MENADŽMENT I PREDUZETNIŠTVO U

KULTURI I UMJETNOSTI

Sonja Đurić, asistent

sonjadjuricbl@gmail.com
065/023-497
MENADŽMENT U UMJETNOSTI I KULTURI

 Menadžer u umjetnosti i kulturi koristi procese planiranja,

organizovanja, vođstva i kontrole da olakša operativnost i
postigne ciljeve organizacije

 Organizacija - skup ljudi koji, sa različitim zaduženjima, rade

zajedno kako bi postigli zajednički cilj
CILJEVI MENADŽMENTA U KULTURI I
UMJETNOSTI

 Izgradnja sistema (modela) kulturnog života

 Razvoj kulture – realizacija usvojene kulturne politike

 Izgradnja i razvoj granskih sistema u kulturnim djelatnostima

 Unapređenje menadžmenta institucija kulture

 Menadžment projekta umjetničkog djela

 Difuzija kulture

 Razvoj modela kulturne saradnje

ORGANIZACIJE U SEKTORU UMJETNOSTI I
KULTURE – TIPOLOGIJE

 Neprofitne organizacije (nonprofit organisations) -

Nezavisne, fleksibilne organizacione strukture, mali operativni
timovi, eksterno finansiranje
 Profitne organizacije (business organisations) - Art-based
companies (art businesses), prodaja proizvoda i usluga (karte,
CD, knjige, slike...), pripadaju kreativnim ili kulturnim industrijama
 Javne organizacije (state-subsidized organisations) Nacionalne,
regionalne, lokalne (opštinske)
 Mješovite organizacije (public-private partnership)
ELEMENTI ORGANIZACIJE

 Cilj

 Strategija

 Resursi
AKTIVNOSTI PROCESA MENADŽMENTA

 Planiranje

 Organizovanje

 Vođstvo

 Kontrola
PLANIRANJE

 Najteža funkcija - odlučiti šta želimo da uradimo, postaviti

ostvarive ciljeve (šta organizacija želi da postigne) i utvrditi
sredstva (posebne korake koje treba preuzeti i vremenski
raspored za izvršavanje zadataka) koja će se koristiti pri postizanju
cilja

 Kratkoročni i dugoročni planovi

ORGANIZOVANJE

 Proces sprovođenja planova u djelo

 Spajanje ljudi i sredstava, utvrđivanje detalja, izrada rasporeda i

budžeta, procjena potrebnog broja ljudi i delegiranje
zaduženja…
VOĐSTVO

 Podstaći sve zaposlene da dijele istu viziju onoga što se može

postići ukoliko svi rade zajedno

 Za menadžera umjetnosti, rad sa izuzetno samomotivisanim

ljudima nezavisnog mišljenja, kakvi se često sreću u umjetničkim
profesijama, nudi jedinstvenu priliku za vođstvo
KONTROLA

 Nadgledanje napretka rada, provjera rezultata u poređenju sa

ciljevima i (ukoliko je potrebno) sprovođenje ispravki
NIVOI MENADŽMENTA

 Operativni nivo menadžmenta (first line management) - bavi se

procesom obavljanja svakodnevnog posla, suštinski za
ostvarivanje ciljeva organizacije
 Upravni nivo (middle management) - usklađuje zadatke i
predstavlja sponu između operativnog i strateškog nivoa
menadžmenta, funkcioniše u jednogodišnjim ili dvogodišnjim
planiranim ciklusima unutar organizacije
 Strateški nivo menadžmenta (top management) - nadgleda
cjelokupnu operativnost organizacije, prateći prilagođavanje u
odnosu na promjene u okruženju koje utiču na budućnost
organizacije, a da pri tome ne odstupa od zadataka; obično
prezentuju dugoročne planove upravnom odboru
VRSTE MENADŽERA

 Linijski menadžer - “rukovodi zaposlenima koji nisu menadžeri”,

osoba direktno odgovorna za nastanak proizvoda ili izvršenje usluge
(npr. glavni stolar u pozorištu koji nadgleda scenske radnike)
 Funkcijski menadžer - vodi određenu djelatnost ili podjedinicu,
odgovoran za zadatak, aktivnost i operaciju (npr. tehnički direktor
scenske umjetničke trupe)
 Generalni menadžeri - odgovorni za sveukupni učinak organizacije ili
jednog od njenih samodovoljnih dijelova (npr. generalni menadžer
opere nadgleda produkciju, marketing, prikupljanje sredstava i
administraciju opere)
 Administratori - uglavnom u neprofitnim i akademskim
organizacijama i institucijama, odnosi se sa osobe koje su odgovorne
samo za izvršavanje ciljeva i politike koju definišu drugi (upravni
odbor)
EFEKTIVNOST I EFIKASNOST
MENADŽERA

 Efektivnost znači raditi prave stvari (izbor “pravih” ciljeva)

 Efikasnost znači raditi na pravi način (izbor “pravog” načina)

 Efikasnost je bitna, a efektivnost je kritična – Piter Draker

PREDUZETNIŠTVO U
KULTURI I
UMJETNOSTI?
PREDUZETNICI I PREDUZETNIŠTVO

 Preduzetnik - osoba koja je spremna na rizik radi budućeg profita

i koja je spremna da prihvati posljedice rizičnih odluka

 Osoba koja stvara novu kombinaciju faktora proizvodnje radi

stvaranja novih proizvoda, novih procesa, metoda i tehnologija;
novih tržišta i tržišnih segmenata; i/ili novih resursa. Preduzetnici su
inovativni i imaju vještine da se nose sa neizvjesnošću
PREDUZETNICI: OSOBINE
 Spremni na rizik

 Doživotni učenici

 Brzo mijenjaju pravac akcije i eksperimentišu

 Traže uzbuđenje

 Samodisciplinovani i samopouzdani

 Iskusni
PREDUZETNICI: OSOBINE

Na razvoj preduzetničkog mentaliteta utiču:

 Porodično okruženje
 Prethodno radno iskustvo
 Obrazovanje
 Društvene veze
 Kultura
 Prethodno menadžersko iskustvo
PREDUZETNICI VS. MENADŽERI

 Menadžeri rade unutar postojećih organizacija, dok preduzetnici

imaju ideje o stvaranju novih uspješnih organizacija

 Vremenom (sa rastom organizacije) preduzetnici postaju

menadžeri – uspostavljaju interne procedure i sisteme, koordinišu
različite poslovne funkcije i zaposlene, kao i druge menadžere

 Uspješni menadžeri su oni koji stvaraju preduzetničku klimu

unutar postojećih organizacija
PREDUZETNICI U KULTURI I UMJETNOSTI

 Artpreneurship – kompetencije, instrumenti i alati, kao i praktični

savjeti koje individualni umjetnici treba da posjeduju kako bi
prodali svoje umjetničko delo
 Vizionari, tržišno orijentisani, inovativni i društveno odgovorni
 Tražioci dodatnih izvora prihoda za realizaciju projekata
 Najvidljiviji u kreativnim industrijama gde se fokusiraju na kulturni
sadržaj i mogućnosti prodaje istovremeno
 Svi tipovi – preduzetnici, organizatori koncerata, prodavci
umjetnina, agenti umjetnika, nezavisni projektni menadžeri
 Obično frilenseri
INTERNO PREDUZETNIŠTVO U KULTURI

 Razvojem preduzetništva u postojećim organizacijama dobija se

interno preduzetništvo (intrapreneurship)

 Interni preduzetnici (intrapreneurs) imaju osobine i kompetencije

preduzetnika ali i preferencije da rade unutar postojećih
organizacija

 Fokusiraju se na inovacije, ali nove ideje realizuju kroz projekte

unutar postojećih organizacija
PREDUZETNIŠTVO U KULTURI
 Smatra se da preduzetništvo u kulturi podrazumijeva inovativnost,
kreativnost i edukaciju, a da je preduzetnik u kulturi neko ko kreira
i(li) iznosi na tržište određeni kulturni proizvod ili uslugu, organizujući
kreativnu aktivnost na komercijalan i finansijski isplativ način
 Preduzetništvo se vezuje za kulturne i kreativne industrije koje
generišu oko sedam odsto svjetskog bruto domaćeg proizvoda i
predviđa im se godišnji rast od pet odsto
 Svjetska banka sektor kulturne i kreativne industrije smatra biznisom
koji će se tek razvijati
 Početna pomoć za razvoj projekata iz ovih industrija može doći iz
javnih sredstava, ali ova pomoć uglavnom ostaje baš kao što joj ime
kaže - početna, jer su nakon start-apa preduzetnici u kulturi često
prepušteni tržištu