Cuu Duong Than Cong - Com: Chöông 1: Giaûi Tích Vectô 1. Heä Toïa Ñoä Ñeà Caùc A. Trong Maët Phaúng

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ
1. Heä toïa ñoä Ñeà caùc

a. Trong maët phaúng
y    
# ix ⊥ iy , ix = iy = 1
y M(x, y)  
 # M( x, y ) ⇔ OM = x. ix + y . iy
iy    
# a(a1 , a 2 ) ⇔ a(a1 , a 2 ) = a1 . ix + a 2 . iy
om
0
 x x
ix
- Tích voâ höôùng:
.c
     
a(a1 , a 2 ), b(b1 , b 2 ) : a.b = a b cos(a, b ) = a1 .b1 + a 2 .b 2
ng
- Modun cuûa vectô:
  
co
a = a.a = a 2 = a1 + a 2
2 2
1
an
th

ng

o
b. Trong khoâng gian

du
z      
u
 ix ⊥ iy , iy ⊥ iz , iz ⊥ ix
cu
iz M(x, y, z)   
 0

ix = iy = iz = 1
ix y y
iy
x
x M’(x, y, 0)
  
# M ( x , y , z ) ⇔ OM = x . ix + y . iy + z . iz
    
# a(a1 , a 2 , a 3 ) ⇔ a(a1 , a 2 , a 3 ) = a1 . ix + a 2 . iy + a 3 . iz
  
- Vectô dòch chuyeån: dl = dx . ix + dy . iy + dz . iz
2
- Yeáu toá theå tích: dV = dx dy dz
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
b. Trong khoâng gian
 
- Tích voâ höôùng: a ( a 1 , a 2 , a 3 ), b ( b 1 , b 2 , b 3 )
   
a.b = a b cos(a, b ) = a1 .b1 + a 2 .b 2 + a 3 .b 3
- Modun cuûa vectô:
om
  
a = a.a = a 2 = a1 + a 2 + a 3
2 2 2
- Tích coù höôùng:
.c
( ) ( )
       
a × b = a 1 . i x + a 2 . i y + a 3 . iz × b 1 . ix + b 2 . i y + b 3 . iz
 
ng
ix iy iz
  
= (a 2b 3 − a 3b 2 )ix + (a 3b1 − a1b 3 ) iy + (a1b 2 − a 2b 1 ) iz = a1 a2 a3
co
3
b1 b2 b3
an
th

ng
2. Heä toïa ñoä truï

z
o
du
z 
iz 
 iΦ      
iz  M (R , Φ , z ) iR ⊥ iΦ , iΦ ⊥ iz , iz ⊥ iR
u
r
iR   
 0 iR = iΦ = iz = 1
cu

ix iy y y
Φ R
x
x M'
# M ( x, y , z ) ⇔ M ( R , Φ , z )
x = R cos Φ , y = R sin Φ , z = z; R ≥ 0, 0 ≤ Φ ≤ 2π
  
- Vectô dòch chuyeån: dl = dR . iR + Rd Φ . iΦ + dz . iz
- Yeáu toá theå tích: dV = R .dR .d Φ .dz
  
- Vectô vò trí xaùc ñònh ñieåm M: M(R, Φ, z) : OM = r = RiR 4+ z iz
3. Heä toïa ñoä caàu
z
z      
M ( r , θ, Φ ) ir ⊥ iθ , iθ ⊥ iΦ , iΦ ⊥ ir
 ir   
iz   i ir = iθ = iΦ = 1
θ r
iθ Φ
 0 
ix iy y y
Φ
x
om
x M'
# M ( x, y , z ) ⇔ M (r , θ, Φ ), r ≥ 0, 0 ≤ θ ≤ π , 0 ≤ Φ ≤ 2π
.c
x = r sin θ cos Φ , y = r sin θ sin Φ , z = r cos θ
  
- Vectô dòch chuyeån: dl = dr . ir + rd θ . iθ + r sin θ d Φ . iΦ
ng
- Yeáu toá theå tích: dV = r 2 sin θ .dr .d θ .d Φ

co

- Vectô vò trí xaùc ñònh ñieåm M: M(r , θ, Φ ) : OM = r = r5 ir
an
th

ng
4. Lieân heä caùc toïa ñoä cuûa 3 heä toïa ñoä

o
du
Heä toïa ñoä Ñeà caùc Heä toïa ñoä truï Heä toïa ñoä caàu
x, y, z R, Φ, z r, θ, Φ
u
Heä toïa ñoä Ñeà x = R cos Φ x = r sin θ cos Φ

caùc x, y, z
cu
y = R sin Φ y = r sin θ sin Φ

z=z z = r cos θ
Heä toïa ñoä truï R= x2 + y2 R = r sin θ

R, Φ, z Φ = tan ( y / x )
−1 Φ =Φ
z=z z = r cos θ
Heä toïa ñoä caàu r= x2 + y2 + z2 r= R 2 + z2

r, θ, Φ θ = tan − 1 ( x 2 + y 2 / z ) θ = tan − 1 ( R / z )
Φ =Φ
Φ = tan − 1 ( y / x )
5. Tích phaân keùp (boäi 2)
y
Dk, Mk(xk, yk) - Cho haøm z = f(x, y) xaùc ñònh trong mieàn ñoùng giôùi
noäi D.
- D = D1 + D2 + … + Dk + … + Dn; Mk(xk, yk) ∈ Dk
D
- ∆ S k : dieän tích cuûa mieàn Dk
0 x - Laäp toång:
n
sn = ∑ f (x , y k ). ∆ S k
om
k
k =1
- Cho n →∞ sao cho max(d(Dk )) → 0 (ôû ñaây d(Dk) kyù hieäu ñöôøng kính cuûa maûnh
.c
Dk).
- Khi aáy neáu Sn → S (höõu haïn, khoâng phuï thuoäc vaøo caùch chia mieàn D cuõng nhö
caùch laáy ñieåm trung gian Mk), thì S ñöôïc goïi laø tích phaân keùp cuûa haø m f(x, y)
ng
treân mieàn D vaø ñöôïc kyù hieäu laø:
 
co
∫∫f (x, y)ds  ∫∫f (x, y)dxdy
D D
7
an
th

ng

o
- Caùch tính:
du
a. Neáu D xaùc ñònh bôûi a ≤ x ≤ b, ϕ1 (x) ≤ y ≤ ϕ2 (x), ϕ1 , ϕ2 lieân tuïc treân [a, b]
thì:
u
y
y = ϕ 2 ( x)
cu
b ϕ2 ( x )
∫∫ f (x, y ) ds = ∫ dx ∫ f (x, y ) dy
D
y = ϕ1 ( x)
D a ϕ1 ( x )
0 a b x
b. Neáu D xaùc ñònh bôûi c ≤ y ≤ d, ψ1 (y) ≤ x ≤ ψ2 (y), ψ1 , ψ2 lieân tuïc treân [c, d]
thì:
y
d
x= x= d ψ2 ( y )
∫∫ f (x, y ) ds = ∫ dy ∫ f (x, y ) dx
D
ψ1 ( y ) ψ2 (y )
c
D c ψ1 ( y )
8
0 x
- Ví duï: Tính I = ∫∫ x
2
y dxdy
D
D laø tam giaùc vôùi caùc ñænh O(0, 0), A(1, 0), B(1, 1).
y
B D : 0 ≤ x ≤ 1, 0 ≤ y ≤ x
1
1 x 1 x 1
D y2 11 1 x5 1
I = ∫ dx ∫ x y dy = ∫ x
2
dx = ∫ x 4dx =
2
=
om
A 0 0 0 2 0 20 2 5 0 10
0 1 x
.c
- Ñoåi bieán tích phaân keùp trong toïa ñoä cöïc: x = r cosΦ, y = r sin Φ
I = ∫∫ f ( x, y ) ds = ∫∫ f (r cos Φ, r sin Φ) r dr dΦ
ng
D D
co
9
an
th

ng

o
- Caùch tính:
du
a. Neáu D xaùc ñònh bôûi α ≤ Φ ≤ β, r1 (Φ) ≤ r ≤ r2 (Φ) thì:

β r2 ( Φ )
u
∫∫ f (r cos Φ, r sin Φ) rdrdΦ = ∫ dΦ ∫ f (r cos Φ, r sin Φ) rdr

cu
D α r1 ( Φ )
b. Neáu D xaùc ñònh bôûi a ≤ r ≤ b, Φ1 (r) ≤ Φ ≤ Φ2 (r) thì:

b Φ2 ( r )
∫∫ f (r cos Φ, r sin Φ) rdrdΦ = ∫ dr ∫ f (r cos Φ, r sin Φ) rdΦ

D a Φ1 ( r )
Φ=β
Φ = Φ2 (r)
r = r2 (Φ) r =b
r = r1(Φ) r =a
Φ=α
O Φ = Φ1 (r) 10
O
6. Tích phaân boäi 3
- Cho haøm f(x, y, z) xaùc ñònh trong mieàn ñoùng giôùi noäi Ω .
z
- Ω = Ω 1 + Ω 2 + ... + Ω k + ... + Ω n , M k ( x k , y k , z k ) ∈ Ω k
Ω k , M k ( xk , y k , z k )
- ∆ Vk : theå tích cuûa mieàn Ω k .
- Laäp toång:
n 0
sn = ∑ f ( x k , y k , z k ). ∆ Vk Ω y
om
k =1
x
- Cho n →∞ sao cho max(d(Ωk )) → 0 (ôû ñaây d(Ωk ) kyù hieäu ñöôøng kính cuûa Ω k).
.c
- Khi aáy neáu S n → S (höõu haïn, khoâng phuï thuoäc vaøo caùch chia mieà n Ω cuõng
nhö caùch laáy ñieåm trung gian Mk), thì S ñöôïc goïi laø tích phaân boäi 3 cuûa haøm f(x,
ng
y, z) treân mieàn Ω vaø ñöôïc kyù hieäu laø:
 
co
∫∫∫ f ( x , y , z ) dV
Ω
 ∫∫∫ f ( x , y , z ) dxdydz
 Ω


11
an
th

ng

o
- Caùch tính: cho mieàn Ω giôùi haïn treân bôûi z = ϕ 1 ( x , y ) giôùi haïn döôùi bôûi
du
z = ϕ 2 ( x , y ) giôùi haïn xung quanh bôûi maët truï coù ñöôøng sinh song song vôùi truïc
Oz vaø ñöôøng chuaån laø bieân cuûa mieàn D (D: hình chieáu cuûa Ω xuoáng maët phaúng
x0y. Khi aáy tích phaân boäi 3 coù theå chuyeån veà tích phaân boäi 2:
u
cu
ϕ 2 ( x ,y )

∫∫∫ f ( x , y , z ) dxdydz = ∫∫  ∫ f ( x , y , z )dz  dxdy
Ω D ϕ 1 ( x ,y ) 
z
S2 z = ϕ 2 (x, y )
Ω S3
z = ϕ 1 (x, y )
0 S1
y
D 12
x
L
dxdydz
- Ví duï: tính I = ∫∫∫ (1 +
Ω x + y + z)
3
Ω tính giôùi haïn bôûi maët x + y + z = 1 vaø caùc maët toïa ñoä.
z
x+ y + z = 1⇒ z = 1− x− y
1
0 ≤ x ≤ 1
Ω 
Ω : 0 ≤ y ≤ 1 − x
om
0
D 1 y 0 ≤ z ≤ 1 − x − y
1 
.c
x
1 1− x 1− x − y
dz 1 1 1− x  1 1 
I = ∫ dx ∫ dy ∫ 2 ∫0 ∫0  4 (1 + x + y )2  dy
= − dx −
(1 + x + y + z )3
ng
0 0 0  
1 3 x
1
1  1 5
co
=− ∫  − −  dx =  ln 2 − 
2 0  4 4 1+ x 2 8
13
an
th

ng

o
- Ñoåi bieán tích phaân boäi 3 trong toïa ñoä caàu:

du
x = r sin θ cos Φ , y = r sin θ sin Φ , z = r cos θ
∫∫∫ f (x, y, z) dxdydz = ∫∫∫ f (r sin θ cos Φ, r sin θ sin Φ, r cos θ)r
u
2
sin θ drdθdΦ
cu
Ω Ω
- Ñoåi bieán tích phaân boäi 3 trong toïa ñoä truï:

x = R cos Φ , y = R sin Φ , z = z
∫∫∫ f (x, y, z ) dxdydz = ∫∫∫ f (R cos Φ, R sin Φ, z )R dRdΦdz

Ω Ω
14
7. Tích phaân ñöôøng loaïi 1
An ≡ B - Cho f(M) xaùc ñònh treân cung AB .

Ak+1
- AB = A 0 A 1 + A 1 A 2 + ... + A k A k + 1 + ... + A n −1 A n
A1 Ak
Mk - ∆ l k : ñoä daøi cung A k A k + 1 , M k ∈ A k A k + 1
A ≡ A0 - Laäp toång:
n −1
∑ f (M
om
sn = k ). ∆ l k
k =0
- Cho n →∞ sao cho max(∆(lk )) → 0
.c
- Khi aáy neáu S n → S (höõu haïn, khoâng phuï thuoäc vaøo caùch chia cung AB cuõng
nhö caùch laáy ñieåm trung gian Mk), thì S ñöôïc goïi laø tích phaân ñöôøng loaïi 1 cuûa
ng
haøm f(M) doïc cung AB vaø ñöôïc kyù hieäu laø: co
∫ f ( M ) dl 15
AB
an
th

ng
7. Tích phaân ñöôøng loaïi 1: caùch tính:

o
a. Tích phaân ñöôøng loaïi 1 treân maët phaúng

du
x = x(t )
- Cho cung trôn AB coù phöông trình tham soá:
y = y ( t ), a ≤ t ≤ b
u
cu
∫ f ( x , y ) dl = ∫ f ( x( t ), y ( t )) x' ( t ) + y ' ( t ) dt
2 2
AB a
- Tröôøng hôïp cung AB coù phöông trình: y = y ( x ), a ≤ x ≤ b

b
∫ f ( x , y ) dl = ∫ f ( x , y ( x ))
a
1 + y ' ( x ) 2 dx
AB
- Tröôøng hôïp cung AB cho trong toïa ñoä cöïc: r = r ( Φ ), α ≤ Φ ≤ β

β
∫ f ( x , y ) dl = ∫ f (r ( Φ ) cos Φ , r ( Φ ) sin Φ ) r ( Φ ) + r ' ( Φ ) d Φ

2 2
16
AB α
a. Tích phaân ñöôøng loaïi 1 treân maët phaúng
- Ví duï: Tính I = ∫ ( x + y ) dl vôùi C laø tam giaùc vôùi caùc ñænh O(0, 0), A(1, 0),
B(0, 1). C
y
1 B ∫ = ∫ + ∫ + ∫
C
om
C OA AB BO
1
A 1
0 1 x OA : y = 0 , dl = dx ⇒ ∫ ( x + y )dl = ∫ xdx = 2
.c
OA 0
1
1
OB : x = 0 , dl = dy ⇒ ∫ ( x + y )dl = ∫ ( x + y )dl = ∫ ydy = 2
ng
BO OB 0
1
AB: y = 1 − x ⇒ 1 + y'(x)2 = 1 + (−1)2 = 2 ⇒ ∫ (x + y)dl = 2 ∫ dx = 2

co
1 1 AB 0
⇒ I = + + 2 = 1+ 2 17
2 2
an
th

ng

o
b. Tích phaân ñöôøng loaïi 1 trong khoâng gian

du
- Cho cung trôn AB coù phöông trình tham soá:

u
x = x(t )
cu
y = y (t )
z = z ( t ), a ≤ t ≤ b
b
∫ f ( x , y , z ) dl = ∫ f ( x( t ), y ( t ), z ( t ))
a
x' ( t ) 2 + y ' ( t ) 2 + z ' ( t ) 2 dt
AB
18
a. Tích phaân ñöôøng loaïi 2 trong maët phaúng
An ≡ B
Ak+1 - Cho caùc haøm P(x, y), Q(x, y) xaùc ñònh treân cung AB
A1 Ak - AB = A 0 A 1 + A 1 A 2 + ... + A k A k + 1 + ... + A n −1 A n
Mk
- ∆ l k : ñoä daøi cung A k A k + 1 , M k ∈ A k A k + 1
A≡ A0
om
- Laäp toång:
n −1 n −1
Sn = ∑ [P ( M
k=0
k ) ∆x k + Q (M k ) ∆y k ] = ∑ [P ( x
k =0
k , y k ) ∆xk + Q(xk , y k ) ∆y k ]
.c
∆xk = xk+1 − xk ; ∆yk = yk+1 − yk
- Cho n → ∞ sao cho max(∆(lk )) → 0
- Khi aáy neáu S n → S (höõu haïn, khoâng phuï thuoäc vaøo caùch chia cung AB cuõng
ng
nhö caùch laáy ñieåm trung gian Mk), thì S ñöôïc goïi laø tích phaân ñöôøng loaïi 2 cuûa
haøm f(M) doïc cung AB vaø ñöôïc kyù hieäu laø:
co
∫ P ( x , y ) dx + Q ( x , y ) dy 19
AB
an
th

ng

o
a. Tích phaân ñöôøng loaïi 2 trong maët phaúng: Tính chaát:

du
i. Khi ñoåi höôùng laáy tích phaân thì tích phaân ñoåi chieàu.
u
∫ Pdx + Qdy = − ∫ Pdx + Qdy

cu
AB BA
ii. ∫ Pdx + Qdy = ∫ Pdx + Qdy + ∫ Pdx + Qdy

AB AC CB
Chuù yù: tröôøng hôïp ñöôøng laáy tích phaân laø chu tuyeán kín C ta quy öôùc höôùng
döông treân C laø höôùng maø khi ñi doïc treân C thì mieàn bò chaën giôùi haïn bôûi C naèm
beân tay traùi. Höôùng ngöôïc laïi ñöôïc goïi laø höôùng aâm.
Höôùng döôùng (Ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà)
Tích phaân theo höôùng döông ñöôïc kyù hieäu laø:
C
∫ Pdx + Qdy
20
Höôùng aâm (Cuøng chieàu kim ñoàng hoà) C
10
a. Tích phaân ñöôøng loaïi 2 trong maët phaúng: Caùch tính:
- Cho caùc haøm P(x, y), Q(x, y) lieân tuïc trong mieàn môû D chöùa cung
trôn AB coù phöông trình:
x = x(t ), y = y(t ), a ≤ t ≤ b
t = a öùng vôùi A, t = B öùng vôùi B. Khi ñoù:
om
∫ P(x, y)dx + Q(x, y)dy = ∫ (P(x(t ), y(t ))x'(t) + Q(x(t ), y(t ))y'(t))dt
.c
AB AB
- Neáu AB coù phöông trình y = y(x), a ≤ x ≤ b . Khi ñoù:
∫ P(x, y)dx + Q(x, y)dy = ∫ (P(x, y(x)) + Q(x, y(x))y'(x))dx

AB AB
ng
co
21
an
th

ng

o
a. Tích phaân ñöôøng loaïi 2 trong maët phaúng

du
Ví duï: Tính tích phaân I = ∫ x 2dx + xydy vôùi A(0, 0), B(1, 1)
u
theo parabol y = x2. AB

cu
y 1
1 B I = ∫ x dx + xydy = ∫ ( x 2 + x.x 2 .2x)dx =

2
0
y = x2
AB
1
1
 x3 x5 
A
= ∫ ( x + 2x )dx =  + 2  =
2 4
0 1 x 0  3 5 0
1 2 11
= + =
3 5 15
22
11
b. Tích phaân ñöôøng loaïi 2 trong khoâng gian
- Cho caùc haøm P(x, y, z), Q(x, y, z), R(x, y, z) lieân tuïc treân mieàn môû D chöùa cung
AB thì hoaøn toaøn töông töï trong maët phaúng, ta coù tích phaân ñöôøng loaïi 2 trong
khoâng gian:
∫ P ( x , y , z )dx + Q ( x , y , z )dy
AB
+ R ( x , y , z )dz =
om
n −1
= lim
max ∆ l k → 0
∑ [P ( M
k=0
k ) ∆ x k + Q (M k ) ∆ y k + R (M k ) ∆ z k ]
∆xk = xk+1 − xk ; ∆yk = yk+1 − yk ; ∆zk = zk+1 − zk
.c
- Neáu cung AB coù phöông trình: x = x(t), y = y(t), z = z(t) thì:
∫ P( x, y , z )dx + Q( x, y , z )dy + R( x, y , z )dz =
ng
AB co
b
= ∫ [P( x( t ), y ( t ), z ( t ))x' ( t ) + Q( x( t ), y ( t ), z( t ))y' ( t ) + R( x( t ), y ( t ), z( t )z'23

( t )]dt
a
an
th

ng

   
o
- Coâng sinh ra do löïc F = P ix + Q iy + R iz doïc cung AB ñöôïc tính bôûi coâng

du
thöùc:
 
W = ∫ Fdr = ∫ Pdx + Qdy + Rdz
u
cu
AB AB
  
- Coâng sinh ra do löïc F = P ix + Q iy doïc cung AB ñöôïc tính bôûi coâng thöù c:
 
W = ∫ Fdr = ∫ Pdx + Qdy
AB AB
24
12
8. Tích phaân maët loaïi 1
- Cho haøm f(x, y, z) xaùc ñònh treân maët S.
z
- S = S 1 + S 2 + ... + S k + ... + S n , M k ( x k , y k , z k ) ∈ S k
S k , M k ( xk , y k , z k )
- ∆ S k : dieän tích cuûa mieàn S k.
S
- Laäp toång:
n 0
sn = ∑ f ( x k , y k , z k ). ∆ S k y
om
k =1
D
x
- Cho n →∞ sao cho max(d(Sk )) → 0 (ôû ñaây d(Sk ) kyù hieäu ñöôøng kính cuûa S k).
.c
- Khi aáy neáu S n → S (höõu haïn, khoâng phuï thuoäc vaøo caùch chia maët S cuõng nhö
caùch laáy ñieåm trung gian Mk), thì S ñöôïc goïi laø tích phaân maët loaïi 1 cuûa haøm f(x,
ng
y, z) treân maët S vaø ñöôïc kyù hieäu laø:
∫∫ f ( x , y , z ) ds
co
25
S
an
th

ng
8. Tích phaân maët loaïi 1: Caùch tính:

o
- Giaû söû maët S coù phöông trình z = z (x, y), D laø hình chieáu cuûa S xuoáng maët
du
phaúng x0y, khi ñoù:
S= ∫∫ f ( x , y , z ) ds = ∫∫ f ( x , y , z ( x , y )) 1 + z ' ( x ) 2 + z ' ( y ) 2 dxdy

u
S D
cu
Ví duï: Tính I = ∫∫ xyz ds , S laø caùc maët cuûa hình laäp

S
phöông 0 ≤ x ≤ 1, 0 ≤ y ≤ 1, 0 ≤ z ≤ 1.
z - S goàm 6 maët, nhöng xyz = 0 treân 3 maët toïa ñoä neân:
A
1 I = ∫∫ xyz ds = ∫∫ xyz ds + ∫∫ xyz ds + ∫∫ xyz ds
B S A B C
- Maët A: z = 1, D = C trong maët phaúng x0y neân:

S 0 1 1
1 y 1
1 ∫∫ xyz ds = ∫∫ xydxdy = ∫ ∫ xydxdy = 4
A D 0 0
x C
1 1 1 1 3
- Töông töï: ∫∫B xyz ds = ∫∫C xyz ds = 4 ⇒ I = 4 + 4 + 4 = 4 26
13
- Maët S ñöôïc goïi laø maët ñònh höôùng hay laø maët 2 phía,
neáu taïi moãi ñieåm M cuûa maët S xaùc ñònh vectô ñôn vò
 
n(M) sao cho haøm vectô n(M) lieân tuïc treân S.

- Maët S vôùi tröôøng vectô phaùp ñaõ choïn n ñöôïc goïi laø maët
ñònh höôùng.
om

- Vectô n ñöôïc goïi laø vectô phaùp döông.
.c

n( M )
ng
S M
co
27
an
th

ng

o
- Ñònh nghóa: cho caùc haøm P(x, y, z), Q(x, y, z), R(x, y, z)
du
xaùc ñònh treân maët ñònh höôùng S vôùi vectô phaùp ñôn vò

n = {cosα, cosβ, cosγ} . Tích phaân maët loaïi 1:
u
cu
∫∫ (Pcosα + Qcosβ + Rcosγ ) ds

S
ñöôïc goïi laø tích phaân maët loaïi 2 cuûa caùc haøm P, Q, R xaùc
ñònh treân maët ñònh höôùng S. Tích phaân maët loaïi 2 ñöôïc
kyù hieäu: 
n( M )
∫∫ P dydz+ Q dxdz+ R dxdy

S
S M
28
14
- Giaû söû caàn tính tích phaân maët loaïi 2:
∫∫ R dxdy = ∫∫ R cos γ ds
S S
trong ñoù S laø maët cong coù phöông trình z = z (x, y) vôùi vectô phaùp ñònh höôùng
 
n leân treân (töùc laø phía treân cuûa maët cong vaø vectô n taïo vôùi höôùng döông truïc
Oz moät goùc nhoïn).
- Goïi D laø hình chieáu cuûa S xuoáng maët phaúng xOy. Khi ñoù:
∫∫ R dxdy= ∫∫ R(x, y, z(x, y)) dxdy
om
z
S D
- Neáu ñoåi höôùng cuûa maët S thì:
.c
0
S
∫∫ R dxdy= −∫∫ R(x, y, z(x, y)) dxdy
S D
ng
y - Neáu S laø moät phaàn cuûa maët truï vôùi caùc
D ñöôøng sinh song song vôùi truïc Oz thì:
x
co
∫∫ R dxdy= 0
S
29
an
th

ng

o
- Töông töï ta coù:

du
∫∫ P dydz = ± ∫∫ P(x( y , z ), y , z ) dydz

u
S D1
cu
∫∫ Q dxdz = ± ∫∫ Q (x, y ( x, z ), z ) dxdz

S D2
trong ñoù D1, D2 laø caùc hình chieáu cuûa S xuoáng maët phaúng
yOz, xOz.
- Choïn daáu + hoaëc – tuøy theo caùc goùc α vaø β laø nhoïn
hay tuø.
30
15
- Ví duï: Tính tích phaân: I = ∫∫ yz dxdy
S
trong ñoù S laø phía ngoaøi cuûa maët giôùi haïn vaät theå:
x 2 + y 2 ≤ R 2 , x ≥ 0, y ≥ 0, 0 ≤ z ≤ h
z
S = S1 + S2 + S3 + S4 + S5
S2
S5
om
 I = ∫∫ = ∫∫ + ∫∫ + ∫∫ + ∫∫ + ∫∫
S3 S4
S 0
n S S1 S2 S3 S4 S5
S1 R y
∫∫ = ∫∫ = ∫∫ = 0, ∫∫ yz dxdy = 0
.c
x S3 S4 S5 S1
π
ng
2 h 3
hR
∫∫ yz dxdy = h ∫∫ y dxdy = h ∫ sin Φ d Φ ∫ r dr =
2
3
S2
3
S1 0
co 0
hR
⇒ I= 31
3
an
th

ng
10. Coâng thöùc Green

o
- Cho D mieàn ñoùng giôùi noäi trong maët phaúng xOy vôùi bieân C trôn
du
töøng khuùc. Caùc haøm soá P(x, y), Q(x, y) vaø caùc ñaïo haøm rieâng cuûa
chuùng lieân tuïc trong mieàn môû chöùa D. Khi ñoù ta coù coâng thöùc
u
Green sau:
cu
C
 ∂Q ∂P 
D ∫C Pdx + Qdy = ∫∫D  ∂x − ∂y  dxdy
trong ñoù tích phaân ôû veá traùi ñöôïc laáy theo höôùng döông.
32
16
10. Coâng thöùc Green
- Ví duï: Tính tích phaân I = ∫ x 2 ydx + x 2dy, γ : Chu tuyeán giôùi haïn
bôûi y 2 = x, x 2 = y . γ y
y = x2
1 y2 = x
A
AÙp duïng coâng thöùc Green ta ñöôïc: D
γ
0 1 x
I= ∫x ydx + x dy = ∫∫ ( 2 x − x
2 2 2
)dxdy
om
γ D
∫ ( 2 x − x ) dy = ∫ (2 x − x )y ∫ (2 x − x )( )
1 x 1 1
∫ dx
x
= 2 2
dx = 2
x − x 2 dx
.c
x2
o x2 o o
1
 x5/2 x5 
= ∫ (2 x − 2 x − x + x )dx =  2
1
x4 x7/2
ng
3/2 3 5/2
−2 4
− + 
o  5/2 4 7/2 co5  0
4 1 2 1 11 3
= − − + = 1− = 33
5 2 7 5 14 14
an
th

ng
11. Ñònh lyù Gauss – Ostrogratski

o
- Cho Ω mieàn ñoùng, bò chaën trong khoâng gian, vôùi bieân S

du
trôn töøng khuùc. Cho caùc haøm P, Q, R vaø caùc ñaïo haøm caáp
1 cuûa chuùng lieân tuïc trong mieàn môû chöùa Ω . Khi ñoù ta
u
coù coâng thöùc Gauss – Ostrogratski sau:

cu
 ∂P ∂Q ∂R 
∫∫S P dydz + Q dxdz + R dxdy = ∫∫∫ 
Ω  ∂x
+ +
∂y ∂z 
 dxdydz
trong ñoù maët laáy tích phaân S ñöôïc laáy theo phía ngoaøi
cuûa maët S.

S n
Ω 34
17
11. Ñònh lyù Gauss – Ostrogratski
- Ví duï: Tính: I = ∫∫ x 3 dydz + y 3 dxdz + z 3 dxdy
S
trong ñoù S laø phía ngoaøi cuûa maët caàu x 2 + y 2 + z 2 = a 2.

z 
n AÙp duïng ñònh lyù Gauss – Ostrogratski ta coù:
I = 3 ∫∫∫ (x 2 + y 2 + z 2 ) dxdydz
om
S 0
a y Ω
Ω x = r sin θ cos Φ
.c
x chuyeån qua toïa ñoä caàu ta coù: y = r sin θ sin Φ
z = r cos θ
ng
π 2π a
12 5
I = 3 ∫∫∫ r .r sin θ .drd θ d Φ = 3 ∫ sin θ d θ ∫ d Φ ∫ r 4 dr =
2 2
πa
co
Ω 0 0 0 535
an
th

ng
12. Ñònh lyù Stokes

o
- Cho maët ñònh höôùng trôn töøng khuùc S, vôùi bieân laø chu
du
tuyeán C trôn töøng khuùc vaø khoâng töï caét. Cho caùc haøm P,
Q, R vaø caùc ñaïo haøm caáp 1 cuûa chuùng lieän tuïc trong mieàn
u
môû chöùa S. Khi ñoù ta coù coâng thöùc Stokes sau:

cu
 ∂R ∂Q   ∂P ∂R   ∂Q ∂P 
∫∫  ∂y − ∂z  dydz +  ∂z − ∂x  dxdz +  ∂x − ∂y  dxdy = ∫ P dx + Q dy + R dz
S C
trong ñoù höôùng cuûa chu tuyeán C ñöôïc laáy höôùng döông
öùng vôùi maët ñònh höôùng S. 
n
S C
36
18
12. Ñònh lyù Stokes
- Ví duï: Tính: I = ∫ y dx + z dy + x dz
C
trong ñoù C laø ñöôøng troøn giao cuûa maët caàu x + y + z = a

2 2 2 2
vaø maët phaúng x + y + z = 0 theo höôùng ngöôïc kim ñoàng hoà neáu nhìn
töø höôùng döông truïc 0x.
om
z
AÙp duïng ñònh lyù Stokes ta coù:
P
 I = ∫∫ (0 − 1) dydz + (0 − 1) dxdz + (0 − 1) dxdy =
S n
.c
S
0
a y = − ∫∫ dydz + dxdz + dxdy = − ∫∫ (cosα + cosβ + cos γ )ds
C S S
x cos α , cos β , cos γ : laø caùc toïa ñoä cuûa vectô phaùp tuyeán
ng

n cuûa maët phaúng x + y + z = 0.
co
  1 1 1 
n=  , , ,  ⇒ I = − 3 ∫∫ ds = − 3πa 2 37
 3 3 3  S
an
th

ng
13. Vectô gradient

o
- Cho haøm 3 bieán f(M) = f(x, y, z). Khi aáy vectô:

du
∂f (M 0 )  ∂f (M 0 )  ∂f (M 0 ) 
ix + iy + iz
u
∂x ∂y ∂z
cu
ñöôïc goïi laø vectô giadient taïi M0 cuûa haøm f vaø ñöôïc kyù hieäu laø:
gradf(M0) hoaëc ∇f (M0 ) . Vaäy:
∂f ( M 0 )  ∂f ( M 0 )  ∂f ( M 0 ) 
∇ f ( M 0 ) = grad ( f ( M 0 )) = ix + iy + iz
∂x ∂y ∂z
- Ñoái vôùi haøm 2 bieán f(x, y) thì:
∂f  ∂f 
∇ f = gradf = ix + iy
∂x ∂y
38
19
14. Tröôøng vectô

- Tröôøng vectô trong moät mieàn Ω laø moät haøm vectô F(x, y, z) xaùc

ñònh trong Ω . Cho neân tröôøng vectô F(x, y, z) coù theå vieát döôùi
daïng:
   
F ( x , y , z ) = P ( x , y , z ) ix + Q ( x , y , z ) i y + R ( x , y , z ) iz
- Tröôøng vectô hai chieàu trong maët phaúng xOy coù daïng:
om
  
F ( x , y ) = P ( x , y ) ix + Q ( x , y ) iy
- Ví duï: cho maët cong S coù phöông trình f(x, y, z) = 0.
.c
Khi aáy ta coù tröôøng:
ng
∂f  ∂f  ∂f 
∇ f = gradf = ix + iy + iz
∂x ∂y ∂z
co
xaùc ñònh treân S vaø coù höôùng phaùp tuyeán ñoái vôùi S.
39
an
th

ng
15. Thoâng löôïng cuûa tröôøng vectô qua moät maët cong
o

- Cho tröôøng vectô F(x, y, z) , maët ñònh höôùng S, khi ñoù ñaïi löôïng:
du
   
W= ∫∫ .n .dS = ∫∫ Fn .dS =
F ∫∫ .dS
F ( dS = n .dS )
u
S S S 
ñöôïc goïi laø thoâng löôï n g cuû a tröôø n g vectô F(x, y, z) qua maët S. Fn
cu
 
laø hình chieáu cuûa F xuoáng n .
       
F = P ix + Q iy + R iz , n = cos α ix + cos β iy + cos γ iz
 
⇒ W = ∫∫ F .n .dS = ∫∫ (P cos α + Q cos β + R cos γ ) dS
  S S
n F
= ∫∫ (Pdydz + Qdxdz + Rdxdy )
S
S dS
40
20
15. Thoâng löôïng cuûa tröôøng vectô qua moät maët cong
   
- Ví duï: Tính thoâng löôïng cuûa tröôøng F = x ix + y iy + z iz qua phía
ngoaøi cuûa maët truï x 2 + y 2 = R 2 ,0 ≤ z ≤ h .
z 
n1
S1 h S = S1 + S2 + S3
     
S S3 F n3 S 2 : F ⊥ n ⇒ ∫∫ F .n .dS = 0
om
S2 0
R y S2
x

n2
.c
   
S 1 : F .n = h ⇒ ∫∫ F .n .dS = ∫∫ h .dS
S1 S1
= h ∫∫ dS = π R 2 h
S1
ng
 
S3 : F.n = R ⇒ ∫∫ F.n.dS = ∫∫ R.dS = R∫∫ dS = R.Sxq = R.2πR.h = 2πR2h co
S3 S3 S3
⇒ I = 0 + πR h + 2 πR h = 3 πR 2h 2 2 41
an
th

ng
16. Daïng vectô cuûa coâng thöùc Gauss – Ostrogratski

o
   
- Vôùi F = P ix + Q iy + R iz , ñaïi löôïng:
du
 ∂P ∂Q ∂R
div F = + +
u
∂x ∂y ∂z
cu

ñöôïc goïi laø divergence (ñoä phaân kyø) cuûa tröôøng vectô F .
 
- Ta coù: ∫∫ P dydz + Q dxdz + R dxdy = ∫∫ F.n.dS
S S
 ∂P ∂Q ∂R  
∫∫∫ 

Ω  ∂x
+ + 
∂y ∂z 
dxdydz = ∫∫∫
Ω
divF .dV
⇒ daïng vectô cuûa coâng thöùc Gauss – Ostrogratski laø:

  
∫∫
S
F .n .dS = ∫∫∫ .dV
divF
Ω
42
21
17. Hoaøn löu cuûa tröôøng vectô

- Coâng sinh ra bôûi tröôøng vectô F treân chu tuyeán kín γ

ñöôïc goïi laø hoaøn löu cuûa tröôøng F quanh chu tuyeán γ , noù
ñöôïc tính bôûi tích phaân ñöôøng loaïi 2.
om
 
γ C = ∫ F .d r

.c
dr  γ
F
ng
co
43
an
th

ng
18. Vectô xoaùy vaø daïng vectô cuûa coâng thöùc Stokes
o
   
- Cho tröôøng F = P ix + Q iy + R iz. Vectô sau ñaây:
du
  
ix iy iz
   ∂R ∂Q    ∂ P ∂R    ∂ Q ∂ P   ∂ ∂ ∂
u
curlF = rotF =  −  ix + −  iy +  −  iz=

 ∂y ∂ z   ∂z ∂x   ∂x ∂y  ∂x ∂y ∂z
cu
 P Q R
ñöôïc goïi laø vectô xoaùy cuûa tröôøng vectô F. Ta coù:
 ∂R ∂Q   ∂P ∂R   ∂Q ∂P   
∫∫  ∂y −
S
 dydz + 
∂z 
−  dxdz + 
 ∂z ∂x 
−  dxdy = ∫∫ rotF.n.dS
 ∂x ∂y  S
 
∫ P dx + Q dy + R dz = ∫ F .d r
C C
⇒ daïng vectô cuûa coâng thöùc Stokes laø:

   
∫
C
F .dr = ∫∫ .n.dS
rotF
S
44
22
19. Toaùn töû Hamilton
- Toaùn töû hình thöùc ∇ (ñoïc laø nabla) ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:
∂  ∂  ∂ 
∇= ix + iy + iz
∂x ∂y ∂z
- Cho haøm voâ höôùng f(x, y, z) ta ñònh nghóa tích cuûa ∇ vôùi f nhö
sau: ∂f  ∂f  ∂f 
∇f = ix + iy + iz = gradf
∂x ∂y ∂z    
om
- Ta ñònh nghóa tích voâ höôùng cuûa ∇ vôùi F = P ix + Q iy + R iz nhö
sau:  ∂P  ∂Q  ∂R  
∇ .F = ix + iy + iz = div F
.c
∂x ∂y ∂z

- Tích vectô cuûa ∇ vôùi F nhö sau:
ng
  
ix iy iz
 ∂ ∂ ∂  ∂R ∂Q    ∂P ∂R    ∂Q ∂P  
∇×F = =  −  ix +  −  iy +  −  iz = rot F
co
∂x ∂y ∂z  ∂y ∂z   ∂z ∂x   ∂x ∂y  45
P Q R
an
th

ng
19. Toaùn töû Hamilton: Tính chaát:

o
1. ∇(αf + βg) = α∇f + β∇g

du
   
2. ∇.(αF + βG) = α∇.F + β∇.G
   
u
3. ∇ × (αF + βG) = α∇ × F + β∇ × G
cu
4. ∇(fg) = f∇g + g∇f (grad(fg) = f .gradg+ g.gradf)

     
5. ∇.(fF) = f∇.F + F∇f (div(fF) = f .divF + F.gradf)
     
6. ∇ × (fF) = f∇ × F + ∇f × F (rot(fF) = f .rotF + gradf × F)
           
7. ∇.(F1 × F2 ) = F2 .∇ × F1 − F1 .∇ × F2 (div(F1 × F2 ) = F2 .rotF1 − F1 .rotF2 )
8. ∇ × (∇f ) = 0 (rot(gradf) = 0)
46
23
20. Toaùn töû Laplace
a. Toaùn töû Laplace taùc duïng leân haøm voâ höôùng
- Toaùn töû Laplace ∆ taùc duïng leân haøm voâ höôùng f ñöôïc xaùc ñònh
nhö divergence (div) taùc duïng leân gradient (grad) cuûa haøm f:
∆f = div ( gradf ) = ∇ .∇ f = ∇ 2f
- Trong heä toïa ñoä Ñeà caùc thì:
∂ 2 f ∂ 2f ∂ 2 f
om
∆f = + +
∂x 2 ∂y 2 ∂z 2
- Trong heä toïa ñoä truï thì:
.c
1 ∂  ∂f  1 ∂ 2f ∂ 2f
∆f = R + 2 +
R ∂R  ∂R  R ∂Φ 2 ∂z 2
ng
- Trong heä toïa ñoä caàu thì:
1 ∂  2 ∂f  ∂  ∂f  ∂ 2f
1
co 1
∆f = 2 r + 2  sin θ  + 2 47
r ∂ r  ∂ r  r sin θ ∂ θ  ∂ θ  r sin 2 θ ∂ Φ 2
an
th

ng
20. Toaùn töû Laplace

o
b. Toaùn töû Laplace taùc duïng leân vectô

du

- Toaùn töû Laplace ∆ taùc duïng leân haøm vectô A taïo ra haøm vectô
môùi.
u
cu
- Trong heä toïa ñoä Ñeà caùc thì:

   
∆ A = ∆ ( A x . ix + A y . iy + A z . iz )
  
= ix ∆ A x + iy ∆ A y + iz ∆ A z
- Tröôøng hôïp toång quaùt toaùn töû Laplace taùc duïng leân haøm vectô
ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc sau:
  
∆ A = ∇ (∇ .A ) − ∇ × ∇ × A
48
24
21. Tröôøng theá

- Tröôøng vectô F(M) ñöôïc goïi laø tröôøng theá trong moät mieàn Ω neáu
toàn moät tröôøng voâ höôùng f(M) sao cho trong Ω ta coù:

F(M ) = gradf (M ) 
khi ñoù haøm f(M) ñöôïc goïi laø haøm theá cuûa tröôøng vectô F.
- Vaäy tröôøng vectô
   
om
F(M) = P(M) ix + Q(M) iy + R(M) iz
laø tröôøng theá khi vaø chæ khi:
.c
∂f ∂f ∂f
P= ,Q = ,R = ⇒ df = Pdx + Qdy + Rdz
ng
∂x ∂y ∂z co
49
an
th

ng
21. Tröôøng theá

o
- Ñònh lyù 1: Cho caùc haøm P(M), Q(M),  R(M)

 lieâ n tuïc trong mieàn
du
ñôn lieân Ω . Khi ñoù tröôøng vectô F = P ix + Q iy + R iz laø tröôøng

theá khi vaø chæ khi hoaøn löu cuûa tröôøng F theo moïi chu tuyeán kín C
u
trôn töøng khuùc trong Ω baèng 0.

cu

- Ñònh lyù 2: Tröôøng vectô F(M) laø tröôøng theá trong mieàn ñôn lieân Ω

khi vaø chæ khi noù khoâng xoaùy, töùc laø rotF (M ) = 0, ∀M ∈ Ω .
50
25
22. Baøi taäp
1. Tính tích phaân I = ∫∫ xy dxdy, D : x > 0, y > x2 , y < 2 − x2 .
D
2. Tính tích phaân I = ∫∫∫ (x 2 + 9 )dxdydz , Ω : 0 ≤ x ≤ 2, 0 ≤ y ≤ 2,0 ≤ z ≤ 2.

Ω
1 x2 y 2
3. Tính tích phaân ñöôøng loaïi 1 I = ∫ xydl, C : elip 2 + 2 = 1 ôû goùc I.
C 4 a b
4. I = ydx + x 2 dy , γ : Chu tuyeán giôùi haïn bôûi y 2 = x, x 2 = y
om
∫x
2
γ
theo chieàu ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà.
.c
5. I = ∫∫ ( x + y + z ) ds , S laø phaàn maët phaúng 2x + 2y + z = 2 naèm ôû
S
goùc phaàn taùm thöù nhaát.
ng
6. I = ∫∫ ydydz − xdxdz + dxdy , S laø maët caàu x + y + z = a ôû goùc
co 2 2 2 2
S
I phía ngoaøi. 51
an
th

ng
22. Baøi taäp

   
o
7. Tính thoâng löôïng cuûa tröôøng F = xy ix + yz iy + xz iz qua maët cuûa

du
hình laäp phöông 0 ≤ x, y, z ≤ 1.

   
8. Tính thoâng löôïng cuûa tröôøng F = x ix − 2 xy iy + 3 xz iz qua maët
2
u
bieân cuûa Ω : 0 ≤ x + y + z ≤ 4; x , y , z ≥ 0 .
2 2 2
cu
   
9. Haõy tính hoaøn löu cuûa tröôøng vectô F = z ix + x iy + y iz doïc chu
tuyeán C – bieân tam giaùc vôùi caùc ñænh (2, 0, 0), (0, 3, 0), (0, 0, 6)
(ngöôïc kim ñoàng hoà vôùi ngöôøi ñöùng ôû goác toïa ñoä).
52
26

Cuu Duong Than Cong - Com: Chöông 1: Giaûi Tích Vectô 1. Heä Toïa Ñoä Ñeà Caùc A. Trong Maët Phaúng

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cuu Duong Than Cong - Com: Chöông 1: Giaûi Tích Vectô 1. Heä Toïa Ñoä Ñeà Caùc A. Trong Maët Phaúng

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

1. Heä toïa ñoä Ñeà caùc

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

1. Heä toïa ñoä Ñeà caùc

b. Trong khoâng gian

- Tích coù höôùng:

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

2. Heä toïa ñoä truï

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

4. Lieân heä caùc toïa ñoä cuûa 3 heä toïa ñoä

Heä toïa ñoä Ñeà x = R cos Φ x = r sin θ cos Φ

y = R sin Φ y = r sin θ sin Φ

Heä toïa ñoä truï R= x2 + y2 R = r sin θ

Heä toïa ñoä caàu r= x2 + y2 + z2 r= R 2 + z2

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

5. Tích phaân keùp (boäi 2)

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

5. Tích phaân keùp (boäi 2)

a. Neáu D xaùc ñònh bôûi α ≤ Φ ≤ β, r1 (Φ) ≤ r ≤ r2 (Φ) thì:

∫∫ f (r cos Φ, r sin Φ) rdrdΦ = ∫ dΦ ∫ f (r cos Φ, r sin Φ) rdr

b. Neáu D xaùc ñònh bôûi a ≤ r ≤ b, Φ1 (r) ≤ Φ ≤ Φ2 (r) thì:

∫∫ f (r cos Φ, r sin Φ) rdrdΦ = ∫ dr ∫ f (r cos Φ, r sin Φ) rdΦ

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

6. Tích phaân boäi 3

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

6. Tích phaân boäi 3

- Ñoåi bieán tích phaân boäi 3 trong toïa ñoä caàu:

x = r sin θ cos Φ , y = r sin θ sin Φ , z = r cos θ

- Ñoåi bieán tích phaân boäi 3 trong toïa ñoä truï:

∫∫∫ f (x, y, z ) dxdydz = ∫∫∫ f (R cos Φ, R sin Φ, z )R dRdΦdz

An ≡ B - Cho f(M) xaùc ñònh treân cung AB .

- Cho n →∞ sao cho max(∆(lk )) → 0

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

7. Tích phaân ñöôøng loaïi 1: caùch tính:

a. Tích phaân ñöôøng loaïi 1 treân maët phaúng

- Tröôøng hôïp cung AB coù phöông trình: y = y ( x ), a ≤ x ≤ b

- Tröôøng hôïp cung AB cho trong toïa ñoä cöïc: r = r ( Φ ), α ≤ Φ ≤ β

∫ f ( x , y ) dl = ∫ f (r ( Φ ) cos Φ , r ( Φ ) sin Φ ) r ( Φ ) + r ' ( Φ ) d Φ

AB: y = 1 − x ⇒ 1 + y'(x)2 = 1 + (−1)2 = 2 ⇒ ∫ (x + y)dl = 2 ∫ dx = 2

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

7. Tích phaân ñöôøng loaïi 1: caùch tính:

b. Tích phaân ñöôøng loaïi 1 trong khoâng gian

- Cho cung trôn AB coù phöông trình tham soá:

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

7. Tích phaân ñöôøng loaïi 2

a. Tích phaân ñöôøng loaïi 2 trong maët phaúng: Tính chaát:

∫ Pdx + Qdy = − ∫ Pdx + Qdy

ii. ∫ Pdx + Qdy = ∫ Pdx + Qdy + ∫ Pdx + Qdy

- Neáu AB coù phöông trình y = y(x), a ≤ x ≤ b . Khi ñoù:

∫ P(x, y)dx + Q(x, y)dy = ∫ (P(x, y(x)) + Q(x, y(x))y'(x))dx

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

7. Tích phaân ñöôøng loaïi 2

a. Tích phaân ñöôøng loaïi 2 trong maët phaúng

theo parabol y = x2. AB

1 B I = ∫ x dx + xydy = ∫ ( x 2 + x.x 2 .2x)dx =

∫ P( x, y , z )dx + Q( x, y , z )dy + R( x, y , z )dz =

= ∫ [P( x( t ), y ( t ), z ( t ))x' ( t ) + Q( x( t ), y ( t ), z( t ))y' ( t ) + R( x( t ), y ( t ), z( t )z'23

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

7. Tích phaân ñöôøng loaïi 2

- Coâng sinh ra do löïc F = P ix + Q iy + R iz doïc cung AB ñöôïc tính bôûi coâng

Chöông 1: GIAÛI TÍCH VECTÔ

8. Tích phaân maët loaïi 1: Caùch tính:

phaúng x0y, khi ñoù: