‫‪Advances in Cognitive Science‬‬ ‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺎزه ﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬

‫‪Vol. 16, No. 1, 2014‬‬ ‫ﺳﺎل‪ ،16‬ﺷﻤﺎره ‪ ،1‬ﺑﻬﺎر ‪1393‬‬

‫اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
‫ﻟﯿﻼ ﻋﺮﻓﺎﻧﯿﺎن ﻗﻮﻧﺴﻮﻟﯽ*‬ ‫ﻫﺪف‪ :‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻫﺪاف اﻓﺮاد در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻫﺸﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﻣﺨﺘﻠـﻒ و اﯾﻨﮑـﻪ آﯾـﺎ‬
‫دﮐﺘﺮي زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﺸﻬﺪ‬ ‫اﯾﻦ اﻫﺪاف در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﻣﺘﻔﺎوتاﻧﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬روش‪:‬‬
‫ﺷﻬﻼ ﺷﺮﯾﻔﯽ‬ ‫آزﻣﻮدﻧﯽﻫﺎي اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ‪ 130‬داﻧﺸﺠﻮي ﮐﺎرداﻧﯽ)‪ 65‬دﺧﺘﺮ و ‪ 65‬ﭘﺴﺮ( ﺑﻮدﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺑﻌـﺪ از‬
‫داﻧﺸﯿﺎر زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﺸﻬﺪ‬ ‫ﺟﻤﻊآوري ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ‪ 18‬ﻧﻔﺮﺷﺎن ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺒﻮدن ﺣﺬف ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺪي ﻣﺸﮑﻮة اﻟﺪﯾﻨﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه آﻣـﺎده ﮐـﺮده ﺑـﻮد اراﺋـﻪ و در آن از‬
‫اﺳﺘﺎد زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﺸﻬﺪ‬ ‫اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﺲ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه و ذﮐﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل ﺷﺒﯿﻪ آن ﻫـﺪف‬
‫ﺧﻮد را از اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﻮاع ﺧﺎﺻﯽ از زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻞ ﺑﻪﺟﺎي اﺳﺘﻔﺎده از زﺑﺎن ﻟﻔﻈـﯽ ﻫﻤﺘـﺎي آن‬
‫ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻟﮕﻮي روﺑﺮﺗﺰ و ﮐﺮوز‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 20‬ﻫﺪف ﮐﻠﯽ ﻃﺮاﺣﯽ و ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺪام از اﯾﻦ ‪ 19‬دﺳﺘﻪ‪ ،‬در دﺳﺘﮥ ﺧﺎص ﺧﻮد ﻗـﺮار داده‬

‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ از درﺧﻮاﺳﺖ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺸﺎن دادن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮب‪/‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸﺪن ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ و اﺣﺘـﺮام ﺑـﻪ او؛ ﻣـﺆدب ﺑـﻮدن‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎن دادن ﺳﻄﺢ ﺷﻌﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از ﮐﺘﻤـﺎن ﺣﻘﯿﻘـﺖ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺑـﺮاي وﺟﻬـﮥ ﺧـﻮد را‬
‫ﺧﺮاب ﻧﮑﺮدن‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ ﻋﻤﻞ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪/‬ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﻮدن و ﺳﺎﯾﺮ اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷـﻮد‪.‬‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫از ﻋﺒﺎرت اﺻﻄﻼﺣﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﺮف ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن‪ ،‬ﺷﻔﺎف ﺳﺎزي‪/‬ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻨﻈـﻮر را‬
‫رﺳﺎﻧﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺳﺨﻨﻮرﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻣﺪن‪ ،‬ﺗﺄﮐﯿﺪ‪ ،‬ﺷﻔﺎفﺳﺎزي‪/‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر را ﺑﻬﺘﺮ رﺳﺎﻧﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬از ﭘﺮﺳـﺶ ﺗﺼـﻨﻌﯽ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺑـﺮاي ﺗﺄﮐﯿـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از اﻏﺮاق ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺄﮐﯿﺪ‪ ،‬ﺷﻔﺎفﺳﺎزي‪ /‬ﻣﻨﻈﻮر را ﺑﻬﺘﺮ رﺳﺎﻧﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫*ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺗﻤﺎس‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﺸﻬﺪ‪،‬‬

‫داﻧﺸﮑﺪه ادﺑﯿﺎت و ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮔﺮوه‬
‫زﺑﺎﻧﺸﻨﺎﺳﯽ‪.‬‬
‫‪o‬‬
‫از ﻃﻌﻨﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺷﻮﺧﯽ ﮐﺮدن )ﺷﻮخ ﻃﺒﻊ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ رﺳﯿﺪن(‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از اﺳﺘﻌﺎره ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺷﻮﺧﯽ ﮐﺮدن )ﺷﻮخﻃﺒﻊ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ رﺳﯿﺪن(‪ ،‬ﻧﺸـﺎن‬
‫دادن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ ﻋﻤﻞ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪/‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑـﻮدن و ﺳـﺎﯾﺮ اﻫـﺪاف اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫‪e‬‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‪ :‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠـﻪﮔﯿـﺮي ﮐـﺮد در اﻫـﺪاف‬
‫راﯾﺎﻧﺎﻣﻪ‪leilaerfaniyan@gmail.com :‬‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﻮاع زﺑﺎن ﻫﺎي ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻣﻮارد اﺷﺘﺮاك و اﺧﺘﻼف وﺟـﻮد دارد ﮐـﻪ در ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺰﺋﯿﺎت آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪h‬‬
‫ﮐﻠﯿﺪاژهﻫﺎ‪ :‬زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻫﺪف‪ ،‬ﺗﺸﺒﯿﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺎره‪ ،‬ﻃﻌﻨﻪ‪ ،‬اﻏﺮاق‬

‫‪r‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪The goals of using different figurative language types via cognitive‬‬
‫‪approach‬‬

‫‪A‬‬
‫‪Introduction: This article examined the discourse goals of people in producing eight‬‬
‫‪different types of figurative language and assessed whether these goals vary in different‬‬
‫‪types. Method: Enrolled subjects were 130 associate degree students (65 men and 65‬‬
‫‪women). An author-composed questionnaire was administered to subjects in which they‬‬
‫‪were asked to read the writers examples first and then to state some examples for that‬‬
‫‪type of figurative language. Later, they were asked to state their intention of using the‬‬
‫‪special type of figurative language instead of literal counterparts. Results: According to‬‬
‫*‪Leila Erfaniyan Qonsoli‬‬
‫‪Linguistics Ph D in Ferdowsi‬‬
‫‪University of Mashad.‬‬
‫‪Shahla Sharifi‬‬
‫‪Associate Professor of Linguistics,‬‬
‫‪Ferdowsi University of Mashad.‬‬
‫‪Mehdi Meshkatod Dini‬‬
‫‪Roberts and Kreuz, about 20 discourse goals were devised. results indicated that the most‬‬ ‫‪Professor of Linguistics, Ferdowsi‬‬
‫‪frequent goals for indirect request are: To show positive emotion, showing a clear-sighted‬‬ ‫‪University of Mashad.‬‬
‫‪characteristics, To be polite. The most frequent goals for Understatement: others, To‬‬
‫‪guide another's actions, To protect the self. The most frequent goals for idiom: To clarify,‬‬
‫‪To be conventional. The most frequent goals for simile: To clarify, To emphasize, To be‬‬
‫‪eloquent. The most frequent goals for Rhetorical question: To emphasize. The most‬‬
‫‪frequent goals for Hyperbole: To emphasize, To clarify. The most frequent goals for‬‬
‫‪irony: To show negative emotion, To be humorous. The most frequent goals for‬‬
‫‪metaphor: others, To guide another's actions, To show negative emotion, To be‬‬
‫‪humorous.Conclusion: This can be concluded that there are similarities and differences‬‬
‫‪in stating figurative language discourse goals which are stated in this report.‬‬ ‫‪*Corresponding Author:‬‬
‫‪Keywords: Figurative language, Discourse goal, Simile, Metaphor, Irony, Hyperbole.‬‬ ‫‪Email: leilaerfaniyan@gmail.com‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﻟﯿﻼ ﻋﺮﻓﺎﻧﯿﺎن ﻗﻮﻧﺴﻮﻟﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﻣﺎ در ﻣﻮرد اﻫﺪاف ﮐﻼﻣﯽ ﺗﻤﺜﯿﻞ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﻌﺪودي ﺗﺤﻘﯿـﻖ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻌﺎﻧﯽﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻗﺼﺪ دارﻧﺪ در ﻫﻨﮕـﺎم ﺻـﺤﺒﺖ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﯾﮓ و ﮔﯿﺒﺰ )‪ (4‬ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد‬ ‫ﮐﺮدن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﻌﻨـﺎي واژهﻫـﺎﯾﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ ﺑﯿﻦ ﻃﺮﻓﯿﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﻣﯽﺗﻮان از زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠـﯽ‬ ‫ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﮥ اﯾـﻦ ﭘﺪﯾـﺪه را در اﺳـﺘﻔﺎده از زﺑـﺎن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﮔﻼﮐﺰﺑﺮگ )‪ (5‬اﺳﺘﻌﺎرهﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻏﯿﺮﻟﻔﻈــﯽ‪ 1‬ﻣــﯽﺗــﻮان دﯾــﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈــﻮر ﺳــﺨﻦﮔــﻮ در زﺑــﺎن‬
‫ﻫﻤﺘﺎي ﻟﻔﻈﯽﺷﺎن ﺷﻔﺎفﺗﺮ و اﻃﻼعرﺳﺎنﺗـﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻏﯿﺮﻟﻔﻈﯽ آن ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬زﺑـﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠـﯽ‪ 2‬ﯾـﺎ‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﻼﮐﺰﺑﺮگ و ﮐﯿﺴﺮ )‪ (11‬درك اﺳﺘﻌﺎرهﻫﺎ آﺳﺎنﺗﺮ از‬ ‫ﻏﯿﺮﻟﻔﻈﯽ‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪهاي ﻧﺎدر ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ در ﮐﻞ زﺑﺎن ﺟـﺎري‬
‫ﺗﺸﺒﯿﻬﺎت اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي‪ ،‬ﺷـﺮﮐﺖﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن اﻫـﺪاف‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺻﻮل ﮔﺮاﯾﺲ‪ 3‬ﻗـﺮار‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻌﻨﻪ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﺎت و ﭘﺮﺳﺶﻫـﺎي ﺗﺼـﻨﻌﯽ را‬ ‫دﻫﯿﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﻣـﯽرﺳـﯿﻢ ﮐـﻪ ﺷـﺎﯾﺪ زﺑـﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠـﯽ‬
‫ﺑﯿﺎن ﮐﺮده و ﺑﺮاي اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮي اﻋﺘﺒـﺎر ﻫﻤﮕـﺮا‪ ،6‬دﯾﮕـﺮ‬ ‫اﻫﺪاف ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺧﺎﺻﯽ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﭼـﺮا اﻓـﺮاد در ﺑﺮﺧـﯽ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ از زﺑﺎن ﻟﻔﻈﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط را ﻣﯿﺴﺮ ﺳـﺎزد‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻤﻼت اﺻﻄﻼﺣﯽ ﯾﺎ ﻃﻌﻨﻪآﻣﯿﺰ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐـﺮده‬ ‫و ﻣﺮدم ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺧﻮب درك ﻧﺸﺪن ﺳﺨﻨﺎﻧﺸﺎن ﻣﺎﯾﻞ‬
‫ﯾﺎ ﺳﺆالﻫﺎي ﺗﺼﻨﻌﯽ ﭘﺮﺳﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸـﺎن‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻫﻤﯿﺖ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﻗـﺪري‬
‫داد اﻓﺮاد ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ داﻧـﺶ ﺷـﻨﺎﺧﺘﯽ ﺧـﻮد را‬
‫درﺑﺎرة اﻧﮕﯿـﺰة اﺳـﺘﻔﺎده از زﺑـﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠـﯽ ﺑﯿـﺎن ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬در‬
‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻟﯿﮑﺎف و ﺟﺎﻧﺴﻮن )‪ (1‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻔﻬـﻮﻣﯽ‬
‫ﻣﺎ اﺳﺎﺳﺎ" ذات اﺳﺘﻌﺎري دارد‪.‬ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗـﺮﯾﻦ ﻣﺴـﺎﯾﻞ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ دﯾﮕﺮ روﺑﺮﺗﺰ و ﮐـﺮوز )‪ (12‬اﻫـﺪاف اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻫﺸﺖ ﮔﻮﻧﻪ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ )ﮐﻪ ﻗﺒﻼ" ذﮐﺮ ﺷﺪ( را ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و از اﻓﺮاد ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑـﺎ ﺗﻔﮑﯿـﮏ اﻧـﻮاع زﺑـﺎنﻫـﺎي‬
‫ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ‪ ،‬دﻻﯾﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺮ ﯾﮏ از آﻧﻬـﺎ را ﺑﯿـﺎن ﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫در ﺗﻮﻟﯿــﺪ و درك زﺑــﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠــﯽ اﯾــﻦ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻗﺼــﺪ‬
‫ﺳﺨﻦﮔﻮ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﭘﯿﻐﺎم و درك آن ﭼﯿﺴـﺖ؟ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻫﺮﯾﺲ و دﯾﮕﺮان )‪ ،(2‬ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ زﺑـﺎن‬
‫ﺗﻤﺜﯿﻠــﯽ دو ﺟﻨﺒــﻪ دارد‪ :‬ﺗﻮﻟﯿــﺪ و درك‪ .‬در زﻣﯿﻨــﮥ درك‪،‬‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ روﺑﺮﺗﺰ و ﮐﺮوز ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫـﺮ‬
‫ﻧﻮع زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﻫﺪف ﺧـﺎص ﺧـﻮد را داراﺳـﺖ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﻢﭘﻮﺷﺎﻧﯽ اﻫﺪاف اﺳـﺘﻔﺎده از اﻧـﻮاع‬
‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت زﯾﺎدي ﺷـﺪه اﻣـﺎ درﺑـﺎرة ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺑـﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﻫﺪف اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻦ وﺟﻪ از زﺑـﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠـﯽ و ﺑﺮرﺳـﯽ دﻻﯾـﻞ و اﻫـﺪاف‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﮥ آن ﺗﺄﯾﯿﺪ وﺟـﻮد ارﺗﺒـﺎط‬
‫ﻣﯿﺎن ﺑﺮﺧﯽ اﻧﻮاع زﺑﺎنﻫﺎي ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﺳﺨﻦﮔﻮﯾﺎن از اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺷﮑﻞ زﺑﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﮐﻼﻣﯽ ﺑﺮ درك اﺳـﺘﻌﺎره‪ ،‬اﺳـﺘﯿﻦ )‪(13‬‬
‫در ﻣــﻮرد درك اﺳــﺘﻌﺎره‪ ،‬روي ‪ 18‬داﻧــﺶآﻣــﻮز ﻫﻠﻨــﺪي‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘــﯽ ﺗﺠﺮﺑــﯽ ﮐــﺮده اﺳــﺖ‪ .‬او در اﯾــﻦ ﺗﺤﻘﯿــﻖ از‬
‫ﭘﯿﺸﯿﻨﮥ ﺗﺤﻘﯿﻖ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺴﯿﺎري در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر در ﻣـﻮرد زﺑـﺎن‬
‫ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آن ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻟﯿﮑﺎف‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫داﻧﺶآﻣﻮزان ﺧﻮاﺳﺖ ﺗـﺎ زﯾـﺮ ﻗﺴـﻤﺖﻫـﺎﯾﯽ از ﺷـﻌﺮي‬
‫ﺧﺎص را ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ اﺳﺘﻌﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻂ ﺑﮑﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي اﺳﺘﻌﺎري را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﻼﻣﯽ‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي ﮐﺮده و ﺑﻪ ﻫﺸﺖ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳـﺘﻌﺎري ﺳـﺎﺧﺘﺎري‬
‫و ﺟﺎﻧﺴﻮن )‪ ،(1‬ﭘﻮﻟﯿﻮو اﺳﻤﯿﺖ )‪ ،(3‬ﮔﺮﯾﮓ و ﮔﯿﺒﺰ )‪،(4‬‬
‫ﮔﻼﮐﺰﺑﺮگ )‪ ،(5‬ﮐـﺮوز و دﯾﮕـﺮان )‪ ،(6‬ﮔﯿـﻮرا )‪ (7‬و ‪...‬‬
‫اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬اﻓـﺮادي ﮐـﻪ درك زﺑـﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠـﯽ را ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻧﺘـﺎﯾﺞ‪،‬‬
‫دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ و در اﻧﺘﻬﺎ ﺑﻪ اﯾـﻦ ﻧﺘﯿﺠـﻪ رﺳـﯿﺪ ﮐـﻪ در آن‬ ‫ﮐﻪ داﺋﻤﺎ" ﻧﯿﺰ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه‪ ،‬اﯾـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ وﻗﺘـﯽ ﺑﺎﻓـﺖ‬
‫ﺷﻌﺮ ﭘـﻨﺞ ﻣﺘﻐﯿـﺮ ﻣـﺆﺛﺮ وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﮐـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ درك‬ ‫زﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﺎﻓﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬درك زﺑـﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠـﯽ‬
‫اﺳــﺘﻌﺎره ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬اﯾــﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫــﺎ ﻋﺒــﺎرت ﺑﻮدﻧــﺪ از‪:‬‬ ‫ﺑﯿﺶ از زﺑﺎن ﻟﻔﻈﯽ ﻃﻮل ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺸـﯿﺪ )‪ .(8‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ اﺳﺘﻌﺎره‪ ،‬ﺳﻄﺢ‪ 7‬اﺳﺘﻌﺎره‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه آن در ﮐـﻼم‪،‬‬ ‫اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ ،‬ﮔﯿﺒﺰ )‪ (9‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮده ﮐﻪ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﺤﺚ‬
‫در ﻣﻮرد ﻟﻔﻈﯽ و ﻏﯿﺮﻟﻔﻈﯽ‪ 4‬ﺑﻮدن را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻧـﺪ و ﺑـﻪ‬
‫‪1. Nonliteral‬‬ ‫ﺟﺎي آن ﻓﺮاﯾﻨﺪي را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ ﮐﻪ اﺳﺎس آن ﺗﺌﻮري ﮐـﻨﺶ‬
‫‪2. Figurative Language‬‬ ‫زﺑﺎﻧﯽ‪ 5‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﯾﮥ ﮐﻨﺶ زﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻓـﺮاد درﮔﯿـﺮ‬
‫‪3. Grice‬‬
‫‪4. Literal‬‬ ‫در ﺻــﺤﺒﺖ‪ ،‬در ﺻــﻮرﺗﯽ ﮔﻔﺘــﺎر ﻣﺨﺎﻃﺒﺸــﺎن را درك‬
‫‪5. Speech act Theory‬‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻫﺪاف و ﻗﺼﺪ آﻧﻬﺎ را درﯾﺎﺑﻨﺪ)‪ .(10‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫‪6. Convergent validity‬‬
‫‪7. Level‬‬ ‫در درك ﻣﻌﻨﺎي ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬درك اﯾﻨﮑﻪ ﮔﻔﺘـﺎري ﮐ‪‬ـﯽ و ﭼـﺮا‬

‫‪٣٠‬‬
‫ﺗﺎزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،16‬ﺷﻤﺎره ‪[29 -38] 1393 ،1‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Advances in Cognitive Science, Vol. 16, No. 1, 2014 30‬‬
‫اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ‪...‬‬

‫در زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ روﺷﻦ ﮐﺮدهاﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻻريﻓـﺮ و‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ از ﻣﺘﻦ و ﮐﻞ ﻣـﺘﻦ‪ .‬ﺟـﻮﻧﺰ و دﯾﮕـﺮان‬
‫دﯾﮕﺮان )‪ (17‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﮥ ﻓﺮاﺷﻨﺎﺧﺖ و اﺳـﺘﻌﺎره ﺑـﺎ‬ ‫)‪ (14‬ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪل دروندﺳﺘﻪاي اﺳﺘﻌﺎري‪ 1‬ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ‬
‫ﺧﻮد ﻧﻈﻢﺑﺨﺸﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ‬ ‫ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﯿﺰان ﻗﻀﺎوت ﻓﺮد را در ﻣـﻮرد ﭼﻘـﺪر ﻣﻔﻬـﻮم‬
‫ﻓﺮاﺷﻨﺎﺧﺖ و اﺳﺘﻌﺎرة زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻧﻈﻢﺑﺨﺸـﯽ راﺑﻄـﮥ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ 2‬ﻋﻀﻮي از ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯾـﮏ وﺳـﯿﻠﻪ‪ 3‬اﺳـﺖ را ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬
‫ﻣﺜﺒــﺖ وﺟــﻮد دارد و آﻣــﻮزش ﻣﺆﻟﻔــﻪﻫــﺎي ﻓﺮاﺷــﻨﺎﺧﺘﯽ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﻪ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﻧﺘﯿﺠـﻪ‬
‫ﻣـﯽﺗﻮاﻧــﺪ در ﮐﯿﻔﯿــﺖ اﺳــﺘﻌﺎرهﻫــﺎ و ﺧــﻮد ﻧﻈــﻢﺑﺨﺸــﯽ‬ ‫رﺳــﯿﺪﻧﺪ ﮐــﻪ درك اﺳــﺘﻌﺎره ﻓﺮاﯾﻨــﺪي اﺳــﺖ ﮐــﻪ در آن‬
‫داﻧــﺶآﻣــﻮزان ﺗــﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕــﺬارد‪ .‬زاﻫــﺪي و دﯾﮕــﺮان )‪(18‬‬ ‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي اﺳﻨﺎدي‪ 4‬ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬در ﺗﺤﻘﯿﻘـﯽ دﯾﮕـﺮ‪،‬‬
‫ﻓﺮاﮔﯿﺮي اﺳﺘﻌﺎرهﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در دوزﺑﺎﻧﻪﻫﺎي اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪-‬‬ ‫ﻫــﺮﯾﺲ و دﯾﮕــﺮان )‪ (2‬دﻻﯾﻠــﯽ را ﺑﺮرﺳــﯽ ﮐﺮدﻧــﺪ ﮐــﻪ‬
‫ﻓﺎرﺳــﯽ را ﺑﺮرﺳــﯽ و ﺑــﻪ اﯾــﻦ ﻧﺘﯿﺠــﻪ رﺳــﯿﺪﻧﺪ ﮐــﻪ دو‬ ‫ﺷﻨﻮﻧﺪه ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺳـﺨﻦﮔـﻮ ﺑـﻪ اﯾـﻦ دﻻﯾـﻞ از زﺑـﺎن‬
‫زﺑﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ آﻧﻬﺎ در ﺳـﻄﻮح ﺑـﺎﻻي ﻓﺮاﮔﯿـﺮي‬ ‫ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ اﻧﺠـﺎم دادن ﺳـﻪ‬
‫اﺳﺘﻌﺎره ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐـﺮدن‪ ،‬دﺷـﻮاري زﯾـﺎدي‬ ‫آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ اوﻻً ﻫـﺪف اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫داﺷﺘﻪ و در ﻫﻤﮥ ﺳﻨﯿﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬اﮐﺘﺴﺎب ﺳـﻄﺢ داﻧـﺶ‬ ‫اﺳﺘﻌﺎره ﻣﺘﻔﺎوت از ﺗﺸﺒﯿﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺛﺎﻧﯿﺎ"‪ ،‬ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫و درك را ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ‪ .‬راﺳﺦ ﻣﻬﻨﺪ و دﯾﮕـﺮان )‪ (19‬در‬ ‫از ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﺳﺘﻌﺎره اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﻪ ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪي ﻣﻌﻨـﺎﯾﯽ اﺻـﻄﻼﺣﺎت ﻓﺎرﺳـﯽ از‬
‫دﯾﺪﮔﺎه زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ و ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﻧﺘﯿﺠـﻪ‬
‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫در اﯾــﺮان ﻧﯿــﺰ ﻣﺤﻘﻘــﺎن زﯾــﺎدي در زﻣﯿﻨــﮥ زﺑــﺎنﺷﻨﺎﺳــﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﺮدهاﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳـﺪ ﻣﺴـﺘﻘﯿﻤﺎ"‬
‫رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺨﺶﭘﺬﯾﺮي ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬اﺳـﺘﻌﺎره‪،‬‬
‫ﻣﺠﺎز و داﻧﺶ ﻣﺘﻌـﺎرف در ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﻣﻌﻨـﺎي اﺻـﻄﻼﺣﺎت‬
‫دﺧﯿﻞاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس‪ ،‬آﻧﻬﺎ از ﻧﻈـﺮ ﻣﻌﻨـﺎﯾﯽ ﻋﺒـﺎرات‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ اﺻﻄﻼﺣﯽ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺻـﻄﻼﺣﺎﺗﯽ ﮐـﻪ ﺣـﺎوي‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده از زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﻧﭙﺮداﺧﺘـﻪاﻧـﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﯾﺎﻓـﺖ ﺷـﺪه در اﯾـﻦ زﻣﯿﻨـﻪ‪ ،‬ﻫﺎﺷـﻤﯿﺎن و‬
‫اﯾﺮواﻧﯽ )‪ (15‬ﻓﻘﻂ دو ﺟﻨﺒـﮥ اﺳـﺘﻌﺎره و ﺗﺸـﺒﯿﻪ در زﺑـﺎن‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪ اﻫﺪاف ﮐﻼﻣـﯽ‬
‫اﺳــﺘﻌﺎره‪ ،‬ﻣﺠــﺎز و ﯾــﺎ داﻧــﺶ ﻣﺘﻌــﺎرفاﻧــﺪ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺷﻔﺎف و ﻋﺒﺎرات اﺻـﻄﻼﺣﯽ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺗﯿﺮه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮده و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫‪o‬‬
‫ﮔﻮﯾﻨﺪه در ﺗﻮﻟﯿﺪ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ و درك ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﭘـﺲ از‬
‫ﺷﻨﯿﺪن ﯾﮏ ﻣﺘﻦ ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬ﻫﺪف آﻧﻬﺎ اﯾﻦ ﺑـﻮد ﮐـﻪ‬

‫‪e‬‬
‫درﯾﺎﺑﻨﺪ زﺑﺎنآﻣـﻮزان ﻓﺎرﺳـﯽ ﮐـﻪ ﻗﺼـﺪ آﻣـﻮﺧﺘﻦ زﺑـﺎن‬
‫ﺗﻌﺪاد اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺷﻔﺎف ﺑﺴـﯿﺎر ﺑﯿﺸـﺘﺮ از اﺻـﻄﻼﺣﺎت‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺗﯿــﺮه اﺳــﺖ‪ .‬اﻓﺮاﺷــﯽ و دﯾﮕــﺮان )‪ (20‬در ﻣﻘﺎﻟــﻪاي ﺑــﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ را دارﻧﺪ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده از زﺑـﺎن‬
‫ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﭼﯿﺴﺖ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧـﺎص روي اﺳـﺘﻌﺎره و‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ اﺳﺘﻌﺎرهﻫﺎي ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺟﻬﺘﯽ در زﺑﺎنﻫـﺎي‬

‫‪c‬‬
‫ﮐﻪ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎي دو زﺑﺎن از ﻧﻈـﺮ اﺳـﺘﻌﺎرهﻫـﺎي ﻣﻔﻬـﻮﻣﯽ‬ ‫‪h‬‬
‫اﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ و ﻓﺎرﺳﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿـﺮي ﮐﺮدﻧـﺪ‬
‫ﺗﺸﺒﯿﻪ ﮐﺎر ﮐﺮده و از دو ﻓﻬﺮﺳﺖ ‪ 16‬ﺟﻤﻠﻪاي ﮐـﻪ ﻧﯿﻤـﯽ‬
‫از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻌﺎره و ﻧﯿﻤﯽ دﯾﮕﺮ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺑﻮد اﺳـﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﺳﺦﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ 12 ،‬ﻫﺪف ﮐﻼﻣﯽ زﯾﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪ‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ درك اﻧﺴﺎن از ﻣﻘﻮﻟﮥ "ﺟﻬﺖ" ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﯿﺸـﺘﺮ‬
‫از ﺗﻔﺎوتﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺤﺖاﻟﻔﻈﯽ و ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ‬

‫ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﺎن ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ از ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ اﻧﺘﺨـﺎب ﮐﻨﻨـﺪ‪-1:‬‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﺷـﺒﺎﻫﺖﻫـﺎ؛ ‪-2‬اﻓـﺰودن ﺗﺄﮐﯿـﺪ؛ ‪ -3‬ﻧﺸـﺎن دادن‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﻨﻔﯽ؛‪-4‬ﺗﺤﺮﯾﮏ اﻓﮑﺎر؛ ‪ -5‬اﻓـﺰودن ﻋﻼﻗـﻪ؛‪-6‬‬
‫ﺟﻠــﺐ ﺗﻮﺟــﻪ؛‪ -7‬ﺷــﻔﺎفﺳــﺎزي؛‪ -8‬ﺷــﻮﺧﯽ ﮐــﺮدن؛‪-9‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺤﺖاﻟﻔﻈﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎي زﺑﺎﻧﯽ اﺳـﺖ؛ ﯾﻌﻨـﯽ ﻣﻌﻨـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﺮف ﺑﻮدن؛‪ -105‬ﻓﺼـﯿﺢ ﺑـﻮدن؛‪ -11‬ﻧﺸـﺎن دادن‬
‫ﻏﯿﺮﺗﻤﺜﯿﻠــﯽ‪ ،‬ﮐﺪﮔــﺬاري ﺷــﺪه‪ ،‬ﺑﺴــﯿﺎر ﺗﺮﮐﯿﺒــﯽ )‪،(21‬‬ ‫اﺣﺴﺎس ﻣﺜﺒﺖ؛‪ -12‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﮐﺮدن ﺗﻔﺎوتﻫﺎ و در ﭘﺎﯾـﺎن‬
‫ﺑــﯽﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﺑﺎﻓــﺖ‪ ،‬ﺷــﻔﺎف و واﺑﺴــﺘﻪ ﺑــﻪ ﺷــﺮاﯾﻂ‬ ‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻫﺪف اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﺻﺪق‪ .(22)6‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎي ﻏﯿﺮﺗﺤـﺖاﻟﻔﻈـﯽ ﻣﻌﻨـﺎﯾﯽ‬ ‫از زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ در زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‪ ،‬ﺑﯿﻦ اﯾﺮاﻧﯿﺎﻧﯽ ﮐـﻪ زﺑـﺎن‬
‫اﺳــﺖ ﻓﺮازﺑــﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻤﺜﯿﻠــﯽ‪ ،‬ﻏﯿﺮﻣﺴــﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬اﺳــﺘﻨﺘﺎجﺷــﺪه‪،‬‬ ‫اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻣﯽآﻣﻮزﻧﺪ و اﻓﺮادي ﮐﻪ زﺑﺎن اوﻟﺸـﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴـﯽ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻔﺎوت وﺟﻮد دارد و اﺳﺘﺎدان زﺑﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺑـﺮ‬
‫‪1. Metaphorical class-inclusion model‬‬ ‫اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺸﺒﯿﻪ و اﺳﺘﻌﺎره ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪2. Topic‬‬
‫‪3. Vehicle‬‬ ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ در زﻣﯿﻨﮥ زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠـﯽ در‬
‫‪4. Attributive‬‬ ‫اﯾــﺮان ﻓــﺮاوان اﺳــﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠــﻪ ﮔﻠﻔــﺎم و دﯾﮕــﺮان)‪(16‬‬
‫‪5. Be conventional‬‬
‫‪6. Truth conditiona‬‬ ‫اﺳﺘﻌﺎره را از ﻣﻨﻈﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮرﺳﯽ و ﻧﻘـﺶ اﺳـﺘﻌﺎره را‬

‫‪٣١‬‬ ‫ﺗﺎزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،16‬ﺷﻤﺎره ‪[29-38] 1393 ،1‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪31 Advances in Cognitive Science, Vol. 16, No. 1, 2014‬‬
 ‫ﻟﯿﻼ ﻋﺮﻓﺎﻧﯿﺎن ﻗﻮﻧﺴﻮﻟﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫ﮐﻼﻣﺸﺎن ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎﯾﺸﺎن ﺗﻀﺎد دارد ﺷﺒﯿﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧـﯽ ﺻـﻨﺎﯾﻊ‬ ‫ﻏﯿﺮﺗﺮﮐﯿﺒﯽ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺖ و ﻗﺎﺑـﻞ ﺣـﺬف‪.‬ﺗﻤﺜﯿﻞﻫـﺎ را‬
‫ادﺑﯽ در ﻓﺎرﺳﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻮع آﯾﺮوﻧﯽ ﻫﻢزﻣﯿﻨﻪ و‬ ‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺘﻪﺑﻨـﺪي ﮐـﺮد‪ .‬در ادﺑﯿـﺎت‬
‫ﻧﺰدﯾــﮏ داﻧﺴــﺖ؛ از ﺟﻤﻠــﻪ اﺳــﺘﻌﺎرة ﻣﺮﮐــﺐ‪ ،‬اﺳــﺘﻌﺎرة‬ ‫روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،1‬ﻫﺸﺖ ﻧﻮع زﺑﺎن ﻏﯿﺮﻟﻔﻈﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷـﺪه‬
‫ﺗﻬﮑﻤﯿﻪ‪ ،‬ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﺗﻀﺎد و ﺗﻌـﺮﯾﺾ‪ .‬ﺑﺮﺧـﯽ دﯾﮕـﺮ‬ ‫اﺳﺖ )‪ (6‬ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﯿﺰ اﺻﻮﻻ" ﻣﺪﺧﻞ ﺟﺪاﯾﯽ ﺑﺮاي آﯾﺮوﻧﯽ ﺑﺎز ﻧﮑـﺮده و آن‬
‫‪2‬‬
‫را ﺑﺎ ﻃﻨﺰ ﯾﺎ ﻫﺰل ﯾﮑﯽ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑـﻪ‬ ‫ﮐﻨﺎﯾﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﮐﻨﺎﯾﻪ از آن ﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ آﯾﺮوﻧﯽ ﮐﻼﻣﯽ ﻣﻌﺮوف‬ ‫"آﯾﺮوﻧﯽ" ﻧﻮﻋﯽ ﺷﯿﻮة ﺑﯿﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل دﻗﯿﻖ ﮐﻨﺎﯾـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﯿﺴـﺖ و ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎ" ﻣﻌـﺎدل اﺻـﻄﻼﺣﺎت‬
‫ادﺑﯽ راﯾﺠﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﺠﺎﻫﻞاﻟﻌﺎرف ﻃﻨﺰآﻣﯿـﺰ‪ ،‬ﻣﺠـﺎز ﺑـﻪ‬
‫اﺳﺘﻌﺎره‬ ‫ﻋﻼﻗــﮥ ﺗﻀــﺎد‪ ،‬ﻣــﺪح ﺷــﺒﯿﻪ ذم‪ ،‬ذم ﺷــﺒﯿﻪ ﻣــﺪح‪ ،‬ﮐﻨﺎﯾــﮥ‬
‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ از اﺳﺘﻌﺎره ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺸﺒﯿﻪ ﯾـﺎد‬ ‫ﻃﻨﺰآﻣﯿﺰ‪ ،‬ﻃﻌﻨﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻬﺰا و اﯾﻬﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﺑﯿـﺎن دﯾﮕـﺮ‪ ،‬از‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ و درك ﭼﮕـﻮﻧﮕﯽ ﺷـﮑﻞﮔﯿـﺮي آن در‬ ‫ﻗﺮن ‪ 18‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ در ادﺑﯿﺎت اروﭘﺎ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ دوﮔـﺎﻧﮕﯽ ﺑﯿـﺎﻧﯽ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑـﺎ ﺻـﻨﻌﺖ ﺗﺸـﺒﯿﻪ اﺳـﺖ‪ .‬آﻧﭽـﻪ‬ ‫ﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎر ﯾﺎ ﻧﻮﻋﯽ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﺧـﻼف ﻣﻘﺼـﻮد ﮔﻮﯾﻨـﺪه‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺗﺸﺒﯿﻪ در ﻓﻦ ﺑﯿـﺎن ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪه‪ ،‬در ﻗﺎﻟـﺐ‬
‫ﺟﻤﻠﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻤﻠﮥ ﺗﺸﺒﯿﻬﯽ ﮐﻪ از ﭼﻬﺎر ﺟـﺰء ﺳـﺎزﻧﺪة‬
‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫ﺑﺎ ﻋﻨﻮان آﯾﺮوﻧﯽ ﺷﺎﯾﻊ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ رﯾﺸﮥ ﻟﻐﻮي آن ﺑـﻪ زﻣـﺎن‬
‫ﺳﻘﺮاط و ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن و ﺷـﯿﻮهﻫـﺎي ﺑﯿـﺎﻧﯽ آن ﺣﺘـﺎ ﺑـﻪ‬
‫زﯾﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻇـﺎﻫﺮ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ :‬ﻣﺸـﺒﻪ‪ ،‬ادات‬
‫ﺗﺸﺒﯿﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺒﻪﺑﻪ و وﺟﻪ ﺷﺒﻪ‪ .‬ﻧﻤﻮدار اﯾﻦ ﭼﻬﺎر ﺟﺰء را در‬
‫ﺟﻤﻠﻪاي ﻧﻈﯿﺮ ﺟﻤﻠﮥ اول ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﮐـﺮد‪ ":‬رﺿـﺎ‬
‫ﻣﺜﻞ ﻧﯽﻗﻠﯿﻮن ﻻﻏﺮ اﺳـﺖ‪ ".‬اﯾـﻦ ﺟﻤﻠـﻪ از ﻧـﻮع ﺗﺸـﺒﯿﻪ‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﭘﯿﺶﺗﺮ از آن ﺑﺮﻣـﯽﮔـﺮدد )‪ .(23‬آﯾﺮوﻧـﯽ در داﻧـﺶﻧﺎﻣـﮥ‬
‫ادب ﻓﺎرﺳﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪" :‬در اﺻـﻄﻼح‪،‬‬
‫ﺷﮕﺮدي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺑﺎﻓـﺖ ﻣـﺘﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﮐﻼم ﯾﺎ واﻗﻌﻪاي ﻇﺎﻫﺮا" ﺻﺮﯾﺢ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺑﺴـﯿﺎر ﻣﺘﻔـﺎوت‬
‫ﻣﻔﺼﻞ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﺟـﺰء ﯾـﮏ ﺟﻤﻠـﮥ ﺗﺸـﺒﯿﻬﯽ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ را دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ‪" ،‬رﺿﺎ" ﻣﺸـﺒﻪ اﺳـﺖ و ﺑـﻪ‬
‫ﻧﯽﻗﻠﯿﻮن ﺗﺸـﺒﯿﻪ ﺷـﺪه ؛ "ﻣﺜـﻞ" ادات ﺗﺸـﺒﯿﻪ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬
‫ﻣــﯽﺑﺨﺸــﺪ ﮐــﻪ در آن درﯾــﺎﻓﺘﯽ ﮐــﺎﻣﻼ ﻣﻄﺎﯾﺒــﻪآﻣﯿــﺰ از‬
‫ﻧﺎﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ وﺟﻮد دارد‪ ".‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕـﺮ‪ ،‬ﺑﯿـﺎﻧﯽ ادﺑـﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻟﺤﻦ آن ﻧﻮﻋﯽ دوﮔﺎﻧﮕﯽ وﺟﻮد دارد؛ ﭼﻨـﺎن‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻣﯿﺎن دو ﭼﯿﺰ را ﻧﺸـﺎن ﻣـﯽدﻫـﺪ؛ "ﻧـﯽ ﻗﻠﯿـﻮن"‬
‫ﻣﺸﺒﻪﺑﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻻﻏﺮي رﺿﺎ را ﺑﻪ آن ﺗﺸﺒﯿﻪ ﮐـﺮده و در‬
‫ﮐﻪ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯾﺎ دﯾﺪه ﺷﺪه‪ ،‬از ﺟﻨﺒﻪاي دﯾﮕﺮ ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل ﯾـﺎ‬
‫ﻧــﺎﻣﻔﻬﻮم و ﯾــﺎ ﻣﺘﻀــﺎد و ﺧــﻼف اﻧﺘﻈــﺎر اﺳــﺖ )‪.(23‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﻧﻬﺎﯾﺖ‪" ،‬ﻻﻏﺮ" وﺟﻪﺷﺒﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ آﻧﭽﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻣﯿﺎن "ﻣﺸﺒﻪ" و "ﻣﺸـﺒﻪ ﺑـﻪ" ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺬف ﻫﺮﯾـﮏ از اﯾـﻦ اﺟـﺰا از ﺟﻤﻠـﮥ ﺗﺸـﺒﯿﻬﯽ ‪ ،‬اﻧـﻮاع‬
‫ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨـﺪ ﮐـﻪ ﻋﻨﺼـﺮ ﻣﺸـﺘﺮك ﺗﻌـﺎرﯾﻒ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در آﺛﺎر ﻣﺘﻌﺪد از آﯾﺮوﻧﯽ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از ﺑﯿـﺎن‬
‫ﯾﮏ ﻣﻌﻨﺎ و ارادة ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ‪.‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫دﯾﮕﺮي از ﺟﻤﻠﮥ ﺗﺸﺒﯿﻬﯽ را ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﻣـﯽدﻫـﺪ ﮐـﻪ در‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي دوم وﺳﻮم ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اﺳـﺖ‪" :‬رﺿـﺎ ﻣﺜـﻞ‬
‫ﻧﯽﻗﻠﯿﻮن اﺳـﺖ‪" ".‬رﺿـﺎ ﻧـﯽﻗﻠﯿـﻮن اﺳـﺖ‪".‬ﺟﻤﻠـﮥ دوم‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﺗﺸﺒﯿﻪ ﻣﺠﻤﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺬف وﺟﻪﺷـﺒﻪ از‬
‫در ﮐﺘﺎبﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﻮاﻋﯽ از آﯾﺮوﻧﯽ آﻣـﺪه اﺳـﺖ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺑﻼﻏﯽ‪ ،‬ﮐﻼﻣـﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺸـﯽ‪ ،‬ﺳـﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ‪،‬‬
‫رﻣﺎﻧﺘﯿﮏ‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﺮ‪ ،‬ﺳﻘﺮاﻃﯽ‪ ،‬رادﯾﮑﺎل و آﯾﺮوﻧﯽ ﺳﻮگﻧـﺎك‬
‫ﯾﺎ ﺗﺮاژﯾﮏ‪ .‬در آﯾﺮوﻧﯽ ﮐﻼﻣﯽ‪ 3‬ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﮔﻮﯾﻨـﺪه‬
‫ﺟﻤﻠﮥ ﺗﺸﺒﯿﻬﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣـﯽآﯾـﺪ‪ .‬در ﺟﻤﻠـﮥ ﺳـﻮم‬ ‫ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻠﻔﻮظ ﮐﺎﻣﻼ" ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ" ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺑﻠﯿﻎ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑـﺎ ﺣـﺬف ادات‬ ‫ﮐﻪ ﺧﻮدﻣﺤﻮر اﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺴﯿﺤﯽ دﯾـﻦدار)‪.(24‬‬
‫ﺗﺸﺒﯿﻪ‪ ،‬از ﺗﺸﺒﯿﻪ ﻣﺠﻤﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﺟﻤﻠﮥ ﭼﻬـﺎرم‬ ‫آﯾﺮوﻧﯽ ﮐﻼﻣﯽ ﯾﺎ واژﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع آن اﺳـﺖ و در‬
‫"ﺗﻮ ﺷـﻤﺎره ﺗﻠﻔـﻦ ﻧـﯽﻗﻠﯿـﻮن رو داري؟" )‪ ،(25‬ﺗﻤـﺎﻣﯽ‬ ‫ﺳﻄﺢ واژﮔﺎن اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع آﯾﺮوﻧﯽ در ادﺑﯿـﺎت‬
‫اﺟﺰاي ﯾﮏ ﺟﻤﻠﮥ ﺗﺸﺒﯿﻬﯽ ﺟﺰ ﻣﺸﺒﻪﺑﻪ ﺣﺬف ﺷﺪه اﺳـﺖ‬ ‫ﻋﺎﻣــﻪ و زﺑــﺎن ﻣﺤــﺎوره‪ ،‬ﮐــﺎرﺑﺮد ﻓﺮاواﻧــﯽ دارد‪ .‬در ﻧــﻮع‬
‫و در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻌﺎره ﺳـﺮ و ﮐـﺎر دارﯾـﻢ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫واژﮔﺎﻧﯽ آن ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ دارد و ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑـﺮاي‬
‫ﺷﻨﻮﻧﺪه ﯾﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮرش ﮐﺎﻣﻼ" ﺑـﺎ‬
‫‪1. Psychological literature‬‬ ‫آن ﭼﯿﺰي ﮐﻪ در ﻇﺎﻫﺮ ﮐﻼم ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪2. Irony‬‬
‫‪3. Verbal irony‬‬
‫در ادﺑﯿـــﺎت ﻓﺎرﺳـــﯽ‪ ،‬ﻧﺰدﯾـــﮏﺗـــﺮﯾﻦ اﺻـــﻄﻼح ﺑـــﻪ‬
‫آﯾﺮوﻧﯽ"ﮐﻨﺎﯾﻪ" اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ دو از اﯾـﻦ ﻧﻈـﺮ ﮐـﻪ ﻇـﺎﻫﺮ‬

‫‪٣٢‬‬
‫ﺗﺎزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،16‬ﺷﻤﺎره ‪[29 -38] 1393 ،1‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Advances in Cognitive Science, Vol. 16, No. 1, 2014 32‬‬
‫اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ‪...‬‬

‫"ﺑﯿﺮون ﺳﺮده" ﮐـﻪ از ﻧﻈـﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬ﺟﻤﻠـﻪاي اﺳـﺖ‬ ‫ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬در اﺳﺘﻌﺎره‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺰء ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه‪،‬‬
‫ﺧﺒﺮي ﮐﻪ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺧﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ اﻣـﺮ‪ .‬ﺣﺘـﺎ‬ ‫ﻣﺸﺒﻪﺑﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺎره ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﯿـﺎﻧﮕﺮ ﯾـﮏ ﻧﻘـﺶ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ :‬ﺑـﺮاي‬ ‫ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ ﭼﻮن از ﺑﯿﻦ ارﮐﺎن ﺗﺸﺒﯿﻪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﺸﺒﻪﺑﻪ را‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺧﺒﺮي‪ ،‬ﺳﺆاﻟﯽ و اﻣﺮي ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ از روي ﻣﺤﻮر ﺟﺎﻧﺸـﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺸـﺎﻧﻪاي‬
‫وﺳﯿﻠﮥ ﻧﻘﺶ اﻣﺮي ﺑﯿﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧـﻮع ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﺸﺎﻧﮥ دﯾﮕـﺮي اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻘﺶ ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻣﺆدب ﺑﻮدن ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد و روي ﻣﺤﻮر ﻫﻢﻧﺸﯿﻨﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﻤﻠﮥ ﺧﺒﺮي"ﺑﯿﺮون ﺳﺮده" ﺑﯿﺸـﺘﺮ‬ ‫اﺳﺘﻌﺎره ﻓﺸﺮدهﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺸﺒﯿﻪ اﺳﺖ)‪.(133 :26‬‬
‫از ﺟﻤﻠﮥ"در را ﺑﺒﻨﺪ" ﻧﺸﺎﻧﮥ ﻣـﺆدب ﺑـﻮدن ﺳﺨﻨﮕﻮﺳـﺖ‬
‫‪1‬‬
‫)‪ .(54 -55 :27‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﯾﻦ درﺧﻮاﺳــﺖ ﻏﯿﺮﻣﺴــﺘﻘﯿﻢ ﮐــﻪ از‬ ‫ﻋﺒﺎرات اﺻﻄﻼﺣﯽ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻠﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬ ‫اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ)‪ :(19‬ﺗﺮﮐﯿﺒـﯽ‬
‫ﺳﺨﻦﮔﻮ ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ وﺟﻬـﻪ و ﻧﺸـﺎن دادن ادب از آن‬ ‫اﺻﻄﻼﺣﯽ و اﺻﻄﻼﺣﯽ‪.‬در ﻋﺒﺎرات ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ اﺻـﻄﻼﺣﯽ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي ﮐﻞ اﺻـﻄﻼح را ﻣـﯽﺗـﻮان از ﻣﻌﻨـﺎي اﺟـﺰاي آن‬
‫اﻏﺮاق‪ :5‬ﯾﻌﻨﯽ ﮔﺰاﻓﻪﮔﻮﯾﯽ )‪ .(12‬ﻣﺜﻼ"‪ :‬اﮔﻪ ﻧﻤـﺮه ﻧﮕﯿـﺮم‬ ‫ﺣﺪس زد‪ .‬ﺑﻪ دﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎي ﮐﻞ اﺻـﻄﻼح در ﺑـﯿﻦ‬
‫دﻧﯿﺎ رو ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽزﻧﻢ‪.‬‬
‫ﮐﺘﻤﺎن ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ :6‬ﯾﻌﻨﯽ ﭼﯿﺰي را ﮐﻢ اﻫﻤﯿـﺖﺗـﺮ از آﻧﮑـﻪ‬
‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫اﺟﺰاي ﺗﺸﮑﯿﻞدﻫﻨﺪة ﻋﺒﺎرت ﺗﻮزﯾـﻊ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬دﺳـﺘﮥ‬
‫دوم ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﮔــﺮوه اول ﻧﯿﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾــﻦ دﺳــﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻨــﺎي‬
‫واﻗﻌﺎ" ﻫﺴﺖ ﺟﻠﻮه دادن ‪ .‬ﻣﺜﻼ"‪ :‬وﻗﺘﯽ ﮐﺴـﯽ ﮐـﺎري را‬
‫ﺑﺴـﯿﺎر ﺑـﺪ اﻧﺠــﺎم داده اﺳـﺖ‪ ،‬دﯾﮕــﺮي ﺑﮕﻮﯾـﺪ او ﮐﻤــﯽ‬
‫دﺳﺘﭙﺎﭼﻪ ﺷﺪه )‪.(12‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﺗﺼﻨﻌﯽ‪ :7‬ﭘﺮﺳﺸﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣـﺜﻼ"‪:‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﻋﺒﺎرات اﺻﻄﻼﺣﯽ در ﺑﯿﻦ ﺗﮏﺗﮏ اﺟـﺰاي آﻧـﺎن ﺗﻮزﯾـﻊ‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻣﻌﻨﺎي اﺻﻄﻼﺣﯽ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﮏﺗﮏ اﺟﺰاي ﺗﺸﮑﯿﻞدﻫﻨﺪة اﺻﻄﻼح ﺣـﺪس‬
‫زد‪.‬در ﻗــﺪﯾﻢ‪ ،‬ﯾﮑــﯽ از ﻣﻌﯿﺎرﻫــﺎ ﺑــﺮاي اﯾﻨﮑــﻪ ﻋﺒــﺎرﺗﯽ‬
‫ﭼﻨﺪﺑﺎر ﺑﻬﺖ ﺑﮕﻢ اﯾﻦ ﮐﺎرو ﻧﮑﻦ؟ )‪(12‬‬
‫ﺗﺸﺒﯿﻪ‪ :8‬ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ واﺿﺢ اﺳﺖ؛ ﻣﻘﺎﯾﺴـﻪاي‬
‫ﮐﻪ در آن از ادات ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼ"‪ :‬او ﻣﺜﻞ‬
‫‪o‬‬
‫اﺻﻄﻼﺣﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ذات ﻏﯿﺮﺗﺮﮐﯿﺒﯽ آن ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس دﯾﺪﮔﺎه ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﺎت از دو ﯾﺎ ﭼﻨـﺪ واژه‬

‫‪e‬‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﮐﻞ اﺻﻄﻼح‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻌﻨـﺎي‬
‫ﮐﻮه ﻣﺤﮑﻢ اﺳﺖ )‪.(12‬‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬ ‫اﺟﺰاي ﺗﺸﮑﯿﻞدﻫﻨﺪه ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨـﯽ ﻧﯿﺴـﺖ‪ .‬اﺷـﺘﺮاﮐﺎت‬

‫زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ درﺑﺎرة اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺑـﺎ ﻧﻈﺮﯾـﻪﻫـﺎي‬

‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺷﺎﻣﻞ ‪ 130‬داﻧﺸﺠﻮي ﻣﻘﻄـﻊ‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫روش‬

‫ﮐﺎرداﻧﯽ داﻧﺸـﮕﺎه ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔـﺎﻋﯽ ﺑﯿﻨـﺎﻟﻮد )‪ 65‬دﺧﺘـﺮ و ‪65‬‬

‫ﺳﻨﺘﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌـﺎﻧﯽ ﻋﺒـﺎرات اﺻـﻄﻼﺣﯽ ﮐـﺎﻣﻼ"‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ از ﻣﻨﻈﺮ زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳـﯽ ﺷـﻨﺎﺧﺘﯽ‪،‬‬
‫ﻣﯿـﺰان زﯾــﺎدي از ﻣﻌـﺎﻧﯽ اﺻــﻄﻼﺣﺎت اﻧﮕﯿﺨﺘـﻪ‪ 2‬اﺳــﺖ؛‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫ﭘﺴﺮ( ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮﮐﺪام از آزﻣﻮدﻧﯽﻫﺎ در ﻣﻮاﺟـﻪ ﺑـﺎ ﯾﮑـﯽ از‬
‫ﻫﺸﺖ ﻧﻮع زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ )اﻏـﺮاق‪ ،‬اﺻـﻄﻼح‪ ،‬درﺧﻮاﺳـﺖ‬
‫ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻃﻌﻨـﻪ‪ ،‬ﮐﺘﻤـﺎن ﺣﻘﯿﻘـﺖ‪ ،‬اﺳـﺘﻌﺎره‪ ،‬ﭘﺮﺳـﺶ‬
‫ﺗﺼـﻨﻌﯽ و ﺗﺸـﺒﯿﻪ( ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﺑــﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿـﺐ‪ ،‬ﺑــﺮاي‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﻘﻘﺎن در اﯾـﻦ ﺗﺤﻘﯿـﻖ ‪ ،‬اﺻـﻄﻼﺣﺎت‬

‫‪3‬‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫‪4‬‬
‫ﻫﺮﮐﺪام از ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ ‪16‬ﺗﺎ ‪ 17‬ﻧﻔﺮ آزﻣﺎﯾﺶ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻋﻤﺎل ﮔﻔﺘﺎري اﻋﺘﻘﺎد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻓﻘـﻂ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪه ﻓﺮمﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ داده ﺷﺪ ﮐـﻪ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ آن ﺳـﺨﻨﺎن ﮔـﺎﻫﯽ ﮐـﺎر اﻧﺠـﺎم‬
‫در آن دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺳﻪ ﻣﺜـﺎل از ﻧﻤﻮﻧـﻪ زﺑـﺎن‬ ‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ)‪ .(48 :27‬از ﻧﻈﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬ﺳـﻪ ﻧـﻮع ﺳـﺎﺧﺖ‬
‫ﺗﻤﺜﯿﻠــﯽ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ آن ﺷــﺮﮐﺖﮐﻨﻨــﺪه آﻣــﺪه ﺑــﻮد‪ .‬از‬ ‫ﺧﺒﺮي‪ ،‬ﺳﺆاﻟﯽ و اﻣﺮي وﺟﻮد دارد و از ﻧﻈﺮ ﻧﻘﺸـﯽ‪ ،‬ﺳـﻪ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺧﺒﺮي‪ ،‬ﺳﺆاﻟﯽ و اﻣﺮي ﺑﺎرزﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻋﻤﺎل ﮔﻔﺘﺎري‬
‫‪1. Idiom‬‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﯾﺎ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢاﻧﺪ ﯾﺎ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ .‬وﻗﺘـﯽ ﺑـﯿﻦ‬
‫‪2. Motivated‬‬
‫‪3. Indirect request‬‬ ‫ﺳـﺎﺧﺘﺎر و ﻧﻘـﺶ راﺑﻄـﮥ ﻣﺴــﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮﻗـﺮار ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻋﻤــﺎل‬
‫‪4. Speech acts‬‬
‫‪5. Hyperbole‬‬
‫ﮔﻔﺘﺎري ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ و اﮔﺮ اﯾﻦ راﺑﻄـﻪ ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫‪6. Understatement‬‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ اﻋﻤﺎل ﮔﻔﺘـﺎري ﻏﯿﺮﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ ﺧـﻮاﻫﯿﻢ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫‪7. Rhetorical question‬‬
‫‪8. Simile‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣـﯽﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﯿـﺎﻧﮕﺮ ﭼﻨـﺪ ﻧﻘـﺶ ﺑﺎﺷـﺪ‪:‬‬

‫‪٣٣‬‬ ‫ﺗﺎزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،16‬ﺷﻤﺎره ‪[29-38] 1393 ،1‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪33 Advances in Cognitive Science, Vol. 16, No. 1, 2014‬‬
 ‫ﻟﯿﻼ ﻋﺮﻓﺎﻧﯿﺎن ﻗﻮﻧﺴﻮﻟﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫دﺳﺘﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎم "دﯾﮕﺮ" ﻗﺮار داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ‪ 19‬ﻫـﺪف‬ ‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﻣﺜﺎلﻫـﺎي ﻧﻤﻮﻧـﮥ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ -1 :‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻋـﺮف ﺻـﺤﺒﺖ ﮐـﺮدن؛ ‪-2‬‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠـﯽ را ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ و ‪ -1‬ﺳـﻪ ﻣﺜـﺎل ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻼف ﻋﺮف ﺻﺤﺒﺖ ﻧﮑﺮدن)ﺳﻨﺖﺷـﮑﻨﯽ ﻧﮑـﺮدن(؛ ‪-3‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻨﺪ؛ ‪ -2‬دﻻﯾﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﺳﺨﻨﻮرﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻣﺪن؛ ‪ -4‬ﺷﻮﺧﯽ ﮐﺮدن)ﺷـﻮخﻃﺒـﻊ ﺑـﻪ‬ ‫زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﺟﺎي ﮐﺎرﺑﺮد زﺑﺎن ﺗﺤﺖاﻟﻔﻈﯽ ﻫﻤﺘـﺎي آن‬
‫ﻧﻈﺮ آﻣﺪن(؛ ‪ -5‬وﺟﻬﮥ ﺧﻮد را ﺧﺮاب ﻧﮑﺮدن؛ ‪ -6‬ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ‬ ‫را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬دﻟﯿـﻞ درﺧﻮاﺳـﺖ ذﮐـﺮ‬
‫ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎ ‪/‬ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﺻﻤﯿﻤﯽ ؛ ‪ -7‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﮐﺮدن‬ ‫ﻣﺜﺎل از ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻔـﺎوتﻫـﺎ؛ ‪ -8‬؛ ﺗﺄﮐﯿـﺪ؛ ‪ -9‬ﮐـﺎﻫﺶ ﺗﺄﮐﯿـﺪ؛ ‪ -10‬اﯾﺠـﺎد‬ ‫داﻧﺶ ﮐﺎﻓﯽ در ﺑﺎرة ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ﮐﺮدن؛ ‪ -11‬ﺗﺤﺮﯾﮏ اﻓﮑـﺎر‪ /‬ﺗﺄﯾﯿـﺪ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ؛ ‪-12‬‬
‫ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﮐـﺮدن ﮔـﺮوهﻫﺎ‪/‬ﺻـﻤﯿﻤﯽ ﻧﺒـﻮدن ؛ ‪ -13‬ﺷـﻔﺎف‪-‬‬ ‫ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﺳﺎزي‪ /‬ﻣﻨﻈﻮر را ﺑﻬﺘﺮ رﺳﺎﻧﺪن ؛ ‪ -14‬ﻣﺆدب ﺑـﻮدن؛ ‪-15‬‬ ‫در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ‪ 130‬ﻧﻔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ وﻟـﯽ ‪ 18‬ﻧﻔـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ؛ ‪ -16‬ﻧﺸﺎن دادن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮب‪/‬ﻧﺎراﺣﺖ‬ ‫درك درﺳﺘﯽ از ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫ﻧﺸﺪن ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑـﻞ و اﺣﺘـﺮام ﺑـﻪ او ؛ ‪ -17‬ﻧﺸـﺎن دادن‬ ‫ﭘﺎﺳﺦﻧﺎﻣﮥ آﻧﻬﺎ ﺣﺬف و ﭘﺎﺳـﺦﻧﺎﻣـﮥ ‪112‬ﻧﻔـﺮ ﺑـﺎﻗﯽﻣﺎﻧـﺪه‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺪ؛ ‪ -18‬ﻫﺪاﯾﺖ ﻋﻤﻞ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪/‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻟﮕﻮي روﺑﺮﺗﺰ و ﮐﺮوز‪ 19 ،‬ﻫـﺪف‬
‫ﺑﻮدن ؛ ‪ -19‬ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻼم)ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐـﻼم( و ‪ -20‬ﺳـﺎﯾﺮ‬
‫ﻣﻮارد ‪ .‬ﺧﻼﺻﮥ دادهﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ 1‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫ﮐﻠﯽ ﻃﺮاﺣﯽ و ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮑـﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺮﯾﮏ از اﯾـﻦ ‪ 19‬دﺳـﺘﻪ‪ ،‬در ﮔـﺮوه ﺧـﺎص ﺧـﻮد ﻗـﺮار‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ دادهﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ دو دﺳـﺘﻪ از اﻫـﺪاف ﻣﻄـﺮح‬

‫‪S‬‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ دﺳﺘﻪاي ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در‬

‫‪f‬‬
‫اﺳﺘﻌﺎره‬

‫‪1‬‬
‫ﻃﻌﻨﻪ‬

‫‪1‬‬
‫اﻏﺮاق‬

‫‪1‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﺗﺼﻨﻌﯽ‬
‫‪3‬‬
‫ﺗﺸﺒﯿﻪ‬ ‫ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺻﻄﻼﺣﯽ‬
‫‪4‬‬
‫ﮐﺘﻤﺎن‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ‬

‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬
‫ﺟﺪول‪ -1‬دادهﻫﺎ‬

‫درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﻫﺪف‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﺮف ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن‬

‫ردﯾﻒ‬

‫‪iv‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺧﻼف ﻋﺮف ﺻﺤﺒﺖ ﻧﮑﺮدن)ﺳﻨﺖﺷﮑﻨﯽ ﻧﮑﺮدن(‬ ‫‪2‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺳﺨﻨﻮرﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻣﺪن‬ ‫‪3‬‬
‫‪5‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪c‬‬
‫‪1‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪1‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪6‬‬
‫ﺷﻮﺧﯽ ﮐﺮدن)ﺷﻮخ ﻃﺒﻊ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻣﺪن(‬
‫وﺟﻬﮥ ﺧﻮد را ﺧﺮاب ﻧﮑﺮدن‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎ‪/‬اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺻﻤﯿﻤﯽ‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫‪3‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪7‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪1‬‬
‫‪3‬‬

‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺗﺄﮐﯿﺪ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺄﮐﯿﺪ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻋﻼﻗﻪ ﮐﺮدن‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮏ اﻓﮑﺎر‪/‬ﺗﺄﯾﯿﺪ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﮐﺮدن ﮔﺮوهﻫﺎ‪/‬ﺻﻤﯿﻤﯽ ﻧﺒﻮدن‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬
‫‪11‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ﺷﻔﺎف ﺳﺎزي‪ /‬ﻣﻨﻈﻮر را ﺑﻬﺘﺮ رﺳﺎﻧﺪن‬ ‫‪12‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﻣﻮدب ﺑﻮدن‬ ‫‪13‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫‪14‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ﻧﺸﺎن دادن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮب‪/‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸﺪن ﻃﺮف‬ ‫‪15‬‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ او‬
‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﻧﺸﺎن دادن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺪ‬ ‫‪16‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻫﺪاﯾﺖ ﻋﻤﻞ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪/‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑﻮدن‬ ‫‪17‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﺳﺎﯾﺮﻣﻮارد‬ ‫‪18‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺧﺠﺎﻟﺖ ﮐﺸﯿﺪن‬ ‫‪19‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﻧﺸﺎن دادن ﺳﻄﺢ ﺷﻌﻮر‬ ‫‪20‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﻮدن‬ ‫‪21‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در وﻗﺖ و ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﮐﻼم‬ ‫‪22‬‬

‫ﺗﺎزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،16‬ﺷﻤﺎره ‪[29 -38] 1393 ،1‬‬ ‫‪٣٤‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Advances in Cognitive Science, Vol. 16, No. 1, 2014 34‬‬
‫اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ‪...‬‬

‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺪه در اﻟﮕﻮي روﺑﺮﺗﺰ و ﮐﺮوز )ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﮐﺮدن ﺗﻔﺎوتﻫﺎ‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﺪول ‪ ،2‬ﻓﺮض ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ در ﻣﯿـﺎن ‪22‬‬ ‫و ﻫــﺪاﯾﺖ ﮐــﻼم ﯾــﺎ ﻣــﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐــﻼم( ﺟــﺰو اﻫــﺪاف‬
‫ﻫﺪف رد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨـﯽ ﺑـﯿﻦ اﻫـﺪاف ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻔـﺎوت‬ ‫آزﻣﻮدﻧﯽﻫﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﻟﺬا از ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺣـﺬف ﺷـﺪﻧﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻌﻨـــﺎداري وﺟـــﻮد دارد و اﻫـــﺪاف ‪) 15‬ﻧﺸـــﺎن دادن‬ ‫ﺟﺎي آن‪ ،‬ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ ﻫﺪف ﺟﺪﯾﺪ )ﺧﺠﺎﻟـﺖ ﮐﺸـﯿﺪن و‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮب‪/‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸﺪن ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑـﻞ و اﺣﺘـﺮام‬ ‫ﻧﺸﺎن دادن ﺳﻄﺢ ﺷﻌﻮر و آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﻮدن و ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﯾﯽ‬
‫ﺑﻪ او (؛‪) 13‬ﻣﺆدب ﺑﻮدن (و‪) 20‬ﻧﺸﺎن دادن ﺳﻄﺢ ﺷﻌﻮر(‬ ‫در وﻗﺖ و ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﮐﻼم( ﮐﻪ آزﻣﻮدﻧﯽﻫﺎ ﺑﯿـﺎن ﮐـﺮده‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺘﺨـﺎب ﻫـﺪﻓﯽ ﮐـﻪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑـﻪ ﻓﻬﺮﺳـﺖ اﯾـﻦ اﻟﮕﻮﻫـﺎ اﺿـﺎﻓﻪ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد را در "ﮐﺘﻤـﺎن ﺣﻘﯿﻘـﺖ" دارد‪ ،‬اﺑﺘـﺪا در‬ ‫اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻨﮑﻪ ﻫﺮ ﭘﺎﺳـﺦ در دﺳـﺘﮥ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻗـﺮار داده‬
‫ﺑﯿﻦ ‪ 22‬ﻫـﺪف آزﻣـﻮن ﺑﺮاﺑـﺮي ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻔـﺮ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ ﭘﺎﺳـﺦﻫـﺎ را در‬
‫آزﻣﻮن ﮐﮑﺮان اﺟﺮا ﺷﺪﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ آن در ﺟﺪول ‪ 3‬آﻣﺪه‬ ‫دﺳﺘﻪﻫﺎ ﻗـﺮار دادﺗـﺪ و ﺳـﭙﺲ ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴـﻪ و‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪيﺋﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ﮐﻪ دﺳـﺖ ﮐـﻢ دو ﻧﻔـﺮ ﺑـﺮ آن‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ ،3‬ﻓﺮض ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در ﻣﯿـﺎن ‪22‬‬ ‫اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺪف رد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨـﯽ ﺑـﯿﻦ اﻫـﺪاف ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻔـﺎوت‬ ‫ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد و اﻫﺪاف ‪) 5‬وﺟﻬﮥ ﺧﻮد را ﺧﺮاب‬
‫ﻧﮑــﺮدن( و‪)17‬ﻫــﺪاﯾﺖ ﻋﻤــﻞ ﻃــﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪/‬ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﮔــﺬار‬
‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬ ‫ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬
‫ﺑﻮدن( و‪) 18‬ﺳﺎﯾﺮﻣﻮارد( ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐـﺎرﺑﺮد را در "ﻋﺒـﺎرت‬
‫اﺻﻄﻼﺣﯽ" دارد‪ ،‬اﺑﺘﺪا در ﺑﯿﻦ ‪ 22‬ﻫﺪف آزﻣﻮن ﺑﺮاﺑـﺮي‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن ﮐﮑﺮان اﺟﺮا ﺷﺪﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫دادهﻫﺎ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻫـﺪﻓﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد را در "درﺧﻮاﺳﺖ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ" دارد‪،‬‬
‫اﺑﺘﺪا در ﺑﯿﻦ ‪ 22‬ﻫﺪف‪ ،‬آزﻣﻮن ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از آزﻣﻮن ﮐﮑﺮان اﺟﺮا ﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﺮوﺟـﯽ آن در ﺟـﺪول ‪2‬‬
‫آن در ﺟﺪول ‪ 4‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ ،4‬ﻓﺮض ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در ﻣﯿـﺎن ‪22‬‬
‫ﻫﺪف رد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨـﯽ ﺑـﯿﻦ اﻫـﺪاف ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻔـﺎوت‬
‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬ ‫ﺟﺪول‪ -2‬اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺎري درﺧﻮاﺳﺖ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫‪13‬‬
‫‪70/015‬‬

‫‪iv‬‬
‫آﻣﺎرة آزﻣﻮن‬
‫ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد و اﻫﺪاف ‪) 1‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﺮف ﺻـﺤﺒﺖ‬ ‫درﺟﮥ آزادي‬ ‫‪21‬‬
‫ﮐــﺮدن( و‪) 12‬ﺷــﻔﺎف ﺳــﺎزي‪/‬ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻨﻈــﻮر را رﺳــﺎﻧﺪن(‬ ‫ﻣﻘﺪار اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫‪0/00‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐـﺎرﺑﺮد را در "ﺗﺸـﺒﯿﻪ"‬
‫دارد‪ ،‬اﺑﺘﺪا در ﺑﯿﻦ ‪ 22‬ﻫﺪف‪ ،‬آزﻣﻮن ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑـﺎ‬
‫ﺟﺪول‪ -3‬اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺎري ﮐﺘﻤﺎن ﺣﻘﯿﻘﺖ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫‪14‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن ﮐﮑﺮان اﺟﺮا ﺷـﺪ ﮐـﻪ ﺧﺮوﺟـﯽ آن در‬
‫ﺟﺪول ‪ 5‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ ،5‬ﻓـﺮض ﺑﺮاﺑـﺮي ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ در زﺑـﺎن‬
‫ﭼﻬﺎرم در ﻣﯿﺎن ‪ 22‬ﻫﺪف رد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﻦ اﻫـﺪاف‬
‫آﻣﺎرة آزﻣﻮن‬
‫درﺟﮥ آزادي‬
‫ﻣﻘﺪار اﺣﺘﻤﺎل‬
‫‪79/555‬‬
‫‪21‬‬
‫‪0/00‬‬

‫ﺟﺪول‪ -4‬ﻋﺒﺎرت اﺻﻄﻼﺣﯽ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در زﺑﺎن ﭼﻬﺎرم ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداري وﺟـﻮد دارد و‬
‫ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫‪14‬‬
‫اﻫﺪاف‪) 3‬ﺳـﺨﻨﻮرﺗﺮ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ آﻣـﺪن( و‪) 7‬ﺗﺄﮐﯿـﺪ ( و‪12‬‬ ‫آﻣﺎرة آزﻣﻮن‬ ‫‪66/261‬‬
‫)ﺷﻔﺎفﺳﺎزي‪ /‬ﻣﻨﻈـﻮر را ﺑﻬﺘـﺮ رﺳـﺎﻧﺪن ( ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﻣـﻮرد‬ ‫درﺟﮥ آزادي‬ ‫‪21‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪار اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫‪0/00‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐـﺎرﺑﺮد را در "ﭘﺮﺳـﺶ‬
‫ﺗﺼﻨﻌﯽ" دارد‪ ،‬اﺑﺘﺪا در ﺑـﯿﻦ ‪ 22‬ﻫـﺪف‪ ،‬آزﻣـﻮن ﺑﺮاﺑـﺮي‬ ‫ﺟﺪول‪ -5‬اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺎري ﺗﺸﺒﯿﻪ‬
‫ﻣﯿــﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از آزﻣــﻮن ﮐﮑــﺮان اﺟــﺮا ﺷــﺪ ﮐــﻪ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫‪13‬‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ آن در ﺟﺪول ‪ 6‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻣﺎرة آزﻣﻮن‬ ‫‪93/188‬‬
‫درﺟﮥ آزادي‬ ‫‪21‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘـﺪار اﺣﺘﻤـﺎل ﺟـﺪول ‪ ،(0/044) 6‬ﻓـﺮض‬
‫ﻣﻘﺪار اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫‪0/00‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در ﻣﯿـﺎن ‪ 22‬ﻫـﺪف در ﺳـﻄﺢ ‪ 0/05‬رد‬

‫‪٣٥‬‬ ‫ﺗﺎزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،16‬ﺷﻤﺎره ‪[29-38] 1393 ،1‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪35 Advances in Cognitive Science, Vol. 16, No. 1, 2014‬‬
 ‫ﻟﯿﻼ ﻋﺮﻓﺎﻧﯿﺎن ﻗﻮﻧﺴﻮﻟﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬

‫وﺟﻮد دارد و اﻫﺪاف ‪) 4‬ﺷﻮﺧﯽ ﮐﺮدن )ﺷـﻮخ ﻃﺒـﻊ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺪول‪ -6‬اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺎري ﭘﺮﺳﺶ ﺗﺼﻨﻌﯽ‬
‫ﻧﻈﺮ رﺳﯿﺪن(( و ‪) 16‬ﻧﺸﺎن دادن اﺣﺴﺎﺳـﺎت ﺑـﺪ( ﺑﯿﺸـﺘﺮ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫‪12‬‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻣﺎرة آزﻣﻮن‬ ‫‪33/243‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد را در "اﺳﺘﻌﺎره"‬ ‫درﺟﮥ آزادي‬ ‫‪21‬‬
‫ﻣﻘﺪار اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫‪0/044‬‬
‫دارد‪ ،‬اﺑﺘﺪا در ﺑﯿﻦ ‪ 22‬ﻫﺪف‪ ،‬آزﻣﻮن ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن ﮐﮑﺮان اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﮐـﻪ ﺧﺮوﺟـﯽ آن در‬
‫ﺟﺪول‪ -7‬اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺎري اﻏﺮاق‬
‫ﺟﺪول ‪ 9‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫‪14‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار اﺣﺘﻤـﺎل ﺟـﺪول ‪ ،(0/00) 9‬ﻓـﺮض‬ ‫آﻣﺎرة آزﻣﻮن‬ ‫‪97/593‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در ﻣﯿـﺎن ‪ 22‬ﻫـﺪف در ﺳـﻄﺢ ‪ 0/05‬رد‬ ‫درﺟﮥ آزادي‬ ‫‪21‬‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﻦ اﻫـﺪاف ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻔـﺎوت ﻣﻌﻨـﺎداري‬ ‫ﻣﻘﺪار اﺣﺘﻤﺎل‬ ‫‪0/00‬‬
‫وﺟﻮد دارد و اﻫﺪاف ‪) 4‬ﺷﻮﺧﯽ ﮐﺮدن )ﺷﻮخﻃﺒﻊ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫رﺳـــﯿﺪن(( و ‪) 16‬ﻧﺸـــﺎن دادن اﺣﺴﺎﺳـــﺎت ﺑـــﺪ( و‪17‬‬ ‫ﺟﺪول‪ -8‬اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺎري ﻃﻌﻨﻪ‬
‫)ﻫﺪاﯾﺖ ﻋﻤﻞ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪/‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑﻮدن( و‪) 18‬ﺳﺎﯾﺮ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫‪13‬‬
‫ﻣﻮارد( ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺑﺤﺚﻫﺎي ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐـﻪ‬
‫آﻣﺎرة آزﻣﻮن‬
‫درﺟﮥ آزادي‬
‫ﻣﻘﺪار اﺣﺘﻤﺎل‬
‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪71/911‬‬
‫‪21‬‬
‫‪0/00‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ از درﺧﻮاﺳﺖ ﻏﯿﺮﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ ﺑـﺮاي ﻧﺸـﺎن‬
‫دادن اﺣﺴﺎس ﺧﻮب‪ ،‬ﻣـﺆدب ﺑـﻮدن‪ ،‬ﻧﺸـﺎن دادن ﺳـﻄﺢ‬
‫ﺷﻌﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺆدب ﺑﻮدن ﺟﺰو اﻫﺪاﻓﯽ اﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ راﺑﺮﺗﺰ و دﯾﮕﺮان )‪ (12‬ﻧﯿﺰ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﺟﺪول‪ -9‬اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺎري اﺳﺘﻌﺎره‬
‫ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫‪13‬‬

‫ﮐﺘﻤﺎن ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺮاي وﺟﻬﮥ ﺧﻮد را ﺧﺮاب ﻧﮑﺮدن‪ ،‬ﺳـﺎﯾﺮ‬

‫ﻣﻮارد‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ ﻋﻤﻞ ﻃـﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪/‬ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﮔـﺬار ﺑـﻮدن ؛از‬
‫ﻋﺒﺎرات اﺻﻄﻼﺣﯽ ﺑﺮاي ﺷﻔﺎفﺳﺎزي‪/‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻨﻈﻮر‪،‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬ ‫آﻣﺎرة آزﻣﻮن‬
‫درﺟﮥ آزادي‬
‫ﻣﻘﺪار اﺣﺘﻤﺎل‬
‫‪68/260‬‬
‫‪21‬‬
‫‪0/00‬‬

‫‪v‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﺮف ﺻـﺤﺒﺖ ﮐـﺮدن و ﺗﺄﮐﯿـﺪ؛ از ﺗﺸـﺒﯿﻪ ﺑـﺮاي‬

‫‪i‬‬
‫ﺷـﻔﺎف ﺳـﺎزي‪/‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻬﺘـﺮ ﻣﻨﻈــﻮر‪ ،‬ﺳـﺨﻨﻮرﺗﺮ ﺑـﻪ ﻧﻈــﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﻦ اﻫـﺪاف ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻔـﺎوت ﻣﻌﻨـﺎداري‬
‫وﺟﻮد دارد و ﻫﺪف ‪)7‬ﺗﺄﮐﯿﺪ( ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻮده‬

‫‪h‬‬
‫رﺳﯿﺪن و ﺗﺄﮐﯿﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠـﮥ ﺗﺤﻘﯿـﻖ راﺑﺮﺗـﺰ‬
‫دﯾﮕﺮان )‪ (12‬ﻧﯿﺰ "ﺷﻔﺎفﺳﺎزي" را ﺟﺰو اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده‬

‫‪c‬‬
‫از ﺗﺸﺒﯿﻪﮔﯿﺮي ﻗﺮار داده ﺑـﻮد‪ .‬از ﭘﺮﺳـﺶ ﺗﺼـﻨﻌﯽ ﺑـﺮاي‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد را در "اﻏـﺮاق"‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫ﺗﺄﮐﯿﺪ و از اﻏﺮاق ﺑﺮاي ﺗﺄﮐﯿﺪ‪ ،‬ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺷﻔﺎفﺳﺎزي‪/‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر را ﺑﻬﺘﺮ رﺳﺎﻧﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ‪ .‬ﺷﻔﺎفﺳـﺎزي از‬
‫اﻫﺪاﻓﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ راﺑﺮﺗﺰ و دﯾﮕﺮان )‪ (12‬ﻧﯿـﺰ ﺑـﻪ آن اﺷـﺎره‬
‫ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﻌﻨﻪ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن اﺣﺴﺎس ﺑﺪ‪ ،‬ﺷـﻮﺧﯽ‬
‫دارد‪ ،‬اﺑﺘﺪا در ﺑﯿﻦ ‪ 22‬ﻫﺪف‪ ،‬آزﻣﻮن ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن ﮐﮑـﺮان اﺟـﺮا ﺷـﺪﮐﻪ ﺧﺮوﺟـﯽ آن در‬
‫ﺟﺪول ‪ 7‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار اﺣﺘﻤـﺎل ﺟـﺪول ‪ ،(0/00) 7‬ﻓـﺮض‬
‫ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در ﻣﯿـﺎن ‪ 22‬ﻫـﺪف در ﺳـﻄﺢ ‪ 0/05‬رد‬
‫ﮐﺮدن‪/‬ﺷﻮخ ﻃﺒﻊ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ رﺳﯿﺪن و ﺳـﺎﯾﺮ ﻣـﻮارد ﺑـﻪ ﮐـﺎر‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﻦ اﻫـﺪاف ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻔـﺎوت ﻣﻌﻨـﺎداري‬
‫ﻣﯽرود ﮐﻪ ﺷﻮخ ﻃﺒﻊ ﺑﻮدن ﻧﯿﺰ از اﻫﺪاﻓﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ راﺑﺮﺗـﺰ‬ ‫وﺟﻮد دارد و اﻫﺪاف ‪) 7‬ﺗﺄﮐﯿـﺪ( و ‪) 12‬ﺷـﻔﺎفﺳـﺎزي‪/‬‬
‫و دﯾﮕﺮان )‪ (12‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ آن رﺳﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از اﺳﺘﻌﺎره ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر را ﺑﻬﺘﺮ رﺳﺎﻧﺪن (ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫــﺪاﯾﺖ ﻋﻤــﻞ ﻃــﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪/‬ﺗﺄﺛﯿﺮﮔــﺬار ﺑــﻮدن‪ ،‬ﺷــﻮﺧﯽ‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺪﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐـﺎرﺑﺮد را در "ﻃﻌﻨـﻪ"‬
‫ﮐﺮدن‪/‬ﺷﻮخﻃﺒﻊ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ رﺳﯿﺪن‪ ،‬ﻧﺸـﺎن دادن اﺣﺴﺎﺳـﺎت‬ ‫دارد‪ ،‬اﺑﺘﺪا در ﺑﯿﻦ ‪ 22‬ﻫﺪف آزﻣﻮن ﺑﺮاﺑـﺮي ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮﺧﻼف ﻧﺘﯿﺠـﮥ ﺗﺤﻘﯿـﻖ راﺑﺮﺗـﺰ و‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن ﮐﮑﺮان اﺟﺮا ﺷـﺪ ﮐـﻪ ﺧﺮوﺟـﯽ آن در‬
‫دﯾﮕﺮان ﮐﻪ ﺷﻮخﻃﺒﻊ ﺑﻮدن از اﻫﺪاف ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در اﯾـﻦ‬ ‫ﺟﺪول ‪ 8‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺷﻮخﻃﺒﻊ ﺑﻮدن از اﻫﺪاف اﺳﺘﻌﺎره ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار اﺣﺘﻤـﺎل ﺟـﺪول ‪ ،(0/00) 8‬ﻓـﺮض‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﮥ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻣﻮرد اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ در ﻣﯿـﺎن ‪ 22‬ﻫـﺪف در ﺳـﻄﺢ ‪ 0/05‬رد‬
‫از ﺗﺸـﺒﯿﻪ و اﺳــﺘﻌﺎره ﻣﻄــﺎﺑﻖ ﻧﺘــﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿــﻖ ﻫﺎﺷــﻤﯿﺎن و‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﯿﻦ اﻫـﺪاف ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻔـﺎوت ﻣﻌﻨـﺎداري‬

‫ﺗﺎزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،16‬ﺷﻤﺎره ‪[29 -38] 1393 ،1‬‬‫‪٣٦‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Advances in Cognitive Science, Vol. 16, No. 1, 2014 36‬‬
... ‫اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد‬
،‫ ﺗﺄﮐﯿـﺪ‬،‫از ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺳـﺨﻨﻮرﺗﺮ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ آﻣـﺪن‬
.‫ ﻣﻨﻈﻮر را ﺑﻬﺘﺮ رﺳﺎﻧﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‬/‫ﺷﻔﺎفﺳﺎزي‬
.‫از ﭘﺮﺳﺶ ﺗﺼﻨﻌﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺄﮐﯿﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ ﻣﻨﻈﻮر را ﺑﻬﺘـﺮ‬/‫ ﺷﻔﺎفﺳﺎزي‬،‫از اﻏﺮاق ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺗﺄﮐﯿﺪ‬
.‫رﺳﺎﻧﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‬
‫از ﻃﻌﻨﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺷﻮﺧﯽ ﮐﺮدن )ﺷﻮخ ﻃﺒﻊ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
.‫ ﻧﺸﺎن دادن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‬،(‫رﺳﯿﺪن‬
‫از اﺳﺘﻌﺎره ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺷﻮﺧﯽ ﮐﺮدن )ﺷـﻮخﻃﺒـﻊ ﺑـﻪ‬
‫ ﻫـﺪاﯾﺖ ﻋﻤـﻞ‬،‫ ﻧﺸﺎن دادن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑـﺪ‬،(‫ﻧﻈﺮ رﺳﯿﺪن‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑـﻮدن و ﺳـﺎﯾﺮ اﻫـﺪاف اﺳـﺘﻔﺎده‬/‫ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿـﺮي ﮐـﺮد در اﻫـﺪاف‬.‫ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ ﻣـﻮارد اﺷـﺘﺮاك و‬،‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻧـﻮاع زﺑـﺎنﻫـﺎي ﺗﻤﺜﯿﻠـﯽ‬
.‫اﺧﺘﻼف وﺟﻮد دارد‬
92/9/6 :‫ﭘﺬﯾﺮش‬ ; 92/3/28 :‫درﯾﺎﻓﺖ‬
‫از ﮐﺘﻤﺎن ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺑـﺮاي وﺟﻬـﮥ ﺧـﻮد را ﺧـﺮاب‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮﮔـﺬار ﺑـﻮدن و‬/‫ ﻫﺪاﯾﺖ ﻋﻤـﻞ ﻃـﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‬،‫ﻧﮑﺮدن‬
‫از ﻋﺒﺎرت اﺻﻄﻼﺣﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋـﺮف ﺻـﺤﺒﺖ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻨﻈـﻮر را رﺳـﺎﻧﺪن اﺳـﺘﻔﺎده‬/‫ ﺷـﻔﺎف ﺳـﺎزي‬،‫ﮐﺮدن‬
1. Lakoff G, Johnson M. Metaphors We Live by.
e o
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
Chicago, University of Chicago Press; 1980.
2. Harris RJ, Friel BM, Mickelson NR. Attribution
of Discourse Goals for Using Concrete and
i v
Abstract-tenor Metaphors and Similes With or
Without Discourse Context. Journal of
Pragmatics 2006; 38:863–79.
c
3. Pollio HR, Smith MK, Pollio MR. Figurative h 1986.p. 441-58.
r
Language and Cognitive Psychology. Language
and Cognitive Processes 1990;5:141-67.
4. Gerrig R, Gibbs J. Beyond the Lexicon:
A
Creativity in Language Production. Metaphor
and Symbolic Activity 1988;3:1-19.
5. Glucksberg S. Metaphors in conversation: How
are they understood? Why are they used?.
Metaphor and Symbolic Activity 1989;4:125-43.
6. Kreuz R, Roberts J. The Empirical Study of
Figurative Language in Literature. Poetics1993;
22:151-69.
7. Giora R. On the Priority of Salient Meanings:
Studies of Literal and Figurative Language.
Journal of Pragmatics 1999;31:919-29.
8. Hoffman R, Kemper R. What could Reaction-
time Studies be Telling us about Metaphor
Comprehension?. Metaphor and Symbolic
Activity 1987; 2:149-86.
9. Gibbs R. A Critical Examination of the
Contribution of Literal Meaning to
Understanding Nonliteral Discourse. Text 1982;
2:9-27.
٣٧ [29-38] 1393 ،1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،16 ‫ ﺳﺎل‬،‫ﺗﺎزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
37 Advances in Cognitive Science, Vol. 16, No. 1, 2014
‫( و ﺧـﻼف ﻧﺘـﺎﯾﺞ‬2) ‫( و ﻫﺮﯾﺲ و دﯾﮕـﺮان‬15) ‫دﯾﮕﺮان‬
‫ ﻫـﺮﯾﺲ و دﯾﮕـﺮان‬.‫( اﺳﺖ‬12) ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ راﺑﺮﺗﺰ و دﯾﮕﺮان‬
‫( در ﺳﻪ آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﮐﻪ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐـﻪ‬2)
‫ در‬.‫ﻫﺪف اﺳﺘﻔﺎده از اﺳـﺘﻌﺎره ﻣﺘﻔـﺎوت از ﺗﺸـﺒﯿﻪ اﺳـﺖ‬
‫( ﻧﯿـﺰ ﻫـﺪف اﺳـﺘﻔﺎده از‬15) ‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻫﺎﺷﻤﯿﺎن و دﯾﮕﺮان‬
‫( در‬12) ‫ وﻟـﯽ راﺑﺮﺗـﺰ و دﯾﮕـﺮان‬،‫اﯾﻦ دو ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑـﻮد‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺧﻮد ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ اﻫﺪاف اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺗﺸﺒﯿﻪ و اﺳﺘﻌﺎره ﻫﻢﭘﻮﺷﺎﻧﯽ زﯾﺎدي ﺑـﺎ ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ دارﻧـﺪ و‬
.‫اﯾﻦ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎري زﯾﺎد آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ را ﭼﻨـﯿﻦ ﺧﻼﺻـﻪ‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ از درﺧﻮاﺳﺖ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸﺪن ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑـﻞ و اﺣﺘـﺮام‬/‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮب‬
‫ ﻧﺸـﺎن دادن ﺳـﻄﺢ ﺷـﻌﻮر اﺳـﺘﻔﺎده‬،‫ﺑﻪ او؛ ﻣﺆدب ﺑـﻮدن‬
I D .‫ﻣﯽﺷﻮد‬
f S
.‫ﺳﺎﯾﺮ اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‬
.‫ﻣﯽﺷﻮد‬
10. Allen JF, Perrault CR. Analyzing intentions in
utterances. In: Grosz BJ, Jones KS, Webber BL,
editors. Readings in Natural Language
Processing. Los Altos.(CA): Morgan Kaufmann;
11. Glucksberg S, Keysar B. Understanding
Metaphorical Comparisons: Beyond Similarity.
Psychological Review 1990; 97: 3-18.
12. Roberts RM, Kreuz RJ. Why do People Use
Figurative Language?. Psychological Science
1994; 5:159–63.
13. Steen G. Can Discourse Properties of
Metaphor Affect Metaphor Recognition?
Journal of Pragmatics 2004;36:1295–13.
14. Jones LL, Estes Z. Metaphor comprehension
as attributive categorization. Journal of Memory
and Language 2005; 53:110–24.
15. Hashemian M, Iravani M. Perceived
Attributions of Discourse Goals for Using
Metaphors and Similes by Iranian EFL
Undergraduates. Linguistics online 2011; 46: 51-
61.
16. Golfam A, Yusefi RF. Cognitive Linguistics
and Metaphor. Advances in Cognitive Science
2011;4(3)59-64.[Persian].
17. Salarifar MH, Mazaheri MA. The Relationship
of Metacognition and Metaphor with Self-
regulation. Advances in Cognitive Science 2010;
12(1):1-16.[Persian].
18. Zahedi K, Bagheri M. Acquisition of
www.SID.ir

Cognitive Metaphors by English-Persian
Bilinguals. Advances in Cognitive Sceince 2012;
14(3):1-14.[Persian].
19. Rasekh Mahand M, Shamseddini M. Semantic
Classification of Persian Idioms: A Cognitive
Look. Adab Pazhuhi 2012;20:11-32.[Persian].
20. Afrashi A, Hesami T, Salas B. A Comparative
Survey of Orientational Conceptual Metaphors
in Spanish and Persian. Language Related
Research 2012; 3(4):1-23.[Persian].
21. Ariel M. The demise of a unique literal
meaning. Journal of Pragmatics 2002; 34:361-
402.
22. Katz JJ. Propositional Structure and
Illocutionary Force. NewYork, Crowell; 1977.
e o
i v
c h
A r
Advances in Cognitive Science, Vol. 16, No. 1, 2014 38
‫ﻟﯿﻼ ﻋﺮﻓﺎﻧﯿﺎن ﻗﻮﻧﺴﻮﻟﯽ و ﻫﻤﮑﺎران‬
23. Gholāmhosseinzādeh Gh, Lorestāni Z. Irony in
Shams’ maqālāt. Mysticism Studies 2010;9:69-
98.[Persian].
24. Aghazinali Z, Aghahosseini H. A Comparison
between Kenayeh and Irony. Kavoshnameh
2008;17:95-127.[Persian].
25. Gandomkar R. A Perceptual Approach to
Understanding Metaphor in Persian. Adab
Pazhuhi 2012; 19:151-67.
26. Safavi K. from Linguistics to Literature.
Volume 1; Tehran. Sure Mehr Publications;
2011. [Persian].
27. Yule G. Pragmatics. England. Oxford
University Press; 1996.
I D
f S
٣٨
[29 -38] 1393 ،1 ‫ ﺷﻤﺎره‬،16 ‫ ﺳﺎل‬،‫ﺗﺎزهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ‬
www.SID.ir