‫غلو یا افراط‬

‫دافغانستان اسالمی امارت‬

‫داستخباراتو عمومی ریاست‬ ‫اوله برخه‬
‫داستخباراتو ( ‪ ) 06‬ریاست‬
‫لومړی مدیریت‬

‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬

‫په اسالمي ټولنو کې د وسطیت او اعتدال د مفاهیمو دنشتون له امله پر ځای یې د غلو او افراط مفاهیم او‬
‫افکارخپریږی‪ ،‬حضرت ابن عباس ( رض ی هللا عنهما) فرمایی چې‪ :‬په انسانانو کې یو کال هم داس ی نه راځي مګر‬
‫دا چې یو بدعت (له ځانه جوړ کړی ش ی) را منځه ته کړي او سنت ورباندی له منځه یوس ی تردی چې بدعتونه‬
‫نارواوې خپري او سنتونه مړه او له منځه الړش ی‪ [ .‬البدع البن وضاح ( رحمه هللا) ج‪ ۲‬ص‪.] ۸۳‬‬
‫امام عبدهللا بن املبارک ( رحمه هللا ) فرمایلی‪ :‬پوه شه چې نن ورځ یو مسلمان هللا عزوجل ته په داس ی حال کی‬
‫ورش ی چې له نارواو او ناوړه عقائدو څخه پاک او په سنتو برابر وي دا د ده لپاره د عزت او کرامت مرګ دی‪[ .‬‬
‫پورتنی مرجع ]‬
‫اناهلل واناالیه راجعون هللا عزوجل د زمونږ پر حال باندی ورحمیږی چې مونږ په کوم حالت کی ژوند کوؤ دادی‬
‫ورځ تر بلی صالح اشخاص زمونږ له منځه روان دی مرستندویان او همفکره خلک مو لږ دی‪ ،‬نارواوی بی دینی‬
‫سیکولرستی په هر طرف خپره شوي‪ ،‬داهل السنة والجماعت له سپڅلي کاروان څخه علماء‪ ،‬مشائخ‪ ،‬برزګان‬
‫او مصلحین ورځ تر بلی په تلو دی‪.‬‬
‫امام ابن املبارک ( رحمه هللا ) د خیرالقرون د وخت انسان دی چې په کال ‪۱۸۱‬هـ کې و فات شوي ‪ ،‬کچیرته زمونږ‬
‫په عصر کې موجود وای‪ :‬او د مسلمانانو دا غمیزی‪،‬ناخوالی‪،‬ناورینونه‪ ،‬خپل منځي ستونزې‪،‬له یوي خوا‬
‫غلو‪،‬افراط‪ ،‬تشدداو له بلی خوا تفریط‪،‬له دین څخه بیزاره کیدل بی الریتوب‪،‬فساد‪ ،‬او داس ي نوری فاجعې يې‬
‫که لیدلې وای نو څه به یې ویل؟‬
‫دغلو او افراط پیژندنه‪:‬‬
‫ً‬
‫غلو یا افراط د حد څخه تجاوز ته وایی‪ ،‬لکه عرب وایی‪:‬غال فالن في األمر غلوا‪[.‬قاموس املحیط مادة «غلو»‬
‫الصحاح للجوهری مادة«غلو»‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫غلو یا افراط‬
‫اوله برخه‬

‫ژباړه‪ :‬فالنی په دې کار کې دحد څخه تجاوز وکړ‪،‬یایی په تشدد او سختی کارونې سره له حد تجاوز وکړ‪.‬‬
‫ً‬
‫عالمه عبدالرؤف املناوی ( رحمه هللا ) فرمایی چې ‪ :‬أفرط إفراطا أسرف و جاوز الحد‪[.‬التوقیف علی مهمات‬
‫التعاریف‪،‬ص‪.]۱۰۳‬‬
‫ژباړه‪ :‬یعنی اسراف او له حده یې تیری وکړ‪،‬افراط په یوش ي کې ترمطلوب حد ډیر مخ تګ ته وایی‪.‬‬
‫عالمه حافظ ابن حجر( رحمه هللا ) فرمایی‪ :‬غلو په یوش ي کې مبالغه کول او له تشدد څخه کار اخیستل او په‬
‫کې دحد څخه تجاوز ته وایی [ فتح الباری ج‪ ۱۳‬ص ‪.]۲۷۸‬‬
‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫التف ِریط‪[ .‬الکلیات ص ‪]۱۵۵‬‬ ‫عالمه ابو البقاء ( رحمه هللا ) فرمایی‪ :‬االفراط هو التجاوز َعن الحد ویقابله‬
‫ژباړه‪ :‬افراط له حده تیرۍ دی او مقابل یې تفریط دی‪ ،‬یعنی افراط له مطلوب حده ډیر والی دی‪ ،‬او مقابل یی‬
‫تفریط دی چې له مطلوبه حده لږوالی ته وایی‪.‬‬
‫په دین کې غلو(افراط) دهغه حدودو څخه تجاوز دی چې د اسالم مبارک شریعت خپلو پیروانو ته رسم کړي‬
‫دی‪.‬‬
‫َّ ُ َ‬ ‫ود هللا َف ُأ ْو َلئ َ‬
‫ک ُه ْم الظ ِاملون)‬ ‫ود هللا َفال َت ْع َت ُد َ‬
‫وها َو َم ْن َّی َت َع َّد ُح ُد َ‬ ‫هللا عزوجل په دی هکله فرمایی‪ ( :‬ت ْل َ‬
‫ک ُح ُد ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫[البقره‪.)۲۲۹‬‬
‫ژباړه‪ :‬دا د هللا تعالی حدود دي نو دهللا عزوجل له حدودو څخه مه تیریږئ او څوک چې د هللا تعالی له حدونو‬
‫څخه تیریږي نو همدغه کسان ظاملان دی‪.‬‬
‫دافراطیت له بڼو څخه یو یې هم هر وخت له تشدد او سختۍ کار اخیستل او نور افراد داس ي یو کار ته اړ کول‬
‫چې هللا عزوجل پری نه وی الزم کړي او په هکله یې آسانی او پراخې موجوده وی‪ ،‬په دی کې کوم ممانعت نشته‬
‫چې یو فرد د خپل ځان لپاره په ځینو مسائلو کې د رخصت پر ځای له عزیمت څخه کار واخلي او د تورع او‬
‫احتیاط له وجې دې یو څه سختی وکړي خو د نورو په حق کې داس ې تشدد کول بیا سم نه دی‪.‬‬
‫د غلو او افراط د تحریم دالئل ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫َ َ َّ‬ ‫ُ َ ْ‬ ‫ََ ُْ‬
‫اب التغلوا ِفي ِدی ِنک ْم غ ْی َر ال َح ِق َوال تت ِب ُعوا أ ْه َوا َء‬ ‫ت‬‫هللا عزوجل په خپل مقدس کالم کې فرمایی ‪(ُ :‬ق ْل َیا َأ ْه َل ْالک َ‬
‫ِ ِ‬
‫ض ُّلوا َع ْن َس َو ِاء َّ‬
‫الس ِب ِیل) [ املائدة‪.] ۷۷:‬‬ ‫ض ُّلوا م ْن َق ْب ُل َو ُأ َ‬
‫ض ُّلوا َکثیرًا َو َ‬ ‫َق ْوم َق ْد َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬

‫‪2‬‬
 ‫غلو یا افراط‬
‫اوله برخه‬

‫ژباړه‪:‬اووایه اۍ محبوبه ( صلی هللا علیه وسلم ) چې اۍ اهل کتابو مه کوئ تجاوز له حده او مه کوئ مبالغه په‬
‫نا حقه سره په دین کې او مه کوئ متابعت د چټی ( بیکاره ) خواهشونو د هغه قوم چې له ډیره جهله په تحقیق‬
‫ګمراه شوي دی پخوا له دینه او ګمراهان کړي دي دوي ډیر خلک او ګمراه شوي دي دوی له سمې او صافې‬
‫الری‪ [.‬کابلی ]‬
‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬
‫عالمه مفتی شفیع ( رحمه هللا ) فرمایلی‪ :‬عرب یوه معروف مقوله لرې چې ( الجاهل اما ُم ْف ِرط و اما ُم َف ِرط)‪.‬‬
‫ژباړه ‪ :‬یعنی جاهله انسان هیڅ و قت په معتدله الر باندی برابر نه وی یا به په افراط باندی مبتال کیږي او یا په‬
‫تفریط‪.‬‬
‫افراط د حدنه تجاوز ته وایې‪ ،‬او تفریط له ټاکل شوی حد څخه کمی کولو ته وایې‪.‬‬
‫په کومو هدایات کې چې په دی مبارکو آیتونو اهل کتاب مخاطب ګرځول شوی دا هدایات دویته او له دوی‬
‫څخه را روانو نسلونو ته تر ورځ د قیامته ورکړل شوی دی‪ ،‬او د دین مذهب داتباع په هلکه دا د اساس ي‬
‫اصولو حیثیت لری چې د زرې په اندازه هم له دی اصولو څخه انحراف انسان د ګمراهی په ګرداب کې غور‬
‫زوی‪ [ .‬معارف القرآن فارس ی ج‪۴‬ص‪ ۴۹۳/۴۹۲‬ژباړه موالنا یوسف حسین پور رحمه هللا )‪.‬‬
‫په صحیح مسلم کې له أبو هریرة ( رض ی هللا عنه ) څخه روایت دی چې رسول هللا ( صلی هللا علیه وسلم )‬
‫َ‬ ‫ََ َ ُ‬
‫ک امل َت َن ِط ُعون ثالثا) [ صحیح مسلم‪ ،‬کتاب العلم ]‪.‬‬‫وفرمایل‪( :‬هل‬
‫ژباړه‪ :‬په دین کې غلو کوونکې او هغه چې په اقوالو او افعالو کې د حد څخه تېرۍ‬

‫کونکي دی هالک شول او دا کلمات یې درې ځله تکرار کړه‪ ،‬امام نووی ( رحمه هللا) د دغو الفاظو په شرح کی‬
‫وایې چې ‪ :‬هغه خلک چې (پخپلو افعالو او اقوالو ) کې له حد څخه زیاد تجاوز کوی هالک شول‪.‬‬
‫امام بیهقی ( رحمه هللا ) په شعب االیمان کې له سهل بن ُحنیف ( رحمه هللا) څخه روایت را نقله کړي چې هغه‬
‫د خپل پالر او بیا له نیکه څخه روایت کوي رسول هللا ( صلی هللا علیه وسلم ) وفرمایل‪َ ( :‬ال ُت َش ِد ُدوا َع َ‬
‫لی‬
‫ْ َ ََ‬ ‫َ ْ ُ ُ ْ َ َّ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ ُ َ ْ‬
‫لی أ ْن ُف ِس ِه ْم )‪.‬‬‫ان ِق َبلک ْم ِبتش ِد ِید ِهم ع‬‫أنف ِسکم ف ِانما هلک من ک‬
‫ژباړه‪ :‬پخپل ځان سختی مه کوئ ځکه پخوانی امتونه (ستاس ي څخه مخکې خلک ) ځکه هالک شول چې په خپل‬
‫ځان یې سختی وکړه‪.....................................‬‬
‫نور بیا‪..............‬‬

‫‪3‬‬