ĐA THỨC NỘI SUY LAGRANGE

I. ĐA THỨC NỘI SUY LAGRANGE VỚI MỐC BẤT KỲ

! !
x − x# 1 nếu i = j
P!(x) = @ y" . ∅" (x) với ∅" (x) = F =H
x" − x# 0 nếu i ≠ j
#$% #$%
#&" #&"

II. ĐA THỨC NỘI SUY LAGRANGE VỚI MỐC CÁCH ĐỀU

! ! ! #
t(t − 1) … (t − n) 1 !%#
t. (t − 1 ) … (t − n) !%#
C!
P!(x) = P! (x" + th) = ) y# . ∅# (x) = ) y# . . . (−1) = . ) y# . (−1) .
t−j j!. (n − 1 )! n! t−j
#$" #$" #$"

III. SAI SỐ CỦA PHÉP NỘI SUY

M
|f(x) − P!(x)| ≤ . |w! (x)| với M = sup \f (!/0) (x)\ và w! (x) = (x − x% )(x − x0) … (x − x!)
(n + 1)! '∈[*,,]
✓Bài tập 0.0.1. Cho hàm số e = f(g) xác định bởi bảng
a) Đa thức nội suy với mốc bất kỳ
x 0 2 3 6
y 1 2 5 3
b) Đa thức nội suy với mốc bất kỳ
x -1 1 2 3 4
y -1 2 0 5 4
Viết đa thức nội suy Lagrange của hàm số e = f(g) ứng với các mốc nội suy trên. Từ đó tính gần đúng f(…).
 Giải
a) Đa thức nội suy (L) P2 (x) là:
( '34)( '32)('35) ('3%)( '32)('35) ('3%)('34)('35) ('3%)('34)('32)
P2(x) = 1. (%34)(%32)(%35) + 2. (43%)(432)(435) + 5. (23%)(234)(235) + 3. (53%)(534)(532)

0 0 7 0
P2(x) = − 25 (x − 2)(x − 3)(x − 6) + 6 x(x − 3)(x − 6) − 8 x(x − 2)(x − 6) + 46 x(x − 2)(x − 3)
48
⟹ f(5) ≅ P2 (5) = 6

b) Đa thức nội suy (L) P6 (x) là:

('30)( '34)( '32)('36) ( '/0)('34)('32)('36 ) ('/0)( '30)( '32)('36) ('/0 )('30)('34)( '36)
P6(x) = −1. (3030)(3034)(3032)(3036) + 2. (0/0)(034)(032)(036) + 0. (4/0)(430)(432)(436) + 5. (2/0)(230)(234)(236) +
('/0)('30)('34)('32)
4. (6/0)(630)(634)(632)

0 0 7
P6(x) = − 04% (x − 1)(x − 2)(x − 3)(x − 4) − 5 (x + 1)(x − 2)(x − 3)(x − 4) − 9 (x + 1)(x − 1)(x − 2)(x − 4) +
4
(x + 1)(x − 1)(x − 2)(x − 3)
07

⟹ f(5) ≅ P6 (5) = −32

✓Bài 0.0.2. Hãy biểu diễn phân thức sau thành tổng phân thức đơn giản
Đa thức nội suy (L):
:! (') ∅%( ') 0
P! (x) = ∑!#$% y" . ∅"(x) ⟹ (;3; = ∑!#$% y" . (;3; = ∑ !
#$% y" . ∏ $
" )(;3;#)…(;3;$ ) " )(;3;# )…(;3;$ ) ()"?;& 3;' @
#&" #&" #&"
(*%
 A + /B
a)
(A3B)(A/B)(A/C)

Ta có bảng sau:
x -2 -1 1
4
y = f(x) = x + 1 5 2 2
4
Đa thức nội suy (L) của y = f(x) = x + 3 là:
('/0)('30) ('/4)('30) ('/4)('/0) 7 0
P4(x) = 5. (34/0)(3430) + 2. (30/4)(3030) + 2. (0/4)(0/0) = 2 (x + 1)(x − 1) − (x + 2)(x − 1) + 2 (x + 2)(x + 1)

Do deg f(x) = 2 < 3 nên f(x) ≡ P4(x). Khi đó, ta có:

-
', /0 ('/0)( '30)3( '/4)('30)/#('/4)('/0) 7 0 0
= . .
= 2('/4) − '/0 + 2('30)
('30)('/0)('/4) ('30)('/0)('/4)

A + /D
b)
(A/C)(A/B)(A3E)

Ta có bảng sau:
x -2 -1 9
y = f(x) = x 4 + 3 7 4 84
4
Đa thức nội suy (L) của y = f(x) = x + 1 là:
('/0)('38) ('/4)('38) ('/4)('/0) F 8
P4(x) = 7. (34/0)(3438) + 4. (30/4)(3030) + 9. (8/4)(8/0) = 00 (x + 1)(x − 9) − 2(x + 2)(x − 9) + 00% (x + 2)(x + 1)

Do deg f(x) = 2 nên f(x) ≡ P4(x). Khi đó, ta có:

/
', /2 ('/0)('38 )34('/4)('38)/ 0 ('/4) ('/0) F 4 8
= ## ##"
= 00('/4) − '/0 + 00%('38)
('30)('/0)('/4) ('/4)('/0)('38)
 A 1 /A3D G1 /G3D H B J
c) = (G3B)(G/B)(G3C) = ™ − I(G/B) + C(G3B) + D(G3C)
A 1 3CA + 3A/C

DA + /A/B D H BE BE
d) = G3D − C(G3B)+ + K(G3D) − K(G3B)
(A3B) + (A3D)

A 1 /A + /B A 1 /A + /B
e) = (A/B)(A3B)(A/L)(A3L)
A 2 3B

Ta có bảng sau:
x -1 1 i -i
y = f(x) = x 2 + x 4 + 1 1 3 -i i
Đa thức nội suy (L) của y = f(x) = x + x 4 + 1 là:
2

( '30)('3M)('/M) ( '/0)('3M)( '/M ) ('/0 )('30 )('/M) ( '/0)('30)('3M)

P2(x) = (3030)(303M)(30/M) + 3. (0/0)(03M)(0/M) − i. + i. (3M/0)(3M30)(3M3M)
(M/0)(M30)(M/M)

0 2 0 0
= − 6 (x − 1)(x − i)(x + i) + 6 (x + 1)(x − i)(x + i) + 6 (x + 1)(x − 1)(x + i) + 6 (x + 1)(x − 1)(x − i)

Do deg f(x) = 3 nên f(x) ≡ P2(x). Khi đó, ta có:

# . # #
'. /', /0 33('30 )('3M)('/M)/3( '/0)('3M)( '/M )/3('/0)('30)( '/M )/3('/0)('30)( '3M ) 0 2 0 0
= = − 6('/0) + 6('30) + 6('3M) + 6('/M)
'3 30 ('30)('/0)('3M)('/M)

0 2 '
= − 6('/0) + 6('30) + 4(; ,/0)

CA 1 /A + /C CG1 /G+ /C
f) = (G3B)(G3C)(G/CO)(G3CO)
(A3B)(A3C)(A + /K)

Ta có bảng sau:
x 1 2 2i -2i
 f(x) = 2x 2 + x 4 + 2 5 22 −2 − 16š −2 + 16š
Đa thức nội suy (L) của y = f(x) = 2x 2 + x 4 + 2 là:
(;34)(;34P )(;/4P) (;30)(;34P)(;/4P) (;30)(;34)(;/4P) (;30)(;34)(;34P )
P2(x) = 5. (034)(034P)(0/4P) + 22. (430)(434P)(4/4P) + (−2 − 16š). (4P30)(4P34)(4P/4P) + (−2 + 16š). (34P30)(34P34)(34P34P)
0 00 0 7 0 7
= − 6 (› − 2)(› − 2š)(› + 2š) + (› − 1)(› − 2š)(› + 2š) + ú9 − 9 šù (› − 1)(› − 2)(› + 2š) + ú9 + 9 šù (› − 1)(› −
6
2)(› − 2š)
Do deg f(x) = 3 nên f(x) ≡ P2(x). Khi đó, ta có:
# ## # - # -
4; . /; , /4 33(;34)(;34P)(;/4P)/ 3 (;30)(;34P)(;/4P)/Q434PR(;30)(;34)(;/4P)/Q4/4PR(;30)(;34)(;34P)
= =⋯
(;30)(;34)(;/4P)(;34P) (;30)(;34)(;/4P)(;34P)

A 1 /DA + /IA/K A 1 /DA + /IA/K

g) = (A3C)(A3D)(A3K)(A3H)
A 2 3BKA 1 /JBA + 3BHKA/BCS

Ta có bảng sau:
x 2 3 4 5
x2 4
f(x) = + 3x + 6x + 1 36 76 140 234
2 4
Đa thức nội suy (L) của y = f(x) = x + 3x + 6x + 4 là:
('32)('36)('37) ('34)('36 )('37) ('34)( '32)( '37) ('34)('32)('36 )
P2(x) = 36. (432)(436)(437) + 76. (234)(236)(237) + 140. (634)(632)(637) + 234. (734)(732)(736)

= −6(x − 3)(x − 4)(x − 5) + 38(x − 2)(x − 4)(x − 5) − 70(x − 2)(x − 3)(x − 5) + 39(x − 2)(x − 3)(x − 4)
Do deg f(x) = 3 nên f(x) ≡ P2(x). Khi đó, ta có:
A 1 /DA + /IA/K 35 ('32)( '36)('37)/29('34 )('36)('37)3F%('34)('32)('37 )/28( '34)('32)('36 ) 5 29 F% 28
= = − '34 + '32 − '36 + '37
(A3C)(A3D)(A3K)(A3H) ('34)('32)('36)('37)
 A + 3A/D
h)
/

(A/C)(A3D)(A3J)

Ta có bảng sau:
x -2 3 7
4
y = f(x) = x − x + 3 9 9 45
4
Đa thức nội suy (L) của y = f(x) = x − x + 3 là:
('32)('3F) ('/4)('3F) ('/4)('32) 0 8 7
P4(x) = 9. (3432)(343F) + 9. (2/4)(23F) + 45. (F/4)(F32) = 7 (x − 3)(x − 7) − 4% (x + 2)(x − 7) + 6 (x + 2)(x − 3)

Do deg f(x) = 2 nên f(x) ≡ P4(x). Khi đó, ta có:

#
', 3'/2 ('32)( '3F)3 0 ('/4 )('3F) /- ('/4)('32) 0 8 7
= - ," 3
= 7('/4) − 4%('32) + 6('3F)
('/4)('32)('3F) ('/4)('32)('3F)

✓Bài 0.0.3. Xét hàm số e = ¡¢£ g với 4 mốc nội suy sau đây
x ™…° ¥¦° ¥…° §¦°
y 0,25882 0,34202 0,42262 0,50000
a) Hãy xây dựng đa thức nội suy ©D (g) của hàm số e = ¡¢£ g với các mốc nội suy nói trên.
b) Áp dụng ©D (g) để tính gần đúng ¡¢£ ™«° và đánh giá sai số phương pháp của giá trị gần đúng đó.
Giải
a) Đa thức nội suy (L) P2 (x) là:
j
T(T30)(T34)(T32) 2 !3" . Cn
P2(x) = . ∑ "$% y" . (−1)
2! t−j
 0
T(T30)(T34)(T32 ) 23% . C3 C13 C23 C33
P2(x) = . [0,25882. (−1) + 0,34202. (−1)230 . + 0,42262. (−1)234 . + 0,5. (−1)232 .
2! t−0 t−1 t−2 t−3

T(T30)(T34)(T32 ) %,47794 0,%45%5 0.45F95 %,7

P2(x) = . ú− + − + T32ù
5 T T30 T34

b) Ta có: h = 5° ⟹ x = x% + t. h ⟺ 16° = 15° + t. 5° ⟺ t = 0,2

%,4.(%,430)(%,434)(%,432) %,47794 0,%45%5 0.45F95 %,7
⟹ f(16°) = P2 (16°) = . ú− + − + %,432ù = 0,27362
5 %,4 %,430 %,434

Ta có: y = f(x) = sin x ⟹ f (6)(x) = sin x

M= sup \f ( 6) (x)\ = f (6) (30°) = 0,5
'∈[07°,2%°]

w2(16°) = (16° − 15°)(16° − 20°)(16° − 25°)(16° − 30°)

|%,7|
⟹ |f(16°) − 0,27362| ≥ . |(16° − 15°)(16° − 20°)(16° − 25°)(16° − 30°)|
6!
%,7
⟺ |f(16°) − 0,27362| ≥ . |(16° − 15°)(16° − 20°)(16° − 25°)(16° − 30°)|
6!
0°.6°.8°.06°
⟺ |f(16°) − 0,27362| ≥ 69

Bài tập 0.0.4. Cho £ số thực phân biệt g S ; g B ; … ; g Y và các số thực ²S ; ²B ; … ; ²Y thỏa mãn ∑YL$B ²LC > ¦. Chứng minh rằng
tồn tại duy nhất một đa thức ©(g) bậc không quá n thỏa mãn ©(g S ) = ²S và © (Z) (g Z ) = ²Z với mọi » = ™; … ; £.
Giải
Bài 0.0.5. Tìm tất cả các đa thức ©(g) bậc nhỏ hơn n (với n là số nguyên dương cho trước) sao cho ∑YZ$S(−™)Z . ½YZ ©(») = 0
¦
 ∏<;)=,;*?(A3A ; )
Bài tập 0.0.6. Cho hệ £ + ™ mốc nội suy {g L }YL$S . Chứng minh rằng ∑ Y[$S ∅[ (g) = ™, trong đó ∅[ (g) =
∏<;)=;;*??A ? 3A ;@
Chop f- (x) = 1 . Ta cé :
f- )
(x = PG) =

É Yi .
(x ) =

Éy 1 .
(x) = 1-

Giải
Chữa rồi (Trong ảnh) ɧ . G) = 1 (D- pan )

Bài tập 0.0.7. Cho ©(g) là một đa thức bậc không quá £ − ™ và g S ; g B ; … ; g Y là £ + ™ giá trị khác nhau cho trước tùy ý.
\?A ? @
Với mỗi Ä = ¦, ™, … , £ ta đặt Æ[ = <
^
. Chứng minh rằng ∑Y[$S Æ[ = ¦
∏;)=;;*?(A ? 3A ; )

✓Bài tập 0.0.8. Cho f(g) là một đa thức bậc không quá £ − ¥ và gB ; gC ; … ; gY là n giá trị khác nhau tùy ý cho trước. Chứng
minh rằng:
f(g B ) f(g C ) f(g Y )
+ + ⋯+ =¦
(g B − g C )(g B − g D ) … (g B − g Y ) (g C − g B )(g C − g D ) … (g C − g Y) (g Y − g B )(g Y − g C) … (g Y − g Y3B )
Giải
'3'
Áp dụng đa thức nội suy Lagrange, ta có: P! (x) = ∑!"$% y" . ∏!#$%;#&" ' 3'(
% (

('3', )('3'. )…('3'! ) ('3'# )('3'.) …('3'! ) ('3'#)( '3', )…('3'!A# )

= f(x0). (' + f(x4). (' + ⋯ + f(x! ). ('
# 3',)('# 3'. )…('# 3'! ) , 3'#)(', 3'. )…(', 3'! ) ! 3',)('! 3'. )…('! 3'!A# )

Mà deg f(x) < n − 2 nên ta đồng nhất hệ số của › ^30 ⟹ Đpcm.

✓ Bài tập 0.0.9. Tính tổng:
²È¡ ™° ²È¡ ¥° ²È¡ §°
+ +
(²È¡ ™° − ²È¡ ¥°)(²È¡ ™° − ²È¡ §°) (²È¡ ¥° − ²È¡ ™°)(²È¡ ¥° − ²È¡ §°) (²È¡ §° − ²È¡ ™°)(²È¡ §° − ²È¡ ¥°)
Giải
 Xét hàm y = f(x) = x với các mốc nội suy. Khi đó, ta có:
x cos 1° cos 2° cos 2°
y = f(x) = x cos 1° cos 2° cos 3°
Đa thức nội suy (L) P4^(x) "là:3ʳᵈ
% ᵈ
" " " &
" " "
& "" " °" " °" "
+
=
"

('3_`a 4°)( '3_`a 2°) ('3_`a 0°)('3_`a 2°) ('3_`a 0° )('3_`a 4° )

- P4(x) = cos 1° . (_`a 0°3_`a 4°)(_`a 0°3_`a 2°) + cos 2° . (_`a 4°3_`a 0°)(_`a 4°3_`a 2°) + cos 3° . (_`a
0 2°3_`a 0°)(_`a 2°3_`a 4°)
BT 0.0.8 =

y Bài tập 0.0.10. Sử dụng đa thức nội suy tính tổng:

(3B); .b+=+=
;
a) Ê = ∑CSCS
Z$S CSCB3CZ

( 3B); .Z 1 .b+=+B
;
b) Ê = ∑CSCB
Z$S CSCB3CZ

Giải
a) Ta có:
+) n = 2020
+) (−1)!3" = (−1)4%443" = (−1)"
c 0 0/4 4%40
+) T3"% = 4%4034" = ,",# ⟹t=
3" 4
,

0
+) fÀx" Ã = y" = 4
0
Xét f(x) = 4 chọn 2021 mốc nội suy là 0; 1; 2; … ; 2020
Đa thức nội suy (L) của f(x) ứng với các mốc nội suy trên là:
(
T(T30)…(T34%4%) 4%4% 4%4%3# . e,","
P4%4% (x) = P4%4%(0 + t. 1) = . ∑ #$% #y . (−1)
4%4%! T3#
4%40
Do deg f(x) = 0 < 2020 ⟹ f(x) ≡ P4%4%(x) mà x = 0 + t. 1 = t = 4
4%40 4%40
Khi đó, f ú ù ≡ P4%4% ú ù
4 4
,",# ,",# ,",#
0 Q , 30R…Q , 34%4%R 0 e(
⟹ = ,
. ∑4%4% # ,","
#$% 4 . (−1) . ,",#

i
4 4%4%! 3#
,

(
0 4%40.4%08…(34%08) 4%4% # . e,","
⟹4= . ∑#$% (−1)
4%4%!.4,",# 4%4034#
0 4%40.4%08…(34%08)
⟹4= .S
4%4%!.4,",#

0 4%40. (4%08.4%0F…0),
⟹4= .S
4%4%!.4,",#

4%40.( 4%08.4%0F…0), 4%40.4%08‼

⟹ Í = 2. = 4%4%‼.4
,
4%4%.4%08…0.4,",# ,","

b) Ta có:
+) n = 2021
+) (−1)!3" = (−1)4%403" = −(−1)"
%.
c% ". 4%40
+) T3" = = ,",#
,
⟹t=
4%4034" 3" 4
,
 ".
+) fÀx" Ã = y" = , ∀j
4

'.
Chọn f(x) = , x" =j
4

'.
Xét f(x) = . Chọn 2022 mốc nội suy là 0; 1; 2; … ; 2021
4

Đa thức nội suy (L) của f(x) ứng với các mốc nội suy trên là:
(
T(T30)…(T34%40) 4%40 4%403# . e,",#
P4%40 (x) = P4%40(0 + t. 1) = . ∑ #$% #y . (−1)
4%40! T3#
4%40
Do deg f(x) = 3 < 2021 ⟹ f(x) ≡ P4%40(x) mà x = 0 + t. 1 = t = 4
4%40 4%40
Khi đó, f ú ù ≡ P4%40 ú ù
4 4

,",# . ,",# ,",# ,",#

Q R 3 Q , 30R…Q , 34%40R e(
⟹ ,
= ,
. ∑4%40 # ,",#
#$% y# . (−1) . ,",#
4 4%40! 3#
,

,",# . ,",# ,",# ,",#

Q R 3 Q , 30R…Q , 34%40R #. (
# . e,",#
⟹ ,
= ,
. ∑4%40
#$0 . (−1) ,",#
4 4%40! 4 3#
,

,",# ,",# ,",#

4%40. 3 Q , 30R…Q , 34%40R
,
⟹ = .S
43 4%40!

4%40. 4%40.4%08…( 34%08)(34%40)

⟹ =− .S
43 4%40!.4,",,

4%40. .4%40!.4,",, 4%403 .4%4%.4%08.4%09…0.4,"#4 4%40, .4%4%‼.4,"#4

⟹ S = 43.(4%40.4%08…4.0), = =
(4%40.4%08.4%0F…4.0), 4%08‼
 Bài tập 0.0.11. Cho đa thức Ï(g) = g CSCD + g CSCB + g BSBB + g HSB + g BB + ™ và Ð(g) = g D − g. Tìm đa thức trong phép
chia Ï(g) cho Ð(g).
Giải
g (') ',",. /',",# /'#"## /'-"# /'## /0
Ta có: h(') = =
'. 3'

✓Bài tập 0.0.12. Cho đa thức f(g) có bậc n thỏa mãn f(») = B ; » ∈ {™; ¥; … ; ¥¦¥¥}. Tính f(¥¦¥§) = ¦
Z
✗it ) vÉi 2022 MÉC n&i K
glx
✗
say
=
K

> Éyj × -
✗+
[ 1. 1%4 × -
k
qq.gg
Giải
✓ Bài tậpfix0.0.13.1<=1Cho đaj≠kthức
=
=
.

✗ ✗I
1<=1 K j≠k K j K - -

f(g) có bậc n thỏa mãn f(») = §Z ; » ∈ {™; ¥; … ; ¥¦¥¥}. Tính f(¥¦¥§) = −§. ¥CSCC + §CSCD
Tiong tu? baitrén =D
Bài tập 0.0.14. Cho bảng giá trị của hàm số e = Ò£ g của các số tự nhiên từ 1 đến 100. Sai số lớn nhất của phép nội suy
tuyến tính là bao nhiêu nếu bước lưới là Ó = ¦, ¦¦™
f- G)
lnx vÉi 100 mÉcn&i say 1 2 ; 100
y
= = ; ; . . .
.

max

①' *
.

i-k-ekx-ak.lx.io#mFBBkB9
.

Lédg
chain in
fix)= ¥
""
÷ !

µ
↳ ✗ Elli 01
] ✗c④lÑf☆ff
1×1 ¥
"

+
2+3×9×5 ✓ µ
,
=
.÷ ✗ = x-P
few =
¥ ③
¥ ↑
If ¥ ¥001
M= 99 !

;¥%5
" no
e- 4)
-

=
+
✗ =
"' I
g- G)
=
+
⑦ 6 x
-

"'
g- 4)
-

=
,

j ④
-17¥
=

%-
"" "

¥;
"
G)
-
-
-
-
×
=
-

f- =
-
 ĐA THỨC NỘI SUY NEWTON
I. ĐA THỨC NỘI SUY NEWTON VỚI MỐC BẤT KỲ
P!(x) = f(x%) + (x − x% )f(x% ; x0 ) + (x − x% )(x − x0)f(x; x% ; x0) + ⋯ + (x − x%)(x − x0 ) … (x − x! )f(x; x% ; … ; x! )
II. ĐA THỨC NỘI SUY NEWTON VỚI MỐC CÁCH ĐỀU
1. ĐA THỨC NỘI SUY NEWTON TIẾN
∆y% ∆4 y% ∆! y%
P! (x) = P! (x% + th) = y% + .t + + ⋯+ . t. (t − 1) … (t − n + 1)
1! 2! n!
2. ĐA THỨC NỘI SUY NEWTON LÙI
∆y!30 ∆4 y!34 ∆! y%
P!(x) = P! (x! + th) = y! + .t + . t(t + 1) + ⋯ + . t. (t − 1) … (t + n − 1)
1! 2! n!
✓Bài tập 0.0.15. Xét hàm số e = f(g) cho bởi bảng sau:
x 0 1 2 3
y 1 2 1 0
Hãy xây dựng đa thức nội suy Newton tiến ©D (g) của hàm số đã cho với các mốc nội suy nói trên.
Giải
+) h = 1
+) Bảng sai phân:
x y ∆y% ∆4 y% ∆2 y%
0 1 1 -2 2
 1 2
-1
2 1
0
-1
3 0
Đa thức nội suy (N) tiến P2 (x) là:
0 (34) 4
P2(x) = P2(0 + t. 1) = 1 + 0! . t + . t(t − 1) + 2! . t(t − 1)(t − 2)
4!

Ta có: 0 + t. 1 = x ⟹ t = x
0
⟹ P2 (x) = 1 + x − x(x − 1) + 2 x(x − 1)(x − 2)
✓ Bài tập 0.0.16. Tính các tổng sau: 13×3 _

2×2+5*11
a) ™ + ¥D + §D + ⋯ + £D
b) ™ + ÙD + ÚD + ⋯ + (§£ + ™)D
c) ™ − ¥C + §C − ÙC + ⋯ + (¥£ + ™)C
d) ™C + ÙC + ⋯ + (§£ + ™)C
Giải
a) Ta có: ∆S0 = S0 (n + 1) − S0(n) = 12 + 22 + ⋯ + n2 + (n + 1)2 − (12 + 22 + ⋯ + n2 ) = (n + 1)2
⟹ S0 có bậc 4
⟹ S0(n) ≡ P6(n)
Chọn 5 mốc nội suy: 1; 2; 3; 4; 5
n S0 ∆S0 ∆4 S0 ∆2 S0 ∆6 S0
1 1
8
19
18
2 9
27
37 6
3 36
64
24
4 100
61
125
5 225
Đa thức nội suy (N) tiến:
9 08 09 5
P6(n) = P6 (1 + t. 1) = 1 + 0! . t + . t(t − 1) + . t(t − 1)(t − 2) + 6! . t(t − 1)(t − 2)(t − 3)
4! 2!

Ta có: 1 + t. 1 = n ⟹ t = n − 1
08 0
S0 (n) ≅ P6 (n) = 1 + 8(n − 1) + (n − 1)(n − 2) + 3(n − 1)(n − 2)(n − 3) + 6 (n − 1)(n − 2)(n − 3)(n − 4)
4

b) Ta có: ∆S4 = S4(n + 1) − S4(n) = 12 + 42 + ⋯ + (3n + 1)2 + (3n + 4)2 − [12 + 42 + ⋯ + (3n + 1)2 ] = (3n + 1)2
⟹ S4 có bậc 4
⟹ S4 (n) ≡ P6 (n)
Chọn 5 mốc nội suy: 0; 1; 2; 3; 4
n S4 ∆S4 ∆4 S4 ∆2 S4 ∆6 S4
 0 1
64
279
378
1 65
343
657 162
2 408
1000
540
3 1408
1197
2197
4 3605
Đa thức nội suy (N) tiến:
56 4F8 2F9 054
P6(n) = P6 (0 + t. 1) = 1 + .t + . t(t − 1) + . t(t − 1)(t − 2) + . t(t − 1)(t − 2)(t − 3)
0! 4! 2! 6!

Ta có: 0 + t. 1 = n ⟹ t = n
4F8 4F
S4(n) ≅ P6(n) = 1 + 64n + n(n − 1) + 63n(n − 1)(n − 2) + n(n − 1)(n − 2)(n − 3)
4 6

c) Ta có: ∆S2 = S0 (n + 1) − S0 (n) = 14 − 24 + ⋯ + (2n + 1)4 − (2n + 2)4 + (2n + 3)4 − [14 − 24 + ⋯ + (2n + 1) 4 ]
= −(2n + 2)4 + (2n + 3)4
= 4n + 5
⟹ S2 có bậc 2
⟹ S2 (n) ≡ P4 (n)
Chọn 3 mốc nội suy: 0; 1; 2
n S2 ∆S2 ∆4 S2
 0 1
5
1 6 4
9
2 15
Đa thức nội suy (N) tiến:
7 6
P4(n) = P4 (0 + t. 1) = 1 + 0! . t + 4! . t(t − 1)

Ta có: 0 + t. 1 = n ⟹ t = n
S2(n) ≅ P4(n) = 1 + 5n + 2n(n − 1) = 2n4 + 3n + 1
d) Ta có: ∆S6 = S0 (n + 1) − S0 (n) = 14 + 44 + ⋯ + (3n + 1)4 + (3n + 4)4 − [14 + 44 + ⋯ + (3n + 1)4 ]
= (3n + 5)4
⟹ S6 có bậc 2
⟹ S6 (n) ≡ P2 (n)
Chọn 4 mốc nội suy: 0; 1; 2; 3
n S6 ∆S6 ∆4 S6 ∆2 S6
0 1
16
33
1 17
49 18
2 66
51
100
3 166
 Đa thức nội suy (N) tiến:
05 22 09
P2(n) = P2 (0 + t. 1) = 1 + .t + . t(t − 1) + . t(t − 1)(t − 2)
0! 4! 2!

Ta có: 0 + t. 1 = n ⟹ t = n
22
S6(n) ≅ P2(n) = 1 + 16n + n(n − 1) + 3n(n − 1)(n − 2)
4

v Bài tập 0.0.17. Xét hàm số e = f(g) cho bởi bảng sau
x 0 1 3 4
y 1 0 1 2
a) Hãy xây dựng đa thức nội suy Newton ©D(g) của hàm số đã cho với các mốc nội suy nói trên.
b) Hãy tính đa thức nội suy ©K (g) nếu thêm mốc nội suy (…; ™«).
Giải
a) Bảng tỷ sai phân:
x y TSP cấp 1 TSP cấp 2 TSP cấp 3 TSP cấp 4
0 1 0−1
= −1 1
1−0
1 0 2 − 1 = −1 1 1
3−0 6 6+6= 1
1−0 1 4 − 0 12 19 1
= 12 − 12 = 3
3−1 2
3 1 5−0 10
1
1−2 1
= 13 1
2−1 4−1 6 2 − 6 = 19
=1 5−1 12
4 2 4−3
 14 − 1 13
16 − 2 =
= 14 5−3 2
5 16 5−4

Đa thức nội suy (N) P2(x) là:

0 0
P2(x) = 0 + (−1)(x − 0) + ú− 5ù (x − 0)(x − 1) + 04 (x − 0)(x − 1)(x − 3)

b) Đa thức nội suy (N) P6 (x) là:

0 0 2
P6(x) = 0 + (−1)(x − 0) + ú− 5ù (x − 0)(x − 1) + 04 (x − 0)(x − 1)(x − 3) + 0% (x − 0)(x − 1)(x − 3)(x − 4)

✓Bài tập 0.0.18. Cho © (g) là đa thức nội suy của f(g) = ¡¢£ Ýg với 5 mốc nội suy ¦;
K
B B B B
; ; ; .
I K D C
Tính gần đúng ¡¢£
i
BC
và
đánh giá sai số.
+) Bảng tỷ sai phân:
x y TSP cấp 1 TSP cấp 2 TSP cấp 3 TSP cấp 4
0 0 1
2−0=3
1 1 1 −6 + 6√2 − 3
6−0 = −36 + 24√2
6 2 1
4−0 216 + 108√3 − 288√2
√2 1 −504 − 648√3 + 1152√2
2 − 2 = −6 + 6√2
1 √2 1 1 6√3 − 6√2 − 7−6 + 6√28
4 2 4−6 = 36 + 36√3 − 72√2
1 1
− −36 − 216√3 + 288√2
3 6
 √3 √2
− 2
1 √3 2 = 6√3 − 6√2
1 1
3 2 −
3 4 6 − 3√3 − 76√3 − 6√28
√3 = 24 − 36√3 + 24√2
1− 2 1 1
−
1 = 6 − 3√3 2 4
1 1 1
2 −
2 3
Đa thức nội suy (N) P6(x) là:
0 1 1
P6(x) = 0 + (x − 0). 3 + (x − 0) úx − 5ù . À−36 + 24√2Ã + (x − 0) úx − 6ù úx − 4ù À216 + 108√3 − 288√2Ã +
1 1 1
(x − 0) úx − 6ù úx − 4ù úx − 3ù À−504 − 648√3 + 1152√2Ã
j 0
Khi đó ta có: sin πx = sin 04 ⟹ x = 04
0 0
⟹ f ú04ù ≅ P6 ú04ù = 0,25859

+) Ta có: f(x) = sin πx ⟹ f (7) (x) = π7 . cos πx

M = sup \f (7) (x)\ = π7
#
'∈k%;,l

0 0 0 0
w! (x) = x úx − 5 ù úx − 6ù úx − 2ù úx − 4ù

j- 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Khi đó, |f(x) − 0,25859| ≤ . ‡ . ú − 5ù ú04 − 6 ù ú04 − 2ù ú04 − 4ù‡
7! 04 04

⟹ |f(x) − 0,25859| ≤ 3,07456.1036

 SPLINE
+) Tính h% ; h0 ; h4 ; …
5(c# 3c" ) 5.cC"
⎧ 2m% + m0 = −
m," m"
⎪
mDA# mDA# 5 c 3c c 3c
+) Giải hệ phương trình: . mM30 + 2mM + m . mM/0 = m /m . ú DE#m D − Dm DA#ù
⎨ DA#/mD
m DA# /mD DA# D D DA#
⎪ 5
m!30 + 2m! = m . y!n − m,
5( c! 3c!A#)
⎩ !A# !A#
pDE# pD 2 + ú DE# − DE# D ù (x − x ) + úcD − pD .mD ù (x
c p .m
+) Thay vào S(x)|∆D = (x − xM) 2 + (x M/0 − x) M M/0 − x)
5mD 5mD mD 5 mD 5
✓Bài tập 0,0,19, Xét hàm số e = f(g) cho bởi bảng sau:
x -1 0 1
y 7 1 1
y' -11 -3 9
Hãy xây dựng Spline đa thức bậc ba trên đoạn [−™, ™] của hàm f(g).
Giải
+) h% = 0 − (−1) = 1; h0 = 1 − 0 = 1
Ta có hệ phương trình:
5(03F) 5.(300)
⎧ 2m% + m0 = −
0, 0
⎪ 0 0 5 030 03F
. m% + 2m0 + 0/0 m4 = ú − ù
⎨0/0 0/0 0 0
⎪ 5 (030)
⎩ m0 + 2. m4 = 0 . 9 − 6. 0,
 2m% + m0 = 30
0 0
⟹ Ê4 m% + 2m0 + 4 m4 = 18
m0 + 2m4 = 54
m% = 16
⟹ Ám0 = −2
m4 = 28
34 2 + 05 . (0 − x)2 + 0 − (34).0 (x + 1) + F − 05.0 (0 − x)
. (x + 1) ú0 ù ú0 ù
5.0 5.0 5 5
Khi đó, S(x) = Ê 49 ( ) ( )
. (x − 0)2 + 34 (1 − x)2 + ú0 − 49.0ù (x − 0) + ú0 − 34 .0ù (1 − x)
5.0 5.0 0 5 0 5

0 9 6 02
− 2 (x + 1)2 − 2 x 2 + 2 (x + 1) − 2 x
⟺ S(x) = Ê 06 0 00 6
x 2 − 2 (1 − x)2 − 2 x + 2 (1 − x )
2
✓Bài tập 0.0.20. Xét hàm số e(g) cho bởi bảng sau:
x -1 1 3 4
y 2 -1 0 3
Hãy xây dựng Spline đa thức bậc ba đoạn [ −™, ™] của hàm f(g) sao cho Ê (−™) = Ê n(Ù) = ¦
n

Giải
+) h% = 2; h0 = 2; h4 = 1
Ta có hệ phương trình:
 5. (3034) 5.%
⎧ m% + 2m0 = , −
4 4
⎪
⎪ 4 4 5 %3(30) 3034
. m % + 2m 0 + . m 4 = Ë − È
4/4 4/4 4/4 4 4
⎨ 4 m0 + 2m4 + 0 m2 = 5 Ë23% − %3(30)È
4/0 4/0 4/0 0 4
⎪
⎪ 5 (23%)
⎩ m4 + 2m2 = 0 . 0 − 6. 0,
8
⎧ m% + 2m0 = − 4
⎪0 m + 2m + 0 m = 3
⟹ 4 % 0 4 4
⎨4 m + 2m + 0 m = 5
⎪2 0 4 2 2
⎩ m4 + 2m2 = −18
m = −12
⎧ %
⎪ m0 = 07
6
⟹
⎨ m4 = 3
⎪ 40
⎩ m2 = − 4
Khi đó, S(x) =