ASEDILLO, TULISAN NG SIERRA

MADRE
 nasusulat yaong layon
Asedillo
na nagbigkis sa anakpawis noon:
huwag nang magdamdam,
"Pilipinas ay sa Pilipino lamang,
kung ika'y ihanay
industriya'y isabansa! Ibangon!
kina Apo Ipe, kay Sakay at Lukban
Ipaglaban!"
na taguri'y mga tulisan ng
kabundukan....
Asedillo
huwag nang magdamdam,
Asedillo
sa uring cacique't mga propitaryo
huwag nang magdamdam,
mga Kano'y Konstable ni Quezon
kung bilang guro ay natanggal
kayo'y mga ladron
ng librong hatid ng Thomasites
sapagkat kanilang bodega't kamalig
ginawang paringas sa kalan
ay inyong sinaid, sinamsam
wika mo'y "di dapat ipilit
nang gutom na bayan ay
edukasyong kolonyal"
mabahaginan...
sa ngayon, ang libong guro sa aking
wika mo sa tulang nasulat
panahon
sa gitna ng laban:
narinig ang tinig mo kahapon
"Dapat nang bawiin ang yamang
"Edukasyong makabayan ay isulong,
kinamkam
ipaglaban!"
sa dahop na bayan."
Kaya, Asedillo
Asedillo
huwag nang magdamdam
huwag nang magdamdam,
kayo nina Apo Ipe, ni Sakay at
kung aklasan saMinerva'y
Lukban
dinahas, dinurog ng mga armadong
kung kayo, may ladron kahapon
kaaway
kayo nama'y may bantayog
sapagkat sa bawat welgistang
sa puso't isipan ng bayan
nabistay
sa aking panahon.
may libong obrero ang babangon
sa mga minahan, sa daunga't TEODORO ASEDILLO:
plantasyon Magiting na Guro, Lider-
sa duguang plakard ng aking Manggagawa, Bayani
panahon
Isa sa pinakamagiting na bayani sa
kasaysayan ng kaguruan at ng uring
manggagawa sa Pilipinas si Teodoro
Asedillo. Mula sa angkan ng dating
katipunerong si Antonio Asedillo,
isinilang siya noong Hulyo 1883 sa
Longos (ngayon ay Kalayaan), sa
lalawigan ng Laguna.
Mula taong 1910 hanggang 1921, si
Maestro Asedillo ay naglingkod
bilang guro sa mababang paaralan
ng Longos, kung saan itinuro niya
ang lahat ng aralin sa maghapong
pagpasok sa klase ng mga mag-aaral
sa elementarya. Siya’y naangat
bilang head teacher ngunit
nagpatuloy siyang nagturo sa mga
batang nasa ikatlo at ikaapat na
baytang. Kilala siya sa kahusayan sa
pagtuturo. Isang disiplinaryan, ayaw
niya sa mga estudyanteng
nagbubulakbol, di nagsisikap
matuto, at nagsasayang lang ng
oras.
DALAW
ni Ka Kikoy Baltazar
Sa aking kulungan
Sa napakalaking bilangguang hindi
malipad ng uwak
Bilang ko ngang lahat ang maraming
bagay sa loob at labas
Nang piitang silid na abot ng sungay
at tabing ng malas
Ang bakal na rehas ang kabi-
kabilang moog na matigas
Ang munting dungawang nakapinid
kahit bahagyang ibukas
Pagkat a paningi'y may panangga't
halang ng banig na kawad
Isang pinggang lata at basong may
lamat
Tinapay na lumang hindi na makagat
Isang timbang tubig na ang kiti-kiti'y
binhian ng lagnat
Lapis na maikling hindi maisulat
Tatlong dahong papel at dalawang
aklat
Ilaw na malabong sa dilim ng gabi'y
lalong pampatingkad
Kaputol na lupang nakangangang
libing ang nakakatulad
At may punong kahoy na anaki'y
kuros ng kinulang-palad
Ang aking daigdig sa kawalang
layang sakdal na ng hirap.
Ang buong maghapon ay
natatandaan
Ang tatatlong yugto gayon araw- Ako'y dadalawin ng mga kapilas ng
araw aking pag-ibig
Agahan paggising, agaw gutom bago At di na tumikim ng pagkaing lamig
magpananghalian Lipas ng lugod pang humuni't
Maagang hapunan umawit
Makaitlong kain ng isang pagkaing Habang hinihintay ang tanging ligya
pambilanggng tunay sa pagkakapiit.
Ang haba ng gabi'y aking nilalamay
Ang bawat bitui'y pinagtatanungan Tinawag ng tanod ang ilang
Ang aking paglaya'y kailan?... pangalan
Kailan? Ng kapwa bilanggo sa ibang
At ako'y malimit tuguning pauyam kulungan
Mabibilanggo ka sa haba mong At halos patakbong lumabas sa init
buhay. ng katanghalian
Tila mga ibong pinawalang bigla sa
Datapwa't ang tanging binibilang- luntiang parang
bilang sa lahat ng saglit Lumipas ang ilang oras na mabagal
Ay ang mga araw na halos hilahing Baka kaya ako ay nakalimutang
buong pagkainip sabihan ng bantay
Magmula sa Lunes hanggang sa Subalit ang bantay ay tumawag uli
Sabado ng ibang pangalan
Ay amin na buhol ng libong pasakit Gumabon, Mercado, Orines,
Ang bawat sandaling nagdaan ay tila Palmipar
nabunot na tinik Briones, Llonera, Obredor at
Sa may dusang dibdib Maclang
Mabagal ang Impong hindi na Ang aking pangala'y di ko
malulon ang hinig'ang banig napakinggan
Subalit di kaginsa-ginsa'y masayang Naging dapithapon at nangulimlim
sumapit na ang sikat ng araw
Ang linggong dahilan ng lahat ng Hanggang sa tuluyang ang buhok na
aking mga pananabik ginto'y
Agarang pusuri't itim ang ilagay
Datapwa't sa pinto ng aking
kulungan Si Francisco Baltazar (na may
Ang tanod ay hindi lumapit man palayaw na Kikong Balagtas o Kiko)
lamang. ay isinilang noong Abril 2, 1788 kina
Juana dela Cruz at Juan Baltazar sa
Aking inaasam... Ako'y naghihintay Barrio Panginay, Bigaa (na kilala
Ako'y nagdaramdam... Ako'y ngayon bilang Balagtas sa kanyang
namamanglaw karangalan), sa lalawigan ng
At nang ibabala ng lumang batingaw Bulacan. Siya ang bunso ng kanyang
Ang takda ng oras, ikapitong ganap mga kapatid na sina Felipe, Concha,
ng gabing karimlan at Nicholasa.
Noon naniwala sa gitna ng lumbay
Sa napakapait na katotohanang Nag-aral si Francisco sa isang
Wala akong dalaw... Wala akong parochial school sa Bigaa kung saan
dalaw pinag-aralan niya ang mga
Ngunit nadama kong ang panalangin at katekismo, at
pagkabilanggo'y di nakamamatay kalaunan ay nagtrabaho bilang
Gaya ng paglimot ng nangasa layang houseboy para sa pamilyang
pinakamamahal. Trinidad sa Tondo, Manila kung saan
siya ay pinag-aral ng kanyang tiyahin
Si Francisco Balagtas, sa Colegio de San Jose. Noong 1812,
ay isang kilalang Pilipinong makata nagtapos siya sa degree ng Crown
at may-akda. Siya ay kinikilala bilang Law, Spanish, Latin, Physics,
"Prinsipe ng Manunulang Tagalog" Christian Doctrine, Humanities, and
at itinuturing na William Philosophy. Ang kanyang dalawang
Shakespeare ng Pilipinas para sa dating guro na si Dr. Mariano Pilapil
kanyang kontribusyon at at José de la Cruz na isang bantog na
impluwensya sa panitikang Pilipino. Tondo Poet ang nagturo sa kanya
Ang sikat na romantikong pag- kung paano magsulat ng mga tula.
iibigan ng ika-19 na siglo, ang
Florante at Laura, ay ang kanyang
pinamainam na likha.