Professional Documents
Culture Documents
VEda Mantra Manjari
VEda Mantra Manjari
वेदम�म��र
1
2
Index
मङ्गलाचरणम् 06
गणप�थवर्शीष�पिनषत् 07
पु�ाहवाचनम् 10
व�णाऽवाहनम् 11
पवमानसू�म् 12
लघु�ासः 13
�ानम् 15
�शवोपासन म�ाः 16
श्री �द्रप्र�ः 17
चमकप्र�ः 24
पु�षसू�म् 28
दुगार् सू�म् 30
आयु� सू�म् 31
भा� सू�म् 32
म�पु�म् 33
शा��म�ाः 35
नारायण सू�म् 36
िव�ुस�
ू म् 37
श्रीसू�म् 38
भूसू�म् 39
नीळासू�म् 40
देवीसू�म् 41
मेधासू�म् 42
3
नवग्रहसू�म् 43
दशशा�यः 46
नारायणोपिनषत् 50
घोष शा��ः 52
श्रीगणेशसू�म् 54
ऐकम� सू�म् 55
श्रद्धा सू�म् 56
���नोिममीतां सू�म् 56
वैिदक रा��गीता 57
चतुर् वेदम�ा�ण 57
वा�ू�म् 58
4
5
॥ ह�रः ॐ॥ ॥ ॐ श्री गु��ो नमः ह�रः ॐ ॥
॥ मङ्गलाचरणम् ॥
6
�मेव िवद्या द्रिवणं �मेव �मेव सव� मम देव देव ॥ ८॥
॥ महागणपतये॒ नमः ॥
॥ गणप�थवर्शीष�पिनषत् ॥
सव� जगिददं �॑�ो जा�यते । सव� जगिददं �॑�����ित । सव� जगिददं �िय
लय॑मे��ित । सव� जगिददं �िय॑ प्र�े�ित । �ं भूिमरापोऽनलोऽिन॑लो न॒भः
। �ं च�ा�र वा᳚�दा�िन ॥ ५॥
�ं ग�णत्र॑याती॒तः । �ं अव�ात्र॑याती॒तः ।
�ं देह॒ त्र॑याती॒तः । �ं का�लत्र॑याती॒तः । �ं मूलाधार��तो॑ऽ�स िन��म् ।
�ं शि�त्र॑या��कः । �ां योिगनो �ाय॑�� िन��म् । �ं ब्रह्मा �ं िव�ु�ं
�द्र�िम��मि��ं वायु�ं सूयर्�ं च�मा�ं ब्रह्म॒ भूभुर्वः॒ �रोम् ॥
६॥
॥ व�णाऽवाहनम् ॥
11
॥ पवमानसू�म् ॥
यासां ᳚ देव
॒ ा िद �िव कृ ॒ ण्व��॑ भ॒�ं या अ॒��र॑�े बह�धा भव॑�� । याः
पृ॑�थ�वीं पय॑सो॒��� श�क्रा�ा न॒ आप॒श्श�् �ो॒ना भ॑व�ु ॥ �श�वन े ॑
मा� च�ु॑षा प�ताप�श्श॒वया॑ त॒नुवोप॑ �ृशत॒ �चं ॑ मे । सवार्ग्ं॑
अ॒�ीग्ं र॑�ष
� दो॑ �वे वो॒ मिय� वच�॒ बल॒मोजो॒ िनध॑� ॥
पव॑मान॒�ुवज
॒ र्नः॑ । प॒िवत्रेण
॑ ॒ िवच॑षर्�णः । यः पोता� स पु॑नातु मा ।
प�न�ु॑ मा देवज॒नाः । प�न�� मन॑वो �ध�या । प�न�� िव�॑ आ॒यवः॑ ।
जात॑वेदः प॒िवत्र॑वत् । प॒िवत्रेण
॑ पुनािह मा । श�क्रेण॑ देव॒दीद्य॑त् । अ�े॒
क्र�ा� क्रत�ग्ं॒ रनु॑ । य�े॑ प॒िवत्र॑म॒�चर्िष॑ । अ�े॒ िवत॑तम��रा ।
ब्रह्म॒ तेन॑ पुनीमहे । उ॒भा�ां ᳚ देवसिवतः । प॒िवत्रेण ॑ स॒वन
े ॑ च । इद॒ ं
ब्रह्म॑ पुनीमहे । वै॒�॒देव
॒ ी पु॑न॒ती दे�
॒ ागा᳚त् । य�ै ॑ ब॒ह्वी��नुवो॑
वी॒तपृ॑�ाः । तया� मद॑�ः सध॒माद्येष॑ ु । व॒य�् �ा॑म॒ पत॑यो
रयी॒णाम् । वै॒�ा�न॒रो र॒���भ॑मार् पुनातु । वातः॑ प्रा�णेनिे॑ ष�रो म॑यो॒
भूः । द्यावा॑पृ�थ�वी पय॑सा� पयो॑�भः । ऋ॒ ताव॑री य॒ि�ये॑ मा पुनीताम् ॥
॥ लघु�ासः ॥
॥ �ानम् ॥
आपाताळ-नभः �ला�-भुवन-ब्रह्मा�-मािव�ु र-
�ोितः �ािटक-�लङ्ग-मौ�ळ-िवलस�ूण��-ु वा�ामृतैः ।
अ�ोका�ुत-मेक-मीश-मिनशं �द्रानुवाका�पन्
�ाये-दी��त-�सद्धये ध्रुवपदं िवप्रोऽ�भिष�े-��वम् ॥
॥ �शवोपासन म�ाः ॥
॥ श्री �द्रप्र�ः ॥
17
त॒नूरघो॒राऽपा॑पका�शनी । तया॑ न��नुवा� श�॑मया� िग�र॑श�ा��भचा॑कशीिह
। यािमषुं ॑ िग�रश�� ह�े� िबभ॒�र्�॑वे । �श�वां िग॑�रत्र॒ तां कु॑ र� मा
िहग्ं स
॑ ीः॒ पु�॑षं ॒ जग॑त् । �श�वेन॒ वच॑सा �ा� िग�र॒शा�ा॑वदाम�स । यथा॑
नः॒ सवर्॒िम�ग॑दय॒�ग्ं स�मना� अस॑त् । अ�॑वोचद�धव॒�ा प्र॑थ॒मो
दै�ो॑ �भ�षक् । अहीग्�॑ ॒ सवार्�᳚ �
॒ य॒�वार्�᳚ यातुधा��ः॑ । अ॒सौ
� उ॒त ब॒भ्रुः सु॑म॒ङ्गलः॑ । ये चे॒माग्ं र�द्रा अ॒�भतो॑ िद ��ु
य�ा�म्रो अ॑रण
�श्र�ताः स॑हस्र॒शोऽवैष॑ ा�ग्॒ं हेड॑ ईमहे । अ॒सौ यो॑ऽव॒सपर् ॑ित� नील॑ग्रीवो॒
िवलो॑िहतः । उ॒तैनं॑ गो॒पा अ॑�श॒��॑श�ुदहा�यर्ः ॑ । उ॒तैनं॒ िव�ा॑
भ�तािन� स �॒�ो मृ॑डयाित नः । नमो॑ अ�� नील॑ग्रीवाय सहस्रा��ाय॑
मी॒ढुषे ᳚ । अथो॒ ये अ॑�� स�ा॑नो॒ऽहं ते�ो॑ऽकर॒�मः॑ । प्रमु॑�॒
ध�॑न॒�म�भयो॒रा��र् ॑यो॒�ार्म् । या�॑ ते॒ ह�� इष॑वः॒ परा॒ ता
भ॑गवो वप । अ॒व॒त�� धन��वग्ं सह॑स्रा�॒ शतेष॑ ुधे । िन�शीयर् ॑
श॒�ानां� मुखा॑ �श�वो नः॑ स�मना॑ भव । िव�ं � धनुः॑ कप॒िदर्नो॒
िवश॑�ो॒ बाण॑वाग्ं उ॒त । अनेश
॑ �॒�ेष॑व आ॒भरु ॑� िनषं ग
॒ �थः॑
। या ते॑ हेि॒ तम�ढु॑ �म॒ ह�े॑ ब॒भूव॑ ते॒ धनुः॑ । तया�ऽ�ान्,
िव��त॒�म॑य॒�या� प�र॑�ुज । नम॑�े अ॒�ायु॑धा�याना॑तताय
॒ वे ᳚ । उ॒भा�ा॑म�त ते॒ नमो॑ बा���ां� तव॒ ध�॑ने । प�र॑
धृ�
ते॒ ध�॑नो हेि॒ तर॒�ा�ृ॑ण�ु िव��तः॑ । अथो॒ य इ॑ष��ध�वा�रे
अ॒�ि�धेि॑ ह � तम् ॥ १ ॥
20
नमो॑ दु��� ा॑य चाहन॒�ा॑य च॒ नमो॑ धृ� ॒ वे॑ च प्रमृश ॒ ाय॑
च॒ नमो॑ द�ताय॑ च॒ प्रिह॑ताय च॒ नमो॑ िनष॒िङ्गणे॑ चेषु�ध�मते॑
च॒ नम॑�ी॒�ेषव
॑ े चाय��धने॑ च॒ नमः॑ �ाय�धाय॑ च स�ध�॑ने
च॒ नमः॒ स्रु�ा॑य च॒ प�ा॑य च॒ नमः॑ का�ट्या॑य च नी॒�ा॑य च॒
नमः॒ सूद्या॑य च सर॒�ा॑य च॒ नमो॑ ना�द्याय॑ च वैश॒�ाय॑ च॒ नमः॒
कू �ा॑य चाव॒ट्या॑य च॒ नमो॒ व�ार् ॑य चाव॒�ार्य॑ च॒ नमो॑ मे�
॒ ा॑य
च िवद्य��ा॑य च॒ नम॑ ई�॒ ध्रया॑य चात॒�ा॑य च॒ नमो॒ वा�ा॑य च॒
रे��॑याय च॒ नमो॑ वा���ा॑य च वा�� पाय॑ च ॥ ७ ॥
23
॥ चमकप्र�ः ॥
अ�ा॑ च मे॒ मृि�॑का च मे िग�रय॑� मे॒ पवर् ॑ता� मे॒ �सक॑ ता� मे॒
वन॒�त॑य� मे॒ िहर॑�ं च॒ मेऽय॑� मे॒ सीसं ॑ च मे॒ त्रपु॑�
मे �ा�मं च॑ मे लो॒हं च॑ मे॒ऽि��॑ म॒ आप॑� मे वी॒�ध॑� म॒
ओष॑धय� मे कृ �प॒�ं च॑ मेऽकृ �प॒�ं च॑ मे ग्रा��ा�॑ मे
प॒शव॑ आर॒�ा�॑ य॒�ेन॑ क��ां िव��ं च मे॒ िवि�॑� मे भ�तं
च॑ मे॒ भूित॑� मे॒ वसु॑ च मे वस॒ित�॑ मे॒ कमर् ॑ च मे॒ शि�॑�॒
मेऽथर् ॑� म॒ एम॑� म॒ इित॑� मे॒ गित॑� मे ॥ ५॥
अ॒ग्ंश
॒ ु�॑ मे र॒���॒ मेऽदा᳚��॒ मेऽ�ध॑पित� म उपा�गश
्॒ं ु�॑
मेऽ�यार्�म�॑ म ऐ�वाय॒व�॑ मे मैत्रावर�ण�॑ म आ���न�॑
मे प्रितप्र॒�ान॑� मे श�क्र�॑ मे म॒�ी च॑ म आग्रय॒ण�॑
मे वै�देव
॒ �॑ मे ध्र�व�॑ मे वै�ान॒र�॑ म ऋतुग्र॒हा�॑
मेऽितग्रा�ह्या᳚� म ऐ�ा���॑ मे वै�देव
॒ �॑ मे म���तीया᳚� मे
माहे�
॒ �॑ म आिद ���॑ मे सािव�त्र�॑ मे सार��त�॑ मे पौ॒��॑
मे पा�ीव॒त�॑ मे हा�रयोज॒न�॑ मे ॥ ७॥
इ�
॒ �॑ मे ब॒िहर्�॑ मे॒ वेिद॑� मे॒ �ध��॑या� मे॒ स्रुच॑� मे
चम॒सा�॑ मे॒ ग्रावा॑ण� मे॒ �र॑व� म उपर॒वा�॑ मेऽ�ध�षव॑णे च
मे द्रोणकल॒श�॑ मे वाय॒�ा॑िन च मे पूत॒भृ�॑ म आधव॒नीय॑� म॒
आ�ी ᳚ध्रं च मे हिव�धार्नं॑ च मे गृह॒ ा�॑ मे॒ सद॑� मे पुरो॒डाशा᳚�
मे पच॒ता�॑ मेऽवभृथ ॒ �॑ मे �गाका�र�॑ मे ॥ ८॥
११॥
ॐ इडा॑ देव॒�मर्नु॑यर्�॒नीबृर्ह�
॒ ित॑��ाम॒दािन॑ श�ग्ंसष॒िद्व�ेद॑ ेव
॒ ाः
सू᳚�॒वाचः॒ पृ�थ॑वीमात॒मार् मा॑ िहग्ंसी॒मर्धु॑ मिन�े� मधु॑ जिन�े� मधु॑
॒ े�ो॒ वाच॑मुद्यासग्ं शुश्र�षे�ां ᳚
व�ािम� मधु॑ विद�ािम� मधु॑मतीं दे व
े ᳚ �ं मा॑ देव
मन���� ॒ ा अ॑व�ु शो॒भायै ॑ िप�तरोऽनु॑मद�ु॥ ॐ शा��ः�
शा��ः� शा��ः ॑ ॥
27
॥ पु�षसू�म् ॥
तेन॑ देव
॒ ा अय॑ज� । सा��ा ऋष॑य�॒ ये । त�ा᳚द्य॒�ा�॑वर्॒�तः॑
। स�ृ॑तं पृषदा��म् । प॒शूग्�ाग्�॑क्रे वाय॒�ान्॑ ।
॒ ा�ा��ा�॒ ये । त�ा᳚द्य॒�ा�॑वर्॒�तः॑ । ऋचः॒ सामा॑िन जि�रे ।
आ॒र�
छ�ाग्ं �॑ स जि�रे ॒ त�ा᳚त् । यज���ा॑दजायत ॥ ४ ॥
28
त�ा�द�ा॑ अजाय� । ये के चो॑भ॒याद॑तः । गावो॑ ह जि�रे ॒ त�ा᳚त् ।
त�ा᳚�ा�ता अ॑जा�वयः॑ । य�ु�॑षं ॒ �॑दधुः । क॒ ित�धा �॑क�यन् ।
मुखं॒ िकम॑�� कौ बा�� । काव�� पादा॑वु�ेते । ब्रा�ह्मण
॒ ो᳚ऽ�� मुख॑मासीत् ।
बा�� रा॑ज॒�ः॑ कृ ॒ तः ॥ ५ ॥
॥ दुगार् सू�म् ॥
30
॥ आयु� सू�म् ॥
े ᳚ दा��ः ।
�श्रयं ल�ी-मौबला-म��कां� गां� ष॒�ीं च या�िम�सेन�ु
तां िवद्यां ब्रह्मयोिनग्ं ॑ सर�पा�िम�हा�य�षे तपर्यामो॑ घृते॒न ॥ ४ ॥
॥ भा� सू�म् ॥
भग॑ ए॒व भग॑वाग्ं अ�ु देवा��ेन॑ व॒यं भग॑व��ाम । तं �ा॑ भग॒ सवर्॒
32
इ�ो॑हवीिम� सनो॑ भग पुर ए॒ता भ॑वेह ॥ ५ ॥ सम॑��रायो॒षसो॑ऽनम�
द�ध�क्रावेव॑ ॒ शुचये॑ प॒दाय॑ । अ॒वार्�ची॒नं व॑स�िवदं ॒ भग॑�ो॒
रथ॑िम�वाऽ�ा॑वा��जन॒ आव॑ह�ु ॥ ६ ॥
॥ म�पु�म् ॥
33
आपो॒ वै वा�योरा॒यत॑नम् । आ॒यत॑नवान् भवित । य ए॒वं वेद॑ । यो॑ऽपामा�यत॑नं॒
वेद॑ । आ॒यत॑नवान् भवित । अ॒सौ वै तप॑�॒पामा�यत॑नम् । आ॒यत॑नवान् भवित
। यो॑ऽमु�� तप॑त आ॒यत॑नं॒ वेद॑ । आ॒यत॑नवान् भवित । आपो॒ वा अ॒मु��
तप॑त आ॒यत॑नम् ॥ आ॒यत॑नवान् भवित । य ए॒वं वेद॑ । यो॑ऽपामा�यत॑नं॒
वेद॑ । आ॒यत॑नवान् भवित । च॒�मा� वा अ॒पामा�यत॑नम् । आ॒यत॑नवान् भवित ।
य�॒�म॑स आ॒यत॑नं॒ वेद॑ । आ॒यत॑नवान् भवित । आपो॒ वै च॒�म॑स
आ॒यत॑नम्। आ॒यत॑नवान् भवित ॥
34
॥ शा��म�ाः ॥
ॐ ॥ स॒ह॒स्र॒शीर्॑षं देव
॒ ं ॒ िव��ा�ं ॑ िव��श॑�ुवम् । िव�ं ॑
ना�राय॑णं देव
॒ ॒म॒�रं ॑ पर॒मं प॒दम् । िव��तः॒ पर॑माि���ं� िव��ं
ना॑राय॒णग्ं ह॑�रम् । िव�॑मे॒वेदं पु�॑ष॒-�िद्व�॒-मुप॑जीवित । पितं�
े ॑रग॒ ्ं ॒ शा�॑तग्ं �श�वम॑�ुतम् । ना�राय॒णं म॑हा�े॒यं॒
िव�॑�ा���
िव��ा�ा॑नं प॒राय॑णम् । ना�राय॒णप॑रो �ो॒ित�रा॒�ा ना॑राय॒णः प॑रः ।
ना�राय॒णप॑रं ब्र॒ह्म॒ त॒�ं ना॑राय॒णः प॑रः । ना�राय॒णप॑रो �ा�ता�
�ा�नं ना॑राय॒णः प॑रः । य�॑ िक����॑ग��व�॒ �॒�ते ᳚
श्रूय॒तेऽिप॑ वा ॥
॥ िव�ुसू�म् ॥
ॐ िव�ो॒नक
ुर् ं ॑ वी॒यार् ॑�ण� प्रवो॑चं॒ यः पा�थर् ॑वािन िवम॒मे रजाग्ं �॑ स�
यो अ�॑ भाय॒द� ु ॑रग्ं स॒ध�ं ॑ िवचक्रमा�ण�े॒धो�॑ गा�यो
᳚
िव�ो॑रर॒ ाट॑म�स� िव�ोः ᳚ पृ�॒ म॑�स� िव�ोः॒ ��े�ो॒
िव�ो॒�ूर॑�स� िव�ो᳚ध्रव
ुर्॒ म॑�स वै�व
� म॑�स� िव�॑वे �ा ॥
37
अतो॑ देव॒ ा अ॑व�ुनो॒ यतो॒ िव�ु᳚िवर्चक्र॒ मे । पृ�॒ थ��ा��� धाम॑�भः ।
इद॒ ं िव��िवर्च॑क्रमे त्रे॒धा िनद॑धे प॒दम् । समू॑ढम� पाग्ंस�रे । त्री�ण॑
प॒दा िवच॑क्रमे॒ िव�ुग
॑ �॒पा अदा᳚�ः । ततो॒ धमार् ॑�ण धा�रयन्॑ । िव�ोः॒
कमार् ॑�ण प�त॒ यतो᳚ व्र॒तािन॑ प��शे । इ�॑ �� यु���खा᳚ ॥
ॐ म॒हा�दे�
॒ ै च॑ िव�द्महे॑ िव�ुप�
॒ ै च॑ धीमिह । त�ो॑ ल�ीः
प्रचो॒दया᳚त् ॥ ॐ शा��ः� शा��ः� शा��ः ॑ ॥
॥ भूसू�म् ॥
ॐ भूिम॑भूर्�ा
॒ द्यौवर् ॑�र॒णाऽ��र॑�ं मिह�ा
� । उ॒प�े॑ ते
दे�िदते॒ऽि�म॑�ा�द-म॒�ाद्या�याद॑धे ॥ आऽयङ्गौः पृ��॑रक्रमी॒
दस॑न�ा�तरं ॒ पुनः॑ । िप�तरं ॑ च प्र॒य�ुवः॑ ॥ ित्र�गश
्ं ॒ द्धाम॒
िवरा॑जित� वा�॑त॒ङ्गाय॑ �श�श्रये । प्र�॑� वह॒ द्यु�भः॑ ॥ अ॒�
प्रा�णाद॑पान॒�॑��॑रित रोच॒ना । �॑�न् मिहषः� सुवः॑ ॥
मे॒िदनी॑ देव
॒ ी व॒सु�॑रा �ा�द्वसु॑धा देव ॒ ी वा�सवी ᳚ । ब्र॒ह्मव
॒ ॒चसर्॒ ः
िप॑तृण
॒ ाग् श्रोत्रं॒ च��मर्नः॑ ॥ देव
॒ ी िहर॑�ग�भर्णी देव ॒ ी प्र॒सूवर॑ ी
। सद॑ने स॒�ाय॑ने सीद । स॒म�द्रव॑ती सािव�त्रीह॒ नो देव
॒ ी म॒ह्यङ्ग� ᳚ ।
म॒हीधर॑णी म॒हो��थ॑�ा-श्शृङ्ग॒ े शङ्ग
ृ॑ े य॒�े य॑�े िवभी॒िषणी ᳚ ॥
ॐ गृण
॒ ा�िह � । घृत॒ व॑ती सिवत॒रा�ध॑प�ैः� पय॑�ती॒र���राशा॑नो
अ�ु । ध्र�वा िद �शां िव�ु॑प॒�घो॑रा॒ऽ�ेशा॑ना�सह॑सो॒या म॒नोता᳚
। बृह॒�ित॑-मार्त॒�र�ो॒त वा�यु�॑�व
ु ा�नावाता॑ अ॒�भ नो॑ गृण�ु ।
िव��॒�ो िद �वोध॒�णः॑ पृ�थ��ा अ॒�े�ा॑ना� जग॑तो॒ िव�ु॑प�ी ॥
अ॒हं रा��ी ᳚ सं ग
॒ म॑नी॒ वसू᳚नां �चिक�तुषी ᳚ प्रथ॒मा य॒ि�या᳚नाम् ।
॒ ा �॑दधुः पुरत्र� ा भू�र॑�ात्रां� भूयार् ᳚ वे॒शयन्᳚तीम् ॥ ३ ॥
तां मा᳚ देव
५॥
ॐ मे॒धादे व
॒ ी ज�षमा॑णा न॒ आगा᳚िद्व�ाची॑
� भ॒द्रा सु॑मन॒�मा॑ना ।
�या� जु�ा॑ न�दमा॑ना द���ा᳚न् बृह॒ द्व॑देम िव�दथे॑ स�वीराः᳚ । �या�
जु�॑ ऋ॒ िषभर् ॑वित दे िव� �या� ब्रह्मा॑ऽऽग॒तश्री॑रत� �या᳚ । �या�
जु�॑���त्रं िव॑�ते वस� सानो॑ जुष�� द्रिव॑णो न मेधे ॥
मिय॑ मे॒धां मिय॑ प्र॒जां म��ि��ेजो॑ दधात� मिय॑ मे॒धां मिय॑ प्र॒जां
मयी�॑ इ�� �यं द॑धात� मिय॑ मे॒धां मिय॑ प्र॒जां मिय� सूय�॒ भ्राजो॑
दधातु ॥
42
ॐ हं॒स॒ हं॒साय॑ िव�द्महे॑ परमहं॒साय॑ धीमिह । त�ो॑ हंसः प्रचो॒दया᳚त् ॥
ॐ उद्ब॑�
ु �ा�े॒ प्रित॑जागृह्येनिम�ाप�त� सग्ंसृ॑जेथाम॒य�॑ । पुनः॑
कृ ॒ ण्वग्ग्�ा॑ िप�तरं ॒ युवा॑नम॒�ाताग्ं स
॑ ी॒�िय� त�ु॑मत
े॒ म् ॥ इद॒ ं
िव��िवर्च॑क्रमे त्रे॒धा िनद॑धे प॒दम् । समू॑ढम�पाग्ं स�रे ॥ िव�ो॑
र॒राट॑ म�स� िव�ोः ᳚ पृ�॒ म॑�स� िव�ो॒श्��े�ो॒ ᳚ िव�ो॒�ूर॑�स�
िव�ो᳚ध्रव
ुर्॒ म॑�स वै�व
� म॑�स� िव�॑वे �ा ॥ ॐ अ�धदेवता प्र��धदेवता
सिहताय बुधा॑य॒ नमः॑ ॥ ४ ॥
᳚ मिद्वभाित�
ॐ बृह॑�ते॒ अित�यद॒य� अहार्द्द्य� � क्रतु॑म॒�नेष॑ ु ।
यद्दी॒दय॒�व॑सतर्प्रजात॒ तद॒�ास� द्रिव॑ण�ेिह �च�त्रम् ॥ इ�॑ म��
इह॒ पा॑िह � सोमं ॒ यथा॑ शायार्�ते अिप॑ब��त�॑ । तव॒ प्रणी॑ती॒ तव॑
॒ मर्॒�ािव॑वास�� क॒ वय॑�ुय॒�ाः ॥ ब्रह्म॑ज�ा�नं प्र॑थ॒मं
शूरश
प�र�ा�िद्वसी॑म॒त���चो॑ वे॒न आ॑वः । सब���या॑ उप॒मा अ॑�
िव��ा��त�॒ योिन�मस॑त�॒ िववः॑ ॥ ॐ अ�धदेवता प्र��धदेवता सिहताय
बृह�
॒ त॑ये॒ नमः॑ ॥ ५ ॥
45
॥ ॐ शा��ः� शा��ः� शा��ः ॑ ॥
॥ दशशा�यः ॥
ॐ नमो॑ वा�चे या चो॑िद �ता या चानु॑िदता� त�ै ॑ वा�चे नमो॒ नमो॑ वा�चे नमो॑
वा�च�त॑ये॒ नम॒ ऋिष॑�ो म�॒कृ�ो॒ म�॑पित�ो॒ मामामृष॑यो
म�॒कृतो॑ म�॒पत॑यः॒ परा॑दम
� ार् ऽहमृषी ᳚��॒कृतो॑
म�॒पती॒�रा॑दां वै�देव ु ासग्ं �श�वामद॑�ां� जु�ां ᳚
॒ ीं वाच॑मद्य
देव
॒ े�ः� शमर् ॑ मे॒ द्यौः शमर् ॑पृ�थ�वी शमर्॒ िव�॑िम�दं जग॑त् ।
शमर् ॑ च॒��॒ सूयर् ॑�॒ शमर् ॑ ब्रह्मप्रजाप॒ती । भ�तं व॑िद�े�
भुव॑नं विद�े� तेजो॑ विद�े� यशो॑ विद�े� तपो॑ विद�े� ब्रह्म॑ विद�े
स॒�ं व॑िद�े� त�ा॑ अ॒हिम�दमु॑प॒�र॑ण॒मुप॑�ृण उप॒�र॑णं
मे प्र॒जायै ॑ पश�नां भू॑यादुप॒�र॑णम॒हं प्र॒जायै ॑ पश�नां भू॑यासं ॒
प्राणा॑पानौ मृ�
॒ ोमार् ॑पातं ॒ प्राण॑पानौ॒ मा मा॑ हा�स�ं ॒ मधु॑ मिन�े� मधु॑
जिन�े� मधु॑ व�ािम� मधु॑ विद�ािम� मधु॑मतीं दे व ॒ े�ो॒ वाच॑मुद्यासग्ं
शुश्र�षे�ां ᳚ मन����
े ᳚ �ं मा॑ देव
॒ ा अ॑व�ु शो॒भायै ॑ िप�तरोऽनु॑मद�ु
॥ ॐ शा��ः� शा��ः� शा��ः ॑ ॥
46
ॐ शं नो॒ वातः॑ पवतां मात॒�र�ा� शं न॑�पत� सूयर्ः ॑ । अहा॑िन� शं भ॑व�ु
न॒श्शग्ं राित्रः� प्रित॑ धीयताम् । शम�षानो॒ �ु॑�त� शमा॑िद �� उदे॑तु नः ।
�श�वा न॒श्श�॑माभव सुमृडी॒का सर॑�ित ।
माते॒ �ो॑म स॒��ृ श॑ । इडा॑यै॒वा�॑�स वा�� मद्वा᳚��म�ो॑ भूया��
मा वा�ो᳚-��थ्�ह्यवा��ु� भू॑या�द्यो᳚ऽ�ा�े ि�� यं च॑ व॒यं िद्व�ः
� ।
प्र॒ित��ा�स॑ प्रित��ाव॑�ो भूया��मा
प्र॑ित��ाया᳚-��थ्�ह्यप्रित��� भू॑या�द्यो᳚ऽ�ा�े ि�� यं च॑ व॒यं
िद्व�ः
� । आवा॑तवािह भेष॒जं िववा॑तवािह � यद्रपः॑ । �ग्ं िह िव��भेष॑ जो
देव॒ ानां ᳚ द�त ईय॑से । द्वािव�मौ वातौ॑ वात॒ आ�स�ो॒राप॑रा॒वतः॑ ॥
॥ नारायणोपिनषत् ॥
50
ओम् । अथ िन�ो ना॑राय॒णः । ब्र॒ह्मा ना॑राय॒णः । �श�व�॑ नाराय॒णः ।
श॒क्र�॑ नाराय॒णः । द्या�वा�पृ�॒ थ��ौ च॑ नाराय॒णः । का�ल�॑
नाराय॒णः । िद �श�॑ नाराय॒णः । ऊ॒ �र्�॑ नाराय॒णः । अ॒ध�॑
नाराय॒णः । अ॒��बर्॒िह�॑ नाराय॒णः । नारायण एवेद॑ ग्ं स॒वम
र् ् । यद्भ�तं
य�� भ�म्᳚ । िन�लो िनर�नो िनिवर्क�ो िनरा�ातः शुद्धो देव एको॑ नाराय॒णः
। न िद्वतीयो᳚
� ��� क��॑त् । य ए॑वं वे॒द । स िव�ुरेव भवित स िव�ुरेव
॑
भ॒वित ॥
देव
॒ �॑ �ा सिव�तुः प्र॑स॒वे । अ॒��नो᳚बार्���ा᳚म् । प��ो ह�ा᳚�ाम् ।
इ�॑ �े�� �येण॑ । �श्र�यै यश॑से॒ बला॑या��भिष॑�ािम ॥ अ॒यर्॒मणं ॒
बृह॒�ित�िम�ं � दाना॑य चोदय । वाचं ॒ िव��ग्॒ं सर॑�तीग्ं
सिव�तारं ॑ च वा��जन᳚म् । सोम॒ग्॒ं राजा॑नं॒ व�॑ णम॒ि�म॒�ार॑भामहे ।
आ॒िद ��ान्, िव��ग्ं॒ सूय� ॑ ब्र॒ह्माणं ॑ च॒ बृह�
॒ ितम्᳚ । देव
॒ �॑ �ा
े᳚
सिव�तुः प्र॑स॒वऽ��नो᳚बार्���ां ᳚ प��ो ह�ा᳚�ा�ग्॒ं सर॑��ै
वा�चोय॒�ुयर्॒�ेणा��े�ा� साम्रा᳚�ेना��भिष॑�ा�मी�॑��ा�
᳚
साम्रा᳚�ेना��भिष॑�ािम� बृह॒�ते�ा� साम्रा᳚�ेना��भिष॑�ािम ॥
देव
॒ ा�े�॑�े�ा� व�॑ णराजानो॒ऽध�ा᳚�ो॒ प�र॑�ा�पा�� न वा
ए॒तेन॑ प�तो न मे�ो॒ न प्रो��॑तो॒यदे॑न॒मतः॑ प्रा�चीनं ॑ प्रो॒�ित�
य���॑त॒मा�ेन॑ प्रो॒�ित� तेन॑ प�त�ेन॒ मे�� � ेन॒ प्रो��॑तः ॥
इम ॒ ाय॑ ��धा�े ᳚
॒ ाग्ं र�द्राय॑ ���रध॑�ने॒ िगरः॑ । ���प्रेष॑वे देव
॥ अषा॑ढाय॒ सह॑मानाय मी॒ढुषे ᳚ । ित��ायु॑धाय भरताशृण ॒ ोत॑न ।
�ाद॑�ेभी�द्र॒ श�॑मे�भः । श॒तग्ं िह मा॑ अशीय भेष॒जे�भः॑ । �॑�द्द्वेषो॑
िवत॒रं�ग्ंह॑ः । �मी॑वाग्�ातय�ा� िवषू॑चीः ॥
॥ ऐकम� सू�म् ॥
55
॥ श्रद्धा सू�म् ॥
॥ ���नोिममीतां सू�म् ॥
56
ॐ ���� नो᳚ िममीताम॒��ना� भगः॑ ���� दे� ॒ िद॑ितरन॒वण र् ः॑ । ���� प�षा असु॑रो दधातु नः
���� द्यावा᳚पृ�थ�वी सु॑चे॒तुना᳚ ॥ १ ॥ ���ये ᳚ वा�युमुप॑ ब्रवामहै॒ सोमं ᳚ ���� भुवन
॑ ��
य�ितः॑ । बृह� ॒ ितं� सवर् ॑गणं ���ये ᳚ ���य॑ आिद ��ासो᳚ भव�ु नः ॥ २ ॥ िव�े ᳚ देव ॒ ा नो᳚
अ॒द्या ���ये ᳚ वै�ान॒रो वसु॑रि॒ �ः ���ये ᳚ । देव � वः॑ ���ये ᳚ ���� नो᳚ र�द्रः
॒ ा अ॑व�ृभ
पा��ंह॑सः ॥ ३ ॥ ���� िम॑त्राव�णा ���� प॑�े रेवित । ���� न॒ इ�॑ �ा�ि��॑ ���� नो᳚
अिदते कृ �ध ॥ ४ ॥
���� प�ा�मनु॑ चरेम सूयार्च� �मसा᳚िवव । पुन॒दर्दत॒ ा�॑ता जान॒ता सङ्ग॑ मेमिह ॥ ५ ॥
॥ वैिदक रा��गीता ॥
॥ चतुर् वेदम�ा�ण ॥
इष
॒ े �ो॒ज�
� ा॑ वा�यव॑�ो पा�यव॑� देव
॒ ो व॑�िव�ता प्रापर् ॑यत�
श्रे�॑तमाय॒ कमर् ॑ण॒ आ�ा॑य�मि�या देवभा�गमूजर् ॑�तीः॒ पय॑�तीः
57
प्र॒जाव॑तीरनमी॒वा अ॑य॒ख्�ामाव॑�े�न ई ॑शत॒ माऽघशग्ं ॑ सो र�द्र�॑
हे॒ितः प�र॑वो वृण�ु ध्र�वा अ॒���ोप॑तौ �ात ब॒ह्वीयर्ज॑मान� प॒शू�ा॑िह ॥
॥ वा�ू�म् ॥
ॐ दे व
॒ ीं वाच॑मजनय� देव
॒ ाः । तां िव���॑पाः प॒शवो॑ वद�� ।
सा नो॑ म॒�ेष॒मूज�॒ दुहा॑ना । धे॒नुवार्ग�
॒ ानुप॒सु��तैतु॑ ।
यद्वा�द॑�िवचेत॒नािन॑ । रा��ीद॑ े व॒ ानां ᳚ िनष॒साद॑म॒�ा । चत॑स्र॒
ऊज� ॑ दुदहु े॒ पयाग्ं स
॑ ी । �॑ ��द�ाः पर॒मं ज॑गाम । अ॒न॒�ाम�ा�द�ध�
िनिमर् ॑तां म॒हीम् । य�ां ᳚ देव ॒ ा अ॑दध�भ�ज॑नािन । एका᳚ख्षरां िद्वपदा�
� ग्॒ं
॒ ा उप॑जीव��� िव�े ᳚ । वाचं ॑ देव
षट्॑पदां च । वाचं ॑ देव ॒ ा उप॑जीव��� िव�े ᳚
। वाचं ॑ ग��वार्ः प॒शवो॑ मन��ाः᳚ । वा�ची मा िव�ा� भुवन
॑ ा��िपर् ॑ता ।
सा नो॒ हवं ॑ जुषता�िम�॑प�ी । वाग॒ख्षरं ॑ प्रथम॒जा ऋ॒ त�॑ । वेदा॑नां
मा�ताऽमृत॑�� ना�भः॑ । सा नो॑ जुषा�णोप॑ य॒�मागा᳚त् । अव॑�ी देव
॒ ी स�हवा॑
मे अ�ु । या मृष॑यो म�॒कृतो॑ मनी॒िषणः॑ । अ॒�ै�॑�े �वा�प॑सा�
श्रमेण
॑ । तां देव
॒ ीं वाचग्ं ॑ हि॒ वषा॑ यजामहे । सा नो॑ दधातु सुकृ॒त�॑
लो॒के । च॒�ा�र॒वा��र॑िमता प॒दािन॑ । तािन॑ िवदुब्रार्ह्म॒णा ये म॑नी॒िषणः॑ ।
गुहा� त्री�ण� िनिह॑ता� नेङ्ग॑य�� । त�रीयं ॑ वा�चो म॑न��ा॑ वद�� ॥