PME - Q'eqchi'

CHEEJULTIKA LIN EVANGELIO
PREDICAD MI EVANGELIO
(Capítulo 3)
Cheejultika lin Evangelio
Tzolok 1: Li K’ojob’ank Wi’chik.
Li tz’ilok-ix re li kub’iha’
• Ma nakapaab’ naq li Dios a’an li qaJunelik Yuwa’?
• Ma nakapaab’ naq li Jesukristo a’an li Ralal li Dios, li Kolonel ut laj Tojol rix li ruchich’och’?
• Ma nakapaab’ naq li Iglees ut lix evangelio li Jesukristo xk’ojob’aman wi’chik rik’in li
profeet aj Jose Smith?
• Ma nakapaab’ naq [li awa’b’ej re li Iglees] a’an xprofeet li Dios? K’a’ru xyaalal a’in choq’
aawe?
Li teneb’ank-ib’
• Ma taawil ru lix Hu laj Mormon ut tattijoq re xnawb’al naq a’an li raatin li Dios?
• Ma tattijoq re xnawb’al naq laj Jose Smith kiwan choq’ profeet?
• Ma tatwulaq chiqix sa’ li iglees sa’ li domingo a’in?
• Ma naru taqaxaqab’ jun hoonal re toochalq wi’chik?
• Yalaq k’a’ru chi chaq’rab’ sa’ li tzolok 4 li taawaj xyehb’al.
Li Dios a’an li qaChoxahil Yuwa’ aj Rahonel
Li Dios a’an li qaChoxahil Yuwa’. Laa’o li ralal xk’ajol. A’an wan xxaqalil li tib’ ut b’aq
okenaq, li k’ehb’il xloq’al ut tz’aqal re ru. A’an nokoxra. Nayaab’ak qochb’een naq naqak’ul rahilal
ut nasaho’ sa’ xch’ool naq naqab’aanu li k’a’ru chaab’il. Naraj qaatinankil, ut laa’o nokoru
chiraatinankil a’an rik’in tijok chi anchal qach’ool.
A’an xoxk’e sa’ li ruchich’och’ re tooruuq chi tzolok ut chi usaak. Naru naqak’ut chiru naq
naqara a’an rik’in li k’a’ru naqasik’ ru xb’aanunkil, ut rik’in ab’ink chiru lix taqlahom.
Li qaChoxahil Yuwa’ kixk’uub’ jun li b’e re naq laa’o, li ralal xk’ajol, nokoru chi usaak sa’ li
yu’am a’in, ut chi sutq’iik chi wank rik’in a’an. A’b’anan tento toowanq chi saq qu ut chi ch’ajb’ilo
xb’aan xpaab’ankil li chaq’rab’ re taaruuq taqak’ul a’in. Wi naqaq’et li chaq’rab’, nokonajto’ rik’in
A’an. Lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo a’an li xnimal ru li na’leb’ wan sa’ lix k’uub’anb’il
na’leb’ li qaYuwa’. Lix tojb’al rix li maak, a’an naq li Kristo kixk’ul rahilal sa’ li Awimq Getsemani, jo’
ajwi’ naq kixk’ul rahilal ut kikam chiru li krus. Rik’in lix tojb’al rix li qamaak, naru too-ach’ab’aaq
chiru raalil li qamaak, ut naru taqataw li qapaab’al ut li qakawilal re xnumsinkil lix yalb’al qix.
Li Evangelio Narosob’tesiheb’ li Junkab’al
1|Page
Li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik narosob’tesi ut naxtenq’aheb’ li b’eelomb’ej ut

ixaqilb’ej, li na’b’ej yuwa’b’ej ut li alal k’ajolb’ej naq neke’xyal xq’e chi wank sa’ chaab’ilal ut
chixk’ulb’al xwankil li Musiq’ej sa’ lix junkab’aleb’. Naru nak’ule’ li osob’tesink a’in anajwan jo’
ajwi’ sa’ li junelik q’e kutan. Lix evangelio li Jesukristo naxk’e qatenq’ankil rik’in li ch’a’ajkilal ut jo’
k’ihal li yooko chixk’ulb’al anajwan.
Rik’in naq li junkab’al k’ojob’anb’il xb’aan li Dios, a’an li jun chi ch’utam li mas xnimal ru sa’
li yu’am a’in ut sa’ li junelik q’e kutan. Li Dios kixk’ojob’eb’ li junkab’al re xk’amb’al chaq li sahil
ch’oolejil rik’ineb’ li ralal xk’ajol, re xtenq’ankileb’ chixtzolb’al li chaab’il na’leb’ sa’ jun li na’ajej
b’ar wan wi’ li rahok, ut re xkawresinkileb’ choq’ re li junelik yu’am. Li junkab’al a’an li na’ajej li
mas chaab’il re xk’utb’al, xtzolb’al, ut xpaab’ankil li na’leb’ sa’ lix evangelio li Jesukristo. Naq li
qajunkab’al wan chi k’ojob’anb’il sa’ xb’een li na’leb’ re li evangelio, taawanq choq’ jun na’ajej re
xkolb’al qib’ ut re wank sa’ xyaalalil. A’anaq jun na’ajej b’ar wi’ naru nawan lix Musiq’ li Qaawa’, li
ta-osob’tesinq reheb’ li ani wankeb’ sa’ li junkab’al rik’in li tuqtuukilal ut li sahil ch’oolejil. Rik’in
xtz’uumaleb’ re li profeet chalen chaq najter, jo’ ajwi’ sa’ li kutan a’in, li Dios naxk’utb’esi lix
k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil choq’ reheb’ li kristiaan ut choq’ reheb’ li junkab’al.
Li qaChoxahil Yuwa’ Naxk’utb’esi lix Evangelio sa’ li Junjunq K’ojlajik
Jun li na’leb’ chan ru naq li Dios naxk’ut chiqu naq nokoxra, a’an rik’in xb’oqb’aleb’ li
profeet, li neke’k’uluk re li tijonelil---a’an li wankilal li k’ehb’il reheb’ li winq re te’k’anjelaq sa’ lix
k’ab’a’ li Dios re xkolb’aleb’ li ralal xk’ajol. Eb’ li profeet neke’xtzol lix evangelio li Jesukristo chi
k’utb’esinb’il. Toja’ naq neke’xk’ut li evangelio chiruheb’ li jun ch’ol chik, ut neke’xch’olob’ xyaalal
naq li Jesukristo a’an li Kolonel ut aj Tojol qix. Li raatineb’ li profeet wan sa’eb’ li loq’laj hu.
Li na’leb’ kixk’uub’ li Dios re tooruuq chi usaak sa’ li yu’am a’in ut chi sutq’iik chi wank
rik’in, a’an lix evangleio li Jesukristo nayehman re, ut lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesus a’an
xnimal ru li na’leb’ li wan sa’ li k’uub’anb’il na’leb’ a’an. Rik’in lix tojb’al rix li maak xb’aan li
Jesukristo, naru naqak’ul li qayu’am chi junelik wi naqak’anjela li qapaab’aal chirix li Jesukristo,
naqajal li qak’a’uxl, nakub’e li qaha’ chi sub’b’il sa’ li ha’ re risinkil li maak, naqak’ul li maatan re li
Santil Musiq’ej, ut nokokuyuk toj sa’ roso’jik. “A’in li b’e, ut maajun chik b’e wan, chi moko chik li
k’ab’a’ej k’ehb’il rub’el choxa li taaruuq taakole’q wi’ li winq sa’ li rawa’bejihom li Dios. Ut
anajwan, k’ehomaq reetal, a’in li tzooleb’ re li Kristo” (2 Nefi 31:21). Chixjunileb’ li kristiaan
neke’xk’ul choq’ maatan li wankilal chi sik’ok-u, a’an naraj naxye naq kanab’anb’ileb’ chixk’ulb’al
malaj chixtz’eqtaanankil li evangelio li yehb’il xb’aaneb’ li profeet ut li apostol. Eb’ li neke’xsik’ ru
xpaab’ankil neke’osob’tesiik, a’b’anan eb’ li ani ink’a’ te’rab’i, malaj li neke’xtz’eqataana, malaj li
neke’xjal xyaalal li evangelio, ink’a’ neke’xk’ul li osob’tesink yechi’inb’il xb’aan li Dios.
Naq eb’ li kristiaan neke’xsik’ xkanab’ankil, malaj xq’etb’al, malaj xjalb’al junaq na’leb’
malaj k’ojob’anb’il k’anjel re li evangelio, naq neke’xtz’eqtaanaheb’ lix profeet li Qaawa’, malaj naq
ink’a’ neke’kuyuk rik’in paab’aal, neke’xnajtob’resi rib’ rik’in li Dios ut neke’ok chi wank sa’ li
musiq’ejil q’ojyin. Timil timil, a’in naxk’am chaq jun li q’etok paab’ank. Naq nanumta li q’etok
paab’ank, li Dios narisi lix wankilal lix tijonelil li nak’anjelak re xk’utb’al li evangelio ut re
xb’aanunkil li k’ojob’anb’il k’anjel re li evangelio.
Sa’ li Santil hu tz’iib’anb’il resil naq k’iila sut li Dios kiraatinaheb’ li profeet, ut naxye ajwi’
naq k’iila sut ki-ux li q’etok paab’ank. Chirix chik naq numenaq xkutankil li q’etok paab’aank, li Dios
naxk’ut lix rahom choq’ reheb’ li ralal xk’ajol rik’in xb’oqb’al jun chik li profeet ut rik’in xk’ehb’il re
lix wankil li tijonelil re tixk’ojob’ wi’chik lix evangelio li Jesukristo ut tixk’ut chi ak’il. Naru naqaye
2|Page
naq li profeet nak’anjelak jo’ jun mertoom, re taaril lix junkab’al li Dios arin sa’ li ruchich’och’. Naq
wan jun profeet chi b’eresink sa’ li ruchich’och’, a’an jun k’ojlajik nayehman re.
Li Dios kixk’utb’esi lix evangelio li Jesukristo chiru laj Adan ut kixk’e re a’an lix wankil li
tijonelil. A’an laj Adan li kiwan xb’een wa choq’ profeet sa’ li ruchich’och’. Chi k’utb’esinb’il, laj
Adan kixtzol chirix chan ru naq wan li winq chiru Dios Yuwa’b’ej, li Jesukristo li Ralal, ut li Santil
Musiq’ej; chirix lix tojb’al rix li maak ut li wakliik chi yo’yo xb’aan li Jesukristo; ut chirix li xb’een
raqal chi na’leb’ ut k’ojob’anb’il k’anjel re li evangelio. Laj Adan ut lix Eva ke’xk’ut li yaal a’in
chiruheb’ li ralal xk’ajol ut ke’xtenq’aheb’ re taanimanq lix paab’aaleb’ ut te’xpaab’ li evangelio sa’
jo’ k’ihal li neke’xb’aanu sa’ lix yu’ameb’. Chirix laj Adan ke’wan chik li profeet, a’b’anan chirix
xnumik li kutan eb’ li ralal xk’ajol laj Adan ke’xtz’eqtaana li evangelio ut ke’t’ane’ sa’ li q’etok
paab’ank, ut ke’xsik’ ru li maa’usilal.
Jo’ka’in kik’ulman k’iila sut naq kiwan xk’ojlajik li yaal rik’ineb’ li profeet chiru naab’al
chihab’, jo’ natawman sa’ li Najter Chaq’rab’. Li qaChoxahil Yuwa’ kixk’utb’esi lix evangelio
chiruheb’ li profeet jo’ laj Noe, laj Abrahan, ut laj Moises. Li junjunq chi profeet kib’oqe’ xb’aan li
Dios re tixtikib’ jun ak xk’ojlajik li evangelio. Re li junjunq reheb’ li profeet a’in li Dios kixk’e lix
wankilal li tijonelil, ut kixk’ut li yaalil na’leb’ chirix li junelik q’e kutan. A’b’anan chirix xnumik li
chihab’, chirix li junjunq chi k’ojlajik a’in eb’ li tenamit ke’xsik’ ru xtz’eqtanankil li evangelio, ut
ke’t’ane’ sa’ li q’etok paab’ank.
Lix K’anjel li Kolonel sa’ li Ruchich’och’ ut lix Tojb’al rix li Maak
K’iila cient chihab’ rub’el lix yo’lajik li Jesukristo, eb’ li tenamit ke’t’ane’ wi’chik sa’ li q’etok
paab’ank. Naq li Kolonel kixtikib’ lix k’anjel sa’ li ruchich’och’ kixxaqab’ wi’chik lix iglees sa’ li
ruchich’och’.
Li qaChoxahil Yuwa’ kixtaqla li Ralal sa’ li ruchich’och’ re tixtoj rix lix maakeb’ chixjunileb’ li
winq ut re tixq’ax ru li kamk: “Xb’aan naq li Dios k’ajo’ naq kixra li ruchich’och’: kixk’e chaq li Ralal
jun chirib’il re . . . naq chikole’q li ruchich’och’ sa’ xk’ab’a’ a’an” (Jwan 3:16--17). Li qaChoxahil
Yuwa’ kixtaqla li Jesukristo, li Ralal, re naq rik’in li rahilal tixk’ul, taak’ehe’q sa’ xb’een a’an lix
maakeb’ chixjunileb’ li te’wanq sa’ li ruchich’och’, ut re ajwi’ naq taanumtaaq sa’ xb’een lix kamik li
tz’ejwalej. Li Kolonel kixk’e rib’ choq’ jun mayej li maak’a’ roso’jik re xtojb’al rix li maak, re naq wi
naqapaab’ a’an, naqajal qak’a’uxl, nakub’e qaha’, naqak’ul li Santil Musiq’ej, ut nokokuyuk toj sa’
roso’jik, naru naqak’ul xkuyb’al li qamaak ut to-ok ut toob’eeq sa’ li b’e li toxk’am sa’ li junelik
yu’am rik’in li Dios (chi-ilmanq 2 Nefi 31:13-21).
Naq kiwan chi k’anjelak sa’ li ruchich’och’, li Kolonel kixk’ut lix evangelio ut kixb’aanu k’iila
sachb’a-ch’oolej. Kixb’oqeb’ kab’laju chi winq re te’wanq choq’ x-Apostol, ut kixk’e li ruq’ sa’
xb’eeneb’ xjolom re xk’ehb’al reheb’ lix wankilal li tijonelil. Kixk’uub’ lix Iglees, kixtz’aqob’resi ru li
raatineb’ li profeet, ut kitz’eqtaanaak ut kik’ehe’ chiru krus. Ut jo’kan ajwi’, kixtoj rix li maak. Li
Ralal li Dios, li Qaawa’ Jesukristo, kixb’aanu chixjunil li taqlanb’il chaq chixb’aanunkil xb’aan lix
Choxahil Yuwa’.
Rub’elaj lix kamik li Kolonel ut lix waklijik chi yo’yo, a’an kixk’e xwankileb’ lix Apostol re
te’xk’ut lix evangelio, te’xb’aanu li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’, ut te’xxaqab’ lix Iglees sa’ li
ruchich’och’.
Li Nimla Q’etok Paab’ank
3|Page
Chirix lix kamik li Jesukristo, eb’ laj maak ke’xrahob’tesiheb’ li Apostol ut li komon sa’ li
Iglees ut ke’xkamsi naab’al reheb’. Rik’in lix kamikeb’ li Apostol, lix lawil li tijonelil, ut lix wankil li
tijonelil li k’ehb’il re jolomink, kikana chi isinb’il chaq sa’ li ruchich’och’. Eb’ li Apostol ke’xk’uula
chaq chi tz’aqal re ru li tzooleb’ sa’ li Iglees, ut jo’kan ajwi’ ke’xk’ut chaq k’a’ru ta-ajmanq re naq
eb’ li komon sa’ li iglees te’wanq chi k’ulub’ej. Naq maak’a’eb’ chik li Apostol, chirix xnumik li kutan
ke’po’e’ li tzooleb’, ut chi ink’a’ taqlanb’il xb’aan li Dios, kijalman lix tustuukilal li Iglees jo’ ajwi’ eb’
li k’ojob’anb’il k’anjel, jo’ li kub’iha’ ut lix k’ehb’al li maatan re li Santil Musiq’ej.
Naq maak’a’ chik li k’utb’esinb’il na’leb’ ut lix wankilal li tijonelil, eb’ li kristiaan ke’ok
chixchapb’al rib’ chiru lix na’leb’eb’ li winq re te’xtaw ru li santil hu ut li jar raqal chi na’leb’ ut chi
k’ojob’anb’il k’anjel sa’ lix evangelio li Jesukristo. Ki-ok chi k’utmank li b’alaq’il na’leb’, chanchan raj
li yaal. Kisach naab’al li na’leb’ chirix chan ru tz’aqal naq wan li Dios Yuwa’b’ej, li Jesukristo li Ralal,
ut li Santil Musiq’ej. Kijalman li tzooleb’ chirix xpaab’ankil li Jesukristo, li jalb’a-k’a’uxlej, li kub’iha’,
ut li maatan re li Santil Musiq’ej, malaj ut ink’a’ chik kiwan chi jultikanb’il. Lix wankil li tijonelil, li
kik’ehe’ chaq reheb’ lix Apostol li Kristo, maak’a’ chik sa’ li ruchich’och’. Xb’aan li q’etok paab’ank
a’in, chirix xnumik li kutan naab’al paay chi iglees ke’yiib’aman.
Chirix naq kinume’ k’iila cieent chihab’ kiwan wi’ li musiq’ejil q’ojyin, ke’wan li winq ut ixq li
ke’ok chixsik’b’al li yaal, ut eb’ a’an ke’ok chixyehb’al naq ink’a’ us chan ru yoo chaq chi uxmank li
paab’aal. Ke’xk’e reetal naq naab’al reheb’ li tzooleb’ ut li k’ojob’anb’il k’anjel re li evangelio
xe’jale’ chaq ru malaj xe’kana chaq chi sachenaq. Eb’ a’an ke’xsik’ jun musiq’ejil saqen li mas nim
wi’chik, ut naab’al reheb’ ke’xye naq ta-ajmanq jun xk’ojob’ankil wi’chik li yaal. Moko ke’xye ta naq
b’oqb’ileb’ xb’aan li Dios jo’ profeet. A’b’anan ke’xyal xq’e chixchaab’ilob’resinkil li tzooleb’ ut li
k’a’ru b’aanunb’il, li ke’xk’oxla naq jalb’il ru ut po’b’il chaq. Rik’in lix k’anjeleb’ a’an, ke’yiib’aman
k’iila Iglees aj evangelico. Xb’aan li sik’ok paab’aal a’in, mas wi’chik naq ke’kanab’aak li kristiaan chi
paab’ank jo’ chanru li neke’raj, ut a’in kixkawresi li b’e re taak’ojob’amanq wi’chik li evangelio.
Eb’ lix Apostol li Kolonel ke’xye chaq naq ta-uxmanq li nimla q’etok paab’ank a’in.
Ke’xch’olob’ ajwi’ chi junxilaj naq lix evangelio ut lix Iglees li Jesukristo taak’ojob’amanq wi’chik sa’
li ruchich’och’.
Xb’eenil na’leb’:
• Lix Iglees li Jesukristo wan chi kab’lanb’il sa’ xb’eeneb’ li apostol ut profeet (chi-
ilmanq Efesios 2:19--20, 4:11--14). Eb’ laj jolominel a’in xe’xk’ul lix wankil li
tijonelil, chi k’ehb’il xb’aan li Dios. Chi k’utb’esinb’il, neke’xb’eresi li k’a’ru na-
uxman sa’ li Iglees. Neke’xk’uula chi saq ru li tzooleb’, neke’xk’e chi uxmank li
k’ojob’anb’il k’anjel, ut neke’xb’oqeb’ li komon ut neke’xk’e lix wankil li tijonelil
reheb’.
• Eb’ li tenamit ke’xtz’eqtaaana ut ke’xkamsi li Jesukristo ut eb’ li Apostol (chi-
ilmanq Mateo 24:9; 1 Nefi 11:32--34; 2 Nefi 27:5). Rik’in lix kamikeb’ li Apostol,
kimaak’a’o’ lix wankil li tijonelil re xjolominkil li Iglees. Chi jo’kan, maak’a’ chik
wankilal re xk’ehb’al li Santil Musiq’ej, chi moko re xb’aanunkil li jar chik chi
k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’. Kiraqe’ li k’utb’esink, ut kipo’e’ ru li tzooleb’.
• Naq toj yo’yookeb’ li Apostol, ak ke’wan naab’al li wech’ok-ib’ chirix li tzooleb’. Li
awab’ejihom tenamit aj Romano sa’ xtiklajik kixrahob’tesiheb’ li Kristiano,
a’b’anan moqon kixxaqab’ xwankil li paab’aal a’an. Naq ke’wan li jachok-ib’ chirix
li tzooleb’ re li paab’aal, ke’tuqub’aman sa’eb’ li ch’utub’aj-ib’, chi taqlanb’il
xb’aan li tenamit. Aran ki-ux li na’leb’ank chirix li tzooleb’ ut li k’ojob’anb’il k’anjel
li kik’ute’ chaq chi ch’olch’o ru xb’aan li Kristo, ut kikana chi jalb’il ru jo’ chanru lix
na’leb’ li ruchich’och’ (chi-ilmanq Isaias 24:5). Ke’xjal ajwi’ li Santil Hu, ut ke’risi
junjunq li tzooleb’ li ch’olch’o ru ut loq’ (1 Nefi 13:26--40). Ke’xk’uub’eb’ li credo,
4|Page
a’aneb’ li aatin chirix li k’a’ru napaab’aman, jo’ chanru li na’leb’ li b’alaq’ malaj li
jalb’il ru (chi-ilmanq Jose Smith--Resilal 1:19). Xb’aan li q’etq’etil, wankeb’ li
ke’sik’ok re xk’ulb’al li xnimaleb’ xwankil (chi-ilmanq Jwan 1:9--10). Eb’ li kristiaan
ke’xk’ulub’an li b’alaq’il na’leb’ a’in ut ke’x-oxloq’i li b’alaq’il aj tzolonel, li
ke’k’utuk re li k’a’ru nasahob’resink ch’oolej ruuchil li yaal k’ehb’il xb’aan li Dios
(chi-ilmanq 2 Timoteo 4:3--4).
• Chalen chaq sa’ xtiklajik, wan naq eb’ li kristiaan chi anchaleb’ xch’ool xe’xpaab’ li
b’alaq’il na’leb’. Xe’xloq’oni li Dios a’ yaal jo’ li saqen li xe’xk’ul chaq, ut xe’sumeek
ajwi’ ru lix tijeb’. A’b’anan “ramb’il li yaal chiruheb’ yal xb’aan naq ink’a’ neke’xnaw
b’ar te’xtaw” (D&C 123:12).
• Jo’kan naq ki-ajman ru naq tak’ojob’amanq wi’chik li paab’aal, ink’a’ naq yal
taajalmanq. Lix wankil li tijonel moko kiwan ta chi numsinb’il chalen chaq rik’in li
Apostol aj Pedro. Ink’a’ ki-ajman xjalb’al li k’a’ru ak kiwan; ki-ajman b’an
xk’ojob’ankil wi’chik li k’a’ru sachenaq chaq. Chi jo’kan, ka’ajwi’ rik’in xk’ojob’ankil
wi’chik lix wankil li tijonelil sa’ ruq’eb’ lix taql li Dios kiru chi numtaak sa’ xb’een li
nimla q’etok paab’ank.
Lix k’ojlajik wi’chik lix Evangelio li Jesukristo rik’in laj Jose Smith
Naq ak kawresinb’il li b’e, li qaChoxahil Yuwa’ kiraatinaheb’ wi’chik li ralal xk’ajol rik’in rahok.
Kixb’oq jun saaj winq, aj Jose Smith xk’ab’a’, choq’ profeet. Rik’in a’an kik’ojob’aman wi’chik lix
evangelio li Jesukristo sa’ li ruchich’och’.
Laj Jose Smith kiwan sa’ li nimla tenamit Estados Unidos, ut maare ka’ajwi’ aran kiru junaq
chixsik’b’al ru b’arwan chi paab’aal taraj. Sa’ li kutan a’an ki-ab’iman naab’al li na’leb’ chirix li paab’aal
sa’ li ch’och’ sa’ xjayal li releb’aal saq’e sa’ li tenamit Estados Unidos. Lix junkab’al laj Jose k’a’jo’ naq
k’ehk’ookeb’ xch’ool chirix li paab’aal, ut junelik yookeb’ chixsik’b’al li yaal. A’b’anan ke’wan jalan
jalanq aj jultikanel li neke’yehok re naq li tz’aqal evangelio rik’ineb’ a’an wan. Laj Jose Smith kiraj
xnawb’al b’arwan reheb’ li jar ch’uut chi paab’aal a’an li chaab’il (Jose Smith---Resilal 1:18). Sa’ li Santil
Hu yehb’il naq wan “Jun ajwi’ chi Qaawa’, jun chi paab’aal, jun chi kub’iha’” (Efesios 4:5). Laj Jose
kiwulak sa’eb’ li jalan jalanq iglees, a’b’anan kikana chi sachso xna’leb’ chirix b’ar wan li tento ta-ok
wi’. Moqon kixtz’iib’a:
“K’a’jo’ xnimal li sachok na’leb’ ut li wech’ok-ib’ sa’ xyanqeb’ li jalan jalanq ch’uut, naq
ink’a’ kiruhan naq junaq li saaj jo’ laa’in . . . tixtaw xyaalal chi ch’olch’o ani wan xyaalalil ut ani
sachso. . . . Sa’ xyi li pleet a’in re aatin ut xnumtajik li na’leb’ank, chi kok’ aj xsa’ kinye sa’ inch’ool:
K’a’ru tento taab’aanumanq? Ani reheb’ li jar ch’uut a’in wan xyaalalil; malaj ut ma sachenaqeb’
sa’ komonil chixjunileb’? Wi yaal junaq reheb’, b’ar wan a’an, ut chan ru naq tinnaw?” (Jose Smith-
--Resilal 1:8, 10).
Naq laj Jose yoo chixsik’b’al li yaal sa’ xyanqeb’ li jalan jalanq ch’uut chi paab’aal, kixsik’
xna’leb’ sa’ li Santil Hu. Kiril aran: “Wi junaq eere moko tz’aqal ta xna’leb’, chixtz’aamahaq re li
Dios, li nak’ehok re chixjunileb’ li winq chi anchal xch’ool, ut chi maak’a’ xch’iilahom, ut
taak’ehmanq re.” (“Wi wank junaq eere yo chi majelo’k xna’leb’, chixtz’aamaq re li Dios, ut
taak’ehe’q re, xb’aan naq li Dios nak’ehok chi anchal xch’ool ut chi chaab’il reheb’ chixjunileb’”)
(Santiago 1:5). Xb’aan li aatin a’in, laj Jose kixk’e xch’ool naq tixpatz’ re li Dios k’a’ru tento
tixb’aanu. Sa’ xtiklajik li saq’ehil sa’ 1820 xko’o wankeb’ wi’ xtoonal li che’ ut kiwiq’la chi tijok. A’an
kixye resil li k’a’ru kixk’ul:
“Kiwil jun xaqal li saqen tz’aqal sa’ xb’een injolom, lix lemtz’unkil naxq’ax wi’ li saq’e, li
kikub’e chi timil timil toj reetal naq kikana sa’ inb’een . . . . Naq kihilan li saqen sa’ inb’een kiwil
wib’ chi Winq, li ink’a’ naru xyehb’al chanru xlemtz’unkil ut xloq’aleb’ ru, xaqxookeb’ chi kutanil
5|Page
chinb’een. Jun reheb’ kinraatina, kinixb’oq rik’in ink’ab’a’, ut kixye, rik’in xk’utb’al chiruq’ li jun
chik: A’in li Walal rahro inb’aan, Chawab’i a’an!” (Jose Smith---Resilal 1:16--17).
Sa’ li k’utb’esink a’in, li Dios Yuwa’b’ej ut li Jesukristo, li Ralal, ke’xk’ut rib’ chiru laj Jose
Smith. Li Kolonel kixye re laj Jose naq maajun reheb’ li iglees tixjunaji wi’ rib’, xb’aan naq
“sachenaqeb’ chixjunileb’,” ut tz’eqb’eetaleb’ chixjunil li ch’olob’ank paab’aal reheb’.” Kixye,
“Neke’nach’ok wik’in rik’in xtz’uumaleb’ re, a’b’anan lix ch’ooleb’ najt wan wik’in wan, neke’xk’ut
choq’ tzooleb’ lix taqlahomeb’ li winq, chi chanchan li diosilal, a’ut neke’xtz’eqtaana xwankilal
a’an” (Jose Smith---Resilal 1:19). Us ta naab’al li chaab’il kristiaan xe’xpaab’ li Kristo ut xe’xk’e
xch’ool chixtawb’al ru ut chixk’utb’al lix evangelio, maak’a’ lix tz’aqalil li yaal rik’ineb’, chi moko
kiwan rik’ineb’ xwankil li tijonelil re kub’sink ha’ ut re xb’aanunkil xkomoneb’ chik li k’ojob’anb’il
k’anjel re ta-uxq li kole’k. A’ chik li q’etok paab’ank li kikanab’aak chaq reheb’ xb’aaneb’ li tasal
tenamit li ak xe’wan chaq, ut ak jalb’il ru li tzooleb’ jo’ ajwi’ eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel jo’ li kub’iha’.
Jo’ chanru kixb’aanu chaq li Dios rik’in laj Adan, laj Noe, laj Abrahan, laj Moises, ut jalaneb’ chik li
profeet, a’an kixb’oq laj Jose Smith re taawanq choq’ profeet , ut rik’in a’an kik’ojob’aman wi’ li
evangelio jun sut chik sa’ li ruchich’och’.
Chirix naq ke’xk’ut rib’ li Yuwa’b’ej ut li K’ajolb’ej, wankeb’ chik li choxahil taql, malaj anjel,
li ke’taqlaak rik’in laj Jose Smith ut jun li rochb’een, aj Oliver Cowdery. Laj Jwan aj Kub’sihom ha’
kix k’ut rib’ ut kixk’ojob’ sa’ xb’een laj Jose Smith ut laj Oliver Cowdery li Tijonelil re Aaron, li wan
xwankil re xb’aanunkil li k’ojob’anb’il k’anjel re li kub’iha’. Laj Pedro, laj Santiago ut laj Jwan (oxib’
reheb’ lix najter Apostol li Jesukristo) ke’xk’ut rib’ ut ke’xk’e li Tijonelil re Melkisedek sa’ xb’een laj
Jose Smith ut laj Oliver Cowdery, a’an ajwi’ li wankilal k’ehb’il reheb’ lix Apostol li Kristo najter.
Rik’in naq k’ehb’il re li wankilal a’in, laj Jose Smith kitaqlaak chixk’uub’ankil wi’chik lix Iglees li
Jesukristo sa’ li ruchich’och’. Rik’in ruq’ a’an, li Jesukristo kixb’oq kab’laju chi Apostol.
Li kutan li wanko wi’ a’an li roso’jik kutan yehb’il re xb’aaneb’ li profeet sa’ li Santil Hu,
malaj roso’jikeb’ li kutan, malaj lix k’ojlajik lix tz’aqalil ru li kutan. A’in li kutan li taawanq ka’ch’in
rub’elaj lix Kab’ Xk’ulunik li Jesukristo. A’in li roso’jikil k’ojlajik. Xb’aan a’in naq lix k’ab’a’ li Iglees,
a’an Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.
Jun li yo’yookil profeet naxb’eresi li Iglees anajwan. Li profeet a’in, li awa’b’ej sa’ xb’een lix
Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, a’an li xnumsiman wi’ li
wankilal k’ehb’il chaq re laj Jose Smith. A’an, ut eb’ li Apostol li yo’yookeb’ anajwan, xe’xk’ul chaq
lix wankilal li Jesukristo li numsinb’il chaq chalen rik’in li jun toj rik’in li jun chik, chalen chaq laj
Jose Smith.
Lix Hu laj Mormon: Jun Chik Ch’olob’anb’il Esil chirix li Jesukristo
Li qaChoxahil Yuwa’ kixnaw naq tawanq li xkab’ rix ch’oolej, lix maak’a’il li paab’aal, ut li
tik’ti’ik chirix naq wanjenaq li q’ojyiin chiru k’iila cient chihab’, jo’kan naq kixk’ut jun chik li loq’laj
hu, chanchan ajwi’ li Santil Hu, wan wi’ lix evangelio li Jesukristo li junelik taakanaaq. Li loq’laj hu
a’in naxk’ut xyaalal naq laj Jose Smith a’an tz’aqal jun profeet re li Dios. Li hu a’in, a’an lix Hu laj
Mormon: Jun chik Ch’olob’anb’il Esil chirix li Jesukristo.
Laj Jose Smith kitaqlaak xb’aan jun li choxahil taql, aj Moroni xk’ab’a’, chi xik sa’ jun li tzuul
b’ar wi’ wan chaq chi muqmu jar perel chi ch’iich’ oro. Chiru li perpookil ch’iich’ a’an wan lix
tz’iib’ahomeb’ li profeet, ut ke’xye resil lix b’aanuhom li Dios rik’in junjunq li ral ch’och’ najter sa’ li
nimla ch’och’ America. Laj Jose Smith kixjaltesi ru li aatin sa’ li perpookil ch’iich’ a’in rik’in lix wankil
li Dios. Eb’ li profeet sa’ lix Hu laj Mormon ke’xnaw chirix lix k’anjel li Jesukristo, ut ke’xk’ut lix
6|Page
evangleio. Chirix naq li Kristo kiwakli wi’chik chi yo’yo, kixk’ut rib’ chiru li tenamit a’in. Kixk’ut lix
evangelio chiruheb’, ut kixxaqab’ lix Iglees. Lix Hu laj Mormon naxk’ut xyaalal naq “li Dios
naxmusiq’aheb’ li winq ut naxb’oqeb’ sa’ lix santil k’anjel sa’ li junq’e a’in ut jun tasal tenamit a’in, jo’
chanru sa’eb’ li tasal tenamit najter chaq” (D&C 20:11). Re xnawb’al naq yaal lix Hu laj Mormon, jun
kristiaan tento taril ru, tixk’oxla, ut taatijoq chirix. Li ani nasik’ok re li yaal chi anchal xch’ool, sa’
junpaat ta-ok chireek’ankil naq lix Hu laj Mormon a’an raatin li Dios.
Q’axal aajel ru rilb’al ru, xk’oxlankil, ut tijok chirix lix Hu laj Mormon re ta-uxq xjalb’al aach’ool.
Eb’ li ani neke’ok chirilb’al ru lix Hu laj Mormon neke’ok chixnawb’al naq laj Jose Smith a’an jun
xprofeet li Dios, ut naq li tz’aqal Iglees k’ojob’anb’il wi’chik sa’ li ruchich’och’.
Roksinkil lix Hu laj Mormon re xk’utb’al xyaalalil lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio
Arin k’utb’il i aatin taaruuq raj taaye sa’ xk’utb’al lix Hu laj Mormon:
“Li Dios naxraheb’ li ralal xk’ajol, jo’kan naq a’an kixk’e chan ru naq tatruuq chixnawb’al
naq yaal li k’a’ru xqaye. Ma taawil ru li aatin a’in sa’ xtiklajik li hu?
Tijok re Xnawb’al li Yaal rik’in li Santil Musiq’ej
Li esil a’in chirix lix k’ojob’anb’il wi’chik li evangelio, tz’aqal yaal, malaj tik’ti’. Naru taqanaw
naq yaal rik’in li Santil Musiq’ej, jo’ yehb’il sa’ Moroni 10:3--5. Chirix rilb’al ru ut xk’oxlankil li esil
sa’ lix Hu laj Mormon, li ani na-ajok re xnawb’al li yaal tento tixpatz’ re li qaChoxahil Yuwa’ sa’ lix
k’ab’a’ li Jesukristo ma yaal. Re xb’aanunkil a’in, noko-aatinak rik’in li qaChoxahil Yuwa’.
Naqab’antioxi re a’an jo’ k’ihal li xo-osob’tesiik wi’, ut naqapatz’ naq chixk’e chiqanaw naq yaal li
esil yehb’il sa’ lix Hu laj Mormon. Maajun naru chixnawb’al li yaal chirix li k’a’aq re ru re li musiq’ej
wi ink’a’ natijok.
Re xsumenkil li qatij, li Santil Musiq’ej tixk’ut li yaal chiqu rik’in li k’a’ru naqeek’a sa’ li
qach’ool, jo’ ajwi’ sa’ li qak’a’xul. Wan naq kaw xwankil li k’a’ru eek’anb’il rik’in li Santil Musiq’ej,
a’ut q’un ajwi’, ut ch’anch’o. Naq noko-ok chireek’ankil naq yaal li k’a’ru yooko chixtzolb’al, taqaj
chik xnawb’al chixjunil chik li k’a’ru naru xnawb’al chirix lix k’ojlajik wi’chik li evangelio.
Naq naqanaw naq yaal lix Hu laj Mormon, naqanaw ajwi’ naq laj Jose Smith kib’oqe’ choq’
profeet, ut naq lix evangelio li Jesukristo kik’ojob’aman rik’in chaq a’an.
Li B’oqok re Te’kub’eeq Xha’
“Naq li Qaawa’ naxsume laa tij ut nakaweek’a naq yaal li esil a’in, ma taab’aanu li
kixb’aanu chaq li Jesukristo ut taakub’eeq aaha’?”
“Ma taab’aanu li kixb’aanu chaq li Jesukristo ut taakub’siiq aaha’ xb’aan junaq li xk’uluk re
xwankil li tijonelil re li Dios? Taawanq jun k’anjel re li kub’iha’ sa’ li (kutan). Ma taakawresi
aawib’ re taakub’eeq aaha’ sa’ li kutan a’an?
7|Page
Li Na’leb’ re K’utuk
Ka’ch’in ruhil aatin (3-5 minuut)
Chirix naq kiwan chi sachenaq chiru k’iila cient chihab’, lix evangelio li Jesukristo ak k’ojob’anb’il
wi’chik sa’ li ruchich’och’ xb’aan li qaChoxahil Yuwa’, sa’ xk’ab’a’ jun li yo’yookil profeet. Lix Hu laj
Mormon naxk’ut xyaalal a’in. Naru taachap sa’ laa wuq’. Naru taawil ru, taak’oxla chan ru naq li
esil sa’ li hu a’in naru chixchaab’ilob’resinkil laa yu’am, ut tattijoq re xnawb’al naq li esil a’an
tz’aqal raatin li Dios.
• Li Dios a’an li qaChoxahil Yuwa’, ut nokoxra
• Li Evangelio narosob’tesiheb’ li junkab’al
• Li qaChoxahil Yuwa’ naxk’utb’esi lix evangelio sa’ li junjunq k’ojlajik
• Lix k’anjel li Kolonel sa’ li ruchich’och’, ut li xtojb’al rix li maak xb’aan a’an
• Li nimla q’etok paab’ank
• Lix k’ojlajik wi’chik lix evangelio li Jesukristo rik’in laj Jose Smith
• Lix Hu laj Mormon: Jun chik Ch’olob’anb’il Esil chirix li Jesukristo
• Tijok re xnawb’al li yaal rik’in li Santil Musiq’ej
Li teneb’ank-ib’:
• Ma taawil ru li hu ut tattijok re xnawb’al naq lix Hu laj Mormon a’an raatin li Dios?
• Ma tatwulaq sa’ li iglees qochb’een sa’ li domingo a’in?
Li aatin nim wi’chik ru (10-15 minuut)
Li esil yooko chixyehb’al, ch’ina us ut moko ch’a’aj ta. Li Dios a’an li qaYuwa’. Laa’o li ralal
xk’ajol. Wanko sa’ lix junkab’al. A’an nokoxra. Chalen chaq sa’ xtiklajik li ruchich’och’, a’an kixk’ut
naq nokoxra ut nokoxk’oxla. K’iila sut rik’in rahok kixk’utb’esi lix evangelio li Jesukristo, re naq eb’ li
ralal xk’ajol te’xnaw k’a’ru xb’aanunkil re te’sutq’iiq rik’in a’an. A’an kixk’utb’esi chiruheb’ li
profeet jo’ laj Adan, laj Noe, laj Abrahan, ut laj Moises. A’b’an k’iila sut eb’ li kristiaan neke’xk’e
xch’ool chixtz’eqtaanankil li evangelio a’an. Wib’ mil chihab’ anajwan, li Jesukristo ajwi’ kixk’ut lix
evangelio, kixxaqab’ lix Iglees, ut kixtoj rix li qamaak. Naqak’e reetal naq eb’ li tenamit
ke’xtz’eqtaana ajwi’ li Jesus. Naq eb’ li tenamit neke’xkanab’ malaj neke’xjal li tz’aqal tzooleb’ ut
eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel, li Dios narisi chaq lix wankilal re xjolominkil li Iglees.
Li yooko chixtz’aamankil chawu laa’at ut chiru chixjunileb’ li tenamit, a’an naq taak’ul jun
xtz’aqob’ li yaal li ak wan aawik’in. Chak’e reetal li k’a’ru xqak’am chaq, li naxk’ut xyaalal naq li
qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo, li Ralal, xe’wulak wi’chik rik’ineb’ li ralal xk’ajol li Dios rik’in rahok
ut ke’xk’utb’esi xyaalal lix tz’aqalil li evangelio chiru jun profeet. Li profeet a’an, aj Jose Smith
xk’ab’a’. Wan k’a’ru naxk’ut xyaalal a’in, ut natawman sa’ jun li hu---Lix Hu laj Mormon---naru
taawil ru, taak’oxla, ut tattijoq chirix. Wi nakattijoq chi anchal aach’ool, chi tiik aawajom, ut chi
wank aapaab’aal chirix li Kristo, li Dios tixye aawe rik’in lix wankil li Santil Musiq’ej naq yaal.
• Ma taawil ru li hu ut tattijoq re xnawb’al naq lix Hu laj Mormon a’an li raatin li Dios?
• Ma tattijoq re xnawb’al naq laj Jose Smith a’an jun profeet?
8|Page
Li tz’aqal ru aatin (30-45 minuut)
Li Dios a’an li qaChoxahil Yuwa’, ut nokoxra

• Laa’o ralal xk’ajol li Dios (chi-ilmanq Hechos 17:29).
• Li Dios nokoxra, ut toxtenq’a re taqasik’ ru li us.
• Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, naru toowanq wi’chik rik’in li Dios (chi-ilmanq Jwan 3:16-17).
Li evangelio narosob’tesiheb’ li junkab’al

• Lix evangelio li Jesukristo naxtenq’aheb’ li junkab’al re taanimanq li chaab’ilal chirib’ileb’
rib’.
• Li junkab’al k’ojob’anb’il xb’aan li Dios, ut a’an li jun chi ch’utam li q’axal na-ajman sa’ li
yu’am a’in ut sa’ li junelik q’e kutan (chi-ilmanq D&C 49:15-16).
• Li junkab’al a’an jun chi na’ajej mas chaab’il re taqak’ut, taqatzol, ut taqapaab’ li na’leb’ re
li evangelio (chi-ilmanq D&C 68:25; Genesis 18:19, Deuteronomio 6:7).
• Sa’ li junkab’al naru nawan xkolb’al qix, li tuqtuukilal, ut li sahil ch’oolejil.
Li qaChoxahil Yuwa’ naxk’utb’esi lix evangelio sa’ li junjunq k’ojlajik

• Li Dios naxb’oqeb’ li profeet re xk’utb’al lix evangelio (chi-ilmanq Amos 3:7).
• Li q’etok paab’ank, a’an naraj naxye xtz’eqtaanankileb’ li profeet ut li evangelio.
• Jun k’ojlajik, a’an naq wankeb’ li profeet chixk’utb’al li evangelio. Eb’ li jar k’ojlajik li ke’wan
chaq najter ke’raqe’ rik’in li q’etok paab’ank (Chi-ilmanq D&C 136:36-38).
• Laj Adan, laj Noe, laj Abrahan, laj Moises, ut jalaneb’ chik li najter profeet ke’xk’ut li
evangelio.
Lix k’anjel li Kolonel sa’ li ruchich’och’, ut lix tojb’al rix li maak xb’aan
• Li Ralal li Dios kixk’ojob’ wi’chik ut kixk’ut li evangelio. Kixb’aanu k’iila sachb’a-ch’oolej.
• Kixb’oqeb’ li Apostol, ut kixk’e reheb’ lix wankil li tijonelil re te’xk’ut li evangelio ut
te’xb’aanu li k’ojob’anb’il k’anjel li neke’xk’am chaq kolb’a-ib’, jo’ li kub’iha’ (chi-ilmanq
Jwan 15:16).
• Li Kristo kixxaqab’ lix Iglees.
• Li Kristo kik’ehe’ chiru krus, ut eb’ lix Apostol ke’tz’eqtaanaak ut ke’kamsiik (chi-ilmanq
Mateo 27:35; Marcos 18:25).
• Li Kristo kixtoj rix li maak.
Li nimla q’etok paab’ank

• Rik’in naq maak’a’ chik li na’leb’ k’utb’esinb’il chiru profeet, eb’ li tenamit ke’t’ane’ sa’ li
musiq’ejil q’ojyin (chi-ilmanq Amos 8:11-12).
• Eb’ li Profeet ut li Apostol ke’xye resil li nimla q’etok paab’ank chi rub’elaj (chi-ilmanq 2
Tesalonicenses 2:1-3).
Kik’ojob’aman wi’chik lix evangelio li Jesukristo rik’in li profeet aj Jose Smith

• Laj Jose Smith kixsik’ li yaal (chi-ilman Jose Smith--Resil lix Yu’am 1:8, 10).
• Li Dios ut li Jesukristo ke’xk’ut rib’ chiru laj Jose Smith (chi-ilmanq Jose Smith--Resil lix
Yu’am 1:16-17).
9|Page
• Jo’ chanruheb’li profeet sa’eb’ jar k’ojlajik najter, laj Jose Smith kib’oqe’ choq’ profeet sa’ li
roso’jikil k’ojlajik a’in.
• Li Dios kixk’ojob’ wi’chik lix tz’aqalil lix evangelio rik’in laj Jose Smith (chi-ilmanq D&C
35:17; 135:3).
• Wankeb’ chik li choxahil taql li ke’xk’ojob’ wi’chik li tijonelil, ut kik’uub’aman lix Iglees li
Kristo (chi-ilmanq D&C 13, 27:12).
• Jun li yo’yookil profeet naxb’eresi li Iglees anajwan.
Lix Hu laj Mormon: Jun chik Ch’olob’anb’il Esil chirix li Jesukristo

• Lix Hu laj Mormon naxk’ut xyaalal naq laj Jose Smith kiwan choq’ profeet.
• Laj Jose Smith kixjaltesi ru li perpookil ch’iich’ rik’in lix wankil li Dios (chi-ilmanq xtiklajik lix
Hu laj Mormon, ro’ raqal).
• Lix Hu laj Mormon naxk’ut xyaalal naq li Dios naxmusiq’aheb’ li profeet sa’ li kutan a’in jo’
kixb’aanu chaq sa’ li jar chik chi k’ojlajik najter (chi-ilmanq D&C 20:5-12).
• Sa’ lix Hu laj Mormon wan lix tz’aqalil lix evangelio li Kristo (chi-ilmanq D&C 20:8-9).
Tijok re xnawb’al li yaal rik’in li Santil Musiq’ej

• Naru taanaw naq yaal lix Hu laj Mormon (chi-ilmanq Moroni 10:3-5, Xtiklajik lix Hu laj
Mormon, raqal 1, 8-9).
• Li Santil Musiq’ej tatxtzol sa’ laa k’a’uxl ut sa’ laa ch’ool (chi-ilmanq D&C 8:2-3).
• Ma taawil ru li hu ut tattzoloq re xnawb’al naq lix Hu laj Mormon a’an raatin li Dios?
Li patz’om chirix li k’utuk

• K’a’ru aapatz’om chirix li k’a’ru xqak’ut chawu?
• Wi ta wank jun profeet sa’ li ruchich’och’ anajwan, k’a’ru raj taapatz’ re?
• Ma nakapaab’ naq li Dios narab’i laa tij? K’a’ut?
• Ma taawaj xnawb’al naq yaal lix Hu laj Mormon? K’a’ut?
10 | P a g e
Tzolok 2: Li K’uub’anb’il Na’leb’ re li Kolb’a-ib’
• Ma wan aach’ool chiroxloq’inkil li hilob’aal kutan, rik’in xk’ulb’al li loq’laj wa’ak rajlal
xamaan ut k’anjelak chiruheb’ laa wech aj komonil?
• Ma tattijoq re xnawb’al naq yaal li k’a’ru xqak’ut chawu?
• Ma taajal aak’a’uxl chirixeb’ laa maak?
• Ma tatwulaq chiqix sa’ li iglees sasda’ li domingo a’in?
• Ma taab’aanu li kixb’aanu chaq li Kolonel ut taakub’eq aaha’ sa’ (kutan)?
Li Najteril Yu’am: Li Rajom li Dios ut lix K’uub’anb’il K’anjel choq’ Qe
Wankeb’ naab’al li neke’k’oxlank re, “B’ar xoochal chaq? K’a’ut naq wanko arin? B’ar
tooxik chirix a’in? Li k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’ naxk’e xsumenkil li patz’om a’in.
Li Dios a’an lix Yuwa’ li qamusiq’. Laa’o chi yaal li ralal xk’ajol, ut a’an nokoxra. Xowan rik’in
li qaChoxahil Yuwa’ jo’ musiq’ejil alal k’ajolb’ej naq toj maji’ nokoyo’la sa’ li ruchich’och’ a’in. Moko
kowan ta chi chanchan li qaChoxahil Yuwa’, chi moko koru chi wank jo’ chanru a’an ut taqak’ul
chixjunil li osob’tesink naxk’ul a’an wi ink’a’ tooyo’laq sa’ li yu’am a’in wan wi’ li kamk, ut taqak’ul li
qatib’el.
Li tz’aqal rajom li Dios---lix k’anjel ut lix loq’al---a’an qatenq’ankil chiqajunqal re tooruuq
chixk’ulb’al chixjunil li rosob’tesihom. A’an kixk’uub’ jun na’leb’ li tz’aqal re ru re naq ta-uxmanq li
rajom. Laa’o kiqataw ru ut kiqak’ulub’an li k’uub’anb’il na’leb’ a’in chi maji’ nokoyo’la sa’ li
ruchich’och’. Sa’ li loq’laj hu, nayehman naq lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios, a’an li k’uub’anb’il
na’leb’ re uxtaan, li k’uub’anb’il na’leb’ re xsahil li qach’ool, li k’uub’anb’il na’leb’ re li tojb’al-ix, ut
li k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’.
Li Jesukristo a’an li mas nim xwankil sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios. Rik’in li xtojb’al rix
maak kixb’aanu, li Kristo kixtz’aqob’resi ru li rajom lix Yuwa’, ut kixk’uub’ li b’e re naq chiqajunil
tooruuq chixk’ulb’al li wankilal sa’ xb’een li kamk ut li junelik yu’am. Laj Satanas, malaj laj tza, xik’
naril lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios.
Li wankilal chi sik’ok-u, a’an jun reheb’ li maatan q’axal nim naxk’e li Dios reheb’ li ralal
xk’ajol. Laa’o toochaab’ilo’q sa’ li junelik q’e kutan a’ yaal jo’ nokok’anjelak rik’in li maatan a’in.
Tento taqasik’ ru ma taqataaqe li Jesukristo, malaj taqataaqe laj Satanas.
Wanko chi jachjo qu rik’in li Dios chiru li qayu’am sa’ li ruchich’och’, a’ut a’an naraj naq
chixjunileb’ li ralal xk’ajol te’xtaw li tuqtuukilal sa’ li yu’am a’in, ut xtz’aqalil li sahil ch’oolejil rik’in
a’an chirix li yu’am a’in. Taraj naq toowank jo’ chanru a’an.
Li Yo’ob’tesink
Chi b’eresinb’il xb’aan li Yuwa’b’ej, li Jesukristo kixyo’ob’tesi li ruchicho’ch’ choq’ jun

na’ajej b’ar wi’ toowanq ut taqak’ul qana’leb’. Re tooruuq chi chaab’ilo’k ut chi wank chanchan li
11 | P a g e
Dios, ki-ajman ru naq li junjunq tixk’ul xtib’el ut taayale’q rix chiru jo’ najtil taawanq sa’ li
ruchich’och’. Naq wanko sa’ li ruchich’och’, ink’a’ chik wanko b’ar nokoru wi’ chirilb’al li Dios. Ink’a’
najultiko’ qe li qanajteril yu’am. Tento toob’eeq rik’in li paab’aal, moko rik’in ta li ilb’il qab’aan.
Li Wankilal chi Sik’ok-u, ut lix T’anik laj Adan ut li xEva
Laj Adan ut li xEva a’aneb’ li xb’een ralal xk’ajol li Dios li ke’chal sa’ li ruchich’och’. Li Dios
kixyo’ob’tesi laj Adan ut li xEva ut kixk’ojob’eb’ sa’ li awimq Eden. Laj Adan ut li xEva
ke’yo’ob’tesiman jo’ chanru xjalam-uuch li Dios, chi wankeb’ xxaqalileb’ li tib’ ut b’aq okenaq chaq.
Naq ke’wan laj Adan ut laj Eva sa’ li awimq, toj wankeb’ chiru li Dios, ut kiru raj naq ke’wan chi
yo’yo chi junelik. Ke’wan chi maak’a’eb’ xnawom, ut li Dios kixk’e jo’ k’ihal li nak’anjelak reheb’.
Sa’ li awimq Eden, li Dios kixk’e re laj Adan ut li xEva li wankilal chi sik’ok-u. Kixtaqlaheb’
naq ink’a’ te’xk’ux li ru che’ li xyehman naq ink’a’ taak’uxmanq, a’an ru lix toonal li che’ re
xnawb’al ru li us ut li ink’a’ us. Rik’in xpaab’ankil li taqlahom a’in te’ruuq chi kanaak sa’ li awimq,
a’b’anan ink’a’ te’ruuq chi chaab’ilo’k rik’in xk’ulb’al li ch’a’ajkilal as’ li yu’am a’in. Ink’a’ ke’ru
chixnawb’al li sahil ch’oolejil, xb’aan naq ink’a’ ke’ru chixk’ulb’al li rahil ch’oolejil ut li rahilal.
Laj Satanas kiraale laj Adan ut li xEva re te’xk’ux li ru che’ li xyehe’ naq ink’a’ taak’uxmanq,
ut ke’xsik’ ru xb’aanunkil. Ki-ajman ru a’in sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios. Xb’aan a’in li ke’xsik’ ru
xb’aanunkil, eb’ a’an ke’isiik chaq sa’ li awimq, ut chiru chaq li Dios. A’in li t’ane’k naqaye re. Naq
jachb’al qu rik’in li Dios, a’an li musiq’ejil kamk nayehman re. Laj Adan ut lix Eva ke’ok rub’el
xwankil li kamk--te’ruuq chik chi kamk sa’ li tz’ejwalej, a’an naq tixjach rib’ li tz’ejwalej rik’in li
musiq’ej. Ke’ru chik chixk’ulb’al li yajel ut li k’iila paay chi rahilal. Ke’wan xwankil chixsik’b’al ru li us
malaj li ink’a’ us. Rik’in a’in, ke’ru chi tzolok ut chi chaab’ilo’k. Kiru ajwi’ chiruheb’ xsik’b’al ru li
ink’a’ us ut maakob’k. Jo’kan ajwi’, kiru chik naq te’wanq ralal xk’ajol, re naq li jun ch’ol chik reheb’
li ralal xk’ajol li Dios te’ruuq chi chalk sa’ li ruchich’och’, te’xk’ul xtib’eleb’, ut te’yale’q rix. Ka’ajwi’
chi jo’kan eb’ li ralal xk’ajol li Dios te’ruuq chixchaab’ilob’resinkil rib’ ut chi wank jo’ chanru A’an.
Li Qayu’am sa’ li Ruchich’och’
Li qayu’am sa’ li ruchich’och’ a’an jun chaab’ilal ut jun osob’tesink. Li rajom li yu’am a’in,
a’an naq taqak’ul li sahil ch’oolejil ut taqakawresi qib’ chi sutq’iik rik’in li Dios. Sa’ li yu’am a’in,
wanko rub’el xwankil li kamk, re li tz’ejwalej jo’ ajwi’ re li musiq’ej. Li Dios wan xtib’el tib’ ut b’aq
okenaq, a’ut a’an tz’aqal re ru, nimanb’il xloq’al, ut ink’a’ naru nakam. Sa’ xk’ab’a’ b’an lix T’anik laj
Adan ut li xEva, li junjunq chi kristiaan sa’ li ruchich’och’ wan xtib’el li moko tz’aqal ta re ru, ut sa’
junaq kutan taakamq. Wi ta maak’a’ li Kolonel Jesukristo, rik’in li kamk taa-oso’q raj li qayo’onihom
naq toowanq wi’chik rik’in li qaChoxahil Yuwa’.
Rochb’een li kamk, li maak ajwi’ naramok qe re naq ink’a’ nokoru chi wank jo’ li qaChoxahil
Yuwa’ ut toosutq’iiq rik’in. Naq wanko sa’ li yu’am a’in, chi kok’ aj xsa’ naqakanab’ qib’ chi aaleek,
naqaq’et lix taqlahom li Dios, ut nokomaakob’. Chiru li qayu’am sa’ li ruchich’och’, chiqajunilo wan
k’a’ru ink’a’ us naqab’aanu. Li maak junelik nak’amok sa’ li rahil ch’oolejil, us ta wan naq ink’a’
junelik naqil xyaalal a’in. Naq nokomaakob’, naqeek’a naq wan qamaak ut nokoxutaanak. Sa’
xk’ab’a’ li qamaak, ink’a’ nokoru chi sutq’iik rik’in li qaChoxahil Yuwa’ wi ink’a’ kuyb’il ut ch’ajb’il
xb’een wa li qamaak.
Naq wanko sa’ li yu’am a’in, wan li k’a’aq re ru naxk’am chaq xsahil li qach’ool. Wan ajwi’
k’a’ru nak’amok chaq re li rahilal ut rahil ch’oolejil, ut wan naq nak’ulman a’in xb’aan li maak
12 | P a g e
xe’xb’aanu jalaneb’ chik. Chixjunil a’in li naqak’ul, nokoxtenq’a chi tzolok ut chi chaab’ilo’k,
chixnawb’al ru b’ar wan li us ut li ink’a’ us, ut chixsik’b’al ru li b’e taqak’am. Li Dios nokoreek’asi
chixb’aanunkil li k’a’ru chaab’il; laj Satanas nokoraale chixb’aanunkil li maak. Jo’ chanru na-ux rik’in
li kamk, laa’o qajunes ink’a’ nokoru chi numtaak sa’ xb’een li k’a’ru nak’ulman xb’aan li maak.
Maak’a’ qatenq’ankil wi ta ink’a’ tojb’il rix li qamaak xb’aan li Jesukristo.
Lix Tojb’al rix li Maak
Naq toj maji’ nak’uub’aman li ruchich’och’, li qaChoxahil Yuwa’ kixsik’ ru li Jesukristo re

taawanq choq’ qaKolonel ut aj Tojol qix. Rik’in li mayej kixb’aanu li Kristo re xtojb’al rix li maak,
nokoru chik chi numtaak sa’ xb’een li k’a’ru xk’ulman xb’aan li T’ane’k. Chixjunileb’ li profeet
chalen chaq sa’ xtiklajik li ruchich’och’ ke’xch’olob’ xyaalal naq li Jesukristo a’an aj Tojol qix.
Chiqajunil taqak’ul li kamk re li tz’ejwalej, a’ut li Jesukristo kinumta sa’ xb’een li kamk choq’
qe. Naq a’an kikam chiru li krus, kijachman ru lix musiq’ rik’in lix tib’el. Sa’ rox li kutan, lix musiq’ ut
lix tib’el ke’junajiman wi’chik, ut maajo’q’e chik te’chache’q ru. A’an kixk’ut rib’ chiru k’iila tenamit,
ut kixk’ut chiruheb’ naq wan xxaqalil li ink’a’ naru chi kamk, li tib’ ut b’aq okenaq. Lix junajinkil
wi’chik li tz’ejwalej rik’in li musiq’ej, a’an li wakliik chi yo’yo naqaye re, ut a’an jun maatan
yechi’inb’il re li junjunq qe. Sa’ xk’ab’a’ lix waklijik li Jesukristo chi yo’yo, chiqajunilo toowakliiq
wi’chik chi yo’yo, maak’a’ naxye ma us malaj ink’a’ us li xqab’aanu sa’ li yu’am a’in. Taawanq jun
qaxaqalil li tib’ ut b’aq okenaq, li tz’aqalaq re ru ut ink’a’ chik taaruuq chi kaamk, ut maajo’q’e chik
tixk’ul li yajel, li rahilal, ut li kamk. Xb’aan li wakliik chi yo’yo, tooruuq chi sutq’iik wi’chik rik’in li
Dios re taaraqe’q aatin chiqix, a’b’anan a’in ink’a’ naraj naxye naq ch’olch’o naq tooruuq chi wank
rik’in a’an. Re xk’ulb’al li osob’tesink a’in, tento ajwi’ tooch’aje’q chirix li maak.
Li Dios kixtaqla li Ralal li rahro xb’aan, a’ li Jesukristo, re taanumtaaq sa’ xb’een li k’a’ru
naramok qe, a’an li maak jo’ ajwi’ li kamk. Moko qamaak ta naq kit’ane’ laj Adan ut li xEva, a’b’an
qe tz’aqal li maak xqab’aanu laa’o. Li Dios ink’a’ naru naril li maak rik’in yal ta jun miin raqal
xkuyum, ut wi wan qamaak, ink’a’ nokoru chi wank rik’in a’an. Ka’ajwi’ rik’in li rusilal ut li ruxtaan li
Kolonel nokoru chi ch’aje’k chirix li maak re tooruuq chi wank wi’chik rik’in li Dios. Naru na-uxman
a’in rik’in xpaab’ankil li Jesukristo, xjalb’al qak’a’uxl, xk’ulb’al li kub’iha’, xk’ulb’al li maatan re li
Santil Musiq’ej, ut kuyuk toj sa’ roso’jik.
Re xtz’aqob’resinkil ru li k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’, li Kristo kixk’ul sa’ xb’een a’an li
tojb’a-maak xb’aan li qamaak laa’o. Ka’ajwi’ a’an kiru chixb’aanunkil chi jo’kan. A’an kib’oqe’ ut
kikawresiman sa’ li najteril yu’am. A’an tz’aqal li Ralal li Dios sa’ li tz’ejwalej. Kiwan chi maak’a’
xmaak ut ki-ab’in chiru li Yuwa’b’ej chi tz’aqal re ru. Us ta kixk’ul li aaleek, maajo’q’e kixq’axtesi rib’
chiru li aaleek. Naq li Yuwa’b’ej kixtz’aama chiru li Ralal rahro xb’aan naq tixmayeja rib’ re xtojb’al
rix li maak, li Jesus kiwan xch’ool chixb’aanunkil. Ki-uxman li xtojb’al rix li maak rik’in li rahilal
kireek’a sa’ li awimq Getsemani, rik’in lix rahil ut lix kamik chiru li krus, ut kichoye’ rik’in lix waklijik
chi yo’yo. Us ta kixk’ul rahilal chi numtajenaq chiru li naru natawman ru---k’a’jo’ xrahil, jo’kan naq
ki-el xkik’el ruuchil tiqom ut kixpatz’ ma ink’a’ raj taruuq chi nume’k chaq li iiq a’in sa’ xb’een---
a’b’anan a’an kixk’e rib’ rub’el li rajom li Yuwa’b’ej, ut kixk’ut xnimal lix rahom choq’ re li Yuwa’b’ej
ut choq qe ajwi’ laa’o. Rik’in li rahilal kixk’ul, li Jesukristo kixq’ax ru li musiq’ejil kamk, ut rik’in lix
waklijik chi yo’yo kixq’ax ru li kamk, ut a’in lix tojb’al rix li maak naqaye re.
Li Kristo naxye naq tixkuy li qamaak wi laa’o taqapaab’ a’an, taqajal qak’a’uxl, taakub’eeq
qaha’ chi sub’b’il sa’ li ha’, ut taqak’ul li maatan re li Santil Musiq’ej rik’in xk’ehb’al li uq’ej sa’
qab’een, ut jo’kan ajwi’ taqayal qaq’e chixpaab’ankil lix taqlahom toj sa’ roso’jik li qayu’am. Rik’in
xjalb’al rajlal li qak’a’uxl, naru nakuye’ li qamaak ut tooch’aje’q chirix chixjunil li qamaak rik’in lix
13 | P a g e
wankil li Santil Musiq’ej. Na-isiman chaq li maak ut li xutaan sa’ qab’een, ut sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo
nokokana chi k’ulub’ej re toosutq’iiq rik’in li Dios.
Naq naqakanab’ qib’ chiru lix tojb’al rix li qamaak xb’aan li Jesukristo, a’an toxtenq’a
chixnumsinkil lix yalb’al qix, li yajel, ut li rahilal. Naru nokonujob’resiik rik’in li sahil ch’oolejil, li
tuqtuukilal, ut xk’ojob’ankil li qach’ool. Jo’ k’ihal li moko tiik ta ru chirix li yu’am a’in taaruuq chi
tiikob’resimank ru sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo.
A’b’anan naq kixtoj rix li maak, li Jesus ink’a’ kirisi chaq li k’a’ru teneb’anb’il sa’ qab’een
laa’o. Tento taqak’ut chiru a’an naq naqak’ulub’an ut naq taqapaab’eb’ lix taqlahom. Ka’ajwi’ rik’in
li maatan re lix tojb’al rix li qamaak nokoru chi sutq’iik rik’in li Dios ut toowanq rik’in A’an.
Lix Na’ajeb’ li Musiq’ej
Us ta kinumta li Kristo sa’ xb’een lix kamik li tz’ejwalej, chixjunileb’ li winq tento te’kamq,
xb’aan naq li kamk nak’anjelak qe re toojale’q chalen sa’ li k’a’ru nakam toj rik’in li k’a’ru ink’a’ chik
nakam. Naq nokokam, li qamusiq’ naxik sa’ lix na’ajeb’ li musiq’ej. Li Dios ink’a’ naxjal li rajom li
qach’ool, chi moko li us malaj li ink’a’ us li sik’b’il ru qab’aan. Eb’ li neke’xsik’ ru xpaab’ankil li Dios
sa’ li yu’am a’in wankeb’ sa’ jun wanjik re sahil ch’oolejil, tuqtuukilal, ut hilob’aal chiru li ch’a’ajkilal
ut li rahil ch’oolejil. Eb’ li ink’a’ ke’paab’ank re sa’ li yu’am a’in ut ink’a’ ke’xjal xk’a’uxl neke’wan sa’
jun wanjik re rahil ch’oolejil. Sa’ lix na’ajeb’ li musiq’ej najultikaman li evangelio chiruheb’ li ani
ink’a’ xe’paab’ank re li evangelio, malaj li ink’a’ xe’ru chirab’inkil naq xe’wan sa’ li ruchich’och’.
Tookanaaq sa’ lix na’ajeb’ li musiq’ej toj reetal naq toowakliiq chi yo’yo.
Li Wakliik chi Yo’yo, li Raqb’a-aatin, ut li Wankilal sa’ xb’een li Kamk
Naq najunajiman wi’chik li qatib’el rik’in li qamusiq’ sa’ li wakliik chi yo’yo, took’ame’q
rik’in li Dios re taaraqe’q aatin chiqix. Taajultiko’q qe chi tz’aqal re ru chixjunil li qatiikilal jo’ ajwi’ li
qamaak. Wi xqajal li qak’a’uxl, taa-uxtaanaaq qu. Taqak’ul li qaq’ajkamunkil a’ yaal k’a’ru li
qak’anjel ut li rajom qach’ool.
Rik’in li wakliik chi yo’yo chixjunileb’ li kristiaan te’wanq chik xwankil sa’ xb’een li kamk---
junelik te’wanq chi yo’yo. Li wankilal sa’ xb’een li kamk, a’an jun maatan sihb’il re chixjunileb’ li
kristiaan, maak’a’ naxye ma tiikeb malaj aj maakeb’. A’b’anan, li yu’am chi junelik, a’an moko
juntaq’eet ta rik’in li wankilal sa’ xb’een li kamk. Li yu’am chi junelik a’an jun li maatan li ka’ajwi’
naxk’e li Dios reheb’ li neke’ab’ink chiru lix evangelio. A’an li wanjik q’axal taqenaq li naru naqak’ul.
K’ehb’il reheb’ li ani kolb’ileb’ chiru lix maak ut li rahilal sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li
Jesukristo. A’an ajwi’ li taqenaqil loq’alil nayehman re, a’an naraj naxye li wank rik’in li Dios chi
junelik, sa’ li junelikil junkab’al. Naraj naxye xnawb’al ru li Dios ut li Jesukristo, ut xk’ulb’al li wank
jo’ chanru naq wankeb’ a’an.
Eb’ li Jar Raqal chi Loq’alil
Chiru li qayu’am wanko chixsik’b’al ru li us malaj li ink’a’ us. Li Dios naxk’e qaq’ajkamunkil
a’ yaal k’a’ru li qak’anjel ut k’a’ru li rajom li qach’ool. Rik’in naq li Dios naxq’ajkaamu li junjunq a’
yaal li k’a’ru b’aanunb’il sa’ li tz’ejwalej, jalan jalanq li awa’b’ejihom re loq’alil wan li naru
nokok’ehe’ wi’ chirix li raqok aatin. Eb’ li ke’xjal xk’a’uxl chirix lix maakeb’, ke’xk’ul li k’ojob’anb’il
k’anjel re li evangelio, ut ke’xpaab’ li sumwank li wan rik’in, te’kanaaq chi ch’ajb’il sa’ xk’ab’a’ lix
14 | P a g e
tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo. Te’xk’ul xtaqenaqil lix loq’alileb’ sa’ li awa’b’ejihom li mas
taqenaq, a’an ajwi’ li choxahil awa’b’ejihom nayehman re. Te’wanq rik’in li Dios, te’wan jo’ chanru
a’an, ut te’xk’ul xtz’aqalil lix sahileb’ xch’ool.
Eb’ li ink’a’ neke’k’ulub’ank re lix tz’aqalil lix evangelio li Jesukristo a’ut chaab’ileb’ xyu’am
te’xtaw xna’aj sa’ li terrestil awa’b’ejihom. Li awa’b’ejihom a’in, juntaq’eetanb’il xloq’al rik’in lix
loq’al li po.
Eb’ li neke’kana sa’ lix maakeb’ ut ink’a’ neke’xjal xk’a’uxl sa’ li yu’am a’in te’xk’ul
xq’ajkamunkileb’ sa’ li awa’b’ejihom li kub’enaq xwankil, a’an li telestil awa’b’ejihom nayehman re.
Najuntaq’eetaman xloq’al a’an rik’in xloq’aleb’ li chahim.
15 | P a g e
Li k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’ naxk’ut chiqu b’ar xochal chaq, k’a’ut naq wanko arin sa’ li
ruchich’och’, ut b’ar tooxik chirix li yu’am a’in. Naxk’ut chiqu li qab’eenik chalen chaq sa’ li najteril
yu’am toj chiru li yu’am a’in, li kamk, li wakliik chi yo’yo, ut li qayu’am sa’ li junelik q’e kutan. Li
k’uub’anb’il na’leb’ a’in naxk’ut ajwi’ chiqu k’a’ru naxb’aanu li qaChoxahil Yuwa’ re qatenq’ankil re
naq too-usaaq sa’ li qab’eenik re naq toosutq’iik wi’chik rik’in a’an ut toowanq jo’ chanru a’an. Li
k’uub’anb’il k’anjel na-aatinak chirix lix k’anjel li Jesukristo ut naq tojb’il rix li maak xb’aan, re
tooruuq chi numtaak sa’ xb’een li T’ane’k ut taqak’ul li junelik yu’am. Naqatz’aama chawu naq
tak’oxla ut tattijoq chirix li esil a’in.
• Li najteril yu’am: Li rajom li Dios ut lix k’uub’anb’il na’leb’ choq’ qe.
• Li yo’ob’tesink
• Li wankilal chi sik’ok-u, ut lix t’anik laj Adan ut li xEva
• Li qayu’am sa’ li ruchich’och’
• Lix tojb’al rix li maak
• Lix na’ajeb’ li musiq’ej
• Li wakliik chi yo’yo, li raqb’a-aatin, ut li wankilal sa’ xb’een li kamk
• Eb’ li jar raqal chi awa’b’ejihom re loq’alil
• Ma taajal aak’a’uxl chirix laa maak?
• Ma taab’aanu li kixb’aanu chaq li Kolonel, ut taakub’eeq aaha’ sa’ (kutan)?
Li esil naqaye nokoxtenq’a chixtawb’al ru k’a’ut naq wanko sa’ li yu’am a’in, ut aniho laa’o. Naxk’e
qayo’onihom, ut nokoxtenq’a chixtawb’al li tuqtuukilal ut li sahil ch’oolejil. Naxk’ut chiqu b’ar
xochal chaq, k’a’ut naq wanko arin sa’ li ruchich’och’, ut b’ar tooxik chirix li yu’am a’in. Li Dios a’an
li qaYuwa’, ut a’an nokoxra. Laa’o li ralal xk’ajol. Laa’o xkomon lix junkab’al, ut kowan rik’in a’an
rub’elaj naq xoyo’la sa’ li ruchich’och’ a’in. A’an xk’uub’ jun na’leb’ choq’ re lix sahil qach’ool, li
nokoru wi’ chi sutq’iik rik’in a’an chirix li yu’am a’in. Noko-usa a’ yaal jo’ k’a’ru li naqab’aanu rik’in
jun li maatan k’ehb’il re xb’aan li Dios, a’an li wankilal chixsik’b’al ru li b’e taqak’am. Lix T’anik laj
Adan ki-ajman ru sa’ li k’uub’anb’il na’leb a’in, ut xb’aan a’an nokoru chi chalk sa’ li ruchich’och’,
chixk’ulb’al li qatib’el, chixnumsinkil li k’a’aq re ru naqak’ul sa’ li ruchich’och’, ut chi wank
qajunkab’al arin. A’b’anan li t’ane’k kixk’am ajwi’ chaq li kamk re tz’ejwalej, a’an naq najache’ ru li
tz’ejwalej rik’in li musiq’ej, ut li kamk re musiq’ej, a’an naq najache’ qu rik’in li Dios.
Li Jesukristo a’an li mas nim xwankil sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios. Li Kristo kixmayeja rib’ re
xtojb’al rix li maak, ut kinumta sa’ xb’een li kamk re tz’ejwalej jo’ ajwi’ re musiq’ej. Chiqajunil
toowakliiq wi’chik chi yo’yo ut junelik toowanq chi yo’yo, chi wanq qaxaqalil li tib’ ut b’aq okenaq,
16 | P a g e
chi maak’a’ li rahilal ut li yajel. Li Kristo kixk’e ajwi’ chanru naq toonumtaaq sa’ xb’een li kamk re
musiq’ej. Wi naqapaab’ lix evangelio, a’an taruxtaana qu ut tixtoj rix li qamaak. Toxk’irtesi, ut tixk’e
qe li tuqtuukil ut sahil ch’oolejil sa’ li qayu’am, ruchil li maak ut li xutaan.
Ajb’il ru sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’ naq taqak’ul xkamik li tz’ejwalej. Taajache’q
ru li qamusiq’ rik’in li qatib’el, ut chiru jarub’aq chihab’ toowanq sa’ lix na’ajeb’ li musiq’ej. Chirix
a’an toowakliiq wi’chik chi yo’yo rik’in jun xaqalil li ink’a’ chi taakamq, ut junajinb’ilaq chi junajwa li
qatib’el ut li qamusiq’. Taaraqe’q aatin chiqix a’ yaal li qak’anjel ut li rajom qach’ool. Eb’ li
ke’paab’ank re li evangelio te’xk’ul li maatan q’axal nim k’ehb’il xb’aan li qaChoxahil Yuwa’, a’an li
maatan re li junelik yu’am rik’in a’an.
Li qaChoxahil Yuwa’ ak x-aatinak wi’chik rik’ineb’ li ralal xk’ajol rik’in rahok re xk’utb’esinkil lix
k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil. Naqatzol chirix li chaab’il k’uub’anb’il k’anjel a’in sa’ lix Hu laj
Mormon, li tatruuq chirilb’al ru, chixk’oxlankil, ut ut chi tijok chirix. Naqatz’aama aawe naq
tatwulaq sa’ li iglees chiqix ut tatloq’oninq qochb’een.
Li najteril yu’am: Li rajom li Dios ut lix k’uub’anb’il k’anjel choq’ qe

• Li Dios a’an li qaChoxahil Yuwa’, ut laa’o li ralal xk’ajol (chi-ilmanq Hechos 17:16--34;
Hebreos 12:9)
• Li Dios kixk’uub’ jun na’leb’ choq’ re lix sahil li qach’ool. Li Jesukristo a’an li mas nim
xwankil sa’ li k’uub’anb’il na’leb’ a’an.
• Lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios re sahil ch’oolejil nokoxtenq’a chi sutq’iik wi’chik rik’in a’an
(chi-ilmanq Moises 1:39).
• Noko-usaak sa’ li junelik q’e kutan a’ yaal jo’ li b’e naqasik’ ru xk’amb’al (Chi-ilmanq 2 Nefi
2:27--29)
Li k’utb’esink
• Chi b’eresinb’il xb’aan li Yuwa’b’ej, li Jesukristo kixyo’ob’tesi li ruchich’och’ (chi-ilmanq
Hebreos 1:1-3).
Li wankilal chi sik’ok ut lix t’anik laj Adan ut li xEva

• Laj Adan ut li xEva ke’yo’ob’tesiik jo’ chanru xjalam-uch li Dios (chi-ilmanq Genesis 1:26--
27).
• Sa’ li awimq Eden maak’a’ xnawomeb’, ut ke’wan rik’in li Dios.
• Rik’in naq ke’xyal li ru che’ li yehb’il naq ink’a’ taak’uxmanq, ke’isiik chaq sa’ li awimq (chi-
ilmanq Moises 4:19--31). A’in li T’ane’k nayehman re.
17 | P a g e
• Ki-ok chi wank li kamk sa’ xb’eeneb’, ke’ru chi wank ralal xk’ajoleb’, ut ke’ru chi maakob’k
ut chi kamk (chi-ilmanq 2 Nefi 2:22--25; Moises 5:11).
Li qayu’am sa’ li ruchich’och’

• Li ajom k’a’ut naq wanko sa’ li yu’am a’in, a’an re taqataw li tuqtuukilal ut li sahil ch’oolejil
sa’ li qajunkab’al, ut re taqakawresi qib’ chi sutq’iik rik’in li Dios.
• Kochal sa’ li ruchich’och’ re taayale’q qix.
• Naqak’ul jun qaxaqalil li tib’ ut b’aq okenaq, a’ut taqak’ul ajwi’ li kamk re li tz’ejwalej.
• Li Dios naxk’e li taqlahom. Wi naqapaab’, noko-osob’tesiik. Wi ink’a’ naqapaab’,
nokomaakob’ ut wan tojb’a-maak naqak’ul xb’aan.
• Chixjunil li maak tento taatojmanq rix, qab’aan laa’o malaj xb’aan li Kristo (chi-ilmanq D&C
19:15--20).
• Naqasik’ ru k’a’ru taqab’aanu, ut chiqajunilo wan li maak naqab’aanu (chi-ilmanq Romanos
3:23).
• Wan k’a’aq re ru naqak’ul li naxk’am chaq li sahil ch’oolejil jo’ ajwi’ rahil ch’oolejil.
• Ink’a’ naru naqaq’ax ru li kamk re tz’ejwalej chi moko re musiq’ejil chi maak’a’ li Kristo.
Lix tojb’al rix li maak

• Rik’in naq li Jesukristo kixq’ax ru li kamk re tz’ejwalej, chiqajunil toowakliiq wi’chik chi
yo’yo (chi-ilmanq Alma 11:41--43).
• Sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kristo, naru tookanaaq chi ch’ajb’il chirix li maak
re tooruuq chi sutq’iik rik’in li Dios ut toowanq rik’in A’an (chi-ilmanq 2 Nefi 9:8--9).
• Li Kristo tixkuy li qamaak wi taqapaab’ a’an, taqajal li qak’a’uxl, taqak’ul li kub’iha’ ut li
maatan re li Santil Musiq’ej, ut tookuyuq toj sa’ roso’jik.
Lix na’ajeb’ li musiq’ej

• Chixjunileb’ li winq tento te’kamq.
• Naq nokokam, naxik li qamusiq’ sa’ lix na’ajeb’ li musiq’ej.
• Aran nokowan sa’ jun wanjik re rahil ch’oolejil malaj sa’ jun wanjik re tuqtuukilal ut
hilob’aal, a’ yaal li xqab’aanu sa’ li qayu’am.
Li wakliik chi yo’yo, li raqb’a-aatin, ut li wankilal sa’ xb’een li kamk

• Li qatib’el ut li qamusiq’ te’junajiiq wi’chik sa’ li wakliik chi yo’yo (chi-ilmanq Alma 11:42--
45; 40:23).
• Toosutq’iiq rik’in li Dios re taaraqe’q aatin chiqix a’ yaal k’a’ru li qak’anjel ut li rajom
qach’ool.
• Wi xqajal li qak’a’uxl, taqak’ul li uxtaanaak.
• Li Junelik yu’am a’an jun maatan naxk’e li Dios reheb’ li neke’paab’ank re lix evangelio li
Jesukristo chi tz’aqal tz’aqal (chi-ilmanq D&C 14:7).
Eb’ li jar raqal chi loq’alil (chi-ilmanq D&C 76; 137; 1 Corintios 15:40--42)
• Naqak’ul qaq’ajkaamunkil a’ yaal li qak’anjel ut li rajom qach’ool.
• Eb’ li neke’k’uluk re li evangelio ut neke’xpaab’ rik’in yalok q’e chiru chixjunil lix yu’ameb’
te’xk’ul li choxahil awa’b’ejihom (chi-ilmanq D&C 76:50--70).
• Eb’ li ani chaab’ileb’ xch’ool li “ke’mutz’ob’resiik ru xb’aan xb’alaq’eb’ li winq” ut li “moko
kaweb’ ta xch’ool rik’in li yaal ch’olob’anb’il chirix li [Jesukristo]” te’xk’ul li terrestil
awa’b’ejihom (chi-ilmanq D&C 76:75, 79).
• Eb’ li neke’maakob’ ut ink’a’ neke’xjal xk’a’uxl te’xk’ul li telestil loq’alil chirix naq xe’xk’ul
rahilal ut xe’xk’ul tojb’a-maak xb’aan xmaakeb’.
18 | P a g e

• K’a’ru li nakataw ru chirix lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios choq’ aawe laa’at ut laa junkab’al?
• Rik’in li k’a’ru xqak’ut chawu, k’a’ru li nakataw ru chirix lix k’anjel li Jesukristo? K’a’ru
xyaalal a’an choq’ aawe?
19 | P a g e
Tzolok 3: Lix Evangelio li Jesukristo
• Ma nakapaab’ naq li Iglees ut lix evangelio li Jesukristo ke’k’ojob’aman wi’chik rik’in li
profeet aj Jose Smith?
• Ma taanimob’resi laa paab’aal chirix li Jesukristo rik’in xtzolb’al lix evangelio?
• Ma taajal aak’a’uxl ut tattijoq re xpatz’b’al xkuyb’al laa maak?
• Ma taakub’eeq aaha’ choq’ komon sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’
Roso’jikeb’ li Kutan sa’ (kutan)?
Ma tatk’ojob’aaq ut taak’ul li maatan re li Santil Musiq’ej?
Sa’ Xk’ab’a’ li Kristo Naru Tooch’aje’q Chirix li Qamaak
Li Dios kixtaqla li Ralal rahro xb’aan, a’ li Jesukristo, sa’ li ruchich’och’ re naq chixjunileb’ li
ralal xk’ajol li Dios te’ruuq chi sutq’iik chi wank rik’in a’an chirix xkamikeb’. Ka’ajwi’ rik’in li rusilal
ut li ruxtaan li Kolonel naru nokoch’aje’ chirix li maak re tooruuq chi wank rik’in li qaChoxahil
Yuwa’. Naq nokoch’aje’ chirix li qamaak, nokok’ira sa’ li musiq’ej (chi-ilmanq 3 Nefi 9:13; 18:32).
Sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kristo ut lix waklijik a’an chi yo’yo, chixjunileb’ li
winq te’k’ame’q wi’chik rik’in li Qaawa’ re taaraqe’q aatin chirixeb’ a’ yaal k’a’ru lix k’anjeleb’ ut li
rajomeb’ xch’ool (chi-ilmanq 2 Nefi 9:10--16; Helaman 14:15--18; 3 Nefi 27:14--22; D&C 137:9).
Taaraqe’q aatin chiqix jo’ chanru li chaq’rab’ re tiik ruhil na’leb’ ut uxtaan.
Li tiik ruhil na’leb’, a’an jo’ jun chaq’rab’ li ink’a’ najalman, li nayehok re naq yalaq k’a’ru
naqab’aanu taawanq xq’ajkaamunkil---too-osob’tesiiq wi noko-ab’in chiru lix taqlahom li Dios, ut
taqak’ul tojb’a-maak wi ink’a’ noko-ab’in chiru. Chiqajunil nokomaakob’. Li maak nokoxkanab’ chi
tz’aj qu, ut maak’a’ k’a’ru tz’aj li naru chi wank rik’in li Dios (chi-ilmanq 1 Nefi 10:21; 3 Nefi 27:19;
Moises 6:57).
Li Kolonel kixk’e li k’a’ru elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’ choq’ reheb’ li neke’xjal xk’a’uxl
chirix lix maak ut neke’xyal xq’e chixpaab’ankil chixjunil lix taqlahom, rik’in naq a’an kixk’ul li rahilal
quuchil laa’o choq’ re li qamaak. A’in lix tojb’al rix li maak nayehman re. Rik’in a’in li kixb’aanu
rik’in xchaab’ilal xch’ool, li Kristo naru chixb’aanunkil quuchil chiru li Yuwa’b’ej. Li qaChoxahil
Yuwa’ naru chiruxtaanankil qu, chixrambal li tojb’a-maak chiqu, ut chiqak’ulb’al b’ar wan wi’ a’an.
Li qaChoxahil Yuwa’ naxk’ut li ruxtaan naq naxkuy li qamaak ut nokoxtenq’a chi sutq’iik rik’in.
A’b’anan li Jesus ink’a’ kirisi chaq li k’a’ru teneb’anb’il sa’ qab’een. A’an tixkuy qamaak wi
naqak’ul a’an, naqajal qak’a’uxl, ut naqapaab’ lix taqlahom. Rik’in lix tojb’al rix li qamaak ut rik’in
xpaab’ankil li evangelio, akaq k’ulub’ejo chik re tooruuq chi wank chi junelik rik’in li qaChoxahil
Yuwa’. Tento taqak’ut naq naqak’ulub’an li Kristo ut naq naqapaab’ a’an, rik’in xpaab’ankil lix
taqlahom ut xpaab’ankil li xb’eenil raqal chi na’leb’ ut k’ojob’anb’il k’anjel re li evangelio.
20 | P a g e
Xpaab’ankil li Jesukristo
Li xb’een raqal chi na’leb’ sa’ li evangelio, a’an xpaab’ankil li Jesukristo. Xpaab’ankil li
Jesukristo naraj naxye naq kaw li qapaab’aal naq a’an li K’ajolb’ej junaj chirib’il chiru li Dios, ut naq
a’an li Kolonel ut aj Tojol rix li ruchich’och’. Naqak’e reetal naq ka’ajwi’ nokoru chi sutq’iik rik’in li
qaChoxahil Yuwa’ wi wanko chi chapcho chiru li rusilal ut ruxtaan li Ralal. Naq naqapaab’ li Kristo
naqak’ulub’an ut naqak’e chi k’anjelak lix tojb’al rix li qamaak xb’aan, ut li na’leb’ kixk’ut a’an.
Naqakanab’ rib’ chiru a’an ut li k’a’ru naxye. Naqanaw naq a’an wan xwankil chixtz’aqob’resinkil ru
li k’a’ru xyechi’i. Li qaChoxahil Yuwa’ narosob’tesiheb’ li neke’paab’ank re li Ralal ut neke’ab’in
chiru.
Wi naqapaab’ li Jesukristo, a’in nokoreek’asi chi k’anjelak. Nokoreek’asi chixjalb’al
qak’a’uxl chi junajwa, ut chi anchal li qach’ool. Wi wan li qapaab’aal, naqayal anchal qaq’e
chixtzolb’al chirix li qaKolonel ut chi wank jo’ chanru a’an. Taqaj xtzolb’al k’a’ru lix taqlahom, toja’
naq taqaj xpaab’ankil. Us ta toj wan tana’ li k’a’ru ink’a’ us naqab’aanu, naqak’ut chiru a’an naq
naqara rik’in xyalb’al qaq’e chixpaab’ankil lix taqlahom, ut rik’in eelelik chiru li maak.
Naqapaab’ li Kristo, ut naqapaab’ naq a’an naraj naq too-ab’inq chiru chixjunileb’ li
taqlahom. Naqaj xk’utb’al li qapaab’aal rik’in ab’ink chiru a’an. Nokotijok rik’in paab’aal re
taawanq qametz’ew chi numtaak sa’ xb’een li aaleek. Naru ajwi’ taqanimob’resi li qapaab’aal chirix
li junjunq chi na’leb’, jo’ li Aatin re Chaab’il Na’leb’, malaj li lajetqil, wi xb’een wa naqapaab’ li
Jesukristo chi tz’aqal re naq chi jo’kan taqaj ab’ink chiru lix taqlahom. Naq naqapaab’ jun li
chaq’rab’, noko-ok chixnawb’al naq yaal rik’in li k’a’ru naqak’ul (chil-ilmanq Jwan 7:17). Jo’kan
ajwi’ naniman li qapaab’aal rik’in rab’inkil li raatin li Dios (chi-ilmanq Romanos 10:17) ut rik’in
rilb’al ru li raatin li Dios (chi-ilmanq Helaman 15:7--8).
Naq noko-ab’in chiru li Dios, a’an nokorosob’tesi. Naxk’e li qawankil re xnumsinkil li
ch’a’ajkilal re li yu’am a’in. Nokoxtenq’a chixjalb’al li rajom li qach’ool. Rik’in xpaab’ankil li
Jesukristo, a’an naru chiqak’irtesinkil, sa’ li tz’ejwalej jo’ ajwi’ sa’ li musiq’ej.
Li Jalb’a-k’a’uxlej
Li xkab’ raqal chi na’leb’ re li evangelio a’an li jalb’a-k’a’uxlej. Naq naqapaab’ li Kristo ut
naqara, a’in nokoreek’asi chixjalb’al li qak’a’uxl, a’an naraj naxye xjalb’al li k’a’ru naqak’oxla,
naqapaab’, ut naqab’aanu li moko naxk’am ta rib’ rik’in li naraj a’an. Li jalb’a-k’a’uxl naraj naxye
naq taajalano’q chi ak’il li qana’leb’ chirix li Dios, chiqix laa’o, ut chirix li ruchich’och’. Naq naqajal
qak’a’uxl, naqeek’a naq yot’b’il qach’ool chiru li Dios, ut rik’in a’an naqakanab’ xb’aanunkil li k’a’aq
re ru li ink’a’ us, ut naqak’e qach’ool chixb’aanunkil li k’a’aq re ru chaab’il. Jun li ajom mas nim li
wanko wi’ sa’ li yu’am a’in, a’an re naq taqak’am qib’ sa’ xyaalal rik’in li rajom li Dios sa’ li qayu’am.
Ka’ajwi’ naru nokosutq’i rik’in li Dios sa’ xk’ab’a’ li ruxtaan li Kristo, ut ka’ajwi’ naru naqak’ul li
ruxtaan wi naqajal qak’a’uxl.
Re xjalb’al qak’a’uxl, naqak’e reetal li qamaak, ut naqayot’ qach’ool chiru li Dios.
Naqach’olob’ li qamaak chiru li Dios. Naqach’olob’ ajwi’ li ninqi maak chiruheb’ laj jolominel sa’ li
iglees li k’ehb’ileb’ xwankil xb’aan li Dios, ut eb’ a’an nokoe’xtenq’a chixjalb’al qak’a’uxl.
Naqatz’aama chiru li Dios rik’in tijok naq tixkuy li qamaak. Naqak’e qach’ool chixb’aanunkil jo’
k’ihal li na-ajman re xtuqub’ankil li k’a’ruhaq chi ch’a’ajkilal li xk’ulman xb’aan li qamaak; a’in li
k’ehok eeqaj naqaye re. Naq naqajal qak’a’uxl, najalano’ li qana’leb’ chiqix laa’o ut chirix li
ruchich’och’. Naq naqajal qib’, naqak’e reetal naq laa’o ralal xk’ajol li Dios, ut ink’a’ na-ajman naq
21 | P a g e
k’iila sut yooqo chixb’aanunkil wi’chik li k’a’ru ink’a’ us. Wi chi anchal li qach’ool naqajal li
qak’a’uxl, taqakanab’ li qamaak ut ink’a’ chik taqab’aanu. Naqak’e qach’ool chixramb’al li aaleek.
Naniman xkawilal li qach’ool chixpaab’ankil li Dios.
Wi naqajal qak’a’uxl chi anchal li qach’ool, wan k’a’ru naqak’ul. Naqeek’a naq kuyb’il li
qamaak xb’aan li Dios, ut naqeek’a lix tuqtuukilal a’an sa’ li qayu’am. Na-oso’ li maak sa’ li qaamn,
jo’ ajwi’ xrahil li qach’ool. Mas wi’chik naq naqeek’a xwankil li Musiq’ej. Ut naq noko-el chaq sa’ li
yu’am a’in, mas wi’chik naq kawresinb’ilaqo chi wank rik’in li qaChoxahil Yuwa’ ut li Ralal.
Wan naq chirix naq xqak’ulub’an li Kristo ut xqajal li qak’a’uxl chirix li qamaak,
nokomajelo’ ut nokomaakob’ wi’chik. Rajlal tento taqayal qaq’e chixkanab’ankil li q’etok aatin a’in.
Tento ajwi’ taqachaab’ilob’resi qib’ rajlal---taqayal qaq’e chi wank jo’ li Kristo, chi nimank li
qana’leb’, ut chi k’anjelak chi mas chaab’il wi’chik. Naq naqatzol li k’a’ru naraj li Kolonel qik’in,
taqaj xk’utb’al li qarahom rik’in ab’ink chiru. Chi jo’kan, naq naqajal qak’a’uxl wulaj wulaj, taqak’e
reetal naq taajale’q li qayu’am ut taachaab’ilo’q. Sa’ li qach’ool ut rik’in li qab’aanuhom yooqo chi
wanq jo’ li Kristo. To-ok chireek’ankil nimla sahil ch’oolejil rik’in xjalb’al qak’a’uxl wulaj wulaj.
Li Kub’iha’, li Xb’een Sumwank Noko-ok wi’
Li xpaab’ankil l i Jesukristo ut li jalb’a-k’a’uxlej nokoxkawresi re xk’ulb’al li k’ojob’anb’il

k’anjel re li kub’iha’ ut li k’ojob’aak. Jun k’ojob’anb’il k’anjel, a’an jun li santil k’anjel malaj tij li
naxk’ut naq xo-ok sa’ jun sumwank (kontraat) rik’in li Dios.
Li Dios junelik kixtaqlaheb’ li ralal xk’ajol chi ok sa’eb’ li sumwank. Jun sumwank, a’an jun
xaqab’anb’il aatin li mas kaw ut aajel ru xpaab’ankil, li na-ok wi’ li Dios rik’ineb’ li winq. Li Dios
naxyechi’i qosob’tesinkil, ut laa’o naqayechi’i ab’ink chiru. Li Dios naxye k’a’ru li na’leb’ taawanq
sa’ li sumwank, ut laa’o naru taqak’ul malaj taqatz’eqtaana. Wi naqapaab’eb’ li sumwank, naqak’ul
li osob’tesink sa’ li yu’am a’in ut li taqenaqil loq’al sa’ li yu’am toj chalel.
Naq noko-ok sa’eb’ li sumwank, maak’a’jo’ naq teneb’anb’ilo chixtz’aqob’resinkil ru li
k’a’ru xqayechi’i re li Dios. Re xpaab’ankil li sumwank, tento taqakanab’ jo’ k’ihal li ajb’il qab’aan li
naramok qu chixpaab’ankil. Qayehaq, tento taqakanab’ li loq’ok ut li b’atz’unk sa’ li domingo re
tooruuq chiroxloq’inkil li hilob’aal kutan. Tento taqak’e qach’ool re naq k’ulub’ej toowanq re
xk’ulb’al li jar sumwank naxyechi’i qe li Dios, ut chirix a’an tento taqak’e qach’ool chixpaab’ankil. Li
qasumwank naxjultika qe naq tento taqajal qak’a’uxl rajlal kutan sa’ li qayu’am. Rik’in xpaab’ankil li
taqlahom ut k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in, naqak’ul jun risinkil li qamaak, li nakana qik’in.
Noko-ok sa’eb’ li sumwank rik’in li loq’laj k’ojob’anb’il k’anjel, jo’ li kub’iha’. Eb’ li
k’ojob’anb’il k’anjel a’in k’anjelanb’ileb’ rik’in lix wankil li tijonelil. Qayehaq, rik’in li k’ojob’anb’il
k’anjel re li kub’iha’, noko-ok sa’ sumwank naq taqak’ul sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Jesukristo, naq
junelik jultikaq qe, ut naq taqapaab’ lix taqlahom. Naq naqab’aanu jo’ li xqaye sa’ li sumwank, li
Dios naxyechi’i naq li Santil Musiq’ej taawanq rajlal qik’in, naq taqak’ul risinkil li qamaak, ut naq
tooyo’laaq wi’chik.
Rik’ineb’ li loq’laj k’ojob’anb’il k’anjel, jo’ li kub’iha’ ut li k’ojob’ank, naqatzol ut naqil lix
wankil li Dios (chi-ilmanq D&C 84:20). Li Jesus kixye naq tento taakub’eeq qaha’ chi sub’b’il choq’
re li risinkil, malaj lix kuyb’al, li qamaak. Li kub’iha’ a’an jun li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’ li
mas aajel ru. Maajun naru chi ok sa’ li rawa’b’ejihom li Dios wi ink’a’ xkub’e’ xha’. Li Kristo kixk’ut
chiqu li k’a’ru tento ta-uxq naq kikub’e xha’ a’an.
Li kub’iha’ chi sub’b’il sa’ li ha’ a’an reetalil lix kamik, lix muqlajik, ut lix waklijik li Kolonel
chi yo’yo. Jo’kan ajwi’, a’an reetalil li roso’jik li qayu’am re junxil wan wi’ li maak, ut xtiklajik jun li
22 | P a g e
ak’ yu’amej jo’ xtzolom li Kristo. Li Kolonel kixk’ut naq li kub’iha’, a’an jun xkab’ yo’lajik.Naq
nakub’e li qaha’ noko-ok chi yo’laak wi’chik ut noko-ok choq’ ralal xk’ajol li Kristo sa’ li musiq’ej
(chi-ilmanq Mosiah 5:7--8; Romanos 8:14--17).
Tento taakub’eeq qaha’ re to-ok choq’ komon sa’ li Iglees li k’ojob’anb’il wi’chik, a’an Lix
Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, ut moqon re taaruuq to-ok sa’
li awa’b’ejihom re choxa. Li k’ojob’anb’il k’anjel a’in, a’an jun xchaq’rab’ li Dios, ut tento
tab’aanumank chi k’ehb’il li wankilal xb’aan a’an. Jun obiisp malaj jun awa’b’ej re mision tento
tixk’e xlisens li ani xk’uluk re li tijonelil, re taaruuq chixb’aanunkil li kub’iha’, malaj jun li k’ojob’ank.
Eb’ li kok’al li toj ka’ch’ineb’ xyu’am ink’a’ neke’raj ru li kub’iha’, ut tojb’ileb’ rix xb’aan li
ruxtaan li Jesukristo (chi-ilmanq Moroni 8:4--24). Ink’a’ neke’kub’e xha’ toj reetal naq tz’aqaleb’
xchihab’ re te’ruuq chi teneb’aak, a’an naq waqxaqib’ chihab’ xyu’ameb’ (chi-ilmank sa’ D&C
68:27).
Chi toj maji’aq nakub’e li qaha’, naqak’ut naq wan qach’ool chi ok sa’ jun sumwank naq
taqapaab’ chixjunil li taqlahom chiru li rela’ li qayu’am. Chirix li kub’iha’ naqak’ut li qapaab’aal
rik’in xpaab’ankil li sumwank xo-ok wi’. Jo’kan ajwi’, rajlal yooko chix-ak’ob’resinkil li sumwank xo-
ok wi’ sa’ li kub’iha’, naq naqak’ul li loq’laj wa’ak. Xk’ulb’al li loq’laj wa’ak rajlal xaman, a’an jun
taqlahom. A’in nokoxtenq’a re naq tookanaaq chi k’ulub’ej re taawanq junelik li Musiq’ej qik’in.
Rajlal xaman, naxjultika qe li sumwank xo-ok wi’. Li Jesukristo kixk’e li k’ojob’anb’il k’anjel a’in
reheb’ lix Apostol ka’ch’in chik rub’elaj lix tojb’al rix li maak kixb’aanu, ut kixk’ojob’ wi’chik rik’in li
profeet aj Jose Smith. Li Kolonel kixtaqla naq eb’ li neke’k’amok re li tijonelil te’xk’anjela li loq’laj
wa’ak re xjultikankil lix tib’el ut lix kik’el a’an, li kihoye’ choq’ qe. Rik’in xk’ulb’al li loq’laj wa’ak chi
k’ulub’ej naqaye naq junelik taajultiko’q qe li mayej kixk’e li Kristo, naqa-ak’ob’resi li k’a’ru
xqayechi’i chaq, ut naqak’ul chi ak’il li yechi’ihom naq junelik taawanq li Musiq’ej qik’in.
Li Maatan re li Santil Musiq’ej
Li Jesus kixye naq tento taakub’eeq qaha’ rik’in ha’ ut rik’in ajwi’ li Musiq’ej. Chirix li
kub’iha’ rik’in ha’, tento ta-uxq li kub’iha’ rik’in li Musiq’ej, malaj ut moko tz’aqal ta wan. Ka’ajwi’
naq naqak’ul li kub’iha’ ut li maatan re li Santil Musiq’ej naru naqak’ul risinkil li qamaak ut
tooyo’laaq chi tz’aqal sa’ li musiq’ej. Chirix a’an noko-ok sa’ jun ak’ musiq’ejil yu’am jo’ xtzolom li
Kristo.
Chirix naq kub’sinb’il xha’ jun li kristiaan rik’in ha’, jun malaj numenaq jun reheb’ laj k’ulul
re li tijonelil neke’xk’e li ruq’ sa’ xb’een xjolom li kristiaan ut neke’xk’ojob’ choq’ komon sa’ Lix
Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Chirix a’an neke’xk’e li maatan
re li Santil Musiq’ej.
Eb’ li neke’k’uluk re li maatan re li Santil Musiq’ej, wi neke’kana chi k’ulub’ej, naru
te’ochb’eeniiq xb’aan li Musiq’ej chiru chixjunil lix yu’ameb’. Li Santil Musiq’ej nokoxsantob’resi ut
nokoxch’ajob’resi. Li Santil Musiq’ej naxch’olob’ xyaalal li Kristo, ut nokoxtenq’a chixnawb’al ru li
yaal. Naxk’e xkawilal qametz’ew sa’ li musiq’ej ut nokoxtenq’a chixb’aanunkil li k’a’ru chaab’il.
Naxk’ojob’ qach’ool sa’ xkutankil li yale’k qix malaj li rahil ch’oolejil. Nokoxtij naq wan k’a’ru
tarahob’tesinq re li qatib’el malaj li qamusiq’. Li Santil Musiq’ej naxk’e li wankilal qe re tooruuq chi
k’utuk ut chi tzolok. Li maatan re li Santil Musiq’ej a’an jun reheb’ li maatan mas loq’ naxk’e li
qaChoxahil Yuwa’. Rik’in lix wankil li Santil Musiq’ej naru naqeek’a naq li Dios nokoxra ut naq yoo
chixk’amb’al qab’e. Li maatan a’in naxk’e chiqayal jun raqalaq li sahil ch’oolejil re junelik, ut li
yu’am chi junelik li yechi’inb’il qe.
23 | P a g e
Lix wankil li tijonelil li na-ajman re xb’aanunkil li k’ojob’anb’il k’anjel a’in kiwan chi
sachenaq chiru k’iila cient chihab’ xb’aan li q’etok paab’ank, a’ut k’ojob’anb’il wi’chik rik’in li
Profeet aj Jose Smith. Ka’ajwi’ rik’in wank sa’ xkomonil li Iglees naru naqak’ul li maatan re li Santil
Musiq’ej. Xb’aan li wankilal a’in, li Iglees jalan wi’ rik’in yalaq k’a’ru chik chi paab’aal sa’ li
ruchich’och’. Li Qaawa’ ajwi’ kixch’olob’ naq a’an “li junaj chi yaalil ut yo’yookil iglees chiru lix b’een
chixjunil li ruchich’och’” (D&C 1:30).
Kuyuk Toj sa’ Roso’jik
Chirix naq xo-ok sa’ li laatz’ ut ka’ch’in ruhil b’e rik’in xpaab’ankil li Jesukristo, xjalb’al
qak’a’uxl, ut xk’ulb’al li k’ojob’anb’il k’anjel re li kub’iha’ ut li k’ojob’aak, tento taqayal qaq’e chi us re
tookanaaq sa’ li b’e. Naqab’aanu a’in rik’in xk’anjelankil rajlal li paab’aal chirix li Jesukristo, xjalb’al
qak’a’uxl, xteneb’ankil qib’, ut xtaaqenkil li Musiq’ej.
Chirix naq kuyb’il li qamaak, rajlal kutan tento taqayal qaq’e chixkolb’al qib’ chiru li maak re
naq junelik taaruuq taawanq li Santil Musiq’ej qik’in. Sa’ li sumwank re li kub’iha’, naqaye re li qaYuwa’
li wan sa’ choxa naq taqapaab’ lix taqlahom chiru li rela’ li qayu’am. Wi nokomajelo’, tento taqajal
qak’a’uxl re taakanaaq qik’in li k’a’ru yechi’inb’il qe sa’ li sumwank. Wanko sa’ aatin naq taqab’aanu li
chaab’il k’anjel, took’anjelaq chiruheb’ li qas qiitz’in, ut taqab’aanunkil li kixb’aanu li Kolonel. Sa’ li
loq’laj hu, li k’a’ru naqateneb’ qib’ chixb’aanunkil, a’an li “kuyuk toj sa’ roso’jik” nayehman re.
Rik’in kanaak sa’ li b’e re li evangelio, naqajilosi qib’ rik’in li Dios, nokonumta sa’ xb’een li
aaleek ut li maak, ut mas wi’chik chi naab’al naqak’ul li maatan re li Santil Musiq’ej. Naq naqak’am li
b’e a’in chiru chixjunil li qayu’am rik’in li kuyuk, li paab’ank, ut chi maajo’q’e naqakanab’, taaruuq
taqak’ul li qayu’am chi junelik.
Li na’leb’ a’in re xpaab’ankil li Kristo, xjalb’al li qak’a’uxl, xk’uub’ankil li sumwank ut
xpaab’ankil, ut ch’ajob’resiik xb’aan li Musiq’ej, na-ok chi wank choq’ xb’ehil li qayu’am. Noko-ok
chixb’aanunkil jo’ k’ihal li naqab’aanu wulaj wulaj jo’ chanru li na’leb’ a’in. Nachal li tuqtuukilal ut li
sahil ch’oolejil rik’in xk’amb’al li b’e a’in, ut timil timil noko-ok chi chanchan li Kristo. Chirix xnumik li
kutan, naq nokob’eek chiru li b’e a’in ut “naqatiikisi qib’ chi uhb’ej chi xaqxooko rik’in li Kristo . . . ut
tookuyuq toj sa’ roso’jik,” nayehman qe naq “Taawanq eeyu’am chi junelik” (2 Nefi 31:20).
B’oqok re kuyuk ha’
Ma taab’aanu li kixb’aanu li Jesukristo, ut taakub’siiq aaha’ xb’aan jun li xk’ul wankil li tijonelil rik’in li
Dios?
Taawanq jun k’anjel re li kub’iha’ sa’ (kutan). Ma taakawresi aawib’ re taakub’eeq aaha’ sa’ li kutan
a’an?
24 | P a g e
Ka’ajwi’ rik’in lix evangelio li Jesukristo naru naqataw li junelik yu’am. Eb’ li xb’een raqal chi na’leb’ re li
evangelio, a’aneb’ xpaab’ankil li Jesukristo, li jalb’a-k’a’uxlej, li kub’iha’ chi sub’b’il sa’ li ha’ re risinkil li
maak, ut li maatan re li Santil Musiq’ej. Chirix a’an tento tookuyuq toj sa’ roso’jik. Rik’in xb’aanunkil li
na’leb’ a’in chiru chixjunil li qayu’am, naqab’aanu li kixb’aanu chaq li Kolonel, naqatzol xpaab’ankil lix
taqlahom, ut noko-ok chi chanchan li Kristo. Naru nakuye’ li qamaak, ut tooruuq chi sutq’iik wi’chik re
toowanq rik’in li qaYuwa’ sa’ Choxa.
• Rik’in li Kristo naru taach’aje’q chiqix li maak
• Xpaab’ankil li Jesukristo
• Li jalb’a-k’a’uxl
• Li kub’iha’, li xb’een sumwank noko-ok wi’
• Li maatan re li Santil Musiq’ej
• Kuyuk toj sa’ roso’jik
• Ma toj taanimob’resi laa paab’aal chirix li Jesukristo rik’in xtzolb’al lix evangelio?
Roso’jikeb’ li kutan sa’ (kutan)?
Li esil naqaye naxk’am chaq li paab’aal ut li yo’onink. Laa’o naqara ut naqaloq’oni li Jesukristo. A’an li
k’a’ru mas nim xwankil sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios choq’ re lix sahil qach’ool. Rik’in lix tojb’al rix li
maak xb’aan li Kristo, naruhan naq taqak’ul li qayu’am chi junelik rik’in li Dios. Wi naqapaab’ li
evangelio, a’an taruxtaana qu ut tixkuy li qamaak. A’an toxk’irtesi ut tixk’e qe li tuqtuukilal ut sahil
ch’oolejil ruuchil li maak ut li xutaan.
Moko ch’a’aj ta xtawb’al ru lix evangelio li Jesukristo. Natikla rik’in xpaab’ankil li Kristo, Naqapaab’
a’an, naqakanab’ qib’ chiru, ut nokowan chi chapcho chiru. Li paab’aal a’in nokoreek’asi chixjalb’al li
qak’a’uxl---chixkanab’ankil li k’a’ru ink’a’ us ut chixb’aanunkil li k’a’ru us. Rik’in xpaab’ankil a’an, naqaj
ajwi’ xk’utb’al naq naqara rik’in xpaab’ankil lix taqlahom, jo’ naq taqak’ul li kub’iha’. Chirix naq
kub’enaq qaha’, a’an naxye naq tixk’e qe li maatan re li Santil Musiq’ej. Li Santil Musiq’ej tixk’am
qab’e, tixk’ojob’ qach’ool, ut toxtenq’a chixnawb’al li yaal. Naru taqanaw sa’ li qach’ool ut sa’ li
qana’leb’ naq wan li Santil Musiq’ej qik’in. Taqeek’a li tuqtuukilal, li rahok, ut li sahil ch’oolejil. Taqaj
xtenq’ankileb’ li qas qiitz’in. Taqayal qaq’e chiru chixjunil li qayu’am chixsahob’resinkil xch’ool li
Qaawa’.
25 | P a g e
Li Jesukristo kixk’ojob’ wi’chik lix evangelio rik’in jun yo’yookil profeet. Naqatzol chirix li evangelio sa’
lix Hu laj Mormon, li naru taawil ru, taak’oxla, ut tattijoq chirix. Li Dios tixye aawe rik’in lix wankil li
Santil Musiq’ej naq yaal. Naq nakat-ok chixnawb’al naq yaal, taawaj xjalb’al aak’a’uxl ut xk’ulb’al li
kub’iha’ re tatruuq chixk’ulb’al jun risinkil aamaak ut li maatan re li Santil Musiq’ej.
Rik’in li Kristo naru tooch’aje’q chirix li maak.

• Li Dios kixtaqla li Ralal rahro xb’aan, a’ li Jesukristo, sa’ li ruchich’och’ (chi-ilmanq Jwan 3:16--
17).
• Ka’ajwi’ rik’in li rusilal ut ruxtaan li Kristo naru nokoch’aje’ chirix li qamaak (chi-ilmanq 2 Nefi
2:6--8).
• Tento sa’ qab’een xk’ulub’ankil li Kristo, xjalb’al qak’a’uxl, ut ab’ink chiru.
Xpaab’ankil li Jesukristo
• Tento taqapaab’ naq li Kristo a’an aj Kolol re li ruchich’och’.
• A’an naraj naq taqak’ul ut taqapaab’ li raatin.
• Noko-osob’tesiik wi noko-ab’in chiru (chi-ilmanq D&C 130:20--21).
Li jalb’a-k’a’uxlej
• Rik’in xpaab’ankil li Kristo, nokok’ame’ sa’ li jalb’a-k’a’uxlej (chi-ilmanq Alma 34).
• Nakana li qach’ool chi yot’b’il chiru li Dios (chi-ilmanq 2 Corintios 7:9--10).
• Naqakanab’ xb’aanunkil li k’a’ru ink’a’ us, ut ink’a’ naqakanab’ xb’aanunkil li k’a’ru chaab’il.
• Naqach’olob’ li qamaak, ut naqach’olob’ li nimla maak chiruheb’ laj jolominel re li Iglees, li
nokoe’xtenq’a chixjalb’al qak’a’uxl.
• Naqak’ul xkuyb’al qamaak; nachal li tuqtuukilal ruuchil li maak ut rahil ch’oolejil.
Li kub’iha’, li xb’een sumwank noko-ok wi’

• Jun li k’ojob’anb’il k’anjel, a’an jun loq’laj k’anjel noko-ok wi’ sa’ sumwank rik’in li Dios.
• Jun sumwank, a’an jun xaqab’anb’il aatin wan wi’ li Dios rik’ineb’ li ralal xk’ajol.
• Naq naqapaab’ li sumwank, naqak’ul li osob’tesink.
• Nakub’e li qaha’ chi sub’b’il sa’ ha’ re risinkil li maak (chi-ilmanq Raqal re li Paab’aal 1:4).
• Naq nakub’e li qaha’ noko-ok sa’ jun ak’ yu’am, li teneb’anb’ilo wi’ chixtaaqenkil li Kristo (chi-
ilmanq Romanos 6:3--8).
• Li kub’iha’ tento naq b’aanunb’ilaq xb’aan li ani xk’uluk re lix wankil li tijonelil.
• Naqa-ak’ob’resi li sumwank rik’in xk’ulb’al li loq’laj wa’ak rajlal xaman (D&C 20:77, 79).
26 | P a g e
Li maatan re li Santil Musiq’ej
• Chirix li kub’iha’ chi sub’b’il sa’ li ha’ nachal li kub’iha’ rik’in li Musiq’ej; ink’a’ naru xjachb’al ru
li jun rik’in li jun chik.
• Eb’ li xe’k’uluk re li tijonelil neke’xk’e li maatan re li Santil Musiq’ej rik’in xk’ehb’al li uq’ej.
• Li Santil Musiq’ej nokoxtzol, nokoxch’ajob’resi, naxk’ojob’ qach’ool, naxch’olob’ li yaal,
nokoxtij, ut nokoxb’eresi (chi-ilmanq 2 Nefi 32:1--5; Mosiah 5:1--6; Moroni 10:5; D&C 36:2).
Kuyuk toj sa’ roso’jik

• Tento tookanaaq sa’ li b’e chirix naq kub’enaq qaha’ ut k’ojob’anb’ilo.
• Naqayal qaq’e chixkolb’al qib’ chiru li maak re taaruuq toxtenq’a li maatan re li Santil
Musiq’ej.
• Rik’in xk’amb’al lix b’ehil li evangelio chi anchal li qach’ool, rik’in paab’ank, xjalb’al qak’a’uxl,
xk’uub’ankil ut xpaab’ankil li sumwank, ut xk’ulb’al li Santil Musiq’ej, naru naqakawresi qib’
choq’ re li junelik yu’am (chi-ilmanq 2 Nefi 31:14--20).
• Chiru chixjunil li qayu’am tento naq ink’a’ taqakanab’ xjalb’al qak’a’uxl (chi-ilmanq D&C 19:15-
-20).

• K’a’ru xyaalal choq’ aawe xjalb’al aak’a’uxl?
• K’a’ut naq na-ajman ru li maatan re li Santil Musiq’ej sa’ li evangelio?
• K’a’ut naq tento taakub’eeq aaha’ ut taak’ul li maatan re li Santil Musiq’ej?
• Ma wan k’a’ru sa’ li qach’utam li ink’a’ xataw ru?
• K’a’ru sa’ li ch’utam xwulak chawu?
27 | P a g e
Tzolok 4: Eb’ li Taqlahom.
Li Ab’ink chiru li Chaq’rab’
Li Dios naxk’eheb’ li taqlahom choq’ re li qachaab’ilal. A’aneb’ na’leb’ k’ehb’il xb’aan jun
qaChoxahil Yuwa’ li narahok qe ut naraj naq toowanq chi sa sa’ qach’ool sa’ li qayu’am. A’an
naxk’e ajwi’ qe li wankilal chi sik’ok-u, li nokoru wi’ chixsik’b’al ru li us malaj li ink’a’ us. Naq noko-
ab’in chiru li Dios, naqataaqe li naxye li Musiq’ej ut naqasik’ ru xb’aanunkil li rajom a’an. Wi noko-
ab’in chiruheb’ li taqlahom, naqataw li tuqtuukilal sa’ li yu’am a’in, ut li junelik yu’am sa’ li
ruchich’och’ chalel. Naq noko-ab’in chiru li chaq’rab’, naqak’ut naq naqara li Dios. Wi ink’a’ noko-
ab’in chiqu, naqak’ul li rahil ch’oolejil.
Li qaChoxahil Yuwa’ naxnaw naq wan qamajelal, ut wan xkuyum choq’ qe. A’an
nokorosob’tesi naq naqayal qaq’e chixpaab’ankil lix taqlahom. A’an naraj naq to-ab’inq chiru re
naq taaruuq chiqosob’tesinkil.
Tijok chi Kok’ aj Xsa’
Li Dios nokoxtaqla chi tijok chiru a’an. Naru nakattijok chi yalaq jo’q’e ut chi yalaq b’ar. Li
Qaawa’ xk’ut chiqu naq tento toowiq’laaq ut tootijok eq’la ut ewu, qajunes ut rik’in li qajunkab’al.
Li qaChoxahil Yuwa’ narab’i ut naxsume ru li qatij. Rik’in tijok rajlal kutan naqak’ul li qana’leb’ ut li
qosob’tesinkil rik’in li Dios. Junelik tento naq chi anchal li qach’ool tootijoq. Tento ajwi’ tootijoq chi
“tiik li qajom,” a’an naraj naxye naq k’ehk’o qach’ool chixb’aanunkil jo’ chanru lix sumenkil ru li
qatij.
Nokotijok rik’in paab’aal chiru li qaYuwa’ li wan sa’ Choxa, sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo (chi-
ilmanq Moises 5:8). Rik’in naq a’an li qaYuwa’ ut laa’o li ralal xk’ajol, a’an tixsume ru li qatij.
Naqatikib’ li qatij rik’in xpatz’b’al xk’ab’a’ li qaYuwa’ li wan sa’ Choxa. Sa’ xraqik naqachoy li qatij
rik’in xyehb’al, “sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.”
Sa’ li qatij noko-aatinak chi ch’olch’o ut chi tiik qana’leb’ rik’in li qaChoxahil Yuwa’, li
narahok qe. Naqab’antioxi chiru a’an jo’ k’ihal li osob’tesink naqak’ul. Naqaye re naq naqara.
Naqatz’aama ajwi’ li qatenq’ankil, lix kolb’al qix, ut li qana’leb’ jo’ chanru li naqaj ru.
Naq nokotijok chi wan qapaab’aal, chi anchal li qach’ool ut chi tiik li qajom, taqil chi
k’anjelak li Dios sa’ li qayu’am. A’an tixk’am qab’e sa’ li qayu’am re wulaj wulaj, ut toxtenq’a
chixsik’b’al ru li us. Torosob’tesi rik’in li tuqtuukilal ut rik’in xk’ojob’ankil li qach’ool. Toxtij naq
chalk re junaq rahilal, ut tixk’e qakawilal re taqakuy xnumsinkil li aaleek. A’an tixkuy li qamaak.
Taqeek’a qib’ chi nach’o’k rik’in. Tento taqatzol xk’ehb’al reetal lix k’anjel li Dios sa’ li qayu’am.
Tento taqatzol rab’inkil lix yaab’ xkux li Musiq’ej, li timil xyaab’ ut q’un na-aatinak.
Naru naqak’e reetal naq yoo li Santil Musiq’ej chixk’utb’al li yaal chiqu. Taanujaq li
qana’leb’ rik’in li k’a’ru namusiq’ank qe ut li nawaklesinq re li qaamn. Taakutanob’resiiq li
qak’a’uxl, a’an naraj naxye naq k’ehb’ilaq qe li ak’ na’leb’. Sa’ li qach’ool taqeek’a li tuqtuukilal, li
sahil ch’oolejil, ut li rahok. Taqaj xb’aanunkil li us, ut taqaj xtenq’ankileb’ li qas qiitz’in. Wan naq
ch’a’aj xch’olob’ankil li k’a’ru na-eek’aman, a’b’anan naq naqak’ul naru ajwi’ naqak’e reetal.
28 | P a g e
• Ma texwiq’laaq ut textijoq wulaj wulaj, eejunes ut jo’ junkab’al?
Xtzolb’al li Loq’laj Hu
Li loq’laj hu, a’an li tz’iib’anb’il esil chirix lix b’aanuhom li Dios rik’ineb’ li ralal xk’ajol, jo’
chanru tz’iib’anb’il xb’aaneb’ li profeet, chi eek’asinb’ileb’ xb’aan li Santil Musiq’ej. Naqak’ut li
qapaab’aal naq naqatzol, naqapaab’, ut noko-ab’in chiru li raatin li Dios li k’utb’esinb’il. Nokotzolok
sa’eb’ li loq’laj hu chi yalb’il qaq’e re taqataw ru li yaal. Naqatzaka xsahil li loq’laj hu, xb’aan naq
a’in naxte chiqu li rokeb’aal li k’utb’esinb’il na’leb’, ut naxk’ut chiqu k’a’ru tento taqab’aanu ut
chanru tento toowanq. Nokotzolok sa’eb’ li Loq’laj Hu re taqatzol chirix li Jesukristo ut lix
evangelio. Li paab’aal chirix li Jesukristo a’an jun li maatan k’ehb’il xb’aan li Dios, ut nachal rik’in
xtzolb’al ut xpaab’ankil li raatin ut lix evangelio. Li loq’laj hu li na-oksiman sa’ li Iglees, a’an li
xaqab’anb’il hu nayehman re, a’aneb’ li Santil Hu, lix Hu laj Mormon, li Tzooleb’ ut li Sumwank, ut li
Q’ol Nim Xtz’aq. Tento tootzoloq sa’eb’ li loq’laj hu a’in chi rajlal kutan.
• Ma textzoloq sa’eb’ li loq’laj hu rajlal kutan, eejunes ut jo’ junkab’al?
Xk’uulankil Xsantilal li Hilob’aal Kutan
Rik’in li k’a’ru naqab’aanu sa’ li hilob’aal kutan, naru nak’ehman reetal chanru naq k’ehk’o
qach’ool chixnimankil ru ut chixloq’oninkil li Dios. Rik’in xk’uulankil xsantilal li hilob’aal kutan,
naqak’ut chiru li Dios naq wan qach’ool chixpaab’ankil li sumwank li xo-ok wi’. Rajlal hilob’aal
kutan nokoxik sa’ li rochoch li Qaawa’ re xloq’oninkil a’an. Naq wanko aran naqak’ul li loq’laj wa’ak
re xjultikankil li Jesukristo ut li xtojb’al rix li maak xb’aan. Naqa-ak’ob’resi li qasumwank, ut
naqak’ut naq wan qach’ool chixjalb’al qak’a’uxl chirix li qamaak ut li k’a’ru ink’a’ us naqab’aanu.
Sa’ li kutan a’in, nokohilan chirix li qak’anjel. Naq nokowulak sa’eb’ li ch’utam re li Iglees ut
nokoloq’onink sa’ komonil, naqak’e qakawilal chiqib’il qib’. Nawaklesiik qach’ool rik’in rilb’aleb’ li
qakomon ut li ani rahb’ileb’ qab’aan. Naniman li qapaab’aal naq nokotzolok sa’eb’ li loq’laj hu ut
naqataw chik li qana’leb’ chirix li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik.
Naq jun li tenamit na-ok chi majelo’ sa’ li k’a’ru nab’aanuman sa’ li hilob’aal kutan, na-ok
chi lajk li paab’aal aran, ut naka’ch’ino’ xchaab’ilal chixjunil li k’a’ru nab’aanuman. Nakana chi
sachenaq li osob’tesink li nak’ehman xb’aan xk’uulankil xsantilal li hilob’aal kutan. Tento naq ink’a’
tooloq’oq sa’ li hilob’aal kutan, chi moko naq tootz’aqonq sa’ li jar paay chi trab’aaj ut chi b’atz’unk
li namuxuk re li hilob’aal kutan chi kok’ aj xsa’ anajwan.
Eb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, sa’ li santil kutan a’in tento te’xkanab’ li
k’a’ru nab’aanuman sa’ li ruchich’och’, ut tento te’xk’e rib’ sa’ li loq’onink, li b’antioxink, k’anjelak
chiruheb’ li ras riitz’ineb’, ut li k’a’aq re ru sa’ li junkab’al li naxk’am rib’ rik’in li hilob’aal kutan. Naq
eb’ li komon sa’ li Iglees neke’xyal xq’e chixb’aanunkil sa’ li hilob’aal kutan jo’ li naraj lix Musiq’ li
Qaawa’, te’nujaq lix yu’ameb’ rik’in sahil ch’oolejil ut tuqtuukilal.
• Ma taak’uula xsantilal li hilob’aal kutan?
• Ma taakawresi aawib’ re naq taak’ul li loq’laj wa’ak chi k’ulub’ej?
29 | P a g e
• K’a’ru nakataw ru chirix li hilob’aal kutan, jo’ xk’ulb’al li loq’laj wa’ak rajlal xaman ut
k’anjelak chiruheb’ laa was aawiitz’in? Ma wan aach’ool chixpaab’ankil li chaq’rab’ a’in
[rub’elaj xkub’ik aaha’]?
Li Kub’iha’ ut li K’ojob’aak
Naqak’ut chiru li Dios naq naqaj xk’amb’al lix b’e rik’in li kub’iha’ ut li k’ojob’aak. Naq
nakub’e li qaha’ ut nokok’ojob’aak, noko-ok sa’ jun sumwank naq taqak’ul sa’ qab’een lix k’ab’a’ li
Jesukristo, ut naq junelik taqajultika a’an ut taqapaab’ lix taqlahom. Naqaye ajwi’ naq toowanq
choq’ aj yehol nawom chirix li Dios sa’ chixjunil li hoonal ut naq taqatenq’aheb’ li neke’raj
xtenq’ankileb’ (chi-ilmanq Mosiah 18:8--9). Choq’ reeqaj a’in, li Dios naxye naq li Santil Musiq’ej
taawanq rajlal qik’in, naq ta-isimanq li qamaak, ut naq tooyo’laaq wi’chik.
• Ma taakub’eeq aaha’ ut tatk’ojob’aaq?
• Ma taab’oqeb’ laa komon ut laa lo’y re te’wulaq sa’ li k’anjel re li kub’iha’?
• Chixjunileb’ li patz’om neke’k’anjelak arin.
Li b’oqok re te’kub’eeq xha’
“Ma taab’aanu li kixb’aanu chaq li Jesukristo ut taakub’siiq aaha’ xb’aan junaq li xk’uluk re
xwankil li tijonelil re li Dios? Taawanq jun k’anjel re li kub’iha’ sa’ li (kutan). Ma taakawresi
aawib’ re taakub’eeq aaha’ sa’ li kutan a’an?
Xtaaqenkil li Profeet
Li yaal, a’an li na’leb’ chirix li k’a’aq ru ru jo’ chanru tz’aqal nawan, jo’ chanru ak xwan, ut
jo’ chanru toj taawanq. Li yaal ink’a’ naxjal rib’ a’ yaal li yoo chi k’ulmank, malaj rik’in xnumik li
kutan. Li yaal juntaq’eet chiru li jar q’ehil chi kutan ut sa’ li junjunq chi tenamit. Li Dios a’an li
nachal wi’ chixjunil li yaal. Naru naqapaab’ a’an, xb’aan naq naqanaw naq ka’ajwi’ li yaal tixk’ut
chiqu. Li Dios naraj naq chixjunileb’ li ralal xk’ajol te’xnaw li yaal. jo’kan naq naxk’utb’esi li yaal li
na-ajman ru choq’ re li kolb’a-ib’, rik’in xtz’uumaleb’ re lix profeet ut apostol. Naxk’utb’esi ajwi’ li
yaal chiqu chiqajunqal, rik’in li loq’laj hu ut li k’a’ru naxk’utb’esi re li junjunq chi kristiaan.
Jun profeet b’oqb’il ut sik’b’il ru xb’aan li Dios, ut a’an jun winq tiik xch’ool li nim xpaab’aal.
Li Qaawa’ naxk’utb’esi li yaal chiru a’an rik’in li Santil Musiq’ej, ut naxtaqla li profeet chixk’utb’al li
yaal reheb’ chixjunileb’ li tenamit. Eb’ li ani neke’paab’ank re li raatin li Dios jo’ k’utb’esinb’il rik’in
xtz’uumal re lix profeet neke’osob’tesiik.
Lix Iglees li Kristo wan chi kab’lab’il sa’ xb’eeneb’ li apostol ut li profeet, a’aneb’ li
neke’b’eresink re li Iglees chi k’utb’esinb’il. Li Qaawa’ kixb’oq laj Jose Smith jo’ li xb’een profeet ut
choq’ xjolomil li roso’jikil k’ojlajik a’in. Eb’ li neke’jolomink re Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil
Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan ruuchil a’an, a’aneb’ ajwi’ profeet ut apostol. Li Awa’b’ej re li
Iglees anajwan, a’an yo’yookil profeet. Tento naq taawanq qapaab’aal chirix li profeet li sik’b’il ru
xb’aan li Dios, naq to-ok chixnawb’al xyaalal naq b’oqb’il xb’aan li Dios, ut naq taqab’aanu jo’
chanru lix yehom.
30 | P a g e
Chi kok’ aj xsa’ nokokanab’aak chixk’ulub’ankileb’ laj jolominel sa’ li iglees chi k’utk’u. Naq
naqak’ulub’eb’, naraj naxye naq naqaxaqab’eb’ xwankil. Tento taqakawresi qib’, re naq jo’q’e ta-
aatinaq li profeet malaj eb’ li apostol, li Santil Musiq’ej naru chixk’ojob’ankil qik’in li yaal neke’xye,
ut rik’in a’an naru naqak’e qach’ool chixb’aanunkil jo’ chanru li na’leb’ neke’xk’e qe.
Eb’ li neke’ab’ink re ut neke’paab’ank re li na’leb’ k’ehb’il xb’aaneb’ li yo’yookil profeet ut
apostol ink’a’ te’xjalb’ehi rib’. Li raatineb’ li yo’yookil profeet neke’wan choq’ jun xaqleb’aal re li
tz’aqal yaal sa’ li ruchich’och’ a’in b’aru wi’ najalman chi naab’al li na’leb’, ut nokoxtenq’a
chixkolb’al qib’ chiru li rahilal ut rahil ch’oolejil. Li sachok-ib’ ut wech’ok-ib’ li wan sa’ li ruchich’och’
ink’a’ taanumtaaq sa’ qab’een, ut naru taqanaw naq wanko jo’ chanru li rajom li Dios.
• Ma tat-aatinaq rik’in li obiisp?
• Ma taak’ulub’aneb’ ut taab’aanu li k’a’ru neke’xye laj jolominel re li Iglees?
• Ma nakapaab’ naq [li awa’b’ej re li Iglees] a’an jun xprofeet li Dios? K’a’ru xyaalalil a’an
choq’ aawe?
Xpaab’ankil li Lajeeb’ chi Chaq’rab’
Li qaChoxahil Yuwa’ naxk’e li taqlahom qe re taqanaw k’a’ru tento taqab’aanu ut k’a’ru

tento taqakanab’ re tooruuq chixk’ulb’al li osob’tesink li naraj a’an xk’ehb’al qe (li sahil wank, li
tuqtuukilal sa’ qach’ool, li sahil xch’oolejil li ink’a’ ta-oso’q). Li Dios kixk’utb’esi chiru laj Moises li
Lajeeb’ chi Chaq’rab’ re xk’amb’aleb’ xb’e lix tenamit:
• “Miwan jalan chik aadios chiwu laa’in” (Exodo 20:3). Wan naq li eechej, li wankilal, malaj li
rahe’k xb’aan li qeech winqilal na-ok choq’ “jalanil dios.”
• “Maapech’ chi moko taayiib’ junaq jalam-uuch” (Exodo 20:4).
• “Maapatz’ xk’ab’a’ li Qaawa’ laa Dios chi maak’a’ xyaalal” (Exodo 20:7).
• “Chijultiko’q aawe li hilob’aal kutan, re xk’uulankil xsantilal” Exodo 20:8).
• “Chawoxloq’i laa na’ aayuwa’” (Exodo 20:12).
• “Matkamsin” (Exodo 20:13).
• “Matmuxuk sumsu” (Exodo 20:14).
• “Mat-elq’aq” (Exodo 20:15).
• “Matyoob’ank aatin chirix laa was aawiitz’in” (Exodo 20:16).
• “Maarahi ru li k’a’aq re ru” (Exodo 20:17).
Li Lajeeb’ chi Chaq’rab’ toj wankeb’ xwankil anajwan. Neke’xk’ut chiqu naq tento
taqaloq’oni ut taqanima ru li Dios. Neke’xk’ut ajwi’ chiqu chanru naq tento toowanq rik’ineb’ li
qech winqilal.
• Ma taapaab’ li lajeeb’ chi chaq’rab’?
Xpaab’ankil li Chaq’rab’ re li Saq ruhil Ch’oolej
Li Dios nasaho’ xch’ool rik’in li saq ruhil ch’oolejil, ut xik’ naril li yib’ ruhil maak. Li saq ruhil
ch’oolej, naraj naxye naq maa’ani taqasume wi ink’a’ sumsuuko, ut ka’ajwi’ rik’in li qasum-aatin
31 | P a g e
chirix naq xoosumla. Eb’ li neke’paab’ank re li chaq’rab’ re li saq ruhil ch’oolej neke’xtzol xrambal li
ratawomeb’, ut rik’in a’an neke’xk’ul chik xkawilaleb’. Neke’wan sa’ xyaalal sa’ lix junkab’aleb’, ut
rahb’ileb’ aran. Mas wi’chik naq neke’ru chireek’ankil li Santil Musiq’ej sa’ xyu’ameb’.
Li saq ruhil ch’oolej naraj naq chaab’ilaq li qab’aanuhom jo’ ajwi’ li qana’leb’. Tento naq
saqaq ru li k’a’ru naqak’oxla, ut naq chaab’ilaqo rik’in li k’a’ru tiqtooko wi’, rik’in li naqaye, ut rik’in
li naqab’aanu. Tento naq ink’a’ taqil li pornografía (li jalam-uuch li ink’a’ us). Eb’ li te’k’uluq re li
kub’iha’ tento naq te’xpaab’ li chaq’rab’ re li saq ruhil ch’oolej, li nayehok re naq ink’a’ ta-uxq
raatinankil rib’eb’ li kristiaan, ka’ajwi’ sa’ jun li sumlaak wan wi’ jun winq rik’in jun ixq. Ink’a’ naru
neke’tz’aqonk sa’ xtz’eqb’al jun k’uulahal chi maji’ nayo’la, chi moko sa’ li maak rik’in reech
winqilal malaj reech ixqilal. Eb’ li ak xe’b’aanunk re li maak a’in neke’ru chixjalb’aleb’ xk’a’uxl ut
te’kuye’q xmaak.
• Ma taapaab’ li chaq’rab’ re li saq ruhil ch’oolej?
Li tz’ilok ix re li kub’iha’
• K’a’ru li nakataw ru chirix li chaq’rab’ re li saq ruhil ch’oolej, li nayehok re naq ink’a’
taasumeeq raatinankil anihaq wi maawa’ sa’ jun sumlaak wan wi’ jun winq rik’in jun ixq?
Ma taapaab’ li chaq’rab’ a’in [chi toj maji’ nakub’e aaha’]?
• Ma xatutz’aqon junaq sut sa’ xtz’eqb’al jun li k’ulahal chi maji’ nayo’la? Ma xatmaakob’ jun
sutaq rik’in aawech winqilal (aweech ixqilal)?
Xpaab’ankil li Aatin re Chaab’il Na’leb’
Li Qaawa’ kixk’utb’esi chiru li profeet aj Jose Smith jun li chaq’rab’ chirix xkawilal li qoq
quq’, a’an li Aatin re Chaab’il Na’leb’ xk’ab’a’. Li chaq’rab’ a’in naxk’ut chiqu k’a’ru li tzakemq ut li
uk’a’ li naru roksinkil ut li ink’a’ naru roksinkil, re naq kawaq li qatib’el ut re tookole’q chiru li k’a’ru
ink’a’ us. Li Qaawa’ naxyechi’i choq’ qoso’btesinkil naq taawanq xkawilal li qoq quq’, xnimal li
qametz’ew, naq tookole’q chiru li ink’a’ us, ut naq mas wi’chik tooruuq chixk’ulb’al li yaal naxk’e li
Musiq’ej.
Chijultiko’q aawe naq loq’ li qatib’el. Tento taqak’uula xloq’al a’an, ut ink’a’ taqamux. li
Aatin re Chaab’il Na’leb’ naxye naq tento taqak’ux li chaab’il tzakemq. Naxye k’a’ru li ink’a’ us
roksinkil, jo’ li k’a’ru nakaltesin, li may, li kape, ut li te. Tento ajwi’ naq ink’a’ taqoksi eb’ li droga. Re
naq taaruuq te’kub’e’q xha’ ut te’k’ojob’aak, eb’ li ani neke’tzole’ tento te’xkanab’ li k’a’aq re ru
a’in. Eb’ li neke’paab’ank re li Aatin re Chaab’il Na’leb’, mas wi’chik naq neke’ru chireek’ankil li
yaal naxye li Musiq’ej.
Li awa’b’ej re li mision tixsume li patz’om chirix li k’a’aq re ru na-oksiman sa’ li na’ajej
wankat wi’.
• Ma taapaab’ li Aatin re Chaab’il Na’leb’?
Li tz’ilok-ix re li kub’iha
• K’a’ru li nakataw ru chirix li Aatin re Chaab’il Na’leb’? Ma taapaab’ li chaq’rab’ a’in [chi
maji’aq nakub’e aaha’]?
32 | P a g e
Xpaab’ankil li Chaq’rab’ re li Lajetqil
Jun reheb’ li ninqi usilal neke’xk’ul li komon sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil
Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, a’an naq neke’ru chi tz’aqonk sa’ xwaklesinkil li rawa’b’ejihom li
Dios rik’in xtojb’al li lajetqil. Li lajetqil a’an jun li najteril chaq’rab’ k’ehb’il xb’aan li Dios. Qayehaq,
li profeet aj Abrahan sa’ li Najter Chaq’rab’ kixtoj lix lajetq raqal chixjunil li k’a’ru wan re (chi-
ilmanq Alma 13:15).
Reheb’ li neke’tojok re li lajetqil, li Qaawa’ naxye naq tixte chiqu rilob’aal choxa, ut tixhoy
choq’ qe jun osob’tesink” (Malaquias 3:10, 3 Nefi 24:10). Li osob’tesink a’in maare re li yu’am a’in
ut maare re li musiq’ej, a’ut taachalq rik’ineb’ li ani neke’paab’ank re li chaq’rab’ a’in li k’ehb’il
xb’aan li Dios.
Li lajetqil naraj naxye lix lajetq raqal, ut li Qaawa’ kixtaqla naq taqak’e lix lajetq raqal li
k’a’ru naqak’ul, re naq taaruuq to-osob’tesiiq. Li chaq’rab’ re li lajetqil nokoxkanab’ chi tz’aqok sa’
xwaklesinkil lix awa’b’ejihom li Dios. Li qalajetqil sant choq’ re li Qaawa’, ut naqanima ru a’an rik’in
xtojb’al li lajetqil. Li Dios naxye naq tarosob’tesi chi naab’al eb’ li ani neke’tojok re lix lajetqil chi
tiik. Eb’ li ink’a’ neke’tojok re li lajetqil neke’elq’ak chiru li Dios (chi-ilmanq Malaquias 3:8, 3 Nefi
24:8). Yookeb’ chixmaq’b’al li k’a’ru re raj li Dios. Tento taqasik’ xb’een wa lix awa’b’ejihom li Dios,
ut rik’in li lajetqil naru taqab’aanu chi jo’kan. Naq naqatoj qalajetqil, yooko chixk’utb’al naq wan
qapaab’aal. Li lajetqil ink’a’ nak’anjelak re te’toje’q laj jolominel sa’ li Iglees; eb’ a’an neke’k’anjelak
chi maak’a’ xtojb’aleb’.
Eb’ laj jolominel sa’ li junjunq chi na’ajej neke’xtaqla li lajetqil li neke’xk’ul rajlal xaman re
xjolomil li Iglees. Aran jun ch’utam wan wi’ li Xb’eenil Awa’b’ejil, lix Molameb’ li Kab’laju, ut li
Obiisp aj Jolominel neke’xk’uub’ chan ru ta-oksimanq li loq’laj tumin re li lajetq’il.
• Ma taapaab’ li chaq’rab’ re li lajetqil naq kub’enaq aaha’?
• K’a’ru li nakataw ru chirix li chaq’rab’ re li lajetqil? Ma taapaab’ li chaq’rab’ a’in?
Xpaab’ankil li Chaq’rab’ re li Kuyuk Sa’
Wan li ninqi osob’tesink choq’ reheb’ li neke’paab’ank re lix taqlahom li Dios chirix li kuyuk
sa’. Li kuyuk sa’, naraj naxye naq chiru xnumik jarub’aq hoonal ink’a’ nokowa’ak chi moko noko-
uk’ak. Li xb’een domingo chiru li junjunq po jachb’il ru choq’ re li kuyuk sa’ (chiru wib’ li wa’ak), li
tijok, ut xch’olob’ankil xyaalal li qapaab’aal. Li kuyuk sa’ ut li tijok neke’wan sa’ wib’al. Naq
naqakuy qasa’ ut nokotijok rik’in paab’aal, mas wi’chik naq nokoru chixk’ulb’al xsumenkil ru li qatij,
ut chi osob’tesiik xb’aan li Qaawa’. A’an naxyechi’i qe naq junelik tixk’am qab’e. Us naq rik’in kuyuk
sa’ nokotijok choq’ re k’a’ruhaq li ajb’il ru. Naqab’aanu li kuyuk sa’ jo’ li na-alan sa’ li qach’ool, ut
ink’a’ us naq taawanq chi k’utk’u naq yooko chixkuyb’al qasa’.
Li tz’aqal paab’ank naraj naq taqak’e xtenq’ankileb’ li neb’a’. Tento taqatenq’aheb’ re
taawanq k’a’ru neke’raj ru, re li tz’ejwalej jo’ ajwi’ re li musiq’ej. Naq naqakuy qasa’, naqakub’si li
tumin re li Iglees re xtenq’ankileb’ li neb’a’ ut li ani maak’a’eb’ wan re. A’in li mayej re li kuyuk sa’
naqaye re. Naqak’e jo’ nimal li ink’a’ xqasach rik’in naq wib’ sut ink’a’ xoowa’ak. A’b’anan moko
na-ajman ta naq ka’ajwi’ lix tz’aq li tzakemq a’an taqak’e. Yehb’il qe naq us wi naqak’e jo’ nimal li
33 | P a g e
naru chiqu. Rik’in xtenq’ankileb’ li neb’a’, yooko chixtz’aqob’resinkil ru li sumwank re li kub’iha’, ut

nakana chi isinb’il li qamaak.
• Ma taakuy aasa’ sa’ li doming re li kuyuk sa’, ut tattijoq chirix li k’a’ru ajb’il ru aab’aan?
• Ma taak’e li mayej re li kuyuk sa’ chi anchal aach’ool [chirix naq kub’enaq aaha’]?
Chan ru Xk’ehb’al li Lajetqil ut li Mayej
Li lajetqil ut li mayej natojman chi ajb’il qab’aan, ut chi moko k’utk’u ta. Eb’ li komon naru
neke’xtoj li lajetqil yalaq jo’q’e te’raj, a’b’anan mas us wi’chik naq natojman jo’q’e naqak’ul li
qatojb’al, ut naq naqatoj li mayej re li kuyuk sa’ sa’ xkutankil li kuyuk sa’. Re xk’ehb’al li kub’sink
a’in, eb’ li komon neke’xtz’iib’a reetalil li tumin chiru jun li ch’ina hu, li naru neke’xk’ul rik’in li
obispil. Li komon naxk’uula li jun perel li q’an, ut li jun perel li saq naxtz’ap sa’ li sobre rochb’een li
tumin li kub’sinb’il. Nak’ehman li sobre a’an re junaq li wan sa’ li obispil. Li tumin a’an na-ilman jo’
loq’, ut a’an li Qaawa’ laj eechal re. Jun reheb’ li obispil ut jun aj tz’iib’ neke’xtz’iib’a reetalil
chixjunil li tumin nakub’siman.
Eb’ li komon neke’wulak sa’ jun xtuqlajik li lajetqil rajlal chihab’, ut neke’xch’olob’ chiru li
obiisp ma tiikeb’ tz’aqal sa’ xtojb’al lix lajetqil. Aran neke’aatinak rik’in li obiisp xjuneseb’, ut
neke’xk’ul jun resil lix tojomeb’ chiru chixjunil li chihab’, chi tz’iib’anb’il. Maa’ani aj-e nayehman
resil li k’a’ru chirix li tumin.
Xxaqab’ankil Xwankil ut Xpaab’ankil xChaq’rab’ li Tenamit
Eb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan neke’xpaab’ naq tento xpaab’ankil li
chaq’rab’ sa’ li tenamit li wankeb’ wi’. Tento naq te’wanq choq’ chaab’il aj tenamit, naq
te’tz’aqonq sa’ jo’ k’ihal li b’aanunb’il sa’ poopol ut sa’ xsik’b’al ru ani taajolominq, ut naq
te’k’anjelaq chiruheb’ li reech tenamitil. Yal neke’xb’aanu a’in xb’aan xchaab’ilaleb’ xch’ool; ink’a’
yookeb’ chixb’aanunkil ruuchil li Iglees.
• Ma taapaab’ lix chaq’rab’il li tenamit li wankat wi’?
• Ma xaaq’et jun sutaq lix chaq’rab’il li tenamit? Wi xaab’aanu, ma toj wan li teneb’anb’il sa’
aab’een chirix?
34 | P a g e
Tzolok 5: Eb’ li Chaq’rab’ ut li K’ojob’anb’il K’anjel
Li Tijonelil ut Xkomoneb’ chik li Ch’utam
Li tijonelil a’an li wankilal k’ehb’il reheb’ li winq re te’k’anjelaq sa’ lix k’ab’a’ li Dios choq’ re
xkolb’aleb’ li ralal xk’ajol a’an. Rik’in li tijonelil, naqak’uleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’, ut
naqak’ul ajwi’ li qosob’tesinkil re taqak’ul li k’irtesink, li k’ojob’ank ch’oolej, ut li qana’leb’.
Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan wan chi b’eresinb’il
xb’aan li Jesukristo rik’in xtz’uumaleb’ re li apostol ut li profeet. A’aneb’ li winq tiikeb’ xch’ool li
b’oqb’ileb’ xb’aan li Dios, ut k’ehb’il reheb’ li tijonelil. Najter li Kristo kixk’ojob’eb’ lix Apostol ut
kixk’e li tijonelil reheb’. Kisach li wankilal a’in naq eb’ li tenamit ke’xtz’eqtaana li evangelio ut
ke’xkamsi li Kristo ut eb’ li Apostol.
Lix wankil li tijonelil kik’ojob’aman wi’chik sa’ li hab’ 1829 naq laj Jwan aj Kub’sihom Ha’
kixk’ut rib’ chiru li profeet aj Jose Smith rochb’een laj Oliver Cowdery. A’an kixk’e li ruq’ sa’ xb’een
lix jolomeb’ ut kixk’ojob’ sa’ xb’eeneb’ li Tijonelil re Aaron (chi-ilmank D&C 13). Ka’ch’in chik chirix
a’an laj Pedro, laj Santiago, ut laj Jwan, xkomoneb’ li kab’laju chi Apostol najter, ke’xk’e li ruq’eb’
sa’ xb’een xjolom laj Jose Smith ut laj Oliver Cowdery ut ke’xk’ojob’ sa’ xb’eeneb’ li Tijonelil re
Melkisedek, li ke’xk’ul chaq laj Pedro, laj Santiago, ut laj Jwan rik’in li Jesukristo (chi-ilmanq D&C
27:12--13).
Jun winq ka’ajwi’ naru chixk’ulb’al lix wankil li tijonelil wi k’ojob’anb’il chi tz’aqal rik’in
xk’ehb’al li uq’ej, xb’aan li ani ak k’ehb’il xwankil chixb’aanunkil. Naq jun li winq naxk’ul li tijonelil,
k’a’jo’ li chaab’ilal naru naxb’aanu. A’an na-ok sa’ sumwank naq tixb’aanu li k’anjel li taateneb’aaq
sa’ xb’een, naq taak’anjelaq chiruheb’ li ras riitz’in, ut naq taatenq’anq chixwaklesinkil li Iglees.
Tento naq taraj k’anjelak chiru li Dios, ut tento ajwi’ taak’ojob’amanq sa’ li wankilal a’in (chi-ilmanq
D&C 4:3; 63:57). Jo’kan ajwi’ na-ajman naq eb’ li neke’k’amok re li tijonelil te’xb’aanu li loq’laj
k’ojob’anb’il k’anjel, jo’ li kub’iha’ ut li k’ojob’ank. Naq na-oksiman chi tiik lix wankil li tijonelil,
nak’utb’esiman lix wankil li Dios. Lix wankil li tijonelil ka’ajwi’ naru na-oksiman rik’in li tiikilal, li
rahok, ut li kuyuk.
Chixjunil li tijonelil rik’in li Dios nachal chaq. Wan wib’ li tijonelil sa’ li Iglees: li Tijonelil re
Aaron ut li Tijonelil re Melkisedek. Li Tijonelil re Aaron a’an li nak’anjelank re li k’ojob’anb’il k’anjel
jo’ li kub’iha’ ut li loq’laj wa’ak. Eb’ li winq li k’ulub’ejeb’ ut numenaq kab’laju chihab’ xyu’ameb’
neke’xk’ul li Tijonelil re Aaron ka’ch’in chik chirix naq kub’enaqeb’ xha’.
Eb’ li winq li ak ninqeb’, wi k’ulub’ejeb’, chirix xnumik li kutan te’xk’ul li Tijonelil re
Melkisedek, a’an li Tijonelil li taqenaq wi’chik xwankil. Eb’ li komon sa’ li Iglees neke’xk’ul nab’al li
rosob’tesinkileb’ re musiq’ej ut re li yu’am a’in rik’in lix wankil li tijonelil a’in. Eb’ li nekek’amok re li
Tijonelil re Melkisedek ut tiikeb’, neke’ru chixk’ehb’al li maatan re li Santil Musiq’ej, neke’ru
chixk’ojob’anb’il jalaneb’ chik sa’ li tijonelil wi taqlanb’ileb’, naru neke’xyuleb’ li yaj rik’in
osob’tesinb’il aseeyt, ut naru neke’osob’tesink re k’irtesink ut re k’ojob’ank ch’oolej. Eb’ li
b’eelomb’ej ut yuwa’b’ej li tiikeb’ xch’ool ut neke’k’amok re li Tijonelil re Melkisedek neke’ru
chirosob’tesinkil li rixaqileb’, lix kok’aleb’, ut jalaneb’ chik lix komoneb’ naq na-ajman ru. Eb’ laj
tzolol ochoch neke’wulak sa’ rochocheb’ li komon re li Iglees, ut neke’rileb’ li komon a’an ut lix
junkab’aleb’. Eb’ li obiisp ut li awa’b’ej re oqech a’aneb’ aj raqol aatin sa’ li Iglees. Wankeb’ xwankil
chixtenq’ankileb’ li komon li xe’maakob’ re te’xjal xk’a’uxleb’ ut te’xk’ul chixjunil li rosob’tesinkileb’
jo’ komon sa’ li Iglees. Eb’ a’an neke’xb’aanu li tz’ilok ix choq’ reheb’ li komon, re ta-ilmanq naq
k’ulub’ejeb’ chi ok sa’ li santil ochoch.
35 | P a g e
Chi b’eresinb’il xb’aan li tijonelil, wankeb’ chik li ch’utam li neke’tenq’an chixk’ehb’al

xkawilaleb’ li komon. Eb’ li ch’utam a’in mas naq neke’ru chi tenq’ank sa’ xjultikankil li evangelio,
xb’aan naq neke’tenq’an chixtawb’aleb’ ut chixtzolb’al li ani maji’ komoneb’ ut chixtenq’ankileb’ li
ak’ komon. Eb’ li ixq li numenaq 18 chihab’ xyu’ameb’ wankeb’ sa’ li Sociedad de Socorro, li
nak’anjelak chiruheb’ li junkab’al, li kristiaan, ut li tenamit. Eb’ li saaj ixq li numenaq kab’laju
chihab’ xyu’am wankeb’ sa’ jun xch’utameb’ li saaj ixq. Eb’ li saaj winq wankeb’ sa’ jun xch’utameb’
li saaj winq. Wan ajwi’ li tzoleb’aal choq’ reheb’ li kok’al li maji’ neke’xb’aanu kab’laju chihab’. Wan
ajwi’ li tzoleb’aal choq’ reheb’ chixjunil li komon li numenaq kab’laju chihab’ xyu’ameb’.
• Ma taakawresi aawib’ re taak’ul li Tijonelil re Aaron (li winq tiikeb’ li numenaq 12 chihab’
xyu’ameb’)?
• Ma taakawresi aawib’ re taak’ul li Tijonelil re Melkisedek (li winq tiikeb’ ut ak ninqeb’)?
• Ma tattz’aqonq sa’ xk’anjeleb’ li jar ch’utam re li Iglees?
Li K’anjel re Xjultikankil li Evangelio
Eb’ li komon li neke’xk’ut li evangelio chiruheb’ li ras riitz’in neke’saho’ sa’ xch’ool ut mas
wi’chik naq nawan lix Musiq’ li Qaawa’ rik’ineb’. Naq naqak’ut li evangelio, naqak’e reetal lix
wankilal a’an choq’ qe, ut mas wi’chik naq naqara li Dios ut eb’ li qas qiitz’in. Li Qaawa’ kixtaqla
reheb’ lix tzolom naq te’xjultika li evangelio sa’ chixjunil li ruchich’och’, re naq li junjunq chi
kristiaan taaruuq chixk’ulb’al malaj chixtz’eqtaanankil. Naq eb’ li kristiaan neke’kub’e xha’, neke’ok
sa’ sumwank naq junelik te’wanq choq’ aj yehol nawom chirix li Dios. Taqlanb’ileb’ chixk’ehb’al li
evangelio reheb’ li maji’ neke’k’uluk re. Naq neke’xpaab’ li evangelio chi tiik, rik’in lix
b’aanuhomeb’ yookeb’ chixk’utb’al chiruheb’ li reech alaleb’ ut lix komoneb’ chanru xnimal li
osob’tesink li nachal rik’in xpaab’ankil li evangelio. Tento ajwi’ te’wanq xch’ool chixsumenkil li
patz’om, chixk’utb’al li hu malaj li video, ut chixyechi’inkil reheb’ li rech tenamitil naq te’xtzol resil
li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik. Eb’ li komon tento te’tijoq chirix li ani moko komoneb’ ta sa’ li
Iglees. Tento te’tijoq re te’ruuq chixk’utb’al li evangelio, re taaruuq te’k’anjelaq chiruheb’ li ani
moko wankeb’ ta sa’ li qapaab’aal, ut te’xk’ut chiruheb’ li k’a’ru naqapaab’. Li Qaawa’ naxye naq
tixtenq’aheb’ li komon chixnawb’al k’a’ru te’xye ut te’xb’aanu naq yookeb’ chixk’utb’al li
evangelio.
• Ma taab’oqeb’ laa wamiig ut laa wech alal li moko komoneb’ ta sa li Iglees re te’xk’uleb’ laj
yehol aatin ut taak’ute’q li evangelio chiruheb’?
• Ma tattijoq choq’ reheb’ laj yehol aatin, ut re tatruuq chixk’ehb’al li evangelio re jalaneb’
chik?
• Ma taakawresi aawib’ chi xik sa’ jun li mision?
Li Sumlaak re Junelik
Li jun chi ch’utam li mas aajel ru sa’ li Iglees, a’an li junkab’al. A’an sa’ li junkab’al b’ar wi’
naqanumsi li sahil ch’oolejil jo’ ajwi’ li rahil ch’oolejil sa’ li qayu’am. Li sumlaak wan wi’ jun winq ut
jun ixq, k’ojob’anb’il xb’aan li Dios, ut mas aajel ru sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios choq’ re lix
kolb’aleb’ li ralal xk’ajol. A’an li Dios li kik’ehok re li qawankilal chi alank k’ulahal, ut li wankilal a’an
36 | P a g e
k’ehb’il xloq’al xb’aan li sumlaak. Sa’ xk’ab’a’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Qaawa’ choq’ re xsahil li
qach’ool, neke’ru chi wank li junkab’al chirix li kamk. A’ut li sumlaak ka’ajwi’ naru nawan chi junelik
wi eb’ li xe’k’uluk re li tijonelil neke’b’aanunk re li k’ojob’anb’il k’anjel re tz’apok sa’ jun li santil
ochoch, ut wi li b’eelomb’ej ut li ixaqilb’ej li xe’k’uluk re neke’xpaab’ li sumwank xe’ok wi’. Eb’ li
b’eelomb’ej ut li ixaqilb’ej tento te’xra rib’ chirib’ileb’ rib’. Naq yookeb’ chixpaab’ankil li chaq’rab’
ut li na’leb’ re li evangelio, tento ajwi’ te’wanq chi tiik sa’ lix sumlajikeb’ (chi-ilmank “Li Junkab’al:
Jun Jek’inb’il Aatin chiru li Ruchich’och’, jo’ ajwi’ D&C 42:22).
K’a’jo’ wi’chik naq taatawmanq li sahil ch’oolejil sa’ li junkab’al wi a’an k’ojob’anb’il sa’
xb’een li raatin li Qaawa’ Jesukristo, ut naq eb’ li na’b’ej ut yuwa’b’ej neke’xk’e xch’ooleb’ rik’in li
junkab’al. “Chi k’oxlanb’il xb’aan li Dios, eb’ li yuwa’b’ej tento te’xjolomi lix junkab’al rik’in rahok ut
tiikilal, ut tento sa’ xb’eeneb’ xk’ehb’al li k’a’ru re li yu’am a’in na-ajman ru, ut xkolb’al rix lix
junkab’al. Eb’ li na’b’ej tento sa’ xb’eeneb’ xk’irisinkileb’ li ralal xk’ajol.” Sa’ komonil, eb’ li na’b’ej
ut yuwa’b’ej tento te’xk’ut lix evangelio li Jesukristo chiruheb’ li ralal xk’ajol, ut te’xtenq’aheb’
chixpaab’ankil.
Laj Satanas mas naq yoo chixyalb’al xq’e chixsachb’al xwankileb’ li junkab’al. Ak naab’al
chihab’ chaq eb’ laj jolominel sa’ li iglees ke’xjach ru li Lunes ewu re ta-uxmanq jun q’ojyin re
junkab’al. Sa’ li hoonal a’in, eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej tento te’xk’ut li evangelio chiruheb’ lix kok’al,
te’wanq sa’ chaab’ilal rik’ineb’, ut te’saho’q xch’ool sa’ komonil. Naru ajwi’ xk’ehb’al xkawilal li
junkab’al rik’in li tijok sa’ junkab’al ut xtzolb’al li loq’laj hu sa’ junkab’al wulaj wulaj, rik’in loq’onink
sa’ komonil sa’ li junkab’al, ut rik’in k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in. Li choxa, chanchanaq ajwi’ jun
li ochoch li tz’aqal re ru. Rik’in li k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil ut rik’in wank sa’ tiikilal, naru
toowanq jo’ junkab’al rik’in li Dios chi junelik q’e kutan.
Li Teneb’ank-ib’
• Ma teeb’aanu li q’ojyin re junkab’al rajlal xaman, textijoq sa’ junkab’al wulaj wulaj, teetzol
li loq’laj hu sa’ junkab’al wulaj wulaj, ut teeb’aanu k’a’aq chik re ru sa’ junkab’al?
• Ma teekawresi eerib’ chi ok sa’ li santil ochoch re: (1) teek’ul li loq’laj tiqib’aak? (2)
texsumlaaq choq’ re li junelik q’e kutan? (3) wi sumsuukex, re textz’ape’q choq’ re li junelik
q’e kutan jo’ b’eelomb’ej ut ixaqilb’ej? (4) textz’ape’q rik’ineb’ lee ralal eek’ajol aran?
• Ma texloq’onink sa’ junkab’al sa’ li hilob’aal kutan?
• Ma texk’anjelaq chiruheb’ lee ras eeriitz’in?
Eb’ li Santil Ochoch ut Resilal li Xe’toonil
Li Dios kixtaqla naq eb’ lix tenamit te’xyiib’eb’ li santil ochoch. Sa’eb’ li santil ochoch noko-
ok sa’eb’ li sumwank, ut nokotiqib’aak rik’in, malaj nak’ehman qe, jun maatan re wankilal ut
na’leb’ li chalenaq chaq taqe’q. Li wankilal a’in nokoxtenq’a sa’ li qayu’am re wulaj wulaj, ut
nokoxtenq’a chixwaklesinkil lix awa’b’ejihom li Dios. Sa’eb’ li santil ochoch naru nokosumla choq’
re li yu’am a’in ut re li junelik q’e kutan, ut chi jo’kan nokoru chi wank sa’ junkab’al chi junelik rik’in
li Dios. Chirix naq numenaq jun chihab’ chirix li kub’iha’, eb’ li komon li wankeb’ chi tiik neke’ru
chixk’ulb’al xhuhil li santil ochoch rik’in lix obiisp re te’xk’ul li loq’laj tiqib’aak. Chirix xk’ulb’al li
loq’laj tiqib’aak, eb’ li ani sumsuukeb’ neke’ru chi tz’ape’k, malaj chi sumub’aak choq’ re li junelik
q’e kutan.
Li Kolonel naxraheb’ chixjunil li tenamit ut naraj naq te’kole’q. A’b’anan wankeb’ k’iila mil
chi kristiaan li xe’kam ut maajun wa ke’rab’i resil lix evangelio li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik,
chi moko ke’ru chixk’ulb’aleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’. Xb’aan li ruxtaan ut li rusilal, li
Qaawa’ naxyechi’i li kolb’a-ib’ re chixjunileb’ li ink’a’ xe’ru chixk’ulb’al, chixtawb’al ru, ut
37 | P a g e
chixpaab’ankil li evangelio naq xe’wan chi yo’yo sa’ li ruchich’och’. Najultikaman li evangelio
chiruheb’ li kristiaan a’in sa’ lix na’ajeb’ li musiq’ej. Eb’ li komon sa’ li Iglees li wankeb’ sa’ li
ruchich’och’ neke’xb’aanu li jar k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’ choq’ reheb’ lix xe’toonileb’, ut
jalaneb’ chik li kamenaqeb’. Eb’ li kamenaq li wankeb’ sa’ lix na’ajeb’ li musiq’ej te’ruuq
chixk’ulub’ankil malaj chixtz’eqtaanankil li evangelio ut eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel li b’aanunb’il
choq’ reheb’.
Xb’aan a’in, eb’ li komon sa’ li Iglees neke’xsik’ resileb’ lix xe’toonileb’. Neke’xtz’iib’a lix
k’ab’a’eb’ sa’ xhuhil li xe’toonil, ut neke’xq’axtesi xk’ab’a’eb’ lix xe’ xtooneb’ li kamenaqeb’, re ta-
uxmanq li loq’laj k’ojob’ankil k’anjel choq’ reheb’ a’an sa’eb’ li santil ochoch. A’in li k’anjel re resilal
li xe’toonil naqaye re. Eb’ li komon li numenaq kab’laju chihab’ xyu’ameb’, us ta toj ak’eb’ sa’ li
Iglees, naru neke’xk’ul rik’in lix obiisp jun xhuhil li santil ochoch re te’xb’aanu li kub’iha’ choq’
reheb’ li kamenaq.
• Ma teekawresi eerib’ re xk’ulb’aleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch?
• Ma teeb’aanu li k’anjel re li resilal li xe’toonil, ut taak’e xk’ab’a’eb’ lee xe’ eetoon re
taab’aanumanq li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch choq’ reheb’?
K’anjelak chiruheb’ li Qas Qiitz’in.
Jun nimla osob’tesink naqak’ul jo’ komon sa’ li Iglees, a’an naq naru nokok’anjelak
chiruheb’ li qas qiitz’in. Naq naqara k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in, yooko ajwi’ chi k’anjelak chiru
li Dios. Naq nakub’e li qaha’, noko-ok sa’ sumwank naq taqab’aanu li k’anjel a’in (chi-ilmanq
Mosiah 18:8-10). Tento taqak’e reetal k’a’ru neke’raj ru li qas qiitz’in, re tz’ejwalej jo’ ajwi’ re
musiq’ej. Toja’ naq naqak’e li qakutan, li qaseeb’al, ut li k’a’ru wan qe re xtenq’ankileb’.
Naqab’aanu lix xb’aanuhom li Kolonel, li kichal chi k’anjelak chiruheb’ li ras riitz’in. Laa’o tento
taqab’aanu li k’a’ru kixb’aanu li Jesus ut toowanq jo’ chanru a’an.
Ka’ch’in chik chirix naq neke’kub’e xha’, eb’ li ak’ komon neke’k’ehe’ xk’anjel sa’ li Iglees.
Nayehman naq a’in lix b’oqb’aleb’. Chixjunil li k’anjel sa’ li iglees nab’aanuman chi ajb’il qab’aan.
Maa’ani natoje’ xb’aan xk’anjel. Naq naqak’ul li qab’oqb’al, nokoxaqab’aak chi k’utk’u sa’ jun
ch’utam re li Iglees, re naq eb’ li jun ch’ol chik chi komon te’xnaw ut te’ruuq chiqatenq’ankil sa’ li
qab’oqb’al. Sa’ li Iglees na-ajman ru lix seeb’aal ut lix k’anjel li junjunq chi komon. Chixjunileb’ li jar
b’oqb’al a’in neke’tenq’an chixwaklesinkil li rawa’b’ejihom li Dios. Tento taqak’ul li qab’oqb’al ut
took’anjelaq rik’in yaloq q’e, ut taqatzol ut taqab’aanu li k’a’ru teneb’anb’il sa’ qab’een Naq
naqab’aanu, naniman li qapaab’aal, nanimaan li qaseeb’al chi k’anjelak, ut wan nab’al chik li
osob’tesink naqak’ul.
Eb’ li neke’k’uluk re li tijonelil, neke’b’oqe’ jo’ aj tzolol ochochnal. Eb’ laj tzolol ochochnal
neke’xik rajlal po sa’ rochocheb’ li ani taqlanb’ileb’ wi’. Eb’ a’an neke’xk’ut li evangelio,
neke’xtenq’aheb’ li na’b’ej yuwa’b’ej, neke’wan sa’ chaab’ilal rik’ineb’ li komon, ut
neke’xtenq’aheb’ li junkab’al chixk’ulb’al li osob’tesink sa’ li santil ochoch. Eb’ li ixq aj ula’
neke’wulak rajlal po sa’ rochocheb’ li ixq li taqlanb’ileb’ wi’.
Teneb’ank-ib’
• Ma taak’ul ut taab’aanu li teneb’anb’il sa’ aab’een sa’ laa b’oqb’al (ut ma tatk’anjelaq jo’ aj
tzolol ochochnal malaj jo’ ixq aj ula’)?
• Ma taaxaqab’eb’ xwankil li jun ch’ol chik sa’ xb’oqb’aleb’?
38 | P a g e
Li K’utuk ut li Tzolok sa’ li Iglees
Li Iglees k’uub’anb’il re xchaab’ilob’resinkil ut rosob’tesinkil lix yu’ameb’ li komon. Aran

nokoru chixk’utb’al li evangelio chiqib’il qib’, chixrahb’aleb’ ut chi k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in,
ut chixtenq’ankil qib’ chiqib’il qib’ sa’ xsik’b’al li qakolb’al. Sa’ li junkab’al ut sa’ li Iglees, li junjunq
chi komon natzole’ rik’in li na’leb’ re li evangelio. Naq neke’b’oqe’ li komon choq’ aj tzolonel,
nak’ehman reheb’ li hu, ut nak’ehman xtenq’ankileb’ re naq chaab’il te’elq.
• Ma tatwulaq sa’ li iglees?
Li Kuyuk Toj sa’ Roso’jik
Naq nokokana sa’ xpaab’ankil li evangelio, naqajilosi qib’ rik’in li qaChoxahil Yuwa’. Mas
wi’chik naqeek’a xchaab’ilal lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel. Naniman li rahok sa’ li
qajunkab’al. Nokoru chireek’ankil li rahok, li sahil ch’oolejil, ut li tuqtuukilal li nachal xb’aan lix
tojb’al rix li qamaak. Najale’ li qach’ool, ut sa chik naqeek’a sa’ xpaab’ankil li evangelio li
k’ojob’anb’il wi’chik.
Naq naqak’anjela li qapaab’aal chirix li Jesukristo, naqajal li qak’a’uxl, ut naqak’uub’ chi
ak’il li sumwank, nak’ame’ li qab’e xb’aan li Santil Musiq’ej. Wi nokokuyuk toj sa’ roso’jik li
qayu’am sa’ xpaab’ankil li qasumwank, taqak’ul li junelik yu’am.
Wankeb’ li komon li ink’a’ neke’kuyuk, malaj li neke’xkanab’ k’anjelak sa’ li iglees. A’b’an
tento sa’ xb’een li junjunq xb’aanunkil. Nokok’anjelak “chi kaw chirix li qakolb’al” (Filipenses 2:12)
ut naqatenq’aheb’ ut naqaraheb’ li ani xe’laj xpaab’aal rik’in naq ink’a’ chik neke’wulak.
Teneb’ank-ib’
• Ma tatkanaaq sa’ xpaab’ankil li evangelio rik’in xpaab’ankil li sumwank re li kub’iha’ chiru
chixjunil laa yu’am?
39 | P a g e

PME - Q&#39;eqchi&#39;

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PME - Q&#39;eqchi&#39;

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHEEJULTIKA LIN EVANGELIO

Tzolok 1: Li K’ojob’ank Wi’chik.

Li Dios a’an li qaChoxahil Yuwa’ aj Rahonel

Li Evangelio Narosob’tesiheb’ li Junkab’al

Li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik narosob’tesi ut naxtenq’aheb’ li b’eelomb’ej ut

Li qaChoxahil Yuwa’ Naxk’utb’esi lix Evangelio sa’ li Junjunq K’ojlajik

Lix K’anjel li Kolonel sa’ li Ruchich’och’ ut lix Tojb’al rix li Maak

Li Nimla Q’etok Paab’ank

Lix Hu laj Mormon: Jun Chik Ch’olob’anb’il Esil chirix li Jesukristo

Tijok re Xnawb’al li Yaal rik’in li Santil Musiq’ej

Li B’oqok re Te’kub’eeq Xha’

Ka’ch’in ruhil aatin (3-5 minuut)

Li aatin nim wi’chik ru (10-15 minuut)

Li tz’aqal ru aatin (30-45 minuut)

Li Dios a’an li qaChoxahil Yuwa’, ut nokoxra

Li evangelio narosob’tesiheb’ li junkab’al

Li qaChoxahil Yuwa’ naxk’utb’esi lix evangelio sa’ li junjunq k’ojlajik

Li nimla q’etok paab’ank

Kik’ojob’aman wi’chik lix evangelio li Jesukristo rik’in li profeet aj Jose Smith

Lix Hu laj Mormon: Jun chik Ch’olob’anb’il Esil chirix li Jesukristo

Tijok re xnawb’al li yaal rik’in li Santil Musiq’ej

Li patz’om chirix li k’utuk

Tzolok 2: Li K’uub’anb’il Na’leb’ re li Kolb’a-ib’

Li Najteril Yu’am: Li Rajom li Dios ut lix K’uub’anb’il K’anjel choq’ Qe

Chi b’eresinb’il xb’aan li Yuwa’b’ej, li Jesukristo kixyo’ob’tesi li ruchicho’ch’ choq’ jun

Li Wankilal chi Sik’ok-u, ut lix T’anik laj Adan ut li xEva

Li Qayu’am sa’ li Ruchich’och’

Lix Tojb’al rix li Maak

Naq toj maji’ nak’uub’aman li ruchich’och’, li qaChoxahil Yuwa’ kixsik’ ru li Jesukristo re

Lix Na’ajeb’ li Musiq’ej

Li Wakliik chi Yo’yo, li Raqb’a-aatin, ut li Wankilal sa’ xb’een li Kamk

Eb’ li Jar Raqal chi Loq’alil

Ka’ch’in ruhil aatin (3-5 minuut)

Li aatin nim wi’chik ru (10-15 minuut)

Li tz’aqal ru aatin (30-45 minuut)

Li najteril yu’am: Li rajom li Dios ut lix k’uub’anb’il k’anjel choq’ qe

Li wankilal chi sik’ok ut lix t’anik laj Adan ut li xEva

Li qayu’am sa’ li ruchich’och’

Lix tojb’al rix li maak

Lix na’ajeb’ li musiq’ej

Li wakliik chi yo’yo, li raqb’a-aatin, ut li wankilal sa’ xb’een li kamk

Li patz’om chirix li k’utuk

Tzolok 3: Lix Evangelio li Jesukristo

Sa’ Xk’ab’a’ li Kristo Naru Tooch’aje’q Chirix li Qamaak

Li Kub’iha’, li Xb’een Sumwank Noko-ok wi’

Li xpaab’ankil l i Jesukristo ut li jalb’a-k’a’uxlej nokoxkawresi re xk’ulb’al li k’ojob’anb’il

Li Maatan re li Santil Musiq’ej

Kuyuk Toj sa’ Roso’jik

B’oqok re kuyuk ha’

Ka’ch’in ruhil aatin (3-5 minuut)

Li aatin nim wi’chik ru (10-15 minuut)

Li tz’aqal ru aatin (30-45 minuut)

Rik’in li Kristo naru tooch’aje’q chirix li maak.

Li kub’iha’, li xb’een sumwank noko-ok wi’

Kuyuk toj sa’ roso’jik

Li patz’om chirix li k’utuk

Tzolok 4: Eb’ li Taqlahom.

Li Ab’ink chiru li Chaq’rab’

Tijok chi Kok’ aj Xsa’

Xk’uulankil Xsantilal li Hilob’aal Kutan

Li b’oqok re te’kub’eeq xha’

Xpaab’ankil li Lajeeb’ chi Chaq’rab’

Li qaChoxahil Yuwa’ naxk’e li taqlahom qe re taqanaw k’a’ru tento taqab’aanu ut k’a’ru

PME - Q'eqchi'

PME - Q'eqchi'