म નો યોગ

म નો યોગ

 અથ – ધા ુને તન ૂતકાળના યયો લગા યા િવના ૂતકાળનો અથ જોઇતો હોય યાર ધા ુને
વતમાનકાળના યયો લગાવીને म ૂકવામાં આવે છે . આ યાને म નો યોગ કહવામાં આવે છે .
 યોગ – પર ામાં તન યાપદવા ં વા આપે ું હશે. આ યાપદને તન ૂતકાળ ું
પદ, ુ ુ ષ અને વચન લાગે ું હોય તેની જ યાએ વતમાનકાળ ું તે જ પદ, ુ ુ ષ અને વચન
લગાવીને પાછળ म ૂકવો. બાક ુ ં વા યથાવ ્ રાખ ું તથા યાપદમાંના થમ વરની
જ યાએ યંજન આવે તો તેની આગળના म् નો અ ુ વાર થાય છે .
તન ૂતકાળનાં યયો વતમાનકાળનાં યયો
પર મૈપદ આ મનેપદ પર મૈપદ આ મનેપદ
એ.વ. .વ. બ.વ. એ.વ. .વ. બ.વ. એ.વ. .વ. બ.વ. એ.વ. .વ. બ.વ.
. ુ अम ् व म इ वह मह म वः मः इ वहे महे
મ. ુ सः तम ् तम ् थाः इथाम ् वम ् स थः थ स् इथे वे
અ. ુ त् ताम ् ताम ् त इताम ् अ त त तः अि त ते इते अ ते

 ુ ના
ચ તન ૂતકાળ ની દર ધા ુની( યા) પહલા આપવામાં આવેલ"अ" નામનો યે તે
ૂતકાળ દશાવે છે , તે "अ" યાર આપણે તન ૂતકાળમાંથી વતમાનકાળમાં તે ધા ુમાં
પ રવતન કરવામાં આવે યાર તે "अ" લગાડવામાં આવશે નહ .
 યાર ઉપસગવાળા વા ો म ના યોગ માં યો ય છે યાર તે યાપદોને વતમાનકાળમાં
ફરવવા માટ નીચેની રચના ણવી જ ર છે .
1. पुरा एकि मन् जलाशये यः म याः अवसन् । (V + J; + VGŸ) ( वसि त म)
2. सः दार हणाय िविवधान् देशान् अ मत् । (V + E|D + TŸ) ( मित म)
3. सः कूपे िवरलभषू णां कुमा रकामे काम् अप यत् । (V + 5xI + TŸ) (प यित म)
4. त याः पस पदया सः अिच तयत् । (V + lRgTI + TŸ) (िच तयित म)
5. पु िहतेरतः तातः एवं पु ं समािदशत् । (;DŸ + VF + V + lNX + TŸ) (समिदशित म)
6. जीवने क शाः िव नाः भिव य तीित िश यः अप ृ छत् । (V + 5'rK + TŸ) (प ृ छित म)
7. अतः ते तथैव अित न् । (V + lTQ9 + VGŸ) (ित ि त म)
8. िव दासः कूटनाथगहृ ं ग वा वक यािन पा ािण अयाचत । (V + IFR + T) (याचित म)
9. कूटनाथः शा तवचसा अवदत् । (V + JN + TŸ) (वदित म)
10. िस राजः जयिसंहः अिच तयत् । (V + lRgTI + TŸ) (िच तयित म)
11. अथः तु न दाय अरोचत । (V + ZMR + T) (रोचते म)
12. अजुनः तैः सह संल नः अभवत् । (V + EJ + TŸ) (भवित म)
13. िवगतेषु कितपयेषु मासेसु बहनां देशानां पर परं यु म् अभवत् । (V + EJ + TŸ) (भवित म)
 म નો યોગ

14. रामल मणौ अयो यायाम् अवसताम् । (V + J; + TFDŸ) (वसतः म)

15. कौरवाः च पा डवाः च पर परम् अयु य त । (V + I]â + VgT) (यु य ते म)
16. वु ः अचलं थानम् अलभत । (V + ,E + T) (लभते म)
17. सव जनाः देवालयम् अग छन् । (V + UrK + VGŸ) (ग छि त म)
18. िस ाथः िपतुः रा यं य वा तप त ुं वनम् अग छन् । (V + UrK + TŸ) (ग छित म)
19. तदा सव सारमे याः काशीम् अग छन् । (V + UrK + VGŸ) (ग छि त म)
20. सामािजको यवहारः भार पो अभवत् । (V + EJ + TŸ) (भवित म)
21. बुि मती क या शािलन् कु अघटयत् । (V + 38I + TŸ) (घटयित म)
22. कूटनाथः धैयमवल य शा तवचसा अवदत् । (V + JN + TŸ) (वदित म)
23. अतः घटना थलात् दूरे अधावन् । (V + WFJ + VGŸ) (धावि त म)
24. हेमच ाचायः याकरण थम् अरचयन् । (V + ZRI + VGŸ) (रचयि त म)
25. का चीनगरे शि कुमारो नाम एकः ेि पु ः यवसत् ।
(5|lT + V + J; + TŸ) (. + V = I) ( ितवसित म)
26. ततः नृपित यवदत् । (5|lT + V + JN + TŸ) (. + V = I) ( ितवदित म)
27. कि मि त् वने खरनखरः नाम िसंहः यवसत् ।
(5|lT + V + J; + TŸ) (. + V = I) ( ितवसित म)
28. ि तीयः युवकः वाराणस यग छत् ।
(5|lT + V + UrK + TŸ) (. + V = I) ( ितग छित म)
29. अजुनः अपीतजलः एव गृहीतिच तः च पुनः वग यावतत ।
(5|lT + VF + V + JT" + T) (. + VF = IF) ( यावतते म)
30. सुब मूलाः पादपाः यपतन् । (lG + V + 5T + VGŸ) (िनपति त म)
31. कृ णबलरामौ ा रकायां यवसताम् । (lG + V + J; + TFDŸ) (. + V = I) (िनवसतः म)
32. त बहवः खगाः रा ौ यवसन् । (lG + V + J; + VGŸ) (. + V = I) (िनवसि त म)
33. अ ारोहः वकायात् न यरमत् । (lJ + V + ZD + TŸ) (. + V = I) (िवरमित म)
34. शाखाः रसावहािन फलािन यतरन् । (lJ + V + TZ + VGŸ) (. + V = I) (िवतरि त म)
35. खगािधपः दश वामबाहन् य़पाहरत् ।
(lJ + V5 + V + CZ + TŸ) (. + V = I) ( यपहरित म)
36. गुरवः छा ान् उपािदशन् । (p5 + V + lNX + VGŸ) (V + V = VF) (उपिदशि त म)
37. गु ः समुपिदशन् । (;DŸ + p5 + V + lNX + GŸ) (समुपिदशि त म)
38. सुिनतपुिनतौ पर परं समवदताम् । (;DŸ + V + JN + TFDŸ) (संवदतः म)
 म નો યોગ

39. पु िहतरतः तातः एवं पु ं समािदशत् । (;DŸ + VF + V + lNX + lT) (समिदशित म)

40. अजुनः पृिथव कामः भूलोकम् आग छत् । (VF + V + UrK + TŸ) (आग छित म)
41. मखू ः व ृ य शाखाय़ाम् आल बत । (VF + V + ,dA + T) (आल बते म)
42. राजा मु यम् अमा यम् आिदशत् । (VF + V + lNX + TŸ) (आिदशित म)
43. ततः शाि ड यः ािवशत् । (5| + V + lJX + TŸ) (V + V = VF) ( िवशित म)
44. सा पेयोहारपवू भोजनं घतृ सिहतम् ओदनं य जन च ाय छत् ।
(5| + V + IrK + TŸ) ( य छित म)
45. ाितवेिशकधमभावेन िव दासः कूटनाथाय पा ािण ाय छत् ।
(5| + V + IrK + TŸ) ( य छित म)
46. िवष णः िस ाथः िनजभवनं ािवशत् । (5| + V + lJX + TŸ) ( िवशित म)
47. अहं प ृ तः ािवशम् । (5| + V + lJX + VDŸ) ( िवशािम म)
48. ततः कूटनातमिभधः वै यः ाितवे िशकः आसीत् । (अि त म)
49. अि मन् थागारे बहवोऽनपु माः थाः आसन् । (सि त म)
50. गु ः िश येण सह वतमानः आसीत् । (अि त म)
51. िस ाथः प र ाजकम् अवालोकयत् । (VJ + V + ,MSI + TŸ) (अवलोकयित म)
52. पराजयत । (5ZF + V + HI + T) (पराजयते म) - (5ZF p5;U”)
53. अपाहरत । (V5 + V + CZ + TŸ) (अपहरित म) - (V5 p5;U”)
54. अवालोकयत् । (VJ + V + ,MSI + TŸ) (अवलोकयित म) (VJ p5;U”)
55. अ वभवत् । (VG] + V + EJ + TŸ) (अनभ ु वित म) (VG] p5;U”)
56. अ यग छत् । (VlW + V + UrK + TŸ) (अिधग छित म) (VlW p5;U”)
57. अ यचरत् । (VlT + V + RZ + TŸ) (अितचरित म) (VlT p5;U”)
58. अ यनयत् । (VlE + V + GI + TŸ) (. + V = I) (अिभनयित म) (VlE p5;U”)
59. पयणमत् । (5lZ + V + GD + TŸ) (. + V = I) (प रणमित म) (5lZ p5;U”)
60. अजुनोऽिप जातहषः तैः संल नोऽभवत् । (;\,uGo + VEJTŸf sV + EJ + TŸ) (भवित म)
61. अहं तावत् जलाशया तरं अग छम् । (V + UrK + DŸ) (ग छािम म)
62. जडपदाथाः साि णः अभवन् । (V + EJ + VGŸ) (भवि त म)
63. कूटनाथः सशोकम् अकथयत् । (V + SYI + TŸ) (कथयित म)
64. सः हेमच य समीपम् अग छत् । (V + UrK + TŸ) (ग छित म)
65. सः ल ोक प रिमितं सािह यम् अरचयत् । (V + ZRI + TŸ) (रचयित म)
66. जीवने क शाः िव नाः भव तीित िश यः अप ृ छत् । (V + 5'rK + TŸ) (प ृ छित म)