1

Gotthold Ephraim Lessing

ΜΥΘΟΙ
(Ανθολογία)

2
 Τίτλος πρωτοτύπου: «Gotthold Ephraim Lessings Fabeln» (1759)

Συγγραφέας: Gotthold Ephraim Lessing

Ανθολόγηση - Μετάφραση Μύθων: Νικόλαος Καλλιπολίτης

[Η μετάφραση έγινε από την πρώτη πλήρη αγγλική μετάφραση των «Μύθων» (Gotthold
Ephraim Lessing: «FABLES AND EPIGRAMS»: Εκδ. John and H. L. Hunt, Tavistock street,
Covent-Garden: Λονδίνο 1825)]

Εισαγωγή – Υποσημειώσεις: Νικόλαος Καλλιπολίτης

Σχεδιασμός εικόνας εξωφύλλου: Νικόλαος Καλλιπολίτης

Copyright © 2022 Νικόλαος Καλλιπολίτης

e-mail μεταφραστή: koinonikoskyklos@gmail.com

Τα πνευματικά δικαιώματα των κειμένων καθώς και της μετάφρασης του παρόντος, βιβλίου ανήκουν στον
Νικόλαο Καλλιπολίτη. Σύμφωνα με τις διατάξεις της Ελληνικής νομοθεσίας περί προστασίας πνευματικών
δικαιωμάτων (Ν 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) απαγορεύεται η οποιαδήποτε
ανατύπωση, αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, παρουσίαση στο κοινό, ραδιοτηλεοπτική μετάδοση ή
αναμετάδοση, ψηφιακή εκπομπή, θεατρική διασκευή ή παράσταση, σενάριο κινηματογραφικής ταινίας και
γενικά οποιαδήποτε χρήση, εκμετάλλευση ή διάδοση οποιουδήποτε στοιχείου σε έντυπη, ηλεκτρονική, ψηφι-
ακή ή οποιαδήποτε άλλη μορφή και με οποιοδήποτε μέσο, μέρους ή του συνόλου του βιβλίου, χωρίς
προηγουμένως να υπάρχει έγγραφη συναίνεση του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων.

3
 Gotthold Ephraim Lessing

ΜΥΘΟΙ
(Ανθολογία)

Ανθολόγηση - Μετάφραση – Εισαγωγή – Σχόλια

Νικόλαος Καλλιπολίτης

4
5
 Στον Φίλο μου Κώστα Μ.
και όπως πάντα, στον Φιλελεύθερο και Ουμανιστικό
Τεκτονισμό που αγάπησα

6
 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
∴ Εισαγωγή... 10
∴ Πρόλογος του G. E. Lessing στην πρώτη έκδοση... 14
∴ ΜΥΘΟΣ I - ΤΟ ΟΡΑΜΑ... 16
∴ ΜΥΘΟΣ II - Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΚΑΘΕΔΡΙΑ
(Ένας μύθος σε τέσσερεις πράξεις)... 18
∴ ΜΥΘΟΣ III - ΟΙ ΕΡΙΝΥΕΣ... 20
∴ ΜΥΘΟΣ V - Η ΑΛΕΠΟΥ ΚΑΙ Η ΤΙΓΡΗ… 21
∴ ΜΥΘΟΣ VI - ΤΟ ΑΓΟΡΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ... 21
∴ ΜΥΘΟΣ VII - ΤΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙ ΜΕ ΤΟΝ ΓΑΪΔΑΡΟ... 22
∴ ΜΥΘΟΣ VIII - Ο ΓΑΪΔΑΡΟΣ ΜΕ ΤΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙ... 23
∴ ΜΥΘΟΣ X - Η ΜΑΪΜΟΥ ΚΑΙ Η ΑΛΕΠΟΥ... 23
∴ ΜΥΘΟΣ XI - Ο ΑΙΣΩΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΓΑΪΔΑΡΟΣ... 23
∴ ΜΥΘΟΣ XII - Ο ΑΡΡΩΣΤΟΣ ΛΥΚΟΣ... 24
∴ ΜΥΘΟΣ XIII - ΟΙ ΓΑΪΔΑΡΟΙ... 25
∴ ΜΥΘΟΣ XIV - Ο ΚΑΡΜΙΡΗΣ... 28
∴ ΜΥΘΟΣ XVIII - ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΑ ΕΡΓΑ (Ένας μύθος σε δύο πράξεις)... 28
∴ ΜΥΘΟΣ XIX - Η ΑΡΚΟΥΔΑ ΚΑΙ Ο ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ... 29
∴ ΜΥΘΟΣ XX - ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΩΝ ΝΕΡΑΪΔΩΝ... 29
∴ ΜΥΘΟΣ XXIII - Ο ΓΑΪΔΑΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΟΓΟ... 30
∴ ΜΥΘΟΣ XXVII - ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΚΑΙ Ο ΤΑΥΡΟΣ... 30
∴ ΜΥΘΟΣ XXVIII - Ο ΓΡΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ... 31
∴ ΜΥΘΟΣ XXIX - ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ ΚΑΙ ΤΟ ΓΕΡΑΚΙ... 31
∴ ΜΥΘΟΣ XXX - Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΛΥΚΟΣ... 32
∴ ΜΥΘΟΣ XXXI - Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ... 32
∴ ΜΥΘΟΣ XXXII - Η ΧΗΝΑ... 33
∴ ΜΥΘΟΣ XXXIII - Η ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ ΚΑΙ Ο ΧΟΙΡΟΣ... 33
∴ ΜΥΘΟΣ XXXIV - ΟΙ ΣΦΗΚΕΣ... 34
∴ ΜΥΘΟΣ XXXV - ΤΑ ΣΠΟΥΡΓΙΤΙΑ... 34

7
∴ ΜΥΘΟΣ XXXVI - Η ΣΤΡΟΥΘΟΚΑΜΗΛΟΣ... 35
∴ ΜΥΘΟΣ XXXVII - ΤΟ ΣΠΟΥΡΓΙΤΙ ΚΑΙ Η ΣΤΡΟΥΘΟΚΑΜΗΛΟΣ... 35
∴ ΜΥΘΟΣ XL - Η ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΥΝΗΓΟΣ ΘΗΣΑΥΡΩΝ... 36
∴ ΜΥΘΟΣ XLII - Ο ΜΕΛΙΣΣΟΦΑΓΟΣ... 36
∴ ΜΥΘΟΣ XLIII - Ο ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ... 38
∴ ΜΥΘΟΣ XLVIII - Ο ΗΡΑΚΛΗΣ... 39
∴ ΜΥΘΟΣ LIV - ΤΟ ΝΕΡΟΦΙΔΟ... 39
∴ ΜΥΘΟΣ LV - Η ΑΛΕΠΟΥ ΚΑΙ Η ΜΑΣΚΑ... 40
∴ ΜΥΘΟΣ LVI - ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ ΚΑΙ Η ΑΛΕΠΟΥ... 42
∴ ΜΥΘΟΣ LIX - Η ΑΛΕΠΟΥ... 43
∴ ΜΥΘΟΣ LXI - Η ΑΓΡΙΟΜΗΛΙΑ... 43
∴ ΜΥΘΟΣ LXVI - ΤΟ ΔΙΑΚΟΣΜΗΜΕΝΟ ΤΟΞΟ... 44
∴ ΜΥΘΟΣ LXVII - ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ ΚΑΙ Ο ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ... 44
∴ ΜΥΘΟΣ LXVIII - ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΣΟΛΟΜΩΝΤΑ... 46
∴ ΜΥΘΟΣ LXIX - ΤΟ ΠΡΟΒΑΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ... 47
∴ ΜΥΘΟΣ LXX - ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ... 47
∴ ΜΥΘΟΣ LXXIII - ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ... 48
∴ ΜΥΘΟΣ LXXV - ΤΟ ΓΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΑΡΟ ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΕΛΑΦΙ... 48
∴ ΜΥΘΟΣ LXXIX - Ο ΒΟΣΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ... 50
∴ ΜΥΘΟΣ LXXXI - Ο ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ Η ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ... 50
∴ ΜΥΘΟΣ LXXXII - Η ΧΟΡΕΥΤΡΙΑ ΑΡΚΟΥΔΑ... 52
∴ ΜΥΘΟΣ LXXXIII - ΤΟ ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΕΛΑΦΙ ΚΑΙ Η ΑΛΕΠΟΥ... 53
∴ ΜΥΘΟΣ LXXXIV - Ο ΗΛΙΟΣ... 54
∴ ΜΥΘΟΣ LXXXVI - ΤΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙ ΚΑΙ Η ΣΚΝΙΠΑ... 55
∴ ΜΥΘΟΣ LXXXVII - ΟΙ ΑΡΚΟΥΔΕΣ... 57
∴ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ: Ε. G. Lessing: ΕΡΝΣΤ ΚΑΙ
ΦΑΛΚ: Διάλογοι για Ελευθεροτέκτονες… 59

8
G. E. Lessing

9
Εισαγωγή
...«Οι μύθοι που επικαλούνται την ανώτερη ηθική μας συμπάθεια, κάποιες φορές, μπορούν να
μας προσφέρουν τόσα όσα και οι αλήθειες της επιστήμης»...

Anna Brownell Jameson Ιρλανδή συγγραφέας

Ο Gotthold Ephraim Lessing (1729 – 1781), υπήρξε λόγιος, ποιητής,

δοκιμιογράφος, κριτικός τέχνης, θεατρικός συγγραφεας και διακεκριμένος
Γερμανός Φιλόσοφος της εποχής του Διαφωτισμού. Είναι αξιοσημείωτο πως
έχει χαρακτηριστεί από αναλυτές του έργου του ως «η συμβολή της
Γερμανίας στην Ευρωπαϊκή Ενοποίηση» και «ο Γερμανός Προμηθέας»

Από όλα τα λογοτεχνικά είδη με τα οποία ασχολήθηκε ο Lessing, η μορφή που

απασχόλησε τη μεγαλύτερη περίοδο της ζωής του ήταν ο μύθος, καθώς ήταν
δεινός χρήστης αλληγοριών και μεταφορικών εκφράσεων. Ο Lessing
καθοδηγούσε τον αναγνώστη μέσα στο λαβύρινθο των σκέψεών του,
τοποθετώντας ως οδοδείκτες υπαινικτικές και αλληγορικές εκφράσεις. Η
αγάπη του στον αλληγορικό λόγο πήγαζε, κατά κύριο λόγο, από την επιθυμία
του να προσεγγίσει ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό, αντί για ένα εξειδικευμένο
ακροατήριο. Ο ίδιος αναφέρει σχετικά μ’ αυτό το θέμα:

...«Προσπαθώ πράγματι να αυξήσω την κατανόηση του κειμένου από τους

αναγνώστες μου, εν μέρει, μέσω της φαντασίας τους. Θεωρώ, όχι μόνο
χρήσιμο, αλλά και απαραίτητο να ντύνω τα λογικά επιχειρήματα με εικόνες,
έτσι ώστε η σκέψη να οδηγείται με έμμεσο τρόπο στο συμπέρασμα.»...

Η λαμπρή δραστηριότητα του Lessing με τον μύθο ξεκίνησε πολύ νωρίς, στα
πανεπιστημιακά του χρόνια και δεν σταμάτησε ποτέ. Ως μυθοπλάστης και
μυθογράφος, ο Lessing διακρίνεται για το επιγραμματικό ύφος και το λεπτό,
αν και σε πολλές περιπτώσεις βιτριολικό, χιούμορ του. Είναι ίσως ο πιο
πρωτότυπος συγγραφέας μύθων μεταξύ των συγχρόνων του. Οι «Μύθοι» του
(«Gotthold Ephraim Lessings Fabeln»: Εκδ. Christian Friedrich Voss: Βερολίνο
1759), λογικοί, σοφοί και πνευματώδεις, δεν έχουν τίποτα το περιττό. Στην
πλειονότητά τους είναι σύντομοι, εύστοχοι και πολύ ουσιαστικοί. Από αυτή την
άποψη ακολουθούν το Αισώπικο πρότυπο περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο
σύγχρονό του συγγραφέα.

Σταχυολογούνται 50 μύθοι, από τους 89 της α΄ έκδοσης του 1759. Τα δε

κριτήρια ανθολόγησης ανταποκρίνονται στις προσωπικές μου προτιμήσεις.

Νικόλαος Καλλιπολίτης, Αθήνα, Νοέμβριος 2022

10
11
…«Ο Lessing θέλησε να αποποιηθεί για τον εαυτό του
τον τίτλο του ποιητή, όμως τα αθάνατα έργα του
συνηγορούν εναντίον του.»…
Johann Wolfgang von Goethe

...«Ο Lessing αν και ήταν απόλυτα κατανοητός, μόνο

ένα εξίσου σπουδαίο πνεύμα θα μπορούσε πραγματικά
να μάθει απ’ αυτόν. Για τους ημιμαθείς ήταν
επικίνδυνος.»...
Johann Wolfgang von Goethe

...«Εσείς γνωρίζετε άριστα πως να ψάλλετε ωδές

και διθυράμβους γι’ αυτόν (Φρειδερίκο Β΄, επικαλούμενο και
Μέγα, βασιλιά της Πρωσίας). Την ίδια στιγμή εγώ, ως φίλος
των ζώων και με Αισώπεια συστολή, θέλω να
μεταδώσω τη σοφία με έναν λιγότερο θορυβώδη
τρόπο. Μ’ έναν μύθο που ν’ αναφέρεται σ’ έναν
αιμοδιψή τίγρη»...
Ε. G. Lessing: Επιστολή προς τον ποιητή Johann W. L. Gleim
(16/5/1757)

12
Εξώφυλλο πρώτης έκδοσης (1759)

13
Πρόλογος του G. E. Lessing στην πρώτη έκδοση

Δεν υπάρχει κάποιο είδος ποίησης που να έχω μελετήσει πιο επιστάμενα, από
τον μύθο. Ενθουσιασμένος με αυτό το λογοτεχνικό πεδίο, όπου συνυπάρχουν
από κοινού η δημιουργικότητα και οι ηθικές αξίες, μελέτησα και κατέχω
πλήρως και σε βάθος όλους τους αρχαίους και σύγχρονους μυθογράφους,
καθώς διάβασα, ξανά και ξανά, τα καλύτερα έργα τους. Έχοντας λοιπόν
εντρυφήσει στη θεωρία του μύθου, μου προξένησε έκπληξη το γεγονός ότι η
απλή συλλογιστική του Αισώπου, που οδηγεί κατευθείαν στην αλήθεια, θα
έπρεπε να εγκαταλειφθεί από τους σύγχρονους μυθογράφους προς χάριν ενός
εναλλακτικού τρόπου αφήγησης, διανθισμένου με ροδοπέταλα και ανούσια
φλυαρία. Αυτή μου η διαπίστωση, είχε ως συνέπεια να οδηγηθώ σε πολλές
δοκιμαστικές προσπάθειες, ακολουθώντας τον ανεπιτήδευτο τρόπο του
γέροντα από την Φρυγία, ώσπου, εν τέλει, θεώρησα τον εαυτό μου αρκετά
πλούσιο σε υλικό, ώστε να μπορέσω, με ελάχιστο κόπο, να δώσω στους μύθους
μου τη νέα μορφή που είχα κατά νου.

Ξεκίνησα το εγχείρημά μου, αλλά πόσο πολύ εξαπατήθηκα ως προς τον κόπο
και τα προβλήματα! Επιφανειακές, φευγαλέες σκέψεις και ιδέες που
ερχόντουσαν κατά την ανάγνωση. Ιδέες που, μην έχοντας εμπιστοσύνη στη
μνήμη μου, αποτύπωνα στο χαρτί εντελώς απρόσεκτα και χωρίς την
απαραίτητη ακρίβεια έκφρασης. Σκέψεις που συνήθως είμαι ικανοποιημένος
με το να τις κατέχω, απλώς ως ένα υλικό χρήσιμο για νοητική άσκηση. Ιδέες
οι οποίες τώρα αποτελούσαν μια πρώτη ύλη που απαιτούσε πολλή και
σημαντική εργασία, ώστε να καταστεί κατάλληλη προς δημοσίευση. Τελικά, τι
είδους βιβλίο έχω δημιουργήσει; - Αναγνώστη, βρίσκεται ενώπιον σου.

14
Καλλιόπη

15
ΜΥΘΟΣ I
ΤΟ ΟΡΑΜΑ.
Σε μια από τις απόμερες εσοχές εκείνου του δάσους το οποίο αναφερόταν
στους θρύλους για ομιλούντα ζώα - θρύλους που έφταναν τόσο συχνά στ’
αυτιά μου - ξάπλωσα δίπλα σε ένα γάργαρο καταρράκτη και επιχείρησα να
μιμηθώ τον La Fontaine1, ντύνοντας μια από τις ιστορίες μου με τον ποιητικό
πέπλο της ομοιοκαταληξίας. Στοχάστηκα, επέλεξα και απέρριψα. Τα μηνίγγια
μου σφυροκοπούσαν από την προσπάθεια. Αλλά μάταια. Το χαρτί άσπιλο,
διατηρούσε ακόμα την αγνότητά του. Γεμάτος οργή, σηκώθηκα απότομα όταν,
ω του θαύματος, η ίδια η Μούσα του Μύθου, στάθηκε μπροστά μου και με
δυνατή φωνή, μου είπε χαμογελώντας: «Μαθητή μου, γιατί όλος αυτός ο
ανώφελος κόπος; Βεβαίως και η αλήθεια απαιτεί την κομψή και όλο χάρη
βοήθεια του μύθου, όμως χρειάζεται πράγματι ο μύθος το στολίδι της
ομοιοκαταληξίας; Θα έντυνες με χρώματα τον κρίνο και θα πρόσθεσες άρωμα
στα μπαχαρικά; Αρκετά! Η επινόηση του μύθου ανήκει στον ποιητή, η
μεταφορά του στο χρόνο, δουλειά του ιστορικού και η ηθική εξήγηση είναι του
φιλοσόφου». Σκόπευα να απαντήσω, αλλά η Μούσα είχε εξαφανιστεί.
«Εξαφανίστηκε!» Ακούω τον αναγνώστη να αναφωνεί: «Κούρασέ μας με μια
λιγότερο ανόητη απάτη απ’ αυτή την κοινότοπη, του να βάζεις στο στόμα μιας
Μούσας συμπεράσματα που πηγάζουν από τη δική σου ηλιθιότητα». «Καλά
τα λες αναγνώστη. Ποτέ δεν εμφανίστηκε η Μούσα. Σου διηγήθηκα έναν απλό
μύθο, απ’ τον οποίο ο ίδιος έβγαλες το ηθικό δίδαγμα. Δεν είμαι ο πρώτος,
αλλά ούτε θα είμαι και ο τελευταίος, που μεταμορφώνει τις δικές του
φαντασιώσεις σε σιβυλλικά κείμενα μιας θεϊκής έμπνευσης.»

1
Σ.τ.Μ.: Jean de La Fontaine, (Ζαν ντε Λα Φονταίν 1621 - 1695). Γάλλος ποιητής, μέλος της Γαλλικής
Ακαδημίας, γνωστός για τους Μύθους του, που είναι εμπνευσμένοι κυρίως από τους μύθους του
Αισώπου, του Βαβρία και του Φαίδρου Γάιου Ιούλιου, του οποίους ο Λα Φονταίν διασκεύασε και
προσάρμοσε σε Γαλλικό ελεύθερο στίχο.

16
17
ΜΥΘΟΣ II
Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΠΡΩΤΟΚΑΘΕΔΡΙΑ
(Ένας μύθος σε τέσσερεις πράξεις)

Έντονη αντιπαράθεση προέκυψε μεταξύ των ζώων του δάσους, με θέμα τη

θέση τους στη κλίμακα της ιεραρχίας. «Ας ορίσουμε τον άνθρωπο ως κριτή
μας», είπε ο λαγός, «δεν ανήκει σε κανένα από τα αντιμαχόμενα μέρη και
επομένως μπορεί να είναι ο πιο αμερόληπτος.» «Είναι επαρκής ώστε να
ανταπεξέλθει σε αυτόν του τον ρόλο;» ρώτησε ο τυφλοπόντικας και συνέχισε,
«Για να εκτιμήσει κάποιος τις συχνά βαθιά κρυμμένες χάρες και τα
προτερήματα μας, θα πρέπει να έχει διεισδυτική ματιά και οξυμένη
αντίληψη.»

«Σοφή παρατήρηση», πρόσθεσε το ποντίκι. «Βεβαίως και δεν μπορώ να

πιστέψω», είπε το νερόφιδο, «ότι ο άνθρωπος έχει επαρκή οξυδέρκεια.»
«Σιωπή!» τους αντέκρουσε το άλογο, «Είναι γνωστό ότι αυτός που έχει
ελάχιστη εμπιστοσύνη στο δίκαιο των ισχυρισμών του, είναι πάντα έτοιμος να
αμφιβάλλει για την ετυμηγορία του κριτή του.»

ΙΙ

Ο άνθρωπος ορίστηκε κριτής. «Μία μόνο ερώτηση, προτού εκδώσεις την

ετυμηγορία σου» είπε το μεγαλοπρεπές λιοντάρι. «Σύμφωνα με ποια κριτήρια,
ω άνθρωπε, θα ορίσεις τη θέση μας στη κλίμακα της ιεραρχίας;» «Σύμφωνα με
ποια κριτήρια;» απάντησε ο άνθρωπος, «Μα αναμφίβολα, ανάλογα με το
βαθμό στον οποίο μου είναι χρήσιμο το κάθε ζώο.» «Εξαιρετικά!»
ανταπάντησε, εμφανώς ενοχλημένο, το λιοντάρι. «Σε αυτή την περίπτωση, θα
βρεθώ ιεραρχικά πιο κάτω από τον γάιδαρο! Άνθρωπε, δεν μπορείς να είσαι ο
κριτής μας! Αποχώρησε από τη συνέλευση».

ΙΙΙ

Ο άνθρωπος αποσύρθηκε. «Λοιπόν» είπε, ειρωνικά, ο τυφλοπόντικας (και

πάλι το ποντίκι και το νερόφιδο συμφώνησαν μαζί του), «αντιλαμβάνεστε, ότι
το άλογο και το λιοντάρι υιοθετούν την άποψη, ότι ο άνθρωπος δεν έχει τα
κατάλληλα προσόντα ώστε να είναι ο κριτής μας. Τελικά το λιοντάρι

18
σκέφτεται ακριβώς όπως κι’ εμείς.» «Αλλά για εντελώς διαφορετικούς
λόγους», δήλωσε το λιοντάρι μ’ ένα βλέμμα περιφρόνησης.

IV

Το λιοντάρι συνέχισε: «Η διένεξή μας, εάν εξεταστεί ψύχραιμα και ορθά, είναι
ασήμαντη και πρακτικά άνευ ουσίας. Απονείμετε μου την υψηλότερη θέση, ή
τοποθετήστε με στο χαμηλότερο σκαλοπάτι της ιεραρχικής κλίμακας, για μένα
είναι το ίδιο πράγμα. Μου αρκεί το ότι εγώ γνωρίζω το ποιος είμαι.»2 Και
λέγοντας αυτά εγκατέλειψε τη συνέλευση. Ο σοφός ελέφαντας, η τολμηρή
τίγρη, η σοβαρή και ευσυνείδητη αρκούδα, η πονηρή αλεπού, το ευγενές άλογο,
εν ολίγοις, όλοι όσοι αντιλαμβάνονταν την αξία τους, ακολούθησαν το λιοντάρι.
Οι τελευταίοι που αποχώρησαν και συνάμα εκείνοι που εξέφρασαν τη
μεγαλύτερη δυσαρέσκεια για την απότομη διακοπή της συνεδρίασης, ήταν ο
γάιδαρος και η μαϊμού.

2
Σ.τ.Μ.: Η φράση παραπέμπει σε μια πάγια άποψη του Lessing περί του «Γνώθι σαυτόν», η οποία
εκφράζεται και σ’ ένα ποίημα των νεανικών του χρόνων, με τίτλο «Ich» (Εγώ), το οποίο δημοσιεύτηκε
το 1752. Οι τελευταίοι στίχοι αναφέρουν:
…«Δεν έχω ούτε φήμη, ούτε πλούτο.
Ούτ’ έχει σημασία εάν κάποιοι άξεστοι
στο μέλλον, τ’ όνομά μου τσαλαπατήσουν.
Το μόνο που έχει σημασία είναι το ότι εγώ γνωρίζω ποιος είμαι!»...

19
ΜΥΘΟΣ III
ΟΙ ΕΡΙΝΥΕΣ
Είπε ο Πλούτωνας, στον αγγελιοφόρο των θεών: «Οι μανιασμένες Ερινύες μου,
έχουν γεράσει. Είναι εξασθενημένες και καταβεβλημένες. Επιθυμώ να τις
αντικαταστήσω με νέες. Ανέβα, λοιπόν, στη γη του πάνω κόσμου και βρες μου
τρεις κατάλληλες δραστήριες γυναίκες.» Ο Ερμής έφυγε.

Αμέσως μετά, η Ήρα απευθυνόμενη στην προσωπική βοηθό της, είπε:

«Νομίζεις, Ίρις, ότι θα μπορούσες να βρεις ανάμεσα στους θνητούς, δύο ή τρεις
αυστηρές και ενάρετες κοπέλες; Θα πρέπει να είναι πλήρως αρτιμελείς —
καταλαβαίνεις τι εννοώ. Θέλω να τις παρουσιάσω, έτσι ώστε να καταρρίψω
τους ισχυρισμούς της Αφροδίτης, που καυχιέται πως όλο το γυναικείο φύλο
έχει υποταχθεί και ακολουθεί τα δόγματά της.» Η Ίρις υπάκουσε. Και ποιο
μέρος του κόσμου δεν εξερεύνησε η ακούραστη Ίρις, αλλά μάταια. Η Ήρα
βλέποντας την να επιστρέφει μόνη της, αναφώνησε: «Μα είναι δυνατόν; Ω,
αγνότητα! Ω, αρετή!» Η Ίρις, πήρε τον λόγο: «Θεά, θα μπορούσα να σου είχα
φέρει τρεις παρθένες, όλες αυστηρές και αγνές. Κοπέλες, που καμία από αυτές
δεν χαμογέλασε ποτέ σε άνδρα, αφού κι’ οι τρεις είχαν καταπνίξει κάθε
ερωτική σπίθα που υπήρχε μέσα στην καρδιά τους. Όμως, έφτασα πολύ
αργά».

«Πολύ αργά:», ρώτησε η Ήρα, «Πώς έγινε αυτό;» «Με πρόλαβε ο Ερμής. Λίγο
πριν τις είχε πάρει και τις τρεις και τις είχε πάει στον Πλούτωνα!» «Μάλιστα!
Και γιατί ήθελε ο Πλούτωνας αυτές τις σεμνότυφες και χαμηλοβλεπούσες;»
«Για Ερινύες.»

20
ΜΥΘΟΣ V
Η ΑΛΕΠΟΥ ΚΑΙ Η ΤΙΓΡΗ
«Θα πρεπει να σου πω πως εκτιμώ πολύ και ζηλεύω την ταχύτητα και τη
δύναμή σου», είπε η αλεπού μια μέρα στη τίγρη. «Και δεν διαθέτω τίποτα
άλλο που θα σου ταίριαζε και θα ήθελες να έχεις;» ρώτησε η τίγρη. «Δεν έχω
κατά νου κάτι άλλο.» «Τι, δεν θα σου άρεσε να ‘χεις το όμορφο δέρμα μου;
Είναι ποικιλόχρωμο και με περίπλοκα σχέδια, σαν το τετραπέρατο,
καλειδοσκοπικό, μυαλό σου, έτσι ώστε ο εσωτερικός σου κόσμος και η
εξωτερική σου εμφάνιση να βρίσκονται σε αρμονία.» «Μα, ακριβώς γι’ αυτόν
τον λόγο, επίτρεψέ μου να τ’ αρνηθώ», απάντησε η αλεπού. «Μέχρι τώρα,
θέλοντας να φανώ όπως ακριβώς στ’ αλήθεια είμαι, εύχομαι να μπορούσα ν’
αλλάξω τη γούνα μου με φτερά.»3

ΜΥΘΟΣ VI
ΤΟ ΑΓΟΡΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΙΔΙ
Ένα αγόρι που έπαιζε με ένα «εξημερωμένο» φίδι, του είπε: «Αγαπητό μου
πλάσμα, εάν δεν σου είχαν αφαιρέσει το δηλητήριό, 4 δεν θα σου έδειχνα τόση
οικειότητα. Εσείς τα φίδια είστε τα πιο μοχθηρά και αχάριστα όντα, σ’
ολόκληρη την πλάση. Έχω διαβάσει τι συνέβη κάποτε σ’ έναν δύστυχο χωρικό
ο οποίος, με συμπόνια, πήρε και ζέστανε στον κόρφο του ένα μισοπαγωμένο
φίδι, ίσως κι’ έναν από τους προγόνους σου, που το ‘χε βρει πίσω από μια
συστάδα θάμνων. Μόλις το άθλιο ερπετό ανέκτησε τις αισθήσεις και τις
δυνάμεις του, τσίμπησε τον ευεργέτη του, με αποτέλεσμα τον θάνατο του
καλού ανθρώπου»5.

3
Σ.τ.Μ.: Φτερό σύμβολο δειλίας.
4
Σ.τ.Μ.: Το φίδι δεν μπορεί να δαμαστεί και να εξημερωθεί. Στο μύθο αναφέρεται σε παλιά
συνήθεια των ανθρώπων της υπαίθρου, η οποία, ευτυχώς, έχει σταματήσει εδώ και καιρό. Αφού
έπιαναν ζωντανό ένα δηλητηριώδες φίδι, του αφαιρούσαν, με βάρβαρο και βίαιο τρόπο, τα
δηλητηριώδη δόντια του και στη συνέχεια το παρέδιδαν στα παιδιά ως παιχνίδι.
5
Σ.τ.Μ.: Αναφέρεται στον Μύθο του Αισώπου με τίτλο «Γεωργὸς καὶ ὄφις ὑπὸ κρύους πεπηγώς»:
Γεωργός τις χειμῶνος ὥρᾳ ὄφιν εὑρὼν ὑπὸ κρύους πεπηγότα, τοῦτον ἐλεήσας καὶ λαβὼν ὑπὸ κόλπον
ἔθετο. Θερμανθεὶς δὲ ἐκεῖνος καὶ ἀναλαβὼν τὴν ἰδίαν φύσιν ἔπληξε τὸν εὐεργέτην καὶ ἀνεῖλε· θνῄσκων
δὲ ἔλεγε· «Δίκαια πάσχω, τὸν πονηρὸν οἰκτείρας.» Ὁ λόγος δηλοῖ ὅτι ἀμετάθετοί εἰσιν αἱ πονηρίαι,
κἂν τὰ μέγιστα φιλανθρωπεύωνται.

21
«Μένω έκπληκτο», του απάντησε το φίδι, «με τη μονόπλευρη και
προκατειλημμένη παρουσίαση του περιστατικού από τους ιστοριογράφους σας,
γιατί οι δικοί μας εκθέτουν τα γεγονότα εντελώς διαφορετικά. Ο τίμιος
άνθρωπός σου, υπέθεσε ότι το φίδι ήταν παγωμένο μέχρι θανάτου και όντας
ένα από τα πλέον ωριόπλουμα ζώα, το πήρε για να το πάει στο σπίτι του και
να το απογυμνώσει από το όμορφο δέρμα του.» «Ω, για όνομα του Θεού,
πάψε!» φώναξε το αγόρι. «Η αχαριστία ποτέ δεν δυσκολεύεται να βρει και
πάντα έχει πρόχειρη μια δικαιολογία.» Ο πατέρας του αγοριού που
παρακολουθούσε τον διάλογο, μπήκε στη συζήτηση: «Σωστά, παιδί μου,
ωστόσο όμως, όποτε ακούς να σου μιλούν για μια περίπτωση υπερβολικής
αγνωμοσύνης, θα πρέπει να εξετάζεις όλες τις πτυχές του θέματος σε βάθος,
προτού αποδώσεις σε οποιονδήποτε άνθρωπο έναν τόσο απεχθή
χαρακτηρισμό. Οι πραγματικοί ευεργέτες σπανίως, ή μάλλον για να πω την
αλήθεια, ποτέ, δεν ζητάνε από τους αχάριστους να αναγνωρίσουν και να
τιμήσουν τις αγαθές ανθρωπιστικές πράξεις. Από την άλλη πλευρά, όσοι
δραστηριοποιούνται από μοχθηρά και εγωιστικά κίνητρα, αξίζουν αχαριστία
αντί για ευγνωμοσύνη. Αυτή είναι η νόμιμη ανταμοιβή τους.»

ΜΥΘΟΣ VII
ΤΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙ ΜΕ ΤΟΝ ΓΑΪΔΑΡΟ
Το λιοντάρι πήρε μαζί του τον γάιδαρο και πήγε στο δάσος για κυνήγι. Ήθελε
την βοήθειά του. Θα έβαζε τον γάιδαρο να γκαρίζει, οπότε τα θηράματα
φοβισμένα από τις αγριοφωνάρες του θα έβγαιναν από τις κρυψώνες τους.
Στον δρόμο ένας χαζός κόρακας έκραξε δυνατά: «Μα την αλήθεια, τι
ταιριαστή συντροφιά! Καλά δεν ντρέπεσαι να προχωράς παρέα με έναν
γάιδαρο;» και το λιοντάρι του απάντησε: «Όποιον τον χρειάζομαι και μπορώ
να τον χρησιμοποιήσω, του επιτρέπω να βαδίζει στο πλάι μου».

Μια ευρέως διαδεδομένη άποψη μεταξύ των αρχόντων, όταν

συναναστρέφονται με κατώτερούς τους.

22
ΜΥΘΟΣ VIII
Ο ΓΑΪΔΑΡΟΣ ΜΕ ΤΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙ
Όταν ο προαναφερόμενος γάιδαρος, συνοδευόμενος από το λιοντάρι συνάντησε
στο δάσος έναν άλλον γνωστό του γάιδαρο, ο τελευταίος τον χαιρέτησε:
«Καλημέρα αδελφέ», για να λάβει την απάντηση: «Προς τι αυτή η οικειότης;»
και εκείνος του ανταπάντησε: «Το ότι περπατάς πλάι σ’ ένα λιοντάρι, σε κάνει
λιγότερο γάιδαρο;»

ΜΥΘΟΣ X
Η ΜΑΪΜΟΥ ΚΑΙ Η ΑΛΕΠΟΥ
«Ονόμασέ μου ένα ζώο τόσο επιδέξιο, που δεν θα μπορούσα να το μιμηθώ!» μ΄
αυτά τα λόγια ο πίθηκος καυχιόνταν στην αλεπού. Όμως η αλεπού του
απάντησε: «Και εσύ, πες μου ένα ζώο που θα δείξει τόσο μεγάλη έλλειψη
αυτοσεβασμού ώστε να σε μιμηθεί.»

Ομοεθνείς μου συγγραφείς! - Πρέπει να εξηγήσω τις απόψεις μου πιο

ξεκάθαρα;6

ΜΥΘΟΣ XI
Ο ΑΙΣΩΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΓΑΪΔΑΡΟΣ
«Όταν διηγηθείς πάλι κάποια ιστορία σχετικά μ' εμένα», είπε ο γάιδαρος στον
Αίσωπο, «σε ικετεύω, βάλε με να λέω κάτι έξυπνο και πνευματώδες». «Σε
αυτή την περίπτωση», του απάντησε ο Αίσωπος, «δεν θα πουν οι άνθρωποι,
ότι εσύ είσαι ο ηθικός φιλόσοφος κι’ εγώ ο γάιδαρος;»

6
Σ.τ.Μ.: Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα, οι Γερμανοί θεατρικοί συγγραφείς μιμούνταν το ύφος των
Γάλλων συναδέλφων τους. Ο Lessing σε ολόκληρη την ζωή του αγωνίστηκε σκληρά για να
απογαλακτίσει το Γερμανικό θέατρο από την Γαλλική επιρροή και την δημιουργία θεατρικών έργων
που να βασίζονται καθαρά στη Γερμανική κουλτούρα.

23
ΜΥΘΟΣ XII
Ο ΑΡΡΩΣΤΟΣ ΛΥΚΟΣ.
Ένας λύκος που βρισκόταν στο κατώφλι του θανάτου, γυρίζοντας το βλέμμα
πίσω, έκανε μια αναδρομή στην έως τότε πορεία της ζωής του. «Σίγουρα είμαι
αμαρτωλός», παρατήρησε θρηνώντας. «Πιστεύω όμως, ότι δεν είμαι ένας από
τους μεγαλύτερους αμαρτωλούς. Αναμφίβολα έχω κάνει μεν κακό, αλλά επίσης
έχω κάνει και πολλά καλά. Θυμάμαι ότι κάποτε ένα αρνί, το οποίο είχε
απομακρυνθεί από το κοπάδι του, ήρθε τόσο κοντά μου, ώστε μπορούσα να το
είχα καταβροχθίσει με τη μεγαλύτερη ευκολία. Εγώ αρνήθηκα να το κάνω. Ενώ
την ίδια στιγμή άκουγα μέσα μου μια άγρια φωνή που μου έλεγε να το
κατασπαράξω, εγώ επέδειξα ευγενή αδιαφορία, παρά το γεγονός ότι δεν
χρειαζόταν να φοβάμαι κανένα τσοπανόσκυλο».

Μια αλεπού, που τον βοηθούσε στην προθανάτια προετοιμασία, είπε: «Για όσα
ισχυρίζεσαι μπορώ να καταθέσω την μαρτυρία μου. Θυμάμαι καλά όλα τα
στοιχεία. Το περιστατικό που ανέφερες, συνέβη ακριβώς τον καιρό που
υπέφερες τόσο πολύ από ένα κόκκαλο που είχε καθίσει στο λαιμό σου».

24
ΜΥΘΟΣ XIII
ΟΙ ΓΑΪΔΑΡΟΙ
Οι γάιδαροι προσέφυγαν στον Δία, προκειμένου να παραπονεθούν διότι οι
άνθρωποι τους μεταχειρίζονταν με εξαιρετική σκληρότητα και βαναυσότητα.
Ωρύονταν κι έκλαιγαν: «Οι ράχες μας σηκώνουν τόσο φορτίο που κάτω από το
βάρος του θα λύγιζαν και θα υπέκυπταν, όχι μόνο οι ίδιοι οι άνθρωποι, αλλά
και άλλα λιγότερο δυνατά ζώα. Παρ’ όλα αυτά μας χτυπούν αλύπητα και με
τόση αγριότητα, ώστε μας είναι αδύνατον να σηκώσουμε τα βάρη, έστω κι αν
είμαστε προικισμένοι από τη φύση γι’ αυτή τη δουλειά. Ω Ζευ, απαγόρευσέ
τους να είναι τόσο άδικοι. Αν σταματήσουν να μας κάνουν κακό, εμείς
ευχαρίστως θα τους υπηρετούμε, διότι άλλωστε κι εσύ για να τους υπηρετούμε
μας δημιούργησες.» «Πλάσματά μου», τους απάντησε ο Ζευς, «το αίτημά σας
δεν είναι παράλογο. Όμως δεν υπάρχει τρόπος να πειστούν οι άνθρωποι ότι η
φυσική σας βραδύτητα δεν είναι δείγμα νωθρότητας και όσο το νομίζουν, θα
σας χτυπούν. Ωστόσο, υπάρχει ένας άλλος τρόπος ν’ απαλύνω την δυστυχία
σας. Από δω και πέρα η δύναμη της καρτερίας και της υπομονής θα είναι το
πεπρωμένο σας. Θα σκληρύνω το δέρμα σας ώστε να αντέχει τα χτυπήματα
από το ραβδί, ωσότου να κουραστεί το χέρι του αγωγιάτη.» «Ω Ζευ, είσαι
πάντοτε τόσο σοφός και ελεήμων», φώναξαν οι γάιδαροι και αποχώρησαν από
το δικαστήριο του Διός και τον θρόνο της Παγκόσμιας Αγάπης.7

7
Σ.τ.Μ.: Σαφής πολιτική αλληγορία που καυτηριάζει τη συνεργασία μεταξύ «Βωμού» (Δίας –
θρησκεία, οργανωμένη εκκλησία) και «Θρόνου» (άνθρωποι – πολιτική εξουσία), εις βάρος του λαού
(γάιδαροι). Ο μύθος του Lessing φέρνει, αβίαστα, στο μυαλό τους στίχους του γνωστού ποιήματος του
Κώστα Βάρναλη «Η μπαλάντα του κυρ Μέντιου» (ποιητική συλλογή «Τα Ποιητικά» 1956):

...« Δέρναν ούλοι: αφέντες, δούλοι,

(...)

Κωλοσούρθηκα και βρίσκω

στη σπηλιά τον αϊ-Φραγκίσκο:

-“Χαίρε φως αληθινόν

και προστάτη των κτηνών!

Σώσε το γέρο κυρ Μέντη

απ’ την αδικιά τ’ αφέντη

συ που δίδαξες αρνί

25
τον κυρ λύκο να γενεί!

Το σκληρόν αφέντη κἄνε

από λύκο άνθρωπε κάνε!…”

Μα με την κουβέντ’ αυτή

πόρτα μού ’κλεισε κι αφτί.

(…)

Φως ζητάνε τα χαϊβάνια

κ' οι ραγιάδες απ' τα ουράνια,

μα θεοί κι οξαποδώ κει δεν είναι παρά δω.»...

Είναι ενδιαφέρον το πως οι ιδέες και οι προβληματισμοί των πνευματικών ανθρώπων συναντιούνται,
μέσα από τους αιώνες, γεφυρώνοντας τα χρονικά χάσματα που τους χωρίζουν.

26
27
ΜΥΘΟΣ XIV
Ο ΚΑΡΜΙΡΗΣ
«Τι δυστυχισμένος άνθρωπος που είμαι!» διαμαρτυρήθηκε ένας μικροπρεπής
φιλάργυρος στον γείτονά του. «Xθες το βράδυ, κάποιος έκλεψε τον θησαυρό
που είχα θάψει στον κήπο μου και στη θέση του έβαλε μια άχρηστη πέτρα».
«Μα έτσι κι’ αλλιώς δεν θα ξόδευες ποτέ κάτι από τον θησαυρό σου»,
απάντησε ο γείτονάς του, «επομένως, θεώρησε, απλά, ότι η πέτρα είναι ο
θησαυρός σου, και δεν θα έχεις πάθει ζημιά.» «Ώστε λοιπόν θεωρείς πως δεν
έπαθα ζημιά! Έστω κι’ αν υποθέσουμε ότι είναι έτσι, πάλι κάποιος άλλος δεν
είναι τώρα σε καλύτερη κατάσταση από μένα; - Μα κάποιος άλλος καλύτερα
από μένα; Θα γίνω έξαλλος!»

ΜΥΘΟΣ XVIII
ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΑ ΕΡΓΑ
(Ένας μύθος σε δύο πράξεις)

«Έχεις μεγαλύτερο ευεργέτη, μεταξύ των ζώων, εκτός από μένα;» Ρώτησε, μια
μέρα, η μέλισσα τον άνθρωπο. «Βεβαίως, ναι!», απάντησε ο τελευταίος. «Πες
μου, ποιο είναι;» «Το πρόβατο. Το μαλλί του, μου είναι απαραίτητο, ενώ το
μέλι σου απλά και μόνο ευχάριστο.»

II

«Χρειάζεσαι κι’ άλλο λόγο; -- το πρόβατο μου χαρίζει το μαλλί του με μεγάλη
προθυμία, όταν όμως θελήσω να μαζέψω το μέλι σου, είμαι υποχρεωμένος να
προφυλαχτώ από το κεντρί σου».

28
ΜΥΘΟΣ XIX
Η ΑΡΚΟΥΔΑ ΚΑΙ Ο ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ
«Ω, αυτοί οι ανόητοι άνθρωποι!» είπε η αρκούδα στον ελέφαντα. «Και τι δεν
απαιτούν από εμάς τα ανώτερα ζώα; Πρέπει να χορεύω στον ρυθμό της
μουσικής τους – Ποια; Eγώ, η ευυπόληπτη και σοβαρή αρκούδα. Ζητούν να
χορεύω, αν και γνωρίζουν πολύ καλά ότι τέτοιες ανοησίες δεν ταιριάζουν με
την αξιοπρεπή μου φύση. Όμως πάλι, γιατί γελούν όταν με βλέπουν να
χορεύω;» «Κι’ εγώ, που πιστεύεται ότι είμαι τόσο σοβαρός και αξιοπρεπής
όσο κι’ εσύ, χορεύω επίσης με τη μουσική τους», απάντησε ο διανοούμενος,
ευρυμαθής ελέφαντας. «Ωστόσο οι θεατές δεν γελούν ποτέ μαζί μου, το
πρόσωπό τους εκφράζει μόνο ικανοποίηση και θαυμασμό. Πίστεψε με,
αγαπητή καφέ αρκούδα, οι άνθρωποι δεν γελούν επειδή χορεύεις, αλλά επειδή
χορεύεις αμήχανα και αδέξια.»8

ΜΥΘΟΣ XX
ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΩΝ ΝΕΡΑΪΔΩΝ
Δύο καλές νεράιδες πλησίασαν την κούνια ενός βρέφους, πρίγκιπα διαδόχου,
το οποίο στη συνέχεια, όταν ενηλικιώθηκε, έγινε ένας από τους ενδοξότερους
και δημοφιλέστερους μονάρχες της χώρας του. Η πρώτη νεράιδα είπε: «Δίνω
σε αυτό, το αγαπημένο μωρό, την οξεία όραση του αετού, χάρη στην οποία
ακόμα και η πιο μικρή μύγα δεν θα μπορεί να λανθάνει της προσοχής του σε
ολόκληρη την έκταση της επικράτειας του.» «Το δώρο σου είναι όμορφο και
σημαντικό», απάντησε η δεύτερη νεράιδα. «Ο πρίγκιπας θα γίνει ένας
μονάρχης με καθαρή όραση. Όμως ο αετός δεν κατέχει μόνο την ικανότητα να
διακρίνει τα πολύ μικρά και ασήμαντα ζώα, αλλά ταυτόχρονα, επιδεικνύοντας
ευγένεια χαρακτήρα, δεν θεωρεί πως αξίζει να τα καταδιώξει. Επέτρεψε
λοιπόν στον μικρό πρίγκιπα να πάρει αυτό το τελευταίο χαρακτηριστικό, ως
δώρο από μένα.»

«Σε ευχαριστώ, αδερφή μου, για αυτόν τον σοφό περιοριστικό όρο», απάντησε

8
Σ.τ.Μ.: Ο «χορός» είναι αλληγορία της διασκέδασης και της χαράς της ζωής. «Χορεύεις αμήχανα
και αδέξια» δηλαδή δεν γνωρίζεις να διασκεδάζεις. Ο μύθος είναι ένα αλληγορικό σχόλιο για όσους
λογίους καλλιεργούν για τον εαυτό τους και προβάλλουν στους άλλους μια σοβαροφανή εικόνα,
αποστασιοποιούμενοι με αυτό τον τρόπο από τους υπόλοιπους ανθρώπους.

29
η πρώτη νεράιδα. «Πολλοί πρίγκιπες θα μπορούσαν να είχαν γίνει πολύ
σπουδαίοι μονάρχες, αν δεν σπαταλούσαν την οξυδέρκειά τους σε ανούσια
θέματα».

ΜΥΘΟΣ XXIII
Ο ΓΑΪΔΑΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΟΓΟ
Ένας γάιδαρος είχε το θράσος να αναμετρηθεί, σ’ έναν αγώνα ταχύτητας, μ’
ένα γρήγορο άλογο που είχε εκπαιδευτεί ειδικά για κυνήγι. Το εγχείρημα είχε
άθλια κατάληξη, και ο γάιδαρος γελοιοποιήθηκε. «Ο λόγος της αποτυχίας μου
είναι ξεκάθαρος», είπε ο γάιδαρος, «πριν από λίγους μήνες πληγώθηκα, στο
πόδι μου, από ένα αγκάθι και με πονάει ακόμα.»

«Με συγχωρείτε», είπε ο Αιδεσιμότατος στο εκκλησίασμα «το κήρυγμά μου

δεν ήταν τόσο λογικό και ξεκάθαρο, όσο θα περίμενε κάποιος από έναν
διάδοχο των Αγίων Αποστόλων, αλλά υπέφερα από πονόλαιμο, την περασμένη
εβδομάδα.»

ΜΥΘΟΣ XXVII
ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΚΑΙ Ο ΤΑΥΡΟΣ
Κάποτε, ένα μικρό αγόρι κάλπαζε περήφανο στην πλάτη ενός μεγαλοπρεπούς
αλόγου. «Τι ντροπή!» φώναξε ο άγριος ταύρος στο άτι. «Ποτέ δεν θα
επέτρεπα να με ορίζει έτσι, ένα παιδαρέλι!» «Εγώ όμως το επιτρέπω»,
απάντησε το άλογο. «Πόση δόξα θα μου προσφέρει το να πετάξω από τη ράχη
μου, κάτω, ένα αδύναμο παιδάκι;»

30
ΜΥΘΟΣ XXVIII
Ο ΓΡΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ
Είπε ο γρύλος στο αηδόνι: «Σε διαβεβαιώνω, ότι το τραγούδι μου, σε καμία
περίπτωση, δεν χρειάζεται άλλους θαυμαστές. Έχει ήδη πάρα πολλούς.» «Και
ποιοι είναι αυτοί;» ρώτησε το αηδόνι. «Είναι οι εργατικοί αγρότες», απάντησε
ο γρύλος, «με ακούν μ’ ευχαρίστηση και σίγουρα δεν μπορείς να τ’ αρνηθείς,
αυτοί είναι κι’ οι πιο χρήσιμοι άνθρωποι στον κόσμο.»

«Όχι! Στ’ αλήθεια, δεν το αρνούμαι», ανταπάντησε τ’ αηδόνι. «Αλλά παρόλα

αυτά, δεν θα πρέπει να ‘σαι περήφανος για το χειροκρότημα τους. Οι
άνθρωποι του μόχθου, των οποίων η σκέψη είναι επικεντρωμένη και
περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από την εργασία τους, σχεδόν κατά κανόνα,
στερούνται εκλεπτυσμένης αντιληπτικής ικανότητας. Επομένως, μη κρίνεις το
ταλέντο σου στο τραγούδι, έως ότου παρακινήσεις τον ξέγνοιαστο κι’
ευδιάθετο τσοπάνη, ο οποίος παίζει ονειρικά την γλυκόφωνη φλογέρα, να
σταματήσει για να σ’ ακούσει με σιωπηλό θαυμασμό.»

ΜΥΘΟΣ XXIX
ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ ΚΑΙ ΤΟ ΓΕΡΑΚΙ
Μια μέρα, ένα γεράκι έπιασε ένα γλυκόλαλο αηδόνι. Προτού το φάει, του είπε:
«Εφόσον τραγουδάς τόσο γλυκά, θα πρέπει να ‘χεις και υπέροχη γεύση!»

Τα λόγια αυτά ήταν μια απλά ειρωνική δήλωση του γερακιού, ή μια
υπεραπλουστευμένη, αβάσιμη γενίκευση; Δεν μπορώ να αποφασίσω. Χθες
όμως, άκουσα κάποιον να παρατηρεί, πως η ταλαντούχα γυναίκα που μπορεί
να γράφει εξαίρετη ποίηση, σίγουρα θα πρέπει να είναι γοητευτική, θελκτική,
προσηνής και γλυκομίλητη. Αυτή ήταν, το δίχως άλλο, μια αβάσιμη γενίκευση.

31
ΜΥΘΟΣ XXX
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΛΥΚΟΣ
«Ο πατέρας μου, ω λαμπρή η μνήμη του!» είπε ένας νεαρός λύκος σε μια
αλεπού, «Αυτός ήταν ένας πραγματικός ήρωας! Πόσο φοβερός δεν ήταν σε όλη
την περιοχή! Σταδιακά είχε θριαμβεύσει σε πάνω από διακόσιους εχθρούς και
έστειλε τις μαύρες ψυχές τους στη σφαίρα της απώλειας. Τι περίεργο λοιπόν
που τελικά έπρεπε να υποκύψει σε έναν!»

«Έτσι θα εκφραζόταν σε μια κηδεία ένας γλαφυρός ρήτορας, εάν εκφωνούσε

τον επικήδειο» είπε η αλεπού. «Aλλά ο ψυχρός και κυνικός ιστορικός θα
πρόσθετε: Οι διακόσιοι εχθροί πάνω στους οποίους σταδιακά θριάμβευσε ήταν
πρόβατα και γαϊδούρια, και ο ένας εχθρός από τον οποίο νικήθηκε ήταν ο
πρώτος ταύρος στον οποίο τόλμησε να επιτεθεί.»

ΜΥΘΟΣ XXXI
Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ
Μετά από πολλούς αιώνες, ο Φοίνικας αποφάσισε να γίνει ξανά σε όλους
ορατός. Εμφανίστηκε και όλα τα ζώα και τα πουλιά συγκεντρώθηκαν γύρω
του. Αρχικά έμειναν έκπληκτα, στη συνέχεια έβγαλαν επιφωνήματα
θαυμασμού και επιδοκιμασίας και τελικά ξέσπασαν σε ευχάριστους επαίνους.

Αλλά σύντομα το καλύτερο και πιο κοινωνικό από τα ζώα τον κοίταξε με
συμπόνια και αναστέναξε: «Ο δυστυχισμένος Φοίνικας! Είναι δύσκολο για
εκείνον να μην έχει ούτε ερωτικό σύντροφο, ούτε φίλο. Γιατί είναι ο μοναδικός
στο είδος του!»

32
ΜΥΘΟΣ XXXII
Η ΧΗΝΑ
Τα φτερά μιας χήνας ξεπερνούσαν σε λευκότητα το φρέσκο, απάτητο, χιόνι.
Περήφανη γι’ αυτό το εκθαμβωτικό δώρο της φύσης, της κατέβηκε η ιδέα ότι
θα μπορούσε να παραστήσει τον κύκνο. Αρχικά, αφού διαχώρισε τον εαυτό της
από τους ομοίους της, άρχισε να κολυμπά, με μεγαλοπρεπή μοναξιά, κάνοντας
κύκλους μέσα στη λιμνούλα. Στη συνέχεια, βάλθηκε να τεντώνει, με σκοπό να
ψηλώσει, τον κοντό λαιμό που πρόδιδε την καταγωγή της. Χαμένος κόπος!
Κατόπιν, προσπάθησε να λυγίσει τον λαιμό της, θέλοντας να του δώσει την
επιβλητική, μεγαλοπρεπή και γεμάτη κομψότητα στάση, που ταιριάζει σ’ ένα
πουλί αφιερωμένο στον Απόλλωνα. Μάταια! Ο λαιμός της ήταν εντελώς
άκαμπτος. Τελικά, μετά από όλον αυτόν τον κόπο και τα καμώματα της, χωρίς
όχι μόνο να κατορθώσει, αλλά ούτε καν να προσεγγίσει σε οµοιότητα τον
κύκνο, το μοναδικό που κατάφερε ήταν, να καταντήσει μια ακόμα πιο γελοία
χήνα.

ΜΥΘΟΣ XXXIII
Η ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ ΚΑΙ Ο ΧΟΙΡΟΣ
Ένας αδηφάγος χοίρος πάχαινε καταβροχθίζοντας κάτω από μια ψηλή
βελανιδιά τους πεσμένους καρπούς. Δάγκωνε ένα βελανίδι ενώ κατάπινε ήδη
ένα άλλο και με το μάτι του κοιτούσε αχόρταγα ένα τρίτο.

«Αχάριστο γουρούνι!» του φώναξε τελικά η βελανιδιά. «Τρέφεσαι με τους

καρπούς μου χωρίς να μου ρίξεις, έστω και ένα μόνο βλέμμα ευγνωμοσύνης.»

Ο χοίρος σταμάτησε για λίγο και της απάντησε: «Δεν θα είχα παραλείψει να
σου απευθύνω ένα βλέμμα ευγνωμοσύνης εάν ήξερα ότι είχες ρίξει τα
βελανίδια σου για χάρη μου.»

33
ΜΥΘΟΣ XXXIV
ΟΙ ΣΦΗΚΕΣ
Ένα υπερήφανο πολεμικό άλογο σκοτώθηκε πάνω στη μάχη και το σώμα του
σύντομα βρέθηκε σε κατάσταση προχωρημένης σήψης και αποσύνθεσης. Η
πάντα δραστήρια φύση χρησιμοποιεί τα απομεινάρια ενός πράγματος για την
παραγωγή ενός άλλου. Έτσι, σύντομα, ένα σμήνος από νεαρές σφήκες
ξεπήδησε από το σαπισμένο κουφάρι. «Ωω!» αναφώνησαν οι σφήκες, «Μα
πόσο θεϊκή είναι η καταγωγή μας. Το μεγαλοπρεπές άλογο, που ‘χε την εύνοια
του Ποσειδώνα, είναι ο γεννήτορας μας!»

Αυτός ο ασυνήθης κομπασμός έφτασε στα ευήκοα ώτα του μυθοπλάστη και το
μυαλό του πήγε στους σύγχρονους Ιταλούς, οι οποίοι θεωρούν τους εαυτούς
τους ως άξιους απογόνους των κατακτητών Ρωμαίων, μόνο και μόνο επειδή
καυχιούνται για τους τάφους τους.9

ΜΥΘΟΣ XXXV
ΤΑ ΣΠΟΥΡΓΙΤΙΑ
Αναστυλώθηκε και ανακαινίστηκε μια παλιά εκκλησιά, η οποία έδινε στα
σπουργίτια αμέτρητες ζεστές φωλιές. Όταν στάθηκε ξανά εκεί λαμπρή στο νέο
της μεγαλείο, τα σπουργίτια γύρισαν να ψάξουν για τα παλιά τους σπίτια.
Αλλά τα βρήκαν όλα περιτειχισμένα και κλειστά. «Τι καλό έχει», φώναξαν,
«τώρα αυτό το μεγαλοπρεπές νέο κτίριο; Καλύτερα ας άφηναν όπως ήταν, τον
παλιό άχρηστο σωρό από πέτρες!»

9
Σ.τ.Μ.: Ο Lessing θα επανέλθει στον ίδιο προβληματισμό, 20 χρόνια αργότερα (1778), στο τέλος του
ου
2 Διαλόγου μεταξύ των Ερνστ και Φαλκ όταν ο τελευταίος λέει: ...«Είναι απολύτως ευκταίο να
μπορούν να υπάρχουν σε κάθε χώρα άνθρωποι που να στέκονται υπεράνω των εθνικών
προκαταλήψεων και οι οποίοι να γνωρίζουν, με ακρίβεια, το πότε ο πατριωτισμός παύει πλέον να
είναι αρετή»...

34
ΜΥΘΟΣ XXXVI
Η ΣΤΡΟΥΘΟΚΑΜΗΛΟΣ
«Θα πετάξω!» δήλωσε θριαμβευτικά η γιγαντόσωμη στρουθοκάμηλος και
ολόκληρη η οικογένεια των πουλιών μαζεύτηκε γύρω της με αγωνιώδη
προσμονή.

"Θα πετάξω!" αναφώνησε με στόμφο, για μια ακόμα φορά και με ανοιγμένα
διάπλατα τα άχρηστα, μη λειτουργικά, φτερά της, άρχισε να τρέχει ταχύτατα
μπροστά σαν γοργοτάξιδο καράβι που μ’ ανοικτά όλα του τα πανιά, το
σπρώχνει ούριος άνεμος, χωρίς όμως να καταφέρει να εγκαταλείψει, ούτε για
μια στιγμή, το έδαφος.

Σε αυτή την, με ανάλαφρη διάθεση, εξιστόρηση της άτυχης προσπάθειας,

μπορούμε να εντοπίσουμε μια διάφανα αλληγορική ομοιότητα, με εκείνη των
ατάλαντων, αντιποιητικών πνευμάτων, τα οποία προσδοκώντας μια εξαιρετικά
εντυπωσιακή πτήση, δημοσιεύουν τις ανόητες ωδές τους. Απειλούν να ανέβουν
πάνω από τα σύννεφα και τα αστέρια, αλλά παραμένουν αιώνια
προσκολλημένοι στη γη.

ΜΥΘΟΣ XXXVII
ΤΟ ΣΠΟΥΡΓΙΤΙ ΚΑΙ Η ΣΤΡΟΥΘΟΚΑΜΗΛΟΣ
«Μπορείς, όσο σου κάνει κέφι, να είσαι περήφανη για το μεγαλείο και τη
ρώμη σου», είπε το σπουργίτι στη στρουθοκάμηλο, «Παρ' όλ' αυτά, εγώ είμαι
περισσότερο πουλί από εσένα, γιατί ενώ εσύ δεν μπορείς, εγώ μπορώ να
πετάξω, έστω και εάν δεν έχω την ικανότητα να φτάσω στα σύννεφα».

Ο ασήμαντος ποιητής ενός απλού εύθυμου τραγουδιού, ή μιας μικρής

μπαλάντας, είναι περισσότερο ιδιοφυής από τον άψυχο συγγραφέα ενός
ανιαρού επικού ποιήματος.

35
ΜΥΘΟΣ XL
Η ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΥΝΗΓΟΣ ΘΗΣΑΥΡΩΝ
O κυνηγός θησαυρών ήταν ένας επιπόλαιος άνθρωπος. Μπήκε στα ερείπια ενός
κάστρου - παλιού λημεριού ληστών. Όταν εκεί είδε μια κουκουβάγια που είχε
πιάσει ένα φτωχό ποντίκι και το καταβρόχθιζε, τη ρώτησε: «Είναι αυτό
αποδεκτό για τη φιλόσοφο; Tην αγαπημένη της Αθηνάς;»

«Γιατί όχι;» απάντησε η κουκουβάγια. «Επειδή αγαπώ τον ειρηνικό στοχασμό,

μπορώ - εξαιτίας αυτού - να ζήσω με αέρα; Γνωρίζω όμως πολύ καλά, ότι
εσείς οι άνθρωποι ζητάτε από τους σοφούς σας να το κάνουν.»

ΜΥΘΟΣ XLII 42
Ο ΜΕΛΙΣΣΟΦΑΓΟΣ
«Επιτρέψτε μου να σας κάνω μια ερώτηση», είπε ένας νεαρός αετός σε μια
εφυέστατη και ευρυμαθή κουκουβάγια. «Λένε ότι υπάρχει ένα πουλί με τ’
όνομα Μελισσοφάγος, που όταν σηκώνεται στον αέρα, πετά με την ουρά του
προς τον ουρανό και το κεφάλι του κάτω, προς τη γη. Είναι αλήθεια;»10

«Όχι, δεν είναι», απάντησε η κουκουβάγια, «Είναι μόνο μια ανόητη επινόηση
του ανθρώπου. Ο ίδιος ο άνθρωπος είναι ο μυθικός Μελισσοφάγος, γιατί πολύ
συχνά επιθυμεί να πετάξει και να φτάσει στα «ουράνια», χωρίς όμως να χάσει
ούτε στιγμή τη γη από τα μάτια του».

10
Σ.τ.Μ.: Ο Ρωμαίος συγγραφέας Claudius Aelianus (Κλαύδιος Αιλιανός 175–235 μ.Χ.) στο βιβλίο του
«De Natura Animalium» (Περί της Φύσης των Ζώων) αναφέρει ότι ο μελισσοφάγος μπορεί να πετάει
ανάποδα. Στην πραγματικότητα, το πουλί τακτικά φαίνεται σα να αιωρείται, όταν κυνηγάει έντομα.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι ο μελισσοφάγος φτιάχνει φωλιά στη γη – μέσα σε τούνελ σε
αμμώδεις λόφους - αλλά διαρκώς επιδιώκει να πετά.

36
37
ΜΥΘΟΣ XLIII
Ο ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ
Οι γονείς δεν μπορούν παρά να είναι πολύ αφοσιωμένοι στα άξια παιδιά.
Όμως αν ένας φιλόστοργος αλλά κοντόφθαλμος γονέας καταστρέψει τον εαυτό
του για χάρη ενός άμετρου παιδιού, η στοργή του μεταβάλλεται σε αδυναμία.

Ένας στοργικός πελεκάνος, αντιλαμβανόμενος ότι οι απόγονοί του χρειάζονταν

τροφή, τρύπησε το στήθος του με το αιχμηρό του ράμφος και τους
αναζωογόνησε με το αίμα του. «Θαυμάζω την τρυφερότητα και στοργή σου»,
του φώναξε ο αετός, «αλλά θρηνώ για την έλλειψη οξυδέρκειάς σου. Γιατί,
τελικά, έχεις εκκολάψει αρκετούς άχρηστους κούκους.»

Αυτό είχε συμβεί. Ο πανούργος κούκος είχε ανακατέψει τα αυγά του με αυτά
του πελεκάνου. Ήταν αυτά τα αχάριστα πλάσματα άξια μιας τόσο πολύτιμης
θυσίας;11

11
Σ.τ.Μ.: Παρασιτισμός. Ο κούκος είναι ευρύτατα γνωστός για το φαινόμενο του παρασιτισμού που
εμφανίζει. Ο θηλυκός κούκος γεννάει τα αυγά του στις φωλιές άλλων πουλιών, βρίσκοντας την
κατάλληλη στιγμή και, απορρίπτοντας από την εκάστοτε φωλιά αντίστοιχο αριθμό αυγών του
ιδιοκτήτη. Κατόπιν απομακρύνεται γρήγορα, με την όλη διαδικασία να διαρκεί περίπου 10
δευτερόλεπτα. Μόλις εκκολαφθεί ο μικρός κούκος ενστικτωδώς, αναπτύσσει επιθετική συμπεριφορά
σε ό,τι βρίσκεται κοντά του (αυγό ή νεοσσός). Απωθεί σταδιακά με σταθερές κινήσεις του σώματός
του, στο χείλος της φωλιάς και τελικά έξω από αυτήν, αυγά ή νεοσσούς του ξενιστή. Η όλη διαδικασία
διαρκεί 3-4 λεπτά της ώρας και επαναλαμβάνεται με το επόμενο «θύμα», μέχρι ο κούκος να μείνει
ολομόναχος στη φωλιά. Οι ξενιστές σιτίζουν τους νεοσσούς του κούκου με τροφή που θα έδιναν και
στα δικά τους μικρά.

38
ΜΥΘΟΣ XLVIII
Ο ΗΡΑΚΛΗΣ
Όταν ο Ηρακλής έγινε δεκτός ανάμεσα στους θεούς, το πρώτο πράγμα που
έκανε ήταν να υποβάλλει τα σέβη στην Ήρα.

Όλος ο Όλυμπος έμεινε έκπληκτος, και κάποιοι παρατήρησαν ότι ήταν εχθρός
του, αυτή στην οποία έδειξε τόσο ιδιαίτερη προσοχή.

«Ακόμα κι’ έτσι», απάντησε ο Ηρακλής, «αυτός ο διωγμός της, από μόνος του,
είχε ως αποτέλεσμα τους άθλους για τους οποίους τώρα αξίζω μια θέση
ανάμεσά σας».

Η ουράνια συνέλευση επιδοκίμασε την απάντηση του νέου θεού και η Ήρα
συμφιλιώθηκε μαζί του.

ΜΥΘΟΣ LIV
ΤΟ ΝΕΡΟΦΙΔΟ
Απαυδισμένος από τις απαιτήσεις και τη φορτικότητα των βατράχων, ο Ζευς
τελικά, αντί να καταγράψει ειρηνικά τα αιτήματα, τους έδωσε για βασιλιά ένα
αδηφάγο νερόφιδο.12

«Αφού είσαι ο βασιλιάς μας», ούρλιαζαν κι’ έκλαιγαν, τα βατράχια, «γιατί

μας κατασπαράσσεις;»

«Διότι, εσείς με ζητήσατε», απάντησε το ερπετό. «Μα εγώ, ποτέ δεν σε ήθελα
για βασιλιά», φώναξε ένας από τους βατράχους, που ο μονάρχης είχε ήδη
καρφώσει, με λαιμαργία, τα μάτια πάνω του. «Δεν με ήθελες;» είπε ο
δεσπότης. «Τόσο το χειρότερο. Εσένα πρέπει να σε κάνω μια χαψιά, γιατί δεν
με ήθελες.»

12
Σ.τ.Μ.: «Ελέω Θεού βασιλεύς». Ο μύθος αποτελεί ακόμη έναν πολιτικό σχολιασμό του Lessing.

39
ΜΥΘΟΣ LV
Η ΑΛΕΠΟΥ ΚΑΙ Η ΜΑΣΚΑ
Πριν πολλά-πολλά χρόνια, μια αλεπού βρήκε μια μάσκα που ανήκε σ’ έναν
ηθοποιό. Η μάσκα είχε ένα πλατύ, ανοιχτό και χαμογελαστό στόμα. Η αλεπού
την κοίταξε στοχαστικά και είπε: «Χωρίς μυαλό και μ’ ανοιχτό στόμα! Μπας
και να ‘ταν το κεφάλι ενός φλύαρου;»

Βασανιστές της πιο αθώας των αισθήσεων! Εσείς οι αιώνιοι πολυλογάδες!

Αυτή η αλεπού σας κατάλαβε.

40
41
ΜΥΘΟΣ LVI
ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ ΚΑΙ Η ΑΛΕΠΟΥ
Ένα κοράκι άρπαξε στα νύχια του ένα δηλητηριασμένο κομμάτι κρέας, το
οποίο ένας οργισμένος κηπουρός είχε σκοπό να το φιλέψει σε κάποιους
ενοχλητικούς αρουραίους. Αφού πέταξε μακριά, στη συνέχεια κούρνιασε στο
κλαδί μιας γέρικης βελανιδιάς και ήταν έτοιμο να το καταβροχθίσει, όταν κάτω
από το δένδρο εμφανίστηκε μια αλεπού, η οποία του φώναξε: «Είθε να ‘χεις
την ευλογία των Ουρανών, πουλί του Δία!» «Μα, ποιος θαρρείς πως είμαι;»
ρώτησε το κοράκι. «Ποιος νομίζω ότι είσαι;» αποκρίθηκε η αλεπού, «Εσύ δεν
είσαι ο επιβλητικός και μεγαλοπρεπής αετός που καθημερινά ξεκινά από το
δεξί χέρι του Δία, πετά και κατεβαίνει σε αυτή τη βελανιδιά, για να με ταΐσει -
εμένα την έρμη και δύσμοιρη αλεπού; Γιατί θες να μου κρυφτείς; Αφού το
βλέπω καθαρά. Κρατάς στα νικηφόρα νύχια σου το δώρο που προσεύχομαι να
συνεχίζει, μέσω εσού, να μου στέλνει ο Ζευς.»

Το κοράκι παρότι ξαφνιάστηκε, ένιωσε μέσα του αγαλλίαση που, έστω και
κατά λάθος, το ταύτισαν με τον αετό. «Δεν πρέπει ν’ αποκαλύψω την αλήθεια
στην αλεπού», σκέφτηκε και αφήνοντας ανόητα να πέσει η λεία του, έφυγε
πετώντας με περισσή υπερηφάνεια. Η αλεπού παρέλαβε το βραβείο με ένα
πλατύ χαμόγελο και το καταβρόχθισε με κακοήθη χαρά. Ωστόσο αυτή η χαρά,
σύντομα μετατράπηκε σε λύπη. Το δηλητήριο έδρασε και η αλεπού πέθανε.

Σιχαμεροί και γλοιώδεις κόλακες! Αυτό το φονικό δηλητήριο θα έπρεπε να

είναι η ανταμοιβή όλων σας, Αντάλλαγμα για το φαρμακερό μέλι των λόγων
σας!

42
ΜΥΘΟΣ LIX
Η ΑΛΕΠΟΥ
Μια κυνηγημένη αλεπού βρήκε καταφύγιο πάνω σ’ έναν τοίχο. Πηδώντας στο
έδαφος, στην άλλη πλευρά, πάτησε ένα αγκάθι. Ήταν μεν ασφαλής, όμως το
τραύμα από τ’ αγκάθι την πονούσε πολύ.

«Πόσο Ελεεινοί είναι εκείνοι από τους φίλους» φώναξε η αλεπού «οι οποίοι
δεν μπορούν να βοηθήσουν χωρίς, ταυτόχρονα, να μας πληγώσουν.»

ΜΥΘΟΣ LXI
Η ΑΓΡΙΟΜΗΛΙΑ
Ένα σμήνος μελισσών κατέλαβε την κουφάλα στον κορμό μιας γέρικης μηλιάς
και τον γέμισε με κηρήθρες ξέχειλες από μέλι. Με αφορμή αυτό το γεγονός το
δέντρο έγινε τόσο περήφανο ώστε περιφρονούσε και απαξίωνε όλα τ’ άλλα
δέντρα του δάσους.

«Τιποτένια και άθλια πηγή υπερηφάνειας!» φώναξε μια τριανταφυλλιά, που

είδε αυτή την συμπεριφορά. «Είναι μήπως ο δικός σου καρπός λιγότερο ξινός
ως συνέπεια αυτής της δανεικής γλυκύτητας; Εάν είσαι ικανή, αύξησε τη
γλύκα των καρπών σου με αυτό το μέλι και τότε - και μόνο τότε - θα σε
ευλογήσει ο άνθρωπος».

43
ΜΥΘΟΣ LXVI
ΤΟ ΔΙΑΚΟΣΜΗΜΕΝΟ ΤΟΞΟ
Ένας τοξότης είχε ένα άριστο τόξο, φτιαγμένο από έβενο, με το οποίο
μπορούσε να τοξεύσει σε μεγάλη απόσταση και συνάμα με μεγάλη ακρίβεια. Ο
άνθρωπος εκτιμούσε πάρα πολύ το τόξο αυτό, όμως παρατηρώντας το
προσεκτικά, το θεώρησε κατά κάποιο τρόπο πολύ απλοϊκό και ταπεινό, καθώς
το μοναδικό στολίδι του συνίστατο αποκλειστικά και μόνο στη στιλπνότητα
και το φυσικό χρώμα του ξύλου. «Τι κρίμα!» είπε ο τοξότης «Θα επισκεφτώ
έναν καλλιτέχνη ξυλογλύπτη και θα του παραγγείλω να χαράξει μερικές
διακοσμητικές παραστάσεις στο τόξο μου.» Πράγματι, έτσι κι’ έκανε. Ο δε
μάστορας χάραξε βαθιά στο ξύλο παραστάσεις, που απεικόνιζαν τη διεξαγωγή
ενός κυνηγιού – και ποιο θέμα θα μπορούσε να είναι πιο ταιριαστό; Ο
άνθρωπος βλέποντάς το, αναφώνησε κατενθουσιασμένος: «Σου άξιζε αυτή η
διακόσμηση, θαυμαστό μου τόξο!» Την ίδια στιγμή τοποθετώντας ένα βέλος
τέντωσε την χορδή, που έβγαλε έναν οξύ ήχο και το τόξο έσπασε!

MΥΘΟΣ LXVII
ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ ΚΑΙ Ο ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ
Τι μπορούμε να πούμε στους ποιητές των οποίων το πνεύμα πετά σε απρόσιτα
ύψη, μακριά από την κατανόηση των αναγνωστών τους; «Τίποτα, άλλο πέρα
απ’ αυτό που είπε μια μέρα το αηδόνι στον κορυδαλλό: «Φίλε μου, μήπως
πετάς υπερβολικά ψηλά, με αποτέλεσμα να μην ακούγεσαι;»13

13
Σ.τ.Μ.: Ο μύθος αυτός, νοηματικά, έρχεται σε αντίθεση με τον μύθο LXXXIV (Ο Ήλιος). Το
κεντρικό θέμα, όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε, απασχολεί, διαχρονικά, τον Lessing και εξετάζεται
σφαιρικά και σε άλλους μύθους, έργα, καθώς και στην προσωπική αλληλογραφία του συγγραφέα.

44
Σολομών

45
ΜΥΘΟΣ LXVIII
ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΣΟΛΟΜΩΝΤΑ
(Στους Εταίρους του «Κοινωνικού Κύκλου»)

Ένας ηλικιωμένος άνδρας, όργωνε το χωράφι του έτσι ώστε να μπορέσει να

φυτέψει στην συνέχεια τον καρποφόρο σπόρο στους πρόθυμους κόλπους της
γης. Παρά την ηλικία του αντιμετώπιζε με θάρρος, τόσο τον μόχθο της
δουλειάς, όσο και τη ζέστη του καιρού. Έξαφνα μια θεϊκή οπτασία
εμφανίστηκε μπροστά του κάτω από την παχιά σκιά μιας Φλαμουριάς. Ο γέρος
τα 'χασε:

«Είμαι ο Σολομών», είπε το φάντασμα μ’ έμφαση. «Τι κάνεις εδώ, γέροντα»;

«Αν πράγματι είσαι ο Σολομών», απάντησε ο γέρος, «δεν χρειάζεται να με
ρωτάς. Εσύ δεν με έστειλες στα νιάτα μου στο μυρμήγκι; 14 Διδάχτηκα από τις
μεθόδους του και έγινα εργατικός. Αυτό που έμαθα τότε, εξακολουθώ να το
εφαρμόζω και σήμερα.» «Βεβαίως και έχεις μάθει, αλλά όμως μόνο το μισό
μάθημά σου», ανταπάντησε το φάντασμα. «Επισκέψου λοιπόν, ακόμα μια
φορά το μυρμήγκι και άφησέ το να σε διδάξει ότι πρέπει να αναπαύεσαι τον
χειμώνα των χρόνων σου και να απολαμβάνεις όλα όσα έχεις ήδη
συγκεντρώσει στα χρόνια της νιότης.»

14
Σ.τ.Μ.: Ο Lessing αναφέρεται στο κεφάλαιο 6, παράγραφοι 6-8, του βιβλίου της Παλαιάς Διαθήκης
«Παροιμίαι» του οποίου ως συγγραφέας φέρεται ο σοφός βασιλιάς Σολομών (Παρ. 1,1 Σολομῶντος
υἱοῦ Δαυίδ, ὃς ἐβασίλευσεν ἐν Ἰσραήλ,)

Παροιμίαι 6:6-8

Παρ. 6,6: Ἴθι πρὸς τὸν μύρμηκα, ὦ ὀκνηρέ, καὶ ζήλωσον ἰδὼν τὰς ὁδοὺς αὐτοῦ καὶ γενοῦ ἐκείνου
σοφώτερος·

Παρ. 6,7: ἐκείνῳ γὰρ γεωργίου μὴ ὑπάρχοντος, μηδὲ τὸν ἀναγκάζοντα ἔχων, μηδὲ ὑπὸ δεσπότην ὤν,

Παρ. 6,8: ἑτοιμάζεται θέρους τὴν τροφὴν πολλήν τε ἐν τῷ ἀμητῷ ποιεῖται τὴν παράθεσιν.

Είναι ενδιαφέρον πως ο Lessing είκοσι χρόνια αργότερα (1778) επανέρχεται στην αλληγορία του
μυρμηγκιού και ιδιαίτερα στην παράγραφο 6,7 στην αρχή του Δευτέρου Διαλόγου (Ερνστ και Φαλκ –
Διάλογοι για Ελευθεροτέκτονες). Το γεγονός αποδεικνύει τη συνέχεια και την σταθερότητα των
απόψεών του.

46
ΜΥΘΟΣ LXIX
ΤΟ ΠΡΟΒΑΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ
Κάποτε, ένα χελιδόνι χύμηξε στην πλάτη ενός προβάτου, για να αρπάξει λίγο
μαλλί για τη φωλιά του. Το πρόβατο χοροπήδησε με θυμό. «Γιατί μόνο σε
μένα δείχνεις τέτοια τσιγκουνιά;» ρώτησε το χελιδόνι. «Ενώ στον βοσκό
επιτρέπεις να σου πάρει όλο σου το μαλλί, σε μένα αρνείσαι να δώσεις μια
μόνο μπούκλα. Ποιος είναι ο λόγος αυτής της διάκρισης;»

«Ένας και μόνο», απάντησε το πρόβατο: «ο βοσκός παίρνει με ευγένεια αυτό

που εσύ αρπάζεις με αγένεια».

ΜΥΘΟΣ LXX
ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ
Το κοράκι έχοντας παρατηρήσει ότι ο αετός επωάζει τα αυγά του για τριάντα
μέρες, είπε: «Κατάλαβα! Εξαιτίας αυτού τα αετόπουλα είναι τόσο γρήγορα
και έχουν οξεία όραση. Λοιπόν, θα κάνω κι εγώ το ίδιο». Από τότε το κοράκι
κλωσάει τα αυγά του τριάντα μέρες, όσο και ο αετός. Όμως παρ’ όλα αυτά,
έως σήμερα δεν έχει εκκολάψει τίποτε άλλο παρά θλιβερά κοράκια, όπως και
πριν.

47
ΜΥΘΟΣ LXXIII
ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ
Πίστεψέ με, φίλε μου, ο τρόπος ζωής της καλής κοινωνίας, η οποία ακολουθεί
τις επιταγές της μόδας, δεν ταιριάζει ούτε στον λόγιο, ούτε στον ποιητή. Το
ήθος, το ύφος και οι πραγματικές τους αρετές σπανίως εκτιμώνται στις
πλούσιες, αριστοκρατικές γειτονιές. Όμως, αλίμονο! Οι άνθρωποι του
πνεύματος συχνά είναι αρκετά αδύναμοι ώστε αναγκάζονται ν’ ανταλλάξουν
τις αρχές και τα ταλέντα τους με μια δευτερεύουσα δεξιότητα, ήσσονος αξίας.

Τα παλιά χρόνια, το χελιδόνι τραγουδούσε ελεύθερα και δυνατά, ήταν μάλιστα

τόσο μελωδικό όσο και τ’ αηδόνι. Αλλά κουρασμένο με το να ζει μέσα στη
μοναξιά των δασότοπων και των λόγγων, για να τ’ ακούνε και να το
θαυμάζουν μόνο οι ακαλλιέργητοι χωρικοί και οι άκακοι βοσκοί, αποφάσισε να
εγκαταλείψει τους ταπεινούς θαυμαστές του και να μετοικήσει στην πόλη.
Ποια ήταν η συνέπεια; Οι κάτοικοι της πόλης ήταν πολύ απασχολημένοι, με τις
επικερδείς εργασίες τους, για να ακούσουν το μελωδικό τραγούδι του. Έτσι το
χελιδόνι, σιγά-σιγά, με τον καιρό ξέχασε να τραγουδάει και αντί γι' αυτό...
έμαθε να χτίζει.15

ΜΥΘΟΣ LXXV
ΤΟ ΓΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΑΡΟ ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΕΛΑΦΙ
Ένα γέρικο αρσενικό ελάφι που μια παραξενιά της φύσης είχε αφήσει να ζήσει
για πολλούς αιώνες, είπε σε έναν από τους απογόνους του: «Μπορώ να
θυμηθώ καθαρά την εποχή που ο άνθρωπος δεν είχε εφεύρει ακόμα τα
δολοφονικά πυροβόλα όπλα».

«Τι υπέροχοι καιροί θα πρέπει να ήταν αυτοί για το είδος μας!» αναστέναξε
το μακρινό εγγόνι.

«Μη βγάζεις τόσο βιαστικά συμπεράσματα», του απάντησε το γέρικο ελάφι.

«Εκείνες οι εποχές ήταν μεν διαφορετικές, αλλά όχι καλύτερες. Οι άνθρωποι
είχαν τόξα και βέλη αντί για τουφέκια, αυτό είναι όλο.»

15
Σ.τ.Μ.: Θα ήταν ενδιαφέρον ο αναγνώστης να διαβάσει συνδυαστικά, τους Μύθους: XXVIII - Ο
ΓΡΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ, XL - Η ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΥΝΗΓΟΣ ΘΗΣΑΥΡΩΝ και LXXIII
- ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ.

48
Απογοήτευση του ραψωδού

49
ΜΥΘΟΣ LXXIX
Ο ΒΟΣΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΗΔΟΝΙ
(Στον φίλο μου Κώστα Μ.)

Είσαι οργισμένος, αγαπημένε των Μουσών, από την ανούσια οχλοβοή που
φτάνει έως τον Παρνασσό. Μάθε λοιπόν από μένα, αυτό που ειπώθηκε κάποτε
στο αηδόνι.

«Ω, τραγούδα, γι’ άλλη μια φορά, αγαπημένο αηδόνι!» φώναξε ένα ευχάριστο
καλοκαιρινό βράδυ ο βοσκός στον βουβό τραγουδιστή. «Αλίμονο!» απάντησε
το αηδόνι, «Τα βατράχια κοάζουν τόσο δυνατά, που χάνω κάθε διάθεση να
τραγουδήσω. Μα, δεν τ’ ακούς;» «Βεβαίως και τ’ ακούω», απάντησε ο
βοσκός, «αλλά μόνο ως συνέπεια της δικής σου σιωπής.»

ΜΥΘΟΣ LXXXI
Ο ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ Η ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ
Ο αετός του Δία και η κουκουβάγια της Παλλάδας Αθηνάς κάποτε
φιλονικούσαν για το ποιος έχει την πλέον εξέχουσα θέση. «Συγκρίνεσαι εσύ
μαζί μου, απεχθές φάντασμα της νύχτας;» αναφώνησε ο αετός. «Να είσαι πιο
ήπιος κι ευγενικός στις εκφράσεις σου», του απάντησε η κουκουβάγια. «Τα
Ουράνια, μας αναγνωρίζουν και επιτρέπουν την είσοδο εξίσου και στους δύο.
Γιατί λοιπόν εσύ να είσαι καλύτερος από εμένα;»

«Είναι αλήθεια ότι βρισκόμαστε και οι δύο στον Όλυμπο», της αντιγύρισε ο
αετός, «όμως εγώ έφτασα εδώ με τα δικά μου φτερά, ενώ εσένα σ’ έφερε η
θεά σου.»

50
51
ΜΥΘΟΣ LXXXII
Η ΧΟΡΕΥΤΡΙΑ ΑΡΚΟΥΔΑ
Μια αρκούδα που την είχαν μάθει να χορεύει, αφού έσπασε την αλυσίδα της
και ξαναγύρισε στο δάσος, διασκέδαζε τις άλλες αρκούδες επιδεικνύοντας τις
ικανότητές της στο μπαλέτο. «Κοιτάξτε με!» φώναξε, «Θαυμάστε τη χάρη, την
ευκινησία και τις φιγούρες μου. Μιμηθείτε με, αν μπορείτε.»

«Φύγε!» της απάντησε μια γριά αρκούδα. «Η κατοχή αυτής της δεξιότητας,
όσο σπάνια και δύσκολη κι’ αν είναι, αποδεικνύει ότι υπήρξες ένας ποταπός
και χαμερπής σκλάβος».

Αν για να είσαι ένας τέλειος αυλικός, είναι απαραίτητο να αντικαταστήσεις

την ηθική ακεραιότητα και την οξύτητα του πνεύματος με την κολακεία και τη
δουλοπρέπεια. Αν για να ανέλθεις ιεραρχικά μέσα στην Ηγεμονική Αυλή, η
αλήθεια και η ανυποκρισία πρέπει να θυσιαστούν στις φιλοφρονήσεις και τις
κολακείες. Τότε η ιδιότητα του διακεκριμένου - τέλειου αυλικού είναι άξια
θαυμασμού, ή μήπως άξια περιφρόνησης;16

16
Σ.τ.Μ.: Ο Lessing στιγματίζει τους συμβιβασμούς, τη μικροπρέπεια και τελικά την ηθική έκπτωση
που συχνά χαρακτηρίζει όσους κάνουν πολιτική καριέρα. Πριν γράψει τους «Μύθους», στα
εικοσιτέσσερά του χρόνια και στο ημιτελές, αδημοσίευτο, σατυρικό του κείμενο «An Mäcen» (1753)
αναφέρει:

...«Ποτέ δεν θα μπω στον πειρασμό να παίξω ένα τόσο θλιβερό ρόλο με σκοπό να κερδίσω απλά
και μόνο τίτλους ευγενείας και τιμητικές ταινίες. Όντως, ένας βασιλιάς μπορεί πράγματι να με
εξουσιάσει. Του επιτρέπω να είναι πιο ισχυρός από εμένα, όμως δεν του επιτρέπω να φανταστεί
ότι είναι και καλύτερος άνθρωπος. Κανένα πλουσιοπάροχο δώρο δεν είναι αρκετά μεγάλο ώστε να
ελέγξει το βασικό αξιακό μου σύστημα.»...

Είκοσι χρόνια αργότερα, όταν ο πατέρας του τον συμβούλευε και εν πολλοίς τον πίεζε, να διεκδικήσει
μία θέση στον κυβερνητικό μηχανισμό κάποιου κρατιδίου, του απαντά σε μία επιστολή (13/6/1764):

...«Έχω διανύσει έως σήμερα περισσότερο από το μισό της ζωής μου και δεν βλέπω σε τι θα
εξυπηρετούσε να καταστήσω τον εαυτό μου σκλάβο για τον υπόλοιπο χρόνο που μου απομένει»...

52
ΜΥΘΟΣ LXXXIII
ΤΟ ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΕΛΑΦΙ ΚΑΙ Η ΑΛΕΠΟΥ
Μια μέρα πήρε τ’ αυτί μου την αλεπού να λέει σ’ ένα αρσενικό ελάφι: «Μα
την αλήθεια, δεν μπορώ να καταλάβω πώς χάνεις, τόσο εύκολα, το θάρρος σου.
Ακόμα και το πιο μικρόσωμο κυνηγόσκυλο μπορεί να σε τρέψει σε φυγή. Δες
το μέγεθος και το ανάστημά σου, δεν είναι δυνατόν να υστερείς σε δύναμη. Τα
κέρατά σου θα σκότωναν, μονάχα μ’ ένα χτύπημα, ακόμα και τον πιο άγριο
σκύλο. Εμείς οι αλεπούδες δικαιολογούμαστε, διότι είμαστε πολύ αδύναμες
για να αντισταθούμε. Όμως είναι ηλίου φαεινότερο πως τ’ αρσενικά ελάφια
δεν μπορούν να προτάξουν αυτήν τη δικαιολογία. Παγκοσμίως ισχύει μια
ρήση: “Eίναι ντροπή για τον ισχυρότερο από τους αντιπάλους να αποφεύγει
την μάχη”. Εσύ, φίλε μου, ξεπερνάς υπερβολικά σε δύναμη τα σκυλιά και ως
εκ τούτου, η φυγή δεν αποτελεί για σένα μια έντιμη επιλογή.»

«Έχεις δίκιο», απάντησε το ελάφι. «Ποτέ δεν έδωσα τη δέουσα προσοχή σ’

αυτό το θέμα. Από εδώ και στο εξής, δεν θα ξαναδειλιάσω και δεν θα κάνω
ούτ’ ένα βήμα πίσω, Θ’ αντιστέκομαι με σθένος, τόσο στους κυνηγούς, όσο και
στα κυνηγόσκυλα.»

Δυστυχώς, εκείνη τη στιγμή ήχησε το κυνηγετικό κόρνο 17 και μια ομάδα

εύθυμων πιστών της Αρτέμιδας ακούστηκε να πλησιάζει. Το δάσος αντήχησε
από τα ζωηρά γαβγίσματα των κυνηγόσκυλων και σε μια στιγμή, τόσο το
γιγαντόσωμο ελάφι όσο και η μικροκαμωμένη αλεπού, εξαφανίστηκαν
αστραπιαία.

Η ορμέμφυτη συμπεριφορά είναι πιο δυνατή από την επίδειξη και τον
εντυπωσιασμό.

17
Σ.τ.Μ.: Κυνηγετικό κέρας (κόρνο), ή σάλπιγγα κυνηγίου: Πρόκειται για τον τύπο κυκλικόυ
σχήματος σάλπιγγας που χρησιμοποιείται ειδικά στο έφιππο κυνήγι. Οι κυνηγοί χρησιμοποιούσαν το
κόρνο για να ορίσουν την έναρξη και τη λήξη των κυνηγετικών εξορμήσεων, καθώς και για να κάνουν
σήμα, ο ένας στον άλλον μέσα στο δάσος, όταν ήταν πολύ μακριά για να φωνάξουν. Είχαν ειδικές
κλήσεις για κάθε ζώο και κάθε γεγονός που γινόταν κατά τη διάρκεια του κυνηγιού.

53
ΜΥΘΟΣ LXXXIV
Ο ΗΛΙΟΣ
Το άστρο, η πηγή της ημέρας! – «Αχ! Ποιητή», ακούω κάποιον να αναφωνεί,
«πότε θα μάθεις να μιλάς όπως κι’ όλος ο κόσμος; Γιατί θα πρέπει να μας
μπερδεύεις και να μας φέρνεις σε αμηχανία με την επιτηδευμένη και κομψή
γλώσσα που χρησιμοποιείς στην αφήγηση των ανόητων μύθων σου;» Πολύ
καλά λοιπόν. Μια μέρα, ρωτήσανε τον Ήλιο εάν προσβλήθηκε επειδή ο κόσμος,
ξεγελασμένος από το πως τον έβλεπε στον ουρανό, υπολόγισε τη διάμετρό του
λίγο περισσότερο από μια σπιθαμή.

«Θα έπρεπε να είχα εξοργιστεί», απάντησε ο ήλιος, «όμως τι είναι ο κόσμος,

και ποιοι είναι αυτοί που σκέφτονται με αυτόν τον τρόπο; Τυφλά και άθλια
ερπετά. Μου αρκεί που τα υψηλόφρονα πνεύματα, τα οποία με τη βοήθεια της
επιστήμης έμαθαν να διακρίνουν μεταξύ πραγματικότητας και εμφάνισης, με
γνωρίζουν καλύτερα».

Ω εσείς ποιητές, των οποίων το δαιμόνιο πνεύμα και η έμπνευση σας κρύβουν
από τα μάτια των χυδαίων, να σκέφτεστε όπως και ο Ήλιος. Να είστε
ικανοποιημένοι με τη συνείδησή σας και να αδιαφορείτε για όσους αναγνώστες
σας εμφανίζονται κοντόφθαλμοι και στενόμυαλοι.

54
ΜΥΘΟΣ LXXXVI
ΤΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙ ΚΑΙ Η ΣΚΝΙΠΑ
Ένα δραστήριο σμήνος σκνιπών ξεκίνησε για μία ένδοξη «Ιπποτική
Περιπλάνησή»18. Μια μέρα, κατά τη διάρκεια αυτής της Περιπλάνησης, η
ηρωική ηγέτιδα του σμήνους ανακάλυψε ένα λιοντάρι που κουρασμένο από τον
μόχθο του κυνηγιού, αναπαυόταν βυθισμένο σε βαθύ ύπνο.

«Κοιτάξτε αδέρφια», αναφώνησε η σκνίπα στο πλήθος των εντόμων που την
περιτριγύριζαν. «Το λιοντάρι κοιμάται. Θα το τιμωρήσω. Θα αιματοβάψω, τον
τύραννο!»

Λέγοντας αυτά τα λόγια, η σκνίπα πέταξε και θαρραλέα κατέβηκε στην ουρά
του λιονταριού. Την τσίμπησε και στη συνέχεια πέταξε ψηλά, περήφανη για τις
δάφνες που είχε δρέψει εκτελώντας ένα τόσο ριψοκίνδυνο κατόρθωμα.

Ρίχνοντας μια δεύτερη, πιο προσεκτική ματιά, παρατήρησε: «Το λιοντάρι δεν
κινείται. Είναι νεκρό; Αν ναι, είμαι εγώ που απελευθέρωσα τα δάση από τον
δυνάστη τους! Ιδού φίλοι μου, αυτός που ακόμα και η τίγρη φοβάται, βρήκε
τον θάνατο από το τσίμπημά μου. Πρέπει, με τόλμη και γενναιότητα, να
προχωρήσουμε μπροστά και να στείλουμε ακόμα περισσότερους από τους
εχθρούς μας να συναντήσουν τον θάνατο. Μια καλή αρχή είναι το παν!»

Εν μέσω αυτής της καυχησιολογίας, και ενώ όλοι προσδοκούσαν με

ανυπομονησία τον ερχομό μελλοντικών ενδόξων θριάμβων, το ανύποπτο,
απρόσεκτο λιοντάρι ξύπνησε ξεκούραστο και αναζωογονημένο από τον ύπνο,
συνέχισε τη συνηθισμένη αναζήτηση ενός νέου θηράματος.

18
Σ.τ.Μ.: «Ιπποτική Περιπλάνησή» ή «Ιπποτική Αναζήτηση»: Ένας από τους μύθους της
Ευρωπαϊκής ιπποτικής παράδοσης. Ο ήρωας-ιππότης είναι νεαρός και πολλές φορές αθώος-αφελής
ιδεαλιστής. Μοιάζει να μην έχει πια γενέθλια χώρα και τόπο δικό του να επιστρέψει. Όλη η γη που
διασχίζει υποφέρει δεινά κάτω από σκοτεινές και απάνθρωπες εξουσίες. Αναζητά ένα ιερό-μαγικό
αντικείμενο που είτε έπεσε από τον ουρανό, είτε δημιουργήθηκε κάπου με θαυμαστό τρόπο. Όταν
αξιωθεί να το αποκτήσει θα χαρίσει στη γη και στο λαό που υποφέρει, ευτυχία, ειρήνη, υλική αφθονία,
θεραπεία και θα αποκαταστήσει τη χαμένη αρμονία. Παράλληλα κατά τη διάρκεια της αναζήτησης,
διακρίνεται για το θάρρος του και εκτελεί ένδοξα κατορθώματα (σκοτώνει κακούς δράκους,
προστατεύει αβοήθητες νεαρές κοπέλες από ποικίλους κινδύνους, κλπ)

55
56
ΜΥΘΟΣ LXXXVII
ΟΙ ΑΡΚΟΥΔΕΣ
...«Το θέατρο πρέπει να είναι το σχολείο μίας ηθικής κοινωνίας»...

Ε. G. Lessing: «Hamburgische Dramaturgie» - Δοκίμιο Νο 2 (Μάιος 1767)

Από αρχαιοτάτων χρόνων οι αρκούδες,19 βασιζόμενες στην υπέρμετρη

σοβαρότητα που τις χαρακτήριζε, στο κοινωνικό τους κύρος, καθώς και στην
αυτάρεσκη και αλαζονική θρησκευτική τους ευλάβεια, ισχυρίζονταν ότι ήταν
αυθεντίες στον τομέα της ηθικής και θεσμοποίησαν το δικαίωμα να τη
διδάσκουν σε όλα τα άλλα ζώα. Έτσι, για πολλά-πολλά χρόνια, όλα τα ζώα τις
φοβόντουσαν και κανένα δεν τολμούσε να τις συναγωνιστεί στο τόσο σοβαρό
και αλγεινό καθήκον τους. Ώσπου εντέλει μια σπίθα αγάπης προς τον πλησίον
άναψε στη καρδιά μιας αλεπούς. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα, ν’
αρχίσουν και οι αλεπούδες20 να στοχάζονται περιστασιακά, επί θεμάτων που
αφορούν την ηθική, όπως και οι αρκούδες. Τώρα πλέον τόσο οι αρκούδες. όσο
και οι αλεπούδες, επιδιώκουν τον ίδιο αντικειμενικό στόχο. Με μια όμως
διαφορά. Τον προσεγγίζουν από τελείως διαφορετικούς δρόμους.

Οι αρκούδες προσπαθούν να καθιερώσουν τα δόγματά τους με αυστηρότητα,

ακραία αυτοπειθαρχία και ασκητική ζωή. Οι αλεπούδες πάλι, ενώ είναι το ίδιο
αυστηρές, ακολουθούν τον δρόμο της διακωμώδησης. Οι αρκούδες γρυλίζουν
καταγγελίες και αφορισμούς. Οι αλεπούδες συμβάλλουν στον αγώνα υπέρ της
ηθικής, με τη σάτιρα. Στον κύκλο των αρκούδων έχει ιδιαίτερη σημασία και
κυριαρχεί το φαίνεσθαι. Σ’ αυτόν των αλεπούδων, η καρδιά. Στη μια μεριά
όλα είναι σκοτεινά, μουντά και μελαγχολικά. Στην άλλη, τα πάντα είναι
λουσμένα στο φως και γεμάτα ζωή. Πολύ συχνά, καρπός της πρώτης ομάδας
είναι η υποκρισία, ενώ της δεύτερης, η αρετή.

Τώρα, στην περίπτωση που κάποιος, µε σκοπό την περαιτέρω εξέταση του
θέματος, με ρωτήσει εάν αυτά τα δύο μέρη διάκεινται φιλικά το ένα προς το
άλλο, μπορώ απλά να απαντήσω: «Ω, βεβαίως και θα έπρεπε να έχουν φιλικές
σχέσεις! Πόσο ωφέλιμο θα ήταν αυτό για την αρετή, την σύνεση και την ηθική!
Όμως αλίμονο, η αρκούδα μισεί την καημένη την αλεπού, παρά τις αγαθές
προθέσεις της τελευταίας. Γιατί; Ε, μα θα πρέπει να το ομολογήσουμε. Διότι

19
Σ.τ.Μ.: Αρκούδες: Κληρικοί, καθώς και λαϊκοί που συνδέουν άμεσα την θρησκευτικότητα και
θεοπιστία με την ηθική συμπεριφορά.
20
Σ.τ.Μ.: Αλεπούδες: Κυρίως θεατρικοί συγγραφείς (κωμωδιογράφοι), αλλά και συγγραφείς
ευθυμογραφημάτων και σατιρικοί ποιητές.

57
πολύ συχνά οι αλεπούδες αφιερώνουν το οξύ πνευματώδες χιούμορ και τη
σάτιρα τους, στις ίδιες τις αρκούδες.»

Φίλε μου, δεν μπορώ πλέον να περιμένω τον ερχομό της ηθικής. Πρέπει να
πάω στο θέατρο. Θες να πάψεις το κήρυγμα και την κατήχηση και να έρθεις
μαζί μου; Με ρωτάς ποια παράσταση θα παρακολουθήσουμε; Μα, φυσικά το:
«Ο Ταρτούφος»!21-22

21
Σ.τ.Μ.: Ο Ταρτούφος, του Μολιέρου (1688-1673), είναι ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας θεατρικής
εργογραφίας. Ο κύριος χαρακτήρας του έργου, ο Ταρτούφος, είναι ένας υποκριτής, ένας ανήθικος
άνθρωπος που παριστάνει τον ηθικό, επικαλούμενος την «αρετή» του. Η επιρροή της κωμωδίας αυτής
είναι τόσο σημαντική που οδήγησε στη δημιουργία του όρου «ταρτουφισμός», που είναι συνώνυμος με
την υποκριτική συμπεριφορά, τον «φαρισαϊσμό».
22
Σ.τ.Μ.: Παράλληλα με τον μύθο αξίζει να διαβαστεί το παρακάτω απόσπασμα μιας επιστολής
(28/4/1749) του εικοσάχρονου Lessing προς τον ιερέα πατέρα του, η οποία προηγείται κατά δέκα
χρόνια της έκδοσης του μύθου. Να σημειωθεί ότι ο πατέρας του προσπάθησε με κάθε τρόπο να τον
αποτρέψει από τη συγγραφή θεατρικών έργων και γενικά να τον απομακρύνει από το θέατρο:
...«Ο ισχυρισμός ότι ένας θεατρικός συγγραφέας κωμωδιών δεν μπορεί να είναι καλός Χριστιανός,
βρίσκεται πέρα από την κατανόησή μου. Ένας συγγραφέας κωμωδιών είναι ένα άτομο που
απεικονίζει την γελοία πτυχή της αχρειότητας. Δεν επιτρέπεται λοιπόν ένας Χριστιανός να γελάσει
με τα ανθρώπινα ελαττώματα και κακίες; Αξίζει η αχρειότητα τόσο σεβασμό; Και τι θα συμβεί εάν
σας έδινα την υπόσχεση να δημιουργήσω μια κωμωδία την οποία οι αξιότιμοι θεολόγοι μας όχι μόνο
θα διαβάσουν, αλλά και θα επαινέσουν; Πιστεύετε ότι δεν είναι δυνατόν να εκπληρώσω την
υπόσχεσή μου; Τι θα γινόταν εάν έγραφα μια κωμωδία η οποία θα στρεφόταν εναντίον των
ελεύθερων στοχαστών και όλων εκείνων που περιφρονούν το επάγγελμά σας; Γνωρίζω με σιγουριά
ότι σε αυτήν την περίπτωση θα εγκαταλείπατε ένα μεγάλο μέρος της αυστηρότητάς σας»...
O νεαρός Lessing για να πείσει τον πατέρα του για το δίκιο των απόψεών του, έγραψε τελικά την ίδια
χρονιά την κωμωδία που αναφέρει στην επιστολή. Ήταν το έργο: «Tο ελεύθερο πνεύμα».

58
 ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΣΤΑ
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

(Μπορείτε να το παραγγείλετε σε όλα τα βιβλιοπωλεία, δίνοντας στον βιβλιοπώλη τον

τίτλο, τον αριθμό ISBN και τα παρακάτω στοιχεία κεντρικής διάθεσης. Χρόνος
παράδοσης περίπου 2-3 ημέρες - Κεντρική Διάθεση/Διακίνηση για Παραγγελίες
Βιβλιοπωλείων: Βιβλιοπωλείο Τζανακάκης "Παρ' ημίν", Χαριλάου Τρικούπη 11Α,
Αθήνα 106 78, τηλ.: 2103811201 και 2103802542)

59
 ΕΡΝΣΤ ΚΑΙ ΦΑΛΚ - ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΓΙΑ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΕΣ
(ISBN 978-618-00-3668-8)

Η πρώτη ευρείας κυκλοφορίας μετάφραση και σχολιασμός του

Αριστουργήματος του Gotthold Ephraim Lessing, «Ερνστ και Φαλκ:
Διάλογοι για Ελευθεροτέκτονες», που θεωρείται και η Φιλοσοφική
Διαθήκη του συγγραφέα, κυκλοφορεί και είναι διαθέσιμη σε όλα τα
βιβλιοπωλεία Ελλάδας και Κύπρου! Μπορείτε να το παραγγείλετε στο
διαδίκτυο, ή ακόμα και στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας!!!

Το «Ερνστ και Φάλκ» είναι ένα μεστό και διαχρονικά επίκαιρο

φιλοσοφικό κείμενο, από την πένα της εμβληματικής μορφής του
Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού Gotthold Ephraim Lessing, που σε Πέντε
Σωκρατικού τύπου Διαλόγους, απαντά σε πολλά ερωτήματα και
χαρτογραφεί τα καθήκοντα του Πολίτη μέσα σε μια ατελή κοινωνία. Ένα
βιβλίο, τροφή σκέψης και προβληματισμού, όχι μόνο για Τέκτονες, αλλά
και για όσους και όσες αισθάνονται Τέκτονες, καθώς ο υπότιτλος – ο
οποίος αφιερώνει τους Διαλόγους στους Ελευθεροτέκτονες –
υπαινίσσεται το δικαίωμα του κάθε αναγνώστη να φανταστεί τον εαυτό
του ως Ελευθεροτέκτονα.

Λειτουργώντας αποτελεσματικά και ως σύντομη περίληψη των στόχων

του Ριζοσπαστικού Διαφωτισμού, το βιβλίο απευθύνεται επίσης και σε
όσους και όσες ενδιαφέρονται για τους τομείς της Ιστορίας (της περιόδου
του Διαφωτισμού), Λογοτεχνίας, Φιλοσοφίας, Κοινωνιολογίας και
Πολιτικών Επιστημών.

Συμπερασματικά, το «Ερνστ και Φαλκ – Διαλογοι για

Ελευθεροτέκτονες», καλώντας τον αναγνώστη σε διανοητική γυμναστική,
αποτελεί ένα τέλειο παράδειγμα του ρόλου της λογοτεχνίας ως
πνευματικού ερεθίσματος!

60
ΕΙΠΑΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΝΣΤ ΚΑΙ ΦΑΛΚ
...«Διάβασα (το χειρόγραφο) και απόλαυσα πλήρως τους Διαλόγους σου
(...) Με ένα τελείως ανορθόδοξο ύφος διαλύεις τη μαγεία, η οποία
συσκοτίζει τις αισθήσεις, εξηγείς τα πάντα όμορφα, ανθρώπινα και
προσγειωμένα»...
[Moses Mendelssohn – Γερμανο-Εβραίος Φιλόσοφος, ένας από τους κύριους
εκπροσώπους του Εβραϊκού Διαφωτισμού και επιστήθιος φίλος του Lessing – Επιστολή
προς τον Lessing (11 Νοεμ. 1777)]

,...«Αυτοί οι Διάλογοι αποτελούν την Ελευθεροτεκτονική μου

εξομολόγηση. (...) Τελικά, αναρωτιέμαι αν θα υπάρξει έστω και ένας
άνθρωπος που θα τους κατανοήσει.»...
[Ο ίδιος ο G. E. Lessing σε επιστολή του, προς τον φίλο του Matthias Claudius (19 Απρ.
1778)]

...«Αυτή επίσης ήταν πάντοτε η πιο προσφιλής αντίληψη των

Ελευθεροτεκτόνων. Ήδη από την εποχή κατά την οποία πρωτοέγιναν
γνωστοί, τους καταλογίστηκε ότι είχαν ως στόχο τους την ισότητα και την
ελευθερία του ανθρώπου. (...) θα πρέπει όμως να παραδεχτώ ότι αυτή η
κοσμοπολιτική και πολύ ευεργετική προσέγγιση, αφυπνίστηκε για πρώτη
φορά μέσα μου, ύστερα από την ανάγνωση των Διαλόγων μεταξύ των
“Ερνστ και Φαλκ” που έγραψε ο Lessing»...
[Adam Weishaupt – Γερμανός Καθηγητής Νομικής του Πανεπιστημίου του Ίνγκολστατ
(Ingolstadt), Ιδρυτής του Τάγματος των Illuminati (Αυγ. 1787)]

...«O Lessing, όπως αργότερα και ο Goethe, κατανόησε το δυνητικό βάθος

της Ελευθεροτεκτονικής ζωής. Είχε την αίσθηση ότι μέσα του κρύβεται
ένα μήνυμα που θα πρέπει να διαδοθεί παγκοσμίως, αφού όμως πρώτα
καθαριστεί από τα σκουπίδια»...
[Otto Caspari – Καθηγητής Φιλοσοφίας – Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης (Heidelberg) -
Γερμανία (1916)]

61
...«O Lessing ήταν ο πρόδρομος του φιλοσοφικού και κοινωνικοηθικού
περιεχομένου της Ελευθεροτεκτονικής Τέχνης, καθώς και ο πραγματικός
ιδρυτής της Ουμανιστικής Ελευθεροτεκτονικής διδασκαλίας. Ήταν η
ζωντανή απόδειξη πως οι Ελευθεροτεκτονικές ιδέες και ιδανικά μπορούν
να υφίστανται και να λειτουργούν άριστα εκτός Στοάς, στη “θύραθεν
κοινωνία”»...
[INTERNATIONALES FREIMAURER-LEXIKON - Γερμανική Ελευθεροτεκτονική
Εγκυκλοπαίδεια που απευθυνόταν εξίσου σε Ελευθεροτέκτονες και σε μη-
Ελευθεροτέκτονες – Αυστρία (1932)]

…«Το “Ερνστ και Φαλκ” είναι ένα από τα καλύτερα, απ’ όσα έχουν ποτέ
γραφτεί, έργα περί του Ελευθεροτεκτονισμού»…
[ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΑΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ (Επιμέλεια Νέστορας
Λάσκαρης) - Ελλάδα (1951)]

...«Ο Gotthold Ephraim Lessing, συγκέντρωσε με μοναδικό τρόπο στο

πρόσωπό του, τις τόσο αποκλίνουσες ιδιότητες του φιλόσοφου και του
ακαδημαϊκού μελετητή. Στο έργο του “Ερνστ και Φαλκ” εξετάζει
πλήρως, διεξοδικά και με σαφήνεια το ζήτημα της δημόσιας έκφρασης
του λόγου.»...
[Leo Strauss - Γερμανο-Αμερικανός πολιτικός φιλόσοφος και Καθηγητής Πολιτικών
Επιστημών – Πανεπιστήμιο του Σικάγο - ΗΠΑ (1952)]

...«Οι Διάλογοι του Lessing για τους Ελευθεροτέκτονες, μεταξύ του

Ερνστ και του Φαλκ, ρίχνουν νέο φως στο θέμα και καθιστούν σαφή την
πολιτική λειτουργία του Τεκτονικού μυστικού. (...) Οι συγκρούσεις
μεταξύ των κρατών, η διαστρωμάτωση που προκύπτει από τις κοινωνικές
διακρίσεις και ο διαχωρισμός των ανθρώπων με βάση τη θρησκεία τους,
ορίζουν τα τρία βασικά σημεία, στα οποία επικεντρώνεται και στοχεύει ο
κοσμοπολιτικός Ελευθεροτεκτονισμός. Αυτό είναι το κρίσιμο στοιχείο της
σκέψης του Lessing, το οποίο και τον αναδεικνύει σε πολιτικό
στοχαστή»...
[Reinhart Koselleck - Ομότιμος Καθηγητής Θεωρίας της Ιστορίας - Κορυφαίος
εκπρόσωπος της μεταπολεμικής γερμανόφωνης ιστοριογραφίας – Πανεπιστήμιο του
Μπίλεφελντ (Bielefeld) – Γερμανία (1959)]

62
...«Το φως της λογικής, το οποίο συγκαλύφτηκε για αυτοπροστασία,
αποκαλύφθηκε σταδιακά. Αυτό φέρνει στο νου τη φημισμένη δήλωση του
Lessing σχετικά με τον Τεκτονισμό, ο οποίος ήταν εκείνη την χρονική
περίοδο ένα ευρύτατο Ευρωπαϊκό φαινόμενο: “Ουσιαστικά όμως η
φιλοσοφική έννοια του Ελευθεροτεκτονισμού είναι τόσο παλιά όσο και η
πολιτική κοινωνία. (…) Ίσως μάλιστα, ακόμα και η πολιτική κοινωνία να
είναι απόγονος του Ελευθεροτεκτονισμού”»…
[Jürgen Habermas – Καθηγητής Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας - Πανεπιστήμιο της
Χαϊδελβέργης, Πανεπιστήμιο Goethe της Φραγκφούρτης, Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ
(Marburg) – Γερμανία (1962)]

...«Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο Lessing μέσα στο έργο του έκανε μία
τέτοια κριτική, μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε ότι η πρόθεσή του
ήταν να κρίνει τον Ελευθεροτεκτονισμό από τα υψηλά ιδεώδη του και όχι
από το πως εφαρμοζόταν στην πράξη»...
[Jacob Katz – Επισκέπτης Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ
(Harvard) – Καθηγητής Ιστορίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ (1970)]

...«Η Ελευθεροτεκτονική τάση που υποστήριζε την ισότητα και τον

κοσμοπολιτισμό ήταν στενά συνδεδεμένη με τον Διαφωτισμό. (…) Ο
σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας Gotthold Ephraim Lessing, αποτύπωσε
τα Τεκτονικά ιδεώδη αυτού του Τεκτονικού κλάδου στο έργο του “Ερνστ
και Φαλκ: Διάλογοι για Ελευθεροτέκτονες”»...
[Christopher McIntosh – Συγγραφέας - PhD ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης
(Oxford) - UK (1992)]

…«Ο πεζός λόγος του Lessing έχει εγκωμιαστεί και χαρακτηρίζεται ως

υποδειγματικός για το υψηλό πνευματικό περιεχόμενο που συνδυάζεται
με ένα στιλιστικά ανάλαφρο ύφος. Η σειρά των πέντε Διαλόγων με τίτλο
“Ερνστ και Φαλκ”, η οποία αναφέρεται στον πολιτικό φιλελευθερισμό,
αποτελεί ακριβώς αυτή την περίπτωση. Λόγω της απόλυτης σαφήνειας
του κειμένου και της - με αριστοτεχνικό τρόπο - εμπλοκής του
αναγνώστη, το έργο αυτό μπορεί να θεωρηθεί ένα λογοτεχνικό κόσμημα.
(...). Αυτοί οι Διάλογοι είναι ένα τέλειο παράδειγμα του ρόλου της
λογοτεχνίας ως πνευματικού ερεθίσματος»...
[ENCYCLOPEDIA OF THE ESSAY (Σύμβουλος έκδοσης Tracy Chevalier) - Fitzroy
Dearborn Publishers – Λονδίνο - UK (1997)]

63
...«Το “Ερνστ και Φαλκ” είναι ένα διερευνητικό και όχι αποκαλυπτικό
έργο, καθώς οι συνομιλητές του Lessing εξετάζουν τις διχαστικές και
συνεκτικές δυνάμεις στην ανθρώπινη κοινωνία, ενώ ταυτόχρονα ερευνούν
τις δυνατότητες ελαχιστοποίησης των πρώτων και εδραίωσης των
δεύτερων, με σκοπό την προώθηση των στόχων του Διαφωτισμού»...
[H. B. Nisbet – Καθηγητής Σύγχρονων Γλωσσών (Γερμανικά) – Βιογράφος και μελετητής
του Έργου του G. E. Lessing - Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ (Cambridge) – UK (2005)]

...«Το “Ερνστ και Φαλκ – Διάλογοι για Ελευθεροτέκτονες”, είναι το πιο

έκδηλα πολιτικό έργο του Lessing»...
[Philip A. Michelbach - Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών - Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια
Σαν Ντιέγκο (San Diego) – ΗΠΑ (2006)]

...«Ο Lessing ισχυρίζεται το 1778 ότι η ευγενής κεντρική ιδέα του

Ελευθεροτεκτονισμού - της πιο δημοφιλούς μορφής συλλογικότητας κατά
τη διάρκεια του 18ου αιώνα - ήταν τόσο παλιά όσο και η ίδια η πολιτική
κοινωνία και ότι οι δυο τους, μόνο μαζί θα μπορούσαν να
εμφανιστούν»...
[Stefan-Ludwig Hoffmann – Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας – Πανεπιστήμιο της
Καλιφόρνια Μπέρκλεϋ (Berkeley) - ΗΠΑ (2007)]

...«Το “Ερνστ και Φαλκ: Διάλογοι για Ελευθεροτέκτονες”, χαρτογραφεί

τα καθήκοντα του πολίτη μέσα σε μια ατελή κοινωνία» ...
[Gerd Hillen - Ομότιμος Καθηγητής Γερμανικής Φιλολογίας – Πανεπιστήμιο της
Καλιφόρνια Μπέρκλεϋ (Berkeley) - ΗΠΑ (2008)]

...«Το “Ερνστ και Φαλκ: Διάλογοι για Ελευθεροτέκτονες”, ένα από τα

πλέον κοινωνικοπολιτικά προσανατολισμένα έργα του Lessing, αποτέλεσε
μια ευρεία, ολοκληρωμένη και σφοδρή αμφισβήτηση των αποδεκτών
πολιτιστικών και κοινωνικών αξιών της Γερμανικής κοινωνίας. (...) Στους
πρώτους τρεις από τους Διαλόγους του, αναφέρεται λεπτομερώς στα
πλέον ουσιώδη ζητούμενα του Διαφωτισμού. (...) Με αυτόν τον τρόπο
προσφέρει την πιο οξυδερκή απ’ όλες τις σύντομες περιλήψεις των
στόχων του Ριζοσπαστικού Διαφωτισμού, που γράφτηκαν ποτέ»...
[Jonathan Israel - Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας - School of Historical Studies at the
Institute for Advanced Study (IAS - Μεταδιδακτορικές Σπουδές) - Πρίνστον (Princeton) –
ΗΠΑ (2011)]

64
...«Το “Ερνστ και Φαλκ” αρχικά σηματοδοτεί την ανάγκη πρώτα για μία
μεταρρύθμιση της πολιτείας και στη συνέχεια για μια εσωτερική
αναμόρφωση των Στοών της εποχής του. Ο Lessing μιλώντας διά
στόματος Φαλκ, ορίζει τον Ελευθεροτεκτονισμό ως μία νοητική
κατάσταση - μία στάση ζωής - και δεν θεωρεί ότι χαρακτηρίζεται από τις
ατελείς, δυσλειτουργικές πρακτικές που τόσο ο ίδιος, όσο και ο
Mirabeau, ξεκάθαρα παρατήρησαν στη μέση - καθημερινή Στοά εκείνων
των χρόνων»...
[Margaret Jacob – Καθηγήτρια Ιστορίας – UCLA - ΗΠΑ (2019)]

...«Η διάκριση μεταξύ του Ελευθεροτεκτονισμού ως πνευματικής

παράδοσης και του Ελευθεροτεκτονισμού ως κοινωνικής οργάνωσης,
περιγράφηκε με ευκρίνεια και εν συντομία από τον Gotthold Ephraim
Lessing στους Τεκτονικούς Διαλόγους των Ερνστ και Φαλκ»...
[Tim Berndtsson – Διδάκτωρ (PhD) Λογοτεχνικών Σπουδών Πανεπιστημίου Ουψάλα
(Uppsala) – Σουηδία (2020)]

65