ལ། ལེགས་པར་ག�ངས་པ་བཀའི་�མ་གཞག །དགོངས་པ་འ�ེལ་བ་བ�ན་བཅོས་�ི་�མ་གཞག །བཀའ་དང་བ�ན་བཅོས་�ི་�ད་པར། ཇི་�ར་བཤད་ཅིང་མཉན་པའི་�ལ་དང་བཞི་ལས།

�བ་མཐའ་
དང་པོ་ལ་�་ལས། མཚན་ཉིད་ནི་ག�ང་པ་པོ་�ོན་པ་སངས་�ས་�ི་བདག་�ེན་ལས་མིང་ཚ�ག་ཡི་གེར་�ང་བ་གང་ཞིག་མདོའམ་�ད་�ེར་གནས་པའོ། །དེའང་བ�ོད་�་བ�བ་པ་ག�མ་�ོན། �ོད་�ེད་ངག་ཚ�ག་�ི་
མེད། �བ་�ེད་ཚད་མ་ག�མ་�ན། འ�ས་�་ཐོག་མཐའ་བར་�་དགེ་བ་ནི་རང་བཞིན་ཏེ། �མས་པས། བ�བ་པ་ག�མ་བ�ོད་ངག་ཚ�ག་�ི་མ་མེད། །ཚད་མ་ག�མ་�ན་ཐོག་མཐའ་བར་དགེ་བ། །དེ་ནི་ཆེན་པོར་

16-31
བ�་�ག ག�ངས་པ་�ལ་བའི་བཀའ། །བ�ོག་པ་གཞན་�ི་ག�ང་�་ཤེས་པར་�། །ཞེས་སོ། །བ�བ་པ་ག�མ་ནི། �ལ་�ིམས་དང་། སེམས་དང་། ཤེས་རབ་�ི་བ�བ་པའོ། །ཚད་མ་ག�མ་ནི་མངོན་�མ་དང་། �ེས་དཔག་
དང་། �ང་ཚད་མའོ། །མཚན་གཞི་ནི་�ོན་པའི་ག�ང་�་�ང་བ་ག�ལ་�འི་ཡིད་ཤེས་ལ་ཤར་བའི་མིང་ཚ�ག་ཡི་གེའི་�མ་པ་ཅན་ནོ། །དེའང་མདོའམ་�ད་�ི་�ག་པའམ་ཚ�གས་བཅད་�ི་�མ་པར་�ང་བ་�མས་ཏེ་
འཁོར་�ིས་མོས་པ་ལས། ག�ལ་�འི་�ལ་བ་དང་མ�ན་པའི་ཆོས་�མས་�ོན་པའི་�ིན་�བས་ལས། �་བ�ན་�ར་མིང་ཚ�ག་�་དོན་ལ་མེད་ལ། �མ་པར་�ང་བས་ཏེ་�ད་�་མ་ལས། ཇི་�ར་�་བ�ན་�ི་ནི་�། །
མཛ�ད།
 གཞན་�ི་�མ་རིག་ལས་�ང་བ། །ཞེས་བཤད་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་ཉན་ཐོས་�ེ་�ག་�་�་བ་དག་ནི་ངོ་བོ་མིང་གི་ཚ�གས་ཡིན་པ། �ད་ཉན་པ་པོས་བ�ས་པ། �ན་པ་མ་ཡིན་པའི་འ�་�ེད་�ང་པོས་བ�ས་པར་འདོད་
ལ། མདོ་�ེ་པ་ནི་ངོ་བོ་ཚ�ག་གི་ཚ�གས། �ད་འཆད་པ་པོས་བ�ས་ལ། ག�གས་�ི་�ང་པོས་བ�ས་པར་འདོད་�ང་། འདིར་�ོན་པ་དང་འཁོར་གཉིས་ཚ�གས་པའི་�ེན་ལས་མིང་ཚ�ག་ཡི་གེར་�ང་བའི་ངོ་བོ། གཙ�་བོར་
ཉོན་བཤེས་�ིས་བ�ས་ཤིང་། ག�གས་དང་འ�་�ེད་�ི་�ང་པོ་གཉིས་ཀའི་�མ་པ་ཅན་ནོ། །གཞན་�ི་�མ་རིག་ལས་�ང་བ། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པས་�བ་ཅིང་། མཛ�ད་ལས་�ང་། ཆོས་�ི་�ང་པོ་བ�ད་�ི་དག །གང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-32
�མས་�བ་པས་ག�ང་དེ་དག །ཚ�ག་གམ་མིང་ཡིན་དེ་དག་ནི། །ག�གས་སམ་འ�་�ེད་དག་�་འ�ས། །ཞེས་བཤད་པ་བཞིན་ནོ། །ད�ེ་ན་�་ལས། ངོ་བོའ་� �ོ་ནས་ད�ེ་ན་�ང་དང་�ོགས་པའི་ཆོས་�མ་པ་གཉིས་ཏེ།
དེ་ཉིད་ལས། �ོན་པའི་དམ་ཆོས་�མ་གཉིས་དེ། །�ང་དང་�ོགས་པའི་བདག་ཉིད་ཅན། །དེ་འཛ�ན་�ེད་པ་�་�ེད་དང་། �བ་པར་�ེད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཞེས་སོ། །�ང་གི་ཆོས་ནི་ག�ང་རབ་ཡན་ལག་བ�་གཉིས་ཏེ།
བ�ད་�ོང་འ�ེལ་ཆེན་ལས། མདོ་�ེ་ད�ངས་བ�ད་�ང་བ�ན་དང་། །ཚ�གས་བཅད་ཆེད་བ�ོད་�ོགས་པ་བ�ོད། །དེ་�ར་�ང་དང་�ེང་གཞི་དང་། །ཤིན་�་�ས་དང་�ེས་རབས་བཅས། །གཏན་ཕབ་�ད་�་�ང་བའི་
 ༄༅། །�ེ། །དེ་�ར་�མ་པ་བ�་གཉིས་ནི། །ག�ང་རབ་ཡན་ལག་བ�་གཉིས་སོ། །ཞེས་བཤད་པའོ། །�ོགས་པའི་ཆོས་ནི་�ོབ་པ་དང་མི་�ོབ་པའི་�ེས་�་དམ་པ་�མས་�ི་�གས་�ད་ལ་བ�གས་པའི་

�བ་མཐའ་
ས་དང་། ལམ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་དང་། �ོགས་པ་�ད་པར་ཅན་�མས་ཡིན་ནོ། །�ས་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན་བཀའ་འཁོར་ལོ་རིམ་པ་ག�མ་�་བ�ོར་བ་�མས་སོ། །དེ་ལའང་ལས་དང་པོ་པའི་ཚ�་ག�ང་འཛ�ན་རང་�ད་
པས་བཅིངས་པའི་ཉོན་མོངས་པ་ལས་སེམས་བ�ང་བའི་�ིར་�ང་གཉེན་�ང་དོར་�ེད་པའི་རིམ་པ་གཙ�་བོར་�ོན་པས་བདེན་པ་བཞིའི་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་དང་། བར་བ་གཉེན་པོ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་དགག་པའི་�ིར་
བ�་བ�ན།

16-33
མཚན་ཉིད་མེད་པ་དང་། ཐ་མ་གཤིས་ཇི་�ར་གནས་�ལ་བ�ན་པ་དོན་དམ་�མ་པར་ངེས་པའི་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་ག�མ་�་�ང་བ་ཡིན་ནོ། །དབང་པོའ་� �ོ་ནས་ད�ེ་ན་ཉན་ཐོས་དང་། རང་སངས་�ས་དང་། �་ན་མེད་
པའི་ཐེག་པ་�ེ། ག�མ་ཉིད་མཚན་བ�ོད་ལས། ཐེག་པ་ག�མ་�ིས་ངེས་འ�ང་ལ། །ཐེག་པ་གཅིག་གིས་འ�ས་�ར་གནས། །ཞེས་སོ། །བདག་པོའ་� �ེན་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན། ཞལ་ནས་ག�ངས་པ་དང་། �ིན་�ིས་
བ�བས་པ་དང་། �ེས་�་གནང་བའི་བཀའ་དང་ག�མ་ལས། དང་པོ་ནི་བཅོམ་�ན་འདས་�ོ་�ེ་འཆང་ལ་སོགས་པས་འོག་མིན་ལ་སོགས་པར་དངོས་�་ག�ངས་པ་�མས་ཏེ། དེའང་�འི་�ད་ག�ངས་པའི་ཞིང་ནི་
མཛ�ད།
 �ག་པོ་བཀོད་པ། �ོན་པ་ནི་�མ་པར་�ང་མཛད། ག�ང་གི་�ོན་པ་འོད་དཔག་མེད་�ིས་བདེ་བ་ཅན་�། �གས་�ི་གནས་མངོན་པར་དགའ་བ། �ོན་པ་མི་འ�གས་པ། ཡོན་ཏན་�ི་རིན་པོ་ཆེས་གང་པར། �ོན་པ་རིན་
ཆེན་འ�ང་�ན་�ིས། འ�ིན་ལས་�ི་ལས་རབ་�བ་པར་དོན་ཡོད་�བ་པས་ག�ངས་སོ། །འཁོར་ནི་སངས་�ས་དང་། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་དང་། མཁའ་འ�ོ་མའི་ཚ�གས་ལ་སོགས་པ་དཔག་�་མེད་པའོ། །ཞིང་
�ར་�ོན་པ་�ས་བ�ན་པ་དེ་དག་�ང་�ོ་�ེ་འཆང་ཧེ་�་ཀའི་བདག་ཉིད་�ན་�་བཟང་པོ་གཅིག་གི་རོལ་བ་ལས། གནས་�བས་དགོས་པའི་དབང་གིས་དེ་�ར་�ང་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་�་�ོ་�ེ་བ�ན་མོའ་� བྷ་ག་ལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-34
སོགས་པའི་གནས་�ང་། འོག་མིན་ལ་སོགས་པའི་རང་བཞིན་�་འ�ས་པ་�ེ། ལོངས་�ོད་�ོགས་པའི་ཆོས་�ི་�ོན་པ་དང་གནས་སོ། །�ལ་པ་�འི་གནས་ཐ་དད་པར་བཅོམ་�ན་འདས་��་�བ་པས་འཁོར་�ི་ད�ས་
�་ག�ང་ད�ངས་�ག་�ར་�ང་བས་ག�ངས་པ་�མས་སོ། །�ིན་�ིས་བ�བས་པའི་བཀའ་ལ། �ས་�ིན་�ིས་བ�བས་པའི་བཀའ་�ོ་�ེ་�ིང་པོའ་� �ི་བོར་�ག་བཞག་ནས་�ིན་�ིས་བ�བས་པས། མདོ་�ེ་ས་བ�་པ་
འཆད་པའི་�ོབས་པ་�ེས་ནས། �མ་པར་�ོལ་བའི་�་བས་�ིས་པ་�་�འོ། །ག�ང་གིས་�ིན་�ིས་བ�བས་པའི་བཀའ་ནི་འཇམ་དཔལ་ལ་མ་�ེས་ད�འི་འ�ོད་པ་སོལ་ཅིག་ཅེས་བཀའ་�ལ་པས། འཇམ་དཔལ་�ིས་
 ༄༅། །མ་�ེས་ད�འི་འ�ོད་པ་བསལ་བའི་མདོ་�ང་བ་�་�འོ། །�གས་�ིས་�ིན་�ིས་བ�བས་པའི་བཀའ་ནི་བཅོམ་�ན་འདས་ཟབ་མོ་�ང་བའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ་བ�གས་ནས། �་རིའི་�་དང་�ན་

�བ་མཐའ་
རས་གཟིགས་ལ་�ིན་�ིས་བ�བས་པས། ཤེས་རབ་�ིང་པོ་ག�ངས་པ་�་�འོ། །ཡོན་ཏན་དང་འ�ིན་ལས་�ན་�ིས་�བ་པའི་�ིན་�བས་ལས། འོད་ཟེར་བ�ེ་བ་ལས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�་�ང་ནས་ཆོས་�ོན་
པ་འ�མ་�ི་�ེང་གཞི་ལས་བཤད་པ་�་�་དང་། རི་དང་། ཤིང་དང་། �་དང་། པ�་དང་། �་བོ་ཆེ་ལ་སོགས་པ་ལས་ཆོས་�ི་�་ད�ངས་འ�ང་བ་�་�་�ེ། བཤད་�ར་ལས། �ོན་པ་འདི་ཡི་�ིན་�བས་�ིས། །�འམ་
བཅོ་བ�ད།

16-35
ཤིང་�་�ེ�་དང་། །པ�ོ་དག་དང་དཔག་བསམ་ཤིང་། །�་བོ་ཆེ་ལས་�ང་བ་ཡང་། །�ལ་བས་�ིན་�ིས་བ�བ་པའི་�ིར། །དེ་དག་བཀའ་ཞེས་�་བར་འདོད། །ཅེས་པ་དང་། ཨ་ར�ི་ལས། རི་དང་�ེ�་ཤིང་�་དང་། །
པ�ོ་དག་དང་དཔག་བསམ་ཤིང་། །�་བོ་ཆེ་ལས་�ང་བ་ཡང་། །�ལ་བས་�ིན་�ིས་བ�བ་པའི་�ིར། །དེ་དག་བཀའ་ཞེས་�་བར་འདོད། །ཅེས་སོ། །དེ་བཞིན་�་ཉན་ཐོས་གང་དག་�ིན་�ིས་བ�བས་པའི་མ�་ལས་
ཆོས་�་བ་དང་། �ེས་པ་དང་། �ད་མེད་དང་། �ེ�་དང་། �་མོ་ལ་སོགས་པ་འ�ིན་ལས་ཆེན་པོའ་� མ�ས་ཆོས་�་བ་དག་�ང་བཀར་བ�་བ་ནི། �ད་པ་ལས། �ལ་བའི་ཉན་ཐོས་གང་དག་ཇི་�ེད་ཆོས་�ོན་དང་། །
མཛ�ད།
 འཆད་དང་རིག་པ་དག་དང་�ན་པར་བ�ོད་པ་དང་། །མཆོག་འཕགས་བདེ་བ་�ེད་དང་དེ་ཡི་འ�ས་ཐོབ་པ། །དེ་དག་�ན་�ང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ེས་�འི་མ�། །ཅི་�ིར་ཞེ་ན་�ལ་བས་ཆོས་�ལ་གང་བ�ན་
པ། །དེ་ལ་མི་མཆོག་�ོབ་མར་�ར་པས་�ོན་བ�བས་ཤིང་། །མངོན་�མ་�ས་ནས་བ�བ་པ་ཇི་བཞིན་�ོན་�ེད་པ། །སངས་�ས་མ�ས་�ེད་རང་གི་�ོབས་�ི་མ�ས་མ་ཡིན། །ཞེས་སོ། །དེ་བཞིན་�་མདོ་དང་�ད་
�མས་�་སངས་�ས་ཉིད་�ི་ག�ང་དང་། གཞན་�མས་�ི་ཚ�ག་འ�ེས་མར་�ང་ཡང་། བཀར་བཞག་པ་�མས་�མ་གཞག་འདིས་ཤེས་པར་�འོ། །�ེས་�་གནང་བའི་བཀའ་ནི་�་ངན་ལས་འདས་པའི་མདོ་ལས། �ན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-36
དགའ་བོ་ང་ཡོངས་�་�་ངན་ལས་འདས་པའི་འོག་�་བ�་བ་�ེད་པའི་ཚ�། འདི་�ད་བདག་གིས་ཐོས་པའི་�ས་གཅིག་ན་ཞེས་པས་�ེང་བ�ངས་ལ། བར་�་མཚམས་�ར་བའི་ཚ�ག་དང་། མཐར་བཅོམ་�ན་འདས་�ིས་
ག�ངས་པ་ལ་མངོན་པར་བ�ོད་དོ་ཞེས་�་བའི་བར་�ིས་�ས་ཤིག་ཅེས་ག�ངས་པ་�་�འོ། །གཉེན་པོ་དང་�མ་�ངས་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན། ཆོས་�ི་�ང་པོ་བ�ད་�ི་བཞི་�ོང་�ེ། �ོན་གསལ་ལས། �བ་པ་ཆེན་པོས་
ཆོས་�ང་པོ། །བ�ད་�ི་བཞི་�ོང་ག�ངས་པ་ལས། །ཞེས་སོ། །དེའང་འདོད་ཆགས་ལས་�ར་པ་ཉི་�ི་ཆིག་�ོང་གི་གཉེན་པོར་འ�ལ་བའི་�ེ་�ོད་ཉི་�ི་ཆིག་�ོང་། ཞེ་�ང་དང་། གཏི་�ག་དང་ཆ་མཉམ་ལས་�ར་པ་ཉི་
 ༄༅། །�ི་ཆིག་�ོང་གི་གཉེན་པོར་མདོ་�ེ་དང་། མངོན་པ་དང་། �ེ་�ོད་ག�མ་ཆ་མཉམ་པ་ཉི་�ི་ཆིག་�ོང་ག�ངས་ཏེ། མི་ཟད་པའི་གཏེར་བ�ན་པ་ལས། འདོད་ཆགས་ཞེ་�ང་གཏི་�ག་དང་། །�ག་

�བ་མཐའ་
ག�མ་ཆ་མཉམ་�ོད་པ་དག །ཉི་�ི་ཆིག་�ོང་གཉེན་པོར་ནི། །ཆོས་�ི་�ང་པོ་དེ་�ེད་ག�ངས། །ཞེས་པ་དང་། གསང་�ིང་ལས། ཉོན་མོངས་པ་�ོང་�ག་བ�ད་�་�་བཞིའི་གཉེན་པོར་ཆོས་�ོང་�ག་བ�ད་�་�་བཞི་
ག�ངས་སོ་ག�ང་ངོ་ག�ང་བར་འ�ར་རོ་ཞེས་སོ། །དེའང་�ེ་�ོད་ག�མ་ནི་�ག་ག�མ་སོ་སོའ་� གཉེན་པོ་�ེ་�་མཚན་ཉིད་�ི་ཐེག་པ་ཡིན་ལ། �ེ་�ོད་ཆ་མཉམ་པ་ནི་གསང་�གས་རིག་པ་འཛ�ན་པ་�ེ་�ག་ག�མ་

16-37
བ�་ད�། འ�ེས་ཤིང་འ�ས་པ་མཐའ་དག་གི་གཉེན་པོར་འ�ས་�་�ོ་�ེའི་ཐེག་པ་བ�ན་པས། དེ་�ར་ན་བ�ད་�ི་བཞི་�ོང་�་བ�ོམས་པ་�ེ། ཡོན་ཏན་བཀོད་པའི་�ད་ལས། �ི་ཡི་�ེ་�ོད་ག�མ་དག་ནི། །འདོད་ཆགས་ཞེ་�ང་
གཏི་�ག་དག །སོ་སོའ་� གཉེན་པོར་བ�ན་པ་�ེ། །�་མེད་མཉམ་པའི་གསང་�གས་ནི། །ཉོན་མོངས་�ན་�ི་གཉེན་པོར་བ�ན། །�ན་�ང་བ�ད་�ི་བཞི་�ོང་ཉིད། །�ལ་བ་�མས་�ིས་ཆོས་�ང་པོ། །ཉོན་མོངས་
གཉེན་པོར་བ�ན་པ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །དེ་ལ་ཆོས་�ི་�ང་པོ་ནི་ཡན་ལག་དང་ཉིང་ལག་འ�ས་པས་�ས་སམ་�ང་པོ་ཞེས་བ�ོད་པ་�ར་ཉོན་མོངས་པ་གཅིག་�ངས་ནས་འ�ིན་ཅིང་། ཐར་པ་ཐོབ་པའི་ཆ་�ེན་�་གཞི་
མཛ�ད།
 ལམ་འ�ས་�་ཐ་དད་པ་�ོན་པའི་�མ་�ངས་�ོགས་པའི་�ང་པོ་�ེ། ནད་གཅིག་གི་གཉེན་པོར་�ེ་ཚན་གཅིག་པའི་�ན་�་ཚང་བ་ཚ�གས་ན་�བས་དེར་�ན་ཚ�གས་ཅེས་པ་�་�ར་ཤེས་པར་�་�ེ། མཛ�ད་ལས། �ོད་པ་
�མས་�ི་གཉེན་པོར་ནི། །ཆོས་�ི་�ང་པོ་མ�ན་པར་ག�ངས། །ཞེས་པ་དང་། འཇིག་�ེན་ག�མ་�ང་ལས། ཉོན་མོངས་འཇོམས་�ིར་ཆོས་�ང་པོ། །དེ་ཡི་�ངས་བཞིན་རབ་�་ངེས། །ཞེས་པ་བཞིན་ནོ། །འདིར་ཆོས་
�ི་�ང་པོའ་� ཚད་ལ། ཁ་ཆེ་ཡེ་ཤེས་�ོ་�ེ་ལ་སོགས་པ་ཁ་ཅིག་�ཽ་ཀ་�ོང་ལ་འདོད་དེ། ས་�ེ་ལས། གནས་བ�ན་�ན་དགའ་བོས་ཆོས་�ི་�ང་པོ་བ�ད་�ི་བཞི་�ོང་གང་དག་བ�ང་བ་�མས་ནི། �ེ་�ོད་ག�མ་པོ་འདི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-38
དག་ཡིན་ཏེ། ཆོས་�ི་�ང་པོ་གཅིག་གི་ཚད་ནི་ཇི་ཙམ་ཡིན་ཞེ་ན། �ངས་བ�་�ག་བ�་ནི་ཆོས་�ི་�ང་པོ་གཅིག་�ེ་ཞེས་འདོད་ལ། �་ག་བོ་དྷི་ལ་སོགས་པ་ནི། ཆོས་གང་ཞིག་གི་མིང་ཚ�ག་�འི་གོས་�ར་�བ་པའི་�ོ་
གའམ་ཏ་ལ་ལར། �འི་�ེ་མོའ་� ཆ་ཤས་�ིས་མཐའ་�གས་མེད་པར་�ིས་པ། �ང་པོ་ཆེ་དར་མའི་�བ་ནོན་པ་ལ་འདོད་ཅིང་། ཁ་ཅིག་�ང་པོ་ཁམས་དང་�ེ་མཆེད་ལ་སོགས་པའི་གཏམ་རེ་�ོགས་པར་�ོན་པ་ལ་འདོད་
ལ། ཁ་ཅིག་བ�ན་བཅོས་བར་མ་གཅིག་གི་ཚད་ལ་འདོད་དེ། �་རིའི་�ས་མཛད་པའི་མངོན་པ་�ེ་གཅིག་ལ། �ོ་ཀ་བཞི་�ོང་ཡོད་པ་ཆོས་�ི་�ང་པོར་�ས་པ་�་�འོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ་མཛ�ད་ལས། ཁ་ཅིག་བ�ན་བཅོས་ཚད་
 ༄༅། །ཅེས་ཟེར། །�ང་པོ་ལ་སོགས་གཏམ་རེའང་ཡིན། །ཅེས་འདོད་དེ། དེ་དག་�ང་ཉོན་མོངས་པ་རེ་རེའི་གཉེན་པོར་རེ་རེ་�ོན་པ་ལ་མང་�ང་གི་དབང་གིས་གཞག་པའི་ཚད་ཡིན་�ི། �ངས་དེར་

�བ་མཐའ་
འཆད་པའི་ཚད་མ་ཡིན་པས། གཉེན་པོར་�ོགས་པའི་དབང་གིས་གཞག་པ་ཉིད་ལེགས་པར་ག�ང་བར་�འོ། །བཀའི་ངེས་ཚ�ག་ནི་གོང་མ་མཆོག་གིས་ག�ང་ཞེས་�་ལ། དགོས་ཆེད་ནི་འ�ོ་བ་�མས་�ིས་གནས་
�བས་དང་མཐར་�ག་གི་དོན་གཉིས་འ�བ་པའི་�ིར་ག�ངས་ཏེ་ཡེ་ཤེས་�ས་པ་ལས། འ�ོ་བའི་དོན་གཉིས་བ�བ་�ིར་བཅོམ་�ན་བཀའ། །འཁོར་�ི་ནང་�་སེང་གེའི་�་བ�གས་པ། །དེས་ནི་དཀར་པོ་�མ་པར་

16-39
ཉི་�། འཕེལ་བ་དང་། །ཉོན་མོངས་ནད་�ན་རབ་�་ཞི་བར་མཛད། །ཅེས་སོ། །ད་ནི་དགོངས་པ་འ�ེལ་པ་བ�ན་བཅོས་�ི་�མ་གཞག་ལ། �ོམ་�ེད་�ོབ་དཔོན་�ི་མཚན་ཉིད་དང་། བ�མས་པ་བ�ན་བཅོས་�ི་རང་བཞིན་
གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི་རབ་ཆོས་ཉིད་�ི་བདེན་པ་མཐོང་བ་�ེ་�་�བ་དང་། འཕགས་པ་�་དང་། ཐོགས་མེད་ལ་སོགས་པ་�་�འོ། །འ�ིང་ཡི་དམ་�འི་ཞལ་གཟིགས་ཏེ་གནང་བ་ཐོབ་པ། �གས་�ེ་ཆེན་པོས་�ིན་
�ིས་བ�བས་པ་ཙ�་པ་དང་། ཞི་བའི་�་ལ་སོགས་པ་�་�འོ། །ཐ་མ་ཡང་རིག་པའི་གནས་�་ལ་མཁས་ཤིང་�་མ་བ�ད་པའི་བཤད་པའི་གདམས་ངག་ཡོད་པ་�ེ། �ོབ་དཔོན་དཔལ་�ས་དང་། ཡེ་ཤེས་�ིང་པོ་དང་།
མཛ�ད།
 ��་�ོ་�ོས་ལ་སོགས་པ་�་�འོ། །རིག་གནས་�་ནི། �་དང་ཚད་མ་ལ་སོགས་�ི་རིག་པ་དང་། �ེ་�ོད་ག�མ་ལ་སོགས་ནང་རིག་པ་དང་། �་དང་ག�ག་ལག་ཁང་ལ་སོགས་པའི་བཟོ་རིག་པ་དང་། ཡན་ལག་བ�ད་
པ་དང་། སོ་མ་�་ཛ་ལ་སོགས་པ་གསོ་བ་རིག་པ་དང་། བ�ག་པ་བ�ད་པ་ལ་སོགས་གནས་རིག་པའོ། །བ�ག་པ་བ�ད་ནི། �ེས་པ་བ�ག་པ། �ད་མེད་བ�ག་པ། རི་དང་ཤིང་བ�ག་པ། �་མཚ�་དང་�་བ�ག་པ།
གོས་བ�ག་པ། ནོར་�་བ�ག་པ། �་བ�ག་པ། �ང་པོ་ཆེ་བ�ག་པའོ། །བ�ད་པའི་མན་ངག་ཡོད་པ་ནི་�མ་བཤད་རིག་པ་ལས། མདོ་�མས་འཆད་འདོད་དེ་དག་ལ། །མན་ངག་�ང་ཟད་�ིན་པར་�། དེ་ལ་མན་ངག་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-40
འདི་ཡིན་ཏེ། །དགོས་པ་བ�ས་པའི་དོན་བཅས་དང་། །བ�ལ་ལན་བཅས་དང་མཚམས་�ོར་བཅས། །ཚ�ག་དོན་བཅས་ཏེ་བ�ད་པར་�། །ཞེས་ག�ངས་པ་�་�འོ། །དེ་�ར་གནས་ཐ་དད་པ་ལ་མཁས་ཤིང་�བ་པ་
བ�ེས་པ་ཚད་མེད་�ང་། ཡོངས་�་�གས་པ་�ན་�ག་དང་། མཆོག་བ�ད་ནི་ཉི་�་དང་ནོར་�་�་�འོ། །�ན་�ག་ནི། �་�བ་�ིང་པོ། ཐོགས་མེད། ད�ིག་གཉེན། �ོགས་�ི་�ང་པོ། ཆོས་�ི་�གས་པ། ཡོན་ཏན་
འོད་དོ། །མཆོག་བ�ད་ནི། དེ་�མས་�ི་�ེང་�། འཕགས་པ་�་དང་། ཙ�་གོ་མི། དཔའ་བོ་ག�མ་བ�ན་ནས། �ོགས་�ང་�ི་བའོ། །བ�མས་པ་བ�ན་བཅོས་�ི་རང་བཞིན་ལ་�་ལས། མཚན་ཉིད་ནི། �ོམ་པ་པོ་
 ༄༅། །ཚད་དང་�ན་པས་བཀའི་དགོངས་འ�ེལ་�་བ�མས་ཤིང་འཆོས་�ོབ་གཉིས་�ི་ཡོན་ཏན་དང་�ན་པ་�ེ། �མ་བཤད་རིག་པ་ལས། ཉོན་མོངས་ད�་�མས་མ་�ས་འཆོས་པ་དང་། །ངན་འ�ོ་

�བ་མཐའ་
�ིད་ལས་�ོབ་པ་གང་ཡིན་པ། །འཆོས་�ོབ་ཡོན་ཏན་�ིར་ན་བ�ན་བཅོས་ཏེ། །གཉིས་པོ་འདི་དག་གཞན་�ི་�གས་ལ་མེད། །ཅེས་སོ། །མཚན་གཞི་ནི་�ོམ་པ་པོའ་� བདག་�ེན་ལ་བ�ེན་ནས། འཆད་པ་པོའ་� �ོད་�ེད་
ངག་ཚ�ག་ཡི་གེར་�ང་བའི་བ�ོད་�། ཉན་པ་པོའ་� �ོ་ལ་�ང་བའི་རང་བཞིན་ནོ། །ད�ེ་ན་�་བ་�ེ་�ོད་ག�མ་ལས་�ེ་བས་བ�ན་བཅོས། དེའང་�མ་པ་ག�མ་ཡིན་ལ། �ལ་�ིམས་�ི་བ�བ་པའི་དབང་�་མཛད་དེ།
ཉེར་གཅིག

16-41
མདོ་�ེ་�ན་ལས། �ང་དང་འ�ང་དང་�ང་བ་དང་། །ངེས་པར་འ�ང་དང་གང་ཟག་དང་། །བཅས་པ་དང་ནི་རབ་ད�ེ་དང་། །�མ་པར་ངེས་�ིར་འ�ལ་བའི་དོན། །ཅེས་པ་དང་། སེམས་�ི་བ�བ་པའི་དབང་�་མཛད་
དེ། དེ་ཉིད་ལས། གནས་�མས་དང་ནི་མཚད་ཉིད་དང་། །ཆོས་དོན་�ོས་�ིར་མདོ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་པ་དང་། ཤེས་རབ་�ི་བ�བ་པའི་དབང་�་མཛད་དེ། དེ་ཉིད་ལས། མངོན་�འི་�ིར་དང་ཡང་ཡང་དང་། །ཟིལ་གནོན་
�ོགས་�ིར་མངོན་པའི་ཆོས། །ཞེས་སོ། །�ལ་འདི་དག་ལས་བ�མས་ཏེ། འ�ལ་བ་དང་། མདོ་�ེ་དང་། མངོན་པ་དང་། གསང་�གས་�ི་བ�ན་བཅོས་སོ་སོར་མཛད་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་དག་�ང་�ི་རོལ་པའི་བ�ན་
མཛ�ད།
 བཅོས་�ག་དང་�ལ་ཞིང་། ནང་པའི་�ལ་ག�མ་དང་�ན་པ་དེ་ཐོས་པ་ལས་�ང་བའི་ས་�མ་པར་གཏན་ལ་དབབ་པ་ལས། དོན་མེད་དོན་ལོག་དོན་དང་�ན། །ཐོས་�ོད་�བ་པ་�ར་ལེན་དང་། །ངན་གཡོ་བ�ེ་�ལ་
�ག་བ�ལ་�ོང་། །བ�ན་བཅོས་�ག་�ལ་ག�མ་�་འདོད། །ཅེས་སོ། །དེའང་རིག་�ེད་བཞི་ལ་སོགས་པ་ཡང་དག་པའི་དོན་མེད་པའི་བ�ན་བཅོས་དང་། �ག་ཆད་�་�་བ་ལ་སོགས་པས་�ོལ་བ་འ�བ་པར་�་བ་
དོན་ལོག་པའི་བ�ན་བཅོས་དང་། �ན་ངག་ལ་སོགས་པ་ཐོས་པ་�ར་ལེན་པའི་བ�ན་བཅོས་དང་། �ོག་གེ་ལ་སོགས་པའི་�ོད་པ་�ར་ལེན་དང་། ག�ལ་ལས་�མ་པར་�ལ་བ་ལ་སོགས་པའི་ངན་གཡོ་དང་། བ་ལང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-42
ལ་སོགས་པའི་མཆོད་�ིན་ཆོས་�་�་བའི་རང་བཞིན་འཚ�་བ་ཅན། བ�ེ་བ་དང་�ལ་བའི་བ�ན་བཅོས་ངན་པ་�ག་དང་�ལ་ཞིང་། གནས་�བས་བདེ་ཞིང་མཐར་�ག་�ོལ་བ་འ�བ་པའི་དོན་ཆེན་པོ་དང་�ན་པ་དང་།
�ང་�བ་བ�བ་པ་དང་། འཁོར་བའི་�ག་བ�ལ་མཐའ་དག་�ོང་བའི་བ�ན་བཅོས་ག�མ་ནི། སངས་�ས་པ་དག་གི་�གས་ལ་�ན་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་དེ་དག་གི་བ�ོད་�ལ་ཡང་། འཐོར་བ་�མས་གཅིག་�་�ད་པའི་
བ�ན་བཅོས་དང་། �ས་པ་�མས་མངོན་�་འ�ིན་པ་དང་། �མ་�ངས་�་ཆེར་བཤད་པ་དང་། དཀའ་བའི་གནས་བ�ན་པ་དང་། ཚ�ག་གི་རིམ་པ་གསལ་བར་�ེད་པ་དང་། ཚ�ག་གི་དོན་བ�ས་ཏེ་བ�ན་པ་དང་། གོང་
 ༄༅། །འོག་གི་�ེ་ཚན་འ�ེད་པ་ལ་སོགས་པ་�མ་�ངས་དཔག་�་མེད་པའི་རིམ་པས། ལེ�་དང་། རབ་�་�ེད་པ་དང་། ཚ�མས་དང་། �བས་�་བཅད་ཅིང་། �ག་པ་དང་། ཚ�གས་བཅད་དང་། �ེལ་མ་

�བ་མཐའ་
དང་། �ན་ཆགས་�ི་རིམ་པས། �ེ་ཚན་ཐ་དད་པའི་ག�ང་�ང་�་དང་། བར་མ་དང་། མང་པོ་དང་། ཆེན་པོར་གསལ་བར་མཛད་ཅིང་། སངས་�ས་�ི་བཀའ་�མས་ཆེས་གསལ་བར་མངོན་�་�ང་�ེ། �ང་དོན་དང་།
ངེས་དོན། དགོངས་པ་དང་། �ེམ་དགོངས་བཞིར་�ེ་ནས་བ�ན་པ་�ན་རིང་�་གནས་པར་མཛད་དོ། །དེ་�ད་�་བཤད་�ར་ལས། ཆོས་�མས་བཀའ་དང་བ�ན་བཅོས་གཉིས་�་འ�ས། །ལེགས་པར་ག�ངས་དང་དེ་
ཉེར་གཉིས།

16-43
ཡི་དགོངས་འ�ེལ་པ། །དེ་ཡི་དབང་གིས་��འི་བ�ན་པ་འདི། །འཇིག་�ེན་ཁམས་འདིར་�ན་རིང་གནས་པར་འ�ར། །ཞེས་སོ། །ངེས་ཚ�ག་ནི། ཤ་�་ཞེས་པའི་ཤ་ལ་སའི་�ེན་�ིན་པས་འཆོས་པ་དང་། �་ལ་ཡའི་�ེན་
�ིན་པས་�ོབ་པ་�ེ། འཆོས་�ོབ་�ི་ཡོན་ཏན་དང་�ན་པ་ཉིད་�མ་བཤད་རིག་པ་ལས། འཆོས་�ོབ་གཉིས་དང་�ན་པའི་�ིར། །བ�ན་བཅོས་ཆེན་པོ་དེ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །དགོས་པ་ནི་བཀའི་དོན་བ�ིང་ཞིང་�ོགས་
དཀའ་བ་�མས་གསལ་བར་�ེད་ཅིང་ཐར་པའི་ལམ་�ོན་པས། འ�ོ་བ་�མས་འ�ེན་པར་�ེད་པ་�ེ། བཤད་�ར་ལས། བཀའ་�མས་དོན་ནི་གསལ་བ་དང་། །འ�ག་ཅན་ཐར་པའི་དོན་�བ་�ེད། །བ�ན་བཅོས་དེ་ནི་
མཛ�ད།
 �་ཆེན་ཉིད། །མཁས་པ་�མས་�ི་�ས་པས་�ངས། །ཞེས་སོ། །བཀའ་དང་བ�ན་བཅོས་གཉིས་�ི་�ད་པར་ལ། ཆོས་�ལ་གང་ཞིག་�ོན་པ་སངས་�ས་�ི་བདག་�ེན་ལས་�ང་ཞིང་། དོན་གཉིས་བ�བ་པའི་ལམ་དམ་
པ་ནི་བཀའ་ཡིན་ཏེ། �ད་�་མ་ལས། གང་ཞིག་དོན་�ན་ཆོས་དང་ཉེར་འ�ེལ་ཞིང་། །ཁམས་ག�མ་དག་ན་ཉོན་མོངས་�ོང་�ེད་ག�ངས། །ཞི་བའི་ཡོན་ཏན་བ�ོད་པར་མཛད་པ་གང་། །དེ་ཉིད་�ང་�ོང་ག�ང་ཡིན་
�ོག་པ་གཞན། །ཅེས་སོ། །ཆོས་�ལ་གང་ཞིག་�ོན་པ་སངས་�ས་�ི་བདག་�ེན་ལ་མ་�ོས་ཤིང་�ད་གཞན་�ི་བ�ས་པའི་གང་ཟག་གིས། བཀའ་བ�ན་བཅོས་གང་�ང་གི་དགོངས་འ�ེལ་�་ཐར་ལམ་གསལ་�ེད་�་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-44
བ�མས་པ་ནི་བ�ན་བཅོས་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། གང་ཞིག་�ོན་པ་�ལ་བ་འབའ་ཞིག་གིས། །དབང་�ས་�མ་གཡེང་མེད་ཡིད་ཅན་�ིས་བཤད། །ཐར་པ་ཐོབ་པའི་ལམ་དང་�ེས་མ�ན་པ། །དེ་ཡང་�ང་�ོང་བཀའ་
བཞིན་�ི་བོས་�ངས། །ཞེས་སོ། །ཇི་�ར་བཤད་ཅིང་ཉན་པའི་�ལ་ལ་ག�མ་ལས། འཆད་�ེད་�ོབ་དཔོན་�ི་མཚན་ཉིད་ནི། མདོ་�ེ་�ན་ལས། བཤེས་གཉེན་�ལ་བ་ཞི་བ་ཉེར་ཞི་བ། །ཡོན་ཏན་བ�ོན་�ས་�ག་པར་
�ང་གིས་�ག །དེ་ཉིད་རབ་�་�ོགས་ལ་�་མཁས་�ན། །བ�ེ་བའི་བདག་ཉིད་�ོ་ངལ་�ངས་ལ་བ�ེན། །ཅེས་པ་དང་། �ོ་�ེ་བཀོད་པའི་�ད་ལས། �ོན་པ་མཛ�ད་�ན་�་བོ་�ོགས། །དམ་ཚ�ག་�ོམ་པ་�ིང་བ�ེར་
 ༄༅། །�ན། །མཁས་ཤིང་གཞན་ལ་ཕན་བ�ོན་པ། །�ོ་�ེ་གསང་བའི་�ོབ་དཔོན་ལ། །�མ་པ་�ན་�་བ�ེན་པར་�། །ཞེས་སོ། །ཉན་�ེད་�ོབ་མའི་མཚན་ཉིད་ནི། �ང་ལས། �་མ་ལ་�ས་�ལ་

�བ་མཐའ་
�ིམས་ཡོངས་དག་དང་། །བསམ་གཏན་དང་ནི་འདོན་ལ་རབ་བ�ོན་པ། །�ིམས་ཤིང་�ལ་ལ་བཟོད་དང་�ན་པ་�ེ། །�ོམ་བ�ོན་གནས་པའི་ཆོས་�ན་ལེགས་པར་ག�ངས། །ཞེས་པ་དང་། �་མ་ལས། �ལ་�ན་
�ས་དང་གཏོང་ཕོད་ཆེ། །�ོ་བ�ན་ཡངས་ཤིང་�བ་ལ་བ�ོན། །ཆོས་མཆོག་�ིང་�ེ་དམ་ཚ�ག་�ན། །�ོ་�ེ་�ོབ་མར་ཤེས་པར་�། །ཞེས་སོ། །�ན་མོང་ཆོས་�ོད་�ི་རང་བཞིན་ལ་�ོར་བ་�ང་�བ་�ི་སེམས་བ�ེད་ཅིང་།
ཉེར་ག�མ།

16-45
དངོས་གཞི་ཐོས་པའི་དོན་འཛ�ན་པ། �ེས་�ང་�བ་�་བ�ོ་བ་ག�མ་དང་�ན་པའི་�མ་པས། མདོ་ཡིན་ན་�ང་བ་�་མའི་དཔེ་བ�ད་�་�་བའི་ངང་ལས་ཉན་ཞིང་། �གས་ཡིན་ན་གང་འཆད་ཉན་�ེད་པའི་�་དང་
ད�ིལ་འཁོར་�་གསལ་བཏབ་པའི་ངང་ལས་མ་ཡེངས་པར་ཐོས་པ་འཛ�ན་པར་�ེད་དོ། །དེའི་ཚ�་ཆོས་�ི་ཚ�ག་དོན་ཡིད་ལ་�ེ་གཅིག་�་�ེད་པའི་ངང་ལ་མ་ཡེངས་པར་�ོ་གནས་པ་ནི་ཞི་གནས་ལ། ཚ�ག་དོན་�ི་རང་
བཞིན་སོ་སོར་ཤར་བ་དང་དོན་གོ་བ་ནི་�ག་མཐོང་�ེ། ཡོན་ཏན་བཀོད་པའི་མདོ་ལས། འཇམ་དཔལ་འདི་ལ་ཐོས་པ་ཉིད་ལ་�ེ་གཅིག་�་མ་ཡེངས་པར་སེམས་རབ་�་འཛ�ན་པ་ནི། �འི་�ེས་�་མ�ན་པའི་ཞི་གནས་�ི་
མཛ�ད།
 ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ཡིན་ལ། སོ་སོར་འ�ེད་ཅིང་གསལ་བར་ད�ོད་པ་ནི། དོན་རབ་�་འ�ེད་པའི་�ག་མཐོང་�ེ། དེ་�ར་ན་ཞི་གནས་དང་�ག་མཐོང་སེམས་གཅིག་གི་�ེས་�་�ེད་པས་�ང་�་འ�ེལ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སོ། །ཕ་
རོལ་�་�ིན་པ་�ག་�ང་ཚང་བར་ཆོས་�ོད་ཐམས་ཅད་�ི་མན་ངག་མངོན་པར་�ོགས་པའི་�ད་ལས། མེ་ཏོག་�ན་སོགས་རབ་འ�ལ་དང་། །ས་�ོགས་�ོད་ལམ་བ�མས་པ་དང་། །�ོག་ཆགས་�ན་ལ་འཚ�་བ་�ང་། །
�་མ་ལ་ནི་གསོལ་བ་འདེབས། །མ་ཡེངས་�་མའི་གདམས་ངག་འཛ�ན། །�ོག་སེལ་�ིར་ནི་�ོན་ཚ�ག་འ�ི། །�ོན་མ་ཡན་ལག་�ག་དང་�ན། །ཅེས་སོ། །བཤད་ཅིང་ཉན་པའི་ཕན་ཡོན་ནི། ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-46
འ�ེད་ཅིང་། �ང་�ང་ཤེས་པས་མ་རིག་པའི་�ན་པ་སེལ་ཞིང་ཐར་བའི་ལམ་ལ་བ�ོད་པ་�ེ། �ོབ་དཔོན་རིན་ཆེན་�ས་པའི་བཤད་�ར་ལས། ཐོས་པ་མ་རིག་�ན་སེལ་�ོན་མེ་ཡིན། །ཡ་རབས་�མས་དང་�ད་ན་�ེས་
�ི་མཆོག །ཐོས་པ་དགེ་བའི་ཆོས་བ�ས་�་བ་�ེ། །ལག་པ་བཞིན་�་དགོས་པ་ཐམས་ཅད་བ�བ། །ཅེས་པ་དང་། རིན་ཆེན་འ�ང་གནས་ཞི་བས་ཐོས་པ་ལ། བ�གས་པའི་རབས་ལས། ཐོས་པས་དོན་མ་ཡིན་པ་�ོང་། །
ཐོས་པས་�་ངན་འདས་པ་འཐོབ། །ཐོས་པས་�ིག་ལས་�ོག་པར་�ེད། །ཐོས་པས་ཡོན་ཏན་ཚ�གས་རབ་འ�བ། །ཅེས་པ་དང་། ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་�ག་གིས་ཤེས་རབ་འཕགས་ལ། དེའི་�་ཐོས་པ་ཡིན་པས། མཆོག་�་
 ༄༅། །འཕགས་པར་�ད་�་མ་ལས། གང་�ིར་�ིན་པས་ལོངས་�ོད་དག་ནི་�བ་�ེད་ཅིང་། །�ལ་�ིམས་མཐོ་རིས་བ�ོམས་པས་ཉོན་མོངས་�ོང་�ེད་ལ། །ཤེས་རབ་ཉོན་མོངས་ཤེས་�་�ན་�ོང་དེ་

�བ་མཐའ་
ཡི་�ིར། །འདི་མཆོག་ཉིད་དེ་དེ་ཡི་�་ནི་འདི་ཐོས་ཡིན། །ཅེས་པ་དང་། ཤེས་རབ་མཆོག་ཡིན་དེ་བཞི་ནི། །ཐོས་པ་དེ་�ིར་ཐོས་པ་མཆོག །ཅེས་སོ། །ཡང་དག་པའི་ཐོས་པས་དོན་ལ་ད�ོད་པ་ནི། ཆོས་དང་གང་ཟག་ལ་
�ར་པ་འདེབས་པ་ནི་ནམ་ཡང་མི་�ེད་དེ། �ིབ་པ་ཤིན་�་�ི་བའི་�ིར་རོ། །དེ་�ད་�་དེ་ཉིད་ལས། འཕགས་པ་�ར་དང་དེས་ག�ངས་ཆོས་ལ་བ�ས་པ་གང་། །དེ་�ན་�ོངས་པའི་མངོན་ཞེན་བ�ས་�ས་ཉོན་མོངས་

16-47
ཉེར་བཞི། ཡིན། །དེས་ན་ཞེན་�འི་�ི་ཅན་དེ་ལ་�ོ་མི་�ར། །ཞེས་སོ། །དེའང་ལེགས་པར་མཐོང་བའི་�ོ་མིག་མེད་བཞིན་�། �ང་དོན་�ི་ཚ�ག་དང་། �ོགས་ཞེན་�ག་དོག་ཅན་དག་གིས་�ར་པ་བཏབ་པའི་ཚ�ག་ལ་ཡིད་ཆེས་�་
བ�ང་ནས། རང་བཞིན་ལ་མི་ད�ོད་པར། ལོག་པར་བ�ས་པའམ། �ེད་པ་ཙམ་�ིས་�ག་དོག་གིས་�ད་པ་ནི་�ག་པར་ཡང་�ིབ་པ་ཚད་མེད་པས། རང་བཞིན་མཁས་ཤིང་ག�་བོར་གནས་པ་དེ་དག་གིས་ཚ�་འདིའི་
�ོག་དང་ནོར་�ི་ཆེད་�འང་�ིག་པ་དེ་�་�་མི་�་�ེ། མནར་མེད་པར་�ེ་བའི་�ིར་རོ། །མཚམས་མེད་�་�ས་པ་ཡང་ཟབ་མོའ་� དོན་ལ་བསམ་པས་ཐར་ན། ཆོས་�ངས་པ་དེ་�ར་མ་ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །དེ་�ད་�་�ད་�་
མཛ�ད།
 མ་ལས། �ོ་དམན་�ིར་དང་དཀར་མོས་�ལ་�ིར་ལོག་པའི་ང་�ལ་ལ་བ�ེན་�ིར། །དམ་ཆོས་ཕོངས་པས་བ�ིབས་པའི་བདག་�ིར་�ང་དོན་དེ་ཉིད་ངེས་འཛ�ན་�ིར། །�ེད་ལ་བ�མ་�ིར་�་བའི་དབང་�ིར་ཆོས་�ན་
འ�ིན་པ་བ�ེན་པའི་�ིར། །ཆོས་འཛ�ན་བ�ིང་�ིར་མོས་པ་དམན་�ིར་ད�་བཅོམ་�མས་�ིས་ཆོས་�ོང་�ེད། །ཇི་�ར་ཟབ་མོའ་� ཆོས་ཉམས་དེ་བཞིན་མཁས་པ་�མས་�ང་མེ་དང་ནི། །མི་བཟད་�ལ་�ག་གཤེད་མ་
དང་ནི་ཐོག་ལའང་ཤིན་�་འཇིགས་མི་�། །མེ་�ལ་ད�་དང་�ོ་�ེའི་མེས་ནི་�ོག་དང་�ལ་བ་ཙམ་�ེད་དེ། །དེ་ལས་མནར་མེད་�མས་�ིས་འ�ོ་བ་ཤིན་�་འཇིགས་པར་འ�ོ་མི་འ�ར། །གང་ཞིག་ཡང་ཡང་�ིག་�ོགས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-48
བ�ེན་པས་སངས་�ས་ངན་སེམས་�ན་�ར་དང་། །ཕ་མ་ད�་བཅོམ་གསོད་གང་�་བ་མིན་�ེད་མཆོག་ཚ�གས་འ�ེད་པའི་མི། །དེ་ཡང་ཆོས་ཉིད་ངེས་པར་བསམས་པས་�ར་�་དེ་ལས་ཐར་འ�ར་�ི། །གང་ཞིག་ཡིད་
ནི་ཆོས་ལ་�ང་བ་དེ་ལ་ཐར་བ་ག་ལ་ཡོད། །ཅེས་སོ། །དེའང་སེམས་ཅན་�ི་མོས་པ་�་ཚ�གས་པས། གང་ཟག་དང་། ཆོས་�ང་�་ཚ�གས་�་�ང་བས་དོན་�ེད་པའི་�ིར། ཆོས་�ི་རིགས་གང་ལའང་འདི་ནི་ལོག་པའོ། །
འདི་ནི་བཅོས་མའོ། །འདི་ནི་ངན་པའོ་ཞེས་�ོ་�ར་མི་�་བ་ཁོ་ནའོ། །འོ་ན། བ�ེགས་བཅད་བ�ར་བའི་གསེར་བཞིན་�། །ལེགས་པར་བ�གས་ལ་ང་ཡི་བཀའ། །�ང་བར་�་ཡི་�ས་�ིར་མིན། །ཅེས་བཤད་པ་མ་ཡིན་
 ༄༅། །ནམ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རང་ཉིད་དོན་�་གཉེར་བའི་ཆོས་དེ་�ོབ་�ས་ཚ�ག་དང་དོན་�ི་རིམ་པ་�མས་ནོར་མ་ནོར་�ི་བསམ་�ང་ཤེས་རབ་�ིས་ག་དར་�་བར་ག�ངས་པ་ལ་དགོངས་པ་ཡིན་�ི། ཆོས་�ི་

�བ་མཐའ་
�མ་�ངས་གཞན་ལ་ཡིན་མིན་�ི་ཐེ་ཚ�མ་�་བར་ག�ངས་པའི་�ང་མ་ཡིན་ནོ། །མདོར་ན་འཁོར་བ་�ོང་བར་�ེད་ཅིང་�་ངན་ལས་འདས་པར་གཞོལ་པའི་ལམ་�ི་�ལ་འ�ག་པ་དེ་ཐམས་ཅད་སངས་�ས་�ི་ཆོས་ཏེ།
མིང་ཚ�ག་གང་�་བཏགས་�ང་འ�་བས་�ང་ཞིང་�ང་བར་མི་�་བ་ལ་གདམས་ཏེ། གང་ཞིག་དོན་�ན་ཆོས་དང་ཉེར་འ�ེལ་ཞིང་། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་�ལ་�ར་བ�ོད་ཟིན་ཏོ། །དེ་བས་ན་�ལ་འདི་ཁོང་�་�ད་

16-49
ཉེར་�། པའང་ཐོས་པའི་ཡོན་ཏན་ཡིན་པར་བ�འོ། །བ�ན་པ་ཇི་ཙམ་གནས་པའི་�མ་པར་གཞག་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ན་མོང་དང་�ན་མོང་མ་ཡིན་པའི་�གས་སོ། །དང་པོ་ནི་སངས་�ས་��་�བ་པའི་བ�ན་པའི་�མ་གཞག་
ལ། མདོ་�ེ་བ�ལ་པ་བཟང་པོ་དང་། �ང་�ན་ཚ�གས་ལས་ལོ་�ོང་�་ག�ངས་པ་དང་། �ིང་�ེ་པ�་དཀར་པོ་དང་། �་བའི་�ིང་པོས་�ས་པའི་མདོ་ལས་ཉིས་�ོང་�་བཤད་པ་དང་། ཀ་མ་ལ་�ི་ལས་�ོ་�ེ་གཅོད་པའི་
འ�ེལ་བར་�་བ�་�ག་�ར་བཤད་པ་དང་། འ�མ་�ིཀ་ལས་ལོ་�་�ོང་�་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ནི་�ོལ་བ་ཐོབ་པ་ཤས་ཆེ་བའི་དབང་�་མཛད་པའོ། །གཉིས་པ་ནི་འ�ས་�་ལ་�གས་པ་དང་། �ང་ལ་བ�བ་པའི་
མཛ�ད།
 དབང་�་མཛད་པའོ། །ག�མ་པ་ནི་ཕལ་ཆེར་�་བ་དང་། �བ་པ་མ�ན་པའི་དབང་�་མཛད་པའོ། །འདིར་ནི་ཐ་མ་དང་�ེས་�་མ�ན་པའི་དབང་གིས་བཤད་དེ། ལོ་�་�ོང་གི་�ོང་�ག་�ེད་�ེད་�་བཅད་པས། �་བ�་
�ག་བ�་ལས། �ེ་ད�འི་བདག་མོ་ལ་སོགས་པའི་�ད་མེད་རབ་�་�ང་བས་�་བ�་ཐ་མ་�གས་ཙམ་འཛ�ན་པར་བཤད་དེ་འ�ིབ་པ་ཞེས་�འོ། །དེའང་འ�ས་�འི་�ས་ལ་�་བ�་�ག་ག�མ། �ང་གི་�ས་�་བ�་
�ག་ག�མ། �བ་པའི་�ས་�་བ�་�ག་ག�མ། �གས་ཙམ་འཛ�ན་པའི་�ས་�་བ�་�ག་གཅིག་�ེ་�ག་བ�་ལས། འ�ས་�འི་�ས་�ག་ག�མ་�ི་དང་པོ་ལ་ད�་བཅོམ་པ་དང་�ིར་མི་འོང་བ་མང་ལ། �ིར་འོང་ཡང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-50
ཡོད་དོ། །གཉིས་པ་ལ་�ིར་མི་འོང་བ་མང་ཞིང་�ིར་འོང་ཡང་ཡོད་དོ། །ག�མ་པ་ལ་�ན་�གས་མང་ཞིང་གཞན་ཡང་�ང་ཟད་ཡོད་དོ། །�ང་གི་�ས་ག�མ་�ི་དང་པོ་ལ། མངོན་པ་དང་། གཉིས་པ་ལ་མདོ་�ེ་དང་།
ག�མ་པ་ལ་འ�ལ་བ་དར་ཞིང་འཛ�ན་པ་མང་�་འ�ང་བའོ། །�བ་པའི་�ས་ག�མ་�ི་དང་པོར་�ལ་�ིམས། གཉིས་པར་སེམས། ག�མ་པར་ཤེས་རབ་�ི་བ�བ་པ་ལ་གཙ�་བོར་�བ་པ་མང་�་�ང་བའོ། །འདིར་ཕལ་
དག་�ང་དང་�བ་པ་གཉིས་གོ་བ�ེ་བར་�ང་ལ་ཡང་དག་པར་མ་མཐོང་ངོ་། །དེ་�ར་�་བ�་�ག་བ�་ལས། ད་�་གང་གི་�ས་ཡིན་ན་�བ་པའི་�ས་ཡིན་ཏེ། �ེ་བོ་ཕལ་�མས་�ོ་ཤས་ཆེ་ཞིང་ཐར་པ་�བ་པ་ལ་འ�ན་
 ༄༅། །པ་མང་བའི་�ིར་རོ། །དེའི་ནང་གིའང་�ལ་�ིམས་�ི་�བ་�ས་ཡོལ་ནས་སེམས་�ི་�བ་�ས་ལ་�ེབ་པའོ། །�ར་ལོ་ཇི་ཙམ་སོང་ཞེ་ན། སངས་�ས་�་ངན་ལས་འདས་ནས། མེ་ཕོ་�འི་བར་ལ་

�བ་མཐའ་
ལོ་�མ་�ོང་�་བ�་དང་བ�་�ག་སོང་། �ིན་ཆད་ལོ་ད�་བ�་དང་བ�ད་�་�་བཞི་ཡོད་དོ། །�མ་�ོང་�་བ�་དང་�མ་�་�་གཉིས་སོང་བའི་དབང་�་�ས་ན་ད་�ིན་ལ་ད�་བ�་དང་�ག་�་�་བ�ད་ཡོད་དོ། །
�གས་ཙམ་འཛ�ན་པ་ནི་བ�ན་པར་མི་བ�ིའོ། །དེའང་�ོན་པ་བཅོམ་�ན་འདས་མེ་མོ་ཡོས་ལ་�མས་�་�གས་ཏེ། ས་ཕོ་འ�ག་ལ་�་བ�མས་ནས། �་ཕོ་�ག་ལ་སངས་�ས་ཏེ། མེ་མོ་ཕག་ལ་�་ངན་ལས་འདས་ནས།

16-51
ཉེར་�ག ལོ་བ�་བ�ན་�་�་བ�ན་ན་ཤིང་མོ་�་ལ་�་གར་�་�ལ་པོ་དགའ་�ེད་�ོན་ནས། ལོ་བ�ད་བ�་ད�་བ�་བ�ན་�་�་བ�ན། ན་ཤིང་ཕོ་འ�ག་གི་ལོ་ལ་�ལ་པོ་�་�ངས་�ོན་ནོ། །དེ་ནས་ལོ་ཉིས་བ�་�མ་�་�་གཅིག་སོང་
བའི་ཤིང་ཕོ་�འི་ལོ་ལ། �ལ་པོ་�ེ་འབངས་�ིས་བ�ིས་པས། སངས་�ས་�་ངན་ལས་འདས་ནས་ལོ་�ོང་ཉིས་བ�་དང་བ�ད་འདས་ཞེས་�གས། དེ་ནས་ལོ་བ�ན་བ�་ཉི་�་�་བཞི་�ོང་ད�་བ�་�མ་�་སོ་གཉིས། ན་བལ་
�ལ་�་བ�ིས་ཤིང་། དེ་ནས་བ�ད་བ�་བ�་བཞི་ཉིས་�ོང་བ�ན་བ�་བཞི་བ�་�་�ག ན་�གས་ཕོ་�ེ�་ལོ་ལ་བལ་བོའ་� �ལ་པོ་འོད་ཟེར་གོ་ཆ་�ོན་ནས་ལོ་ཉིས་བ�་བཞི་བ�་�་�་ཉིས་�ོང་ད�་བ�་ད�་བ�་�་གཅིག་འ�ོ། ན་མེ་མོ་�ང་
མཛ�ད།
 གི་ལོ་ལ་བོད་�་�ལ་པོ་�ི་�ོང་�ེ�་བཙན་�ོན། དེ་ནས་ལོ་བ�་�མ་�་�་བཞི་སོང་�ས་�མ་�ོང་བ�་ཉི་�་�་�། �གས་ཕོ་�ག་གི་ལོ་ལ། མངའ་རིས་�ོད་�་�ལ་པོ་ཡོན་མཆོད་འཛ�མ་མོ། །དེ་ནས་ལོ་ཉི་�་�་བ�ན་སོང་བའི་མེ་ཕོ་
འ�ག་གི་ལོའ་� སོས་ཀ་�ོད་�ད་�ི་བཤེས་གཉེན་�ན་འཛ�མ་ནས་བ�ིས་པས། སངས་�ས་�་ངན་ལས་འདས་ནས། ལོ་�མ་�ོང་དང་བ�་�་བ�་�་གཉིས་ལོན་ཞེས་ག�ང་ངོ་། །དེ་ནས་ལོ་�་བ�་�་�ག་ན་ལོ་�་བ་
ཆེན་པོ་�ོ་�ན་ཤེས་རབ་དང་། �གས་འ�ོར་ཤེས་རབ་དང་། ཉི་མ་ཤེས་རབ་ལ་སོགས་པ་�ོན། �མ་�ོང་ཉིས་བ�་དང་། དེ་ནས་བ�ིས་པས་དེང་སང་མེ་ཕོ་�འི་བར་ལ་ལོ་�མ་བ�་ཉི་�་�་བཞི་སོང་�ེ། དེའི་�མ་�ོང་�་བ�་དང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-52
�མ་�་�་གཉིས་འ�ོ་�ར་གདའ། གོང་མ་�མས་དང་བ�ོམས་པས་�མ་�ོང་�་བ�་དང་བ�་�ག་འདས་སོ། །�་རམ་ཤིང་པ་ཉི་མའི་གཉེན། །�ང་�ོང་ཆེན་པོའ་� བ�ན་པ་ནི། །�ར་འདས་ལོ་ནི་�ོང་�ག་༣༠༠༠མེ། །བ�་�ག་
༥༠༠མདའ་དང་བ�་�ག་༡༦�། །རོ་�མས་སོང་ངོ་ད་�ང་ཡང་། །བ�་�ག་�་ག་༩༨༠བ�་�ག་�། །རིགས་�ེད་ཆེན་པོ་�ེད་མཆིས་སོ། །དེ་དག་ནི་�ལ་པ་�འི་�གས་དང་ཆ་�གས་འཛ�ན་ཅིང་། བ�བ་པ་ག�མ་དང་།
དེའི་�ོད་�ེད་�ེ་�ོད་ག�མ་ལ་བ�བ་པ་དང་། ལས་བ�་�་གཅིག་གི་ཆོ་གའི་ལག་ལེན་མ་�བ་པར་�ེད་པའི་དབང་�་�ས་པའོ། །�ན་མོང་མ་ཡིན་པ་�ར་ན་གསེར་འོད་དམ་པ་ལས། སངས་�ས་�་ངན་ཡོངས་མི་
 ༄༅། །འདའ། །ཆོས་�ང་�བ་པར་མི་འ�ར་ཏེ། །ཅེས་དང་། �་འ�ལ་ལས་སངས་�ས་�་ངན་ཡོངས་མི་འདའོ། །ཆོས་�ང་�བ་པར་མི་འ�ར་ཏོ། །མ་རིག་�ིན་མཛད་འ�ལ་བའི་�ིར། །ཅེས་པ་དང་།

�བ་མཐའ་
ཡིད་བཞིན་�མ་པར་བཀོད་པའི་�ད་ལས། སེམས་ཅན་�ན་�ི་ཚ�གས་ཆེན་པོ། །ཇི་�ིད་�མ་པར་གནས་དེ་�ིད། །སངས་�ས་�ལ་པ་�ན་མི་འཆད། །�ོལ་བའི་ཆོས་�ང་�བ་པ་མེད། །ཅེས་པ་དང་། ཉན་ཐོས་�ི་ཆ་
�ད་�ིས་བ�ན་པ་འཛ�ན་པ་མེད་�ང་། ཚ�་བ�ལ་པར་�བ་པའི་�་དང་�་དང་�ང་�ོང་དང་། མཁའ་འ�ོ་མ་ལ་སོགས་པས། མདོ་དང་�ད་�མས་བ�ང་ནས་གཞན་ལ་བ�ན་ཅིང་། �ོད་པ་དང་། འ�ོ་བའི་ཡིད་དང་
ཉེར་བ�ན།

16-53
མ�ན་པར་སངས་�ས་�ི་�ལ་པ་�ང་བས་ཆོས་�ོན་ཞིང་དོན་མཛད་པར་ག�ངས་ལ། མི་དང་�་དང་�་མ་ཡིན་ལ་སོགས་པ་འ�ོ་བ་སོ་སོའ་� ག�གས་�་�ལ་ནས་ཞི་བའི་ལམ་�ོན་པའི་ཆོས་མི་ཟད་པ་འཁོར་བ་མ་
�ོངས་�ི་བར་�་འ�ང་བས། ཐེག་པ་ཆེན་པོའ་� བ�ན་པ་�ག་པ་�ན་�ི་འཁོར་ལོར་གནས་པའོ་ཞེས་འདོད་དོ། །དེའང་ཚ�ག་དང་ཡི་གེ་རིས་གཅིག་�བ་�ང་། གཞན་དག་གསར་�་འ�ང་བས་�ང་བར་�ེད་དེ། སེམས་
ཅན་�ི་དོན་མཛད་པ་ལ་བ�ེལ་བ་མེད་པའི་�གས་�ེ་དང་�ན་�ིས་�བ་པའི་འ�ིན་ལས་མངའ་བའི་�ིར་རོ། །ཇི་�ད་�་མདོ་�ེ་ལས་བ�་པ་ལས། �་མཚ�་�་�ིན་གནས་�ི་�བས། །�ས་ལས་ཡོལ་བར་འ�ར་�ིད་
མཛ�ད།
 �ང་། །ག�ལ་བར་�་བའི་�ས་�མས་ལ། །སངས་�ས་�ས་ལས་ཡོལ་མི་མངའ། །ཞེས་སོ། །དེའང་�ལ་�་�བ་པ་�་�་�་�་གཅིག་འདས་�ང་། འོག་མིན་ན་བ�གས་པའི་ལོངས་�་�་བ་དངོས་�་�་�ག་�་
བ�གས་པས། སེམས་ཅན་�ི་མོས་པ་དང་�ལ་བའི་�་�ོད་ནམ་�ང་གི་ཚ�་དེ་དང་འཚམས་པའི་�ལ་པ་དང་། ཐེག་པ་གང་གིས་འ�ལ་བའི་ཆོས་�ན་�བ་�། ག�ལ་�་གཅིག་གམ་བ�་འམ། �ིང་གཅིག་ནས་�ོང་
ག�མ་ལ་སོགས་པའི་�ངས་དང་�ང་བ་མ�ན་པ་ཇི་ཙམ་ཡོད་པ་དེར་�ས་�་�ི་མེད་པར་འ�ང་�ེ། �་�ོད་�ི་�ངས་ཇི་ཙམ་ཡོད་པར་�་བའི་ག�གས་དེ་�ེད་འཆར་བ་�་�ི་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །�ལ་པ་དང་ཆོས་འདི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-54
དག་�ང་འ�ོ་བའི་�ང་ངོར་དར་�བ་�ར་�ང་ཡང་། དོན་ལ་འཆར་�བ་མེད་དེ་ག�གས་བ�ན་ནམ་�ི་ལམ་དང་འ�་བའི་�ིར་རོ། །�ལ་འདི་དག་ཁོང་�་�ད་པ་དེ་ནི་�་ན་མེད་པའི་�ེས་�་ཞེས་�འོ། །�ངས་པའི་�་
�ོན་མཚ�ར་ནི་�ང་བ་ཡི། །གཟའ་�ར་ག�གས་བ�ན་གསལ་བས་ཉེར་མཛ�ས་པ། །�ང་ཡང་འཆར་�བ་�ོག་པ་མེད་པ་�ར། །དེ་བཞིན་�བ་བདག་�་བའི་ད�ིལ་འཁོར་ནི། །�ག་�བ་མི་གཡོ་འོག་མིན་གནས་ན་
མཛ�ས། །འ�ོ་སེམས་གཙང་མའི་�་ནང་བ�ན་པ་ནི། །མོས་དགེ་�ན་ཚ�གས་བསོད་ནམས་གོམས་པའི་ག�གས། །�ེ་ད�འི་དབང་གིས་རབ་�་�ེ་བ་ཡིན། །�ལ་ཆོས་འཕགས་པའི་དགེ་འ�ན་ཚ�གས་མང་པོས། །
 ༄༅། །བདེར་གཤེགས་མཛད་པའི་དབང་ལས་�ེ་བར་འ�ར། །བ�ན་པ་ཡིད་བཞིན་ནམ་མཁའ་�ན་�བ་ཅིང་། །�གས་�ེའི་�ིན་ཚ�གས་�ས་རིང་གནས་པའོ། །ཞེས་པ་ནི་བ�་བའི་ཚ�གས་�་བཅད་

�བ་མཐའ་
པའོ། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ལས། བ�ན་པ་དམ་པའི་ཆོས་�ི་�ལ་བཤད་པའི་ལེ�་�ེ་གཉིས་པའོ།། །།དེ་ནས་རང་དང་གཞན་�ི་�བ་པའི་མཐའ་�་མཚ�འི་
ད�ེ་བ་སོ་སོར་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། ཐེག་པ་�ིའི་འ�ེལ་དགོད་པ་དང་། �ེ་�ག་སོ་སོར་བ�ན་པའོ། །དང་པོ་ནི་རང་རང་གི་འ�ས་�་ལ་དམིགས་ཏེ་ག�ང་�གས་�ི་�མ་པར་གཞག་པ་ཚད་མེད་དེ། �ེས་�འི་�ོ་
ཉེར་བ�ད།

16-55
�ོག་མ་ཟད་རིང་ལ་མིང་ཚ�ག་ཡི་གེའི་�མ་�ངས་དང་། ཡིད་ད�ོད་ལ་ཟད་པ་མེད་པས་འདོད་པ་ཐ་དད་�་བཞག་པར། ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ལས། ཇི་�ིད་སེམས་ནི་འ�ག་པའི་བར། །ཐེག་པའི་མཐའ་ལ་�ག་པ་མེད། །
ཅེས་སོ། །དེའང་ཇི་�ར་ཞེ་ན་དེ་ཉིད་ལས། �་ཡི་ཐེག་དང་ཚངས་པའི་ཐེག །དེ་བཞིན་�་ནི་ཉན་ཐོས་དང་། །རང་སངས་�ས་�ི་ཐེག་པ་དང་། །ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཞེས་�་བའི། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་ངས་བཤད་དོ། །ཞེས་
པས། �འི་ཐེག་པ་དགེ་བ་བ�་དང་། ཚངས་པའི་ཐེག་པ་བསམ་གཏན་བཞི་�ེ། སོར་གཞག་�་དང་མིའི་ཐེག་པ་ཞེས་�འོ། །ཉན་ཐོས་�ི་ཐེག་པ་བདེན་པ་བཞི་དང་། རང་སངས་�ས་�ི་ཐེག་པ་�ེན་འ�ེལ་བ�་གཉིས་
མཛ�ད།
 དང་། ཐེག་པ་ཆེན་པོ་བདག་མེད་པ་གཉིས་�ིས་བ�ས་པའི་ཆོས་�མ་�་�་བ�ན་ལ་སོགས་པའོ། །དེ་བཞིན་�་གསང་�ིང་ལས། འ�ལ་བའི་དབང་གིས་�་དང་མིའི་ཐེག་པ་དང་། ཉན་ཐོས་�ི་ཐེག་པ་དང་། རང་
སངས་�ས་�ི་ཐེག་པ་དང་། �ང་�བ་སེམས་དཔའི་ཐེག་པ་དང་། �་ན་མེད་པའི་ཐེག་པ་ཞེས་པ་�ེ། གསང་�གས་དང་�ར་བཤད་པ་དེ་ཉིད་ལས། ཐེག་པ་བཞི་ཡི་ངེས་འ�ང་ལ། །ཐེག་པ་གཅིག་གིས་འ�ས་�ར་
གནས། །ཞེས་སོ། །དེའང་ཐམས་ཅད་�་ན་མེད་པ་�ང་�བ་�ི་ཐེག་པ་ཉིད་ལས་�ང་ཞིང་འ�་ལ། མཐར་�ག་གི་གཉེར་�འི་དོན་�་�ས་ཏེ་ཐེག་པ་གཅིག་�་བཞག་�ེ། �མ་བར་མ་ལས། རབ་འ�ོར་ཐེག་པ་ནི་གཅིག་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-56
ཁོ་ན་�ེ། �་ན་མེད་པ་སངས་�ས་�ི་ཐེག་པའོ་ཞེས་དང་། མངོན་�ོགས་�ན་�ི་འ�ེལ་�ང་ལས། ཐེག་པ་ག�མ་�མ་པར་གཞག་པ་ནི། དགོངས་པ་ཅན་ཡིན་�ིས་མཚན་ཉིད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་�ང་པས། �ེ་བོ་
ཐམས་ཅད་�་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་�ོགས་པའི་�ང་�བ་�ི་མཐར་�ག་པ་ཅན་ཡིན་ཏེ་ཞེས་སོ། །ཐེག་པ་ཆེན་པོ་དང་�ང་�་གཉིས་�་ག�ངས་ཏེ། དཀོན་མཆོག་བ�ེགས་པ་ལས། འོད་�ངས་ཐེག་པ་ནི་གཉིས་ཏེ་
�ང་�་དང་ཆེན་པོའ་ོ ཞེས་སོ། །ག�མ་�འང་བཤད་དེ་�མ་�ིང་པོ་མཆོག་ལས། རབ་འ�ོར་ཉན་ཐོས་�ི་ཐེག་པ་དང་། རང་སངས་�ས་�ི་ཐེག་པ་དང་། �ང་�བ་སེམས་དཔའི་ཐེག་པ་�ེ་ཞེས་སོ། །�འི་ཐེག་པ་ག�མ་
 ༄༅། །གསང་�གས་�ི་ཐེག་པ་དང་བཞིར་བཤད་དེ། འཇམ་དཔལ་ལས། ཐེག་པ་ག�མ་�ི་ངེས་འ�ང་ལ། །ཐེག་པ་གཅིག་གིས་འ�ས་�ར་གནས། །ཞེས་སོ། །དེ་བཞིན་�་མཐའ་ཡས་པའི་བར་�་

�བ་མཐའ་
ག�ངས་ལ། ཐེག་པ་མཐའ་ཡས་པས་�བ་པའི་མཐའ་ཡང་མཐའ་ཡས་ཏེ། རང་རང་གི་ཐེག་པའི་�གས་བ�བ་པར་�ེད་པའི་�ིར་རོ། །དེའང་�ི་ནང་གཉིས་སམ་�ང་�་འ�ིང་ཆེན་པོ་ག�མ་མམ། �མ་པར་ད�ེ་བས་
ད�ར་ཡང་བཤད་དེ། གསང་�ིང་ལས། མ་�ོགས་པ་དང་ལོག་པར་�ོག །�ོགས་�ོགས་ཡང་དག་ཉིད་མ་�ོགས། །འ�ལ་བ་དགོངས་པ་གསང་བ་དང་། །རང་གཞན་གསང་བའི་དོན་�མས་ནི། །ཞེས་པས། མ་�ོགས་

16-57
ཉེར་ད�། པ་སོར་གཞག་�་མིའི་ཐེག་པའོ། །དེའང་དགེ་བ་བ�འི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་དང་མ་འ�ེལ་བའི་ཆེ་ཐང་�ད་པའི་འ�ས་�་ནི་འདོད་པའི་�་དང་མིའི་གོ་འཕང་ལ་གནས་པ་�ེ། གསང་བ་མཆོག་གི་�ད་ལས། དགེ་བ�་�ད་ཅིང་
མི་དགེ་དོར་བ་ཡིས། །འདོད་པའི་�་དང་མི་�་�ེ་བའི་�། །ཞེས་སོ། །དགེ་བ་བ�་དང་བསམ་གཏན་བཞི་�ེལ་ནས་�ད་པས། བསམ་གཏན་པའི་ས་ནི་སེམས་གང་ཐོབ་པ་དེས་བ�བ་ལ། དེར་འཕེན་�ེད་ནི་དགེ་བ་
བ�འི་�གས་�ིས་�ེད་དོ། །ཡང་དེ་ཉིད་ལས། དགེ་བ་བ�ས་འཕེན་བསམ་གཏན་རིགས་བཞི་ཡིས། །བསམ་གཏན་ག�གས་�ིས་གནས་པ་རིགས་བཞི་བ�བ། །ཅེས་སོ། །དགེ་བ་བ�ས་འཕངས་པའི་ག�གས་མེད་
མཛ�ད།
 བཞིས། ག�གས་མེད་བཞིའི་གནས་�་�ེ་བར། དེ་ཉིད་ལས། དགེ་བ�ས་འཕངས་བའི་ག�གས་མེད་ཏིང་འཛ�ན་བཞིས། །ནམ་མཁའ་མཐའ་ཡས་ལ་སོགས་�མ་བཞིར་བ�ོད། །ཅེས་སོ། །ལོག་པར་�ོག་པ་�མས་ནི་
�་�ེགས་�ག་ཆད་�་�་བ་�མས་སོ། །�ོགས་ཙམ་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་�་�ོགས་པ་ཉན་ཐོས་དང་། ཡང་དག་པ་ཇི་�་བ་བཞིན་མ་�ོགས་པ་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་�ེ། གསང་བ་ཟབ་མོ་ལ་�ོངས་པའི་�ིར་རོ། །
འ�ལ་བ་�་བ། དགོངས་པ་�ོད་པ། གསང་བ་�ལ་འ�ོར། རང་བཞིན་གསང་བའི་དོན་�་ན་མེད་པའི་�ད་�ེའོ། །དེ་བཞིན་�་གསང་བ་�ོད་པ་ས་བོན་�ི་�ད་ལས། ཐེག་པའི་དང་པོ་བ�་�ག་མགོན། །ཅེས་ག�ངས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-58
ཏེ། སོར་གཞག་�་མིའི་ཐེག་པ་གཉིས། �ི་རོལ་པ་གཉིས། ཉན་ཐོས་�ེ་�ག་པ་དང་མདོ་�ེ་པ་གཉིས། སེམས་ཙམ་པ་དང་། ད�་མ་རང་�ད་པ་གཉིས། ད�་མ་ཐལ་འ�ར་པ་དང་། �་བ་དང་�ོད་པ། �ལ་འ�ོར་དང་
མ་�། ཨ་�་ཨ་ཏི་དང་བཅོ་�་�ེ། �ོ་�ེ་�ིང་པོ་འོད་གསལ་�ན་�ིས་�བ་པའི་ཐེག་པ་དང་བ�་�ག་�་ག�ངས་སོ། །ཐེག་པའི་�མ་�ངས་འཇལ་བའི་�བ་པའི་མཐའ་�མས་�ི་�ངས་ནི་མཐའ་གཅིག་�་མ་ངེས་ཏེ།
ད�ེ་བ�་དཔག་�་མེད་པ་�ར་ཡོད་ཅིང་། �ོན་�ི་�ོ་�ེ་འཆང་དང་། �བ་པ་ཆེན་པོ་བ�ེས་པའི་�ོབ་དཔོན་མཁས་པ་དག་གིས་མཛད་པའི་�ིར་རོ། །�ོ་�ང་ཞིང་ཤེས་རབ་�ི་མིག་�ང་�ང་བ་དག་གཅིག་�་ཞེན་ནས།
 ༄༅། །ཐེག་པའི་�ངས་དང་། �བ་མཐའི་�མ་�ངས་བསམ་�ིས་མི་�བ་པའི་�མ་གཞག་ལ་དངང་ཞིང་མི་བདེན་ཏོ་ཞེས་�་བ་ནི། བ་�ང་ལ་སོགས་པ་མ་ཧེ་དག་བདག་ཅག་�ད་འ�ོ་�མས་ནི་�་དང་

�བ་མཐའ་
བཅས་པའི་�ིར། མི་དང་�་�མས་�ང་�་ཅན་ཁོ་ནའོ་ཞེས་འཛ�ན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་བས་ན་ཐེག་པའི་�ལ་�མས་ནི། མིང་ཚ�ག་དང་དོན་�ི་�མ་�ངས་མཐའ་ཡས་ཤིང་། ལམ་བ�ོད་�ལ་དང་ས་དང་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ི་
འཇོག་�ལ་དཔག་�་མེད་དེ། ཐམས་ཅད་མ�ེན་པ་ནི་གང་ཡང་མ�ེན་ཅིང་ག�ང་པའི་�ིར། ལམ་བ�ོད་�་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་དང་། �ོལ་བ་དང་བཅས་པ་དང་། �ོལ་བ་མེད་པ་དང་། ཚ�་གཅིག་གིས་�ོལ་བ་དང་།

16-59
�མ་�། བ�ལ་པས་�ོལ་བ་ལ་སོགས་པ་ནས། �བ་པའི་�མ་གཞག་གང་ལ་དགའ་ཞིང་མོས་པའི་བསམ་པ་དང་མ�ན་པའི་ཆོས་ག�ངས་ཏེ། ཆོས་�ལ་�་མཚ�་�མས་ལ་དངང་ཞིང་�ག་པས་ལོག་པར་�་བ་�མས་དོར་ནས།
དོན་�་གཉེར་བས་འ�ག་པར་�་བ་ནི་གདམས་ངག་དམ་པའོ། །ད་ནི་ཐེག་པ་�མས་�ི་�ེ་�ག་སོ་སོར་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ི་རོལ་པའི་�བ་མཐའ་མདོར་བ�ན་པ་དང་། ནང་པའི་ག�ང་�གས་�་ཆེར་ད�ེ་བའོ། །
དང་པོ་ནི་ནང་པ་སངས་�ས་པའི་བ�ན་པ་ལས་�ི་རོལ་�་�ར་པའི། �་�ེགས་�ེད་�ི་�ོབ་དཔོན་�་མ་དག་�ོག་གེ་�ེ་�ར་བཞེད་པ་ལས། �ངས་ཅན་པ་ནི་�ན་�ི་�ི་མོར་འདོད་པ་ཉིད་འ�ག་པ་ལས། ཟ་པོ་�ག་
མཛ�ད།
 དངོས་�ེད་པོ་མིན་པའི་བདག །ཡོན་ཏན་�ར་མེད་�ངས་ཅན་�མས་�ིས་བ�གས། །དེ་ད�ེ་དེ་དོན་�ང་ཟད་ལ་བ�ེན་ནས། །�་�ེགས་ཅན་�མས་�གས་ནི་ཐ་དད་འ�ར། །ཅེས་སོ། །དེ་ལ་�ངས་ཅན་པ། དབང་
�ག་པ། �བ་འ�ག་པ། �ལ་བ་པ་བཞི་ནི་�ག་པར་�་བ་ཡིན་ལ། �ར་�་པ་ནི་ཆད་པར་�་པའོ། །དང་པོ་�ངས་ཅན་པ་ནི་�ེ་ད�་�མས་ཚ�་ལོ་ཉི་�ི་�བ་པའི་�ས་�་�ང་�ེ། དཀའ་�བ་ལས་�ོལ་བ་ཐོབ་པའི་�ང་
�ོང་སེར་�་ཞེས་�་བ་�ང་�ེ་བ�ན་བཅོས་མང་�་བ�མས་པ་ལས། དེའི་�བ་མཐའ་འཛ�ན་པའི་�ོབ་མ། བ་ར་�་ཛ་དང་། �ར་�ང་གི་�་གཉིས་�ང་བའི། བ་ར་�་ཛས་ཤེས་�་ཐམས་ཅད་�ངས་ཉི་�་�་�ར་ངེས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-60
པར་འདོད་ལ། �ར་�ང་གི་�ས་ཉི་�་�་�་པོའ་� གནས་�གས་�ང་�ོང་པར་འདོད་པ་ལ། སེར་�་པ་ཞེས་བཏགས་ཏེ། ཡེ་ཤེས་�ིང་པོ་�ན་ལས་བ�ས་པ་ལས། �ངས་ཅན་པ་�མས་ཡོན་ཏན་�། །སེར་�་པ་�མས་
�ོང་པར་འདོད། །ཅེས་སོ། །ད�ེ་ན་�ངས་ཅན་པ། སེར་�་པ། ཡོན་ཏན་ག�མ་པ་ཞེས་�འོ། །དེའང་ག�ང་�མས་�ི་�ི་མོ་�ངས་ཅན་པ་དགཤེས་�་ཐམས་ཅད་བདག་དང་། གཙ�་བོ་གཉིས་�་འ�ས་པར་འདོད་པ་
འདི་ལ་དོན་�་�ེ། བདག་དང་གཙ�་བོ་དང་། དེ་དག་ཤེས་པར་�ེད་�ལ་དང་། མ་ཤེས་པའི་ཉེས་དམིགས་དང་། ཤེས་པའི་ཕན་ཡོན་ནོ། །དང་པོ་ནི། ཟ་པོ་�ག་དངོས་�ེད་པོ་མིན་པའི་བདག །ཡོན་ཏན་�ར་མེད་�ངས་
 ༄༅། །ཅན་�མས་�ིས་བ�ག །ཅེས་པས། བདག་ནི་སེམས་ཅན་�ི་�ེས་�་�ེ། ཤེས་པ་ཡིན་པ། �ག་པ་གཅིག་�་པ། �་�ེད་དང་�ལ་བ། �ལ་ལ་ལོངས་�ོད་པས་ཟ་བ་པོ་ཡིན་པ། རང་བཞིན་�འི་

�བ་མཐའ་
གཙ�་བོའ་� �ག་མ་ན་གནས་པས། �ས་�ང་མི་མཐོང་བའི་�ོག་�་�ར་པ་དང་ཆོས་�་�ན་པའོ། །གཙ�་བོ་ལ་གཉིས་ལས། རང་བཞིན་�འི་གཙ�་བོ་ནི་བདེ་བ་�ག་བ�ལ་བཏང་�ོམས་ག�མ་མམ། འདོད་ཆགས་ཞེ་�ང་
གཏི་�ག་ག�མ་མམ། མིང་གཞན་�ིང་�ོབས། �ལ་�ན་པ་ཞེས་�་བའི་ཡོན་ཏན་ག�མ་ཆ་མཉམ་པ་�ེ། བེམས་པོ་ཡིན་པ་�ག་པ་གཅིག་�་པ་�མ་འ�ར་ཐམས་ཅད་�ེད་པའི་�་�ེད་པ། �ས་�ང་མ་བ�ེད་པ། �ང་

16-61
སོ་གཅིག �ོང་སེར་�ས་�ང་མི་མཐོང་པའི་�ོག་�་�ར་པ་�ེ་�ད་པར་�་�ན་པའོ། །�མ་འ�ར་འ�ས་�འི་གཙ�་བོ་ནི་ཡོན་ཏན་ག�མ་�ི་རང་བཞིན་ཡིན་ལ། ཆ་མཉམ་པ་མ་ཡིན་པས་གནས་�བས་མི་�ག་པ་�་མར་གསལ་
བའི་བེམས་པོ་�ེ། �ེ་ན་ཉི་�་�་ག�མ་ལས་དང་པོ་ནི་ཆེན་པོ། �ོ། ནང་གི་�ེད་པ། ཤེས་པ་གསལ་ཞིང་རིག་པའི་བདག་ཉིད་ཅེས་�་བ། མེ་ལོང་ངོས་གཉིས་པ་�་�། �ི་ག�གས་སོགས་�ལ་�་འཛ�ན་པ་དང་། ནང་
བདེ་�ག་བཏང་�ོམས་རིག་པའི་ཆ་ཅན་ནམ་�མ་པ་ཅན་ནོ། །དེ་ལས་གཉིས་པ་བདག་�ལ་བ་དང་�ན་པའོ་ཞེས་བདག་གཅིག་�་�ོམ་པའི་ང་�ལ་འ�ང་�ེ་ད�ེ་ན་�ལ་ལས་�ར་པ་དང་། འ�ང་བ་ལས་�ར་པ་དང་།
མཛ�ད།
 �མ་འ�ར་ལས་�ར་པའི་ང་�ལ་ག�མ་ཡིན་ཡང་ང་�ལ་ཞེས་པ་གཅིག་�་བ�ང་ངོ་། །དེའང་ང་�ལ་དང་པོས་དབང་པོ་བ�་གཅིག་�ེད་དེ། �་བ་དང་། �་དང་། �ེ་དང་། �ས་དང་། མིག་�ེ་�ོའ་� དབང་པོ་�་དང་།
ཁ་དང་ལག་པ་དང་། �ང་པ་དང་། འདོམས་དང་། བཤང་�ང་�ེ་�ས་�ི་དབང་པོ་�་དང་། གཉིས་ཀའི་དབང་པོ་ཡིད་དང་བ�་གཅིག་གོ །ང་�ལ་གཉིས་པས། �། �ི། རོ། རེག །ཁ་དོག་དེ་ཙམ་�ེ་�་�ེད་དོ། །དེ་
དག་ལས་འ�ང་བ་�་རིམ་པ་བཞིན་�ེད་དེ། ནམ་མཁའ། ས། �། �ང་། མེ་�ེ་�འོ། །དེའང་�་ནམ་མཁའི་ཡོན་ཏན་ཅེས་པ་ལ་སོགས་པ་འ�ང་ངོ་། །ང་�ལ་ག�མ་པས་དེ་གཉིས་�ི་མ�ངས་�ན་ནམ་�ོགས་�ེད་�ི།
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-62
འ�ས་�་�ད་པ་ནི་མི་�ེད་དོ། །དོན་དེ་དག་དབང་�ག་ནག་པོའ་� ག�ང་ལས། རང་བཞིན་ལས་ཆེན་དེ་ལས་ང་�ལ་ཡིན། །དེ་ལས་བ�་�ག་གི་ནི་ཚ�གས་�མས་སོ། །བ�་�ག་པོ་ཡང་དེ་དག་�མས་ལས་�ང་། །དབང་
པོ་�མས་ལས་འ�ང་བ་ཆེན་པོ་�། །ཞེས་སོ། །དེ་�ར་ཉི་�་�་བཞི་ལས། དེ་དག་གི་རང་བཞིན་ནི་དོན་དམ་པ་དང་། �མ་འ�ར་ཉི་�་�་ག�མ་�ན་�ོབ་�་འདོད་དེ། ཡོན་ཏན་ག�མ་�ི་ཡོན་ཏན་མཆོག །མཐོང་བའི་
ལམ་�་འ�ར་མ་ཡིན། །མཐོང་བའི་ལམ་�་གང་འ�ར་བ། །�་མ་བཞིན་�་ཤིན་�་གསོག །ཅེས་སོ། །དེ་དག་ནི་གཙ�་བོ་བེམས་པོ་ཉི་�་�་བཞིའོ། །བདག་དང་ཉི་�་�་�་ནི་ཤེས་�་བདེན་པ་གཉིས་�་འ�ས་ཤིང་ཤེས་
 ༄༅། །པར་�་བའི་དོན་ཏོ། །དེ་དག་ཤེས་པར་�ེད་པའི་�ལ་ལ་གཉིས་ཏེ། �་དང་འ�ས་�འི་བ�ེད་�ལ་ཤེས་པར་�་བ་དང་། �ེས་�ས་གཙ�་བོ་ལ་ལོངས་�ོད་པ་ཤེས་པར་�ེད་�ལ་ལོ། །དང་པོ་ནི་

�བ་མཐའ་
རང་བཞིན་�་ཁོ་ན་ཡིན་ལ། ཆེན་པོ་དང་། ང་�ལ་དང་། དེ་ཙམ་�་�ེ་བ�ན་�་ཡིན་ཞིང་། དབང་པོ་བ�་གཅིག་དང་འ�ང་བ་�་�ེ་བ�་�ག་འ�ས་�་ཁོ་ནར་འདོད་ཅིང་། �ེས་�་�་འ�ས་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པར་འདོད་
དེ། གཙ�་བོ་�ེད་ཡིན་�་བ་མིན། །ཆེན་པོ་སོགས་བ�ན་�་བ་�ེད། །བ�་�ག་པོ་ནི་�་བ་ཡིན། །�ེས་�་�་མིན་�ེད་པ་མིན། །ཅེས་སོ། །�ེ་�ལ་རང་ཁོ་ན་ལས་�ེ་བས། �་འ�ས་བདག་གཅིག་པར་འདོད་དོ། །བ�ེད་

16-63
སོ་གཉིས། �གས་�ང་�ར་ཡོད་གསལ་བར་�ས་པ་ཙམ་ཡིན་�ིས་�ར་མེད་གསར་�་བ�ེད་པ་མི་འདོད་དོ། །འཇིག་�ལ་ཡང་གནས་�བས་ཉེ་བར་ཞི་བའམ། གསལ་བ་བ�ལ་པ་ཙམ་ལས། རང་བཞིན་གཏན་འཇིག་གི་མི་�ག་
པ་མི་འདོད་དོ། །�ེས་�འི་གཙ�་བོ་ལ་ལོངས་�ོད་�ལ་ནི། བདེ་སོགས་མི་གསལ་བ་གཙ�་བོའ་� རང་བཞིན་�་ཡོད་ལ། གསལ་བ་ནི་ཚན་པ་ག�མ་�ེ། �ི་རོལ་�་སོགས་�ི་བདེ་སོགས། �ོ་ངོ་བོ་ཉིད་�ི་བདེ་སོགས། དེ་
ལ་ཤར་བ་�ལ་�ི་ག�གས་བ�ན་�ི་བདེ་སོགས་སོ། །དེ་དག་ལ་ལོངས་�ོད་�ེད་ནི་ཤེས་རིག་�ེ། �ོད་�ལ་ནི་ཁ་�ིར་བ�ས་�ི་�ོའ་� མེ་ལོང་གི་ངོས་གཅིག་ལ་�་སོགས་�ལ་�ི་ག�གས་བ�ན་ཤར། ནང་བ�ས་�ི་
མཛ�ད།
 ངོས་ལ་ཤེས་རིག་གི་ག�གས་བ�ན་ཤར་བ་གཉིས་འ�ེས་པ་�ོད་པའི་དོན་�་འདོད་དེ། �ོ་ལ་ཤར་བ་�ེས་�ས་ཤེས་པར་�ེད་དོ་ཞེས་པ་དང་། ཇི་�ར་འོ་མ་སེམས་པ་མེད་ན་ཡང་། །བེ�་འཕེལ་བའི་�་མཚན་ཡིན་པ་
�ར། །དེ་བཞིན་གཙ�་བོ་�ེས་�་�མ་འཕེལ་བའི། །�་མཚན་ཉིད་�་འ�ག་པར་འ�ར་བ་ཡིན། །ཅེས་པ་དང་། �ེས་�་ཉེ་བར་�ོད་པ་དག །བ�བ་�ིར་གཙ�་བོ་རབ་འ�ག་�ེ། །�ད་མོ་པ་དག་�བ་པའི་�ིར། །གར་�ི་
�ད་མོ་�ེད་པ་བཞིན། །ཅེས་སོ། །དེ་�་�འི་དོན་མ་ཤེས་པའི་ཉེས་པ་ནི། གཙ�་བོ་རང་བཞིན་དང་། གནས་�བས་འ�ར་བའི་�མ་འ�ར་ལ། །བདག་གི་�མ་པར་བ�ང་ནས་འ�ར་བར་བ�ང་བས་�ིན་ཅི་ལོག་�་�ར་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-64
ནས་འཁོར་བར་འ�མས་པར་འདོད་དེ། རང་བཞིན་འ�ག་པ་ལས་ནི་ཡོན་ཏན་�མས། །�ན་པས་བ�ིབ་�ིར་�ིན་ཅི་ལོག་སེམས་�ིས། །བདག་གིས་�ས་ཞེས་མི་མཁས་སེམས་པ་ཡིན། །�་འ�གས་�ེད་པའི་�ས་
པའང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཅེས་པ་དང་། �ེས་�་འདི་ནི་དོན་དམ་�། །�ོག་པ་དག་པའི་རང་བཞིན་ཏེ། །རང་བཞིན་དེ་�ར་མ་ཤེས་པའི། །�ོངས་པ་�ག་�་འཁོར་བར་འ�མ། །ཞེས་སོ། །དེའང་གཙ�་བོའ་� �མ་འ�ར་ཉི་�་�་
བཞི་པོ་�མས་�་མ་�ར་�ན་�ོབ་�་�ང་བ་ལ། བདག་�་ཞེན་ནས་བདེན་པར་བ�ང་བས་འཁོར་བར་འ�མས་པ་ལ། བདག་གི་རང་བཞིན་�་�ེད་དང་�ལ་བ་�ག་པ་�བ་པ་གཡོ་བ་མེད་པ་ནི་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་
 ༄༅། །�ེ་ཤེས་ནས་དེའི་ངང་ལས་མི་གཡོ་བ་དག་�ོལ་བར་འདོད་པའོ། །དོན་དེ་དག་ཤེས་པའི་ཕན་ཡོན་ནི་�ོལ་བ་འ�བ་པ་�ེ། དེ་ཙམ་ཉི་�་�་�་ཤེས་ན། རལ་བའམ་�ི་བོ་ག�ག་�ད་དམ། །ཆ་

�བ་མཐའ་
�གས་གང་གིས་གནས་�ང་�ང་། །བ�ི་གནས་གང་�་དགའ་བ་དེར། །�ོལ་འ�ར་འདི་ལ་ཐེ་ཚ�མ་མེད། །ཅེས་སོ། །གཉིས་པ་དབང་�ག་པ་ནི། �་དབང་�ག་ཆེན་པོས་�ད་�ེ་མང་�་ག�ངས་པ་ལས། �ོབ་མ་�ང་
མིག་པ་དང་། གཟེགས་ཟན་པ་གཉིས་སོ། །དེའང་�ང་�ོང་གཅིག་�་མ་བ�ང་�་བ�ག་པ་དེས། ཆགས་པ་�ེས་ནས་དཀའ་�བ་ལས་ཉམས་�ིས་དོགས་ནས། �་མའི་�ང་པ་ལ་མིག་བ�ས་ནས་རང་གི་དཀའ་�བ་

16-65
སོ་ག�མ། བ�བས་པས་�བ་པའི་�ིར། �ང་མིག་པ་ཞེས་�་བ་དེས་བ�མས་པའི་རིག་པའི་�་བ་ཞེས་�་བའི་བ�ན་བཅོས་ལ་བ�ེན་པ་�མས་ལ་རིག་པ་ཅན་པ་ཟེར། འ�ས་�ི་ཟེ་ཁ་རེ་ཟོས་ནས་དཀའ་�བ་�ས་པས། གཟེགས་
ཟན་པ་ཞེས་�་བས་བ�མས་པའི་�ེ་�ག་གསལ་བའི་བ�ན་བཅོས་ལ་བ�ེན་པ་�མས་ལ་�ེ་�ག་པ་ཞེས་�འོ། །འདི་དག་འ�ོ་བའི་བདེ་�ག་དང་། འཁོར་བ་དང་�ོལ་བ་ཐམས་ཅད་དབང་�ག་མ་མཉེས་པ་དང་
མཉེས་པས་�ས་པར་འདོད་དེ། འ�ོ་བ་པོ་འདི་ཤེས་པ་ཡོད་མིན་ཏེ། །བདག་གི་བདེ་�ག་བདག་ལ་རང་དབང་མེད། །དབང་�ག་གིས་བཏང་ཡང་ན་གཡང་སའམ། །མཐོ་རིས་དག་�་འ�ོ་བ་ཁོ་ནར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །
མཛ�ད།
 དེའང་མཆོད་�ིན་�ི་ཚ�་གང་�ལ་བ་དེ་ཚ�་འདིར་ཐོབ་ལ། དེ་དག་�ི་མར་བདག་གི་འཁོར་�་མཐོ་རིས་�་�ེ་བར་འདོད་དེ། �མ་ཟེ་འདོད་ལ་�མ་ཟེ་དང་། །�ལ་རིགས་འདོད་ལ་�ལ་རིགས་དང་། །ནོར་�མས་འདོད་
ལ་ནོར་�མས་�ི། །མཆོད་�ིན་དམ་པ་ཡང་དག་བ�མ། །ཞེས་སོ། །�་མཉེས་པའི་དོན་�་རང་གི་�ས་�ིན་�ེག་�ས་པས་�ོལ་བར་�འོ། །འདི་དག་གི་ག�ང་འཛ�ན་པ་དག་ལ། དབང་�ག་པ། �ག་�ག་པ། དོན་�ག་
པ་ཞེས་�འོ། །འདི་དག་ནི་�བ་པའི་མཐའ་ཐམས་ཅད་དོན་�ག་�་རིག་པས་ད�ད་དེ་འ�ས་པར་འདོད་པས། རིག་པའི་�ོགས་ལ་བ�ེན་པའོ། །དེ་ལ་དོན་�ག་ནི། �ས་དང་ཡོན་ཏན་ལས་དང་�ི། །�ེ་�ག་འ�་བ་�མ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-66
པ་�ག །ཅེས་སོ། །དེ་ལ་�ས་ནི་ད�་�ེ། བདག །�ས། �ོགས། ཡིད། ནམ་མཁའ་�ེ་�ག་པའི་�ས་�་དང་། ས་�་མེ་�ང་�ེ། མི་�ག་པའི་�ས་བཞིའོ། །�ས་ལ་བ�ེན་པའི་ཡོན་ཏན་ནི། ཉི་�་�་�་ལས། བདག་གི་
�ས་ལ་བ�ེན་པ་བ�་ག�མ་ནི། བདེ་བ། �ག་བ�ལ། བར་མ། ཆོས། ཆོས་མ་ཡིན་པ། འ�ས་�ས་པ། འབད་པའི་�གས། �མ་ཤེས་�ག་གོ །�ས་དང་�ོགས་ལ་བ�ེན་པ་བ�ན་ནི། �ངས་དང་བོངས་ཚ�ད་གཉིས།
�ད་པ་དང་�ེད་པ་གཉིས། གཞན་དང་གཞན་མ་ཡིན་པ་གཉིས། སོ་སོ་བའོ། །ཡོན་ཏན་ནི་�མ་པ་�་�ེ། �་ནམ་མཁའི་ཡོན་ཏན། �ི་སའི། རོ་�འི། རེག་�་�ང་གི །ཁ་དོག་མེའི་ཡོན་ཏན་ནོ། །ལས་ནི་�་�ེ། འདེགས་
 ༄༅། །འཇོག་གཉིས། བ�ང་བ�མ་གཉིས། འ�ོ་བའོ། །�ི་ནི་གཉིས་ཏེ། �བ་པ་དང་། ཉི་ཚ�་བའོ། །�ེ་�ག་ནི་ཕན་�ན་འ�ེ་བར་མི་�ེད་པའི་ཆོས་སོ། །འ�་བ་ནི་�ས་དང་ཡོན་ཏན་འ�ེལ་བར་�ེད་

�བ་མཐའ་
པའོ། །དེའང་བདག་ནི་�ག་པ་གཅིག་�་ཐམས་ཅད་ལ་�བ་པ། སེམས་ཅན་�ི་�ད་�་གཏོགས་པ། ཟ་བ་པོ་ཡིན་པས། བེམས་པོ་�ེ་�ད་པར་�་�ན་�་འདོད་པ་ཉིད། གཞན་དག་�ང་ནི་འདིར་བདག་ཉིད། །འདོད་
དང་�ང་སོགས་ཡོན་ཏན་ཅན། །�ེན་དང་�ན་འ�ག་ཟ་བ་པོ། །རང་ཉིད་བེམས་པོའ་� ངོ་བོར་འདོད། །ཅེས་སོ། །བདག་དེ་བེམས་པོ་ཡིན་ཡང་། �ོ་�འི་�མ་ཤེས་ཡོན་ཏན་�་འདོད་པས་�ལ་འཛ�ན་པར་�ས་ལ། ངོ་བོ་

16-67
སོ་བཞི། �ག་པ་ཡིན་ཡང་འབད་པ་དང་འ�་བ་ཡོན་ཏན་�་བ�ས་པས་�ས་ལེན་པ་ལ་སོགས་པ་དེའི་ཡོན་ཏན་�་འདོད་དེ། བདག་ཉིད་�ག་�ང་�ེད་པོར་འ�ར། །�་ཆག་�ེ་འ�ར་ཇི་བཞིན་�། །འཇིག་�ེན་འདི་ནས་ཕ་རོལ་
�། །འཕོ་ཞིང་ཉིང་མཚམས་�ོར་བ་ན། །བདག་ཅེས་�་བ་དེས་ལེན་ཏོ། །ཞེས་སོ། །ག�མ་པ་�བ་འ�ག་པ་ནི། �་�བ་འ�ག་གིས་བ�ན་བཅོས་འ�མ་�ེ་བ�མས་ཤིང་། �ེ་བ་པད་མོའ་� �ེ་གནས་ལས་ཚངས་པ་
གདོང་བཞི་པ་�ང་�ེ། �ོད་བ�ད་ཐམས་ཅད་ཚངས་པ་དེས་�ལ་པས་འཇིག་�ེན་མེས་ཞེས་�འོ། །དེའི་གདོང་བཞི་ལས་�ན་ངག་དང་། �ིད་�ངས། མཆོད་�ིན། ངེས་བ�ོད་�ི་རིགས་�ེད་ཆེན་པོ་བཞི་བཤད་པ་
མཛ�ད།
 �མས་�ང་། ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་�ག་པར་ཡོད་པ། ཚངས་པས་�ན་ནས་བ�ོད་པས་རིགས་�ེད་�ག་པར་འདོད་པའོ། །�ིས་�ང་�ོང་�མས་�ིས་བ�ས་ཏེ་རང་རང་གི་ག�ང་�་བའི་ནང་ཚན་ལ། �བ་འ�ག་གི་
བ�ན་བཅོས་བ�་�ོད་ངག་གི་འོད་ཟེར་ལ་བ�ེན་པ་བ�་�ོད་པ་དང་། �ང་�ོང་ཨག་ནེའི་�་བའི་མཚ�ན་ཆ་ལ་བ�ེན་པའི་ཚད་མ་པ་ལ་�་མ་�ག་པ་དང་། �ང་�ོང་བདེན་�ི་�ོམ་རིམ་�ོར་ད�་ལ་བ�ེན་པའི་�ོམ་�བ་
པ་ལ་གསང་བ་པ་དང་། �ང་�ོང་ངན་�ོང་གི་�མ་ད�ོད་གསལ་བ་ལ་བ�ེན་པའི་ག�ང་འཆད་པ་ལ་ད�ོད་པ་བ་དང་། �ང་�ོང་�ན་ཤེས་�ི་�་ལ་སོགས་པའི་ཙ་ར་ཀ་འ�མ་�ེ་ལ་བ�ེན་པའི་གསོ་ད�ད་པ་ལ་ཙ་ར་ཀ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-68
པ་ཞེས་�་བ་དང་�འོ། །འདི་དག་རིགས་�ེད་བཞི་ཚད་མར་འདོད་དེ། �ན་ངག་གིས་�ེ་བོ་�མས་དགའ་བར་�ེད་པ་དང་། �ིད་�ངས་�ིས་རང་གི་�ེ་�ལ་བར་�ེད་པ་དང་། མཆོད་�ིན་�ིས་འདི་�ིའི་དོན་�བ་པ་དང་།
ངེས་བ�ོད་�ིས་མཆོག་�བ་པར་�ེད་པའོ། །འདི་ལ་�བ་འ�ག་པ། ཚངས་པ་བ། རིགས་�ེད་པ་ཞེས་�འོ། །བཞི་པ་�ལ་བ་པ་ནི། �་ཆེན་པོ་�ལ་བ་དམ་པས། �ོག་དང་ཟད་པ་�ོམ་པ་དང་། །ངེས་པར་དགའ་དང་
འཆི་དང་ལས། །�ིག་དང་བསོད་ནམས་ཐར་པ་�ེ། །ཤེས་པའི་ཚ�ག་གི་དོན་ད�ར་ངེས། །ཞེས་པའི་ཚ�ག་དོན་�ན་�ི་�ང་བ་ལ་བ�ེན་པའི་ག�ང་�་བ་�མས། ཐར་པ་མདོག་ད�ིབས་ཅན་དང་། ཤིང་སེམས་པ་ཅན་�་
 ༄༅། །འདོད་དེ། ལོ་འདབ་བཅད་ན་འ�མ་པ་དང་། པགས་པ་བ�ས་ན་�མས་པས་འཆི་བའི་�ིར་ཞེས་པའོ། །འདི་ལ་�ལ་བ་དམ་པས། དཀའ་བ�ོག་དད་པས་�ས་བ�ེགས་ན། །མཆོག་�་�ལ་

�བ་མཐའ་
བར་�ན་�ོང་བཞེད། །གཟས་ཟིན་�ས་�་མགོ་བཅད་ན། །ཚངས་པ་ཐོབ་པར་ཀ�་འདོད། །བཅིངས་བ�ེགས་འགེགས་ཏེ་ཤི་བ་ནི། །�ོལ་བར་འ�ར་ཞེས་�ལ་བ་�། །ཞེས་པའི་བ�ལ་�གས་བཤད་པའི་�ེས་�་
འ�ང་ངོ་། །འདི་ལ་�ལ་བ་པ། དོན་ད�་པ། གཅེར་�་པ་ཞེས་�འོ། །�་པ་ཆད་པར་�་བ་�ེ་གཅིག་ནི། �མ་�་�་ག�མ་�་�ར་�་ལ་བ�ེན་ནས་�བ་པ་ཐོབ་པ་ལ། བ�་�ིན་�ིས་�་བ�བས་པས་�འི་�་མ་ཞེས་�་

16-69
སོ་�། བ་དེས། �་མ་ཡིན་�མས་�་ལ་འཐབ་པ་ན། �་འ�ས་ལ་འཛ�མ་ནས་�་�མས་�ོ་བ་ཞན་པ་ན། རེ་ཞིག་�་�མས་�ོ་ཞིང་འ�ག་པ་�ལ་བར་�་བའི་�ིར། ཚ�་�་�ི་དང་། ལས་�་འ�ས་དང་། ཐར་པ་དང་�ོལ་བ་
ཐམས་ཅད་ལ་�ར་བ་འདེབས་པ་�་བའི་�ིང་པོ་ཞེས་�་བའི་བ�ན་བཅོས་བ�མས་པ། �ིས་མི་�ལ་�་�ོག་མཁར་བས་དར་བར་�ས་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། བཟང་མོ་མ་ཤིའི་བར་�་དགའ་མ�ར་�ོད། །ཤི་ནས་དེ་ཡི་
�ོད་�ལ་མིན། །�ས་�ང་ཐལ་བ་བཞིན་སོང་ནས། །�ར་�ེ་བ་དག་ག་ལ་�ིད། །ཅེས་ཚ�་�་�ི་མེད་པར་འདོད་ལ། ཇི་ཙམ་དབང་པོའ་� �ོད་�ལ་བ། །�ེས་�འང་དེ་ཙམ་ཁོ་ནར་ཟད། །ཅེས་མིག་གིས་མཐོང་བའི་
མཛ�ད།
 སེམས་ཅན་མ་གཏོགས་པ་མེད་དོ་ཞེས་འ�ོ་བ་ལ་�ར་པ་འདེབས་པ་དང་། �ེ་མ་མང་ཐོས་གང་�་བ། །�་�ེད་�ང་ཀིའི་�ེས་དང་མ�ངས། །ཞེས་ག�ང་�གས་ཐམས་ཅད་ལ་�ར་བ་འདེབས་པ་དང་། �ོ་ནི་�ས་�ི་
བདག་ཉིད་དང་། །�ས་འ�ས་�ས་�ི་ཡོན་ཏན་དང་། །འདི་�ར་�གས་ག�མ་ལ་བ�ེན་ནས། །གོམས་པས་�ིད་པ་ཡོད་མ་ཡིན། །ཅེས་ལམ་གོམས་པའི་འ�ས་�་སངས་�ས་ལ་�ར་པ་འདེབས་པ་དང་། �ོ་བཏགས་
འཛ�ན་�ིར་ཚད་མ་མིན། །ཅེས་ཚད་མ་ལ་�ར་པ་འདེབས་པ་དང་། པད་མོའ་� གེ་སར་�་ཡིས་�ས། །�་�འི་རི་མོ་�་ཡིས་�ིས། །ཚ�ར་མ་�ོན་པོ་�་ཡིས་བ�ར། །ཐམས་ཅད་�་མེད་ངོ་བོས་�ང་། །ཞེས་པ་དང་། ཉི་ཤར་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-70
�་བོ་�ར་�་འབབ་པ་དང་། །�ན་�མ་ཚ�ར་མ་གཟང་རིང་�ོ་བ་དང་། །�་�འི་མདོངས་བ�་ཤིན་�་མཛ�ས་པ་དང་། །�ལ་པོའ་� �་མོ་བ�་ན་�ག་པ་�མས། །�ས་�ང་མ་�ས་ངོ་བོ་ཉིད་�ིས་�ང་། །ཞེས་བ�ེད་�་�ེད་
�ེད་�ི་�་འ�ས་ལ་�ར་བ་འདེབས་ཤིང་། ངོ་བོ་ཉིད་�ར་�་བས་�ང་ལ་ཤ་མོ་�ར་�ེ་བ་འ�ལ་�ང་�་འདོད་ཅིང་། བདག་དང་བདེ་�ག་མ་ཤིའི་བར་ལ་ཡོད་ལ། ཤི་ནས་�ན་ཆད་པར་འདོད་དེ། འདི་དག་ལ། �ར་�་
པ། �ང་ཕན་པ། �་རོལ་མཛ�ས་པ་ཞེས་�འོ། །དེ་�ར་�ི་རོལ་པའི་ག�ང་�གས་ལ། ད�ེ་ན་�་བ་ལོག་པ་�མ་བ�་�ག་�་ལ། �ག་པ་དང་། ཆད་པ་དང་། གཉིས་ཀར་�་བའི་�་ལ་བ�་ཉི་�་ཉི་�་�ེ་�མ་བ�་�ག་
 ༄༅། །�འོ། །བ�་ན་�་བ་�ག་�་�་གཉིས་དང་། དེའང་བ�་ན། �ག་ཆད་གཉིས་ཏེ་�ད་པ་ལས། འཇིག་ཚ�གས་�་བར་�་བ་�ག་�་གཉིས་འ�ས་�ར། །ཅེས་སོ། །དེའང་�ག་པར་�་བ་ལ་ཉི་�།

�བ་མཐའ་
ཆད་པ་ལ་ཉི་�། གཉིས་ཀར་�་བ་ལ་ཉེར་གཉིས་ཏེ། �ས་པར་ནི་མདོ་�ེ་ཚངས་པའི་�་བ་དང་། ཡེ་ཤེས་�ས་པར་བ�་བར་�འོ། །འདིར་དེ་དག་གི་ད�ེ་བ་བཤད་པས། ལམ་ངན་པར་�ོགས་ནས་མི་འ�ག་པའི་�ིར།
དགག་པ་ཡང་དོན་�ིས་�ས་པར་བསམ་�ེ། ཡི་གེས་འཇིགས་ནས་མ་�ོས་སོ། །ད་ནི་ནང་པའི་ག�ང་�གས་�་ཆེར་ད�ེ་བ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ི་པ་ལས་འཕགས་�ལ་དང་། རབ་�་ད�ེ་བའོ། །དང་པོ་ནི་�་དཀོན་མཆོག་

16-71
སོ་�ག ག�མ་�བས་གནས་�་འཛ�ན་ཅིང་། ཆོས་�གས་�ི་�ག་�་བཞི་ཁས་ལེན་ན་ནང་པ་ཡིན་ལ། མི་ལེན་ན་�ི་རོལ་པའོ། །དེ་ལ་�བས་གནས་�ི་དཀོན་མཆོག་ངོས་ག�ང་བ་ནི། ཐེག་པ་�ང་�ས་སངས་�ས་མཆོག་གི་
�ལ་པ་��་�བ་པ་�་�། ཆོས་�ང་དང་�ོགས་པའི་བདག་ཉིད་ཅན། དགེ་འ�ན་ཉན་ཐོས་རང་སངས་�ས་�ི་�གས་པ་བཞི་དང་། གནས་པ་ག�མ་�ེ། ད�་བཅོམ་འ�ས་�་ལ་གནས་པ་ནི། སངས་�ས་�ི་ཁོངས་�་
འ�་བའོ། །�གས་པ་བཞི་ནི་�ན་�གས། �ིར་འོང་། �ིར་མི་འོང་། ད�་བཅོམ་�གས་པའོ། །གནས་པ་ག�མ་ནི་�ན་�གས། �ིར་འོང་། �ིར་མི་འོང་གི་འ�ས་�་ལ་གནས་པའོ། །ཐེག་པ་ཆེན་པོ་པ་�ར་ན། སངས་
མཛ�ད།
 �ས་�་ག�མ་�ི་བདག་ཉིད་ཅན་ནོ། །ཆོས་མདོ་དང་�ད་�་གཏོགས་པའི་�ང་དང་། བ�ེད་�ོགས་ལ་སོགས་པའི་�་བ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ་སོགས་པ་སོ་སོ་རང་གི་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་�ོགས་པའི་བདག་ཉིད་ཅན་ནོ། །
དགེ་འ�ན་ནི་འཕགས་པ་�ོབ་པ་དང་མི་�ོབ་པའི་རང་བཞིན་སངས་�ས་ལས་གཞན་པ་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་དང་། རིག་པ་འཛ�ན་པ་ལ་སོགས་པའོ། །འདི་དག་�ང་�་དང་། འ�ས་�འི་�བས་གནས་གཉིས་�་
གནས་ཏེ། དེའང་འ�ས་�་ལ་དམིགས་ནས། �ེལ་མ་�་བ་�ར། སངས་�ས་ལ་�ོན་པ། ཆོས་ལ་ལམ། དགེ་འ�ན་ལ་ལམ་�བ་པའི་�ོགས་�་�་བའི་�ིར་�བས་�་འ�ོ་བ་ནི། �འི་�བས་འ�ོ་ཡིན་ལ། �བས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-72
ག�མ་དེ་དག་མ་འོངས་པ་ན་རང་�ད་ལ་ཐོབ་པར་�་བའི་དོན་�་འ�ས་�་ལ་དམིགས་ཏེ། �བས་�་འ�ོ་ན་འ�ས་�འི་�བས་�་འ�ོ་བ་�ེ། �་དང་འ�ས་�་གཉིས་ལ་དམིགས་པའི་ཆ་ནས་དེ་�ད་ཅེས་བཏགས་པ་
ཡིན་ནོ། །འདི་དག་གི་�མ་གཞག་ལ་�ས་པ་ནི་ཁོ་བོས་�ས་པའི་བ�ན་བཅོས། ངེས་དོན་ཤིང་�་ཆེན་པོར་གཏན་ལ་ཕབ་ཟིན་པས་དེར་བ�འོ། །ཆོས་�གས་�ི་�ག་�་བཞི་ནི་འ�ས་�ས་ཐམས་ཅད་མི་�ག་པ། ཟག་པ་
དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་�ག་བ�ལ་བ། ཆོས་ཐམས་ཅད་�ོང་ཞིང་བདག་མེད་པ། �་ངན་ལས་འདས་པ་ཐམས་ཅད་ཞི་བའོ། །དེ་ལ་�་�ེན་ལས་�ེས་པའི་ཆོས་འ�ས་�ས་སོ་ཅོག་མི་�ག་�ེ། འ�ལ་�་བ�ེད་ཅིང་
 ༄༅། །�ས་གཉིས་པར་མི་�ོད་པས་མི་�ག་པ་ཞེས་�་�ེ་ཆེད་�་བ�ོད་པའི་ཚ�མས་ལས། �ེ་མ་འ�ས་�ས་�མས་མི་�ག །ཅེས་སོ། །འཁོར་བས་མཚ�ན་པའི་ཆོས་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་�མས་�ག་

�བ་མཐའ་
བ�ལ་�་འ�ས་�ི་རང་བཞིན་ལས་མ་འདས་ཏེ། ཟག་པ་བཅས་པ་དེ་དག་ནི། །�ག་བ�ལ་འ�་�ེད་ཉོན་མོངས་ཅན། །ཅེས་སོ། །�ད་པར་འཁོར་བ་�ག་བ�ལ་ཏེ། འ�ལ་བ་�ང་ལས། སེམས་ཅན་ད�ལ་བ་ད�ལ་
མེས་ཉམས། །ཡི་�གས་བ�ེས་ཤིང་�ོམ་པས་ཉམས། །�ད་འ�ོ་གཅིག་ལ་གཅིག་ཟས་ཉམས། །མི་དག་ཡོངས་�་ཚ�ལ་བས་ཉམས། །�་མིན་འཐབ་དང་�ོད་པས་ཉམས། །�་དག་བག་མེད་པ་ཡིས་ཉམས། །འཁོར་

16-73
སོ་བ�ན། བ་ཁབ་�ི་�ེ་ཙམ་ན། །བདེ་བ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །�ང་�ིད་�ོད་བ�ད་འཁོར་འདས་�ིས་བ�ས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་དེ་རང་བཞིན་མེད་པའི་�ིར་རོ། །�ང་�བ་སེམས་འ�ེལ་ལས། མེ་ཡི་
རང་བཞིན་ཚ་བ་དང་། །�་རམ་རང་བཞིན་མངར་བ་�ར། །དེ་བཞིན་ཆོས་�མས་ཐམས་ཅད་�ི། །རང་བཞིན་�ོང་པ་ཉིད་�་ག�ངས། །ཞེས་སོ། །�་ངན་ལས་འདས་པ་ནི་འགོག་པ་ཞི་བ་�ེ་ཆེད་�་བ�ོད་པའི་ཚ�མས་
ལས། དེ་བས་ཞི་བར་�ར་པ་བདེ། །ཞེས་པ་དང་། �གས་�ི་�ིམ་�་�ེས་པའི་རབས་ལས། �་ངན་འདས་ཞིར་འ�ོ་བ་ཡི། །ཆོས་བ�ན་ཐོས་�ང་མ་�ས་སོ། །ཞེས་སོ། །འདི་དག་�ས་པར་ནི་ཐེག་པ་ཐམས་ཅད་�་
མཛ�ད།
 འཆད་དོ། །ཐེག་པ་སོ་སོའ་� རབ་�་ད�ེ་བ་ལ་གཉིས་ཏེ། �་མཚན་ཉིད་�ི་ཐེག་པ་དང་། འ�ས་�་གསང་�གས་�ི་ཐེག་པའོ། །དང་པོ་ལའང་�བ་པའི་མཐའ་�ིར་ད�ེ་བ་དང་། ལམ་བ�ོད་�ལ་�ེ་�ག་�་ད�ེ་བ་
གཉིས་ལས། དང་པོ་ལ་ཐེག་པ་�ང་�་དང་། ཆེན་པོ་གཉིས་ཏེ། �ང་�་ལ་�བ་པའི་མཐའ་རགས་པ་�ེ་ན་ག�མ་ལས། ཉན་ཐོས་གནས་མ་�འི་�ེ་པ་ནི་�ོན་སངས་�ས་�་ངན་ལས་འདས་པའི་ཚ�། གཅེར་�་པའི་�ོན་
པ་ཞིག་འོང་པ་ལ་�ར་ཤོག་གིས་རབ་�་�ང་བས་ཉན་ཐོས་�་འ�ར་པ་དེས། གང་ཟག་གི་བདག་�ང་པོ་དང་གཅིག་གམ་ཐ་དད་དམ། གཉིས་ཀའམ་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པར་ཡོད་ཅེས་�ིས་པ་ལས། ཅང་མི་ག�ང་པས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-74
ལན་བཏབ་�ང་། བ�ོད་�་མེད་པར་ཡོད་པར་གོ་ནས་ཆོས་འདི་པར་�གས་�ང་�་བ་�་�ེགས་དང་འ�ེས་ཏེ་བ�ོད་�་མེད་པའི་བདག་ཁས་ལེན་པའོ། །དེའི་ག�ང་གིས་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་ལས་ཐམས་ཅད་�ི་
�ེད་པ་པོ་དང་། རང་གིས་�ས་པའི་འདོད་པ་དང་མི་འདོད་པའི་འ�ས་�འི་ཟ་བ་པོ་�ང་པོ་�་མ་དོར་ནས་�ི་མ་ལེན་པ་ནི་བདག་གི་དངོས་པོ་ཡིན་ཏེ། དེའང་བདག་དེ་�ག་པ་མ་ཡིན་ཏེ་�ེ་བ་�་མ་དོར་ནས་�ི་མ་ལེན་
པའི་�ིར་རོ། །མི་�ག་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ་ཚ�་འདིའི་བདག་གིས་ལས་�ས་པ་ལ་ལོངས་�ོད་ཟིན་པ་དང་། མ་འོངས་པའི་བདག་མ་�ས་པའི་ལས་�ི་འ�ས་�་ལ་ལོངས་�ོད་པར་འ�ར་བའི་�ིར་རོ། །དེ་གཉིས་ཀའང་
 ༄༅། །བདག་གཅིག་�་འ�ར་བ་དེས། ལས་�ི་འ�ས་�་�ོགས་པར་�ད་པས་འ�ས་�་�ད་ཟོས་པ་དང་། �ོད་པར་འ�ར་བས་མ་ཟོས་པ་ཞེས་�་ཞིང་། ཟ་བ་པོའམ་ལོངས་�ོད་པར་�ེད་པ་པོ་བདག་

�བ་མཐའ་
�་གཅིག་པས་མི་�ག་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཞེས་འདོད་དོ། །དེས་ན་བདག་དེ་�ག་པ་དང་མི་�ག་པ་གང་�་ཡང་བ�ོད་�་མེད་པའི་གང་ཟག་གི་བདག་�་ཡོད་དོ་ཞེས་�འོ། །�ལ་འདི་ནི་བཟང་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། �ག་པ་བཀག་ན་
མི་�ག་པ་བ�བ་པ་མེད་པའི་�ིར་དང་། མི་�ག་པ་བཀག་པའང་�ག་པ་བ�བས་པ་ལ་�ོས་པའི་�ིར་དང་། �ག་མི་�ག་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ག་ལ་�ིད་པས་མི་འཐད་པ་ཁོ་ནའོ། །ཉན་ཐོས་�ེ་�ག་�་�་བ་དག་ནི།

16-75
སོ་བ�ད། �ས་ཐ་དད་པའི་ཤེས་�འི་གཞི་�་ཁས་ལེན་ཏོ། །དེའང་ག�གས་�ི་གཞི། སེམས་�ི་གཞི། སེམས་ལས་�ང་བའི་གཞི། མི་�ན་པའི་འ�་�ེད། འ�ས་མ་�ས་པ་དང་�འོ། །དང་པོ་ནི་བ�ན་�་ཡོད་པ་ལ་ཐོགས་པ་དང་
བཅས་པའི་ག�གས། ས་�་མེ་�ང་གི་�ལ་�ན་ཆ་མེད་དོན་དམ་པའི་དངོས་པོ་བ�ོར་བ་བར་དང་བཅས་པར་འ�ས་པ་ལས་རགས་པ་བ�བ་པ་གང་ཡིན་པའོ། །བ�ན་�་མེད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་ག�གས་
མིག་�་བ་�་�ེ་�ས་ཏེ་དབང་པོ་�་དང་། �་�ི་རོ་རེག་�འོ། །བ�ན་�་མེད་ལ་ཐོགས་པ་མེད་པའི་ག�གས་�ས་�ི་�ིར་�བ་པ་ནགས་ལ་མེ་ཤོར་བ་�ར་གནས་པའི་�ོམ་པ་དང་། �ོམ་པ་མ་ཡིན་པ་དང་། བར་མས་
མཛ�ད།
 བ�ས་པའོ། །�ལ་�ན་དེ་དག་�ང་�ི་རོལ་ན་འ�ང་བ་བཞི་དང་། ཁ་དོག་�ི་རོ་རེག་�འི་�ལ་བཞི་�ེ་བ�ད་�་འ�ས་ལ། �ས་�ི་དབང་པོ་ལ་བ�ད་པོ་དང་། དེ་ཉིད་�ི་�ལ་དེ་ད�་གནས་ལ། མིག་གི་དབང་པོ་ལ་
སོགས་པ་དབང་པོ་གཞན་ལ་�་མ་ད�་པོའ་� �ེང་�་མིག་ལ་སོགས་པ་རང་ཉིད་�ི་�ལ་དང་བ�་གནས་པ་ཡིན་ནོ། །དེའང་�ལ་�་རབ་གཉེན་པོས་བཅོམ་པ་དང་། རིག་པས་གཞིག་�ེ་བསལ་ཡང་�ལ་�་རབ་�་འཛ�ན་
པའི་�ོ་མི་འདོར་བ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད་�་གནས་པས་དོན་དམ་པའི་དངོས་པོ་ཡིན་ལ། རགས་པ་ནི་གཉེན་པོས་བཅོམ་པ་དང་ཆའི་ད�ེ་བས་དེར་འཛ�ན་པའི་�ོ་འདོར་བ་�ན་�ོབ་བདེན་པའི་མཚན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-76
ཉིད་ཡོད་པས། �ན་�ོབ་པའི་དངོས་པོ་ཡིན་ཏེ་མཛ�ད་ལས། གང་ལ་བཅོམ་དང་�ོ་ཡིས་གཞན། །བསལ་ན་དེ་�ོ་མི་འ�ག་པ། །�མ་�་བཞིན་�་�ན་�ོབ་�། །ཡོད་མེད་དོན་དམ་ཡོད་གཞན་ནོ། །ཞེས་སོ། །སེམས་�ི་
གཞི་ནི་མིག །�་བ། �། �ེ། �ས། ཡིད་�ི་�མ་ཤེས་དང་�ག་གོ །དེའང་དབང་པོ་�ས་དོན་�་མཐོང་བ་ན། �མ་ཤེས་�ས་དོན་དེ་དག་�ོགས་པ་ཡིན་ལ། ཡིད་�ི་�མ་པར་ཤེས་པས་འདས་པ་དང་། མ་འོངས་པ་དང་།
དངོས་པོའ་� རབ་�་འ�ེད་པ་ལ་སོགས་པའང་ངེས་པ་ཡིན་ནོ། །�མ་པར་ཤེས་པས་ནི་དོན་མཐོང་བ་ཡིན་ན་�མ་ཤེས་ཐོགས་མེད་ཡིན་པས་�ིབ་པས་བར་�་ཆོད་པ་ལ་སོགས་པའང་མཐོང་བར་ཐལ་བའི་�ིར་ཞེས། དེ་
 ༄༅། །ཉིད་ལས། མིག་གིས་ག�གས་�མས་མཐོང་�ེན་བཅས། །དེ་ལ་བ�ེན་པའི་�མ་ཤེས་མིན། །གང་�ིར་བར་�་ཆོད་པའི་�ིར། །ག�གས་�མས་མཐོང་བ་མིན་�ིར་ལོ། །ཞེས་སོ། །སེམས་ལས་

�བ་མཐའ་
འ�ང་བའི་གཞི་ནི། རེག་པ་དང་། ཡིད་ལ་�ེད་པ་དང་། ཚ�ར་བ་དང་། འ�་ཤེས་དང་། སེམས་པ་དང་། འ�ན་པ་དང་། མོས་པ་དང་། �ན་པ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་དང་། ཤེས་རབ་དང་། དད་པ་དང་། ངོ་ཚ་ཤེས་པ་དང་།
�ེལ་ཡོད་པ་དང་། མ་ཆགས་པ་དང་། ཞེ་�ང་མེད་པ་དང་། གཏི་�ག་མེད་པ་དང་། བ�ོན་འ�ས་དང་། ཤིན་�་�ངས་པ་དང་། བག་ཡོད་པ་དང་། བཏང་�ོམས་པ་དང་། �མ་པར་མི་འཚ�་བ་དང་། འདོད་ཆགས་དང་།

16-77
སོ་ད�། ཁོང་�ོ་དང་། ང་�ལ་དང་། མ་རིག་པ་དང་། འཇིག་ཚ�གས་ལ་�་བ་དང་། ཐེ་ཚ�མ་དང་། �ོ་བ་དང་། ཁོན་�་འཛ�ན་པ་དང་། འཆབ་པ་དང་། འཚ�ག་པ་དང་། �་དང་། གཡོ་དང་། �ག་དོག་དང་། སེར་�་དང་། �གས་
པ་དང་། �མ་པར་འཚ�་བ་དང་། ངོ་ཚ་མེད་པ་དང་། �ེལ་མེད་པ་དང་། �གས་པ་དང་། �ོད་པ་དང་། མ་དད་པ་དང་། ལེ་ལོ་དང་། བག་མེད་པ་དང་། བ�ེད་ངས་པ་དང་། �མ་གཡེང་དང་། ཤེས་བཞིན་མ་ཡིན་པ་དང་།
འ�ོད་པ་དང་། གཉིད་དང་། �ོག་པ་དང་། ད�ོད་པ་དང་། སེམས་�ང་�་བ�་�་གཅིག་པོ་�མས་ཏེ། དེ་དག་�ང་རང་རང་གི་གཙ�་བོ་�མ་པར་ཤེས་པ་དང་། �ལ་གཅིག་ལ་འ�ག་པས་དམིགས་པ་མ�ངས་པ་དང་།
མཛ�ད།
 �མ་པ་འ�་བར་གཅོད་པས་�མ་པ་མ�ངས་པ་དང་། �ས་གཅིག་�་�ེ་བས་�ས་མ�ངས་པ་དང་། བདག་པོ་དབང་པོ་གཅིག་ལ་བ�ེན་པས་�ེན་མ�ངས་པ་དང་། གང་ཟག་གཅིག་ལ་�ས་གཅིག་�་མིག་ཤེས་གཅིག་
ལས་མི་�ེ་བ་�ར། དེའི་འཁོར་རེག་པ་�་�་གཅིག་ལས་མི་�ེ་བས་�ས་མ�ངས་པའི་�ིར། མ�ངས་པ་�ས་མ�ངས་པ་ཡིན་ཏེ། དབང་པོའ་� དོན་ལ་བ�ས་པས་ན་�མ་ཤེས་�ི་དོན་�ོགས་པ་�ར་དེ་དག་གིས་�ང་དོན་
�ི་�ད་པར་�ོགས་ཏེ། སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་བ་གཉིས་ཀ་ལ་ཡང་དོན་�ི་�མ་པ་མི་འཆར་བས། ག�ང་འཛ�ན་�ག་�ད་�ས་མཉམ་�་ངེས་པར་�ེ་�ེ། སེམས་དང་སེམས་�ང་གཉིས་ཀའང་�ི་རོལ་རིག་པ་ལས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-78
མ་གཏོགས་པ་རང་རིག་པ་མེད་པར་�འོ། །མི་�ན་པའི་འ�་�ེད་ནི་ཐོབ་པ་དང་། འགོག་པའི་�ོམས་འ�ག་དང་། འ�་ཤེས་མེད་པའི་�ོམས་འ�ག་དང་། འ�་ཤེས་མེད་པ་དང་། �ོག་གི་དབང་པོ་དང་། �ེ་བ་དང་། �་
བ། གནས་པ། མི་�ག་པ། མིང་དང་། ཚ�ག་དང་། ཡི་གེའི་ཚ�གས་དང་་སོ་སོ་�ེ་བོ་དང་། འ�ག་པ་སོ་སོར་ངེས་པ་དང་། འ�ོར་པ་དང་། འ�ེལ་བ། �ངས། གོ་རིམས། �ལ་�ས་ཚ�གས་པ་ཞེས་�་བ། ག�གས་སེམས་
སེམས་ལས་�ང་བ་ག�མ་ལས་�ས་ཐ་དད་པར་�ར་པ་�ེ། འ�་�ེད། �ེ་བ། �་བ། གནས་པ། མི་�ག་པ་དང་། �ེ་བའི་�ེ་བ། �་བའི་�་བ། གནས་པའི་གནས་པ། མི་�ག་པའི་མི་�ག་པ་�ེ། ད�་པོ་མ་འོངས་པའི་
 ༄༅། །�ིམ་ན་ཡོད་པ་ལ། �ེ་བས་�ེ་བར་�ེད་པ་�ེ་བ་ལ་འ�ག་ལ། �ེ་བས་འ�་�ེད་དང་�ས་པ་གནས་པ་�ེ་བའི་�ེ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞི་�ེ། བ�ད་པོ་ད་�ར་�ི་�ིམ་�་བ�ེད་ལ། ཡང་ད�་པོ་ད་

�བ་མཐའ་
�ར་�ི་�ིམ་ན་གནས་པས་ན། མི་�ག་པས་མི་�ག་པར་�ེད་པ་མི་�ག་པ་ལ་འ�ག་ལ། མི་�ག་པ་དེས་འ�་�ེད་དང་�ེ་བ་�་བ་གནས་པ་�ེ་བའི་�ེ་བ་ལ་སོགས་པ་བ�ད་པོ་འདས་པའི་�ིམ་�་�ིན་པར་�ེད་དེ། �ས་
ག�མ་�ས་�་ཡོད་པས་ནམ་ཡང་མེད་པར་མི་འ�ར་བ་�ེ། དེ་དག་�ེ་བའི་�ེ་ལ་སོགས། །དེ་ཆོས་བ�ད་དང་གཅིག་ལ་འ�ག །ཅེས་བཤད་པ་ཡིན་ནོ། །�ལ་གཞན་�་འཕོ་བ་ཡང་�་བ་དོན་གཞན་�ི་�ར་�་ཐོགས་

16-79
བཞི་བ�། ནས་འཕོ་བར་�ེད་�ི་འ�་�ེད་�ི་�ེ་འགགས་�ེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དགེ་བ་ལ་སོགས་པའི་ལས་�ས་པ་ནའང་�ད་མི་ཟ་བའི་�ས་ཞེས་�་བ་ཐོབ་པ་ཡིན་�ིས་སེམས་ལ་བག་ཆགས་བཞག་པ་མེད་དོ། །�ང་བ་དང་
གཉེན་པོ་ལ་སོགས་པ་ཡང་ཐོབ་པ་གོང་ནས་གོང་�་འཕེལ་བ་ཡིན་ནོ། །འ�ས་�་ཐོབ་པ་ནའང་སེམས་�ི་བག་ཆགས་ཟད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། �་�ས་ཟད་པའི་�ལ་ཐོབ་ཟག་མེད་ཡིན་ནོ། །འ�ས་མ་�ས་པ་ནི་རེག་�་དང་
�ལ་བ་ནམ་མཁའ་དང་། གཉེན་པོས་བཅོམ་ནས་མེད་པ་སོ་སོར་བ�གས་པའི་འགོག་པ་དང་། �ེན་མ་ཚང་ནས་མ་�ེས་པ་བ�ག་མིན་�ི་འགོག་པ་དང་ག�མ་མོ། །འ�ས་མ་�ས་ག�མ་དང་། ལམ་�ི་བདེན་པའི་ཡིད་
མཛ�ད།
 �ི་�མ་ཤེས་འཁོར་དང་བཅས་པ་ཟག་མེད་ཡིན་ལ། �ག་མ་ཟག་བཅས་ཡིན་ཏེ་མཛ�ད་ལས། ཟག་བཅས་ཟག་པ་མེད་ཆོས་�མས། །ལམ་མ་གཏོགས་པའི་འ�ས་�ས་�མས། །ཟག་བཅས་ཞེས་ནི་�་བ་�ེ། །ཟག་མེད་
ལམ་�ི་བདེན་པ་དང་། །འ�ས་མ་�ས་ནི་ག�མ་ཡང་�ེ། །ནམ་མཁའ་དང་ནི་འགོག་པ་གཉིས། །ཞེས་བཤད་པ་ཡིན་ནོ། །འདིས་ནི་�་ངན་ལས་འདས་པ་ཞི་བ་དང་ཟག་བཅས་ཐམས་ཅད་�ག་བ�ལ་བ་ཁས་ལེན་མོད་
�ི། ཆོས་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་པ་དང་། འ�ས་�ས་ཐམས་ཅད་མི་�ག་པ་�ངས་པ་ཡིན་ཏེ་�ར་བཤད་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་ནི་ཡང་དག་པར་འཐད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་�ར་�ལ་�ན་དོན་དམ་�ི་དངོས་པོར་མི་འཐད་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-80
ཉིད་དང་། སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་བ་རང་རིག་མེད་པར་མི་འཐད་པ་དང་། མི་�ན་པའི་འ�་�ེད་མི་འཐད་པ་ག�མ་ལས། དང་པོ་ནི་ད�ས་�ི་�ལ་�ན་ལ་�ོགས་བ�་ནས་�ལ་�ན་�ིས་བ�ོར་བ་ལས་རགས་པ་
�བ་པར་འདོད་པ་ན། ད�ས་�ི་�ལ་�ན་�ིས་�ོགས་བ�འི་�ལ་�ན་ལ་�་བ་དེ་ཡང་ཤར་�ི་�ལ་�ན་ལ་�་�ེད་�ི་ངོས་དེ་ཉིད་�ིས་�ོགས་གཞན་དང་གཞན་ན་གནས་པའི་�ལ་�ན་ལ་བ�ས་སམ། འོན་ཏེ་ངོས་
གཞན་�ིས་�ོགས་གཞན་དང་གཞན་ན་གནས་པའི་�ལ་�ན་ལ་བ�ས། དང་པོ་�ར་ན་�ལ་�ན་ཇི་�ེད་བསགས་�ང་ཤར་�ོགས་�ི་�ལ་ལ་�་�ེད་�ི་ངོས་དེའི་བ�ས་པ་ན་གནས་པར་མ�ངས་པས། ཤར་�ལ་དེའི་
 ༄༅། །གོ་སར་འ�ས་པས་�ལ་�ས་པར་�ོན་པ་མི་�ང་བས་རགས་པ་�ོམ་མི་�ས་པར་འ�ར་རོ། །གཉིས་པ་�ར་ན་ད�ས་�ི་�ལ་ལ་ཤར་�ི་�ལ་�ན་ལ་�ོས་ནས་�་�ེད་ཡིན་མ་ཡིན་ལ་སོགས་པ་

�བ་མཐའ་
ཆ་གཉིས་�ང་བས་ཆ་མེད་དོན་དམ་པའི་དངོས་པོར་མི་�ང་ངོ་། །གཉིས་པ་ནི་རང་རིག་པ་མི་འདོད་ན་�མ་ཤེས་�ི་�ལ་�ོགས་པའི་�ེད་པ་པོ་�མ་ཤེས་དེ་ཉིད་མ་�ོགས་པས། �ོགས་པར་�་བའི་�ལ་ག�གས་ལ་
སོགས་པ་མི་�ོགས་པར་འ�ར་ཏེ། ཤ་ཟ་ཉིད་མ་�ོགས་པས་དེའི་�ེ་མཆེད་�ོགས་པར་མི་འ�བ་པ་བཞིན་ནོ། །ག�མ་པ་ནི་�ེ་བ་དང་�་བ་གནས་པ་མི་�ག་པ་འ�་�ེད་ལས་གཞན་ཡིན་ན། འ�་�ེད་�ེ་བ་མེད་པ་དང་

16-81
ཞེ་གཅིག གནས་པ་མེད་པ་དང་། �་བ་མེད་པ་དང་། �ག་པར་འ�ར་ཏེ་དགག་པ་བཀག་པས་བ�བ་པར་འ�ར་བ་ཡིན་ནོ། །ཉན་ཐོས་མདོ་�ེ་པ་�མས་ནི་�ེ་�ག་པ་དང་ག�ང་ཕལ་མ�ན་པ་ལས། �ད་པར་�་�ར་བཤད་པའི་
ག�གས་�ི་གཞི་�མས་ལ། རིག་�ེད་མ་ཡིན་པའི་ག�གས་ནི་�ང་བའི་སེམས་པ་ལ་�ན་ཆགས་པ་ལ་སོགས་པ་ཡིན་པས། ག�གས་མ་ཡིན་ཏེ་ག�གས་ཅན་ལས་འ�ང་ཞིང་�ེན་ག�གས་ཅན་ལ་བ�ེན་པས་ག�གས་
�་བཏགས་པར་འདོད་དོ། །�ག་མ་དབང་པོ་ནི་ག�གས་ཅན་དངས་བ་�མ་ཤེས་�ི་བདག་པོའ་� �ེན་ཡིན་ལ། �ལ་�མས་�ང་ཤེས་པ་ལ་�མ་པ་གཏོད་པས་དམིགས་པའི་�ེན་�་འདོད་དོ། །�ལ་�་རབ་ཆ་མེད་འ�ར་
མཛ�ད།
 ལ་མ་རེག་པ་འ�ས་པ་ལས་རགས་པ་བ�མས་པར་འདོད་དེ། སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་བའི་གཞི་�ོ་�འི་�མ་ཤེས་དང་དེའི་འཁོར་�ི་སེམས་ལས་�ང་བ་ག�གས་ལ་སོགས་པ། �ལ་�་ལ་དམིགས་ཏེ་�ལ་�་
མཐོང་བ་མེད་�ང་མིའི་བཞིན་�ིས་མེ་ལོང་ལ་རང་འ�འི་�མ་པ་གཏད་པ་�ར། �ལ་�ི་ཤེས་པ་�ད་ཅིག་གཉིས་པར་རང་དང་འ�་བའི་�མ་པ་གཏད་པ་ལས་�ང་བ་�ེ། �ད་ཅིག་ད་�ར་བ་ལ་�ད་ཅིག་�་ལོགས་�་
�མ་པ་གཏོད་�ེད་དོན་�ོག་ན་མོས་གཏད་པས། ད་�ར་བ་ལ་རང་འ�་བའི་�མ་པར་ཤར་ཞིང་། མ་འོངས་པ་ལ་ད་�འི་གཏོད་�ེད་�ིས་�ི་ལོགས་�་�མ་པ་གཏད་པས། ཤེས་པ་དོན་�ི་�མ་པར་ཤར་ཏེ་འ�་བ་ཉམས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-82
�་�ོང་བ་ལ་དོན་�ོགས་སོ་ཞེས་ཐ་�ད་འདོགས་ཏེ་�མ་འ�ེལ་ལས། འ�་བ་ཉམས་�་�ོང་བ་ལ། །དོན་�ོང་ཤེས་ནི་�མ་པར་བ�ོད། །ཅེས་པ་དང་། ཤེས་པ་�མ་བཅས་�ོགས་ལ་ནི། །དངོས་�་དེ་གཉིས་ཐ་དད་�ང་། །
དེ་དང་ག�གས་བ�ན་འ�་བས་ན། །བཏགས་པ་ཙམ་ཅིག་ཚ�ར་བར་�ང་། །ཞེས་�མ་བཅས་པ་འདོད་ལ། དོན་རིག་པ་ནི་�ལ་ལ་དམིགས་པས་དོན་རིག་པར་བཏགས་པ་ཡིན་ལ། ཤེས་པ་�མས་�ད་ཅིག་དེ་ཉིད་རང་
རིག་ཅིང་གསལ་�ར་�ོང་བས་ན། བདག་ཉིད་�ོང་བས་རིག་པ་མཚན་ཉིད་པ་�ེ། བདག་ཉིད་གསལ་བར་�ོང་བས་ན། །འ�་བར་�ང་བ་དམིགས་པ་ཡིན། །དེས་ན་ཤེས་པ་ཐམས་ཅད་�ི། །དམིགས་�ོང་བདག་ཉིད་ཐ་
 ༄༅། །དད་གནས། །ཞེས་བཤད་པ་ཡིན་ནོ། །�་བ་གཉིས་�ང་ལ་སོགས་པ་ནི་ཤེས་པ་ལ་�་བ་གཉིས་�ི་�མ་པར་ཤར་ཡང་། �ི་རོལ་ན་�མ་པ་གཏོད་པ་པོ་�་བ་གཉིས་མེད་པས་འ�ལ་པ་ཞེས་�་�ེ།

�བ་མཐའ་
�ལ་�ན་པས་ནི་འ�ལ་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་མདོ་�ེ་བ་མི་�འོ། །ཡིད་�ི་�མ་པར་ཤེས་པ་དང་དེའི་འཁོར་སེམས་ལས་�ང་བ་�མས་ལ། ཡིད་�ི་མངོན་�མ་ནི་དབང་ཤེས་�ི་�ལ་�ི་�ད་ཅིག་གཉིས་པས་�མ་པ་གཏད་ནས།
དེ་དང་འ�་བས་དོན་འཛ�ན་ལ། �ི་ལམ་ལ་�་�ང་གི་�མ་པར་�ང་བ་དང་། ཡིད་�ོག་བཅས་ལ་�་�ི་དང་�ལ་དང་རང་བཞིན་འ�ེས་པའི་དོན་�ི་མི་གསལ་བར་�ང་བ་ན། �ང་བ་ཤེས་པའི་ངོ་བོ་ཡིན་ཡང་�མ་པ་

16-83
ཞེ་གཉིས། གཏོད་�ེད་�ི་རོལ་ན་མེད་པས་འ�ལ་པ་ཡིན་ནོ། །ཤེས་པ་ཐམས་ཅད་གསལ་བར་�ོང་བ་རང་རིག་པ་ནི་མ་འ�ལ་པ་ཡིན་ནོ། །མི་�ན་པའི་འ�་�ེད་�མས་�ང་ཐལ་མོ་བ�མས་པའི་གནས་�བས་�་�ར་ཡིན་པ་
བཞིན་�། ག�གས་དང་། སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་བའི་གནས་�བས་ཡིན་པས། དེ་ག�མ་ལས་�ས་གཞན་�་འ�ར་བ་ནི་མེད་དོ། །ཐོབ་པ་ནི་སེམས་ལ་བག་ཆགས་�ེད་པའི་གནས་�བས་སོ། །�ོམས་འ�ག་
ག�མ་པོ་ནི་�ས་ལ་སེམས་དང་སེམས་�ང་འགགས་པའི་གནས་�བས་སོ། །�ོག་གི་དབང་པོ་ནི་ག�གས་དང་སེམས་དང་སེམས་�ང་�ལ་བ་མཉམ་པའི་གནས་�བས་སོ། །རིས་མ�ན་པའང་དོན་དེ་ག�མ་འ�་བའི་
མཛ�ད།
 གནས་�བས་སོ། །�ེ་བའང་དེ་ག�མ་�་ན་མེད་པ་ཐོབ་པའི་གནས་�བས་སོ། །�་བ་ཡང་དེ་ག�མ་འ�ར་བའི་གནས་�བས་སོ། །གནས་པའང་དེ་ག�མ་�ན་གནས་པའི་གནས་�བས་སོ། །མི་�ག་པའང་དེ་ག�མ་
�ན་ཆད་པའི་གནས་�བས་སོ། །སོ་སོ་�ེ་བོའང་དེ་ག�མ་�ིས་འཕགས་པའི་ཆོས་མ་ཐོབ་པའི་གནས་�བས་སོ། །འ�ག་པ་ལ་སོགས་པའང་དེ་ག�མ་�ི་�་འ�ས་�ི་གནས་�བས་སོ། །མིང་གི་ཚ�གས་ལ་སོགས་པ་
ག�མ་ནི་�འི་ཐ་�ད་�ི་གནས་�བས་སོ། །འ�ས་མ་�ས་ག�མ་པོ་མོ་གཤམ་�ི་�་བཞིན་�་གཏན་མེད་པ་ཡིན་པས་�ས་�་མེད་པའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་དག་གི་�ོགས་ལ་བ�ེན་པའི་མི་འཐད་པའང་�ག་�ེ། �ིའི་དོན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-84
དོན་དམ་པ་མི་འཐད་པ་དང་། རགས་�ང་ཤེས་པའི་བདག་ཉིད་�་མི་འཐད་པ་དང་། �མ་པ་གཏོད་པའི་དོན་མི་འ�བ་པ་དང་། �ོམས་འ�ག་གི་ཚ�་ན་སེམས་གཏན་མེད་པ་མི་འཐད་པ་དང་། དོན་�ི་�ོགས་པའི་དངོས་
པོར་མི་འཐད་པ་དང་། �་རང་གི་མཚན་ཉིད་�ོད་�ེད་�་མི་�ང་པའོ། །དང་པོ་ནི་�ེ་�ག་�་�་བ་བཀག་པས་བཀག་ཟིན་ཏོ། །གཉིས་པ་ནི་རགས་�ང་ཤེས་པའི་བདག་ཉིད་ཡིན་ན་�ག་བ�ལ་བདེ་བའི་དངོས་པོ་ལས་
ཐ་མི་དད་པ་ཇི་�ར་དགག །བདེ་�ག་ཐ་དད་པར་�ོང་�ེ་ཐ་མི་དད་པ་ཁེགས་ན། རགས་པར་�ང་བ་ཤེས་པ་དང་ཐ་དད་པར་�ོང་བས་ཤེས་པའི་རང་བཞིན་�་གཅིག་པ་ཅིའི་�ིར་མི་ཁེགས། ཤེས་པ་གཅིག་ཉིད་�ིར་
 ༄༅། །�བ་པས་ནང་གི་བདག་ཉིད་འཛ�ན་པ་པོ་མ་ཡིན་ལ། བདེ་�ག་གཅིག་�་�ོ་གཅིག་ལ་ཚ�གས་པས་གཅིག་གིས་གཅིག་འགོག་པའི་�ིར་འགལ་བ་ཁོ་ནར་འ�ར་རོ། །ག�མ་པ་ནི་ག�གས་མཐོང་

�བ་མཐའ་
བའི་ཤེས་པ་�ེན་ག�མ་ཚང་ཡང་རེས་འགའ་བའི་�གས་ལས་�མ་པ་གཏོད་�ེད་�ི་དོན་དཔོག་ན། �ང་བ་རེས་འགའ་བའི་�གས་ལས་ཤ་ཟས་�ེད་པར་ཅིའི་�ིར་�བ་པར་མི་�ེད། བཞི་པ་ནི་�ོམས་འ�ག་གི་ཚ�་ན་
སེམས་མེད་པའི་�ས་ལས་�ིས་སེམས་འ�ང་ན། རིགས་པ་�་མས་ཁེགས་པས་�་མེད་ལས་�ེ་བ་ཁས་�ང་བར་འ�ར་རོ། །�་པ་ནི་དོན་�ི་�ོགས་པའི་དངོས་པོ་ཡིན་ན་�ད་ཅིག་འ�ེས་པ་མེད་པར་འ�ར་རོ། །�ག་པ་

16-85
ཞེ་ག�མ། �་རང་གི་མཚན་ཉིད་ནི་དོན་�ི་མི་�ང་ཞིང་ཞེན་�ེད་མ་ཡིན་པས། དེ་�་མ་ཡིན་ན་�་བ་གསང་བས་�་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཐོས་པ་ལས་བ�ོད་�་�ོགས་པའི་ཤེས་རབ་དངོས་�་�ེ་བར་འ�ར་རོ། །བ�ོད་�་�ོགས་པའི་
�་ཡིན་པ་ཙམ་�ིས་�ོད་�ེད་�་འདོད་ནའང་ཟས་དང་ཚངས་པར་�ོད་པའང་�ོད་�ེད་�་ཐལ་བའི་�ིར་རོ། །ག�གས་�་�ིས་པའང་�ོད་�ེད་མ་ཡིན་ཏེ། ཡིན་ན་མིག་�ོ་བས་ག�གས་�་�ིས་པ་མཐོང་བ་ལས་བ�ོད་
�་�ོགས་པའི་ཤེས་རབ་བ�ེད་པར་འ�ར་རོ། །དེས་ན་�ོད་�ེད་མཚན་ཉིད་པ་ནི་འ�ེལ་པ་དང་འ�ིས་པ་�ད་པར་�་�ས་པའི་�ིར་�ང་བ་�ེ། དེ་ལས་བ�ོད་�་�ོགས་པའི་ཤེས་རབ་དངོས་�་�ེ་བའི་�ིར་རོ། །དེའང་
མཛ�ད།
 འ�ེལ་པ་ནི་གོ་རིམས་མ་ལོག་པའོ། །འ�ིས་པ་ནི་དེ་ཉིད་�ོས་ངེས་པར་�ས་པའོ། །�བས་འདིར་རང་སངས་�ས་དགག་པ་མ་བ�ོད་པ་ནི། འཛ�ན་པ་དོན་དམ་པའི་དངོས་པོར་འདོད་པ་ཙམ་མ་�ོགས་པ་སེམས་ཙམ་
དང་མ�ངས་ཏེ། དེའང་ཉན་ཐོས་པས་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་པར་ཁས་�ངས་�ང་། ག�ང་བ་�ལ་�ི་དངོས་པོ་�ལ་�ན་དོན་དམ་�་འདོད་པ་ལས། འདིར་དེ་མེད་པར་འདོད་དེ། མངོན་�ོགས་�ན་ལས། ག�ང་དོན་
�ོག་པ་�ོང་�ིར་དང་། །འཛ�ན་པ་མི་�ོང་�ིར་དང་ནི། །�ེན་�ི་བསེ་�་�་�འི་ལམ། །ཡང་དག་བ�ས་པར་ཤེས་པར་�། །ཞེས་བཤད་ལ། ལམ་བ�ོད་�ལ་ཕལ་ཆེར་ཉན་ཐོས་དང་མ�ངས་པས་དེའི་ཁོངས་�་བ�ས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-86
ཏེ་འ�ེལ་�ང་ལས། ཉན་ཐོས་དང་དེའི་�ོགས་�་བ�ན་པ་རང་སངས་�ས་�ང་�ེ། མངོན་པར་�ོགས་པའི་རིམ་པ་གཅིག་གིས་�ག་པ་ཞེས་སོ། །དེས་ན་འདིར་ཉན་ཐོས་དང་སེམས་ཙམ་པ་དག་བཀག་པ་དང་
འགེགས་པར་འ�ར་བས་མ་�ིས་སོ། །དེ་ནས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའ་��ལ་ངེས་པར་�་བ་ལ་གཉིས་ཏེ། ཐེག་�ང་པ་ལས་འཕགས་�ལ་དང་། རབ་�་ད�ེ་བའོ། །དང་པོ་ནི་མདོ་�ེ་�ན་ལས། དམིགས་པ་ཆེན་པོ་ཉིད་དང་ནི། །
དེ་བཞིན་བ�བ་པ་གཉིས་དག་དང་། །ཡེ་ཤེས་བ�ོན་འ�ས་བ�མས་པ་དང་། །ཐབས་ལ་མཁས་པ་གང་ཡིན་དང་། །ཡང་དག་�བ་པ་ཆེན་པོ་དང་། །སངས་�ས་འ�ིན་ལས་ཆེན་པོ་�ེ། །ཆེན་པོ་བ�ན་དང་�ན་པའི་
 ༄༅། །�ིར། །ཐེག་ཆེན་ཞེས་ནི་ངེས་པར་བ�ོད། །ཅེས་སོ། །དེ་ལ་དམིགས་པ་ནི་�གས་�ི་ཆེད་�་�་བ་རང་གི་དོན་བ�བ་པ་ནི་�ང་�་ཡིན་ལ། གཞན་དོན་འབའ་ཞིག་བ�བ་པ་ནི་ཆེན་པོའ།ོ །བ�བ་

�བ་མཐའ་
པ་ནི་ཐབས་ཤེས་�ད་པར་ཅན་�ང་�་འ�ེལ་བ་ནི་ཆེན་པོ་ལ། �ལ་བ་ནི་�ང་�་�ེ་�ད་པ་ལས། ཐབས་མེད་ཤེས་རབ་�ལ་བས་ཉན་ཐོས་ཉིད་�་�ང་། །ཞེས་སོ། །དེའང་རིན་ཆེན་འ�ེང་བ་ལས། ཉན་ཐོས་ཐེག་པ་དེ་
ལས་ནི། །�ང་�བ་སེམས་དཔའི་�ོན་ལམ་དང་། །�ོད་པ་ཡོངས་བ�ོ་མ་བཤད་དེ། །ཐེག་པ་ཆེན་པོར་ག་ལ་འ�ར། །འདི་ནི་�ིང་�ེ་འབའ་ཞིག་གིས། །�ང་�བ་བར་�་�ིད་མཚམས་�ོར། །ཅེས་ཐབས་�ིང་�ེ་དང་

16-87
ཞེ་བཞི། ཤེས་རབ་མཐའ་གཉིས་�་མི་གནས་པས་�ིད་ཞི་གཉིས་ལས་འདའ་བར་�ེད་དེ། མངོན་�ོགས་�ན་ལས། ཤེས་པས་�ིད་ལ་མི་གནས་ཤིང་། །�ིང་�ེས་ཞི་ལ་མི་གནས་དང་། །ཞེས་སོ། །ཡེ་ཤེས་ནི་གང་ཟག་གི་བདག་
མེད་ཙམ་མམ། ཆོས་�ི་�ེད་ག�ང་བ་རང་བཞིན་མེད་པར་�ོགས་པ་ཉན་རང་�ེ་�ང་�་ལ། བདག་གཉིས་�ིས་�ོང་པར་�ོགས་པ་ནི་�ང་�བ་སེམས་དཔའི་ཐེག་པ་ཆེན་པོའ།ོ །བ�ོན་འ�ས་ནི་�ས་�ང་�ར་�ོ་བ་ཞན་
པས་གཞན་དོན་ཡལ་བར་འདོར་བ་�ང་�་ལ། �ས་རིང་པོར་�ོ་བ་ཆེན་པོས་བ�ོན་པ་ནི་མདོ་�ེ་�ན་ལས། ཕ་རོལ་སེམས་དགེ་གཅིག་གི་�ིར་ཡང་ནི། །བ�ལ་པ་�ེ་བ་བ�ར་ཡང་མི་�ོ་བ། །ཞེས་པ་དང་། �ོད་འ�ག་
མཛ�ད།
 ལས། སེམས་ཅན་�ངས་མཐའ་ཡས་ལ་�ས་རིང་�། །བདེ་བར་གཤེགས་�ི་བདེ་བ་�་ན་མེད། །ཡིད་ལ་བསམ་པ་མཐའ་དག་�ོགས་�ེད་པ། །�ག་�་�ིན་པ་�་ཞིག་�ོས་ཅི་དགོས། །ཞེས་པ་དང་�་མ་ལས། སེམས་
ཅན་�ར་ཆེན་མགོ་ལ་�ེར་བ་ཡི། །སེམས་དཔའ་མཆོག་�མས་དལ་�ིས་འ�ོ་མི་མཛ�ས། །བདག་གཞན་འཆིང་བ་�་ཚ�གས་རབ་བཅིངས་པས། །བ�ོན་འ�ས་བ�་འ�ར་�་ནི་�་བའི་རིགས། །ཞེས་སོ། །ཐབས་ནི་
རང་ཉིད་གཅིག་�་ཞི་བ་ཚ�ལ་བའི་ཐབས་ནི་�ང་�་ལ་�ོག་པ་ནི་ཆེན་པོ་�ེ་མངོན་�ོགས་�ན་ལས། ཉན་ཐོས་ཞི་བ་ཚ�ལ་�མས་�ན་ཤེས་ཉིད་�ིས་ཉེར་ཞིར་�ིད་མཛད་གང་ཡིན་དང་། །འ�ོ་ལ་ཕན་པར་�ེད་�མས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-88
ལམ་ཤེས་ཉིད་�ིས་འཇིག་�ེན་དོན་�བ་མཛད་པ་གང་། །ཞེས་སོ། །�བ་པ་ནི་ཞི་བ་�ོགས་གཅིག་�ང་�་ལ། མི་གནས་པའི་�་ངན་ལས་འདས་པ་ཆེན་པོ་ནི་ཆེན་པོ་�ེ་རིན་པོ་ཆེ་ཟ་མ་ཏོག་�་�འི་གཏམ་ལས། �ོགས་
གཅིག་ཞི་བར་གཞོལ་བས་ད�ིངས་�་ཡང་དག་ཞི་�ར་པ། །�ང་�་�མས་ལས་མཆོག་�ར་མི་གནས་�་ངན་འདའ། །རང་གཞན་དོན་གཉིས་�ན་�ིས་�བ་པས་དོན་མཛད་པ། །ཡིད་བཞིན་མཆོག་�ེ་མ་�ས་འདོད་
གཏེར་རོལ་པ་ཅན། །ཅེས་སོ། །འ�ིན་ལས་ནི་ཉན་རང་ད�ིངས་�་ཞི་བས་གཞན་དོན་མི་འ�ང་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། གཅིག་�་ཞི་ལ་�ོ་ཡི་འ�ག་པ་ཐིམ་�ར་གཞན་དོན་སེམས་པའང་མེད། །ཅེས་སོ། །ཐེག་ཆེན་ནི་སངས་
 ༄༅། །�ས་ནས་འཁོར་བ་མ་�ོངས་�ི་བར་�་དོན་མཛད་དེ་�་མ་ལས། དེ་བཞིན་འཁོར་བ་ཇི་�ིད་འདིའི། །ལས་ནི་�ན་མི་འཆད་པར་འདོད། །ཅེས་སོ། །གཞན་ཡང་བ�ག་གཉིས་ལས། གང་ཤེས་

�བ་མཐའ་
རབ་དང་�ིང་�ེ་ཆེ་བ་ནི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཡིན་ལ། གང་�ང་བ་�མས་ནི་ཐེག་པ་�ང་�འོ་ཞེས་པ་དང་། ཡེ་ཤེས་�མ་པར་བཀོད་པའི་�ད་ལས། �གས་�ེས་སེམས་ཅན་ལ་དམིགས་ཤིང་། །ཤེས་རབ་ཆོས་�ི་ད�ིངས་�་
�བ། །ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཞེས་བཤད་དེ། །གཞན་དག་དེ་ལས་བ�ོག་པའོ། །ཞེས་སོ། །ཐེག་པ་ཆེན་པོའ་� རབ་�་ད�ེ་བ་ལ། �ོབ་དཔོན་སོ་སོའ་� བཞེད་ག�ང་གིས་ད�ེ་བ�འི་�ད་པར་མང་ཡང་། འདིར་�ལ་འ�ོར་�ོད་པ་

16-89
ཞེ་�། སེམས་ཙམ་པ་དང་། ད�་མ་པ་གཉིས་ལས། དང་པོ་སེམས་ཙམ་པའི་�ོགས་ལ། �ི་དང་�ེ་�ག་�་ཁས་ལེན་པའི་�མ་གཞག་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི་ཤེས་�་ཐམས་ཅད་�ན་བ�གས། གཞན་དབང་། ཡོངས་�བ་
ག�མ་�་འ�ས་པར་འདོད་དོ། །དེའང་�མ་�ངས་�་བ�ོད་ཅིང་བ�གས་པའི་ཆ་�མས་ནི་�ན་བ�གས་ཏེ། ད�ེ་ན་དོན་ལ་མེད་ལ་ཐ་�ད་�་བ�ོད་པ་�་གཉིས་�ི་�མ་པ་�་�་མེད་པ་གསལ་�ང་དང་། བདག་ཅེས་
པ་�་�་�མས་ནི་མཚན་ཉིད་ཆད་པའི་�ན་བ�གས་ཡིན་ལ། �མ་�ངས་པའི་�ན་བ�གས་ནི་མིང་ཚ�ག་ཡི་གེའི་�མ་པར་བ�གས་པ་དང་གང་དང་གང་གི་རབ་�་ད�ེ་བར་བཀོད་པ་ཐམས་ཅད་དེ། ཚ�ག་དོན་དང་།
མཛ�ད།
 བ�ོད་�་དང་�ོད་�ེད་ཅེས་པ་ལ་སོགས་པ་ནས། �ང་པོ་དང་ཁམས་ལ་སོགས་པར་ད�ེ་བའི་�ལ་�མས་ནི་�ོས་བཀོད་པ་ཡིན་ལ། དེ་དང་ད�ེ་�འི་དོན་གཉིས་མ་འ�ེལ་བཞིན་�་ཤེས་པར་�ེད་པའི་ཐབས་�་�ང་
བས། �ན་བ�གས་པའོ། །གཞན་དབང་ལའང་གཉིས་ལས། མ་དག་པ་གཞན་�ི་དབང་ནི། བག་ཆགས་�་ཚ�གས་པའི་དབང་གིས་�ི་ནང་�ོད་བ�ད་�་ཚ�གས་པའི་�མ་པར་ཤར་བ་�ལ་དོན་�ས་དང་བཅས་པའོ། །
�ལ་ནི་ག�གས་ལ་སོགས་པ་�འོ། །དོན་ནི་�མ་པར་ཤེས་པ་�ེན་གཞན་ལས་�ེ་མཆེད་�་�བ་པ་ཚ�གས་བ�ད་དོ། །�ས་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པའི་�ང་པོའ།ོ །འདི་དག་ལས་དང་བག་ཆགས་�ི་�ེན་གཞན་ལ་�ོས་པས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-90
གཞན་དབང་ཞེས་བཞག་པའོ། །དག་པ་གཞན་དབང་ནི་ཤིན་�་དག་པའི་ཞིང་དང་ཡེ་ཤེས་ལ་སོགས་པ་�ེ། �ིབ་པ་དག་�ོབས་�ི་�ེན་ལས་གནས་�བས་�ོས་པ་དང་བཅས་པའི་ཆ་ནས་བ�གས་པའོ། །ཡོངས་�་�བ་
པ་ལའང་གཉིས་ལས། དང་པོ་འ�ར་བ་མེད་པའི་ཡོངས་�བ་ནི། གནས་�གས་དོན་�ི་�ན་གཞི་ཆོས་�ི་ད�ིངས་རང་བཞིན་�ིས་འོད་གསལ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ིང་པོ་�ེ། �ད་�་མར། ཇི་�ར་�ོན་དེ་�ིས་དེ་
བཞིན། །འ�ར་བ་མེད་པའི་དེ་བཞིན་ཉིད། །ཅེས་པ་དང་། མདོ་�ེ་�ན་ལས། �་མ་�ི་མ་�ད་མེད་�ང་། །དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་དག་�ར་པ། །ཞེས་དང་། �ན་�ག་པོ་བཀོད་པའི་མདོ་ལས། �ིང་པོ་དེ་ལ་�ན་གཞིའི་�ས། །
 ༄༅། །རབ་�་བ�གས་པར་�ར་པ་ཡིན། །ཅེས་པ་དེ་ཉིད་དོ། །དེའི་�ེང་ན་ཐོག་མ་མེད་པའི་མ་རིག་པ་ཉོན་མོངས་པ་ཐམས་ཅད་�ི་�་བར་�ར་པ། རིས་གཅིག་�་མ་ཆད་པས་�ང་�་མ་བ�ན་པའི་ཆ་

�བ་མཐའ་
ལ་བག་ཆགས་�་ཚ�གས་པའི་�ན་གཞི་ཞེས་�འོ། །དེ་ནི་ངོ་བོ་�ོག་མེད་�ལ་ལ་མི་འཛ�ན་པ་�ེ། དེའི་ངང་�་གོམས་ན་ག�གས་མེད་པའི་ཁམས་�་འཕེན་པའི་ལས་ཅན་ནོ། །སེམས་ཙམ་�ི་མེད་པ་ཁ་ཅིག་འདི་ཡིད་ཤེས་
�ོག་མེད་དང་གཅིག་པས་ཡིད་�་བ�ས་ནས་�ན་གཞི་ལ་སོགས་པར་མི་འདོད་པའང་ཡོད་དོ། །དོན་�ི་�ན་གཞི་ནི་ཁས་ལེན་ཏེ། �ན་གཞིའི་�མ་ཤེས་ནི་�ོ་�འི་ཡིད་དང་བཅས་པར་མ་འ�ས་པའི་ཤེས་པ། གསལ་བ་

16-91
ཞེ་�ག �ེ་དེའི་ངང་�་གོམས་པ་ལས་ག�གས་�ི་ཁམས་�་འཕེན་པའི་ལས་ཅན་ནོ། །དེ་དག་གིས་འདི་ཉིད་ཤེས་པའི་ད�ེ་གཞིར་�ེད་དོ། །ཡིད་ཤེས་�ང་�་མ་བ�ན་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་�འོ། །དེ་ལས་མཆེད་པ་�ོ་�འི་�མ་ཤེས་ནི་
མིག་གི་�མ་ཤེས་ལ་སོགས་པ་�ེ། �མ་ཤེས་�ི་རོལ་ན་�ང་བ་དང་འ�་བའི་�མ་པ་ནང་གི་ཤེས་པ་ལ་འཆར་བའི་�ོ་དབང་པོ་སོ་སོས་�ེད་པའི་ཆ་ནས་�ར་བཞག་�ང་�ོང་བ་པོ་ནི་�ལ་�ལ་ཅན་�ི་�མ་པ་གཉིས་�་
མེད་པའི་རང་གི་རིག་པ་རང་གསལ་བ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་འདོད་དོ། །ཡིད་ཤེས་ནི་�ོ་�འི་�ེས་ལ་�ེས་པ་དང་དོན་�ི་ནང་གི་ཆོས་ལ་�ོད་པའི་ཤེས་པའོ། །ཉོན་ཡིད་ནི་ད�ད་པས་ཆགས་�ང་བར་མ་ག�མ་གང་�ང་�་�ེས་པ་
མཛ�ད།
 ཉིད་�ག་ག�མ་མམ་�འི་ཉོན་མོངས་�་ཤར་བ་ལ་ཟེར་རོ། །�་ཚ�གས་གཉིས་མེད་�་�་བའི་སེམས་ཙམ་པ་དག་ནི་ཡིད་ཤེས་དང་ཉོན་ཡིད་གཉིས་གཅིག་�་�ད་པས་ཚ�གས་བ�ན་�ན་གཞི་དང་བཅས་པར་ཁས་ལེན་
ཏོ། །དེ་དག་གི་ག�ང་ལས། སེམས་ནི་�ན་གཞིའི་�མ་པར་ཤེས་པ་�ོག་མེད་�ོ་�འི་�མ་ཤེས་�ི་འཁོར་དང་བཅས་པ་ལ་འདོད་ཅིང་། དེ་དག་ལས་�ེས་ལ་�ེས་�ི་ཤེས་པ་ང་དང་ང་ཡིར་འཛ�ན་པའི་སེམས་�ང་�་བ�་
�་གཅིག་གི་འཁོར་དང་བཅས་པ་ནི་ཡིད་�་འདོད་དེ། སེམས་ནི་�ན་གཞིའི་�མ་པར་ཤེས། །ངར་འཛ�ན་པ་ནི་ཡིད་ཡིན་ནོ། །ཞེས་པའོ། །�ག་པོ་འགགས་མ་ཐག་པ་ཡི། །�མ་ཤེས་གང་ཡིན་དེ་ཡིད་དོ། །ཞེས་མཛ�ད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-92
ལས་བཤད་པ་དང་ཡང་མ�ན་ཏེ། དཔེར་ན་��་ལ་མཐོང་�ས་�ང་བའི་�་དང་། མེ་ཏོག་གི་�ི་དང་། རེག་�་དང་། རོ་�མས་�ས་གཅིག་�་ཤེས་པ་�ིད་པ་ནི་�ོ་�འི་�མ་ཤེས་�ོག་མེད་�ིས་�ས་གཅིག་ལ་�ལ་འཛ�ན་
ལ། དེའི་ཚ�་ཤེས་པ་�ོག་མེད་གསལ་བའི་ཆ་ཙམ་ནི་�ན་གཞིའི་�མ་ཤེས་ཏེ། �ད་ཅིག་�་�ལ་རིག་པ་ལ་དགའ་ག�ང་�་�ེ་�ས་�ོག་ད�ོད་�་ཤར་བས། �ོ་�་�ན་གཞིའི་ཤེས་པ་དང་�ག་པོའ་� �ོག་མེད་གསལ་�ང་གི་
ཆ་འགགས་ནས། འཛ�ན་པའི་ཆ་ཡིད་ཤེས་�ོག་བཅས་�ད་ཅིག་རེ་རེ་བ་ལས་གཉིས་པ་མི་འ�ག་པ་�ེས་པ་ལ་ཡིད་ཅེས་བ�ོད་དོ། །དེའང་�ོག་མེད་�ོག་བཅས་�་�ར་པའི་ཆ་ནས་�ག་པོ་འགགས་པར་བ�ོད་�ང་།
 ༄༅། །དོན་ལ་དབང་ཤེས་�ན་གཞིའི་�མ་ཤེས་དང་བཅས་པ་སོ་སོའ་� �ོག་པའམ་ཆ་ནས་མ་ཉམས་པར་སོ་ན་གནས་ཏེ། ག�གས་མཐོང་བའི་ཆ་ནི་�ག་�་མིག་ཤེས་ཡིན་ལ། དེའི་ངོ་བོ་�ོག་མེད་ཡིན་

�བ་མཐའ་
པས་�་ལ་སོགས་པའང་གཞལ་ཏེ་ཤེས་པར་�འོ། །�ིན་ཅི་མ་ལོག་པར་ཡོངས་�བ་ནི་ལམ་ཟག་མེད་འ�ས་�་དང་བཅས་པ་ཡིན་ཏེ། ཡང་དག་པར་འ�ོ་བ་དང་འ�ོ་བའི་སར་�ིན་ནས་�ར་མི་�ོག་པའི་�ིར་རོ། །འདི་
དག་�ས་པར་ནི་�ང་དང་བཅས་པ་ཤིང་�་ཆེན་པོར་ཤེས་པར་�འོ། །གཉིས་པ་�ེ་�ག་�་ཁས་ལེན་པའི་�མ་གཞག་ནི། ཤེས་�་གཞི་�ར་�ེད་དེ། ག�གས་�ི་གཞི་དང་། སེམས་�ི་གཞི་དང་། སེམས་ལས་�ང་བའི་

16-93
ཞེ་བ�ན། གཞི་དང་། དེ་ག�མ་�ི་�ད་པར་གནས་�བས་�ི་ཆོས་དང་། འ�ས་མ་�ས་པའོ། །འདི་དག་གི་འདོད་�ལ་ལ་�མ་བཅས་པ་དང་། �མ་མེད་པ་གཉིས་ལས། �མ་བཅས་པ་ནི་ག�གས་�ི་གཞི་ག�གས་�་�ང་བ་
�མས་ནི་སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་བ་ཉིད་བག་ཆགས་གོམས་པས་ག�གས་�ི་�མ་པར་ཤར་བས་ཏེ། ཤེས་པ་ལས་�ས་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། འདི་�ར་ག�གས་ལ་སོགས་པ་�ལ་�ར་�ང་བ་དང་། �ོ་བཏགས་པར་
�གས་པའི་�་བ་གཉིས་ལ་སོགས་པའང་�ོ་�འི་�མ་ཤེས་འཁོར་སེམས་�ང་དང་བཅས་པ་ཉིད་དེ་�ར་�ང་བ་ཡིན་ནོ། །�ི་ལམ་�ི་�་�ང་ལ་སོགས་པའང་�ོག་མེད་འ�ལ་པ་འཁོར་སེམས་�ང་དང་བཅས་པ་དེ་�ར་
མཛ�ད།
 �ང་བའོ། །དོན་�ི་དང་�་�ིའང་ཡིད་�ོག་པ་འཁོར་སེམས་�ང་དང་བཅས་པ་ཉིད་�ིའི་�མ་པར་�ང་བ་ཡིན་པས། ཡང་དག་པར་ནི་ཤེས་པ་�ད་ཅིག་མ་འ�ེས་པའི་ངོ་བོ་ཡིན་ཡང་། ཞེན་�ལ་མང་པོ་ལ་�ན་མོང་བའི་
�མ་པར་�ང་བས་�ི་ཞེས་བ�ོད་པར་ཟད་དོ། །དབང་པོ་�ར་�ང་བ་དང་། �ོད་�ི་འཇིག་�ེན་�་�ང་བ་ནི། �ན་གཞི་ཁས་ལེན་པ་�ར་ན་�ན་གཞི་འཁོར་དང་བཅས་པ་ཉིད་དེ་�ར་�ང་བར་ཁས་ལེན་ལ། �ན་གཞི་
ཁས་མི་ལེན་པ་�ར་ན་ཡིད་�ོག་པ་མེད་པ་�ན་མ་ཆད་པར་གནས་པ་འཁོར་སེམས་�ང་དང་བཅས་པ་ཉིད་དེ་�ར་�ང་བར་འདོད་དོ། །གཉིས་པ་སེམས་�ི་གཞི་ལ་ག�མ་�ེ། �མ་པར་ཤེས་པ་�་མར་བདེན་པར་འདོད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-94
པ་དང་། �མ་པར་ཤེས་པ་�་མ་གཅིག་�་བདེན་པར་འདོད་པ་དང་། �མ་པར་ཤེས་པའི་ཚ�གས་གཅིག་�་�་བའི་�གས་སོ། །དང་པོ་ནི་�ོབ་དཔོན་��་�ོ་ལ་སོགས་པས་སེམས་�ི་གཞི་ནི་�ལ་ཁ་དོག་�་མ་དང་། ཁ་
དོག་རེ་རེ་ལ་ཡང་ཆ་�་མ་དང་མཐར་�ལ་�་མའི་བར་�་ཡོད་པས། དེ་དང་བདག་གཅིག་པའི་མིག་གི་�མ་ཤེས་ཉིད་�ང་�་མ་ཡིན་ལ་རེ་རེར་�ང་བའི་ཤེས་པ་ནི་གཅིག་ཉིད་དོ། །དེ་བཞིན་�་�འི་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་རེ་
རེ་ཡང་�མ་ད�ེ་དཔག་�་མེད་པ་�མ་པར་ཤེས་པ་�་གཅིག་ལའང་། �ངས་ལས་འདས་པ་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །གཉིས་པ་ནི་�་ཚ�གས་གཉིས་�་མེད་པར་�་བ་�མས་ནི། དོན་�ང་བ་ཤེས་པ་མི་འགལ་བ་�ར་�་མར་
 ༄༅། །�ང་བ་ཡང་གཅིག་�་བདེན་པར་མི་འགལ་བས། ཁ་དོག་�་མར་�ང་ཡང་མིག་གི་�མ་ཤེས་གཅིག་གི་བདག་ཉིད་ཡིན་པས། གང་ཟག་རེ་རེ་ལ་མིག་གི་ཤེས་པ་�་མ་མི་འ�ང་ལ། དེ་བཞིན་�་�་

�བ་མཐའ་
བའི་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་ཡང་རིགས་མ�ན་�་མ་མི་འ�ང་བས་རིགས་མ�ན་པ་རེ་རེ་ཡིན་ལ། རིགས་མི་མ�ན་པ་�་མ་མི་འ�ང་བས་�ོ་�འི་ཤེས་པ་�་དང་ཡིད་�ི་ཤེས་པ་�ེ་�ག་�་འདོད་ལ་ཡིད་�ོག་པ་�ན་ཆད་པ་
ནའང་། དེ་�ོག་མེད་�་ཡོད་པས་ཡིད་ནི་�ན་�་གནས་ཏེ། བག་ཆགས་�ང་དེ་ལ་བ�ེན་པ་ཡིན་ཞེས་�་བ་དང་། ཡང་�་ཚ�གས་གཉིས་�་མེད་པར་�་བའི་�མ་པར་ཤེས་པ་ཚ�གས་བ�ད་�་འདོད་པའང་ཡོད་དེ། དེས་ནི་

16-95
ཞེ་བ�ད། �ོ་�འི་�མ་ཤེས་དང་ཡིད་�ི་�མ་པར་ཤེས་པ་�ེ་ཚ�གས་�ག་ནི་བ�ལ་བ་དང་ར་རོ་བ་དང་། གཉིད་འ�ག་པོར་སོང་བ་དང་�ོམས་འ�ག་གི་གནས་�བས་ན་འགགས་ཏེ་མི་�ན་པ་ཉིད་ད�ས་མཐའ་ལས། སེམས་མེད་
གཉིད་དང་བ�ལ་མ་གཏོགས། །�ོམས་པར་འ�ག་པ་�མ་གཉིས་དང་། །�ག་�་འ�་ཤེས་མེད་པའོ། །ཞེས་བཤད་པས། དེའང་�ང་ཉལ་�ི་�ལ་ཅན་མི་བ�ན་པའི་�ིར་བག་ཆགས་�ི་�ེན་ནི་�ན་གཞིའི་�མ་ཤེས་ཏེ།
དེའང་ངོ་བོ་མ་བ�ིབས་ལ་�ང་�་མ་བ�ན་པ། མཚན་ཉིད་ནི་ས་བོན་ཐམས་ཅད་�ི་�ེན་�ེད་པའི་�མ་ཤེས་ཡིན་ལ། དེའང་དམིགས་པ་ཡོངས་�་མ་ཆད་པ་ལ་འ�ག་པ་དང་། �མ་པ་མི་གསལ་བ་དང་འཁོར་ཚ�ར་བ་
མཛ�ད།
 བཏང་�ོམས་པ་དང་བཅས་པའི་རིག་པ་ལ་སོགས་པ་�ན་�་འ�ོ་བ་�་�ང་ལ། དེ་ནི་�ོ་�ེ་�་�འི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་མངོན་�་མ་�ས་�ི་བར་�་�་བོའ་� �ན་བཞིན་�་�ན་མ་ཆད་པར་འ�ག་�ེ། �ོ་�ེ་�་�འི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་
མངོན་�་�ས་ནས་མེ་ལོང་�་�འི་ཡེ་ཤེས་�་གནས་འ�ར་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་ཚ�གས་�ག་འཁོར་བཅས་དགེ་བ་ཟག་བཅས་དང་མི་དགེ་བས་�ས་བ�ེད་པའི་�ས་པ་�མ་�ིན་�ི་བག་ཆགས་འཇོག་པས། །དེ་ལས་�ས་
བ�ེད་པའི་�ས་པ་ཡོད་པ་དང་�ང་�་མ་བ�ན་པ་དང་དགེ་བ་ཟག་མེད་�ི་�་མ�ན་ཁོ་ནའི་བག་ཆགས་འཇོག་ཅིང་། མི་དགེ་བ་དང་དགེ་བ་ཟག་བཅས་�ིས་�ང་�་མ�ན་�ི་བག་ཆགས་འཇོག་པས། དེ་ལ་ཐམས་ཅད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-96
�ི་�་མ�ན་བ�ེད་པའི་�ས་པ་ཡོད་པ་ནི་ས་བོན་�ི་ཆ་ཡིན་ལ། ལས་�ི་�་ལས་�ེ་གནས་�ི་ཐོག་མར་�ན་གཞི་མཐོ་རིས་དང་ངན་འ�ོའ་� དབང་པོ་�ར་�ང་བ་དང་། མཚམས་�ོར་བའི་ཤེས་པ་ཙམ་འཕངས་པ་�མ་
�ིན་�ི་ཡིན་ནོ་ཞེས་�་�ེ། དེ་ལ་�ན་གཞིའི་�མ་ཤེས་ནི། །�མ་�ིན་ས་བོན་ཐམས་ཅད་པ། །དེ་ནི་ལེན་པ་དག་དང་གནས། །�མ་པར་རིག་པ་མི་རིག་པ། །དེ་ནི་མ་བ�ིབས་�ང་མ་བ�ན། །རེག་ལ་སོགས་པ་�ན་འ�ོ་
�། །དེ་ལ་ཚ�ར་བ་བཏང་�ོམས་ཏེ། །ད�་བཅོམ་ཉིད་ནི་དེ་�ོག་གོ །ཞེས་འདོན་ཏོ། །ཡང་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་�ི་ཡིད་ཅེས་�་བ་�ན་གཞི་ལ་དམིགས་ཏེ་ཁ་ནང་བ�ས་ང་བདག་�་འཛ�ན་པ་བ�ིབས་ལ་�ང་�་མ་བ�ན་
 ༄༅། །པ། བདག་�་�་བ་དང་བདག་�་�ོངས་པ་དང་བདག་�་ང་�ལ་བ་དང་བདག་ལ་ཆགས་པ་དང་། �ན་�་འ�ོ་བ་�་�ེ་འཁོར་ད�་དང་མ�ངས་པར་�ན་པ། ད�་བཅོམ་པ་དང་། འགོག་པའི་

�བ་མཐའ་
�ོམས་འ�ག་དང་། འཇིག་�ེན་ལས་འདས་པའི་ལམ་�ི་མཉམ་པར་གཞག་པ་ན་�ན་ཆད་�ི་དེ་མ་གཏོགས་པ་ན་�་བོའ་� �ན་བཞིན་�་འ�ག་�ེ། དེ་ལ་གནས་ཏེ་རང་འ�ང་ཞིང་། །དེ་ལ་དམིགས་པ་ཡིད་ཅེས་�། །�མ་
ཤེས་ངར་སེམས་བདག་ཉིད་ཅན། །བདག་�་�་དང་བདག་�་�ོངས། །བདག་�ལ་བདག་ཆགས་འ�་ཤེས་པ། །གང་�་�ེས་པ་དེ་འོ་གཞན། །རེག་སོགས་�ང་དེ་ད�་བཅོམ་མེད། །འགོག་པའི་�ོམས་པར་འ�ག་ལ་

16-97
ཞེ་ད�། མེད། །འཇིག་�ེན་འདས་པའི་ལམ་ན་མེད། །ཅེས་བཤད་པ་�་�འོ། །དེ་�ར་ཚ�གས་�ག་དང་�ན་གཞི་དང་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་�ི་ཡིད་དེ་�མ་པར་ཤེས་པ་ཚ�གས་བ�ད་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །ག�མ་པ་གཅིག་�་�་
བའི་�གས་ལ་བཞི་�ེ། ཤེས་པས་�ལ་ད�ོད་པའི་�ལ་དང་། གཉེན་པོས་�ང་�་�ོང་བའི་�ལ་དང་། �་མར་ངེས་པའི་�་དང་། དོན་བ�་བའོ། །དང་པོ་ནི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་གཅིག་�ར་�་བ་དག་�མ་པར་ཤེས་
པ་གཅིག་ཉིད་�ལ་�་མ་ལ་འ�ག་�ེ། མིག་གི་�མ་པར་ཤེས་པ་གཅིག་ཉིད་ལ་�ོན་པོ་དང་སེར་པོ་ལ་སོགས་པ་�ལ་�་མའི་�མ་པ་འཆར་བ་�ར། ཤེས་པ་གཅིག་ཉིད་ལ་ག�གས་དང་�་ལ་སོགས་པ་�་མའི་�མ་པ་
མཛ�ད།
 འཆར་བའང་མི་འགལ་ལ། �ོག་པ་གཅིག་ལ་�ོག་པའི་དོན་�ིའང་མི་�ང་ལ་ཤེས་པའི་གསལ་བ་�ོག་པ་ཐམས་ཅད་ད�ེར་མེད་པའི་རང་གི་མཚན་ཉིད་�ོང་བས། དེའི་དོན་�ི་མི་�ང་བ་མི་འགལ་བ་བཞིན་�་�ོན་པོ་
ལ་སོགས་པ་ཡང་�ོག་པ་�ོགས་རེའི་དོན་�ི་འཛ�ན་པས། དེ་ལ་�ོག་པའང་ཡིན་ལ་�ོག་པ་མ་�ས་པ་དང་། ད�ེར་མེད་པའི་གསལ་བའི་དོན་རང་གི་མཚན་ཉིད་�ོང་བས། དེའི་དོན་�ི་མི་�ང་ཞིང་དེ་ལ་�ོག་པ་མེད་
པའང་�ས་གཅིག་ལ་མི་འགལ་བ་ཡིན་ནོ། །གཉིས་པ་ནི་གཉེན་པོས་�ང་�་བཅོམ་ཞེས་པ་མེ་དང་�ང་རེག་�ར་�ས་ཐ་དད་ལ། �ན་འ�ག་པ་དང་འགལ་བར་བ�ེད་པའི་གནོད་�་དང་གནོད་�ེད་�་�ར་པ་ཚ�གས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-98
བ�ད་�་�་བས། �ན་གཞི་ས་བོན་�ི་ཆ་གནོད་�་ལ། བདག་མེད་གོམས་པའི་ཡིད་གནོད་�ེད་�ི་མ�ས་བ�ེད་པའི་�ས་པ་མེད་པར་�ས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དར་ལ་བབ་པའི་�ས་�ི་�ན་ཉིད་�ན་པོར་�ེས་པ་ན་�ན་དེ་
ཉིད་�ར་�ི་དར་ལ་བབ་པའི་�མ་པ་ཅན་ལོག་པས་�ས་པས་ལང་ཚ�་བཅོམ་ཞེས་བ�ོད་པ་�ར། �ིན་ཅི་ལོག་པའི་�མ་པ་ཅན་�ི་ཤེས་པའི་�ས་�ི་�ན་དེ་ཉིད་�ིན་ཅི་མ་ལོག་པའི་ཤེས་པར་�ེས་ལ། དེ་ལ་�ིན་ཅི་ལོག་
བ�ེད་པའི་�ས་པ་མེད་པར་�ར་པ་ཉིད་ལ་གཉེན་པོས་�ང་�་བཅོམ་པ་ཞེས་བ�ོད་པས། �ིས་འ�ང་བའི་གཉེན་པོས་�ར་ཡོད་པའི་�ང་�་�ོང་བར་བ�ོད་པ་ཡིན་ནོ། །ག�མ་པ་ནི་གལ་ཏེ་�མ་ཤེས་ཚ�གས་གཅིག་
 ༄༅། །ཡིན་ན་�་མར་�ོང་བ་དང་འགལ་ལོ་ཞེ་ན་མ་ཡིན་ཏེ། ཤེས་པའི་�ས་གཅིག་པོ་དེ་�ེ་མཆེད་�ི་�ོ་�་མར་�ང་བ་ལ་བ�ེན་ཏེ་�ལ་�་མའི་�མ་པ་འཆར་བས་�མ་ཤེས་�་མར་རིག་པ་ཡིན་ཏེ།

�བ་མཐའ་
དཔེར་ན་�ེ�་ཅིག་མཁར་�ི་�་ག་�་མར་འ�ང་བ་ན་�ེ�་�་མར་ངེས་པའམ། �ོགས་བཞིའི་�་ག་ནས་ནང་ན་གནས་པའི་མི་མཐོང་བ་ན་�་མར་རིག་པ་བཞིན་ནོ། །བཞི་པ་ནི། གང་ཞིག་�ས་མེད་�ག་གནས་ཤིང་། །
རིང་�་�་ཞིང་གཅིག་�ར་�ོད། །ག�ལ་བར་དཀའ་བའི་སེམས་འ�ལ་བ། །འདི་ནི་�མ་ཟེར་ངས་བཤད་དོ། །ཞེས་ཆེད་�་བ�ོད་པའི་ཚ�མས་ལས་ག�ངས་པ་བཞིན་ནོ། །ག�མ་པ་སེམས་ལས་�ང་བའི་གཞི་ལ་

16-99
�་བ�། གཉིས་ཏེ། སེམས་དང་�ས་མི་གཅིག་པ་མི་འཐད་པ་དང་། �ས་ད�ེར་མེད་�་བ�བ་པའོ། །དང་པོ་ལ་�་�ེ། དམིགས་པ་མ�ངས་པ་མི་འ�བ། �ོང་བ་དང་འགལ། �ས་ད�ེར་མེད་ལ་�ང་མི་�ང་འགལ། རང་
�ོབས་དང་གཞན་�ོབས་མི་འཐད། དེའི་ལན་དགག་པའོ། །དང་པོ་ནི་�ར་བཤད་པའི་སེམས་ལས་�ང་བ་�ས་གཅིག་ལའང་། ཁ་ཅིག་ནི་གཙ�་བོ་�མ་ཤེས་ལས་�ས་ཐ་དད་པ་�ར་བཤད་པ་�ར་གཙ�་བོ་དང་མ�ངས་
པ་�ས་མ�ངས་པར་འདོད་ལ། ཁ་ཅིག་ན་རེ་དེ་�་ན་ཡིད་�ོག་པ་ལ་འཁོར་སེམས་�ང་�ོག་མེད་�ང་བ་ན་གཙ�་བོས་དོན་�ི་འཛ�ན་ལ། འཁོར་�ིས་དོན་རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛ�ན་པས་དམིགས་པ་མ�ངས་པ་མི་�ང་ངོ་
མཛ�ད།
 ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་ནི་འཁོར་�ོག་པ་ཡིན་ན་འཁོར་�ན་�་འ�ོ་བ་�་ཁོ་ན་འ�ང་བ་ན་�ོག་པ་�ས་�ག་དང་། འཁོར་མང་པོ་འ�ང་བ་ན་�ོག་པ་�ས་མང་པོ་�ད་གཅིག་ལ་འ�ང་བར་ཐལ་བས། དེ་�་�་མེད་པར་�ོང་
བས་འ�བ་པས་�ོང་བ་དང་འགལ་ལོ། །ག�མ་པ་ནི་མིག་གི་ཤེས་པ་ལ་ངོ་བོ་�ང་ལ་�ད་པར་མི་�ང་ཞིང་། དེའི་འཁོར་ལ་གཙ�་བོ་མི་�ང་བས། �ས་གཅིག་�་འདོད་པ་�ར་ན་�ས་གཅིག་ལ་�ང་བ་དང་མི་�ང་བ་མི་
འགལ་བར་�ར་ན་འགལ་བའང་ཡིན་ནོ། །བཞི་པ་ནི་གལ་ཏེ་གཙ�་བོ་སེམས་ལ་ཡང་དོན་�ི་ངོ་བོ་དང་�ད་པར་གཉིས་ཀ་�ང་ལ། འཁོར་ལའང་གཉིས་ཀ་�ང་བས་�ང་བ་དང་མི་�ང་བ་ཆ་གཉིས་ཡོད་�ིས་གཙ�་བོ་ལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-100
ངོ་བོ་�ང་བ་རང་གི་�ོབས་�ིས་ཡིན་པས་ངོ་བོ་�ང་བར་བཞག་ལ། �ད་པར་�ང་བ་འཁོར་�ི་�ོབས་�ིས་ཡིན་པས་�ད་པར་�ང་བར་མི་བཞག་གོ །འཁོར་ལའང་�ད་པར་�ང་བ་རང་གི་�ོབས་�ིས་ཡིན་པས། �ད་
པར་�ང་བར་བཞག་ལ། ངོ་བོ་�ང་བ་གཙ�་བོའ་� �ོབས་�ིས་ཡིན་པས་ངོ་བོ་�ང་བར་མི་བཞག་གོ་ཞེ་ན། དེ་�ར་ན་གཙ�་བོ་སེམས་�་མའམ་འཁོར་སེམས་ལས་�ང་བ་�འམ་�ས་མཉམ་པར་གནས་�ངས། དང་པོ་
�ར་ན་�ས་མ�ངས་པར་མི་�ང་བ་དང་། གཙ�་བོས་འཁོར་ངོ་བོ་འཛ�ན་པར་�ེད་པར་�ང་ཡང་། འཁོར་�ིས་གཙ�་བོ་�ད་པར་འཛ�ན་པར་�ེད་པ་མི་�ང་ངོ་། །གཉིས་པ་�ར་ནའང་�ས་མ�ངས་པ་མེད་པས་འཁོར་�ིས་
 ༄༅། །གཙ�་བོ་�ད་པར་འཛ�ན་པར་�ེད་�་�ང་ཡང་། གཙ�་བོས་འཁོར་�ི་ངོ་བོ་འཛ�ན་པར་�ེད་པར་མི་�ང་ངོ་། །ག�མ་པ་�ར་ནའང་�ས་མཉམ་པ་ལ་�ོར་�ས་གཅིག་གིས་ཕན་གདགས་�་དང་

�བ་མཐའ་
འདོགས་�ེད་མེད་པས། �ས་མཉམ་པའི་འཁོར་ལ་གཙ�་བོས་ངོ་བོ་འཛ�ན་པར་�ེད་མི་�ས་ལ། འཁོར་�ིས་གཙ�་བོ་�ས་མཉམ་པ་ལ་�ད་པར་འཛ�ན་པར་�ེད་པར་མི་�ང་ངོ་། །�་པ་ནི་གལ་ཏེ་�ས་མཉམ་པར་�ེད་པར་
མ་ཡིན་ཏེ། �ད་ཅིག་�་མའི་གཙ�་བོས་ད་�ར་བའི་�ོའ་� འཁོར་ངོ་བོ་འཛ�ན་པར་�ེད་ལ། �ད་ཅིག་�་མའི་�ོའ་� འཁོར་�ིས་ད་�་བའི་གཙ�་བོའ་� �ད་པར་འཛ�ན་པར་�ེད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན་མ་ཡིན་ཏེ། �ོམས་པར་འ�ག་པ་

16-101
ང་གཅིག ལས་ལངས་མ་ཐག་�་�ེས་པའི་མིག་གི་�མ་པར་ཤེས་པ། ཤེས་པ་�་མའི་འཁོར་�ོན་�་མ་སོང་བ་དེ་ལས་�ད་པར་�ང་བ་ཡོད་དམ་མེད། ཡོད་ན་�ོག་པ་མ་�བ་པས་�ད་པར་�ང་བ་དེ་འཁོར་�་མའི་འ�ས་�ར་མི་
�ང་ལ། མེད་ན་གཙ�་བོ་ལ་ངོ་བོ་�ང་ཡང་�ད་པར་མི་�ང་བས་�ས་གཅིག་ལ་�ང་བ་དང་མི་�ང་བ་ཆ་གཉིས་ཡོད་པའི་�ོན་�་འ�ར་རོ། །ཡང་�ོམས་པར་འ�ག་པ་ལས་ལངས་མ་ཐག་གི་མིག་གི་�མ་པར་ཤེས་པའི་
འཁོར་ལ་�ད་པར་�ང་བ་ན་ངོ་བོ་�ང་བ་ཡོད་དམ་མེད། ཡོད་ན་གཙ�་བོ་�་མ་�ོན་�་མ་སོང་ཡང་ངོ་བོ་�ང་�ེ་�ོག་པ་མ་�བ་པས་ངོ་བོ་�ང་བ་གཙ�་བོ་�་མའི་འ�ས་�ར་མི་འཐད་ལ། མེད་ན་འཁོར་ལ་�ད་པར་�ང་
མཛ�ད།
 གི་ངོ་བོ་མི་�ང་བས་�ས་གཅིག་ལ་�ང་བ་དང་མི་�ང་བ་ཆ་གཉིས་ཡོད་པར་འ�ར་རོ། །གཉིས་པ་�ས་གཅིག་�་བ�བ་པ་ནི་གཙ�་བོ་སེམས་ཙམ་དང་འཁོར་སེམས་ལས་�ང་བ་�ས་གཅིག་ལ། བདག་ཉིད་ཐམས་ཅད་
�ིས་�ང་ཡང་ངོ་བོ་�ང་བའི་�ོག་པ་ནས་གཙ�་བོ་ཡིན་ལ། �ད་པར་�ང་བའི་�ོག་པ་ནས་འཁོར་ཡིན་ཏེ། �མ་ཤེས་དང་མི་�ག་པ་�ས་གཅིག་�ང་། �མ་ཤེས་�མ་པར་ཤེས་པའི་�ང་པོ་ཡིན་ལ། མི་�ག་པ་འ�་�ེད་�ི་
�ང་པོ་ཡིན་པ་བཞིན་�། �ས་གཅིག་�ང་ངོ་བོ་�ང་བ་�མ་ཤེས་�ི་�ང་པོ་ཡིན་པ་ལ་�ད་པར་�ང་བའི་�ོག་པ་འ�་�ེད་�ི་�ང་པོ་ཡིན་པ་མི་འགལ་བས། སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་བ་�ས་གཅིག་ལ་�ོག་པ་ཐ་དད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-102
པ་ཡིན་ཏེ། སེམས་ནི་གཉིས་�་�ང་བས་ཏེ། །དེ་བཞིན་ཆགས་སོགས་�ང་བའམ། །དད་ལ་སོགས་པར་�ང་བ་འདོད། །ཉོན་མོངས་དགེ་ཆོས་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ལས་ག�ངས་པ་ཡིན་ནོ། །དེས་
ན་�ས་གཅིག་པ་ཡིན་ནོ། །བཞི་པ་མི་�ན་པའི་འ�་�ེད་�ང་ཐལ་མོ་དང་�་�ར་བཞིན་�། ག�གས་དང་སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་བའི་གནས་�བས་ཡིན་པ་དང་། �ོག་གི་དབང་པོ་དང་རིགས་མ�ན་པ་དང་། �ེ་
བ་ལ་སོགས་པ་བཞི་དང་སོ་�ེ་དང་ཆ་མ�ན་ད�་�་མ་�ར། ག�གས་སེམས་སེམས་ལས་�ང་བ་ག�མ་ཆར་�ི་གནས་�བས་ཡིན་པ་�་མ་དང་མ�ན་མོད་�ི། ཐོབ་པ་ནི་ཤེས་པ་གཞན་�ི་གནས་�བས་མ་ཡིན་ཏེ།
 ༄༅། །�ན་གཞི་ལ་ཤེས་པ་གཞན་�ིས་བག་ཆགས་བཞག་པའི་གནས་�བས་སོ། །�ོམས་འ�ག་ག�མ་ཡང་�ས་�ི་གནས་�བས་མ་ཡིན་ཏེ། �ན་གཞི་ལ་ཚ�གས་�ག་གམ་བ�ན་འགགས་པའི་

�བ་མཐའ་
གནས་�བས་སོ། །མིང་གི་ཚ�གས་ལ་སོགས་པའང་�་རང་གི་མཚན་ཉིད་�ི་གནས་�བས་མ་ཡིན་ཏེ། ཡིད་�ོག་པ་འཁོར་དང་བཅས་པ་ལ་མིང་དང་ཚ�ག་དང་ཡི་གེར་�ང་བའི་གནས་�བས་ཡིན་ནོ། །�་པ་འ�ས་མ་
�ས་ནི་མདོ་�ེ་པ་དང་མ�ན་ཏེ། �་མ་ག�མ་�ི་�ེང་�་དེ་བཞིན་ཉིད་དང་ཆོས་�ི་ད�ིངས་ལ་སོགས་པ་གཞན་ཡང་ཡོད་ཟེར་རོ། །ག�ང་དེ་དག་�ང་ཉན་ཐོས་ལས་�ང་ཟད་འཕགས་�ང་། ད་�ང་བཟང་པོ་མ་ཡིན་

16-103
ང་གཉིས། པས་�ིར་དགག་པ་དང་། �ེ་�ག་�་དགག་པ་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི་�ང་བ་སེམས་�་མི་འཐད། �ན་བ�གས་མི་འཐད། བདག་མེད་པ་ལ་ཐ་�ད་མི་�ང་བ་ག�མ་�ིས་ཤེས་པར་�་བ་ལས། དང་པོ་ནི་མདོ་�ེ་པ་
བཀག་པའི་�བས་�་བ�ོད་ཟིན་ཏོ། །གཉིས་པ་ནི་�་གཉིས་�ི་�མ་པ་དང་། དོན་�ི་ལ་སོགས་པ་ཤེས་པའི་དངོས་པོ་ཡིན་ན་གཞན་དབང་�་�ར་པས་�ན་བ�གས་གང་ཡིན། བདག་�་ཞེན་པའི་ཞེན་�ལ་བདག་
གཉིས་ཡིན་ན་བདག་གཉིས་མི་�ིད་པས་མཚན་གཞི་མི་�ིད་པའི་�ིར། �ན་བ�གས་�ི་མཚན་ཉིད་ནི་མི་�ིད་པས། དེས་རིགས་མི་མ�ན་ལས་�ེ་བའི་མཚ�ན་�་�ན་བ�གས་�ང་མི་�ིད་པར་འ�ར་རོ། །ག�མ་པ་ནི་
མཛ�ད།
 ཆོས་བདག་མེད་པ་ཤེས་པ་ལ་�ང་ངམ་མི་�ང་། �ང་ན་ཤེས་པའི་�ས་ཡིན་པས་�ོང་ཉིད་ཡིན་པར་མི་�ང་ལ། མི་�ང་ན་ཚད་མའི་�ལ་མ་ཡིན་པས་མཚན་ཉིད་ཅན་�་མ་ངེས་པའི་�ིར་བདག་མེད་པའི་ཐ་�ད་�་�ེད་
པ་མི་�ང་ངོ་། །གཉིས་པ་�ེ་�ག་�་དགག་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། �མ་པ་�་མ་ཤེས་པ་གཅིག་�་བདེན་པ་མི་འཐད་པ་དང་། �མ་པ་�་མ་ཤེས་པ་�་མར་བདེན་པ་མི་འཐད་པའོ། །དང་པོ་ནི་�་ཚ�གས་�་�ང་བ་ཤེས་པ་ཆ་མེད་
གཅིག་གི་བདག་ཉིད་�་�་ན། ཡན་ལག་ཅན་�ི་�ས་འདོད་པ་གང་གིས་འགོག །གལ་ཏེ་ཆ་�་མར་དམིགས་པས་�ས་གཅིག་�་བདེན་པ་ཁེགས་སོ་ཞེ་ན། �་ཚ�གས་�་�ང་བའང་ཆ་�་མར་དམིགས་པས་ཤེས་པ་ཆ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-104
མེད་གཅིག་�་བདེན་པ་ཁེགས་པ་ཡིན་ནོ། །གཉིས་པ་ནི་�ལ་ཆ་མེད་�་མ་�མ་པ་ཤེས་པ་�་མར་བདེན་ན། �ོ་གཅིག་གིས་�ལ་�་མ་འཛ�ན་པ་མེད་པས། རགས་པར་�ང་བ་མེད་པར་འ�ར་རོ། །གཉིས་པ་སེམས་ཙམ་
�མ་པ་མེད་པར་�་བ་དག་ནི། གཞི་�་པོ་དག་འདི་�ར་འདོད་དེ། �་དོན་དང་�་བ་གཉིས་�ང་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་དོན་དང་�ོ་གཉིས་ཀའི་ངོ་བོར་མེད་དེ་དངོས་པོ་མ་ཡིན་ཡང་�ོ་བཏགས་ནས་�ང་བ་�ར།
དབང་པོ་�་དང་�ལ་�་དང་�ོད་�ི་འཇིག་�ེན་�་�ང་བ་ཡང་ཤེས་པ་དང་�ི་རོལ་བའི་དངོས་པོ་མ་ཡིན་ཏེ། ཐོག་མ་མེད་པའི་མ་རིག་པའི་བག་ཆགས་ལ་�ོ་བཏགས་ནས་�ང་བས་ཏེ། དེས་ན་ག�གས་�ི་གཞི་ནི་�ོ་
 ༄༅། །བཏགས་པ་ཙམ་�་ཟད་དེ་�ན་པའོ། །སེམས་�ི་གཞི་དང་སེམས་ལས་�ང་བའི་གཞི་ག�ང་�འི་�མ་པ་�ོ་བཏགས་པ་དང་། བདག་གཅིག་པ་མེད་པས། �མ་པའི་�ི་མས་མ་བ�ད་པ་ཤེལ་གོང་

�བ་མཐའ་
དག་པ་�་�། �ོགས་ལ་སོགས་པའི་ཆ་མེད་པ་�ད་ཅིག་དོན་དམ་པའི་དངོས་པོ་�་མ་ལས་�ི་མ་�ེ་བ་འདོད་དོ། །�གས་འདི་ལའང་། �ལ་�་མར་འདོད་པ་དང་�ང་བ་དང་ཤེས་པ་�ས་གཅིག་པར་མི་འདོད་པས།
ཤེས་པའི་�ངས་མཐའ་ཡས་པའི་�གས་ནི་མེད་མོད་�ི། �མ་ཤེས་ཚ�གས་�ག་གམ་བ�ད་དམ་གཅིག་�་འདོད་པའང་�མ་བཅས་པ་�ར་ཡོད་ལ། སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་བ་�ས་གཅིག་པ་དང་ཐ་དད་པར་འདོད་

16-105
ང་ག�མ། པའང་�་མ་�ར་ཡོད་དེ། མི་�ན་པའི་འ�་�ེད་དང་འ�ས་མ་�ས་�ང་�མ་བཅས་པས་འདོད་པ་དང་མ�ན་པ་ཉིད་དོ། །ག�ང་འདིའང་�མ་བཅས་པ་ལས་�ང་ཟད་འཕགས་�ང་ད་�ང་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པས་དགག་
པ་ལ་གཉིས་ཏེ། ག�གས་ལ་སོགས་པ་དངོས་པོར་མེད་པ་མི་འཐད་པ་དང་། �མ་ཤེས་ཆ་མེད་དོན་དམ་པའི་དངོས་པོར་མི་འཐད་པའོ། །དང་པོ་ནི་ག�གས་ལ་སོགས་པ་དངོས་པོར་མེད་ན་བདེ་�ག་�ང་དངོས་པོར་ཇི་
�ར་�བ། དོན་�ེད་པས་དངོས་པོ་ཡིན་ན་མེ་ལ་སོགས་པའང་བ�ེག་པ་ལ་སོགས་པའི་དོན་�ེད་པས་ཅིའི་�ིར་དངོས་པོ་མ་ཡིན། གལ་ཏེ་�ེ་�ག་�་�་བ་འགོག་པའི་�བས་�་བ�ོད་པ་བཞིན་�་�ོགས་ཆའི་ད�ེ་བས་
མཛ�ད།
 �ི་རོལ་�ི་དོན་དངོས་པོར་�ར་པ་ཁེགས་སོ་ཞེ་ན། བདེ་བ་དང་�ག་བ�ལ་བའང་�ས་�ི་ཆའི་ད�ེ་བས་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཁེགས་པར་འ�ར་རོ། །དེས་ན་དོན་དམ་པའི་དངོས་པོ་མ་ཡིན་�ང་�ང་བ�ན་དང་འ�་བར་
བདེ་�ག་�ན་�ོབ་པའི་དངོས་པོ་ཡོད་པ་�ར། ག�གས་ལ་སོགས་པའང་�ན་�ོབ་�་�ི་རོལ་�ར་�ང་བའི་དངོས་པོ་�ི་ལམ་དང་འ�་བར་ཡོད་པ་རིགས་པ་ཡིན་ཏེ། �ི་རོལ་ཤེས་ངོར་�ན་པ་ལས་ནང་གི་བདག་ཉིད་
ལས་གཞན་མེད་ན་འཁོར་འདས་བདེ་�ག་ལ་སོགས་པ་ལ་�ང་དོར་�ང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཉིས་པ་ནི་ཤེས་པ་�ད་ཅིག་ཆ་མེད་ཡིན་ན་�་�ི་དང་མ་འ�ེལ་པར་འ�ར་ལ། དེ་འདོད་ན་�་མེད་�་འ�ར་བས་རེས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-106
འགའ་བར་མི་འ�ར་ལ། འ�ས་�་མི་�ེད་པས་དོན་�ེད་�ས་པ་མ་ཡིན་པར་འ�ར་རོ། །དེ་�ར་�མ་པ་དང་བཅས་པ་དང་། �མ་པ་མེད་པ་གཉིས་ཀས་ག�ང་འཛ�ན་གཉིས་�་མེད་པའི་ཤེས་པ་དོན་དམ་པར་བདེན་པ་
དང་། �ན་པར་ཡོད་པར་ཁས་�ངས་པ་དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ་འདི་�ར། �ོ་�ས་གཅིག་�ས་གཅིག་ལ་རིག་�་དང་རིག་�ེད་གཉིས་�ས་འགལ་བའི་�ིར། རང་གིས་རང་རིག་པའང་མི་�ིད་དེ། རལ་�ིས་རང་གི་
�ེ་མོ་གཅོད་པའམ་རེག་པར་མི་�ས་པ་བཞིན་ནོ། །འཕགས་པ་ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ལས། དཔེར་ན་རལ་�ི་རང་གིས་རང་། །རེག་ཅིང་གཅོད་པར་མི་�ས་པས། །དེ་བཞིན་ཤེས་པ་རང་ཉིད་�ིས། །རང་ཉིད་རིག་པར་
 ༄༅། །�ས་མ་ཡིན། །ཅེས་ག�ངས་པ་བཞིན་ནོ། །འོན་ཏེ་འདས་པའི་ཤེས་པ་ད་�ར་བས་རིག་པའི་�ིར་རང་རིག་པའོ་ཞེ་ན་མ་ཡིན་ཏེ། འདས་པ་ད་�ར་བས་རིག་�ས་འདས་པ་�ལ་�་ཡོད་དམ་མེད།

�བ་མཐའ་
ཡོད་ན་�ག་དངོས་�ིད་པར་འ�ར་ཏེ་ད་�ར་བའི་ཤེས་པ་ཡོད་�ས་འདས་པ་མ་འགགས་པར་ཡོད་པའི་�ིར་རོ། །མེད་ན་མེད་པས་རིག་པའང་མེད་དེ་རིག་�ལ་མེད་པའི་�ིར་རོ། །འོན་ཏེ་རང་ཉིད་རིག་པར་�ེས་པས་
རང་རིག་པ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ནའང་མ་ཡིན་ཏེ་རང་རིག་པར་�ེས་པ་དེ་གཞན་རིག་པ་ལ་�ོས་སམ་མི་�ོས། �ོས་ན་ཤེས་པ་གཅིག་པོ་དེའི་�ོ་�ས་གཞན་རིག་ཡིན་�ས་རང་རིག་མ་ཡིན་པས། རང་རིག་མ་ཡིན་པའི་ཤེས་པ་�ིད་

16-107
ང་བཞི། པར་འ�ར་ལ། མི་�ོས་ན་རང་རིག་�འང་བཞག་�་མེད་པར་འ�ར་ཏེ། རང་རིག་�ོས་པས་གཞན་རིག་མེད་པའི་�ིར་རོ། །རང་རིག་དང་གཞན་རིག་ཤེས་པ་གཅིག་གི་�ོག་པ་ཐ་དད་�ང་། �ས་གཅིག་ཡིན་པས་ཉེས་
པ་མེད་དོ་ཞེ་ནའང་མ་ཡིན་ཏེ། �ངས་ཅན་པའི་�ོའ་� མེ་ལོང་ངོས་གཉིས་པ་ཇི་�ར་འགོག །ཡང་�ོ་�ས་གཅིག་�ས་གཅིག་�་རང་རིག་�ས་གཞན་རིག་ན་འ�ོ་བ་གཅིག་གི་�མ་ཤེས་ངོས་གཉིས་པ་ཅན་�ངས་ཅན་དང་
�ད་མེད་པ་ཉིད་དང་། རང་གཞན་རིག་པའི་�ོས་པ་དང་�ོས་ཆོས་�ད་ཅིག་�་མ�ངས་པ་ཐ་དད་པའི་�ོན་འདི་གང་གིས་བ�ོག་པར་�ས་པ་དེའི་�ིར། དོན་དམ་པར་བདེན་�ན་�ི་�ོ་འདོད་པ་འདི་ཉིད་རིགས་པ་མ་
མཛ�ད།
 ཡིན་ནོ། །དོན་གཉིས་པ་�བ་པའི་ག�ང་གི་གསང་བ་མཆོག་�་ཟབ་པ་ད�་མ་པའི་�གས་ལ། ཤེས་�འི་གཞི་�ར་ཡོད་�ང་། བདེན་པ་གཉིས་�་འ�ས་པ་དེའི་�ིར། ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་�ིས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་
པར་�་བའི་ག�ང་ཆེན་པོ་གཉིས་ཏེ། རང་�ད་པའི་�མ་གཞག་དང་། ཐལ་འ�ར་པའི་�མ་གཞག་གོ །དང་པོ་ལའང་གཉིས་ཏེ། དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་རིག་ཤེས་�ི་�ལ་�་ཁས་ལེན་པའི་�མ་གཞག་དང་། ཁས་མི་
ལེན་པའི་�ད་པར་ངེས་པར་�་བའོ། །དང་པོ་ལ་ད�ེ་བ་དང་། མཚན་ཉིད་གཉིས་ལས། ད�ེ་བ་ལ་�་�ེ། ད�ེ་གཞི། ད�ེ་དོན། ངེས་ཚ�ག །རབ་�་ད�ེ་བ། �ངས་ངེས་པའོ། །དང་པོ་ནི་ཤེས་�་ཙམ་མོ། །གཉིས་པ་ནི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-108
�ིར་མཚན་ཉིད་�ི་�ོག་པ་ཙམ་ཡང་ཐ་དད་མེད་པ་མིང་གི་�མ་�ངས་དང་། ངོ་བོ་ཐ་དད་པ་དང་། ངོ་བོ་གཅིག་ལ་�ོག་པ་ཐ་དད་པ་དང་། གཅིག་པ་བཀག་པ་ཙམ་�ི་ཐ་དད་དང་བཞི་ལས། འདིར་དང་པོ་ནི། འཕགས་
པ་དགོངས་པ་ངེས་པར་འ�ེལ་པ་ལས། �ན་�ོབ་མངོན་�མ་ཚད་མས་�ོགས་པ་ན་དེ་དང་�ོག་པ་ཐ་དད་མེད་པས་དོན་དམ་པའི་བདེན་པའང་�ོགས་པའི་�ིར་འཁོར་བའི་སེམས་ཅན་དང་པོ་ནས་�་ངན་ལས་འདས་པ་
ཐོབ་པར་འ�ར་བ་དང་། ཐ་དད་པ་དང་མི་�ན་པའི་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་དང་�ོག་པ་ཐ་དད་མེད་པས། �ན་�ོབ་ག�གས་ལ་སོགས་པའང་ཐ་དད་�ིས་�ོང་པར་འ�ར་བ་དང་། གང་དམིགས་པའི་�ལ་�་�ས་པས་
 ༄༅། །ཉོན་མོངས་པ་འཕེལ་བར་འ�ར་བའི་�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པ་དང་�ོག་པ་ཐ་དད་མེད་པས། དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་དམིགས་པའི་�ལ་�་�ས་པ་ལས་ཉོན་མོངས་པ་�ས་པར་འ�ར་བ་དང་། ཚད་

�བ་མཐའ་
མས་གཟོད་�ོགས་པ་�ར་མེད་པའི་�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པ་དང་�ོག་པ་ཐ་དད་མེད་པའི་�ིར། དོན་དམ་པའི་བདེན་པའང་ད་གཟོད་གཏན་ལ་དབབ་�་མེད་པར་འ�ར་རོ་ཞེས་�ོན་བཞིས་བཀག་གོ །ངོ་བོ་གཅིག་ལ་�ོག་
པ་ཐ་དད་པར་འདོད་པ་ནི་�་མ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པར་ཁས་ལེན་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་ཤེས་རབ་�ི་ཕ་རོལ་�་�ིན་པའི་མདོ་ལས། ཆོས་གང་ཞིག་མངོན་པར་�ོགས་པར་སངས་�ས་པ་དེ་ལ་བདེན་པའང་མེད་བ�ན་

16-109
ང་�། པའང་མེད་ཅེས་�་བ་དང་། མཉམ་པར་གཞག་པའི་ཡེ་ཤེས་�ིས་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནམ་མཁའི་ད�ིལ་�་�ར་མ�ེན་ལ། �ེས་ལས་ཐོབ་པའི་ཡེ་ཤེས་�ིས་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་�་མ་�་�ར་མ�ེན་ཏོ་ཞེས་ག�ངས་པའི་
�ང་དང་འགལ་ཞིང་། བདེན་པས་�ོང་པའི་�ང་བའང་མ་ཡིན་ཏེ། དགག་དོན་དོན་དམ་པའི་བདེན་པར་�བ་པ་ལ། གཅིག་དང་�་�ལ་མེད་དགག་འགོད་ན་རི་བོང་གི་�ས་མ་ངེས་སོ། །མ་ཡིན་དགག་ཙམ་འགོད་ན་
�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པས་མ་ངེས་སོ། །གཅིག་དང་�་མ་དང་�ལ་བའི་�ང་བ་རིག་ངོར་ཡོད་པའི་�ིར་ཞེས་མ་ཡིན་དགག་�ད་པར་ཅན་�གས་�་འགོད་ན། �ད་པར་རིག་ངོར་ཡོད་པ་དང་ངོ་བོ་གཅིག་དང་�་�ལ་འགལ་
མཛ�ད།
 བས་མ་�བ་པའི་�ིར། རིགས་པ་མེད་ཅིང་ཡང་དག་པའི་�ན་�ོབ་དང་�ད་པར་མེད་པར་འ�ར་བ་དང་། དགག་�འི་ད�ོད་པ་མ�ངས་པ་དང་། སེམས་ཙམ་པ་ལས་�ང་�་བ་དམན་པ་ལ་སོགས་པའི་�ོན་�་འ�ར་
བའི་�ིར་རིགས་ཤིང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དངོས་པོ་ཐ་དད་པར་འདོད་པ་�ར་ནའང་། དགོངས་འ�ེལ་�ི་མདོ་ལས། དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་མངོན་�་�ོགས་ནའང་�ན་�ོབ་དེ་ལས་ལོགས་�་དམིགས་པའི་�ིར། �་
ངན་ལས་འདས་པ་མི་ཐོབ་པར་འ�ར་བ་དང་། �ན་�ོབ་དང་དངོས་པོ་ཐ་དད་པའི་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་དེ་�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པའི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པར་འ�ར་ཏེ། �མ་པ་�མ་�འི་ཆོས་ཉིད་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-110
བདེན་པ་གཉིས་དངོས་པོ་ཐ་དད་པའི་�ིར་�ན་�ོབ་དག་རབ་�་མ་�བ་པ་ཙམ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་མ་ཡིན་པར་འ�ར་ཏེ། �མ་པ་རབ་�་མ་�བ་པ་ཙམ་�མ་�་མ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་མངོན་
�མ་�་�ོགས་པས་�་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་པའི་�ས་ནའང་། �ན་�ོབ་དེ་ལས་ལོགས་�་དམིགས་པས་�ན་ནས་ཉོན་མོངས་པར་ཡང་འ�ར་བས། �ེས་�་གཅིག་གི་�ད་ལ་�ན་ནས་ཉོན་མོངས་�མ་�ང་�ས་
གཅིག་འ�ག་པ་མི་འགལ་བར་འ�ར་རོ་ཞེས་རིགས་པ་�ས་གནོད་�ེད་ག�ངས་པ་ཡིན་ནོ། །དེས་ན་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་�ོས་པ་ཐམས་ཅད་དང་�ལ་བ་དེ་�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པ་ལས་དངོས་པོ་གཞན་དང་དེ་ཉིད་
 ༄༅། །�འང་བ�ོད་�་མེད་པ། གཅིག་པ་བཀག་ཙམ་�ི་ཐ་དད་ཡིན་ནོ། །ངེས་ཚ�ག་གམ་མིང་གི་དོན་ནི་སཾ་�ྀ་ཏི་ཞེས་�་བ་�ིབ་པར་�ེད་པས་ན་�ན་�ོབ་�ེ། ཡང་དག་པའི་དོན་ལ་�ིབ་པར་�ེད་པ་

�བ་མཐའ་
འ�ལ་པའི་ཤེས་པའོ། །དེ་ནི་�ལ་�་བདེན་པས་ན་བདེན་པ་�ེ་ག�གས་ལ་སོགས་པ་�་ཚ�གས་པའི་ཆོས་�ང་ཚ�ད་པའི་ངོ་བོ་�ི་ལམ་དང་འ�་བ་འདི་ཉིད་དོ། །པ་ར་མ་ཨ�་ཞེས་པས། ངེས་པར་ལེགས་པའི་དོན་�་
གཉེར་པ་�མས་�ི་གཉེར་�འི་འ�ས་�་ཡིན་པས་དོན་དམ་པ། དེ་ཉིད་�ོ་མ་འ�ལ་པའི་ངོ་བོ་རིག་པའི་ཤེས་པའོ། །དེ་ཉིད་�་ནོམ་པ་མཆོག་�་�ར་པ་ཡིན་པས་�ང་དམ་པ་�ེ། �ོ་མ་འ�ལ་པ་དེའི་�ལ་�་བདེན་པས་

16-111
ང་�ག ན་བདེན་པ་�ེ་དེ་བཞིན་ཉིད་དོ། །�ངས་ངེས་པ་ནི་ཤེས་�་ག�གས་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་ཡོད་མེད་ལ་སོགས་པ་གཉིས་བཅས་ཐམས་ཅད་ལས་འདས་པ་ཡིན་པ་བཀག་པ་ཙམ་�ིས་གཉིས་དང་བཅས་པར་ངེས་ཏེ།
བར་�ི་�ང་པོ་ག�མ་པ་བསལ་བས་གཉིས་དང་བཅས་པ་དང་། གཉིས་ལས་འདས་པ་གཉིས་�་�ངས་ངེས་པར་གཉིས་དང་བཅས་པ་འཛ�ན་པའི་ཚད་མས་ངེས་ལ། དེ་གཉིས་ནི་བདེན་པ་གཉིས་�་བཞག་པས་�ངས་
ངེས་པར་�བ་བོ། །རབ་�་ད�ེ་བ་ནི་གཉིས་ཏེ། དོན་དམ་པ་དང་�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པའོ། །དེ་�ད་�འང་ཡབ་�ས་མཇལ་བའི་མདོ་ལས། འཇིག་�ེན་མཁས་པའི་བདེན་པ་འདི་གཉིས་ཏེ། །�ོད་�ིས་གཞན་ལས་མ་
མཛ�ད།
 གསན་རང་གིས་གཟིགས། །དེ་ནི་�ན་�ོབ་བདེན་དང་དོན་དམ་�ེ། །བདེན་པ་ག�མ་པ་གང་ཡང་མ་མཆིས་སོ། །ཞེས་སོ། །�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པ་དེ་ཡང་ད�ེ་ན་གཉིས་ཏེ། �ང་ལ་དོན་�ེད་མི་�ས་པ་ལོག་པའི་�ན་
�ོབ་དང་། �ང་ལ་དོན་�ེད་�ས་པ་ཡང་དག་�ན་�ོབ་�ེ། བདེན་གཉིས་ལས། �ང་�་འ�་ཡང་དོན་�ེད་དག །�ས་པའི་�ིར་དང་མི་�ས་�ིར། །ཡང་དག་ཡང་དག་མ་ཡིན་ཏེ། །�ན་�ོབ་�ི་ནི་ད�ེ་བའང་�ས། །ཞེས་
སོ། །དེའང་�ང་བ་དང་མ�ན་པར་དོན་�ེད་�ས་པ། �་ལས་�ེས་པ། བ�གས་པས་དབེན་པ། རང་རང་གི་རིགས་ལ་མ�ན་པར་�ང་བ་�ེ་མཚན་ཉིད་བཞི་དང་�ན་པའི་ག�གས་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་ནི་ཡང་དག་�ན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-112
�ོབ་�ེ་སོ་སོའ་� དོན་�ེད་�ས་པར་ཡོད་ལ། �ང་ཡང་དོན་�ེད་མི་�ས་པ་�་ཤད་འབབ་པ་དང་�་བ་གཉིས་�་�ང་བ་ལ་སོགས་པའི་ལོག་པའི་�ན་�ོབ་ནི་དོན་�ེད་�ས་པར་མེད་པས་རབ་�་ད�ེ་བའོ་ཞེས་འདོད་དོ། །
དོན་དམ་པ་ལའང་ཡང་དག་པར་�ེ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་བཀག་ཙམ་ལས་�ེ་མེད་�ི་�ོས་པ་ལས་མ་�ོལ་བ་�མ་�ངས་བའི་དོན་དམ་དང་། �ེ་བ་དང་�ེ་མེད་ལ་སོགས་པའི་�ོས་པ་མཐའ་དག་ལས་�ོལ་བ་�མ་�ངས་
མ་ཡིན་པའི་དོན་དམ་�ེ་གཉིས་�་ཡོད་པར་དེ་ཉིད་ལས། �ེ་བ་ལ་སོགས་བཀག་པ་ཡང་། །ཡང་དག་པ་དང་མ�ན་ཉིད་བཞེད། །�ེ་མེད་�ོས་�ན་ཞི་བ་ལ། །དོན་དམ་ཞེས་པའི་བ�་མཛད་དོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་
 ༄༅། །མཚན་ཉིད་ལ་གཉིས་ཏེ། །མཚན་ཉིད་དངོས་དང་། ངེས་པར་�ེད་པའི་ཚད་མའོ། །དང་པོ་ནི་བདེན་པ་ཙམ་�ི་མཚན་ཉིད་ནི་ཆོས་གང་ཞིག་རང་བཞིན་མེད་པ། �ན་�ོབ་�ི་བདེན་པའི་མཚན་

�བ་མཐའ་
ཉིད་ནི་ཆོས་ཅན་གང་ཞིག་རིག་པས་ད�ད་མི་བཟོད་པ། དོན་དམ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད་གང་ཞིག་རིག་པས་ད�ད་བཟོད་པའོ། །དེའང་རང་གི་ངོ་བོ་བདེན་པས་�ོང་པ་ནི་རང་བཞིན་མེད་པ་ཡིན་ལ། མཐར་�ག་ད�ོད་
པའི་རིག་པས་དགག་པར་�ས་པ་ལ་ད�ད་མི་བཟོད་པ་ཟེར་ཞིང་། རིག་པ་གང་གིས་�ང་དགག་པ་མི་�ས་པ་ལ་ད�ད་བཟོད་པ་ཞེས་�འོ། །དེའང་དངོས་པོར་�་བས་དོན་�ེད་�ས་པ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པར་འདོད་

16-113
ང་བ�ན། པས་ཡང་དག་པའི་�ན་�ོབ་ཁས་མི་ལེན་ཡང་། ད�་མ་པས་�ན་�ོབ་གཉིས་�་�་�ེ་ད�ད་མི་བཟོད་པའི་ཤེས་�་དོན་�ེད་�ས་པ་ཡང་དག་པའི་�ན་�ོབ་�ི་མཚན་ཉིད་ཡིན་ལ། ད�ད་མི་བཟོད་པའི་ཤེས་�་དོན་�ེད་
མི་�ས་པ་ལོག་པའི་�ན་�ོབ་�ི་མཚན་ཉིད་དོ། །ཡང་དངོས་པོར་�་བས་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ལ་གཞན་དབང་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་དང་། ཡོངས་�་�བ་པ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ཞེས་�་བ་གཉིས་�་�་ཡང་།
ད�་མ་པས་�ོས་པ་�ོགས་གཅིག་བཀག་པས་འ�་བ་�་མཚན་�་�ས་ནས་བཀག་པ་�ེ་མེད་�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པའི་�ེ་�ག་ལ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ཞེས་བཏགས་ནས་�མ་�ངས་པའི་དོན་དམ་པ་དང་། གཤིས་ངོར་
མཛ�ད།
 གང་�འང་མ་�བ་པས་དོན་དམ་པར་ན་�ོས་པ་ཐམས་ཅད་ལས་འདས་པའི་�ོགས་ཙམ་ལ་�མ་�ངས་པ་མ་ཡིན་པའི་དོན་དམ་པ་ཞེས་ད�ེ་ཡང་། �ོས་པ་ཐམས་ཅད་དང་�ལ་བ་ལ་དོན་དམ་པར་ད�ེ་བའི་མཚན་ཉིད་
པ་�ིད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་�འོ། །ག�གས་ལ་སོགས་པའི་ཤེས་�་གཞི་�་ལས་བདེན་པ་གཉིས་�ིས་མཚ�ན་པར་�་བའི་གཞི་གང་ཡིན་ཞེ་ན། དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་མཚ�ན་པའི་གཞི་ནི་འ�ས་མ་�ས་ཏེ། དེའང་འགོག་
པ་གཉིས་དང་ནམ་མཁའ་ནི་དགག་�་ལ་�ོས་པའི་བཀག་པ་ཡིན་པས་ད�ད་མི་བཟོད་པའི་�ིར་དོན་དམ་པའི་བདེན་པར་མི་�ང་�ེ་དེ་བཞིན་ཉིད་ཁོ་ན་ཡིན་ལ། �ན་�ོབ་�ི་བདེན་པའི་མཚན་གཞི་ནི་དེ་བཞིན་ཉིད་�ེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-114
བ་མེད་པ་མ་གཏོགས་པའི་ཤེས་�་ཐམས་ཅད་ཡིན་པར་རིག་པར་�འོ། །�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པའི་�ོགས་འཛ�ན་པའི་ད�་མ་པ་ཁ་ཅིག་�ེ་�ག་�་�་བ་དང་མ�ན་པར་�་�ེ། �ས་མཉམ་པར་ག�ང་བ་དང་འཛ�ན་པའི་
དངོས་པོར་ཉེ་བར་འ�་བའི་�་ཚ�གས་པ་�་མ་ལས་�ེས་པ་�ེ། དེ་ཡང་ཐ་ན་�ོག་པ་མེད་པའི་ཤེས་པ་ལ་ག�ང་ཆར་གསལ་བ་ཐམས་ཅད་�ི་རོལ་�ི་དོན་�་�་མ་ཙམ་�་བདེན་ནོ་ཞེས་�་བ་དང་། ཡང་ཁ་ཅིག་ནི་མདོ་�ེ་
�ོད་པའི་ད�་མ་པ་ཁས་ལེན་ཏེ། ཤེས་པ་ལ་�ི་རོལ་�ི་དོན་ཉིད་དངོས་�་མི་�ང་ཡང་དོན་�ིས་ཤེས་པ་ལ་རང་གི་�མ་པ་གཏད་པས། ཤེས་པ་དོན་དང་འ�་བའི་�མ་པར་�ེས་པ་ལ་དོན་རིག་གོ་ཞེས་དམིགས་པའི་�ལ་
 ༄༅། །�ིས་དོན་ཡོངས་�་�ོད་པ་�ས་ཐ་དད་པའི་ག�ང་འཛ�ན་�ན་�ོབ་�་གནས་སོ་ཞེས་�་བ་དང་། ཡང་ཁ་ཅིག་གིས་�ལ་འ�ོར་�ོད་པའི་ད�་མ་�ན་�ོབ་�་ཤེས་པ་ལ་གསལ་ལོ་ཅོག་ཐམས་ཅད་

�བ་མཐའ་
ཤེས་པའི་དངོས་པོ་ཡིན་ཏེ། �ི་རོལ་�ི་དོན་�་མེད་དོ་ཞེས་�མ་བཅས་པ་དང་མ�ན་པར་�་བ་དང་། ཁ་ཅིག་�ི་ལམ་�ི་�ལ་�་ག�ང་ཆར་ཤར་བ་དང་སད་པ་ནའང་�་ཤད་�ི་�མ་པ་དང་�་གཉིས་�ི་�མ་པ་དང་དོན་�ི་
ལ་སོགས་པ་དོན་དང་ཤེས་པའི་དངོས་པོ་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པ་བཞིན་�། འཇིག་�ེན་པ་ལ་དངོས་པོར་�གས་པ་རི་དང་ཁང་�ིམ་དང་�ེས་པ་དང་�ད་མེད་དང་�མ་པ་དང་�མ་�་ལ་སོགས་པའང་། �ི་རོལ་�ི་དོན་དང་

16-115
ང་བ�ད། ཤེས་པའི་དངོས་པོ་གཉིས་ཀས་�ོང་�ེ། ཐོག་མ་མེད་པའི་�ས་ནས་མ་རིག་པའི་བག་ཆགས་�ིས་མེད་པ་�ང་བར་ཟད་པས་�ན་�ོབ་�་ཡོད་པའི་དངོས་པོ་ནི་འཛ�ན་ཆར་གསལ་བའི་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་སེམས་དང་
སེམས་ལས་�ང་བ་འབའ་ཞིག་�་ཟད་དོ་ཞེས་�་བ་�ེ། �ལ་�་མར་བཤད་�ང་ཉན་ཐོས་�ེ་�ག་པ་�ར། �ལ་�ན་འ�ས་པ་ལས་རགས་པ་ཙམ་པའི་དངོས་པོ་མཚན་ཉིད་པ་དང་། སེམས་དང་སེམས་�ང་རང་རིག་པ་
མེད་པར་�་བ་ལ་སོགས་པ་ཁ་ཅིག་མི་མ�ངས་�ང་། དོན་�་�ང་བ་ཤེས་པར་མི་འདོད་པ་དང་། རང་�་�་མ་ལས་�ེས་པ་ལ་སོགས་པ་ཁ་ཅིག་མ�ངས་པ་ཡིན་ནོ། །དེའང་སེམས་ཙམ་པ་འདོད་པ་�ར་རང་རིག་ཁས་
མཛ�ད།
 མི་ལེན་ཡང་། ཡོད་མེད་�ི་�ོ་�ར་གང་�འང་མ་�ེ་བའི་ཡེ་ཤེས་ཙམ་ཞིག་ཁས་ལེན་པ་ཡིན་ཏེ། འ�ེལ་�ང་ལས། སོ་སོ་རང་གི་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་�ིས་ཞེས་ག�ངས་པ་བཞིན་ནོ། །ངེས་པར་�ེད་པའི་ཚད་མ་ལ་གཉིས་
ཏེ། �ན་�ོབ་�ི་བདེན་པ་ངེས་པར་�ེད་པའི་ཚད་མ་ནི། ག�གས་ལ་སོགས་པའི་�ང་བའི་�ེན་ཅིང་འ�ེལ་བར་འ�ང་བ་�མས་ལ། གཅིག་དང་�་�ལ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚ�གས་�ི་�ེས་�་འ�ང་བའི་རིགས་པའི་
ཤེས་པ་�ེས་�་དཔག་པའི་ཚད་མས་ད�ད་བཟོད་པ་བདེན་པའི་དངོས་པོ་བཀག་པའི་�གས་ལ། ད�ད་མི་བཟོད་པའི་ཤེས་�ར་ངེས་ཏེ་མཚན་ཉིད་ངེས་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ངེས་པར་�ེད་པའི་ཚད་མ་ནི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-116
ད�ད་བཟོད་མཐར་�ག་ད�ོད་པའི་རིགས་པས་གཞལ་�་ངེས་པར་�ེད་པའི་ཚད་མས་ཐོབ་ནས་སོ་སོ་རང་གི་རིག་པའི་�མ་པར་མི་�ོག་པའི་ཡེ་ཤེས་�ིས་�ོགས་ནའང་། སོ་སོར་�ེ་བོ་དེ་དག་གིས་གཏན་ཚ�གས་�ི་�ེས་
�་འ�ང་པའི་རིགས་ཤེས་�ེས་དཔག་གིས་ངེས་པར་�ེད་དོ། །དེའང་ཆོས་ཅན་དངོས་པོའ་� �ེ་�ག་བཏང་�ོམས་�་�ས་ཏེ་རིགས་�ི་དངོས་པོ་ཙམ་གཞིར་�ས་ཏེ་�ང་བའི་�ོགས་གཅིག་ལ་འ�ག་པའི་མངོན་�མ་མམ་
�ེས་�་དཔག་པའི་ཚད་མས་ངེས་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་�ར་ན་རིགས་�ི་དངོས་པོ་ཙམ་ལ་བདེན་པའི་དངོས་པོ་བཀག་�ེ་�ོང་ཉིད་�ོས་�ལ་མཐར་�ག་ད�ོད་པའི་རིགས་པས་གཞལ་�་ངེས་པ་ན། རིགས་�ི་�ད་པར་
 ༄༅། །ག�གས་དང་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་དངོས་པོའ་� �ེ་�ག་མ་�ས་པ་ལ་�ོ་འདོགས་གཅོད་དེ། དེ་དག་གིས་�ོང་ཉིད་�ི་�བ་�ར་�ོགས་པའི་དངོས་པོ་ཙམ་མ་དོར་བར་�ོགས་པའི་�ིར་རོ། །ཆོས་

�བ་མཐའ་
ཅན་དེ་ལ་དགག་�་ཅི་འགོག་ཅེ་ན། དགག་�་ནི་ཡོད་པར་མི་འདོད་དོ། །འོན་�ང་�གས་དང་�ེས་དཔག་དོན་མེད་པར་མི་འ�ར་ཏེ། དགག་�་མེད་པ་ལ་མེད་པར་�ོགས་པར་�ེད་པའི་�ིར་ཏེ། དེའང་བདེན་པའི་
དངོས་པོ་མེད་པ་ལ་མེད་པར་ཤེས་པར་�ེད་པས། དཔེར་ན་ཐོ་ཡོར་ཡིན་ཡང་མ་ཤེས་པས་མིར་བ�ང་�ས་མིར་འཛ�ན་བཀག་ནས་ཐོར་བ�བས་�ང་། མི་མ་ཡིན་པས་དགག་�་མཚན་ཉིད་པ་མེད་པའི་�ིར་ཐོར་

16-117
ང་ད�། བ�བས་�ང་མི་མཚན་ཉིད་པ་བཀག་པ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །དེའང་བདེན་པར་ཞེན་པ་ཙམ་དགག་པ་ཡིན་�ི། འདི་ཁོ་ན་འགོག་གོ་ཞེས་�ལ་�ན་དང་རང་རིག་དང་གཙ�་བོ་དང་དབང་�ག་ལ་སོགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། �ི་
བཀག་པས་�ེ་�ག་ཞར་ལ་ཁེགས་པའི་�ིར་རོ། །གཉིས་པ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་རིགས་ཤེས་�ི་�ལ་�་ཁས་མི་ལེན་པ་�ར་ན། �ན་�ོབ་�་�ང་བའང་མེད་པ་གསལ་བར་�ང་བ་�ི་ལམ་ལ་སོགས་པ་དང་འ�་བ་
ཉིད། རང་�་ལས་�ེ་བར་�ང་བ་ཙམ་�་�བ་�ང་། དོན་དམ་པར་རང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་�ི་�ལ་བདེན་པ་གཉིས་ལ་སོགས་པ་ནས། འཁོར་བ་དང་�་ངན་ལས་འདས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་མ་�བ་པར་འདོད་དེ། �མ་
མཛ�ད།
 བར་མ་ལས། རབ་འ�ོར་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་དོན་དམ་པར་རང་བཞིན་�ིས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པས་�་ངན་ལས་འདས་པ་ཡང་མ་�ེས་ཤིང་མེད་པའོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་ག�ངས་པའི་�ིར། བདེན་པ་གཉིས་�ི་ད�ེ་བ་དང་
མཚན་ཉིད་�མ་པར་གཞག་པ་ནི་�མ་�ངས་�ི་དོན་དམ་པའི་བདེན་པར་བ�་�ེ། དེའི་ངོར་�མ་པར་གཞག་པར་ཟད་�ི། �མ་�ངས་མ་ཡིན་པའི་དོན་དམ་པའི་ངོར་ནི་ཤེས་བ�ོད་�ོས་པའི་�ལ་ལས་འདས་པའི་�ིར།
བདེན་པའི་ད�ེ་བ་དང་མཚན་ཉིད་ངེས་པར་�ེད་པའི་ཚད་མ་ག་ལ་�ིད། བདེན་པ་སོ་སོའ་� �མ་གཞག་དང་། གཅིག་དང་�་�ལ་ལ་སོགས་པའི་གཏན་ཚ�གས་ནི་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ལ་སོགས་པ་ལོག་པར་�ོ་འདོགས་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-118
ལས་�ོལ་བར་�་བའི་�ིར་�ོས་པ་གཅོད་པར་ཟད་དོ། །དེའང་དོན་དམ་པར་�ེ་བ་དང་འགག་པ་ལ་སོགས་པ་མེད་པར་ངེས་པ་ཡང་གཏན་ཚ�གས་ཆེན་པོ་�ས་ཁོང་�་�ད་པར་�ེད་དོ། །དེའང་�ལ་བཞིས་རིག་པར་�་
�ེ། དགག་�འི་�་ད�ད་ནས་དགག་�་འགོག་པ་�ོ་�ེ་གཟེགས་མ་དང་། འ�ས་�་ད�ད་ནས་འགོག་པ་ཡོད་མེད་�ེ་འགོག་དང་། �་འ�ས་གཉིས་ད�ད་ནས་འགོག་པ་�་བཞི་�ེ་འགོག་དང་། རང་གི་ངོ་བོ་ད�ད་ནས་
འགོག་པ་ལ། མ་ཡིན་དགག་གཏན་ཚ�གས་�་བཀོད་པ་�ེན་འ�ེལ་ཆེན་པོ་དང་། མེད་འགག་གཏན་ཚ�གས་�་བཀོད་པ་གཅིག་དང་�་�ལ་ལོ། །དང་པོ་�ོ་�ེ་གཟེགས་མ་ནི་གང་རང་དང་གཞན་དང་གཉིས་ཀ་དང་�་
 ༄༅། །མེད་པ་ལས་མ་�ེས་པ་དེ་ཉིད་�ེས་པའི་དངོས་པོ་མཐའ་དག་གིས་�ོང་�ེ། དཔེར་ན་དངོས་པོ་མེད་པའི་དོན་�ི་བཞིན་ནོ། །ཆོས་ཅན་དངོས་པོ་ཙམ་ཡང་དོན་དམ་པར་རང་དང་གཞན་དང་གཉིས་

�བ་མཐའ་
ཀ་དང་�་མེད་པ་ལས་�ེ་བས་�ོང་པའི་�ིར་ཞེས་�འོ། །གཉིས་པ་ནི་གང་�་ལས་འ�ས་�་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་�ེ་བས་�ོང་པ་�ེ། �ེ་བའི་དངོས་པོ་མཐའ་དག་གིས་�ོང་�ེ། དཔེར་ན་དངོས་པོ་མེད་པའི་དོན་�ི་བཞིན་
ནོ། །ཆོས་ཅན་�ང་བ་�ེན་འ�ེལ་འདིའང་དོན་དམ་པར་�་ལ་འ�ས་�་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་དང་�ེ་བས་�ོང་པའི་�ིར་ཞེས་�འོ། །ག�མ་པ་ནི་གང་གཅིག་ལས་གཅིག་དང་གཅིག་ལས་�་མ་དང་། �་མ་ལས་གཅིག་དང་

16-119
�ག་�། �་མ་ལས་�་མ་�ེ་བས་�ོང་པ་དེ་�ེ་བའི་དངོས་པོ་མཐའ་དག་གིས་�ོང་�ེ། དཔེར་ན་དངོས་པོ་མེད་པའི་དོན་�ི་བཞིན་ནོ། །འདི་�ར་�ང་བའང་དོན་དམ་པར་གཅིག་ལས་གཅིག་དང་གཅིག་ལས་�་མ་དང་�་མ་ལས་
�་མ་དང་�་མ་ལས་གཅིག་�ེ་བ་�ེ། �་བཞིའི་�ེ་བས་�ོང་པའི་�ིར་རོ་ཞེས་�་བའོ། །བཞི་པ་�ེན་འ�ེལ་ཆེན་པོ་ནི། གང་�ེན་ཅིང་འ�ེལ་བར་འ�ང་བ་ཡིན་པ་དེ་བདེན་པའི་རང་བཞིན་�ིས་�ོང་�ེ། དཔེར་ན་
ག�གས་བ�ན་བཞིན་ནོ། །འདི་�ར་�ང་བའང་�ེན་འ�ེལ་ཡིན་པའི་�ིར་ཞེས་�འོ། །གཅིག་དང་�་�ལ་ནི་�ལ་ག�མ་�ིས་རིག་པར་�་�ེ། གཏན་ཚ�གས་དགོད་པ། �ོགས་ཆོས་བ�བ་པ། �བ་པ་ངེས་པར་�ེད་
མཛ�ད།
 པའི་ཚད་མ་ད�ད་པའོ། །དང་པོ་ནི་གང་གཅིག་དང་�་མ་དང་�ལ་བས་�བ་པ་དེ་བདེན་པའི་དངོས་པོས་�ོང་པས་�བ་�ེ། དཔེར་ན་དངོས་པོ་མེད་པའི་དོན་�ི་བཞིན་ནོ། །འདི་�ར་�ང་བའང་། དོན་དམ་པའི་གཅིག་
དང་�་མ་དང་�ལ་བ་�བ་�ེད་�་ཡོད་པའི་�ིར་རོ་ཞེས་�་བའོ། །གཉིས་པ་ནི་�ོབ་དཔོན་�་�བ་�ི་ཞལ་�་ནས། ཇི་�ར་�ད་ཅིག་མཐའ་ཡོད་�ར། །ཐོག་མ་ད�ས་�ང་བ�གས་པར་�ིས། །�ད་ཅིག་ག�མ་�ི་
བདག་ཉིད་�ིར། །འཇིག་�ེན་�ད་ཅིག་ལ་མི་གནས། །ཞེས་གཅིག་དང་�་�ལ་�ི་�ོགས་ཆོས་བ�བ་པ་ག�ངས་ཏེ། བར་ན་གནས་པ་ལ་ཆ་�་མས་�བ་པ་ཉིན་ཞག་གི་�ེང་�་ངེས་ཏེ། ཉིན་མོ་མཚན་མོ་གཉིས་�ི་བར་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-120
ན་གནས་པ་ལ། �་�ོའ་� �ས་དང་�ི་�ོའ་� �ས་དང་�ང་གི་�ས་ཏེ་ཆ་ག�མ་གནས་པ་ལ། �་�ོ་ལ་སོགས་པའི་�ད་པར་བཏང་�ོམས་�་�་�ེ་བར་ན་གནས་པ་ཙམ་ལ། ཆ་ག�མ་ཙམ་�ིས་�བ་པ་དངོས་�་ངེས་པའི་
ཚད་མས་�ད་ཅིག་�་�ིའི་བར་ན་གནས་པ་དོན་དམ་པའི་�ད་ཅིག་ཆ་ཤས་མེད་པར་བ�གས་པ་དེ་ཡང་། �ད་ཅིག་�་�ིའི་བར་ན་གནས་པའི་�གས་ལས་ཆ་ག�མ་དང་�ན་པར་དཔག་པས་དོན་དམ་པའི་ཆ་མེད་
གཅིག་དང་�ལ་བར་གནས་ལ། གཅིག་ཁེགས་པས་དེས་བསགས་པའི་དོན་དམ་པའི་དངོས་པོ་ཆ་ཤས་མེད་པ་�་མའང་བཀག་པར་�བ་�ེ། དོན་དམ་པའི་གཅིག་དང་�་མ་དང་�ལ་བའི་�ོགས་ཆོས་�བ་པ་ཡིན་ནོ། །
 ༄༅། །ག�མ་པ་�བ་པ་ངེས་�ེད་�ི་ཚད་མ་ནི། �མ་པ་ལ་སོགས་པའི་�ེང་�། �མ་པ་ལ་སོགས་པའི་�ད་པར་བཏང་�ོམས་�་�ས་ཏེ། ཡོད་པའི་དངོས་པོ་ཙམ་ལ་�་མའི་དངོས་པོ་ཡིན་པ་བཀག་པ་

�བ་མཐའ་
ཙམ་�ིས། གཅིག་གི་དངོས་པོར་ཡོད་�ས་�་ཆོད་དེ། ཡོད་པའི་དངོས་པོ་ཙམ་ལ་གཅིག་�་ཡོད་པའམ་�་མར་ཡོད་པས་�བ་པ་དངོས་�་ངེས་པ་ན། གཅིག་དང་�་མའི་�བ་�ར་མཐོང་བའི་ཡོད་པའི་དངོས་པོ་འདི་ཉིད།
དོན་དམ་པའི་དངོས་པོ་ཡིན་ནའང་དེས་གཅིག་དང་�་མས་མ་�བ་པར་དོགས་པ་�ེ་བའི་�ས་པ་བཅོམ་�ེ། དོན་དམ་པའི་དངོས་པོ་ལ་གཅིག་དང་�་མས་�བ་པ་མཚན་ཉིད་ངེས་པའི་�ལ་�ིས་�གས་ལ་�བ་པ་ཡིན་ནོ། །

16-121
རེ་གཅིག དེའང་རིག་པའི་དབང་�ག་གིས། དོན་�ེད་�ས་པ་གང་ཡིན་པ། །དེ་འདིར་དོན་དམ་ཡོད་མ་ཡིན། །ཅེས་བཤད་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་�ར་ཆོས་ཅན་དང་དགག་�་དང་གཏན་ཚ�གས་བཤད་པས། ཡང་དག་པའི་གཏན་
ཚ�གས་�་བ�བས་པ་དེའི་བ�བ་�་ནི། �་མ་ལ་སོགས་པ་ཡོངས་གཅོད་པ་ཡིན་པར་དགག་པ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། བདེན་པའི་དངོས་པོ་བཀག་པ་ཙམ་�མ་བཅད་མེད་དགག་བ�བ་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་�ོག་པའང་གཞི་ཆོས་ཅན་
མི་�ང་བའི་�ལ་�ིས་�ོས་པ་གཅོད་དེ་རིགས་པར་འ�ོ་བའི་�ོག་པ་ལ་ཆོས་ཅན་�ང་བ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། ཆོས་ཅན་རིགས་པས་མ་�བ་པའི་�ིར་དང་། རིགས་ཤེས་ཚད་མ་ལ་�ང་ལ་མ་ངེས་པ་མི་�ིད་པའི་�ིར་རོ། །
མཛ�ད།
 རིགས་པས་མ་ངེས་པའང་རིགས་པའི་ཤེས་པས་ཆོས་ཅན་�ི་�ོ་འདོགས་མི་གཅོད་པའི་�ིར་རོ། །དེ་ལ་ཆོས་ཅན་ངེས་པའི་ཚད་མས་ཆོས་ཅན་�ི་�ོ་འདོགས་མ་ཆོད་ན་ཆོས་ཅན་མི་�བ་པར་ཐལ་ལོ། །ཆོད་ན་རིགས་ཤེས་
�ིས་ཆོས་ཅན་�ི་�ོ་འདོགས་གཅད་�་མེད་པའི་�ིར་རོ། །དེ་�ར་རིགས་ཤེས་�ེས་དཔག་གི་རང་བཞིན་�ེ་མེད་�ོས་�ལ་ད�ད་བཟོད་དོན་དམ་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་ད�་མ་རང་�ད་པ་�མས་འདོད་པ་
ཡིན་ནོ། །�ལ་དེའང་ད་�ང་མ�ར་�ག་མ་ཡིན་ཏེ། དོན་དམ་པར་མེད་ལ་�ན་�ོབ་�་ཡོད་པ་བ�བས་པའི་�གས་�ིས་�ག་པ་དང་ཆད་པ་གཉིས་�ི་དངོས་པོ་ལས་མ་འདས་པ་ཉིད་དང་། �ོས་བཅད་པའི་རིགས་ཤེས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-122
ཙམ་�ོག་པ་ཉིད་ལས་ཡང་དག་པའི་དོན་�་མི་�ང་བ་དང་། �ོས་པ་བཀག་ཙམ་�ོས་པའི་�ེ་�ག་ལས་མ་འདས་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་རིགས་པ་�་མས་གནོད་དེ། རིགས་པ་�ག་�་པའི་འ�ེལ་བར། གང་�ན་�ོབ་�་
ཡོད་པ་ཁས་�ངས་པ་དེའི་ཚ�་�ག་པར་འ�ར་ལ། དོན་དམ་པར་མེད་པ་འདོད་པ་དེའི་ཚ�་ཆད་པར་འ�ར་ན་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་འ�ང་བ་ཡིན་ནོ། །དེའང་བདེན་པ་ཐ་དད་�་འདོད་ན། �ས་གཅིག་ན་ནི་དོན་དམ་མེད་པ་
�ར་�ན་�ོབ་�ང་མེད་པར་འ�ར་བ་དང་། �ན་�ོབ་ཡོད་པ་�་ཚ�གས་�ར་དོན་དམ་པ་ཡང་མི་�ག་པ་ལ་སོགས་པར་འ�ར་བ་དང་། �ས་སམ་ངོ་བོར་�བ་ན་མཉམ་�་�བ་པ་ལ་སོགས་པ་�ེ་འགལ་བ་�་མ་གནས་
 ༄༅། །པ་ཡིན་ནོ། །གཉིས་པ་ད�་མ་ཐལ་འ�ར་བའི་�གས་ལ་ག�མ་�ེ། �ོ་འ�ལ་པ་དང་མ་འ�ལ་པའི་ད�ེ་བ། དེ་ལ་�ོས་ནས་བདེན་པ་གཉིས་�་ད�ེ་བའི་�ལ། ཐལ་འ�ར་�ིས་�ོས་པ་གཅོད་

�བ་མཐའ་
པའི་�ལ་ལོ། །དང་པོ་ནི་�ོབ་དཔོན་�་�བ་�ིས་ངེས་པ་དོན་�ི་�་བ་འཛ�ན་པའི་�ོབ་མའི་མཆོག་�་བ་�གས་པ་ལ་སོགས་པ་�མས་ནི་འདི་�ར་འདོད་དེ། ས་ཐོབ་པའི་མཉམ་གཞག་དང་སངས་�ས་�ི་ས་ན་ཤེས་�་
དང་ཤེས་�ེད་ལ་སོགས་པའི་�ལ་དང་�ལ་ཅན་�ི་ཤེས་�་ག�ང་འཛ�ན་�་�ང་བ་གང་ཡང་མ་�བ་པས་�ལ་ཅན་ཡེ་ཤེས་�ི་འ�ག་པའང་ཞི་བ་�ེ། དེའི་ཚ�་སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་བའི་འ�ག་པ་ཐམས་ཅད་�ན་

16-123
རེ་གཉིས། ཆད་དེ་�་བསམ་བ�ོད་�་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་ལ་ཆོས་ཉིད་�ོགས་པ་ཡང་དག་པའི་�ོ་མ་འ�ལ་པ་ཞེས་�་བར་བཏགས་པར་འདོད་དེ། འ�ག་པ་ལས། གང་�ིར་ཆོས་ཉིད་�ེ་མེད་ཡིན་ཞིང་�ོ་ཡང་�ེ་བ་དང་�ལ་བ། །དེ་
�ིར་དེ་�མས་བ�ེན་ལ་དེ་ཡིས་དེ་ཉིད་རིགས་པ་�་�་�ེ། །གང་�ིར་སེམས་ནི་�ལ་�ི་�མ་པར་འ�ང་བས་དེ་ཡི་�ལ། །དེ་རབ་རིགས་པ་དེ་བཞིན་ཐ་�ད་བ�ེན་ནས་རིགས་པ་ཡིན། །ཅེས་པ་དང་། ཤེས་�འི་�ད་ཤིང་
�མ་པོ་མ་�ས་པ། །བ�ེགས་ནས་ཞི་�ེ་�ལ་�མ་ཆོས་�་�ེ། །དེ་ཚ�་�ེ་བ་མེད་ཅིང་འགག་པ་མེད། །སེམས་འགག་པ་དེ་�་ཡི་མངོན་�མ་མཛད། །ཅེས་པ་དང་། ཚ�ག་གསལ་ལས། འདིར་སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་
མཛ�ད།
 བའི་�ོས་པ་ཡང་�ན་ཆད་དང་ཞེས་སོ། །དེའི་གནས་�བས་ནི་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་�ོགས་པ་ཞེས་བཏགས་ལ། དེའི་�ལ་ནི་གཤིས་�ི་གནས་�གས་ཆོས་�ི་ད�ིངས་རང་བཞིན་�ིས་དག་པ་ཡིན་ནོ། །མཐོང་བ་�ན་
པ་�ོ་འ�ལ་པ་ནི་སོ་སོ་�ེ་བོ་མ་རིག་པའི་བག་ཆགས་�ིས་མིག་མདོངས་པས། རབ་རིབ་དང་�་ཤད་འཛག་པ་ལ་དོན་�་ཞེན་པ་�ར། འ�ོ་བ་�ག་གི་གནས་དང་ལོངས་�ོད་ལ་སོགས་པའི་བདེ་�ག་�་ཚ�གས་�་�ང་
བ་འ�ལ་པ་�ེན་ཅིང་འ�ེལ་བར་འ�ང་བའི་ག�ང་འཛ�ན་�ི་�མ་པ་�མས་དང་། ས་ཐོབ་པའི་�ེས་ཐོབ་ན་གཞན་དང་�ན་མོང་�་�ོད་བ�ད་ལ་སོགས་པར་�ང་བའི་�མ་པ་དང་། �ང་ཙམ་དབང་པོའ་� མངོན་�མ་དང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-124
མེ་ལ་སོགས་པ་དཔོག་པའི་�ེས་�་དཔག་པ་ལ་སོགས་ཏེ་�ོ་རིམ་གཉིས་ནི་�ན་�ོབ་པའི་�མ་པ་འཇལ་བ་ལ་�ོས་ནས་�ང་ལ། དེའང་མིག་ལ་སོགས་པའི་དབང་པོ་དག་པ་པ་དང་། �ོན་ཅན་གཉིས་ལས་�ན་�ོབ་
གཉིས་�་བཞག་�ེ་དེ་ཉིད་ལས། མཐོང་བ་�ན་པ་�མ་པ་གཉིས་ཡིན་ཏེ། །དབང་པོ་གསལ་དང་དབང་པོ་�ོན་�ན་ནོ། །�ོན་�ན་དབང་པོ་�མས་�ི་ཤེས་པ་ནི། །དབང་པོ་ལེགས་�ར་ལ་�ོས་ལོག་པར་འདོད། །ཅེས་
སོ། །གཉིས་པ་བདེན་པ་གཉིས་�་ད�ེ་བའི་�ལ་ལ་གཉིས་ཏེ། རང་བཞིན་ཤེས་པར་�་བ་དང་། ཤེས་ནས་ཉམས་�་�ངས་�ལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། མཚན་གཞི། མཚན་ཉིད། ད�ེ་བ། �ངས་ངེས། ངེས་ཚ�ག །ངེས་�ེད་
 ༄༅། །�ི་ཚད་མ་དང་�ག་ལས། དང་པོ་ནི་�ི་�ན་མོང་བའི་ད�ེ་གཞི་མཚན་ཉིད་པ་མེད་མོད་�ི། འཇིག་�ེན་པའི་�ོ་ངོ་ན་བདེན་པ་མ་ཡིན་པ་ལས་ལོག་ཙམ་�ི་བདེན་པ་ཙམ་ཞིག་གནས་པ་ལ་�་�ེ་

�བ་མཐའ་
རིགས་པ་�ག་�་པའི་འ�ེལ་པ་ལས། བདེན་པ་གཉིས་�་འཇིག་�ེན་པའི་�ོ་ལ་�ོས་ནས་འཇོག་གོ་ཞེས་སོ། །ཡང་ན་རང་བཞིན་མེད་པ་ཙམ་ཞིག་ད�ེ་གཞིར་�་�ེ། འ�ག་པ་ལས། བདེན་པ་གཉིས་ཆར་�་ཡང་རང་
བཞིན་མེད་པའི་�ིར། །འདི་དག་�ག་པ་མ་ཡིན་ཆད་པའང་མིན། །ཅེས་སོ། །�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པའི་མཚན་གཞི་ནི་�མ་ཤེས་�ག་པོ་�ང་བའི་�ལ་དང་བཅས་པའི་�མ་པ་�མས་སོ། །དེའང་ད�་མ་པས་�མ་ཤེས་�ག་

16-125
རེ་ག�མ། �་འ�ག་�ལ་ཉན་ཐོས་པ་དང་མ�ན་ནོ། །དོན་དམ་བདེན་པ་ནི་ཆོས་�ི་ད�ིངས་ངོ་བོ་ཉིད་�ིས་དག་པ་མཚན་གཞིར་འདོད་དོ། །མཚན་ཉིད་ལ་གཉིས་ལས་�ན་�ོབ་�ི་མཚན་ཉིད་ག�ང་འཛ�ན་�ོས་པ་དང་བཅས་པའི་
�མ་པར་�ང་བ། དེའང་�ིབ་པའི་�མ་པར་�ེས་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། གཏི་�ག་རང་བཞིན་�ིབ་�ིར་�ན་�ོབ་�ེ། །དེས་གང་བཅོས་མ་བདེན་པར་�ང་དེ་ནི། །�ན་�ོབ་བདེན་ཞེས་�བ་པ་དེས་ག�ངས་སོ། །ཞེས་སོ། །
དེའང་འཁོར་བའི་ཆོས་སེམས་དང་སེམས་ལས་�ང་བ་�ལ་�ི་�མ་པ་�ང་བ་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་�ན་�ོབ་ཡིན་ལ། ས་ཐོབ་�ང་སེམས་སེམས་�ང་མ་འགགས་པའི་ཆ་�ལ་མ་དག་པ་ག�གས་སོགས་ཚ�གས་�ག་
མཛ�ད།
 �ང་བ་དང་བཅས་པ་�ང་�ར་�ར་ཏོ་ཅོག་�ན་�ོབ་�ི་�ོགས་�་བ�ན་ནས་འ�ལ་པར་བཞག་གོ །དོན་དམ་པའི་བདེན་པའི་མཚན་ཉིད་ནི་ག�ང་འཛ�ན་�ོས་པ་དང་�ལ་བའི་ངོ་བོ་�ེ། དེའང་�་ཚ�ག་ལ་སོགས་པས་
དངོས་�་མི་�ོགས་པའི་ཆ་ནས་གཞན་ལས་ཤེས་པ་མ་ཡིན་པ། སེམས་སེམས་�ང་གི་�ོག་པ་ཆོས་�ི་ད�ིངས་�་ཞི་བ་�མ་�ོག་ལས་འདས་པ། �ོས་པ་ཐམས་ཅད་དང་�ལ་བ། �བ་པའི་མཐས་མ་རེག་པ་�ེ་�་བ་ཤེས་
རབ་ལས། གཞན་ལས་ཤེས་མིན་ཞི་བ་དང་། །�ོས་པ་�མས་�ིས་མ་�ོས་པ། །�མ་�ོག་མེད་དོན་ཐ་དད་མིན། །དེ་ནི་དེ་ཡི་མཚན་ཉིད་དོ། །ཞེས་སོ། །དེའང་དོན་གཅིག་པ་དང་ཐ་དད་ལ་སོགས་པ་ནི་དངོས་པོ་�་བ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-126
དག་གི་�བ་མཐའ་ཡིན་པས་མ་རིག་པ་ཙམ་�་མ་ཟད། �ོས་པ་དང་�ལ་བ་ད�་མ་པའོ་ཞེས་པར་ཡང་མ་�བ་པ་ཡིན་ནོ། །མདོར་ན་�་ངན་ལས་འདས་པའི་ཆོས་ཟབ་པ་དང་ཞི་བ་རང་བཞིན་�ིས་�མ་པར་དག་པའི་
ད�ིངས་དང་། དེ་�ོགས་པའི་�ོ་�ིབ་པ་ཐམས་ཅད་�ལ་བ་སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་�ལ་�མ་པར་དག་པ་འ�ར་བ་མེད་པར་�ང་བ་དང་། ས་ཐོབ་པའི་མཉམ་གཞག་གི་ཡེ་ཤེས་མཉམ་གཞག་དང་དེའི་ངོ་བོ་གཅིག་�་
གནས་པའི་�ེས་ཐོབ་�ང་བ་�ག་མཐོང་གི་�མ་པར་�ར་ཏོ་ཅོག་དོན་དམ་པའི་བདེན་པའོ། །ད�ེ་ན་གཉིས་ལས་�་བ་ཤེས་རབ་ལས། སངས་�ས་�མས་�ིས་ཆོས་བ�ན་པ། །བདེན་པ་གཉིས་ལ་ཡང་དག་བ�ེན། །
 ༄༅། །འཇིག་�ེན་�ན་�ོབ་བདེན་པ་དང་། །དམ་པའི་དོན་�ི་བདེན་པའོ། །ཞེས་སོ། །དེའང་�ོ་འ�ལ་པའི་ངོ་ན་ཤེས་�་�་ཚ�གས་�་�ང་བ་�ན་�ོབ་ལ། མ་འ�ལ་པའི་ངོ་བོར་ཅིར་ཡང་བསམ་

�བ་མཐའ་
བ�ོད་ལས་འདས་པར་གནས་པ་ནི་དོན་དམ་�་ད�ེ་�ེ། འ�ག་པ་ལས། དངོས་ཚ�གས་ཡང་དག་ལོག་པའི་མཐོང་བ་ཡིས། །དངོས་�ེད་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་འཛ�ན་པར་འ�ར། །ཡང་དག་མཐོང་�ལ་གང་ཡིན་དེ་ཉིད་དེ། །
མཐོང་བ་�ན་པ་�ན་�ོབ་བདེན་པར་འདོད། །ཅེས་སོ། །�ན་�ོབ་དེའང་ད�ེ་ན་གཉིས་ཏེ། དབང་པོ་�ོན་ཅན་�ི་�ལ་�་�ང་བ་ལོག་པའི་�ན་�ོབ་དང་། �ོན་མེད་�ི་�ལ་�་�ང་བ་ཡང་དག་པའི་�ན་�ོབ་བོ། །དང་

16-127
རེ་བཞི། པོ་ནི་�་བ་གཉིས་དང་�ི་ལམ་ལ་སོགས་པ་འཇིག་�ེན་པའི་�ོ་ངོར་�ང་ཡང་མི་བདེན་པར་�གས་པ་�མས་ནི་ད�་མ་པས་�ང་མི་འགོག་པར་བ�་ཤེས་པའི་ཐ་�ད་ཙམ་�་ལོག་པའི་�ན་�ོབ་ཅེས་བཏགས་ནས་བཞག་
ལ། �་བ་གཅིག་�་�ང་བ་ལ་སོགས་པ་འཇིག་�ེན་པའི་�ོ་ངོར་ཡང་�ང་ལ་བདེན་པར་�གས་པ་ལ་འདིར་ཡང་ཡང་དག་�ན་�ོབ་ཅེས་བཏགས་ཏེ་དེ་ཉིད་ལས། གནོད་པ་མེད་པ་དབང་པོ་�ག་པོ་ཡི། །�ལ་�ར་གང་
ཡིན་འཇིག་�ེན་ལ་�ོས་ནས། །འཇིག་�ེན་ལ་ཡང་བདེན་ཡིན་�ག་མ་ནི། །འཇིག་�ེན་ཉིད་�་ལོག་པས་�མ་པར་གཞག །ཅེས་སོ། །དེས་ན་�ོ་འ�ལ་པ་ལ་�་ཤད་�་�ང་བ་མིག་དག་པ་ལ་ཅིར་ཡང་མ་མཐོང་བ་བཞིན་
མཛ�ད།
 �། �ོ་འ�ལ་པ་ལ་�་ཚ�གས་�་�ང་བ་ཉིད། འཕགས་པའི་མཉམ་གཞག་དང་འ�ལ་པ་ཟད་པའི་སངས་�ས་ལ་ཅིར་ཡང་དམིགས་པར་�་བ་མེད་པས་ད་�ར་�ི་འ�ལ་�ང་རང་འགའ་བ་ཆ་དང་བཅས་པ་མི་�ང་བར་
འདོད་དེ། དེ་ཉིད་ལས། རབ་རིབ་མ�་ཡིས་�་ཤད་ལ་སོགས་པ། །དངོས་པོ་ལོག་པ་གང་ཞིག་�མ་བ�གས་ལས། །དེ་ཉིད་གང་གིས་བདག་ཉིད་མིག་དག་པ། །མཐོང་བ་གང་ཡིན་དེ་བཞིན་འདིར་ཤེས་�། །ཞེས་སོ། །
དེའང་ག�ལ་�འི་བསོད་ནམས་དང་སངས་�ས་�ི་�ིན་�བས་ལས་�ང་བའི་�ལ་པས་དོན་མཛད་པའང་�ི་ལམ་ནང་�། གཉིད་མ་སོང་བས་�ལ་པ་བཏང་ནས། ཆོས་འཆད་པ་ལ་སོགས་པ་རང་�ང་མ�ན་པར་དོན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-128
�ེད་�ས། ག�ལ་�འི་�ང་ངོའ་� �ི་ལམ་ཡང་མ་འགགས་པར་འཆར་བ་དངོས་�་དེ་ཉིད་ལ་�ང་བ་མ�ེན་�ས། རང་ཉིད་ལ་�ི་ལམ་མེད་དེ་གཉིད་�་མ་སོང་བའི་�ིར་ན། �ལ་དེ་བཞིན་�་སེམས་ཅན་ལ་འ�ལ་�ང་
ཤར་བར་མ�ེན་ནས་དོན་མཛད་�ང་། སངས་�ས་ཉིད་ལ་འ�ལ་�ང་�ང་ཟད་�ང་�ང་བ་མེད་དོ། །འདིར་ད�ེ་བ་ནི་མཚན་ཉིད་ལ་�ོས་ནས་ད�ེ་བ་ཡིན་ལ། རང་བཞིན་�་ད�ེ་བ་ལས་འདས་པར་འདོད་དེ་�ོང་ཉིད་
ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །དེའང་�ོང་པ་ཉིད་�ང་བའི་ད�ིངས་ཅན་དེ་�ང་�བ་སེམས་འ�ེལ་ལས། �ན་�ོབ་�ོང་པ་ཉིད་�་བཤད། །�ོང་ཉིད་ཁོ་ན་�ན་�ོབ་�ེ། །�ས་པ་དང་ནི་མི་�ག་བཞིན། །མེད་ན་མི་འ�ང་ངེས་�ིར་
 ༄༅། །རོ། །ཞེས་སོ། །གལ་ཏེ་ད�ེ་བ་ཐ་དད་�་�བ་ན་�ིན་ཅི་ལོག་པ་�ེ། དགོངས་པ་ངེས་པར་འ�ེལ་པའི་མདོ་ལས། འ�་�ེད་ཁམས་དང་དོན་དམ་མཚན་ཉིད་ནི། །གཅིག་དང་ཐ་དད་�ལ་བའི་

�བ་མཐའ་
མཚན་ཉིད་དེ། །གཅིག་དང་ཐ་དད་ཉིད་�་གང་སེམས་པ། །དེ་དག་�ལ་མིན་�་ལ་�གས་པ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །བཞི་པ་�ངས་ངེས་པ་ནི་�ོས་པ་ལས་�ོལ་མ་�ོལ་དངོས་འགལ་�་ངེས་པས་བ�བ་�ོགས་དང་དགག་
�ོགས་�ི་�ང་པོ་ག�མ་པ་ཁེགས་པས་གཉིས་�་�ངས་ངེས་སོ། །�མ་པ་གཅིག་�་ན་�ལ་�མས་ནི་�ལ་ཅན་ལ་�ོས་ནས་འཇོག་པ་ན་�ལ་ཅན་ནི་མཐར་མ་�ག་པ་འ�ལ་པའི་�ོ་དང་། མཐར་�ག་པ་མ་འ�ལ་པའི་

16-129
རེ་�། �ོ་གཉིས་ལས་མི་འདའ། དེ་ལ་འཁོར་བའི་ཆོས་�མས་ནི་འ�ལ་པ་དང་ཆོས་ཉིད་ནི་མ་འ�ལ་པའི་�ལ་ཡིན་པས། �ོའ་� དབང་གིས་གཉིས་�་བཞག་�ེ་འ�ག་པ་ལས། དངོས་�ན་ཡང་དག་�ན་པའི་མཐོང་བ་ཡིས། །
དངོས་�ེད་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་འཛ�ན་པར་འ�ར། །ཡང་དག་མཐོང་�ལ་གང་ཡིན་དོན་དམ་�ེ། །མཐོང་བ་�ན་པ་�ན་�ོབ་བདེན་པར་ག�ངས། །ཞེས་སོ། །�་པ་ངེས་ཚ�ག་ནི་�ན་�ོབ་ལ། སཾ་�ྀ་ཏི་ས�་ཞེས་པའི་སཾ་ལ་�་
ཀའི་�ེན་�ིན་པས་ཡང་དག་པ་དང་། �ྀ་ལ་ཨ་ཝ་རའི་�ེན་�ིན་པས་�ིབ་པ་དེ་བདེན་གཉིས་ལས། གང་ཞིག་གིས་སམ་གང་ཞིག་ལ། །ཡང་དག་�ིབ་�ེད་�ན་�ོབ་འདོད། །ཅེས་སོ། །ས�་ནི་བདེན་པ་�ེ་མ་ད�ད་ན་
མཛ�ད།
 བདེན་པར་�ང་ཙམ་ནས་བཏགས་སོ། །དོན་དམ་པ་ལ་པ་ར་མ་ཨ�་ས�་ཞེས་པའི་པ་ར་མ་དམ་པ་དང་། ཨ�་དོན་ཏེ་དམ་པ་�མས་འ�ག་པའི་དོན་ཡིན་པའོ། །ས�་ནི་བདེན་པ་�ེ་ད�ད་ན་གནོད་མེད་�་གནས་པའོ། །
�ག་པ་ངེས་�ེད་�ི་ཚད་མ་ནི། ཆོས་ད�ིངས་དོན་དམ་ཆོས་ཅན། �ོས་པ་ལས་�ོལ་བར་ཐལ། དམིགས་བཅས་�ི་�ོའ་� �ོད་�ལ་མ་ཡིན་པའི་�ིར། དེའང་ཡེ་ཤེས་�ིས་ནི་དམིགས་པ་མེད་པའི་�ལ་�ིས་�ོགས་སོ། །
ཆོས་ཅན་�ན་�ོབ་པ་�མས་ཆོས་ཅན། �ོས་པ་དང་བཅས་པར་ཐལ། དམིགས་བཅས་�ི་�ོའ་� �ོད་�ལ་ཡིན་པའི་�ིར། �བ་པ་ཡོད་དེ་དམིགས་བཅས་�ི་�ོ་དང་དེའི་�ལ་�མས་ནི་�ན་�ོབ་ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །དེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-130
�ར་ན་དོན་དམ་�ི་མཚན་གཞི་ལ་མཚན་ཉིད་རིགས་ཤེས་�ིས་�བ་ལ། �ན་�ོབ་�ི་མཚན་གཞི་ལ་མཚན་ཉིད་མཚན་གཞི་འཛ�ན་པའི་ཐ་�ད་པའི་ཤེས་པས་�བ་བོ། །གཉིས་པ་ཤེས་ནས་ཉམས་�་�ང་བའི་�ལ་ནི།
�ོར་བ་�ང་�བ་�་སེམས་བ�ེད་ནས། ཆོས་ཐམས་ཅད་གང་�འང་མ་�བ་པར་�་བས་ཐག་བཅད་པའི་ངང་དེར་སེམས་�ོ་བ�་དང་�ལ་བར་བ�ོམ་པ་�ེ། �ོད་འ�ག་ལས། གང་ཚ�་དངོས་དང་དངོས་མེད་དག །�ོ་
ཡི་མ�ན་ན་མི་གནས་པ། །དེ་ཚ�་�མ་པ་གཞན་མེད་པས། །དམིགས་པ་མེད་པར་རབ་�་ཞི། །ཞེས་པ་དང་། �ོབ་དཔོན་ཆེན་པོ་�་�བ་�ིས། གང་�ོ་ཡོད་དང་མེད་པ་ལས། །�མ་པར་འདས་ཤིང་མི་གནས་པ། །དེ་དག་
 ༄༅། །ཟབ་མོ་དམིགས་མེད་པའི། །�ེན་�ི་དོན་ལ་�མ་པར་བ�ོམ། །ཞེས་པའི་ངང་ལ་ཅི་ཙམ་གནས་�ི་བར་བཞག་ནས་བ�ོ་བ་�་བ་ནི་དོན་དམ་བདེན་པའི་�ང་�ལ་ལོ། །�ན་�ོབ་�ང་�ལ་ནི་

�བ་མཐའ་
མཉམ་གཞག་ལས་ལངས་པའི་�ེས་ཐོབ་�་ཆོས་ཐམས་ཅད་�་མའི་དཔེ་བ�ད་�་ཤེས་པས་བསོད་ནམས་�ི་ཚ�གས་བསག་གོ །དེ་�ར་མཉམ་�ེས་ཐབས་དང་ཤེས་རབ་ཡེ་ཤེས་དང་བསོད་ནམས་�ི་ཚ�གས་བསགས་
པའི་མཐར་ཆོས་�་དང་ག�གས་�་དམ་པ་གཉིས་ཐོབ་�ེ། རིན་ཆེན་�ེང་བ་ལས། སངས་�ས་�མས་�ི་ག�གས་�་འདིར། །བསོད་ནམས་ཚ�གས་ལས་�ང་བ་�ེ། །ཆོས་�ི་�་ནི་མདོར་བ�ས་ན། །�ལ་པོ་ཡེ་ཤེས་

16-131
རེ་�ག ཚ�གས་ལས་འ�ངས། །དེ་�་བས་ན་ཚ�གས་འདི་གཉིས། །སངས་�ས་ཉིད་ནི་འ�བ་པའི་�། །དེ་�ས་མདོར་ན་བསོད་ནམས་དང་། །ཡེ་ཤེས་དེ་ནི་�ག་བ�ེན་མཛ�ད། །ཅེས་སོ། །དེའང་གཞི་ད�་མ་བདེན་གཉིས། ལམ་
ད�་མ་ཚ�གས་གཉིས། འ�ས་�་ད�་མ་�་གཉིས་�་འ�ས་པ་ཡིན་ནོ། །ག�མ་པ་ཐལ་འ�ར་�ི་�ོས་པ་གཅོད་པའི་�ལ། �ར་�ོས་པ་བཞིན་གཏན་ཚ�གས་�ས་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་མེད་པར་འཇལ་ལ།
དེའང་རང་�ད་པ་�ར་�ན་�ོབ་བདེན་པ་བཀག་ནས་�ན་པར་བ�བ་པའམ། དོན་དམ་ལ་�ོས་པ་བཀག་ནས་�ོས་མེད་བ�བས་པ་�ར་མ་ཡིན་ཏེ། གང་�་ཞེན་པ་དེ་དངོས་�་བཀག་�ང་�གས་ལ་གང་ཡང་མི་
མཛ�ད།
 བ�བ་པས་ཕ་རོལ་�ི་ལོག་�ོག་�ོག་པར་�ེད་པའོ། །དེའང་�ོས་པ་གཅོད་པར་�ེད་པ་ནི་�ོས་པར་�་བའི་ཁས་�ངས་ནང་འགལ་བའི་ཐལ་འ�ར་བ་ཁོ་ན་�ེད་དེ། �ངས་ཅན་པས་�་ལ་ཡོད་པ་�ེ་བས་རང་ལས་�ེ་
བ་འདོད་�ས། ཡོད་པ་ལས་�ེ་བ་དོན་མེད་པས་�བ་པར་ཐལ་བ་ནི་འ�ག་པ་ལས། དེ་ནི་དེ་ལས་འ�ང་ན་ཡོན་ཏན་འགའ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །�ེས་པར་�ར་པ་�ར་ཡང་�ེ་བར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཉིད། །ཅེས་པ་�ེ།
མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་�ེ་མཆེད་ཡེ་ནས་ཡོད་པ་མི་གསལ་བ་ཉིད་�ར་གནས་པ་�ེན་�ིས་གསལ་བར་�ས་པ་ཙམ་འ�ས་�འོ་ཞེས་འ�ང་བ་ལ། ཡེ་ནས་ཡོད་པའི་�ིར་�ེ་བ་དོན་མེད་པར་ཐལ་ཞེས་འགལ་བ་�ད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-132
པའི་ཐལ་འ�ར་བ�ོད་ལ། �་ལས་འ�ས་�་ཡོད་�ང་�ེ་བ་དོན་ཡོད་པ་མི་འགལ་བས་�བ་པ་མ་�བ་པར་�ོགས་ན། མི་གསལ་བའི་�ས་ན་ཡེ་ནས་ཡོད་�ང་། �ེ་ཚ�ད་མངོན་པར་གསལ་བའི་�ས་ནའང་ཡེ་ནས་ཡོད་
�ང་�ེ་དགོས་པར་འ�ར་ལ། དེ་�ེ་མི་དགོས་པ་�ར་མི་གསལ་བའི་�ས་ནའང་ཡེ་ནས་ཡོད་པ་ལ་�ེ་མི་དགོས་པས་�བ་ཅེས་མགོ་�ོམས་པ་དང་། གསལ་བའི་ཡོད་པ་ལ་�ེ་མི་དགོས་པས་�བ་�ང་མི་གསལ་བའི་ཡོད་
པ་ལ་�ེ་མི་དགོས་པས་མ་�བ་པོ་ཞེས་འ�ེད་ན། �བ་པ་དེ་བ�བ་�་དང་མ�ངས་ཏེ་�་ལ་འ�ས་�་ཡོད་པ་དེ་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་མ་�བ་པ་�ར། �ད་པར་དེའང་མ་�བ་པོ་ཞེས་རང་ལས་�ེ་བ་འགོག་པ་དང་། ཡང་སངས་
 ༄༅། །�ས་པས་�་བ་དེ་�་བ་ལས་གཞན་མེ་ལས་�ེ་བར་འདོད་པས་གཞན་�ེ་ཁས་ལེན་ཅིང་། གཞན་�ེད་�ེད་�འང་འདོད་ལ། �ན་པ་ལས་མེ་�ེ་མི་�ེ་བར་འདོད་པ་གཉིས་ལས། གཞན་ལས་

�བ་མཐའ་
གཞན་�ེ་ན་མེ་�ེ་ལས་�ང་�ན་པ་�ེ་བར་ཐལ་ལ། མེ་�ེ་ལས་�ན་པ་མི་�ེ་ན། མེ་གཞན་ལས་�་བ་གཞན་�ེ་བར་ཡང་མི་རིགས་པར་ཐལ་ཏེ། དེ་གཉིས་ཀ་གཞན་ཡིན་པར་མ�ངས་པའི་�ིར་ཞེས་འགལ་བ་�ད་པའི་
ཐལ་འ�ར་ནི། འ�ག་པ་ལས། གཞན་ལ་བ�ེན་ནས་གཞན་ཞིག་�ེ་བར་འ�ར་ན་ནི། །མེ་�ེ་ལས་�ང་�ན་པ་འ�ག་པོ་འ�ང་བར་འ�ར། །ཞེས་བ�ོད་�ས། �བ་པ་མ་�བ་པར་�ོགས་ན་�ན་པ་ལས་གཞན་མེ་�ེ་

16-133
རེ་བ�ན། ལས་�ང་�ན་པ་མི་�ེ་བའི་ཚ�ད་�། �་བ་ལས་གཞན་མེ་ལས་�་བ་�ེ་བའང་མི་�ང་ལ་�་བ་ལས་གཞན་མེ་ལས་�་བ་�ེ་ཚ�ད་�་�ན་པ་ལས་གཞན་མེ་�ེ་ལས་�ང་�ན་པ་�ེ་བར་མགོ་མཉམ་པས་�བ་པ་�བ་པར་�ེད་
དོ། །གོ་བདེ་བར་�ས་ན་མེ་�ེ་ལས་ཆོས་ཅན་�ན་པ་�ེ་བར་ཐལ། �ོད་ལས་�ན་པ་གཞན་�ན་པ་ལས་�ང་�ོད་གཞན་ཡིན་པའི་�ིར་ཅེས་པའོ། །གལ་ཏེ་�་བ་ལས་གཞན་�་�ར་པའི་མེ་�ེས་�་བ་བ�ེད་པའི་�ས་པ་
ཡོད་པས་�་བ་བ�ེད་ལ། �ན་པ་ལས་གཞན་མེ་�ེ་ལས་�ན་པ་བ�ེད་པའི་�ས་པ་མེད་པས་མི་�ེའོ་ཞེ་ན། �ད་པར་དེ་བ�བ་�་དང་མ�ངས་ཏེ་ཁོ་བོ་ཅག་ལ་གཞན་ལས་�ེ་བ་མ་�བ་པ་བཞིན་�། མེ་ལ་�་བ་བ�ེད་
མཛ�ད།
 པའི་�ས་པ་ཡོད་པ་ལ། མེ་�ེས་�ན་པ་བ�ེད་པའི་�ས་པ་མེད་པའི་�ད་པར་ཉིད་�ང་མ་�བ་པའི་�ིར་རོ་ཞེས་གཞན་ལས་�ེ་བ་དགག་པ་དང་། དེ་བཞིན་�་ཉེས་པ་གཉིས་ཀ་ཡོད་པས་གཉིས་ཀ་ལས་�ེ་བ་དགག་པ་
དང་། ཡང་�ང་ཕན་པས་�་མེད་པར་�ེ་བར་འདོད་ཅིང་ནམ་མཁའི་��་ལའི་�ི་མདོག་མ་�ེས་པར་འདོད་དེ། དེ་ག�ང་�་མེད་པའི་�ིར་ཞེས་པ་ལའང་�ལ་མ�ངས་པས་དགག་པ་ནི། དེ་ཉིད་ལས། གལ་ཏེ་འ�ོ་བ་�་
ཡིས་�ོང་པར་འ�ར་ན་ནམ་མཁའ་ཡི། །��་ལ་ཡི་�ི་མདོག་ཇི་བཞིན་ག�ང་�་མེད་ཉིད་ན། །ཤིན་�་ཆེས་བ�་འཇིག་�ེན་པ་ཡིས་འཛ�ན་ཡིན་དེ་ཡི་�ིར། །རང་གི་�ོ་�ོན་ཇི་བཞིན་འཇིག་�ེན་�་ལས་ཡིན་ཞེས་�། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-134
ཞེས་�་མེད་ལས་�ེ་བར་ཁས་ལེན་ན། འཇིག་�ེན་�་མེད་ཡིན་པའི་�ིར་�་ཚ�གས་བ�་བ་མངོན་�མ་�ིས་ག�ང་�་མེད་པར་ཐལ་ཞེས་འགལ་བ་�ད་པའི་ཐལ་འ�ར་དང་། �བ་པ་མ་�བ་པོ་ཞེས་�ོགས་ན། འཇིག་
�ེན་�་མེད་ཡིན་ཡང་བ�་བར་�ང་ཚ�ད་�། ནམ་མཁའི་��་ལའི་�ི་མདོག་�ང་�་མེད་ཡིན་ཡང་མངོན་�མ་ལ་�ང་དགོས་ཞེས་མགོ་�ོམས་པས་�བ་པ་བ�བ་པ་དང་། དེ་ལ་གལ་ཏེ་�་མེད་�་འ�་ཡང་འཇིག་�ེན་ངོ་
བོ་ཡོད་པས་�ང་ལ། ནམ་མཁའི་��་ལའི་�ི་མདོག་ངོ་བོ་མེད་པས་�ང་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་�ད་པར་འདོད་ན། �ད་པར་དེ་བ�བ་�་དང་མ�ངས་ཏེ། ཁོ་བོ་ཅག་ལ་�་མེད་ལས་�ེ་བ་མ་�བ་བ་བཞིན་�། འཇིག་�ེན་ངོ་
 ༄༅། །བོ་ཡོད་ལ་ནམ་མཁའི་��་ལའི་�ི་མདོག་ངོ་བོ་མེད་པའི་�ད་པར་ཡང་མ་�བ་པོ་ཞེས་པས་མེད་པ་ལས་�ེ་བ་འགོག་�ེ། ཐལ་འ�ར་�ིས་�བ་པའི་མཐའ་ཐམས་ཅད་བཀག་ནས་རང་ལ་�ོས་

�བ་མཐའ་
པའི་�བ་མཐའ་ཁས་མི་ལེན་ཏེ། �ོད་བ�ོག་ལས། གལ་ཏེ་ངས་དམ་བཅས་འགའ་ཡོད། །དེ་ཚ�་ང་ལ་�ོན་འདི་ཡོད། །ང་ལ་དམ་བཅའ་མེད་པས་ན། །ང་ནི་�ོན་མེད་ཁོ་ན་ཡིན། །ཅེས་དང་། བཞི་བ�་པ་ལས། ཡོད་
དང་མེད་དང་ཡོད་མེད་ཅེས། །གང་ལ་�ོགས་ནི་ཡོད་མིན་པ། །དེ་ལ་�ན་ནི་རིང་པོ་ནའང་། །�ན་ཀ་བ�ོད་པར་�ས་མ་ཡིན། །ཞེས་པ་དང་། རིགས་པ་�ག་�་པར། དངོས་པོར་ཁས་ལེན་ཡོད་ན་ནི། །འདོད་ཆགས་ཞེ་

16-135
རེ་བ�ད། �ང་འ�ང་བ་ཡིས། །�་བ་མི་ཟད་མ་�ངས་འ�ང་། །དེ་ལས་�ང་བའི་�ོད་པར་འ�ར། །དེ་ནི་�་ངན་�ན་�ི་�། །དེ་མེད་ཉོན་མོངས་མི་�ེ་�ེ། །དེ་�ིར་དེ་ནི་ཡོངས་ཤེས་ན། །�་དང་ཉོན་མོངས་ཡོངས་�་འ�ོངས། །
ཞེས་དང་། ད�་མ་རིན་ཆེན་�ོན་མར་�་�བ་�ིས། དངོས་པོར་ཁས་ལེན་ཡོད་ན་ནི། །དེ་ལ་ཆད་སོགས་འཇིགས་པ་འ�ང་། །དངོས་པོར་ཁས་ལེན་མེད་�མས་ལ། །ཆད་སོགས་འཇིགས་པ་ག་ལ་འ�ང་། །གལ་ཏེ་
དངོས་ཤིག་ཡོད་ན་ནི། །དེ་ལ་འཇིག་�ེན་མཐའ་ཡོད་དང་། །མཐའ་མེད་ལ་སོགས་པར་ཡང་འ�ར། །གལ་ཏེ་དངོས་ཤིག་ཡོད་ན་ནི། །ཁས་ནི་�ང་བར་�་དགོས་ན། །དངོས་པོ་�ེ་བ་མེད་ཉིད་ལ། །ཁས་�ངས་པར་ནི་
མཛ�ད།
 ཇི་�ར་�། །ཞེས་དང་། ཁས་�ངས་པ་ཡི་དངོས་པོ་ནི། །�་རབ་ཙམ་ཡང་ཡོད་མིན་ཏེ། །གདོད་ནས་�ེ་བ་མེད་པའི་�ིར། །མོ་གཤམ་�ི་ནི་�་བཞིན་ནོ། །དཔེར་ན་�ད་མེད་མོ་གཤམ་ལ། །�ོད་�ི་�་ནི་གང་ཡིན་�ིས། །
དེ་ལ་དེ་ནི་ཡོད་མིན་པས། །�་བར་�ས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་ག�ངས་སོ། །འོ་ན་བདེན་པ་གཉིས་ལ་སོགས་པའི་�མ་གཞག་�ང་ཇི་�ར་�་ཞེ་ན། འཇིག་�ེན་པས་�ོ་བཏགས་པ་ཙམ་�་འདོགས་པར་�ེད་�ི། �བ་
མཐས་བདེན་པར་ཞེན་པ་�ར་མ་ཡིན་ཏེ། འ�ག་པ་ལས། ཇི་�ར་�ོད་�ིས་གཞན་དབང་དངོས་འདོད་�ར། །�ན་�ོབ་�ང་ནི་བདག་གིས་ཁས་མ་�ངས། །ཞེས་སོ། །�ོ་གདགས་པའི་�ལ་ནི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ལ་པོའ་�
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-136
མདོ་ལས། ཡི་གེ་མེད་པའི་ཆོས་�མས་ལས། །ཉན་པ་གང་དང་�ོན་པ་གང་། །འ�ར་བ་མེད་ལ་�ོ་བཏགས་ནས། །ཉན་ཅིང་�ོན་པར་�ེད་པའང་ཡིན། །ཅེས་སོ། །འདི་�ར་�ང་�ིད་འཁོར་འདས་�ི་ཆོས་�མས་�་
མའི་རང་བཞིན་�་དངོས་པོ་མེད་པས་�ེ་འགག་ལ་སོགས་པར་�ང་ཙམ་འཇིག་�ེན་ན་�ང་བ་མི་འགོག་�ེ། �་བ་ཤེས་རབ་ལས། �ི་ལམ་ཇི་བཞིན་�་མ་བཞིན། །�ི་ཟའི་�ོང་�ེར་ཇི་བཞིན་�། །དེ་བཞིན་�ེ་དང་དེ་
བཞིན་གནས། །དེ་བཞིན་�་ནི་འཇིག་པར་ག�ངས། །ཞེས་སོ། །དེའང་�ལ་འདི་�ར་བདེན་པ་གཉིས་�ིས་འ�ེད་ཅིང་འཇལ་བར་མ་ཤེས་ན་�ང་�བ་མི་འ�བ་�ེ། �ོད་བ�ོག་ལས། ཐ་�ད་ལ་ནི་མ་བ�ེན་པར། །
 ༄༅། །དམ་པའི་དོན་ནི་�ོགས་མི་འ�ར། །དམ་པའི་དོན་ནི་མ་�ོགས་ན། །�་ངན་འདས་པ་ཐོབ་མི་འ�ར། །ཅེས་པ་དང་། ད�་མ་�ིང་པོ་ལས། ཡང་དག་�ན་�ོབ་�མས་�ི་�ས། །མེད་པར་དེ་ཉིད་

�བ་མཐའ་
ཁང་ཆེན་�ི། །�ེང་�་འཛ�གས་པར་�ེད་པ་ནི། །མཁས་ལ་�ང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་པ་དང་། �་བ་ཤེས་རབ་ལས། གང་དག་བདེན་པ་འདི་གཉིས་�ི། །�མ་ད�ེ་�མ་པར་མི་ཤེས་པ། །དེ་དག་སངས་�ས་བ�ན་པ་ཡི། །
ཟབ་མོའ་� དེ་ཉིད་མི་ཤེས་སོ། །ཞེས་སོ། །ལེགས་པར་ཤེས་ན་ཡོན་ཏན་ཚད་མེད་དེ། བདེན་གཉིས་ལས། བདེན་གཉིས་�མ་ད�ེ་ཤེས་པ་དག །�བ་པའི་བཀའ་ལ་མི་�ོངས་ཏེ། །དེ་དག་མ་�ས་ཚ�གས་བསགས་ནས། །

16-137
རེ་ད�། �ན་ཚ�གས་ཕ་རོལ་འ�ོ་བ་ཉིད། །ཅེས་སོ། །�ལ་འདི་ནི་�་མཚན་ཉིད་�ི་ཐེག་པ་�ན་�ི་�་བའི་�ེ་མོ་མཐར་�ག་པ་ཡིན་ནོ། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ལས། ཐེག་
པ་སོ་སོའ་� འདོད་ག�ང་བ�ན་པའི་ལེ�་�ེ་ག�མ་པའོ།། །།དེ་�ར་ཐེག་པ་�མས་�ི་སོ་སོའ་� གནས་�གས་ཤེས་ནས། དེ་དག་གི་ལམ་བ�ོད་�ལ་�ེ་�ག་�་བཤད་པར་�་�ེ། དེའང་�ི་རོལ་པའི་ལམ་ནི་�ག་ཆད་�ི་
�ར་�ང་བས་�ོལ་བ་མེད་པ་དེའི་�ིར། �བས་འདིར་ད�ེ་བར་མི་�་�ེ་�ོས་པས་ཆོག་གོ །ནང་པའི་ལམ་ལ་ཐེག་པ་ག�མ་�ི་ད�ེ་བས་ཉན་ཐོས་�ི་ལམ་དང་། རང་སངས་�ས་�ི་ལམ་དང་། �ང་�བ་སེམས་དཔའི་
མཛ�ད།
 ལམ་དང་ག�མ་�་རིག་པར་�འོ། །དེ་ལ་དང་པོ་ཉན་ཐོས་�ི་ལམ་ནི་འཁོར་བའི་�ག་བ�ལ་�ིས་�ོ་ནས་རང་དོན་�་�ོལ་བ་གཉེར་བ་ཡིན་ལ། དེའང་ལམ་ལ་འ�ག་�ལ་ནི། མཛ�ད་ལས། �ལ་གནས་ཐོས་དང་
བསམ་�ན་པས། །�ོམ་པ་ལ་ནི་རབ་�་�ོར། །ཅེས་པས། དང་པོ་སོ་སོར་ཐར་པ་རིགས་བ�ན་གང་ཡང་�ང་བའི་�ལ་�ིམས་�ིས་�ད་�ོམ་པར་�ེད་དོ། །རིགས་བ�ན་ནི་དགེ་�ོང་ཕ་མ་གཉིས། དགེ་�ལ་ཕ་མ་
གཉིས། དགེ་�ོབ་མ་�ེ་རབ་�་�ང་བའི་�ོགས་�ི་�་དང་། དགེ་བ�ེན་ཕ་མ་གཉིས་ཏེ་�ིམ་པ་�ོགས་�ི་�ོམ་པ་དང་བ�ོམས་པས་བ�ན་ནོ། །བ�ེན་གནས་ནི་�ས་རེས་འགའ་བ་ཡིན་པས་ཡོན་ཏན་�ི་�ེན་�་མ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-138
བཞག་གོ །དེ་�ར་�ལ་�ིམས་ལ་གནས་པ་དེས། �ང་པོ་དང་། ཁམས་དང་། �ེ་མཆེད་དང་། �ེན་འ�ེལ་བ�་གཉིས་དང་། གནས་དང་གནས་མ་ཡིན་པ་དང་། དབང་པོ་ལ་མཁས་པར་�ེད་དོ། །དེ་ནས་ལམ་བ�ོམ་པ་
ལ་འ�ག་�ེ། གཙ�་ཆེར་བདེན་པ་བཞིའི་�ོ་ནས་�ང་དོར་�་�ེད་དོ། །དེའང་�ག་བ�ལ་�ི་བདེན་པ་ནད་དང་འ�་བ་�ས་ངག་ཡིད་ག�མ་ལ་�ིའམ་ནང་གི་�ེན་�ིས་བ�ངས་པས་�ག་�་ཡིད་�་མི་འོང་བ་ནད་དང་
འཚ�་བ་ལ་སོགས་པ་�་ཚ�གས་པ་དང་། དེས་མཚ�ན་པ་འཁོར་བའི་�ས་�ི་�ང་པོ་�་ཉེ་བར་ལེན་པ་དང་བཅས་པ་�ང་བའི་�ིར་ནན་ཏན་ལ་འ�ག་པས་རང་བཞིན་ཤེས་པ་ལ་འ�ག་གོ །�ན་འ�ང་ནི་ནད་�ི་�་དང་འ�་
 ༄༅། །བ་འ�་�ེད་པའི་ལས་ཏེ་རི་མོ་མཁན་�ི་�མ་པ་�ག་བ�ལ་བ�ེད་པའི་�་�ག་ག�མ་ལ་སོགས་པ་�མས་�ོང་བ་ལ་འ�ག་གོ །འགོག་པའི་བདེན་པ་ནད་ལས་�ོལ་བའི་བདེ་བ་�་�་འཁོར་བའི་

�བ་མཐའ་
འོབས་སམ་རིམས་ནད་ལས་�ོལ་བའི་དགའ་བ་ཅན་འ�ས་�་དམ་པ་ཐོབ་པར་�་བ་ལ་འབད་དོ། །ལམ་�ི་བདེན་པ་�ན་དང་འ�་བ་�ག་བ�ལ་�ི་ནད་ལས་�ོལ་བར་�་བའི་�ིར་བ�ོམ་པ་ལ་འ�ག་�ེ། �ད་�་
མར། ནད་ནི་ཤེས་�་ནད་�ི་�་ནི་�ང་�་ལ། །བདེ་གནས་ཐོབ་�ིར་�ན་ནི་བ�ེན་པར་�་བ་བཞིན། །�ག་བ�ལ་�་དང་དེ་འགོག་པ་དང་དེ་བཞིན་ལམ། །ཤེས་�་�ང་�་རིག་པར་�་ཞིང་བ�ེན་པར་�། །ཞེས་

16-139
བ�ན་�། ག�ངས་པ་དང་�ལ་གཅིག་གོ །དེ་ཡང་ལམ་�་མ་བཞིར་�ེ་ཚན་བ�ན་�ིས་�ོམ་པར་�ེད་དེ། མཛ�ད་ལས། �ེ་ཚན་བ�ན་ནི་གོ་རིམས་བཞིན། །ལས་ནི་དང་པོ་པ་དག་དང་། །ངེས་འ�ེད་ཆ་མ�ན་�མས་དང་ནི། །
བ�ོམ་དང་མཐོང་ལ་རབ་�་�ེ། །ཞེས་པས། ཚ�གས་ལམ་�ང་�ར་�ན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་བཞི། འ�ིང་པོར་ཡང་དག་པར་�ོང་བ་བཞི། ཆེན་པོར་�་འ�ལ་�ི་�ང་པ་བཞི། �ོར་ལམ་�ོད་དང་�ེ་མོར་དབང་པོ་�།
བཟོད་པ་དང་ཆོས་མཆོག་�་�ོབས་�། མཐོང་ལམ་�་�ང་�བ་�ི་ཡན་ལག་བ�ན། �ོམ་ལམ་�་འཕགས་པའི་ལམ་ཡན་ལག་བ�ད་�ོམ་པར་�ེད་དོ། །དང་པོ་ནི་ལམ་�ན་�ི་ཐོག་མ་ཚ�གས་ལམ་�ང་�་�ེ། དེར་
མཛ�ད།
 �གས་པའི་ལས་དང་པོ་པས་རང་དང་གཞན་�ི་�ས་ལ་ཆགས་པའི་གཉེན་པོར་�ས་�ན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་བ�ོམ་�ེ། དེའང་འདོད་ཆགས་�ིའི་གཉེན་པོར་རང་གཞན་�ི་�ས་དང་�ང་བ་ཐམས་ཅད་ཀེང་�ས་�་
བ�ོམས་པས་ཆགས་པ་བ�ོག་པ་ནི། མཛ�ད་ལས། ཀེང་�ས་ཆགས་བཅས་ཐམས་ཅད་ལའོ། །ཞེས་སོ། །�ེ་�ག་གི་གཉེན་པོར་�མ་པར་བམ་པ་དང་། �མ་པར་དམར་པ་དང་། �མ་པར་འ�ས་གཞིག་པ་ལ་སོགས་
པའི་འ�་ཤེས་བ�ད་�ོམ་པར་�ེད་དོ། །ཆགས་པ་དང་�ལ་བ་ན་རེས་འགའ་�ས་ལ་�ས་�ི་�ེས་�་�་བའི་�ན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པས་�་ཤིང་�ར་བ�ོམ་པ་ལ་སོགས་པ་�ེད་དོ། །དེ་ནས་ཚ�ར་བ་�ན་པ་ཉེ་བར་གཞག་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-140
པ་བ�ོམ་�ེ། ཚ�ར་བ་བདེ་བ་�ག་བ�ལ་བར་མ་ག�མ་ལ་�ག་བ�ལ་�ི་འ�་ཤེས་དང་�་ཤིང་�ར་�ིང་པོ་མེད་པའི་འ�་ཤེས་�ོམ་པར་�ེད་དེ། མདོ་ལས། གང་ཅི་ཚ�ར་བ་ཡང་�ང་�ེ་དེ་ཐམས་ཅད་�ག་བ�ལ་�་རིག་
པར་�འོ་ཞེས་སོ། །དེ་ནས་སེམས་�ན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་བ�ོམ་�ེ། དེའང་ཞི་གནས་དང་�ག་མཐོང་གི་�མ་པས། ད�གས་�ི་ནང་�་�་བ་ལ་སེམས་བ�ང་ནས། �ོག་པ་ཞི་བ་དང་སེམས་�ི་�ན་�ན་�ོབ་�ི་བདེན་
པ་ཡིན་ལ། དེའང་བ�གས་ན་�ད་ཅིག་ཆ་མེད་པ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་�ེ། དེའི་ངང་ལ་བདག་མེད་པའི་དོན་�ོམ་པར་�ེད་དོ། །དེ་ནས་ཆོས་�ན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་བ�ོམ་�ེ། དེའང་འ�་�ེད་དང་�མ་པར་ཤེས་
 ༄༅། །པས་བ�ས་པའི་ཆོས་ལ། �ི་དང་ནང་གི་བདག་ཉིད་ཐམས་ཅད་�ི་རང་བཞིན་བདག་མེད་པ་ཉིད་དང་། མི་�ག་པ་དང་། �་མ་�་�་ལ་སོགས་པ་�ོམ་པར་�ེད་དོ། །དེའང་ག�གས་དང་ཚ�ར་བ་

�བ་མཐའ་
དང་འ�་ཤེས་�མས་ནི་�ས་ཚ�ར་སེམས་ག�མ་�ི་�ིང་པོ་མེད་པ་ལ་སོགས་པར་བ�ོམས་ནས། འ�་�ེད་�མ་ཤེས་གཉིས་ནི་ཆོས་�ན་པ་ཉེར་གཞག་གིས་བ�ོམས་པས། �ང་པོ་�ས་བ�ས་�ི་ཆོས་�མས་ལ་མངོན་
པར་ཞེན་པའི་ཉོན་མོངས་པ་�མས་�ལ་�་མས་�ོག་པ་ན། �ང་�་རགས་པ་�མས་མགོ་ནོན་ནས་ལམ་གོང་མ་ལ་འ�ག་གོ །དེའང་མཛ�ད་ལས། �ས་ཚ�ར་སེམས་དང་ཆོས་�མས་ལ། །མཚན་ཉིད་གཉིས་�་ཡོངས་

16-141
དོན་གཅིག བ�གས་པས། །ཞེས་འ�ང་བའི་�ིར་�ི་དང་རང་གི་མཚན་ཉིད་གཉིས་�ང་། རེ་རེ་ཞིང་�ས་མི་གཙང་བ། ཚ�ར་བ་�ག་བ�ལ་བ། སེམས་མི་�ག་པ། ཆོས་བདག་མེད་པའི་རང་བཞིན་ཅན་�་བ�ོམ་པར་�་བ་ཡིན་ནོ། །
དེ་ནས་ཚ�གས་ལམ་འ�ིང་པོ་�ེས་པ་དེའི་ཚ�་མི་དགེ་བ་མ་�ེས་པ་མི་བ�ེད་པར་�་བ་དང་། �ེས་པ་བ�མ་པར་�་བ་དང་། དགེ་བ་མ་�ེས་པ་བ�ེད་པར་�་བ་དང་། �ེས་པ་གོང་�་འཕེལ་བར་�་བའི་�ིར་བ�ོན་
འ�ས་�ོམ་ཞིང་�ོམ་པར་�ེད་དོ། །དེས་ནི་མི་དགེ་བའི་�ོགས་ཐམས་ཅད་ཡང་དག་པར་�ོང་བའི་�ིར་ཡང་དག་པར་�ོང་བ་ཞེས་�འོ། །དེ་ནས་ཚ�གས་ལམ་ཆེན་པོ་�ེས་པ་དེའི་ཚ�། འ�ན་པ་དང་། བ�ོན་འ�ས་དང་།
མཛ�ད།
 སེམས་དང་། ད�ོད་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་བཞི་�ོམ་པར་�ེད་དོ། །དེའང་རིམ་པ་�ར། �ན་�ོབ་པའམ་དོན་དམ་པའི་དགེ་བའི་དམིགས་པ་ལ་�ེ་གཅིག་�་འ�ན་པ་བ�ེད་ནས་བ�ོམ་པ་དང་། དེ་ཉིད་�ི་ངང་ལ་རབ་�་
བ�ོན་པས་�ན་བ�ིང་བ་དང་། སེམས་�ིས་�ེ་གཅིག་�་�ེད་པ་དང་། ད�ོད་པས་དོན་རབ་�་འ�ེད་པའི་�ོ་ནས་�ོམ་པར་�ེད་དོ། །དེ་ལས་བསམ་གཏན་�ི་སེམས་ཅི་རིགས་�་�བ་པས་�་འ�ལ་�ི་ཐབས་སམ་
ཡན་ལག་འ�བ་པའི་�ིར་�་འ�ལ་�ི་�ང་པ་ཞེས་�འོ། །དེ་ནས་�ོར་ལམ་�ད་ལ་�ེའོ། །དེའང་�ོད་དང་�ེ་མོ་གཉིས་�་དབང་པོ་�་�ོམ་པར་�ེད་དོ། །དེའང་དད་པ་དང་། བ�ོན་འ�ས་དང་། �ན་པ་དང་། ཏིང་ངེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-142
འཛ�ན་དང་། ཤེས་རབ་�ི་དབང་པོ་�འོ། །དེའང་བདེན་པ་བཞིའི་�མ་པ་བ�་�ག་ལ་དད་པས་ཡིད་ཆེས་པའི་�ལ་�ིས་བ�ོམ་མོ། །བ�ོན་འ�ས་�ིས་�ོ་བ་དང་། �ན་པས་དམིགས་�མས་�ི་�ོག་པ་མ་བ�ེད་པ་དང་།
ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ིས་དམིགས་པ་ལ་སེམས་�ེ་གཅིག་�་འཛ�ན་པ་དང་། ཤེས་རབ་�ིས་དམིགས་�མས་འ�ེད་པའི་�ལ་�ིས་བ�ོམ་པའོ། །དེའང་མཛ�ད་ལས། དེ་ནི་བདེན་བཞིའི་�ོད་�ལ་ཅན། །�མ་པ་བ�་�ག་�ོ་བ་
ལས། །�ེ་མོ་དེ་ཡང་དེ་དང་འ�། །ཞེས་སོ། །བ�་�ག་གང་ཞེ་ན། མི་�ག་པ། �ག་བ�ལ་བ། �ོང་པ། བདག་མེད་པ་�ེ་�ག་བ�ལ་�ི་བདེན་པའི་�མ་པ་བཞི་དང་། �་དང་། �ན་འ�ང་བ། རབ་�་�ེ་བ། �ེན་�ི་ངོ་
 ༄༅། །བོ་ཉིད་དེ་�ན་འ�ང་གི་བཞི་དང་། བདག་མེད་པ། ཞི་བ། �་ནོམ་པ། དབེན་པ་�ེ་འགོག་པའི་བཞི་དང་། ལམ་དང་། རིགས་པ། བ�བ་པ། ངེས་པར་འ�ིན་པ་ནི་ལམ་�ི་�མ་པ་བཞིའོ། །དེ་

�བ་མཐའ་
ནས་བཟོད་པ་དང་ཆོས་མཆོག་གཉིས་�་�ོབས་�་�ོམ་པར་�ེད་དེ། དེའང་ཉོན་མོངས་པ་འཇོམས་པ་ལ་�ས་པ་�ད་པར་�་འ�ར་བའི་ཆ་ནས་�ོབས་ཞེས་�་�ེ། བ�ོམ་�ལ་དབང་པོ་དང་མ�ན་ནོ། །བདེན་བཞིའི་
�མ་པ་བ�ོམ་�ལ་ནི་དེ་ཉིད་ལས། དེ་ལས་བཟོད་པ་ཡང་�ེ་�ེ། �མ་གཉིས་དེ་བཞིན་ཅེས་པས་གནས་�བས་�་འདོད་པའི་�ག་བ�ལ་�ི་�མ་པ་བཞི། གོང་མའི་ཁམས་གཉིས་�ི་�ག་བ�ལ་�ི་�མ་པ་�ན་གཅིག་�་

16-143
དོན་གཉིས། �ས་ཏེ་བཞི་དང་བ�ོམས་པས་བ�ད་དང་། དེ་བཞིན་�་�ན་འ�ང་། འགོག་པ། ལམ་ག�མ་�ིས་བ�ད་བ�ད་དེ་�མ་�་�་གཉིས་བ�ོམ་པའི་�ལ་ལམ། �ོད་དང་�ེ་མོ་དང་བཟོད་པ་�ང་�འི་བར་�་ཚན་པ་བ�ན་
པོ་བ�ོམས་ཏེ། བ�ངས་པས་�མ་པ་ཉིས་བ�་ཉི་�་�་བཞིའོ། །བཟོད་པ་འ�ིང་�་�མ་�་�་གཉིས་�ི་�ེང་ནས་ལམ་�ི་བཞི་བོར་ནས་ཉི་�་�་བ�ད་བ�ོམ་མོ། །དེ་ནས་འདོད་པའི་ལམ་�ི་བཞི་བོར་ནས་ཉི་�་�་བཞི་
བ�ོམ། ཡང་ཁམས་གོང་མ་གཉིས་�ི་འགོག་པའི་བཞི་བོར་ནས་ཉི་�་བ�ོམ། དེ་ནས་འདོད་པའི་འགོག་པའི་བཞི་བོར་ནས་བ�་�ག་བ�ོམ། ཡང་གོང་མའི་�ན་འ�ང་གི་བཞི་བོར་ནས་བ�་གཉིས་བ�ོམ། དེ་ནས་
མཛ�ད།
 འདོད་པའི་�ན་འ�ང་གི་བཞི་བོར་ནས་བ�ད་བ�ོམ་མོ། །ཡང་གོང་མའི་�ག་བ�ལ་�ི་བཞི་བོར་ནས་བཞི་བ�ོམ་མོ། །དེ་�ར་འདོད་པའི་�ག་བ�ལ་�ི་�མ་པ་བཞི་བ�ོམ་�ས། གང་ཟག་གི་རིགས་གཉིས་ཏེ། �ེད་
པ་དང་། �་བ་ཤས་ཆེ་བའོ། །དང་པོ་ནི་འདོད་པའི་བདེན་པ་བཞིའི་འགོག་ལམ་གང་�ང་བོར་ནས་ག�མ་བ�ོམ། དེ་ནས་ཐ་མ་གཉིས་བོར་ནས་�ག་�ན་གཉིས་བ�ོམ། དེ་ལའང་ངའོ་�མ་པའི་ང་�ལ་�ིས་ཉམས་པ་
དང་། �ོམས་ལས་འཛ�ན་པའི་ལེ་ལོས་ཉམས་པའི་རིགས་གཉིས་ལས། དང་པོ་དེས་མི་�ག་པའི་�མ་པ་ལན་གཉིས་བ�ོམས་པས་བཟོད་པ་འ�ིང་�ོགས་སོ། །དེ་�ར་བཟོད་པ་འ�ིང་གི་གནས་�བས་�་དོར་བ་�མས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-144
�ད་དེ། �ག་མ་བ�ོམ་པ་�མས་བ�ངས་པས་བ�་�་བ�་ད�་འོང་བ་ནི་གདགས་པ་ལས། �ད་ཅིག་མ་བ�་�་བ�་ད�། །ཞེས་སོ། །དེ་ནས་མི་�ག་པའི་�མ་པ་ལན་ཅིག་བ�ོམས་པས་བཟོད་པ་ཆེན་པོ་�ོགས་སོ། །
དེ་ནས་ལན་ཅིག་བ�ོམས་པས་ཆོས་མཆོག་�ོགས་སོ། །དེ་ནས་མི་�ག་པ་མཐོང་བ་�ག་བ�ལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་�ེའོ། །ཡང་ལེ་ལོས་ཉམས་པ་དེས། �ག་བ�ལ་�ི་�མ་པ་ལན་གཉིས་བ�ོམས་པས་བཟོད་
པ་འ�ིང་�ོགས་པ་�ར་དང་འ�འོ། །གཉིས་པ་�་བ་ཤས་ཆེ་བའི་�མ་པ་དང་པོ་གཉིས་གང་�ང་གཅིག་བོར་ནས་ག�མ་བ�ོམ་མོ། །དེ་ནས་དང་པོ་གཉིས་བོར་ནས་ཐ་མ་གཉིས་བ�ོམ། དེའང་གཉིས་ལས། བདག་
 ༄༅། །གིར་�་བ་ཤས་ཆེ་ན་�ོང་པའི་�མ་པ་ལན་གཉིས་བ�ོམས་པས་བཟོད་པ་འ�ིང་�ོགས་སོ། །བདག་�་�་བ་ཤས་ཆེ་ན། བདག་མེད་པའི་�མ་པ་ལན་གཉིས་བ�ོམས་པས་བཟོད་པ་འ�ིང་

�བ་མཐའ་
�ོགས། དེ་བཞིན་�་བཟོད་པ་ཆེན་པོ་དང་ཆོས་མཆོག་�ར་དང་འ�འོ། །དེ་�ར་�ོར་ལམ་�ོགས་པའི་�ེས་ལ། མཐོང་ལམ་�ད་ཅིག་མ་བ�་�ག་རིམ་པ་བཞིན་�་�ེའོ། །དེའང་དང་པོ་བཅོ་�་ནི་མཐོང་ལམ་ཡིན་ཏེ།
མཛ�ད་ལས། དེ་ལ་�ད་ཅིག་བཅོ་�་ནི། །མ་མཐོང་མཐོང་�ིར་མཐོང་བའི་ལམ། །ཞེས་སོ། །བ�་�ག་པ་ནི་བ�ོམ་པའི་ལམ་ཡང་ཡིན་ལ་མཐོང་�ངས་ཐག་�ིང་�ེད་�ི་གཉེན་པོའང་ཡིན་ནོ། །དེའང་མཐོང་�ངས་ནི་

16-145
དོན་ག�མ། མཐོང་ལམ་�ི་�ང་�་�ན་བ�གས་ཏེ། དེའང་ངོ་བོའ་� �ོ་ནས་ད�ེ་ན་�ག་�ེ། མཛ�ད་ལས། �ིད་པའི་�་བ་�་�ས་�ག །འདོད་ཆགས་དེ་བཞིན་ཁོང་�ོ་དང་། །ང་�ལ་མ་རིག་�་བ་དང་། །ཐེ་ཚ�མ་ཡིན་ཏེ་འདི་�ག་
�ང་། །ཞེས་སོ། །དམིགས་པ་དང་ཁམས་དང་ལོག་པར་འ�ག་�ལ་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན། ཉན་ཐོས་�ེ་�ག་�་�་བས་བདེན་པ་བཞི་ལ་དམིགས་ཏེ། ཁམས་ག�མ་�ི་སར། �་བ་�་དང་། �་མིན་�་�ེ་བ�འི་རིམ་པས་
ལོག་པར་འ�ག་གོ །�་བ་�་ནི་འཇིག་ཚ�གས་�ི་�་བ། མཐར་འཛ�ན་པའི་�་བ། ལོག་པར་�་བ། �་བ་ལ་མཆོག་�་འཛ�ན་པའི་�་བ། �ལ་�ིམས་དང་བ�ལ་�གས་ལ་མཆོག་�་འཛ�ན་པའི་�་བའོ། །�་མིན་�་ནི་
མཛ�ད།
 འདོད་ཆགས། ཁོང་�ོ། ང་�ལ། མ་རིག་པ། ཐེ་ཚ�མ་མོ། །ཇི་�ར་འ�ག་ན། མཛ�ད་ལས། དེ་དག་བ�་དང་བ�ན་བ�ན་བ�ད། །�་བ་ག�མ་གཉིས་མ་གཏོགས་པ། །ཞེས་པས། �་བ་ག�མ་ནི། དང་པོ་གཉིས་དང་
ཐ་མ་མ་གཏོགས་ཏེ། གཉིས་ནི་དང་པོ་གཉིས་མི་འ�ག་ལ། གཞན་�མས་འ�ག་པས་འདོད་ཁམས་ན་�མ་�་�་གཉིས། ཁམས་གོང་མ་གཉིས་�་ཁོང་�ོ་�ི་བས་བདེན་བཞིའི་�མ་པ་ལ་དམིགས་པ་ཉི་�་�་བ�ད་�་
བ�ད་དེ་བ�ོམས་པས་མཐོང་�ངས་བ�ད་�་�་བ�ད་�་འདོད་དོ། །དེའང་འདོད་པའི་�ག་བ�ལ་�ི་�མ་པ་ལ་དམིགས་ཏེ་བ�་ལོག་པར་འ�ག་�ལ་ལ། དངོས་�ི་འ�ག་�ལ་�་དང་། ལོག་པར་�གས་པའི་དབང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-146
གིས་འ�ག་�ལ་�འོ། །དང་པོ་ནི་འཇིག་ཚ�གས་ལ་�་བས་�ག་བ�ལ་�ི་བདེན་པ་ལ་བདག་དང་བདག་གི་བར་འཛ�ན་ནོ། །མཐར་འཛ�ན་པའི་�་བས་ཡོད་མེད་�ག་ཆད་�་འཛ�ན་ནོ། །ལོག་པར་�་བས་མེད་པར་
འཛ�ན་ནོ། །མ་རིག་པས་མཚན་ཉིད་མི་ཤེས་བཞིན་�་འ�ག་གོ །ཐེ་ཚ�མ་�ིས་�ང་པོ་�་པོ་དེ་�ག་བ�ལ་�ི་བདེན་པ་ཡིན་མ་ཡིན་ཐེ་ཚ�མ་ཟ་བཞིན་�་འ�ག་གོ །གཉིས་པ་�་ནི་�་བ་�་གཞིར་�ས་ཏེ། འདོད་ཆགས་
�ིས་�་བ་�་ལ་ཆགས་ཤིང་ཞེན་པར་�ེད་དོ། །ང་�ལ་�ིས་�ོམ་ཞིང་ཁེངས་པར་�ེད་དོ། །�་བ་མཆོག་འཛ�ན་�ིས་དམ་པར་འཛ�ན་ཏོ། །�ལ་�ིམས་དང་བ�ལ་�གས་མཆོག་འཛ�ན་�ིས་དག་�ོལ་�་འཛ�ན་ཏོ། །ཁོང་
 ༄༅། །�ོས་�་བ་�་དང་མི་མ�ན་པ་བདག་མེད་པའི་�་བ་ཐོས་པའི་ཚ�་�ོ་བར་�ེད་དོ། །དེ་བཞིན་�་འདོད་པའི་�ན་འ�ང་དང་། འགོག་པ་གཉིས་ལ་དམིགས་ཏེ། འཇིག་ཚ�གས་ལ་�་བ། མཐར་

�བ་མཐའ་
འཛ�ན་པ། �ལ་�ིམས་དང་། བ�ལ་�གས་མཆོག་འཛ�ན་�ི་�་བ་ག�མ་མ་གཏོགས་པ་�ག་མ་བ�ན་བ�ན་�ག་བ�ལ་�་བཤད་པ་�ར་ལོག་པར་འ�ག་ལ། ལམ་བདེན་པ་འཇིག་ཚ�གས་ལ་�་བ་དང་། མཐར་
འཛ�ན་གཉིས་མ་གཏོགས་པ་�ག་མ་བ�ད་བཤད་པ་�ར་ལོག་པར་འ�ག་པས་འདོད་པའི་བདེན་བཞི་ལ་བ�ོམས་པས་�མ་�་�་གཉིས་སོ། །ཁམས་གོང་མ་གཉིས་�་ཁོང་�ོ་བོར་ལ་�ག་མ་�མས་དེ་�ར་བ�ིས་

16-147
དོན་བཞི། པས། དེ་དག་ད�་དང་�ག་�ག་བ�ན། །ཅེས་འཐོན་པས། ཉི་�་�་བ�ད་�་བ�ད་དེ་བ�ོམས་པས་�་བ�་�་�ག་དང་། �ར་�ི་�མ་�་�་གཉིས་�ིལ་བས་བ�ད་�་�་བ�ད་ཡོད་དོ། །མདོ་�ེ་པ་�ར་ན་འདོད་པའི་
�ག་བ�ལ་�ི་བདེན་པ་ལ་བ�་དང་། བདེན་པ་�ག་མ་ག�མ་ལ། འཇིག་མཐར་གཉིས་མ་གཏོགས་པའི་�ག་མ་བ�ད་བ�ད་འ�ག་པས་�མ་�་�་བཞི། ཁམས་གོང་མ་གཉིས་�་བདེན་པ་བཞི་ལ་དམིགས་པའི་ཁོང་
�ོ་བཞི་�མས་བོར་ནས། �མ་�་�མ་�་�ེ་ད�་བ�་�་བཞིར་འདོད་པ་ཡང་གཏན་ལ་དབབ་པ་བ�་བ་ལས། �ན་འ�ང་བ་ལ་ནི་འཇིག་ཚ�གས་ལ་�་བ་དང་། མཐར་འཛ�ན་པའི་�་བ་མ་གཏོགས་པ། ཉོན་མོངས་པ་
མཛ�ད།
 བ�ད་ལོག་པར་འ�ག་པ་ཡིན་ཏེ། འགོག་པ་དང་ལམ་�ི་བདེན་པ་ལ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ་ཞེས་སོ། །མཐོང་�ངས་དེ་དག་གི་�ོང་�ལ་ལ་གཉིས་ལས། ལམ་རིམ་�ིས་པས་མཐོང་ལམ་�ད་ཅིག་མ་བཅོ་�ས་མཐོང་�ངས་
ལན་བ�ད་�་�ོང་�ེ། �ག་བ�ལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པས་འདོད་ཁམས་�ི་�ག་བ�ལ་བདེན་པའི་ལོག་�གས་བ�་པོ་དངོས་�་�ོང་�ེ་�ེ་འ�ར་ལམ་�ིས་སོ། །�ག་བ�ལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པས་བ�་པོ་དེ་ཐག་
བ�ིངས་པའི་�ལ་�ིས་སོ། །�ག་བ�ལ་ལ་�ེས་�་ཤེས་པའི་བཟོད་པས་ཁམས་གོང་མ་གཉིས་�ིས་�ག་བ�ལ་བདེན་པའི་ལོག་�གས་བཅོ་བ�ད་པོ་དེ་དངོས་�་�ངས་ལ། �ེས་�་ཤེས་པས་ཐག་བ�ིངས་པའི་�ལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-148
�ིས་སོ། །བདེན་པ་�ག་མ་ག�མ་�ི་�ོང་�ལ་ཡང་དེ་དང་འ�་བ་ཡིན་ནོ། །ལམ་ཅིག་ཅར་བས་མཐོང་ལམ་�ད་ཅིག་མ་བཅོ་�ས་མཐོང་�ངས་ལན་བཞིར་�ོང་བའི་�ལ་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་དང་མ�ན་ནོ། །མཐོང་
བའི་ལམ་འདིར་�ང་�བ་�ི་ཡན་ལག་བ�ན་ཏེ། �ན་པ་དང་། ཆོས་རབ་�་�མ་པར་འ�ེད་པ་དང་། བ�ོན་འ�ས་དང་། དགའ་བ་དང་། ཤིན་�་�ངས་པ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་དང་། བཏང་�ོམས་ཡང་དག་�ང་�བ་�ི་
ཡན་ལག་གོ །དེ་ནས་བ�ོམ་པའི་ལམ་�ེ་�ེ། དེའང་�ང་�་དང་། འ�ིང་དང་། ཆེན་པོ་ག�མ་རེ་རེ་ཞིང་། �ང་�འི་�ང་�་། �ང་�འི་འ�ིང་། �ང་�འི་ཆེན་པོ། འ�ིང་གི་�ང་�་། འ�ིང་གི་འ�ིང་། འ�ིང་གི་ཆེན་པོ།
 ༄༅། །ཆེན་པོའ་� �ང་�་། ཆེན་པོའ་� འ�ིང་། ཆེན་པོའ་� ཆེན་པོ་�ེ་གཉེན་པོ་ད�འི་�ང་�་ཡང་། ཆེན་པོ། འ�ིང་། �ང་�་ག�མ་ལ་གོ་�ོག་པས་ཆེན་པོའ་� ཆེན་པོ་ལ་སོགས་པ་ད�ར་�མ་པར་བཞག་�ེ།

�བ་མཐའ་
མཛ�ད་ལས། ས་དང་ས་ལ་ཉེས་�མས་ད�། །དེ་བཞིན་�་ནི་ཡོན་ཏན་�མས། །�ང་དང་འ�ིང་དང་ཆེ་�མས་�ིས། །�ང་�་ལ་སོགས་ཐ་དད་�ིར། །ཅེས་སོ། །དེའང་ས་ད�འི་ངོ་བོ་གཉེན་པོ་�ོམ་ལམ་ད�ར་འཕགས་
ལམ་བ�ད་པོ་བ�ོམ་པ་ཡང་། ཡང་དག་པའི་�་བ་དང་། �ོག་པ་དང་། ངག་དང་། ལས་�ི་མཐའ་དང་། འཚ�་བ་དང་། �ོལ་བ་དང་། �ན་པ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ཡང་དག་འཕགས་པའི་ལམ་ཡན་ལག་བ�ད་དོ། །དེ་

16-149
དོན་�། བཞིན་�་བསམ་གཏན་དང་པོ་དང་། གཉིས་པ་དང་། ག�མ་པ་དང་། བཞི་པ་དང་། ག�གས་མེད་དང་། ནམ་མཁའ་མཐའ་ཡས་དང་། �མ་ཤེས་མཐའ་ཡས་དང་། ཅི་ཡང་མེད་པ་དང་། ཡོད་མིན་མེད་མིན་�ི་�ེ་མཆེད་
�་བཞི་དང་། འགོག་པ་�ེ་མཐར་�ིས་གནས་པའི་�ོམས་པར་འ�ག་པ་ད�་ལ་སོགས་པ་�ོམ་པར་�ེད་དོ། །དེའང་�བས་ཁ་ཅིག་�་�ི་ལ་དམིགས་ཏེ་མ་ཐོབ་པ་ཐོབ་པར་�་བའི་དོན་�་བ�ོམས་ལ། ཁ་ཅིག་�་ཐོབ་པ་
�ོགས་པར་�་བའི་�ིར་བ�ོམས་པ་ཡིན་ནོ། །ས་དེ་དག་�་�ང་པར་�་བའི་�ི་མའང་�ན་ཅིག་�ེས་པའི་རང་བཞིན་ཏེ་གཏན་ལ་དབབ་པ་བ�་བ་ལས། �ན་ཅིག་�ེས་པ་ནི་�ིས་པ་སོ་སོའ་� �ེ་བོ་དང་ཐ་ན་རི་�གས་དང་
མཛ�ད།
 �་�མས་�ི་ཡང་ཡིན་ནོ་ཞེས་སོ། །འདི་ལ་ངོ་བོའ་� �ོ་ནས་ད�ེ་ན། འདོད་ཆགས། ཁོང་�ོ། ང་�ལ། མ་རིག་པ་དང་བཞི་�ེ། མཛ�ད་ལས། བཞི་ནི་�ོམ་པས་�ང་�་ཡིན། །ཅེས་སོ། །ཁམས་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན། འདོད་པ་
ན་བཞི། ཁམས་གོང་མ་གཉིས་�་ག�མ་ག�མ་�ེ་བ�འོ། །སའི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན་འདོད་པའི་ས་ན་བཞི། བསམ་གཏན་པ་བཞི། ག�གས་མེད་པ་བཞི་�ེ་བ�ད་ན་ག�མ་ག�མ་བ�ོམས་པས་ཉི་�་�་བ�ད་དོ། །ས་དང་
ཆེ་འ�ིང་གི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན། འདོད་པ་དང་། བསམ་གཏན་བཞི་དང་། ག�གས་མེད་པ་བཞི་�ེ། ས་ད�་ན། འདོད་ཆགས་ཆེ་འ�ིང་�ང་ག�མ་རེ་རེ་ཞིང་ག�མ་ག�མ་�་ད�ེ་བའི་ད�་ཚན་ད�། དེ་བཞིན་�་ང་�ལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-150
ད�་ཚན་ད�། མ་རིག་པ་ད�་ཚན་ད�། འདོད་པའི་ཁོང་�ོ་ད�་ཚན་གཅིག་�མས་བ�ོམས་པས། ཉིས་བ�་དང་�་བ�་�་གཉིས་ཡོད་དེ། མཛ�ད་ལས། བཞི་ནི་�ོམ་པས་�ང་�་ཡིན། །ཁོང་�ོ་མ་གཏོགས་དེ་དག་
ཉིད། །ག�གས་ཁམས་ག�གས་མེད་དེ་དང་འ�། །ཞེས་སོ། །�ོམ་�ངས་དེ་དག་ཇི་�ར་�ོང་བའི་�ལ་ནི། ས་དེ་འགགས་པ་དང་�ས་མཉམ་�་�ོང་བས་འགག་འ�ར་�ིས་�ོང་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། མི་�ོབ་སེམས་ནི་�ེ་
འ�ར་བས། །�ིབ་པ་ལས་ནི་�མ་�ོལ་འ�ར། །འགག་པར་འ�ར་པའི་ལམ་�ིས་ནི། །དེ་ཡི་�ིབ་པ་རབ་�་�ང་། །ཞེས་སོ། །དེའང་ལམ་ཅིག་ཅར་བས་ནི་ཁམས་ག�མ་�ི་བ�ོམ་�ོང་�ིལ་ནས་�ོང་�ེ། �ོམ་ལམ་
 ༄༅། །�ང་�འི་�ང་�་འགགས་པ་དང་། �ོམ་�ངས་ཆེན་པོའ་� ཆེན་པོ་�་མེད་འགགས་པ་�ས་མཉམ་�་�ས་པའི་�ལ་�ིས་སོ། །རིམ་�ིས་པས་ནི་ས་ད�་ན་�ོམ་�ངས་ད�་ཡོད་པ་དེ་དག་རིམ་�ིས་

�བ་མཐའ་
�ོང་ངོ་། །དེ་�ར་�ོམ་ལམ་�ོགས་པའི་�ེས་ལ། འ�ས་�་ཟད་པ་ཤེས་པ་དང་། མི་�ེ་བ་ཤེས་པའི་ཡེ་ཤེས་གཉིས་པོ་དེ་དག་མངོན་�་�ེད་དེ། དེ་ཉིད་ལས། ཟད་དང་མི་�ེ་ཤེས་པ་ནི། །�ང་�བ་ཅེས་སོ། །དེའང་�ག་
བ�ལ་ཤེས་པར་�འོ། །�ན་འ�ང་�ང་བར་�འོ། །འགོག་པ་མངོན་�་�འོ། །ལམ་�ད་ལ་�ེན་ཏོ་ཞེས་�་བ་�ས་པའི་�མ་པ་ཅན་�་ཤེས་པ་ནི་ཟད་པ་ཤེས་པས་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། ཟད་པ་ཤེས་པ་བདེན་�མས་ལས། །

16-151
དོན་�ག ཡོངས་ཤེས་ལ་སོགས་ངེས་�མས་ལའོ། །ཞེས་སོ། །ཡང་�ག་བ�ལ་ཤེས་པར་�ས་ཟིན་ཤེས་པར་�་བ་གཞན་མེད་པ་ལ་སོགས་པ་ནི་མི་�ེ་བ་ཤེས་པ་�ེ། ཡོངས་ཤེས་�ར་མེད་ཅེས་པ་སོགས། །མི་�ེ་བ་ཡི་�ོར་འདོད་
དོ། །ཞེས་སོ། །དེ་�ར་ཡེ་ཤེས་གཉིས་དང་�ན་པ་དེ་ནི་ད�་བཅོམ་པ་�ེ། �ག་བཅས་དང་�ག་མེད་གཉིས་སོ། །�ག་བཅས་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པའི་�ང་པོ་�མས་མ་དོར་བས་�ག་བ�ལ་�ི་བདེན་པའི་�ག་མ་�ང་ཟད་
�ས་པའི་�ིར་�ལ་ལས་དབང་པོ་�མས་ཤིན་�་�ང་བར་�ེད་པའོ། །�ག་བཅས་�ི་�ེན་ལ་ཤེས་རབ་�ི་བདག་མེད་�ོགས་ཏེ་ཁམས་ག�མ་�ི་�ང་�་�ངས་�ང་། བསམ་གཏན་�ིས་�་འ�ལ་ལ་སོགས་པའི་�ན་མ་
མཛ�ད།
 ཐོབ་པའི་�ིར། ད�་བཅོམ་པ་�ན་མེད་དང་དེ་དག་ཐོབ་པས་�ན་ཅན་�མ་པ་གཉིས་�་ཡོད་དོ། །གཞན་ཡང་གཉིས་ཏེ། �ངས་པ་དང་། དབང་པོའ་� �ོ་ནས་ད�ེ་བའོ། །དང་པོ་ནི་ད�་བཅོམ་པ་གཉིས་ཀའི་ཆ་ལས་�མ་
�ོལ་དང་། ཤེས་རབ་�ི་ཆ་ལས་�མ་�ོལ་ཏེ་རིམ་པ་�ར། ཤེས་རབ་དང་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ི་�ོབས་�ིས་ཁམས་ག�མ་�ི་ཉོན་མོངས་པའི་�ིབ་པ་དང་། �ོམས་འ�ག་གི་�ིབ་པ་གཉིས་ལས་�ོལ་བ་དང་། ཉོན་�ིབ་ལས་
�ོལ་ཡང་�ོམས་འ�ག་ལས་མ་�ོལ་བའོ། །ཉོན་�ིབ་ནི་�ན་ནས་ཉོན་མོངས་པར་�ེད་པ་�ག་ག�མ་ལ་སོགས་པ་ཡིན་ལ། �ོམས་འ�ག་གི་�ིབ་པ་ནི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ་བར་�་གཅོད་པའི་�ིང་�ོད་ལ་སོགས་པའོ། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-152
དེའང་�་�ེ་བ་ལ་བར་�་གཅོད་པའི་�ོམས་འ�ག་གི་�ིབ་པ་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ི་�ོན་རོལ་�ི་�ིབ་པ་དང་། འ�ས་�་གནས་པ་ལ་བར་�་གཅོད་པ་ད་�་བའི་སེམས་གནས་�་མི་�ེར་བ་�མས་སོ། །འདི་ཉིད་ཐེག་ཆེན་དང་
མིང་གཅིག་�ང་དོན་ཐ་དད་དོ། །དབང་པོའ་� �ོ་ནས་ད�ེ་ན་ཉམས་པའི་ཆོས་ཅན། བདག་གསོད་པའི་ཆོས་ཅན། �ེས་�་བ�ང་བའི་ཆོས་ཅན། གནས་པ་ལས་མི་བ�ོད་པའི་ཆོས་ཅན། �ོགས་པའི་�ལ་བ་ཅན་མི་གཡོ་
བའི་ཆོས་ཅན་དང་�ག་གོ །དང་པོ་ནི་དབང་པོ་�ལ་པོ་མཐོང་པའི་ཆོས་�ིས་བདེ་གནས་ལས་ཉམས་པའོ། །དེའང་བསམ་གཏན་�ི་བདེ་བ་ལས་ཉམས་པའོ། །གཉིས་པ་ནི་དབང་�ལ་བདག་གསོད་ན་མི་ཉམས་མི་
 ༄༅། །གསོད་ན་ཉམས་པའོ། །ཚ�་ལོངས་�ོད་�་བ�ར་བ་�ེ་འཆི་བར་སེམས་པའི་ཆོས་ཅན་ཞེས་�འོ། །ག�མ་པ་ནི་དབང་�ལ་�ོས་ནས་བདེར་གནས་ལས་ཉམས་ཤིང་མ་�ོས་ན་མི་ཉམས་པའོ། །

�བ་མཐའ་
དེའང་འདོད་ཡོན་�ིས་སེམས་གཡེངས་མ་གཡེངས་སོ། །བཞི་པ་ནི་དབང་�ལ་བདེ་བར་གནས་ལས་�ང་མི་ཉམས་ལ་དབང་པོ་�ོང་བའི་�ལ་བ་ཡང་མེད་པའོ། །�་པ་ནི་དབང་�ལ་བདེར་གནས་ལས་མི་ཉམས་ཤིང་
དབང་པོ་�ོང་བའི་�ལ་བ་ཡོད་པའོ། །�ོགས་པའི་�ལ་བ་ནི་གོང་མ་ཐོས་པར་�ར་ཡོད་པའོ། །�ག་པ་ནི་དབང་པོ་�ོན་པོ་མཐོང་ཆོས་�ི་བདེར་གནས་ལས་ཉམས་པར་མི་འ�ར་བའོ། །དེའང་�ག་པོ་དེ་དག་འདོད་པའི་

16-153
དོན་བ�ན། ཁམས་ན་ཐམས་ཅད་ཡོད་ལ། གོང་མ་གཉིས་ན་གནས་པ་ལས་མི་བ�ོད་པ་དང་མི་གཡོ་བའི་ཆོས་ཅན་གཉིས་ཡོད་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་དག་ནི་�ག་བཅས་�ི་�ེན་བ�ན་པའོ། །�ག་མེད་ནི་�ད་ཤིང་ཟད་པའི་མེ་བཞིན་�་
ངན་ལས་འདས་�ས་�ས་མེད་ལ། སེམས་འགག་པའི་ཡེ་ཤེས་འགོག་པའི་ད�ིངས་�་�གས་པར་འདོད་དེ། ཆེད་�་བ�ོད་པའི་ཚ�མས་ལས། གང་ན་�ས་མེད་འ�་ཤེས་འགགས། །ཚ�ར་བ་ཐམས་ཅད་�ལ་�ར་ཅིང་། །
འ�་�ེད་ཉེ་བར་ཞི་བ་དང་། །�མ་པར་ཤེས་པ་�བ་�ར་པ། །ཞེས་སོ། །ཉན་ཐོས་�ི་ས་བཤད་ཟིན་ཏོ། །གཉིས་པ་རང་སངས་�ས་�ི་ལམ་ལ་ག�མ་�ེ། བསེ་�་�་�། ཚ�གས་ན་�ོད་པ་ཆེ་བ། ཚ�གས་ན་�ོད་པ་�ང་
མཛ�ད།
 བའོ། །དང་པོ་ལ་�་ལས། རིགས་�ི་�ད་པར་ནི་རང་སངས་�ས་ལ་ག�མ་�་�ེ་བའི་དབང་པོ་�ོན་པོ། ང་�ལ་དང་�ོ་ཤས་ཆེ་བ། གཞན་དོན་�ི་�ིང་�ེ་�ང་བ་བསེ་�་�ར་གཅིག་�ར་གནས་པ་ལ་དགའ་བའོ། །
ཚ�གས་བསགས་པའི་�ད་པར་ནི་ཚ�གས་ལམ་�ིས་བ�ས་པའི་ཚ�གས་བ�ལ་ཆེན་བ�ར་བསགས་པ་ཡིན་ཏེ། མཛ�ད་ལས། བསེ་�་བ�ལ་པ་བ�་ཡི་�ས། །ཞེས་སོ། །དེའང་ཚ�གས་བསགས་པའི་�ེན་དེ་ཉིད་ལ་�ང་
�བ་ཐོབ་པའི་�ལ་བ་མེད་པར་ཤེས་ནས། �ོན་ལམ་འ�བ་པར་�་བའི་དོན་�་འཇིག་�ེན་�་ཉན་ཐོས་�ི་�ེ་�ོད་ལ་ཐོས་བསམ་�ས་པའི་�ོ་ནས་མཁས་པར་�ས་ཏེ། སངས་�ས་མི་བ�གས་ཤིང་ཉན་ཐོས་�ང་མེད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-154
པའི་ཞིང་ཁམས་�་�ེ་བར་�ར་ཅིག�ེས་པའི་�ེན་དེ་ལ་ལམ་�ི་�ོགས་པ་རང་�ང་�་�ད་ལ་�ེ་བར་�ར་ཅིག །ག�ལ་�་ལ་�ས་�ི་བ�ས་ཆོས་�ོན་ཅིང་�འི་�ོ་ནས་�ོན་པར་མ་�ར་ཅིག་ཅེས་�ོན་ལམ་ག�མ་
འདེབས་སོ། །ལམ་འ�བ་པའི་�ད་པར་ནི། �་བ་ཤེས་རབ་ལས། �ོགས་སངས་�ས་�མས་མ་�ང་ཞིང་། །ཉན་ཐོས་�མས་�ང་ཟད་པ་ན། །རང་སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་ནི། །�ེན་པ་མེད་པར་རབ་�་�ེ། །ཞེས་བཤད་
པ་�ར། �ེ་བ་དེའི་འོག་�་སངས་�ས་དང་ཉན་ཐོས་མེད་པའི་འཇིག་�ེན་�་�ེས་ནས། �ར་�ོད་�་སོང་བ་ལས་�ས་པ་མཐོང་མ་ཐག་འཁོར་བ་ལས་ཡིད་�ང་�ེ། �ེ་མ་�ས་པ་འདི་དག་ཅི་ལས་�ང་། �་ཤི་ལས་�ང་།
 ༄༅། །�་ཤི་ཅི་ལས་�ང་། �ེ་བ་ལས་�ང་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་�ེན་འ�ེལ་�གས་འ�ང་བ�་གཉིས་ལ་བ�གས་པ་དང་། འདི་ལས་ཇི་�ར་ཐར་བར་�་�མ་པ་ལས། ཡང་མ་རིག་པ་འགག་ནས་འ�་

�བ་མཐའ་
�ེད་འགག་པ་ནས་�་ཤིའི་བར་�་འགག་པར་འ�ར་བའི་�ེན་འ�ེལ་�གས་བ�ོག་བ�་གཉིས་�ི་�་བ་ཆོད་དེ། ཆོས་ཐམས་ཅད་�ེན་ཅིང་འ�ེལ་བར་འ�ང་བ་ཙམ་�་ཤེས་ནས་�ེན་འ�ེལ་བ�་གཉིས་དང་བདེན་པ་
བཞི་ལ་མི་�ག་ལ་སོགས་བ�་�ག་ཙམ་�་བ�ོམས་པས་�ོར་ལམ་�ེའོ། །�ོར་ལམ་བཞི་ཉན་ཐོས་�ི་�བས་�ར་བ�ོམས་པས་བདེན་པ་མངོན་པར་�ོགས་པའི་མཐོང་ལམ་�ད་ཅིག་མ་བ�་�ག་དང་། �ོམ་ལམ་�ང་

16-155
དོན་བ�ད། �བ་སེམས་དཔའ་�ར་�ེའོ། །དེའི་�ེས་ལ་ཟད་པ་ཤེས་པ་དང་མི་�ེ་བ་ཤེས་པའི་ཡེ་ཤེས་གཉིས་པོ་མངོན་�་�ེད་པ་ཡིན་ནོ། །དེའང་�ན་ཐོག་གཅིག་�་ལམ་�་མངོན་�་�ེད་�ལ་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་དང་མ�ན་ཏེ།
མཛ�ད་ལས། �ོན་དང་བསེ་�་�ང་�བ་པར། །བསམ་གཏན་མཐར་�ེན་གཅིག་ལ་�ན། །ཅེས་སོ། །གནས་པའི་�ད་པར་ལ་གཉིས་ལས། �་གནས་པའི་�ད་པར་ནི་བསེ་�་�ར་གཅིག་�ར་བ�གས་ལ། �གས་
གནས་པའི་�ད་པར་ནི་�ེན་འ�ེལ་བ�་གཉིས་དང་། ཆོས་�མ་�་�་བ�ན་དང་། �མ་པར་ཐར་པའི་�ོ་ག�མ་ཡིད་ལ་�ེད་ཅིང་གནས་པའོ། །�ེན་འ�ེལ་བ�་གཉིས་ནི། མ་རིག་འ�་�ེད་�མ་ཤེས་མིང་དང་ག�གས། །
མཛ�ད།
 �ེ་མཆེད་�ག་དང་རེག་པ་ཚ�ར་བ་དང་། །�ེད་པ་ལེན་པ་�ིད་པ་�ེ་བ་དང་། །�་ཤི་ཞེས་�་�ེན་འ�ེལ་བ�་གཉིས་ལགས། །དེའང་མི་ཤེས་པ་ནི་མ་རིག་པའོ། །དེའི་དབང་གིས་འཁོར་བར་�ང་བས་འ�་�ེད་དོ། །དེ་
ལས་འ�ོ་བའི་�ན་གཞི་ལས་མཆེད་པའི་�མ་ཤེས་འ�ང་བས་�མ་པར་ཤེས་པའོ། །དེ་ལས་སོ་སོའ་� ཚ�ར་བ་འ�་ཤེས་འ�་�ེད་དེ་མིང་བཞིའི་�ང་པོ་དང་དེ་བ�ེན་པའི་ག�གས་ཏེ་�ང་པོ་�་ནི་མིང་དང་ག�གས་སོ། །
དེའི་�ེན་ལ་མིག་དང་། �་བ་དང་། �་དང་། �ེ་དང་། �ས་དང་། ཡིད་�ི་�ེ་མཆེད་�ག་གོ །དེ་ལས་�ལ་དབང་པོ་ཡིད་ལ་�ེད་པ་ག�མ་འ�ས་པས་རེག་པའོ། །དེ་ལས་བདེ་�ག་བར་མ་ག�མ་ཚ�ར་བའི་�ིར་ཚ�ར་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-156
བའོ། །དེ་ལས་འདོད་པ་དང་། མི་འདོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སོ་སོའ་� �ལ་�ོང་ལེན་�་བདག་གིར་�ེད་པས་�ེད་པའོ། །དེ་ལས་རང་རང་གི་འདོད་པ་ལ་འ�ན་པ་འ�ང་བས་འ�ས་�་ལེན་པ་ནི་ལེན་པའོ། །དེ་ལས་�ི་མར་
མངལ་གནས་�་འ�ག་པ་ནི་�ིད་པའོ། །དེ་ལས་�ས་བཙའ་བ་ནི་�ེ་བའོ། །དེ་ལས་དར་ལ་བབ་པ་ཡོལ་ནས་�་བ་དང་། དེ་ལས་�ོག་འགགས་པས་ཤི་བའོ། །འ�ོ་བ་�མས་ནི་�ག་�་ལས་�ིས་�ིད་པ་ན་དེ་�ར་
འཁོར་བའོ། །འདིའི་�ལ་�ས་པར་ནི་ཤིང་�་ཆེན་པོར་བ�འོ། །ཆོས་�མ་�་�་བ�ན་ནི། �ན་པ་ཉེར་གཞག་བཞི་དང་ཡང་དག་�ོང་བཞི་དང་། �་འ�ལ་�ང་པ་བཞི་དང་དབང་པོ་�མ་པ་�། །�ོབས་�་�ང་�བ་
 ༄༅། །ལམ་བ�ན་འཕགས་ལམ་བ�ད། །�ང་�བ་�ོགས་ཆོས་�མ་�་�་བ�ན་ཡིན། །�མ་པར་ཐར་བའི་�ོ་ག�མ་ནི། �ིབ་�ན་�མ་པར་ཐར་པའི་�ོ་ནི་ག�མ། །�ོང་དང་མཚན་མ་མེད་དང་�ོན་

�བ་མཐའ་
པ་མེད། །ཅེས་�འོ། །དེའང་ཤེས་�་�མ་པར་ཐར་པའི་�ོ་ག�མ་�ི་བདག་མེད་པ་ནི་�ོང་པ་ཉིད་དོ། །བདག་གིར་ག�ང་�་མེད་པ་ནི་མཚན་མ་མེད་པའོ། །མི་དམིགས་པའི་ནི་�ོན་པ་མེད་པའོ། །ལམ་�མ་པར་ཐར་
པའི་�ོ་ག�མ་�ི་འགོག་པ་ནི་�ོང་པ་ཉིད་དོ། །ལམ་ནི་མཚན་མ་མེད་པའོ། །�ག་བ�ལ་དང་�ན་འ�ང་གཉིས་ནི་�ོན་པ་མེད་པའོ། །འ�ས་�་�མ་པར་ཐར་བའི་�ོ་ག�མ་�ི་�ག་མེད་ནི་�ོང་པ་ཉིད་དང་། མཚན་མ་

16-157
དོན་ད�། མེད་པ་ཡིན་ལ། �ག་བཅས་ནི་�ོན་པ་མེད་པའོ། །ཆོས་�ོན་པའི་�ད་པར་ནི་རང་སངས་�ས་�མས་འདོད་ཁམས་པ་ཡིན་པས་ཁམས་�ི་ཟས་ལ་བ�ེན་པའི་�ིར། �ོང་�ེར་�་བསོད་�ོམས་ལ་གཤེགས་པ་ན་�ས་�ི་
བ�ས་ཆོས་�ོན་པར་�ེད་དོ། །དེའང་ག�ལ་�་དགེ་བ་བ�་དང་། བདེན་པ་བཞི་དང་། �ེན་འ�ེལ་བ�་གཉིས་དོན་�་གཉེར་བ་ལ་བ�་གཅིག་བ�ན་པས་སོ་སོར་གོ་བར་འ�ར་ཏེ། མངོན་�ོགས་�ན་�ི་རང་སངས་
�ས་�ི་�བས་�། གང་གང་དོན་ནི་གང་གང་ལ། །ཇི་�་ཇི་�ར་ཉན་འདོད་པ། །དེ་དེ་ལ་དོན་དེ་དང་དེ། །�་མེད་�ང་དེ་དེ་�ར་�ང་། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་ཚ�གས་ན་�ོད་པ་ཆེ་བ་ལའང་�་ལས། རིགས་�ི་�ད་པར་ནི་
མཛ�ད།
 དབང་པོ་འ�ིང་ང་�ལ་དང་�ོ་ཤས་ཆེ་བ། �ིང་�ེ་�ང་ཞིང་མང་པོའ་� ཚ�གས་ལ་དགའ་བའོ། །དེའང་�་བ�་ཙམ་�ོགས་གཅིག་�་གནས་པར་བཤད་དོ། །ཚ�གས་སོག་པའི་�ད་པར་ནི་བཟོད་པ་འ�ིང་མན་ཆད་�ིས་
བ�ས་པའི་ཚ�གས་མི་ཚ�་བ�་ཙམ་སོག་པའོ། །དེའང་�ོན་ལམ་འདེབས་པ་�ར་དང་འ�འོ། །ལམ་འ�བ་�ལ་ཡང་�་མ་བཞིན་ནོ། །གནས་པའི་�ད་པར་ལ་གཉིས་ལས། �་གནས་པའི་�ད་པར་ནི་རང་སངས་�ས་
མང་པོ་དང་�ན་ཅིག་ནེ་ཚ�་�ར་�ས་�ིང་�ེ་གནས་སོ། །�གས་གནས་�ལ་�ར་དང་གཅིག་གོ །ཆོས་�ོན་པའང་དེ་བཞིན་ནོ། །ག�མ་པ་ཚ�གས་ན་�ོད་པ་�ང་བ་ལའང་�་ལས། རིགས་ནི་དབང་པོ་�ལ་པོ་ང་�ལ་དང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-158
�ོ་ཤས་ཆེ་ཞིང་�ིང་�ེ་�ང་བའོ། །ཚ�གས་སོག་པའི་�ད་པར་ནི་མཐོང་ལམ་�ད་ཅིག་བཅོ་�་མན་ཆད་�ིས་བ�ས་པའི་ཚ�གས་མི་ཚ�་བ�་ག�མ་�་སོག་པའོ། །�ག་མ་ནི་ཚ�གས་�ོད་ཆེ་བ་དང་འ�འོ། །དེ་ལ་དབང་པོ་�ོ་
�ལ་�་བཞག་པ་ནི། �ན་ཐོག་གཅིག་�་ལམ་�་དང་བཞི་དང་ག�མ་མངོན་�་�ེད་པའི་ཆ་ནས་བཞག་ལ། དེའང་�ར་�ི་ཚ�གས་སོག་པའི་�ན་རིང་བ་དང་བར་མ་དང་�ང་བ་ག�མ་ལས་�ང་བའོ། །དེ་�ར་ཉན་རང་
གི་ད�་བཅོམ་དེ་དག་�ག་མེད་�་འདས་ནས་འགོག་པའི་ད�ིངས་ན་�གས་པ་ཡང་། ཉན་རང་རང་གི་�གས་ལ་དེ་ནས་�ག་པར་ཞི་བའི་ད�ིངས་ལས་མི་གཡོ་བར་འདོད་ལ། ཐེག་ཆེན་པས་ཡས་གཞལ་ན། �ར་
 ༄༅། །ཚ�གས་ཇི་ཙམ་བསགས་པའི་�ན་ཞིག་ཞི་བའི་ད�ིངས་�་�ོའ་� འ�ག་པ་ཐིམ་ཡང་། དེ་ནས་བདེ་བ་ཅན་དང་། མངོན་དགའ་དང་། པ�ོ་ཅན་ལ་སོགས་པ་དག་པའི་ཞིང་�་པ�ོའ་� �བས་�་�ེས་ཏེ་

�བ་མཐའ་
ལོ་བ�ན་�་པ�ོ་ཁ་�མ་ནས་གནས་སོ། །དེའང་མ་རིག་པའི་བག་ཆགས་དང་ཤེས་�འི་�ིབ་པ་�་མོའ་� མ�ས་�ེས་པའི་�ས་ན། ཞིང་དེའི་སངས་�ས་�ི་�གས་�ེའི་ཉི་མའི་མ�ས། ག�ང་ངག་གི་འོད་ཟེར་�གས་པ་
ལས་པ�་ཁ་འ�ེད་ཅིང་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ིས་�ོས་ཤིང་བ�ལ་བ་�ོང་བའི་ཚ�གས་�་བཅད་པ་འ�ང་བའི་�ལ་ནི། དམ་པའི་ཆོས་པ�་དཀར་པོ་ལས། འདི་�ར་�་ངན་འདས་པར་གང་བ�ོད་པ། །འཁོར་བའི་�ག་བ�ལ་

16-159
བ�ད་�། དག་ལས་�ེད་ཐར་ཡང་། །�ོད་ནི་ད་�ང་�་ངན་ཡོངས་མ་འདས། །སངས་�ས་ཐེག་པ་འདི་ནི་བཙལ་བར་�ིས། །ཞེས་ཐོས་མ་ཐག་�། ཐེག་པ་ཆེན་པོའ་� ལམ་�་འ�ག་པའི་�ོ་བ་�ེས་པས་པ�ོ་ཁ་�ེ་�ེ། དེ་བཞིན་
གཤེགས་པ་དེའི་�ང་�་སོང་ནས། གདོད་སེམས་བ�ེད་དེ་ལམ་བ�ོམས་པས་�་ཚ�་དེ་ཉིད་ལ་སངས་�ས་སོ། །དེའང་ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ལས། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ིན་�ིས་བ�བས་�ིས་�ེ་བ་ལ་རང་དབང་
ཐོབ་པའི་�ོ་ནས་ཚ�གས་གཉིས་ཡོངས་�་བསགས་ཏེ། སངས་�ས་ཉིད་ཐོབ་པར་འ�ར་རོ་ཞེས་སོ། །དེའང་ལམ་དང་པོ་ཚ�གས་ལམ་�ང་�་ཁོ་ན་ནས་�གས་ཏེ་ཐེག་ཆེན་ལམ་�་�ོགས་པར་�ེད་དོ། །འདི་ལ་ཁ་ཅིག་
མཛ�ད།
 འཕགས་པ་སོ་སོ་�ེ་བོར་�ང་བར་ཐལ་ཏེ་ཚ�གས་ལམ་ནས་འ�ག་པའི་�ིར་ཞེས་པའང་མ་གོ་བའི་�མ་འ�ར་ཏེ། ཚ�གས་ལམ་ནས་ལས་དང་པོ་བ་སོ་སོ་�ེ་བོ་�གས་ན་སོ་སོ་�ེ་བོའ་� �ད་དེ་ཉིད་ད་�ང་འཕགས་པ་མ་
ཐོབ་པས་སོ་སོར་�ེ་བོའ་� ས་ཞེས་བཞག་གི །ཉན་རང་�གས་�ས་གང་ཟག་དེ་འཕགས་པ་ཡིན་ལ། ལམ་དང་པོ་�ན་པ་ཉེར་གཞག་གི་ཡོན་ཏན་བ�ོམ་པ་ཡིན་ནོ། །�ན་པ་ཉེར་གཞག་བ�ོམས་པས་སོ་སོ་�ེ་བོར་འ�ར་
ན་ས་བ�འི་ཚ�འང་སོ་སོ་�ེ་བོར་འ�ར་བ་རང་སངས་�ས་�ི་ས་ནའང་�ན་པ་ཉེར་གཞག་ཡོད་པས་སོ་སོ་�ེ་བོར་འ�ར་བའི་�ོན་ཡོད་དོ། །འོ་ན་�ན་པ་ཉེར་གཞག་བ�ོམ་�ས་�ི་ཉན་རང་དེ་ཐེག་ཆེན་འཕགས་པར་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-160
ཐལ། འཕགས་པ་ཡིན་པ་གང་ཞིག་ཐེག་ཆེན་�ན་པ་ཉེར་གཞག་བ�ོམ་པའི་�ིར་ཞེ་ན། ཐེག་ཆེན་ལ་�ོས་ནས་འཕགས་པ་མཚན་ཉིད་པ་མ་�བ་�ེ། �ངས་�ོགས་ཐེག་ཆེན་འཕགས་པ་དང་མི་མཉམ་པའི་�ིར་�གས་
�ར་དང་པོ་མ་�བ་པས་ཐེག་ཆེན་འཕགས་པར་མི་འ�ར་ཞིང་། ཐེག་དམན་འཕགས་པ་ཡིན། ཐེག་ཆེན་�ན་པ་ཉེར་གཞག་�ོམ་ཡང་ཐེག་ཆེན་འཕགས་པར་མི་འ�ར་བས་�བ་པ་ཡང་མ་�བ་�ེ། �ང་�བ་སེམས་
དཔའ་སངས་�ས་�ི་ཞིང་�ོང་བར་ག�ངས་�ས། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་དེ་ཆོས་ཅན་�ོགས་པའི་སངས་�ས་ཡིན་པར་ཐལ་བའི་�ོན་ལ་སོགས་པ་དམིགས་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་བས་ན་ཉན་རང་ད�་བཅོམ་ཐེག་ཆེན་ལམ་
 ༄༅། །�་འ�ག་�ས་ཐེག་ཆེན་�ི་ཚ�གས་ལམ་�ང་�་ནས་འ�ག་དགོས་ཏེ། ཐེག་ཆེན་�ི་སངས་�ས་དེ་ཐེག་ཆེན་ལམ་�་དང་�ོག་པ་�བ་དགོས་པའི་�ིར་རོ། །དོན་ག�མ་པ་�ང་�བ་སེམས་དཔའི་

�བ་མཐའ་
ལམ་ལ་ག�མ་�ེ། �ེན་རིགས་�ི་རང་བཞིན་རིགས་ཅན་�ིས་སེམས་བ�ེད་པའི་�ལ། �ལ་དེས་ལམ་ཅི་�ར་བ�ོད་པའི་རིམ་པ་བ�ན་པའོ། །དང་པོ་ནི་�ོང་པོ་བཀོད་པའི་མདོ་ལས། �ེ་�ལ་བའི་�ས་དག་�ང་�བ་
སེམས་དཔའི་རིགས་ཞེས་�་བ་འདི་ནི་ཆོས་�ི་ད�ིངས་�ར་ལེན་པ་ནམ་མཁའ་�ར་ཡངས་པ་རང་བཞིན་�ིས་འོད་གསལ་བ་�ེ། དེ་ལ་གནས་པའི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་�མས་ནི་འདས་པ་དང་མ་འོངས་པ་དང་ད་

16-161
�་གཅིག �ར་�ང་བའི་སངས་�ས་བཅོམ་�ན་འདས་�མས་�ི་རིགས་�་�ེ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་པ་དང་། �ད་�་མ་ལས། སེམས་�ི་རང་བཞིན་འོད་གསལ་གང་ཡིན་པ། །དེ་ནི་ནམ་མཁའ་བཞིན་�་འ�ར་མེད་དེ། །ཞེས་པས།
ད�ིངས་རང་བཞིན་�ིས་�མ་པར་དག་པ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་དེ་ནི། �ི་མ་དང་བཅས་པའི་�ས་ན་རིགས་སམ་ཁམས་སམ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ིང་པོ་ཞེས་�་ལ། �ི་མ་དང་�ལ་བའི་ཚ�་�ང་
�བ་བམ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཞེས་�་བའི་རང་བཞིན་�ེ་དེ་གཏན་ལ་དབབ་པ་ལ་དོན་�མ་པ་བཞི་�ེ། རིགས་�ི་རང་བཞིན། �ན་ལ་�བ་པའི་�ལ། རབ་�་ད�ེ་བ། རིགས་�ོན་པའི་འཐད་པའོ། །དང་པོ་�ད་�་མ་
མཛ�ད།
 ལས། འདི་ལ་བསལ་�་ཅི་ཡང་མེད། །གཞག་པར་�་བ་�ང་ཟད་མེད། །ཡང་དག་ཉིད་ལ་ཡང་དག་བ�། །ཡང་དག་མཐོང་ན་�མ་པར་�ོལ། །ཅེས་པས། ད�ིངས་�ིང་པོ་འདིའི་ངོ་བོ་ལ་དོར་�འི་�ི་མ་ཡེ་ནས་མེད་དེ་
རང་བཞིན་�ིས་འོད་གསལ་ཞིང་�ི་མ་མེད་པའི་�ིར་རོ། །�ར་མེད་�ི་ཡོན་ཏན་�ི་ནས་གསར་�་བ�བ་པ་མེད་དེ་ཡོན་ཏན་�ན་�བ་ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །དེ་ཉིད་ལས། དག་དང་ཉོན་མོངས་དང་�ན་�ིར། །�ན་ནས་
ཉོན་མོངས་མེད་དག་�ིར། །དེ་ལ་�ི་མ་མེད་པའི་སངས་�ས་�ི་ཡོན་ཏན་ནི། གཅིག་�་�ན་ནས་ཉོན་མོངས་པའི་སོ་སོ་�ེ་བོའ་�ས་ལ་ཡེ་ཤེས་�མ་པར་ད�ེར་མེད་པར་ཆོས་ཉིད་�་�ི་�ད་པར་མེད་པར་ཡོད་པའི་གནས་འདི་བསམ་�ིས་མི་�བ་�ེ་ཞེས་འ�ེལ་པར་ཐོགས་མེད་བཤད་དོ། །�མ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-162
པར་ད�ེ་བ་མེད་ཆོས་�ིར། །�ན་�བ་�མ་པར་མི་�ོག་�ིར། །ཅེས་སོ། །དེའང་དོན་དེ་ཉིད་�ི་ངོ་བོ་ནི་ཡང་དག་པའི་�་བ་�ེ། དེ་ཉིད་མཐོང་ནས་�ོ་�ར་བའི་�ི་མ་ཉོན་མོངས་པ་�་མ་འ�མས་པ་�་�་ལས་�ོལ་�ས།
�ར་ཡོད་�ི་ཡོན་ཏན་མངོན་པ་ལ་�ང་�བ་�་བ�ོད་�ང་། གསར་�་�ེས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེའི་�ིར་ད�ིངས་སམ་�ིང་པོའ་� ངོ་བོ་ལ་�ོས་ནས་�ི་མ་དང་�ོན་�ི་དངོས་པོ་�མ་པར་ད�ེ་བ་དང་བཅས་པའི་མཚན་ཉིད་�ིས་
�ོང་ལ། ཡེ་ནས་རང་ཆས་�་ཡོད་པའི་ཡོན་ཏན་�ིས་མི་�ོང་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། �མ་ད�ེར་བཅས་པའི་མཚན་ཉིད་ཅན། །�ོ་�ར་དག་གིས་ཁམས་�ོང་གིས། །�མ་ད�ེ་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཅན། །�་མེད་ཆོས་�ིས་
 ༄༅། །�ོང་མ་ཡིན། །ཅེས་པ་དང་། དེའི་འ�ེལ་པ་ལས། འདིས་ཅི་བ�ན་ཅེ་ན། གང་གི་�ིར་རང་བཞིན་�ིས་ཡོངས་�་དག་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཁམས་འདི་ལས། བསལ་བར་�་བ་�ན་ནས་

�བ་མཐའ་
ཉོན་མོངས་པའི་�་མཚན་ནི་འགའ་ཡང་མེད་དེ། �ོ་�ར་བའི་�ི་མ་དང་�ལ་བ་འདིའི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །འདི་ལ་�མ་པར་�ང་བའི་�་མཚན་ཅན་གཞག་པར་�་བ་�ང་ཟད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། �མ་པར་
ད�ེར་མེད་པའི་ཆོས་དག་པའི་ཆོས་ཉིད་ནི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །དེས་ན་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ིང་པོ་ནི་�མ་པར་ད�ེ་བ་ཡོད་པ་དང་�ལ་བ་ཤེས་པ་ཉོན་མོངས་པའི་�བས་ཐམས་ཅད་�ིས་ནི་�ོང་པ་ཡིན་

16-163
�་གཉིས། ལ། �མ་པར་ད�ེ་བ་མེད་པ་�ལ་མི་ཤེས་པ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པའི་སངས་�ས་�ི་ཆོས་གང་�འི་�ང་གི་�ེ་མ་ལས་འདས་པས་མི་�ོང་ངོ་ཞེས་ག�ངས་སོ། །ཞེས་དཔལ་�ེང་གི་མདོ་ལས་བཤད། མཆན། དེ་�ར་ན་གང་ཞིག་གང་
ན་མེད་པ་དེ་ནི་དེས་�ོང་ངོ་ཞེས་ཡང་དག་པར་�ེས་�་མ་མཐོང་ལ། གང་ཞིག་དེར་�ག་པར་�ར་པ་དེ་ནི་དེ་ལ་�ག་པར་ཡོད་དོ་ཞེས་ཡང་དག་པ་ཇི་�་བ་བཞིན་�་ཤེས་སོ། །ཚ�གས་�་བཅད་པ་འདི་གཉིས་�ིས་ནི་�ོ་
འདོགས་པ་དང་། �ར་བ་འདེབས་པའི་མཐའ་དང་�ལ་བའི་�ིར། �ིན་ཅི་མ་ལོག་པ་�ོང་པ་ཉིད་�ི་མཚན་ཉིད་�ོན་ཏོ་ཞེས་ག�ངས་སོ། །དེ་�་�འི་རིགས་ལ་འཁོར་བའི་ཆོས་དང་། �་ངན་ལས་འདས་པའི་ཆོས་ཇི་
མཛ�ད།
 �ར་�ན་ཞེ་ན། འཁོར་བའི་ཆོས་ནི་ཉི་མ་ལ་�ིན་�ར་བ�ིབ་�་�ིབ་�ེད་�་�ན་ལ། �་ངན་ལས་འདས་པའི་ཆོས་ནི་འོད་ཟེར་�ར་ངོ་བོ་གཅིག་པར་�ན་པ་ཡིན་ཏེ། རེ་ཞིག་�ེན་ད�ིངས་ལ། བ�ེན་པ་འཁོར་བའི་ཆོས་
�ི་མ་དང་བཅས་པ་ཉིད། གཉེན་པོས་བསལ་བ་ན། �་ངན་ལས་འདས་པའི་ཆོས་མངོན་པར་�ར་པའི་�ལ་ལོ་ཞེས་ཤེས་པར་�འོ། །འཁོར་བའི་ཆོས་�མས་ནི་�ོ་�ར་དང་། ཡོན་ཏན་ཡེ་ནས་འ�ས་མ་�ས་�་ཡོད་པ་
ཉིད་�ང་དེ་ལས། ཉེས་པ་�ོ་�ར་དང་�ན་དང་། །ཡོན་ཏན་རང་བཞིན་ཉིད་�ན་�ིར། །ཇི་�ར་�ོན་བཞིན་�ིས་དེ་བཞིན། །འ�ར་བ་མེད་པའི་ཆོས་ཉིད་དོ། །ཞེས་སོ། །དེ་ལ་ཆོས་ད�ིངས་ནམ་མཁའ་�ར་འཕོ་འ�ར་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-164
མེད་པའི་རིགས་�ི་ངང་�་ཚ�་རབས་�ངས་མེད་པར། འཁོར་བ་�་མཐའ་མེད་པར་བ�ད་པའི་ལས་དང་བག་ཆགས་ལ་བ�ེན་ནས་�ང་པོ་འདོར་ལེན་�ེད་�ལ་ནི། དེ་ཉིད་ལས། ཇི་�ར་འཇིག་�ེན་ཐམས་ཅད་�། །
ནམ་མཁའ་ལ་ནི་�ེ་ཞིང་འཇིག །དེ་བཞིན་འ�ས་མ་�ས་ད�ིངས་ལ། །དབང་པོ་�མས་ནི་�ེ་ཞིང་འཇིག །ཅེས་སོ། །དེའང་དབང་པོ་ལས་དང་�ེན་ལས་�ེ་འཇིག་�་�ང་ཡང་ཁམས་�ེ་འཇིག་མེད་པའང་བ�ལ་པའི་
མེས། འཇིག་�ེན་བ�ེགས་�ང་ནམ་མཁའ་མི་འཚ�ག་པ་�་�་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། ཇི་�ར་ནམ་མཁའ་མེ་�མས་�ིས། །�ོན་ཆད་ནམ་ཡང་ཚ�ག་པ་མེད་། །དེ་བཞིན་དེ་ནི་འཆི་བ་དང་། །ན་དང་�་བའི་མེས་མི་འཚ�ག །ཅེས་
 ༄༅། །སོ། །དེ་�ར་�ེ་འཆི་བདེ་�ག་ཐམས་ཅད་ལས་དང་ཉོན་མོངས་ལས་�ང་ལ། དེའང་སེམས་�ལ་བཞིན་མ་ཡིན་པའི་�ན་�་�ོག་པ་མ་རིག་པ་ལས་�ང་�ེ། དེ་ཉིད་སེམས་འོད་གསལ་བའི་ངང་ལ་

�བ་མཐའ་
བ�ེན་པ་ནི་འཇིག་�ེན་ནམ་མཁའ་ལ་བ�ེན་པ་�་�་�ེ། ས་ནི་�་ལ་�་�ང་ལ། །�ང་ནི་མཁའ་ལ་རབ་�་གནས། །མཁའ་ནི་�ང་དང་�་དག་དང་། །ས་ཡི་ཁམས་ལ་གནས་མ་ཡིན། །དེ་བཞིན་�ང་པོ་ཁམས་དབང་
�མས། །ལས་དང་ཉོན་མོངས་དག་ལ་གནས། །ལས་དང་ཉོན་མོངས་�ལ་བཞིན་མིན། །ཡིད་�ེད་དག་ལ་�ག་�་གནས། །�ལ་བཞིན་མ་ཡིན་ཡིད་�ེད་ནི། །སེམས་�ི་དག་པ་ལ་རབ་གནས། །སེམས་�ི་རང་བཞིན་

16-165
�་ག�མ། ཆོས་�མས་ནི། །ཐམས་ཅད་ལ་ཡང་གནས་པ་མེད། །ཅེས་སོ། །�་ངན་ལས་འདས་པའི་ཡོན་ཏན་ནི་ཉི་མ་དང་འོད་ཟེར་�ར་ཡེ་ནས་�ན་ཅིག་�་གནས་ཏེ། �ང་བའི་ཡོན་ཏན་�་དང་འོད་ཟེར་དང་ཞིང་ཁམས་དང་
གཞལ་ཡས་ཁང་ལ་སོགས་པ་དང་། རིག་པའི་ཡོན་ཏན་�ོབས་དང་མི་འཇིགས་པ་ལ་སོགས་པ་�ེ། ཤིན་�་�ས་པ། སངས་�ས་ཕལ་པོ་ཆེའི་མདོ་ལས་�ང་པ་དག་བ�ས་ཏེ། འདི་�ན་ཤེར་ལས་མཆན་ཡིན་པར་བཤད། �ད་�་མའི་འ�ེལ་བ་ལས། དེ་
ལ་�ི་མ་མེད་པའི་སངས་�ས་�ི་ཡོན་ཏན་ནི། ཅིག་�་�ན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་སོ་སོ་�ེ་བོའ་� ས་ལ་ཡང་�མ་པར་ད�ེར་མེད་པའི་ཆོས་ཉིད་�་�ི་�ད་པར་མེད་པ་ཡོད་པའི་�ིར་གནས་པ་འདི་བསམ་�ིས་མི་�བ་�ེ། གང་
མཛ�ད།
 གི་�ིར་གང་ལ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་མཐའ་དག་�ེས་�་མ་�གས་པའི་སེམས་ཅན་དེ་དག་ནི་སེམས་ཅན་�ི་རིགས་ན་འགའ་ཡང་མེད་དོ། །འོན་�ང་འ�་ཤེས་�ི་འཛ�ན་པས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་མི་
མངོན་ནོ། །འ�་ཤེས་�ི་འཛ�ན་པ་དང་�ལ་བ་ལས་ནི་ཐམས་ཅད་མ�ེན་པའི་ཡེ་ཤེས། རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ཐོགས་པ་མེད་པར་རབ་�་འ�ང་ངོ་། །�ེ་�ལ་བའི་�ས་འདི་�་�ེ། དཔེར་ན་�ོང་ག�མ་�ི་�ོང་ཆེན་པོའ་�
འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས་�ི་ཚད་དང་མཉམ་པའི་དར་�ག་ཆེན་པོ་གཅིག་ཡོད་པར་�ར་ལ། དར་�ག་ཆེན་པོ་དེ་ལ་ཡང་�ོང་ག�མ་�ི་�ོང་ཆེན་པོའ་� འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས་ཐམས་ཅད་�ོགས་པར་�ིས་པར་�ར་ཏེ། འདི་�་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-166
�ེ་ཁོར་�ག་ཆེན་པོའ་� ཚད་�་ནི་ཁོར་�ག་ཆེན་པོ་�ིས། ས་ཆེན་པོའ་� ཚད་�་ནི་ས་ཆེན་པོ་�ིས། �ོང་གཉིས་པ་བར་མའི་འཇིག་�ེན་�ི་ཚད་�་ནི་�ོང་གཉིས་པའིའཇིག་�ེན་�ི་ཁམས། �ོང་གི་འཇིག་�ེན་�ི་ཚད་�་ནི་
�ོང་གི་འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས། �ིང་བཞི་པའི་འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས་�ི་ཚད་�་ནི་�ིང་བཞི་པའི་འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས། �་མཚ�་ཆེན་པོའ་� ཚད་�་ནི་�་མཚ�་ཆེན་པོ། འཛམ་�་�ིང་གི་ཚད་�་ནི་འཛམ་�་�ིང་། ཤར་�ི་�ས་
འཕགས་�ི་ཚད་�་ནི་ཤར་�ི་�ས་འཕགས་�ིང་། �བ་�ི་བ་ལང་�ོད་�ི་ཚད་�་ནི་�བ་�ི་བ་ལང་�ོད། �ང་གི་�་མི་�ན་�ི་ཚད་�་ནི་�ང་གི་�་མི་�ན། རི་རབ་�ི་ཚད་�་ནི་རི་རབ། ས་ལ་�ོད་པའི་�འི་གཞལ་ཡས་
 ༄༅། །ཁང་གི་ཚད་�་ནི་ས་ལ་�ོད་པའི་�འི་གཞལ་ཡས་ཁང་། འདོད་པ་ན་�ོད་པའི་�འི་གཞལ་ཡས་ཁང་གི་ཚད་�་ནི། འདོད་པ་ན་�ོད་པའི་�འི་གཞལ་ཡས་ཁང་། ག�གས་ན་�ོད་པའི་�འི་

�བ་མཐའ་
གཞལ་ཡས་ཁང་གི་ཚད་�་ནི། ག�གས་ན་�ོད་པའི་�འི་གཞལ་ཡས་ཁང་�ིས་སོ། །དར་�ག་ཆེན་པོ་དེ་ཡང་�་ཞེང་�ོང་ག�མ་�ི་�ོང་ཆེན་པོའ་� འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས་�ི་ཚད་ཙམ་�་�ར་ལ། དར་�ག་ཆེན་པོ་དེ་ཡང་།
�ལ་�་རབ་�ི་�ལ་གཅིག་�་བ�ག་པར་�ར་ཏོ། །ཇི་�ར་�ལ་�་རབ་�ི་�ལ་གཅིག་�་དར་�ག་ཆེན་པོ་བ�ག་པ་དེ་བཞིན་�། �ལ་�་རབ་�ི་�ལ་མ་�ས་པ་�མས་�་དེའི་ཚད་�ི་དར་�ག་ཆེན་པོ་ནང་�་བ�ག་པར་

16-167
�་བཞི། �ར་ཏོ། །དེ་ནས་མཁས་པ་མཛངས་པ་གསལ་བ་ཡིད་ག�ངས་པ། དེར་ཉེ་བར་�གས་པའི་�ོད་པ་དང་�ན་པའི་�ེས་�་འགའ་ཞིག་�ེས་ཏེ། དེའི་མིག་�འི་མིག་�་�ར་ཅིང་�ན་�་ཡོངས་�་དག་པ་འོད་གསལ་བར་
�ར་པ་ཅིག་ལ། དེས་�འི་མིག་གིས་�མ་པར་བ�ས་ཏེ། འདི་�་�ར་�ར་པའི་དར་�ག་ཆེན་པོ་འདི་�ལ་�་རབ་�ི་�ལ་�ང་�་འདི་ཉིད་ལ་གནས་ཏེ། སེམས་ཅན་འགའ་ལ་ཡང་ཉེ་བར་འཁོར་བར་མ་�ར་ཏོ། །དེ་འདི་
�མ་�་སེམས་ཏེ། �ེ་མ་ལ་ལ་གང་དག་གིས་བ�ོན་པ་ཆེན་པོའ་� �ོབས་དང་མ�ས་�ལ་�་རབ་�ི་�ལ་དེ་�ེ་�ེ། དར་�ག་ཆེན་པོ་འདི་འ�ོ་བ་ཐམས་ཅད་�ི་ཉེ་བར་འཚ�་བར་�འོ་�མ་པས། དེ་བ�ོན་འ�ས་ཆེན་པོའ་�
མཛ�ད།
 �ོབས་�ི་མ�་བ�ེད་དེ་�ོ་�ེ་�་མོས་�ལ་�་རབ་�ི་�ལ་དེ་�ེ་ནས་བསམ་པ་ཇི་�་བ་བཞིན་�། དར་�ག་ཆེན་པོ་དེས་འ�ོ་བ་མཐའ་དག་ཉེ་བར་འཚ�་བར་�ེད་ཅིང་གཅིག་ལས་ཇི་�་བ་དེ་བཞིན་�་�ལ་�་རབ་�ས་པ་
མེད་པ་མཐའ་དག་ལ་དེ་ཁོ་ན་བཞིན་�ེད་དོ། །�ེ་�ལ་བའི་�ས་དག་དེ་བཞིན་�་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཚད་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་འཚ�་བའི་ཡེ་ཤེས་�ང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་�ི་
སེམས་�ི་�ད་ལ་མ་ཚང་བ་མེད་པར་�ེས་�་�གས་ཏེ། སེམས་ཅན་�ི་སེམས་�ི་�ད་དེ་དག་�ང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་འ�་བར་ཚད་མེད་དོ་ཞེས་ག�ངས་སོ། །དེའང་རང་གི་ངོ་བོ་ལ་�ོས་ན། ཡོན་ཏན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-168
�ན་�ིས་�བ་པ། �ོན་�ིས་གོས་མ་�ོང་ལ། �མ་པ་ལ་�ོས་ན་ཉོན་མོངས་པ་དང་�ན་ཞིང་�ིས་དག་པ་�་�ར་ཡོད་པ་�ེ། དག་པའང་ཡིན་ལ་མ་དག་པའང་ཡིན་པ་གཉིས་མི་འགལ་བ་ནི་བསམ་�ིས་མི་�བ་པའི་ཆོས་
ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། དེ་ལ་�ི་མ་དང་བཅས་པའི་དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་ཅིག་ཅར་�་�ས་གཅིག་�མ་པར་དག་པའང་ཡིན་ལ། �ན་ནས་ཉོན་མོངས་པའང་ཡིན་པའི་�ིར་གནས་འདི་བསམ་�ིས་མི་�བ་�ེ་ཞེས་པ་དང་། དེ་ལ་�ི་
མ་མེད་པའི་དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་�ར་�ི་མས་�ན་ནས་ཉོན་མོངས་པར་མ་�ར་ལ། �ིས་�མ་པར་དག་པའི་�ིར་གནས་འདི་བསམ་�ིས་མི་�བ་ཅེས་སོ། །གཉིས་པ་�ན་ལ་�བ་པའི་�ལ་ལ་ག�མ་�ེ། རང་བཞིན་�ན་ལ་
 ༄༅། །�བ་�ལ། རིགས་�ི་�གས། ཡོན་ཏན་ནོ། །དང་པོ་ནི་དཔལ་�ེང་གི་མདོ་ལས། བདེར་གཤེགས་�ིང་པོས་འ�ོ་�ན་ཡོངས་ལ་�བ། །ཅེས་པ་དང་། �ད་�་མ་ལས། �ོགས་སངས་�་ནི་འ�ོ་

�བ་མཐའ་
�ིར་དང་། །དེ་བཞིན་ཉིད་ད�ེར་མེད་�ིར་དང་། །རིགས་ཡོད་�ིར་ན་�ས་ཅན་�ན། །�ག་�་སངས་�ས་�ིང་པོ་ཅན། །ཅེས་སོ། །རིགས་�ི་�གས་ལ་གཉིས་ལས། རིགས་ཡོད་�ང་མ་སད་པའི་�གས་ནི་དེ་ཉིད་ལས།
གལ་ཏེ་སངས་�ས་ཁམས་མེད་ན། །�ག་ལའང་�ོ་བར་མི་འ�ར་ཞིང་། །�་ངན་འདས་ལ་འདོད་པ་དང་། །དོན་གཉེར་�ོན་པའང་མེད་པར་འ�ར། །ཅེས་པ་�ེ། �ེ་བོ་ཐ་ཤལ་ཁ་ཅིག་བཞིན་ནོ། །སད་པའི་�གས་ནི་དེ་

16-169
�་�། ཉིད་ལས། �ིད་དང་�་ངན་འདས་ལ་དེའི། །�ག་བདེའི་�ོན་ཡོན་མཐོང་བ་འདི། །རིགས་ཡོད་ལས་ཡིན་གང་�ིར་དེ། །རིགས་མེད་དག་ལ་མེད་�ིར་རོ། །ཞེས་སོ། །དེ་གཉིས་མདོ་�ེ་�ན་�། ལ་ལ་ཐར་བའི་ཆ་མ�ན་
དགེ་བ་མེད། །དཀར་པོ་དམན་པ་ཡོད་པའང་�་དང་�ལ། །ཅེས་མ་ཟད་པ་དང་རེ་ཞིག་ཆད་པ་བ�ན་ལ། �ོར་བའི་�ོན་�་�ིང་�ེ་དང་། །མོས་པ་དང་ནི་བཟོད་པ་དང་། །དགེ་ལ་ཡང་དག་�ོད་པ་ནི། །རིགས་�ི་�གས་
�་ཡང་དག་བཤད། །ཅེས་སད་པ་བ�ན་ཏོ། །ཡོན་ཏན་ནི་ཐེག་དམན་ལས་ཆེས་འཕགས་པས་མཆོག་�་བ�ན་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། ཡོན་ཏན་ཤིན་�་�་ཆེ་�ང་�བ་ཤིང་བ�ེད་�ིར། །བདེ་དང་�ག་བ�ལ་ཆེན་པོ་
མཛ�ད།
 ཞི་བ་ཐོབ་�འི་�ིར། །རང་དང་གཞན་ལ་ཕན་བདེ་�ེད་པ་འ�ས་�འི་�ིར། །རིགས་མཆོག་དེ་ནི་�་བ་བཟང་པོ་�་�་ཡིན། །ཅེས་སོ། །དེའང་�་གར་�ི་�་ལས། གཽ་�་ཞེས་པའི་གོ་�་ཎ་ཞེས་བ�ར་ན་ཡོན་ཏན་ཡིན་ལ།
�་ཏར་ཞེས་བ�ར་ན་�ོལ་བ་�ེ། ཡོན་ཏན་�ིས་�ེན་�ས་ནས་འཁོར་བའི་ཕ་རོལ་�་�ོལ་བས་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། ཡོན་ཏན་ནི། �ོལ་བའི་དོན་�་ཤེས་པར་�་ཞེས་སོ། །ག�མ་པ་རབ་�་ད�ེ་བ་ལ་ག�མ་�ེ། �ེན་དང་
བ�ེན་པའི་�ོ་ནས་ད�ེ་བ་དང་། གནས་�བས་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་བ་དང་། དཔེ་དོན་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་བའོ། །དང་པོ་ནི་མདོ་�ེ་�ན་ལས། རང་བཞིན་དང་ནི་�ས་པ་དག །དེ་ནི་�ེན་དང་བ�ེན་པ་དང་། །ཡོད་མེད་ཉིད་དང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-170
ཡོན་ཏན་ནི། །�ོལ་བའི་དོན་�་ཤེས་པར་�། །ཞེས་པས། �ར་བཤད་པའི་�ན་�བ་འོད་གསལ་བ་དེ་ནི་�ང་�ོང་གི་ད�ེ་བས་གཉིས་�་བཤད་དེ། ད�ིངས་�ོང་པ་ནི་ཆོས་�་ངོ་བོ་ཉིད་�འི་�ལ་�་�ེན་ཡིན་ལ། ཡེ་
ཤེས་�ང་བ་རང་འོད་མཚན་དཔེ་དང་བཅས་པ་ནི་བ�ེན་པ་ག�གས་�་གཉིས་�ི་�ལ་�ར་གནས་པ་�ེ། �ད་�་མ་ལས། གཏེར་དང་འ�ས་�འི་ཤིང་བཞིན་�། །རིགས་དེ་�མ་གཉིས་ཤེས་�་�ེ། །ཐོག་མེད་རང་
བཞིན་གནས་པ་དང་། །ཡང་དག་�ངས་པ་མཆོག་ཉིད་དོ། །རིགས་འདི་གཉིས་ལས་སངས་�ས་�ི། །�་ག�མ་ཐོབ་པར་འདོད་པ་ཡིན། །དང་པོའ་� �་ནི་དང་པོ་�ེ། །གཉིས་པ་ཡིས་ནི་�ི་མ་གཉིས། །ངོ་བོ་ཉིད་�་
 ༄༅། །མཛ�ས་པ་ནི། །རིན་ཆེན་�་འ�ར་ཤེས་�་�ེ། །རང་བཞིན་�ིས་ནི་�ས་མིན་དང་། །ཡོན་ཏན་རིན་ཆེན་གཏེར་ཡིན་�ིར། །ཆོས་ཆེན་�ལ་�ིད་ཆེ་�ན་�ིར། །�ོགས་ལོངས་འཁོར་ལོས་�ར་

�བ་མཐའ་
བཞིན་ནོ། །ག�གས་བ�ན་�ི་ནི་རང་བཞིན་�ིར། །�ལ་པ་གསེར་�ི་ག�གས་�་�། །ཞེས་སོ། །དེའང་རང་བཞིན་�་གནས་པའི་རིགས་དང་། ཡང་དག་པར་�ང་བའི་རིགས་ལ་གཞི་དང་ལམ་�ི་ད�ེ་བས་�མ་པ་
གཉིས་�་ད�ེ་�ེ། ད�ིངས་�ི་རང་བཞིན་གཞི་�ན་ལ་�བ་པར་གནས་�ས་ན། འཆར་གཞི་ད�ིངས་�ི་ཆ་ནི་ནོར་�་རིན་པོ་ཆེའི་གཏེར་དང་འ�་�ེ། གང་འདོད་འ�ང་བའི་གཞིར་གནས་ལ་དངོས་�་གང་�འང་མ་ཆད་

16-171
�་�ག པ་བཞིན་�། ཆོས་�་ངོ་བོ་ཉིད་�འི་ད�ིངས་ཏེ་�་དང་ཡེ་ཤེས་འཆར་བའི་གོ་འ�ེད་པས་ན་བཞག་ལ། ཤར་བའི་ཡེ་ཤེས་�ང་བའི་ཆ་རིག་པ་དང་�་ནི་�ེན་�ིབ་པ་�ལ་�ོབས་�ིས་རང་ལ་ཡོད་པའི་ཡོན་ཏན་མངོན་པར་
འ�ར་ངེས་�ི་ཆ་ཙམ་ནས་འ�ས་�་ཅན་�ི་�ོན་ཤིང་གོང་�་འཕེལ་བའི་དཔེས་ག�ངས་ཏེ། དག་�་ལ་དག་འ�ས་�ི་མིང་གིས་བཏགས་པའོ། །མདོ་�ེ་�ན་ལས། གསེར་�ི་རིགས་དང་རིན་ཆེན་མཆོག་གི་དཔེར་
བཤད་པ་ཡིན་ནོ། །ཞར་ལ་ལམ་ལ་�ོབ་�ས་�ར་བཤད་ན། ད�ིངས་�ི་རིགས་དེ་གཉིས་ཀ་རང་བཞིན་�ན་�བ་�་ཡོད་པས་རང་བཞིན་�ི་རིགས་ཟེར་ཏེ་�ེན་�་གནས་ལ། དེའི་�ེང་�་སེམས་དང་པོ་བ�ེད་པ་ནས་
མཛ�ད།
 བ�ང་�ེ་ས་བ�་�ན་མཐའི་བར་�ི་དགེ་�་བསོད་ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་�ི་ཚ�གས་གཉིས་�ིས་བ�ས་པ་ཐམས་ཅད་ལ་ཡང་དག་པར་�ངས་པའམ་�ས་འ�ར་�ི་རིགས་ཞེས་�་�ེ། དགེ་བ་དེ་ཡང་གཉེན་པོ་གསར་�་
�ངས་པ་ཅན་རང་བཞིན་རིགས་�ི་�ི་མ་བསལ་�ོབས་�ིས་རང་ལ་ཡོད་པའི་ཡོན་ཏན་གསར་�་�ེ་བ་�ར་�ོན་པའི་�ིར་རོ། །དེང་སང་ནི་གཞི་ལ་རིགས་དེ་གཉིས་མི་བ�ི་བར། གཞི་དེ་རང་བཞིན་དང་། ལམ་ནི་�ས་
འ�ར་�་འཇོག་པ་ནི་ད�ིངས་མ་གོ་བའི་�མ་འ�ར་�་�ང་�ེ། གཞི་ལ་�ང་�ོང་�ན་�བ་�་ཡོད་པ་དང་འགལ་བའི་�ིར་ཏེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། �་མ་�ི་མར་�ད་མེད་�ང་། །དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་དག་�ར་པ། །ཞེས་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-172
དང་། �ད་�་མ་ལས། འ�ས་མ་�ས་ཤིང་�ན་�ིས་�བ། །གཞན་�ི་�ེན་�ིས་�ོག་མིན་པ། །མ�ེན་དང་བ�ེ་དང་�ས་པར་�ན། །དོན་གཉིས་�ན་པའི་སངས་�ས་ཉིད། །ཅེས་པས། སངས་�ས་དེའང་�ལ་བའི་�་
འ�ས་ལས། བ�ེད་�་�ེད་�ེད་�ི་�་འ�ས་�ིས་བ�བས་པ་མ་ཡིན་ཏེ་ཡེ་ནས་�ན་�ིས་�བ་པའི་�ིར་ན། རིགས་གཉིས་ལས་སངས་�ས་�་ག�མ་ཡེ་�ན་�་ཡོད་པའི་ཆ་ཤེས་པར་�འོ། །དེའང་སངས་�ས་�ི་སའི་
�ས་འ�ར་�ང་ཆ་ལོངས་�་དང་དེའི་�ོང་ཆ་ཆོས་�་རང་བཞིན་�ི་རིགས་དེ་དེ་གཉིས་ད�ེར་མེད་པའི་�ིན་�བས་ལས། འ�ོ་བའི་�ང་ངོར་རང་རང་གི་�ལ་བ་དང་མ�ན་པའི་�ལ་�་�ང་བ་ཉིད། ནམ་མཁའ་ལ་
 ༄༅། །འཁོར་ལོས་�ར་བའི་�ལ་པོ་�ང་བའི་ག�གས་བ�ན་གསེར་�ི་རི་ངོགས་ལ་ཤར་བ་བཞིན་ནོ། །གཉིས་པ་གནས་�བས་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན་ག�མ་�ེ། མ་དག་པ་སེམས་ཅན་�ི་རིགས། མ་དག་

�བ་མཐའ་
པ་དག་པ་�ང་�བ་སེམས་དཔའི་རིགས། ཤིན་�་དག་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་རིགས་སམ་ཁམས་སོ། །དེའང་སངས་�ས་�ི་སར་�ི་མ་དང་�ལ་བས་རིགས་སམ་ཁམས་མཚན་ཉིད་པ་�ོག་�ང་མིང་དེ་�ད་བཏགས་
པ་མི་འགལ་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། སངས་�ས་ཁམས་དང་སངས་�ས་�ང་�བ་དང་། །ཞེས་བཤད་པའི་�ིར་རོ། །དེས་ན་གནས་�བས་ག�མ་ལ་�ོས་པར། �ད་�་མ་ལས། མ་དག་མ་དག་དག་པ་དང་། །ཤིན་�་�མ་

16-173
�་བ�ན། དག་གོ་རིམས་བཞིན། །སེམས་ཅན་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་དང་། །དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཞེས་བ�ོད་དོ། །ཞེས་པ་དང་དེའི་འ�ེལ་པར། འདི་�་�ེ་མ་དག་པའི་གནས་�བས་�་ནི་སེམས་ཅན་�ི་ཁམས་ཞེས་�་བ་དང་།
མ་དག་པ་དང་དག་པའི་གནས་�བས་�་ནི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་ཞེས་�་བ་དང་། ཤིན་�་�མ་པར་དག་པའི་གནས་�བས་�་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཞེས་�འོ་ཞེས་སོ། །དེ་བཞིན་�་ཐེག་པ་ག�མ་�ི་རིགས་ག�མ་
�འང་ཡོད་ལ། བ�བ་པའི་གནས་�བས་�ི་རིགས་བ�་ག�མ་ལ་སོགས་པར་ཡང་བཞག་�ེ། སེམས་ཉིད་ད�ིངས་གཅིག་པོ་དོན་�ི་རིགས་ལ་བཟང་ངན་མེད་པར་�ན་�བ་�་ཡོད་པས་�བ་ལ། དེའི་�ེང་�་གནས་
མཛ�ད།
 �བས་ཐེག་པ་ཐ་དད་དང་། ས་ལམ་གོང་འོག་གི་ད�ེ་བས་མིང་འདོགས་ཐ་དད་�་གཞག་པ་ནི། �མ་པ་གཅིག་ཉིད་�ང་བ�ད་གང་�གས་�ི་�ས་�་མིང་འ�ར་བ་བཞིན་ཏེ། མངོན་�ོགས་�ན་ལས། བ�ེན་པའི་ཆོས་
�ི་�ེ་�ག་གིས། །དེ་ཡི་ད�ེ་བ་ཡོངས་�་བ�ོད། །ཅེས་སོ། །དེའང་ད�ིངས་འོད་གསལ་པའི་རིགས་དེ་འ�ོ་བ་བཟང་ངན། ཉན་རང་སངས་�ས་ལ་སོགས་པ་འཕགས་པ་གོང་འོག་བཟང་ངན་�་�ང་བ་ཐམས་ཅད་ལ་
གནས་�ས་ངོ་བོ་ལ་བཟང་ངན་དང་�ི་བ�ན་མེད་པར་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་�་�ོད་དང་། ཤིང་�ོད་དང་། རིན་པོ་ཆེའི་�ོད་ལ་སོགས་པ་ཐ་དད་བཟང་ངན་�་�ང་ཡང་། �ོད་དེ་དག་གི་ནང་གི་ནམ་མཁའ་ལ་བཟང་ངན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-174
མེད་པ་�་�་�ེ། �ད་�་མ་ལས། ཇི་�ར་�ོག་མེད་བདག་ཉིད་ཅན། །ནམ་མཁའ་�ན་�་�ེས་སོང་�ར། །སེམས་�ི་རང་བཞིན་�ི་མེད་ད�ིངས། །དེ་བཞིན་�ན་�་འ�ོ་བ་ཉིད། །དེ་�ིའི་མཚན་ཉིད་ངེས་པ་དང་། །ཡོན་
ཏན་མཐར་�ག་�བ་པ་�ེ། །ག�གས་�ི་�མ་པར་དམན་པ་དང་། །བར་མ་མཆོག་ལ་ནམ་མཁའ་བཞིན། །ཅེས་སོ། །བཟང་ངན་�ར་�ང་བ་ནི་�ི་མ་ལས་�ོལ་མ་�ོལ་�ི་�ད་པར་དེ། �ིབ་པའི་�ན་པ་ཆེན་པོས་
བ�ིབས་པ་སོ་སོ་�ེ་བོ་ལ་ཡང་། ཡོན་ཏན་ཆ་ཤས་ཙམ་ལས་མེད་པ་ལས། �ི་མ་བ�བས་པ་ཉན་རང་གི་ད�་བཅོམ་ཡོན་ཏན་འཕགས་པ་དང་། དེ་དག་�ང་མི་ཤེས་པའི་ས་པ་ཐམས་ཅད་མ་�ངས་པ་ལས་གོང་མར་�ར་
 ༄༅། །པ་ས་ཐོབ་པའི་སེམས་དཔའ་�མས་འཕགས་པར་�ང་བ་དང་། དེ་བས་�ིབ་པ་ཐམས་ཅད་དང་�ལ་བའི་སངས་�ས་འཕགས་པར་�ང་བའོ། །�ལ་འདིའི་དབང་�་�ས་ན་ཉན་རང་གི་ད�་

�བ་མཐའ་
བཅོམ་དེ་འཁོར་བའི་�ག་བ�ལ་ལས་རེ་ཞིག་ངལ་གསོ་བ་ཙམ་ལས་�ང་འདས་མཚན་ཉིད་པར་མི་འདོད་དེ། དེ་ཉིད་ལས། གང་�ིར་དེ་ནི་ཆོས་�་དེ་བཞིན་གཤེགས། །དེ་ནི་འཕགས་པའི་བདེན་པ་དོན་དམ་�་ངན་
འདས། །དེ་�ིར་ཉི་དང་ཟེར་བཞིན་ཡོན་ཏན་ད�ེར་མེད་པས། །སངས་�ས་ཉིད་ལས་མ་གཏོགས་�་ངན་འདས་པ་མེད། །ཅེས་པ་དང་། དེས་ན་སངས་�ས་མ་ཐོབ་པར། །�་ངན་འདས་པ་མི་ཐོབ་�ེ། །འོད་དང་འོད་

16-175
�་བ�ད། ཟེར་�ངས་ནས་ནི། །ཉི་མ་བ�་བར་མི་�ས་བཞིན། །ཅེས་སོ། །ག�མ་པ་དཔེ་དོན་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་བ་ལ་ག�མ་�ེ། དཔེ་དོན་རབ་�་ད�ེ་བ། དེའི་ཆོས་མ�ངས་�ར་བ། �ིང་པོའ་� རང་བཞིན་བ�ན་པའོ། །དང་པོ་ནི་
བཀའ་ཐ་མ་ལས་ག�ངས་པ་ཡང་དག་ངེས་པ་དོན་�ི་བ�ན་བཅོས་�མས་�་བ�ོལ་བ་ལས། ཆོས་�ི་ད�ིངས་�་བ�ོད་པར། ཇི་�ར་འོ་མ་དང་འ�ེས་པས། །མར་�ི་�ིང་པོ་མི་�ང་བ། །དེ་བཞིན་ཉོན་མོངས་དང་
འ�ེས་པས། །ཆོས་�ི་ད�ིངས་�ང་མི་མཐོང་ངོ་། །ཇི་�ར་འོ་མ་�མས་�ངས་པས། །མར་�ི་�ིང་པོ་�ི་མེད་འ�ར། །དེ་བཞིན་ཉོན་མོངས་�མས་�ངས་པས། །ཆོས་ད�ིངས་ཤིན་�་�ི་མེད་འ�ར། །ཇི་�ར་མར་མེ་�མ་
མཛ�ད།
 ནང་ན། །�ང་ཞིག་�ང་བར་མི་འ�ར་བ། །དེ་བཞིན་ཉོན་མོངས་�མ་ནང་ན། །ཆོས་�ི་ད�ིངས་�ང་མི་མཐོང་ངོ་། །�ོགས་ནི་གང་དང་གང་དག་གནས། །�མ་པར་�་ག་བཏོད་�ར་པའི། །དེ་དང་དེ་ཡི་�ོགས་ཉིད་
ནས། །འོད་�ི་རང་བཞིན་འ�ང་བར་འ�ར། །གང་ཚ�་ཏིང་འཛ�ན་�ོ་�ེ་ཡིས། །�མ་པ་དེ་ཉིད་བཅག་�ར་པ། །དེ་ཚ�་དེ་ནི་ནམ་མཁའ་ཡི། །མཐར་�ག་བར་�་�ང་བར་�ེད། །ཇི་�ར་རིན་ཆེན་བཻ་��། །�ས་�མས་�ན་
�་འོད་གསལ་ཡང་། །�ོ་ཡི་ནང་ན་གནས་�ར་པ། །དེ་ཡི་འོད་ནི་གསལ་མ་ཡིན། །དེ་བཞིན་ཉོན་མོངས་�ིས་བ�ིབས་པའི། །ཆོས་ད�ིངས་ཤིན་�་�ི་མེད་པའང་། །འཁོར་བར་འོད་ནི་གསལ་མ་ཡིན། །�་ངན་འདས་ན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-176
འོད་གསལ་འ�ར། །ཁམས་ཡོད་པས་ནི་ལས་�ས་པས། །ས་ལེ་�མ་དག་མཐོང་བར་འ�ར། །ཁམས་མེད་པས་ནི་ལས་�ས་�ང་། །ཉོན་མོངས་འབའ་ཞིག་�ེ་བར་ཟད། །ཇི་�ར་�ན་པས་གཡོགས་�ར་པ། །སོ་བ་
འ�ས་�་མི་�ང་�ར། །དེ་བཞིན་ཉོན་མོངས་�ིས་གཡོགས་པ། །དེ་ནི་སངས་�ས་ཞེས་མི་བཏགས། །ཇི་�ར་�ན་པ་ལས་�ོལ་བས། །འ�ས་ཉིད་�ང་བར་འ�ར་བ་�ར། །དེ་བཞིན་ཉོན་མོངས་ལས་�ོལ་ན། །ཆོས་
�ི་�་ཉིད་རབ་�་གསལ། །�་ཤིང་�ིང་པོ་མེད་དེ་ཞེས། །འཇིག་�ེན་ན་ནི་དཔེར་�ེད་�ང་། །དེ་ཡི་འ�ས་�་�ིང་པོ་ཉིད། །དང་པོ་ཟ་བར་�ེད་པ་�ར། །�ིང་པོ་མེད་པའི་འཁོར་བ་ལས། །ཉོན་མོངས་གཟེབ་དང་�ལ་
 ༄༅། །�ར་ན། །དེ་ཡི་འ�ས་�་སངས་�ས་ཉིད། །�ས་ཅན་�ན་�ི་བ�ད་�ིར་འ�ར། །ཞེས་མར་དང་། མར་མེ་དང་། ནོར་�་དང་། གསེར་དང་། འ�་དང་། ཤིང་འ�ས་�ག་གི་དཔེས། གཞི་དང་།

�བ་མཐའ་
ལམ་དང་། འ�ས་�འི་གནས་�བས་ག�མ་མཚ�ན་ནས་ག�ངས་པ་ཉིད། �མས་པས་ནི་དཔེ་�མ་པ་ད�་ལས། དཔེ་དང་པོ་པ�འི་�བས་ན་སངས་�ས་ག�མས་པ་ནི། �ད་�་མ་ལས། ཇི་�ར་མདོག་ངན་པ�འི་ཁོང་
གནས་པ། །མཚན་�ོང་གིས་འབར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ནི། །�ི་མེད་�་ཡི་མིག་�ན་མིས་མཐོང་ནས། །�་�ེས་པ�ོའ་� �བས་ནས་འ�ིན་�ེད་�ར། །དེ་བཞིན་བདེ་གཤེགས་མནར་མེད་གནས་�མས་ལ། །སངས་�ས་

16-177
�་ད�། �ན་�ིས་རང་ཆོས་ཉིད་གཟིགས་ཏེ། །�ིབ་མེད་�ི་མཐའི་�ར་གནས་�གས་�ེ་ཡི། །བདག་ཅག་�ིབ་པ་ལས་ནི་�ོལ་བར་�ེད། །ཅེས་སོ། །དཔེ་གཉིས་པ་�ང་མའི་�ང་�ི་�་�་ནི། ཇི་�ར་�ོག་ཆགས་ཚ�གས་�ོར་
�ང་�ི་ནི། །�ེས་�་མཁས་པས་དོན་�་གཉེར་བ་ཡིས། །མཐོང་ནས་དེ་དག་ཐབས་�ིས་�ོག་ཆགས་ཚ�གས། །�ན་ནས་འ�ལ་བར་རབ་�་�ེད་པ་བཞིན། �ང་�ོང་ཆེན་པོ་�ན་མ�ེན་�ན་�ིས་ནི། །རིགས་ཁམས་
�ང་�ི་དང་འ�་འདི་གཟིགས་ནས། །དེ་ཡི་�ིབ་པ་�ང་མ་དང་འ�་བ། །གཏན་ནས་རབ་�་�ོང་བར་འཛད་པ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །དཔེ་ག�མ་པ་�ན་པའི་ནང་གི་འ�ས་�་�་�་ནི། ཇི་�ར་�ན་�ན་འ�ས་�འི་�ིང་པོ་
མཛ�ད།
 ནི། །མི་�མས་�ིས་ནི་�ོད་པར་མི་འ�ར་བ། །ཟས་སོགས་དོན་�་གཉེར་བ་གང་ཡིན་པ། །དེ་དག་གིས་ནི་�ན་ནས་དེ་འ�ིན་�ར། །དེ་བཞིན་སེམས་ཅན་�མས་�ི་ཉོན་མོངས་�ི། །�ི་མ་དང་འ�ེས་�ལ་བ་ཇི་�ིད་
�། །ཉོན་མོངས་�ི་མ་འ�ེས་ལས་མ་�ོལ་བ། །དེ་�ིད་�ལ་མཛད་�ིད་ག�མ་འ�་མི་�ེད། །ཅེས་སོ། །དཔེ་བཞི་པ་འདམ་�བ་�ི་ནང་གི་གསེར་�་�་ནི། ཇི་�ར་རབ་�་�་ཚ�་མི་ཡི་གསེར། །�ན་�ིན་�ལ་བའི་ནང་�་
�ང་�ར་པ། །མི་འཇིགས་ཆོས་ཅན་དེ་ནི་དེར་དེ་བཞིན། །ལོ་བ�་མང་པོ་དག་�འང་གནས་པ་ན། །�་མིག་དང་�ན་�་ཡི་དེར་དེ་ནི། །མཐོང་ནས་མི་ལ་འདི་ན་ཡོད་པའི་གསེར། །རིན་ཆེན་མཆོག་ནི་�ངས་ཏེ་རིན་ཆེན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-178
�ིས། །བ�བ་པར་�་བ་�ིས་ཞེས་�་བ་�ར། །དེ་བཞིན་�བ་པས་མི་གཙང་དང་འ�་བའི། །ཉོན་མོངས་འདམ་�ིང་སེམས་ཅན་ཡོན་ཏན་ནི། །གཟིགས་ནས་ཉོན་མོངས་འདམ་དེ་དག་�འི་�ིར། །�ེ་ད�་�མས་ལ་དམ་
ཆོས་ཆར་བ་འབེབས། །ཞེས་སོ། །དཔེ་�་པ་ས་འོག་གི་གཏེར་�་�་ནི། ཇི་�ར་མི་ད�ལ་�ིམ་ནང་ས་འོག་ན། །མི་ཟད་པ་ཡི་གཏེར་ནི་ཡོད་�ར་ལ། །མི་དེས་དེ་མ་ཤེས་ཤིང་གཏེར་དེ་ཡང་། །དེ་ལ་ང་འདིར་ཡོད་ཅེས་མི་
�་�ར། །དེ་བཞིན་ཡིད་�ི་ནང་�ད་རིན་ཆེན་གཏེར། །�ི་མེད་བཞག་དང་བསལ་མེད་ཆོས་ཉིད་�ང་། །མ་�ོགས་པས་ན་ད�ལ་བའི་�ག་བ�ལ་ནི། །�མ་མང་�ན་�་�ེ་ད�་འདིས་�ོང་ངོ་། །ཞེས་སོ། །དཔེ་�ག་པ་
 ༄༅། །�ན་པའི་�བས་ན་�ོན་ཤིང་གི་�་�་�་�་ནི། ཇི་�ར་ཨ་�་ལ་སོགས་ཤིང་འ�ས་ལ། །ཡོད་པའི་ས་བོན་�་�་འཇིག་མེད་ཆོས། །ས་�ོས་�་སོགས་�ན་ལས་�ོན་ཤིང་གི །�ལ་པོའ་� དངོས་པོ་

�བ་མཐའ་
རིམ་�ིས་བ�བས་པ་�ར། །སེམས་ཅན་�མས་�ི་མ་རིག་སོགས་འ�ས་�ི། །པགས་�བས་ནང་�ད་ཆོས་ཁམས་དགེ་བ་ཡང་། །དེ་བཞིན་དགེ་�ེན་དེ་དང་དེ་བ�ེན་ནས། །རིམ་�ིས་�བ་པའི་�ལ་བའི་དངོས་པོར་
འ�ར། །ཅེས་སོ། །དཔེ་བ�ན་པ་གོས་�ལ་�ི་ནང་གི་ནོར་�འི་ག�གས་�་�་ནི། ཇི་�ར་རིན་ཆེན་ལས་�ས་�ལ་བའི་ག�གས། །གོས་�ལ་�ི་ངན་�ིས་ནི་ག�མས་�ར་པ། །ལམ་ནས་�་ཡིས་མཐོང་ནས་�ོལ་�འི་

16-179
ད�་བ�། �ིར། །ལམ་གནས་དོན་དེ་དེ་ལ་�་བ་�ར། །དེ་བཞིན་ཐོག་མེད་�མ་པ་�་ཚ�གས་�ིས། །ཉོན་མོངས་�ིས་ག�མས་བདེར་གཤེགས་དངོས་པོ་ཉིད། །�ད་འ�ོ་ལ་ཡང་གཟིགས་ནས་དེ་བཞིན་དེ། །ཐར་བར་�་བའི་དོན་
�་ཐབས་�ོན་མཛད། །ཅེས་སོ། །དཔེ་བ�ད་པ་�ད་མེད་ངན་མའི་མངལ་ན་མི་བདག་གནས་པ་�་�་ནི། ཇི་�ར་�ད་མེད་ག�གས་ངན་མགོན་མེད་འགའ། །མགོན་མེད་འ�ག་གནས་�་ནི་འ�ག་�ར་ལ། །མངལ་�ི་
�ལ་པོའ་� དཔལ་ནི་འཛ�ན་�ེད་པ། །རང་�ོ་ན་ཡོད་མི་བདག་མི་ཤེས་�ར། །�ིད་པར་�ེ་བ་མགོན་མེད་�ིམ་བཞིན་ཏེ། །མ་དག་སེམས་ཅན་མངལ་�ན་�ད་མེད་བཞིན། །དེ་ལ་གང་ཞིག་ཡོད་པས་མགོན་�ས་པས། །�ི་
མཛ�ད།
 མེད་ཁམས་ནི་དེ་ཡི་མངལ་གནས་བཞིན། །ཞེས་སོ། །དཔེ་ད�་པ་སའི་འདམ་ན་གསེར་�ི་ག�གས་�་�་ནི། ཇི་�ར་ནང་གི་གསེར་�ན་ག�གས་�ས་པ། །ཞི་བའི་�ི་རོལ་ས་ཡི་རང་བཞིན་ཅན། །མཐོང་ནས་དེ་ཤེས་
པ་དག་ནང་གི་གསེར། །�ང་�ིར་�ི་རོལ་�ིབ་པ་སེལ་�ེད་�ར། །རང་བཞིན་འོད་གསལ་�ི་མེད་�མས་�ང་ནི། །�ོ་�ར་བར་ནི་�མ་པར་གཟིགས་�ར་ནས། །རིན་ཆེན་འ�ང་གནས་�་�འི་འ�ོ་བ་�མས། །�ིབ་པ་
དག་ལས་�ོང་མཛད་�ང་�བ་མཆོག །ཅེས་སོ། །དེ་�ར་�ིང་པོ་ལ་�ིབ་པའི་རང་བཞིན་ད�འི་དབང་གིས་དཔེ་ད�་�ོས་པ་�མས། �ིར་སེམས་ཅན་པའི་ཁམས་ལ་ཡོད་པའི་དཔེར་�མ་པར་བཤད་པ་ལས། �ད་པར་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-180
�་ལམ་�་མ་�གས་པའི་སེམས་ཅན་ཙམ་�ི་�ད་ལ་ཡོད་པའི་�ི་མ་འཁོར་བ་འབའ་ཞིག་གི་�ར་གནས་པའི་བསོད་ནམས་དང་བསོད་ནམས་མ་ཡིན་པའི་ལས། འདོད་ཆགས་དང་། ཞེ་�ང་དང་། གཏི་�ག་དང་། དེ་
ག�མ་ཆ་མཉམ་�་འ�ེས་པ་�ག་པོའ་� �ན་ནས་�ང་བའི་མཚན་ཉིད་�མ་པ་བཞི་ནི། པ�་དང་། �ང་མ་དང་། �ན་པ་དང་། འདམ་�བ་བཞིས་བ�ན་པ་ཡིན་ནོ། །ཉན་ཐོས་རང་སངས་�ས་གཉིས་�ི་ད�་བཅོམ་པའི་
�ད་ལ་ཡོད་པའི་མ་རིག་པའི་བག་ཆགས་�ིས་�ིང་པོ་�ིབ་པའི་རང་བཞིན་ནི། ས་འོག་གི་ད�ལ་པོའ་� གཏེར་�ི་དཔེ་གཅིག་གིས་བ�ན་ནོ། །�ོབ་པ་སོ་སོ་�ེ་བོའ་� �ད་ལ་ཡོད་པའི་ཐེག་ཆེན་མཐོང་�ངས་�ི་�ི་མ་དང་།
 ༄༅། །འཕགས་པའི་�ད་�ི་�ོམ་�ངས་�ི་�ི་མ་གཉིས་ནི། �ན་�གས་དང་། གོས་�ལ་གཉིས་�ིས་བ�ན་ཏོ། །སར་གནས་�ི་ས་བ�འི་�ི་མའང་མ་དག་ས་བ�ན་མན་ཆད་ལ་བ�ེན་པའི་�ི་མ་དང་།

�བ་མཐའ་
དག་པ་ས་ག�མ་ལ་བ�ེན་པའི་�ི་མ་ནི། མངལ་དང་། འདམ་�ི་གསེར་�ི་དཔེ་གཉིས་�ིས་བ�ན་ཏོ། །དེ་�ད་�། ཆགས་�ང་�ོངས་དེས་�ན་ནས་�ང་�ག་བག་ཆགས་དང་། །མཐོང་�ོམ་ལས་�ང་མ་དག་དག་པའི་
སར་བ�ེན་པའི། །�ི་མ་�མ་ད�་པ�འི་�བས་སོགས་དཔེས་བ�ན་ཏོ། །ཉེ་བའི་ཉོན་མོངས་�བས་ད�ེ་�ེ་བ་མཐའ་ལས་འདས། །ཆགས་སོགས་ཉོན་མོངས་ད�་པོ་འདི། །མདོར་བ�ས་ནས་ནི་གོ་རིམས་བཞིན། །

16-181
གོ་གཅིག པ�འི་�བས་ལ་སོགས་པ་ཡི། །དཔེ་ད�་དག་གིས་ཡང་དག་བ�ན། །�ི་འདི་དག་གིས་�ིས་�མས་དང་། །ད�་བཅོམ་�ོབ་དང་�ོབ་�ན་�མས། །རིམ་བཞིན་བཞི་དང་གཅིག་དང་ནི། །གཉིས་དང་གཉིས་�ིས་མ་དག་
ཉིད། །ཅེས་སོ། །གཉིས་པ་ཆོས་མ�ངས་�ར་བ་ནི་དཔེ་ད�་པོས་�ོན་བ�ན་པས་དོན་�ི་མ་ད�འི་�བས་�ང་�ར་ཤེས་པར་�ེད་པ་ནི། ཇི་�ར་པ�་འདམ་�ེས་དེ། །མ�ན་�་�ར་ན་ཡིད་དགའ་དང་། །�ིས་ནས་
དགའ་བ་མེད་�ར་བ། །འདོད་ཆགས་དགའ་བ་དེ་བཞིན་ནོ། །ཇི་�ར་�ོག་ཆགས་�ང་མ་ནི། །ཤིན་�་འ�གས་ཏེ་མ�ང་བ�ེགས་�ར། །དེ་བཞིན་ཞེ་�ང་�ེ་བ་ཡང་། །�ིང་ལ་�ག་བ�ལ་�ེད་པར་�ེད། །ཇི་�ར་
མཛ�ད།
 འ�ས་སོགས་�ིང་པོ་ནི། །�ི་རོལ་�ན་པས་བ�ིབས་པ་�ར། །དེ་བཞིན་�ིང་པོའ་� དོན་མཐོང་བ། །མ་རིག་�ོ་�འི་�བས་�ིས་བ�ིབས། །ཇི་�ར་མི་གཙང་མི་མ�ན་པ། །དེ་བཞིན་ཆགས་དང་བཅས་�མས་�ིས། །
འདོད་ལ་བ�ེན་པའི་�་ཡིན་�ིར། །�ན་ནས་�ང་བ་མི་གཙང་འ�། །ཇི་�ར་ནོར་�འི་�ིབ་པ་ནི། །མི་ཤེས་གཏེར་མི་མཐོང་བ་�ར། །དེ་བཞིན་�ེ་ལ་རང་�ང་ཉིད། །མ་རིག་བག་ཆགས་ས་ཡིས་བ�ིབས། །ཇི་�ར་
�ག་སོགས་རིམ་�ེས་པས། །ས་བོན་�ན་པ་གཅོད་པ་�ར། །དེ་བཞིན་དེ་ཉིད་མཐོང་བ་ཡིས། །མཐོང་�ངས་�མས་ནི་�ོག་པར་འ�ར། །འཕགས་པའི་ལམ་དང་འ�ེལ་པ་ལས། །འཇིག་ཚ�གས་�ིང་པོ་བཅོམ་�མས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-182
�ིས། །�ོམ་�ངས་ཡེ་ཤེས་�ང་�་�མས། །གོས་�ལ་དག་དང་མ�ངས་པར་བ�ན། །ས་བ�ན་ལ་བ�ེན་�ི་མ་ནི། །མངལ་�བས་�ི་མ་དག་དང་མ�ངས། །མངལ་�བས་�ལ་འ�་མི་�ོག་པའི། །ཡེ་ཤེས་�མ་པར་�ིན་
པ་བཞིན། །ས་ག�མ་�ེས་འ�ེལ་�ི་མ་�མས། །ས་འདམ་གོས་བཞིན་ཤེས་�་�ེ། །བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་�ོ་�ེ་�འི། །ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ིས་གཞོམ་�་ཡིན། །ཅེས་སོ། །ག�མ་པ་�ིང་པོའ་� རང་བཞིན་བ�ན་པ་ནི། དེ་�་�འི་
ཁམས་�ང་�བ་�ི་�ིང་པོ་སེམས་ཅན་ལ་�ན་�བ་�་ཡོད་པ་དེ་ཡང་རང་བཞིན་�ིས་དག་ཅིང་ཡོན་ཏན་�ོགས་པའི་ཆ་ནས་ཆོས་�ི་�འི་རང་བཞིན་ཞེས་�་�ེ། པ�འི་ཁོང་གི་སངས་�ས་དང་། �ང་�ི་དང་། འ�འི་
 ༄༅། །�ིང་པོའ་� དཔེ་ག�མ་�ིས་བ�ན་ཏོ། །རང་ལ་ཡོད་�གས་�་མི་འ�ར་འ�ས་མ་�ས་པའི་ཆ་ནས་དེ་བཞིན་ཉིད་�ི་རང་བཞིན་ཞེས་�་�ེ། གསེར་�ི་དཔེ་གཅིག་གིས་བ�ན་ཏོ། །ལམ་�ངས་

�བ་མཐའ་
ནས་�ི་མ་�ལ་�ོབས་�ིས་�་ག�མ་བ�ེད་པ་�ར་�ང་བའི་ཆ་ནས་རིགས་�ི་རང་བཞིན་ཞེས་�་�ེ། གཏེར་དང་ཤིང་དང་། རིན་པོ་ཆེའི་�་དང་། འཁོར་ལོས་�ར་བ་དང་། གསེར་�ི་ག�གས་�ི་དཔེ་�ས་བ�ན་ཏོ། །
ཡང་�ད་�་མ་ལས། འདི་ཡི་རང་བཞིན་ཆོས་�་དང་། །དེ་བཞིན་ཉིད་དང་རིགས་�ང་དེ། །དེ་ནི་དཔེ་ག�མ་གཅིག་དང་ནི། །�་�མས་�ིས་ནི་ཤེས་པར་�། །ཞེས་སོ། །དེའང་ད་�་�ི་མ་དང་བཅས་པའི་�ས་ནའང་

16-183
གོ་གཉིས། ཁམས་འདི་ཉིད་གང་གི་དཔེས་�ང་གོ་དོན་ལེགས་པར་མི་�ོངས་པས། ཆོས་�་ཉིད་དཔེར་�་�ེ། འཇིག་�ེན་འདས་�ིར་འཇིག་�ེན་ན། །འདི་ལ་དཔེ་ནི་མི་དམིགས་པས། །དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཉིད་�ི་ཁམས། །འ�་
བ་ཉིད་�་བ�ན་པ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །འ�་བ་བ�ན་པའི་ཆོས་�་གཉིས་ཏེ། �ལ་�་ཁམས་དང་། �ལ་འ�ས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ངོ་བོ་རང་གི་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་སོ། །དེ་དང་�ེས་�་མ�ན་པའི་དམ་པའི་ཆོས་�ང་
དང་�ོགས་པའི་བདག་ཉིད་�མ་པ་གཉིས་�ང་བ�ས་ཏེ། ཆོས་�་�མ་གཉིས་ཤེས་�་�ེ། །ཆོས་ད�ིངས་ཤིན་�་�ི་མེད་དང་། །དེ་ཡི་�་མ�ན་ཟབ་པ་དང་། །�་ཚ�གས་�ལ་ནི་�ོན་པའོ། །ཞེས་སོ། །དེའང་�འི་ཆོས་
མཛ�ད།
 �ས་�ན་ལ་�བ་�ེ་དེའི་འ�ེལ་བ་ལས། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཆོས་�ི་�ས་�ས་པ་མེད་པའི་སེམས་ཅན་�ི་ཁམས་ལ་�བ་པའི་དོན་�ི་དབང་�་�ས་ནས། སེམས་ཅན་འདི་དག་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ིང་པོ་ཅན་
ཡིན་ནོ་ཞེས་བ�ན་ཏོ། །གང་ཞིག་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཆོས་�ི་�་ལས་�ི་རོལ་�་�ར་པའི་སེམས་ཅན་དེ་ནི་འགའ་ཡང་སེམས་ཅན་�ི་ཁམས་ན་མེད་དེ། ནམ་མཁའི་ཁམས་�ི་ག�གས་�ི་ཁམས་བཞིན་ནོ་ཞེས་
སོ། །རང་བཞིན་འཕོ་འ�ར་མེད་པ་ཡང་། །རང་བཞིན་འ�ར་བ་མེད་པ་དང་། །དགེ་དང་�མ་པར་དག་པའི་�ིར། །དེ་བཞིན་ཉིད་འདི་གསེར་�ི་ནི། །ག�གས་དང་འ�་བར་བ�ོད་པ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །རིགས་�ི་རང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-184
བཞིན་ནི་ཡོན་ཏན་�ེ་བའི་ཆ་ནས་བ�ོད་པ་�ེ། གཏེར་དང་ཤིང་གི་དཔེ་བ�ོད་ཟིན་ཏོ། །དེ་�་�འི་ཁམས་དོན་དམ་�ི་ངོ་བོ་ནི་ཚ�གས་�ོར་�་ཡོད་ངེས་�མ་�་ཡིད་ད�ོད་�ི་མོས་པ་ལས་མངོན་�མ་�་མི་མཐོང་ངོ་། །ས་
དང་པོ་ནས་�ོགས་རེ་མཐོང་ལ། སངས་�ས་�ི་སར་རང་བཞིན་ཅི་ཡིན་པ་མངོན་�མ་�་�ར་ནས་གཟིགས་ཏེ། ཉི་མ་ཤར་ཡང་མིག་མེད་པས་མི་མཐོང་ལ། ཡོད་པས་མཐོང་བ་བཞིན་ཏེ། རང་�ང་�མས་�ི་དོན་དམ་
�ེ། །དད་པ་ཉིད་�ིས་�ོགས་�་ཡིན། །ཉི་མའི་ད�ིལ་འཁོར་འོད་འབར་ཡང་། །མིག་མེད་པས་ནི་མཐོང་བ་མེད། །ཅེས་སོ། །དེ་བས་ན་ཉན་རང་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་�ེ་འཕགས་པ་འོག་མ་ག�མ་�ིས་ཇི་�་བ་བཞིན་
 ༄༅། །མི་མཐོང་ལ། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་འཕགས་པས་�་�ང་གིས་མཐོངས་�ི་ཉི་མ་མཐོང་བ་ཙམ་ལས་�ལ་ཁམས་ཐམས་ཅད་�་�བ་པའི་ཉི་མ་མི་མཐོང་བ་བཞིན་ཏེ། བཙས་པའི་�ིམ་ནས་�་

�བ་མཐའ་
�ང་གིས། །ཉི་མའི་ག�གས་བཞིན་འཕགས་པས་�ང་། །ཞེས་པ་དང་། སངས་�ས་�ིས་ཐམས་ཅད་གཟིགས་པར་�ད་�་མའི་འ�ེལ་པར། �ིན་མཐོངས་མཁའ་ལ་ཉི་བཞིན་འདིར་�ོད་�ོགས་གཅིག་�ོ་�ོས་ཅན། །
�ོ་མིག་དག་པའི་འཕགས་�མས་�ིས་�ང་ཐམས་ཅད་རབ་�་མཐོང་མ་ལགས། །བཅོམ་�ན་འདས་�ོད་ཆོས་�་�མ་དག་�ོ་�ོས་མཐའ་ཡས་པས། །ཤེས་�་མཐའ་མེད་མཁའ་ད�ིངས་�བ་པ་དེ་དག་གིས་�ན་

16-185
གོ་ག�མ། མཐོང་། །ཞེས་ག�ངས་སོ། །དེའང་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ད�ིངས་ཡིན་ལ། འདིའི་རང་བཞིན་མཐོང་བས་དོན་དམ་བདེན་པ་མཐོང་ཞེས་�འི། ཅིར་ཡང་མེད་པའི་�ོང་ཉིད་�ང་དོན་དམ་བདེན་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེའང་
�ིས་པ་སོ་སོ་�ེ་བོ་དང་། ལས་དང་པོ་དག་བདག་�་ཞེན་པའི་གཉེན་པོར་བདག་མེད་པ་ལ་སོགས་པ་བ�ན་པ་ཡིན་�ིས། དོན་ལ་ད�ིངས་འོད་གསལ་བ་འ�ས་མ་�ས་ཤིང་�ན་�བ་�་ཡོད་པ་ཤེས་པར་�་�ེ། དེ་ཉིད་
ལས། མདོར་བ�ས་ན་གང་ཟག་བཞི་པོ་འདི་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ིང་པོ་མཐོང་བ་ལ་མིག་དང་མི་�ན་པར་བཞག་�ེ། བཞི་གང་ཞེ་ན་འདི་�་�ེ། སོ་སོ་�ེ་བོ་དང་། ཉན་ཐོས་དང་། རང་སངས་�ས་དང་། ཐེག་པ་
མཛ�ད།
 ལ་གསར་�་�གས་པའི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་�ེ། ཇི་�ད་�། བཅོམ་�ན་འདས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ིང་པོ་འདི་ནི། འཇིག་ཚ�གས་ལ་�་བར་�ང་བ་�མས་དང་། �ིན་ཅི་ལོག་ལ་མངོན་པར་དགའ་བ་�མས་དང་།
�ོང་པ་ཉིད་ལ་སེམས་�མ་པར་གཡེངས་བ་�མས་�ི་�ོད་�ལ་མ་ལགས་སོ་ཞེས་ག�ངས་པ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །བཞི་པ་རིགས་བ�ེན་པའི་འཐད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། དོགས་པ་གཅད་པའི་�ོ་ནས་�ི་བ་དང་། དེའི་ལན་
བཤད་པའོ། །དང་པོ་ནི། �ིན་དང་�ི་ལམ་�་བཞིན་དེ་དང་དེར། །ཤེས་�་ཐམས་ཅད་�མ་�ན་�ོང་པ་ཞེས། །ག�ངས་ནས་ཡང་འདིར་�ལ་�མས་སེམས་ཅན་ལ། །སངས་�ས་�ིང་པོ་ཡོད་ཅེས་ཅི་�ེ་ག�ངས། །ཞེས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-186
པ་�ེ། དེའང་བཀའ་བར་པ་ཆོས་ཐམས་ཅད་མི་�ག་པ་�ིན་�་�་དང་། མི་བདེན་པ་�ི་ལམ་�་�་དང་། �་�ེན་ཚ�གས་�ང་རང་བཞིན་མེད་པ་�་མ་�་�་ལ་སོགས་པ་ག�ངས་ལ། འདིར་ཡེ་ནས་འ�ར་མེད་�་ཡོད་
པས་�ག་པ་དང་། རང་བཞིན་�་གནས་པས་དབེན་པ་དང་། �་�ེན་�ིས་མ་བ�ེད་པས་འ�ས་མ་�ས་�་བ�ན་པ་དག་འགལ་བའི་�ིར་ཇི་�ར་ལགས་ཞེས། �ོ་དམན་�མས་�ི་དགོས་པ་བ�་བའི་ལན་�། �ིང་པོ་
འདིའང་�ོན་དང་འ�ས་�ས་པ་ལ་སོགས་པས་�ོང་པའི་�ིར་�ོང་པ་ཡིན་�ིས། རང་གི་ཡོན་ཏན་�ི་ཆོས་འདོར་པའི་�ོང་པ་མ་ཡིན་ཏེ། �མ་ད�ེར་བཅས་པའི་མཚན་ཉིད་ཅན། །�ོ་�ར་དག་གིས་ཁམས་�ོང་གིས། །�མ་
 ༄༅། །ད�ེར་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཅན། །�་མེད་ཆོས་�ིས་�ོང་མ་ཡིན། །ཅེས་�ར་ཡང་བ�ོད་ཟིན་ཏོ། །གཉིས་པ་དེའི་ལན་བཤད་པ་ནི། ཡང་དག་པའི་མཐའ་རང་བཞིན་�མ་དག་གི་ཁམས་ནི་འ�ས་མ་

�བ་མཐའ་
�ས་པ་ནམ་མཁའ་�་�་ལ། ལས་དང་ཉོན་མོངས་པ་དང་འཁོར་བའི་བདེ་�ག་�ེན་པ་�མས་�ིན་�ར་�ང་�ེ། དེའང་ཉོན་མོངས་པ་�ལ་བཞིན་མ་ཡིན་པའི་ཡིད་ལ་�ེད་པས་�ག་བ�ལ་བ་ནི་�ིན་དང་འ�་ལ། ལས་
ནི་རང་བཞིན་མེད་ལ་�ང་བས་�ི་ལམ་�ི་�མ་པ་�་�། ཉོན་མོངས་པ་དང་ལས་�ིས་བ�ེད་པའི་�ང་པོ་�མས་ནི་�་མ་དང་། �ལ་པ་�ར་བ�ན་པས། བདག་�་མངོན་པར་ཞེན་པ་མཐའ་གཅིག་�་འཛ�ན་པའི་གཉེན་

16-187
གོ་བཞི། པོ་�ེད་ལ། དེའི་འོག་�་�ོང་པ་ཉིད་ལ་མཐར་འཛ�ན་པའི་�ོ་�ར་�་ཞེན་པ་ལ་སོགས་པའི་ཉེས་པ་�་འ�ང་བས། དེ་དག་བསལ་བའི་�ིར་ཁམས་དོན་དམ་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ིང་པོ་བ�ན་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས། ཡང་
དག་མཐའ་ནི་འ�ས་�ས་�ི། །�མ་པ་ཐམས་ཅད་དབེན་པ་�ེ། །ཉོན་མོངས་ལས་དང་�མ་�ིན་དོན། །�ིན་ལ་སོགས་པ་བཞིན་�་བ�ོད། །ཉོན་མོངས་�ིན་འ�་�་བ་ཡིས། །ལས་ནི་�ི་ལམ་ལོངས་�ོད་བཞིན། །
ཉོན་མོངས་ལས་�ི་�མ་པར་�ིན། །�ང་པོ་�་མ་�ལ་པ་བཞིན། །�ར་ནི་དེ་�ར་�མ་བཞག་ནས། །�ར་ཡང་�་མའི་�ད་འདིར་ནི། །ཉེས་པ་�་དག་�ང་བའི་�ིར། །ཁམས་ཡོད་ཉིད་ཅེས་བ�ན་པ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །
མཛ�ད།
 ཉེས་པ་�་གང་ཞེ་ན། སེམས་�མ་སེམས་ཅན་དམན་ལ་བ�ས་པ་དང་། །ཡང་དག་མི་འཛ�ན་ཡང་དག་ཆོས་ལ་�ར། །བདག་ཅག་�ག་པའི་�ོན་�་གང་དག་ལ། །ཡོད་པ་དེ་དག་དེ་�ོང་དོན་�་ག�ངས། །དེའང་�ང་
�བ་�ི་�ིང་པོ་རང་ལ་ཡོད་པར་མ་མཐོང་བས། བདག་�་�ས་སངས་�ས་མི་ཐོབ་ཅེས་སེམས་�མ་ནས་�ང་�བ་�་སེམས་མི་བ�ེད་པ་དང་། བ�ེད་�ང་བདག་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་གཞན་ཐ་མལ་པ་ཞེས་སེམས་
ཅན་ལ་བ�ས་པས་ལམ་གོང་མ་ཐོབ་པའི་གེགས་�ེད་པ་དང་། �ོང་ཉིད་མཐར་འཛ�ན་�ི་དབང་གིས་དོན་དམ་པའི་རང་བཞིན་ཆོས་�ི་ད�ིངས་ལ་མི་འ�ག་པས་ཡང་དག་པར་མི་འཛ�ན་པ་དང་། �ག་ཆད་�་�ང་བས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-188
ཡང་དག་པའི་ཆོས་ལ་�ར་བ་འདེབས་པ་དང་། བདག་དང་སེམས་ཅན་མཉམ་པར་མ་མཐོང་བས། བདག་གཞན་�་འཛ�ན་པའི་ཉེས་པ་འ�ང་བ་�ེ། འདི་�ར་དེ་ནི་མ་ཐོས་པས། །བདག་ལ་བ�ས་པའི་ཉེས་པ་ཡིས། །
སེམས་ནི་�མ་པ་འགའ་ཞིག་ལ། །�ང་�བ་སེམས་ནི་�ེ་མི་འ�ར། །གང་ལ་�ང་�བ་སེམས་�ེས་པས། །བདག་ལ་མཆོག་ཅེས་�ོམ་པ་ན། །�ང་�བ་སེམས་མ་བ�ེད་པ་ལ། །དམན་པའི་འ�་ཤེས་རབ་�་འ�ག །དེ་
�ར་སེམས་པ་འདི་ལ་ནི། །ཡང་དག་ཤེས་པ་མི་�ེ་བ། །དེས་ན་ཡང་དག་མི་འཛ�ན་ཅིང་། །ཡང་དག་དོན་དེ་རིག་མི་འ�ར། །བཅོས་མ་�ོ་�ར་པ་ཉིད་�ིར། །སེམས་ཅན་�ོན་དེ་ཡང་དག་མིན། །ཡང་དག་ཉིད་དེ་བདག་
 ༄༅། །མེད་པ། །ཡོན་ཏན་རང་བཞིན་དག་པ་ཡིན། །ཡང་དག་མིན་པའི་ཉེས་འཛ�ན་ཅིང་། །ཡང་དག་ཆོས་ལ་�ར་འདེབས་པས། །�ོ་�ན་བདག་དང་སེམས་ཅན་ནི། །མ�ངས་མཐོང་�མས་པ་ཐོབ་མི་

�བ་མཐའ་
འ�ར། །ཅེས་སོ། །དེ་�་�འི་ཁམས་རང་གཞན་ལ་�ན་�བ་�་ཡོད་པར་ཤེས་ན། རང་གི་སེམས་ཐར་བར་བ�བ་པ་ལ་དཀའ་བ་མེད་པར་ཤེས་ཏེ་�ོ་བ་དང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སངས་�ས་བཞིན་�་�ས་པས་
འཚ�་བ་དང་གནོད་པ་མེད་�ི་�ེང་�་ཕན་འདོགས་པ་དང་། དོན་དམ་པའི་ད�ིངས་�ོགས་པའི་ཤེས་རབ་དང་། གནས་�གས་མཐོང་བའི་ཡེ་ཤེས་དང་། �མས་པ་ཚད་མེད་པའི་ད�ིལ་འཁོར་�ས་པས་གཞན་དོན་བ�བ་

16-189
གོ་�། པར་�ས་པ་�ེ། འདི་�ར་དེ་ནི་ཐོས་པ་ལས། །�ོ་དང་�ོན་པ་བཞིན་�ས་དང་། །ཤེས་རབ་ཡེ་ཤེས་�མས་ཆེན་�ེ། །ཆོས་�་�ེ་�ིར་དེ་ལས་ནི། །ཁ་ན་མ་ཐོ་མེད་མ�ངས་�། །�ོན་མེད་ཡོན་ཏན་�ན་པ་དང་། །བདག་
དང་སེམས་ཅན་མ�ངས་�ས་ཏེ། །སངས་�ས་ཉིད་ནི་�ར་�་ཐོབ། །ཅེས་སོ། །རིགས་�ི་�མ་པར་གཞག་པ་འདི་ནི་�ང་དོན་�་མི་�་བར། ངེས་དོན་འབའ་ཞིག་�་བ�ང་�ེ་ཤེས་པར་�འོ། །གནས་འདི་ཐེག་པ་ཆེན་
པོའ་� �ལ་རབ་�་གཅེས་ཤིང་�ོགས་པར་དཀའ་བའི་�ིར་འདིར་�ས་པར་བཤད་པའང་དེ་ཡིན་ནོ། །དོན་གཉིས་པ་རིགས་ཅན་�ི་སེམས་ཇི་�ར་བ�ེད་པའི་�ལ་ལ་ག�མ་�ེ། སེམས་བ�ེད་�ི་རང་བཞིན་ཤེས་པར་�་
མཛ�ད།
 བ། ཤེས་ནས་ཇི་�ར་བ�ེད་པའི་�ལ། བ�ང་�་བ�བ་པའི་རིམ་པའོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ེན་དང་རང་བཞིན་ནོ། །དང་པོ་ནི་སེམས་ཙམ་པ་�ར་ན་སོ་སོར་ཐར་པ་རིགས་བ�ན་དང་�ན་པ་ནི་�ས་�ི་�ེན་�་
འདོད་དེ། ལམ་�ོན་ལས། སོ་སོར་ཐར་བའི་རིགས་བ�ན་�ི། །�ག་�་�ོམ་གཞན་�ན་པ་ལ། །�ང་�བ་སེམས་དཔའི་�ོམ་པ་ཡི། །�ལ་བ་ཡོད་�ིས་གཞན་�་མིན། །ཅེས་སོ། །ད�་མ་བའི་�གས་�ི་ཐེག་ཆེན་ལ་
མོས་ཤིང་སངས་�ས་ཐོབ་འདོད་ཅན་�ི་�་དང་�་ལ་སོགས་པ་ལའང་�ེ་བར་འདོད་དེ། ཤེས་རབ་�ི་ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་བ�ད་�ོང་པ་ལས། དེའི་ཚ�་�འི་�་ཉི་�ིས་�་ན་མེད་པའི་�ང་�བ་�་སེམས་བ�ེད་དོ་ཞེས་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-190
དང་། �་མཚ�ས་�ས་པ་ལས། �་ཉིས་�ི་ཉིས་�ོང་གིས་�ང་�བ་�་སེམས་བ�ེད་དོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་། �མ་བར་མ་ལས། དེའི་ཚ�་�་དང་�་དང་�་མ་ཡིན་དང་ནམ་མཁའ་�ིང་དང་མིའམ་ཅི་དང་�ོ་འ�ེ་ཆེན་
པོ་བ�ང་བ་ལས་འདས་པ་དག་གིས་�་ན་མེད་པའི་�ང་�བ་�་སེམས་བ�ེད་དོ་ཞེས་སོ། །�ེས་ཟིན་གནས་པའི་�ེན་ནི་འ�ོ་བ་རིགས་�་གང་ལའང་�ང་ངོ་། །བ�ལ་བཟང་ལས། �ལ་བ་ཕན་བཞེད་�ོང་དཔོན་�ར་
པའི་ཚ�། །དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་བསོད་ནམས་འོད་དེ་ལ། །ཉིན་གཅིག་�ོག་གཅོད་�ོམ་པ་�ངས་ནས་ནི། །དང་པོ་�ང་�བ་མཆོག་�་སེམས་བ�ེད་དོ། །ཞེས་པས། སེམས་བ�ེད་�ི་�ེན་�་སོ་སོར་ཐར་བའི་�ོམ་པ་
 ༄༅། །དགོས་པ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། དེ་ནི་ད�་མ་བའི་སེམས་བ�ེད་ཡིན་ཡང་ཉིན་གཅིག་གི་�ོག་གཅོད་�ོང་བ་ཙམ་སོ་སོར་ཐར་པའི་�ོམ་པ་མ་ཡིན་ལ། �་དགེ་�་དེ་ལ་བ�ེན་ནས་སེམས་བ�ེད་པ་

�བ་མཐའ་
ཡིན་�ི་�ེན་�་བཤད་པའང་མ་ཡིན་ནོ། །བསམ་པའི་�ེན་ནི་དད་སོགས་བསོད་ནམས་�ི་�ོ་�ད་པར་ཅན་དང་�ན་པའོ། །གཉིས་པ་རང་བཞིན་ལ་ག�མ་�ེ། ངོ་བོ། �། འ�ས་�འོ། །དང་པོ་ལ་མཚན་ཉིད། ད�ེ་བ།
སོ་སོའ་� དོན་དང་ག�མ་ལས། དང་པོ་ནི་ཐེག་ཆེན་ལམ་�ི་སེམས་གང་ཡིན་མཚན་གཞི། �ང་�བ་སེམས་�ི་ཐ་�ད་�་�ང་�་མཚ�ན། གཞན་དོན་�་�ོགས་པའི་�ང་�བ་ཐོབ་འདོད་�ི་སེམས་�ོན་འ�ག་གིས་བ�ས་

16-191
གོ་�ག པ་གང་ཞིག་ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་�ག་གི་ངོ་བོར་�ར་པ་�ེ། མངོན་�ོགས་�ན་ལས། སེམས་བ�ེད་པ་ནི་གཞན་དོན་�ིར། །ཡང་དག་�ོགས་པའི་�ང་�བ་འདོད། །ཅེས་སོ། །ད�ེ་ན་བ�ན་ལས། གཉིས་ཚན་�ི་�ོ་ནས་
ད�ེ་བ་ནི། �ོད་འ�ག་ལས། �ང་�བ་སེམས་དེ་མདོར་བ�ས་ན། །�མ་པ་གཉིས་�་ཤེས་�་�ེ། །�ང་�བ་�ོན་པའི་སེམས་དང་ནི། །�ང་�བ་འ�ག་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ཞེས་པའང་�་ངན་འདས་པ་ལས། �ན་�ོབ་
དོན་དམ་ད�ེ་བ་ཡིས། །�ང་�བ་སེམས་དེ་�མ་གཉིས་ཏེ། །སེན་�་པ་ཡི་�་བཞིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །ག�མ་ཚན་�ིས་ད�ེ་ན། �ལ་�ིམས་ག�མ་�ི་རིམ་པས། དག་པར་�ེད་པ་�ལ་�ིམས་�ི་བ�བ་པ། གནས་པར་
མཛ�ད།
 �ེད་པ་སེམས་�ི་བ�བ་པ། �ོལ་བར་�ེད་པ་ཤེས་རབ་�ི་བ�བ་པའི་སེམས་ག�མ་�ི་�མ་པ་ག�མ་མོ། །བཞི་ཚན་�ིས་ད�ེ་ན། ཚ�གས་�ོར་ན་ཡོད་པ་མོས་པས་�ོད་པའི་སེམས་བ�ེད། ས་བ�ན་པ་མན་ཆད་དང་
པོ་ཡན་ཆད་ན་ཡོད་པ་�ག་བསམ་�མ་དག་གི་སེམས་བ�ེད། དག་པ་ས་ག�མ་ན་ཡོད་པ་�མ་པར་�ིན་པའི་སེམས་བ�ེད། སངས་�ས་�ི་ས་ན་ཡོད་པ་�ིབ་པ་�ངས་པའི་སེམས་བ�ེད་དེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། སེམས་
བ�ེད་དེ་ནི་ས་�མས་ལ། །མོས་དང་�ག་བསམ་དག་པ་དང་། །�མ་པར་�ིན་པ་གཞན་�་འདོད། །དེ་བཞིན་�ིབ་གཉིས་�ངས་པའོ། །ཞེས་སོ། །�་ཚན་�ིས་ད�ེ་ན། ལམ་�འི་སེམས་བ�ེད་པ་�འོ། །�ག་ཚན་�ིས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-192
ད�ེ་ན། ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་�ག་གི་�ག་�ེ་�མ་བར་མ་ལས། ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་�ག་དང་�ན་པའི་སེམས་བ�ེད་པ་�ག་པོ་གང་དང་�ན་པས་ཞེས་སོ། །ས་མཚམས་�ི་ད�ེ་བ་དཔེས་མཚ�ན་པ་ཉི་�་�་གཉིས་ཏེ། མངོན་
�ོགས་�ན་ལས། དེ་ཡང་ས་གསེར་�་བ་མེ། །གཏེར་དང་རིན་ཆེན་འ�ང་གནས་མཚ�། །�ོ་�ེ་རི་�ན་བཤེས་གཉེན་དང་། །ཡིད་བཞིན་ནོར་�་ཉི་མ་�། །�ལ་པོ་མཛ�ད་དང་ལམ་པོ་ཆེ། །བཞོན་པ་བཀོད་མའི་�་དང་
ནི། །�་བ�ན་�་བོ་�ིན་�མས་�ི། །�མ་པ་ཉི་�་�་གཉིས་སོ། །ཞེས་སོ། །དཔེ་དེ་དག་གིས་མཚ�ན་པའི་དོན་ནི། འ�ེལ་པ་ལས། འ�ན་པ་དང་། བསམ་པ་དང་། �ག་པའི་བསམ་པ་དང་། �ོར་བ་དང་། �ིན་པ་དང་།
 ༄༅། །�ལ་�ིམས་དང་། བཟོད་པ་དང་། བ�ོན་འ�ས་དང་། བསམ་གཏན་དང་། ཤེས་རབ་དང་། ཐབས་ལ་མཁས་པ་དང་། �ོན་ལམ་དང་། �ོབས་དང་། ཡེ་ཤེས་�ི་ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་དང་། མངོན་

�བ་མཐའ་
པར་ཤེས་པ་དང་། བསོད་ནམས་དང་། ཡེ་ཤེས་དང་། �ང་�བ་�ི་�ོགས་དང་། མ�ན་པའི་ཆོས་དང་། �ིང་�ེ་དང་། �ག་མཐོང་དང་། ག�ངས་དང་། �ོབས་པ་དང་། ཆོས་�ི་དགའ་�ོན་དང་། བ�ོད་པ་གཅིག་པའི་
ལམ་དང་། ཆོས་�ི་�་དང་�ན་པ་ནི་ཞེས་སོ། །དེའང་དང་པོ་ག�མ་ནི་ཚ�གས་ལམ་ག�མ་ལའོ། །�ོར་བ་ནི་�ོར་ལམ་ནའོ། །�ིན་པ་ནས་ཡེ་ཤེས་�ི་བར་བ�་ནི་ས་བ�་ལའོ། །མངོན་ཤེས་ནས་ག�ངས་�ོབས་�ི་བར་

16-193
གོ་བ�ན། �་ནི་དག་པ་ས་ག�མ་ལའོ། །�ི་མ་ག�མ་པོ་ས་བ�་པའི་�ོར་བ་དང་། དངོས་གཞི་�ེས་ག�མ་ན་ཡོད་དོ། །དེའང་ཁས་�ངས་པའི་ཆོ་གས་ཐོབ་པའི་སེམས་བ�ེད་ནི་�ོབ་ལམ་ན་ཡོད་�ི་སངས་�ས་�ི་ས་ན་མེད་དོ། །
�གས་�ེ་ཆེན་པོ་�ིབ་པ་དང་�ལ་བའི་སེམས་བ�ེད་�ིས་དོན་མཛད་པ་ནི་སངས་�ས་�ི་ས་ན་ཡོད་པར་ཤེས་པར་�འོ། །སོ་སོའ་� དོན་ལ་བ�ན་ལས། �ོན་འ�ག་གི་དོན་ནི། གཞན་དོན་�་བསམ་པས་�ོན་པ་ནི་འ�ོ་
བར་འདོད་པ་�་�་�ོན་པ་སེམས་བ�ེད། འ�ག་པས་�ོད་པ་འ�ོ་བཞིན་པ་�་�་འ�ག་པའི་སེམས་བ�ེད་དེ། �ོད་འ�ག་ལས། འ�ོ་བར་འདོད་དང་འ�ོ་བ་ཡི། །�ེ་�ག་ཇི་�ར་ཤེས་པ་�ར། །དེ་བཞིན་མཁས་པས་
མཛ�ད།
 འདི་གཉིས་�ི། །�ེ་�ག་རིམ་བཞིན་ཤེས་པར་�། །ཞེས་སོ། །བ�བ་པ་ག�མ་�ི་དོན་ནི་མི་དགེ་བའི་�ོགས་ལས་�ད་�ོམ་པ་ནི་�ལ་�ིམས། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ་སོགས་པ་དགེ་བ་གོང་མར་�ེལ་བ་ནི་སེམས། དོན་
གཉིས་བ�བ་ཅིང་ཤེས་�་འ�ེད་པ་ནི་ཤེས་རབ་�ི་བ�བ་པའོ། །ས་རིམ་�ི་དོན་ནི་རིགས་ལ་མོས་པས་�ི་�ལ་�་�ེད་�ས་མོས་པས་�ོད་པ་�ོགས་རེ་མཐོང་བ་ན་�ག་བསམ་དག་པ། ཞིང་ཁམས་དག་པ་ལ་སོགས་པ་
དབང་ཐོབ་�ས་�མ་པར་�ིན་པ། དེ་བཞིན་ཉིད་�ིབ་པ་�ན་དང་�ལ་�ས་�ིབ་པ་�ངས་པའི་སེམས་བ�ེད་ཅེས་�འོ། །ལམ་�འི་དོན་ནི་ལས་དང་པོ་པའི་ཚ�། ཐོས་བསམ་དང་བསོད་ནམས་�ི་ཚ�གས་གཙ�་ཆེར་�ོད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-194
པས་ཚ�གས་ལམ། �མ་པར་མི་�ོག་པའི་ཡེ་ཤེས་མཐོང་ལམ་ལ་�ོར་བས་�ོར་ལམ། ཆོས་ཉིད་དངོས་�་མཐོང་བས་མཐོང་ལམ། མཐོང་ཟིན་�ོམ་པར་�ེད་པས་�ོམ་ལམ། བ�བ་�་མཐར་�ག་ནས་བ�ོམ་�་མེད་པས་
མི་�ོབ་པའི་ལམ་ཞེས་�འོ། །ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་�ག་གི་དོན་ནི་ཡོ་�ད་སེར་�་མེད་པར་གཞན་ལ་གཏོང་སེམས་དགེ་བ་�ིན་པ། ཉེས་�ོད་ལས་སེམས་བ�ང་བ་�ལ་�ིམས། �མ་འཚ�་བཟོད་པས་བཟོད་པ། དགེ་བ་ལ་
�ོ་བས་བ�ོན་འ�ས། དམིགས་པ་གཅིག་ལ་�ེ་གཅིག་�་འཇོག་པས་བསམ་གཏན། ཆོས་�ི་རང་བཞིན་ཤེས་པ་ཤེས་རབ་བོ། །ས་མཚམས་དཔེའི་�ོ་ནས་ཤེས་པའི་དོན་ལ། �ོབ་དཔོན་མཆེ་བའི་�ེ་ལ་སོགས་པ་འཇིག་
 ༄༅། །�ེན་པའི་ལམ་ཐམས་ཅད་�ོན་པ་དང་། བདེན་མཐོང་ཡན་ཆད་�ི་སེམས་བ�ེད་འ�ག་པར་འདོད་ལ། ཨ་�་ཀ་ར་ལ་སོགས་པ་ཁ་ཅིག་ཚ�གས་ལམ་པའི་སེམས་བ�ེད་�ང་འ�ིང་ཆེ་ག�མ་�ོན་

�བ་མཐའ་
པར་འདོད་ལ། �ོར་ལམ་ཡན་ཆད་བ�་ད�་པོ་རིལ་པོར་འ�ག་པར་འདོད་དེ། འ�ན་སོགས་ག�མ་�ི་ད�ེ་བ་ཡིས། །�ོན་པའི་སེམས་ནི་�མ་པ་ག�མ། །འ�ག་པ་སེམས་ཞེས་�་བ་ནི། །�མ་པ་བ�་ད�་དག་�་
བཞེད། །ཅེས་སོ། །�་མཚ�་�ིན་ལ་སོགས་པ་�ང་�བ་ཐོབ་འདོད་�ི་�ོས་མ་བ�ེད་པ་�ོན་པ། བ�ེད་པ་འ�ག་པར་འདོད་པ་ལ་སོགས་པ་མང་ཡང་། འདིར་གཞན་དོན་�་�ང་�བ་འདོད་པ་ནི་�ོན་པ། �ོར་བས་�བ་

16-195
གོ་བ�ད། ནས་�གས་པ་ནི་འ�ག་པ་�ེ། ངོ་བོ་གཅིག་ལ་�ོག་པ་ཐ་དད་�་འདོད་པ་ཡིན་ནོ། །གཉིས་པ་�་ནི་སངས་�ས་ལ་དམིགས་པའི་འདོད་པའི་དད་པ། སེམས་ཅན་ལ་དམིགས་པ་�ིང་�ེ། �ང་�བ་སེམས་�ི་ཕན་ཡོན་ཐོས་
པ་དང་ག�མ་ལས་�ེ་བ་ཉིད་དེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། �ོགས་�ོབས་�་�ོབས་�་བའི་�ོབས། །ཐོས་�ོབས་དགེ་བ་གོམས་པ་ལས། །མི་བ�ན་པ་དང་བ�ན་འ�ང་བ། །གཞན་�ིས་བ�ན་པའི་སེམས་བ�ེད་བཤད། །
ཅེས་པ་དང་། དཀོན་མཆོག་ཏ་ལ་ལའི་མདོ་ལས། �ལ་དང་�ལ་བའི་ཆོས་ལ་དད་�ར་ཅིང་། །�ང་�བ་�་ན་མེད་ལ་དད་�ར་ལ། །�ལ་�ས་�མས་�ི་�ོད་ལ་དད་�ེད་ན། །�ོ་དང་�ན་པ་�མས་�ི་སེམས་�ེའོ། །
མཛ�ད།
 ཞེས་སོ། །འ�ས་�་ལ་གཉིས་ཏེ། གནས་�བས་དང་མཐར་�ག་གོ །དང་པོ་ལ་�་ལས། �ོད་པ་�བས་ཆེ་བ་ནི། མདོ་�ེ་�ན་ལས། �ོ་�ན་སེམས་མཆོག་�ེས་མ་ཐག་�་ཡང་། །མཐའ་ཡས་ཉེས་པ་�ེད་ལས་སེམས་
རབ་བ�མས། །གཉིས་འཕེལ་�ེད་པས་�ག་�་དགེ་བ་དང་། །བ�ེ་�ན་བདེ་དང་�ག་བ�ལ་དག་གིས་དགའ། །ཞེས་སོ། །དེ་ལ་གཞན་དག་གི་�ིར་བདག་གིས་དཀའ་བ་�ས་པ་ན། གཞན་བདེ་བས་དགའ་ལ། རང་
དཀའ་�ད་�ིས་�ག་བ�ལ་བ་ལ་དགའ་བ་�ེས་པའོ། །མཚན་དོན་�ན་ཐོབ་པ་ནི། �ོད་འ�ག་ལས། �ང་�བ་སེམས་�ེས་�ར་པའི་�ད་ཅིག་ལ། །འཁོར་བའི་བཙ�ན་རར་བ�མས་པའི་ཉམ་ཐག་�མས། །བདེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-196
གཤེགས་�མས་�ི་�ས་ཞེས་བ�ོད་�་ཞིང་། །འཇིག་�ེན་�་མིར་བཅས་པས་�ག་�ར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །འདོད་པའི་དོན་ཐམས་ཅད་འ�བ་པ་ནི། �ོང་པོ་བཀོད་པའི་མདོ་ལས། �ེ་�ལ་བའི་�ས་དག་གང་ཅི་འདོད་
�ང་�ང་�ེ་�་ན་མེད་པའི་�ང་�བ་�་སེམས་བ�ེད་ཅིག་དང་ཐོབ་པར་འ�ར་རོ་ཞེས་པ་དང་། �ང་�བ་�ི་སེམས་ནི་འདོད་པ་ཐམས་ཅད་འ�བ་པས་ཡིད་བཞིན་�ི་ནོར་�་�་�་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་ག�ངས་སོ། །
�ིག་པ་ཐམས་ཅད་ཟད་པར་�ེད་པ་ནི། �ོད་འ�ག་ལས། �ིག་པ་�ོབས་ཆེན་ཤིན་�་མི་བཟད་པ། །དེ་ནི་�ོགས་པའི་�ང་�བ་སེམས་མིན་པ། །དགེ་གཞན་གང་གིས་ཟིལ་�ིས་གནོན་པར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །དགེ་བ་
 ༄༅། །�བས་པོ་ཆེ་འཕེལ་བ་ནི། གསང་བ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པའི་མདོ་ལས། �ང་�བ་སེམས་�ི་བསོད་ནམས་གང་། །གལ་ཏེ་དེ་ལ་ག�གས་མཆིས་ན། །ནམ་མཁའི་ཁམས་ནི་�ན་བཀང་�ེ། །དེ་ནི་

�བ་མཐའ་
དེ་ལས་�ག་པར་འ�ར། །ཅེས་དང་། གཏམ་�ར། �ེས་�་གང་ཞིག་�ང་�བ་སེམས། །�ད་ཅིག་ཙམ་ཞིག་�ོམ་�ེད་པ། །དེ་ཡི་བསོད་ནམས་�ང་པོ་ནི། །�ལ་བ་ཡིས་�ང་བ�ང་མི་�ོད། །ཅེས་སོ། །མཐར་�ག་གི་
འ�ས་�་སངས་�ས་�ར་�་ཐོབ་པ་�ེ། �ོང་པོ་བཀོད་པ་ལས། �ར་�་�་ན་མེད་པའི་�ང་�བ་�་འཚང་�་བར་འདོད་ན་�་ན་མེད་པའི་�ང་�བ་�་སེམས་བ�ེད་པར་�འོ་ཞེས་པ་དང་། �ོད་འ�ག་ལས། གསེར་

16-197
གོ་ད�། འ�ར་�ི་ཡི་�མ་པ་མཆོག་�་�ར། །མི་གཙང་�ས་འདི་�ངས་ནས་�ལ་བའི་�། །རིན་ཆེན་རིན་ཐང་མེད་པར་བ�ར་བས་ན། །�ང་�བ་སེམས་ཞེས་�་བ་རབ་བ�ན་ག�ང་། །ཞེས་སོ། །དེའང་སེམས་མ་བ�ེད་ན་
སངས་�ས་�་མི་འ�བ་ལ་བ�ེད་ན་འ�བ་པའི་འཐད་པ་ཡང་། �ང་�བ་སེམས་འ�ེལ་ལས། �ང་�བ་སེམས་ནི་མ་བ�ེད་པར། །སངས་�ས་ནམ་ཡང་མི་འཐོབ་ཅིང་། །འཁོར་བར་བདག་གཞན་དོན་བ�བ་པའི། །
ཐབས་གཞན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་ཤེས་ནས་སེམས་བ�ེད་པའི་�ལ་ལ་ག�མ་ལས། �ོར་བ་ནི་དཀོན་མཆོག་གི་�ང་�་མཆོད་པ་བཤམས་�ེ། �ོབ་མས་�ག་དང་མ�ལ་�ལ་ལ། �ོབ་དཔོན་�ིས་
མཛ�ད།
 སེམས་བ�ེད་པའི་ཕན་ཡོན་ལ་སོགས་པས་�ོ་བཅོས་ཏེ། སེམས་ཙམ་པ་�ར་ན་བར་ཆད་�ི་བ་དང་བ�བ་པ་ཁས་�ང་པ་ལ་སོགས་པ་�ས་ནས་སེམས་བ�ེད་འབོགས་�ང་། འདིར་ད�་མ་པའི་�གས་�ིས། �ག་
འཚལ་བ། མཆོད་པ་འ�ལ་བ། �ིག་པ་བཤགས་པ། དགེ་ལ་ཡི་རང་བ། ཆོས་�ི་འཁོར་ལོ་བ�ོར་བ་�་ངན་ལས་མི་འདའ་བར་གསོལ་བ། དགེ་བ་སེམས་ཅན་ལ་བ�ོ་བ་�ེ། ཡན་ལག་བ�ན་པ་�ས་བ�ས་གང་�ང་
�ས་ལ། དངོས་གཞི་ནི། �ོགས་བ�་ན་བ�གས་པའི་སངས་�ས་བཅོམ་�ན་འདས་�མས་དང་། �་མ་�ོ་�ེ་འཛ�ན་པ་ཆེན་པོ་�མས་དང་། ས་ཆེན་པོ་ལ་བ�གས་པའི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་�མས་དགོངས་�་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-198
གསོལ། ཇི་�ར་�ོན་�ི་བདེར་གཤེགས་�ིས། །�ང་�བ་�གས་ནི་བ�ེད་པ་དང་། །�ང་�བ་སེམས་དཔའི་བ�བ་པ་ལ། །དེ་དག་རིམ་བཞིན་གནས་པ་�ར། །དེ་བཞིན་འ�ོ་ལ་ཕན་དོན་�། །�ང་�བ་སེམས་ནི་
བ�ེད་བ�ི་ཞིང་། །དེ་བཞིན་�་ནི་བ�བ་པ་ལའང་། །རིམ་པ་བཞིན་�་བ�བ་པར་བ�ི། །ཞེས་པ་ལན་ག�མ་བ�ོད་དོ། །�ེས་ནི་ཕན་ཡོན་བ�ོད་པས་�ོ་བར་�་�ེ། �ོད་འ�ག་ལས། དེང་�ས་བདག་ཚ�་འ�ས་�་
ཡོད། །མི་ཡི་�ིད་པ་ལེགས་པར་ཐོབ། །དེ་རིང་སངས་�ས་རིགས་�་�ེས། །སངས་�ས་�ས་�་ད་�ར་ཏོ། །ད་ནི་བདག་གིས་ཅི་ནས་�ང་། །རིགས་དང་མ�ན་པའི་ལས་བ�མ་�ེ། །�ོན་མེད་བ�ན་པའི་རིགས་འདི་
 ༄༅། །ལ། །�ོག་པར་མི་འ�ར་དེ་�ར་�། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་བ�ོད་ནས། �ང་ཐབས་�ང་བཤད་དོ། །ག�མ་པ་བ�ང་�་བ�བ་པའི་རང་བཞིན་ལ་གཉིས་ཏེ། བ�བ་པའི་རབ་�་ད�ེ་བ་དང་། དེ་

�བ་མཐའ་
ཇི་�ར་བ�ང་བའི་�ལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། སེམས་ཙམ་པ་ནི་�་�ང་བཞིར་འདོད་དེ། �ོམ་པ་ཉི་�་པ་ལས། �་བའི་�ང་བ་བཞི་པོ་ནི། །ཕམ་པ་འ�་བར་དགོངས་པ་ཡིན། །�ེད་དང་བ�ར་�ིར་ཆགས་པ་
ཡིས། །བདག་བ�ོད་གཞན་ལ་�ོད་པ་དང་། །�ག་བ�ལ་མགོན་མེད་�ར་པ་ལ། །སེར་�ས་ཆོས་ནོར་མི་�ེར་དང་། །གཞན་�ིས་བཤད་�ང་མི་ཉན་པར། །�ོས་པས་གཞན་ལ་འཚ�ག་པ་དང་། །ཐེག་པ་ཆེན་པོ་�ོང་

16-199
བ�་ཐམ་པ། �ེད་ཅིང་། །དམ་ཆོས་འ�ར་�ང་�ོན་པའོ། །ཞེས་སོ། །ད�་མ་པ་ནི་བ�་ད�་འམ་ཉི་�ར་འདོད་དེ། བ�བ་བ�ས་�། �ལ་པོ་ལ་ངེས་པ་�། �ོན་པོ་ལ་ངེས་པ་�། ཕལ་བ་ལ་ངེས་པ་བ�ད། �ན་མོང་པ་གཉིས་སམ་
གཅིག་གོ །དང་པོ་ནི་དཀོན་མཆོག་ག�མ་�ི་དཀོར་འ�ོག་པ་དང་། �ལ་�ིམས་དང་�ན་པའི་དགེ་�ོང་ལ། ཆད་པ་གཅོད་པ་དང་། རབ་�་�ང་བ་བ�བ་པ་ལས་འབེབས་པ་དང་། མཚམས་མེད་པ་�་�ེད་པ་དང་།
ལོག་པར་�་བ་འཛ�ན་པའོ། །གཉིས་པ་�་ནི། �ོང་དང་། �ོངས་དང་། �ོང་�ེར་དང་། �ོང་�ལ་དང་། �ལ་འཁོར་འཇོམས་པའོ། །ག�མ་པ་བ�ད་ནི། �ོ་མ་�ངས་པ་ལ་�ོང་པ་ཉིད་�ོན་པ་དང་། ཐེག་ཆེན་ལ་
མཛ�ད།
 �གས་པ་�ིར་བ�ོག་པ་དང་། སོ་སོར་ཐར་པ་�ངས་ཏེ། ཐེག་ཆེན་ལ་�ོར་བ་དང་། ཉན་རང་གི་ཐེག་པ་འཛ�ན་ཅིང་འཛ�ན་�་འ�ག་པ་དང་། བ�ེན་བ�ར་�ི་�ིར་བདག་ལ་བ�ོད་ཅིང་གཞན་ལ་�ོད་པ་དང་། རང་གིས་
ཟབ་མོ་བཟོད་པར་�་བ་དང་། དཀོན་མཆོག་ག�མ་�ི་དཀོར་�ིན་ཅིང་ལེན་པ་དང་། ཞི་གནས་པའི་ནོར་ཁ་ཏོན་པ་ལ་�ིན་པའོ། །�ན་མོང་པ་�ོན་པ་བཏང་བ་དང་། དེའི་�ེང་�་འ�ག་པ་བཏང་བ་བ�ན་པས་ཉི་�ར་
ག�ངས་སོ། །གཉིས་པ་དེ་ཇི་�ར་བ�ང་བའི་�ལ་ནི། �ོད་འ�ག་ལས། སེམས་བ�ང་འདོད་པ་�མས་ལ་ནི། །�ན་པ་དང་ནི་ཤེས་བཞིན་དག །�ོག་ལ་བབ་�ང་�ངས་ཤིག་ཅེས། །བདག་ནི་དེ་�ར་ཐལ་མོ་�ོར། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-200
ཅེས་པས། �ན་པ་དང་ཤེས་བཞིན་མ་ཉམས་པས། ནག་པོའ་� ཆོས་བཞི་དོར་ནས། དཀར་པོའ་� ཆོས་བཞི་�ད་པ་ལ་བ�བ་པར་�འོ། །ནག་པོའ་� ཆོས་བཞི་ནི། དཀོན་མཆོག་བ�ེགས་པ་ལས། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་ཆོས་
བཞི་དང་�ན་ན་�ང་�བ་�ི་སེམས་བ�ེད་པར་འ�ར་ཏེ། བཞི་གང་ཞེ་ན། �་མ་དང་མཆོད་པར་འོས་པ་བ�ས་པ་དང་། གཞན་འ�ོད་པའི་གནས་མ་ཡིན་པ་ལ་འ�ོད་པ་བ�ེད་པ་དང་། སེམས་བ�ེད་པའི་�ང་�བ་
སེམས་དཔའ་ལ་བ�གས་པ་མ་ཡིན་པའི་མི་�ན་པ་དང་། བ�ོད་པ་མ་ཡིན་པའི་�ས་ཚ�གས་�་བཅད་པ་བ�ོད་པ་དང་། �་དང་གཡོས་གཞན་ལ་ཉེ་བར་�ོད་�ིས་�ག་པའི་བསམ་པས་མ་ཡིན་པ་�ེ་ཞེས་སོ། །དཀར་
 ༄༅། །པོའ་� ཆོས་བཞིའང་དེ་ཉིད་ལས། འོད་�ངས་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་ཆོས་བཞི་དང་�ན་ན་�ེ་བ་ཐམས་ཅད་�་�ེས་མ་ཐག་�་�ང་�བ་�ི་སེམས་མངོན་�་འ�ར་ཞིང་། �ང་�བ་�ི་�ིང་པོ་ལ་

�བ་མཐའ་
འ�ག་གི་བར་�་བར་མ་དོར་བ�ེད་པར་མི་འ�ར་རོ། །བཞི་གང་ཞེ་ན་�ོག་གི་�ིར་རམ་ཐ་ན་བཞད་བགད་�ི་�ིར་ཡང་�ན་�ི་ཚ�ག་མི་�་བ་དང་། �་དང་གཡོ་མེད་པར་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་�ི་�ང་ན་�ག་པའི་
བསམ་པས་གནས་པ་དང་། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་ལ་�ོན་པའི་འ�་ཤེས་བ�ེད་ཅིང་དེ་དག་གི་ཡང་དག་པའི་བ�གས་པ་�ོགས་བཞིར་བ�ོད་པ་དང་། ཉི་ཚ�་བའི་ཐེག་པ་མི་འདོད་པའི་�ིར། སེམས་ཅན་གང་�མས་
བ�་ གཅིག

16-201
ཡོངས་�་�ིན་པར་�ེད་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་�་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་�ོགས་པའི་�ང་�བ་ཡང་དག་པར་འཛ�ན་�་འ�ག་པ་�ེ་ཞེས་སོ། །དེ་བཞིན་�་འཕགས་པ་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ི་�ལ་པོ་ལས་�ང་། གཞོན་�་འ�་
ཤེས་བཞི་དང་�ན་ན་�ང་�བ་�ི་སེམས་བ�ན་པོར་འ�ར་ཏེ། བཞི་གང་ཞེ་ན་ཡང་དག་པ་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ལ་སངས་�ས་�ི་འ�་ཤེས་དང་། དེས་བ�ན་པའི་ཆོས་ལ་ལམ་�ི་འ�་ཤེས་དང་། དེ་ལ་�བ་པ་�མས་
ལ་ལམ་�ི་�ོགས་�ི་འ�་ཤེས་དང་། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་�་གཅིག་�འི་འ�་ཤེས་སོ་ཞེས་སོ། །གལ་ཏེའམ་�་ལ་ཉམས་ནའང་འ�ོད་པས་ཉེས་པ་བཤགས་ལ་�ར་ཡང་�ངས་པས་སོར་�ད་པར་འ�ར་ཏེ། �ོམ་
མཛ�ད།
 པ་ཉི་�་པ་ལས། �ོམ་པ་�ར་ཡང་�ང་བར་�། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་ག�ངས་པའི་�ིར་རོ། །མདོར་ན་ཉིན་མཚན་�ག་�་�ང་�་�མས་�ོང་ཞིང་བ�བ་�་�མས་བ�བས་པས་གཞན་�ི་དོན་�་སངས་�ས་འདོད་པའི་
བསམ་པ་དང་མ་�ལ་བ་ལ་བ�བ་པར་�འོ། །འདི་དག་གི་དོན་�ས་པར་ནི་ངེས་དོན་ཤིང་�་ཆེན་པོ་ལས་རིག་པར་�འོ། །སེམས་བ�ེད་པའི་�ལ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །དོན་ག�མ་པ་�ལ་དེས་ལམ་ཇི་�ར་བ�ོད་པའི་�ལ་
ལ་�་�ེ། ཚ�གས་དང་། �ོར་བ་དང་། མཐོང་བ་དང་། བ�ོམ་པ་དང་། མི་�ོབ་པའི་ལམ་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ལ་�ེན་དང་། རང་བཞིན་གཉིས་ལས། �ེན་ནི་ཐེག་ཆེན་�ི་སེམས་བ�ེད་གསར་�་�ེས་པའི་�ེན་གང་ཡིན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-202
པ་དེའོ། །དེའང་ཐེག་ཆེན་སེམས་བ�ེད་དང་པོར་ཐོབ་ནས་ཚ�གས་ལམ་�ང་�ར་འ�ག་�ས་པ་ཡིན་ནོ། །རང་བཞིན་ལ། �། འ�ས་�། ངོ་བོ་ག�མ་ལས། �་ནི་རང་བཞིན་�་གནས་པའི་རིགས་ཐེག་ཆེན་ལ་ཐོས་
བསམ་�ས་པས་སད་པའོ། །འ�ས་�་ནི་�ོར་མཐོང་�ོམ་ག�མ་མི་�ོབ་ལམ་དང་བཞིའོ། །ངོ་བོ་ལ་མཚན་ཉིད། མཚན་གཞི། རབ་�་ད�ེ་བ། �ད་པར་�ི་ཆོས་དང་བཞི་ལས། དང་པོ་ནི་ཐེག་ཆེན་ལ་དང་པོ་�གས་
ནས་ཐེག་ཆེན་�ོད་མ་�ེས་�ི་བར་ཐེག་ཆེན་སེམས་བ�ེད་དང་མ་�ལ་པའི་དགེ་བ་མཚན་གཞི། ཐེག་ཆེན་ཚ�གས་ལམ་�ི་ཐ་�ད་�་�ང་�་མཚ�ན། སངས་�ས་ཐོབ་�ེད་�ི་དགེ་བ་ལས་དང་པོ་པས་བ�ས་པ། གང་ཞིག་
 ༄༅། །ཐེག་ཆེན་�ི་�ོད་སོགས་ངེས་འ�ེད་ཆ་མ�ན་�ི་�ད་ཅིག་དང་པོ་ཤེས་�ད་ལ་�ེ་བའི་�ར་�ར་པ་�ེ་འ�ེལ་�ང་ལས། ཐར་བའི་ཆ་དང་མ�ན་པ་�ེས་པའི་�ོ་བ་ཅན་ལ་ངེས་པར་འ�ེད་པའི་ཆ་

�བ་མཐའ་
དང་མ�ན་པ་འ�ང་བས་སོ་ཞེས་སོ། །མཚན་གཞི་ནི་ཐེག་ཆེན་ལ་དང་པོ་�གས་པ་ནས་ཐེག་ཆེན་�ི་�ོར་ལམ་མ་�ེས་�ི་བར་�ི་�ོགས་པའི་�ང་�བ་འདོད་པས་�ན་ནས་བ�ང་བའི་�ལ་�ིམས་དང་། དབང་པོའ་� �ོ་
�ོམ་པ་དང་། ཟས་�ི་ཚ�ད་ཤེས་པ་དང་། ནམ་�ི་ཆ་�ོད་དང་ཆ་�ད་ལ་མི་ཉལ་བར་�ལ་འ�ོར་ལ་བ�ོན་པ་དང་། �ང་དོར་�ི་�་བ་ཤེས་བཞིན་�་གནས་པས་དགའ་བ་དང་། དགེ་བ་ལ་མི་འ�ོད་པ་དང་། �ོ་བ་དང་
བ�་ གཉིས།

16-203
དད་པ་དང་། མོས་པ་ལ་སོགས་པ་ཐར་བའི་�ར་�ར་པའི་དགེ་བ་གཞན་དང་། ཐོས་པ་དང་བསམ་པ་དང་། �ོམ་པ་ལས་�ང་བའི་ཤེས་རབ་�ིས་བ�ས་པ། �ོར་ལམ་�ེ་བའི་འོས་�་�ར་པ་�མས་སོ། །ད�ེ་ན་ཚ�གས་
ལམ་�ང་�་། འ�ིང་། ཆེན་པོ་ག�མ་མོ། །�ང་�་ནི། སངས་�ས་ཐོབ་པའི་�་བ�ལ་པ་�ངས་མེད་ག�མ་�ི་མགོ་བ�མ་པ་ལ་�གས་པ། �ན་པ་ཉེར་གཞག་བཞི་�ོམ་པའི་�ས་�ོར་ལམ་�ེ་བའི་�ས་མ་ངེས་པའོ། །
དེའང་ཐེག་བ�ས་ལས། བཟང་དང་�ོན་པའི་�ོབས་ཅན་དག །སེམས་བ�ན་�ད་པར་འ�ོ་བ་ཡིས། །�ང་�བ་སེམས་དཔའ་�ངས་མེད་ག�མ། །�ན་�་བ�ོན་པར་མཛད་ཅེས་བ�ོད། །ཅེས་སོ། །འ�ིང་ནི་ཡང་
མཛ�ད།
 དག་�ོང་བ་བཞི་བ�ོམ་པའི་�ས་�ོར་ལམ་ཚ�་�ི་མ་ཕན་ཆོད་�ི་�ེ་�ས་ངེས་པའོ། །ཆེན་པོ་ནི་�འ�ལ་�ི་�ང་པ་བཞི་བ�ོམ་པའི་�ས་�ོར་ལམ་ཚ�་དེ་ཉིད་ལ་�ེ་བར་ངེས་པའོ། །�ད་པར་�ི་ཆོས་�་ལས། གཉེན་པོའ་�
�ད་པར་ནི་ཟག་བཅས་�ི་འ�་�ེད་�མས་ལ་ཉེས་དམིགས་�་�་བ་�མ་པར་�ན་འ�ིན་པའི་གཉེན་པོའ།ོ །�ངས་བའི་�ད་པར་ནི་ཟག་བཅས་�ི་འ�་�ེད་ལ་�ོན་�་མཐོང་བས་མངོན་པར་ཞེན་པ་�ངས་པའོ། །
�ོགས་པའི་�ད་པར་ནི། བདག་མེད་གཉིས་ཐོས་བསམ་�ི་ཤེས་རབ་�ིས། དོན་�ིའི་�ལ་�ིས་�ོགས་པ་ཤས་ཆེ་ཞིང་�ོམ་�ང་གི་�ོགས་པའང་ཡོད་དེ་�ན་ལས་བ�ས་ལས་�ོམ་པ་ལས་�ང་བའི་ཤེས་རབ་�ང་�ང་�ེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-204
ཞེས་སོ། །ཡོན་ཏན་�ི་�ད་པར་ནི་སེམས་ལས་�་�ང་བས་�ང་�བ་�ི་ལམ་�་ཟིན་པ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ཞི་གནས་དང་�ག་མཐོང་ལ། �ོ་གནས་པ་ལ་སོགས་པའོ། །དེའི་མ�ས་�ན་དང་མངོན་པར་ཤེས་པ་ལ་
སོགས་པ་འཐོབ་ཅིང་། སངས་�ས་�ལ་བའི་�་ལས་གདམས་ངག་ཐོས་པར་བཤད་དེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། དེ་ཚ�་ཆོས་�ི་�ན་ལས་ནི། །སངས་�ས་�མས་ལ་ཞི་གནས་དང་། །ཡེ་ཤེས་ཡངས་པ་ཐོབ་�འི་�ིར། །འཇིག་
�ེན་ཁམས་ནི་�མས་�་འ�ོ། །དེར་ནི་ཚ�གས་�མས་�ོགས་�ེད་ཅིང་། །གདམས་ངག་�་ཆེན་ཐོབ་པར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །བ�ོམ་�འི་གདམས་ངག་གི་�ད་པར་ལ་�ི་དང་�ེ་�ག་གཉིས་ལས། དང་པོ་�ིའི་དབང་�་
 ༄༅། །�ས་ཏེ་ཚ�གས་ལམ་ག�མ་ཀར་�ས་ངག་གི་འ�ག་�ོག་ལ་དམིགས་པའི་�ལ་�ིམས་དང་། ག�ང་རབ་�ི་ཚ�ག་དོན་ལ་དམིགས་པའི་ཐོས་བསམ་�ོམ་ག�མ་�ི་ཤེས་རབ་དང་། ཆོས་�ི་�ག་�་

�བ་མཐའ་
བཞི་དང་། ཐར་པ་ཆ་མ�ན་�་དང་། སངས་�ས་དང་། ཆོས་དང་། དགེ་འ�ན་དང་། �ལ་�ིམས་དང་། གཏོང་བ་དང་། �ས་དང་། འཆི་བ་དང་། �ེ་བ་དང་། ད�གས་�ི་ནང་�་�་བ་�མས་�ེས་�་�ན་པའོ། །�ག་�་
བཞིའི་བ�ོམ་�ལ་ནི་སེམས་བ�ེད་ནས། འ�ས་�ས་ཐམས་ཅད་མི་�ག་པ་དང་། ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་རང་བཞིན་འཁོར་བ་�ག་བ�ལ་དང་། ཆོས་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་པ་དང་། �་ངན་ལས་འདས་པ་ཞི་བར་
བ�་ ག�མ།

16-205
བ�ོམ་པའི་�ེས་ལ་བ�ོ་བ་�ེད་པའོ། །དེ་བཞིན་�་རང་གཞན་�ི་ཚ�་མི་�ག་པས་འཆི་བ་�ེས་�་�ན་པ་བ�ོམ་པ་དང་། �ས་མི་གཙང་པའི་འ�་ཤེས་ད�་དང་། �ེས་�་ཆེན་པོའ་� �མ་�ོག་བ�ད་དང་། �ོད་�ལ་ཡོངས་
�་དག་པ་�མས་བ�ོམ་པར་�འོ། །དེ་ལ་�ོད་པ་�མས་�ོང་བའི་ཆོས་ནི་�ག་ག�མ་�ིའི་གཉེན་པོར་བ�ོམ་པ་�ེ། ད�ང་བཟང་གིས་�ས་པ་ལས། འདོད་ཆགས་ཤས་ཆེ་མི་གཙང་ཤ་ཚ�ལ་དང་། པགས་པ་ཀེང་�ས་
བ�་བས་�མ་པར་བ�ོག །�མས་དང་�ིང་�ེའི་�ས་གདབ་ཞེ་�ང་ལ། །གཏི་�ག་ལ་ནི་�ེན་འ�ེལ་ལམ་�ིས་སོ། །ཞེས་སོ། །མི་གཙང་བའི་འ�་ཤེས་ད�་ནི། རོ་�མ་པར་བམ་པ་དང་། འ�ས་གཞིག་པ་དང་། དམར་
མཛ�ད།
 བ་དང་། �ོ་བ་དང་། གནག་པ་དང་། ཟོས་པ་དང་། འཐོར་བ་དང་། འཚ�ག་པ་དང་། �ལ་བའི་འ�་ཤེས་བ�ོམ་པའོ། །�ེས་�་ཆེན་པོའ་� �མ་�ོག་བ�ད་ནི། བདག་གིས་ནམ་ཞིག་སེམས་ཅན་�ི་�ག་བ�ལ་སེལ་�ས་
�མ་པ་དང་། ནམ་ཞིག་ད�ལ་བས་ཉེན་པའི་སེམས་ཅན་�མས་འ�ོར་བ་ཆེན་པོ་ལ་འཇོག་�ས་�མ་པ་དང་། ནམ་ཞིག་ཤ་�ག་དང་བཅས་པའི་�ས་འདིས་སེམས་ཅན་�ི་དོན་�ེད་�ས་�མ་པ་དང་། ནམ་ཞིག་ད�ལ་
བར་�ན་རིང་�་གནས་ནས་�ང་སེམས་ཅན་�ི་དོན་�ེད་�ས་�མ་པ་དང་། ནམ་ཞིག་འཇིག་�ེན་དང་འཇིག་�ེན་ལས་འདས་པའི་འ�ོར་བ་ཆེན་པོས་སེམས་ཅན་�ི་རེ་བ་�ོགས་པར་�ེད་�ས་�མ་པ་དང་། ནམ་ཞིག་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-206
སངས་�ས་�་�ར་ནས་སེམས་ཅན་�ི་�ག་བ�ལ་ངེས་པར་འ�ིན་�ས་�མ་པ་དང་། སེམས་ཅན་ལ་མི་ཕན་པའི་�ེ་བ་དང་དོན་དམ་པའི་རོ་ལ་གཅིག་�་�ོད་པ་དང་། �ེ་བོ་ཐམས་ཅད་ཚ�མ་པར་མི་�ེད་པའི་ཚ�ག་དང་།
གཞན་ལ་མི་ཕན་པའི་འཚ�་བ་དང་�ས་དང་ཤེས་རབ་དང་ནོར་དང་དབང་�ག་དང་�ན་པ་དང་། གཞན་ལ་གནོད་པར་�ེད་པ་ལ་དགའ་བར་ཚ�་རབས་ཐམས་ཅད་�་མ་�ར་ཅིག་�མ་པ་དང་། སེམས་ཅན་�ི་�ིག་པའི་
འ�ས་�་བདག་ལ་�ིན་ཅིང་བདག་གི་དགེ་བའི་འ�ས་�་དེ་དག་ལ་�ིན་པར་�ར་ཅིག་�མ་�་སེམས་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ག�ང་འ�ེལ་ལས་བཤད་པ་�ར་རོ། །�ོད་�ལ་ཡོངས་�་དག་པ་ནི་མདོ་�ེ་�ན་ལས། �ལ་�ས་
 ༄༅། །�ོད་ཚ�་ཇི་�་ཇི་�་�ར། །དབང་པོའ་� འ�་ཤེས་�་ཚ�གས་འ�ག་�ར་པ། །དེ་�་དེ་�ར་རིགས་ཤིང་མ�ན་ཚ�ག་གིས། །སེམས་ཅན་ཕན་�ིར་དེ་མངོན་འ�་�ེད་དོ། །ཞེས་པའི་དོན་ནི། ཕལ་པོ་

�བ་མཐའ་
ཆེའི་�ོད་�ལ་ཡོངས་�་དག་པ་བཞིན་ཤེས་པར་�་�ེ། �ང་�བ་སེམས་དཔའ་ཁང་པའི་ནང་�་འ�ག་པའི་ཚ�་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་�ིས་ཐར་པའི་�ོང་�ེར་ཐོབ་པར་�ར་ཅིག་ཅེས་སེམས་བ�ེད་དོ་ཞེས་པ་�ར་ཏེ།
ཉལ་བའི་ཚ�་སངས་�ས་�ི་�་ཐོབ་པར། �ི་ལམ་�ིས་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་�ི་ལམ་�ར་�ོགས་པར། གཉིད་སད་ཙ་ན་མ་རིག་པ་ལས་སད་པར། �ང་བ་ན་སངས་�ས་�ི་ག�གས་�་ཐོབ་པར། གོས་�ོན་ན་ངོ་ཚ་དང་
བ�་ བཞི།

16-207
�ེལ་ཡོད་�ི་གོས་�ོན་པར། �ེ་རགས་འཆིང་བ་ན་དགེ་བའི་�་བ་�ང་�་འ�ེལ་བར། �ན་ལ་འ�ག་པ་ན་�ོ་�ེའི་�ན་ཐོབ་པར་�ར་ཅིག་�མ་�་སེམས་བ�ེད་དོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་ག�ང་པ་བཞིན་ཉམས་�་�ང་
ངོ་། །ད�གས་�ི་ནང་�་�་བ་ནི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་བ�བ་པའི་�ོན་རོལ་བའི་ཐབས་�མ་�ོག་འ�ལ་བ་�ེ། ཁ་དང་�འི་�ང་མདའ་གང་�་ཕར་སོང་�ར་འོང་བའི་�ག་པ་ལ་སེམས་བ�ང་བས་�ོག་པ་འ�ལ་བ་དང་། �ང་
�བ་�ི་སེམས་�ན་�ོབ་པ་�མས་སོགས་ཚད་མེད་བཞི་དང་། དོན་དམ་པ་�ོང་པ་ཉིད་�ི་ངང་ལ་�ན་བསམ་འ�ོ་འ�་མེད་པ་�ོམ་པར་�ེད་དེ། �ོད་འ�ག་ལས། �མ་�ོག་ཉེ་བར་ཞི་བ་དང་། །�ང་�བ་སེམས་ནི་
མཛ�ད།
 བ�ོམ་པར་�། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་�ེ་�ག་�་བ�ོམ་པའི་�ལ་ག�མ་ལས། ཚ�གས་ལམ་�ང་�ར་�ན་པ་ཉེར་བཞག་བཞི་བ�ོམ་པའི་དང་པོ་�ས་�ན་པ་ཉེར་བཞག་ནི། མཉམ་གཞག་�་ནམ་མཁའ་�ར་བ�ོམ་ཞིང་།
�ེས་ཐོབ་�་མི་གཙང་བ་དང་། �་མ་�་�་ལ་སོགས་པར་བ�ོམ་མོ། །ཚ�ར་བ་�ན་པ་ཉེར་གཞག་ལའང་མཉམ་གཞག་�་མ་�ེས་པ་དང་། �ེས་ཐོབ་�་གང་ཅི་ཚ�ར་ཡང་�ག་བ�ལ་དང་། �་ཤིང་�ར་�ིང་པོ་མེད་པར་
བ�ོམ་མོ། །སེམས་ལའང་མཉམ་གཞག་�་རང་བཞིན་�ིས་�ོང་པ་དང་། �ེས་ཐོབ་�་མི་འགག་ལ་མི་གནས་པར་བ�ོམ་མོ། །ཆོས་ལའང་མཉམ་གཞག་�་མཉམ་པ་ཉིད་དང་། �ེས་ཐོབ་�་�་མའི་དཔེ་བ�ད་ལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-208
སོགས་པ་བ�ོམ་པར་�འོ། །དེའང་ཚ�གས་ལམ་�ང་�་�ན་པ་ཉེར་གཞག་བཞི་བ�ོམས་པས་མཐོང་ལམ་�ི་བདེན་པ་བཞི་ལ་འ�ག་གོ །འདི་�ར་དང་པོས་�ས་�ག་བ�ལ་�་ཤེས་པས་�ག་བ�ལ་ཤེས་པ་ལ་འ�ག་
གོ །གཉིས་པས་ཚ�ར་བ་�ག་བ�ལ་�་ཤེས་པས་�ན་འ�ང་�ོང་བ་ལ་འ�ག་གོ །སེམས་མི་�ག་པར་བ�ོམས་པས་�ག་འཛ�ན་འགག་པའི་འགོག་པ་མངོན་�་�ེད་པ་ལ་འ�ག་གོ །ཆོས་བདག་མེད་པར་བ�ོམས་པས་
བདག་�་ཞེན་པ་ལོག་ནས་ལམ་བ�ོམ་པ་ལ་འ�ག་�ེ། ད�ས་མཐའ་ལས། གནས་ངན་ལེན་�ིར་�ེད་�འི་�ིར། །གཞི་ཡི་�ིར་དང་མ་�ོངས་�ིར། །བདེན་པ་བཞི་ལ་འ�ག་�་བས། །�ན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་བ�ོམ། །
 ༄༅། །ཞེས་སོ། །ཚ�གས་ལམ་འ�ིང་�་མི་དགེ་བའི་ཆོས་�མས་མ་�ེས་པ་མི་བ�ེད། �ེས་པ་�ན་གཅད་པའི་�ིར་དང་། དགེ་བའི་ཆོས་�མས་མ་�ེས་པ་བ�ེད། �ེས་པ་གོང་�་�ེལ་པའི་�ིར། བ�ོན་

�བ་མཐའ་
པར་�ེད་ཅིང་གཉེན་པོ་བདག་མེད་པ་དང་། �་མའམ་�ི་ལམ་ལ་སོགས་པ་�ོམ་པར་�ེད་དེ། དེ་ཉིད་ལས། མི་མ�ན་�ོགས་དང་གཉེན་པོ་�མས། །�མ་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་ཤེས་ནས། །མི་དགེ་�ང་�ིར་བ�ོན་འ�ས་
ནི། །�མ་པ་བཞི་དག་རབ་�་འ�ང་། །ཞེས་སོ། །ཚ�གས་ལམ་ཆེན་པོར་�་འ�ལ་�ི་�ང་པ་བཞི་བ�ོམ་པ་ཡང་། ནང་�་སེམས་�ེ་གཅིག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ཞི་�ག་�ང་འ�ེལ་�་བ�ོམས་པས་�ན་དང་མངོན་ཤེས་དང་

16-209
བ�་ �། �་འ�ལ་ལ་སོགས་པའི་འདོད་དོན་འ�བ་པ་�ེ། ད�ས་མཐའ་ལས། དེར་གནས་ལས་�་�ང་བ་ཉིད། །དོན་�མས་ཐམས་ཅད་འ�ོར་བར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །�བས་འདིར་�་འ�ལ་ལ་སོགས་པ་བསམ་གཏན་�ི་
སེམས་ལས་�་�ང་�ོབས་�ིས་འ�བ་པའི་�ིར་�་འ�ལ་�ི་�ང་པ་ཞེས་�འོ། །དེའང་འ�ན་པ། བ�ོན་འ�ས། སེམས། ད�ོད་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་བཞིའོ། །འདི་�ར་དང་པོར་དམིགས་�ེན་གཅིག་ལ་ཡིད་བ�ས་ནས་
�ན་ནེ་བཞག་�ས། �མ་�ོག་འ�ོ་ན་དེ་མ་ཐག་མ་འ�མས་པར་དམིགས་�ེན་ལ་སེམས་�ེ་གཅིག་�་བ�ས་ལ། ཡང་ཡང་དེ་�ར་བ�ོམས་པ་�ེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། དམིགས་པ་ཉིད་ལ་སེམས་གཏད་ནས། །དེ་�ན་
མཛ�ད།
 �མ་པར་གཡེང་མི་�། །�མ་གཡེང་�ར་�་�ོགས་�ས་ནས། །�ར་ཡང་དེ་ལ་�ན་པར་�། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་�ོར་བའི་ལམ་ལའང་། �ེན་དང་། རང་བཞིན་གཉིས་ལས། �ེན་ནི་གཉིས། �ས་�ི་�ེན་འ�ོ་བ་རིགས་
�་གང་�ང་ངོ་། །བསམ་པའི་�ེན་ནི་བསམ་གཏན་ས་�ག་གང་�ང་ཡིན་ནོ། །རང་བཞིན་ལ། �། འ�ས་�། ངོ་བོ་ག�མ་ལས། དང་པོ་ནི་ཐེག་ཆེན་ཚ�གས་ལམ་�ེ། ད�ས་མཐའ་ལས། ཐར་པའི་ཆ་དང་མ�ན་བ�ེད་
ནས། །ཞེས་སོ། །འ�ས་�་ནི་མཐོང་�ོམ་མི་�ོབ་པའི་ལམ་ག�མ་མོ། །ངོ་བོ་ལ། མཚན་ཉིད། མཚན་གཞི། ད�ེ་བ། �ད་པར་�ི་ཆོས་དང་བཞི་ལས། མཚན་ཉིད་ནི་ཐེག་ཆེན་�ི་ཚ�གས་ལམ་�ོགས་ལ་མཐོང་ལམ་�ི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-210
�ར་�ང་བའི་དགེ་བ་ཐེག་ཆེན་�་གཏོགས་པ་�མས་མཚན་གཞི་ཐེག་ཆེན་�ོར་ལམ་�ི་ཐ་�ད་�་�ང་�་མཚ�ན། ཐེག་ཆེན་�ི་ཚ�གས་ལམ་�ོགས་པའི་�ེས་ལ་འ�ང་ཞིང་ཐེག་ཆེན་�་གཏོགས་པ་གང་ཞིག་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་
མཐོང་ལམ་�ད་ཅིག་དང་པོ་ཤེས་�ད་ལ་�ེ་བའི་�ར་�ར་པའོ། །ད�ེ་ན་�ོད། �ེ་མོ། བཟོད་པ། ཆོས་མཆོག་བཞིའོ། །དེའང་�ོད་�ེ་གཉིས་�་དབང་པོ་�་དང་། བཟོད་ཆོས་གཉིས་�་�ོབས་�་བ�ོམ་པ་�ེ། ད�ས་
མཐའ་ལས། དབང་པོ་�མས་དང་�ོབས་�མས་ལ། །ངེས་འ�ེད་ཆ་མ�ན་གཉིས་གཉིས་སོ། །ཞེས་སོ། །དེ་ལ་དབང་པོ་�་ནི། དད་པའི་དབང་པོ། བ�ོན་འ�ས་�ི་དབང་པོ། �ན་པའི་དབང་པོ། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ི་
 ༄༅། །དབང་པོ། ཤེས་རབ་�ི་དབང་པོ་དང་�འོ། །ཇི་�ར་བ�ོམ་པའི་�ལ་ནི། སེམས་བ�ེད་ནས། བདེན་པ་བཞིའི་མི་�ག་པ་ལ་སོགས་པའམ་འཁོར་འདས་�ི་ཆོས་ཐམས་ཅད་བདེན་པ་གཉིས་�་

�བ་མཐའ་
ཤེས་པའི་དོན་ལ། དད་པས་ཡིད་ཆེས་པའི་�ལ་�ིས་བ�ོམ། བ�ོན་འ�ས་�ིས་�ོ་བ། �ན་པས་�ོགས་པ་མ་བ�ེད་པ། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ིས་�ེ་གཅིག །ཤེས་རབ་�ིས་ནི་རང་བཞིན་ཤེས་པའི་�ལ་�ིས་བ�ོམ་མོ། །
དེའང་�མ་�ང་བ�ེད་པ་ལ་དབང་པོ་ཞེས་བ�ོད་དེ། དེ་ཉིད་ལས། ཐར་པའི་ཆ་དང་མ�ན་བ�ེད་ནས། །འ�ན་དང་�ོར་བས་དབང་�ེད་དེ། །དམིགས་པ་བ�ེད་པར་མ་�ར་དང་། །མི་འ�ོ་�མ་པར་འ�ེད་�ང་ངོ། །
བ�་ �ག

16-211
ཞེས་སོ། །�ོབས་�་ནི། དད་པའི་�ོབས་ལ་སོགས་པ་�་�ེ། �ོམ་�ལ་དབང་པོ་དང་མ�ན་ནོ། །དེའང་མི་མ�ན་�ོགས་འཇོམས་པས་�ོབས་ཞེས་�་�ེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། མི་མ�ན་�ོགས་ཉམས་�ང་བས་ན། །དེ་
དག་ཉིད་ལ་�ོབས་ཞེས་�། །ཞེས་སོ། །འདི་�ར་�ོར་ལམ་ཆ་བཞི་བ�ོམ་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་�ི་ངོ་བོ་མཉམ་གཞག་གི་ཆ་ནི་�མ་པར་མི་�ོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལ། དེ་ལས་ལངས་པའི་�ེས་ཐོབ་ནི་�ོག་པ་�ོག་མེད་ཅི་རིགས་�་
ཡོད་དོ། །འོ་ན་�མ་�ོག་བཞི་པོ་�ན་�ེན་པ་ཞེས་པས་�ོག་པ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། �མ་�ོག་�ན་པས་�ོག་པར་འ�ོ་ན་�་ཅན་�ར་འ�ར་ཏེ་�་�ན་པའི་�ིར་རོ། །དེའང་�མ་�ོག་བཞི་པོ་བ�ེན་པ་མི་ཟེར་བའི་�ིར། རང་
མཛ�ད།
 �་འ�་བ་ལས་འ�ས་�་འ�་བ་�ེས་�་�ེད་དེ། མཚན་བ�ོད་�ི་འ�ེལ་པ་བ�ད་�ིའི་ཐིགས་པ་ལས། ཀོ་ཊ་བ་ཡི་ས་བོན་ལས། །�་�འི་�་�་མི་འ�ང་�ར། །དེ་བཞིན་�མ་པར་�ོག་བཅས་ལས། །�མ་པར་�ོག་མེད་
འ�ང་མི་འ�ར། །ཅེས་པ་དང་འགལ་བའི་�ིར་རོ། །འདི་དག་གི་�ལ་�ས་པར་ནི་ཁོ་བོས་�ས་པའི་རིན་ཆེན་ཐེམ་�ས་ན་གསལ་བས་དེར་བ�འོ། །ཡེ་ཤེས་དེ་དག་གི་རིམ་པའང་�ང་�་འ�ིང་ཆེན་པོ་ག�མ་ག�མ་�ི་
ད�ེ་བས་ངེས་འ�ེད་ཆ་མ�ན་བ�་གཉིས་ཞེས་�་�ེ། མངོན་�ོགས་�ན་ལས། དེ་�ར་ངེས་འ�ེད་ཆ་མ�ན་ནི། །�ང་དང་འ�ིང་དང་ཆེན་པོ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །དེ་དག་གི་རིམ་པ་ཡང་བཞི་ལས། �ོད་�ང་བ་ཐོབ་པ་ནི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-212
ཆོས་ཐམས་ཅད་ཡིད་�ི་�ང་བ་ཙམ་�་མཐོང་བ་འཇིག་�ེན་པའི་�ོམ་�ང་གི་ཡེ་ཤེས། �ང་བ་�ང་ཟད་ཐོབ་པ་དེས་དོན་�་འཛ�ན་པའི་གཉེན་པོ་�ེད་པ་ཡིན་ཏེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། དེ་ནས་དེ་འ�ར་�ར་བ་ཡི། །�ང་�བ་
སེམས་དཔའ་མཉམ་གཞག་པས། །ཡིད་�ི་བ�ོད་པ་མ་གཏོགས་པར། །དོན་�ན་རབ་�་མི་མཐོང་ངོ་། །ཞེས་སོ། །�ེ་མོ་�ང་བ་མཆེད་པ་ནི། ཆོས་�ི་�ང་བ་དེ་ཉིད་�ེལ་བའི་�ིར་བདག་མེད་བ�ོམ་པ་ལ་བ�ོན་པས་
འཇིག་�ེན་པའི་�ོམ་�ང་གི་�ང་བ་འ�ིང་�་ཐོབ་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། ཆོས་�ི་�ང་བ་འཕེལ་�འི་�ིར། །བ�ོན་འ�ས་བ�ན་པས་�ན་�་བ�མ། །ཞེས་སོ། །བཟོད་པ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་�ི་�ོགས་གཅིག་ལ་�གས་པ་
 ༄༅། །ནི་སེམས་ཙམ་�་གནས་པའི་འཇིག་�ེན་པའི་�ོམ་�ང་གི་�ང་བ་རབ་�་ཐོབ་པས་�ི་རོལ་དོན་�་ཞེན་པའི་གཉེན་པོ་�ེད་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། ཆོས་�ི་�ང་བ་འཕེལ་ནས་ནི། །སེམས་ཙམ་

�བ་མཐའ་
ལ་ནི་གནས་པར་འ�ར། །དེ་ནས་དོན་�ན་�ང་བ་ནི། །སེམས་�་རབ་�་�ང་བར་འ�ར། །དེ་ཚ�་དེ་ཡི་ག�ང་བ་ཡིས། །�མ་པར་གཡེང་བ་དེ་�ོང་འ�ར། །དེ་ནས་དེ་ལ་འཛ�ན་པ་ཡི། །�མ་པར་གཡེང་བ་འབའ་ཞིག་
བ�ས། །ཞེས་སོ། །ཆོས་མཆོག་དེ་མ་ཐག་པ་ནི། དོན་�་འཛ�ན་པའི་�མ་གཡེང་མེད་པའི་འཇིག་�ེན་པའི་�ོམ་�ང་གི་�ང་བ་ཡོངས་�་�ོགས་པ། ཐེག་ཆེན་མཐོང་ལམ་དང་གཞན་�ིས་བར་མ་ཆོད་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་
བ�་ བ�ན།

16-213
ལས། དེ་ཚ�་བར་ཆད་མེད་པ་ཡི། །ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ་�ར་�་རེག །ཅེས་སོ། །དེའང་�ོད་�ེ་མོ་གཉིས་ནི་�ང་�་�ེ། མཐོང་ལམ་�ེ་བའི་�ས་མ་ངེས་པའི་�ོར་ལམ་མོ། །བཟོད་པ་ནི་འ�ིང་�ེ་ཚ�་�ི་མ་ལ་�ེ་བར་ངེས་པའི་
�ོར་ལམ་མོ། །ཆོས་མཆོག་ནི་ཆེན་པོ་�ེ། ཚ�་དེ་ཉིད་ལ་མཐོང་ལམ་�ེ་བའི་�ོར་ལམ་མོ། །བཞི་པ་�ད་པར་�ི་ཆོས་ལ་�་ལས། གཉེན་པོའ་� �ད་པར་ནི་�ོང་བ་གཉེན་པོ་ལས། མགོ་གནོན་ནོ། །�ིར་གཉེན་པོ་ལ་བཞི་
�ེ། �ན་འ�ིན་པའི་གཉེན་པོ། �ོང་བའི་གཉེན་པོ། �ེན་�ི་གཉེན་པོ། ཐག་བ�ིང་གི་གཉེན་པོའ།ོ །�ངས་པའི་�ད་པར་ནི་�ིབ་པའི་ས་བོན་དང་མངོན་འ�ར་ཉམས་�ད་པ་དང་སོ་སོ་�ེ་བོའ་� ཕོངས་པ་དང་�ད་པ་
མཛ�ད།
 ལས་�ོལ་བའོ། །�ོགས་པའི་�ད་པར་ནི་�ོམ་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�ིས་བདག་མེད་གཉིས་�ོགས་པའོ། །ཡོན་ཏན་�ི་�ད་པར་ནི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་དང་�ན་དང་མངོན་ཤེས་དང་�་འ�ལ་ལ་སོགས་པ་�་མ་དང་�ན་པའོ། །
ཚ�གས་ལམ་ལས་འཕགས་པའི་�ད་པར་ནི་ཚ�གས་ལམ་ཆེན་པོ་དང་�ོམ་�ང་�་འ�་ཡང་། མཐོང་ལམ་ལ་ཉེ་རིང་དང་ཡེ་ཤེས་�ི་�ོད་བ�ན་མི་བ�ན་�ིས་�ད་ཡོད་དེ། བ�ད་�ོང་འ�ེལ་ཆེན་ལས། བར་ཆད་མེད་ན་
མཐོང་བའི་ལམ་ཆེས་ཉེ་བར་འ�ང་བ་ཞེས་�་བ་ནི་ཐར་པའི་ཆ་དང་མ�ན་པ་ལས་འདིའི་�ད་པར་ཡིན་པར་རིག་པར་�འོ་ཞེས་སོ། །ག�མ་པ་མཐོང་བའི་ལམ་ལ་ཡང་། �ེན་དང་། རང་བཞིན་གཉིས་ལས། �ེན་ནི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-214
གཉིས་�ི་�ས་�ི་�ེན་འ�ོ་བ་�་གང་�ང་�ེ། �ོ་�ོས་རབ་གནས་�ིས་�ས་པའི་མདོ་ལས། འདོད་པ་དང་ག�གས་ན་�ོད་པའི་�འི་�་�མས་ལས་�ེ་བ་�ག་ད�་བ�་�་�ག་ནི་ཆོས་�མས་ལ་ཆོས་�ི་མིག་�ལ་མེད་
ཅིང་�ི་མ་དང་�ལ་བ་�མ་པར་དག་གོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའོ། །དེའང་ཆོས་�ི་མིག་�ལ་མེད་ཅེས་པས་མཐོང་ལམ་ཐོབ་པ་ཡིན་ལ། ཤིན་�་�མ་པར་དག་གོ་ཞེས་པ་ནི་ས་བ�ད་པའི་ཡེ་ཤེས་སོ། །བསམ་པའི་�ེན་ནི་
བསམ་གཏན་བཞི་པའོ། །རང་བཞིན་ལ། �། འ�ས་�། ངོ་བོ་ག�མ་ལས། �་ནི་ཐེག་ཆེན་ཚ�གས་�ོར་རོ། །འ�ས་�་ནི་�ོམ་ལམ་དང་མི་�ོབ་ལམ་གཉིས་སོ། །ངོ་བོ་ལ་མཚན་ཉིད། མཚན་གཞི། ད�ེ་བ། �ད་ཆོས་
 ༄༅། །དང་བཞི་ལས། མཚན་ཉིད་ནི། ཐེག་པ་ཆེན་པོ་པའི་ཆོས་བཟོད་ཆོས་ཤེས་�ེས་བཟོད་�ེས་ཤེས་འཁོར་དང་བཅས་པ་མཚན་གཞི། ཐེག་ཆེན་མཐོང་ལམ་�ི་ཐ་�ད་�་�ང་�་མཚ�ན། ཐེག་ཆེན་�ི་

�བ་མཐའ་
�ོར་ལམ་�ོགས་པའི་�ེས་ལ་འ�ང་ཞིང་ཐེག་ཆེན་�ི་དགེ་བས་བ�ས་པ་གང་ཞིག་ཐེག་ཆེན་འཇིག་�ེན་ལས་འདས་པའི་�ོམ་ལམ་�ད་ཅིག་དང་པོ་ཤེས་�ད་ལ་�ེ་བའི་�ར་�ར་པའོ། །མཚན་གཞི་ནི་�ག་བ�ལ་�ན་
འ�ང་འགོག་པ་ལམ་�ི་བདེན་པ་བཞི་པོ་རེ་རེ་ལའང་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ། ཆོས་ཤེས་པ། �ེས་�་ཤེས་པའི་བཟོད་པ། �ེས་�་ཤེས་པ་བཞི་བཞི་�ེ་བ�་�ག་འཁོར་དང་བཅས་པའམ། སའི་དབང་�་�ས་ན། དང་པོ་
བ�་ བ�ད།

16-215
རབ་�་དགའ་བའོ། །དེའང་མངོན་�ོགས་�ན་ལས། �ག་བ�ལ་ལ་སོགས་བདེན་པ་ལ། །ཆོས་ཤེས་�ེས་�་ཤེས་པ་དང་། །བཟོད་ཤེས་�ད་ཅིག་བ�་�ག་ནི། །ཞེས་སོ། །དེའང་འཇིག་�ེན་ལས་འདས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཐོག་
མར་ཐོབ་པ་དེའི་ཚ�་དགའ་བ་�་ཆེན་པོ་�ོན་བས་འཕགས་པ་ཐོབ་པས་རབ་�་དགའ་བ་ཞེས་�་�ེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། �ང་�བ་ལ་ཡང་ཉེ་བ་དང་། །སེམས་ཅན་དོན་�བ་མཐོང་བ་ལ། །རབ་�་དགའ་བ་�ེས་�ར་ཏེ། །
དེ་�ིར་རབ་དགའ་ཞེས་བ�ོད་དོ། །ཞེས་སོ། །ད�ེ་ན་བདེན་པ་བཞིའི་རིམ་པས་�ད་ཅིག་བ�་�ག་གི་རང་བཞིན་ཅན་�མས་སོ། །�ད་པར་�ི་ཆོས་ལ་�་ལས། དང་པོ་གཉེན་པོའ་� �ད་པར་ནི་ཆོས་བཟོད་བཞི་ནི་མཐོང་
མཛ�ད།
 �ངས་�ི་ས་བོན་�་བ་ནས་�ོང་བའི་གཉེན་པོ་བར་ཆད་མེད་ལམ་མོ། །ཆོས་ཤེས་བཞི་ནི་�ེན་གཉེན་པོ་�མ་�ོལ་�ི་ལམ་མོ། །�ེས་བཟོད་བཞི་དང་�ེས་ཤེས་བཞི་ནི་ཐག་བ�ིང་གི་གཉེན་པོ་�ད་པར་�ི་ལམ་མོ། །
དེའང་�ག་བ�ལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པ། �ན་འ�ང་། འགོག་པ། ལམ་བཞིའི་ཆོས་ཤེས་པ་བཞི། �ོ་�ས་གཅིག་གི་ངོ་བོ་བདེན་བཞིའི་�ོག་པ་ལ་�ོས་ནས་བཞིར་བཞག་པ་བཞིན་�། དེ་དག་གི་�ེས་བཟོད་དང་། �ེས་�་
ཤེས་པའང་མ�ན་ནོ། །�ངས་པའི་�ད་པར་ལ་ངོ་བོ་དང་། �མ་�ངས་གཉིས་ལས། ངོ་བོ་ནི་རང་གི་ངོ་�ལ་�་�ར་ཚད་�ི་མཐོང་�ངས་ཉོན་�ིབ་དང་ཤེས་�ིབ་གཉིས་�ི་ཆ་ལས་�ོལ་བ་�ེ། ད�ས་མཐའ་ལས། ཉོན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-216
མོངས་པ་ཡི་�ིབ་པ་དང་། །ཤེས་�འི་�ིབ་པ་གཉིས་�་བ�ན། །དེར་ནི་�ིབ་པ་ཐམས་ཅད་དེ། །དེ་ཟད་ནས་ནི་�ོལ་བར་འདོད། །ཅེས་སོ། །དེ་དག་གི་ངོ་བོ་ནི། �ད་�་མ་ལས། སེར་�་ལ་སོགས་�མ་�ོག་གང་། །
ཉོན་མོངས་པ་ཡི་�ིབ་པར་འདོད། །འཁོར་ག�མ་�མ་པར་�ོག་པ་གང་། །དེ་ནི་ཤེས་�འི་�ིབ་པར་འདོད། །ཅེས་པས། སེམས་རབ་�་མ་ཞི་བར་�ེད་པ་གང་མི་དགེ་བའམ། �ིབ་ལ་�ང་�་མ་བ�ན་པའི་ངོ་བོ་སེར་�་
ལ་སོགས་པ་ནི་ཉོན་�ིབ་ཡིན་ལ། འཁོར་ག�མ་ལ་བདེན་ཞེན་དང་མ་�ལ་བ་གང་དགེ་བ་ཟག་བཅས་སམ་མ་བ�ིབས་�ང་མ་བ�ན་�ི་ངོ་བོ་ག�ང་འཛ�ན་�ི་�ོག་པ་�ལ་�ལ་ཅན་ནི་ཤེས་�ིབ་ཡིན་ནོ། །དེ་དག་ལས་
 ༄༅། །ཉོན་�ིབ་�ན་བ�གས་�མས་ནི་མཐོང་�ངས་ཡིན་ལ། �ན་�ེས་ནི་�ོམ་�ངས་ཡིན་ནོ། །ཤེས་�ིབ་ག�ང་འཛ�ན་�ི་�ོག་པ་རགས་པ་�མས་ནི་མཐོང་�ངས་ཡིན་ལ། �་བ་�མས་ནི་�ོམ་

�བ་མཐའ་
�ངས་ཡིན་ནོ། །གཉིས་པ་�མ་�ངས་ལ་ག�མ་�ེ། མཐོང་�ངས་�ི་མཚན་ཉིད། ད�ེ་བ། ཇི་�ར་�ོང་�ལ་ལོ། །དང་པོ་ནི་�ན་བ�གས་གང་ཞིག་མཐོང་ལམ་�ི་གནོད་�ར་�ར་པའོ། །ད�ེ་བ་ལ་ག�མ་ལས། ངོ་
བོའ་� �ོ་ནས་ད�ེ་ན་�ག་�ེ། �་བ། འདོད་ཆགས། ཁོང་�ོ། ང་�ལ། མ་རིག་པ། ཐེ་ཚ�མ་མོ། །ལོག་པར་འ�ག་�ལ་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན། འཇིག་ཚ�གས་ལ་�་བ། མཐར་འཛ�ན་པའི་�་བ། ལོག་པར་�་བ། �་བ་ལ་
བ�་ ད�།

16-217
མཆོག་�་འཛ�ན་པའི་�་བ། �ལ་�ིམས་དང་བ�ལ་�གས་མཆོག་�་འཛ�ན་པའི་�་བ་�ེ་�་དང་། འདོད་ཆགས། ཁོང་�ོ། ང་�ལ། མ་རིག་པ། ཐེ་ཚ�མ་�ེ་�་མིན་�་�ེ་བ�འོ། །དམིགས་པ་དང་ཁམས་དང་ལོག་པར་
འ�ག་�ལ་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན་མཐོང་�ངས་བ�་བ�་གཉིས་སོ། །དེའང་�་བ་�ས་འདོད་པའི་�ག་བ�ལ་�ི་བདེན་པ་ལ་སོགས་པ་བཞི་ལ་�གས་པ་ན། �་མིན་�ས་�ེས་�་མ�ན་པར་�གས་ཏེ་བ�་བ�་ཡོད་པས་
བཞི་བ�། ཁམས་གོང་མ་གཉིས་�ི་བདེན་པ་བཞི་ལ། ཁོང་�ོ་མ་གཏོགས་པ་ད�་ད�་འ�ག་པས། བསམ་གཏན་�ི་སའི་བདེན་པ་བཞི་ལ་�མ་�་�་�གག�གས་མེད་�ི་བདེན་པ་བཞི་ལ་�མ་�་�་�ག་�མས་
མཛ�ད།
 བ�ོམས་པས་བ�་�་བ�་གཉིས་ཡོད་པ་ནི། �ན་ལས་བ�ས་ལས། ཉོན་མོངས་པ་བ�་�་བ�་གཉིས་ནི་མཐོང་བས་�ང་བར་�་བའི་ཉོན་མོངས་པའི་རིས་ཞེས་སོ། །ཇི་�ར་�ོང་པའི་�ལ་ནི་མཐོང་�ངས་�ི་ས་བོན་
མགོ་ནོན་�ི་�ལ་�ིས་ནི་ངེས་འ�ེད་ཆ་མ�ན་�ིས་�ོང་ལ། �་འདོན་�ི་�ལ་�ིས་ནི་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་ལ་སོགས་པས་�ོང་ངོ་། །དེའང་བདེན་པ་བཞིའི་ཆོས་ཤེས་པས་བཟོད་པའི་དངོས་�་དང་�ས་མཉམ་�་
ཚ�གས་པའི་མཐོང་�ངས་�ི་ས་བོན་�ིས་ཉེར་ལེན་�ི་�་�ས། དངོས་�་དེས་�ན་ཅིག་�ེད་པའི་�ེན་�ས་ནས། ཆོས་བཟོད་དང་�ས་མཉམ་པའི་ས་བོན་རབས་ཆད་པོ་�ེད། དེ་ལ་འཇིག་�ེད་གཞན་མི་དགོས་པར་�ད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-218
ཅིག་གིས་འཇིག་པས་ན། �ད་ཅིག་གཉིས་པ་ལ། ཆོས་ཤེས་�ི་མཐོང་�ངས་�ི་ས་བོན་ལས་�ོལ་བའི་གནས་འ�ར་ཐོབ་པ་ཡིན་ནོ། །�ེས་བཟོད་བཞི་དང་། �ེས་ཤེས་བཞི་ནི་རང་རང་གི་�ང་�་ཆེས་�འི་གཉེན་པོ་
མཐོང་ལམ་�ི་ཡེ་ཤེས་�་མ་གཉིས་�ི་�ེས་�་�ེས་པ། ས་བོན་ལས་�ོལ་བ་�ང་�་ཐག་�ིང་�ེད་ཡིན་ནོ། །དེའང་བདེན་བཞི་སོ་སོའ་� �ད་ཅིག་དང་དེའི་�ང་�་ལ་�ོས་ནས་�ི་མ་རིམ་པའི་གཉེན་པོ་�ེད་ལ། ཡེ་ཤེས་�ེ་
བ་ལ་�ོས་ནས་བར་ཆད་མེད་པ་དང་�མ་�ོལ་ལམ་གཉིས་ཆོས་བཟོད་�་�ང་�ས་མ་མཐོང་མཐོང་�ིར་མཐོང་བའི་ལམ་ཞེས་བཞག་གོ །དེ་དག་གི་�ང་�་�ས་�ན་དང་། ཡེ་ཤེས་�ི་བ�ད་�་�ད་པས་མགོ་མནན།
 ༄༅། །�ས་མེད་དང་དངོས་�་�ད་པས་ཉམས་དམན། ཡེ་ཤེས་དངོས་�ེ་�ས་�ང་�་ས་བོན་དང་བཅས་པ་འགགས་པ་�ས་མཉམ། ཡེ་ཤེས་�ག་མས་ཐག་བ�ིང་�མ་�ོལ་ལམ་�་སོང་བའི་གཉེན་པོ་

�བ་མཐའ་
�ེད་པ་ཡིན་ནོ། །�ས་�ི་�ད་པར་ནི་དང་པོར་བདེན་པ་བཞིས་�ེ་བའི་ཆོས་བཟོད་བཞི་�ས་གཅིག་ལ་�ེ། དེའི་འོག་�་ཆོས་ཤེས་བཞི་�ས་གཅིག་ལ་�ེ། དེའི་འོག་�་�ེས་བཟོད་བཞི་�ས་གཅིག་ལ་�ེ། དེའི་འོག་�་�ེས་
ཤེས་བཞི་�ས་གཅིག་ལ་�ེ་བས། �་�ོགས་�ི་�ད་ཅིག་བཞི་ལ་ངོ་བོ་རིགས་བཞི་�ོག་པ་བ�་�ག་�་�ེ་བ་ཡིན་ཏེ། བདེན་བཞི་ཅིག་ཅར་�་�ོགས་ཤིང་བཟོད་ཤེས་བཞི་རིམ་�ིས་�ེ་བའི་�ིར་རོ། །�ོགས་པའི་�ད་པར་
བ�་ བ�།

16-219
ནི་འཇིག་�ེན་ལས་འདས་པའི་ཤེས་རབ་�ིས་བདག་མེད་གཉིས་མངོན་�མ་�་�ོགས་པའོ། །དེའང་ཆོས་�ི་ད�ིངས་དེ་རང་གཞན་ཐམས་ཅད་ལ་�ན་�་འ�ོ་བ་�ེ། �ད་པར་�ོགས་པས་བདག་གཞན་མཉམ་པ་ཉིད་
�ང་�བ་�ི་སེམས་�ོགས་པའོ། །ཡོན་ཏན་�ི་�ད་པར་ནི་�ས་�ད་ཅིག་ལ་�ོན་�ས་པའི་ཡོན་ཏན་བ�་�ག་བ�་གཉིས་དང་། �ན་དང་། མངོན་ཤེས་དང་། �་འ�ལ་ལ་སོགས་པ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་ཡོད་དོ། །
དེའང་�ས་�ད་ཅིག་མ་ལ་སངས་�ས་བ�འི་ཞལ་�་བ། སངས་�ས་བ�ས་�ིན་�ིས་བ�བས་པར་ཤེས་པ། �ལ་པ་བ�་འ�ེད་པ། �ས་�ད་ཅིག་བ�ལ་པ་བ�ར་�ོན་པ། �ོན་དང་�ི་མའི་མཐའ་བ�་ལ་ཡེ་ཤེས་
མཛ�ད།
 འ�ག་པ། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་བ�་ལ་�ོམས་པར་འ�ག་ཅིང་�ང་བ། སེམས་ཅན་བ�་�ིན་པར་�ེད་པ། ཞིང་བ�་གཡོ་བར་�ེད་པ། ཞིང་བ�་འོད་�ིས་གསལ་བར་�ེད་པ། ཆོས་�ི་�ོ་མོ་བ�་འ�ེད་པ། རང་གི་�ས་
བ�ར་�ོན་པ། �ས་རེ་རེ་ལ་ཡང་འཁོར་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་བ�་བ�ས་བ�ོར་བར་�ོན་པའོ། །ས་འདིར་གནས་པ་དེས་འཛམ་�་�ིང་གི་�ལ་པོའ་��ེ་བ་འཛ�ན་པར་�ས་སོ། །བཞི་པ་བ�ོམ་པའི་ལམ་ལའང་། �ེན་དང་།
རང་བཞིན་གཉིས་ལས། �ེན་ལ་�ས་�ི་�ེན་ནི་�ིང་ག�མ་�ི་�ེས་པ་�ད་མེད་འདོད་ག�གས་�ི་�་དང་བཅས་པ་ལ་�ེ་བ་ཤས་ཆེ་ཞིང་། གཞན་ལའང་�ེར་�ང་�ེ་མདོ་�ེ་�ན་ལས། བསམ་བཞིན་�ིད་པ་ལེན་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-220
དང་། །ཞེས་པས་�བ་བོ། །སེམས་�ི་�ེན་ནི། བསམ་གཏན་བཞི་པའོ། །རང་བཞིན་ལ། �། འ�ས་�། ངོ་བོ་ག�མ་ལས། �་ནི་ཐེག་ཆེན་�ི་ལམ་དང་པོ་ག�མ་མོ། །འ�ས་�་ནི་མི་�ོབ་པའི་ལམ་མོ། །ངོ་བོ་ལ་
མཚན་ཉིད། མཚན་གཞི། ད�ེ་བ། �ད་ཆོས་དང་བཞི་ལས། མཚན་ཉིད་ནི་ས་གཉིས་པ་ཡར་བཅད་�ན་མཐའ་མར་བཅད་�ི་ཐེག་ཆེན་�ི་ལམ་མཚན་གཞི། ཐེག་ཆེན་�ོམ་ལམ་�ི་ཐ་�ད་�་�ང་�་མཚ�ན། ཐེག་ཆེན་
�ི་མཐོང་ལམ་�ོགས་པའི་�ེས་ལས་འ�ང་ཞིང་ཐེག་ཆེན་�ི་དགེ་བས་བ�ས་པ་གང་ཞིག་ཐེག་ཆེན་མི་�ོབ་པའི་ལམ་�ི་�ད་ཅིག་དང་པོ་ཤེས་�ད་ལ་�ེ་བའི་�ར་�ར་པའོ། །མཚན་གཞི་ནི་ས་བ�འི་རང་བཞིན་�ི་
 ༄༅། །འཁོར་�་གཏོགས་པའི་དགེ་བ་�མས་སོ། །ད�ེ་ན་�ོམ་ལམ་�ང་�་འ�ིང་ཆེན་པོ་ག�མ་ལས་ག�མ་ག�མ་�ེ་བས་ད�འོ། །དེའང་�ང་�འི་�ང་�་ས་གཉིས་པ་�ི་མ་མེད་པ་�ེ། �ལ་�ིམས་�ི་

�བ་མཐའ་
ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་མཆོག་�་�ར་པ་ནི། མདོ་�ེ་�ན་ལས། འཆལ་�ལ་�ོལ་བའི་�ི་�ལ་�ིར། །�ི་མ་མེད་པའི་ས་ཞེས་�། །ཞེས་སོ། །�ང་�འི་འ�ིང་ས་ག�མ་པ་འོད་�ེད་པ་བཟོད་པའི་ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་ནི། དེ་ཉིད་
ལས། ཆོས་�ི་�ང་བ་ཆེན་པོ་ནི། །�ེད་པའི་�ིར་ན་འོད་�ེད་པ། །ཞེས་སོ། །�ང་�འི་ཆེན་པོ་ས་བཞི་པ་འོད་འ�ོ་བ་ནི། བ�ོན་འ�ས་�ི་ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། འདི་�ར་�ང་�བ་�ོགས་མ�ན་ཆོས། །
བ�་ བ�་གཅིག

16-221
རབ་�་�ེག་�ེད་འོད་�་�། །དེ་དང་�ན་�ིར་ས་དེ་ནི། །གཉིས་པོ་བ�ེགས་པས་འོད་འ�ོ་ཅན། །ཞེས་སོ། །འ�ིང་གི་�ང་�་ས་�་པ་�ང་དཀའ་བ་ནི། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། སེམས་ཅན་�མས་ཡོངས་�ིན་�ེད་ཅིང་། །རང་
གི་སེམས་�ང་བ�ང་བའི་�ིར། །�ོ་�ན་�མས་�ིས་�ང་དཀའ་བ། །དེ་�ིར་�ང་དཀའ་ཞེས་བ�ོད་དོ། །ཞེས་སོ། །འ�ིང་གི་འ�ིང་ས་�ག་པ་མངོན་�་�ར་པ་ནི་ཤེས་རབ་�ི་ཕ་རོལ་�ིན་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། ཤེས་
རབ་ཕ་རོལ་�ིན་བ�ེན་ནས། །འཁོར་བ་དང་ནི་�་ངན་འདས། །གཉིས་འདིར་མངོན་�་�ར་པའི་�ིར། །མངོན་�་�ར་པའི་ས་ཞེས་�། །ཞེས་སོ། །འ�ིང་གི་ཆེན་པོ་ས་བ�ན་པ་རིང་�་སོང་བ་ཐབས་�ི་ཕ་རོལ་�་�ིན་
མཛ�ད།
 པ་ནི། དེ་ཉིད་ལས། བ�ོད་གཅིག་ལམ་དང་འ�ེལ་པའི་�ིར། །རིང་�་སོང་བའི་སར་འདོད་དོ། །ཞེས་པ་དང་། ཆོས་�ི་ད�ིངས་�་བ�ོད་པ་ལས། འཁོར་བ་མཚ�་ཡི་འདམ་བ�ལ་བས། །དེ་ལ་རིང་�་སོང་ཞེས་�། །
ཞེས་སོ། །ཆེན་པོའ་� �ང་�་ས་བ�ད་པ་མི་གཡོ་བ་�ོབས་�ི་ཕ་རོལ་�་�ིན་པ་ནི། མདོ་�ེ་�ན་ལས། འ�་ཤེས་གཉིས་�ིས་མི་གཡོའ་� �ིར། །མི་གཡོ་བ་ཡི་སར་འདོད་དོ། །ཞེས་སོ། །ཆེན་པོའ་� འ�ིང་�ོན་ལམ་�ི་ཕ་རོལ་
�་�ིན་པ་ཡོངས་�་�ོགས་པ་ཅན་ལེགས་པའི་�ོ་�ོས་ནི། དེ་ཉིད་ལས། སོ་སོ་ཡང་དག་རིགས་�ོ་བཟང་། །ས་དེ་ལེགས་པའི་�ོ་�ོས་ཡིན། །ཅེས་སོ། །ཆེན་པོའ་� ཆེན་པོ་ས་བ�་པ་ཆོས་�ི་�ིན་ཡེ་ཤེས་�ི་ཕ་རོལ་�་�ིན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-222
པ་ནི། དེ་ཉིད་ལས། �ིན་བཞིན་གཉིས་�ིས་ནམ་མཁའི་ཁམས། །�བ་པའི་�ིར་ན་ཆོས་�ི་�ིན། །ཅེས་སོ། །དེའང་ཏིང་འཛ�ན་དང་ག�ངས་�ི་�ིན་གཉིས་ག�ལ་�འི་ནམ་མཁར་�བ་པས། ཆོས་�ི་ཆར་འབབ་པས་
དོན་�ེད་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་�་�་�ེ། �ད་�་མ་ལས། �ང་�བ་སེམས་དཔའི་�ལ་འདི་ནི། །�ེས་ཐོབ་དེ་བཞིན་གཤེགས་�མས་དང་། །སེམས་ཅན་ཡང་དག་�ོལ་བ་ལ། །འཇིག་�ེན་ན་ནི་མཉམ་པ་ཉིད། །ཅེས་
སོ། །དེའང་འ�ིན་ལས་�ི་�ེད་�ལ་འ�་བས་དེ་�ད་བཏགས་�ང་། �་བ་དང་། �ེད་པ་གཉིས་ཀའི་�ལ་སངས་�ས་�ག་པ་དེ་ཉིད་ལས། དེ་�་མོད་�ི་ས་�ལ་དང་། །�་མཚ�་བ་�ང་�ིག་�ེས་�། །�ད་པར་གང་ཡིན་
 ༄༅། །སངས་�ས་དང་། །�ང་�བ་སེམས་དཔའི་�ད་དེ་ཉིད། །ཅེས་སོ། །དེ་�ར་�ོམ་ལམ་ས་ད�་ནི་རང་རང་གི་�ིབ་པའི་གཉེན་པོ་ཆེ་འ�ིང་ད�འི་དབང་གིས། ཡོན་ཏན་�ི་�ེད་�ལ་ད�འི་དབང་

�བ་མཐའ་
གིས་�ེ་བ་ཡིན་ནོ། །བཞི་པ་�ད་པར་�ི་ཆོས་ལ་�་ལས། གཉེན་པོའ་� �ད་པར་ནི་ས་ད�འི་�ི་མ་�ོང་པ་ལ་�ོས་ནས། �ོར་བ་དང་བར་ཆད་མེད་ལམ་གཉིས་ནི་�ོང་བའི་གཉེན་པོའ།ོ །�མ་�ོལ་�ི་ལམ་ནི་�ེན་�ི་
གཉེན་པོའ།ོ །�ད་པར་�ི་ལམ་ནི་ཐག་བ�ིང་གི་གཉེན་པོའ།ོ །དེའང་སའི་�ོན་རོལ་རང་�ས་དེ་དང་དེའི་�ང་�་གེགས་�་�ར་པ་རགས་པ་�ོང་པ་ལ་�ོར་བའི་ལམ་ཞེས་�འོ། །ས་དེ་དང་དེ་དང་པོར་�ེ་བཞིན་པས་�ི་
བ�་ བ�་གཉིས།

16-223
མ་ངོ་�ལ་དེའི་ས་བོན་དངོས་�་�ོངས་པ་ནི་བར་ཆད་མེད་ལམ་མོ། །ས་དེའི་�ད་ཅིག་གཉིས་པ་ནས་སའི་དངོས་གཞི་�མས་ནི་�མ་�ོལ་ལམ་མོ། །སའི་མ�ག་�་ཡོན་ཏན་�ད་པར་ཅན་ཐོབ་ནས་ས་གོང་མར་བ�ོད་
བཞིན་པ་ནི་�ད་པར་�ི་ལམ་ཞེས་�འོ། །�ངས་པའི་�ད་པར་ནི། མཐོང་�ངས་མ་�ས་པ་�ངས། �ོམ་�ངས་ངོ་�ལ་བ་�མས་�ི་རགས་པ་�ངས། �་བ་�ོང་བ་ལ་འ�ག་པའོ། །དེའང་ངོ་བོ་�ན་�ེས་�ི་ཉོན་�ིབ་
དང་ཤེས་�ིབ་གཉིས་ཡིན་ལ། ད�ེ་ན་བཞི་ལས། ངོ་བོའ་��ོ་ནས་�ག་�ེ། འདོད་ཆགས། ཁོང་�ོ། ང་�ལ། མ་རིག་པ། འཇིག་ཚ�གས་ལ་�་བ། མཐར་འཛ�ན་བའི་�་བའོ། །ཁམས་�ི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན། འདོད་པ་ན་�ག །
མཛ�ད།
 ཁམས་གོང་མ་གཉིས་�་ཁོང་�ོ་མ་གཏོགས་པ་�་�་�ེ་བ�་དང་བ�ོམས་པས་བ�་�ག་གོ །སའི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན་འདོད་པ་ན་�ག །བསམ་གཏན་བཞི་ན་�་ཚན་བཞི། ག�གས་མེད་བཞི་ན་�་ཚན་བཞི་�ེ་བ�ོམས་པས་
བཞི་བ�་�་�ག་ཡོད་དོ། །ས་དང་ཆེ་འ�ིང་གི་�ོ་ནས་ད�ེ་ན། འདོད་པ་དང་། བསམ་གཏན་དང་པོ་དང་། གཉིས་པ་དང་། ག�མ་པ་དང་། བཞི་པ་དང་། ག�གས་མེད་ནམ་མཁའ་དང་། �མ་ཤེས་དང་། ཅི་ཡང་མེད་པ་
དང་། �ིད་�ེ་�ེ་ས་ད�་ན། འདོད་ཆགས་ཆེ་འ�ིང་ད�་ད�་�ེ་བ�ད་�་�་གཅིག་ཡོད་པ་བཞིན་�། ང་�ལ་ད�་ཚན་ད�། མ་རིག་པ་ད�་ཚན་ད�། འཇིག་ཚ�གས་ལ་�་བ་ད�་ཚན་ད�། མཐར་འཛ�ན་པའི་�་བ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-224
ད�་ཚན་ད�་�ེ་བ�ད་�་�་གཅིག་པ་ཚན་�་བ�ོམས་པས་བཞི་བ�་དང་�འི་�ེང་�། འདོད་པའི་ཁོང་�ོ་ཆེ་འ�ིང་ད�་བ�ན་པས་བཞི་བ�་དང་བ�་བཞི་ཡོད་དོ། །དེ་དག་�ོར་བ་དང་། བར་ཆད་མེད་ལམ་དང་།
�མ་�ོལ་དང་། �ད་པར་ལམ་བཞིར་སོ་སོར་�ང་པ་ཡིན་ནོ། །ཡོན་ཏན་�ི་�ད་པར་ནི་ས་དང་པོའ་� ཡོན་ཏན་བ�་�ག་བ�་གཉིས་པོ་དེ་དག་ས་གཉིས་པ་ལ་�ད་ཅིག་རེ་རེ་ཞིང་�ོང་འ�ར་མངོན་�་�ེད་དོ། །ས་ག�མ་
པར་བ�་�ོང་འ�ར་དང་། ས་བཞི་པ་ལ་�ག་�ིག་འ�ར་དང་། ས་�་པ་ལ་�ག་�ིག་�ག་�ོང་དང་། ས་�ག་པ་ལ་�ག་�ིག་�ག་�་�ོང་དང་། ས་བ�ན་པ་ལ་�ེ་བ་�ག་�ིག་�ག་�ོང་དང་། ས་བ�ད་པ་ལ་�ོང་
 ༄༅། །ག�མ་བ�་�ོང་�ག་བ�འི་�ལ་ཤིན་�་�་བ་�ེད་དང་། ས་ད�་པ་ལ་སངས་�ས་�ི་ཞིང་�ངས་མེད་པ་བ�་�ོང་�ག་བ�འི་�ལ་�་བ་�ེད་དང་། ས་བ�་པ་ལ་སངས་�ས་�ི་ཞིང་བ�ོད་�་

�བ་མཐའ་
མེད་པ་�ེ་བ་�ག་�ིག་བ�་�ོང་�ག་བ�འི་�ལ་�་བ་�ེད་�ི་�ངས་དང་མཉམ་པའི་ཡོན་ཏན་�ོན་པར་�ས་པ་དང་། བ་�འི་�ང་�་ཐམས་ཅད་�་སངས་�ས་�ི་ཞིང་གསལ་བར་སེམས་ཅན་�ི་དོན་�་མཛད་པ་བ�་
གཉིས་ལ་སོགས་པ་�ས་མཉམ་�་�ོན་པར་�ེད་དོ། །དེ་�་�འི་ཡོན་ཏན་ཡང་ཁམས་�ི་�ེང་གི་�ིབ་པ་�ལ་�ོབས་�ིས་གསར་�་མཐོང་ཡང་། �ོན་མེད་པ་�ེས་པ་མ་ཡིན་ཏེ་ཡོན་ཏན་དེ་�་�་དང་གཞན་ཡང་ཚད་མེད་
བ�་ བ�་ག�མ།

16-225
པ་ཉིད་ཡེ་ནས་�ན་�བ་�་ཡོད་པས་སོ་སོར་ཁམས་གསར་�་མཐོང་བ་ཇེ་དག་�་སོང་བས་�ང་བའི་�ིར་རོ། །�ས་འཛ�ན་པའི་�ད་པར་ཡང་། ས་གཉིས་པ་ལ་གནས་པས་�ིང་བཞིའི་འཁོར་ལོས་�ར་བ་དང་། ག�མ་
པས་བ�་�ིན་དང་། བཞི་པས་མཚ�་མ་དང་། �་པས་དགའ་�ན་དང་། �ག་པས་འ�ལ་དགའ་དང་། བ�ན་པས་གཞན་འ�ལ་དབང་�ེད། བ�ད་པས་�ོང་དང་པོ་�ི་�ད་�ི་འཇིག་�ེན་�ི་བདག་པོ་ཚངས་པ་དང་།
ད�་པས་�ོང་གཉིས་པ་བར་མའི་འཇིག་�ེན་�ི་བདག་པོ་ཚངས་པ་ཆེན་པོ་དང་། བ�་པས་�ོང་ག�མ་�ི་�ོང་ཆེན་པོའ་� བདག་པོ་�འི་�་དབང་�ག་ཆེན་པོའ་� �ེ་བ་འཛ�ན་པར་�ས་ཏེ། ཕལ་པོ་ཆེ་ལས། འདི་ལ་གནས་
མཛ�ད།
 པ་དེ་དག་ཁམས་ག�མ་དབང་�ག་འ�ར། །ཅེས་སོ། །དེའང་དེ་དག་གི་�ལ་པོར་�ེ་བ་འཛ�ན་པའི་�ས་པ་ཡོད་�ི་�ེ་བ་འཛ�ན་པས་�ང་མ་�བ་ལ། དེ་དག་གི་�ལ་པོ་ཡིན་ཚད་�ང་�ང་�བ་སེམས་དཔའི་ས་དེ་དག་ལ་
གནས་པས་མ་�བ་�ེ། ཁ་ཅིག་སོ་སོའ་� �ེ་བོ་བསོད་ནམས་�བས་ཆེན་བསགས་པ་ཡིན་ལ། ཁ་ཅིག་�་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ལ་པ་དེར་�ང་བས་སེམས་ཅན་�ི་དོན་མཛད་�ལ་ག�ངས་པའི་�ིར་རོ། །དེའང་ས་དང་
པོ་ཡན་ཆད་ནས་ཚ�་ལ་དབང་ཐོབ་པས། �ེ་ཤི་རང་མཚན་པ་མེད་�ང་སེམས་ཅན་�ི་དོན་�་དེ་�ར་འ�ར་ན་�ོན་པ་ཡིན་ཏེ། �ད་པ་ལས། �་དང་ན་དང་འཆི་བ་མེད་�ང་འཆི་འཕོ་�ོན། །ཅེས་པ་དང་། �ད་�་མས།
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-226
འཕགས་པས་འཆི་དང་ན་བ་དང་། །�་བའི་�ག་བ�ལ་�ད་ནས་�ངས། །ལས་དང་ཉོན་མོངས་དབང་གིས་�ེ། །དེ་ལ་དེ་མེད་�ིར་དེ་མེད། །ཇི་བཞིན་ཡང་དག་མཐོང་བའི་�ིར། །�ེ་སོགས་�མས་ལས་འདས་�ར་
�ང་། །�ིང་�ེའི་བདག་ཉིད་�ེ་བ་དང་། །འཆི་དང་�་དང་ན་བར་�ོན། །ཅེས་སོ། །�་པ་མི་�ོབ་པའི་ལམ་ལའང་། �ེན་དང་། རང་བཞིན་གཉིས་ལས་�ེན་ལ་གཉིས་ལས། �ས་�ི་�ེན་�ན་མོང་བ་�ར་ན་འཛམ་�་
�ིང་པའི་�ལ་རིགས་སམ་�མ་ཟེ་ལས་སངས་�་བར་འདོད་�ང་། �ན་མོང་མ་ཡིན་པ་�ར་ན་འོག་མིན་�་སངས་�་བའི་�ེན་གང་ཡིན་པ་ཡིན་ལ། དེ་ནས་འ�ོ་བ་སོ་སོའ་� གནས་�་�ལ་པ་འཆར་བ་ན་སངས་�ས་�་
 ༄༅། །�ང་བའི་�ེན་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡིན་པར་འདོད་དོ། །བསམ་པའི་�ེན་ནི་བསམ་གཏན་བཞི་པའོ། །རང་བཞིན་ལ་�། འ�ས་�། ངོ་བོ་ག�མ་ལས། �་ནི་�ོབ་ལམ་བཞིར་ཚ�གས་གཉིས་མཐར་

�བ་མཐའ་
�ིན་པའོ། །འ�ས་�་ནི་འ�ིན་ལས་�ན་�མ་ཚ�གས་པས་འ�ོ་བ་ཐམས་ཅད་�ང་�བ་ག�མ་ལ་འགོད་པའོ། །ངོ་བོ་ལ་མཚན་ཉིད། མཚན་གཞི། ད�ེ་བ། �ད་ཆོས་དང་བཞི་ལས། དང་པོ་ནི་�་ག�མ་ཡེ་ཤེས་དང་
བཅས་པ་མཚན་གཞི། ཐེག་ཆེན་མི་�ོབ་པའི་ལམ་�ི་ཐ་�ད་�་�ང་�་མཚ�ན། ཐེག་ཆེན་�ི་�ངས་�ོགས་མཐར་�ིན་པའི་དགེ་བའོ། །གཉིས་པ་ནི་སངས་�ས་�ི་སའི་མི་�ོབ་པའི་ཆོས་བ�། ཟག་མེད་�ི་�ང་པོ་�། ཕ་
བ�་ བ�་བཞི།

16-227
རོལ་�་�ིན་པ་�ག་གོ །ད�ེ་ན་�ེན་�། བ�ེན་པ་ཡེ་ཤེས། མཛད་པ་འ�ིན་ལས་དང་ག�མ་ལས། དང་པོ་ནི་ཆོས་�། ལོངས་�། �ལ་�་ག�མ་ལས། ཆོས་�་ནི་ད�ིངས་དང་ཡེ་ཤེས་གཉིས་�་མེད་པའི་རང་བཞིན་�ི་
མ་མཐའ་དག་དང་�ལ་བའི་ཡེ་ཤེས་�ོགས་པ་མཐར་�ིན་པ་ནམ་མཁའ་�་�་�ེ། སངས་�ས་གཙ�་ལས། ཆོས་�་མཁའ་འ�་ག�གས་�་མཛ�ས་�ར་�ན། །ཅེས་པ་དང་། �ིང་ཡིག་བ�ད་�ིའི་ཐིག་ལེ་ལས། ཇི་�ར་�་
ལ་�་བཞག་དང་། །མར་ལ་མར་ནི་�ེས་�གས་�ར། །ཤེས་�་�ོས་�ལ་དེ་ཉིད་དང་། །ད�ེར་མེད་ཡེ་ཤེས་�མས་འ�ེས་པ། །དེ་ཉིད་སངས་�ས་ཐམས་ཅད་�ི། །རང་བཞིན་ཆོས་�་ཞེས་�ར་བ�ོད། །ཅེས་སོ། །འདི་
མཛ�ད།
 ལ་ད�ེ་ན་གཉིས་ཏེ། ད�ིངས་དག་མཉམ་�ོང་པ་�་�མས་�ི་ཆོས་ཉིད་�ེད་པའི་ཆ་ནས་ངོ་བོ་ཉིད་�ི་�་ཞེས་�་ལ། ཡེ་ཤེས་�ངས་�ོགས་མཐར་�ིན་པ་རིག་པའི་ངོ་བོ་�ེ་�ེ་ཚན་ཉི་�་�་གཅིག་ནི་�ོགས་པ་ཡེ་ཤེས་ཆོས་
�ི་�་ཞེས་འདོད་དེ། སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་ཡིན་པ་གང་ཞིག་ད�ིངས་རིག་མཐར་�ག་མངོན་�་�ར་པའི་�ིར་རོ། །དང་པོར་ངོ་བོ་ཉིད་�ི་�་ནི་མངོན་�ོགས་�ན་ལས། �བ་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་�་ནི། །ཟག་པ་མེད་པའི་ཆོས་
གང་དག །ཐོབ་�ར་�མ་�ན་�མ་དག་པ། །དེ་དག་རང་བཞིན་མཚན་ཉིད་ཅན། །ཅེས་སོ། །�ོགས་པ་ཡེ་ཤེས་ཆོས་�་ཚད་མེད་ནི། ཁམས་�ི་ཡེ་ཤེས་མངོན་�་�ར་པའི་རིག་ཆའི་�ོག་པས་ཆོས་�མ་�་�་བ�ན་ལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-228
སོགས་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། �ང་�བ་�ོགས་མ�ན་ཚད་མེད་དང་། །�མ་པར་ཐར་དང་མཐར་�ིས་ནི། །�ོམས་འ�ག་ད�་ཡི་བདག་ཉིད་དང་། །ཟད་པར་བ�་ཡི་བདག་ཉིད་དང་། །ཟིལ་�ིས་གནོན་པའི་�ེ་མཆེད་
ནི། །རབ་�་ད�ེ་བས་�མ་བ�ད་དང་། །ཉོན་མོངས་མེད་དང་�ོན་མ�ེན་དང་། །མངོན་ཤེས་སོ་སོ་ཡང་དག་རིག །�མ་པ་ཐམས་ཅད་དག་བཞི་དང་། །དབང་བ�་དང་ནི་�ོབས་བ�་དང་། །མི་འཇིགས་པ་ནི་བཞི་དག་
དང་། །བ�ང་བ་མེད་པ་�མ་ག�མ་དང་། །�ན་པ་ཉེར་བཞག་�མ་ག�མ་དང་། །བ�ེལ་བ་མི་མངའི་ཆོས་ཉིད་དང་། །བག་ཆགས་ཡང་དག་བཅོམ་པ་དང་། །�ེ་ལ་�གས་�ེ་ཆེན་པོ་དང་། །�བ་པ་ཁོ་ནའི་མ་འ�ེས་
 ༄༅། །ཆོས། །བཅོ་བ�ད་བཤད་པ་གང་ཡིན་དང་། །�མ་པ་ཐམས་ཅད་མ�ེན་ཉིད་དང་། །ཆོས་�ི་�་ཞེས་བ�ོད་པ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །དེའང་ངོ་བོ་ཉིད་ད�ིངས་ནམ་མཁའ་�་�འི་ངང་ན་�ོགས་པ་ཡེ་

�བ་མཐའ་
ཤེས་ཉི་མ་�་�་�ོ་�ར་�ི་�ིབ་པ་�ིན་�ངས་པ་�ར་�ང་བ་ཉིད་དེ། �ད་�་མ་ལས། སངས་�ས་ཉིད་ནི་ད�ེར་མེད་པ། །དག་པའི་ཆོས་�ིས་རབ་ད�ེ་བར། །ཉི་མཁའ་བཞིན་ཏེ་ཡེ་ཤེས་དང་། །�ངས་པ་གཉིས་�ི་
མཚན་ཉིད་དེ། །འོད་གསལ་�ས་མིན་ད�ེར་མེད་པར། །འ�ག་ཅན་ག�འི་�ང་གི་ནི། །�ལ་ལས་འདས་པའི་སངས་�ས་�ི། །ཆོས་�མས་�ན་དང་�ན་པ་ཉིད། །ཅེས་སོ། །དེའང་བསམ་�ིས་མི་�བ་པའི་རང་བཞིན་
བ�་ བཅོ་�།

16-229
ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། ཐོག་མ་ད�ས་མཐའ་མེད་ཅིང་�མ་ད�ེར་མེད། །གཉིས་མེད་ག�མ་�ལ་�ི་མེད་�མ་�ོག་མེད། །ཆོས་ད�ིངས་རང་བཞིན་གང་ཡིན་དེ་�ོགས་པ། །མཉམ་པར་གཞག་པའི་�ལ་འ�ོར་པ་ཡིས་མཐོང་། །
གཞལ་མེད་ག�འི་�ེ་མ་ལས་འདས་པ། །བསམ་མེད་མཉམ་མེད་ཡོན་ཏན་ཉིད་དང་�ན། །དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ི་མེད་ད�ིངས་དེ་ནི། །བག་ཆགས་བཅས་པའི་ཉེས་�ན་�མ་�ངས་པའོ། །ཞེས་པ་�ེ། མདོར་ན་�ི་
མ་�ལ་�ོབས་�ིས་�ང་ཡང་གསར་�་འ�ས་མ་�ས་པ་ལ་སོགས་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། འ�ས་མ་�ས་ཤིང་�ན་�ིས་�བ། །གཞན་�ི་�ེན་�ིས་�ོགས་མིན་པ། །མ�ེན་དང་བ�ེ་དང་�ས་པར་�ན། །དོན་གཉིས་�ན་
མཛ�ད།
 པའི་སངས་�ས་ཉིད། །ཅེས་ག�ངས་པ་དེ་ཡིན་ནོ། །ལོངས་�ོད་�ོགས་པའི་�་ནི་འཁོར་བའི་ཆའི་�ན་གཞི་ཚ�གས་བ�ད་དང་བཅས་པ་ད�ིངས་�་�བ་པའི་�ོབས་�ི་ཆ་ནས་བཞག་པའི་གཞིའི་གནས་�གས་�ི་�ང་
ཆའི་ཡོན་ཏན་མ་�ས་པ་�ོགས་པ་�ེ། ངེས་པ་�་དང་�ན་པ་དེ་ཉིད་�ག་�་ནོར་�་�ར་བ�གས་�ང་ཐ་མལ་�་ཚ�གས་�ི་དངོས་པོ་�ར་རགས་པ་ཐེར་�ག་གི་�མ་པ་མི་�ག་པར་�ང་བའང་མ་ཡིན་ལ། རང་བཞིན་
�ོང་པ་�ར་�ང་མི་�ས་པའང་མ་ཡིན་ཏེ། འདོད་ད�་འ�ང་བས་ནོར་�་དང་། �ང་ལ་ངོ་བོ་མེད་པས་འཇའ་ཚ�ན་དང་། རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་�་གནས་པ་ནི། �ད་�་མ་ལས། �་ཚ�གས་དམ་ཆོས་འོད་ཟེར་མངའ་བའི་�ས། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-230
འ�ོ་བའི་�མ་�ོལ་དོན་བ�བས་ལ་བ�ོན་པ། །མཛད་པ་ཡིད་བཞིན་ནོར་�འི་�ལ་བཞིན་ཏེ། །�་ཚ�གས་དངོས་�ང་དེ་ཡི་རང་བཞིན་མིན། །ཅེས་སོ། །དེ་ལ་ངེས་པ་�་ནི། གནས་ངེས་པ་འོག་མིན་�ག་པོ་བཀོད་པར།
འཁོར་ངེས་པ་ས་བ�འི་སེམས་དཔའ་ལ། ཆོས་ངེས་པ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་འབའ་ཞིག །�ོན་པ་ངེས་པ་�མ་པར་�ང་མཛད་�ིས། �ས་ངེས་པ་�ག་པ་�ན་�ི་འཁོར་ལོར་འ�ང་བ་�ེ། མངོན་�ོགས་�ན་ལས། མཚན་ནི་
�མ་�་�་གཉིས་དང་། །དཔེ་�ད་བ�ད་�འི་བདག་ཉིད་འདི། །ཐེག་ཆེན་ཉེ་བར་ལོངས་�ོད་�ིར། །�བ་པའི་ལོངས་�ོད་�ོགས་�ར་བཞེད། །ཅེས་པ་དང་། དེའི་འ�ེལ་བར། མཚན་�མ་�་�་གཉིས་དང་། དཔེ་�ད་
 ༄༅། །བཟང་པོ་བ�ད་�འི་ངོ་བོ་ཉིད་འདི་ནི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་ས་བ�་ལ་བ�གས་པ་�མས་དང་། ཐབས་ཅིག་�་ཐེག་པ་ཆེན་པོའ་� ཆོས་�ི་ལོངས་�ོད་�ིས་དགའ་བ་དང་བདེ་བ་ཤིན་�་ཁ་

�བ་མཐའ་
ན་མ་ཐོ་བ་མེད་པ་ཉེ་བར་�ོད་པའི་�ིར། སངས་�ས་བཅོམ་�ན་འདས་�ི་ལོངས་�ོད་�ོགས་པའི་�་ཡིན་ནོ་ཞེས་སོ། །དེའང་སངས་�ས་�མས་ཐོག་མར་མངོན་པར་�ང་�བ་པའི་གནས་ནི་འོག་མིན་ཏེ། �ན་�ག་པོ་
བཀོད་པའི་མདོ་ལས། ག�གས་མེད་འདོད་དང་ག�གས་�མས་དང་། །འ�་ཤེས་མེད་པ་དེ་བཞིན་ཏེ། །ཁམས་ལས་འདས་སོ་སངས་�ས་དག །བ�གས་སོ་�ག་པོའ་� ད�ིལ་འཁོར་ན། །ཞེས་སོ། །དེའང་ཁམས་ག�མ་
བ�་ བ�་�ག

16-231
ལས་འདས་པའི། གནས་�ག་པོ་བཀོད་པ་ན་སངས་�ས་སོ། །དེ་�ོགས་གང་ན་ཡོད་ཅེ་ན། �ི་ལམ་གཉིད་གང་�་སོང་བ་དེར་འོང་གིས་འདི་ཁོ་ནར་ཡོད་དོ་ཞེས་མཆད་པ་�ར། གང་�་�ིབ་པ་མཐའ་དག་དང་�ལ་ནས་
ད�ིངས་དང་ཡེ་ཤེས་ད�ེར་མེད་�་འ�ེས་པ་དེ་ན་ཡོད་དོ། །ཆོས་�ི་ད�ིངས་�་བ�ོད་པ་ལས། དབང་�ག་ཆེན་པོའ་� གནས་མཆོག་དང་། །འོག་མིན་དེ་ཉིད་�མ་མཛ�ས་པ། །ཤེས་པ་ག�མ་པ་གཅིག་ཉིད་�། །འ�ེས་
པར་�ར་ལ་བདག་�འོ། །ཞེས་པ་དང་། ཐེག་བ�ས་ལས། བདག་�་འཛ�ན་པ་མེད་པའི་�ིར། །གནས་ལ་ཐ་དད་ཡོད་མ་ཡིན། །�ོན་�ི་�ེས་�་འ�ངས་པས་ན། །དེ་ལ་གདགས་པས་ཐ་དད་འ�ེད། །ཅེས་སོ། །འདིར་
མཛ�ད།
 ��་�བ་པའི་དབང་�་�ས་ན། ཐོག་མ་མེད་པའི་�ས་�་འོག་མིན་�་སངས་�ས་ནས་སེམས་ཅན་�ི་དོན་མཛད་པ་ལས་མི་མཇེད་འདི་ཆགས་ནས་སེམས་ཅན་སོ་སོའ་� �ང་བ་དང་མོས་པ་མི་འ�་བའི་ངོར་ཐོག་མར་
ག�གས་ཁམས་�ི་འོག་མིན་�་སངས་�ས་ནས་�་�མས་བ�་བར་མཛད་པའི་�ེས་ལ། འཛམ་�འི་�ིང་གི་�ོ་�ེའི་གདན་�་སངས་�་བའི་�ལ་བ�ན་པར་འདོད་དེ། �་གསང་ཐིག་ལེའི་�ད་ལས། འདོད་པའི་ཁམས་
དང་ག�གས་མེད་�། །སངས་�ས་མངོན་པར་སངས་མི་�། །ག�གས་�ི་ཁམས་�ི་འོག་མིན་�། །འདོད་ཆགས་�ལ་�ོད་དེར་སངས་�། །ཞེས་པ་དང་། ག�གས་ཁམས་�ི་ཤིན་�་མཐོང་བ་མན་ཆད་ལས་འདས་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-232
ལ་�ང་བར་�་བའི་ཕ་རོལ་འོག་མིན་�་འདོད་པ་ཉིད་དེ། ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ལས་�ང་། གཙང་མའི་གནས་ནི་�ངས་ནས་�། །འོག་མིན་ཞེས་�་ཉམས་དགའ་བར། །ཡང་དག་སངས་�ས་དེར་སངས་�ས། །�ལ་
པ་པོ་གཅིག་འདིར་སངས་�། །ཞེས་སོ། །འཁོར་ངེས་པ་ནི་ས་དང་པོ་ནས་བ�་བའི་བར་�ི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་�མས་�ིས་བ�ོར་བ་�ེ། ཡེ་ཤེས་�ང་བ་�ན་ལས། བཅོམ་�ན་འདས་ལོངས་�ོད་�ོགས་པ་ཆེན་པོ་
དེ་ནི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་ས་བ�་ལ་བ�གས་པ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་�མས་�ིས་ཡོངས་�་བ�ོར་ཏེ་ཞེས་སོ། །ཆོས་ངེས་པ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་འབའ་ཞིག་གིས་འཁོར་ལོ་བ�ོར་བ་ནི། དེ་ལས་�་
 ༄༅། །ན་མེད་པའི་ཆོས་�ི་འཁོར་ལོ་ཚད་མེད་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་�ེད་ཡོངས་�་བ�ོར་ཏེ་ཞེས་པ་དང་�མས་པའི་�ོན་ལམ་ལས། �མ་�ང་ཆེན་པོ་དེ་བཞིན་གཤེགས། །�་ལས་འོད་ཟེར་ཉི་བཞིན་

�བ་མཐའ་
ཤར། །ཞལ་ནས་བ�ད་�ིའི་ག�ང་�ང་བས། །ཁམས་ག�མ་གང་བའི་ནད་པ་གསོ། །ཞེས་སོ། །�ོན་པ་ངེས་པ་དཔལ་�མ་པར་�ང་མཛད། དེས་མཚ�ན་ནས་མི་བ�ོད་པ། རིན་ཆེན་འ�ང་�ན། �ང་བ་མཐའ་ཡས།
དོན་ཡོད་�བ་པ་�ེ། མཚན་བཟང་པོ་�མ་�་�་གཉིས་དང་དཔེ་�ད་བ�ད་�ས་འབར་བའོ། །མཚན་�མ་�་�་གཉིས་ནི་མངོན་�ོགས་�ན་ལས། �ག་ཞབས་འཁོར་ལོས་མཚན་དང་�ས་�ལ་ཞབས། །�ག་དང་
བ�་ བ�་བ�ན།

16-233
ཞབས་སོར་�་བས་འ�ེལ་པ་དང་། །�ག་ནི་ཞབས་བཅས་འཇམ་ཞིང་གཞོན་ཤ་ཆགས། །འདི་ཡི་�་ནི་བ�ན་དག་མཐོ་བ་དང་། །སོར་མོ་རིང་དང་�ིང་ཡངས་�་ཆེ་�ང་། །ཞབས་འ�ར་མི་མངོན་�་ནི་�ེན་�་�ོགས། །
�ིན་པ་ཨེ་ན་ཡ་འ�་�ག་རིང་མཛ�ས། །མདོམས་�ི་�་བ་�བས་�་�བ་པའི་མཆོག །པགས་པ་གསེར་མདོག་པགས་པ་�བ་པ་དང་། །�་ནི་རེ་རེ་ནས་གཡས་ལེགས་འ�ངས་དང་། །ཞལ་མཛ�ད་�ས་བ�ན་རོ་�ོད་སེང་
གེའི་འ�། །འདི་ཡི་ད�ང་པའི་མགོ་�མ་ཐལ་གོང་�ས། །འདི་ལ་རོ་མི་ཞིམ་པའང་རོ་མཆོག་�ང་། །�་ནི་�་�ོ་ཏ་�ར་�་ཞེང་གབ། །ག�ག་ཏོར་ད�ར་�ན་�གས་རིང་མཛ�ས་པ་དང་། །ཚངས་ད�ངས་འ�མ་པ་སེང་
མཛ�ད།
 གེའི་འ�་དང་ཚ�མས། །ཤིན་�་དཀར་དང་ཐགས་བཟངས་ཚད་མཉམ་དང་། །�ངས་ནི་བཞི་བ�་ཐམ་པ་ཚང་བ་དང་། །�ན་ནི་མཐོན་མཐིང་�ན་�ི་བ་མཆོག་གི །འ�་བ་འདི་དག་�མ་�་�་གཉིས་མཚན། །ཅེས་སོ། །
དཔེ་�ད་བཟང་པོ་བ�ད་�་ཡང་དེ་ཉིད་ལས། �བ་པའི་སེན་མོ་ཟངས་མདོག་དང་། །མངོག་�མ་མཐོ་དང་སོར་མོ་�མས། །�མ་�ས་�ིན་�ིས་�་བ་དང་། །�་མི་མངོན་དང་མ�ད་པ་མེད། །ལོང་�་མི་མངོན་ཞབས་
མཉམ་དང་། །སེང་གེ་�ང་ཆེན་�་དང་ནི། །�་མཆོག་�བས་གཤེགས་གཡས་�ོགས་དང་། །མཛ�ས་གཤེགས་�ང་དང་འ�ིལ་བག་ཆགས། །�ི་དོར་�ས་འ�་རིམ་པར་འཚམས། །གཙང་དང་འཇམ་དང་དག་པའི་�། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-234
མཚན་ནི་ཡོངས་�་�ོགས་པ་དང་། །�་ཡི་ཁོ་ལག་ཡངས་ཤིང་བཟང་། །གོམ་�ོམས་པ་དང་�ན་གཉིས་ནི། །དག་དང་གཞོན་ཤ་ཅན་ཉིད་དང་། །�་�མ་མེད་དང་�ས་པ་དང་། །ཤིན་�་�ིམས་པའི་�་ཉིད་དང་། །ཡན་
ལག་ཤིན་�་�མ་ད�ེས་དང་། །གཟིགས་པ་�ིབ་མེད་དག་པ་དང་། །ད�་�མ་�བས་�ིན་མ་�ོངས་དང་། །�ང་ངེ་བ་དང་�ེ་བ་ནི། །ཟབ་དང་གཡས་�་འ�ིལ་བ་དང་། །�ན་ནས་བ�་ན་�ག་པ་དང་། །�ན་�ོད་
གཙང་དང་�་ལ་ནི། །�ེ་བ་གནག་བག་མེད་པ་དང་། །�ག་ནི་ཤིང་བལ་�ར་འཇམ་དང་། །�ག་རིས་ཟབ་རིང་མདངས་ཡོད་དང་། །ཞལ་ནི་ཧ་ཅང་མི་རིང་དང་། །མ�་ནི་བིམ་པ་�ར་དམར་དང་། །�གས་མཉེན་པ་དང་
 ༄༅། །�བ་པ་དང་། །དམར་དང་འ�ག་གི་�་ཉིད་དང་། །ག�ང་�ན་འཇམ་ལ་མཆེ་བ་�མ། །�ོ་དང་དཀར་དང་མཉམ་པ་དང་། །�ིན་�ིས་�་དང་ཤངས་མཐོ་དང་། །མཆོག་�་དག་པ་ཉིད་དང་ནི། །

�བ་མཐའ་
�ན་ཡངས་པ་དང་�ི་མ་�ག །པ�འི་འདབ་མ་འ�་བ་དང་། །�ིན་མཚམས་རིང་དང་འཇམ་པ་དང་། །�མ་དང་�་ནི་མཉམ་པ་དང་། །�ག་རིང་�ས་དང་�ན་མཉམ་དང་། །ཉམས་པ་�མ་པར་�ང་བ་དང་། །ད�ལ་པ་
ལེགས་པར་ད�ེས་པ་དང་། །ད�ེས་ཆེ་བ་དང་ད�་�ས་དང་། །ད�་�་�ང་བ་�ར་ནག་དང་། །�ག་དང་འཇམ་དང་མ་འཛ�ངས་དང་། །མི་བཤོར་�ི་ཞིམ་�ེས་�་ཡི། །ཡིད་ནི་འ�ོག་པར་�ེད་པ་དང་། །དཔལ་�ི་བེ�་
བ�་ བཅོ་བ�ད།

16-235
དང་བ�་ཤིས་ནི། །ག�ང་�ང་འ�ིལ་པས་བ�ན་པ་�ེ། །སངས་�ས་དཔེ་�ད་བཟང་པོར་བཞེད། །ཅེས་སོ། །�ས་ངེས་པ་ནི་�ག་�་བ�གས་པས་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་�ེ། འ�ག་པ་ལས། ཞི་�་དཔག་བསམ་ཤིང་
�ར་གསལ་�ར་པ། །ཡིད་བཞིན་ནོར་�་ཇི་�ར་�མ་མི་�ོག །འ�ོ་�ོལ་བར་�་འཇིག་�ེན་འ�ོར་�ད་�ག །འདི་ནི་�ོས་དང་�ལ་ལ་�ང་བ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །�ག་པའི་�་མཚན་ནི་ལོངས་�་དེ་ཉིད་ཆོས་�་དང་
ད�ེར་མེད་ངོ་བོ་གཅིག་པས་ཆོས་�་འཕོ་འ�ར་མེད་པ་ཉིད་དང་། ཡེ་ནས་�ན་�ིས་�བ་ཅིང་འ�ས་མ་�ས་པ་ཉིད་དང་། ག�ལ་�འི་བསོད་ནམས་ཚད་མེད་པ་འཁོར་བ་ཇི་�ིད་པར་བ�ན་པ་དེའི་�ིར་ཏེ། �ད་�་མ་
མཛ�ད།
 ལས། ཆོས་�ི་དབང་�ག་འཆི་བའི་བ�ད་བཅོམ་དང་། །ངོ་བོ་མེད་�ིར་འཇིག་�ེན་མགོན་པོ་�ག །ཅེས་པ་དང་། འཆི་མེད་ཞི་བའི་གནས་ཐོབ་�ེ། །འཆི་བདག་�་བ་མེད་པའི་�ིར། །འ�ས་མ་�ས་པའི་རང་བཞིན་
�ིས། །�བ་པ་གདོད་ནས་རབ་ཞིའི་�ིར། །�ག་པར་�བས་མེད་�མས་�ི་ནི། །�བས་ལ་སོགས་པ་མཛད་པའི་�ིར། །ག�གས་�ི་�་ཡི་�ག་ཉིད་དེ། །�ི་མ་ག�མ་�ིས་�ོན་པ་ཡི། །ཆོས་�ི་�་ནི་�ག་པ་ཉིད། །ཅེས་
སོ། །�ལ་པའི་�་ནི་ག�ལ་�འི་ངོར་ལོངས་�འི་ད�ིངས་ཆོས་�འི་ངང་ལས་མ་གཡོས་བཞིན་�་གང་ལ་གང་འ�ལ་�་�ིད་པ་ཇི་�ིད་པ་�་ཚ�གས་�་འ�ང་བས། �་ཆེ་བའི་�ག་པ་ཞེས་�་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། འཇིག་�ེན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-236
ཞི་བའི་ལམ་ལ་འ�ག་པ་དང་། །རབ་�་�ིན་དང་�ང་�ོན་�་ཡི་ག�གས། །གང་ཡིན་དེ་ལ་འདིར་ནི་�ག་གནས་ཏེ། །ནམ་མཁའི་ཁམས་�་ག�གས་�ི་ཁམས་བཞིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །དེའང་ག�ལ་�་ཡོད་ན་ཡོད། མེད་
ན་མེད་པ་�་�འི་ག�གས་�་�་�ེ། སངས་�ས་ཡོད་�ང་སངས་�ས་ལ་བ�ན་པའི་དགེ་བ་མེད་ན་ས་བོན་�ལ་བ་འཕེལ་�་མི་�ང་བ་�་�་ནི། མངོན་�ོགས་�ན་ལས། �ད་ནི་ཡོངས་�་�ིན་�ར་ནས། །གང་དང་
གང་ལ་གང་དང་ནི། །གང་ཚ�་�་བས་ཕན་�ར་པ། །དེ་དང་དེ་ལ་དེ་�ང་ངོ་། །�་ཡི་�ལ་པོས་ཆར་ཕབ་�ང་། །ས་བོན་མི་�ང་མི་འ�ངས་�ར། །སངས་�ས་�མས་ནི་�ོན་�ར་�ང་། །�ལ་བ་མེད་པས་བཟང་མི་�ོང་། །
 ༄༅། །ཞེས་སོ། །�ལ་པ་དེ་ཡང་ག�མ་�ེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། བཟོ་དང་�ེ་དང་དེ་བཞིན་�། །�ང་�བ་མཆོག་གི་�ལ་པ་�ེ། །སངས་�ས་�ལ་པའི་�་འདི་ནི། །�མ་པར་�ོལ་བའི་ཐབས་ཆེན་པོ། །

�བ་མཐའ་
ཞེས་སོ། །དེའང་�གས་དང་�ིས་དང་�ེགས་བམ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ནི་འ�ོ་བའི་དཀར་པོ་མངོན་པར་འཕེལ་བའི་�ིར་བཟོ་�ལ་པའོ། །དེས་པ་ལ་སོགས་པར་�ལ་ནས་ནད་དང་�་གེ་ལ་སོགས་པ་�ོབས་པ་ནི་
�ེ་བ་�ལ་པའོ། །མཛད་པ་བ�་གཉིས་ལ་སོགས་པས་འ�ལ་བ་ནི་�ང་�བ་མཆོག་གི་�ལ་པ་�ེ། �ད་�་མ་ལས། �གས་�ེ་ཆེན་པོས་འཇིག་�ེན་མ�ེན། །འཇིག་�ེན་�ན་ལ་གཟིགས་ནས་ནི། །ཆོས་�ི་�་ལས་མ་
བ�་ བ�་ད�།

16-237
གཡོས་པར། །�ལ་པའི་རང་བཞིན་�་ཚ�གས་�ིས། །�ེ་བ་མངོན་པར་�ེ་བ་ན། །དགའ་�ན་གནས་ནས་འཕོ་བ་དང་། །�མས་�་འ�ག་དང་བ�མས་པ་དང་། །བཟོ་ཡི་གནས་ལ་མཁས་པ་དང་། །བ�ན་མོའ་� འཁོར་
�ིས་རོལ་བ་དང་། །ངེས་འ�ང་དཀའ་བ་�ོད་པ་དང་། །�ང་�བ་�ིང་པོར་གཤེགས་པ་དང་། །བ�ད་�ེ་བཅོམ་དང་�ོགས་པར་ནི། །�ང་�བ་ཆོས་�ི་འཁོར་ལོ་དང་། །�་ངན་འདས་པར་གཤེགས་མཛད་�མས། །
ཡོངས་�་མ་དག་ཞིང་�མས་�། །�ིད་པ་ཇི་�ིད་གནས་པར་�ོན། །ཅེས་སོ། །དེའང་ཆོས་�་ལ་ག�གས་�ར་གནས་ཏེ། �་ག�མ་བ�ེས་པའི་སངས་�ས་བཅོམ་�ན་འདས་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། འདིར་ནི་དང་པོ་ཆོས་�་
མཛ�ད།
 �ེ། །�ི་མ་དག་ནི་ག�གས་�ི་�། །ནམ་མཁའ་ལ་ནི་ག�གས་གནས་བཞིན། །དང་པོ་ལ་ནི་ཐ་མ་གནས། །ཞེས་པ་དང་། མདོ་�ེ་�ན་ལས། �་ག�མ་དག་གིས་སངས་�ས་�ི། །�་བ�ས་པར་ནི་ཤེས་�་�ེ། །རང་
བཞིན་ལོངས་�ོད་�ོགས་པ་དང་། །གཞན་ནི་�ལ་བའི་�་ཡིན་ནོ། །�་ག�མ་དག་གིས་རང་བཞིན་�ིས། །དོན་འདི་�ེན་དང་བཅས་པར་བ�ན། །ཅེས་སོ། །དེ་དག་གིས་�ེན་�་བཤད་ཟིན་ཏོ། །དེ་ལའང་བ�ེན་པའི་
ཡེ་ཤེས་བཤད་པ་ལ་ག�མ་�ེ། �ན་མོང་གི་རབ་�་ད�ེ་བ། སོ་སོའ་� རང་བཞིན། ཤེས་�་མ�ེན་པའི་�ལ་ལོ། །དང་པོ་ནི་སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་ཙམ་ད�ེ་བའི་གཞིའོ། །ད�ེ་བའི་ངོ་བོ་ནི་ཇི་�་བ་མ�ེན་པ་དང་། ཇི་�ེད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-238
པ་མ�ེན་པའོ། །དང་པོ་ནི་ངོ་བོ་�་འ�ས་ལ་སོགས་པའི་ཤེས་�་ཐམས་ཅད་�ོས་པའི་མཐའ་དང་�ལ་བ་མངོན་�མ་�་མ�ེན་པ་ཡིན་ཏེ། �མ་བར་མ་ལས། ཆོས་གཅིག་མ�ེན་པས་�མ་པ་ཐམས་ཅད་མ�ེན་པ་ཞེས་
�་�ེ། ཆོས་ཉིད་ཞི་བའི་�མ་པའོ་ཞེས་སོ། །ག�ང་འགའ་ཞིག་�་ཆོས་�ི་ད�ིངས་�ི་ཡེ་ཤེས་ཞེས་ཐ་�ད་�འོ། །གཉིས་པ་ལ་ག�མ་�ེ། རང་བཞིན་ད�ེ་བ། �འོ། །དང་པོ་ནི་ངོ་བོ་�་འ�ས་ལ་སོགས་པའི་ཤེས་�་
ཐམས་ཅད་�་མ་�་�ར་མངོན་�མ་�་མ�ེན་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། �མ་པ་གང་དག་དང་། �གས་གང་དག་དང་། མཚན་མ་གང་དག་གིས་ཆོས་�མས་རབ་�་བ�ོད་པའི་�མ་པ་དེ་དག་དང་། �གས་དེ་དག་དང་། མཚན་
 ༄༅། །མ་དེ་དག་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་�གས་�་�ད་པར་འ�ར་རོ་ཞེས་པའོ། །གཉིས་པ་ཇི་�ེད་པ་མ�ེན་པའི་ཡེ་ཤེས་ལ་བཞི་�ེ། མེ་ལོང་�་�་དང་། མཉམ་པ་ཉིད་དང་། སོ་སོར་�ོག་པ་དང་། �་

�བ་མཐའ་
བ་�བ་པའི་ཡེ་ཤེས་སོ། །དེ་དག་གི་�་ལ་གཉིས་ཏེ། སེལ་�ེད་གཉེན་པོའ་� �་དང་། བསལ་�་རང་བཞིན་�ི་�འོ། །དང་པོ་ནི་�ོབ་ལམ་�་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་མང་�་ཐོས་པ་འཛ�ན་པ་དང་། བདག་གཞན་མཉམ་པ་ཉིད་
�་བ�ོམ་པ་དང་། ག�ལ་�་ལ་ཆོས་�ལ་བ་དང་འཚམས་པར་�ོན་པ་དང་། གཞན་དོན་བ�བ་པའི་�ོགས་�ས་པས་ཡེ་ཤེས་བཞི་པོ་རང་ལ་ཡོད་པའི་ས་�ི་མ་དག་ནས་འ�བ་པའི་�་�ེད་པ་ནི། མདོ་�ེ་�ན་ལས།
བ�་ ཉི་�།

16-239
འཛ�ན་པའི་�ིར་དང་སེམས་མཉམ་�ིར། །ཡང་དག་ཆོས་རབ་�ོན་�ིར་དང་། །�་བ་�བ་པ་ཉིད་�ི་�ིར། །ཡེ་ཤེས་བཞི་པོ་ཡང་དག་འ�ང་། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་ནི་རང་ལ་ཡོད་པའི་ཡེ་ཤེས་དེའི་�ེང་གི་�ིབ་�ེད་�ལ་
�ོབས་�ིས་�ང་བའི་ཆ་ནས་གནས་�ར་�་བཏགས་པ་�ེ། མ་དག་པའི་�ས་�ི་�མ་ཤེས་ཚ�གས་བ�ད་�ེན་�ན་གཞི་དང་བཅས་པ་ལོག་པས། ཡེ་ཤེས་�་ཤར་བ་ལ། �ན་གཞི་དག་པས་ཆོས་�ི་ད�ིངས། �ན་གཞིའི་
�མ་ཤེས་དག་པས་མེ་ལོང་�་�འི་ཡེ་ཤེས། ཡིད་དག་པས་མཉམ་པ་ཉིད། ཉོན་ཡིད་དག་པས་སོ་སོར་�ོག་པ། �ོ་�འི་�མ་ཤེས་དག་པས་�་བ་�བ་པའི་ཡེ་ཤེས་ཏེ། �་ག�མ་ལ་འ�ག་པའི་མདོ་ལས། �ན་གཞི་
མཛ�ད།
 ད�ིངས་�་�བ་པ་ནི་ཆོས་�ི་ད�ིངས་སོ། །�ན་གཞིའི་�མ་པར་ཤེས་པ་ད�ིངས་�་�བ་པ་ནི་མེ་ལོང་�་�འི་ཡེ་ཤེས་སོ། །ཡིད་�ི་�མ་པར་ཤེས་པ་ད�ིངས་�་�བ་པ་ནི་མཉམ་པ་ཉིད་�ི་ཡེ་ཤེས་སོ། །ཉོན་མོངས་པ་
ཅན་�ི་ཡིད་ད�ིངས་�་�བ་པ་ནི། སོ་སོར་�ོག་པའི་ཡེ་ཤེས་སོ། །�ོ་�འི་�མ་པར་ཤེས་པ་ད�ིངས་�་�བ་པ་ནི། �་བ་�བ་པའི་ཡེ་ཤེས་སོ་ཞེས་སོ། །གནས་�ར་འདོད་པའང་ཉོན་མོངས་པ་དེ་དག་�ེན་དང་བཅས་པ་
དག་པའི་ཆ་ལ་དེ་�ད་བཏགས་ཏེ། དེ་མ་དག་ན་དེ་དག་གི་ཆས་བཞག་པའི་ཡོན་ཏན་�མས་མི་�ང་བའི་�ིར་རོ། །རང་མཚན་�་ཉོན་མོངས་པ་ཉིད་ཡེ་ཤེས་�་གནས་�ར་པ་མི་�ིད་དེ་ཡེ་ཤེས་དང་ཤིན་�་འགལ་བའི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-240
�ིར་དང་། �ང་�ར་བཤད་པས་དག་དགོས་པའི་�ིར་རོ། །གལ་ཏེ་�་མཚན་ཉིད་པ་ཡིན་ན་ཁམས་ལ་�ན་�བ་འ�ས་མ་�ས་�་ཡེ་ནས་ཡོད་པར་བཤད་པ་དང་འགལ་ཏེ། གསར་�་གནས་འ�ར་�ི་འ�་�ེད་དགོས་
པའི་�ིར་རོ། །འདོད་ན་མི་�ག་པར་འ�ར་ཏེ་འ�ས་�ས་ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །འདོད་ན་�མ་པར་�ོལ་བ་འཕོ་འ�ར་�ེད་པས། ཡང་�ག་བ�ལ་བདེན་པར་ཐལ་པ་ལ་སོགས་པའི་རིགས་པས་གནོད་ལ། འ�ོ་�ོལ་བར་
�་འཇིག་�ེན་འ�ོར་�ད་�ག །ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའི་�ང་གིས་�ང་གནོད་པས་དེ་ནི་ཐོས་པར་ཡང་མི་�་ན། བདེན་པར་ཞེན་ནས་ཁས་�ང་བ་�་�ོས་�ང་ཅི་དགོས་པ་ཡིན་ནོ། །གཉིས་པ་སོ་སོའ་� རང་བཞིན་ལ་བཞི་
 ༄༅། །ལས། མེ་ལོང་�་�འི་ཡེ་ཤེས་ནི། ངོ་བོ་ཆོས་�་དང་�ན་པ་�ེ། ངར་འཛ�ན་�ི་རིས་ཡོངས་�་བཅད་པ་མེད་པས་�ན་མ་ཆད་པ་དང་། �ལ་དེ་ན་ཡོད་པ་ཤེས་ལ་གཞན་ན་ཡོད་པ་མི་ཤེས་པ་མེད་

�བ་མཐའ་
པས་�ལ་མ་ཆད་པ་དང་། མི་�ག་པ་དང་འཕོ་འ�ར་མེད་པས་�ན་�ོབ་�ི་�ས་ག�མ་མེད་པའི་�ིར་ཡེ་ཤེས་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་�ག་�་ཡོད་པས་�ས་མ་ཆད་པ་དང་། ཆོས་ཅན་མ་�ས་པ་མ�ེན་པས་དམིགས་པ་མ་
ཆད་པ་དང་། �ལ་�ི་�མ་པ་ཤར་བ་ལ་མི་�ོས་པས་ཤེས་�་ལ་ཡོད་ཙམ་�ིས་མ�ེན་པས་�མ་པ་མ་ཆད་པ་�ེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། མེ་ལོང་ཡེ་ཤེས་ང་ཡི་མེད། །ཡོངས་�་མ་ཆད་�ག་�་�ན། །ཤེས་�་�ན་ལ་མ་�ོངས་
བ�་ �་གཅིག

16-241
པ། །�ག་�་དེ་ལ་མངོན་�ོགས་མིན། །ཅེས་སོ། །�ོགས་�་ཡེ་ཤེས་གཞན་ག�མ་�ན་པ་ཡིན་ཏེ་དེ་ཉིད་ལས། མེ་ལོང་ཡེ་ཤེས་མི་གཡོ་�ེ། །ཡེ་ཤེས་ག�མ་ནི་དེ་ལ་བ�ེན། །མཉམ་པ་ཉིད་དང་སོ་སོར་�ོག །�་བ་�བ་
པ་ཁོ་ནའོ། །ཞེས་སོ། །�ེད་ལས་ནི་མེ་ལོང་�ད་བཞིན་དང་�ད་ན་ག�གས་བ�ན་འཆར་བ་�ར། ཡེ་ཤེས་འདི་ག�ལ་�་དང་�ད་ན་ལོངས་�་དང་ཡེ་ཤེས་གཞན་ག�མ་ག�གས་བ�ན་�ི་�ལ་�་འ�ང་བས། �ལ་�་
འ�ོ་གཞི་�ེད་པ་ནི་དེ་ཉིད་ལས། ཡེ་ཤེས་�ན་�ི་�་མཚན་�ིར། །ཡེ་ཤེས་འ�ང་གནས་ཆེན་པོ་འ�། །ལོངས་�ོད་�ོགས་པའི་སངས་�ས་ཉིད། །ཡེ་ཤེས་ག�གས་བ�ན་འ�ང་�ིར་དེ། །ཞེས་སོ། །མཉམ་པ་ཉིད་�ི་ཡེ་
མཛ�ད།
 ཤེས་�ི་ངོ་བོ་ནི་འཁོར་འདས་�ི་མཐའ་གཉིས་ལ་མི་གནས་པར་ཐམས་ཅད་མཉམ་པ་ཉིད་�་�གས་�་�ད་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། མི་གནས་ཞི་བར་བ�གས་པ་ནི། །མཉམ་ཉིད་ཡེ་ཤེས་ཡིན་པར་བ�ོད། །ཅེས་སོ། །
�ོགས་�མས་པ་ཆེན་པོ་དང་�གས་�ེ་ཆེན་པོ་�ན་ལ། �ེད་ལས་ག�ལ་�འི་མོས་པ་དང་། མ�ན་པར་ག�གས་�འི་�ང་བ་དངོས་�་�ོན་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། �ས་�མས་�ན་�་�མས་པ་དང་། །�གས་�ེ་ཆེན་པོ་
དག་དང་�ན། །སེམས་ཅན་�མས་ལ་མོས་པ་བཞིན། །སངས་�ས་�་ནི་ངེས་པར་�ོན། །ཞེས་སོ། །དེའང་�འི་འཆར་གཞི་མེ་ལོང་�་�ས་�ེད་�ང་། ག�ལ་�་ལ་�ོན་�ེད་མཉམ་ཉིད་ཡེ་ཤེས་ཡིན་པར་�འོ། །སོ་སོར་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-242
�ོག་པའི་ཡེ་ཤེས་�ི་ངོ་བོ་ནི་ཆོས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཐོགས་པ་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་ཆོས་�ོན་པ་ལ་མངའ་བ�ེས་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། སོ་སོར་�ོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ནི། །ཤེས་�་�ན་ལ་�ག་མི་ཐོགས། །ཞེས་སོ། །�ོགས་
ཏིང་ངེ་འཛ�ན་དང་ག�ངས་ལ་སོགས་པ་དཔག་�་མེད་པ་�ན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་དང་ག�ངས་�མས་�ི། །གཏེར་དང་འ�་བ་ཁོ་ན་ཡིན། །ཅེས་སོ། །�ེད་ལས་འཁོར་�ི་ནང་�་�འི་འ�ོར་པ་�་ཚ�གས་
བ�ན་ནས་ཆོས་�ི་ཆར་འབེབས་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། འཁོར་�ི་ད�ིལ་འཁོར་�མས་�་ནི། །འ�ོར་པ་ཐམས་ཅད་�ོན་མཛད་ཅིང་། །ཐེ་ཚ�མ་ཐམས་ཅད་གཅོད་མཛད་པའི། །ཆོས་ཆེན་ཆར་ནི་རབ་�་འབེབས། །ཞེས་
 ༄༅། །སོ། །�་བ་�བ་པའི་ཡེ་ཤེས་�ི་ངོ་བོ་ནི་�ལ་པ་དཔག་�་མེད་པ་�ལ་ནས་སེམས་ཅན་�ི་དོན་�་ཚ�གས་བ�བ་པའི་ཡེ་ཤེས་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། �་བ་�བ་པའི་ཡེ་ཤེས་ནི། །ཁམས་�མས་�ན་

�བ་མཐའ་
�་�་ཚ�གས་ཞིང་། །དཔག་མེད་བསམ་ཡས་�ལ་པ་ཡིས། །སེམས་ཅན་�ན་དོན་�བ་པའོ། །ཞེས་སོ། །�ེད་ལས་ག�ལ་�འི་དོན་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་མཛད་པ་ཡིན་ཏེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། སངས་�ས་�ལ་པ་དེ་
�ག་�། །མཛད་པ་བ�བ་པའི་�ེ་�ག་དང་། །�ངས་དང་ཞིང་གི་�མ་�ན་�། །བསམ་མི་�བ་པར་ཤེས་པར་�། །ཞེས་སོ། །ག�མ་པ་ཡེ་ཤེས་དེས་ཤེས་�་མ�ེན་པའི་�ལ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ིན་ཅི་ལོག་གི་�གས་དོར་པ་
བ�་ �་གཉིས།

16-243
དང་། ཡང་དག་པའི་�་བ་དགོད་པའོ། །དང་པོ་ལ་ག�མ་ལས། ད�་མ་པར་འདོད་པ་ཁ་ཅིག་སངས་�ས་ལ་ཡེ་ཤེས་མེད་པས། ཡེ་ཤེས་�ི་མ�ེན་པའང་མེད་དེ་ཤེས་�་�ོས་པ་ཡིན་ལ། དེ་དང་�ལ་བའི་�ིར་དང་། རིག་
པ་མ་རིག་པའི་�བ་�་ཡིན་ཏེ། �བ་�ེད་མ་རིག་པ་�ོག་པས་�བ་�་རིག་པ་�ོག་པའི་�ིར། འ�ག་པ་ལས། སེམས་འགགས་པ་དེ་�་ཡིས་མངོན་�མ་མཛད། །ཅེས་ག�ངས་པའི་�ིར་རོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་མི་རིགས་ཏེ།
�ོང་ངོས་ཆོས་�་ལ་�ོས་ན་ཡེ་ཤེས་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀར་མ་�བ་པས་ཡོད་ཅེས་བཞག་�ང་འགོག་ལ། མེད་ཅེས་འདོད་�ང་འགོག་པ་མ�ངས་པའི་�ིར་མེད་པའང་མི་འཐད་ལ། �ང་ངོས་ག�གས་�་ལ་�ོས་ནས།
མཛ�ད།
 ག�ལ་�་�ང་ནས་དོན་མཛད་པ་�ང་དགོས་པས་ཡེ་ཤེས་�ང་�ང་དགོས་པའི་�ིར་དང་། ཤེས་�་ཤེས་�ེད་ལ་སོགས་པའི་�བ་མཐའ་བཏགས་པ་ཐམས་ཅད་�ོས་པ་ཡིན་ཡང་། གང་གིས་�ང་མ་བཏགས་པར་�ང་
བའི་�མ་གཞག་གི་�ལ་�མས་�ོས་པ་ཞེས་གཞག་�་མེད་པས། དེ་ཉིད་འཇིག་�ེན་པས་�ང་ཁས་ལེན་པས་འགོག་པར་མི་རིགས་ཏེ། འཇིག་�ེན་མ�ན་འ�ག་གི་མདོ་ལས། གང་འཇིག་�ེན་པས་ཡོད་པར་ཁས་ལེན་པ་
དེ་ནི་ངས་�ང་ཡོད་པར་�མ་པར་གཞག་གོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་ག�ངས་སོ། །རིག་པ་མ་རིག་པའི་�ེན་ཡིན་�ི་�བ་�ེད་མ་ཡིན་པས་མ་རིག་པ་ལོག་པས་རིག་པ་�ོག་པར་མི་འ�ར་ཏེ། ཁང་པ་ཞིག་�ང་ས་གཞི་གནས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-244
པ་བཞིན་ནོ། །སངས་�ས་པའི་ཆོས་�་རིག་པས་མངོན་�་�ེད་པར་ག�ངས་ཏེ། སེམས་འགགས་པ་དེ་�་ཡིས་མངོན་�མ་མཛད། །ཅེས་�ོད་�ང་འདོད་པའི་�ིར་རོ། །སེམས་འགགས་�ང་ཡེ་ཤེས་ནི་མི་འགག་གི་�ེང་
�་ཆེས་བཟང་བ་དེ་�ག་�་ཡོད་དོ། །གཞན་�་ན་སེམས་གང་གི་�ེང་�་འགགས། འ�ག་པ་�ན་ཆད་ནམ་མཁའ་�ར་འདོད་ན་�ང་འཕེན་པ་དང་མ�ངས་པར་འ�ར་རོ། །དེས་ན་སེམས་སེམས་�ང་�ན་གཞི་ཚ�གས་
བ�ད་�ིས་བ�ས་པ་རིག་པ་ཡེ་ཤེས་�ི་�ེང་�་འགག་པར་�ེད་དོ། །འ�ག་པའི་འ�ེལ་བར་ཡང་། གང་གི་དོན་�་མཛད་པ་འདི་མཛད་པ་�་ན་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་དེ་ཡང་བཅོམ་�ན་འདས་�ིས་འོག་མིན་�ི་གནས་ཁོ་
 ༄༅། །ནར་བ�ེས་པར་མཛད་དོ་ཞེས་ག�ངས་པས་ཡེ་ཤེས་ཡོད་པར་ག�ངས་པའི་�ོགས་འོས་པ་ཉིད་དོ། །གཉིས་པ་ནི་ཡང་སེམས་ཙམ་པ་འགའ་ཞིག་སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་�ིས་�ི་རོལ་�ི་དོན་

�བ་མཐའ་
མ�ེན་པ་མི་འཐད་དེ། �མ་པ་དང་བཅས་པར་མ�ེན་ན་ག�ང་འཛ�ན་དང་བཅས་པར་འ�ར་ལ། �མ་པ་མ་ཤར་ཡང་མ�ེན་ན་ཧ་ཅང་ཐལ་བའི་�ིར་ཞེས་འདོད་པའང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། �ོད་�ི་�ོགས་ལ་ཐམས་ཅད་
མ�ེན་པའི་ཡེ་ཤེས་མེད་པར་འ�ར་ཏེ། �ི་རོལ་�ི་དོན་�་�ང་བ་མི་མ�ེན་ཅིང་ཤེས་པ་ལའང་�མ་པ་ཡོད་མེད་�ི་བ�གས་པ་མ�ངས་པའི་�ིར་རོ། །ག�མ་པ་ནི་ཡང་དངོས་པོར་�་བ་བདེན་གཉིས་པ་ཁ་ཅིག་སངས་
བ�་ �་ག�མ

16-245
�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་ལ་མ་དག་པ་འཁོར་བའི་འ�ལ་�ང་རང་མཚན་པ་དངོས་�་�ང་ལ། དེ་ཉིད་ཇི་�ེད་པའི་ཡེ་ཤེས་�ིས་མ�ེན་ནོ། །གལ་ཏེ་མི་མ�ེན་ན་མ་དག་པའི་�ོད་བ�ད་ཤེས་�་ལ་མི་�ིད་པར་ཐལ། ཐམས་ཅད་
མ�ེན་པའི་ཡེ་ཤེས་�ིས་མ་གཟིགས་པའི་�ིར། སངས་�ས་�ིས་མ་གཟིགས་པ་ལ་ཤེས་�་མེད་པས་�བ་�ེ། མངོན་�ོགས་�ན་ལས། ཅི་�ིར་ཞེ་ན་སངས་�ས་�ིས། །མ�ེན་ནས་ཆོས་�མས་མ་གཟིགས་�ིར། །ཅེས་
པ་དང་�མ་ངེས་ལས། ཐམས་ཅད་མ�ེན་པས་གཟིགས་པ་ལོགས་པ་ནི་ཐམས་ཅད་ན་མེད་པར་གོ་བར་�འོ་ཞེས་པས་�བ་བོ། །དེས་ན་མ་དག་པ་གཟིགས་�ང་འ�ལ་པའི་ཉེས་པས་མི་གོས་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་འདོད་
མཛ�ད།
 པའང་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་ཕར་ཞོག །དག་པ་ས་ག�མ་ནས་�ོ་�འི་�མ་ཤེས་གནས་�ར་པས་ཞིང་ཁམས་དག་པ་ལ་དབང་བར་བཤད་དེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། ཡིད་དང་འཛ�ན་དང་�མ་པར་
�ོག །�ར་�ིར་�མ་པར་མི་�ོག་དང་། །ཞིང་དང་ཡེ་ཤེས་ལས་དག་ལ། །དབང་ནི་�མ་པ་བཞི་ཡི་གནས། །དབང་དེ་མི་གཡོ་ལ་སོགས་པའི། །ས་ག�མ་ལ་ནི་�མ་བཞི་�ེ། །བཞི་ལ་�མ་གཉིས་དེ་ལས་གཞན། །དབང་
ནི་རེ་རེ་འདོད་པ་ཡིན། །ཅེས་པ་འདིའི་དོན་ཇི་�ར་�ང་། སངས་�ས་ནི་འ�ལ་�ང་གི་�ི་མ་དང་�ལ་བའི་�ིར་རང་ངོ་ལ་ནམ་ཡང་འ�ལ་པ་�ང་བར་མི་རིགས་སོ། །ཡང་ཁ་ཅིག་སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་�ིས་དག་པའི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-246
�ོད་བ�ད་མ�ེན་ཡང་། མ་དག་པའི་�ོད་བ�ད་མ�ེན་མི་�ིད་དེ། དེ་དག་སེམས་ཅན་�ི་ཉོན་མོངས་པ་དང་ལས་�ིས་བ�ེད་པའི་�ིར་དང་། མ་དག་པའི་�ང་བ་ཐམས་ཅད་དག་པར་གནས་�ར་པའི་�ིར་རོ་ཞེས་
པའང་མི་རིགས་ཏེ། སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་དེ་ཐམས་ཅད་མ�ེན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཡིན་ནམ་མ་ཡིན། ཡིན་ན་འ�ོ་བའི་འ�ལ་�ང་མི་མ�ེན་པ་�ད་ལ། མ་ཡིན་ན་སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་ཡིན་པ་ཉམས་སོ། །དེས་ན་�གས་དེ་
ཐམས་ཅད་མ�ན་�ོགས་ལ་མཐོང་ཙམ་མམ། མི་མ�ན་�ོགས་ལ་མ་མཐོང་བས་�གས་པའི་�ིར་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཉིས་པ་ཡང་དག་པའི་�གས་དགོད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ་ཤེས་�་གཟིགས་པའི་�ལ་དང་། �ོད་པ་
 ༄༅། །�ང་པའོ། །དང་པོ་ནི་རང་�ང་ལ་�ོས་ནས་འ�ལ་པ་ཐམས་ཅད་ཤིན་�་དག་པའི་�ིར། འ�ལ་�ང་�ལ་ཙམ་ཡང་གཟིགས་པ་མེད་དེ། འ�ལ་པ་གཏན་ནས་�ངས་ཏེ་མ་�བ་པའི་�ིར་རོ། །

�བ་མཐའ་
གཞན་�ང་འ�ལ་ངོ་ལ་�ོས་ནས་འ�ོ་བ་སོ་སོ་ལ་འཆར་�ལ་�་འ�ས་དང་བཅས་པ་མཐའ་དག་�་�་ར་�ག་མཐིལ་�་བཞག་པ་�ར་མ�ེན་ནོ། །དེའང་ཡེ་ཤེས་གཅིག་གིས་�ས་མཉམ་�་རང་གཞན་�ི་�ང་བ་ཐམས་
ཅད་མ�ེན་པ་ཡིན་ཏེ་ཐམས་ཅད་མ�ེན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །བདེན་གཉིས་ལས། མ�ེན་པའི་�ད་ཅིག་གཅིག་གིས་�ང་། །ཤེས་�འི་ད�ིལ་འཁོར་�ན་�བ་ཅན། །ཞེས་ག�ངས་པ་ཡིན་ནོ། །འདི་གཉིས་
བ�་ �་བཞི།

16-247
�ི་དོན་དཔེ་ཞིག་གིས་གོ་བར་འ�ར་ཏེ། འདི་�ར་རིན་པོ་ཆེའི་ཁང་བཟངས་མཆོག་འ�ོར་པ་མཐའ་ཡས་པས་བ�ན་པ་ན། �ིམ་བདག་�ན་གཉིས་ཡོད་པ་ལས། �་བོ་དེ་ནི་�་རོལ་�་གཉིད་�་སོང་བ་ལས་སད་དེ་ཕ་
རོལ་�ི་སེམས་ཤེས་པའི་མངོན་ཤེས་ཅན་�་�ར་པ་དེའི་�ི་ལམ་�། �་བོ་དེ་ཡང་གཉིད་�་སོང་ནས་འ�ོ་�ག་སོ་སོའ་� འ�ལ་�ང་བདེ་བ་དང་�ག་བ�ལ་དང་བར་པ་�་ཚ�གས་པ་�ི་བདོ་བའི་�ས་དེར། དེ་མ་ཐག་གཉིད་
སངས་པ་མེད་པས་གཉིད་�ོང་ཡང་ཕན་པ་མེད་ནས། �་བོ་དེས་�་བོ་�་ལ་སོགས་པར་�ེས་ཏེ་བདེ་�ག་ལ་�ོད་པ་དེའི་�ང་�་དགེ་�ོང་ངམ་�མ་ཟེའམ་�ེས་པའམ་�ད་མེད་དམ་སངས་�ས་སམ་ཉན་རང་ངམ་�ང་
མཛ�ད།
 �བ་སེམས་དཔའམ། སོ་སོ་�ེ་བོ་ལ་སོགས་པ་གང་�ང་གཅིག་�་�ལ་ནས། �ེ་འ�ས་�ས་ཐམས་ཅད་ནི་མི་�ག་པ། �ིང་པོ་མེད་པ། ཡང་དག་པར་�ིད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། འ�ལ་�ང་འདི་�ན་པས་བདེན་པར་མ་ཞེན་ཅིག །
ཆོས་�ོད་ཅིག་ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་བ�ན་ནས། �་དེས་མི་དགེ་བ་དོར། དགེ་བ་བ�བས་པས་ཚ�་རབས་ཡང་ཡང་འཕོས་པ་�ར་�ང་�ས་མཐོ་རིས་�ི་བདེ་བ་དང་ཆོས་�ོད་པའི་རིགས་�་�ར་ཏེ་གནས་�བས་
�་བདེ་བར་�ར་པ་ལས། གཉིད་�ང་ཁད་�ིས་བ�བ་པའི་འོག་�་འཁོར་བ་�ན་པར་ཤེས་པའི་�ེན་དེས་གཉིད་སད་པ་ན། �ར་�ི་མལ་ལས་མ་གཡོས་བཞིན་�་�ི་ལམ་འ�ང་བ་ཡང་མཐོང་ལ། �་བོས་�ལ་པ་བ�ེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-248
ནས་དོན་�ས་པའང་�ན་བཞིན་�། �་བོ་དང་དོན་ལ་བཟང་ངན་མེད་པ་ཡིན་ཡང་། དར་ཅིག་བཟང་ངན་�་�ང་བ་དེ་ཉིད་ལ། �ན་གཉིས་བཞད་གད་�་དོན་དེ་�ེང་བ་ཇི་�་བ་བཞིན་ཏེ། སངས་�ས་དང་སེམས་ཅན་
�ིང་པོ་ཡེ་ཤེས་�ི་ཁང་བཟངས་ལ་མཉམ་�་དབང་ཡང་རེ་ཞིག་�ོ་�ར་བ�ིབ་པའི་གཉིད་སད་མ་སད་�ད་�་�ས་ཁོང་�་�ད་པར་�འོ། །དེའང་ཤེས་�འི་མ�ེན་�ལ་གཉིས་ལས། ཇི་�་བ་མ�ེན་པ་ནི་སངས་�ས་�ི་
ཡེ་ཤེས་�ིས་འཁོར་འདས་�ི་ཆོས་ཐམས་ཅད་�ི་ངོ་བོ་ལ་�ེ་འགག་ལ་སོགས་པའི་�ོས་པ་དང་མཚན་མར་འཛ�ན་པའི་�ོ་འདོགས་མཐའ་དག་ཆོད་ནས་རང་བཞིན་དང་བཅས་པའི་ཤེས་�་�ང་ཟད་�ང་མ་དམིགས་པར་
 ༄༅། །མངོན་�མ་�་�གས་�་�ད་པ་ལ། ཆོས་ཉིད་ཇི་�་བ་བཞིན་མ�ེན་ཞེས་�་�ེ། མདོ་ལས། འགའ་ཡང་མཐོང་བ་མེད་པ་ནི་ཆོས་མཐོང་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་པ་དང་། ཞི་བ་�ས། གང་ཚ�་དངོས་དང་

�བ་མཐའ་
དངོས་མེད་དག །�ོ་ཡི་མ�ན་ན་མི་གནས་པ། །དེ་ཚ�་�མ་པ་གཞན་མེད་པས། །དམིགས་པ་མེད་པར་རབ་�་ཞི། །ཞེས་སོ། །ཇི་�ེད་པ་མ�ེན་�ལ་ནི། སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་�ིས་མཉམ་པར་གཞག་པ་ལས་མ་གཡོས་
བཞིན་�། ཤེས་�་མཐའ་དག་�ན་པ་�་མ་�་�ར་མངོན་�མ་�་མ�ེན་པ་ནི་ཇི་�ེད་པ་མ�ེན་པ་ཡིན་ཏེ། མདོ་ལས། �མ་པ་ཐམས་ཅད་མ�ེན་པ་ཉིད་�ི་དམིགས་པ་ནི་དངོས་པོ་མེད་པའོ་ཞེས་སོ། །དེའང་དབང་ཤེས་
བ�་ �་�།

16-249
�ར་�ལ་སོ་སོར་འཛ�ན་པས་མ�ེན་པ་མ་ཡིན་�ིས། ཤེས་པ་�ས་གཅིག་གིས་�ང་ཆོས་ཅན་མ་�ས་པ་མ�ེན་པ་ཡིན་ཏེ། ཕལ་པོ་ཆེ་ལས། �ལ་བའི་ཡེ་ཤེས་�་མེད་�ིས། །�ད་ཅིག་གིས་ནི་དོན་�ན་རིག །ཅེས་སོ། །
�ས་ག�མ་�ི་ཤེས་�་�མས་�་�ི་རིམ་�ིས་མ�ེན་པ་མ་ཡིན་�ིས། �ས་ཅིག་ཅར་མ�ེན་པ་ཡིན་ཏེ། མདོ་�ེ་�ན་ལས། ཉི་མའི་འོད་ཟེར་གཅིག་བཏང་བས། །འ�ོ་བ་�ང་བར་�ེད་པ་�ར། །དེ་བཞིན་ཤེས་�་ཐམས་
ཅད་ལ། །སངས་�ས་ཡེ་ཤེས་ཅིག་ཅར་�ང་། །ཞེས་སོ། །དེ་དག་�ང་མཉམ་གཞག་གི་ངང་ལས་མ་གཡོས་པར་གཟིགས་�ིས། �ེས་ཐོབ་མཚན་ཉིད་པ་མེད་དེ། �མ་གཡེང་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་�ང་བའི་�ིར་རོ། །
མཛ�ད།
 དེ་ཉིད་ལས། �བ་པ་�ིབ་�ན་ངེས་པར་�ོལ། །ཅེས་སོ། །མཉམ་�ེས་�་བཏགས་པ་ནི་རང་དོན་ཆོས་�་ལས་མི་གཡོ་བ་མཉམ་གཞག་ལ། དེའི་ངང་ལས་གཞན་དོན་འ�ིན་ལས་འ�ང་བ་�ེས་ཐོབ་�་བ�ོད་པ་ཡིན་ཏེ།
�ད་�་མ་ལས། �ིབ་པ་གཉིས་དང་�ལ་བ་ཡི། །�་ནི་ཡེ་ཤེས་གཉིས་ཡིན་ཏེ། །མི་�ོག་པ་དང་དེ་ཡི་ནི། །�ེས་ཐོབ་དེ་ནི་ཡེ་ཤེས་འདོད། །ཅེས་བ�་ཙམ་�ི་ཆ་ལ་དགོངས་ནས་བ�ོད་�ང་། �ག་�་མཉམ་གཞག་ལས་མི་
གཡོ་བར་དཀོན་མཆོག་བ�ེགས་པ་ལས། �ང་ཆེན་བ�གས་�ང་མཉམ་པར་གཞག །�ང་ཆེན་གཟིམས་�ང་མཉམ་པར་གཞག །�ང་ཆེན་མནལ་ཡང་མཉམ་གཞག་ཡིན། །ཅེས་�བ་བོ། །གཉིས་པ་�ོད་པ་�ང་བ་ལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-250
གཉིས་ལས། ཇི་�་བ་མ�ེན་པའི་�ལ་ཆོས་ཉིད་མི་�ིད་པའི་�ིར་དེ་གཟིགས་པའི་ཡེ་ཤེས་མི་�ིད་པར་ཐལ་ཏེ། �ོ་�ེ་གཅོད་པ་ལས། ཆོས་ཉིད་ཤེས་�་མ་ཡིན་ཏེ། །དེ་ནི་ཤེས་པར་ཡོད་མི་�ས། །ཞེས་པའི་ལན་ནི། ཆོས་
ཉིད་དེ་ངོ་བོར་�བ་པའི་ཤེས་�་མ་ཡིན་པས་དེ་�ད་ག�ངས་�ང་། བ�ོད་མེད་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་མཐའ་�ལ་ཙམ་�་སོ་སོ་རང་གིས་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་�ི་�ལ་ཡིན་པས་མ�ེན་ཏེ་�་གཅན་འཛ�ན་�ིས་�མ་ལ་
བ�ོད་པ་ལས། �་བསམ་བ�ོད་མེད་ཤེས་རབ་ཕ་རོལ་�ིན། །མ་�ེས་མི་འགག་ནམ་མཁའི་ངོ་བོ་ཉིད། །སོ་སོ་རང་རིག་ཡེ་ཤེས་�ོད་�ལ་བ། །�ས་ག�མ་�ལ་བའི་�མ་ལ་�ག་འཚལ་ལོ། །ཞེས་ག�ངས་པ་ཡིན་ནོ། །
 ༄༅། །ཇི་�ེད་པའི་ཡེ་ཤེས་�ི་�ལ་མ་དག་པ་རང་མཚན་པར་མི་�ིད་པའི་�ིར་དེ་གཟིགས་པའི་ཡེ་ཤེས་མི་�ིད་པར་ཐལ་ཞེ་ན། བདེན་པ་མེད་�ང་�ན་པ་ཡོད་པས་མ�ེན་ནོ། །ཤེས་�འི་མཐའ་དང་།

�བ་མཐའ་
སེམས་ཅན་�ི་�ངས་དང་། འཁོར་བའི་ཐོག་མཐའ་མི་�ིད་པའི་�ིར། དེ་གཟིགས་པའི་ཡེ་ཤེས་མི་�ིད་པར་ཐལ་ཞེ་ནའང་། ཤེས་�་ལ་�ིད་པ་སངས་�ས་�ིས་མ�ེན་པར་ཁས་�ངས་�ིས་མི་�ིད་པ་དེ་ཤེས་�་མ་ཡིན་
པས་གཟིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ་རི་བོང་གི་�་བཞིན་ནོ། །དེའང་�ད་�་མའི་འ�ེལ་བར། ཐོག་མེད་�ར་�ང་ཐ་མ་དང་�ན་པ། །ཞེས་ག�ངས་པས། ནམ་�མ་པར་དག་པ་ཐོབ་པ་�མས་�ིས་ཉོན་མོངས་པ་�ི་མ་དག་པ་
བ�་ �་�ག

16-251
ཡིན་ཏེ། ལེགས་པར་མ�ེན་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་ག�མ་པ་མཛད་པ་འ�ིན་ལས་ནི་ལོངས་�འི་ངང་ལས་�ལ་�་འ�ོ་བས་�ིད་པ་ཇི་�ིད་གནས་�ི་བར་�ན་མི་འཆད་པར་འ�ོ་བའི་མོས་པ་བཞིན་འ�ང་�ེ། མངོན་�ོགས་
�ན་ལས། དེ་བཞིན་འཁོར་བ་ཇི་�ིད་འདིའི། །ལས་ནི་�ན་མི་འཆད་པར་འདོད། །ཅེས་པ་དང་། �ད་�་མ་ལས། གཞན་�ི་དབང་གིས་ངེས་འ�ང་དང་། །བདག་དང་སེམས་ཅན་མ�ངས་གཟིགས་དང་། །མཛད་པ་
ཡོངས་�་མ་�ོགས་�ིར། །འཁོར་བ་ཇི་�ིད་མཛད་མི་འཆད། །ཅེས་སོ། །ཇི་�་ཞེ་ན། སེམས་ཅན་�ི་ཁམས་དང་། དེ་ཉིད་གང་གིས་འ�ལ་དང་། ཐབས་�ི་�་བ་དང་། �ས་�་འདོམས་པ་ལས་ཡོལ་བ་མི་མངའ་བ་
མཛ�ད།
 �མས་མ�ེན་ནས་དོན་མཛད་དེ། དེ་ཉིད་ལས། ག�ལ་�འི་ཁམས་དང་འ�ལ་བའི་ཐབས་དང་ནི། །ག�ལ་�འི་ཁམས་�ིས་ག�ལ་�འི་�་བ་དང་། །དེ་ཡི་�ལ་དང་�ས་�་གཤེགས་པ་ལ། །�བ་བདག་�ག་�་�ན་
�ིས་�བ་པར་འ�ག །ཅེས་སོ། །ཇི་�ར་�ན་�ིས་�བ་པར་འ�ག་ཅེ་ན་དཔེ་ད�ས་རིག་པར་�་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། གང་ཞིག་བ�་�ིན་�་དང་�ིན་བཞིན་དང་། །ཚངས་ཉི་རིན་ཆེན་ཡིད་བཞིན་ནོར་�ལ་བཞིན། །�་
བ�ན་ནམ་མཁའ་ས་བཞིན་�ིད་པའི་བར། །འབད་མེད་གཞན་དོན་�ེད་དེ་�ལ་འ�ོར་རིགས། །རིན་ཆེན་�་དབང་�ང་ཞིང་�ོན་པ་དེ། །ལེགས་པར་འདོམས་མཛད་�་ཡི་�་དང་འ�། །�བ་བདག་མ�ེན་དང་བ�ེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-252
ཆེན་�ིན་ཚ�གས་ནི། །མཐའ་ཡས་འ�ོ་བ་�ིད་�ེའི་བར་�་�བ། །ཚངས་བཞིན་ཟག་མེད་གནས་ལ་མ་བ�ོད་པར། །�ལ་པ་�མ་པ་�་མ་རབ་�་�ོན། །ཉི་བཞིན་ཡེ་ཤེས་�ང་བ་རབ་�ོ་གང་། །�མ་དག་རིན་ཆེན་ཡིད་
བཞིན་ནོར་འ�འི་�གས། །�ལ་བ་�མས་�ི་ག�ང་དེ་ཉིད། །�ག་ཅ་བཞིན་�་ཡི་གེ་མེད། །�་ནི་ནམ་མཁའ་�་�་�ེ། །�བ་དང་ག�གས་མེད་�ག་པ་ཉིད། །ས་བཞིན་འ�ོ་བ་དཀར་པོ་ཡི། །ཆོས་�ི་�ན་ནི་མ་�ས་
པའི། །�མ་པ་�ན་�་གཞིར་�ར་པ། །སངས་�ས་�ི་ནི་ས་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །དེ་�ར་ན་�ན་�ིས་�བ་པའི་འ�ིན་ལས་�ང་། འ�ོ་བའི་ཁམས་ལ་�ལ་བ་གང་ཡོད་དེར། །ཅིག་ཅར་འ�ག་པ་ཉི་མ་�་�་�ེ། །དེ་ཉིད་
 ༄༅། །ལས། གང་�ིར་ག�ལ་�་དག་པ་ཡི། །�་ཡི་�ོད་ནི་ཐམས་ཅད་ལ། །བདེར་གཤེགས་ཉི་མའི་ག�གས་བ�ན་ནི། །དཔག་�་མེད་པ་ཅིག་ཅར་འཆར། །ཅེས་སོ། །དེའང་ག�ལ་�འི་སེམས་�ི་

�བ་མཐའ་
�ེས་�་�ེད་པ་ཉིད་ལའང་དེ་ལས། ཇི་�ར་བཻ�ར་ས་གཞི་གཙང་མ་ལ། །�་དབང་�ས་�ི་ག�གས་བ�ན་�ང་བ་�ར། །དེ་བཞིན་འ�ོ་སེམས་ས་གཞི་གཙང་མ་ལ། །�བ་པའི་དབང་པོ་�་ཡི་ག�གས་བ�ན་འཆར། །
འ�ོ་བར་ག�གས་བ�ན་འཆར་�ས་�ོག་མེད་དང་། །�ོག་པའི་རང་སེམས་རབ་འ�ག་དབང་གིས་འ�ག །ཅེས་སོ། །དེ་�ར་�ང་བའི་འ�ིན་ལས་སངས་�ས་�ིས་ཆོས་�ོན་པ་ལ་སོགས་པའང་ག�ལ་�་རང་རང་གི་
བ�་ �་བ�ན།

16-253
ལས་�ིས་�ང་བ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། ཇི་�ར་�་ནང་�་�མས་�ི། །�་�་རང་གི་ལས་ལས་�ང་། །དེ་བཞིན་འཇིག་�ེན་�བ་པའི་ཆོས། །ག�ངས་པ་རང་གི་ལས་ལས་�ང་། །ཞེས་སོ། །དཔེར་ན་�་བ�ན་ཡོད་�ང་
�་བ་མེད་པས་མི་ཐོས་པ་�ར། རང་གིས་སངས་�ས་ལ་སོགས་པ་མཐོང་ནས་ཆོས་ཐོས་པའི་ལས་མ་བསགས་ན་མི་འ�ང་པའང་། དེ་ཉིད་ལས། ཇི་�ར་�་བ་དང་�ལ་བས། །�་མོའ་� �་ནི་མི་�ོང་ཞིང་། །ཐམས་ཅད་�་
ཡི་�་བར་ཡང་། །�་ལམ་�་ནི་མི་འ�ོ་�ར། །དེ་བཞིན་ཆོས་�་མཆོག་�་ནི། །ཞིབ་མོའ་� ཡེ་ཤེས་�ོད་�ལ་ཡང་། །ཉོན་མོངས་མེད་ཡིད་འགའ་ཞིག་གི །�་བའི་ལམ་�་འ�ར་བ་ཡིན། །ཅེས་སོ། །མདོར་བ�་ན་ཆོ་འ�ལ་
མཛ�ད།
 �མ་པ་ག�མ་�ིས་འཁོར་བ་མ་�ོངས་�ི་བར་�་དོན་མཛད་ནས་འ�ོ་བ་�མས་ཞི་བའི་ལམ་ལ་འགོད་པའོ། །ཆོ་འ�ལ་ག�མ་ནི་�ད་�་མའི་འ�ེལ་བ་ལས། �ས་�ི་ཆོ་འ�ལ་�ིས་�ོགས་བ�འི་འཇིག་�ེན་�ི་
ཁམས་མ་�ས་པ་�བ་པ་ནི། �་འ�ལ་�ི་ཆོ་འ�ལ་ཅེས་བ�ན་ཏོ། །སེམས་�ི་�མས་�ངས་མ�ེན་པས་དེ་�ོགས་པ་སེམས་ཅན་�ི་སེམས་�ི་�ོད་པ་ཟབ་མོ་�ང་བ་ནི། �ན་བ�ོད་པའི་ཆོ་འ�ལ་ལོ། །ངག་གིས་
ད�ངས་བ�ོད་པས་ངེས་པར་འ�ིན་པའི་ལམ་ལས་བ�མས་ཏེ་དེ་འདོམས་པ་དང་�ེས་�་བ�ན་པ་ནི་�ེས་�་བ�ན་པའི་ཆོ་འ�ལ་ཅེས་ག�ངས་སོ། །བཞི་པ་མི་�ོབ་པའི་ལམ་�ི་�ད་པར་�ི་ཆོས་ལ་ག�མ་ལས།
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-254
�ང་བའི་�ད་པར་ནི། �ིབ་གཉིས་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་མ་�ས་པ་�ང་བ་�ེ། �ོ་�ེ་�ེ་མོ་ལས། ཉོན་མོངས་པ་དང་དེ་བཞིན་�ེས། །ཉོན་མོངས་ཤེས་�འི་�ིབ་དེ་བཞིན། །གང་ཡིན་མི་མ�ན་�ོགས་ཆོས་བཅོམ། །
དེང་འདིར་བཅོམ་�ན་འདས་�་བཤད། །ཅེས་པ་དང་། མདོ་�ེ་�ན་ལས། �བ་པ་�ིབ་�ན་ངེས་པར་�ོལ། །ཅེས་སོ། །�ོགས་པའི་�ད་པར་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་མངོན་�མ་�་ཡང་དག་པ་ཇི་�་བ་བཞིན་�ོགས་པ་�ེ།
�མ་བར་མ་ལས། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་�མས་�ིས་ནི་ཆོས་གང་ཡང་མངོན་པར་�ོགས་པར་སངས་མ་�ས་པའམ་མ་གཟིགས་པའམ། མ་མ�ེན་པ་འགའ་ཡང་མེད་དེ། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཡང་དག་པ་ཇི་�་བ་བཞིན་�་
 ༄༅། །མངོན་�མ་�་རབ་�་མ�ེན་ཏོ་ཞེས་སོ། །ཡོན་ཏན་�ི་�ད་པར་ནི་འཇིག་�ེན་དང་འཇིག་�ེན་ལས་འདས་པའི་ཡོན་ཏན་མ་�ས་པ་དང་�ན་པ་�ེ། ད�ེ་ན་�་ག�ང་�གས་མི་ཟད་པ་�ན་�ི་

�བ་མཐའ་
འཁོར་ལོའ་� ཡོན་ཏན་�ག་�་�་བཞིའི་གཏེར་འཆང་བའོ། །�ག་�་�་བཞི་ནི་�ད་�་མའི་འ�ེལ་པ་ལས། དེ་�ར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�ོབས་བ�་དང་། མི་འཇིགས་པ་བཞི་དང་། སངས་�ས་�ི་ཆོས་མ་འ�ེས་པ་
བཅོ་བ�ད་དང་། �ེས་�་ཆེན་པོའ་� མཚན་�མ་�་�་གཉིས་པོ་དེ་དག་�མ་པ་གཅིག་�་མངོན་པར་བ�ས་ཏེ་�ག་�་�་བཞིར་འ�ར་རོ་ཞེས་སོ། །�ོབས་བ�་ནི་�ད་�་མ་ལས། གནས་དང་གནས་མིན་ལས་�མས་�ི། །
བ�་ �་བ�ད།

16-255
�མ་�ིན་དང་ནི་དབང་པོ་དང་། །ཁམས་�མས་དང་ནི་མོས་པ་དང་། །�ན་འ�ོའ་� ལམ་དང་བསམ་གཏན་ཚ�གས། །ཉོན་མོངས་�ི་མ་མེད་པ་དང་། །གནས་ནི་�ེས་�་�ན་པ་དང་། །�་ཡི་མིག་དག་ཞི་བ་དག །མ�ེན་
པའི་�ོབས་ནི་�མ་པ་བ�། །ཞེས་སོ། །མི་འཇིགས་པ་བཞི་ནི་དེ་ལས། ཆོས་�ན་�ོགས་པར་�ང་�བ་དང་། །གེགས་ནི་འགོག་པར་�ེད་པ་དང་། །ལམ་�ོན་པ་དང་འགོག་�ོན་ལ། །མི་འཇིགས་པ་ནི་�མ་པ་བཞི། །
ཞེས་སོ། །ཆོས་མ་འ�ེས་པ་ནི་དེ་ཉིད་ལས། འ�ལ་དང་ཅ་ཅོ་མི་མངའ་�ེ། །�ོན་ལ་�ན་པ་ཉམས་མི་མངའ། །མཉམ་པར་མ་བཞག་�གས་མི་མངའ། །འ�་ཤེས་�་ཚ�གས་�ང་མི་མངའ། །མ་བ�གས་བཏང་�ོམས་མི་
མཛ�ད།
 མངའ་�ེ། །འ�ན་པ་བ�ོན་འ�ས་�ན་པ་དང་། །ཤེས་རབ་�མ་�ོལ་�མ་�ོལ་�ི། །ཡེ་ཤེས་གཟིགས་པ་ཉམས་མི་མངའ། །ལས་�མས་ཡེ་ཤེས་�ོན་འ�ོ་དང་། །�ས་ལ་ཡེ་ཤེས་�ིབ་པ་མེད། །དེ་�ར་བཅོ་བ�ད་འདི་
དག་གཞན། །�ོན་པའི་མ་འ�ེས་ཡོན་ཏན་ཡིན། །ཅེས་སོ། །མཚན་ཉིད་ནི་བཤད་ཟིན་ཏོ། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ལས། ལམ་ཉམས་�་�ང་�ལ་བ�ན་པའི་ལེ�་
�ེ་བཞི་པའོ།། །།དེ་ནས་གསང་�གས་�ོ་�ེ་ཐེག་པ་བ�ན་པར་�་བ་ལ་གཉིས་ཏེ། མཚན་ཉིད་ལས་�ད་པར་འཕགས་�ལ་བ�ན་པ་དང་། �ད་པར་ཅན་�ི་གསང་�གས་ཉིད་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ལ་ག�མ་�ེ།
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-256
ཐེག་པ་ཆེན་པོའ་� ད�ེ་བ་�ིར་བ�ན་པ་དང་། �ད་པར་འཕགས་�ལ་�ེ་�ག་�་བཤད་པ་དང་། འ�ས་�་ཡིན་�ལ་ངོས་ག�ང་བའོ། །དང་པོ་ནི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་དེ་ཡང་�་མཚན་ཉིད་དང་འ�ས་�་གསང་�གས་གཉིས་
ཏེ། ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཡོངས་�་�བ་པའི་�ད་ལས། ཐེག་པ་ཆེན་པོ་�མ་གཉིས་ཏེ། །ཕ་རོལ་�ིན་པའི་ཐེག་པ་དང་། །�ོ་�ེ་ཐེག་པ་�་ན་མེད། །ཅེས་པ་དང་། ལེགས་པར་�བ་པའི་�ད་ལས། �་དང་འ�ས་�འི་ད�ེ་བ་
ཡིས། །ཕ་རོལ་�ིན་པའི་ཐེག་པ་དང་། །�ོ་�ེ་ཐེག་པ་�་ན་མེད། །ཅེས་སོ། །གཉིས་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། མདོར་བ�ན་པ་དང་། �ས་པར་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ནི་�ི་མཚན་ཉིད་�ི་ཐེག་པ་ལས། ནང་གསང་�གས་�ི་ཐེག་
 ༄༅། །པ་ཆེས་�ད་པར་�་འཕགས་ཏེ། དེ་ཡང་གཞི་འོད་གསལ་བའི་�ིང་པོ་དང་། དེ་ལ་བ�ེན་པའི་ཆོས་�མས་གཏན་ལ་འབེབས་པར་དོན་གཅིག་�ང་། མཚན་ཉིད་�ིས་ཇི་�་བ་བཞིན་གཞི་ལམ་

�བ་མཐའ་
འ�ས་�་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ལ་�ོངས་ལ། �གས་�ིས་མ་�ོངས་པར་ཤེས་པའི་�ད་པར་ཡོད་དེ། འདི་�ར་ཟབ་པ་དང་�་ཆེ་བ་དག་འཇལ་བ་ན། མཚན་ཉིད་�ིས་གཏན་ཚ�གས་�ི་�ོ་ནས་གཞིག་�ེ་�ེས་དཔག་ངེས་
པའི་ཚད་མས་གཞལ་པའི་དོན་དམ་�ི་བདེན་པ་�ོས་�ས་�ི་གཞི་དང་། དེའི་ངང་ལ་འབད་པས་འཇོག་པའི་ལམ་ཞི་�ག་ཙམ་དང་། �ས་བ�ལ་པ་མང་པོ་ན་ཐོབ་པ་ལ་�ོགས་པའི་འ�ས་�་ལ་དམིགས་པའི་ཟབ་པ་
བ�་ �་ད�།

16-257
ཙམ་དང་། �་ཆེ་བའང་ཁམས་ལ་བ�ེན་པའི་�ང་པོ་ཁམས་དང་�ེ་མཆེད་ལ་སོགས་པ་�ན་�ོབ་�ི་བདེན་པར་གཏན་ལ་ཕབ་ནས་�ང་དོར་འབའ་ཞིག་�་�ེད་པ་ཙམ་ལས་མེད་དོ། །�གས་ནི་གཏན་ཚ�གས་ལ་མ་�ོས་
པར། �ས་ངག་�་�ང་ཐིག་ལེ་ལ་སོགས་པའི་གནད་བ�ན་པ་ཙམ་�ིས། �ོས་མ་�ས་པའི་ཡེ་ཤེས་�མ་པར་མི་�ོག་པའི་ཆོས་�འི་�ིང་པོ་གཞིར་གཏན་ལ་ཕེབས་ནས། དེའི་ངང་�་རང་བཞིན་�ི་�ོས་གནས་པས་ཚ�་
གཅིག་ལ་སོགས་པ་ན། ད�ིངས་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་�ོགས་ནས་�ང་�བ་མངོན་�་�ེད་པས་ཟབ་མོ་མངོན་�མ་�་�ེ་བ་ཉིད་དང་། �་ཆེ་བའང་ད�ིངས་འོད་གསལ་�ི་ད�ིལ་འཁོར་�་ཡེ་ནས་�བ་པ་གཞིའི་�ད་�་
མཛ�ད།
 གཏན་ལ་ཕབ་ནས། དེ་ལ་བ�ེན་པའི་�ན་�ོབ་པའི་�མ་པ་�ང་ཁམས་�ེ་མཆེད་ཐམས་ཅད་�ང་�ང་མེད་པར་�་དང་གཞལ་ཡས་ཁང་དང་ཞིང་གི་བཀོད་པར་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་ལམ་�ི་�ད་�མས་ཉམས་�་
ལེན་པ་བ�ན་པས། གནས་�བས་�་�བ་ཆེན་བ�ད་དང་མཐར་�ག་�ང་�བ་མཆོག་ལ་སོགས་པ་མངོན་�་�ེད་ཅིང་། གང་ཡང་ལམ་�་�ར་པའི་ཆོས་�ོན་པ་འ�ས་�འི་�ད་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་�ིར་ཟབ་པ་དང་
�་ཆེ་བའི་དོན་ལ་�ོངས་པ་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །ཐབས་མང་བས་�ང་འཕགས་ཏེ། �ང་�་འདོད་ཆགས་�་�་གཅིག་�ོང་བ་ལ་ཡང་། �ན་མོང་�་བ�ེད་པས་བ�ར་བ་དང་། �ན་མོང་མ་ཡིན་པ་�་ནོམ་�ི་འདོད་ཆགས་སོ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-258
སོར་�ོག་པ་བདེ་བ་ཆེན་པོར་ལམ་�་�ོང་བ་ལ་སོགས་པས་མ་�ངས་བཞིན་�་ད�ིངས་�་དག་པར་�ེད་ལ། མཚན་ཉིད་�ིས་�ལ་དང་�ལ་ཅན་�ོང་བ་ལ་�ོས་ལ། བ�བ་�་�ན་མོང་གི་ཡོ་�ད་�་�་གཅིག་ལ་ཡང་།
�ིན་པའི་�ེས་�་�ེད་པས་�ོན་�ི་ལས་�་�ས་ཏེ། �ེན་ཐ་མལ་པས་བ�བས་པ་�ར་ཚ�ང་སོ་ནམ་ལ་སོགས་འབད་པ་མཚན་ཉིད་ལས་གསང་�གས་འཕགས་ཏེ། �་དབང་དང་གནོད་མཛ�ས་ལ་སོགས་པའི་�བ་པས་
དངོས་�་འ�ོར་པ་འཕེལ་�་ཡོད་པས། �ོན་ལས་དང་ཐ་མལ་�ི་�བ་�གས་ལས་འཕགས་པས་ན། ཚ�་�ེལ་བ་དང་དབང་�་�་བ་ལ་སོགས་པ་�མས་�ངས་མང་པོ་དོན་གཅིག་ལའང་ག�ངས་པའི་�ིར་འཕགས་སོ། །
 ༄༅། །དཀའ་བ་མེད་པས་�ང་འཕགས་ཏེ། མཚན་ཉིད་�ི་ལམ་�ོང་ལེན་དཀའ་�ད་�ིས་མཐར་ངལ་ཞིང་�བ་པ་ལས། �གས་ནི་གང་ཡང་�ོགས་�་འཆར་བས་�ང་�ང་གི་ངོ་བོ་རང་བཞིན་དག་པའི་

�བ་མཐའ་
�ིར་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ལ་སོགས་པ་བ�ེན་པས་འ�བ་བོ། །དབང་པོ་�ོན་པོའ་� ལམ་ཡིན་པས་�ང་འཕགས་ཏེ། ཚ�གས་�ང་ལ་དོན་ཆེ་བ་མན་ངག་དམ་པའི་རང་བཞིན་མཐར་�ག་པ་ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །དེ་�ར་�ལ་
བཞིས་�ད་པར་�་འཕགས་པ་ཡང་། �ལ་ག�མ་པའི་�ོན་མ་ལས། དོན་གཅིག་ན་ཡང་མ་�ོངས་དང་། །ཐབས་མང་དཀའ་བ་མེད་པ་དང་། །དབང་པོ་�ོན་པོའ་�དབང་�ས་པས། །�གས་�ི་ཐེག་པ་�ད་པར་འཕགས། །
བ�་ �མ་�།

16-259
ཞེས་སོ། །དེ་དག་�ང་དམིགས་པ་དང་། �ོགས་�་�ོད་དང་རང་བཞིན་བ�བ་པ་དང་བཅས་པ་�ན་�མ་ཚ�གས་པས་�གས་�ི་ཐེག་པ་ཆེན་པོར་གཞག་པ་ཡིན་ཏེ། ཐེག་པ་ག�མ་�ི་�མ་གཞག་ལས། དམིགས་པ་�མ་
པར་དག་པ་དང་། །�ོགས་�ི་མ�་དང་�ོད་པ་ཡིས། །�ོ་དང་�ན་པའི་ཐེག་པ་ནི། །ཆེན་པོའ་� ཆེན་པོར་ཡོངས་�་�གས། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་འཕགས་�ལ་�ས་པར་བཤད་པ་ནི། ར་ལི་བསམ་�ིས་མི་�བ་པའི་�ད་
ལས། ཉན་ཐོས་ལ་སོགས་ཐེག་�ང་ལ། །མན་ངག་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །�་བ་�ོད་པ་སེམས་བ�ང་དང་། །�་དང་ལམ་དང་འ�ས་�་ས། །�ས་དང་ལོངས་�ོད་�ལ་འ�ོར་དང་། །བདག་གཞན་དོན་དང་དགོས་པ་དང་། །
མཛ�ད།
 ངལ་�བ་མཐའ་�ངས་ཚ�གས་�ང་དང་། །ཚ�གས་བསགས་པ་ཡི་�ད་པར་དང་། །�ད་པར་�མ་པ་བཅོ་�་ཡིས། །རིགས་འཛ�ན་ཐེག་པ་�ད་པར་འཕགས། །ཞེས་ག�ངས་པས། མཚན་ཉིད་པས་�་བ་�ོང་ཉིད་�ོས་
�ལ་ཙམ་ལས། བདེན་པ་ད�ེར་མེད་གདོད་མ་ནས་�་དང་�གས་�ི་རང་བཞིན་གནས་པར་མ་�ོགས་ལ། �གས་�ིས་�ོགས་ཏེ། �ན་�ོབ་�ང་མེད་ལ་�ང་བ་�ལ་པ་ཙམ་�་�ར་དག་པ་�ོར་ལ། དོན་དམ་ད�ིངས་
དང་ཡེ་ཤེས་ཡེ་ནས་གཉིས་�་མེད་པ་གཉིས། གདོད་མ་ནས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པའི་ངང་�་ད�ེར་མེད་པར་�ོགས་ཏེ། �་འ�ལ་ལམ་རིམ་ལས། དོན་དམ་�ན་�ོབ་ད�ེར་མེད་པར། །མཉམ་པའི་ད�ིལ་འཁོར་ཆེན་པོ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-260
�། །ཞེས་སོ། །�ང་པོ་�་�ར་དག་པ་ཡང་། ཡེ་ཤེས་�བ་པའི་�ད་ལས། ག�གས་ནི་�མ་པར་�ང་མཛད་ཉིད། །ཚ�ར་བ་རིན་ཆེན་འ�ང་�ན་ལ། །འ�་ཤེས་�ང་བ་མཐའ་ཡས་ཉིད། །འ�་�ེད་དོན་ཡོད་�བ་པ་
ལ། །�མ་པར་ཤེས་པ་མི་བ�ོད་པ། །ཞེས་པ་དང་། འ�ང་བ་�་�མ་�ར་དག་པའང་དེ་ཉིད་ལས། འ�ང་པ་�་ནི་�མ་�འི་དངོས། །�ང་པོ་�ེ་མཆེད་ཁམས་�མས་�ན། །ཐམས་ཅད་དག་པ་སངས་�ས་ཞིང་། །ཞེས་
སོ། །�་འ�ལ་གསང་�ིང་ལས་�ང་། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཡེ་ནས་སངས་�ས་པར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཉིད་�ིས་མ�ེན་ཏེ་ཞེས་སོ། །�ོད་པའང་མཚན་ཉིད་ལ་�ང་དོར་གཉིས་བཅས་ལས་མེད་ལ། �གས་�་དག་
 ༄༅། །མཉམ་�་མའི་རང་བཞིན་�་དང་གཞལ་ཡས་ཁང་གི་ངང་ལས། ཚ�གས་དང་། མགོན་པོ་�ན་�་�ོད་པ་ལ་སོགས་པ་ད�ིལ་འཁོར་སོ་སོའ་� �བས་�་འཆད་པ་�་�ས། �་མཆོད་པ་དང་། ཆོས་

�བ་མཐའ་
ཉིད་དང་མ�ན་པ་དང་། ཉོན་མོངས་པ་དག་པ་ལ་སོགས་པས་འཕགས་སོ། །སེམས་�ི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལའང་། མཚན་ཉིད་ལས་ཞི་གནས་དང་�ག་མཐོང་བ�བ་པ་ལ་�ན་རིང་པོར་སེམས་འཛ�ན་�ི་དཀའ་བ་ཆེན་པོས་
འབད་དགོས་པ་ཉིད། �གས་�་མཚན་བཅས་བ�ེད་པའི་རིམ་པས་�ོས་པ་ཞི་ནས། མཚན་མེད་�ོགས་པའི་རིམ་པར་�་�ང་གི་གནད་ག�ན་པ་ཙམ་�ིས་ཡེ་ཤེས་འཆར་བའི་�ིར་འཕགས་སོ། །�འང་མཚན་ཉིད་�་
བ�་ སོ་གཅིག

16-261
བ�ེད་�་�ེད་�ེད་�ན་�ོབ་�ོན་�་སོང་བ་ལས་དོན་དམ་�ོགས་པར་འདོད་ལ། �གས་�་དག་�འམ་�ལ་�་རང་གནས་�ི་ཡེ་ཤེས་བཙན་ཐབས་�་ངོ་�ད་ནས་བ�ོམས་པས་ད་�་ཉིད་�་དོན་དམ་�ོགས་པ་ལ་
འ�ག་པས་འཕགས་སོ། །ལམ་ཡང་མཚན་ཉིད་�་ཚ�གས་གཉིས་ལ་མཉམ་�ེས་རེས་འཇོག་�་�ར་པས་ལམ་�་བ�ལ་པར་མི་བ�ོད་པ་ཉིད། �གས་�་ད�ེར་མེད་ཡེ་ཤེས་�ི་ལམ་ལ་�གས་པས་�ར་�་བ�ོད་པས་
འཕགས་སོ། །འ�ས་�འང་མཚན་ཉིད་�་�ས་རིང་ཞིག་ན་�ིས་འ�ང་བར་འདོད་ལ། �གས་ལ་ད་�་�ན་�བ་�་རང་གནས་�་འདོད་པས་འཕགས་སོ། །སའང་མཚན་ཉིད་�་�ང་གཉེན་རིམ་ཅན་�ི་ད�ེ་བས་བ�་
མཛ�ད།
 གཅིག་�་འདོད་ལ། �གས་�་ད�ེར་མེད་ངོ་བོ་ཉིད་�ིས་ད�ིངས་དེ་བཞིན་ཉིད་�ན་�ིས་�བ་པ་དང་། དག་མཉམ་ཡེ་ཤེས་ཆེན་པོའ་� ས་རིམ་གཉིས་འོད་གསལ་དམ་པ་དང་། �ན་�བ་ཆོས་མཆོག་དག་པའི་ས་འ�ས་
�་�མ་དག་ཆེན་པོ་དང་ག�མ་མོ། །ཡང་ན་�འི་ས་�མས་�ི་�ེང་�་བ�་གཉིས་མ་ཆགས་པ�་ཅན་�ི་ས་དང་། བ�་ག�མ་�ོ་�ེ་འཛ�ན་པ་ལ་སོགས་པས་འཕགས་ཏེ། གསང་�ིང་ལས། ས་ཡི་�ད་པར་བ�་དང་ག�མ། །
ཞེས་སོ། །�ས་ལའང་མཚན་ཉིད་ལས་བ�ལ་པ་�ངས་མེད་ག�མ་ལ་སོགས་པས་མི་�བ་པ། �གས་ལ་བ�ོན་ཞིང་དམ་ཚ�ག་གཙང་བས་ཚ�་འདིར་འ�བ་�ེ། དགོངས་པ་�ང་�ོན་ལས། ཤིན་�་�ངས་མེད་བ�ལ་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-262
�། །སངས་�ས་�མས་�ིས་གང་མ�ེན་པ། །�གས་པ་�མས་�ིས་�ས་གཅིག་�། །ཚ�་གཅིག་�ོགས་པའི་�ང་�བ་ཐོབ། །ཅེས་སོ། །ལོངས་�ོད་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་�ིས་འདོད་ཡོན་�ངས་ཏེ་བ�བ་པ། �གས་ལས་
�ོགས་�་�ེད་པ་ཉིད་�ོ་�ེ་བཀོད་པ་ལས། གང་ལས་�ངས་ཏེ་�ད་�་�ར་པ་ཡི། །ལོངས་�ོད་འདོད་ཡོན་�མ་པ་�། །ཐབས་�ན་�གས་ལ་�ོགས་�ི་མཆོག །�ལ་པ་�ན་པས་རབ་�ད་�། །ཞེས་སོ། །�ལ་འ�ོར་
ལའང་མཚན་ཉིད་ལ་མཉམ་གཞག་མི་དམིགས་པ་ནམ་མཁའ་�ར་�ོང་པ་བ�ོམ་ཞིང་། �ེས་ཐོབ་�་མའི་�ལ་འ�ོར་ལམ་�་�ེད་ལ། �གས་ལས་ད�ེར་མེད་བསམ་�ིས་མི་�བ་པའི་�ལ་འ�ོར་ལམ་�་�ེད་པས་
 ༄༅། །འཕགས་སོ། །བདག་གཞན་�ི་དོན་བ�བ་པ་ལའང་། མཚན་ཉིད་ལས་གནས་�བས་�་�ང་ཟད་ཕན་པ་ཙམ་ལས་ཆེར་མི་འ�བ། �གས་ལས་ཆར་དབབ་པས་�་གེ་ཞི་བར་�ེད་པ་དང་། �ལ་

�བ་མཐའ་
འ�ོར་�བ་པས་ཟས་�ོམ་ནོར་�་ལ་སོགས་པའི་ཆར་འབེབས་པ་དང་། ནད་དང་འ�ག་པ་ཞི་བ་ལ་སོགས་པ་�ལ་འཁོར་ཙམ་�་བ�་ཤིས་པ་གཞན་�ི་དོན་དང་། རིམ་གཉིས་བསམ་�ིས་མི་�བ་པས་ནང་གི་�ོགས་པ་
དང་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ད་ཅིག་རེ་རེས་�ང་། གོང་ནས་གོང་�་འཕེལ་བ་རང་གི་དོན་�ེད་པས་འཕགས་པ་ཡིན་ནོ། །དགོངས་པའང་མཚན་ཉིད་ལས་�འི་ཐེག་པ་ཙམ་ལས་མ་ཤེས་པ་ཉིད། �གས་ལས་འ�ས་�་གསང་ཆེན་
བ�་ སོ་གཉིས།

16-263
ངེས་པར་�ེད་དེ། �ོ་�ེ་�ེ་མོ་ལས། �གས་�མས་�ན་�ི་མཚན་ཉིད་ནི། །སངས་�ས་�ན་�ི་�གས་ཡིན་ཏེ། །ཆོས་�ི་�ིང་པོ་�བ་�ེད་པས། །ཆོས་�ི་ད�ིངས་དང་ཡང་དག་�ན། །ཅེས་སོ། །�་དཀའ་བ་མེད་པས་
ངལ་�བ་�ི་མཐའ་�ངས་ཏེ། ཚ�གས་�ང་�ས་འ�ས་�་ཆེན་པོ་འ�བ་པའི་�ིར་ཡང་མཚན་ཉིད་ལས་འཕགས་ཏེ། ཐབས་མང་དཀའ་བ་མེད་པ་དང་། །ཞེས་�ར་བཤད་པ་བཞིན་ནོ། །ཚ�གས་བསགས་པའི་�ད་པར་ལ་
ཡང་། མཚན་ཉིད་ལས་�ན་མོང་གི་ཚ�གས་�ིན་པ་ཙམ་དང་། �ལ་�ིམས་ཙམ་ལ་སོགས་པ་ཕར་�ིན་�ག་ཙམ་ལས་མེད་པས། �ན་རིང་�་འགོར་བ་ལས། �གས་�་ཐམས་ཅད་སངས་�ས་�ི་ཞིང་�་ཤེས་པས། ཅི་
མཛ�ད།
 ལོངས་�ོད་པ་ཐམས་ཅད་ཚ�གས་�་འ�ར་བའི་�ིར་�་ཆེ་བ་དང་། ཡོ་�ད་བ�ད་�ིར་ཤེས་པས་བཟང་བ་དང་། རང་བཞིན་དག་མཉམ་�་�ོགས་པས་མཆོག་�་�ར་པ་དང་། ཉོན་མོངས་རང་བཞིན་�ིས་མ་�ངས་ལ་
དག་པས་ཚ�གས་གཉིས་�ར་�་འ�མས་ཤིང་�ོགས་པས་ཚ�་གཅིག་གི་�ེ་བས་�ོལ་བ་འ�བ་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་�ར་ཐབས་�ག་པ་�ར་ཐབས་དེས་བཞག་པའི་ཤེས་རབ་�ང་ལམ་�ོད་པའི་ཚ�་�་�ག་�་ཡོད་པར་ཤེས་
པར་�འོ། །མདོར་ན་�གས་�ི་གསང་བ་ལམ་�་�ེད་པ་དང་། ག�ང་གི་གསང་བ་ལམ་�་�ེད་པ་དང་། �འི་གསང་བ་ལམ་�་�ེད་པ་དང་ག�མ་�་རིག་པར་�་�ེ། ཡེ་ཤེས་�བ་པའི་�ད་ལས། �་ཡི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-264
ལས། །�་ག�ང་�གས་�ི་ལམ་�མས་�ི། །གསང་བ་ཆེ་ལས་གསང་�གས་མཆོག །རབ་�་འཕགས་པའི་རིག་པར་�། །ཞེས་སོ། །དེའང་མཚན་ཉིད་�་�་�ང་ལ་�་མའི་རང་བཞིན་དང་། �ས་�ི་�་བ་ཐ་མལ་�ི་�ོ་
ནས་དགེ་བ་ལ་འ�ག་པ་ལས་མེད། �གས་�་�འི་གསང་བ་�ང་�ིད། �་དང་གཞལ་ཡས་ཁང་དང་། �ས་ད�ིལ་འཁོར་�་�ོགས་པ་ལ་�ག་�་གར་ལ་སོགས་པའི་འ�་འ�ོ་ལམ་�་�ེད་པས་འཕགས་སོ། །མཚན་
ཉིད་�་ག�ང་�ག་ཅ་�ར་�ོང་པ་དང་། ངག་ཁ་ཏོན་ནམ་འ�ག་པ་བ�མས་ཏེ་�་བ་བཅད་པས་དགེ་བ་ལ་འ�ག་པ་ལས། �གས་�་ག�ང་གི་གསང་བ་�་ད�ངས་�་ལི་�་ལིའི་རང་བཞིན་�་ཤེས་པས་ཆོས་�ི་ཆར་�་
 ༄༅། །ཕབ་པ་དང་། ངག་ག�ང་གི་ད�ིལ་འཁོར་�་ཡེ་ནས་གནས་པས་�་ཚ�ག་�གས་�་རང་བཞིན་�ིས་ཤར་ཏེ་བ�ས་བ�ོད་�ིས་�ས་པ་ཐོགས་པ་མེད་པས་དོན་�བ་པའི་�ིར་འཕགས་སོ། །

�བ་མཐའ་
མཚན་ཉིད་�་�གས་�ན་�ོག་རང་བཞིན་མེད་པར་�ས་འདེབས་པ་དང་། ཡིད་ཐ་མལ་�ི་�མ་�ོག་འ�ོ་འ�་ལོག་ནས་ཆེད་�་བཀག་པའི་ཞི་�ག་བ�བ་པ་ལ། �གས་�་�གས་�ི་གསང་བ་�ན་�ོག་ཆོས་ཉིད་�ི་རོལ་
བར་ཤར་བ་ལས། ཡིད་རང་གསལ་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�་ཤར་བས། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�་བོ་�ན་�ི་�ལ་འ�ོར་�་�བ་པའི་�ིར། �གས་མི་�ོག་པར་འཆར་བའི་ད�ིལ་འཁོར་�་�ན་�ིས་�བ་པས་འཕགས་སོ། །གཞན་
བ�་ སོ་ག�མ།

16-265
ཡང་ཌོ�ི་ཧེ་�་ཀས། འདིར་ནི་�ོད་�ི་�ད་པར་དང་། །�ོད་�་�ེད་པའི་ཆོས་དང་ནི། །ག�ང་དང་ལམ་�ི་�ད་པར་དང་། །འ�ས་�་དག་གི་�ད་པར་�ིས། །�གས་�ི་ཐེག་པ་�ད་པར་འཕགས། །ཞེས་དང་། ཨི�་�་
ཏིས། �་མའི་�ད་པར་དང་�ོད་དང་ཆོ་ག་དང་ལས་དང་དམ་ཚ�ག་དང་�ོམ་པའི་�་བ་དང་�ོད་པའི་�ད་པར་�ིས་འཕགས་སོ་ཞེས་དང་། �་འ�ལ་�་བ་ལས། དེ་དག་�ན་�ི་གསང་�གས་�ི། །ཆོ་ག་ཟབ་མོ་འདི་
མ�ེན་ནས། །དཔའ་བོས་�ང་�བ་ཤིང་�ང་�། །ཐམས་ཅད་མ�ེན་པ་ཚད་མེད་བ�ེས། །ཞེས་སོ། །�ད་པར་�་འཕགས་�ལ་�ས་པ་ནི་བ�ལ་པར་བ�ོད་�ང་ཟད་མི་ཤེས་པ་ཡོད་དོ། །ག�མ་པ་འ�ས་�འི་ཡིན་�ལ་
མཛ�ད།
 ངོས་བ�ང་བ་ལ་ག�མ་ལས། �ས་�ར་བ་ལ་�ོས་ནས་འ�ས་�ར་བཞག་པ་དང་། ཐབས་མཆོག་�་�ར་པས་འ�ས་�ར་བཞག་པ་དང་། འ�ས་�་དང་འ�་བ་ལམ་�་�ེད་པས་འ�ས་�ར་བཞག་པའོ། །དང་པོ་ནི་
ཐབས་གང་གིས་�ང་�བ་�ས་ཉེ་བར་ཐོབ་པས་འ�ས་�ར་བཞག་�ེ། དཔེར་ན་མཚ�ན་�ོན་པོས་ཤིང་�ར་པོར་ཆོད་པ་ལ་འདིས་ཤིང་ཆོད་ཅེས་བ�ོད་ལ། �ལ་པོས་དལ་�ིས་བ�ིངས་ན་ཆོད་�ང་འདིས་མི་ཆོད་ཅེས་
བཏགས་པ་�ར། མཚན་ཉིད་�ི་ཐེག་པས་རིང་པོར་མི་ཐོབ་པའི་�ང་�བ་�གས་�་ཚ�་རབས་གཅིག་ལ་སོགས་པས་ཐོབ་པའི་�ིར་�ས་ཉེ་རིང་གི་�ོ་ནས་�ང་འ�ས་�འི་ཐེག་པ་ཞེས་�འོ། །དེའང་བ�ོན་འ�ས་ཆེན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-266
པོས་ཚ�་གཅིག་ལ་ཐོབ་པར་བཤད་དེ། སཾ་�་ཊི་ལས། བ�ལ་པ་�ེ་བ་�་མ་�། །བ�བ་པར་དཀའ་བའི་སངས་�ས་�ང་། །ཚ�་འདི་ཉིད་ལ་�ེར་བས་ན། །འ�ས་�འི་ཐེག་པ་ཞེས་�འོ། །ཞེས་པ་དང་། སངས་�ས་
མཉམ་�ོར་ལས། བ�ལ་པ་�ེ་བ་�ངས་མེད་�ིས། །སངས་�ས་�ན་དངོས་མི་ཐོབ་པ། །གསང་�གས་ཚ�་འདིའི་ཆོ་ག་ཡིས། །ཚ�་འདི་ཉིད་ལ་ཐོབ་པར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །བ�ོན་འ�ས་འ�ིང་གིས་བར་དོར་�ོལ་བ་
ནི། �ོ་�ེ་གདན་བཞི་ལས། �་ག་ད�་ཡི་�ེང་�ོགས་ནས། །འ�ལ་�་ཡིད་�ིས་འཕོ་�ེད་ན། །ཉིན་ཞིང་�མ་ཟེ་གསོད་པ་དང་། །མཚམས་མེད་�་པོ་�ེད་པ་དང་། །ཆོམ་�ན་ལས་�ིས་ལོངས་�ོད་པ། །འདི་ཡི་ལམ་
 ༄༅། །�ིས་�ོལ་འ�ར་ཏེ། །�ིག་པས་གོས་པར་མི་འ�ར་རོ། །ཞེས་པ་དང་། འཇམ་དཔལ་ཞལ་�ང་ལས། ག�གས་ཅན་�ང་པོ་རང་�ས་འདིས། །ཚ�་འདི་ཉིད་ལ་མ་�བ་�ང་། །ཡིད་ནི་�ོ་�ེའི་�་

�བ་མཐའ་
�བ་ནས། །བར་དོར་ཡང་དག་འ�བ་པར་འ�ར། །ཅེས་པ་དང་། ལམ་རིམ་ལས། བ�ོན་པ་འ�ིང་གི་�ལ་འ�ོར་པ། །�མ་�ིན་འ�ང་བའི་�ག་�ས་བཞག །�ོ་�ེ་འཆང་སར་རིག་པས་འ�ོ། །�མ་པར་�ིན་ཞེས་དེ་
ལ་བ�ོད། །ཅེས་པ་དང་། ཡེ་ཤེས་ཐིག་ལེ་ལས། ཡང་ན་�ས་འདི་�ངས་མ་ཐག །�་ན་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་�། །བ�ོན་པ་མི་�ན་པས་�ང་འ�བ། །བ�ོན་འ�ས་�ན་ན་�ོས་ཅི་དགོས། །ཞེས་སོ། །དབང་པོ་ཐ་མའི་
བ�་ སོ་བཞི།

16-267
རབ་�མས་�ེ་བ་�ི་མ་ལ་�ོལ་ཏེ། མཚན་བ�ོད་ལས། �ེས་མ་ཐག་�་འ�ོ་བའི་བདག །ཅེས་པ་དང་། སངས་�ས་ཐོད་པའི་�ད་ལས། དེ་�ིར་�ལ་འ�ོར་�ོ་�ན་�ིས། །ཤིན་�་�ོར་བའི་སེམས་�ིས་ནི། །�ེ་འདིར་
དངོས་�བ་མ་ཐོབ་�ང་། །�ེ་གཞན་�ིད་པར་དངོས་�བ་ཐོབ། །ཅེས་སོ། །ཐ་མའི་འ�ིང་ནི་�ེ་བ་བ�ན་ན་�ོལ་ཏེ། གསང་བ་མཛ�ད་ལས། དབང་བ�ར་ཡང་དག་�ིན་�ན་ན། །�ེ་ཞིང་�ེ་བར་དབང་བ�ར་འ�ར། །
དེ་ཡིས་�ེ་བ་བ�ན་ལ་ནི། །མ་བ�ོམས་�ང་ནི་འ�བ་པར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །ཐ་མའི་ཐ་མས་�ང་�ེ་བ་བ�་�ག་ན་འ�བ་�ེ། �ོ་�ེ་�ེ་མོ་ལས། ཕ་རོལ་�ིན་པའི་ཐེག་པས་ནི། །བ�ལ་པ་�ངས་མེད་མི་འཐོབ་པ། །
མཛ�ད།
 གལ་ཏེ་�ལ་འ�ོར་པ་དེ་བ�ོན། །ཚ�་འདི་ཉིད་ལ་�་ངན་འདའ། །ཡང་ན་མཐོང་བ་ཙམ་�ིས་ནི། །�ེ་བ་བ�་�ག་�་ངན་འདའ། །སོ་སོ་�ེ་བོ་སངས་�ས་ཉིད། །འ�བ་པར་འ�ར་�ིས་གཞན་�་མིན། །ཞེས་ག�ངས་
སོ། །གཉིས་པ་ཐབས་མཆོག་�་�ར་པས་འ�ས་�ར་བཞག་པ་ནི། དཔེར་ན་གཅིག་གིས་ཉིན་བ�ན་�་འབད་པའི་�་བ་དེ། གཅིག་གིས་�ད་ཅིག་ལ་ཐབས་�ི་�་བ་དེ་�བ་�ས། �་བ་དེ་གཉིས་�ི་འབད་པ་ཆེ་�ང་མི་
འ�་ཡང་ངོ་བོ་འ�་བ་�ར། མཚན་ཉིད་�་སེམས་རབ་�་འབད་པས་བ�བ་པའི་ཞི་�ག་ལོ་དང་�་བས་མི་འ�བ་པ་�ས་རིང་མོ་ཞིག་ན་འ�བ་ནས་མཉམ་པར་བཞག་པ་ལ་སོགས་པ་དེ་ཉིད། �གས་�ི་ལམ་�་ཉིན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-268
ཞག་གཅིག་ཙམ་ལ་�ས་དང་�འི་གནད་ལས་འཆར་བ་དངོས་�་གཏན་ལ་དབབ་�་ཡོད་པས་�ང་། འ�ས་�་ལམ་�་�ེད་པར་བཞག་�ེ། པ�་�ེ་མོ་ལས། ཤིན་�་དཀའ་བས་མི་�བ་པ། །�ད་ཅིག་ཡང་དག་�ོར་བའི་
�ིར། །�་�ོན་སོང་ལ་མ་�ོས་པར། །གནད་ལས་འ�ས་�་འ�ིན་པའི་�ིར། །འ�ས་�འི་ཐེག་པ་ཞེས་�འོ། །ཞེས་སོ། །ག�མ་པ་འ�ས་�་རང་དང་འ�་བ་ལམ་�་�ེད་པས་འ�ས་�འི་ཐེག་པར་གཞག་པ་ནི། སངས་
�ས་དེ་�ི་མ་ཐམས་ཅད་དང་�ལ་�ས་�་དང་ཡེ་ཤེས་འ�་འ�ལ་མེད་པ་ཞིང་གི་ཡོན་ཏན་བཀོད་པ་ཡོངས་�་�ོགས་པར་འཆར་བ་དེ་དང་འ�་བ་ཞིག་བ�ོམས་པས། ད�ིངས་ལ་དེ་�ར་ཡོད་པའི་�ི་མ་བསལ་�ོབས་
 ༄༅། །�ིས། མངོན་�་�ེད་པའི་�ིར་འ�ས་�འི་ཐེག་པ་ཞེས་�་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། �ི་མེད་ད�ིངས་�ི་རང་བཞིན་ནི། །�་ག�མ་ཡེ་ཤེས་ཞིང་དང་བཅས། །གང་ཚ�་དག་པ་དེ་ཉིད་�། །རང་གསལ་མངོན་

�བ་མཐའ་
�་འཆར་བ་དང་། །འ�་བ་ལམ་�་�ེད་པ་ལ། །འ�ས་�འི་ཐེག་པར་ཡང་དག་བ�ོད། །ཅེས་�ང་བས། ད�ིངས་ངོ་བོ་ཉིད་�ི་འ�ས་�་དམ་པར། ཡེ་ནས་བ�གས་པ་དེའི་རང་བཞིན་ཤེས་པ་གཞིར་�ས་ནས། དེ་ཉིད་
ལ་�ོབ་པའི་�ིར་འ�ས་�འི་ཐེག་པ་ཞེས་�འོ། །དེའང་�ི་མ་སེལ་བ་ལ་�ོས་ནས་བ�ེད་པ་དང་�ོགས་པ་བ�ོམ་�ེ། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་�ངས་པས་�ོ་�ར་�ི་�ི་མ་དག་པར་�ེད་དོ། །དེའི་�ིར་ཡིད་�ིས་�ོམ་པ་�་དང་།
བ�་ སོ་�།

16-269
ད�ིལ་འཁོར་ལ་སོགས་པ་རང་གི་སེམས་�ི་�མ་འ�ལ་ཡིན་ཡང་། ད�ིངས་�ི་འ�ས་�་�་དང་ད�ིལ་འཁོར་དངོས་ལམ་�་�ས་ཏེ་�ོམ་པ་མ་ཡིན་ཡང་། ད�ིངས་དེའི་དོན་དང་ཉེ་བའི་�ིར་ལམ་ཟབ་མོ་�་བ་མེད་པ་
ཡིན་པར་�འོ། །དེས་ན་ད�ིངས་དངོས་ལམ་�་�་མི་�ས་པར་�འི་ཐེག་པ་དང་འ�་ཡང་། �མ་པ་འ�་བ་དང་མི་འ�་བའི་�ད་�ིས་ལམ་ཉེ་རིང་ལ་�ད་ཆེ་�ེ། ནོར་�་དང་མར་མེ་གཉིས་མཚན་མོ་བ�ིགས་ཡོད་པ་ལས་
�ན་�་གཉིས་�ིས་འོད་ལ་ནོར་�ར་ཞེན་ནས་�ངས་བ་ལས། �ན་�་�ོངས་པ་དེས་མར་མེ་ཐོབ་ལ། མ་�ོངས་པའི་མཁས་པ་དེས་ནོར་�་ཐོབ་པ་བཞིན་�། འདོད་དོན་�ར་�་ཐོབ་པ་དང་མི་ཐོབ་པའི་�་�ེད་པ་ལ་�ད་
མཛ�ད།
 ཆེ་བ་ཉིད་དེ་�མ་ངེས་ལས། ནོར་�་�ོན་མེའི་འོད་དག་ལ། །ནོར་�འི་�ོ་ཡིས་མངོན་�ག་པ། །ལོག་པའི་ཤེས་པར་�ད་མེད་�ང་། །ཇི་�ར་དོན་�ེད་ལ་�ད་ཡོད། །ཅེས་བཤད་པ་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་འདིར་འ�ས་�་ནི་
�་ག�ང་�གས་ཡིན་ལ། དེ་དང་འ�་བ་མངོན་�་�ེད་�ལ་ཡང་། དང་པོ་དབང་བ�ར་བའི་ཚ�་�ོབ་དཔོན་མཚན་ཉིད་དང་�ན་པས། བ�ེན་པ་དང་། ས་ཆོག་དང་། �་གོན་�ས་ཏེ། ད�ིལ་འཁོར་�ི་བ་དང་། བ�བ་པ་
དང་། མཆོད་པའི་�ེས་ལ། �ོབ་དཔོན་ཉིད་བདག་འ�ག་�ངས་ནས། �ོབ་མ་བ�ག་�ེ་དམ་ཚ�ག་དང་�ོམ་པ་ཕོག་ནས་ཡེ་ཤེས་མངོན་�་ཕབ་པ་ནི་�གས་མངོན་�་�ས་པ་ཡིན་ལ། མེ་ཏོག་དོར་གདོང་གཡོགས་བ�ོལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-270
ནས་ད�ིལ་འཁོར་བ�ན་པ་ནི། �་མངོན་�མ་�་�ས་པའོ། །དབང་བ�ར་བའི་�ེས་ལ་�གས་དང་�ག་�འི་�ེས་གནང་�ིན་པ་ནི། ག�ང་མངོན་�་�ས་པ་ཞེས་�་�ེ། �ས་ངག་ཡིད་ག�མ་ལ་དབང་བཞི་བ�ར་
བས་�ི་མ་དག་ནས། �་ག�ང་�གས་མངོན་�་�ས་པ་�ེ་དང་པོར་དབང་མནོས་ནས། �ོལ་ལམ་�ི་ཚ�་དེའི་�ན་�ོམ་ཞིང་�་ག�མ་ཡེ་ཤེས་�འི་རང་བཞིན་�་ཤེས་པས་འ�ས་�་ལམ་�་�ེད་པ་ཞེས་�་�ེ། གསང་བ་
�་མཚ�འི་�ད་ལས། ཤེས་�འི་ད�ིལ་འཁོར་མ་�ས་ཐམས་ཅད་ནི། །�་ག�མ་ཡོངས་�་�བ་པ་གསང་�གས་ཐེག་ཆེན་ཏེ། །�་ག�མ་ཉིད་ལ་འ�ག་པ་འ�ས་�འི་ཐེག་པ་ཡིན། །�་ག�མ་འ�་འ�ལ་མེད་པ་�ོ་�ེའི་
 ༄༅། །ཐེག་པའོ། །ཞེས་སོ། །ལམ་�་�་དང་ཡེ་ཤེས་ཇི་�ར་�ེད་ན་བ�ེད་པ་དང་�ོགས་པའི་རིམ་པ་གཉིས་ལས། བ�ོམ་པའི་དང་པོར་�ོང་པ་ཉིད་བ�ོམ་པ་ནི་ཆོས་�། དེའི་ངང་ནས་�འི་�་བ�ོམ་

�བ་མཐའ་
པ་ལོངས་�། འོད་ཟེར་�ི་�ོ་བ�ས་སེམས་ཅན་�ི་དོན་�ེད་པ་�ལ་�། ཉོན་མོངས་པ་�་ཐབས་�ིས་དག་པ་ཡེ་ཤེས་�མ་པ་�་�ེ། གསང་འ�ས་ལས། འདི་ཡིས་ཆོས་�ི་བདག་ཉིད་ཆེ། །�་ག�མ་མི་�ེད་ལས་�ང་བ། །
ཡེ་ཤེས་�་མཚ�་�མ་པར་བ�ན། །ཚ�་འདི་ཉིད་ལ་ཐོབ་པར་འ�ར། །ཅེས་པ་དང་། �ར་�ོད་�ན་ལས། �ོང་པ་མངོན་འ�ར་ཆོས་�་ལ། །མཚན་དཔེ་བདེ་བ་ལོངས་�ོད་�། །རོལ་པ་མཛད་པ་�ལ་�་ལ། །ཞེས་པ་
བ�་ སོ་�ག

16-271
དང་། ཡེ་ཤེས་�་མཚ�་�ན་�ིས་�བ་པའི་�ད་ལས། ཆོས་ད�ིངས་ཡེ་ཤེས་ཆེན་པོ་ལས། །བདེ་བ་ཆེན་པོའ་�ངོ་བོ་ཉིད། །ལོངས་�ོད་�ོགས་པ་�ད་�་�ང་། །�ིང་�ེ་ཆེན་པོ་ལས་�ང་བ། །�ལ་�་�ད་�ང་རོལ་པར་ཤར། །
ཅེས་སོ། །�གས་�ི་ཐེག་པ་ཡང་�ི་མ་�ོང་�ེད་ལམ་�ི་ཆར་�ར་ན། འ�ས་�་ལམ་�་�ེད་ཅེས་པ་གང་། �འི་ཐེག་པ་�ི་མ་�ོང་�ེད་�་བ�ེད་པའི་�ིར་མ�ངས་སོ་�མ་ན། ཁམས་�ི་�ི་མ་ཅིག་ཅར་དག་ནས་སངས་
�ས་�བ་པར་གཅིག་མོད་�ང་། �ས་ཉེ་རིང་དང་། མཚན་ཉིད་�ིས་�ན་རིང་འབད་པའི་ལམ་�ི་�ོད་ཙམ་�གས་�ི་�ད་ཅིག་ལ་ལམ་�་�ེད་�ང་། ད�ིངས་�ི་ད�ིལ་འཁོར་�་གནས་པ་ཇི་�་བ་དང་མ�ངས་པ་
མཛ�ད།
 བ�ོམ་པས་�ང་�འང་�ོགས་�་འཆར་བའི་�ིར། འ�ས་�་ལམ་�་�ེད་པ་ཡིན་�ིས་མཐར་�ག་གི་འ�ས་�་ཇི་�་བ་དངོས་�་ལམ་�་�ེད་པ་མ་ཡིན་པའི་�ིར་ལམ་ཟབ་ལ་�་ཆེ་བ་བ�ོམ་དགོས་པར་�ང་ངོ་། །�ིར་
�་འ�ས་�ི་�མ་པར་བཞག་ནས་�ན་�ོབ་གོ་བར་�ེད་པས། འབད་པ་ཚ�གས་ཆེན་པོའ་� �ས་བ�ེད་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ་སོགས་པའི་འ�ས་�འི་ཚ�གས་�ོགས་ཤིང་�ིབ་པ་�ོང་བའི་ལམ་ལ་�་ཞེས་བཏགས་ཏེ་མཚན་
ཉིད་�ི་ཐེག་པའོ། །ཚ�གས་�ང་�ས་ཐོབ་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ་སོགས་པ་ཚ�གས་དང་འབད་�ས་མ་བ�ེད་པའི་�ིར། འ�ས་�ར་བཞག་པ་དེས་�ི་མ་�ོང་བ་ལ་འ�ས་�འི་ཐེག་པ་ཞེས་བ�ོད་དོ། །དེ་དག་གི་ཆོས་�ི་�མ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-272
�ངས་�ང་དང་པོ་ནས་�་�ེན་�ི་�མ་གཞག་ལམ་གཙ�་བོར་བ�ན་ནས་མཐར་�ག་འ�ས་�་�ོན་པ་དང་། དང་པོ་ནས་ད�ིངས་དག་པའི་ད�ིལ་འཁོར་འ�ས་�འི་�མ་གཞག་འ�ས་མ་�ས་པ་�ང་དོར་རོ་མཉམ་ཡེ་
ནས་སངས་�ས་པ་གཙ�་བོར་�ོན་པ་ཡིན་ནོ། །�་འ�ས་�ར་ད�ེ་�ས་�་ག�མ་ཡེ་ཤེས་དང་བཅས་པ་ལམ་�་�ངས་པས་འ�ས་�་ཡང་དེ་འ�་བ་�ེ་བར་རིགས་ཏེ། ཁམས་�ི་�ི་མ་རེ་དག་�ོབས་�ིས་ཡོན་ཏན་གསར་
�་�ང་བ་ནས་མཐར་�ོགས་པའི་སངས་�ས་�་དང་ཡེ་ཤེས་�ིས་བ�ན་པ་ཐོབ་ངེས་སོ། །མཚན་ཉིད་ལས་ཚ�གས་གཉིས་ཙམ་ལས། �་དང་ཡེ་ཤེས་�་བ�ོམ་པ་མེད་པས་�་འ�ས་�མ་པ་འགལ་བའི་�ིར། �ན་རིང་
 ༄༅། །�་མི་ཐོབ་པའང་�་འ�ས་རང་གི་�བ་མཐའ་ནང་འགལ་བའི་�ིར་གསང་�གས་འཕགས་པར་�བ་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་གཉིས་པ་�ད་པར་ཅན་�ི་གསང་�གས་ཉིད་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ།

�བ་མཐའ་
གསང་�གས་ཇི་�ར་�ང་བའི་�ལ་དང་། གསང་�གས་�ི་�མ་པར་གཞག་པ་དངོས་སོ། །དང་པོ་ནི་ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད་�ས་ནས། �ངས་མེད་པའི་�ོ་�ེ་འཆང་རིམ་པས་�ོན་ཅིང་བ�གས་ལ་�ད་�ིས་འ�ོན་པ་
ཐམས་ཅད་�ིས་དབང་པོ་ཤིན་�་�ོ་བའི་ག�ལ་�་�མས་ལ། �མ་�ངས་དཔག་�་མེད་པས་ག�ངས་ཏེ། མཚན་བ�ོད་ལས། འདས་པའི་སངས་�ས་�མས་�ིས་ག�ངས། །མ་འོངས་�མས་�ང་ག�ང་འ�ར་ལ། །ད་
བ�་ སོ་བ�ན།

16-273
�ར་�ང་བའི་�ོགས་སངས་�ས། །ཡང་དང་ཡང་�་ག�ངས་པ་གང་། །ཞེས་པས། �ས་དང་ཚད་དང་རིས་�་ཆད་པ་འགའ་ཡང་མེད་དེ། ཐོག་མ་མེད་པའི་�ོན་རོལ་ནས་�ོ་�ེ་འཆང་�ོན་ནས་ག�ངས་པ་�མས། �ག་
ན་�ོ་�ེ་ལ་སོགས་པ་སངས་�ས་ཉིད་སེམས་དཔའི་�ལ་�་བ�ན་པ་ཚད་མེད་པའི་ཚ�གས་�ིས། �་ན་མེད་པའི་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་�ད་�ེ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་�མས་ག�ང་ཞིང་། ཞིང་ཁམས་འདི་དང་�ོགས་བ�་
གཞན་�། �ོ་�ེ་འཆང་དཔག་�་མེད་པ་�་�ིར་གཤེགས་ཏེ། ད་�ར་བ�གས་པ་དང་བཅས་པའི་མ�ན་�་�ས་�ག་པར་གནས་པས་ཐོས་པ་བ�ང་ནས། ཞིང་དེ་དག་ནས་མ་གཡོས་བཞིན་�། ཞིང་ཁམས་ཐ་དད་པ་
མཛ�ད།
 �མས་�་འ�ོ་བ་སོ་སོའ་� ནང་�་�ད་�ི་མིང་དང་�མ་�ངས་ཚད་མེད་པ་�ོན་པར་�ེད་དེ། དེའང་སངས་�ས་�མས་�ི་�གས་�ོ་�ེ་�ག་ན་�ོ་�ེ། ག�ང་�ོ་�ེ་�ན་རས་གཟིགས། �་�ོ་�ེ་འཇམ་ད�ངས་ལ་སོགས་པ་
འ�ས་�འི་སེམས་དཔའ་ཚད་མེད་པས་རང་གིས་ག�ང་པ་པོ་དང་། �་བ་པོ་དང་། �ད་པ་པོ་དང་། ཆོས་དང་གནས་�ི་རོལ་པ་མཛད་ནས་གསང་བ་ཆེན་པོ་�མས་འ�ོ་བའི་དོན་�་�ང་བར་མཛད་པ་ཡིན་ཏེ། ཧེ་བ�་
ལས། འཆད་པ་པོ་ང་ཆོས་�ང་ང་། །རང་གི་ཚ�གས་�ད་འཁོར་�ང་ང་། །འཇིག་�ེན་འཇིག་�ེན་འདས་པའང་ང་། །ཞེས་ག�ངས་པ་ཡིན་ནོ། །དེའི་�ིར་�ག་ན་�ོ་�ེ་ནི་�ོན་རོལ་བའི་སངས་�ས་ཏེ། ངན་སོང་�ོང་�ད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-274
ལས། སངས་�ས་�ན་བས་�ར་སངས་�ས། །མི་ཤེས་�ི་མ་�ན་བཅོམ་པ། །�ོ་�ེ་�ོ་�ེ་འཛ�ན་�ལ་པོ། །�ོ་�ེ་�ོ་�ེ་�ོ་�ེ་འཛ�ན། །�ག་ན་�ོ་�ེ་�ག་འཚལ་བ�ོད། །ཅེས་�ང་ངོ་། །དེས་ག�ངས་པའི་�ད་ལ་�ས་འདི་
ཙམ་ནས་གསང་�གས་�ང་ཞེས་ཐོག་མཐའ་བསམ་པར་མི་�ས་ལ། �ོན་པའང་འདི་ཁོ་ནས་ག�ངས་ཞེས་ཚད་ག�ང་�་མེད་དེ། འཇིག་�ེན་�ི་ཁམས་ན་�ོ་�ེ་འཆང་གི་རོལ་བ་ཚད་མེད་པའི་�ིར། རེ་ཞིག་མི་མཇེད་
འདིའི་དབང་�་�ས་ན། �ོད་བ�ད་�ི་རིམ་པ་ཆགས་ནས་མ་�ོངས་�ི་བར་ལ་�ན་མོང་གི་སངས་�ས་�ོང་དང་། སེམས་དཔའ་གཉིས་�ོན་པའི་�ལ་བ�ན་ནས། དང་པོའ་� སངས་�ས་�མ་པར་གཟིགས་�ིས་�ིའི་
 ༄༅། །�ད་�ེ་འགའ་ག�ངས་པར་འདོད་ལ། ��་�བ་པས་�ད་བཞི་�ོགས་པར་ག�ངས་པའང་། ཁ་ཅིག་�་��་�བ་པའི་�མ་པས་དངོས་�་ག�ངས་ཏེ། དེ་ནས་བཅོམ་�ན་��་�བ། །ཉིད་�ི་

�བ་མཐའ་
ཞལ་ནས་�གས་བཟང་བ། །རིང་ཞིང་ཡངས་པ་�ོང་མཛད་དེ། །ཞེས་པ་དང་། དཔལ་�ན་འ�ས་�ངས་�་�ས་འཁོར་ག�ངས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་། གསང་བ་འ�ས་པ་ལ་སོགས་�ོ་�ེ་འཆང་གི་�མ་པར་བཞེངས་ཏེ་
ག�ངས་པར་འདོད་ལ། མ་འོངས་པ་ན་སངས་�ས་མོས་པས་ག�ང་བར་འདོད་དོ། །དེ་དག་�ང་�ག་ན་�ོ་�ེ་དང་མཁའ་འ�ོ་མ་�མས་�ིས་བ�ང་ནས་�ག་པར་གནས་ལ། �ན་མོང་མ་ཡིན་པའི་�ོན་པ། �ོ་�ེ་འཆང་།
བ�་ སོ་བ�ད།

16-275
�ོ་�ེ་སེམས་དཔའ། རིགས་�འི་སངས་�ས་བ�ོད་�་མེད་པའི་ཚ�གས་�ིས་འོག་མིན་ན་�ག་པར་བ�གས་ནས། འཁོར་དཔག་�་མེད་པ་ལ་�ར་ག�ངས་ད་�་ག�ང་། �ིས་�ང་ག�ང་བའི་�ིར་�ས་ཁོ་ར་ཁོར་�ག་
�་�ང་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་དག་གིས་ག�ངས་པའི་�ད་�ང་�ོན་བ�ལ་པ་དང་པོ་ནས་འདིའི་བར་ལ་�ག་ན་�ོ་�ེ་དང་། དབང་ཐོབ་པའི་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་དང་�བ་ཐོབ་དང་རིག་�གས་འཆང་དང་། མཁའ་འ�ོ་མ་
�མས་�ིས་བ�ང་ནས། �་དང་�་དང་གནོད་�ིན་དང་�ི་ཟ་དང་མིའམ་ཅི་དང་། མཁའ་འ�ོ་མའི་གནས་སོ་སོ་ན། དར་ཞིང་�ོད་པ་ལས། �ད་པར་�་འཛམ་�འི་�ིང་གི་ཟ་ཧོར་དང་། སི�་ལ་དང་། �་�ན་ལ་སོགས་
མཛ�ད།
 མཁའ་འ�ོའ་� གནས་ན་བ�གས་པ་ལས། �ོབ་དཔོན་ཆེན་པོ་�་�བ་�ིང་པོ་དང་། པ�་འ�ང་གནས་དང་། བི་མ་ལ་མི་�་ལ་སོགས་པས་�ན་�ངས་ནས་�ལ་�ན་སོ་སོ་ལ་བ�ད་པ་དག་གིས་ཉམས་�་�ངས་པས་
�བ་པ་བ�ེས་པའི་�བ་ཆེན་བ�ད་�་ལ་སོགས་པ་�་གར་�་�ོན་པ་དང་། �ོན་�ལ་�ོན་�ི་�ས་�་ཡང་བོད་�་མང་�་�ོན་པ་ཡིན་ནོ། །�མ་གཞག་འདི་�ར་ཁོང་�་མ་�ད་པའི་�ོ་�ང་�ོ་�ར་�་�་བ་དག་�་གར་�་
མ་�གས་པས་�ད་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་ཏེ་བོད་�ིས་�ས་པའོ་ཞེས་ཡང་དག་པའི་�ད་�ང་དང་མདོ་མང་པོ་ལ་�ར་པ་འདེབས་པ་ནི་ངན་འ�ོར་�ན་རིང་�་གནས་པའི་�་སོག་པ་ཁོ་ནའོ། །དེའང་�་གར་�ི་�ད་�མས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-276
�ང་�་�ན་དང་། ཤ�་ལ་དང་། མ་ལ་ཡ་ལ་སོགས་པའི་�ལ་ནས་�བ་ཐོབ་ཆེན་པོ་�མས་�ིས་�ན་�ངས་ཏེ། �ད་ཐམས་ཅད་ནི་�་གར་ནའང་བ�གས་པ་མ་ཡིན་ལ། གལ་ཏེ་བ�གས་�་�ག་�ང་�ེད་�ིས་ལན་རེ་
ཙམ་�ིན་པས་དེ་ཐམས་ཅད་མཐོང་བར་མི་�ས་ལ། ག�ག་ལག་ཁང་�ང་རེ་ན་བ�གས་པའི་མདོ་�ད་�ི་མིང་�ང་�་མ་འ�ས་པས་གཞན་�མས་མིན་པར་མི་འ�ར་བའི་�ིར་�ོན་�ི་ལམ་�ོན་ཆེན་པོ་�མས་ལ་�ད་
པར་མི་�འོ། །བོད་འདིར་�་གར་ན་ཡོད་པ་དང་། མེད་པའི་མདོ་དང་�ད་མང་པོ་བ�གས་ཏེ། �ོན་�ི་�ོབ་དཔོན་པ�་ལ་སོགས་པས་�་�ན་ལ་སོགས་པ་མཁའ་འ�ོའ་� �ིང་�མས་ནས་�ད་�ེ་མང་�་བ�མས་ནས་
 ༄༅། །�ོན་ཏེ་བ�ར་ཞིང་། མདོ་ཡང་ཉི་མ་དངོས་�བ་�ིས་མེས་མ་ཚ�ག་གོང་�་�་ནག་ལ་འ�ར་བའི་མདོ་�མས་ལས། ཕལ་པོ་ཆེ་དང་། �་ངན་ལས་འདས་པ་དང་། འ�ལ་བ་�ང་ལ་སོགས་པ་མང་

�བ་མཐའ་
པོ་ཞིག་�་ནག་གི་པ�ི་ཏ་ཧ་ཤང་མ་�་�་ནའི་�ོ་ལས་བཻ་རོ་ཙ་ན་དང་འབའ་སངས་ཤིས་ལོ་�་�ས་ཏེ་བ�ར་བ་ཡིན་ནོ། །དེའི་�ིར་ཆོས་དང་གང་ཟག་གི་ཚད་ནི་ཐམས་ཅད་མ�ེན་པ་ལས་གཞན་�ིས་ག�ང་བར་མི་�ས་
ཏེ། དཀོན་བ�ེགས་ལས། འོད་�ངས་ངའམ་ང་དང་འ�་བས་ཆོས་དང་གང་ཟག་གི་ཚ�ད་ག�ང་བར་�ང་གིས། གཞན་དག་གིས་ནི་མ་ཡིན་ཏེ་ལོག་པར་�ང་བའི་�ིར་རོ་ཞེས་སོ། །ཆོས་�ང་བཀའ་ཡང་དག་པ་ནི་སངས་
བ�་ སོ་ད�།

16-277
�ས་�ི་ག�ང་�ེ། �ལ་�་དེ་ཡང་�ོན་�ང་གིས་ད་�་མེད་དོ་མི་བསམ་�ེ། �ག་�་མོས་པའི་ངོར་འ�ང་ལ། དེས་�ོན་མདོ་དང་�ད་མ་�གས་པ་གསལ་བར་�ེད་པའང་�ིད་པས་�ར་པ་མི་བཏབ་ལ། ཆོས་གང་ལ་ཐར་
བའི་ལམ་�་འ�ག་ཅིང་འཁོར་བ་�ོང་བ་�ོན་པ་ཐམས་ཅད་སངས་�ས་�ི་ག�ང་རབ་ཚད་མར་བཞག་�ེ། �ད་�་མ་ལས། ཁམས་ག�མ་དག་ན་ཉོན་མོངས་�ོང་�ེད་ག�ང་། །ཞི་བའི་ཡོན་ཏན་བ�ོད་པར་མཛད་པ་
གང་། །དེ་ནི་�ང་�ོང་ག�ང་ཡིན་�ོག་པ་གཞན། །ཅེས་པས་�བ་ལ། སངས་�ས་ནི་�ག་པར་བ�གས་པས། ག�ལ་�འི་དོན་མཛད་ལ། �ིན་�ིས་བ�བས་པའི་བཀའ་ཡང་། རི་དང་ཤིང་དང་པ�ོ་དང་དཔག་བསམ་
མཛ�ད།
 �ི་ཤིང་དང་། �ེས་པ་དང་། �ད་མེད་དང་། �ེ�་དང་། �་མོ་དང་། �་དང་རི་�གས་ལས་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་�ི་�་འ�ང་བ་དེ་ཡང་བཀར་ག�ངས་པ་ཡོད་ན། �ར་�ང་གིས་ད་�་མི་�ིད་ཅེས་ལོག་པར་མི་�་�ེ། �ིན་
�ིས་བ�བས་པ་དག་འ�ང་�ིད་པའི་�ིར་རོ། །དེས་ན་གང་ལ་ཡིད་ཆེས་པས་དམ་པར་བ�ང་ནས་ཡི་དམ་�་�་བ་འཐད་�ིས། གཞན་ལ་�ར་པ་ནམ་ཡང་གདབ་པར་མི་�་བ་ཁོ་ནའོ། །གསང་�གས་�ིང་མའི་�ད་�ི་
�ང་�ལ་འགའ་ཞིག་ལས། �ག་ན་�ོ་�ེས་ཟ་ཧོར་�ི་�ལ། མ་ལ་ཡའི་རི་ལ། �ལ་པོ་ཛ་ཞེས་�་བ་ལ་དབང་བ�ར་ཞིང་�ེགས་བམ་�ི་ཆར་ཕབ་ནས་མིའི་�ལ་�་�ང་བར་�ས་པ་ལ། སངས་�ས་ཐམས་ཅད་�ི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-278
དགོངས་པ་འ�ས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་། �་འ�ལ་�་བ་ལ་སོགས་པ་མང་�་�ང་བར་ག�ངས་པའང་དེ་ཁོ་ན་བཞིན་ཏེ་དགོངས་པ་�ང་�ོན་ལས། འཛམ་�ིང་ཤར་�ོའ་� �ོགས་མཚམས་�ི། །མི་ལས་�ལ་�ན་�་མ་
ཆེ། །�ལ་པོ་ཛ་ཞེས་�་བ་ལ། །�ག་ན་�ོ་�ེས་�ོན་པར་འ�ར། །ཅེས་�ང་ལ། �ོ་�ེ་ས་འོག་གི་�ད་ལས། �་ལ་�ོར་བ་�་ཡི་ཆོས། །འཁོར་ལོ་བཞིན་�་བ�ོར་�ས་ནས། །འ�ས་�འི་ཐེག་པ་ཉེ་ལམ་ཞིག །མ་འོངས་
�ས་ན་འ�ང་བར་འ�ར། །ཅེས་ག�ངས་པ་དང་ཡང་མ�ན་པ་ཡིན་ནོ། །�ོན་�ི་�ས་�་�ང་བ་དག་བཅོས་མ་ཡིན་ན། �ོམ་གཞི་གང་ལ་�ས། དེ་�ར་ན་�ིས་འ�ང་བ་�མས་བཅོས་མར་འ�ར་ཏེ། དོན་�ོན་བས་�ག་
 ༄༅། །�་མ་�ང་། ཚ�ག་�ང་ཟད་མི་འ�་བ་དང་། མང་�ང་�ང་བ་ལས་མེད་པའི་�ིར་རོ། །དེས་ན་གསར་�ིང་གི་�ད་ཆེན་པོ་འདི་དག་ལ་�ོབ་དཔོན་�བ་ཆེན་མང་�་�ོན་ཞིང་། དབང་དང་�ིན་�བས་

�བ་མཐའ་
ཟམ་མ་ཆད་པར་འ�ག་པས་ཡང་དག་པ་འབའ་ཞིག་�ེ། �ོབ་དཔོན་དེ་དག་གིས་འ�ེལ་པ་དང་མན་ངག་མང་�་མཛད་པས་ཡིད་ཆེས་པར་ག�ང་ངོ་། །དེའང་�་གར་ན་གསང་�གས་ཞེས་པ་ཙམ་ལས། འདི་ནི་གསར་
མའོ། །འདི་ནི་�ིང་མའོ་ཞེས་སོ་སོར་ད�ེ་བ་མེད་ན་ཡང་བོད་འདིར་འ�ར་�་�ིས་སོ་སོར་�གས་ཏེ། བཻ་རོ་ཙ་ན་ལ་སོགས་པ་�ལ་�ོན་�་དར་�ི་�ས་�་བ�ར་བ་ནས་བ�ང་�ེ་པ�ི་ཏ་�ྀ་ཏིའི་བར་�་བ�ར་བའི་�ད་
བ�་ བཞི་བ�།

16-279
ལ་�ིང་མ་ཞེས་འདོད་ལ། ལོ་�་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོ་མན་ཆོད་བ�ར་བའི་�ད་�མས་ལ་གསར་མ་ཞེས་�གས་སོ། །འདི་གཉིས་ལ་གོ་དཀའ་�་དང་། ད�ིངས་འཇལ་བ་�བས་ཆེ་�ང་�ར་འ�ག་པ་ནི། �ོན་�ི་ལོ་�་
བ་�མས་སངས་�ས་�ི་�ལ་པ་ཡིན་པས་རང་དབང་བ�ར་�ས་པའི་�ིར་�བས་ཆེ་བར་མངོན་ནོ། །�ས་�ིས་�ི་ལོ་�་བ་�མས་གང་ཟག་ཕལ་པའི་�གས་�ི་མཁས་པ་�མས་�ོན་པས། ཚ�ག་�ིམས་ལ་གོ་བར་དཀའ་
བ་�ེ། �་དཔེའི་ཚ�ག་གི་རིམ་པ་ཙམ་ལས་དོན་འ�ར་མ་�ས་པས་དེ་�ར་�ང་བའོ། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ལས། གསང་�གས་དོན་�ི་འ�ེལ་དགོད་པའི་ལེ�་�ེ་
མཛ�ད།
 �་པའོ།། །།གཉིས་པ་གསང་�གས་�ི་�མ་པར་གཞག་པ་དངོས་ལ་གཉིས་ཏེ། གསང་�གས་གསར་མའི་�མ་གཞག་དང་། �ིང་མའི་�མ་གཞག་གོ །དང་པོ་ལ་བཞི་�ེ། གསང་�གས་�ིའི་རང་བཞིན། ད�ེ་བ། �ི་
ནང་གཉིས་�ི་�ད་པར། ནང་པ་�ེ་�ག་�་བཤད་པའོ། །དང་པོ་�ིའི་རང་བཞིན་ལ་བཞི། མཚན་གཞི། མཚན་ཉིད། ངེས་ཚ�ག །མིང་གི་�མ་�ངས་སོ། །དང་པོ་མཚན་གཞི་ནི། འོད་གསལ་བའི་རང་བཞིན་�་དང་ཡེ་
ཤེས་འ�་འ�ལ་མེད་པའི་ད�ིངས་རང་བཞིན་�ིས་དག་པ་དང་དེ་ལ་བ�ེན་པའི་ཆོས་�ང་�་�ོང་�ེད་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་ཡིན་ནོ། །དེའང་�ང་གཞི། �ང་�། �ོང་�ེད། �ངས་འ�ས་�མ་པ་བཞིར་འ�ས་ཏེ།
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-280
ད�ིངས་འོད་གསལ་བའི་ཆོས་ཉིད་རང་བཞིན་�མ་དག་ནི་�ང་བའི་གཞིའོ། །�ོ་�ར་�ི་�ིབ་པ་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པ་འཁོར་བའི་ཆོས་�ན་གཞི་ཚ�གས་བ�ད་དང་བཅས་པ་ནི་�ང་བར་�་བའི་�ི་མའོ། །དེའང་བག་
ཆགས་�་ཚ�གས་པའི་�ན་གཞི་ནི་འཁོར་བའི་�་བ་ཡིན་པས་�ོག་ལ། གནས་�གས་དོན་�ི་�ན་གཞིའི་དོན་མི་�ོག་�ང་། ཐ་�ད་�ན་གཞིར་བཏགས་པའི་མིང་གི་ཆ་དེ་ལོག་ནས་ཆོས་�ི་ད�ིངས་�ི་ཡེ་ཤེས་ཞེས་�་
བར་འ�ར་བའོ། །�མ་ཤེས་གཞན་�མས་�ོག་པའི་ཆ་ལས་ཡེ་ཤེས་�ག་མ་བཞི་འཆར་�ལ་ནི་བཤད་ཟིན་ཏོ། །�ིན་�ེད་དབང་བཞི་བ�ར་ནས། �ོལ་�ེད་བ�ེད་�ོགས་�ོམ་པས་གསར་�་ཡོན་ཏན་�ེ་བ་དང་བཅས་
 ༄༅། །པའི་ཆ་ལས་ཡེ་ཤེས་ལམ་�ི་ཆར་གཏོགས་པ་�མས་ནི་�ོང་�ེད་�ི་ཆོས་སོ། །དེ་�ར་�ངས་པས་ད�ིངས་ལ་�ིབས་པ་ཐམས་ཅད་དག་ནས་ཁམས་�ང་�བ་�་འ�ར་བས། �་དང་ཡེ་ཤེས་�ན་

�བ་མཐའ་
�ིས་�བ་པ་མངོན་�་འ�ར་ཏེ། རང་དང་གཞན་�ི་དོན་གཉིས་མཐར་�ིན་པའི་ངོ་བོ་ནི་ཁམས་ལ་�ི་མ་�ངས་པའི་འ�ས་�་ཡིན་པར་ཤེས་པར་�འོ། །དེ་�ད་�འང་གསང་བ་�བ་པ་ལས། ད�ིངས་ལ་�ལ་བ་དག་
ཐོབ་འ�ས། །གསང་�གས་�མ་པ་བཞིར་བཤད་དོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་མཚན་ཉིད་ནི། ད�ིངས་རང་བཞིན་�ིས་དག་པ་དང་�ོད་�ེད་�གས་�ོ་�ེའི་གསང་བ་འཁོར་དང་བཅས་པ་�ེ། �ོ་�ེ་�ེ་མོ་ལས། �གས་
བ�་ ཞེ་གཅིག

16-281
�མས་�ན་�ི་མཚན་ཉིད་ནི། །སངས་�ས་�ན་�ི་�གས་ཡིན་ཏེ། །ཆོས་�ི་�ིང་པོ་�བ་�ེད་པས། །ཆོས་�ི་ད�ིངས་དང་ཡང་དག་�ན། །ཅེས་སོ། །ག�མ་པ་ངེས་ཚ�ག་ནི་མ�་�་ན་ཞེས་པས་�གས་�ི་ཐེག་པ་�ེ། མ་
ལ་ནའི་�ེན་�ིན་པས་མ་ལ་ནི་ཡིད་དེ་བདག་�་འཛ�ན་པའི་དོན་�ི་ཡིད་དོ། །�་ལ་ཐའི་�ེན་�ིན་པས་�་ཐ་ལ་ནི་�ོབ་པ་�ེ། དེའང་�ར་�་�ོབ། བདེ་བར་�ོབ་ཅེས་པའོ། །�ར་བ་ནི་�ད་ཅིག་གིས་ཉོན་མོངས་པའི་
�ོགས་ཡེ་ཤེས་�་བ�ར་བ་ལ་སོགས་པ་མི་མ�ན་�ོགས་ལས་�ལ་བར་�ེད་པ་ཡིན་ལ། བདེ་བར་�ོབ་པ་ནི་དཀའ་�བ་ལ་སོགས་པའི་�ག་བ�ལ་མེད་པར་འདོད་ཡོན་�ོགས་�་འཆར་བའི་དོན་ཏེ། མ་�་�་�་ལས།
མཛ�ད།
 འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་�་�མས་ལ། །ཅི་བདེ་བར་ནི་བ�ེན་པས་འ�བ། །ཅེས་སོ། །དེ་དག་གི་དོན་ནི་ཡིད་�ི་�མ་པར་ཤེས་པ་འཁོར་བའི་འཇིགས་པ་ལས་�ར་�་�ོབ་པ་བདེ་བར་�ོབ་པས་�གས་ཞེས་�་�ེ། གསང་བ་
འ�ས་པའི་�ད་�ི་མ་ལས། མ་ནི་ཡིད་ཅེས་�་བ་�ེ། །�་ནི་�ོབ་བར་�ེད་པའི་དོན། །ཅེས་པ་དང་། ར་ལི་གསང་བ་བ�ད་�ིའི་�ལ་པོ་ལས། ཡིད་�ོབ་�ིར་ན་�གས་ཡིན་ཏེ། །རང་སེམས་ལས་�་�ང་བ་དང་། །�མ་
�ོག་གདོན་�མས་ལས་�ོབ་�ིར། །འདི་ནི་�གས་�ི་�ལ་པོར་ག�ངས། །ཞེས་སོ། །ཡ་ལ་ཧེ་�འི་�ེན་�ིན་ནས་ཡ་ཧེ་�་ཞེས་པ་�འི་རང་བཞིན་ཡིན་ཏེ། གཞི་�ན་�བ་�་གནས་པ་དེས་འདོང་པས་ན་ཐེག་པའོ། །དེ་ལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-282
བ�ེན་པའི་ཉོན་མོངས་�ང་ཐབས་�ིས་�ོགས་�་འཆར་ཏེ། གཞི་ཡི་�ས་�་�ག་ག�མ་པོ་ཉིད། ལམ་ཐབས་ཤེས་གཉིས་མེད་�་ཤེས་ནས་�ངས་པས་མཐར་�ིན་པའི་ཚ�་�་ག�མ་�ི་སར་འདོང་བའི་�ིར་ཐེག་པ་ཞེས་
�འོ། །ཡ་མ་�་ཞེས་པས། ལམ་�ི་�ས་�་�ག་ག�མ་པོ་�ིན་�ོལ་གཉིས་�ིས་�ངས་པས་བདེ་གསལ་མི་�ོག་པ་ག�མ་�ང་འ�ག་�་ཤར་ཏེ། �་ག�མ་�ི་རང་བཞིན་�་ཤེས་པའོ། །ཡ་མའི་�་ནི་མ་ཞེས་པས།
འ�ས་�་འདིར་འདོང་བས་ན་ཐེག་པ་�ེ། འ�ས་�འི་�ས་�་ད�ིངས་ལ་�ག་ག�མ་དག་�ོབས་�ིས། གཏི་�ག་མི་�ོག་པ་ཆོས་�ི་�། འདོད་ཆགས་བདེ་བ་ལོངས་�ོད་�ོགས་པའི་�། ཞེ་�ང་གསལ་བ་�ལ་པའི་�་
 ༄༅། །ཡིན་པའོ། །དེའང་�ག་ག�མ་ཐ་མལ་�་�ོད་པ་ཐབས་�ིས་�ོལ་ཏེ། དམ་ཚ�ག་དང་�ོམ་པས་�ད་བ�མས་པ་ནི་�གས་�ི་ཐེག་པ་�ེ། གསང་འ�ས་ལས། འཇིག་�ེན་�ོད་ལས་�མ་�ོལ་བ། །

�བ་མཐའ་
གང་བཤད་དམ་ཚ�ག་�ོམ་པ་�ེ། །�ོ་�ེ་�ན་�ི་བ�ང་བ་ནི། །�གས་�ི་ཐེག་པ་ཞེས་བཤད་དོ། །ཞེས་པ་དང་། �ོ་�ེ་མཁའ་འ�ོ་�་མཚ�་ལས། ཐེག་ཆེན་�ན་ལ་རབ་འ�ག་པས། །�གས་�ི་ཐེག་པ་ཉིད་�་�ེད། །ཅེས་
སོ། །བཞི་པ་མིང་གི་�མ་�ངས་བཤད་པ་ནི། �གས་�ི་ཐེག་པ། �ོ་�ེ་ཐེག་པ། འ�ས་�འི་ཐེག་པ་ཞེས་�འོ། །ཉོན་མོངས་པ་ལ་སོགས་�ང་�་གནས་�་དག་པ་དང་། བ�བ་�་ཐོབ་པའི་ཐབས་ལ་མཆོག་�་བ�གས་
བ�་ ཞེ་གཉིས།

16-283
པས་�གས་�ེ། རིག་པ་མཆོག་ལས། དབང་ཐོབ་ཡང་དག་�ོར་བ་ལ། །མཆོག་�་བ�གས་པས་�གས་ཞེས་བ�ོད། །ཅེས་སོ། །ད�ེ་ན་ག�མ་�ེ། དགོངས་པ་�བ་པའི་�ད་ལས། �གས་�མས་�ན་�ི་ད�ེ་བ་ནི། །
�མ་པ་ག�མ་�་ཤེས་�་�ེ། །རིགས་�གས་ཐབས་�ི་ངོ་བོ་ཡིན། །ག�ངས་�གས་ཤེས་རབ་ངོ་བོ་ཡིན། །གསང་�གས་གཉིས་མེད་ཡེ་ཤེས་སོ། །ཞེས་སོ། །�ོ་�ེ་ཐེག་པ་ནི་�་ག�ང་�གས་�ོ་�ེའི་དོན་ལ་ཐབས་ཆེན་
པོས་�ོར་བ་ཡང་། ད�ིངས་ལས་མ་གཡོས་པར་འ�ང་བ་�ེ། གསང་འ�ས་ལས། འདོད་ཆགས་ཞེ་�ང་གཏི་�ག་ཆེ། །�ོ་�ེ་ཐེག་པར་རབ་�ོན་པ། །ཞེས་པ་དང་། འདོད་ཆགས་ཞེ་�ང་གཏི་�ག་�མས། །�ོ་�ེ་ལ་
མཛ�ད།
 དགའ་དག་པར་གནས། །དེས་ན་སངས་�ས་�ན་�ི་ཐབས། །�ོ་�ེ་ཐེག་པ་ཞེས་བཤད་དོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་གསང་�གས་�ི་ད�ེ་བ་ལ་ག�མ་�ེ། ད�ེ་བ་དངོས་དང་། བཞིར་ངེས་པའི་�་མཚན། སོ་སོའ་� �མ་
�ངས་དགོད་པའོ། །དང་པོ་ནི་ད�ིངས་རང་བཞིན་�ིས་དག་པའི་�ེང་�། བ�ོད་�་གཞི་ལམ་འ�ས་�་ག�མ་�ོན་པའི་�ད་�ི་ངོ་བོ་ལ་ད�ེ་བ། �ོད་�ེད་�མ་�ངས་�ིས་ད�ེ་ན་�་བ་དང་། �ོད་པ་དང་། �ལ་འ�ོར་
དང་། �ལ་འ�ོར་�་ན་མེད་པ་དང་�ད་�ེ་བཞིར་འ�ས་པ་ཡིན་ཏེ། �ོ་�ེ་�ིང་པོ་བཀོད་པའི་�ད་ལས། བདེ་བར་གཤེགས་པས་དགོངས་པའི་�ད། །�མ་པ་བཞི་�་ཡང་དག་བཤད། །�་�ོད་�ལ་འ�ོར་�་མེད་དོ། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-284
ཞེས་སོ། །དེ་ལ་དང་པོ་�་བའི་�ད་ནི། �ི་ཡ་ཏ�་ཞེས་འ�ང་�ེ། �ས་ངག་གི་�་བ་གཙ�་བོར་�ོན་པའི་�ིར་རོ། །བསམ་གཏན་�ི་མའི་�ད་འ�ེལ་ལས། �ད་འདི་ནི་�ིར་�ས་ངག་གི་�་བ་གཙ�་བོར་�ོན་པས་ན་�་
བའི་�ད་ཅེས་�འོ་ཞེས་པ་དང་། �་སི�ི་ཀ་ར་ལས། ཇི་�ར་ལས་ལ་འ�ག་པའི་�ས་དག་�། །�ས་འདི་ས་ཡིས་�ིལ་�ིས་�ས་ནས་�། །�་ཆེན་�ོག་པ་མེད་པའི་ནང་�གས་ནས། །ཇི་�ར་འདོད་པ་དག་�་བ�་བར་
�། །ཞེས་སོ། །དེའང་�ས་�ི་�་བ་�ས་ཆེན་པོ་ག�མ་�་མོའ་� �ས་དང་བཅས་པ་དང་། གོས་ག�མ་བ�ེ་བ་དང་། ཟས་ག�མ་ཟ་བ་དང་། �ང་བར་གནས་པ་དང་། གཙང་�་དང་དཀའ་�བ་དང་། འ�ག་�ངས་�ི་
 ༄༅། །�ད་པར་�ིལ་�ང་དང་། �ག་�་འཆིང་བ་ལ་སོགས་པའི་�ོ་ནས། ངག་གི་�་བ་བ�ས་བ�ོད་གཙ�་བོར་�ས་ནས། སེམས་�ིས་བདག་�ན་དང་། �་�ེ་དཔོན་�་�་བའི་�ོ་ནས་བ�བ་པས་�་

�བ་མཐའ་
བའི་�ད་དེ། ད�ང་བཟངས་ལས། �ས་�་ཟོས་ནས་�ས་�་�ས་�ས་ཏེ། །�ེང་བ་མེ་ཏོག་མར་མེ་�ོས་དང་�ི། །ཤ་ཆང་མེད་པའི་�་བཤོས་�ལ་ནས་�། །�་ཤའི་�ི་ལ་འ�ག་ནས་བ�ས་བ�ོད་བ�མ། །ཞེས་པ་དང་།
བསམ་གཏན་བདེ་བ་འ�བ་པར་�་བའི་�ིར། །དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་�ང་བ་�ེས་�་ག�ངས། །ཞེས་པ་དང་། �་�་ལས། �ས་དང་ངག་གི་གཙང་�་དང་། །ག�མ་པ་ཡིད་�ི་གཙང་�་དང་། །བཞི་པ་བདེན་པར་�་
བ�་ ཞེ་ག�མ།

16-285
བ་དང་། །�་པ་�ི་ཡི་གཙང་�ར་བཤད། །ཅེས་སོ། །གཉིས་པ་�ོད་པའི་�ད་ནི་�་པ་ཏ�་ཞེས་པས། �ས་ངག་གི་�་བ་ཆ་མཉམ་ནས་�ོད་ཅིང་། སེམས་�ིས་རང་དང་�་གཉིས་�ོགས་�ར་བ�བ་པ་�ེ། �མ་�ང་
མངོན་�ང་གི་དོན་བ�ས་ལས། �ད་འདི་ནི་གཙང་�་ལ་སོགས་པ་�ད་པས་འཇིག་�ེན་པ་དང་འགལ་བར་�ོད་པས་�ོད་པའི་�ད་ཅེས་�འོ། །དེའང་�ས་ངག་གི་�་བ་མི་འ�་བ་�་མ་དང་། སེམས་�ི་�ོམ་པ་ཆ་མཉམ་
ནས་�ོད་པ་ཡིན་ནོ། །ག�མ་པ་�ལ་འ�ོར་�ི་�ད་ནི། ཡོ་ག་ཏ�་ཞེས་པས། �ས་ངག་གི་�་བ་གཙ�་བོར་མི་�ོན་ལ། སེམས་�ི་�་བ་གཙ�་བོར་�ོན་པ་�ེ། �ོབ་དཔོན་�ན་དགའ་�ིང་པོས། �ལ་འ�ོར་�ི་�ད་འདིར་
མཛ�ད།
 �ོམ་པ་གཙ�་བོར་�ོན་པ་ཡིན་པས། ཅི་དགའ་བའི་བ�ས་པ་བ�ན་པའི་�ིར་ཞེས་པ་དང་། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་�ང་བར་�ེད་པའི་དོན་བ�ས་ལས། �ད་འདིར་ནི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ོམ་པ་གཙ�་བོར་�ོན་པས་ན་�ལ་འ�ོར་�ི་�ད་
ཅེས་སོ། །དེའང་རང་ཉིད་དམ་ཚ�ག་པ་ལ་�་ཡེ་ཤེས་པ་བ�གས་པས་མཉམ་པར་བ�ོམ་པ་ཡིན་ནོ། །བཞི་པ་�ལ་འ�ོར་ཆེན་པོའ་� �ད་ནི། མ་�་ཡོ་ག་ཏ�་ཞེས་པས། སེམས་�ི་�་བ་ཡེ་ཤེས་ཆེན་པོ་གཙ�་བོར་�ོན་པ་
ཡིན་ལ། �ང་དོར་མེད་པས་�ས་ངག་གི་�་བའང་འདོད་ཡོན་�་ཐབས་�ིས་�ོད་པ་�ེ། གསང་འ�ས་ལས། དཀའ་�བ་�ོམ་པ་མི་བཟད་པས། །བ�བས་�ང་འ�བ་པར་མི་འ�ར་ཏེ། །འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ཐམས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-286
ཅད་ལ། །བ�ེན་ནས་དངོས་�བ་ཐོབ་པར་འ�ར། །ཅེས་པ་དང་། བདེ་མཆོག་ལས། དེས་ན་བདེ་བས་བདེ་བ་ཉིད། །བདེ་བ་མཆོག་ནི་བ�བ་པར་�། །ཞེས་པ་དང་། ��་དེ་བས། བདེ་བ་ཆེན་པོའ་� འ�ས་�་ཐོབ་པར་
�ེད་པ་ལ། བདེ་བ་ཆེན་པོའ་� ཐབས་ལས་གཞན་མེད་དེ། དེའི་དོན་�་ཟས་དང་གནས་ལ་སོགས་པའི་བདེ་བས། དབང་�ག་ཆེན་པོ་བ�ད་དང་�ན་པའི་བདེ་བ་བ�བ་པར་�འོ་ཞེས་སོ། །དབང་�ག་བ�ད་ནི་�ན་
གསང་ལས། �་ཡི་དབང་�ག་ག�ང་གི་དབང་�ག་དང་། །�གས་�ི་དབང་�ག་དེ་བཞིན་འ�ིན་ལས་དང་། །�་འ�ལ་�ན་�་འ�ོ་བའི་དབང་�ག་དང་། །གང་འདོད་གནས་དང་�ད་པར་དོན་བ�ད་དོ། །ཞེས་པ་
 ༄༅། །དང་། བདེ་མཆོག་ལས། �་ཞིང་ཡངས་ལ་�་བར་�ས་པ་དང་། །�ོད་པ་�ས་དང་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་དང་། །དགའ་མ�ར་�ེད་དང་ཐམས་ཅད་དབང་�་འ�ར། །ཅི་འདོད་�ེད་དང་དབང་�ག་

�བ་མཐའ་
དོན་བ�ད་དོ། །ཞེས་སོ། །བ�བ་�གས་ནི་ག�མ་ལས། �གས་�ི་དབང་�ག་�ད་པར་�ི་དོན་�་བ་ཡེ་ཤེས་�ི་�ང་། ད�་མའི་ས། ཐམས་ཅད་ཡེ་ཤེས་�་འ�ེས་པས་ཆེས་�་བ་ག�མ་ལ། �ོག་�ོལ་�ི་�ང་ཨ་ཝ་�་
�ིར་�ད་པས། འཁོར་འདས་�ི་ཆོས་ཐམས་ཅད་�ོས་པ་དང་�ལ་བ་ད�་མར་མཐོང་པའི་ཡེ་ཤེས་འཆར་ལ། �་ད�་མ་མཐོང་བ་འ�ང་ལ། དེའི་�ས་�་ཡེ་ཤེས་�ི་�ང་ད�་མར་འ�ས་པའི་�ེན་འ�ེལ་�ིས་�་འ�ལ་
བ�་ ཞེ་བཞི།

16-287
དང་མངོན་ཤེས་འཆར་ལ། རང་བཞིན་གཉིས་�་འཛ�ན་པ་�བ་ནས་འོད་གསལ་�ི་འཁོར་ལོ་�ན་མི་འཆད་པའོ། །�འི་དབང་�ག་�་འ�ལ་ལ་སོགས་པ་འ�ོ་བའི་མོས་པ་གང་ཡོད་�་འ�ོ་བའི་འ�ིན་ལས་ཅན། ཡབ་
�མ་གཉིས་�་མེད་པའི་དགའ་བ། དབང་�ར་བའི་བདག་ཉིད། དོན་�ོད་པའི་�ས་པ་ག�མ་ལ། ད�་མར་ཡེ་ཤེས་�ི་�ང་འཛ�ན་�ས། �ན་�་བཟང་པོའ་� མཆོད་�ིན་ལ་�ོད་པས་ལོངས་�ོད་འ�་བ་དང་། མཚན་
དཔེས་བ�ན་པའི་�་�ང་བ་དང་། གང་ལ་གང་འ�ལ་�་�ལ་�ས་པས་སེམས་ཅན་�ི་དོན་�ེད་པ་�མས་རང་གི་�ང་བ་ཙམ་�་འ�ང་ངོ་། །ག�ང་གི་དབང་�ག་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་གང་འདོད་པ་ལ་དབང་བ�ར་བ་
མཛ�ད།
 ཅན། སེམས་ཅན་�ི་དབང་པོའ་� �ལ་བ་བཞིན་ཆོས་ཅི་འདོད་�ོན་པ་དང་། འ�ོ་བ་དབང་�་བ�ར་བར་�་བ་གཉིས་ལ། ད�་མར་�ང་སེམས་འ�ེས་པའི་�ོབས་�ིས་ཚ�གས་�ོགས་པས། འ�ོ་བ་མཉན་པ་དང་། �་
�ད་�་ཚ�གས་ཤེས་པས་ཆོས་�ོན་པ་ན། སེམས་ཅན་�ི་དོན་འ�ང་བའོ། །དེ་�་�འི་�ས་པ་ལ་དབང་ཐོབ་པས་དབང་། ཟག་མེད་�ི་ཡོན་ཏན་ལ་དངོས་�་�ོད་�ས་པས་ན་�ག་ཅེས་�འོ། །གཉིས་པ་�ད་�ེ་བཞིར་ངེས་
པའི་�་མཚན་དགོད་པ་ལ་�་ལས། དང་པོ་མི་རིགས་བཞི་ལ་དགོངས་ནས་�ད་�ེ་བཞིར་ག�ངས་ཏེ། �མ་ཟེ་�མས་�ས་དང་གཙང་�་གཙ�ར་�ོན་པ་ལ་�་བའི་�ད། �ེ�འི་རིགས་�མས་�ི་�ས་དང་གཙང་�་ནང་ངོ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-288
ཚ་དང་�ེལ་ཡོད་�ིས་གནས་པ་ལ་�ོད་པའི་�ད། �ལ་རིགས་ཡོན་ཏན་དང་འ�ོར་པ་ཆེན་པོས་�ལ་ཁམས་�ོང་བ་ལ་�ལ་འ�ོར་�ད། དམངས་རིགས་གཙང་བཙ�ག་�ང་ཞིང་ཉོན་མོངས་རགས་ལ་�་བ་དང་�ོད་པ་
དམན་པ་ལ། �ལ་འ�ོར་�་མེད་�ི་�ད་ག�ངས་ཏེ། བདེ་མཆོག་རོལ་བའི་�ད་ལས། �་བ་�མ་ཟེ་གཙང་དང་བ�ན། །�ོད་པ་�ེ�་རིགས་དེ་བས་�ག །�ལ་འ�ོར་�ལ་པོ་འཁོར་ཚ�གས་མང་། །གཞི་�ིངས་གདོད་
ནས་�ོལ་བ་�ེ། །གཞན་�་�་ལའང་མ་བ�ན་པར། །མཛ�ས་མ་�ོད་ལ་བ�ན་པ་ཡིན། །ཅེས་པ་དང་། �ར་�ོད་�ན་�ི་�ད་ལས་�ང་། �མ་ཟེ་�ེ�་རིགས་�ལ་རིགས་དང་། །དམངས་རིགས་གདོལ་བ་འ�ལ་དོན་
 ༄༅། །�། །�ད་ནི་�མ་པ་བཞིར་ག�ངས་ཏེ། །�་�ོད་�ལ་འ�ོར་�་མེད་དེ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་གང་ཟག་གི་�ོ་རིགས་བཞི་ལ་དགོངས་ནས་�ང་བཞིར་ག�ངས་ཏེ། དབང་པོ་རབ་�ིས་ཐ་མ་ལ་�་

�བ་མཐའ་
བ། འ�ིང་ལ་�ོད་པ། རབ་ལ་�ལ་འ�ོར། ཡང་རབ་ལ་�་མེད་དེ། �ོ་�ེ་�ར་ལས། དམན་པ་�མས་ལ་�་བའི་�ད། །�་མིན་�ལ་འ�ོར་དེ་�ག་ལ། །སེམས་ཅན་མཆོག་ལ་�ལ་འ�ོར་�ད། །�ལ་འ�ོར་�་མེད་དེ་
�ག་ལའོ། །ཞེས་སོ། །ག�མ་པ་�ས་ལ་�ོས་ནས་�ང་བཞིར་ག�ངས་ཏེ། བ�ལ་པ་དང་པོ་�ོགས་�ན་�ི་�ས་ན་འཛམ་�་�ིང་གི་མི་�མས་ལ་ཡོན་ཏན་བཞི་ཡོད་དེ། ཚ�་ལོ་དཔག་�་མེད་པ་�བ། ཁ་ཟས་བ�ད་�ི་
བ�་ ཞེ་�།

16-289
ལ་�ོད་པ། �ས་ལ་འོད་ཡོད་པ། �་འ�ལ་�ིས་ནམ་མཁའ་ལ་འ�ོ་བའོ། །དེའི་�ས་�་�་བའི་�ད་དོ། །དེ་ནས་ཡོན་ཏན་�ར་བས་�ང་�་སོང་�ེ། ཚ�་དང་། འོད་དང་། �་འ�ལ་�མས་འ�ིབས་�ང་། ད་�ང་ཚ�་ལོ་
�ངས་མེད། ཁ་ཟས་བ�ད་�ི་ལ་�ོད། འོད་ཆག་གང་། �་འ�ལ་�ང་པ་ས་ལ་མ་རེག་ཙམ་�་འ�ོ་བས། ཡོན་ཏན་ག�མ་�ན་�ི་�ས་�་�ོད་པའི་�ད་དོ། །དེ་ནས་ལོངས་�ོད་བདག་�་བ�ང་བས་བ�ད་�ིའི་ཁ་ཟས་
འ�ིབས་ཏེ་སའི་ཞག་ཟ་ཞིང་། ཁ་དོག་གསལ་བ་ཙམ་ཡོད་པས་གཉིས་�ན་�ི་�ས་�་�ལ་འ�ོར་�ད་དོ། །དེ་ནས་�་འ�ལ་མེད་པས་ཞག་�ང་མེད་འ�ས་�་�་ཟ་ཞིང་། ཕོ་མོའ་� མཚན་མ་དོད་པས་�ོད་�ན་�་འ�ར་
མཛ�ད།
 �ས་�་མེད་ག�ངས་པ་�ེ། �་ཐམས་ཅད་ཡང་དག་པར་འ�ས་པའི་�ད་ལས། �ོགས་�ན་དང་པོ་�་བའི་�ད། །ག�མ་�ན་གཉིས་པ་�ོད་པའི་�ད། །གཉིས་�ན་ག�མ་པ་�ལ་འ�ོར་�ད། །�ོད་�ན་བཞི་པ་�་
མེད་དོ། །�ས་བཞི་ལ་ནི་དགོངས་ནས་�ང་། །�ད་ནི་�མ་པ་བཞིར་བཤད་དོ། །ཞེས་པ་དང་། �ར་�ོད་�ན་ལས། བ�ལ་པ་�ོགས་�ན་ག�མ་གཉིས་དང་། །�ོད་�ན་�ས་བཞིའི་རིམ་པ་ཡིས། །�ད་�ང་�མ་པ་
བཞིར་ག�ངས་ཏེ། །�་�ོད་�ལ་འ�ོར་�་མེད་དོ། །ཞེས་སོ། །བཞི་པ་�ང་གཞི་འདོད་ཆགས་�ི་འ�ག་�ལ་བཞི་ལ་དགོངས་ནས་�ང་བཞིར་ག�ངས་ཏེ། དེའང་�ོགས་�ན་�ི་�ས་ན་ཉོན་མོངས་པ་འདོད་ཆགས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-290
ཤས་�ང་�ེ། གཅིག་ལ་གཅིག་བ�ས་པ་ཙམ་�ིས་ཚ�མ་པས་དེའི་དོན་�་�་བའི་�ད་ག�ངས་ཏེ། �་�མས་ཕན་�ན་གཅིག་ལ་གཅིག་བ�་བ་དང་བཅས་པ་ནི། �ོ་�ེ་ག�ག་ཏོར་ལས། དཀར་པོའ་� རས་ལ་བཏགས་
གནས་ཤིང་། །ད�ིལ་འཁོར་�ི་ནི་�་ཚ�གས་�མས། །ཕོ་ཡང་མོ་ལ་བ�་བ་དང་། །མོ་ཡང་ཕོ་ལ་བ�་བ་�ི། །ཞེས་པ་དང་། �ག་ན་�ོ་�ེ་དབང་བ�ར་བའི་�ད་ལས། ད�ས་�་ནི་བཅོམ་�ན་འདས་�ན་རས་གཟིགས་
དབང་�ག་�ིའོ། །དེའི་གཡོན་�་ན་བཟའ་དཀར་མོ་བཅོམ་�ན་འདས་ལ་བ�་བ་�ིའོ་ཞེས་པ་དང་། �མ་�ང་མངོན་�ང་ལས། རིགས་�འི་�་མོ་�་པོ་ནི། །�ལ་བ་�་ཡི་�ོགས་�་�ི། །ཞེས་པ་དང་། བཅོམ་�ན་
 ༄༅། །འདས་�ིས་གོས་དཀར་མོ་ལ་གཟིགས་སོ་ཞེས་པས། �་བའི་�ད་�ི་�་ཐམས་ཅད་�ན་�ས་པར་འ�ང་བ་ཡིན་ནོ། །ག�མ་�ན་�ི་�ས་�་བགད་པས་ཚ�མ་པའི་འདོད་ཆགས་འ�ང་�ེ། དེའི་

�བ་མཐའ་
དོན་�་�ོད་པའི་�ད་ག�ངས་པའང་། �མ་�ང་མངོན་�ང་ལས། མགོན་པོ་རལ་པའི་ཐོར་�གས་ཅན། །དེ་ཡི་གཡོན་�ོགས་�་མོ་ནི། །�ང་ཟད་ཡིད་ནི་འ�མ་བཅས་�ི། །ཞེས་པ་དང་། �མ་པར་�ང་མཛད་�ལ་པོ་
ཆེ། །ཡིད་ཙམ་འ�མ་པའི་ཞལ་�་�ི། །ཞེས་པས་�ོད་པའི་�ད་�ི་�་ཐམས་ཅད་ཞལ་འ�མ་པ་དང་བཅས་པ་འ�ང་ངོ་། །གཉིས་�ན་�ི་ཚ�་གཅིག་ལ་གཅིག་རེག་ཅིང་འ�ད་པས། ཚ�མ་པའི་འདོད་ཆགས་�ང་བས་དེའི་
བ�་ ཞེ་�ག

16-291
དོན་�་�ལ་འ�ོར་�ི་�ད་ག�ངས་ཏེ། དཔལ་མཆོག་དང་པོ་ལས། ད�ིལ་འཁོར་�ི་ནི་�་ཚ�གས་�མས། །ད�ང་པ་ཡིད་ཙམ་དམ་པར་བཞག །ཅེས་པ་དང་། �ོ་�ེ་�ེ་མོ་ལས། �་མོ་�ོ་�ེ་ཅ་ཅོ་�ོག །ད�ང་འ�ད་རང་
གི་�་མོ་ནི། །འ�མ་བཅས་�ན་�་བ�་བ་ཡིས། །བཅོམ་�ན་འདས་�ི་ཞབས་ལ་འ�ད། །ཅེས་སོ། །དེས་ན་ཡོ་གའི་�་ཐམས་ཅད་�ག་�་དང་འ�ེལ་པར་འ�ང་ངོ་། །�ོད་�ན་�ི་�ས་�་དབང་པོ་གཉིས་དངོས་�་
�ོར་བའི་འདོད་ཆགས་འ�ང་བས། དེའི་དོན་�་�་མེད་ག�ངས་ཏེ། བ�ག་གཉིས་ལས། བོ�་ཀ�ོ་ལ་�ར་བ། །དེ་ཡི་བདེ་བ་�ད་པར་འཕགས། །ཞེས་པ་དང་། གསང་འ�ས་ལས། དབང་པོ་གཉིས་�ི་�ོར་བ་ཡིས། །
མཛ�ད།
 དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་བ�ག་པར་�། །ཞེས་པ་དང་། བདེ་མཆོག་�་�ད་ལས། མཚན་མ་གཉིས་ལ་བ�གས་�ས་ཏེ། །�གས་པ་མཁའ་འ�ོ་མ་ལ་�ོར། །ཅེས་སོ། །དེའི་�ིར་�་མེད་�ི་�་ཐམས་ཅད་ཡབ་�མ་འ�ིལ་
�ོར་�་འ�ང་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་�ད་�་�ོན་གསལ་ལས། �ེས་�་འདོད་ཆགས་ཅན་དོན་�། །དེ་ཡི་�ེད་པ་�ོ་�ེ་སེམས། །ཞེས་པ་དང་། གསང་བའི་དེ་ཉིད་ལས། �ས་ནི་�མ་བཞིའི་ད�ེ་བ་ཡིས། །�ད་ནི་�མ་པ་བཞིར་
ག�ངས་ཏེ། །བགད་པ་དང་ནི་བ�་བ་དང་། །དེ་བཞིན་གཞན་�ི་ལག་བཅངས་ཉིད། །གཉིས་གཉིས་འ�ད་པ་གང་ཡིན་པ། །དེ་�ར་�ད་ནི་�མ་པ་བཞི། །ཞེས་སོ། །མི་�མས་�ི་རིམ་པ་�ར། འདོད་པའི་�འི་རིམ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-292
པས་�ང་བཞག་�ེ། གཞན་འ�ལ་དབང་�ེད་ལ་སོགས་པ་ན་བ�ས་པས་ཚ�མ་པའི་དོན་�་�་བ། འ�ལ་དགའ་ལ་སོགས་ན་བགད་པས་ཚ�མ་པ་ལ་�ོད་པ། དགའ་�ན་ལ་སོགས་ན་འ�ད་པས་ཚ�མ་པ་ལ་�ལ་འ�ོར།
�མ་�་�་ག�མ་མན་ཆད་ན་དབང་པོ་གཉིས་�ོར་བ་ལ་�་མེད་དེ། བ�ག་གཉིས་ལས། བ�ས་དང་བགད་དང་ལག་བཅངས་དང་། །འ�ད་དང་གཉིས་�ོད་ལ་སོགས་པའི། །�ད་�ང་�མ་པ་བཞིར་ག�ངས་སོ། །
ཞེས་པ་དང་། ས�་ཊི་ལས། བ�ས་དང་བགད་དང་ལག་བཅངས་དང་། །གཉིས་གཉིས་འ�ད་པ་གང་ཡིན་པ། །�ིན་�་མེ་ཡི་�ལ་�ིས་�། །�ད་ནི་�མ་པ་བཞིར་ག�ངས་སོ། །ཞེས་སོ། །�་པ་�་བཞིའི་�ེས་�་
 ༄༅། །འ�ག་པའི་�ིན་ཅི་ལོག་བཞི་ག�ང་བའི་དོན་�་�ད་�ེ་བཞིར་ག�ངས་ཏེ། གཏི་�ག་ཅན་ཚངས་པ་ནི་གཙང་�་ཆོས་�་�་�ེ། བསམ་གཏན་�ི་མ་ལས། འདག་ཆལ་དག་གིས་བགོས་པའི་གོས། །

�བ་མཐའ་
�ི་མ་མེད་པར་འ�ར་བ་བཞིན། །�ས་ལ་མཆོད་�ིན་�ིས་བགོས་ལ། །འབབ་�ེགས་བ�ས་པ་དེ་ཡིས་འདག །ཅེས་པའི་�ལ་ག�ང་བའི་�ིར་�་བའི་�ད་དོ། །ལེགས་པར་�བ་པ་ལས། �ས་�ས་གཙང་མ་ག�ང་�་
�ེ། །བ�་ཤིས་ངོ་མཚར་བ�ང་�ས་ལ། །བ�བ་པའི་�ས་ནི་�ེས་�་བ�ང་། །ཞེས་པའི་�ལ་�ིས་སོ། །ཞེ་�ང་ཅན་�བ་འ�ག་འཚ�་བ་ཆོས་�་�་བའི་དོན་�་�ོད་པ་�ེ། �ལ་རིགས་ལ་ནི་�ལ་རིགས་དང་། །�མ་ཟེ་
བ�་ ཞེ་བ�ན།

16-293
འདོད་ལ་�མ་ཟེ་བསད། །ཞེས་པ་དང་། �ེས་�་མ�ན་པར་�མ་�ང་མངོན་�ང་ལས། ཨེ་མ་ཧོ་གསོད་པ་འདི་ནི་བཟང་། །གསོད་པས་�ང་�བ་ཐོབ་པར་�ེད། །ཅེས་སོ། །ང་�ལ་ཅན་བ�་�ིན་�ེས་�་ག�ང་བའི་�ིར་
�ལ་འ�ོར་ག�ངས་པ་ཡང་། དབང་�ག་འ�ོར་པ་�་ཡི་�ད། །�ལ་འ�ོར་ཡང་དག་བཤད་པའོ། །ཞེས་སོ། །འདོད་ཆགས་ཅན་དབང་�ག་ནི་འདོད་ཆགས་ཆོས་�་�་�ེ། གཽ་ཏཾ་�ད་མེད་མ་ཡིན་ཏེ། །དེ་ཡི་ཉེ་གནས་
ཐབ་�ང་ཡིན། །ཅེས་པ་འ�ལ་བའི་དོན་�་�་མེད་ག�ངས་ཏེ། གསང་འ�ས་ལས། �ད་མེད་ག�གས་དང་མདངས་བཟང་བ། །ལོ་�ངས་བ�་�ག་ལོན་པ་ལ། །�ིན་�ིས་བ�བས་ཏེ་གནས་ག�མ་�། །དབེན་པར་
མཛ�ད།
 མཆོད་པ་རབ་�་བ�མ། །ཞེས་སོ། །ག�མ་པ་སོ་སོའ་� �མ་�ངས་དགོད་པ་ལ། �ིར་�གས་�ི་�ད་�ེ་སེམས་ཅན་�ི་�ོ་དང་ཆོས་�ི་ད�ིངས་�ི་�ེས་�་�ེད་པས་མཐའ་དང་�ངས་དང་ཚད་དཔག་པར་ག�ང་�་ག་ལ་
�ང་�ེ། �ོ་�ེ་འཆང་�ངས་མེད་པས་ཐོག་མ་མེད་པའི་�ས་ནས་འཁོར་ཚད་མེད་པའི་ནང་�་ག�ངས་པའི་�ིར་ནམ་མཁའ་བཞིན་ནོ། །འདིར་�ེ་ཚན་�ི་ནང་�་འ�ས་�ལ་�ི་�མ་�ངས་�ང་ཟད་དགོད་ན། �་�ོང་�ག་
བ�ན་�་�་གཉིས་�ི་རིམ་པས་དེར་འབབ་པའི་ཁམས་དང་�ང་གི་འ�་བ་ལས་ཡེ་ཤེས་སམ་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་དེ་ཙམ་ཞིག་འཆར་བ་དང་བ�ན་ནས་བ�ོད་དེ། བཤད་�ད་�ོ་�ེ་འ�ེང་བ་ལས། �ོང་�ག་ཉི་�་�་བཞི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-294
ནི། །�ག་འབབ་པར་ནི་ཤེས་པར་�། །�ོང་�ག་ཉི་�་�་བཞི་ནི། །�ང་�བ་སེམས་ནི་རབ་�་འབབ། །�ོང་�ག་ཉི་�་�་བཞི་ནི། །�ང་�་བར་ནི་ཤེས་པར་�། །ཞེས་པ་དང་། �ོབ་དཔོན་�་�བ་�ི་རིམ་�འི་འ�ེལ་པ་
ལས། �གས་�ི་ད�ེ་བ་ནི་�ོང་�ག་བ�ན་�་�་གཉིས་སོ་ཞེས་སོ། །དེ་དག་གི་མཚན་�ང་ཟད་རེ་བ�ན་ན་�ད་�ེ་བཞིའི་དང་པོ་�་བའི་�ད་ལ་ཆིངས་ག�མ་ལས། �ི་�ར་བཅིངས་ན་མཆོད་པ་དང་གཏོར་མ་གཙ�་བོར་
�ོན་པ་ལེགས་པར་�བ་པ། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་བ�བ་པ་གཙ�་བོར་�ོན་པ་བསམ་གཏན་�ི་མ། ད�ིལ་འཁོར་�ི་ཆོ་ག་གཙ�་བོར་�ོན་པ་གསང་བ་�ིའི་�ད། �ོད་པ་གཙ�་བོར་�ོན་པ་ད�ང་པ་བཟང་པོ་དང་བཞིའོ། །�ེ་�ག་
 ༄༅། །�་�་ག�ང་�གས་�ར་བཅིངས་ན། �འི་�་�ད་�ོ་�ེ་ག�ག་ཏོར། བཤད་པའི་�ད་ལ་འཇམ་དཔལ་�་�ད། མངོན་པར་�ང་�བ་པའི་�ད། གསང་བའི་�ད་�མ་པར་རོལ་པ། འཇམ་དཔལ་

�བ་མཐའ་
�མ་པར་རོལ་པ་ཡིད་བཞིན་མཆོག་གི་�ད། བ�ོད་པ་�ར་�ངས་�ི་�ད། �ོ་�ེ་འ�ེང་བ་བཤད་�ད་ཆོ་ག་འ�ས་པ་ལ་སོགས་པའོ། །ག�ང་གི་�་�ད་པ�་བ�ེགས་པ། བཤད་�ད་པ�་ཅོད་པན་ལ་སོགས་པའོ། །
�གས་�ི་�་�ད་རིག་པ་མཆོག །བཤད་�ད་མི་འ�གས་པའི་ག�ངས་ལ་སོགས་པའོ། །�ང་�ལ་�ར་བཅིངས་ན། སངས་�ས་�ི་ད�་ལས་ག�གས་དཀར་མོ་ཅན། �གས་ལས་པ�་བ�ེགས་པ། ད�ང་པ་ལས་
བ�་ ཞེ་བ�ད།

16-295
ད�ང་པ་བཟང་པོ། �གས་ལས་རིག་པ་མཆོག །�ག་ལས་�ག་ན་�ོ་�ེ་དབང་བ�ར་བ། �ེ་བ་ལས་�་སི་དྷ་ཀ་ར། གསང་བ་ལས་དོན་ཡོད་ཞགས་པ། ཞབས་ལས་འ�ང་པོ་འ�ལ་�ེད། �ེ་མཆེད་ལས་ཡིད་བཞིན་
ནོར་�། དངོས་�བ་�མ་པ། འོད་ཟེར་ཅན། �ོལ་མ་ལ་སོགས་པའོ། །མདོར་ན་མདོ་�ེ་དང་ག�ངས་འ�མ་�ི་ནང་ན། ལ་ལ་ལ་�ོགས་པ་ཞེས་�། ལ་ལ་ལ་ག�ངས་ཞེས་�་བ་རབ་�་མང་བ་�མས་ཏེ། བ�་ན་�ད་�ེ་
�ོང་�ག་བཞིའོ། །�ོད་པའི་�ད་�ི་�་�ད་�མ་�ང་མངོན་�ང་། བཤད་�ད་�ན་ནས་བཀོད་པ་�ན་ཆེན་པོ་�ང་པོ་ཆེ་རོལ་པ། བདེ་བའི་�་�་ལ་སོགས་པའོ། །ཁ་ཅིག་འཇམ་དཔལ་�་འ�ལ་�་བ་ལེ�་�ི་�ག་�ོང་
མཛ�ད།
 པ་ལ་སོགས་པ་འཇམ་དཔལ་�ི་�ོར་�མས་ཡིན་པར་འདོད་�ང་། �ལ་འ�ོར་ཆེན་པོར་གཏོགས་པ་བདེ་བའི་�་�་བཞེད་པས་མི་འཐད་དོ། །�ོབ་དཔོན་སངས་�ས་གསང་བ་ནི་�ོད་པའི་�ད་ཅེས་མིང་�་ཡོད་�ང་ངོ་
བོ་མེད་དེ་�་བ་དང་�ལ་འ�ོར་�ད་གཉིས་�་འ�ས་ཟེར་ཡང་། ཆ་མཉམ་�་�ོན་པ་ཡོད་པས་ལོགས་�་ཡོད་པར་འཐད་དོ། །�ལ་འ�ོར་�ི་�ད་ལ། �་�ད་དེ་ཉིད་འ�ས་པ། བཤད་�ད་�ོ་�ེ་�ེ་མོ། ཆ་མ�ན་�ི་�ད་
དཔལ་མཆོག་དང་པོ། སངས་�ས་གསང་བ། དམ་ཚ�ག་མངོན་པར་འ�ང་བ། �མ་�་བཞི་པ། �ོ་�ེ་ད�ིངས་�ི་�མ་�། དོན་ཐམས་ཅད་�བ་པའི་�མ་�། ངན་སོང་�ོང་བའི་�མ་�། ཁམས་ག�མ་ལས་�མ་པར་�ལ་བའི་�མ་�། �ོ་�ེ་སེམས་དཔའི་�ད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-296
ག�མ། �ིན་�ིས་བ�བས་པའི་�ད། ངན་སོང་�ོང་�ད་�ོགས་པ་བ�ན་�་པ། ཐམས་ཅད་གསང་བའི་�ད་ལ་སོགས་པའོ། །�ལ་འ�ོར་�་ན་མེད་པའི་�ད་ལ། ཐབས་ཕའི་�ད། ཤེས་རབ་མའི་�ད། གཉིས་�་མེད་
པ་�་ན་མེད་པའི་�ད་དང་ག�མ་ལས། དང་པོ་ལ་�་བའི་�ད་ལ་གསང་བ་འ�ས་པ་�་�ད་འ�མ་པ། མིའི་�ལ་ན་བ�གས་པ་ལེ�་བ�་བ�ན་པ། བཤད་པའི་�ད་ལ་དགོངས་པ་�ང་�ོན། ཡེ་ཤེས་�ོ་�ེ་�ན་ལས་
བ�ས་པ། �ོ་�ེ་འ�ེང་བ་�་མོ་བཞིས་�ས་པ། འ�ོས་པ་ཆ་མ�ན་�ི་�ད་ལ། གཤིན་�ེ་གཤེད་ད�་ནག །གཤེད་དམར་ལ་སོགས་པའོ། །�མ་�འི་�ད་ལ་�་འ�ལ་ཆེན་མོའ་� �ད་ལེ�་འ�མ་དང་ཉི་�ི་�་�ོང་པའི་
 ༄༅། །ནང་ནས། �ོབ་དཔོན་ལ་ལི་ཏ་བ�ས་�ང་བ་ལ་གཙ�་བོར་འཆི་བདག་གཤིན་�ེ་འ�ལ་བའི་གཉེན་པོར་ག�ངས་པ། གཤིན་�ེ་གཤེད་ནག་པོ་ཞལ་ག�མ་པའི་�ད། གཞོན་�་གདོང་�ག་འ�ལ་

�བ་མཐའ་
བའི་གཉེན་པོར་གཞོན་�་གདོང་�ག་པའི་�ད། དབང་�ག་ཆེན་པོ་འ�ལ་བའི་གཉེན་པོར་འཇིགས་�ེད་�ོགས་པ་བ�ན་པ་ཞལ་ད�་པའི་�ད་དོ། །ཡན་ལག་གི་�ད་ལ། �ོ་�ེ་�ོམས་འ�ག་གསང་བའི་�ད། �ོ་བོ་
བ�འི་�ད། �གས་དོན་གསལ་བ་�ོ་�ེ་�ས་འདེབས། �ོ་�ེ་�ི་མ་མེད་པ། དབང་བ�ར་བ་�ན་ནས་བཀོད་པ། �ོ་�ེ་�ིང་པོ་འ�ང་བ། �ོ་�ེ་མངོན་པར་འ�ང་བ་ལ་སོགས་པའོ། །མའི་�ད་ལ། �ན་�ི་�་བ་�ོ་�ེ་
བ�་ ཞེ་ད�།

16-297
སེམས་དཔའ་�ན་�་བཀོད་པ། �འི་�ད་བདེ་མཆོག་འཁོར་ལོ། ག�ང་གི་�ད་མ་�་�་�། �གས་�ི་�ད་�ཻའི་�ོ་�ེ། ཡོན་ཏན་�ི་�ད་ཐིག་ལེ་ཆེན་པོ། འ�ིན་ལས་�ི་�ད་�ོ་�ེ་གདན་བཞིའོ། །མ་�ད་�ེ་བཞི་ལ།
མཁའ་འ�ོ་མ་བདེ་བའི་�ད། �་མཚ�་བདེ་བའི་�ད། ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་�ད། གསེར་�ི་ཆར་པ་�་�འི་�ད་དོ། །འ�ོས་པ་ཆ་མ�ན་�ི་�ད་ལ། འ�ིན་ལས་ལ་དགའ་ཆེན་�་�ས་�ི་�ད། བདེ་ཆེན་�ེག་མ་
�་མ་�ིའི་�ད། གསང་བ་ཡིད་བཞིན་བདེ་བའི་�ད། �ད་དེ་�མས་ལ་ཕན་པ་�ོ་�ེ་མཁའ་འ�ོ་བ�ེད་རིམ་�མ་ད�ེ་�ས་པར་�ོན་པ། ངེས་བ�ོད་�་མའི་�ད། བ�ས་པར་�ོན་པ་�ལ་འ�ོར་མ་�ན་�ོད། མོ་འབའ་
མཛ�ད།
 ཞིག་�ོན་པ་ཕག་མོ་མངོན་འ�ང་། དེའི་�ད་པར་�ོན་པ་�ག་འ�ང་མངོན་འ�ང་། �ོགས་རིམ་གཙ�་བོར་�ོན་པ་�ོ་�ེ་མཁའ་འ�ོའ་� �ད། ལས་གཙ�་བོར་�ོན་པ་ལས་�་མཚ�འི་�ད། �ོ་�ེ་�ོབ་དཔོན་�ི་ལས་�ོན་པ་
�ོམ་པ་�་མཚ�འི་�ད། འ�ིན་ལས་�ོན་པ་མཁའ་འ�ོ་�་མཚ�འི་�ད། དབང་བཞི་�ོན་པ་�་བ་�་མཚ�འི་�ད། མངོན་�ོད་�ོན་པ་�ས་གནད་�་མཚ�འི་�ད། �ང་གི་ལས་�ོན་པ་�ོམ་པ་འ�ང་བ། བ�ལ་�གས་�ི་
ལས་�ོན་པ་སངས་�ས་ཐོད་པ། �ན་མོང་གི་གནས་ལ་གདམས་པ་ར་ལི་ལ་སོགས་པའོ། །གཉིས་�་མེད་པའི་�ད་ལ། འཇམ་དཔལ་�་�ད་�་འ�ལ་�་བ། �ས་�ི་འཁོར་ལོ་ལ་སོགས་པའོ། །འདི་དག་དེང་སང་�་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-298
བོད་ཕལ་ལ་�གས་ཆེ་བར་རགས་པར་བཀོད་པ་�ེ། �ན་ལ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པར་བ�གས་ཏེ། �ོམ་འ�ང་སངས་�ས་ཐོད་པ་ལས། �ལ་འ�ོར་ཕ་�ད་�མས་�ི་ཚད། །�ེ་བ་�ག་ནི་ད�་བ�ར་ངེས། །དེ་བཞིན་
�ལ་འ�ོར་མ་�ད་�ངས། །�ེ་བ་�ག་ནི་བ�་�ག་�ངས། །ཞེས་སོ། །དོན་ག�མ་པ་གསང་�གས་�ི་ནང་གི་�ད་པར་ལ། �་བ་�ོད་པ། �ལ་འ�ོར་ག�མ་ནི་�ི་པ་ཡིན་ལ། �ལ་འ�ོར་�་ན་མེད་པ་ནི་ནང་པ་ཡིན་ཏེ།
�ིན་�ེད་དབང་དང་། �ོལ་�ེད་ལམ་བ�ོམ་པའི་�ད་པར་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི་�ད་�ེ་གང་�འང་དབང་བཞི་ཚང་བར་མི་�ོན་ཞིང་། �ད་པར་�་རིག་པའི་དབང་ཙམ་ལས་མི་�ོན་ན་�ི་པ་ཡིན་ཏེ། དཔལ་ཡེ་ཤེས་
 ༄༅། །གསང་བའི་�ད་ལས། �མ་པ་�་ཡི་དབང་བ�ར་བ། །�་བའི་�ད་ལ་�གས་པ་�ེ། །ཅོད་པན་དག་གི་དབང་བ�ར་བ། །�ོད་པའི་�ད་ལ་�གས་པ་ཡིན། །�ོ་�ེ་�ིལ་�་�ིན་པ་ཡིས། །�ལ་

�བ་མཐའ་
འ�ོར་�ད་�་གཏོགས་པའོ། །ཞེས་པ་དང་། ཡེ་ཤེས་ཐིག་ལེ་ལས། �་ཡི་དབང་བ�ར་ཅོད་པན་དབང་། །�་བའི་�ད་ལས་རབ་�་�གས། །�ོ་�ེ་�ིལ་�་དེ་བཞིན་མིང་། །�ོད་པའི་�ད་ལ་རབ་�་གསལ། །�ིར་མི་�ོག་
པ་ཡི་ནི་དབང་། །�ལ་འ�ོར་�ད་�་གསལ་བར་�། །དེ་ནི་�ག་གི་�ེ་�ག་དབང་། །དེ་ནི་�ོབ་དཔོན་དབང་ཞེས་�། །�ལ་འ�ོར་�་མེད་�ི་ནི་མཚན། །གསང་བ་ཡི་ནི་དབང་�ལ་བཤད། །ཤེས་རབ་ཡེ་ཤེས་�་ན་མེད། །
བ�་ �་བ�།

16-299
བཞི་པ་དེ་�ར་དེ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་པས་�མ་པའི་དབང་ཡན་ཆད་ནི་�ི་པའོ། །�ད་�ེ་གང་�འང་དབང་བཞི་�ོགས་པར་བ�ར་ན་ནང་པ་ཡིན་ཏེ། གསང་འ�ས་ལས། �མ་པའི་དབང་བ�ར་དང་པོ་�ེ། །གཉིས་པ་
གསང་བའི་དབང་བ�ར་དང་། །ག�མ་པ་ཤེས་རབ་ཡེ་ཤེས་དང་། །བཞི་པ་དེ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་�ོལ་ལམ་�ི་�ད་པར་ལ་�ག་ལས། དང་པོ་�ོགས་པ་�་བའི་�ད་པར་ནི། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཡེ་
ནས་སངས་�ས་པ་ད�ིལ་འཁོར་ག�མ་�་ཤེས་པས་དག་མཉམ་�ང་དོར་མེད་པར་�ོགས་པའི་ད�ིངས་གཞིར་�ེད་ན་ནང་པ། མི་�ེད་ན་�ི་པའོ། །གཉིས་པ་བ�ོམ་པ་�འི་�ད་པར་ལ། �་ཅི་ཙམ་ཡོད་�ང་ཞལ་�ོར་
མཛ�ད།
 མེད་ན། �ི་པ་ཡིན་ལ། ཡོད་ན་ནང་པའོ། །ག�མ་པ་གནས་�ི་�ད་པར་ནི། �ལ་པོའ་� ཁང་བཟངས་དང་། རི་རབ་�ི་�ེང་ལ་སོགས་པའི་གནས་གཙང་མར་མོས་པ་�ེད་པ་ནི་�ི་པ་ཡིན་ལ། �ར་�ོད་དམ་�་�ན་ལ་
སོགས་པར་མོས་པ་�ེད་ན་ནང་པའོ། །བཞི་པ་�་རིམ་�ོད་པའི་�ད་པར་ནི། �ས་དང་གཙང་�་ལ་སོགས་པ་གཙ�་བོར་�ེད་ན་�ི་པ་�ེ། བསམ་གཏན་�ི་མ་ལས། འབགས་པ་དང་ནི་མ་དག་པ། །དོགས་པའི་འ�་ཤེས་
�ང་ན་ཡང་། །དབེན་པར་གཙང་�ས་གནས་པར་�། །ཞེས་སོ། །གཙང་�་མི་�ེད་ཅིང་བཟའ་བ�ང་ཅི་དགའ་ལ་ལོངས་�ོད་�ས་ན་ནང་པ་�ེ། གསང་འ�ས་ལས། ཤ་ལ་སོགས་པ་བ�གས་ཏེ་བཟའ། །ཞེས་སོ། །�་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-300
པ་�ོད་�ད་�ི་�ད་པར་ནི། རིན་པོ་ཆེ་ལ་སོགས་པ་གཙང་བར་མོས་ན་�ི་པ། ཀ་�་ལ་ལ་གཙ�་བོར་�ེད་ན་ནང་པ་�ེ། གསང་བ་�ོད་པ་ལས། བཟང་པོའ་� �ོད་ནི་�མ་�་གཅིག །དེ་ཡི་ནང་�་བཟའ་བར་�། །ཞེས་སོ། །
�ག་པ་�ས་�ི་�ད་པར་ནི། དཀར་ག�མ་མངར་ག�མ་ལ་སོགས་གཙང་མའི་ཟས་ལ་�ོད་པ་ནི་�ི་པ། ཤ་�་བ�ད་�ི་དངོས་སམ་བ�ད་�ི་རིལ་�་ཙམ་�ིས་�ིན་�ིས་བ�བས་ཏེ་མོས་པ་�ེད་པ་ནི་ནང་པ་�ེ། ལེགས་
པར་�བ་པ་ལས། ངས་ནི་བ�གས་པ་ཁ་ཟས་དཀར་ག�མ་དང་། །�་བ་�ོང་�་འ�ས་�འི་ཚ�ད་མ་དང་། །འ�་མར་ཚ�ག་མ་དར་བ་འོལ་�ོམ་དང་། །�ག་པ་�མས་ནི་བཟའ་བ�ང་ཡིན་པར་ག�ངས། །ཞེས་པ་དང་།
 ༄༅། །གསང་འ�ས་ལས། བཤང་གཅི་དང་ནི་�ག་དག་བཟའ། །ཆང་ལ་སོགས་པ་�ག་�་བ�ང་། །ཤ་ཆེན་�ག་�་བཟའ་བར་�། །འདི་ནི་དམ་ཚ�ག་མཆོག་ཡིན་ནོ། །ཞེས་ག�ངས་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་

�བ་མཐའ་
བཞི་པ་གསང་�གས་ནང་པ་�ེ་�ག་�་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ན་མོང་གི་རབ་�་ད�ེ་བ་དང་། ད�ེ་བ་སོ་སོའ་� དོན་ནོ། །དང་པོ་ནི་�ད་�ེ་ག�མ་�་ད�ེ་བ་ཡང་གཉིས་�་འ�ས་ཏེ། གཉིས་�་མེད་པ་ནི་ཐབས་ཤེས་ཆ་
མཉམ་ད�ེར་མེད་�་�ོན་པ་ལས། དག་པ་དང་། �མ་�ངས་དང་། �བ་མཐའ་མི་གཅིག་པ་མེད་པའི་�ིར་ན་གཉིས་�་བཤད་དེ། དགོངས་པ་�ན་�་�གས་པའི་�ད་ལས། ཐེག་མཆོག་�་ན་མེད་པ་ཡང་། །ཡེ་ཤེས་ཆེ་
བ�་ ང་གཅིག

16-301
བའི་�ད་པར་ལས། །�ད་�ི་ད�ེ་བ་གཉིས་�་བཤད། །ཕ་�ད་�་ན་མེད་པ་དང་། །མ་�ད་�་ན་མེད་པའོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་�་�ེ་བའི་�་མཚན་ལ། �ིར་ན་སེམས་ཅན་�ི་ཁམས་ལ། ཕོ་དང་མོ་གཉིས་�་འ�ས་
པས། དེ་གཉིས་�ི་དོན་�་ཐབས་དང་ཤེས་རབ་�ི་�ད་གཉིས་�་ག�ངས་པ་ཡིན་ཏེ། �ོ་�ེ་�ར་ལས། �ེས་པ་�མས་ནི་འ�ལ་བའི་�ིར། །�ལ་འ�ོར་ཕ་ཡི་�ད་བ�ན་ཅིང་། །བ�ན་མོ་�མས་ནི་དགའ་བའི་�ིར། །�ི་
ནས་�ལ་འ�ོར་མ་�ད་ག�ང་། །ཞེས་སོ། །དེ་གཉིས་�ི་�ད་པར་ལ། �ིར་�ང་བ་བ�ེད་པའི་རིམ་པ་ཐབས་དང་། �ོགས་རིམ་ལས་�ང་གཙ�་བོར་�ང་ན་ཕའི་�ད་ལ། �ོང་པ་�ོགས་པའི་རིམ་པ་ཤེས་རབ་དང་།
མཛ�ད།
 �ོགས་རིམ་ལས་ཐིག་ལེ་གཙ�་བོར་འདོན་ན་མའི་�ད་དེ། གསང་བ་�བ་པ་ལས། �ལ་འ�ོར་མཆོག་ལ་�མ་པ་གཉིས། །ཐབས་ཉིད་བ�ེད་པ་�ང་དང་ནི། །ཤེས་རབ་�ོགས་པ་�ང་�བ་སེམས། །འཁོར་ལོ་བཞི་ཡི་
གནས་དག་�། །ཡེ་ཤེས་ནམ་མཁའི་ཁམས་�ད་པའོ། །ཞེས་པས་�ེ་ལ། �ེ་�ག་�་�ད་པར་བ�ན་�ིས་ཤེས་པར་�་བ་ལས། དང་པོ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་�ི་�ད་པར་ལ། གང་�་དབང་དང་། �ིན་�ེག་དང་། རབ་གནས་དང་།
དངོས་�བ་དང་། འ�ིན་ལས་བ�བ་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆོ་ག་མི་འ�་བ་དཔག་�་མེད་པའི་རང་བཞིན་�ིས་�་ཆེ་བ་གཙ�་བོར་�ོན་ན་ཕའི་�ད་ལ། གང་�་བ�ེད་རིམ་དང་། �ོགས་རིམ་དང་། དངོས་�བ་ལ་སོགས་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-302
ཟབ་པ་གཙ�་བོར་�ོན་ན་མའི་�ད་དོ། །གཉིས་པ་�ེད་རིམ་�ི་�ད་པར་ལ། ད�ིལ་འཁོར་གང་�་གཙ�་བོ་གོ་འཕོ་ཞིང་གཙ�་མོ་མི་འཕོ་ན་མའི་�ད་ལ། གཙ�་མོ་འཕོ་ཞིང་གཙ�་བོ་མི་འཕོ་ན་ཕའི་�ད་དེ། �ག་ན་�ོ་�ེས་
མཛད་པའི་བདེ་མཆོག་གི་བ�ོད་འ�ེལ་ལས། གང་ཞིག་གཙ�་བོ་འཕོ་�ེད་ཅིང་། །གཙ�་མོ་དག་ནི་མི་འཕོ་ན། །�ིས་པ་དག་གིས་�ོགས་�འི་�ིར། །�ལ་འ�ོར་མ་ཡི་�ད་�་བཤད། །གང་ཞིག་གཙ�་མོ་འཕོ་�ེད་ཅིང་། །
གཙ�་བོ་དག་ནི་མི་འཕོ་ན། །�ལ་འ�ོར་ཕ་ཡི་�ད་�་བཤད། །ཅེས་སོ། །དཔེར་བ�ོད་ན། �མ་པར་�ང་མཛད་�ི་ད�ིལ་འཁོར་�་གཙ�་བོ་�མ་�ང་ཡིན་ལ། གཙ�་མོ་ད�ིངས་�ག་མ་གནས་པ་ལས། �མ་�ང་གི་�ལ་�་
 ༄༅། །མི་བ�ོད་པ་�ང་ནས། ད�ིངས་�ག་�མ་�་གནས་ན། མའི་�ད་དེ་�ན་ཏི་པས། འཁོར་ལོ་ཅན་�ི་�ེན་གནས་�ིས། །གང་ཞིག་�ལ་གཞན་ད�ས་མར་འ�ར། །དེ་ཡི་གནས་�་མི་བ�ོད་�ར། །

�བ་མཐའ་
ཅེས་པ་དང་། མར་མེ་མཛད་�ིས་བ�ས་པ་ལས། དེ་ཡི་ད�ས་གནས་གང་ཡིན་པ། །དེ་ཡི་འཁོར་ལོ་དེ་ཞེས་�། །དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་�ན་བདག་པོ། །དེ་ནས་མི་བ�ོད་ཡང་དག་གནས། །གཞན་ལ་�ོ་�ེ་དེ་གནས་ལ། །
རང་བདག་ཁོ་ན་རང་གི་བདག །�ང་ནས་�ོན་�་�ོ་�ན་པས། །ཆོ་ག་བཞིན་�་ཐིམ་པར་�། །ཞེས་སོ། །དེའི་ཚ�་རིགས་བདག་�ང་མི་བ�ོད་པ་�ང་བས་�གས་�ི་ད�ིལ་འཁོར་ཏེ། མཁའ་འ�ོ་�་མཚ�་ལས། གང་ཞིག་
བ�་ ང་གཉིས།

16-303
གང་གི་�་བདག་པོ། །དེ་ནི་དེ་དང་དེ་�ས་གདབ། །ཅེས་པ་དང་�ན་ཏི་པས། གང་ཚ�་འཁོར་གཙ�་སངས་�ས་འ�ར། །�ང་བ་དེར་ནི་བ�ིམ་པར་�། །�ང་�བ་སེམས་དཔའ་གཙ�་བོར་འ�ར། །དེ་ཡི་རིགས་བདག་
བ�ིམ་པར་�། །�ལ་བ་ལ་གཞན་ད�ིལ་འཁོར་ལ། །གལ་ཏེ་འཁོར་ལོའ་� གཙ�ར་�ེད་ན། །ད�ས་མ་དེ་ཡང་དེ་བཞིན་ཉིད། །རང་གནས་�་ཡང་གཞན་དེ་ཉིད། །ཅེས་སོ། །དེ་བཞིན་�་རིགས་གཞན་�མས་�ང་ཕན་
�ན་�་གོ་བ�ེ་ལ། གཙ�་མོ་གོ་མི་བ�ེ་བ་ནི་མའི་�ད་དོ། །�་ཡི་�འི་ཚ�་�མ་�ང་ཉིད་ལ། �འི་ད�ིལ་འཁོར་དེར་�འི་ག�ང་བ�བས་ན་འོད་དཔག་མེད། �འི་�གས་ལ་མི་བ�ོད་པ། �འི་ཡོན་ཏན་ལ་རིན་འ�ང་།
མཛ�ད།
 �འི་�ིན་ལས་ལ་དོན་�བ། ད�ས་�་གཙ�་བོ་འཕོས་པའི་�ལ་དེར། ད�ས་མའི་�མ་�ང་འཕོས་ན། དེ་བའི་�མ་དང་�ོར་བས་གོ་བ�ེ་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་�་ག�ང་གི་ད�ིལ་འཁོར་ཚ�་དཔག་མེད་�་�འི། ག�ང་
གི་ག�ང་གི་ཚ�་དཔག་མེད། གོས་དཀར་མོ་ད�ས་�་གནས་པ་ལས། ག�ང་གི་�་བ�བས་ན་�མ་�ང་། �གས་ལ་མི་བ�ོད་པ། ཡོན་ཏན་ལ་རིན་འ�ང་། �ིན་ལས་ལ་དོན་�བ། ད�ས་�་གོས་དཀར་མོ་དང་གནས་
ལ། ད�ས་�ི་ཚ�་དཔག་མེད་གཞན་དེའི་�ལ་�ི་�མ་དང་�ོར་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་�་�གས་མི་བ�ོད་པའི་ད�ིལ་འཁོར་�ི་གཙ�་བོ་མི་བ�ོད་པ་གཞན་དང་གོ་བ�ེ་�ལ། ཡོན་ཏན་རིན་འ�ང་གི་ད�ིལ་འཁོར་�ི་གཙ�་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-304
བོར་རིན་འ�ང་དང་གཞན་བཞི་བ�ེ་�ལ། �ིན་ལས་དོན་ཡོད་�བ་པ་དང་གཞན་བཞི་བ�ེ་�ལ་དེ་བཞིན་�་ཤེས་པར་�འོ། །མའི་�ད་�ིའང་�ལ་དེ་དག་བ�ོག་པའི་དཔེས་ཁོང་�་�ད་པར་�འོ། །དེས་ན་ད�ིལ་
འཁོར་གཅིག་�འང་ད�ིལ་འཁོར་རིགས་�་�་�བ་པར་�ེད་ལ། གང་ཟག་གཅིག་གི་དབང་�་�ས་ནའང་མེ་ཏོག་གང་ལ་ཕོག་པའི་རིགས་དེའི་གཙ�་བོར་ད�ས་�་བ�ེན་ནས་བ�བས་ན་དངོས་�བ་ཉེ་བ་ཡིན་ཏེ། ཉེ་
བའི་ད�ིལ་འཁོར་�ི་རིགས་ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །ག�མ་པ་�མ་པའམ་ཆ་�གས་�ི་�ད་པར་ལ། གང་�་�་ཕོའ་� �མ་པ་མང་ཞིང་�ད་པར་�་རིགས་བཞིའི་གནས་�་�་ཕོའ་� ད�ིབས་འ�ང་ན། ཆ་�གས་འཇིག་�ེན་པ་
 ༄༅། །དང་མ�ན་པར་�ོད་གཡོགས་དང་�ད་གཡོགས། ད�་�ན་དང་�་�ན་དང་། རིན་པོ་ཆེ་དང་། �ལ་ལ་སོགས་པས་བ�ན་པ་ནི་ཕ་�ད་ཡིན་ལ། གང་�་�་མོའ་� �མ་པ་མང་ཞིང་�ད་པར་�་

�བ་མཐའ་
རིགས་བཞིའི་གནས་�་�་མོའ་� ད�ིབས་འ�ང་ཞིང་། གཅེར་�ར་�་�ོལ་བ། ཐལ་བའི་གོས་དང་�ས་པའི་�ན་དང་། རོའ་� གདན་ལ་སོགས་པ་ཡོད་ན་མ་�ད་དེ། ཧེ་བ�་ལས། �ི་བོའ་� འཁོར་ལོ་མི་བ�ོད་པ། །མ�ལ་
�ི་འ�ེང་བ་རིན་ཆེན་གདགས། །ཞེས་པ་དང་། ར་ལི་ལས། གདན་�ི་�ད་པར་རོ་ཡི་གདན། །�ན་�ི་�ད་པར་�ས་པའི་�ན། །གོས་�ི་�ད་པར་ཐལ་བའི་གོས། །ཞེས་སོ། །བཞི་པ་�ོགས་�ི་�ད་པར་ལ། མངོན་
བ�་ ང་ག�མ།

16-305
�ོགས་ལ་སོགས་པའི་ཚ�་གཡས་�ོར་�་བ�ོར་བ་ཕ་�ད་ལ། གཡོན་�ོར་�ེད་པ་མ་�ད་དེ། ངེས་འ�ེད་�་མ་ལས། གཡོན་�ོར་�་ནི་བ�ོར་བ་ཡིས། །མཆོད་པ་དགོད་དང་གཏོར་མ་�། །ཞེས་སོ། །�་པ་མཚ�ན་པར་�་
བའི་�ད་པར་ལ། གཙ�་བོར་�ེས་པས་མཚ�ན་ཅིང་། �ས་ཉིན་མོ་དང་། ཡར་ངོ་གཙ�་ཆེར་�ེད་པ་ཕ་�ད་ལ། དེ་ལས་བ�ོག་པ་མ་�ད་དེ། བདེ་མཆོག་ལས། ཉིན་མོ་བཅོམ་�ན་�ོ་�ེ་ཅན། །མཚན་མོ་ཤེས་རབ་བ�ག་
པར་�། །ཞེས་སོ། །�ག་པ་�ོགས་རིམ་�ི་�ད་པར་ལ་གང་�་�འི་�ོ་ནས་ཐིག་ལེའི་བདེ་བ་ལམ་�་�ེད་པ་མ་�ད་ལ། �ང་གི་�ོ་ནས་གསལ་བ་ལམ་�་�ེད་པ་ཕ་�ད་དེ། མཁའ་འ�ོ་མ་གསང་བའི་�ད་ལས། གསང་
མཛ�ད།
 བ་མཆོག་གི་�ད་པར་ནི། །བདེ་བ་ལམ་�་�ེད་པ་�ེ། །�་ཡི་དེ་ཉིད་�ོགས་�ར་པ། །དེ་ཉིད་�ལ་འ�ོར་མ་ཡི་�ད། །�ང་གི་དེ་ཉིད་�ོགས་�ར་པ། །དེ་ཉིད་�ལ་འ�ོར་ཕ་ཡི་�ད། །ཅེས་པ་དང་། རིན་ཆེན་འ�ེང་བ་
ལས། དཔལ་�ན་གསང་བ་འ�ས་པ་�། །�ེང་འོག་�ང་ལ་�ང་�་འ�ག །ཤེས་རབ་�ལ་འ�ོར་�་མ་�། །སི་ལ་ག་�ར་�ང་�་འ�ག །ཅེས་སོ། །བ�ན་པ་�མ་དག་གི་�ད་པར་ལ། གཙ�་ཆེར་�ང་པོ་ཁམས་དང་�ེ་
མཆེད་�མ་པར་དག་པ་�་དང་�་མོར་�ོན་པ་ཕ་�ད་དེ། གསང་འ�ས་ལས། མདོར་ན་�ང་པོ་�་�མས་ནི། །སངས་�ས་�ར་ནི་རབ་�་�གས། །མཁའ་ད�ིངས་�ོ་�ེའི་དམ་ཚ�ག་ནི། །�ོ་�ེ་འཛ�ན་པ་དེ་ཉིད་ཡིན། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-306
ཅེས་སོ། །�་དང་ཁམས་�མ་པར་དག་པ་དཔའ་བོ་དང་�ལ་འ�ོར་མར་�ོན་པ་ནི་མ་�ད་དེ། བདེ་མཆོག་ལས། སོ་དང་སེན་མོ་�མ་པར་དག་པ་ནི་དཔའ་བོ་ཀེང་�ས་ཆེན་པོའ་ོ ཞེས་པ་དང་། སཾ་�་ཊི་ལས། གནས་དེར་
བ�གས་པའི་�ལ་འ�ོར་མ། །�་ཡི་ག�གས་�་ཡང་དག་གནས། །ཞེས་པ་དང་། བ�ག་གཉིས་ལས། �་ནི་གཉིས་གཉིས་�ལ་འ�ོར་མ། །རེ་རེའང་�མ་པ་ག�མ་�་བཤད། །རོ་མ་�ང་མ་�ན་འདར་མ། །བདག་མེད་
�ལ་འ�ོར་མར་ཤེས་�། །ཞེས་སོ། །དེའང་གཙ�་ཆེ་�ང་གི་�ོ་ནས་བཞག་གི །གཞན་�་ན་�་�ང་ཁམས་�ི་དག་པ་ཕ་�ད་ལས་�ང་�བས་འགར་བཤད་ལ། �ང་ཁམས་�ེ་མཆེད་དག་པ་མ་�ད་ལས་�ང་ག�ངས་ཏེ།
 ༄༅། །སཾ་�་ཊི་ལས། ག�གས་�ང་�མ་པར་�ང་མཛད་དེ། །ཚ�ར་བ་�ོ་�ེ་ཉི་མའོ། །འ�་ཤེས་པ�་གར་དབང་�ག །དེ་བཞིན་འ�་�ེད་�ོ་�ེ་�ལ། །�མ་ཤེས་�ོ་�ེ་སེམས་དཔའ་�ེ། །ཐམས་ཅད་རང་

�བ་མཐའ་
བཞིན་ཧེ་�་ཀ །ཞེས་པ་དང་། ར་ལིའི་དམ་ཚ�ག་ཆེན་པོ་ལས། ག�གས་�ང་�མ་པར་�ང་མཛད་ལ། །ཚ�ར་བ་ལ་སོགས་དེ་དང་འ�། །ས་ནི་སངས་�ས་�ན་ཡིན་ཏེ། །�་ལ་སོགས་པ་དེ་བཞིན་ཏེ། །མིག་ལ་སོགས་
པའང་དེ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་འདོད་པའི་�ིར་རོ། །དེས་ན་གཙ�་ཆེ་�ང་གི་དབང་གིས་དེ་�ར་�མ་པར་གཞག་པའོ། །མདོར་བ�་ན་བདེ་བ་ཁམས་ལས་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་བ�བས་ཏེ། མཆོག་བ�བ་པ་མའི་�ད་ལ། གསལ་བ་
བ�་ ང་བཞི།

16-307
�ང་གི་ཐབས་ལས་མཆོག་འདོད་པ་ཕའི་�ད་དེ། དེ་གཉིས་ཀའི་གཙ�་དེ་�ར་�ེད་པ་ལས། �ོགས་�་�་�ང་ཁམས་�་གནད་�་བ�ན་པ་ལས། བདེ་གསལ་མི་�ོག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ི་ཐབས་ལས། �་དང་ཡེ་ཤེས་�ི་
གནས་�གས་མངོན་�་�ེད་པར་འདོད་དོ། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ལས། �གས་�ོ་�ེ་གསང་བའི་ལེ�་�ེ་�ག་པའོ།། །།དོན་གཉིས་པ་གསང་�གས་�ིང་མའི་
�མ་པར་གཞག་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ིར་བ�ན་པ་དང་�ེ་�ག་�་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ནི་གདོད་མའི་མགོན་པོ་དཔལ་�ན་�་བཟང་པོ་ལ་སོགས་པའི་སངས་�ས་བཅོམ་�ན་འདས་ཇི་�ེད་པ་ཐམས་ཅད་�ིས། ནམ་
མཛ�ད།
 མཁའི་མཐའ་�ས་པའི་སེམས་ཅན་�ི་དོན་�། འཇིག་�ེན་�ི་�ོན་མ་�མ་པར་བཀོད་དེ་འདས་པ་དང་། མ་འོངས་པ་དང་ད་�ར་�ང་བའི་ཆོས་�ི་འཁོར་ལོ་བ�ོར་རོ་ཅོག་ཐམས་ཅད་�ང་བ�་ན་�མ་པ་ག�མ་�་
ག�ངས་ཏེ། བཀོད་པ་ཆེན་པོ་ལས། བ�ན་པའི་�གས་ནི་�མ་པ་ག�མ། །ཇི་�ར་�ས་�ི་རིམ་པ་བཞིན། །དབང་པོའ་� དོན་�་བ�ན་པ་དང་། །འོ་མ་ལས་ནི་མར་བཞིན་�། །བ�་བའི་དོན་�་བ�ན་པ་དང་། །ཚ་བའི་
ནད་ལ་ག་�ར་བཞིན། །གཉེན་པོའ་� དོན་�་བ�ན་པའོ། །ཞེས་པ་དང་། �་ཐལ་འ�ར་ལས། ག�ངས་�ལ་དགོངས་པ་ག�མ་དང་བཅས། །གཉེན་པོ་བ�་དང་དབང་པོའ་� དོན། །ཚ�ག་�མས་བ�ས་ཏེ་�ང་བར་�ས། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-308
དེ་མ་ཡིན་པ་བ�ོད་པའི་ཚ�ག །�ས་ག�མ་�ལ་བས་ག�ངས་པ་མེད། །ཅེས་སོ། །དེ་�ར་�ལ་�མ་པ་ག�མ་ལས། གཉེན་པོ་ལ་དགོངས་ཏེ་ག�ངས་པ་ནི། ཉོན་མོངས་པ་བ�ད་�ི་བཞི་�ོང་གི་གཉེན་པོར་ཆོས་�ི་�ོ་
དང་�མ་�ངས་དེ་�ེད་ཅིག་བ�ན་པ་ནི་�ོ་�ེ་སེམས་དཔའ་�་འ�ལ་�་བ་ལས། ཉོན་མོངས་�ོང་�ག་བ�ད་�་�་བཞིའི་གཉེན་པོར། ཆོས་�ོང་�ག་བ�ད་�་�་བཞི་ག�ངས་སོ། །ག�ང་ངོ་། །ག�ང་བར་འ�ར་རོ་
ཞེས་སོ། །བ�་བ་ལ་དགོངས་ཏེ་ག�ངས་པ་ནི་ཆོས་�ི་�ལ་�་མཚ�་ཐམས་ཅད་�ི་ནང་ནས་ཆོས་ཟབ་ཅིང་�་ཆེ་བ། �ོ་�ེ་�ིང་པོའ་� ཐེག་པ་�ེ། ཡེ་ཤེས་�བ་པ་ལས། �ོན་པའི་ག�ང་ནི་�་མཚ�་�ན། །བ�ས་ཏེ་�ིང་པོའ་�
 ༄༅། །བ�ད་�ང་བ། །གསང་ཆེན་ངེས་པ་འདི་ཡིན་ཏེ། །འདི་མ་�ང་བར་�ོལ་བ་མེད། །ཅེས་པ་�་�འོ། །དབང་པོ་ལ་དགོངས་ཏེ་ག�ངས་པ་ནི་འཇིག་�ེན་པ་�་མིའི་ཐེག་པ་དང་། འཇིག་�ེན་ལས་

�བ་མཐའ་
འདས་པ་ཐེག་པ་ག�མ་�ི་རིམ་པ་�ེ་ཆེ་ལོང་དང་། སོར་བཞག་�་མིའི་ཐེག་པ། �ིན་ཅི་ལོག་�་�ེགས་�ི་ཐེག་པ། ཡང་དག་པ་ནང་པའི་ཐེག་པ་�ེ། ཞིབ་བ�ེགས་ལ་དགོངས་ནས་ག�ངས་པ་ཡང་ཐལ་འ�ར་ལས།
ཐེག་པ་�མ་པ་གཉིས་དག་གིས། །འ�ོ་བ་�མས་ལ་ཆོས་བ�ན་ཏོ། །ཞེས་པ་དང་། འཇིག་�ེན་པ་དང་འདས་པ་�ེ། །ཐེག་པ་དག་ནི་གཉིས་�་འདོད། །གཞི་ནི་འཇིག་�ེན་པ་ཡིན་ཏེ། །འདི་ལ་འདོད་པ་�མ་པ་གཉིས། །
བ�་ ང་�།

16-309
འདས་པ་�་དང་འ�ས་�་ལས། །�་ལ་ག�མ་དང་འ�ས་ལ་གཉིས། །གཉིས་པོ་ལས་�ེད་�ག་�་འ�ར། །འདི་�ར་དབང་པོའ་� རིམ་པས་སོ། །ཞེས་པ་དང་། བཀོད་པ་ཆེན་པོ་ལས། རིམ་ད�་�ོ་དང་བ�ན་ནས་ནི། །
ཆེ་ལོང་དང་ནི་ཞིབ་བ�ེགས་སོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་�ེ་�ག་�་བཤད་པ་ལ། �མ་ད�ེ་�ིར་བ�ན་པ་དང་། གསང་�གས་�ེ་�ག་�་བཤད་པ་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི་ཐེག་པའི་རིམ་པ་དང་�ར་ན་ད�། �ད་�ེ་�ག་
�་ད�ེ་བ་ལས། ཐེག་པ་ད�་ནི་�ང་�འི་�ང་�་ཉན་ཐོས། འ�ིང་རང་�ལ། ཆེན་པོ་�ང་སེམས་ཏེ་ག�མ་པོ་ནི་�འི་ཐེག་པ་ཡིན་ལ། �ག་ནི་འ�ས་�འི་ཐེག་པ་�ེ། འ�ིང་གི་�ང་�་�ི་ཡ། འ�ིང་�་པ། ཆེན་པོ་ཡོ་ག་
མཛ�ད།
 ག�མ་ནི་�ི་པ། མ་�་ཨ་�། ཨ་ཏི་ག�མ་ནི་ནང་པ་�ེ། �ད་�ེ་�ག་དང་བཅས་པ་ནི་ཐལ་འ�ར་ལས། འདས་པ་�་དང་འ�ས་�་ལས། །�་ལ་ག�མ་དང་འ�ས་ལ་གཉིས། །གཉིས་པོ་ལས་�ེ་�ག་�་འ�ར། །འདི་
�ར་དབང་པོའ་� རིམ་པས་སོ། །དེ་�ར་ད�་ལ་བ�ེན་ནས་ནི། །ཁམས་ག�མ་པོ་ཡང་ཡང་དག་གི །ལམ་�་འ�ད་པར་�ེད་པའོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་གསང་�གས་�ེ་�ག་�་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ི་�བ་པ་�ད་�ི་
ཐེག་པ་དང་། ནང་པ་གསང་�གས་ཆེན་པོའ་� ཐེག་པའོ། །དང་པོ་ནི་གཙང་�་དང་�ོ་ག�མ་�ི་�་�ེད་གཙ�་བོར་�ོན་པས་�ལ་�འི་ཐེག་པ་�ང་�་ག�མ་དང་ཆོས་མ�ན་པའི་�ིར། �ི་�བ་པ་ཞེས་བ�ན་ལ། གསང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-310
�གས་�ི་ཁོངས་�་གཏོགས་པའི་ཆོས་ཆེན་པོར་�ར་པ་གཞི་དང་། ལམ་དང་འ�ས་�འི་�མ་གཞག་ཟམ་མ་ཆད་པས་�ད་�་གཞག་པ་འདི་ལ་ད�ེ་ན་ག�མ་�ེ། �ི་ཡ། �་པ། ཡོ་གའོ། །དང་པོ་ལའང་གཞི། ལམ།
འ�ས་�། དེ་དག་གི་རང་བཞིན་ངེས་པར་�ེད་པ། �ད་�ེའི་�མ་�ངས་བ�ན་པ་དང་བཞི་ལས། དང་པོ་ནི་ལེགས་པར་�ར་བའི་�་ལས། �ི་ཡ་�ེ་�ས་ངག་གི་�་བ་གཙ�་བོར་�ེད་པའི་དོན་ལ་ཏ�་ནི་�ད་�ེ་འ�ེལ་བ་
ཅན་�་འ�ང་བ་ཞེས་�་བའི་དོན་ཏོ། །འདིའི་�བ་མཐའ་�ན་�ོབ་འ�ལ་པར་�ང་བ་འདི་དག་�ང་�་�ི་མའི་ཆོས་ཏེ། དོན་དམ་ད�ིངས་�ི་རང་བཞིན་�ང་གཞི་བདེན་པ་ད�ེར་མེད་ལ་འ�ག་པའི་ངོ་བོ་�ོགས་པར་�་
 ༄༅། །བའི་གཞིར་�ེད་དེ་ད�ིངས་རང་བཞིན་�ིས་དག་པའི་�་ཁས་ལེན་ཏོ། །གཉིས་པ་ལམ་ལ་�ན་�ོབ་�་�ང་བ་ཐམས་ཅད་�་�ག་གི་རང་བཞིན་�་ཤེས་པས། ཡི་དམ་�ི་�་ཡེ་ཤེས་སེམས་དཔའ་

�བ་མཐའ་
�ེ་དང་། བདག་དམ་ཚ�ག་སེམས་དཔའ་ཁོལ་�ི་�ལ་�་བ�བ་ཅིང་། དོན་དམ་པར་མ་�ེས་པའི་ཆོས་ཉིད་འོད་གསལ་བ་ལ་འ�ག་གོ །�་�ག་གི་�ལ་ལ་�ང་ཙམ་�འི་�་�་མ་�ར་གསལ་བས། གཅིག་དང་�་མའི་
མཐའ་ལ་མི་གནས་ཏེ། �ང་བ་ག�གས་�ི་�ར་�ོལ་བའོ། །ག�ང་ཡིག་འ�་�འི་�ར་གསལ་བས་�ག་�ོང་བ�ས་པའི་འཁོར་ལོ་ཟམ་མ་ཆད་དེ་ཡི་གེའི་རང་བཞིན་�་�ོལ་ལོ། །�གས་�ག་མཚན་ལ་དམིགས་པས་
བ�་ ང་�ག

16-311
�ན་བསམ་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�་གསལ་ཏེ། �མ་�ོག་བསམ་གཏན་�ི་�ར་�ོལ་བའོ། །འ�ོ་འ�་�་མདོག་�་གསལ་བས་�ོ་བ�་འོད་�ི་�ར་�ོལ་ཏེ་ཡིག་འ�་ཡེ་ཤེས་�ི་ངང་�་�ོལ་ལོ། །གསལ་བ་བ�གས་�ལ་�ི་�་
གདན་�ི་ཆ་�གས་�་གསལ་བས་གང་�ང་གཞལ་ཡས་ཁང་པར་�ོལ་ལོ། །�ོལ་བ་ཡེ་ཤེས་�ི་�་�ང་�ིད་ཆོས་�ར་གསལ་བས་�ང་�་ཡེ་ཤེས་�་�ོལ་ལོ། །དེ་བཞིན་�་�ལ་�ག་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་�ག་�ོལ་
བས། �ང་བ་ག�གས་�ི་�་ལ་སོགས་པ་�ག་�་ཤེས་པས་ཉོན་མོངས་པ་�ོང་བར་�ེད་དོ། །ག�མ་པ་འ�ས་�་ནི་གནས་�བས་�་�་བ་དང་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ི་ཡོན་ཏན་གོང་ནས་གོང་�་ཐོབ་ཅིང་། མཐར་�ག་མི་ཚ�་
མཛ�ད།
 བ�་�ག་ན་�འི་�ར་སངས་�་བར་འདོད་པ་ཡིན་ཏེ། �ོ་�ེ་�ན་པོ་རི་རབ་ཟོམ་�ི་�ད་ལས། གང་དག་�གས་པ་�ལ་བཟང་ཆེ། །གཙང་�་དག་པས་དག་བ�ོན་པ། །དེ་ཚ�་བ�་�ག་�ེ་བ་ན། །�མ་�ོལ་ཡེ་ཤེས་མཆོག་
ལ་རེག །ཅེས་སོ། །དེའང་�ོགས་�ོད་པ་དཀར་ག�མ་ཟ་བ་དང་། གོས་ག�མ་བ�ེ་བ་དང་། �ས་དང་�ན་�་�ོད་པ་ལ་སོགས་པ་གསར་མར་འདོད་པ་དང་གཅིག་གོ །བཞི་པ་ངེས་�ེད་�ད་�ེའི་�མ་�ངས་དགོད་པ་
ནི་�ལ་�ོན་�་དར་�ི་ཚ�་�ོབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ཞི་བ་འཚ�་དང་། པ�་འ�ང་གནས་དང་། བི་མ་ལ་མི་�་ལ་སོགས་པས་པ�ི་ཏ་བ�ིས། བཻ་རོ་ཙ་ན་དང་། གཉགས་�་ན་�་�་ར་དང་། �་རིན་ཆེན་མཆོག་དང་། ཨ་��་ཡེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-312
ཤེས་ད�ངས་ལ་སོགས་པས་ལོ་�་བ་བ�ིས་ཏེ། �ི་ནང་གི་�ད་�ེ་མང་�་བ�ར་བ་ལ། དང་པོ་�་བའི་�ད་�ི་�ི་ཡ་�ིའི་�ད་�ག་ལ། རིག་�གས་ཐམས་ཅད་�ི་ཁོག་འ�བས་པ་ད�ང་པ་བཟང་པོའ་� �ད། རིག་�གས་
ཐམས་ཅད་�ི་དབང་བ�ར་བ་ལག་ན་�ོ་�ེ་དབང་བ�ར་བའི་�ད། རིག་�གས་ཐམས་ཅད་�ི་གསང་བ་བ�ན་པ་རིག་པ་མཆོག་གི་�ད། རིག་�གས་ཐམས་ཅད་�ི་འ�ལ་བ་བ�ན་པ་�་སི་ཏི་ཀ་ར་ལེགས་པར་�བ་
པའི་�ད། རིག་�གས་ཐམས་ཅད་�ི་འ�ིན་ལས་�ོན་པ་ཁམས་ག�མ་�མ་པར་�ལ་བའི་�ད། རིག་�གས་ཐམས་ཅད་�ི་དགོངས་པ་�ོན་པ་བསམ་གཏན་�ི་མའི་�ད་དོ། །�ེ་�ག་གི་�ད་ལ་རིགས་ག�མ་�ི་�ན་
 ༄༅། །རས་གཟིགས་�ི་�ོར་ལ། པ�་�ེ་མོ་�གས་�ི་�ད། པ�་ཅོད་པན་�ི་�ད། ཆོ་ག་�གས་�ི་�ད། ཡིད་བཞིན་ནོར་�འི་�ད། ཨ་མོ་གྷ་�་ཤའི་�ད། གནོད་�ིན་གར་མཁན་�ི་�ད། ཁ་འབར་

�བ་མཐའ་
མ་ད�གས་ད�ང་བའི་�ད། ནམ་མཁའ་མཛ�ད་�ི་�ད་ལ་སོགས་པའོ། །འཇམ་དཔལ་�ི་�ོར་ལ། འཇམ་དཔལ་ཡེ་ཤེས་སེམས་དཔའ་�ི་མ་མེད་པའི་�ད། འཇམ་དཔལ་�ོན་པོ་�ིབ་པ་མེད་པའི་�ད། འཇམ་དཔལ་�་
བ་�ོད་པའི་�ད། བ�ོད་པ་�ར་�ངས་པའི་�ད་ལ་སོགས་པའོ། །�ག་ན་�ོ་�ེའི་�ོར་ལ། �ག་ན་�ོ་�ེ་དབང་བ�ར་བའི་�ད། �ོ་�ེ་ས་འོག་གི་�ད། �ག་པོ་ག�མ་འ�ལ་�ི་�ད། �ོ་�ེ་བེ་ཅོན་�ི་�ད། �ོ་�ེ་�ོན་
བ�་ ང་བ�ན།

16-313
པོའ་� �ད་ལ་སོགས་པའོ། །ལས་�ན་ཚ�གས་�ི་�ད་ལ། ག�ངས་�་�་དང་། འོད་ཟེར་ཅན་དང་། �མ་པར་�ལ་མ་དང་། མཛ�ད་�་ནོར་�་ལ་སོགས་པའི་ག�ངས་�ན་དཔག་�་མེད་པའོ། །གཉིས་པ་�ོད་པའི་�ད་�་
པ་ཡ་ཏ�་ལའང་། �ོད་པ་�ི་ཡ་�ར་གཙང་�་དག་པར་�ོད་ཅིང་། �་བ་ཡོ་ག་�ར་�ོད་པས་གཉིས་ཀ་�ད་�ི་ཐེག་པ་ཞེས་�་�ེ། གཞི་ལམ་འ�ས་�་�མས་�་བ་དང་�ལ་འ�ོར་�ད་�་འ�ང་བ་བཞིན་ནོ། །�ད་པར་
�་�ོམ་པ་�འི་�ལ་འ�ོར་ནི། རང་དམ་ཚ�ག་པའི་མ�ན་�་�་ཡེ་ཤེས་སེམས་དཔའ་�ན་ནམ་�ོགས་�ར་བ�ོམས་པས་དངོས་�བ་�ེ་བ་བ�ན་ན་ལེན་པའོ། །ངེས་འ�ེད་�ི་�ད་�ེ་ལ་�མ་པར་�ང་མཛད་མངོན་པར་
མཛ�ད།
 �ང་�བ་པའི་�ད། མེ་�ོང་འབར་བའི་�ད། དབང་བ�ར་བའི་�ད། �མ་པར་མི་�ོག་པའི་�ད་ལ་སོགས་པའོ། །ག�མ་པ་ཡོ་ག་ཏ�་ནི་�ལ་འ�ོར་�ི་�ད་ཅེས་�་བ་�ེ། ངོ་བོ། ད�ེ་བ། ངེས་པར་འ�ེད་པའི་�མ་
�ངས་དང་ག�མ་ལས། དང་པོ་ནི་�ོམ་པ་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ཡིད་�ི་ལས་གཙ�་བོར་�ོན་ཅིང་། �ས་ངག་གི་�ོད་པ་�ོགས་ཙམ་�་�ོན་པས། དངོས་�བ་བ�བ་པའོ། །དེའང་�ན་�ོབ་�་�འི་ད�ིལ་འཁོར་ཡོངས་�་
�ོགས་པའམ། དཔལ་མཆོག་གཅིག་�འི་རང་བཞིན་�ིས། རང་ཉིད་དམ་ཚ�ག་སེམས་དཔའ་ལ་�་ཡེ་ཤེས་སེམས་དཔའ་འོག་མིན་ནམ་རང་བཞིན་�ི་གནས་ནས་�ན་�ངས་པ་བ�ིམ་�ེ། འ�ོ་འ�་འོད་�ི་�་བ་ལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-314
སེམས་བ�ང་ནས་བ�ས་པ་�་�ེ། �ེས་ལ་ཡེ་ཤེས་པ་གཤེགས་པར་�ེད་དོ། །བ�ལ་�གས་དེས་མི་ཚ�་ག�མ་ན་�ོལ་བ་�བ་པར་འདོད་པའོ། །ད�ེ་ན་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་གཙ�་བོར་�ེད་པས་བ�བ་པ་དང་། ལས་གཙ�་བོར་
�ེད་པས་བ�བ་པ་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི་�ོར་བ་དང་ཡོངས་�་དག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་མངོན་�ང་�ས་བ�ེད་པ་དང་�ོགས་པ་བ�ོམ་པའོ། །དེའང་བ�ེད་པའི་རིམ་པ་�ོམ་པར་�ེད་པ་ན། གདན་ཉི་�་ལ་བ�ེན་ནས་
�ང་�བ་པ་ནི། པ�འི་ད�ས་�་ཉི་�་བ�ོམ་པ་ནི་ཐབས་དང་ཤེས་རབ་�ི་རང་བཞིན་མཚ�ན་པའོ། །�གས་�ག་མཚན་ལས་�ང་�བ་པ་ནི། དེའི་�ེང་�་�ོ་�ེ་དང་རིན་པོ་ཆེ་དང་པ�་དང་། རལ་�ི་དང་འཁོར་ལོ་ལ་
 ༄༅། །སོགས་པ་བ�ོམས་ཏེ། རིགས་སོ་སོའ་� ཆ་མཚ�ན་པར་�ེད་པའོ། །�་ཡོངས་�་�ོགས་པ་ལས་�ང་�བ་པ་ནི་དེ་ཡོངས་�་�ར་པ་ལས་�མ་པར་�ང་མཛད་ལ་སོགས་པ་སོ་སོའ་� �ར་གསལ་བ་ནི།

�བ་མཐའ་
མཛད་པ་ཆེན་པོ་ཡོངས་�་�ོན་པའོ། །ག�ང་ཡིག་འ�་ལ་བ�ེན་ནས་�ང་�བ་པ་ནི། �་ལི་�་ལིའི་འཁོར་ལོ་�ེ། �་སོ་སོའ་� ག�ང་གིས་ནམ་མཁའི་ད�ིངས་�་�ག་པར་བ�ོམས་ཏེ་བ�ས་པ་ནི། གསང་བ་ཆེན་པོའ་�
འཁོར་ལོ་བ�ོར་བའོ། །�མ་དག་ཡེ་ཤེས་སེམས་དཔའི་�ོ་ནས་�ང་�བ་པ་ནི། རང་ཉིད་དམ་ཚ�ག་པ་ལ་ཡེ་ཤེས་པ་བ�ིམ་ནས་�ག་�་བཞིས་�ས་གདབ་པ་དང་། �་ག�ང་�གས་�ིན་�ིས་�ོབ་པར་�ེད་པའོ། །དེ་ནི་
བ�་ ང་བ�ད།

16-315
ད�ིངས་ཡེ་ཤེས་གཉིས་�་མེད་པའི་མཚ�ན་�ེད་དོ། །དེ་�ར་�་ནི་སངས་�ས་པའི་ཚ�་འོག་མིན་�་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་�་ཉེ་བར་འ�ང་པའི་མཚ�ན་�ེད་�་འ�ང་བའོ། །དེ་�་�འི་ངང་�་མ་ཡེངས་པར་སེམས་�ངས་པས་
ཏིང་ངེ་འཛ�ན་གཙ�་བོར་�ེད་པ་ཞེས་�འོ། །གཉིས་པ་ནི་ཆོ་ག་ཞིབ་མོ་དང་ཐོར་�་ལ་གཙ�་བོར་�ེད་པས། ལས་གཙ�་བོར་�ེད་པ་ཞེས་�་�ེ། དེའང་མཆོད་པ་དང་བ�ོད་པ་དང་། བ�ས་པ་ལ་སོགས་པ་ཆོ་གའི་ཡན་ལག་
གང་�ང་གཅིག་གིས་དངོས་�བ་འདོད་པ་ལ་�ོབ་ན་ལས་ཐོར་�་བ་ཡིན་ལ། གཏོར་མ་དང་། �ིན་�ེག་དང་། �ོར་བ་དང་པོའ་� ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ནི་ཡོངས་�་དག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ་བ�ེན་ནས་ལས་�ི་�ེ་�ག་�འམ་
མཛ�ད།
 �ག་གི་དངོས་�བ་འདོད་པ་ལ་ལས་�ལ་མཆོག་ཅེས་�འོ། །ད�ིལ་འཁོར་�ལ་མཆོག་ནི་སའི་ཆོ་ག་དང་། ད�ིལ་འཁོར་�ི་བ་དང་། བ�བ་པ་དང་། དབང་བ�ར་བ་དང་། �ལ་འ�ོར་�་�ེད་པ་�ས་དངོས་�བ་�་
འདོད་པའོ། །འདི་དག་གིས་�ིར་�ང་པོ་�། ནང་�་དབང་པོ་�། གསང་བ་ཉོན་མོངས་པ་�་�མ་པར་དག་ནས་རིགས་�འི་སངས་�ས་�་བ�བ་པར་འདོད་པའོ། །ངེས་འ�ེད་�ད་�ེའི་�མ་�ངས་དགོད་པ་ལ། �ོ་�ེ་
ད�ིངས་�་བའི་�ད་�ོང་�ག་�་པ་ལེ་ལག་དང་བཅས་པ། པ་ཤ་ཀ་ར་�ོ་�ེ་�ེ་མོའ་� �ད། པ�་ཀ་ར་དཔལ་མཆོག་དང་པོའ་� �ད། ས་��་�ོགས་པ་བ�ས་པའི་�ད་དེ། དེ་དག་ག�ང་ཆེན་པོ་བཞི། �་ལ་ཏ�་�་བའི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-316
�ད། ངན་སོང་�ོང་བ་ད�ིལ་འཁོར་བ�་གཉིས་�ི་�ད། དཔལ་མཆོག་བ�ས་པ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་�ི་�ད་ལ་སོགས་པའོ། །དེ་�ར་�ིའི་�ད་ག�མ་ནི་དབང་པོ་འ�ིང་པོ་ཚ�་རབས་�ིས་�ོལ་བ་�བ་པ་�ེ། བཀོད་པ་ཆེན་པོ་
ལས། འ�ིང་པོ་ག�མ་ལ་བ�ན་པ་ནི། །རབ་�་དམན་ལ་�་བ་�ེ། །དམན་པ་�མས་ལ་�ོད་པའོ། །�མ་ཤེས་ཅན་ལ་�ལ་འ�ོར་ཉིད། །ཅེས་ག�ངས་པ་ཡིན་ཏེ་གསང་�གས་�ི་པ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །གཉིས་པ་ནང་པ་
གསང་�གས་ཆེན་པོའ་� ཐེག་པ་�ོན་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ད་པར་དང་། �ད་པར་ཅན་ངོས་ག�ང་བའོ། །དང་པོ་ནི་�་བའི་�ད་ལ། �ི་པས་བདེན་པ་སོ་སོར་འདོད་ལ། ནང་པས་ད�ེར་མེད་�་འདོད་དོ། །�ོམ་པའང་�ི་
 ༄༅། །པས་�་ཞལ་�ོར་མི་�ོམ་ལ་ནང་པས་�ོམ་པའོ། །�ོད་པའང་�ི་པས་གཙང་�་�ོད་ཅིང་ཤ་�་ལ་སོགས་བ�ེན་པར་མི་�ས་ལ། ནང་པས་�ས་པའོ། །�ད་པར་ཅན་ངོས་བ�ང་ནས། �ད་པར་

�བ་མཐའ་
ཅན་�ི་ནང་པ་དེ་ཡང་�མ་པ་ག�མ་�ེ། བཀོད་པ་ཆེན་པོ་ལས། ཆེན་པོ་རིགས་�ན་ག�མ་དག་ལ། །སེམས་ཡས་པ་ལ་བ�ེད་པ་�ེ། །སེམས་བ�ད་ཅན་ལ་�ོགས་པའོ། །མཆོག་གསང་རབ་ལ་�ོགས་པ་ཆེ། །ཞེས་སོ། །
དེའང་ཞེ་�ང་ཤས་ཆེ་ཞིང་�ོག་པ་མང་བ་ལ་�ང་བ་ཐབས་�ི་རང་བཞིན་ཕའི་�ད་མ་�་ཡོ་ག་བ�ན་ལ། འདོད་ཆགས་ཤས་ཆེ་ཞིང་སེམས་གནས་པ་ལ་དགའ་བ་ལ། �ོང་པ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་�ི་�ོགས་རིམ་ཤེས་རབ་མའི་
བ�་ ང་ད�།

16-317
�ད་ཨ་�་ཡོ་ག་བཤད་ཅིང་། གཏི་�ག་ཤས་ཆེ་ཞིང་�་�ོལ་ཅན་ལ་གཉིས་�་མེད་པའི་རང་བཞིན་ཨ་ཏི་ག�ངས་སོ། །དེ་ལ་དང་པོ་བ�ེད་པ་ནི་ཐབས་�ི་གཞི་ལ། དེའི་ངང་ནས་�ོགས་པ་ནི་ཤེས་རབ་�ི་ལམ་�ེ། དེ་
ནས་�ང་དོར་གཉིས་�་མེད་པར་�ོགས་པ་ནི་འ�ས་�་�ེ། སེང་གེ་�ལ་�ོགས་ལས། བ�ེད་པ་མ་�་ཡོ་ག་ནི་ཆོས་�མས་�ི་གཞི་�་�འོ། །�ང་ཨ་�་ཡོ་ག་ནི་ཆོས་�མས་�ི་ལམ་�་�འོ། །�ོགས་པ་ཨ་ཏི་ཡོ་ག་ནི་
ཆོས་�མས་�ི་འ�ས་�་�་�འོ་ཞེས་སོ། །དེ་�ར་ག�མ་�་ཡོད་པ་ལས། དང་པོ་བ�ེད་པ་མ་�་ཡོ་ག་ལ་ག�མ་�ེ། ངོ་བོ། ད�ེ་བ། ངེས་འ�ེད་དོ། །དང་པོ་ནི་མ་�་ཡོ་ག་ཏ�་�ལ་འ�ོར་ཆེན་པོ་ཐབས་�ི་�ད་ཅེས་�་
མཛ�ད།
 �ེ། �ང་�ིད་�་དང་གཞལ་ཡས་ཁང་པར་གསལ་ཞིང་། �ང་པོ་ཁམས་དང་�ེ་མཆེད་ལ་སོགས་པ་�ར་གསལ་བས། �ང་�་གཙ�་བོར་�ར་པའི་བདེ་གསལ་མི་�ོག་པའི་ཡེ་ཤེས་གཉིས་མེད་ལམ་�་�ས་པས་ཚ�་འདིར་
�ོལ་བར་འདོད་པའོ། །ད�ེ་ན་ངོ་བོ་གཞི་ལམ་འ�ས་�་གཙ�་བོར་འདོད་པ་དང་། ཐབས་ལམ་�བ་པ་གཙ�་བོར་འདོད་པ་དང་། �་ཚ�གས་ལམ་འ�ར་གཙ�་བོར་འདོད་པ་དང་ག�མ་ལས། དང་པོ་ནི་གཞི་རང་བཞིན་�ི་
�ད་སེམས་ཉིད་འོད་གསལ་བ་དང་དེ་མཚ�ན་�ེད་མིང་ཚ�ག་ཡི་གེར་�ང་བ་�ོགས་པར་�ས་ནས། ལམ་�ིན་�ེད་དབང་དང་�ོལ་�ེད་བ�ེད་�ོགས་�ི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ེ་གཅིག་�་མི་གཡོ་བའི་�ོད་ལས་ཡོན་ཏན་གོང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-318
ནས་གོང་�་བ�བས་ཏེ་འ�ས་�་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་མངོན་�་�ེད་པ་མཆོག་གི་བ�བས་པ་གཙ�་བོ་ཡིན་པར་འདོད་དོ། །ཐབས་ལམ་བ�བ་པ་ནི་ད�ིལ་འཁོར་�་གང་�ང་གི་བ�བ་པ་ལ་བ�ེན་ནས་�ོགས་པ་དང་ཏིང་
ངེ་འཛ�ན་�ེས་ལ་�ེ་བས་བ�བས་པ་ལས་དངོས་�བ་འདོད་དེ། �འི་ད�ིལ་འཁོར་འཇམ་དཔལ་�་འ�ལ་�་བ་ལམ་�་�ེད་པ་དང་། ག�ང་གི་ད�ིལ་འཁོར་པ�་�་འ�ལ་�་བ་ལམ་�་བ�བ་པ་དང་། �གས་�ག་
འ�ང་། ཡོན་ཏན་རིན་པོ་ཆེ། འ�ིན་ལས་�ི་ད�ིལ་འཁོར་�་འ�ལ་�་བ་བ�བ་པ་ལམ་�་�ེད་པའོ། །ལམ་བ�བས་པས་གཞི་དང་འ�ས་�་ཞར་ལ་འདོད་པའོ། །�་ཚ�གས་ལམ་�་འ�ར་ལ། �ད་དང་། ནོ་པི་ཀ་
 ༄༅། །གཉིས་ལས། �ད་ལ་བ�ེད་�ོགས་རིམ་ཅན་དང་། �ས་གཅིག་�་འདོད་པ་�ེ་འ�ས་�་བ�བས་པས་གཞི་ལམ་ཞོར་ལ་འདོད་པའོ། །ནོ་པི་ཀ་ལ་གཉིས་ལས། སོ་ཏ་ནོ་པི་ཀ་ཐམས་ཅད་སེམས་

�བ་མཐའ་
�ི་རོལ་པར་ཤེས་ནས་བ�བ་པ་དང་། མ�་ལ་ནོ་པི་ཀ་ད�ིལ་འཁོར་�་འ�ག་པ་ཚ�གས་གཙ�་བོར་�ས་ཏེ་བ�བ་པའོ། །ངེས་འ�ེད་�ད་�ེའི་�མ་�ངས་ལ་�་�ད་དང་། མན་ངག་གི་�ད་གཉིས་ལས། �་བའི་�ད་ལ་
དཔལ་གསང་བ་འ�ས་པ་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་�ད། རི་རབ་ཟོམ་�་མཚ�་དང་མཉམ་པའི་�ད། ཡེ་ཤེས་�ས་པ་ས་གཞི་དང་མཉམ་པའི་�ད་དོ། །གདམས་པ་མན་ངག་གི་�ད་ལ། བར་ཆད་བ�ང་བ་གཟི་�ན་
བ�་ �ག་�།

16-319
འབར་བ་མཚམས་�ི་�ད། �ོམ་�ེད་མེ་�ར་འབར་བའི་�ད། ཟ་�ེད་རོལ་བ་�ིན་�ེག་གི་�ད། �ོབས་པོ་ཆེ་ཡོངས་�་�ོལ་བའི་�ད། �་གསང་ནག་པོའ་� �ད། ཞི་བ་�འི་�ད་ལ་སོགས་པའོ། །གཉིས་པ་�ང་ཨ་�་
ཡོ་ག་ལ། ངོ་བོ། ད�ེ་བ། ངེས་འ�ེད་ག�མ་ལས། དང་པོ་ནི་ཨ་�་ཡོ་ག་ཏན་�་ནི་ད�ིངས་བདེ་ཆེན་�ལ་འ�ོར་�ི་�ད་ཆེན་པོ་�ེ། �ོད་བ�ད་�འི་རང་བཞིན་�་ད�ིངས་ནས་སངས་�ས་པ་ཙམ་�་�ོགས་པའི་ངང་
ནས་བ�ེད་པ་ཐབས་ཤས་�ང་ཞིང་། �ོགས་པ་�་ཐིག་�ང་གི་�ལ་འ�ོར་བདེ་གསལ་མི་�ོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལམ་�་�ེད་པས་ཚ�་འདིར་�ོལ་བར་འདོད་དོ། །ད�ེ་ན་�ང་དང་། མདོ་གཉིས་ལས། �ང་ལ་བ�ན་པའི་�ང་
མཛ�ད།
 ད�ིངས་དང་ཡེ་ཤེས་�ི་རང་བཞིན། བ�ོད་པའི་�ང་ཚ�ག་དང་ཐ་�ད་ལས་གོ་བར་�ེད་པའོ། །མདོ་ལ་�་འ�ལ་བཞི་ལམ་�ི་ངོ་བོ་ཡེ་ཤེས་�མ་�ོག །�ར་�་ཐལ་འ�ིན་�ི་དོན་ངེས་པ་མཚ�ན་པ། �ར་�ོད་�་�ག་རོལ་
པ་ཡེ་ཤེས་ཐོད་�ལ་�་�་བ་དང་། �ག་�་ད�ེར་མེད་�་�་བ་�ན་འ�ས་རིག་པའི་མདོ། མངོན་པར་�ོགས་པ་རང་གསལ་�་�་བས་ད�ིངས་ཡེ་ཤེས་�ན་�བ་�་འདོད་པ་སངས་�ས་ཐམས་ཅད་�ི་དགོངས་པ་འ�ས་
པའི་མདོ། སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་འ�ེད་པ་ཡི་གེ་�མ་དག་གི་མདོ་དང་�ག་གི་�ེས་�་འ�ངས་ནས། བདེ་�ོང་ད�ིངས་དང་ཡེ་ཤེས་�ི་རིམ་པ་ཅིག་ཅར་�་འདོད་པ་དང་། རིམ་�ིས་འདོད་པ་དང་། ཐོད་�ལ་�་འདོད་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-320
དང་། ཐར་ཆགས་�་འདོད་པ་ལ་སོགས་པ་�མས་སོ། །ངེས་འ�ེད་�ད་�ེའི་�མ་�ངས་ལ་�ར་�ི་མདོ་�ག་དང་། �་བའི་�ད་ལ། ཐིག་ལེ་འ�ས་པའི་�ད། �་མ་ཆེན་པོའ་� �ད། �་གསང་ཐིག་ལེའི་�ད། �ོ་�ེ་གདན་
བཞིའི་�ད་དོ། །གདམས་པ་མན་ངག་གི་�ད་ལ། �འི་�ད་མེ་�ར་འབར་བ། ག�ང་གི་�ད་དབང་ཆེན་འ�ས་པ། �གས་�ི་�ད་��་�ི་ཀ །ཡོན་ཏན་�ི་�ད་�་མོ་གསང་བ། འ�ིན་ལས་�ི་�ད་རིགས་འཛ�ན་འ�ས་
པ། རིགས་�གས་�ིའི་�བ་པ་ཧེ་�་ཀའི་ཏ�། �ེ་�ག་གི་�བ་པ་ལ། འཇམ་དཔལ་�འི་�ད་�་གསང་ནག་པོ། པ�་ག�ང་གི་�ད་�་མཆོག་རོལ་པ། ཡང་དག་�གས་�ི་�ད་ཧེ་�་ཀ་ཀ�ོ་ཆེ། �ར་པ་འ�ིན་ལས་�ི་
 ༄༅། །�ད་�ི་ཏོ་ཏ་མ་ལ་འ�མ་�ེ། བ�ད་�ི་ཡོན་ཏན་�ི་�ད་བ�ད་�ི་རོལ་པ་ཆེ་�ང་། མ་མོ་�ོད་གཏོང་གི་�ད་མ་མོ་�ན་འ�ས་སོ། །�བ་པ་�ེ་�ག་ལས་ཁ་ཚར་�ི་�ད་ལ། འ�ིན་ལས་ཁ་�ོང་བ་

�བ་མཐའ་
ཆོས་ཉིད་གཏོར་མའི་�ད། ལས་�་མཚ�་ཇི་�ར་�་བ་ཀ�་�་ལེ་འ�ིན་ལས་�ི་�ད། བསོད་ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་�ི་ཚ�གས་བསགས་པ་ཚ�གས་�ི་�ད་ཆེ་�ང་། མཆོད་པ་མི་ཟད་པའི་གཏེར་�་�ིན་�ིས་བ�བས་པ་ནམ་
མཁའ་མཛ�ད་�ི་�ད། �ོལ་བ་གནས་�་དག་པ་�ོབས་པོ་ཆེ་ཡོངས་�་�ོལ་བའི་�ད། �ོར་བ་གནས་�་དག་པ་ཐིག་ལེ་�ོང་གི་�ད། བ�ལ་�གས་�ག་པོས་�ན་�་�ོད་པ་�ང་པོ་ཆེ་རབ་འབོག་གི་�ད། ལས་བཞི་
བ�་ རེ་གཅིག

16-321
མཐར་�ིན་པ་ཟ་�ེད་རོལ་པ་�ིན་�ེག་གི་�ད། ལས་ཐམས་ཅད་�ི་�ོན་�་འ�ོ་བ་གཏོར་�ད་ཆེ་�ང་། བཀའི་འཁོར་�ག་མས་བ�ངས་ནས་ལས་ལ་བ�ལ་བ་དཔལ་འབར་�ོ་མོའ་� �ད། ག�ག་པ་ཅན་གཟིར་མནན་
�ིས་ཚར་གཅད་པ་ཞིང་བ�་རོལ་པའི་�ད་ལ་སོགས་པའོ། །འདི་དག་གི་�ད་�ི་གཙ�་ཆེ་�ང་ལས། རང་བཞིན་�་མ་�་དང་། ཨ་�་གཉིས་ཀར་གཏོགས་པའི་མན་ངག་གི་�ད་�་ཤེས་པར་�འོ། །དོན་ག�མ་པ་�ོགས་
པ་ཆེན་པོ་ཨ་ཏི་ཡོ་ག་ལ་གཉིས་ཏེ། འོག་མ་ལས་འཕགས་པའི་�ལ་དང་། �ད་པར་ཅན་�ི་གསང་ཆེན་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ནི་ད�ིངས་རང་བཞིན་�ིས་དག་པའི་སེམས་ཉིད་འོད་གསལ་བ་�ན་�བ་རང་གནས་ཆེན་
མཛ�ད།
 པོར་ཡེ་ནས་གནས་པ་ནི་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�་བཅོས་བ�ར་མེད་པ་གཞིར་འདོད་པ་ལས། ཐེག་པ་འོག་མ་ཐམས་ཅད་བཅོས་བ�ད་�ི་�ོལ་�བ་�ིས་�ང་དོར་�ས་པས་རེ་དོགས་�ི་�ིབ་པས་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་
བ�ིབས་ཏེ། �ལ་མའི་དོན་ལ་རེག་པའི་�ས་�བས་མེད་པ་ཉིད་�ང་�བ་�ི་སེམས་�ན་�ེད་�ལ་པོ་�་བ་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་�ད་ལས། �ེ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འདི་ཉོན་ཅིག །འཁོར་�ི་�ོན་པ་�མ་ག�མ་
�ི། །བ�ན་པ་ག�མ་ནི་གོལ་�ིབ་�ེ། །དེ་ཡང་ཇི་�་�་ཞེ་ན། ངེས་པ་ཐོབ་པའི་ཐེག་པ་�ག །�ོགས་པ་ཆེན་པོའ་� གོལ་སར་བ�ན། །དེ་ཡང་ཇི་�་�་ཞེ་ན། །�ང་�བ་སེམས་དཔའ་མདོ་�ེ་ནི། །�ན་�་འོད་�ི་ས་འདོད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-322
པ། །བདེན་པ་གཉིས་�ི་�ོག་ད�ོད་�ིས། །ཆོས་ཉིད་�ོང་པ་ནམ་མཁར་འདོད། །ཨ་ཏི་ཡོ་གའི་བདེ་ཆེན་ནི། །�ོག་ད�ོད་འདས་པའི་�ང་�བ་སེམས། །�ོག་ད�ོད་འདས་ལ་མདོ་�ེས་བ�ིབས། །�ོགས་ཆེན་�ོག་དང་
ད�ོད་པ་ནི། །མདོ་�ེ་དག་�་གོལ་བར་བཤད། །�ི་ཡ་�ོ་�ེ་འཛ�ན་འདོད་པ། །དག་པ་�མ་ག�མ་�ོར་�གས་ནས། །ག�ང་འཛ�ན་དག་པའི་�ལ་ལ་གནས། །ཨ་ཏི་ཡོ་གའི་བདེ་ཆེན་ནི། །ག�ང་འཛ�ན་འདས་པའི་�ང་
�བ་སེམས། །ག�ང་འཛ�ན་འདས་ལ་�ི་ཡས་བ�ིབས། །�ོགས་ཆེན་ག�ང་དང་འཛ�ན་�ེད་པ། །�ི་ཡ་དག་�་གོལ་བར་བཤད། །�་པ་ཡ་ཡི་�་�ོད་ནི། །�ི་ཡ་�ོད་ཅིང་ཡོ་གས་བ�ིབས། །�་�ོད་འ�ེལ་བའི་དོན་
 ༄༅། །མེད་པས། །གཉིས་�་མེད་པའི་དོན་མ་�ོགས། །ཨ་ཏི་ཡོ་གའི་བདེ་ཆེན་ནི། །གཉིས་�་མེད་པའི་�ང་�བ་སེམས། །གཉིས་�་མེད་ལ་�་པས་བ�ིབས། །�ོགས་ཆེན་གཉིས་�་�ེད་པ་ནི། །�་

�བ་མཐའ་
པ་ཡ་�་གོལ་བར་བཤད། །ཡོ་ག་�ག་པོ་བཀོད་འདོད་པ། །མཚན་མ་ཡོད་མེད་�ོར་�གས་ནས། །�ག་�་བཞི་ལ་གཙ�ར་�ེད་དེ། །�ང་དོར་མེད་ལ་འ�ག་མ་�ས། །ཨ་ཏི་ཡོ་གའི་བདེ་ཆེན་ནི། །�ང་དོར་མེད་པའི་�ང་
�བ་སེམས། །�ང་དོར་མེད་ལ་ཡོ་གས་བ�ིབས། །�ོགས་ཆེན་�ང་དང་དོར་�ེད་པ། །ཡོ་ག་དག་�་གོལ་བར་བཤད། །མ་�་�ོ་�ེ་འཆང་འདོད་པ། །ཐབས་དང་ཤེས་རབ་�ོར་�གས་ནས། །རང་�ད་དག་པའི་ད�ིལ་
བ�་ རེ་གཉིས།

16-323
འཁོར་ལ། །བ�ེན་�བ་�མ་བཞི་�བ་པར་�ེད། །ཨ་ཏི་ཡོ་གའི་བདེ་ཆེན་ནི། །�ོལ་�བ་འདས་པའི་�ང་�བ་སེམས། །�ོལ་�བ་འདས་ལ་མ་�ས་བ�ིབས། །�ོགས་ཆེན་�ོལ་�བ་�ེད་པ་ནི། །མ་�་ཡོ་གར་གོལ་བར་
བཤད། །ཨ་�་ད�ེར་མེད་པ་འདོད་པ། །ད�ིངས་དང་ཡེ་ཤེས་�ོར་�གས་ནས། །འདི་�ར་�ང་བའི་ཆོས་�མས་ལ། །�་ནི་དག་པའི་ད�ིངས་�་བ། །འ�ས་�་ཡེ་ཤེས་ད�ིལ་འཁོར་�། །ཨ་ཏི་ཡོ་གའི་བདེ་ཆེན་ནི། །
�་འ�ས་འདས་པའི་�ང་�བ་སེམས། །�་འ�ས་འདས་ལ་ཨ་�ས་བ�ིབས། །�ོགས་ཆེན་�་འ�ས་གཉིས་�་ན། །ཨ་�་ཡོ་གར་གོལ་བར་བཤད། །ཅེས་སོ། །རང་བཞིན་�ོགས་པ་ཆེན་པོ་འོད་གསལ་ད�ིངས་�ི་ངོ་
མཛ�ད།
 བོ་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ཏེ། འདི་ལ་བ�ེད་�་�ེད་�ེད་�ི་�་འ�ས་�ེན་དང་བཅས་པ་མེད་པས་ནམ་མཁའ་�་�འི་རང་བཞིན་�་ཡེ་ནས་ཡོད་པར་�ན་�ེད་ལས། ཇི་�ར་�ོན་བཞིན་�ིས་དེ་བཞིན། །འ�ར་བ་མེད་པའི་
ཆོས་ཉིད་དོ། །ཞེས་པ་དང་། འ�ས་མ་�ས་ཤིང་�ན་�ིས་�བ། །ཅེས་པ་ལ་སོགས་པས་�ང་བ�ན་ཏེ། དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ད�ིངས་འོད་གསལ་འཕོ་འ�ར་མེད་པ་�ོང་པ་ནམ་མཁའ་�་�་འཕོ་འ�ར་དང་དག་མ་
དག་གི་ཆོས་གང་�འང་མ་ཆད་པ། �ང་ཞིང་གསལ་བ་�ན་�ིས་�བ་པས་�ང་ཆད་མ་ཡིན་ཉི་�འི་ད�ིལ་འཁོར་�་�། ངོ་བོ་ལ་�་འ�ས་མེད་པས་འཁོར་འདས་གང་�འང་མ་ཆད་ལ། གང་གིའང་འཆར་གཞི་�ེད་པས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-324
ད�ིངས་ཞེས་གོ་འ�ེད་པའམ། ཆོས་�ན་འ�ང་བའི་གནས་སམ་�ེན་�་ཡོད་པ་དེ་ཉིད་གཞི་ཡིན་པ་ལ། ཐེག་པ་འོག་མས་�ོལ་�བ་�ོང་ལེན་�་�ས་པ་དེ་ཉིད་�ིས་གོལ་ཞིང་བ�ིབས་སོ། །དེའང་གཞི་ལམ་�་�ེད་པས་
ལམ་ཟེར་ན། གཞི་བཅོས་བ�ར་མེད་པ་དངོས་པོ་ཙམ་�་མ་�ས་པས། གཞི་ལམ་�་�ས་པར་མ་སོང་�ེ་གཞི་ལམ་འགལ་ལོ། །དེས་འ�ས་�་ཐོབ་�ས་མེད་དེ་ནམ་མཁའ་�་�འི་སེམས་ཉིད་ལ་བཅོས་ཤིང་བ�ར་མི་
དགོས་པ་ཉིད་བ�ད་པའི་�ིར་རོ། །དེ་�ད་�་�ན་�ེད་ལས། �ེ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ། �ོགས་པ་ཆེན་པོའ་� �་�ོད་ནི། །�་འ�ས་�བ་དང་མི་འ�་�ེ། །�་�ོད་�ང་�བ་སེམས་འདི་ནི། །ནམ་མཁའ་�་�འི་རང་བཞིན་
 ༄༅། །ཏེ། །ནམ་མཁའ་ལ་ནི་�ོག་ད�ོད་འདས། །གང་ཞིག་�ོག་ད�ོད་�ེད་པ་དེས། །�ང་�བ་ནམ་མཁའ་བཞིན་མི་འ�བ། །�་�ོད་ནམ་མཁའི་རང་བཞིན་ལ། །གང་ཞིག་ག�ང་དང་འཛ�ན་�ེད་པ། །

�བ་མཐའ་
ནམ་མཁའ་�ང་�བ་དེས་མི་འ�བ། །ག�ང་འཛ�ན་གཉིས་�ང་གོལ་�ིབ་བོ། །�་�ོད་�མ་པ་གཉིས་�ང་ནས། །ནམ་མཁའ་གཉིས་�་མེད་པ་བཞིན། །�ང་�བ་ལ་ནི་གཉིས་�་མེད། །གང་ཞིག་གཉིས་�་�ེད་པ་དེས། །
�ང་�བ་ནམ་མཁའ་དེ་མི་འ�བ། །�་�ོད་གཉིས་�ང་གོལ་�ིབ་བོ། །�ང་�བ་ནམ་མཁའི་རང་བཞིན་ཏེ། །ནམ་མཁའ་ལ་ནི་�ང་དོར་མེད། །གང་ཞིག་�ང་དོར་�ེད་པ་དེས། །�ང་�བ་ནམ་མཁའ་དེ་མི་འ�བ། །�ང་
བ�་ རེ་ག�མ།

16-325
ཞིང་དོར་བ་གོལ་�ིབ་བོ། །�ང་�བ་ནམ་མཁའི་རང་བཞིན་ཏེ། །ནམ་མཁའ་ལ་ནི་�ོལ་�བ་མེད། །གང་ཞིག་�ོལ་དང་�བ་�ེད་པ། །�ང་�བ་ནམ་མཁའ་དེ་མི་འ�བ། །�ོལ་ཞིང་བ�བ་པ་གོལ་�ིབ་བོ། །�ང་�བ་
ནམ་མཁའི་རང་བཞིན་ཏེ། །ནམ་མཁའ་ལ་ནི་�་འ�ས་མེད། །གང་ཞིག་�་འ�ས་གཉིས་�་བས། །�ང་�བ་ནམ་མཁའ་དེ་མི་འ�བ། །�་འ�ས་�་བ་གོལ་�ིབ་བོ། །ཞེས་སོ། །དེའང་ད�ིངས་ངོ་བོ་ཉིད་�ིས་དག་པའི་
དོན་དམ་ལ་�་འ�ས་མེད་�ིས། མ་དག་པ་འཁོར་བ་དང་ལམ་ལ་སོགས་པ་འ�ས་�ས་སོ་ཅོག་�མས་�་འ�ས་�ིས་བ�ེད་པས་�ེན་�ིས་འཇིག་པར་བ�ན་པས། �་འ�ས་ལ་�ོས་པའི་དོན་གལ་ཆེ་བ་བ�ན་ཏོ། །
མཛ�ད།
 དེའང་�་�ེན་�ང་དོར་�་�ེད་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་�ི་�ང་དང་�ད་པར་�་�གས་�ི་ནང་གི་རང་བཞིན་བ�ས་�ལ་མའི་དོན་ལ་བཅོས་�་མེད་པར་བ�ན་པ་ཡང་དེ་ཉིད་ལས། �་བ་བ�ོམ་མེད་དམ་ཚ�ག་བ�ང་�་
མེད། །ས་ལ་�ང་མེད་ལམ་ལ་བ�ོད་�་མེད། །འ�ིན་ལས་བཙལ་མེད་དབང་ལ་བ�ར་�་མེད། །�ོ་ག�མ་�ོལ་མེད་ད�ིལ་འཁོར་བ�ེད་�་མེད། །�་འ�ས་གཉིས་མེད་ནམ་མཁའ་�་�འོ། །ཞེས་པ་དང་། �ང་�བ་
སེམས་ནི་ཡེ་ནས་མ་ནོར་ཡིན། །ཡེ་ནས་ཡིན་ལ་ཡེ་ནས་ནོར་བ་མེད། །ནོར་བ་མེད་ལ་བདེན་�ན་�ོས་མི་འདོགས། །�་�ེན་འ�ས་�་�ོལ་�བ་�ན་ལས་འདས། །�ས་ཟིན་�ོལ་�བ་འདས་པ་མ་རིག་ནས། །�ོལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-326
�བ་�་�ེད་�ོམ་པས་འ�བ་�་ན། །�ང་�བ་གེགས་�་དེ་ལས་ཆེ་བ་མེད། །ཅེས་སོ། །འོ་ན་ལམ་�ང་དོར་�ིས་ཁམས་�ི་�ི་མ་�ངས་ནས་སངས་�ས་མི་འདོད་ན་ཇི་�ར་�། ཐ་མལ་པ་དང་�ད་པར་ཅི་ཡོད་�མ་ན།
རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�ོགས་པ་ཆེན་པོ་ཉིད་ཡེ་ནས་སངས་�ས་�ི་ཆེ་བའི་ཡོན་ཏན་�ན་�བ་�་ཡོད་པས། �་ག�མ་རང་ཆས་�་ཚང་བའི་�ིར་ལོགས་ནས་བཙལ་མི་དགོས་པས། འདི་ཉིད་མ་བཅོས་ཇི་བཞིན་པའི་ངང་
ནས་མ་གཡོས་པས་འ�བ་པར་བ�ན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། �ེ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་ཉོན་ཅིག །ཆོས་�ི་�་ནི་�ང་�བ་སེམས། །�ང་�བ་སེམས་ལས་ཆོས་�ི་�། །�ལ་ཙམ་�ས་�ང་བཅོས་�་མེད། །དེས་ན་སངས་�ས་
 ༄༅། །སེམས་ལས་མེད། །ལོངས་�ོད་�ོགས་�་�ང་�བ་སེམས། །�ང་�བ་སེམས་ལས་ལོངས་�ོད་�། །སེམས་ལས་�ང་བའི་ག�གས་�མས་ལ། ལོངས་�ོད་�ོགས་ལས་�་གཞན་མེད། །�ལ་

�བ་མཐའ་
པའི་�་ནི་�ང་�བ་སེམས། །�ང་�བ་སེམས་�ི་�ལ་པ་ལས། །འ�ོ་བའི་དོན་མཛད་གཞན་ན་མེད། །�ས་ག�མ་སངས་�ས་ཐམས་ཅད་�ང་། །�ང་�བ་སེམས་ལས་གཞན་མེད་དོ། །�་རབས་འདས་པའི་སངས་
�ས་�མས། །རང་སེམས་མ་བཅོས་�ར་མཐོང་�ོགས། །ད་�ར་བ�གས་པའི་སངས་�ས་�མས། །མ་བཅོས་པ་ཡི་རང་སེམས་དེ། །མ་བཅོས་ཇི་བཞིན་�ོགས་�ར་པས། །ད་�ར་འ�ོ་བའི་དོན་ཡང་མཛད། །�ད་ནས་
བ�་ རེ་བཞི།

16-327
འ�ོན་པའི་སངས་�ས་�མས། །རང་སེམས་�ང་�བ་སེམས་ཉིད་འདི། །�་མ་བཅོས་པར་�ང་མ་བ�ན། །ད་�ར་ཏིང་འཛ�ན་སེམས་མི་འཆོས། །མ་བཅོས་ལམ་�་�གས་ནས་�ོན། །ཅེས་པ་དང་། གསང་�ིང་ལས།
�ས་བཞི་�ོགས་བ�་གང་ནས་�ང་། །�ོགས་པའི་སངས་�ས་�ེད་མི་འ�ར། །སེམས་ཉིད་�ོགས་པའི་སངས་�ས་པས། །སངས་�ས་གཞན་�་མ་ཚ�ལ་ཅིག །བཙལ་�ང་�ལ་བས་མི་�ེད་དོ། །ཞེས་སོ། །དེའི་�ིར་
སེམས་ཉིད་གཡོ་བ་མེད་པའི་ཆོས་�་�ང་�བ་�ི་སེམས་ནི་�་�ོལ་ལས་འདས་པ་�ོགས་པ་ཆེན་པོའ་� རང་བཞིན་ཏེ། �ན་�ེད་ལས། སེམས་ནི་ཇི་བཞིན་པ་ཡི་དངོས་པོ་�ེ། །ཆོས་�མས་ཐམས་ཅད་དེ་བཞིན་ཉིད་�་
མཛ�ད།
 འ�བ། །ཇི་བཞིན་པ་ལ་འཆོས་པར་མ་�ེད་ཅིག །ངོ་བོ་ཉིད་ལས་གཞན་�་མ་བ�བས་ཤིག །བཙལ་ན་�ལ་བས་ད�ིངས་ནས་�ེད་མི་འ�ར། །�ར་�ས་ཟིན་པས་ད་ནི་�ེད་མི་དགོས། །�ར་བ�བས་ཟིན་པས་ད་
བ�བ་མ་�ེད་པར། །མི་�ོག་ཅིར་མི་དགོངས་ལ་མཉམ་པར་ཞོག །ཅེས་ག�ངས་སོ། །གཉིས་པ་�ད་པར་ཅན་�ི་གསང་ཆེན་ཉིད་བཤད་པ་ལ་�མ་པ་ག�མ་�ེ། ངོ་བོ། ད�ེ་བ། �མ་�ངས་ངེས་པར་�་བའོ། །དང་པོ་
ནི་ཨ་ཏི་ཡོ་ག་�ོགས་པ་ཆེན་པོ་�ེ། �ོས་�ལ་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�་ཆད་དང་�ོགས་�ང་མེད་པ་ཐེག་པ་�ན་�ི་དོན་ཐམས་ཅད་ཡོངས་�་�ོགས་པས་�ེ་མོར་�ར་པ་�ེ། �ན་�ེད་ལས། གཅིག་�ོགས་གཉིས་�ོགས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-328
སེམས་ལ་�ོགས། །གཅིག་�ོགས་སེམས་�ིས་�ས་པར་�ོགས། །གཉིས་�ོགས་�ན་�མ་ཚ�གས་པར་�ོགས། །�ན་�ོགས་�ང་�བ་སེམས་�་�ོགས། །ཞེས་སོ། །དེ་ལ་སེམས་�ིས་�ས་པ་ནི་མ་དག་པ་འཁོར་བའི་
ཆོས་�ང་�ིད་�ོད་བ�ད་�་�ང་བ་�ང་པོ་ཁམས་དང་�ེ་མཆེད་�ིས་བ�ས་པའི་ཆོས་�མས་དང་། �་�ོམ་�ོད་པ་ཐེག་པ་�མས་�ི་གཞི་ལམ་འ�ས་�ར་བ�གས་སོ་ཅོག་�མས་སེམས་�ི་བག་ཆགས་འ�ལ་པ་�ེ།
སེམས་�ི་བཟོ་བོས་�ོ་�ར་�་�ས་པའི་�ིར་རོ། །དེ་དག་ད་�ར་འ�ལ་�ང་འ�ལ་འཛ�ན་�་ཤར་བས་བདེན་བདེན་འ�་ཡང་དོན་ལ་ངོ་བོ་མ་�བ་པས་རང་�ང་ཡེ་ཤེས་�ི་ངང་ལས་མ་གཡོས་པའི་�ིར་�ོགས་པའོ། །
 ༄༅། །�ན་�མ་ཚ�གས་པར་�ོགས་པ་ནི་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་འོད་གསལ་བའི་ངོ་བོ་�ོང་པ་ཆོས་�། རང་བཞིན་གསལ་བ་ལོངས་�། �གས་�ེ་རིག་པ་�ལ་�་�ེ་�་ག�མ་ཡེ་ནས་རང་ཆས་�་ཚང་པས་

�བ་མཐའ་
གཞན་ནས་�ོལ་�བ་མི་དགོས་པར་�ོགས་པའོ། །�ང་�བ་སེམས་�་�ོགས་པ་ནི། ཇི་�ར་�ང་ཞིང་�ིད་པའི་ཆོས་དག་མ་དག་�་�ང་བ་ཐམས་ཅད་�་བ་རང་�ང་ཡེ་ཤེས་�ི་ངང་�་འ�ས། ངང་ལས་ཤར། ངང་ལ་
གནས་པ་�ེས་�འི་གཉིད་དང་�ི་ལམ་�་�ང་བ་མི་འ�་བ་�མས་རིག་པའི་ངང་�་འ�ས། ངང་ལས་ཤར། ངང་ལ་བ�ེན་པ་བཞིན་�་གནས་པས་སེམས་ཉིད་�ང་�བ་�ི་སེམས་�་�ོགས་པའོ། །དེའང་སེམས་ནི་�ན་
བ�་ རེ་�།

16-329
�ོག་པ་�ན་གཞི་ལས་ཚ�གས་བ�ད་�་ཤར་བ་ཡིན་པས་དག་�་�ི་མ་ཡིན་ལ། �ང་�བ་�ི་སེམས་སེམས་ཉིད་འོད་གསལ་བ། སེམས་�ི་དམ་པ། �མ་པར་མི་�ོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ད�ིངས་ཆོས་�། དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་
དེ་བཞིན་ཉིད། �ོགས་པ་ཆེན་པོ་ཞེས་པ་�མས་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�ང་�བ་�ི་�ིང་པོ་དོན་�་གཉེར་�་མཐར་�ག་གི་ངོ་བོ་ལ་ངོས་ག�ང་བར་�འོ། །གཉིས་པ་ད�ེ་ན་ག�མ་�ེ། བཀོད་པ་ཆེན་པོ་ལས། འོན་�ང་ང་
འདས་འོག་དག་�། །འདི་�ར་�མ་པར་�ང་བར་འ�ར། །ཡིད་ཅན་�མས་ལ་སེམས་�ི་�ེ། །ནམ་མཁའ་ཅན་ལ་�ོང་གི་�ེ། །རིམ་�ོལ་�ལ་ལ་མན་ངག་གོ །ཞེས་སོ། །དེའང་�ི་ནང་གི་ཆོས་�མས་དོན་གཞན་ནམ།
མཛ�ད།
 ད�ིལ་འཁོར་ལ་སོགས་པ་མཐའ་གཅིག་�་ཞེན་པ་�མས་ལ་གཉིས་འཛ�ན་རང་�ད་པ་�ང་བའི་�ིར། ཐམས་ཅད་རང་�ང་ཡེ་ཤེས་�ི་རོལ་བ་�ེ། མ་དག་པ་�ོད་བ�ད་དང་བཅས་པ་སེམས་�ི་འ�ལ་�ང་། དག་པ་�ང་
འདས་�ི་�ང་བ་ཐམས་ཅད་ཡེ་ཤེས་�ི་�ང་བ་དང་རོལ་པར་བ�ན་པས་གཉིས་མེད་མཐའ་�ོལ་ཆེན་པོར་ད�ིངས་�་�ད་པའི་དགོས་པ་ཡོད་དོ། །དེ་ནས་དེ་ལའང་ཞེན་པ་�ོལ་བར་�ེད་པ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཡོད་མ་
�ོང་མེད་མ་�ོང་ཡེ་�ོལ་ཡེ་�ོགས་ཆེན་པོ། �མ་བ�ལ་བས་གཉེན་པོར་ཞེན་པའང་�ོལ་ཏེ། ད�ིངས་དག་མཉམ་ཀ་དག་ཆེན་པོ་ལ་འ�ག་པའི་དགོས་པ་ཡོད་དོ། །དེ་ནས་གཉེན་པོ་�ང་�་ཆོས་ཉིད་མཐའ་�ོལ་�ོང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-330
པར་ཞེན་པའི་�ོགས་�ང་གཞོམ་པ་དང་། �ན་�བ་རང་གསལ་ཆེན་པོ་དག་པའི་ད�ིངས་ལ་ཇི་�ར་གནས་པ་ཐད་�ང་�་�ོན་པ་མན་ངག་གི་�ེ་ག�ངས་པས། མངོན་�མ་དབང་པོའ་� �ོད་�ལ་�་མཐོང་ནས་ཚ�་འདི་
ཉིད་ལ་�ོལ་བའི་དགོས་པ་ཡོད་དོ། །མདོར་བ�་ན་�ང་�། གཉེན་པོ་གཉིས་ཀའི་མཐའ་ལས་�ོལ་བ་དོན་རང་གི་མཚན་ཉིད་བ�ན་པ་དང་ག�མ་�ི་རིམ་པས་སེམས་�ོང་མན་ངག་གི་�ེ་ག�མ་�་རིག་པར་�འོ། །
དང་པོ་སེམས་�ི་�ེ་ལ་ངོ་བོ་�་ཚ�གས་�་�ང་ཡང་སེམས་ཉིད་གཅིག་གི་རོལ་པ་ལས་མ་འདས་པར་འདོད་དེ་མེ་ལོང་གི་ངོས་གཅིག་ལ་དཀར་དམར་�་ཚ�གས་�་ཤར་བ་བཞིན་ནོ། །�་ཚ�གས་�་ཤར་བ་སེམས་�ི་�ང་
 ༄༅། །བ་ཡིན་ལ། དོན་ལ་མ་�བ་ཅིང་གཉིས་�་མེད་པ་སེམས་�ི་ངོ་བོ་སེམས་ཉིད་འོད་གསལ་བ་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�་འདོད་དེ་�ོང་གསལ་ལས། �་ཚ�གས་སེམས་�ི་�ང་བ་དེས། །དེ་གཞི་གཉིས་

�བ་མཐའ་
མེད་སེམས་ཉིད་ནི། །རང་�ང་ཡེ་ཤེས་མི་གཡོའ་� བདག །འོད་གསལ་�ོས་དང་�ལ་བར་བ�ོད། །ཅེས་སོ། །དེང་སང་ནི་གཏི་�ག་ཅན་�མས་�ོགས་པ་ཆེན་པོས་�ང་བ་སེམས་�་འདོད་པ་ཡིན་ཟེར་རོ། །ཤིན་�འང་མི་
འཐད་དེ་སེམས་ཁ་དོག་ངོས་ག�ང་�ོགས་ཆ་དང་བཅས་པར་ཐལ་ཏེ། �ང་བ་དེ་�ར་�ང་བའི་�ིར་རོ། །དེས་ན་�་ཚ�གས་�་�ང་བ་སེམས་ལ་�ང་བའི་ཚ�་ཆོ་འ�ལ་མེ་ལོང་ནང་གི་ག�གས་བ�ན་�་�་དོན་ལ་མེད་ལ་
བ�་ རེ་�ག

16-331
�ོ་ངོར་�ང་བའི་རང་བཞིན་བག་ཆགས་འ�ལ་པའི་�མ་�ན་�་ཤེས་པར་�འོ། །སེམས་ཉིད་ནི་འཆར་གཞི་མེ་ལོང་གི་ངོས་�་�་�་ཆད་�ོགས་�ང་མེད་པ་སོ་སོ་རང་རིག་གི་ངོ་བོ་གཅིག་དང་�་མ་ལ་སོགས་པ་�ོས་
པའི་མཐའ་ལས་འདས་པར་རིག་པར་�འོ། །འདི་ལ་ད�ེ་ན་བ�ན་ཏེ། དང་པོ་འ�ས་�་སེམས་�ི་�ང་སར་འདོད་པའི་སེམས་�ོགས་པ་ནི། འ�ས་�་གདོད་མའི་ད�ིངས་ལ་ཟེར་བས། ཆོས་ཉིད་ལ་འ�ར་བ་མེད་པས་
སེམས་ཉིད་ལ་འཕོ་འ�ར་མེད་དེ་ཆོས་ཅན་མཚན་མར་�ང་བ་ཡེ་ནས་�ོལ་བ་ཡིན་ལ། �ོལ་གཞིའི་�ང་བ་�ན་�བ་�་གནས་ཏེ། འ�ལ་པར་�ང་བ་ཁམས་ག�མ་�ོད་བ�ད་ཐམས་ཅད་དོན་ལ་མེད་ལ་�ང་བས་
མཛ�ད།
 མེད་པའི་ཆ་ནས་གཞི་ལས་མ་གཡོས། མི་གཡོ་གཡོ་བར་མི་འ�ར་བས་མ་དག་པའི་རང་མཚན་�ིས་�ོང་ལ། �ང་བའི་ཆ་ནས་དང་པོ་ད�ིངས་ལས་�ང་། ད་�་ད�ིངས་ལ་གནས། ཐ་མའང་ད�ིངས་�་�ོལ་བ་ནི་ནམ་
མཁའི་ཆོ་འ�ལ་�་�་�ེ་ཐོག་མཐའ་མེད་པའི་�ན་�བ་གཞི་གཞག་ཅེས་�འོ། །དེའང་ཡེ་གཞག་ཡིན་པས་གཟོད་བ�ར་ནས་གཉེན་པོས་�ོལ་�་མེད་པ། རང་གཞག་ཡིན་པས་གཉེན་པོ་དངོས་མེད་པ། འབད་�ོལ་�་
མི་དགོས་པས་�་ཚ�གས་�་མཐའ་དང་�ལ་བའི་�ན་�བ་ཅེས་འདོད་དོ། །གཉིས་པ་གོལ་�ིབ་ལ་བ�་བའི་སེམས་�ོགས་པ་ནི་རིམ་པ་བ�ད་པོ་�མས་ནི་�ོས་བཏགས་གཞི་ལས་གོལ་བའི་ཆོས་�་སོང་བས་ཡང་དག་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-332
�་མ་�བ་ལ། འདིར་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ངོ་བོ་�ོ་དང་�ལ་བས་�་�ེན་ལ་བ�་བའི་ཆོས་ཉིད་ཡེ་�ོང་ཆེན་པོ་�ན་བསམ་�ོགས་འཛ�ན་དང་�ལ་བར་འདོད་དེ། �ང་�ིད་�ོད་བ�ད་མ་དག་པ་�ར་�ང་ཡང་། དང་པོ་
གང་ལས་�ང་མ་�ང་�ེ་�ང་�ངས་�ི་གཞི་མེད། ད་�་གར་ཡང་མི་གནས་ཏེ་གནས་ས་དང་གནས་པའི་ཆོས་མེད། མཐར་གར་ཡང་མི་འ�ོ་�ེ་འ�ོ་ས་དང་འ�ོ་མཁན་�ི་ཆོས་མེད། དེས་ན་འ�ལ་ཞེས་�་བ་ཡང་མིང་
ཙམ་ལས་མེད་པས་ཁམས་ག�མ་གཞི་�ོལ་ཆེན་པོ་ལ། �ོལ་འ�ལ་དང་ཡིན་མིན་�་འདོད་པ་གཤིས་ལ་མེད་པས། �ང་གཉེན་གཞི་མེད་�མ་གཅིག་�་ལ་བ�་བར་འདོད་པའོ། །ག�མ་པ་གཏན་ཚ�གས་�ངས་�ིབ་
 ༄༅། །�ི་སེམས་�ོགས་པ་ནི། གཞི་སེམས་ཉིད་ལ་ངོས་ག�ང་མེད་པས། དེའི་ངང་ལས་�ང་བའོ་ཞེས་བཏགས་པའི་སེམས་ལ་�ངས་མེད་པས་ངོས་ག�ང་�་�ང་ཟད་མེད་དེ། དེ་ལ་�ང་བ་དང་

�བ་མཐའ་
བ�གས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་མེད་�ང་�ངས་�ིབ་གཅིག་�་ཡེ་ནས་�ོལ་བས། ལས་དང་བག་ཆགས་�ི་�ེན་མེད། གསོག་�ེད་སེམས་�ང་མ་�བ་པས་ལས་དང་བག་ཆགས་�ི་�ེད་མཁན་མེད། བསགས་པའི་ལས་
�ང་གང་དང་གང་�་བ�གས་ན་�་མཚན་དང་ངོས་ག�ང་མེད་པས་�མ་�ིན་དང་འ�ས་�་མ་�བ། དེས་ན་འཁོར་བ་མིང་མེད་�་ཡེ་�ོལ་ཆེན་པོར་གནས་ལ། སེམས་ཉིད་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�ེ་བ་མེད་པའི་ད�ིངས་
བ�་ རེ་བ�ན།

16-333
ལས། རོལ་བ་འགག་མེད་�ི་ཡེ་ཤེས་�ོགས་ཡན་�་ཤར་བས་�ང་�ང་དགག་�བ་མེད་པར་ཡིད་ཆེས་ཏེ། ཆོས་ཉིད་ཡེ་�ོང་། རང་སོང་། མཐའ་�ོལ་ཆེན་པོའ་� གཏན་ཚ�གས་ཁོང་ནས་ཤར་བས་འཁོར་འདས་�ོགས་
འ�མ་�་�ོལ་བར་འདོད་དོ། །བཞི་པ་�་ཆད་�ོགས་�ང་མེད་པར་འདོད་པའི་སེམས་�ོགས་པ་ནི་རང་�ང་ཡེ་ཤེས་�ི་ངོ་བོས་འཁོར་འདས་�ན་ལ་�བ་པས། དག་མ་དག་�་ཚ�གས་�་�ང་བ་�ན་རང་�ང་ཡེ་ཤེས་ལས་
ཤར་བའི་རོལ་བར་�ང་�ེ། དོན་ལ་འགག་མེད་�ི་�ལ་ལས་དེ་�ར་�ང་ཡང་ངོ་བོ་ལ་འཁོར་འདས་སོ་སོ་དང་གཅིག་པ་དང་ད�ེར་མེད་ཙམ་�འང་�བ་པ་མེད་དེ། �ང་ངོ་ཐ་དད་ལ་�ང་ཡང་རང་བཞིན་�མ་དག །
མཛ�ད།
 འཁོར་འདས་དོང་�གས། �བ་པ་ཡེ་�ོགས་�ི་�་བ་ལས་མ་འདས་ཏེ། ཡོད་མེད་�ང་�ོང་གི་�ོགས་�་མ་�ང་བས་�་བཙལ་བདེ་�ག་ལས་འདས་པའི་ཆོས་ཉིད་�་འདོད་པའོ། །�་པ་�ོགས་འཛ�ན་�བ་མཐའི་
སེམས་�ོགས་པ་ནི། སེམས་�ི་�ོགས་ལ་ངོ་བོ་མཐོང་�་མེད་པས་འཁོར་འདས་གང་�འང་མི་གནས་པ་�ེ་ད�ིངས་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ལ། གང་�འང་མ་�བ་པས་གང་�འང་འཆར་ཞིང་། ཤར་ཚད་སེམས་�ི་རོལ་པར་
�ང་�ེ། དེ་ཡང་ཡིན་གང་ཡང་མ་ཡིན་ལ། �ང་�་ཚ�གས་�་�ང་བ་�ེ། �ང་སེམས་ཐམས་ཅད་�་ཡན་�ོགས་མེད་�་ཡེ་ནས་རང་�ོལ་བས་�་བ་དང་�ོལ་བ་ལས་འདས་པའི་རང་བཞིན་�་འདོད་པའོ། །�ག་པ་�ོ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-334
�ལ་�ོགས་འཛ�ན་ལས་འདས་པའི་སེམས་�ོགས་པ་ནི། རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ལ་�ོ་དང་�ལ་བས་དངོས་པོར་མ་�བ་ལ། དངོས་�ང་རང་ཤར་བས་�ོ་�ོག་རང་�ོལ་ཏེ། ཇི་�ར་�ང་ཡང་�ང་ངོ་བདེན་�ན་�་མ་�བ་
པས་ཡོད་མེད་མཐའ་�ོལ་ཆེན་པོའ་� རོལ་པར་འདོད་པའོ། །བ�ན་པ་སེམས་�ི་�ོགས་ཡིན་�་�་བའི་སེམས་�ོགས་པ་ནི། འདི་�ར་�ོད་བ�ད་�ང་�ིད་�་�ང་བ་འདི་དག་སེམས་�ི་རོལ་པ་ཡིན་པས་�་ཚ�གས་�་
�ང་ཡང་། སེམས་ཉིད་ངོ་བོ་མེད་པས་�་ཚ�གས་�་�ང་བའང་ངོ་བོ་མེད་པའི་�ིར། �ང་བ�གས་�ི་ཆོས་མ་�བ་པའི་འཐད་པའང་དེ་ཉིད་�་འདོད་ཅིང་། གང་ཤར་བ་སེམས་�ི་�མ་པ་འཛ�ན་�ེད་དང་། �ང་བ་ག�ང་
 ༄༅། །བར་�ང་བ་གཉིས་ཀའང་�ང་བ་ཐ་དད་�་�ང་ཡང་། ཡིན་གང་ཡང་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་ཉིད་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�་ད�ེར་མེད་པས། ཆོས་�་�ང་བ་སེམས་�ི་རོལ་པར་འདོད་པའོ། །དེའང་

�བ་མཐའ་
སེམས་�ི་རོལ་པ་ནི་སེམས་ལས་�ང་ཞིང་སེམས་ལ་�ང་། སེམས་ལས་ཤར་ཡང་། སེམས་ཉིད་ངོ་བོ་མེད་པའི་རོལ་པ་དང་གཅིག་ཐ་དད་�་འདོད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེའང་�ི་དོན་�་�ང་བ་�ི་རོལ་�ི་དོན་�་མ་�བ་
པར་བ�ན་པ་ཙམ་ཡིན་�ིས། ཐམས་ཅད་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ལས་བ�ང་མ་བ�ང་གིས། དག་མ་དག་འཁོར་འདས་�་ཤར་ཡང་། ཤར་ས་དང་ཤར་མཁན་ད�ིངས་�་དག་པ་ནི་འདིའི་�ད་པར་�ི་ཆོས་སོ། །དེ་�ར་ན་
བ�་ རེ་བ�ད།

16-335
སེམས་�ི་�ེ་ལ་�ོད་�ེད་�ི་�ད་�ཽ་ཀ་འ�མ་�ག་ཉི་�་�་གཉིས་ག�ངས་པ་�མས། �ོང་ག�མ་�་བ�ས་པ་ནི། ཆོས་ཉིད་ལ་བ�ོད་�་མེད་པའི་�ོང་དང་། �་བ་ལ་མིན་པ་མེད་པའི་�ོང་དང་། �ོད་པ་ལ་ཡིན་པ་མེད་
པའི་�ོང་�ེ། བམ་པོ་�ོང་�ག་�ག་དང་�མ་བ�ར་གནས་པ་ཉིད། གནས་པ་གཞི་ཐོག་�་འབེབས་པའི་འ�ོང་དང་། �ང་བ་རང་སར་�ོལ་བའི་འ�ོང་དང་། ངོ་མཉམ་ཐ་དད་མེད་པའི་འ�ོང་དང་ག�མ་�་བ�་�ེ།
ཆོས་ཉིད་ལ་འ�གས་པ་མེད་པའི་གཟེར་�་�་བ�། �ལ་སེམས་ལ་�་བའི་གནས་�་བ�་དང་བ�་གཅིག །�ང་སེམས་གཅིག་ཅར་�་ཤན་འ�ེད་པའི་གནད་�ི་�ག་གཉིས། �་བ་ཐོད་�ལ་�་ལ་བ�་བ་�ི་�ག་�།
མཛ�ད།
 �ོམ་ཡོད་�ོག་པ་གཅོད་པའི་གནད་�ོང་�ག་གཅིག་�་ད�ེ་བ་�མས་མིང་ཐོགས་�ི་�ད་�ོང་དང་ག�མ་�་བ�གས་པ་ཡང་། སེམས་�ི་�ོགས་འཛ�ན་པ། སེམས་�ི་གནད་འཛ�ན་པ། སེམས་�ི་གདེང་འཛ�ན་པ་དང་
ག�མ་�་བ�གས་པ་ཡིན་ནོ། །གཉིས་པ་�ོང་གི་�ེའི་ངོ་བོ་ནི་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་དང་དེའི་ངང་ལས་ཤར་བའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཡེ་�ོལ་རང་དག་ཆེན་པོ་�ེ། ཡོད་�་ཚ�གས་�་རང་ཤར་ཡང་། མེད་འ�ས་�་ཡེ་དག་�་ཡེ་
�ོལ་བས། སེམས་དང་སེམས་�ང་གི་རོལ་པ་ཙམ་ཡང་བཞག་�་མེད་དོ། །ཡིན་མིན་�ོགས་�ལ་ཆེན་པོའ་� རིག་པ་ལ། �ང་�་�ག །ཤར་�་�ག །མི་�ང་�་�ག །དག་པའམ་མ་དག་པ་ལ་སོགས་གང་�ར་བ�གས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-336
�ང་། རང་ངོ་�ང་�ས་ཉིད་ནས། ཡོད་མེད་ཡིན་མིན་ལས་འདས་པ། ཡེ་�ོལ་�ོགས་འ�མས་ཆེན་པོ་�ེ། �ོག་པ་ཨ་འཐས་�་བ�གས་པའི་�བ་མཐའ་�་ཚ�གས་�་གཞལ་བ་རང་�ོང་འ�ལ་པར་གཏན་ལ་ཕབ་ནས།
�ང་ཤར་གང་གི་�ས་ནས་�ོགས་ཡན་ནམ་མཁའ་འ�་བར་�མ་གདལ་�ན་མཉམ་ཆེན་པོར་འདོད་པའོ། །འདི་ལ་ད�ེ་ན་བཞི་�ེ། �ོང་ནག་པོ་�་མེད་�་�་བ། �ོང་�་བོ་�་ཚ�གས་�་�་བ། �ོང་དཀར་པོ་སེམས་�་
�་བ། �ོང་རབ་འ�མས་�་འ�ས་ལ་བ�་བའོ། །དང་པོ་�ོང་ནག་པོའ་� ངོ་བོ་ནི་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་འ�ར་མེད་རང་�ོགས་�་�་�ེན་ལས་འདས་ཏེ་�ོགས་ཆར་མེད་པས་ཆོས་ཅན་དང་ཆོས་ཉིད་ལ་མི་�ོས་པའོ། །ད�ེ་
 ༄༅། །ན་མཛད་པ་�ོང་ནག་གི་�ེ། �གས་�ེ་�ོང་ནག་གི་�ེ། �ལ་པ་�ོང་ནག་གི་�ེ་དང་ག�མ་ལས། དང་པོ་ནི་རང་�ང་ཡེ་ཤེས་�ི་ད�ིངས་ལས། ཤར་�་ཚ�གས་�་�ན་པ་�ར་ཤར་བ་ནས། �ང་ངོ་

�བ་མཐའ་
རིས་མེད་�་�ང་བ་�མས་རང་�ོང་པས་�་�ེན་རང་མཚན་�་མ་�བ་ཅིང་། �ང་བ་ནས་�ོལ་བས་འཁོར་འདས་མིང་མེད་�་�བ་�བ་�ེ། ཡིན་མིན་�ོགས་མཉམ་�ི་གཏན་ཚ�གས་�ིས་�ོགས་པ་ཆེན་པོ་�་མཐའ་དང་
�ལ་བའི་�་བར་བ�བ་པའོ། །གཉིས་པ་ནི་ཤར་བ་ཡེ་ཤེས་ཡིན་པས་མ�ེན་པ་གཞན་ལ་མི་�ོས་ལ། �ོལ་བ་སེམས་ཉིད་ཡིན་པས་�་�ེན་ལ་བ�་བ་�ེ། ཤར་�ོལ་གཉིས་མེད་�་གནས་པས་འ�ས་�་ཡེ་�ོལ་�་
བ�་ རེ་ད�།

16-337
གནས་པ་ཉིད། མ�ན་�ང་རང་དག་གི་གཏན་ཚ�གས་�ིས་�ོགས་པ་ཆེན་པོ་�ང་བ་ནས་ཡེ་�ོལ་�་འདོད་པའོ། །ག�མ་པ་ནི་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་རོལ་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་�ང་�ས་ནས་ཡིན་མིན་�ོགས་
གཏད་དང་�ལ་བས་རང་གཞན་གཉིས་བཅས་�་མ་�བ། �་མེད་ཡེ་དག་�་གནས་པས་�ས་བཅོས་�ོས་པ་མེད་དེ་ཡེ་�ོལ་�་�ོགས་མཉམ་�ི་ཡེ་�ས་བཏབ་པས། རང་དག་མི་གནས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཆེན་པོར་ཡེ་ནས་
�ོལ་བས་�ོས་གཞི་ཟད་པའོ། །དེའང་འ�ལ་སེམས་ལ་བ�་བའི་གཏན་ཚ�གས་�ིས། བ�གས་པ་རང་སར་�ོལ་བར་འདོད་པའོ། །གཉིས་པ་�ོང་�་བོའ་� ངོ་བོ་ནི་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�ི་རོལ་པར་�ང་བ་�མས། ཡིན་
མཛ�ད།
 �་ཚ�གས་རང་ཤར་�་�ང་བ་ཆོས་ཉིད་�ི་རོལ་བ་ལ། མིན་�ོགས་མེད་�ན་�བ་�་ཤར་བ་རོལ་པ་དགག་�བ་ལས་འདས་པར་འདོད་དོ། །དེ་ལ་ད�ེ་ན་ཡོད་�་སེམས་�ེ་དང་མ�ན་པའི་�ོང་�་བོ་དང་། མེད་�་རང་
གནས་དང་མ�ན་པའི་�ོང་�་བོ་དང་། ཡོད་མེད་མན་ངག་དང་མ�ན་པར་�་བའི་�ོང་�་བོ་དང་ག�མ་ལས། དང་པོ་ནི་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ལ། གནས་�ོལ་གང་�འང་མ་�ེས་བས་ངོ་བོ་རང་དགདགག་�བ་གཉིས་
བཅས་�་མ་�བ་པས་རང་བཞིན་འོད་གསལ། མཚན་ཉིད་གཉིས་�་མེད་པས་ཤར་�ོལ་སེམས་ཉིད་�་འ�ས་པར་འདོད་དོ། །དེའང་རོལ་པ་འགག་མེད་�་ཤར་བས་�ང་སེམས་གཉིས་མེད་�་�ོལ་བ་�ེ། �ོ་�ལ་ངོ་བོ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-338
ཉིད་�ི་གཏན་ཚ�གས་�ིས་�ང་བ�གས་འཁོར་འདས་�ི་ཆོས་�མས་རང་ས་ནས་ཡེ་�ོལ་�་གནས་པ་ཞེས་�འོ། །གཉིས་པ་ནི་ངོ་བོ་མཐོང་�ང་རང་ས་ནས་�ོལ་བས་ཡོད་ཆོས་ཉིད་�་ཚ�གས་�་ཤར་བ་ལ། མེད་�ང་བ་
རང་ས་ནས་�ོལ་བས་ལས་དང་�མ་�ིན་ལས་འདས་པ་�ེ། འ�་བ་�ོང་ཡལ་�ི་གཏན་ཚ�གས་�ིས་མེད་�ང་རང་དག་�་བ�བ་པའོ། །ག�མ་པ་ནི་ངོ་བོ་ཡེ་�ོང་�་གནས་པས་ཡེ་དག་�་འ�ས་ལ་མི་�ོས། �ེན་�ང་
འ�ས་�ས་�་�ང་བ་�ང་སར་�ོང་བས་འཁོར་འདས་�ོགས་ཡན་�་�ོལ། �ང་བ�གས་ཡེ་�ོང་�་ཤར་བ་རང་�ང་གཞི་ལས་མ་གཡོས་པའི་གཏན་ཚ�གས་�་ཤར་བས། བ�ོད་མེད་�ོ་འདས་�་ཡེ་ནས་འ�ག་པའི་
 ༄༅། །�ིར་བ�ར་མེད་གོམས་པ་མེད་པའི་གནད། གནས་འ�་གཉིས་མེད་�་�ོལ་བས་སེམས་ཉིད་འཕོ་འ�ར་མེད་པའི་གནད། �ས་ཆོས་�ོ་�ར་�་ཤར་བས་འ�ས་�ས་ཡིད་ད�ོད་�ི་�་�ོམ་�ི་ངོ་

�བ་མཐའ་
བོ་ཡེ་�ོལ་མི་�ོག་པའི་གནད་དེ། གནད་ག�མ་�ིས་འཁོར་འདས་�ོལ་�བ་མེད་པར་ལ་�ོ་བ་ཡིན་ནོ། །ག�མ་པ་�ོང་དཀར་པོ་སེམས་�་�་བའི་ངོ་བོ་རང་�ང་རིག་པའི་ངང་ལ་�ི་�ང་ནང་རིག་པར་ཤར་བ་�མས་
སེམས་�ི་རོལ་བ་�ེ། �ང་�ེན་རང་�ོལ་བས་�ར་མེད་�་ནས་དག་�ེ་གནས་�གས་ལ་བ�བ་�་མེད་པའོ། །ད�ེ་ན་བ�ོད་མེད་རང་ཤར་ཆེན་པོའ་� �ོང་དཀར་པོ་དང་། �་�ོམ་གཉིས་�་མེད་པའི་�ོང་དཀར་པོ་
བ�་ བ�ན་�།

16-339
གཉིས་ལས། དང་པོའ་� ངོ་བོ་མཐོང་�ེད་ཅེར་�ོལ་ལ། མཐོང་བ་རང་དག་པས་�ལ་སེམས་གཉིས་མེད་�་འདོད་དེ། ད�ེ་ན་�་མཚ�འི་�ོང་དང་ནམ་མཁའི་�ོང་གཉིས་ལས། �་མཚ�འི་�ོང་ནི་ངོ་བོ་ཡེ་�ོལ་�ི་�ེང་�་
གནད་�ར་མེད་�་མཐོང་བས་�ན་བསམ་རང་�ོལ་�་ཤེས་པ་ནི་ཡེ་�ོལ་ཡོངས་�ོལ་�་ཤར་བས་གཉིས་མེད་�ོ་འདས་�་ཐག་ཆོད་པའོ། །ད�ེ་ན་�་མཚ�འི་�ོང་ཆེ་�ང་གཉིས་ལས། ཆེ་བ་ནི་སེམས་རང་�ང་�ོང་པ་ཡེ་
ནས་�ོལ་བས་སེམས་ཉིད་�ོང་པ་ལ་�ོས་པ་དག་�ེ། �ང་སེམས་རང་དག་གི་ངོ་བོར་ཆོས་ཉིད་ཡེ་འདས་ཆེན་པོར་ཐམས་ཅད་�ོགས་གཅིག་པས། �ེ་འགག་གནས་པས་�ོང་ལ། �ོང་པས་གང་�འང་མ་�བ་པར་
མཛ�ད།
 འདོད་ཅིང་། �ོང་�ང་བས་�ེན་གཞི་ངོ་བོ་མེད་པས་སེམས་ལ་�ི་མ་མེད་ལ། �ེན་ཆོས་�ན་ལ་�བ་�ང་རང་གསལ་འཕོ་འ�ར་མེད་པས་འཁོར་�ེན་རང་དག་�ེ། འཁོར་བ་ག�ལ་བ�ོག་ཆེན་པོར་འདོད་དོ། །ནམ་
མཁའི་�ོང་གི་ངོ་བོ་སེམས་ཉིད་བཅོས་�་མེད་པས་དེའི་ངང་ལས་ཤར་བའི་སེམས་རང་�ོལ་བའོ། །ད�ེ་ན་ཉི་�འི་�ོང་དང་། རིན་པོ་ཆེའི་�ོང་དཀར་པོ་གཉིས་སོ། །ཉི་�འི་�ོང་གི་ངོ་བོ་�མ་དག་�ོང་པ་རང་བཞིན་�ེ་
མེད་ཡེ་�ོལ་ལོ། །རིན་པོ་ཆེའི་�ོང་གི་ངོ་བོ་ཡེ་ནས་ཡོན་ཏན་རང་�ོགས་�་ཤར་བས་�ོལ་�བ་འབད་བཅས་�ི་�་འ�ས་རང་དག །སེམས་ལ་�་བ་མེད་པས་ཆོས་ཉིད་�ན་�བ་�་འདོད་པའོ། །བཞི་པ་�ོང་རབ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-340
འ�མས་�་འ�ས་ལ་བ�་བའི་ངོ་བོ་ནི་རང་�ང་ཡེ་ཤེས་�ི་ངང་ལས་ཤར་བའི་ཆོས་�མས་ནི། �ང་བར་སེམས་�ིས་ཤེས་ལ། མི་�ང་བར་གནས་�གས་�ིས་ཤེས་པར་འདོད་དོ། །དེ་ལ་ད�ེ་ན་བཞི་�ེ། �་བ་དང་�ལ་
བ་�ིའི་རབ་འ�མས། �བ་མཐའ་རང་ག�ང་�་�་བ་ནང་གི་རབ་འ�མས། གེགས་བསལ་བ་གསང་བའི་རབ་འ�མས། གནད་བ�ོལ་བ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་�ི་རབ་འ�མས་སོ། །དང་པོའ་� ངོ་བོ་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ལ་�་
མེད་པས་�ོག་པ་མེད་པའི་གནད། �ེན་མེད་པས་�་ཚ�གས་�་�ང་བས་མི་གནོད་པའི་གནད། �་�ེན་གཉིས་ཀ་མེད་པས་འཁོར་འདས་གང་�འང་མ་�བ་པའི་གནད་དང་ག�མ་�ིས་�ང་�ང་�་�ོལ་ལས་འདས་པར་
 ༄༅། །འདོད་དོ། །དེའང་སེམས་�ི་ངོ་བོ་ལ་�ར་མེད་པས་�ས་པའི་ཆོས་�ིས་སངས་མི་�་བའི་གནད། སེམས་ལ་�་མཚན་མེད་པས་གཅིག་དང་ཐ་དད་ལས་འདས་པར་ཡེ་ནས་ཤར་བའོ། །གཉིས་པའི་

�བ་མཐའ་
ངོ་བོ་ནི་ཐེག་པ་བ�ད་ལ་རང་�ང་ཡེ་ཤེས་མི་�ོས་པས་རིམ་�ོལ་�ོར་གོལ་ཞིང་�་འ�ས་འཁོར་བའི་གཟེབ་ལས་མ་འདས་པར་གསལ་ཏེ། གཤིས་�ར་མེད་�ོགས་འ�མས་ལ། �་ཚ�གས་�་�ང་ཡང་གནས་�གས་
གཅིག་�་�ོལ་བས། རང་�ང་�ོལ་�བ་ལས་འདས་པ་ཞེས་�འོ། །དཔེར་ན་ཤིང་�་ཚ�གས་�ི་�ིབ་མ་�་ཚ�གས་མེད་པའམ། ཤིང་�་ཚ�གས་�ིས་མེ་གཅིག་བ�ེད་པ་�་�འོ། །དེའང་གནས་�གས་ཡེ་�ོགས་�ི་�ོགས་
བ�་ དོན་གཅིག

16-341
པ་ཆེན་པོ། �་ཚ�གས་�ོགས་མེད་�ན་�བ་�་ཤར་ཡང་། ཡེ་ནས་ཡེ་�ོལ་ཅོག་གཞག་གི་དགོངས་པ་�ེ། �་ཆད་དང་�ོགས་�ང་མེད་པའི་རང་བཞིན་�་འདོད་དོ། །ག�མ་པའི་ངོ་བོ་ནི་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ལ་�ང་སེམས་
གང་ཡང་ཡོད་མ་�ོང་བ་ལ། �ོགས་འཛ�ན་�ི་�ོས་�ང་བ་སེམས་�་གོལ་བའི་གེགས་རང་ངོ་ཡེ་དག་�་བསལ་བས། �ང་སེམས་མ་�ངས་རང་�ོལ་ཆེན་པོར་�ོགས་ཏེ་གཉིས་མེད་མཁའ་མཉམ་གཅིག་�་�བ་�བ།
འ�་བ་�ོའ་� གེགས་�ན་བསམ་རང་ངོ་ནས་དག་པ་ཅེར་མཐོང་�་བསལ་བས་འ�ོ་འ�་ཆོས་ཉིད་�་ཤར་ཏེ་འ�་བ་�ོང་དག་ཆེན་པོར་�བ་�བ། �ལ་�་ཚ�གས་�་�ང་བ་ཕར་ཆད། �ོ་དེར་འཛ�ན་�་རིག་པ་�ར་ཆད།
མཛ�ད།
 གཅིག་ལ་གཅིག་མ་རེག་མ་འ�ེལ་བའི་ཆོས་ཉིད་�་ཡེ་ནས་ཡོད་པ་ལ། ངོ་མ་ཤེས་པས་གཉིས་བཅས་ག�ང་འཛ�ན་�་ཞེན་པ་རང་དག་ཅོག་གཞག་ཆེན་པོར་�བ་�བ་བོ། །དེའང་�་བ་ལ་ཡིན་པ་མེད་པས་ཚ�ག་དང་ཐ་
�ད་ལས་འདས། བ�ོམ་པ་ལ་མིན་པ་མེད་པས་�ང་དོར་དང་དགག་�བ་མེད། �ོད་པ་ལ་ཡིན་མིན་མེད་པས་�ས་ཆོས་ཆོས་ཉིད་�་�ོལ། འ�ས་�་ལ་�ང་ཐོབ་མེད་པས་རང་གཞག་�ོས་པ་དང་�ལ་བར་འདོད་དོ། །
བཞི་པའི་ངོ་བོ་ནི་འཁོར་འདས་�ི་ཆོས་�མས་�ང་ཤེས་�་དང་ཡེ་ཤེས་�་ཤར་བས་འཁོར་འདས་གང་�འང་མ་�ེ་བའི་ཆོས་ཉིད་ཆེན་པོར་ད་�འི་�ས་ནས་�ི་བ�ན་མེད་པར་�ལ་སེམས་གང་�ང་དེ་ཀར་འདོད་ལ། དེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-342
ལའང་ཡིན་ཐོག་ངོས་ཟིན་པ་དེར་ཅེར་རེ་�ན་ནེར་ཡེང་མེད་ཆེན་པོར་�ོད་པས། མི་འ�ར་�ན་�བ་ཆེན་པོའ་� གཟེར་ག�ང་འཛ�ན་གཉིས་�ི་བར་�་ཐེབས་པ་ཞེས་�་�ེ། འཁོར་བ་འ�ལ་པར་�ང་བ་མ་བ�ར་མ་�ངས་
པར་ཆོས་ཉིད་�་�ོལ་མེད་པར་�ན་�་བཟང་པོའ་� དགོངས་པར་ལ་�ོ་�ེ། རང་ངོ་ཅེར་མཐོང་གི་གནད་�ན་སེམས་རང་སར་གཞག་པས་�ོས་པའི་བསམ་པ་ཁོང་དག་གི་ངོ་བོ་�ི་ནང་�ལ་མེད་�་�ོལ་ནས་�ེན་མེད་
ཡོངས་�ོལ་ཆེན་པོར་སངས་�་བ་ཞེས་�་�ེ། �ན་བསམ་ཚ�ལ་�ོ་མེད་པས་�ོ་ལས་འདས་པ། གང་�ང་�ེན་མེད་�་ཤར་བས་�ལ་ལས་འདས་པ། གང་ཤར་དེ་ཉིད་�་ཞིག་པས་�ང་གཉེན་ལས་འདས་པ། �ང་
 ༄༅། །བ�གས་རོ་མཉམ་�་ཤར་བས་�་�ོལ་�་འ�ས་ལས་འདས་པ་ཞེས་�འོ། །དེ་དག་�ང་བ�་ན་རོལ་པ་�ན་ཆོས་ཉིད་�་�ལ་�ི་�ོང་བཞིར་འ�ས་པ་ལས། རོལ་པའི་�ོང་ནི་ཡིན་�ོགས་མེད་�ི་

�བ་མཐའ་
རོལ་པ་འགག་མེད་�་ཤར་བའི་ངང་ནས་འཁོར་འདས་མི་གཡོ་འཕོ་འ�ར་མེད་ལ། མིན་ངོས་མེད་�ི་རོལ་བ་མཐར་འཛ�ན་�་མ་�བ་པས། �ོགས་ཡན་ནམ་མཁའ་དང་འ�་བའི་དགོངས་པར་ཤེས་པར་�འོ། །�ན་�ི་
�ོང་ནི་�ང་བ་སེམས་�ི་�ན་�་ཡེ་ཤར། སེམས་ཉིད་རང་�ང་གི་�ན་�་ཡེ་ཤར། རང་�ང་བཅོས་བ�ད་མེད་པའི་�ན་�་ཡེ་ཤར་ཏེ། �ེ་མེད་�ི་ངང་ལས་འགག་མེད་�་ཤར་བས་�ང་སེམས་མི་དགག་མི་བ�བ། རང་
བ�་ དོན་གཉིས།

16-343
འ�ོས་རང་གཞག་རང་གསལ་ཆེན་པོའ་� དགོངས་པར་ཤེས་པར་�འོ། །ཆོས་ཉིད་�ི་�ོང་ནི་ཐམས་ཅད་གང་ནས་�ང་མ་འོངས། གང་�་ཡང་མི་གནས། གར་ཡང་མི་འགག་པ་ཆོས་ཉིད་�ི་ངང་ལས། ཆོས་ཉིད་�ི་�ང་
བའམ་རོལ་པའམ་�ལ་�་ཚ�གས་�་�ང་བ་མཚར་ཆེ། འ�ང་བཞིའི་འཕོ་འ�ར་ནམ་མཁའི་ད�ིངས་སམ་ངང་ལས་མ་གཡོས་པ་�ར། ཆོས་ཉིད་ཡེ་�ོང་ཡེ་�ོལ། ཡེ་གཞག་ཆེན་པོའ་� ངང་�། �ོ་འ�ང་འ�ག་རེ་དོགས་
དང་�ལ་བར་�མ་གདལ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་འདོད་དོ། །�་བ་དང་�ལ་བའི་�ོང་ནི་ཆོས་གང་ལའང་ཆེད་�་འབད་�ོལ་�ིས་�ང་དོར་མི་དགོས་ཏེ། མ་�ས་ཡེ་ཟིན། མ་�ོལ་ཡེ་�ོལ། མ་�ངས་ཡེ་དག །མ་བ�བས་ཡེ་
མཛ�ད།
 �བ་�་འ�ག་པས། ནམ་མཁའ་འཕོ་འ�ར་དང་བཅོས་བ�ད་མེད་པ་�ར་ཤེས་པར་�འོ་ཞེས་འདོད་དོ། །དེ་�ར་�ོང་གི་�ེ་�མས་བ�ས་ན་ད�ར་འ�ས་ཏེ། �་བ་ལ་འཕོ་འ�ར་མེད་པའི་�ོང་། �ོམ་པ་ལ་ཡིན་མིན་
མེད་པའི་�ོང་། འ�ས་�་ལ་རེ་དོགས་མེད་པའི་�ོང་། ངོ་བོ་ལ་�བ་བསལ་མེད་པའི་�ོང་། རང་བཞིན་ལ་མ་འགགས་རོལ་པའི་�ོང་། མཚན་ཉིད་ལ་�ང་སེམས་�ོལ་བའི་�ོང་། ད�ིངས་ལ་འཕོ་འ�ར་མེད་པའི་�ོང་།
རོལ་པ་འགག་མེད་རང་ཤར་�ི་�ོང་། �ན་མཉམ་ཡེ་�ོལ་ཅོག་གཞག་གི་�ོང་ངོ་། །དེ་དག་�ང་བ�་ན་ག�མ་�་འ�ས་ཏེ། �ན་�བ་ཡངས་པ་ཆེན་པོའ་� �ོང་། རང་གསལ་�་�ོལ་མེད་པའི་�ོང་། མ་�ས་ཡེ་ནས་�བ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-344
པའི་�ོང་ངོ་། །དེ་དག་གི་�ལ་�ས་པར་�ོན་པའི་�ད་�ོང་�ག་ག�མ་�ི་མཚན་�ིས་བ�ས་པ་�མས་ལ། ལེ�་�ི་�ག་གཅིག་དང་ཆིག་�ོང་། �ཽ་ཀ་འ�མ་�ག་�ག་�་�་བཞི་ཡོད་པ་�མས། ལ་བ�་བ་�ི་�ག་བ�ད་
�་འ�ས་ལ། དེའང་ཤན་འ�ེད་པ་�ི་�ག་གཉིས་�་འ�ས། དེའང་གེགས་ད�་བ�ར་འ�ས་ཏེ། གནད་�ོང་�ག་གཉིས། གཟེར་�་�་བ�་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་�ས་�ོལ། གཞག་�ོལ། ཅེར་�ོལ་�ི་འ�ོངས་
ག�མ་�་འ�ས་པའོ། །དོན་ག�མ་པ་མན་ངག་གི་�ེ་ལ་ག�མ་�ེ། �ད་པར། ངོ་བོ། ད�ེ་བའོ། །དང་པོ་ནི་སེམས་�ོང་གཉིས་ལས། ཆེས་�ད་པར་�་འཕགས་ཏེ། བཀོད་པ་ཆེན་པོ་ལས། �ེ་�ོ་�ེ་འཛ�ན་པ། དེ་�ར་
 ༄༅། །གཏན་ལ་མ་ཕབ་ན། །ཡིད་ད�ོད་འཛ�ན་པ་�མས་དང་ནི། །�ད་པར་ཅི་ཡང་མེད་པར་འ�ར། །དེ་�ིར་ངེས་གསང་�ིང་པོ་འདི། །�ན་པ་ལས་ནི་མར་མེའམ། །བ་�ང་�མས་ལས་�ང་ཆེན་ནམ། །

�བ་མཐའ་
གཅན་གཟན་�མས་ལས་སེང་གེའམ། །�ང་ཐང་�མས་ལས་�་པ་བཞིན། །�ན་�ི་ནང་ནས་�ད་པར་འཕགས། །ཞེས་པས། སེམས་�ེ་སེམས་ཡིན་པ་ལ་ལ་ལས་ཡིད་ད�ོད་འཛ�ན་ལ། �ོང་�ེ་ཆོས་ཉིད་ལ་འཛ�ན་པས་
ཡིད་ད�ོད་�་སོང་བ་ལས། མན་ངག་གི་�ེ་ནི་གནས་�གས་རང་གསལ་�་�ེད་པས་འཕགས་སོ། །གཉིས་པ་ངོ་བོ་ནི་ཡིན་�མ་ཡིད་ད�ོད་�་མ་�ས་པར་གནད་ཐོག་�་ཕེབས་པས་མེ་བཙའ་�་�འོ། །ད�ེ་ན་ག�མ་�ེ།
བ�་ དོན་ག�མ།

16-345
ཁ་འཐོར། ཁ་གཏམ། �ད་རང་ག�ང་�་ག�ངས་པའོ། །དང་པོ་ངོ་བོ་ནི་�ོ་འདས་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་གནད་ལ་བ�ེན་ནས་�ད་ཅིག་ལ་འཆར་བའོ། །ད�ེ་ན་གཉིས་ལས། བཞག་པ་ལམ་�ི་མཐའ་གཅོད་པའི་མན་ངག་
ནི་གཞིའི་�ད་�ོས་གཞི་ཚ�ག་ཙམ་�འང་མ་�བ་པས་མིང་ཚ�ག་ལས་འདས་ཏེ་ཡི་གེ་མེད། ལམ་�ི་�ད་དེ་�ར་རང་ངོ་�ོས་�ལ་ལམ་�་ཤར་བ་ན་�་�ོལ་མེད་པས་འ�ས་�་རང་ས་ཟིན་པ་�ར་ཆོས་ཉིད་ལ་འཕོ་འ�ར་
མེད་པའོ། །དེའང་�་�ེད་�་�ེན་མེད་པའི་གཏན་ཚ�གས་�ིས་འཁོར་བ་དོང་�གས་�ང་འདས་རང་ས་ན་�ོལ་བར་འདོད་དོ། །�ོལ་བ་�ོབས་དག་པས་ལམ་མངོན་�་�ར་བའི་མན་ངག་ནི། ཆོས་ཉིད་གནས་པའི་ཆ་
མཛ�ད།
 ནས་སེམས་ལ་འ�ར་བ་མེད་པས་གཞི་�ས་ཏེ། �་ག�མ་ལམ་ལ་�ང་བའི་�ས་ན་མ་�ོལ་བ་གང་ཡང་མེད་ལ། འ�ས་�་གནད་ལ་ཕེབས་པའི་�ས་ན་ཆོས་ཉིད་མ་དང་�ད་པར་འདོད་པའོ། །གཉིས་པ་ཁ་གཏམ་�ི་
�ལ་�་ག�ངས་པའི་ངོ་བོ་�ོ་�ལ་མ་འ�ལ་པ། རང་བཞིན་�མ་�ོག་�ངས་ཟད་པ། མཚན་ཉིད་གཉིས་མེད་ངོས་ག�ང་དང་�ལ་བའོ། །ད�ེ་ན་གཉིས་ལས། �ེང་བ་ཡེངས་ལ་བོར་བའི་ཁ་གཏམ་ནི་�་གནད་�ིས་�ང་།
�ང་གི་གནད་�ིས་སེམས་རང་ཞིར་ཐིམ་པས་ཡེ་ཤེས་གསལ་ལ་དོན་དེ། �ོ་ག�མ་འ�ེལ་ཐག་ཆོད་ནས། འ�་བ་རང་སར་�ོལ་ཏེ་སངས་�ས་དང་སེམས་ཅན་�ེང་བ་ཆད་པའི་མན་ངག་གོ །ཁར་ཕོག་�ས་མེད་པའི་ཁ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-346
གཏམ་ནི་ད�ིངས་�་ཆེ་བའི་ངོས་ནས་གང་ཡང་མ་ཤོང་བ་མེད་པས་འཁོར་འདས་�ི་�བ་བ�ི་བ་དང་། ཆོས་ད�ིངས་�ོང་པ་ལ་ངོས་ག�ང་མེད་པས་ངོ་བོ་འ�ར་བ�ི་བ་དང་། ད�ིངས་ལ་�་�ོལ་མེད་པས་རང་�ང་གི་
ཡེ་ཤེས་ངོས་ག�ང་བའོ། །ག�མ་པ་�ད་རང་ག�ང་�་ག�ངས་པའི་མན་ངག་གི་ངོ་བོ་བཀའ་ཐམས་ཅད་�ི་�ང་སར་�ར་པ། རང་བཞིན་འཁོར་འདས་དང་�ལ་བས་�ང་�ང་�་�ོལ་མེད་པ། ཆོས་ཉིད་�་ཚ�ག་དང་
�ལ་བས་�ོང་ཉིད་�ོད་གཞི་དང་�ལ་བའོ། །ད�ེ་ན་བཞི་�ེ། �་བ་དགོངས་�ིལ་བ། གཏར་ག་གེགས་སེལ་བ། གབ་པ་མངོན་�་�ང་བ། བཤད་པ་རང་གསལ་�ི་�ལ་�་བཀའ་�ལ་བའོ། །དང་པོའ་� ངོ་བོ་�ོས་མེད་
 ༄༅། །གཞི་ལ་�བ་པས་ལས་ལ་བཟང་ངན་མེད་དེ་ཁམས་ག�མ་ཡོངས་�ོལ་�་ཤར། རང་བཞིན་�ོང་གསལ་�་གནས་པས་དགེ་�ིག་ཕན་གནོད་དང་�ལ་ཏེ་སངས་�ས་དང་སེམས་ཅན་མེད། མིང་

�བ་མཐའ་
ཚ�ག་ཡི་གེ་མེད་པས་ཐེག་པ་�་ཚ�གས་�ི་ཆོས་�ིས་སངས་མི་�་བས་དབང་པོ་ཅིག་ཅར་�ོལ་བར་བ�ན་ཏོ། །ད�ེ་ན་གཉིས་ལས། �ང་བ�གས་�་བར་འདོད་པ་�ར་མེད་པ་ནི་ངོ་བོ་ལ་ཆོས་མེད་པས་སངས་�ས་མིང་
�འང་མེད། རང་བཞིན་�ལ་�་ཤར་བས་འཁོར་བ་སོ་སོར་�ང་། མཚན་ཉིད་གཅིག་�་མ་ངེས་པས་�་�ོམ་ལ་ཚད་མེད་པའོ། །སེམས་�ོག་�་བར་�ིལ་བའི་ངོ་བོ་�ེ་མེད་�་དག་པས་ཉོན་མོངས་རང་སར་�ོལ། རང་
བ�་ དོན་བཞི།

16-347
བཞིན་འགག་མེད་�་ཤར་བས་�ང་�ང་དགག་�བ་མེད། མཚན་ཉིད་ཡེ་�ོལ་�་ཤར་བས་འཁོར་འདས་�ི་ལམ་ཟད་པའོ། །གཉིས་པ་གཏར་ག་གེགས་སེལ་�ི་�ལ་�་བཀའ་�ལ་པའི་ངོ་བོ་ཆོས་ཉིད་�ི་གཤིས་བ�ན་
པས་འཁོར་འདས་�ི་མཚམས་�ེད། རང་བཞིན་འ�གས་ས་མེད་པས་�ོ་མ་�འི་�ེབས་མེད། མཚན་ཉིད་གཞི་དག་པས་འ�ལ་པ་རང་ཐོག་�་བསལ་པའོ། །ད�ེ་ན་དངོས་པོ་འ�ག་�ལ་�ི་གེགས་བསལ་བ་དང་། �་
�ོམ་�ོད་ཚད་�ི་གེགས་བསལ་པའོ། །དང་པོ་ནི་ངོ་བོ་བཅོས་�་མེད་པས་ཅིར་�ང་སེམས་ཡིན་�་�ོལ། རང་བཞིན་�་འ�ས་མེད་པས་ཁམས་ག�མ་མིང་མེད་�་�ོངས། མཚན་ཉིད་གོམས་མ་དགོས་པས་ཤེས་�་
མཛ�ད།
 གཞན་ལ་མི་�ོས་པའོ། །གཉིས་པ་ནི་�་བའི་�ོད་འཁོར་འདས་གཉིས་རོ་མཉམ་�་འ�ེས་པ་�ེ། དེའང་�་བ་གཡོ་བའི་�ས་འཁོར་བའི་ཆོས་ཉིད་ངོས་ཟིན་པ་འ�ེ་�ན་ངོས་ཟིན་པ་�་�འོ། །�་བ་ཐོབ་པའི་�ས་�ས་
ངག་ལ་�ོད་ཐོབ་པ་�ེ་མེ་འབར་བ་ལ་ཤིང་བ�ན་པ་�་�འོ། །�་བ་བ�ན་པའི་�ས་འཁོར་འདས་�ི་ཤན་�ེད་པ་�ེ་དམག་མི་ག�ལ་ལས་�ལ་བ་�་�འོ། །�ོམ་པ་གཡོ་བའི་�ས་�ང་སེམས་ལ་�ན་�ད་པ་�ག་པོའ་�
མཛ�ད་ཁང་�་�ིན་པ་�་�འོ། །�ོམ་པ་ཐོབ་པའི་�ས་སེམས་ལམ་�་�ད་པ་�ང་པོ་ཆེ་�ེས་ན་ཉལ་བ་�་�འོ། །�ོམ་པ་བ�ན་པའི་�ས་རིག་པ་�ོབས་�ེད་པ་�ལ་རིགས་�ི་བོ་ནས་དབང་བ�ར་པ་�་�འོ། །�ོད་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-348
གཡོ་བའི་�ས་ཤེས་པའི་གཏད་འཛ�ན་ཡལ་བ་�ོན་པ་�ོག་ལངས་པ་�་�འོ། །�ོད་པ་ཐོབ་པའི་�ས་འ�ལ་�ང་ཟིལ་�ིས་ནོན་པ་�ང་ནམ་མཁར་�ིང་བ་�་�འོ། །�ོད་པ་བ�ན་པའི་�ས་�་�་ག�མ་�ི་�ོད་ཚད་ཟིན་
པ་�མ་ཟེའི་�་མོ་ལས་ཟིན་པ་�་�འོ། །དེའང་�ོད་པས་�ང་བའི་གེགས་བསལ་བས་�ང་�ེན་�ོགས་�་ཤར་ཏེ་ཆོས་ཉིད་ལས་འ�ོ་ས་མེད། �ོམ་པས་འ�་བའི་གེགས་བསལ་བས་�ན་བསམ་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལས་འ�ོ་
ས་མེད། �་བས་ཆོས་ཉིད་�ི་གེགས་བསལ་བས་ཆོས་ལ་མ་བ�ེན་ཡང་སངས་�ས་ལས་འ�ོ་ས་མེད་པའོ། །ག�མ་པ་གབ་པ་མངོན་�ང་གི་�ལ་�་བཀའ་�ལ་བའི་ངོ་བོ་ཐོབ་�་མེད་པས་གང་ལའང་གདེང་མི་འཆའ།
 ༄༅། །རང་བཞིན་ལ་�ོགས་རིས་མེད་པས་རེ་དོགས་�ི་འ�ེང་མི་འཆའ། མཚན་ཉིད་ལ་བ�གས་ན་མི་�ེད་པས་འཁོར་འདས་�ི་�་བ་�ལ་བ་ཞེས་�འོ། །ད�ེ་ན་གཅིག་གབ་ནས་གཉིས་མངོན་�་�ང་

�བ་མཐའ་
བ་དང་། གཉིས་གབ་ནས་གཅིག་མངོན་�་�ང་བ་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི་�་�ོད་གཉིས་�ོན་ལ་�ོམ་པ་གབ་ན། དེའི་ངོ་བོ་�ང་འ�ག་ལ་ཐོག་མཐའ་མེད་པས་འཁོར་འདས་�ི་ཐོག་མཐའ་ཆད་དོ། །རང་བཞིན་ཐ་དད་
མ་ཡིན་པས་ཐིག་ལེ་ལ་�ི་ནང་མེད། མཚན་ཉིད་ལ་�ོས་པ་མེད་པས་�་མེད་ཟང་ཐལ་བའོ། །ཡང་�ོད་པ་གབ་ནས་�་�ོམ་གཉིས་མངོན་ལ་�ོང་པས་�ོང་པ་དག་པ་ཞེས་�འོ། །�་བ་གབ་ནས་�ོད་�ོམ་གཉིས་གསལ་
བ�་ དོན་�།

16-349
ན་འཛ�ན་མེད་�ི་ཤེས་པ་�ོགས་མེད་�་ཤར་བས་�ལ་མེད་�ི་རིག་པ་གཏད་མེད་�་�ོལ་བ་ཞེས་�འོ། །གཉིས་པ་ནི་�ོམ་པ་�ང་ནས་�་�ོད་གབ་ན་གཏད་མེད་�ི་རིག་པ་�ོས་མེད་�་�ང་བས་�་མེད་�ི་འ�ས་�་རང་
ལ་གནས་པ་ཞེས་�འོ། །�ོད་པ་�ང་ནས་�་�ོམ་གབ་ན་�ས་གཡང་སར་བོར་ནས་སེམས་ཆོས་ཉིད་�་སོང་བ་ཞེས་�འོ། །�་བ་�ང་ནས་�ོད་�ོམ་གཉིས་གབ་ན་སེམས་�ོང་ཉིད་�་བ�ལ་བས་�ས་ངག་གནད་ལ་
ཕེབས་པ་ཞེས་�འོ། །�ལ་འདི་�་�འི་�ད་�ང་ཤིན་�་མང་�ེ། ཁ་ཅིག་�་ད�ིངས་�་བ་གཙ�་བོར་བ�ན་ནས་གཞན་ཞོར་ལ་�ོན་པ་�ན་�ེད་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །བཞི་པ་བཤད་པ་རང་གསལ་�ི་�ལ་�་བཀའ་
མཛ�ད།
 �ལ་པའི་ངོ་བོ་ནི་�་ཚ�ག་ལས་འདས་པས་�བ་པའི་མཐའ་ལ་མི་གནས་པ། རང་བཞིན་ཀ་ནས་དག་པའི་ཆོས་ཉིད་�ོགས་མེད་�་རང་ཤར། མཚན་ཉིད་�ོ་ལས་འདས་པས་འ�་�ེད་འ�ོ་འ�་དང་�ལ་བའོ། །ད�ེ་ན་
ག�མ་�ེ་འ�ལ་པ་བ་དེད་�་འདོད་པ། འ�ལ་པ་གཞི་ལ་བ�ོག་པ། ཐིག་ལེ་རང་གནད་ལ་ཕེབས་པའོ། །དང་པོའ་� ངོ་བོ་འ�ལ་པ་མ་རིག་པའི་�་བས་ཁམས་ག�མ་འཁོར་བའི་གཞི་བཏིང་བ་དེ་ཉིད་རང་�་བདེད་པས་
མ་རིག་པ་�ད་ཆོད། རང་རིག་དང་པོའ་� གཞི་ལ་འ�ོལ་ཏེ་བ�ོག་པ་མེད་པའོ། །རང་བཞིན་�་ཚ�གས་�་�ང་བས་�་�ེན་�ི་བདེད་ནས་དམིགས་པའི་གདར་ཤ་ཆོད། འཁོར་བ་འ�ལ་པའི་གཞི་ཟད་ཡེ་དག་ཆེན་པོ་ཞེས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-350
�འོ། །མཚན་ཉིད་འ�ལ་པ་རང་དག་པས་ཤེས་པ་འ�ལ་པའི་ལམ་ཟད་པའོ། །ད�ེ་ན་ག�མ་ལས། འ�ལ་པ་�ད་བཅད་པས་འཁོར་འདས་�ོ་བ�ོག་པའི་�གས་�ི་ངོ་བོ་ནི་འ�ལ་པའི་�་བ་མ་རིག་པ་ཉིད་རང་�ོལ་
བར་ཤེས་པས་ཡེ་ནས་འ�ལ་མ་�ོང་བའི་�ས་ཐེབས་པ་�ེ་འ�ལ་མ་འ�ལ་ལས་འདས། རང་བཞིན་སོ་སོར་འ�ལ་པས་�ན་བ�གས་�ོ་�ར་བའི་ཚད་ཟིན་ཏེ་ག�ང་འཛ�ན་�ི་�ལ་ལས་འདས། མཚན་ཉིད་འ�ལ་པ་
ངོ་ཤེས་པས་མ་འ�ལ་པའི་ཡེ་ཤེས་�ི་�ོད་ཚད་ཟིན་པའོ། །འ�ལ་པ་རང་སོ་ལ་བཞག་པས་མ་འ�ལ་པའི་ཆོས་ཉིད་ངོས་ཟིན་པའི་ངོ་བོ་ནི་དང་པོ་འ�ལ་མ་�ོང་བས་མ་རིག་པའི་�་དག །ད་�ར་འ�ལ་པར་མི་གནས་
 ༄༅། །པས་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པའི་གཞི་�ོངས། �ིས་འ�ལ་མི་�ིད་པས་ལས་དགེ་�ིག་གི་མཐའ་ཆོད་པའོ། །རང་བཞིན་ལ་ད�ེར་མེད་པས་འཁོར་འདས་རིག་པར་གཞི་གཅིག་�ེ་འ�ལ་པ་རང་དག །

�བ་མཐའ་
མཚན་ཉིད་ལ་འ�ལ་�་མེད་པས་ཁམས་ག�མ་དོང་�གས་པའོ། །འ�ལ་གཞི་མགོ་བ�ོར་བས་འ�ལ་འཁོར་�ན་ཆད་པའི་ངོ་བོ་འཁོར་བར་�ང་�ེད་གཞི་�ོངས་པས་མ་�ེད་པའི་གཞི་འཆོས། རང་བཞིན་�ིས་ལས་
འདས་པས་འ�ལ་མ་འ�ལ་�་མ་�བ་�ེ། མཚན་ཉིད་འ�ལ་མ་འ�ལ་�ི་�ོ་དང་�ལ་བའོ། །ཐིག་ལེ་རང་གནད་ལ་འབེབས་པའི་རང་ངོ་ཉག་གཅིག་�ོས་པ་དང་�ལ་བས་གཅིག་དང་�་མ་མེད། རང་བཞིན་གཉིས་�་
བ�་ དོན་�ག

16-351
མེད་པས་ཐ་�ད་ཚ�ག་ལས་འདས། མཚན་ཉིད་ངོ་�ད་པས་ཡིད་ཆེས་ཏེ་ཐག་ཆོད་པའོ། །ད�ེ་ན། �ན་བ�ད་དང་། བཤད་�ད་གཉིས་སོ། །�ན་བ�ད་ནི་ངོ་བོ་གཅིག་ནས་གཅིག་�་དངོས་�་བ�ད་པས་འ�ེལ་བས་ཉེ་
ལ། རང་བཞིན་�་བའི་དབང་པོ་དང་འ�ེལ་བས་བར་མ་ཆོད། མཚན་ཉིད་ནོར་འ�གས་མེད་པས་ཡིད་ཆེས་གདེང་དང་བཅས་པའོ། །ད�ེ་ན་ཡི་གེ་ཅན་དང་ཡི་གེ་མེད་པའི་�ན་བ�ད་ཚ�ག་དོན་�ི་མན་ངག་�་བབ་པ་
�མས་སོ། །བཤད་�ད་�ི་ངོ་བོ་�་�ོལ་མེད་པའི་ཆོས་ཉིད་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ལ་�་མེད་པས་ཁམས་ག�མ་�་�ོག་པའི་གཞི་མེད། རང་བཞིན་འོད་གསལ་�ི་མ་མེད་པས་ཡེ་ཤེས་�འི་མཚན་ཉིད་ཤེས། མཚན་ཉིད་
མཛ�ད།
 �ོག་ད�ོད་ལས་འདས་པས་�་ག�མ་ཡེ་ཤེས་�འི་དགོངས་པ་ལ་�ག་�་གནས་པའོ། །ད�ེ་ན་བཞི་�ེ། �ི་�ོར། ནང་�ོར། གསང་�ོར། གསང་བ་�་ན་མེད་པའི་�ོར་རོ། །དང་པོ་�ི་�ོར་�ི་ངོ་བོ་ཉོན་མོངས་པ་�ང་�་
མེད་པས་�ག་�་ལམ་�ེར་ལ་གནས། རང་བཞིན་�ོལ་�བ་མེད་པས་ཅིར་�ང་ཆོས་ཉིད་�་འཆར། མཚན་ཉིད་�ོགས་ཆ་མེད་པས་�ོང་ཉིད་གང་�འང་མ་�ེ་བའོ། །ནང་�ོར་�ི་ངོ་བོ་ག�གས་ཅན་རང་མཚན་�་མེད་
པས་མཚན་མ་མེད་པའི་ཆོས་ཉིད། རང་བཞིན་འ�ོ་འོང་མེད་པས་�ས་�ག་པར་གནས་པའི་ཡེ་ཤེས། མཚན་ཉིད་�ག་པའི་ངོས་ནས་�་བ་�ར་�ང་། འ�ིལ་བའི་ངོས་ནས་�ོང་པོ་�ར་�ང་། �ས་པའི་ངོས་ནས་ལོ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-352
འདབ་�ར་�ང་། གསལ་བའི་ངོས་ནས་མེ་ཏོག་�ར་�ང་། �ིན་པའི་ངོས་ནས་འ�ས་�་�ར་�ང་བའོ། །གསང་�ོར་�ི་ངོ་བོ་ངོ་�ད་པ་དང་�ོགས་པ་ཐོབ་པ་�ས་མཉམ་པས་ཐོས་བསམ་�ོམ་ག�མ་ལ་རག་མ་�ས།
རང་བཞིན་ད�གས་ཆད་པ་དང་སངས་�་བ་�ས་མཉམ་པས། བ�ོན་འ�ས་དང་གོམས་�ོབས་ལ་རག་མ་�ས། མཚན་ཉིད་སངས་�ས་པ་དང་�གས་�ེ་འ�ང་བ་�ས་མཉམ་པས་�་ཚ�གས་གཉིས་�ོགས་པ་ལ་རག་མ་
�ས། གསང་བ་�་མེད་�ོར་�ི་ངོ་བོ་ཚ�ག་ལ་མ་བ�ེན་པས་�ོག་ད�ོད་�ི་ཤེས་རབ་ལ་རག་མ་�ས། རང་བཞིན་མངོན་�མ་�་ཤེས་པས་ཡིད་ད�ོད་འཛ�ན་པའི་�་བ་ལ་མི་གནས། མཚན་ཉིད་�ང་བ་བཞི་ཚད་ལ་ཕེབས་
 ༄༅། །པས་འ�ས་�་�་ག�མ་ཡེ་ཤེས་�་ལ་རེ་�ོས་མི་འཆའ་བའོ། །དེའང་ཡེ་ནས་�ན་�ིས་�བ་པ་ཚ�་འདིར་མངོན་�་འ�ར་བའི་�ིར་རོ། །དེ་དག་གི་རང་བཞིན་�ང་གིས་ཡིད་ཆེས་པར་�་བ་ནི།

�བ་མཐའ་
�ོབ་དཔོན་བི་མ་ལའི་�ོན་མ་�ང་�ེད་ལས། �ི་�ོར་�ས་དང་འ�་�ེ་ཐ་�ད་�་ཆེར་བ�ན། །ནང་�ོར་མིག་དང་འ�་�ེ་མཐོང་བ་བ�་ཡི་ཆོས། །གསང་�ོར་�ིང་དང་འ�་�ེ་�ན་�ེད་�ངས་�ི་ཆོས། །འདི་ནི་�ས་�ན་
�ོགས་པའི་�ེས་�་འ�། །ཞེས་སོ། །དེ་�་�འི་�ོགས་པ་ཆེན་པོ་མན་ངག་གི་�ེ་�ོར་�ི་ནང་གསང་བ་�་མེད་བཞི་ལ་�ོད་�ེད་�ི་�་མཚན་སོ་སོ་བ་�ི་�ག་གཉིས་དང་བ�་གཉིས། ལེ�་�ོང་�ག་�མ་�་�་�། �ཽ་ཀ་
བ�་ དོན་བ�ན།

16-353
འ�མ་�ག་�ག་�་�་བཞི། གནད་�ོང་�ག་�། འ�ོང་ཆེན་པོ་བ�ད། གཟེར་�་བ�་དང་བ�ད་�། གེགས་�ོང་�ག་ད�་བ�། ཤན་འ�ེད་�ི་�ག་བ�ན། ལ་བ�་བ་འ�མ་�ག་�ེད་དང་གཉིས་ཏེ་བ�ོད་�་ནམ་
མཁའི་མཐའ་དང་མཉམ་པ་བཀའ་�ལ་པ་ནི་མཐར་�ིན་པ་མན་ངག་གི་�ེའོ། །དེ་�ར་མན་ངག་གི་�ེ་ག�མ་པོ་�མས་�ོང་ག�མ་�་འ�ས་ཏེ། རོལ་པ་འགག་པ་མེད་པའི་�ོང་། �ོ་ལ་མ་�ོལ་བ་མེད་པའི་�ོང་། ངོ་བོ་
ལ་བཟང་ངན་མེད་པའི་�ོང་ངོ་། །མན་ངག་གི་�ིང་པོའང་གནད་བ�ོལ་བ་དང་། འགག་བ�མ་པ་དང་། ངོ་�ད་པ་དང་། མངོན་�མ་རང་གནད་ལ་དབབ་པ་དང་བཞིར་འ�ས་པ་ཡིན་ནོ། །དོན་ག�མ་པ་�མ་�ངས་
མཛ�ད།
 ངེས་པར་�་བ་ལ་གཉིས་ལས། སོ་སོར་བཤད་པ་ནི་སེམས་�ེའི་�ད་ལ། བོད་�་འ�ར་བ་ལ་སེམས་�ད་བཅོ་བ�ད་�་�གས་པའི་�་འ�ར་�་ནི། རིག་པའི་�་�ག�ལ་ཆེན་�ག་པ། �ང་ཆེན་�ིང་བ། �ོ་ལ་གསེར་
�ན། མི་�བ་པའི་�ལ་མཚན་ནམ་མཁའ་ཆེའོ། །དེ་དག་བཻ་རོ་ཙ་ནས་བ�ར་བའོ། །བི་མ་ལ། �་�་ར། ག�་�་ག�མ་�ིས་བ�ར་བའི་�ི་འ�ར་བ�་ག�མ་ནི། �ེ་མོ་�ང་�ལ། ནམ་མཁའི་�ལ་པོ། བདེ་བ་འ�ལ་
བཀོད། �ོགས་པ་�ི་ཆིངས། �ང་�བ་སེམས་ཏིག །བདེ་བ་རབ་འ�མས། �ོག་གི་འཁོར་ལོ། ཐིག་ལེ་�ག་པ། �ོགས་པ་�ི་�ོད། ཡིད་བཞིན་ནོར་�། �ན་འ�ས་རིག་པ། �ེ་བཙན་དམ་པ། �ོམ་པ་དོན་�བ་བོ། །དེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-354
དག་གི་�ེང་�་བཻ་རོས་�ར་བ�ར་བའི་�ན་�ེད། �ད་�ང་། མདོ་བ�་ག�མ་བ�ོམས་པས་སེམས་�ེ་ཉེར་གཅིག་གོ །�ང་བམ་པོ་བཅོ་བ�ད་�མས་མིང་གི་�མ་�ངས་ལ་ལ་འ�་ཡང་། ལ་ལ་�་�ི་དང་མང་�ང་
བ�ར་མཁན་མི་འ�འོ། །�ོང་�ེའི་�ད་ལ། འཁོར་བ་དོང་�གས། རིན་པོ་ཆེ་གསང་བའི་�ད། �་�ོལ་མེད་པའི་�ད། ནམ་མཁའ་�ོང་ཡངས་�ི་�ད་ལ་སོགས་པ་འ�མ་�ག་གཅིག་�་ག�ངས་སོ། །མན་ངག་གི་�ད་
ལའང་། པ�་�ོང་གསལ། པ�་དབང་�ས། ཡིད་བཞིན་ཏོག་གི་�ད་ལ་སོགས་པ་�ི་�ག་�་དང་�ོང་�ག་གཅིག་གོ །�ད་པར་�་སངས་�ས་མཉམ་�ོར། ཐིག་ལེ་�ོར་�ི་�ིང་པོའ་� �ད་�་�ོང་�མ་བ�། �་ཐལ་
 ༄༅། །འ�ར་ལ་སོགས་པ་གསང་ཆེན་ངེས་པའི་�ད་བ�་བ�ན་�ོས་མ་དང་བཅས་ཏེ་བཅོ་བ�ད་གསང་བ་�ོད་པ་ས་བོན་�ི་�ད་ལས་འ�ོས་ཏེ་�ོན་པ་�མས་སོ། །�ོགས་པ་ཆེན་པོ་�ིའི་�ད་ལ།

�བ་མཐའ་
སེམས་ཉིད་�་�ོལ་ལས་འདས་པ་ནམ་མཁའ་ཆེ་�་བའི་�ད་དང་། དེ་ཉིད་ཉམས་�་�ང་བ་ནམ་མཁའ་ཆེ་�ི་མའི་�ད། དེ་ཉིད་ཡོངས་�་�ོགས་པའི་འ�ས་�་ནམ་མཁའ་ཆེ་�ི་མ་�ི་མའི་�ད་ཡོངས་�་བ�ོ་བ།
སེམས་ཉིད་འཕོ་འ�ར་མེད་པ་ཆོས་ཉིད་�ལ་པོའ་� �ད། སེམས་ཉིད་ཐིག་ལེ་ཉག་གཅིག་�་�ོན་པ་�ང་�བ་�ི་སེམས་ཐིག་ལེའི་�ད། སེམས་ཉིད་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�་བ�ན་བ་ཡེ་ཤེས་ཐིག་ལེའི་�ད། སེམས་ཉིད་
བ�་ དོན་བ�ད།

16-355
ཐམས་ཅད་�ི་�་བར་བ�ན་པ་མན་ངག་�ེང་བའི་�ད། སེམས་ཉིད་�ན་�བ་ཆེན་པོར་བ�ན་པ་གསང་བ་�ལ་པོའ་� �ད། སེམས་ཉིད་རང་རིག་�་བ�ན་པ་ཡེ་ཤེས་དམ་པའི་�ད། སེམས་ཉིད་�ན་�་བཟང་པོའ་� རོལ་
པར་�ོན་པ་མཁའ་ད�ིངས་�མ་དག་གི་�ད། སེམས་ཉིད་�ན་�ི་�ིང་པོ་�ོན་པ་མན་ངག་�ིང་པོའ་� �ད། སེམས་ཉིད་རང་རིག་�་ཡིད་ཆེས་པ་�ིང་པོ་གསང་བའི་�ད། སེམས་ཉིད་�ན་�ི་�་བ་ནམ་མཁའ་ཆེ་�་བ་ཅན་
�ི་�ད། སེམས་ཉིད་གཅིག་�་འ�ས་པ་ཉག་གཅིག་དགོངས་པའི་�ད། སེམས་ཉིད་ཇི་བཞིན་པར་བཞག་པ་བསམ་གཏན་ཆེན་པོའ་� �ད། སེམས་ཉིད་�ན་ཆགས་�་གོམས་པ་བསམ་གཏན་�ན་ཆགས་�ི་�ད། སེམས་
མཛ�ད།
 ཉིད་ཐམས་ཅད་�་ག�ངས་པ་�ོ་མང་མདོའ་� �ད། སེམས་ཉིད་དབང་དང་�ར་བ་ནམ་མཁའ་ཆེ་དབང་གི་�ད། སེམས་ཉིད་�་ཚ�ག་ལས་འདས་པ་ནམ་མཁའ་ཆེ་ཡི་གེ་མེད་པའི་�ད། སེམས་ཉིད་གདོད་མའི་གནས་�་
བ�ན་པ་ནམ་མཁའ་ཆེ་གཞིའི་�ད། སེམས་ཉིད་འོད་གསལ་�་བ�ན་པ་རིན་ཆེན་འབར་བའི་�ད། སེམས་ཉིད་ཡོན་ཏན་�ན་�བ་�་བ�ན་པ་རིན་པོ་ཆེ་�ེང་བའི་�ད། སེམས་ཉིད་ཁམས་ག�མ་ལ་གསལ་བ་ཁམས་
ག�མ་�ོན་མའི་�ད། སེམས་ཉིད་�ང་�ང་ལས་འདས་པར་�ོན་པ་ངེས་པ་�ིང་པོའ་� �ད། སེམས་ཉིད་འཕོ་འ�ར་མེད་པར་�ོན་པ་�ོ་�ེ་གསང་བའི་�ད། སེམས་ཉིད་ཡེ་ནས་སངས་�ས་པར་�ོན་པ་ཡེ་སངས་�ས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-356
པའི་�ད་�ེ་ཉི་�་�་�་དང་། �ང་བམ་པོ་བཅོ་བ�ད་ལ། ཐམས་ཅད་�ང་�བ་�ི་སེམས་ལས་�ང་བ་རིག་པའི་�་�ག །�ོལ་�བ་ཟིལ་�ིས་གནོན་པ་�ལ་ཆེན་�གས་པ། སེམས་ཉིད་ད�ིངས་�་�ོགས་པ་�ང་ཆེན་
�ོགས་པ། ཆོས་ཉིད་ཡེ་གནས་�ི་དགོངས་པ་�ོ་ལ་གསེར་�ན། སེམས་ཉིད་�ན་�བ་�ི་�་བ་མི་�བ་�ལ་མཚན། སེམས་ཉིད་ཡེ་ནས་�ོང་པ་�ད་�ང་�ལ་པོ། སེམས་ཉིད་ཆོས་�ར་བ�ན་པ་ཡེ་ཤེས་དམ་པ། སེམས་
ཉིད་ཐིག་ལེར་བ�ན་པ་ཡང་ཏིག་�ལ་པོ། སེམས་ཉིད་�ེ་ཤི་མེད་པར་�ོན་པ་�ོག་གི་འཁོར་ལོ། སེམས་ཉིད་འདོད་ད�་འ�ང་བར་�ོན་པ་ཡིད་བཞིན་ནོར་�། སེམས་ཉིད་མཉམ་�ོགས་ཆེན་པོར་�ོན་པ་ཐིག་ལེ་�ན་
 ༄༅། །འ�ས། སེམས་ཉིད་ཐེག་པ་�ན་�ོགས་�་�ོན་པ་ནམ་མཁའ་ཆེ་�ལ་པོ། སེམས་ཉིད་�ན་�ི་ཡང་�ེར་�ོན་པ་�ེ་མོ་�ང་�ལ། སེམས་ཉིད་ཡེ་བདེ་�ོས་�ལ་�་�ོན་པ་བདེ་བ་རབ་འ�མས།

�བ་མཐའ་
སེམས་ཉིད་ཉོན་མོངས་མེད་ཅིང་ཟག་མེད་�་�ོན་པ་བདེ་བ་འ�་བཀོད། སེམས་ཉིད་འཁོར་འདས་�ི་གཞི་འ�ས་པར་བ�ན་པ་གཏེར་ཆེན་ཡོངས་�ོགས། སེམས་ཉིད་ཐེག་པ་�ན་�ི་�ི་ཆིངས་�་བ�ན་པ་�ན་�ོགས་
�ི་ཆིངས། སེམས་ཉིད་�་ཆད་དང་�ོགས་�ང་མེད་པར་�ོན་པ་ནམ་མཁའ་མཐའ་ད�ས་�ི་�ད་�མས་སོ། །འདི་དག་�་ངེས་པའི་དོན་�ི་�ིང་པོ་�མས་ཡོངས་�་ཚང་བར་བ�ན་པས། �ིའི་�ད་�་�མ་པར་གཞག་པ་
བ�་ དོན་ད�།

16-357
ཡིན་ནོ། །དེ་དག་གིས་ཟབ་པ་དང་�་ཆེ་བའི་གནད་�མས་མདོ་ཙམ་ཞིག་ལེགས་པར་གཏན་ལ་ཕབ་ཟིན་ཏོ། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ལས། ཆོས་ཐམས་ཅད་�ོགས་
པར་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ལེ�་�ེ་བ�ན་པའོ།། །།དེ་ནས་འོད་གསལ་�ོ་�ེ་�ིང་པོའ་� ཐེག་པ་�ེ་�ག་�་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། འོག་མ་ལས་འཕགས་�ལ་བ�ོད་པ་དང་། �་ན་མེད་པའི་ཐེག་པ་ཉིད་བཤད་པའོ། །དང་
པོ་ནི་རིན་པོ་ཆེ་�ངས་པའི་�ད་ལས། �་མེད་�ད་འདི་མི་ཤེས་པར། །ཉམས་�་ལེན་པར་འདོད་པ་དེ། །ཁ་�ག་ལམ་�་�གས་པ་འ�། །ཞེས་ག�ངས་ཏེ། ཐེག་པ་འོག་མ་པ་�མས་ཡིད་ད�ོད་ཚ�ག་གི་�་བ་ལ་གདེང་
མཛ�ད།
 བཅས་ནས། བ�ལ་པའམ་ཚ�་རབས་སམ་ཚ�་གཅིག་གམ་བར་དོ་ལ་སོགས་པར་�ོལ་ལོ་�མ་�་�ང་�བ་�ས་ཅན་�་སེམས་པས། རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་དངོས་ད་�་བ�་བར་མི་�ས་པའི་�ིར་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་ལ།
ཐིག་ལེ་�ོར་ག�མ་�ིས་�ང་མངོན་�མ་ཡེ་ཤེས་�ི་དོན་ལ་�ད་ཅིག་གིས་བ�་བར་མི་�ས་ཏེ། ག�་ཡིག་ཅན་ལས། ཨེ་མ་ཧོ། རིགས་�ི་�་ཡང་གབ་�ས་པའི་�ིང་ཏིག་འདིའི་ཚད་མ་ཟིན་པར། �ི་ནང་གསང་ག�མ་
�ི་ངོ་�ོད་ལ་ཡིད་ཆེས་པར་�ེད་པའི་གང་ཟག་ནི། �་ཁ་བའི་ས་བོན་ལ་འ�ས་�་མངར་བ་འདོད་པ་དང་འ�འོ་ཞེས་པ་དང་། ཨེ་མ་ཧོ་རིགས་�ི་�་གསང་བ་ཡང་གསང་�ིང་ཏིག་གི་དོན་མ་མཐོང་པར་�ི་ནང་གསང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-358
བའི་བར་དོ་བཞི་ལ་�ག་གཏོད་པ་ནི་ནམ་མཁའི་�ིན་ལ་འཛ�ལ་འ�ག་པ་དང་འ�་བའོ་ཞེས་སོ། །འདི་ཉིད་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�ད་ཅིག་གིས་ནང་�་འཆར་བའི་�གས་རང་བཞིན་�ི་�ང་བ་ཡེ་ཤེས་�་ལ་དབང་པོས་
བ�ར་ཡོད་པས། ཚ�ག་དང་ཡི་གེ་དང་�ོག་བསམ་མི་�ོག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ོས་�ས་�ི་�ོམ་པ་�ན་ལས་�ད་པར་�་འཕགས་ཏེ་ནོར་ས་དང་འཛ�ལ་བའི་ས་མེད་ཅིང་། བ�ོན་འ�ས་བ�ེད་ན་དབང་པོ་�ོ་�ལ་མེད་
པས་�ོལ་མེད་ཡེ་ཤེས་�ི་རང་�ང་མངོན་�་�ས་ཏེ། �་ག�མ་�ན་�བ་ཆེན་པོའ་� ཞིང་ལ་ཚ�་འདིར་དངོས་�་�ོད་དེ་གསང་བ་�འི་�ད་ལས། དངོས་�བ་མཆོག་�མས་མཐར་�ག་པ། །འབད་ཅིང་�ོལ་བས་མ་ཡིན་
 ༄༅། །པར། །གང་�་�ད་པས་�ོལ་བར་ངེས། །དེས་ན་�ོགས་ཆེན་�་བ་�ལ། །གཞན་འབད་པ་ལས་�ང་བ་མིན། །ཆོས་ཉིད་མངོན་�མ་�ད་པར་�ིས། །དབང་པོ་�ོ་དང་�ལ་མེད་པས། །སེམས་

�བ་མཐའ་
ཅན་ཐམས་ཅད་སངས་�ས་ལས། །གཞན་�་གནས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །ཐ་ན་དབང་བ�ར་བ་དང་ངོ་�ད་པ་ཙམ་ཡང་ཆོས་ཉིད་བདེན་པའི་�ིན་�བས་�ིས། རང་བཞིན་�ལ་པར་ད�གས་འ�ིན་ལ། �ང་ཟད་
ཉམས་�་�ངས་ནས་འདས་�ང་བར་དོར་�ོལ་བའི་�གས་�་ས་གཡོ་ཞིང་འཇའ་འོད་འ�ིལ་པ་དང་། �ས་པ་ལས་�་དང་། ག�ང་དང་། རིང་བ�ེལ་འ�ང་བར་དེང་སང་གི་བར་�་�ན་ལ་�ང་བ་མངོན་�མ་�ིས་
བ�་ བ�ད་�།

16-359
ཡིད་ཆེས་ཤིང་། ཚ�ག་གི་�ད་�ི་�ེགས་བམ་�ིས་ཏེ་བཅངས་པ་ལའང་གཞན་ལས་འཕགས་པའི་ཕན་ཡོན་ག�ངས་ཏེ། རིན་པོ་ཆེ་�ངས་པ་ལས། དེ་ཡི་�ིར་ན་གསང་བའི་�ད། །འདི་ཉིད་འཛ�ན་པའི་�ེས་�་ནི། །རང་
རིག་�མས་�ི་དབང་ཐོབ་�ེ། །�ད་འདི་བཅངས་པ་ཙམ་�ིས་ནི། །�ོ་�ེ་འཆང་གི་�ལ་པར་འ�ར། །�ད་འདི་�་ཡིས་བ�ག་པ་ཡིས། །�་བའི་དོན་�ན་སེམས་ལ་འཆར། །འདི་ཉིད་�་ཡིས་�ིས་པ་དེས། །སངས་�ས་
�ན་�ི་ག�ང་ལ་རོལ། །དེ་ཡི་�ིར་ན་དམ་པར་ག�ང་། །ཞེས་པ་དང་། ཉི་�་ཁ་�ོར་�ི་�ད་ལས། ང་ཡི་�ད་འདི་�ས་བ�ང་བ། །འཇིག་�ེན་ཕན་པའི་འ�ས་�་དང་། །ངེས་པར་�ང་བའི་ས་ཐོབ་�ེ། །�་ག�མ་ལ་
མཛ�ད།
 ཡང་ལོངས་�ོད་དོ། །འདི་ཉིད་བཅངས་པ་ཙམ་�ིས་ནི། །མ་བ�ོམས་བསམ་གཏན་འབབ་པ་དང་། །མ་བ�བས་ཆོས་�མས་ཤེས་པ་དང་། །མ་བ�ན་གདམས་ངག་ཉིད་གོམས་དང་། །མ་བཤད་�ད་�མས་རང་ཤེས་
དང་། །མ་བ�ེད་�་ཡང་མངོན་�་�ང་། །དེ་ཡི་�ིར་ན་�ད་འདི་དག །�ལ་འ�ོར་གང་ཞིག་�ལ་ཆེ་བས། །འདི་ཉིད་བཅངས་པས་དངོས་�བ་འཐོབ། །སངས་�ས་མཛད་�ོད་དང་�་ལོང་། །ངན་སོང་གནས་ག�མ་
དོང་�གས་ཏེ། །བདེ་བ་ཆེན་པོའ་� ལམ་�་འ�ད། །རང་�ང་གོམས་པའི་གདེང་ཐོབ་ནས། །ད�ིངས་�་འ�ོ་བའི་འཇིགས་མེད་�ེད། །ཅེས་པ་ལ་སོགས་པ་ག�ངས་སོ། །གཉིས་པ་�་ན་མེད་པའི་ཐེག་པ་ཉིད་བཤད་པ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-360
ལ་གཉིས་ཏེ། ཐེག་པའི་རང་བཞིན་�ིར་བ�ན་པ་དང་། དེའི་ངེས་�ེད་�ེ་�ག་�་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ལ་�་�ེ། རང་བཞིན་གཞིའི་གནས་�གས། དེ་ལས་སེམས་ཅན་�ི་འ�ལ་�གས། །འ�ལ་�ས་འོད་གསལ་�ི་
གནས་�གས། གནས་�གས་ཉམས་�་�ང་�གས། མཐར་�ིན་འ�ས་�འི་�བ་�གས་སོ། །དང་པོ་གདོད་མའི་གཞི་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�་ཆད་དང་�ོགས་�ང་མེད་པ་དེ་ཉིད་ངོ་བོ་�ོང་པ་ནམ་མཁའ་�་�། རང་
བཞིན་གསལ་བ་ཉི་�་�་�། �གས་�ེ་�བ་པ་འོད་ཟེར་�་�འོ། །དེ་ག�མ་ངོ་བོ་ད�ེར་མེད་པ་�་ག�མ་ཡེ་ཤེས་�ི་རང་བཞིན་�་ཡེ་ནས་�ག་པར་འཕོ་བ་དང་འ�ར་བ་མེད་པའི་ད�ིངས་�་གནས་ཏེ། ངོ་བོ་�ོང་པ་
 ༄༅། །ཆོས་�། རང་བཞིན་གསལ་བ་ལོངས་�། �གས་�ེ་�བ་པ་�ལ་པའི་�འི་�ིང་པོ་ཅན་འཁོར་འདས་གང་ཡང་མ་ཡིན་ལ། གོ་འ�ེད་པའི་ཆ་ནས་ད�ིངས་རང་བཞིན་�ིས་�མ་དག་ཆེན་པོ་ཞེས་

�བ་མཐའ་
བཏགས་པའོ། །�ལ་འདི་ཉིད་མདོ་�ེ་ལས་�ང་། ཐོག་མ་མེད་པའི་�ས་�ི་ད�ིངས། །ཆོས་�མས་�ན་�ི་གནས་ཡིན་ཏེ། །འདི་ཡོད་པས་ན་འ�ོ་བ་�ན། །�་ངན་འདས་པ་ཐོབ་པ་ཡིན། །ཅེས་ག�ངས་སོ། །དེའང་
འཁོར་འདས་གཉིས་�ི་འ�ོ་གཞིར་�ང་�ེ། དོ་ཧ་ལས་�ང་། སེམས་ཉིད་གཅིག་�་�ན་�ི་ས་བོན་ཏེ། །གང་ལ་�ིད་དང་�་ངན་འདས་འ�ོ་བ། །འདོད་པའི་འ�ས་�་�ེར་བར་�ེད་པ་ཡི། །ཡིད་བཞིན་ནོར་འ�འི་
བ�་ �་གཅིག

16-361
སེམས་ལ་�ག་འཚལ་ལོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་ནི་གཞི་དེ་�་�འི་གནས་�གས་མ་ཤེས་པས་འ�ོ་བ་སོ་སོའ་� ཁམས་ག�མ་ལས་�ི་དབང་གིས་འ�ལ་ཏེ་བདེ་�ག་�་ཚ�གས་ལ་�ོད་པ་ཉིད་ཡི་གེ་མེད་པའི་�ད་ལས།
ཁམས་ག�མ་�ི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ནི་གཞི་ཅིར་ཡང་མ་ཡིན་པ་ལས་ཅིར་ཡང་འ�ལ་ལོ་ཞེས་པ་དང་། གསང་�ིང་ལས། ཨེ་མ་ཧོ་བདེ་གཤེགས་�ིང་པོ་ལས། །རང་གི་�མ་�ོག་ལས་�ི་�ལ། །�་ཚ�གས་�ས་དང་
ལོངས་�ོད་དང་། །གནས་དང་�ག་བ�ལ་ལ་སོགས་པ། །བདག་དང་བདག་གིར་སོ་སོར་འཛ�ན། །ཅེས་སོ། །ག�མ་པ་ནི་དེ་�ར་འ�ོ་�ག་�་འ�ལ་�ས་�ས་ངག་ཡིད་ག�མ་�ི་�མ་པར་འ�ལ་ཏེ། �་ག�ང་�གས་
མཛ�ད།
 �ི་ཡེ་ཤེས་མི་�ང་ཡང་། མེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། �ས་ལ་�་བ�ེན། �་ལ་�ང་དང་ཁམས་བ�ེན། དེའི་�ངས་མ་འཁོར་ལོ་བཞིའི་ད�ས་རང་�ང་ཡེ་ཤེས་�ི་གཞལ་ཡས་ཁང་། �ིང་ག་ཆོས་�ི་ཕོ་�ང་ན་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་
འོད་གསལ་བའི་ངོ་བོ་འཁོར་ཡེ་ཤེས་�་མཚ�འི་ཚ�གས་དང་བཅས་པ་བ�ན་པར་ཡོད་དེ་ནོར་�་འ�་བཀོད་ལས། རང་�ང་ཡེ་ཤེས་ཆེན་པོ་ནི། །ཙ��་རིན་ཆེན་གཞལ་ཡས་ན། །ཞེས་སོ། །དེའང་�ས་ཆགས་པའི་དང་པོར་
ཕ་མའི་�་�ན་�ོབ་�ི་ཐིག་ལེ་དཀར་དམར་འ�ེས་པ་ལ། �ང་སེམས་ད�ེར་མེད་�་�ར་པས་ཐིག་ལེ་ཤིན་�་�་བ་�ངས་འ�འི་བ�་ཆ་ཙམ་�ི་མིག་�ང་ཤིན་�་གསལ་བ་གཉིས་�ེ་བའི་�་མ�ད་ལ་ཆགས་པ་ནས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-362
བ�ང་�ེ་�ས་�བ་ནས་བཙས་ཏེ་གནས་པའི་བར་�་�ོ་�ེ་�ས་ལ་�་ག�མ་འཁོར་ལོ་བཞི་ལ་སོགས་པ་གཞན་དང་འ�་བ་ལས། རང་�ང་ཡེ་ཤེས་�ི་�་དང་ཐིག་ལེའི་�ད་པར་ཡོད་དེ་�ོན་མ་འབར་བའི་�ད་ལས།
ཐོག་མར་རང་གི་�ས་བ�ེད་པའི། །མ་ཡི་མངལ་�་�གས་པའི་ཚ�། །�ས་�ན་�ི་ནི་དངས་མ་�། །�ེ་བའི་�་མ�ད་ཆེན་པོ་ལས། །ད�ས་�ི་འ�་ག�མ་ཉིད་�་ཡང་། །ཕ་མའི་�་�ེན་དངས་མ་ལས། །མིག་གི་འ�ས་
�་ཉིད་�་ཆགས། །དེ་ཡང་ཕ་མའི་ཆ་ཉིད་ལས། །དཀར་ནག་འ�ེས་པ་ཉིད་�འོ། །ཞེས་པ་དང་། སེམས་ཅན་�ན་�ི་�ས་�ི་ད�ིལ། །ཙ��་རིན་ཆེན་གཞལ་ཡས་ལས། །�་ནི་�ོང་�ག་�ངས་མང་ཡང་། །�ད་པར་ཆེན་
 ༄༅། །པོའ་� �་བཞི་ལས། །ཀ་ཏི་ཤེལ་�ི་�་ཆེན་དང་། །དར་དཀར་�ལ་མ་�་�་དང་། །�་ལ་འ�ིལ་དང་ཤེལ་�ག་ཅན། །འདི་བཞིའི་ནང་�་�ད་པར་�། །གནས་ཤིང་�ང་གི་�་ལ་ཞོན། །འ�ང་དང་

�བ་མཐའ་
འ�ག་དང་རང་ཤར་དང་། །�ང་བ་ཡི་ནི་བདག་ཉིད་�། །ཡེ་ནས་�ོས་པ་མེད་པར་ཡང་། །གཞི་ཡི་ཐིག་ལེ་བཟང་པོ་དང་། །ལམ་�ི་ཐིག་ལེ་དེ་བཞིན་བཟང་། །བཟང་པོ་�མས་�ི་�ེ་མོ་དང་། །བཟང་པོའ་� �ན་དང་�ན་
པར་ཡང་། །�་�མས་�ི་ནི་ནང་ན་གནས། །ཞེས་སོ། །འདི་དག་གི་དོན་�ང་ཟད་ད�ེ་ན། �ས་�ི་ད�ས་ན་�་ག�མ་གནས་པར་འདོད་པ་དེ་ཡང་�ལ་ཚ�གས་�ི་འདབ་འ�ོར་ན་ཡོད་དེ། གཡས་ན་རོ་མ་དཀར་བ།
བ�་ �་གཉིས།

16-363
གཡོན་ན་�ང་མ་དམར་བ། ད�ས་ན་ད�་མ་�ོ་�། དེའི་ད�ས་ན་འོད་གསལ་མཆོག་�་མི་འ�ར་བའི་�་ཆེན་ཀ་ཏི་གསེར་�ི་�་ཞེས་�་བ་གནས་སོ། །དེ་དག་གི་ནང་ན་གཡས་ན་དངས་མ་དཀར་པོ་དང་། གཡོན་ན་
དམར་པོ། ད�ས་ན་�ང་�་བས་�ོག་མེད་�ི་ཆར་�ར། དེའང་རང་བཞིན་�་�་ག�མ་ནས་ཕོ་མོ་མ་ནིང་གི་�ང་ག�མ་�་ཡང་། རོ་�ང་གཉིས་�ོག་མེད་མ་ནིང་གི་�ང་�་ཆ་ཤས་�་བས་ད�ས་ནས་�ང་�་ཞེས་བ�ོད་
ཅིང་། དེར་ཁམས་དང་�ང་�ད་�ས་བདེ་གསལ་མི་�ོག་པའི་ཉམས་ག�མ་དང་འོད་གསལ་ག�མ་འཆར་ལ། དེ་ཡང་དངས་མའི་འོད་�ར་འ�ས་པས་བསམ་མི་�བ་�ི་འོད་གསལ་ཤར་ཞེས་�འོ། །གནད་འདི་གསང་
མཛ�ད།
 དོན་ཆེན་པོ་�ོགས་དཀའ་བའི་གནས་སོ། །ད�་མ་དེའི་ད�ས་ན་འོད་གསལ་�ི་�་ནང་ན་གཞི་�ན་�བ་འོད་�ི་ཐིག་ལེ་གནས་པའོ། །འཁོར་ལོ་བཞི་ལ། �ི་ག�ག་བདེ་ཆེན་�ི་འཁོར་ལོ་ན་�་འདབ་�མ་�་�་གཉིས།
མ�ིན་པ་ལོངས་�ོད་�ི་འཁོར་ལོ་ན་�་འདབ་བ�་�ག །�ིང་ག་ཆོས་�ི་འཁོར་ལོ་ན་�་འདབ་བ�ད། �ེ་བ་�ལ་བའི་འཁོར་ལོ་ན་�་འདབ་�ག་�་�་བཞིའོ། །དེ་དག་གིའང་རོ་མ་ལས་�ེས་པ་�ན་�་དངས་མ་དཀར་
པོར་འབབ་ལ། �ང་མ་ནས་�ེས་པ་ཐམས་ཅད་ནས་དམར་པོ་དང་�ག་འབབ་ཅིང་། ད�་མ་ལས་�ེས་པ་�ན་ནས་�ང་�་ཞིང་། འོད་གསལ་ལས་�ེས་པ་འཁོར་ལོ་བཞིའི་ད�ས་ན་འོད་�་�་མོ་ལ་འོད་�ི་ཐིག་ལེ་དང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-364
ཟེར་གནས་པའོ། །ཡལ་ག་�་མོ་ནི་�ོང་�ག་བ�ན་�་�་གཉིས་ཏེ། ཧེ་བ�་ལས། �ོང་�ག་བ�ན་�་�་གཉིས་�ི། །�་�མས་�ི་ནི་རིགས་བཤད་དོ། །ཞེས་སོ། །དེའང་འོད་གསལ་གནས་པས་�ད་པར་ཆེན་པོའ་� �་
བཞི་ལ། ཀ་ཏི་གསེར་�ི་�་ཆེན་ད�་མའི་ད�ས་དང་། དེ་ལས་�ིང་གི་ད�ས་ན་འ�ེལ་བས་�ན་�་བཟང་པོ་གཞིའི་ཐིག་ལེས་གང་བར་གནས་སོ། །དར་དཀར་�ལ་མ་�་�་ནི་འོད་�་ལས་ཚངས་�ག་ལ་ཡར་བ�ན་
པའི་ཆ་ནས་བཏགས་ཏེ། ཆོས་ཉིད་�ེ་མེད་�ི་ལམ་�་འ�ག་པའི་ཐིག་ལེ། རིག་པ་�ོག་མེད་�ི་�་འཆར་ཞིང་�ེན་ལ་�མ་ཤེས་འཕོ་བ་�ོང་བའི་ལམ་�ེ་�་ག་ད�འི་�ེང་རོལ་ཡིན་པའི་�ིར་རོ། །�་ལ་འ�ིལ་བ་ནི་འཁོར་
 ༄༅། །ལོ་བཞིའི་ད�ས་ནས་འོད་གསལ་�ི་�ེན་�ེད་དེ་བཟང་པོ་�ེ་མོའ་� ཐིག་ལེ་འོད་�་ཟེར་དང་ཐིག་�ན་�་གནས་པའོ། །ཤེལ་�ག་ཅན་ནི་�ིང་ནས་མིག་�་འ�ེལ་ཏེ་བཟང་པོའ་� �ན་དང་�ན་པའི་

�བ་མཐའ་
ཐིག་ལེ་�ོ་�ེ་�་�་�ད་�ི་�ང་བ་�ངས་མེད་པ་འཆར་བའི་�ེན་�ེད་པའོ། །དེའང་�ིང་གའི་ད�ས་དངས་མའི་དངས་མ་ལ་�ེན་པ་འོད་�་འོད་གསལ་དང་བཅས་པ་བ�ེན་པ་ལས། �་�ན་�ན་�་ཟེར་འ�ོ་བ་�ར་�ང་
བས། བདེར་གཤེགས་�ིང་པོས་�བ་པ་ཞེས་�འོ། །རིག་པ་དེ་ཡང་ངོ་བོ་�ོང་། རང་བཞིན་འོད་�ར་གནས་ལ། �གས་�ེ་ཟེར་�་�བ་པ་�་དང་ཡེ་ཤེས་�ི་འ�ང་གནས་ཆེན་པོར་བ�གས་�ང་། ངོ་བོ་ཆོས་�་�ོང་པ་ཡེ་
བ�་ �་ག�མ།

16-365
ཤེས་གཟིགས་པ་དག་པའི་ཆ་ལ་�ན་གཞི་དང་ཚ�གས་བ�ད་�ིས་བ�ིབས། རང་བཞིན་འོད་�ར་གསལ་བ་ལ། �ོས་བཅས་ཤ་�ག་གི་�ང་པོས་བ�ིབས། �གས་�ེ་ཟེར་དང་རིག་པ་འཆར་�ེད་�་གནས་པ་ལ་ལས་
དང་བག་ཆགས་�ིས་བ�ིབས་ཏེ། ཤིན་�་བ�་བར་དཀའ་བའི་བདག་ཉིད་�་བ�གས་ན་ཡང་། མེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ་སེམས་ཅན་�ན་ལ་�བ་པར་རང་རང་གི་�ས་ལ་�ེན་བཅས་ནས་ཡོད་དེ། བ�ག་གཉིས་ལས། �ས་
ལ་ཡེ་ཤེས་ཆེན་པོ་གནས། །ཞེས་པ་དང་། དོ་ཧ་ལས། �ས་ལ་ཡེ་ཤེས་ཡོད་པ་མ་�ོགས་སོ། །ཞེས་པ་དང་། �ད་�་མ་ལས། �ོགས་སངས་�་ནི་འ�ོ་�ིར་དང་། །དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་ད�ེར་མེད་�ིར། །རིགས་ཡོད་�ིར་ན་
མཛ�ད།
 �ས་ཅན་�ན། །�ག་�་སངས་�ས་�ིང་པོ་ཅན། །ཅེས་སོ། །དེའང་རིག་པ་བདེ་གཤེགས་�ིང་པོ་དེ་ཉིད་ཐ་མལ་�ས་�ི་�་བར་ག�མས་པས་�ས་ཅན། ཚ�གས་བ�ད་སེམས་�ི་�་བས་ག�མས་པས་སེམས་ཅན། ལས་
དང་བག་ཆགས་�ིས་ག�མས་པས་�ིབ་པ་ཅན། མ་རིག་པའི་རང་བཞིན་�ིས་བ�ིབས་པས་�ན་པ་ཅན་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་མིང་གིས་�ིད་པ་ན་གནས་�ས་བ�ོད་པ་ཡིན་ནོ། །གསང་�གས་འོག་མར་གབ་པ་�མས་
འདིར་མངོན་�་�ང་�ེ་བ�ན་པའོ། །དེའི་�ིར་གདོད་མའི་ད�ིངས་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་བདེར་གཤེགས་�ིང་པོ་དེ་ད་�་�ས་ལ་�ན་�བ་�་གནས་པའོ། །བཞི་པ་གནས་�གས་ཉམས་�་�ང་�གས་ནི། དང་པོར་གཞི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-366
རིག་པ་དེ་ཉིད་རང་ལ་ཡོད་�ང་�ེན་�་མ་དམ་པའི་གདམས་པས་མ་ཟིན་ན་�ོལ་བར་མི་འ�ར་བས་ཟིན་དགོས་ལ། དེའང་དང་པོ་�ིན་�ེད་དབང་བཞི་བ�ར་བ་ནི་ལམ་�ི་གཞི་�ེད་པ་�ེ་�་ཐལ་འ�ར་�ི་�ད་ལས།
�ོས་བཅས་�ོས་པ་མེད་པ་དང་། །ཤིན་�་�ོས་མེད་རབ་�ོས་མེད། །དབང་ནི་�མ་པ་བཞི་ཡིས་�ང་། །�ལ་བ་�ན་པ་�ིན་པར་�། །ཞེས་པས་དང་པོ་�ི་�ོས་བཅས་�མ་པའི་དབང་གིས་�ས་�ི་�ིབ་པ་�ོང་། �འི་
�ས་པ་འ�ག །བ�ེད་རིམ་�ོམ་པ་ལ་དབང་། དེ་ནས་ནང་�ོས་མེད་གསང་བའི་དབང་གིས་ངག་གི་�ིབ་པ་�ོང་། ག�ང་གི་�ས་པ་འཇོག །�ོགས་རིམ་ག�མ་མོ་ཙ�་�ི་དང་ཡི་གེ་འཁོར་ལོ་�གས་བ�ས་པ་ལ་དབང་།
 ༄༅། །དེ་ནས་ཤིན་�་�ོས་མེད་ཤེས་རབ་ཡེ་ཤེས་�ི་དབང་གིས་ཡིད་�ི་�ིབ་པ་�ོང་། �གས་�ི་�ས་པ་འ�ག །བདེ་ཆེན་�ང་འ�ག་བ�ོམ་པ་དང་ཀ་དག་ཆོས་ཉིད་�ི་ཡེ་ཤེས་�ོགས་པ་ལ་དབང་། དེ་

�བ་མཐའ་
ནས་རབ་�་�ོས་མེད་ཚ�ག་དབང་རིན་པོ་ཆེས་�ིབ་པ་ཐམས་ཅད་པ་ཤེས་�་ལ་�ོངས་པའི་རང་བཞིན་�ོང་། རང་�ང་འོད་གསལ་�ི་�ས་པ་འ�ག །མངོན་�མ་�ན་�བ་�ི་དོན་ཉམས་�་ལེན་པ་ལ་དབང་བའོ། །དེ་
�ར་དབང་�མས་�ོགས་པར་ཐོབ་དགོས་ཏེ། �ོ་�ེ་སེམས་དཔའ་�ིང་གི་མེ་ལོང་ལས། གསང་�གས་དབང་དང་མི་�ན་བ�བས་�ང་འ�བ་མི་འ�ར། །དཔེར་ན་མཉན་པ་ལག་�་མེད་པ་བཞིན། །ཅེས་པ་དང་།
བ�་ �་བཞི།

16-367
གསང་�ིང་ལས། �ོབ་དཔོན་མཉེས་པར་མ་�ས་ཤིང་། །དབང་�མས་�ོགས་པར་མ་བ�ར་ན། །ཉན་པ་ལ་སོགས་བ�མས་པ་�མས། །འ�ས་�་མེད་ཅིང་�ག་པར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །དེ་ཡང་དམ་པ་དང་པོའ་� �ད་
ལས། དབང་བ�ར་མེད་པར་�ད་འཆད་དང་། །ཟབ་མོ་དེ་ཉིད་�ོམ་�ེད་པ། །དེ་དོན་ལེགས་པར་ཤེས་ན་ཡང་། །ད�ལ་བར་འ�ར་�ིས་�ོལ་བ་མེད། །ཅེས་དང་། བཤད་�ད་�ོ་�ེ་�ེང་བར། དབང་བ�ར་མེད་པས་
�ད་འཆད་པ། །�བ་པས་�གས་�ི་དོན་ཤེས་�ང་། །�ོབ་དཔོན་�ོབ་མར་མ�ངས་པ་ནི། །ཤིན་�་�་འབོད་ཆེན་པོར་�ང་། །ཞེས་སོ། །དབང་�ོགས་པར་ཐོབ་ན། གནས་�བས་�ི་འདོད་པ་ཐམས་ཅད་འ�བ་ཅིང་།
མཛ�ད།
 ལམ་ཉམས་�་ལེན་པའི་�ས་འོད་�་དག་པ་དང་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ད་པར་ཅན་�ེ་ལ། སངས་�ས་ཐམས་ཅད་�ི་�ས་�་�ར་པས་�ལ་བའི་རིགས་འཛ�ན་པ་དང་། ཚ�་རིང་ཞིང་ལོངས་�ོད་དབང་�ག་དང་�ན་ཞིང་། ངན་
སོང་ཐམས་ཅད་མེད་པ་དང་། མཐོ་རིས་�ི་བདེ་དཔལ་ཆེན་པོ་�ོང་ལ། མཐར་�ག་སངས་�ས་�ི་�ང་�བ་མངོན་�་�ེད་དེ། དེ་ཉིད་ལས། �ིང་པོ་�་ཡི་དབང་བ�ར་ན། །�ས་འདིར་�ིན་ཆད་�ལ་བའི་�ས། །ངན་
སོང་ཐམས་ཅད་མེད་པ་དང་། །ཚ�་རིང་བདེ་བ་�ན་�མ་ཚ�གས། །མཐོ་རིས་ཐར་པའི་བདག་པོར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །དེ་�ར་དབང་�མས་�ོགས་ནས། �ོལ་�ེད་ལམ་བ�ོམ་པ་ལ་འ�ག་�ེ། དེའང་�ན་མོང་གི་ལམ་�་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-368
བ�ེད་�ོགས་བ�ོམ་པ་གཙ�་བོར་ག�ངས་�ང་ཡིད་ད�ོད་བ�ོམ་པ་ལས་མི་འདའ་བའི་�ིར་དོར་ཏེ། �ན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལམ་འདིར་�ོས་�ས་ཡིད་ལ་�ེད་པ་�ན་ལས་འདས་པ་མངོན་�མ་འོད་གསལ་�ི་ཡེ་ཤེས་
�་བར་�ེད་དེ། དེའང་�ན་མོང་གི་�ོན་འ�ོས་ཐེག་པ་འོག་མ་ཡིད་ཆེས་པར་�ས་ཏེ་གོང་�་འ�ག་པའི་�ང་�ེགས་�ས་ནས་�ན་མོང་མ་ཡིན་པའི་�ོན་འ�ོ་�ལ་དབབ་དང་བཅས་པ་�ོགས་ནས་དངོས་གཞི་ངོ་�ད།
�ེས་དེ་དག་ཉམས་�་ལེན་�ལ་དང་བཅས་པ་�ོགས་པར་བཤད་ནས། �ལ་�ན་དེ་དག་�ང་�ར་�ོད་དམ་�ང་�ོང་ངམ་མཚ�་�ིང་ལ་སོགས་པ་རབ་�་དབེན་པའི་སར་བ�ོམ་པ་ལས། �ང་བ་བཞི་རིམ་�ིས་ཤར་ནས་
 ༄༅། །རབ་ལོ་ག�མ། འ�ིང་�། ཐ་མ་བ�ན་ན་�ོས་བཅས་�་�ང་བ་འོད་གསལ་�་�ོལ་ནས་རང་�ང་འོག་མིན་�་སངས་�ས་མངོན་�་�ེད་པའོ། །དེའང་�བས་འདིར་མངོན་�མ་འོད་གསལ་ལ་

�བ་མཐའ་
�་བའི་རིག་པ་�ད་ཅིག་དེ་ཉིད་ལ་འཁོར་བའི་སེམས་ག�མ་�ན་གཞིའི་�ོག་�ལ། ཡེ་ཤེས་�ི་ངོ་བོ་དགོངས་པའི་ཚང་�ལ། འོག་མའི་�ིང་པོ་གོང་མར་འ�ས་�ལ་དང་ག�མ་བ�ི་བར་�་�ེ། དང་པོ་ནི་ཡང་དག་པའི་
ཏིང་ངེ་འཛ�ན་འཇིག་�ེན་ལས་འདས་པ་ཐར་པའི་ལམ་�་ཟིན་ངེས་གཅིག་ལ། ཁམས་ག�མ་པའི་སེམས་དང་སེམས་�ང་�ན་གཞིར་བཅས་པ་�ོག་པ་ཞིག་འ�ང་�ེ། དཀོན་མཆོག་བ�ེགས་པ་ཆེན་པོ་ཆོས་�ི་�མ་
བ�་ �་�།

16-369
�ངས་ལས། ཞི་བའི་�ོ་�ོས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་�གས་�ི་གསང་བ་ནི་སེམས་དང་ཡིད་དང་�མ་པར་ཤེས་པ་དང་ཡང་�ལ་ལ། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ི་གནས་�ང་མི་འདོར་ལ། འདི་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་�མས་�ི་
�གས་�ི་གསང་བ་བསམ་�ིས་མི་�བ་པའོ་ཞེས་ག�ངས་ཏེ། �ེན་�ན་གཞིའི་�མ་པར་ཤེས་པའི་སེམས་དང་། ཉོན་ཡིད་ཡིད་ཤེས་དང་། �ོ་�འི་�མ་ཤེས་�མས་མེད་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ། མངོན་�མ་ལ་�་བས་ན་
ནང་�ན་�ོག་འ�ོ་འ�་མེད་པས་འདོད་པའི་སེམས་ལོག །གསལ་བའི་ངང་ལ་གསལ་བར་འཇོག་�ེད་�ི་གཉེན་པོ་མེད་པས་ག�གས་�ི་སེམས་ལོག །�ོག་མེད་�ེ་གཅིག་ལ་ཆོས་ཉིད་�ི་ངང་�་ཞེན་པའི་�ོ་མེད་པས་
མཛ�ད།
 ག�གས་མེད་�ི་སེམས་ལོག་པས་ཁམས་ག�མ་པའི་སེམས་ཉེ་བར་ཞི་བའོ། །དེའང་�ན་གཞི་ནི་�ོག་མེད་དངས་མ་�ེད་པ་�ང་མ་བ�ན་ཡིན་ལ། འདིར་ངང་ལ་རིག་པའི་�ིར་�ན་གཞི་ལོག །�ན་གཞི་�མ་ཤེས་
གསལ་བ་ཙམ་རིས་�་མ་ཆད་པར་གནས་པའི་ཆ་དེ་རང་རིག་པའི་ངོ་བོར་མ་ཤེས་པ་ལས། འདིར་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�་ཐག་ཆོད་པས་�ངས་གསལ་�ོས་པ་དང་�ལ་བས་དེ་དང་མི་འ�་བས་ལོག །�ོ་�འི་�མ་ཤེས་
�ལ་སོ་སོར་གསལ་བ་ལས། འདིར་�ང་བ་འོད་གསལ་�ི་�ལ་�ང་བས་ཐ་མལ་ག�གས་འཛ�ན་མིག་གི་�མ་ཤེས་ལས་ལོག །དེ་བཞིན་�་�་ལ་སོགས་པའི་�ེས་�་མི་འ�ོ་ཞིང་མི་འཛ�ན་པས་�་བའི་�མ་ཤེས་ལས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-370
ལོག །དེ་ལ་སོགས་པ་གཞན་ནས་�ང་ལོག །དེའི་ཚ�་�ོག་པ་དང་ད�ོད་པ་ཆགས་�ང་གང་ཡང་མེད་པས་ཡིད་ཤེས་དང་ཉོན་ཡིད་ལས་ལོག་�ེ། �ན་གཞི་ཚ�གས་བ�ད་དང་བཅས་པ་ཁམས་ག�མ་པའི་སེམས་ལས་
�མ་པར་�ོལ་བ་ནི་སངས་�ས་�ི་ཡེ་ཤེས་ཞི་བ་ཉིད་ལས་གཞན་མ་ཡིན་པས་མཐར་�ག་པའོ། །གསང་�གས་འོག་མ་དག་རོ་�ང་གི་�ང་སེམས་ད�་མར་�ད་པས་བདེ་གསལ་མི་�ོག་པའི་ཡེ་ཤེས་�ེས་པ་ན་�ན་ཅིག་
�ེས་པར་འདོད་པ་དེ་ཉིད་�ན་གཞི་ཚ�གས་བ�ད་ལས་མ་ལོག་�ེ། ཚ�ར་བ་བདེ་བ་ནི་ཡིད་དང་ཉོན་ཡིད་དངས་མ་�ེད་པའི་�ོག་མེད་�ན་གཞི། �ང་ཟད་གསལ་དངས་ཙམ་�ན་གཞིའི་�མ་ཤེས། ག�གས་�་ལ་སོགས་
 ༄༅། །�ལ་�་རགས་པ་དང་དབང་ཤེས་སོ་སོ་ལ་�ང་བ་�ོ་�འི་�མ་ཤེས་སོ། །དེ་དག་མ་ལོག་ན་འཁོར་བ་ལས་མི་�ོལ་ཏེ་འཁོར་བའི་སེམས་ལས་མ་�ོལ་བའི་�ིར་རོ། །འདི་�ར་�ངས་ཅན་�ི་

�བ་མཐའ་
ག�ང་ལས། འཁོར་ལོ་ག�མ་ད�ས་གཅིག་�་འ�ེས། །�ལ་དང་�ན་པ་�ིང་�ོབས་དག །ཆ་མཉམ་མི་�ོག་གསལ་བ་ཅན། །གཙ�་བདག་རང་བཞིན་གཅིག་ཉིད་�། །�ར་པ་དེ་འདིར་དོན་དམ་ཉིད། །�་ཡི་ག�གས་
�ིས་ཡང་དག་བ�ོད། །�ང་�མས་�་བ་ད�ས་�་�བ། །གསལ་ལ་�ལ་མེད་མི་གཡོ་བ། །བདག་ཅེས་�ོལ་བ་དེ་ཁོ་ན། །གཞིག་ཅིང་གཞོམ་མེད་�ག་པ་ཉིད། །ཅེས་པ་དེ་དང་ཉམས་�་ལེན་�གས་ཐ་དད་མེད་པའི་
བ�་ �་�ག

16-371
�ིར་ཏེ། བསམ་གཏན་ག�གས་མེད་�ི་སེམས་ཙམ་ལས་�ོལ་བ་མི་འ�བ་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་དག་�་�ང་ཐིག་ལེ་རོ་གཅིག་�་འ�ེས་པའི་དགའ་བ་�ལ་མའི་དོན་�་འདོད་པས། �ང་དང་ཁམས་�མས་རོ་�ང་ནས་ད�་
མར་འ�ག་ཅིང་�་མ�ད་རེ་�ོལ་�ོབས་�ིས་ཡོན་ཏན་རེ་འཆར་བར་འདོད་པས། གེགས་མང་ལ་འ�ོ་�ག་གི་�་འདབ་�་རང་�ང་�གས་པས་འ�ལ་�ང་མང་པོ་འཆར་ཞིང་། གོལ་མ་གོལ་�་མ་འ�ང་བའི་གནད་�ང་
དེ་ཡིན་ནོ། །འདིར་ནི་�ང་�མས་རང་ཞིར་འཇོག་པས་ད�་མར་འ�ག་�་མེད་ལ། �་འདབ་སོ་སོའ་� �ང་རང་དག་ལ་སོང་�ས། འོད་�འི་ཡེ་ཤེས་�ི་�ང་རང་ས་ན་རང་གསལ་བས་དག་པ་ཡེ་ཤེས་�ི་�ང་བ། �་དང་
མཛ�ད།
 འོད་དང་ཞིང་ཁམས་ལ་སོགས་པ་�ང་ཞིང་འ�ལ་�ང་མི་འཆར་ལ། ད�་མའི་འོད་�་འཕེལ་བས་�་མ�ད་�མས་རིམ་�ིས་འོད་�་སོང་བ་ལ་�ོལ་བ་ཞེས་འདོད་དེ། སའི་ཡོན་ཏན་�མས་རང་�ང་�་འཆར་རོ། །དེའང་
�་མ�ད་དང་པོ་གཉིས་འོད་�་�ོལ་བས་�ིར་�ང་འོད་�ི་ནང་�་སངས་�ས་�ི་ཞིང་ཁམས་བ�་�ག་བ�་གཉིས་འཆར་བ་དང་། དེ་དག་�་འོད་ཟེར་འ�ེད་པ་དང་། རང་�ང་�་འ�ས་པས་བ�ོད་པ་དང་། �ས་འ�ལ་
ན་འ�ལ་བས་ཞིང་བ�་གཡོ་བ་དང་། གསལ་བ་དང་། ནང་�་ཆོས་ཉིད་མི་�ོག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་བ�་ལ་�ོམས་པར་འ�ག་ཅིང་�ང་བ་ལ་སོགས་པ་འ�ང་བ་ཡིན་ནོ། །དེའི་�ིར་ན་ཐེག་པ་འོག་མའི་ས་ལས་ཆེས་�ད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-372
�་འཕགས་སོ། །དེའང་ཉམས་�་ལེན་�ས་འཁོར་བའི་སེམས་ཡིན་ན། འ�ས་�་འཁོར་བ་ཉིད་དེ་�་འ�ས་མི་�་བར་�ེད་པ་གཅིག་པའི་�ིར་འགལ་བ་�ད་པ་ཉིད་�་�ང་ལ། འདིར་ནི་ལམ་ནས་འཁོར་བའི་སེམས་
ལས་�ོལ་བས་�ར་�་འ�ས་�་རང་ཐོག་�་ཕེབས་པའི་གནད་དེ་ཡིན་ནོ། །དེང་སང་སེམས་ལས་སངས་�ས་འདོད་པ་དག་གནད་མ་གོ་བས། ཡེ་ཤེས་དང་སེམས་གཉིས་ཕན་�ན་�ས་འགལ་བས་ལམ་མ་ཡིན་ཏེ། ངེས་
དོན་བ�ས་པའི་�ད་ལས། དེ་ཡང་འ�ས་པའི་�ིང་པོ་ཉོན། །རང་�ང་�ིང་པོ་ཆོས་�་ལ། །ཚ�གས་བ�ད་མེད་�ིར་སེམས་དང་�ལ། །�་ཚ�གས་སེམས་ལ་ཞེན་�ི་བར། །རང་གི་སེམས་ཞེས་དེ་ལ་�། །�ོན་�ི་�་བ་
 ༄༅། །སེམས་ཡིན་པས། །དེ་�ིར་སེམས་�ིས་སངས་མི་�། །ཞེས་པ་དང་། སེམས་ནི་འཁོར་བའི་�་བ་�ེ། །�ལ་ནི་�་ཚ�གས་�ང་བ་ལ། །སེམས་�ིས་�ོག་པ་�་ཚ�གས་ཞེན། །དེ་�ིར་སེམས་ནི་

�བ་མཐའ་
འཁོར་བའི་�། །ཞེས་པ་དང་། ངེས་དོན་མ་མཐོང་�ེན་པ་�ན། །སེམས་ལས་མ་གཏོགས་ཆོས་མེད་ཟེར། །དེ་�ིར་�ོངས་པའི་�ོ་རེ་ནོར། །�ེན་བ�ོམ་�ན་པ་བ�ོམས་པས་�ང་། །གང་�ན་སེམས་�ི་ཆོས་འདི་ལོག །
ཅེས་པ་དང་། མ་རིག་�ོངས་པའི་གང་ཟག་�ན། །ཆོས་�་རང་ཡང་སེམས་ཡིན་ཟེར། །དེ་�ིར་ཚ�ག་ལས་དོན་མ་གོ །མིང་ལས་ངེས་དོན་ཤེས་པ་དཀོན། །དེ་�ིར་སེམས་�ིས་�ང་མི་�བ། །སེམས་ལས་སངས་�ས་
བ�་ �་བ�ན།

16-373
འདོད་པ་ནི། །མོ་གཤམ་�་དང་གཉེན་�ེད་འ�། །�ང་བ་སེམས་ཡིན་ཟེར་བ་དེ། །ར་གན་གསེར་�་�ེད་པ་འ�། །མ་རིག་སངས་ནས་རང་སེམས་�ག །དེ་�ིར་ཆོས་�་འ�ར་བ་མེད། །འཛ�ན་�ལ་སེམས་མེད་ཡེ་ཤེས་
�། །དེ་དོན་འ�ལ་མེད་�ང་�བ་�ོང་། །སེམས་�ལ་ཏིང་འཛ�ན་�ན་�་གནས། །ཞེས་སོ། །དེས་ན་སེམས་དང་ཡེ་ཤེས་�ེད་ནས་ཡེ་ཤེས་རང་གསལ་�ི་དགོངས་པ་ལ་དེ་�ར་གནས་པ་ནི་འདི་ཡི་�ད་པར་�ི་ཆོས་
གསང་བ་ཡིན་ནོ། །དེའང་སེམས་ནི་�ལ་འཛ�ན་པའི་�ོག་ད�ོད་ག�ང་འཛ�ན་�་�ེས་པ། ཁམས་ག�མ་པའི་སེམས་སེམས་�ང་གི་གཞི་�་གནས་ཏེ། ས་ད�འི་�ི་མ་�ེས་པ་ཅན། �ོག་ད�ོད་དང་བསམ་གཏན་ག�གས་
མཛ�ད།
 མེད་�ི་�མ་པ་ད�འོ། །ཡེ་ཤེས་ནི་དེ་ལས་འདས་པའི་ངོ་བོ་�ོས་�ལ་�ི་རིག་པའོ། །རིག་པ་ནི་ཐམས་ཅད་པའི་ཚ�་རིག་ཆར་གནས་པས་རང་�ང་འཕོ་འ�ར་མེད་པའི་�ིར། དེ་བཞིན་ཉིད་དོན་�་གནས་པར་ཤེས་པར་
�འོ། །གཉིས་པ་ཡེ་ཤེས་�ི་ངོ་བོ་ལ་དགོངས་པའི་ཚང་�ལ་ནི། དེ་�ར་གནད་ལས་མཐོང་བའི་མངོན་�མ་ལ་�་བའི་�ད་ཅིག་ལ། དངས་ལ་མི་གཡོ་བ་�ོ་བ�་དང་�ལ་བའི་ཡེ་ཤེས་ནང་�་ཤར་བ་ནི་�ེགས་ཆོད་ཆོས་�་
རང་ཐོག་�་ཕེབས་པ་ཡིན་ལ། �ིར་�ང་འོད་གསལ་�་�ང་བའི་ཐབས་ནི་ཐོད་�ལ་�ན་�བ་�་ཤར་བའི་རང་བཞིན་ག�གས་�་ལམ་�་�ེད་པས། �ིར་�ང་བ�ེད་རིམ་ཐབས་�་ཤར་བའི་གནད་ལས། ནང་གསལ་�ེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-374
མེད་�ོས་�ན་ཞི་བའི་�ོགས་རིམ་�་མཐའ་དང་�ལ་བའི་ཤེས་རབ་མངོན་�་�ར་པས། ཐབས་དང་ཤེས་རབ། བ�ེད་པ་དང་�ོགས་པ། ཆོས་�་དང་ག�གས་�། �ང་བ་དང་�ོང་པ། བསོད་ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་�ི་
ཚ�གས་�མས་�ེགས་ཆོད་དང་ཐོད་�ལ་�ོམ་པའི་�ད་ཅིག་ལ་�ོགས་པའོ། །དེའི་ཚ�་�་�་ཡེ་ཤེས་དང་བཅས་པའང་ཚང་�ེ། �ེ་གཅིག་�ོས་པ་དང་�ལ་བས་ཆོས་�། རང་གསལ་འཛ�ན་པ་མེད་པས་ལོངས་�། �་
ཚ�གས་�ལ་ལ་ཤར་བས་�ལ་�། ཚ�གས་བ�ད་�མ་ཤེས་ལོག་པས་�ང་�བ་�ི་�། ད�ིངས་ལ་འཕོ་འ�ར་མེད་པས་�ོ་�ེའི་�འོ། །ཡེ་ཤེས་�་ལས། དམིགས་བསམ་�ོས་དང་�ལ་བས་ཆོས་ད�ིངས་ཡེ་ཤེས། གསལ་
 ༄༅། །ལ་འ�ིབ་པ་མེད་པ་མེ་ལོང་ཡེ་ཤེས། རོ་མཉམ་ངང་ལ་གནས་པ་མཉམ་ཉིད་ཡེ་ཤེས། �ང་བ་འོད་�་མ་འ�ེས་�ན་�ོག་ཡེ་ཤེས། ག�ང་འཛ�ན་གཉིས་�ང་�ོལ་བས་�་�བ་ཡེ་ཤེས་སོ། །ཡེ་ཤེས་

�བ་མཐའ་
དེ་དག་མཁའ་འ�ོ་�འི་རང་བཞིན་�འང་གནས་ཏེ། སངས་�ས་�ི་དགོངས་པ་�་དང་ཡེ་ཤེས་འ�་འ�ལ་མེད་པའི་དོན་�ད་ཅིག་ལ་ཚང་བའོ། །ག�མ་པ་འོག་མའི་�ིང་པོ་གོང་མར་འ�ས་�ལ་ནི། འོད་གསལ་�ི་�ད་
ཅིག་ལ་གནས་པ་དེའི་ཚ�། གང་ཟག་དང་ཆོས་�ི་བདག་�་འཛ�ན་པ་མེད་པས་ཉན་ཐོས་རང་�ལ་�ང་�བ་སེམས་དཔའ་ག�མ་�ི་�་བའི་དགོངས་པ་འ�ས་སོ། །�ས་ངག་ཡིད་ག�མ་ཉོན་མོངས་པའི་�ི་མ་མེད་པས་
བ�་ �་བ�ད།

16-375
གཙང་�ར་�ོད་པ་�ི་ཡ་�་པ་ཡོ་ག་ག�མ་�ི་ཡེ་ཤེས་�ི་མེད་ག�མ་�་འ�ས་སོ། །�ང་བ་རིག་པ་གཉིས་མེད་ག�མ་�ང་�་�ད་དེ་�ོགས་པ་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་�ད་པར་ཅན་མངོན་�་�ར་པས་མ་�་ཨ་�་ཨ་ཏི་ག�མ་�ི་
དགོངས་པ་འ�ས་སོ། །དེ་བཞིན་�་ག�ངས་དང་། ཏིང་ངེ་འཛ�ན་དང་ས་ལམ་�མས་�ང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་�ི་མ་མེད་པ་ལ་གནས་པའི་ཆས་བཞག་པས་དེ་དག་�ང་འ�ས་ཏེ། ཐེག་པ་འོག་མར་ཉམས་�་ལེན་པའི་ཏིང་
ངེ་འཛ�ན་དང་�ོགས་པའི་ཡོན་ཏན་�ི་ཆ་�མས་འདིར་འ�ས་ལ། �ོན་�ི་ཆ་�མས་མེད་པས་མ་འ�ེས་ཡོངས་�ོགས་�ི་ཐེག་པ་ཞེས་�འོ། །དེ་�ར་ལམ་ཉམས་�་ལོན་པའི་ཚ�་�་བ་དང་ཡན་ལག་གི་དམ་ཚ�ག་ཐམས་
མཛ�ད།
 ཅད་�་ག�ང་�གས་�་བ�ས་ནས་ཇི་�ད་ག�ངས་པ་བཞིན་བ�ང་དགོས་ཏེ། མ་བ�ངས་ན་ཉེས་པ་མང་ཞིང་�མ་�ིན་�ི་བས་�ན་རིང་�་ངན་སོང་�་འཚ�ད་པའི་�ིར་རོ། །�ོ་�ེ་�ིང་པོ་�་བ་འ�ང་གནས་�ི་�ད་
ལས། དམ་ཚ�ག་ཉམས་པའི་འཆལ་བ་དག །ཡིད་�་མི་འོང་�་ཚ�གས་པའི། །འ�ས་�་�མས་ནི་འ�་བ་དང་། །བ�བ་པ་ཐམས་ཅད་ལོག་ནས་ནི། །བ�ེག་དང་�ིབས་ལ་�ན་རིང་གནས། །ཞེས་སོ། །ལེགས་པར་
བ�ང་ན་ཕན་ཡོན་དཔག་�་མེད་དེ་གསང་�ིང་ལས། �ལ་བའི་རིགས་མཆོག་འཛ�ན་པ་དེ། །འཇིག་�ེན་གཙ�་དང་འཁོར་�ི་�ར། །དམ་པ་མཆོག་དང་དམ་པ་ཡིས། །�ས་དང་�ན་དགོངས་�ིན་�ིས་�ོབས། །བདེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-376
གཤེགས་ཉིད་�ི་�ལ་ལ་འ�ག །འཇིག་མེད་�ན་�་བཟང་པོར་�ོར། །ཅེས་སོ། །�་པ་མཐར་�ིན་འ�ས་�འི་�བ་�གས་ནི། དེ་�ར་�ང་བ་བཞིའི་ལམ་�ོགས་པ་ན། �ས་དེས་གཞན་དོན་འ�བ་པར་གཟིགས་ནས་
�ིད་པ་ཇི་�ིད་བ�གས་པར་དགོངས་པ་དེ་�ིད་�་�་དེ་ཉིད་�འི་�་བ་�ར། �ང་ག�གས་ཡོད་�ང་རགས་ག�གས་མེད་པར་བ�གས་ནས་སེམས་ཅན་�ི་དོན་མཛད་པ་འཕོ་བ་ཆེན་པོའ་� �ར་བཞེངས་པ་ནི། �ོབ་
དཔོན་ཆེན་པོ་བི་མ་ལ་དང་པ�་�་�་�་འ�ལ་དང་ཆོས་�ི་�མ་�ངས་བསམ་�ིས་མི་�བ་པ་�ད་ཅིག་གཅིག་ལ་�ོན་པའོ། །�ས་དེས་གཞན་དོན་�་ཆེར་མི་འ�བ་པར་གཟིགས་ན་འོད་གསལ་�་�ོལ་བའི་ངང་དེ་ཉིད་
 ༄༅། །ད�ིངས་གདོད་མའི་སར་�་དང་ཡེ་ཤེས་�ན་�ིས་�བ་པས། ཆོས་�འི་ཞིང་ན་�ན་�་བཟང་པོར་བ�གས་བཞིན་�་དེའི་ངང་ལས་ལོངས་�འི་ཞིང་�ན་�བ་�ག་པོ་བཀོད་པར་རང་�ང་ལོངས་

�བ་མཐའ་
�ོད་�ོགས་པར་བཞེངས་པའི་�ིན་�བས་ལས། དག་པའི་ཞིང་�་རིགས་�ར་�ང་བས་ས་ལ་གནས་པའི་སེམས་དཔའ་�མས་�ིས་དོན་མཛད་ཅིང་། འ�ོ་བ་�ག་གི་གནས་�་རང་རང་གི་�ོན་པར་�ང་ནས་དོན་མཛད་
པ་མཆོག་གི་�ལ་པ་དང་། བཟོ་དང་�ེ་བ་�ལ་པ་ལ་སོགས་པ་�ིད་པ་ཇི་�ིད་པར་འ�ིན་ལས་�ན་མི་འཆད་པར་སོ་སོའ་� �ང་བ་བཞིན་འ�ང་བའོ། །སངས་�ས་དེ་དག་གི་ཡེ་ཤེས་�ང་�ར་བཤད་པ་བཞིན་མངའ་བས་
བ�་ �་ད�།

16-377
�ག་པ་�ན་མི་འཆད་པར་བ�གས་པའོ། །དེ་�ར་གདོད་མའི་�ི་གཞི་ནས་འ�ས་�འི་བར་�མ་པ་�ར་བཤད་པ་དེ་དག་གི་ངེས་པའང་�་ཏིག་�ེང་བའི་�ད་ལས། གནས་�གས་བསམ་�ིས་མི་�བ་�ང་། །ཡེ་ཤེས་
�མ་པ་ག�མ་ཡིན་ནོ། །འ�ལ་གཞི་�མ་པ་མང་བཤད་�ང་། །�ན་�བ་དང་ནི་�གས་�ེའོ། །རང་གནས་�་རིག་ཡེ་ཤེས་སོ། །གནས་པ་�གས་དེ་ཙ��འི་ད�ིལ། །ལམ་ནི་�་བཞི་འ�་�ེད་�ང་། །འཆར་�ེད་�ོ་ནི་
མིག་སོགས་སོ། །ནམ་མཁའ་�ེན་�ལ་�ལ་�་འ�ས། །ཉམས་�ང་�ེགས་ཆོད་ཐོད་�ལ་ལོ། །ཚད་ནི་གདེང་བཞིའི་�ལ་འ�ོར་ཉིད། །བར་དོ་མ་�་གཉིས་�ོར་བ། །�ོལ་ས་ཉིད་ནི་ཐོག་མའོ། །ཞེས་སོ། །དེའང་རང་
མཛ�ད།
 �ང་ཡེ་ཤེས་�ིབ་པ་དང་�ལ་བའི་མཐར་�ག་པའི་ཚ�་ཐོག་མའི་�ོལ་ས་ཞེས་བ�ོད་པར་ཟད་�ིས་ཐོག་མའི་�ོལ་ས་�ིབ་པ་དང་བཅས་པ་ཁམས་ཞེས་�་བ་�ི་མ་དང་བཅས་པས་དེ་བཞིན་ཉིད་ཡིན་ལ། ལམ་�ིས་�ངས་
པས་�ི་མ་མེད་པའི་དེ་བཞིན་ཉིད་�ང་�བ་�་�ར་པའི་གནས་�བས་ཡིན་པར་རིག་པར་�འོ། །དེས་ན་འ�ས་�་གཞི་ཐོག་�་�ོལ་ཞེས་བ�ོད་པས། ད�ིངས་འཕོ་འ�ར་མེད་པ་མཐར་�ག་པའི་རང་བཞིན་གོ་བར་�ེད་
པ་ལ་དགོངས་�ིས་གཞི་ཐོག་�་�ོལ་བ་དངོས་མི་�ིད་དེ། གཞི་�ི་བཅས་�་ཡང་�ོག་པ་མི་�ིད་པའི་�ིར་རོ། །�ིད་ན་ཡང་འ�ལ་པར་འ�ར་ཏེ་གཞི་ཐོག་ནས་ཡང་འ�ལ་གཞི་�ེད་པའི་�ིར་རོ། །དེས་ན་ད�ིངས་རང་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-378
�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ལ། �ི་མ་དང་བཅས་�ས་གཞི། �ི་མ་�ོང་�ས་ལམ། �ི་མ་མཐའ་དག་དང་�ལ་�ས་འ�ས་�་ཞེས་�་བ་ཡིན་པས། གཞི་དང་�ོལ་ས་�ེད་པ་ཤིན་�་གལ་ཆེའོ། །དེང་སང་ནི་�མ་ད�ེ་�ེད་པ་ཤིན་�་�ང་
ངོ་། །དོན་གཉིས་པའི་ངེས་�ེད་�ེ་�ག་�་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ཏེ། �་ཆེན་�ད་�ི་ངེས་�ེད་དང་། ཡང་ཟབ་མན་ངག་གི་ངེས་�ེད་དོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་ཏེ། �ད་�ི་ངོ་བོ་དང་། རབ་�་ད�ེ་བའོ། །དང་པོ་ནི་གཞི་ལམ་
འ�ས་�འི་བ�ོད་�་དང་�ོད་�ེད་�་གནས་པ་འཁོར་དང་བཅས་པའོ། །དེ་ལ་གཞིའི་�ད་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས། �ན་�བ་འཕོ་འ�ར་མེད་པའོ། །ལམ་�ི་�ད་དབང་དང་གདམས་པས་�ོགས་པ་དང་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་གོང་
 ༄༅། །ནས་གོང་�་ཐོབ་པ། �ོགས་པའི་�ད་ལས་དང་པོ་ཆོས་ཉིད་མངོན་�མ་ལ་གནས་པ་ནས་འོད་གསལ་ད�ིངས་�་མ་�ོལ་བའི་བར་�ི་རིག་པའི་ཡོན་ཏན་�་བ་དང་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ་སོགས་པའོ། །

�བ་མཐའ་
�ང་ནི་�ད་�ེ་�ར་ཉམས་�་ལེན་པའི་ཐབས་�་�ང་བའི་མིང་ཚ�ག་ཡི་གེར་�ང་བ་�ེགས་བམ་�་བཅས་པ་�མས་སོ། །གཉིས་པ་ད�ེ་ན་གཉིས་ཏེ། �་ཏིག་�ེང་བ་ལས། ཨེ་མ་�ོ་�ེ་འཛ�ན་པ་ཉོན། །དེ་ཉིད་�མ་པར་
བཤད་�་བ། །དོན་�ི་�ད་དང་ཚ�ག་གི་�ད། །ཅེས་པས། གཞི་རིག་པའི་གནས་�གས་�ན་ལ་�བ་པར་ཡོད་པ་ནི་དོན་�ི་�ད་ཡིན་ལ། དེ་མཚ�ན་ཅིང་ཉམས་�་ལེན་པའི་ཐབས་ཡན་ལག་དང་བཅས་པ་�ེ་�ེ་ཚན་སོ་
བ�་ ད�་བ�།

16-379
སོར་བ�ན་པ་ནི་ཚ�ག་གི་�ད་དོ། །དང་པོ་དོན་�ི་�ད། དེའི་�མ་�ངས་ད�ེ་ན་ཐབས་�ི་�ད་དང་། རང་བཞིན་�ི་�ད་གཉིས་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། གསང་བའི་�ད་�ི་ཐབས་དང་ནི། །རང་བཞིན་ཇི་�་�་གཅིག་ལ། །
ཞེས་སོ། །དང་པོ་ནི་ད�ིངས་�ི་དོན་མཚ�ན་�ེད་�ོན་པར་�ེད་པའོ། །ད�ེ་ན་མཚ�ན་�་ཐབས་�ི་�ད་དང་། མཚ�ན་�ེད་ཐབས་�ི་�ད་གཉིས་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས། གཞི་གཅིག་ངོ་བོའ་� �ད་པར་ལས། །མཚ�ན་�་དང་ནི་
མཚ�ན་�ེད་དོ། །ཞེས་སོ། །དེའང་བ�ོད་�་དོན་�ི་�མ་�ི་དེ་མཚ�ན་�འོ། །དེའི་ཡིན་�ལ་འ�ེད་པ་མཚ�ན་�ེད་དེ་དོན་དང་ཐ་�ད་ལ་ཟེར་རོ། །དེའང་རང་རིག་འོད་གསལ་�ན་�བ་ཆེན་པོ་ནི་མཚ�ན་�འི་�ད་དེ། དེ་
མཛ�ད།
 ཉིད་ལས། མཚ�ན་�་�ད་གཅིག་�ན་�བ་པས། །ཐམས་ཅད་དེ་ཡི་�ེས་�་འ�ང་། །ཞེས་སོ། །ཇི་�ར་�བ་ན། ད�ིངས་�ོང་པ་ཀ་དག་ཆོས་ཉིད་དང་། ཡེ་ཤེས་�ང་པ་�ན་�བ་ཆེན་པོ་ད�ེར་མེད་པའི་�ལ་�ིས་�བ་
�ེ། དེ་ཉིད་ལས། �བ་པ་�མ་པ་གཉིས་ཡིན་ཏེ། །�ོང་པས་�བ་དང་གསལ་བས་�བ། །ཅེས་སོ། །མཚ�ན་�ེད་ནི་དེ་ཉིད་�ོགས་པར་�ེད་པའི་ཐབས་�་�ར་པ། �ེགས་ཆོད་ཡེ་�ོལ་ཆེན་པོ་དང་། ཐོད་�ལ་འོད་�་རང་
�ང་�ོན་མ་དང་བཅས་པ་རང་ཆས་�་ཡེ་ནས་ཡོད་པའི་ཆ་ལ་བཏགས་ཏེ། �་ཏིག་�ེང་བ་ལས། ཐབས་ཞེས་�ད་པར་ཉིད་�ང་ངོ་། །གང་ཟག་�ོ་ཡི་�ེ་�ག་གིས། །རིམ་པ་ཇི་�ར་བཤད་�་བ། །འབད་�ོལ་མེད་པར་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-380
རང་�ོལ་དང་། །འབད་བཅས་ཉམས་�་�ང་བའོ། །ཞེས་པ་ནས། དེ་�ར་མཚ�ན་�ེད་ཐབས་�ི་�ད། །རང་གི་�ད་ལ་མ་བ�ེད་�ོགས། །མཚ�ན་པར་�ེད་པས་ཐབས་ཡིན་ཏེ། །�ན་�་གནས་པས་�ད་ཅེས་�། །ཞེས་
པའི་བར་�་ག�ངས་སོ། །དེའང་ཐབས་དེ་དག་དོན་དང་འ�་འ�ལ་མེད་པར་ཡེ་ནས་རང་ཆས་�་ཡོད་པ་ལས། �ོ་�ེ་འཆང་གིས་ཡོད་པ་ལ་ཡོད་པར་གཟིགས་ཤིང་གསལ་བར་ག�ངས་པ་ཙམ་ལས། གཤིས་རིག་པ་ལ་
མེད་པ་ག�ངས་པ་ནི་མེད་དེ། རིག་པ་འབད་མེད་ཅོག་གཞག་ཐབས་ཡེ་�ོལ་�ེགས་ཆོད་དང་། འོད་གསལ་རང་�ང་ཐོད་�ལ་�་གནས་པ་གོམས་པས་�ོལ་ངེས་�་གནས་པ་ཡེ་ཡོད་�ིས་གསལ་བར་�ས་པ་ཙམ་མོ། །
 ༄༅། །དེ་�ར་བ�ན་པའི་མཚ�ན་�འི་ངོ་བོ་ད�ིངས་རིག་འ�་འ�ལ་མེད་པས་�བ་པ་ཡིན་ལ། ངེས་ཚ�ག་དེ་ལས་�བ་པའི་�ིར་ན་�ད་ཅེས་�འོ་ཞེས་སོ། །ད�ེ་ན་�ོང་པ་དང་གསལ་བ་གཉིས་སོ། །

�བ་མཐའ་
མཚ�ན་�ེད་ཐབས་�ི་ངོ་བོ་�ོགས་པར་�ེད་པའི་ཐབས་�་གནས་པ་དེ། དེ་ཉིད་ལས། དེ་དག་མངོན་པར་�ོགས་པ་ནི། །ཐབས་ཞེས་�བ་པ་ཉིད་�ང་ངོ་། །ཞེས་སོ། །ངེས་ཚ�ག་ནི་དེ་ལས། མཚ�ན་པར་�ེད་པས་ཐབས་
ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །ད�ེ་ན་འབད་བཅས་ཐོད་�ལ་དང་། འབད་མེད་�ེགས་ཆོད་གཉིས་ཏེ་དེ་ཉིད་ལས། འབད་�ོལ་མེད་པར་རང་�ོལ་དང་། །འབད་བཅས་ཉམས་�་�ང་བའོ། །ཞེས་སོ། །གཉིས་པ་རང་བཞིན་�ི་
བ�་ གོ་གཅིག

16-381
�ད་�ི་ངོ་བོ་ནི་རིག་པའི་རང་བཞིན་རང་འོད་�ོན་མ་དང་བཅས་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་རང་བཞིན་ཅན། །�ད་�ི་�ིང་པོ་རབ་�་ད�ེ། །འཁོར་དང་འདས་པ་གང་གིས་�ང་། །འདི་ཉིད་ཤེས་པ་མ་
ཡིན་ཏེ། །མི་འ�ེད་�ོ་�ེའི་རང་བཞིན་ཅན། །རང་�ད་མཚ�ན་པའི་གཞི་གཅིག་པའི། །རང་བཞིན་�ོང་པ་ཉིད་�་གཅིག །�ོགས་པའི་སངས་�ས་བ�ེད་པའི་�མ། །ཞེས་སོ། །ད�ེ་ན་ག�མ་�ེ། གཞིའི་�ད། �ིང་པོའ་�
�ད། བ�ད་�ི་�ད་དོ། །དེ་ཉིད་ལས། རང་བཞིན་�ད་ནི་འདི་�་�ེ། །གཞི་དང་�ིང་པོ་བ�ད་ཉིད་དོ། །ཞེས་སོ། །དང་པོ་གཞིའི་�ད་�ི་ངོ་བོ་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས། ཐོག་མའི་འོད་གསལ་�ིང་པོ་ནི། གདོད་མའི་མགོན་
མཛ�ད།
 པོ། འོད་མི་འ�གས་པ། ད�ིངས་�མ་དག །མར་མེ་མཛད། འོད་མི་འ�ར་བ་ཞེས་བཏགས་པ་�ོང་གསལ་�ོས་པ་དང་�ལ་བའི་ཡེ་ཤེས་དེ་ཡིན་ནོ། །ད�ེ་ན་ངོ་བོ་རང་བཞིན་�གས་�ེ་ག�མ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། གཞི་
ནི་ངོ་བོ་རང་བཞིན་དང་། །�གས་�ེ་�ན་ལ་�བ་ཅིང་འཆར། །ཅེས་སོ། །�ིང་པོའ་� �ད་�ི་ངོ་བོ་ནི་�ིང་གའི་འོད་གསལ་གདངས་�ིར་�ང་དང་བཅས་པ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། �ིང་པོ་�ོགས་པའི་རང་བཞིན་�ད། །�ང་བ་
ཐམས་ཅད་�ད་ཡིན་ཏེ། །ཐམས་ཅད་ཐམས་ཅད་འ�ེལ་ཞིང་ཆགས། །རང་བཞིན་ཙ��འི་ད�ིལ་འཁོར་�། །མ་བ�ེད་�ོགས་པའི་�ིང་པོ་ཆེ། །དེ་�ིར་�ིལ་བའི་�ིང་པོ་�ེ། །�ན་�ི་�ོག་�་�ར་པའི་�ིར། །�ིང་པོའ་�
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-382
�ད་ཅེས་�མ་པར་བཤད། །ཅེས་སོ། །ད�ེ་ན་ནང་གི་�ིང་པོ་ཡེ་ཤེས་དང་�ིའི་�ིང་པོ་འོད་གདངས་སོ། །བ�ད་�ི་�ད་�ི་ངོ་བོ་�ིང་པོའ་� དོན་�ོར་བས་མཐོང་བ་�ེ། �ེང་བ་ལས། སངས་�ས་ཐམས་ཅད་གཅིག་བ�ས་
པའི། །ངོ་བོ་ཐམས་ཅད་བ�ད་�ང་བའི། །�ིང་པོ་བ�ས་པས་བ�ད་ཅེས་ཏེ། །�ོང་གསལ་རིག་པ་བ�ད་�་�ིལ། །ཅེས་སོ། །ད�ེ་ན་གཞིའི་བ�ད་�ར་�ང་བ། �ིང་པོའ་� བ�ད་ཡེ་ཤེས་�་གསལ་བ། མེ་ཏོག་གི་བ�ད་
�ོན་མ་བཞིར་ཤར་བ་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། སངས་�ས་�ན་�ི་བདེ་གསང་ཆེ། །གཞི་དང་�ིང་པོ་མེ་ཏོག་ཅན། །རང་རིག་�མས་�ི་ངོ་བོ་ཉིད། །ཅེས་སོ། །ལེགས་པར་བ�ས་ན། བ�ད་�ི་རང་བཞིན་ག�མ་པོ་འདིས་�ོལ་
 ༄༅། །བའི་ལམ་ཆ་ཚང་ལ་མ་ནོར་བར་�ོན་པའི་�ིར་�ན་ལས་འཕགས་ཏེ། གསེར་�ི་མེ་ཏོག་�ིང་པོ་ལས། སངས་�ས་�མས་�ི་བ�ད་བ�ས་ནས། །འ�ོ་བ་�ན་�ི་�ིང་ལ་བ�ག །དེ་ཡི་�ིང་པོ་�་

�བ་མཐའ་
�་�ད། །དངས་མ་འ�ས་པས་བ�ད་ཅེས་�། །ཞེས་པ་དང་། བ�ོན་པ་དོན་�ན་�ི་�ད་ལས། བ�ན་པ་�ན་�ི་ཡང་བ�ད་ནི། །ཆོས་ཉིད་མངོན་�མ་ལམ་ཞེས་�། །ཞེས་པ་དང་། �ོ་�ེ་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་
�ད་ལས། གཞི་དང་�ིང་པོ་མེ་ཏོག་ནི། །སངས་�ས་�མས་�ི་རང་བཞིན་�ད། །�ད་པར་གསང་མཆོག་བ�ད་�་�ིལ། །འདི་ནི་འཁོར་བའི་ཕ་རོལ་�། །�ེས་�ས་མདའ་འཕངས་ཇི་བཞིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །དེ་�ར་རང་
བ�་ གོ་གཉིས།

16-383
བཞིན་�ི་�ད་�མས་གཞི་ལམ་འ�ས་�་ག�མ་�ི་རང་བཞིན་�་གནས་ཏེ་�་ཏིག་འ�ེང་བ་ལས། གཞི་དང་ལམ་དང་འ�ས་�་ཡིས། །ག�ང་བར་ངེས་པས་རང་བཞིན་�ད། །ཅེས་སོ། །གཞིའི་�ད་རིག་པ། ལམ་�ི་
�ད་�ང་བ་བཞི། འ�ས་�འི་�ད་བ�ད་དང་�མ་པ་ག�མ་མོ། །དེའང་�ིང་པོ་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལ་ངོ་བོ་རང་བཞིན་�གས་�ེ་ག�མ་�་གནས་པ་ནི་དངས་མ་ག�མ་ཡིན་ལ། རིག་པ་�ར་གསལ་བ། ད�ིངས་ཁ་དོག་
�་གསལ་བ་ནམ་མཁའ་ལ་ད�ིངས་རིག་གསལ་བ་ག�མ་ནི་གསལ་བ་ག�མ་ཞེས་�འོ། །གདེང་ག�མ་ནི་�་བ་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ཡེ་ནས་�ོལ་བས་འབད་�ོལ་�་མི་དགོས་པའི་གདེང་། རང་�ང་ཡེ་ཤེས་�ི་�ལ་
མཛ�ད།
 �་དང་ཡེ་ཤེས་�་གསལ་བས་ཞིང་ཁམས་ལོགས་ནས་བ�བ་མི་དགོས་པའི་གདེང་། འཁོར་འདས་ལ་རེ་དོགས་དང་�ང་ཐོབ་�ལ་བས་སངས་�ས་ལོགས་ནས་བ�བ་�་མེད་པར་ཐག་ཆོད་པའི་གདེང་ངོ་། །དེའི་ཚ�་མི་
�ོག་པ་ག�མ་འ�ང་བ་ནི། རིག་པ་མི་�ོག་པས་�ར་�ིན། �ང་བ་མི་�ོག་པས་འོད་གསལ་�་�ོལ། �ོག་པ་མི་�ོག་པས་ཡེ་ཤེས་�་སངས་�ས་པའོ། །དེ་དག་གི་དག་�་དང་དག་�ེད་�ི་གཞི་�ང་བ་ག�མ་དང་�ོང་
པ་ག�མ་�་འ�ས་ཏེ། འ�ལ་�ང་། དག་�ང་། བར་དོ་�་མའི་�ང་བ་དང་ག�མ་ནི། ད་�་སེམས་ཅན་�ི་བཙན་ལ་�ང་བ། �ང་བ་བཞི་�ངས་ན་དག་�ང་�་འ�ར་ལ། མ་�ངས་�ང་བར་དོར་འོད་གསལ་གཞིའི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-384
�ང་བ་འཆར་བ་ཡིན་ནོ། །�ོང་པ་ག�མ་ནི་�ི་མ་�ོང་བ་�ང་བ་བཞིའི་གནས་�བས་ཏེ། དང་པོར་ཆོས་མིན་ལས་�ོག་པས་�ོ་ག�མ་འ�ལ་པ་ལས་�ོལ་བས་འ�ལ་པ་�ོངས། དེ་ནས་ཆོས་�་འཛ�ན་པའི་�ི་མ་�ོངས་
ཏེ་�ང་�་ད�ིངས་�་དག །དེ་ནས་�ི་ནང་འོད་གསལ་�་�ོལ་བས་�་རགས་�ི་འ�ང་�ེན་�ོངས་པའོ། །དེ་�ད་�་�་ཏིག་�ེང་བ་ལས། དེ་ཡང་བ�ད་�ི་རང་བཞིན་ནི། །�ིང་པོ་བ�ས་པས་དངས་མ་ག�མ། །གསལ་
བ་ག�མ་དང་ཤེས་པས་�བ། །གདེང་ག�མ་མི་�ོག་ག�མ་�ིས་ནི། །བ�ད་མི་འ�ར་བའི་ངེས་པ་ཐོབ། །�ང་བ་ག�མ་དང་�ོང་པ་ག�མ། །བ�ད་ནི་རང་བཞིན་དག་པ་ཡིས། །�ད་�་གཏན་ལ་ཕབ་པའོ། །ཞེས་སོ། །
 ༄༅། །དེ་�ར་ཐབས་�ི་�ད། རང་བཞིན་�ི་�ད། སོ་སོའ་� �མ་ད�ེ་མང་པོ་བཤད་�ང་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་གཅིག་གི་ངོ་བོ་ལ་བ�གས་ནས་སོ་སོར་�ོག་པས་�ེ་བ་ཡིན་�ིས། དོན་ཐ་དད་�་འ�ར་བ་

�བ་མཐའ་
མེད་དེ། གཤིས་�ི་ཡིན་�གས་�ི་�ེང་ནས་རང་བཞིན་�ི་�ད། མཚ�ན་�་དོན་�ི་�ད། གཞིའི་�ད་ཅེས་བ�ོད་ལ། དེ་དག་གི་ཡིན་�ལ་ཉམས་ལེན་�ི་དོན་ཡེ་ནས་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་ཉིད་ལ་གནས་པའི་ཆ་ནས།
ཐབས་�ི་�ད། མཚ�ན་�ེད་�ི་�ད། བ�ད་�ི་�ད་ཅེས་པ་ལ་སོགས་པ་བཏགས་�ང་། མི་གཅིག་ལ་མིང་མང་པོ་བཏགས་པ་ན་མིང་མང་པོར་�ང་ཡང་དོན་གཅིག་ལས་མ་འདས་པ་�་�་�ེ། དེ་ཉིད་ལས། གཞི་དང་
བ�་ གོ་ག�མ།

16-385
ལམ་དང་འ�ས་�་ཡིས། །ག�ང་བར་ངེས་པ་རང་བཞིན་�ད། །དེ་�ིར་�ད་ཅེས་འ�ེལ་པས་�བ། །རང་བཞིན་བབས་�ིས་�བ་པས་ན། །རང་བཞིན་ཉིད་�ི་�ད་ཅེས་�། །གཞི་གཅིག་ངོ་བོའ་� �ད་པར་ལས། །
ཐབས་དང་རང་བཞིན་�ད་ཅེས་ནི། །བཏགས་པ་ཙམ་�་དེར་�ང་�ང་། །ངོ་བོ་གཞི་གཅིག་རང་བཞིན་�ོང་། །ཐ་དད་མ་ཡིན་འ�ར་བ་མེད། །དཔེར་ན་�ེས་�་གང་ཞིག་ལ། །མིང་ནི་མང་པོ་ཡོད་�ར་པ། །གང་ནས་
བོས་�ང་དེར་�ང་�ར། །འ�ར་མེད་དོན་�ང་དེ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་སོ། །དོན་གཉིས་པ་ཚ�ག་གི་�ད་�ི་རིམ་པ་བཤད་པ་ལ་བ�ད་དེ། ངོ་བོ། ངེས་ཚ�ག ད�ེ་བ། �ད་�ལ། གོ་རིམས་སམ་སོ་སོའ་� དོན། དགོས་ཆེད།
མཛ�ད།
 བཤད་ཐབས། མ་�་ངེས་པའི་ཁ་�ང་བ�ན་པའོ། །དང་པོ་�ད་�ི་ངོ་བོ་ཚ�ག་དོན་འ�ེལ་བར་�ང་བ་བཀོད་པས་གང་ཟག་གི་ཤེས་�ད་�ོལ་བའོ། །ངེས་ཚ�ག་ནི་མིང་ཚ�ག་ཡི་གེར་བ�ོད་ཅིང་གསལ་བའོ། །ད�ེ་བ་ལ་
�མ་པ་བཅོ་བ�ད་དེ། �་མཚ�་�་�འི་�ད་རིག་པ་རང་ཤར། ཉི་མ་�་�འི་�ད་�ོ་�ེ་སེམས་དཔའ་�ིང་གི་མེ་ལོང་། སེང་གེ་�་�འི་�ད་སེང་གེ་�ལ་�ོགས། རི་�ལ་�་�འི་�ད་ཡི་གེ་མེད་པ། འཁོར་ལོ་�་�འི་�ད་
བ�་ཤིས་མཛ�ས་�ན། �ེ་མིག་�་�འི་�ད་�་ཐལ་འ�ར། རལ་�ི་�་�འི་�ད་�ན་�་བཟང་པོ་�གས་�ི་མེ་ལོང་། གསལ་ཤིང་�་�འི་�ད་�ོན་མ་འབར་བ། གསེར་�ན་�་�འི་�ད་ནོར་�་འ�་བཀོད། མ་�་འ�ེལ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-386
པ་�་�འི་�ད་ཉི་�་ཁ་�ོར། མེ་ལོང་�་�འི་�ད་ངོ་�ོད་�ས་པ། �་ཏིག་བ�ར་ལ་བ�ས་པ་�་�འི་�ད་�་ཏིག་�ེང་བ། �ལ་མ�ད་�་�འི་�ད་རིག་པ་རང་�ོལ། �ང་ཆེན་�་�འི་�ད་�ོང་�ག་པ། �་བོ་�་�འི་
�ད་�ོགས་པ་རང་�ང་། �་�ི་�་�འི་�ད་ནག་མོ་�ོས་མ། �ལ་པོ་�་�འི་�ད་�་ག�ང་འབར་བ། བང་མཛ�ད་�་�འི་�ད་རིན་ཆེན་�ངས་པའོ། །དེ་�ད་�འང་�་ཏིག་�ེང་བ་ལས། �་མཚ�་དང་ནི་ཉི་མ་དང་། །སེང་
གེ་དང་ནི་རི་�ལ་དང་། །འཁོར་ལོ་དང་ནི་�ེ་མིག་དང་། །རལ་�ི་དང་ནི་གསལ་ཤིང་དང་། །གསེར་�ན་དང་ནི་མ་�་འ�ེལ། །མེ་ལོང་དང་ནི་�་ཏིག་བ�ས། །�ལ་མ�ད་དང་ནི་�ང་ཆེན་དང་། །�་�ན་དང་ནི་�་�ི་
 ༄༅། །དང་། །�ལ་པོ་དང་ནི་བང་མཛ�ད་དང་། །དེ་དག་�མ་པར་�ེ་བས་ནི། །ཚ�ག་�ད་གསལ་བར་�ེད་པའོ། །དེ་ཡི་དོན་�མས་�མ་ད�ེ་བས། །ངོ་བོ་ཉིད་�ང་མཐོང་བར་འ�ར། །ཅེས་སོ། །�ད་དེ་

�བ་མཐའ་
དག་སོ་སོའ་� དོན་�ི་ཆིངས་�ད་�ལ་�ི་�ོ་ནས་བཤད་པ་ནི་རང་ཤར་རང་�ོལ། ཡི་གེ་མེད་པ་ག�མ་ནི་�ད་�ི་�ིང་པོ་ག�མ་�ེ། �ེ་འབངས་འཛ�མས་པ་�་�འོ། །ནོར་�་འ�་བཀོད་མེ་ལོང་གཉིས་ཏེ་ག�མ་ནི་�ད་�ི་
དངས་མ་ག�མ་�ེ་�ད་ཐམས་ཅད་�ི་དོན་མཐོང་བ་རི་�ལ་�ི་�ེར་�ིན་པ་�་�འོ། །�་ཏིག་�ེང་བ་སེང་གེ་�ལ་�ོགས་བ�་ཤིས་མཛ�ས་�ན་ག�མ་ནི་�ད་�ན་�ི་དགོངས་དོན་ཟབ་མོ་གསལ་བས་མེ་ཏོག་ག�མ་�ེ་
བ�་ གོ་བཞི།

16-387
ཉི་མ་ག�མ་ཤར་བ་�་�འོ། །�ོགས་པ་རང་�ང་གི་�ད་ནི་�ད་�ན་�ི་�ོམ་འ�ས་པ་གཅིག་�ེ་མཁར་�ི་�ིང་�ོ་�་�འོ། །ངོ་�ོད་�ས་པ་ནི་དཔེ་དོན་གསལ་བས་�ང་བ་གཏིང་ནས་�ོགས་པ་�ེ། མཁར་�ེ་�ོན་མེ་�་
�འོ། །ཉི་�་ཁ་�ོར་ནི་བར་དོར་�ོལ་བས་ཡེ་ཤེས་ག�ལ་བ�ོག་�ེ་�ར་�ང་བཏོད་པ་�་�འོ། །རིན་ཆེན་�ངས་པ་དང་། �་ག�ང་འབར་བ་ནི་�ད་�ི་མ་ཚང་བ་ཁ་�ོང་བའི་ཡན་ལག་�ེ་བ་གམ་�་�འོ། །�ོན་མ་
འབར་བ་ནི་ཉམས་ལེན་གསལ་བས་�ལ་འ�ོར་�ོལ་བའི་�ད་དེ་�ལ་པོ་ཕོ་�ང་གི་�ེར་བ�གས་པ་�་�འོ། །�ོང་�ག་པ་ནི་དགོངས་པ་�ང་ཐད་�་�ོན་པས་�ིང་དང་འ�་ཞིང་མཚན་འཛ�ན་�ི་དམག་མི་འ�ག་པས་�ོ་
མཛ�ད།
 བཅད་པ་�་�འོ། །ཐལ་འ�ར་ནི་རང་གི་�བ་པའི་མཐའ་གསལ་ཞིང་ཕ་རོལ་�ི་�ོལ་བས་མི་�གས་པས་གསང་བ་རང་ག�ང་�ེ་�གས་རི་�་�འོ། །ནག་མོ་�ོས་མ་ནི་འགལ་�ེད་ཚར་གཅོད་པས་མཚ�ན་ཆ་�་�་�ེ་�ོ་
�ངས་གོ་�བས་ཅན་�་�འོ། །དེ་�ད་�འང་�་ཏིག་�ེང་བ་ལས། �ད་�ི་�ིང་པོ་ག�མ་ཤེས་ན། །�ལ་�ོན་འབངས་ག�མ་འཛ�མ་པ་འ�། །�ད་�ི་དངས་མ་ག�མ་ཤེས་ན། །རི་ག�མ་�ེ་མོར་�ིན་པ་འ�། །�ད་�ི་
མེ་ཏོག་ག�མ་ཤེས་ན། །མཁའ་ལ་ཉི་མ་ག�མ་ཤར་འ�། །�ད་�ན་�ོམ་གཅིག་ཤེས་པ་ན། །མཁར་�ི་འ�མ་�ོ་ལེགས་�གས་འ�། །�ང་བ་གཏིང་�ོགས་�ད་ཤེས་ན། །�ེ་མོར་འ�ོངས་པའི་མཁར་དང་འ�། །ཡེ་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-388
ཤེས་ག�ལ་བ�ོག་�ད་ཤེས་ན། །�ོགས་བཞིར་�ར་�ང་བཏོད་པ་འ�། །ཡན་ལག་�ད་ཆེན་གཉིས་ཤེས་ན། །ངོས་བཞིར་བ་གམ་བཏགས་པ་འ�། །�ལ་འ�ོར་�ོལ་བའི་�ད་ཤེས་ན། །�ལ་པོ་མཁར་�ི་�ེར་བཞག་
འ�། །�ིང་དང་འ�་བའི་�ད་ཤེས་ན། །དེ་ལ་�ོ་མོ་དམ་བ�ིགས་འ�། །གསང་བ་རང་ག�ང་�ད་ཤེས་ན། །མཐའ་མ་�གས་རིས་བ�ོར་བ་འ�། །མཚ�ན་ཆ་�་�འི་�ད་ཤེས་ན། །གོ་�བས་�ན་པའི་�ོ་�ངས་འ�། །
ཞེས་སོ། །�ད་དེ་དག་གི་གོ་རིམས་དོན་�ི་ཆིངས་ངེས་པའང་དེ་ཉིད་ལས། དེ་ལ་�ད་�ི་རིམས་པ་ནི། །�་བའི་�ད་ཆེན་�མ་གཉིས་�ི། །ཆོས་�ན་ངོ་བོ་གཅིག་པར་བཤད། །བཤད་�ད་མ་�་གཉིས་�ིས་ནི། །ལོ་
 ༄༅། །འདབ་�ས་པའི་�ལ་�་བཤད། །ཡན་ལག་�ད་ནི་གཉིས་དག་གིས། །�་མཚ�ར་གཟའ་�ར་ཤར་བཞིན་བཤད། །�ང་རིགས་གསལ་བའི་�ད་གཉིས་�ིས། །མེ་ཏོག་ཁ་�ེའི་�ལ་�་བཤད། །

�བ་མཐའ་
མན་ངག་�ད་�ེ་བཞི་ཡིས་ནི། །འ�ས་�་�ིན་པའི་�ལ་�་བཤད། །དགོངས་པ་རང་གནས་�ད་ག�མ་�ིས། །མཐོང་�ེད་མིག་གི་�ལ་�་བཤད། །འ�ག་པ་རང་�ོལ་�ད་གཉིས་�ིས། །�ན་གཞི་�ིང་གི་�ལ་�་
བཤད། །མཁས་པ་ཆོ་གའི་�ད་�ིས་ནི། །མེལ་ཚ�་�ེད་པའི་�ི་�ར་བཤད། །ཅེས་སོ། །དེའང་�ོགས་པ་རང་�ང་�་བའི་�ད་ལེ�་ཉི་�་�་�་ལ་བ�ེན་ནས་�ི་�ོས་བཅས་�ི་དབང་གིས་�ོས་པ་ལ་དགའ་བ་�མས་�ིན་
བ�་ གོ་�།

16-389
པར་�ེད། ཡི་གེ་མེད་པའི་�ད་ལེ�་�ག་པ་ལ་བ�ེན་ནས་�ིན་ཟིན་�ོལ་བར་�ེད་པའི་མན་ངག་གི་གནད་�ོགས་པར་བ�ན་པས་�་བའི་�ད་ཆེན་གཉིས་པོས་ཆོས་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ད�ེར་མེད་�་བཤད་པའོ། །རིག་པ་
རང་ཤར་ལེ�་བ�ད་�་�་�ག་ལ་བ�ེན་ནས་�་�ོམ་�ོད་པ་འ�ས་�་བཞིའི་བ�ོད་�་�ད་པར་གསལ་བར་�ེད་ལ། རིག་པ་རང་�ོལ་ལེ�་ད�་བ་ལ་བ�ེན་ནས་དམིགས་བསལ་བར་�ེད་དེ། དེ་�ར་བཤད་�ད་མ་�་
གཉིས་�ིས་ཤིང་ལོ་འདབ་�ས་པ་�ར་བཤད་དོ། །རིན་ཆེན་�ངས་པ་ལེ�་�་པས་ཡོན་ཏན་རང་�ོགས་�་བ�ན་པ་དང་། �་ག�ང་འབར་བས་�གས་�མས་བ�ན་པ་�ེ། ཡན་ལག་གི་�ད་གཉིས་�ིས་�་མཚ�་ལ་
མཛ�ད།
 གཟའ་�ར་ཤར་བ་�ར་བཤད་དོ། །�་ཐལ་འ�ར་ལེ�་�ག་པས་�ེ་�ོད་�ན་�ི་�་བར་བ�ན་པ་དང་། བ�་ཤིས་མཛ�ས་�ན་ལེ�་བ�ན་�ིས་འ�ལ་པ་བ�ོག་�ལ་ངོས་བ�ང་�ེ། �ང་རིགས་གསལ་བའི་�ད་གཉིས་
པོ་དེས་མེ་ཏོག་ཁ་�ེ་བའི་�ལ་�་བཤད་དོ། །�ོ་�ེ་སེམས་དཔའ་�ིང་གི་མེ་ལོང་གི་�ད་ལེ�་བ�ད་པས་ངོ་�ད་པ་དང་དབང་དང་དམ་ཚ�ག་གི་མན་ངག་བ�ན། �ན་�་བཟང་པོ་�གས་�ི་མེ་ལོང་ལེ�་བ�ན་པས་གོལ་
�ིབ་ཤན་འ�ེད་�་བ�ན། ངོ་�ོད་�ས་པ་ལེ�་ག�མ་པས་དཔེ་དོན་�ི་ཡིད་ཆེས་བ�ེད་པ་བ�ན། �་ཏིག་�ེང་བ་ལེ�་བ�ད་པས་མན་ངག་ཐ་དད་པའི་ཐབས་�ིས་�ོལ་བར་བ�ན་ཏེ། དེ་�ར་མན་ངག་གི་�ད་ཆེན་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-390
བཞིས་འ�ས་�་�ིན་པའི་�ལ་�་བཤད་དོ། །�ོང་�ག་པ་�ོང་�ག་གིས་རིགས་�ག་གནས་�་དག་པར་བ�ན། �ོན་མ་འབར་བ་ལ་ལེ�་བཞི་པས་�ོན་བཞི་བ�ན། ཉི་�་ཁ་�ོར་ལེ�་བཞི་པས་བར་དོ་བ�ན་ཏེ། དེ་
�ར་དགོངས་པ་རང་གནས་�ི་�ད་ག�མ་�ིས་མཐོང་�ེད་མིག་གི་�ལ་�་བཤད་དོ། །སེང་གེ་�ལ་�ོགས་ལེ�་བ�་ག�མ་པས་�་བ་�ོགས་རིས་མེད་པར་བ�ན། ནོར་�་འ�་བཀོད་ལེ�་བ�་བཞི་པས་ལམ་�ོལ་�་
འ�ག་པར་བ�ན་ཏེ། དེ་�ར་འ�ག་པ་རང་�ོལ་�ི་�ད་གཉིས་པོས་�ན་གཞི་�ིང་གི་�ལ་�་བཤད་དོ། །མཁས་པ་ཆོ་གའི་�ད་དཔལ་ནག་མོ་�ོས་མས་བ�ན་པ་�ང་པའི་ལས་�ས་པར་བ�ན་ཏེ་�ི་བཟང་པོས་མེལ་
 ༄༅། །ཚ�་�ེད་པ་�ར་བཤད་དོ། །དེ་�ར་�ེ་ཚན་བ�ད་�་�ད་བཅོ་བ�ད་བ�ས་ཏེ་བཤད་པ་ནི་དགོངས་པའི་དབང་གིས་བཞག་གོ །དེའང་�་བའི་�ད་གཉིས་མེད་ན་�ོང་པོ་�་བ་�ལ་བས་ཡལ་ག་

�བ་མཐའ་
ལོ་འ�ས་མི་འ�ང་བ་དང་འ�འོ། །བཤད་�ད་གཉིས་མེད་ན། ལོ་མ་མེད་པས་མེ་ཏོག་འོང་མི་�ིད་པ་དང་འ�འོ། །ཡན་ལག་གི་�ད་གཉིས་མེད་ན་ལག་�མ་�ིས་�་བ་མི་འ�བ་པ་དང་འ�འོ། །འ�ག་པ་རང་�ོལ་�ི་
�ད་གཉིས་མེད་ན་�ིང་མེད་པའི་རོ་དང་འ�འོ། །�ང་རིགས་གསལ་བའི་�ད་གཉིས་མེད་ན་མེ་ཏོག་མེད་པས་འ�ས་�་མི་འ�ང་བ་དང་འ�འོ། །མན་ངག་གི་�ད་བཞི་མེད་ན་འ�ས་�་མི་འ�ང་བ་ལ་སོ་ནམ་�ས་�ང་
བ�་ གོ་�ག

16-391
དོན་མེད་པ་དང་འ�འོ། །དགོངས་པ་རང་གནས་�ི་�ད་ག�མ་མེད་ན་མིག་མེད་�ིས་�ང་བ་མི་མཐོང་བ་དང་འ�འོ། །མཁས་པ་ཆོ་གའི་�ད་མེད་ན་མེལ་ཚ�་མེད་པས་ད�་�ན་འོང་བ་དང་འ�འོ། །དེ་�ར་དོན་ཚན་
བ�ད་མེད་ན་བ�ན་པ་གཅིག་གི་ཆ་�ེན་མ་�ོགས་ལ། དེ་བས་མང་ཡང་དགོས་པ་མེད་པས་བ�ད་�་�ངས་ངེས་ཤིང་དོན་�ི་གོ་རིམས་ངེས་པའི་འཐད་པའང་དེ་ཡིན་ནོ། །དེ་དག་སོ་སོའ་� དོན་ལ་�ག་པ་�་བ་�ར་
བཤད་པས་�་བ་རང་�ང་གི་ཡེ་ཤེས་�་འ�ས་པ་ལ་དགོངས། �ས་པ་ལོ་འདབ་�ར་བཤད་པས་ཚ�ག་དོན་འ�ེས་པ་ལ་དགོངས། ཡན་ལག་ནི་འ�ིལ་བ་�ོང་པོ་�ར་བཤད་པས་ད�ིངས་རིག་གཉིས་མེད་ལ་དགོངས།
མཛ�ད།
 �ང་རིགས་ནི་གསལ་བ་མེ་ཏོག་�ར་བཤད་པས་�ོན་མའི་རང་ངོ་མངོན་�མ་�་འཛ�ན་པ་ལ་དགོངས། མན་ངག་ནི་�ིན་པ་འ�ས་�་�ར་བཤད་པས་�་ག�མ་ལམ་�་�ེད་པ་ལ་དགོངས། དགོངས་པ་རང་གནས་�ོལ་
ལམ་མཐོང་�ེད་�ར་བཤད་པས་མངོན་�མ་གནད་ལ་དགོངས། འ�ག་པ་རང་�ོལ་ནི་�ན་རིག་ལམ་�་�ོང་བས་�ོན་མ་རང་ངོ་�ོད་པ་ལ་དགོངས། མཁས་པ་ཆོ་གས་ནི་བ�ན་པ་བ�ང་བ་ལ་དགོངས་ཏེ། དེ་�ར་
དགོངས་�ལ་བ�ད་�ིས་�ོགས་པར་བཤད་པའོ། །དེ་དག་གི་འ�ས་�་ནི་�་བ་རིག་པ་ལ་འ�ས་ལ། རིག་པ་�ོང་པ་ངོས་ག�ང་དང་�ལ་བའོ། །�ད་དེ་ཉིད་རང་རིག་�་བ�ང་བས་ཡེ་ཤེས་དང་ངོ་འ�ད། བཅངས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-392
པས་ཏིང་འཛ�ན་རང་ལ་གནས། །བ�གས་པས་བ�ོད་�་སེམས་ལ་འཆར། །བཤད་པས་རང་གཞན་�ི་དགོས་འདོད་�ོང་། བ�ོམས་པས་འཁོར་བ་དོང་ནས་�གས། མཉན་པས་�ིང་པོའ་� དོན་ལ་རེག་པའོ། །བཤད་
�ད་ལོ་འདབ་�ས་པ་�་�་ནི་ཚ�ག་གི་�ོས་པ་ལ་བ�ེན་ནས་�ོས་མེད་�ི་ཡེ་ཤེས་�ེ་བའོ། །ཡན་ལག་གི་�ད་�ིས་ཚ�གས་�ག་�ལ་�ང་ལ་�ོ་�་ཅེར་�ོལ་�་�ོན་པ་�་མཚ�ར་གཟའ་�ར་ཤར་བ་�་�འོ། །�ང་རིགས་
གསལ་བས་�ལ་བའི་�ང་དང་ཡང་དག་པའི་རིག་པ་�ལ་འ�ོར་པའི་ཤེས་�ད་ལ་�ོར་བ་མེ་ཏོག་ཁ་�ེ་བ་�་�འོ། །མན་ངག་གི་�ད་�ིས་ཚ�ག་དོན་�ི་�ོས་པ་གནད་ཐོག་�་ཆོད་པས་སངས་�ས་པ་འ�ས་�་�ིན་པ་
 ༄༅། །�ར་རོ། །དགོངས་པ་རང་གནས་�ིས་�ན་མཚམས་ལས་འདས་པའི་དགོངས་པ་ཉིན་མཚན་�་བོའ་� �ན་�་�ེད་པ་མིག་དང་འ�འོ། །འ�ག་པ་རང་�ོལ་ནི་�ང་བ་ལ་རིག་པ་�གས་�ས། �ང་

�བ་མཐའ་
བ་རང་ཐོག་�་�ོལ་བས་འ�ག་པ་རང་སངས། རིག་པ་�ང་ཐོག་�་�ོལ་བས་རང་ཤར་རང་�ོལ། �ང་སེམས་གཉིས་མེད་�་�ོལ་བས་གཉིས་མེད་�ོགས་ཡན་དེ་�ིང་དང་འ�འོ། །མཁས་པ་ཆོ་གའི་�ད་�ིས་མ་མོའ་�
གནད་ངེས་པས་འགལ་�ེད་ཆམ་ལ་ཕེབས་ཏེ་རང་�ོགས་བ�ང་བ་མེལ་ཚ�་�ེད་པའི་�ི་�ར་�ང་བའོ། །དེ་�ར་�ེ་ཚན་བ�ད་པོའ་� དོན་ཡིད་ལ་བ�ང་བས་ཡེ་ཤེས་དང་ངོ་�ད། བཅངས་པས་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་ལ་གནས།
བ�་ གོ་བ�ན།

16-393
བ�གས་པས་མཐར་�ག་གི་དོན་གོ །བཤད་པས་རང་གཞན་�ི་�ན་པ་སེལ། བ�ོམས་པས་འཁོར་བའི་�་མཚ�་�མ། ཉན་པས་ངེས་པའི་དོན་ལ་རེག་པའོ། །དེ་དག་�ང་�ོ་དམན་པ་�ོས་པ་ལ་དགའ་བའི་ངོར་�མ་པ་
བཅོ་བ�ད་�་བ�ན་ལ། འ�ིང་པོ་�མས་ལ་དོན་ཚན་བ�ད་པོ་དེར་བ�ན་ཞིང་། དབང་པོ་རབ་ལ་མཚ�ན་�་ཐབས་�ི་�ད་དང་མཚ�ན་�ེད་གཉིས། གཞི་རང་བཞིན་�ི་�ད་དང་། �ིང་པོ་རང་བཞིན་�ི་�ད་གཉིས།
བ�ད་རང་བཞིན་�ི་�ད་དང་�ས་�ོགས་པར་བ�ན་ཏོ། །ཤིན་�་ཡང་རབ་�མས་ལ་ཚ�ག་གི་�ད་དང་། དོན་�ི་�ད་གཉིས་�ིས་�ོགས་པར་བ�ན་ཏོ། །རབ་�་�ོས་པ་མེད་པ་�མས་ལ་�ད་བ�་བ�ན་པོ་རང་གི་རིག་
མཛ�ད།
 པ་ལ་ཚང་བར་བ�ན་ཏོ། །�་ཐལ་འ�ར་ལས། རང་གི་ངོ་བོ་ཡི་གེ་མེད། །རང་རིག་ཡེ་ཤེས་�ོན་འོད་འབར། །ཆོས་ཉིད་དག་པས་བ�་ཤིས་མཛ�ས། །�་བ་འཇིགས་�ལ་སེང་�ལ་�ོགས། །རང་རིག་�ིན་པས་�ོགས་
རང་�ང་། །�་�་�ད་འ�ེལ་�་ཏིག་�ེང་། །ཉམས་�ི་�ང་བ་ནོར་འ�་བཀོད། །རང་�ང་�ོན་པས་�ིང་མེ་ལོང་། །གོལ་ས་རང་ཆོད་�གས་མེ་ལོང་། །གཞན་ལས་མ་�ང་རང་ཤར་ཉིད། །རང་�ང་ཡིན་པས་རང་�ོལ་
ལ། །ད�ིངས་�་གཅིག་པས་�ོང་ཡང་�ག །ཡོན་ཏན་�ོགས་པས་རིན་ཆེན་�ངས། །རང་རིག་བ�ན་པས་ངོ་�ོད་�ས། །�ང་བ་དག་པས་ཉི་�་�ོར། །རིག་པ་�ིན་�ིར་�་ག�ང་འབར། །འདི་དག་�མས་�ང་གཞི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-394
ལས་ཤར། །འདི་�ར་ཆོས་ཉིད་བ�ོད་མེད་ལས། །ཐ་དད་ཚ�ག་གི་གཞི་མར་ཤར། །ཚ�ག་བ�ོད་རིམ་པ་�མ་དག་པས། །ད་�་བ�ོད་མེད་ངང་ལ་�ོགས། །ཞེས་སོ། །དེ་�ར་�ད་�ེ་དེ་དག་གི་དགོས་ཆེད་ནི་རིག་པ་རང་
�ོལ་�ི་�ད་ལས། དགོས་པའི་དོན་ནི་འདི་�་�ེ། །རིག་པ་ཡེ་ཤེས་གཏན་ལ་ཕེབས། །དེ་ཡི་དགོས་པ་བ�ན་པ་ལ། །�ད་�ང་མན་ངག་ཐམས་ཅད་མ�ན། །འདི་ཡིས་ཡང་དག་�ོལ་བའི་�ིར། །དགོས་ཆེད་གཉིས་�་
བ�ན་པའོ། །ཞེས་སོ། །དེ་�་�འི་ཚ�ག་�ད་དག་འཆད་པ་ན་བཤད་ཐབས་�ི་མན་ངག་ལ་ཆིངས་ཆེན་པོ་�། ཡན་ལག་བཞི་བཤད་པར་�འོ། །ཆིངས་�་ནི་ཉི་�་ཁ་�ོར་ལས། ལོ་�ས་དོན་�ིས་མ་བཤད་ན། །གསང་
 ༄༅། །ཆེན་ངེས་པའི་བཀའ་འདི་ལ། །ཡིད་མི་ཆེས་པའི་�ོན་�་འ�ར། །�་བ་དོན་�ིས་མ་བཤད་ན། །ཆོས་�མས་རིག་པར་མི་འ�ས་པས། །མཐའ་ཡས་པ་ཡི་�ོན་�་འ�ར། །ཡོ་ག་དོན་�ིས་མ་

�བ་མཐའ་
བཤད་ན། །ཐེག་པའི་�་ཤན་མི་�ེད་པས། །ཆེ་�ང་རིམ་པ་དོན་མེད་འ�ར། །ཚ�ག་གི་དོན་�ིས་མ་བཤད་ན། །�ད་�མས་རིམ་པར་གསལ་བའི་ཚ�ག །འ�་མི་ཆོམས་པའི་�ོན་�་འ�ར། །དགོས་ཆེད་དོན་�ིས་མ་
བཤད་ན། །�ོགས་ཆེན་�་�ོལ་མེད་པ་ལ། །དོན་མེད་པ་ཡི་�ོན་�་འ�ར། །ཅེས་སོ། །ཡན་ལག་བཞི་ནི་རིག་པ་རང་�ོལ་ལས། �ང་ཆེན་མཁའ་�ིང་�་�འི་�ོས། །དོན་�ི་ཁོག་�མས་�བ་�ེ་བཤད། །�ག་མོའ་�
བ�་ གོ་བ�ད།

16-395
མཆོངས་�ངས་ཤེས་རབ་�ིས། །དོན་�ི་ས་ཆེན་བཅད་དེ་བཤད། །�ས་�ལ་�ར་འ�ོས་�་�འི་�ོས། །ཡི་གེའི་འ�་�མས་ཆོམས་པར་བཤད། །�་ཏིག་བ�ར་བ�ས་�་�འི་�ོས། །མན་ངག་དོན་�་བ�ེབས་ཏེ་
བཤད། །ཅེས་པས། དོན་�ིས་ཁོག་འ�བས། ད�ས་�ིས་ས་བཅད། ཚ�ག་གིས་དོན་བཤད། མན་ངག་གི་དོན་བ�ས་པ་དང་བཞིའོ། །�ན་�མ་ཚ�གས་པ་�འི་ཆིངས་�ིས་བཤད་དེ། �ན་མོང་མ་ཡིན་པ། �ན་མོང་གི་
�ེང་གཞི་ནི་�ན་�མ་ཚ�གས་པ་�ས་མདོར་བ�ན་པ་དང་། �ང་དངོས་�ས་པར་བཤད་པ་�ེ། �ོན་པ་དང་། ཆོས་དང་། �ས་དང་། འཁོར་དང་། གནས་�ན་�མ་ཚ�གས་པའོ། །དེའང་�ན་མོང་པ་�མས་ལས། �ེང་
མཛ�ད།
 གཞི་གང་�ང་གཅིག་ལས་མི་འ�ང་ལ། འདིར་གཞི་རང་བཞིན་�ིས་འོད་གསལ་བ་ཆོས་ད�ིངས་དོན་�ི་འོག་མིན་�་རང་�ང་གི་རིག་པ་འཕོ་འ�ར་མེད་པས་�ང་བ་དང་དོར་བ་མེད་པའི་རང་བཞིན་�ོན་པ་འདི་�ད་
བདག་གིས་བ�ན་ཅིང་བཤད་པའི་�ས་ན་ཞེས་འ�ང་ལ། ཚ�ག་གི་�ད་དེ་ཉིད་གནས་གང་�་�ང་བས་ཉམས་�་ལེན་པ་ད་�ར་བའི་�ས་མཚ�ན་ལ། འདི་�ད་བདག་གིས་ཐོས་པའི་�ས་གཅིག་ན་ཞེས་�ེང་གཞི་གཉིས་
�་བཀའ་�ལ་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་དག་གི་མ་�་ངེས་པའི་ཁ་�ང་ལ་རིག་པ་རང་ཤར་ལ། བཤད་པའི་ཡང་ཏིག །དེའི་བ�ས་དོན་�་དོན་བ�ས་ཡིག །�་གནས་འཁོར་ལོ། དེའི་�བ་ཡིག །དེ་བ�ས་དཔེ�་�ང་�ེ། མ་�་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-396
བ�ན་བ�གས་སོ། །�ིང་གི་མེ་ལོང་ལ། ག�ང་དོན་འ�ེལ་པ། གསང་བའི་དོན་བ�ས། གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་བཞིའོ། །སེང་གེ་�ལ་�ོགས་ལ། བཤད་ཏིག་ཆེན་པོ། མཚམས་�ར་�ེ་མིག །ལེ�འི་མཚན་
བཤད། དོན་�ོར་བ�ས་པ། དགོངས་པའི་ཏི་ཀ །དམིགས་སེལ་བ�ན་པ། �་བའི་གཟེར་བཀོད། དེའི་�གས་ཡིག །གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་བ�འོ། །ཡི་གེ་མེད་པ་ལ། པ�་ཁ་འ�ེད། དོན་བ�ས་�ོན་མ།
གསང་བའི་ཞལ་ཆེམས། གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་�འོ། །བ�་ཤིས་མཛ�ས་�ན་ལ། འ�ལ་གཞི་གསལ་བའི་མེ་ལོང་། འ�ལ་པའི་�ེབས་ཡིག་ཆེན་པོ། �ོན་མ་འ�ས་པ། དེ་ཉིད་དོན་བ�ས། �ན་�བ་ཡི་གེ། ཀ་
 ༄༅། །དག་ཡི་གེ། འཁོར་ལོ་�ག་རིམ། གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་ད�འོ། །ཐལ་འ�ར་ལ། འ�ང་བཞིའི་གནད་ཡིག །�་བཞི་མཚམས་�ོར། རིན་ཆེན་�ོན་མ། དོན་བ�ས་ཡང་�ིང་། གསང་

�བ་མཐའ་
བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་�ག་གོ །�གས་�ི་མེ་ལོང་ལ། ཐེག་པའི་�་ཤན། �་བའི་མཚ�ན་ཆ། འ�་�ད་�ིལ་བ། �ོན་མ་འོད་འབར། དེ་ཉིད་བ�ས་དོན་ཏེ་མ་�་�ག་གོ །�ོན་མ་འབར་བ་ལ། �ོན་མའི་�ངས་གཅད། �་
ཏིག་�ེང་བ�ས། དོན་བ�ས་ཡང་ཏིག །གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་�འོ། །ནོར་�་འ�་བཀོད་ལ། འ�་བཀོད་བ�་པ། �ག་�་འ�ས་པ། �འི་�ག་སོར། �ང་བ་བ�ས་པ། རིན་ཆེན་བཀོད་པ། དོན་བ�ས་ཆེན་པོ་
བ�་ གོ་ད�།

16-397
�ེ་མ་�་བ�ན་ནོ། །ཉི་�་ཁ་�ོར་ལ། འོད་�ི་�ལ་བཤད། རིན་ཆེན་གསེར་འ�ེང་། དོན་བ�ས་�ེ་མིག །�ིང་གཟེར་ཆེན་པོ། རིན་ཆེན་གསེར་ཡིག་�ེ་མ་�་�ག་གོ །ངོ་�ད་�ས་པ་ལ། ངོ་�ོད་ག�མ་པ། ཡེ་ཤེས་ལག་
�ད། �་ག�མ་ལག་�ིད། འོད་གསལ་�ེ་མིག །ཡེ་ཤེས་�་�ོར། རིག་པའི་མེ་ཏོག །གསལ་བའི་�ོན་མ། བ�ད་�ི་ཡང་�ན། རིམ་པ་�ག་པ། �ང་བ་བ�ས་པ། �་བའི་དམིགས་སེལ། �ེགས་ཆོད་བ�ན་པ་�ེ་མ་�་
བཅོ་�འོ། །�་ཏིག་�ེང་བ་ལ། �་ཏིག་གསལ་�ེད། དེ་ཉིད་དོན་བ�ས། གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་བཞིའོ། །རིག་པ་རང་�ོལ་ལ། ཡི་གེའི་�ོར་བཤད། རིན་ཆེན་འཁོར་ལོ། དེ་ཉིད་བ�ས་དོན་ཏེ་མ་�་བཞིའོ། །
མཛ�ད།
 �ོགས་པ་རང་�ང་ལ། དབང་གི་�་བ། དབང་གི་དག་�ེད། འཁོར་ལོ་�ག་པ། དབང་གི་ལས་�ང་། དབང་གི་�་ཏིག །དབང་བཀོད་ཆེན་པོ། �ོས་མེད་གོ་ཆ། དབང་གི་�ེ་མིག །དབང་གི་�་�ིད། དོན་བ�ས་གསལ་
�ེད། གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་བ�་གཉིས་སོ། །�ོང་�ག་པ་ལ། �ོང་ཆེན་�ག་པ། རིན་ཆེན་གསལ་འ�ེང་། དེའི་དོན་བ�ས། གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་བཞིའོ། །�་ག�ང་འབར་བ་ལ། པ�་�ོང་ཡངས།
བཀོད་པ་�་པ། བབས་�གས་བ�་གཅིག །�ོན་མ་འ�ེང་བཀོད། དེ་ཉིད་དོན་བ�ས། གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་བ�ན་ནོ། །རིན་ཆེན་�ངས་པ་ལ། ཤེས་རབ་འཁོར་ལོ། དགོས་འདོད་བཞི་པ། གཅོད་�ེད་མེ་�ེ།
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-398
དེའི་བ�ས་དོན། གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་�ག་གོ །ནག་མོ་�ོས་མ་ལ། �ན་�ག་�ིལ་བ། �ན་�ི་བ�ད་�ིལ། �གས་�ི་ནང་ཐེམ། བ�ེན་�བ། �ི་འ�ས་དེའི་�གས་ཡིག །དེའི་ཚད་ཡིག །བསམ་�བ་ལེ�།
�ས་�བ་�ག་པ། �་�ང་�བ་པ། �་ཚ�གས་ལས་�བ། གསང་བའི་ཏི་ཀ །གསང་བའི་�བ་ཡིག་�ེ་མ་�་བ�་ག�མ་མོ། །དེ་�ར་གསང་ཆེན་ངེས་པའི་�ད་བ�་བ�ན་�ོས་མ་དང་བཅས་པ་ལ། �་བ་མ་�མས་ནི་�ད་
དངོས་ཡིན་ལ། �་�མས་ནི་རིག་འཛ�ན་སོ་སོས་མཛད་པའི་བཤད་ཏིག་ཡིན་ཏེ། བ�ོམས་པས་�ད་མ་�་ངེས་པའི་ཁ་�ང་ཞེས་�་བ་ཡིན་ནོ། །དོན་གཉིས་པ་ཡང་ཟབ་མན་ངག་གི་ངེས་འ�ེད་ལ་གཉིས་ཏེ། ཟབ་པ་དང་
 ༄༅། །�་ཆེ་བའོ། །དང་པོ་ནི་ཤིན་�་ཟབ་པའི་པོ་ཏི་བཞིར་རིན་པོ་ཆེའི་ཡི་གེ་�་བ�ས་ཏེ་ཁ་�ང་ཉི་མས་བ�ན་པར་བ�ན་པའི་རིམ་པ་ལ། གསེར་ཡིག་ཅན་ལ་བ�ན་པའི་�་གཅིག །མཆོད་པའི་�ས་

�བ་མཐའ་
གནད་ངེས་པ། འདས་�ེས་འ�ེན་དང་མ་�་ད�འོ། །ཟངས་ཡིག་ཅན་ལ། �ོས་བཅས་�མ་�་བ�་�ག །དེའི་�བ་ཡིག་གསང་བ། གནད་ཡིག་དང་མ་�་བཅོ་བ�ད་དོ། །�ང་ཡིག་ཅན་ལ། �ོན་མ་�ང་�ེད། དེའི་�བ་
ཡིག །གནད་ཡིག་དང་མ་�་ག�མ་མོ། །འ�་ཡིག་ཅན་ནི་ཟངས་ཡིག་ཅན་�ི་ཁོངས་�་གཏོགས་པའི་�་�མས་ཏེ། �ང་གི་�་�ིད། ཆགས་པའི་�་�ིད། ཡང་གབ་�ས་པའི་�མ་�་ཚད་�ི་ཡི་གེ། �གས་�ི་ཡི་གེ་དང་
ཉིས་བ�་ཐམ་པ།

16-399
�འོ། །ག�་ཡིག་ཅན་ལ། �བས་དོན་བ�་གཉིས་མ། གཅེས་པའི་�ིང་པོ། དཔེའི་�ོན་མེ། འཆི་བ་བ�ག་པ། ཀ འཇམ་དཔལ་བཤེས་གཉེན་�ིས་འདི་ག�མ་མཛད། འཆི་བ་བ�་བ། ཀ �ྀ་སེང་ཧས་མཛད། �་བའི་�ིང་པོ་ ཀ ཡེ་ཤེས་མདོ། ཀ
བི་མ་ལས་རིན་ཆེན་�་�ིད་དང་མ་�་བཅོ་བ�ད་དོ། །དེའང་པོ་ཏི་བཞི་ལ། རིན་པོ་ཆེའི་ཡི་གེ་�་ཞེས་�འོ། །དེའང་གསེར་ཡིག་ཅན། ག�་ཡིག་ཅན། �ང་ཡིག་ཅན་ག�མ་ལ་རེ་རེ། ཟངས་ཡིག་ཅན་དང་འ�་ཡིག་ཅན་
བ�ོམས་པས་གཅིག་�ེ་བཞི་གཏེར་ནས་�ོན་པའོ། །འདི་དག་�ལ་�ོན་�ེ་འབངས་�་ལའང་མ་གནང་བར་མཆིམས་�ར་གཏེར་�་གདམས་སོ། །�ད་དང་མན་ངག་གཞན་�མས། �ེ་མངའ་བདག་�ི་�ོང་�ེ�་བཙན་
མཛ�ད།
 དང་། �ས་�་ནེ་བཙན་པོ་གཉིས། འབངས་ཉང་ཏིང་ངེ་འཛ�ན་བཟང་པོ། �་བ་དཔལ་བ�ེགས། ཅོག་རོ་�འི་�ལ་མཚན་ག�མ་�ེ་�འོ། །འདི་དག་གིས་བ�ར་ཏེ་�་�་ཁང་�་གཏེར་�་གདམས་ནས། ཉམས་�་
�ངས་པས་ཉང་གིས་�ག་མེད་�བ། གཞན་གཉིས་པོ་རང་བཞིན་�ལ་པ་�བ་པ་ཡིན་ནོ། །�ས་ལ་མི་མཁས་པ་དག་�ེ་�ོན་གཉིས་ལས་�་ལའང་མ་གནང་ཞེས་པའི་ཚ�ག་གིས་�ལ་པོ་དང་ཉང་གཉིས་ལས་མེད་པར་
འདོད་པ་ནི་ཤིན་�་མི་རིགས་ཏེ། �ད་�ང་ཕལ་ཆེར་�་ཅོག་གིས་བ�ར་ཞིང་། བ�ད་�མ་འ�ལ་�མ། �་ནེ་བཙན་པོས་ཟངས་ཡག་�ག་ལ་�ས་པའི་�ིར། �ིང་ཏིག་མ་ཐོབ་ན་དེ་དག་ག་ལ་འོང་། ཡི་གེ་�མས་ཕལ་�ི་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-400
མ�ག་ན་འདི་�ར་བཀོད་པ་ལ་ཅེ་རེ་ལོང་�་སོང་བ་ཡིན་མོད། །གཉིས་པ་�་ཆེ་བ་ལ་མན་ངག་བ�་དང་བ�་ད�་�ེ། དེའང་མན་ངག་�མ་�མ་�ིག་དང་། པོ་ཏི་�ག་�ང་དང་། འ�ལ་གཞི་གསལ་བའི་མེ་ལོང་དང་།
འ�ང་གཞི་གནད་�ི་ཡི་གེ་དང་། �ང་�ེད་�ོན་མ་དང་། འོད་གསལ་�ེ་མིག་དང་། ཤེས་�་�མ་�ོར་དང་། གསར་བའི་�ོམ་�ང་དང་། �་བ�གས་འཁོར་ལོ་དང་། �་ག�མ་ལག་�ིད་དང་། བབས་�གས་ག�མ་
�ོར་དང་། འ�ལ་པའི་�ེབས་ཡིག་དང་། གསང་ཐིག་ཆེན་པོ་དང་། གསེར་�ང་བཀོལ་པ་དང་། ལམ་�ིད་ཆེན་པོ་དང་། ཡེ་ཤེས་ལག་འ�ད་དང་། དཀའ་འ�ེལ་ཆེན་མོ། གསང་བའི་མེ་ལོང་། བསམ་གཏན་རང་གནས།
 ༄༅། །གསང་བ་ཉེ་ཁོལ། �ང་བ་བ�ས་པ། གནས་པ་�ང་�ངས། �ེགས་ཆོད་བ�ན་པ། ཐོད་�ལ་ད�་པ། �ོང་ཆེན་�ག་པ། �ོད་ལམ་བ�ས་པ། �་བའི་གསེར་བཀོད། པ�་�ོང་ཡངས། �འི་

�བ་མཐའ་
�ག་སོར། གསེར་�ི་��ལ། �ན་པ་�ན་གཅོད། རགས་པ་ལམ་�ོང་། གསལ་བའི་�ོན་མ། སེང་གེ་�ལ་�གས། ཨ་ཏི་�ལ་འ�ོར། དགོངས་དོན་བཞི་པ། �ོ་�ེ་ལམ་བ�ན། �ག་པའི་འཁོར་ལོ། �ང་ཆེན་མཁའ་
�ིང་། �་བའི་དམིགས་བསལ། �་མའི་རིམ་པ། �ང་བའི་ཚ�ག་�ན། འ�ལ་གཞི་�ད་གཅོད། སེམས་�ི་དམིགས་�ག །�ོམ་པའི་འཁོར་ལོ། དབང་གི་�ེ་མིག །དབང་གི་ལས་�ང་། �ོས་མེད་དབང་ཆོག །
ཉིས་བ�་ གཅིག

16-401
དབང་གི་�་བ། དབང་གི་རིགས་འ�ེད། དབང་གི་འ�་ཏིག །འཁོར་ལོ་�ག་པ། དམ་ཚ�ག་རབ་འ�ེད། དབང་དགོད་ཆེན་མོ། དབང་�ོར་�་�ིད། རིག་པའི་མེ་ཏོག །སེམས་�ང་ཆེན་པོ། མན་ངག་�་བ། �ང་ཏིག་
བཅོ་བ�ད། རིམ་པ་�ག་པ། སེམས་�ང་�ོམ་�ིད། ཡང་གསང་�ིལ་བ། �ས་པ་ཉི་མ། འ�་བཀོད་བ�་པ། �ང་ཏིག་བ�ས་པ། བ�ད་�ི་ཡང་�ན། �ང་ག�མ་འ�ས་པ། མན་ངག་�ལ་པོ་ག�་ཡིག་ཅན། �ང་
ཡིག་ཅན། ཟངས་ཡིག་ཅན། འ�་ཡིག་ཅན། གསེར་ཡིག་ཅན། �ིང་གཟེར་ཆེན་པོ། �ིང་གཟེར་�ང་བ། བསམ་གཏན་ཉལ་བའི་འཁོར་ལོ། འ�ལ་ཡིག་ཆེན་པོ། འ�ལ་ཡིག་�ང་བ། མཁའ་འ�ོ་མཛ�ད། འཕོ་བ་ཆེན་
མཛ�ད།
 པོ། �་གནས་འཁོར་ལོ། རིག་པའི་ས་འ�ེད། ཡེ་ཤེས་�ག་འ�ག །ལོ་�ས་ཆེན་པོ། གསང་བའི་ཞལ་ཆེམས། ཐེག་པའི་�་ཤན། གསང་བའི་�་ཡིག །�་བཞི་མཚམས་�ོར། བ�ན་པའི་གོ་ཆ། འ�ར་མེད་ཐིག་ལེ།
དངོས་པོ་ཁ་བ�ར། འ�ས་�་མངོན་�ེད། ཐི་�་ཚང་འ�ག །གསལ་བ་རིན་ཆེན། �ན་�བ་ཡེ་ཤེས། ཤེས་རབ་འཁོར་ལོ། �་བའི་མཚ�ན་ཆ། ཡེ་ཤེས་�་�ོར། འོད་�ི་�ལ་བཤད། འ�ང་བའི་གནད་འ�ེད། �ོན་མ་
�ངས་གཅོད། �ག་�་འ�ས་པ། བཀོད་པ་�་པ། �་མཚ�་ཨར་གཏོད་�ང་གི་�ོམ་�ང་། ངོ་�ོད་ག�མ་པ། བབས་�གས་བ�་གཅིག །�་ཐིག་ཆེན་པོ། རིག་པའི་གནས་ས། མིག་གི་བསམ་གཏན་ཏེ་བ�་དང་�ག་དང་།
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-402
པ�་ཁ་འ�ེད་ལ་སོགས་པ། �ད་�ི་དོན་གསལ་བའི་གནས་མན་ངག་�་མི་ཐེ་བ་བ�་ག�མ་དང་། བ�ོམས་པས་བ�་དང་བ�་ད�ར་བ�གས་སོ། །དེའང་�ད་�ི་�ར་བ�ངས་�ང་�ད་བ�་བ�ན་བཀའ་�ངས་དང་
བཅོ་བ�ད་ལས་མེད་དོ། །�ར་བ�ངས་པ་དེ་དག་མན་ངག་གི་�མ་�ངས་ཏེ་�ད་�ི་མན་ངག་གསང་བ་ཡིན་ནོ། །ཁ་ཅིག་�ིས་བི་མ་ལས་ཁ་�ོང་བར་འདོད་པ་ནི། �ོག་ད�ོད་�ིངས་པ་ཡིན་ནོ། །འདི་དག་གིས་ནི་
བསམ་�ིས་མི་�བ་�ེ་མཚན་ཙམ་བཀོད་པ་ལས། སོ་སོའ་� �མ་�འི་�ངས་ནི་མན་ངག་མ་�་ངེས་པའི་ཁ་�ང་ཉིད་�་བ�་བར་�འོ། །དེ་�་�འི་ཟབ་པ་དང་�་ཆེའི་མན་ངག་གི་ཡི་གེ་�མས་�ི་དོན་ཚ�ག་�ང་ལ་གནད་
 ༄༅། །འ�ས་པར་བ�ན་པ་ནི་ཁོ་བོས་བ�ེབས་པའི་ཡང་ཏིག་ཡིད་བཞིན་ནོར་�འི་ཆོས་�ེ་�་བ�་�་གཅིག་པར་ཤིན་�་གསལ་བར་�ས་ཏེ་�ི་རབས་�ལ་བ་དང་�ན་པའི་དོན་�་�ོན་ལམ་�ི་གཏད་

�བ་མཐའ་
�་དང་བཅས་པ་ཡིད་བཞིན་བསམ་འཕེལ་�་�ས་པའོ། །གཞན་ཡང་གནད་འཐོར་�་བའི་ཡི་གེ་གསེར་�ི་�ོམ་�་དང་། སངས་�ས་མཉམ་�ོར་དང་། �ང་ཆེན་གཤོག་�ོགས་དང་། ཡིད་བཞིན་ནོར་�་དང་། བ�ད་�ི་
�མ་པ་དང་། ཡང་གསང་�ིང་ཏིག་ལ་སོགས་པ་�ངས་མང་བར་བཀོད་པའི་ཁ་�ང་གི་�ེས་�། མིང་གི་�མ་�ངས་�་མ་�ར་བ་ཡོད་དེ། �ོང་ཆེན་རབ་འ�མས་དང་། �ོང་གསལ་�ི་མེད་དང་། �ོ་�ེ་གཟི་བ�ིད་དང་།
ཉིས་བ�་ གཉིས།

16-403
�ོ་�ེ་སེམས་དཔའ་དང་། �ི་མེད་འོད་ཟེར་དང་། �ོ་�ོས་མཆོག་�ན་དང་། �ལ་�ིམས་�ོ་�ོས་དང་། ངག་གི་དབང་པོ་དང་། པ�་ལས་�ོལ་དང་། �་ཚ�གས་རང་�ོལ་དང་། བསམ་ཡས་པ་ཞེས་�་བས་�ོགས་ཚ�ག་གི་
གནས་�་བ�ན་པའོ། །འདི་དག་�ོས་པས་ཁོ་བོའ་� མན་ངག་ཡིན་པ་བཙལ་�་བ་�ེ། �ལ་�ན་�ི་�ོབ་མ་�ོ་བ་བ�ེད་ཅིང་ཆོས་�ི་�ལ་དར་ཞིང་�ས་པ་�ན་རིང་�་གནས་པའི་མི་�བ་པའི་�ལ་མཚན་�ོགས་བ�ར་
འ�གས་པའི་ཆེ་བ་�ན་�ིས་�བ་པ་ཡིན་ནོ། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ལས་ཡིད་བཞིན་�་བ་�ོ་�ེ་�ིང་པོའ་� ལེ�་�ེ་བ�ད་པའོ།། །།དེ་�ར་ཆོས་�ལ་ཤིན་�་�་
མཛ�ད།
 ཆེ་ས་ག�མ་འ�ོར་བ་དམ་པའི་གཞི། །མདོ་�ད་ཡིད་བཞིན་�ིང་པོས་ལེགས་འ�ོར་བདག་�ོའ་� ཁང་བཟང་རིན་ཆེན་ནས། །�་ཚ�གས་ཐེག་པའི་དགའ་�ོན་འ�ེད་པས་ཆོས་བ�འི་དགེ་ལེགས་གསལ་བ་ཅན། །དེ་ཡིས་
འ�ོ་�ན་ཐར་པའི་�ིང་བ�ོད་ཆོས་�ི་དགའ་�ོན་འཕེལ་བར་ཤོག །ཟབ་ཡངས་ཐོས་�ིན་�ིང་པོ་ལས་འཐོན་པ། །ཆོས་དཀར་དགེ་བ་བ�ད་�ིའི་རང་བཞིན་�ིས། །ས་ག�མ་�ེ་ད�འི་ཉོན་མོངས་ག�ང་སེལ་ཞིང་། །
དམ་ཆོས་རིན་ཆེན་�ོགས་བ�ར་�ས་པར་ཤོག །�ོ་�ོས་�་འཛ�ན་ཐོས་པའི་�ོག་གི་འ�ེང་བ་ཅན། །དོན་ཟབ་འ�ག་�་�ོགས་�ི་མཐར་�བ་�ོགས་པ་ལས། །�ང་བའི་དགེ་བ་ཞི་བདེ་བསིལ་བའི་ཚ�གས་མང་པོས། །
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-404
མཐའ་ཡས་འ�ོ་�ན་ཚ�གས་གཉིས་ལོ་ཐོག་�མས་འཕེལ་ཤོག །བདག་�ོའ་� པད་ཚལ་�ལ་བཟང་ཉི་ཟེར་�ིས་བ�ལ་བས། །ཆེས་བ�འི་ཆོས་�ལ་རང་གཞན་�བ་མཐའི་�ེད་མོས་ཚལ། །ཤིན་�་བཀོད་ལེགས་�ོ་
གསལ་ཉེར་འཚ�འི་བ�ི་གནས་འདིར། །དོན་གཉེར་འ�ོ་བ་�ན་འགའི་�ས་�ོན་འཕེལ་བར་མཛ�ད། །རིན་ཆེན་�་མཚ�་མེ་ཏོག་གིས་བ�མ་མ་�ས་འདོད་གཏེར་རོལ་པ་ཅན། །�་ཆེ་གཏིང་ཟབ་ནམ་མཁའི་�ོང་�བ་�ོ་
མཚ�འི་ཕ་རོལ་�ིན་�མས་�ིས། །ལམ་�ན་དེར་�གས་ཆ་ཤས་གསལ་བའི་རང་བཞིན་འདིར་ནི་�ང་�ས་པ། །གང་དེ་དཔལ་�ན་པ�འི་�ིན་ལས་ལེགས་པར་འོངས་�ར་ནོར་བ་མེད། །རང་གཞན་�ན་�ི་�བ་མཐའ་
�བ་མཐའ་ ཉིས་བ�་ ག�མ།
༄༅། །རིན་ཆེན་མཛ�ད། །�་ཆེན་ཐོས་པའི་དགའ་�ོན་དང་�ན་པ། །ག�ང་རབ་རིན་ཆེན་མཛ�ད་�ི་�ེ་མིག་�ེ། །མཐོང་བ་ཙམ་�ིས་དོན་�ན་གསལ་བར་�ེད། །�ལ་འདི་ཆོས་མོས་�ག་པའི་
ཤེས་རབ་ཅན། །�ལ་བཟང་�ོབ་མ་གཞོན་�་སངས་�ས་�ིས། །བ�ལ་བའི་དོན་�་ལེགས་པར་བཀོད་པ་ཡིན། །འདི་ནི་མདོ་�ད་བ�་བའི་མེ་ལོང་�ེ། །ཟབ་ཅིང་�་ཆེའི་དོན་�ན་གསལ་བར་�ེད། །ཆོས་�ལ་

16-405
རིན་ཆེན་�ང་བ་�་ཆེ་ཞིང་། །ཐར་�ིང་མ་�ས་�ན་ནས་�ང་�ེད་ཡིན། །འདི་ནི་�་ཚ�གས་ཐེག་པའི་མཛ�ད་ཁང་�ེ། །རང་གཞན་�བ་མཐའི་དོན་�ན་གསལ་བར་�ེད། །མ་རིག་�ོངས་པའི་�ན་པ་རབ་སེལ་
ཞིང་། །ཤེས་�འི་�ོ་མིག་རབ་�་�ས་�ེད་ཡིན། །འདི་ནི་�་མེད་ཐེག་པའི་�ིང་པོ་�ེ། །མཆོག་དང་དམན་པའི་�ེ་�ག་ལེགས་ཤེས་ནས། །�ོ་ཆེན་�ན་�མས་ཆོས་ཅན་མཆོག་�གས་ཏེ། །�ར་�་ཐར་པའི་�ོང་
མཛ�ད།
 ༄༅། །�ེར་བ�ོད་�ེད་ཡིན། །དེ་�ིར་དཔག་མེད་ལེགས་པའི་ལམ་འདི་�ོན་�ི་�ང་�ོང་ཆེན་པོའ་� �གས། །མཁས་�བ་�་དབང་ཉེར་བ�ེན་ལས་
འོངས་མང་ཐོས་�་མཚ�འི་�ིང་གནས་པ། །�ི་མེད་འོད་ཟེར་�ན་ནས་�ང་�ན་ཐེག་མཆོག་�ིང་པོའ་� �ལ་འ�ོར་པས། །ལེགས་�ར་རིན་ཆེན་བསམ་འཕེལ་མཛ�ད་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-406
འདི་འ�ོ་�ོའ་� ག�ག་གི་�ན་�ར་མཛ�ད། །�ིང་བཞི་བ�ན་�ར་འཇིག་�ེན་ཉི་�འི་འོད། །རབ་གསལ་ད�ིལ་འཁོར་གང་བས་མཛ�ས་�ས་པ། །དེ་ཡི་དཔལ་དང་
རིན་ཆེན་མཛ�ད་འདི་གཉིས། །�ན་རིང་འཇིག་�ེན་བ�ན་�ིར་གནས་པ་ཡིན། །ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ཅེས་�་
༄། །འཛམ་�ིང་སེང་ཆེན་ནོར་�་ད�་འ�ལ་�ལ། ༄། །ཧེ་�་ཀ་པ་དཔལ་མགོན་མ་ནིང་ནག
�བ་མཐའ་ ཉིས་བ�་ བཞི་�ོན།
༄༅། །བ་བདེ་བར་གཤེགས་པའི་ག�ང་རབ་�ི་གནས་མདོ་དང་། �ད་དང་། �ང་དང་། རིགས་པ་དང་མན་ངག་གི་དོན་ལ་མང་�་ཐོས་ཤིང་ཐེག་པ་�་
ཚ�གས་�ི་རང་བཞིན་རང་དང་གཞན་�ི་�བ་པའི་མཐའ་�་མཚ�འི་�ལ་ཁོང་�་�ད་ པའི་ཐེག་པ་མཆོག་གི་�ལ་འ�ོར་པ་�ི་མེད་འོད་ཟེར་�ིས་རང་�ང་པ�འི་གནས་�་

16-407
མཛ�ད།
�ར་བ་�ོགས་སོ།། །།དགེའོ། །དགེའོ། །དགེའོ། །

༄། །�ང་�བ་མཆོད་�ོང་ཆེན་མོ།
16-408
དཀར་
༄༅། །གངས་རི་ཐོད་དཀར་རིན་ཆེན་�ིང་པོའ་� མ�ལ། །ཡོན་ཏན་�ན་འ�ང་དགའ་བའི་�ེད་ཚལ་�། །�ིང་པོའ་� དོན་མཐོང་�ས་པའི་�ལ་འ�ོར་པ། །�ོང་ཆེན་རབ་འ�མས་བཟང་པོར་
གསོལ་བ་འདེབས། །�ལ་བ�ན་�ིགས་མར་�ར་པའི་གཞན་དབང་གིས། །ཡིད་ད�ོད་མཚན་མའི་ག�ང་བས་ཉམ་ཐག་ཚ�། །མགོན་པོ་�ེད་ལས་�བས་གཞན་མ་མཆིས་པས། །དགོངས་�ད་འཕོ་བ་ཐོབ་
གཅིག་�འོ།

16-1
པའི་�ེན་འ�ེལ་བ�ིགས། ། ༈ གསང་ཆེན་�་འ�ར་�ིང་ཐིག་དཔེ་ཚ�གས། �ན་མ�ེན་ཆོས་�ི་�ལ་པོ་�ོང་ཆེན་རབ་འ�མས་�ི་ག�ང་འ�མ། པོད་བ�་བཞི་པ།༽ ཐེག་པ་མཐའ་དག་གི་དོན་
གསལ་བར་�ེད་པ་�བ་པའི་མཐའ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛ�ད་ཅེས་�་བ་�ེབ། ༢༠༤༽ 1 ལེ�་དང་པོ་�ོན་པའི་ལོ་�ས་�མ་པར་གཞག་པ། 3 ལེ�་གཉིས་པ་བ�ན་པ་དམ་པའི་ཆོས་�ི་�ལ་བཤད་པ། 25
ཆག
 ལེ�་ག�མ་པ་ཐེག་པ་སོ་སོའ་�འདོད་ག�ང་བ�ན་པ། 55 ལེ�་བཞི་པ་ལམ་ཉམས་�་�ང་�ལ་བ�ན་པ། 137 ལེ�་�་པ་གསང་�གས་དོན་�ི་འ�ེལ་དགོད་པ། 256 ལེ�་�ག་པ་�གས་�ོ་�ེ་གསང་
བ་བ�ན་པ། 280 ལེ�་བ�ན་པ་ཆོས་ཐམས་ཅད་�ོགས་པར་གཏན་ལ་ཕབ་པ། 307 ལེ�་བ�ད་པ་ཡིད་བཞིན་�་བ་�ོ་�ེ་�ིང་པོ་བ�ན་པ། 357 མ�ག་�ང་། 403 བ�ོམས་�ེབ། ༢༠༥༽
ཆོས་�ལ་འདི་ཡང་ཉི་�འི་ད�ིལ་འཁོར་བཞིན། །�ོགས་�ི་ཐ་�་�ན་�་�གས་�ར་ཏེ། །�ོ་�ོས་པ�ོ་རབ་�་�ས་�ེད་ཅིང་། །སངས་�ས་བ�ན་པ་དར་ཞིང་�ས་པར་ཤོག །ཐེག་མཆོག་�ིང་པོའ་� བཞོན་པ་�ོབས་
�ན་མ�ེན་བཀའ་འ�མ།

16-2
ཆེན་�ིས། །�ིད་ག�མ་འ�ོ་བའི་�ར་ཆེན་རབ་�ེར་ཏེ། །ཐམས་ཅད་�ང་�བ་ལམ་�་བ�ར་�ས་ནས། །ཐར་པ་ཆེན་པོའ་� �ོང་�་བ�ོད་པར་ཤོག །