18158093 - Công Nghệ Xử Lý Ảnh Kỹ Thuật Số - Giáo Trình Xử Lý Ảnh Kỹ Thuật Số - Nguyễn Mạnh Huy

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP.
HCM KHOA IN VAØ TRUYEÀN THOÂNG
Giaáo trònh
XÛÃ LYÁ AÃNH
KYÄ THUÊÅT SÖË
BIEÂN SOAÏN : NGUYEÃN MAÏNH HUY

2006
Chûúng 1
Múã đêìu
A.Sú lûúåc quaá trònh phaát triïín
B. Sú lûúåc vïì caác thiïët bõ lûu trûä vaâ caác đõnh daång file thöng duång
1. Caác thiïët bõ lûu trûä
2. Caác đõnh daång file thöng duång
3
Chûúng 1 : Múã
A. SÔ LÖÔÏC QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN
Caùc maùy queùt maøu ñaõ xuaát hieän vaøo naêm 1937 vaø trôû thaønh saûn
phaåm thöông maïi vaøo thaäp nieân 1950. Tuy nhieân noù ñaõ phaùt trieån
maïnh vaøo ñaàu thaäp nieân 1970 khi coâng ngheä kyõ thuaät soá vaø nguoàn tia
laser ñöôïc ñöa vaøo öùng duïng. Ngaøy nay taùch maøu ñieän töû gaàn nhö laø
phöông phaùp chuû yeáu duøng ñeå phuïc cheá maøu.
Sau khi giôùi thieäu maùy phuïc cheá maøu quang cô ñaàu tieân vaøo
thaäp nieân 1890, coâng ngheä naøy vaãn ñöôïc tieáp tuïc söû duïng trong kyõ
thuaät phuïc cheá maøu maõi ñeán thaäp nieân 1930. Vaøo thaäp nieân 1930
coâng ty Eastman Kodak ñöùng ñaàu laø Alexander Murray ñaõ phaùt trieån
Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt
moät soá phöông phaùp coù aûnh höôûng cho coâng ngheä cheá baûn phim
sau naøy. Naêm 1934 cuoán saùch "Phöông phaùp baûn che phuïc cheá maøu
cho coâng ngheä in" ñöôïc xuaát baûn, vaø naêm 1937 Murray cuøng Richard
S. More ñöôïc caáp baèng saùng cheá ñaàu tieân veà taùch maøu ñieän töû.
Lyù thuyeát queùt cuûa Murray vaø More döïa treân nguyeân taéc "oáng -
xoay" (Rotating - Drum). Moät baøi maãu maøu trong suoát ñöôïc gaén leân
moät oáng trong suoát vaø ñöôïc queùt theo töøng doøng bôûi moät ñaàu queùt
ñöôïc keát noái vôùi nguoàn saùng vaø boä phaän quang hoïc. Ñaàu queùt ñöôïc di
chuyeån song song vôùi truïc oáng gaén baøi maãu vaø queùt toaøn boä baøi maãu
theo daïng xoaén oác. Tia saùng ñi vaøo ñaàu queùt ñöôïc taùch laøm 3
thaønh phaàn ñi qua 3 kính loïc Red, Green, Blue. Sau khi ñöôïc chuyeån
thaønh tín hieäu ñieän, caùc thoâng tin hình aûnh naøy ñöôïc hieäu chænh
cöôøng ñoä
4
ñeå chieáu leân phim ñöôïc gaén treân moät oáng khaùc coù cuøng truïc quay vôùi
Chûúng 1 : Múã
oáng gaén baøi maãu. Kyõ thuaät söûa maøu ñieän töû cho maùy queùt Murray
vaø More ñaõ ñöôïc hoaøn chænh do coâng cuûa Vincent Hall vaøo naêm
1941.
Nguyeân lyù ñoïc ghi cuûa maùy queùt daïng oáng-xoay
Vaøo ngaøy 21/1/1937 (naêm ngaøy sau khi Murray vaø More ñaêng kyù
phaùt minh), Arthur C. Hardy, giaùo sö cuûa Vieän Kyõ thuaät
Massaschusetts vaø Coâng ty Interchemical Corp., ñaõ ñaêng kyù phaùt minh
maùy queùt maøu. Phaùt minh cuûa Hardy thöïc söï laø phaùt minh ñaàu tieân cho
maùy taùch maøu ñieän töû. Maùy queùt cuûa Coâng ty Interchemical söû duïng
moät baøn chuyeån ñoäng qua laïi keát hôïp vôùi 4 raõnh, nghóa laø noù ñaõ söû
duïng phöông phaùp queùt phaúng (Flatbed). Ba trong soá boán raõnh coù gaén
phim taùch maøu töø maùy chuïp quang cô, raõnh thöù tö gaén baûn phim chöa
loä saùng. Nguoàn saùng chieáu qua caùc baûn taùch aâm baûn theo töøng doøng
vaø sau ñoù ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän. Caùc tín hieäu ñieän naøy ñöôïc
ñöa vaøo maïch söûa maøu vaø seõ ñieàu khieån quaù trình chieáu saùng leân baûn
taùch maøu döông baûn (baûn phim chöa loä saùng).
5
Chûúng 1 : Múã
A. Baûn taùch neg hay pos
B. Boä phaän löu tröõ döõ lieäu
Nguyeân lyù chuyeån ñoäng qua laïi C. Boä phaän ñieàu khieån nguoàn saùng
cuûa maùy queùt Interchemical D. Nguoàn chieáu saùng
Phoøng thí nghieäm Springdale ñaõ hôïp taùc vôùi caùc nhaø khoa hoïc cuûa
Eastman Kodak caûi tieán khaâu söûa maøu vaø moät bo maïch khaùc cuûa
maùy queùt nhaèm ñöa vaøo phuïc vuï thöông maïi. Vaøo thaùng 8 naêm 1950,
saùu maùy queùt ñaõ ñöôïc laép ñaët vaø 60% hình aûnh taùch maøu cuûa taïp chí
Life ñaõ ñöôïc phuïc cheá töø hai trong soá saùu maùy naøy. Maùy queùt noåi tieáng
luùc baáy giôø laø maùy Time-Springdale, sau naøy coù teân laø P.D.I do Coâng
ty Printing mua laïi vaø phaùt trieån.
Maùy queùt Interchemical ñaõ toû ra quaù chaäm trong coâng vieäc phuïc
cheá. Phöông phaùp queùt theo töøng ñieåm vaø döïa vaøo chuyeån ñoäng
qua laïi cuûa baøn queùt toû ra khoâng coù höõu hieäu baèng nguyeân lyù quay
cuûa maùy queùt Kodak, do ñoù nguyeân lyù oáng-xoay cho haàu heát caùc maùy
queùt saûn xuaát vôùi muïc ñích thöông maïi, ít nhaát laø cho ñeán nhöõng naêm
ñaàu thaäp nieân 1980.
Vaøo naêm 1950 Coâng ty Radio Corporation of America (RCA) mua
laïi vaø phaùt trieån maùy queùt Interchemical. RCA ñaõ thay theá moät
coâng ngheä quan troïng ñoù laø söû duïng oáng tia aâm cöïc (Cathode-ray
Tube (CRT)) ñeå queùt ñoïc vaø ghi. RCA cuõng ñaõ ñöa vaøo moät maùy tính
ñeå giaûi quyeát vaán ñeà sai bieät cho 4 baûn taùch maøu trong phöông
trình Neugebauer.
Giai ñoaïn töø naêm 1950-1968. Maùy queùt haøng ñaàu theá giôùi laø maùy
Drum maùy queùt cuûa P.D.I vôùi ñoä thu phoùng roäng töø 34% - 300%, ghi
phim daïng aâm baûn hoaëc döông baûn, söû duïng kyõ thuaät UCR (Undercolor
removal), ghi 4 maøu cuøng moät luùc... Caïnh tranh vôùi P.D.I vaøo ñaàu thaäp
nieân 1950 laø caùc maùy queùt cuûa caùc coâng ty Acme, Belin vaø Hunter-
6
Penrose. Naêm 1960 maùy queùt Scan-A-Color ñöôïc saûn xuaát, noù cho
Chûúng 1 : Múã
pheùp taùch maøu caû baøi maãu phaûn xaï vaø baøi maãu thaáu minh.
Maùy queùt ñaàu tieân cuûa

Murray vaø Morse
Coâng ty Crosfield Electronics cuûa Anh ñaõ tham gia vaøo thò
tröôøng maùy queùt vaøo naêm 1957. Maùy Scanatron cuûa hoï gioáng y nhö
maùy Colorgraph cuûa coâng ty Hunter-Penrose. Crosfield ñaõ giaûi
quyeát vaán ñeà chaäm chaïm cuûa maùy queùt baèng caùch söû duïng chuøm tia
aâm cöïc (CRT) cho caû ñaàu ghi vaø ñaàu ñoïc. Scanatron laø maùy queùt ñaàu
tieân ghi phim ñöôïc ôû daïng nöûa toâng. Scanatron ñaõ ngöøng saûn xuaát töø
giöõa nhöõng naêm 1960.
Coâng ty Dainipon Screen cuûa Nhaät tham gia vaøo thò tröôøng
maùy queùt vaøo naêm 1965 vôùi moät maùy queùt töông töï nhö
Scanagraph. Vaøo thôøi ñieåm naøy caùc maùy queùt ñeàu coù nhöõng ñaëc
ñieåm töông töï nhö nhau: cho pheùp queùt caùc baøi maãu phaûn xaï cuõng
nhö thaáu minh, cho ra caùc baûn taùch maøu rieâng reõ, caùc baûn taùch
thöôøng laø caùc döông hay aâm baûn coù toâng lieân tuïc. Caùc bo maïch söûa
maøu, phuïc cheá taàng thöù, UCR vaø baûn che khoâng neùt (Unsharp
masking) cuûa caùc maùy queùt naøy coù khaû naêng cho chaát löôïng phim
cao.
Giai ñoaïn töø naêm 1969-1981. Vaøo naêm 1969 Crosfield ñaõ giôùi
thieäu maùy Magnascan 450 taïi Hoäi chôï Thöông maïi taïi Milan (YÙ).
Maùy queùt naøy coù ñoä thu phoùng lôùn nhôø vieäc öùng duïng Kyõ thuaät soá
(Digital Techniques). Caùc tín hieäu xuaát ñöôïc chuyeån döôùi daïng digital
thay vì analog nhö tröôùc ñaây vaø ñöôïc "ñoïc ra" chaäm hay nhanh hôn
tuøy theo ñoä thu phoùng. Magnascan coøn cho pheùp taïo caùc baûn taùch
maøu daïng tram baèng caùch söû duïng baûn tram coâng taéc quaán eùp saùt
chung quanh taám phim chöa loä saùng.
7
Hell cuõng giôùi thieäu moät maùy queùt gioáng nhö Magnascan laø maùy
Chûúng 1 : Múã
Chromagraph DC 300 vaøo naêm 1970. Ñaây laø maùy ñöôïc öa chuoäng
nhaát trong thôøi gian naøy. Ñaõ coù 1.600 maùy ñöôïc baùn cho ñeán khi
noù ngöng saûn xuaát vaøo naêm 1981.
Maùy queùt Chromagraph DC 300
Vaøo naêm 1971 P.D.I giôùi thieäu moät phaùt minh quan troïng ñoù laø:
Kyõ thuaät taïo ñieåm nöõa toâng ñieän töû (Electronic halttone-dot genera-
tion). Hình daïng ñieåm, vò trí, taàn soá tram, goùc xoay tram ñeàu coù theå
ñöôïc hieäu chænh baèng maùy tính vaø heä thoáng göông. Tia laser ñaõ
ñöôïc söû duïng laøm nguoàn saùng. P.D.I ñaõ coâng nhaän raèng heä thoáng taïo
tram daïng ñieåm cho ñoä phaân giaûi hình aûnh cao hôn kyõ thuaät taïo tram
truyeàn thoáng.
Hell cuõng giôùi thieäu kyõ thuaät taïo ñieåm baèng caùch söû duïng Split laser
beam maø maõi ñeán ngaøy nay ña soá maùy queùt ñeàu söû duïng. Öu ñieåm
lôùn nhaát cuûa vieäc söû duïng tia laser ñeå taïo ñieåm laø do noù coù cöôøng ñoä
saùng maïnh neân coù theå söû duïng phim reû tieàn coù ñoä nhaïy saùng yeáu hôn vaø
toác ñoä ghi nhanh hôn.
Vieäc chuyeån töø caùc maùy queùt maøu sang caùc heä thoáng ghi ñieän töû ñaõ
baét ñaàu töø naêm 1977 vôùi maùy Magnascan 570, noù coù khaû naêng ñònh vò
moät caùch ñoäc laäp hình aûnh treân tôø phim. Hell giôùi thieäu Chromaskop
vôùi maøn hình ñieàu khieån ñöôïc keát noái tröïc tieáp. Khaû naêng ghi döõ lieäu
hình aûnh queùt sang ñĩa töø ñeå xöû lyù treân maùy tính hoaëc xuaát sang moät
maùy khaùc ñaõ ñöôïc nghieân cöùu vaø phaùt trieån.
Vaøo naêm 1979 Haõng Scitex ñaõ giôùi thieäu maùy ghi phim ñieän töû
Scitex Response 300 vaø heä thoáng taïo trang. Scitex nhaän moïi döõ lieäu
soá
8
töø baát kyø maùy queùt naøo, ñöa vaøo maùy tính xöû lyù vaø sau ñoù ghi leân phim
Chûúng 1 : Múã
qua thieát bò ghi phim daïng troáng (Rotaty-drum) söû duïng tia laser. Öu
ñieåm cuûa heä thoáng ghi phim laø noù khoâng chæ cho pheùp söûa maøu, phuïc
cheá taàng thöù, taùi taïo ñoä saéc neùt, UCR maø noù coøn cho pheùp ngöôøi söû
duïng coù theå tuùt söûa hình, taïo trang, sao cheùp...
Giai ñoaïn töø naêm 1982 - 1995. Trong giai ñoaïn naøy chuû yeáu caûi
tieán phaàn cöùng maùy queùt daïng phaúng vôùi phaùt minh queùt doøng (linear
photodiode arrays).
Coâng ty Eikonik Corporation (baây giôø laø moät thaønh vieân cuûa Coâng
ty Eastman Kodak) cuûa Myõ ñaõ giôùi thieäu maùy Designmaster 8000 vaøo
naêm 1982 söû duïng daïng queùt theo töøng doøng ñeå nhaän döõ lieäu hình
aûnh. Hình aûnh ñöôïc nhaän bôûi moät chuoãi goàm 2.048 phaàn töû qua moät
göông. Moät baûn phaúng duøng ñaët baøi maãu ñöôïc di chuyeån ba laàn, moãi
laàn cho moät keânh maøu R, G, B qua caùc kính loïc taùch maøu. Caùc maùy
queùt cuûa caùc haõng khaùc nhö Scitex, Crosfield, Hell cuõng ñaõ öùng
duïng nguyeân taéc queùt doøng nhö laø moät thieát bò Charge-coupled
devices (CCDs). Vôùi CCD maùy queùt phaúng ñaõ caûi tieán ñöôïc toác ñoä
cuûa noù raát nhieàu. Moät vaøi CCDs hieän nay coù ñeán 7.000 phaàn töû.
Heä thoáng cheá baûn cuûa Scitex

9
Chûúng 1 : Múã
Maùy taùch maøu Dainipon Screen SG-888
Naêm 1982 taïi Hoäi chôï Trieån laõm DRUPA, Scitex ñaõ giôùi thieäu
heä thoáng Raystar coù theå ghi leân phim caû chöõ vaø hình aûnh baèng kyõ
thuaät Rater Imaging. Boä phaän taïo tram (Raster Imaging Processing
(RIP)) xuaát hieän, ban ñaàu laø RIP cöùng - töùc laø moät thieát bò phaàn cöùng
ñöôïc gaén lieàn vôùi maùy ghi phim. Do toác ñoä tính toaùn chaäm caùc
haõng ñaõ nghieân cöùu vaø tung ra caùc RIP meàm - laø caùc phaàn meàm
ñöôïc chaïy treân moät maùy vi tính ñöôïc keát noái vôùi maùy ghi phim -
noåi tieáng nhaát laø caùc RIP meàm cuûa Halerquin vaø Adobe. Öu ñieåm
cuûa RIP meàm laø toác ñoä tính toaùn nhanh vaø deã naâng caáp, söûa
chöõa.
Ñeán cuoái thaäp nieân 1980 vaø ñaàu thaäp nieân 1990 caùc saûn phaåm
thöông maïi cuûa maùy ghi baûn ñöôïc tung ra thò tröôøng sau hôn chuïc
naêm nghieân cöùu, tuy nhieân loaïi baûn söû duïng cuõng chæ laø baûn
photopolymer vôùi ñoä beàn baûn vaø chaát löôïng thaáp. Khoaûng giöõa thaäp
nieân 1990, baûn nhieät (thermal) vaø caùc maùy ghi baûn nhieät baét ñaàu
xuaát hieän vaø ñaõ nhanh choùng chieám lĩnh thò tröôøng ghi baûn do öu
ñieåm vöôït troäi veà ñoä beàn baûn (töø 200 - 300 ngaøn löôït in / baûn keõm,
neáu coù nung, ñoä beàn baûn coù theå leân ñeán caû trieäu löôït in). Ñi ñaàu
trong coâng ngheä naøy laø caùc haõng Heidelberg, Agfa, DIC... Cuõng
trong khoaûng thôøi gian naøy, basysPrint - moät haõng nhoû cuûa Ñöùc -
giôùi thieäu phaùt minh cuûa mình - maùy ghi baûn treân caùc loaïi keõm PS
truyeàn thoáng vaø cuõng nhanh choùng ñaït ñöôïc söï hoaøn thieän ñeå
caïnh tranh trong thò tröôøng maùy ghi baûn nhôø öu theá veà giaù keõm reû.
Nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp nieân 2000, coâng ngheä ghi baûn chöùng kieán söï
ra ñôøi cuûa moät kyõ thuaät môùi laø coâng ngheä ghi keõm Violet, söû duïng
aùnh saùng tím ôû vuøng aùnh saùng khaû kieán. Loaïi baûn Violet cuõng coù
öu ñieåm nhö keõm nhieät laø ñoä beàn baûn cao, nhöng caû hai loaïi baûn
naøy khaù ñaét tieàn cho neân chuùng coøn chöa phuø hôïp cho caùc xí nghieäp
in coù tieàm löïc kinh teá yeáu.
1
B. SÔ LÖÔÏC VEÀ CAÙC THIEÁT BÒ LÖU TRÖÕ VAØ MOÄT SOÁ ÐÒNH DAÏNG FILE
THOÂNG DUÏNG
Chûúng 1 : Múã
1. Caùc thieát bò löu tröõ
Trong cheá baûn, khaû naêng löu tröõ cuõng laø moät trong nhöõng coâng
vieäc raát quan troïng. Caùc kyõ thuaät môùi cho vieäc löu tröõ döõ lieäu ñaõ
phaùt trieån raát nhanh trong thôøi gian gaàn ñaây vôùi söï ra ñôøi cuûa caùc thieát
bò löu tröõ ña daïng, hieän ñaïi, tieän lôïi vaø coù dung löôïng ngaøy caøng lôùn.
Ngaøy nay caùc ñĩa cöùng trong caùc maùy tính ñaõ coù dung löôïng lôùn hôn raát
nhieàu so vôùi caùch ñaây 5, 10 naêm, vaø caùc thieát bò sao löu döõ lieäu baèng
ñĩa meàm haàu nhö ñaõ khoâng coøn thoâng duïng nöõa, thay vaøo ñoù laø caùc
thieát bò löu tröõ baèng caùc ñĩa cöùng, CD, caùc ñĩa USB...
Thieát bò löu tröõ ngaøy caøng lôùn cuõng ñaõ giuùp gia taêng söï tieän lôïi
trong lĩnh vöïc cheá baûn vì ngaøy nay soá löôïng caùc aán phaåm 4 maøu ngaøy
caøng nhieàu vaø caùc aán phaåm cuõng ñaõ ñöôïc thieát keá vôùi nhieàu hình aûnh
hôn tröôùc. Ñeå ñôn giaûn chuùng ta coù theå hình dung, moät catalogue coù
60 trang vôùi nhieàu hình aûnh maøu coù ñoä phaân giaûi phuø hôïp cho in aán,
dung löôïng coù theå leân ñeán 600Mb, moät dung löôïng raát lôùn so vôùi caùc
thieát bò löu tröõ caùch ñaây 10 naêm.
Phaân loaïi caùc thieát bò löu tröõ
Ngaøy nay, caùc thieát bò löu tröõ ñöôïc phaân loaïi tuyø thuoäc vaøo caùc tieâu
chuaån khaùc nhau. Tröôùc tieân ñoù laø tieâu chuaån oån ñònh vaø khoâng oån
ñònh.
Caùc boä nhôù oån ñònh (vónh cöõu) phuø hôïp cho vieäc löu tröõ döõ lieäu laâu
daøi vaø an toaøn cuõng ñöôïc phaân loaïi tuøy thuoäc vaøo:
- Phöông phaùp ghi:
+ Boä nhôù töø (ñóa cöùng, ñóa meàm, ñóa thaùo laép ñöôïc).
+ Heä thoáng oå quang-töø (ñĩa MO).
+ Heä thoáng xöû lyù quang hoïc nhö CD, DVD.
11
- Thieát keá:
+ Caùc ñĩa xoay nhö ñĩa cöùng, ñĩa meàm, ñĩa thaùo laép ñöôïc, CD,
Chûúng 1 : Múã
DVD hoaëc ñĩa MO.
+ Caùc ñĩa töø trong caùc ñònh daïng khaùc.
+ Caùc heä thoáng löu tröõ khoâng coù caùc phaàn di chuyeån nhö FlashCard,
RAM.
CD vaø DVD (ROM, R, RW):
CD-ROM cô baûn ñöôïc thieát keá ñeå saép xeáp löu tröõ moät dung
löôïng lôùn cuûa döõ lieäu (ví duï nhö nhaïc) vôùi moät giaù thaønh thaáp. Noù
ñaõ trôû thaønh moät phöông tieän löu tröõ khaù thoâng duïng vôùi dung
löôïng thoâng thöôøng laø 650 MB. Gaàn ñaây, caùc thieát bò löu tröõ vôùi nhöõng
kyõ thuaät môùi nhö DVD-ROM ñaõ phaàn naøo che laáp CD-ROM. DVD
coù khaû naêng löu tröõ töø 4,7 GB ñeán 17 GB. DVD-ROM raát phuø
hôïp cho vieäc löu tröõ phaàn meàm, multimedia, cô sôû döõ lieäu
(database) hoaëc cho phim aûnh. DVD ñaõ ñöôïc thieát keá taêng khaû naêng
löu tröõ nhôø söû duïng kyõ thuaät 2 lôùp (dual-layer): hai lôùp boä nhôù ôû
treân vaø döôùi boä nhôù vôùi moät lôùp trung gian baùn phaûn xaï ôû giöõa.
Khi ñoïc döõ lieäu, tia laser seõ "nhaûy" ra sau hoaëc tôùi tröôùc giöõa hai
lôùp boä nhôù naøy.
CD-recordable, coøn goïi laø CD-R (hoaëc DVD-R) laø moät
daïng ñĩa quang 51/4" chæ coù khaû naêng ghi vôùi thôøi gian truy
xuaát nhanh. Sau khi ghi vaøo "lôùp troáng" trong moät oå ñĩa ñaëc bieät, döõ
lieäu ñaõ ghi coù theå ñöôïc ñoïc trong moät oå ñĩa CD-ROM bình
thöôøng.
CD-RW (CD-rewritable), raát uyeån chuyeån khi cho pheùp ghi,
xoùa döõ lieäu ñöôïc. Noù coù theå ghi, xoùa leân ñöôïc tôùi 1.000 laàn. Khi ghi,
lôùp phuû keát tinh (crystalline coating) cuûa CD-RW seõ chuyeån sang
caáu truùc voâ ñònh hình trong quaù trình xöû lyù nhieät-quang. Hoaït ñoäng
naøy laøm bieán ñoåi chöùc naêng noäi taïi cuûa lôùp ghi. Cöôøng ñoä aùnh saùng
(saùng hoaëc toái) chuyeån lôùp phaûn xaï thaønh daïng soá hoùa 1 hoaëc 0.
Boä nhôù coù theå thay ñoåi ñöôïc (Exchangeable Memory)
Boä nhôù coù theå thay ñoåi ñöôïc döïa treân caùc lôùp töø vaø coù theå
ghi, xoùa ñöôïc.
Ðĩa SyQuest (SyQuest Disk), do haõng SyQuest saûn xuaát, coù
dung löôïng töø 44MB ñeán 1,5GB. Tröôùc ñaây SyQuest laø daïng ñĩa
töø ñöôïc söû duïng khaù thoâng duïng trong cheá baûn in, noù ñöôïc duøng
cheùp vaø mang döõ lieäu töø caùc trung taâm thieát keá ñeán nhaø in ñeå cheá
baûn phim hoaëc ghi baûn.
Catridge döõ lieäu (Data Catridges), töø thaäp nieân 70, daïng löu
tröõ ñĩa töø naøy ñaõ khaúng ñònh vò trí haøng ñaàu trong vieäc sao löu döõ
lieäu. Chuùng thöôøng ñöôïc duøng sao löu caùc döõ lieäu töø caùc oå cöùng maùy
tính hoaëc oå maïng. Catridge coù hai kích thöôùc 5 1/4" vaø 31/2", noù coù theå
laø daïng ñĩa ñöôïc caáu truùc coù saün trong maùy PC hoaëc laø daïng rôøi
beân ngoaøi. Toác ñoä truy xuaát cuûa daïng ñĩa naøy nhanh hôn ñĩa meàm,
nhöng chaäm hôn ñĩa cöùng.
12
Ngaøy nay, döõ lieäu sao löu ngaøy caøng trôû neân quan troïng hôn. Ðeå
coù theå ñaùp öùng caùc yeâu caàu cho vieäc löu tröõ döõ lieäu moät caùch töï
Chûúng 1 : Múã
ñoäng, caùc nhaø saûn xuaát ñaõ phaùt trieån caùc loaïi thö vieän ñĩa töø. Caùc
catridge ñôn coù khaû naêng löu tröõ ñeán 32GB. Vieäc truyeàn döõ lieäu coù
theå ñaït ñeán 180MB/phuùt töông thích vôùi caùc heä ñieàu haønh Netware,
Unix, Windows NT. Streamer raát phuø hôïp cho vieäc sao löu döõ lieäu,
löu tröõ vaø quaûn lyù boä nhôù treân server.
Baêng döõ lieäu (Data Tapes), coù hai loaïi: loaïi 4mm vaø 8mm.
Loaïi 4mm coù dung löôïng 4GB, loaïi 8mm coù dung löôïng 5GB. Loaïi
thieát bò löu tröõ naøy coù theå ñöôïc söû duïng trong thö vieän, nôi coù
löôïng döõ lieäu raát lôùn vaø caàn sao löu töï ñoäng vaøo baêng töø.
SuperDisk, ZIP, JAZ, ñaây laø caùc thieát bò löu tröõ coù dung löôïng
trung bình. Ðĩa SuperDisk coù dung löôïng löu tröõ 120MB trong
daïng ñĩa truyeàn thoáng 31/2". Ðĩa ZIP cuûa haõng Iomega coù dung
löôïng löu tröõ 100 hoaëc 250MB. Ðĩa ZIP coù thôøi gian truy xuaát döõ
lieäu ngaén hôn ñĩa SuperDisk. Ðĩa JAZ cuõng cuûa haõng Iomega,
coù kích thöôùc 31/2", coù dung löôïng löu tröõ leân ñeán 2GB.
Ðĩa quang-töø (Magneto-Optical disk - CD-MO), caùc thieát bò
löu tröõ daïng quang-töø, goïi taét laø MOs tröôùc ñaây ñöôïc söû duïng khaù
thoâng duïng. Khaû naêng löu tröõ 640MB cho loaïi ñĩa 31/2" vaø 2,6GB
cho ñĩa 51/4". Ngaøy nay khaû naêng löu tröõ ñaõ ñöôïc naâng leân 2,6GB
cho loaïi ñĩa 31/2" vaø 10,4GB cho ñĩa 51/4". Toác ñoä truy xuaát döõ lieäu
cuûa caùc loaïi ñĩa MO laø 4MB/s.
Caùc ñĩa MO söû duïng nguoàn tia laser ñeå ghi döõ lieäu treân caùc lôùp
töø. Khi ghi, tia laser ñoát noùng moät vuøng heïp cuûa lôùp naøy leân
ñeán nhieät ñoä khoaûng 1500C. Chĭ coù caùch naøy môùi saép xeáp caùc phaàn
töû töø thay ñoåi töø tröôøng. Trong quaù trình ñoïc döõ lieäu, aùnh saùng
tia laser ñöôïc phaân cöïc tuyø thuoäc vaøo söï saép xeáp cuûa caùc phaàn töû töø.
Vieäc thu nhaän ñieän töû seõ ñöôïc chuyeån hoùa thaønh caùc tín hieäu daïng
nhò phaân. OÅ cöùng (Hard Disk Drives), ngaøy nay khaû naêng löu tröõ
cuûa caùc oå cöùng ñaõ ngaøy caøng naâng cao, hieän nay ñaõ coù caùc loaïi ñĩa
cöùng coù theå
löu tröõ ñeán 80GB hoaëc 120GB.
2. Caùc ñònh daïng file thoâng duïng
TIFF (Tags Image File Format), laø ñònh daïng file coå ñieån, ñònh
daïng döõ lieäu döïa treân caùc pixel. Noù ñöôïc haõng Aldus (nay thuoäc haõng
Adobe) vaø Micorsoft ñöa ra. Caùc thoâng soá cô baûn cuûa hình aûnh, nhö ñoä
phaân giaûi chaúng haïn, ñöôïc löu trong caùc "theû ñoaïn" (tags) tieâu
chuaån. Caùc theû ñoaïn "rieâng" cuõng coù theå ñöôïc ñònh nghĩa. Caùc noäi
dung cuûa chuùng chĭ coù theå ñöôïc ñoïc bôûi caùc chöông trình öùng duïng ñaëc
bieät. Do caùc theû ñoaïn ñöôïc ñònh nghĩa moät caùch töï do neân TIFF laø
moät ñònh daïng file döõ lieäu uyeån chuyeån, maïnh meõ vaø thöïc teá ñaõ trôû
thaønh moät tieâu chuaån coâng nghieäp. Noù döïa treân phöông phaùp neùn
"Lempel-Ziv- Welch" (LZW) ñôn giaûn vaø khoâng gaây maát maùt döõ lieäu.
13
EPS (Encapsulated Postscript), laø moät ñònh daïng file duøng löu
tröõ caùc file ñoà hoïa döïa treân daïng outline. Caùc chöông trình ñoà hoïa
Chûúng 1 : Múã
thöôøng taïo caùc caáu truùc döõ lieäu noäi, caùc döõ lieäu naøy coù theå chuyeån
tröïc tieáp thaønh döõ lieäu EPS cho vieäc xöû lyù sau naøy. Do xuaát phaùt tröïc
tieáp töø daïng Postscript, EPS coù theå ñöôïc duøng ñeå chuyeån dòch hoaëc
lieân keát caùc döõ lieäu outline vaø pixel. Cho vieäc maõ hoùa caùc ñoái töôïng
ñoà hoïa, phaàn lôùn caùc file EPS thöïc hieän vieäc maõ hoùa döïa treân tieâu
chuaån outline, ñieàu naøy coù nghĩa laø file EPS chöùa caùc thoâng tin
khoâng thay ñoåi ñöôïc.
EPS laø moät ñònh daïng file ñaëc bieät cuûa ngoân ngöõ moâ taû trang Post-
script. Beân trong noù caáu truùc nhö daïng Postscript, nhöng noù coù theå
ñöôïc nhaäp vaøo moät chöông trình öùng duïng khaùc nhö laø moät taøi lieäu.
Ðeå traùnh vieäc bieân dòch toaøn boä döõ lieäu Postscript ñeå hình dung noäi
dung cuûa file (ñieàu naøy chí yeâu caàu khi bieân dòch treân RIP), moät
hình aûnh "Preview" vôùi ñoä phaân giaûi thaáp seõ ñöôïc theâm vaøo trong
phaàn header trong quaù trình taïo file. Khi file ñöôïc ñaët vaøo moät trang
naøo ñoù chaúng haïn, hình aûnh preview seõ ñöôïc hieån thò. Moät file EPS coù
theå chöùa vöøa döõ lieäu outline, vöøa döõ lieäu bitmap. Gioáng nhö caùc file
Postscript, caùc file EPS khoâng theå hieäu chĭnh neáu khoâng ñöôïc bieân
dòch toaøn boä bôûi RIP. Chuùng coù theå ñöôïc ñònh vò, xoay, thu phoùng,
nhöng noäi dung thì khoâng thay ñoåi.
JFIF (JPEG File Interchange Format - JPEG), laø ñònh daïng
file ñöôïc duøng trong nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät cho vieäc thieát laäp
nhöõng döõ lieäu lôùn, toái öu hoùa chu trình laøm vieäc trong cheá baûn in
(ví duï nhö cho in baùo), vaø cho caùc giaûi phaùp veà internet. Giaûi phaùp neùn
döõ lieäu ñöôïc phaùt trieån bôûi Nhoùm Joint Photographic Expert Group
(JPEG) bao goàm vieäc lieân keát nhieàu phöông phaùp neùn khaùc nhau. Vieäc
neùn döõ lieäu JPEG döïa treân moät daïng rieâng bieät. Phöông phaùp naøy seõ
gaây maát döõ lieäu nhöng coù theå löu tröõ vôùi moät tĭ leä neùn raát cao
(ñeán 1:100), tuøy thuoäc vaøo caùc thoâng soá ñöôïc choïn. Tuy nhieân vieäc
maát döõ lieäu nhieàu hay ít seõ tuøy thuoäc vaøo noäi dung cuûa hình aûnh.
Khoâng theå tieân ñoaùn tröôùc chính xaùc ñoä maát döõ lieäu laø bao nhieâu.
Ðònh daïng JPEG ñöôïc xaùc ñònh cho caû hai heä maøu RGB vaø CMYK,
nhöng khoâng chaáp nhaän heä maøu CIELAB.
Postscript, hieän giôø ngoân ngöõ moâ taû trang Postscript vaãn coøn ñoùng
vai troø chính trong heä thoáng xuaát baûn soá. Postscript laø moät trình bieân
dòch döïa treân ngoân ngöõ laäp trình ñöôïc phaùt trieån bôûi haõng Adobe
(do John Warnock vaø Charles Geschke phaùt minh). Postscript ñöôïc
duøng ñeå moâ taû söï xuaát hieän cuûa moät trang taøi lieäu vaø chuyeån dòch
noù ñeán moät heä thoáng xuaát. Postscript coù theå maõ hoùa taát caû caùc phaàn töû
cuûa moät taøi lieäu bao goàm vaên baûn, caùc ñoái töôïng ñoà hoïa vaø hình aûnh.
Töø khi ñöôïc tung ra thò tröôøng vaøo naêm 1985, Postscript ñaõ trôû thaønh
moät tieâu
14
chuaån quan troïng nhaát cho vieäc ñieàu khieån heä thoáng ghi vaø in ñieän töû,
do söï uyeån chuyeån cao trong caáu truùc döõ lieäu noäi.
Chûúng 1 : Múã
Sau khi phieân baûn ñaàu tieân ra ñôøi, Postscript Level 1, ngoân ngöõ
moâ taû trang ñaõ ñöôïc tieáp tuïc phaùt trieån. Moät caûi tieán chính laøm neân
ngoân ngöõ Postscript Level 2 laø vieäc nhuùng thuaät toaùn taïo tram
"Accurate Screening". Hieän nay, ngoân ngöõ môùi nhaát laø ngoân ngöõ
Postscript Level 3 bao goàm nhöõng caûi tieán ñaõ ñöôïc chôø ñôïi töø laâu nhö heä
thoáng quaûn trò maøu vaø bieân dòch caùc file PDF. Postscript gaàn nhö laø moät
ngoân ngöõ voâ hình ñoái vôùi ngöôøi söû duïng. Noùi chung noù ñöôïc khôûi
taïo trong driver cuûa maùy tính, chuyeån dòch ñeán thieát bò treân maïng vaø
bieân dòch bôûi trình bieân dòch (RIP) theo ngoân ngöõ cuûa thieát bò xuaát.
Ðoäc laäp vôùi thieát bò laø thuoäc tính noåi baät cuûa ngoân ngöõ moâ taû trang
naøy ñöôïc baûo ñaûm bôûi caáu truùc döõ lieäu noäi (vector hay ñöôøng cong
bezier).
Postscript bao goàm caû hai thaønh phaàn ñoäc laäp vaø xaùc ñònh vôùi thieát
bò. Phaàn xaùc ñònh thieát bò ñöôïc taïo trong driver ñöôïc goïi laø file "Post-
script Printer Description" (PPD - File moâ taû maùy in). Moät PPD
chöùa taát caû caùc thuoäc tính rieâng reû cuûa heä thoáng maùy ghi hoaëc maùy
in. Neáu khoâng coù file PPD rieâng reû naøo ñöôïc choïn, moät maõ Postscript
chung seõ ñöôïc taïo.
Font "Adobe Type 1" laø moät thuoäc tính quan troïng khaùc cuûa
ngoân ngöõ Postscript. Gioáng nhö caùc thaønh phaàn khaùc cuûa ngoân
ngöõ Post- script, font Type 1 cuõng ñoäc laäp vôùi thieát bò vaø coù theå söû
duïng treân nhieàu thieát bò xuaát khaùc nhau vaø noù coù theå ñöôïc taùi taïo
vôùi ñoä phaân giaûi cao nhaát cuûa thieát bò.
Moät bieán theå khaùc cuûa file Postscript laø ñònh daïng "Desktop Color
Separation" (DCS). Neáu moät maøu cuûa moät file Postscript ñaõ taùch
maøu roài ñöôïc gôûi ñeán maùy ghi, ñieàu naøy seõ bao haøm raèng toaøn boä
file phaûi ñöôïc gôûi ñeán maùy ghi, bao goàm taát caû caùc baûng taùch maøu.
Trong tröôøng hôïp moät soá löôïng lôùn döõ lieäu cuûa moät file CMYK coù ñoä
phaân giaûi cao, noù seõ höõu duïng hôn vieäc gôûi (treân maïng) chĭ moät phaàn
file seõ ñöôïc ghi ñeán maùy ghi. Ðieàu naøy seõ giaûm kích thöôùc file gôûi treân
maïng 25% so vôùi kích thöôùc file goác. Trong ñònh daïng file DCS, baûng
taùch 4 maøu ñöôïc löu rieâng bieät trong 4 file khaùc nhau bao goàm
trong moät file Postscript. Ngoaøi ra, file thöù naêm coù ñoä phaân giaûi thaáp
chöa taùch maøu ñöôïc söû duïng cho muïc ñích preview. Vôùi ñònh daïng file
DCS, vieäc söû duïng file Postscript ñaõ taùch maøu roài (pre-separated
Postscript) ñang trôû neân ngaøy caøng thoâng duïng.
PDF (Portable Document Format), cuõng laø moät ñònh daïng file daïng
Postscript. Ðaây laø ñònh daïng file cô baûn ñöôïc söû duïng ñeå moâ taû taøi
lieäu. Trong khi Postscript caáu thaønh moät ngoân ngöõ laäp trình hoaøn
haûo nhö BASIC, FORTRAN maø nhöõng nhaø laäp trình coù theå vieát caùc
chöông trình öùng duïng, thì ñònh daïng file PDF laø moät ñònh daïng döõ
lieäu, gioáng
1
nhö EPS hoaëc baát cöù ñònh daïng döõ lieäu outline naøo khaùc. PDF gaàn nhö
Chûúng 1 : Múã
döïa treân nguyeân goác hình aûnh cuûa ngoân ngöõ Postscript vaø cuõng phuø
hôïp cho vieäc moâ taû trang taøi lieäu. PDF cuõng coù theå bao goàm caùc
thoâng tin phuï theâm tuøy thuoäc vaøo trang taøi lieäu, ví duï nhö caùc lieân keát
noäi dung ñeán caùc phaàn khaùc cuûa taøi lieäu. PDF toát hôn ñònh daïng file
EPS treân nhieàu khía caïnh. Noù coù theå bao goàm caû font chöõ, caùc ñoái
töôïng ñoà hoïa, caáu truùc in, caùc phím ñaëc bieät cho vieäc tìm kieám vaø
caùc chöùc naêng index, "Job tickets", caùc lieân keát töông taùc laãn nhau
(hyperlink), video clip vaø nhieàu thöù khaùc nöõa. Traùi ngöôïc vôùi
Postscript, moät taøi lieäu PDF seõ löu tröõ moãi trang taøi lieäu moät caùch
rieâng bieät. Ðieàu naøy coù nghĩa laø file khoâng caàn bieân dòch hoaøn toaøn
khi in hoaëc hieån thò noäi dung trang.
Moät file PDF thaät söï laø moät file Postscript ñaõ ñöôïc bieân dòch treân
RIP vaø ñaõ ñöôïc phaân chia thaønh caùc ñoái töôïng rieâng bieät moät caùch roõ
raøng. Caùc ñoái töôïng naøy coù theå ñöôïc mieâu taû döôùi daïng tram, khoâng
ñôn giaûn nhö maõ ASCII trong file Postscript. Khi ñaõ dieãn dòch
thaønh file PDF, chuùng gaàn nhö ñaõ baûo ñaûm cho vieäc in hoaëc ghi.
Ngoaøi ra, ngöôøi söû duïng coù theå hieån thò vaø kieåm tra file tröôùc khi
xuaát chuùng sang maùy in hoaëc maùy ghi.

Chûúng 2
Cöng nghêå xûã lyá aãnh

kyä thuêåt söë trong ngaânh in
A. Cöng nghêå chêë baãn trong chu trònh in
B.Sú đöì cöng nghêå theo phûúng phaáp tûúng tûå (analog)
C. Caác sú đöì cöng nghêå theo phûúng phaáp söë (digital)
1
Chûúng 2 : Cöng nghêå xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë trong
A. COÂNG ÐOAÏN CHEÁ BAÛN TRONG CHU TRÌNH IN
Cheá baûn bao goàm caùc coâng ñoaïn töø khaâu nhaäp döõ lieäu (vaên baûn,
hình aûnh), khaâu xöû lyù hình aûnh, daøn trang - thieát keá ñeán caùc coâng
ñoaïn laøm phim, bình baûn vaø cuoái cuøng taïo ra baûn in (master for
printing). Tuy nhieân ngaøy nay, do ñaëc thuø cuõng nhö tính chaát moät soá
coâng vieäc trôû neân chuyeân nghieäp hôn neân coù luùc ngöôøi ta taùch phaàn
nhaäp döõ lieäu (vaên baûn, hình aûnh), xöû lyù hình aûnh, daøn trang - thieát keá
thaønh coâng ñoaïn taïo maãu vaø khaâu coøn laïi laø coâng ñoaïn cheá baûn. Sô
ñoà döôùi ñaây cho chuùng ta thaáy moät caùi nhìn toång quaùt veà vai troø cuûa
coâng ñoaïn cheá baûn trong chu trình in.
BAØI MAÃU
AÁN PHAÅM
BAÛN IN
TÔØ IN
FILM
Taïo maãu Quaù Quaù Quaù

Quaù trình
trình trình trình
TAÏO CHEÁ BAÛN I THAØNH

Cheá baûn trong quaù trình in
Tröôùc ñaây cheá baûn laø moät chu trình thuû coâng goïi laø coâng ngheä truyeàn
thoáng (conventional) noù söû duïng nhöõng thieát bò truyeàn thoáng nhö maùy
chuïp phim quang cô, maùy taùch maøu ñieän töû, maùy phôi baûn. Ngaøy nay,
1
coâng ngheä naøy ñang daàn daàn ñöôïc thay theá bôûi caùc coâng ngheä
Com- puter to ... Technology nhö: Computer to Film, Computer to
Plate, Computer to Press cho pheùp ghi döõ lieäu tröïc tieáp töø maùy tính ra
phim hoaëc ra thaúng baûn in. Döôùi ñaây laø sô ñoà so saùnh coâng ngheä
truyeàn thoáng (analog) vaø caùc coâng ngheä kyõ thuaät soá (digital):
Chuyeån ñoåi Analog - Digital

Phaàn Analog Chuyeån ñoåi Digital - Analog Phaàn Digital
Baûn vieát tay, ñaùnh maùy File vaên baûn

Nhaäp vaên baûn
Vaên Saép chöõ daøn trang
Maùy in laser
Tôø in
Phim Maùy
Maùy ghiaûnh
chuïp phim
Hình kyõ thuaät soá
Maùy
Hình aûnh ñöôïc taïo töø maùy tính
Maùy ghi
Baøi maãu aûnh
File aûnh
Maùy ghi
Chuïp quang cô
Xöû lyù hình aûnh
Phim
Saép chöõ daøn trang
Bình baûn thuû coâng

Computer to Plate (maùy ghi baûn)
Phim toaøn trang Computer to Cylinder (maùy taïo Bình baûn ñieän töû
Computer to
Sô ñoà analog vaø digital Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt
Phôi baûn
Baûn in (truïc in)
Maùy in
Saûn phaåm in
19
Cheá baûn truyeàn Computer to Film Computer to Plate
Trang ñôn (kyõ thuaät soá)
eåm tra (Preflight) Chuïp phim quang cô Baûn phim taùch maøu Kieåm tra
Bình baûn thuû coâng
EÙp coâng taéc Phim ñaõ bình
Kieåm tra (Preflight) Bình baûn ñieän töû
Döõ lieäu ñaõ RIP

Ghi phim Hieän phim
Phôi baûn Ghi baûn

Hieän baûn Hieän baûn
Baûn in
B. SÔ ÐOÀ COÂNG NGHEÄ THEO PHÖÔNG PHAÙP TÖÔNG TÖÏ (ANALOG)

RIP
Bình baûn
Thieát keá
thuû coâng
Maùy in
Phôi baûn
Baûn in
Ghi phim
In thöû
In thöû
20
C. SÔ ÐOÀ COÂNG NGHEÄ THEO PHÖÔNG PHAÙP KYÕ THUAÄT SOÁ (DIGITAL)
(1)
(2)
(3)
(4)
Caùc sô ñoà coâng ngheä kyõ thuaät soá (Computer to ... technology)
(1) Computer to Film
(2) Computer to Plate
(3) Computer to Print
(4) Computer to Press

21
Döôùi ñaây laø sô ñoà chi tieát caùc coâng ngheä Computer to ... Technology:
Baøi maãu
(maquette)
Hình aûnh Hình aûnh

Vaên
ñoà hoïa
baûn
Queùt aûnh
Xöû lyù nh
hì aûnh Thieát keá
Xöû lyù vaên baûn
Taùch maøu
Daøn trang
Bình trang Moâ taû

kyõ thuaät soá
cuûa toaøn boä
File döõ lieäu trang in
(vd: ñònh daïng Postscript) (hay tôø in)
RIP vaø heä thoáng in
File döõ lieäu Postscript

(hình aûnh, vaên baûn,
ñoái töôïng ñoà hoïa)
Ðaëc tính kyõ thuaät cuûa thieát bò xuaát

R
In thöû Bitmap
Computer to Film
Computer to Plate Computer to Press
Ghi baûn tröïc tieáp (DI)
(vôùi master) Computer to Print
(khoâng coù master)
Ghi phim
vôùi master
Phim ghi moät laàn vôùi master
coù theå ghi laïi
Phôi baûn Ghi baûn Ghi leân baûn Ghi leân vaät lieäu khaùc
Ghi Ghi tröïc tieáp
Baaûn (print per print)
vôùi möïc in
Möïc Möïc Möïc Möïc
(print per
Giaáy in Giaáy in Giaáy in Giaáy in
In
22
Chu trình laøm vieäc vôùi

Computer to Film
Vaên baûn,
ñoái töôïng
ñoà hoïa,
Daøn Bình baûn RIP
hình aûnh
Döõ lieäu kyõ thuaät soá
Maùy ghi
phim Phim ñaõ bình
Phim
Phôi baûn
Maùy hieän phim 2 15 14 3
Computer to Film
Chu trình laøm vieäc vôùi

Computer to Plate
RIP Maùy in
thöû 2 15 14 3
Preflight Bình baûn Baûn in thöû
Döõ lieäu
RIP Máy in thử có quản trị màu vì
kyõ thuaät soá bản in thử kt nội dung và kt
Ðuïc loã
Maùy ghi
Plate pile
Kieåm tra
baûn
2 15 14 3
Maùy hieän baûn
Printing plate
23
MOÄT SOÁ CHU TRÌNH KYÕ THUAÄT SOÁ KHAÙC
Chu trình Postscript
dung lượng file lớn => Năng suất thấp. Chỉ sử dụng trong nội
Chu trình PDF (Portable Description File)
Dung lượng file

2
Chu trình PPF (Print Production
PPF+JDF: Định dạng file dùng để quản lý công
in
Chu trình JDF (Job Definition

Chûúng 2 : Cöng nghêå xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë trong ngaânh
Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë
Chûúng 3
Cêëu taåo vaâ nguyên lyá

hoaåt đöång caác thiêët bõ nhêåp
A. Maáy queát (Scanner)
B.Maáy chuåp aãnh kyä thuêåt söë (Digital Camera)
C. Baân phñm (Keyboard)
2
Chûúng 3: Cêëu taåo vaâ nguyên lyá hoaåt đöång cuãa caác thiêët bõ
A. MAÙY QUEÙT (MAÙY QUEÙT)
Hieän nay coù hai phöông phaùp queùt aûnh ñoù
laø: daïng troáng xoay (rotaty drum) vaø daïng
phaúng (flatbed). Töø nhieàu naêm, maùy queùt
daïng troáng ñaõ laø söï löïa choïn chuû yeáu
trong thieát keá ñoà hoïa, tuy nhieân ngaøy nay
maùy queùt daïng phaúng cuõng ngaøy caøng ñöôïc
öa chuoäng khoâng chĭ vì söï ña daïng cuûa
chuùng maø treân heát coøn do chaát löôïng queùt
cuûa chuùng ñaõ ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän toát
hôn. Caùc maùy queùt daïng phaúng ngaøy nay
khoâng chĭ queùt ñuôïc khoå A4 maø moät soá maùy Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
queùt cao caáp ñaõ ñöôïc thieát keá ñeå queùt ñöôïc
khoå A3. Caùc maùy queùt daïng troáng cuõng ñaõ
coù nhöõng böôùc caûi tieán quan troïng nhö ñöôïc
thieát keá daïng ñöùng giuùp tieát kieäm ñuôïc maët
baèng phuø hôïp vôùi nhöõng cô sôû coù dieän tích
laøm vieäc nhoû. Caû hai daïng ñeàu coù theâm
moät chöùc naêng raát quan troïng cho coâng
ngheä ghi baûn tröïc tieáp (Computer to Plate -
CTP) ñoù laø chöùc naêng Copy dot duøng taùi
soá hoùa hình aûnh töø caùc baûn phim ñaõ taùch maøu
roài. Do ñoù maùy queùt ngaøy nay raát ña daïng
tuøy theo thieát keá vaø ñaëc tính kyõ thuaät cuûa
chuùng nhö caùc maùy queùt daïng troáng vôùi caùc
troáng ñöôïc thieát keá ñöùng naèm hoaëc
nghieâng, hay laø caùc maùy queùt daïng phaúng vôùi Caùc daïng maùy queùt
ngaøy nay
2
caùc loaïi ñeå baøn reû tieàn hoaëc caùc

loaïi cao caáp daïng XY. Trong coâng
nghieäp in vieäc löïa choïn moät maùy
queùt phuø hôïp khoâng chĭ caên cöù vaøo
chaát löôïng queùt maø coøn vaøo caùc
tính naêng ña daïng cuûa chuùng nöõa.
Ngoaøi khaû naêng chính coù theå queùt
ñöôïc caùc baøi maãu phaûn xaï vaø thaáu
minh, caùc maùy queùt coøn phaûi coù
khoaûng roäng maät ñoä ít nhaát 3,5 (ñaëc
bieät caàn thieát ñeå phuïc cheá vuøng toái
cuûa caùc baøi maãu slide). Phaàn meàm
queùt aûnh ñöôïc thieát keá maïnh meõ
vaø deã söû duïng nhö laø coù nhieàu
chöùc naêng chĭnh söûa, cho pheùp
Maùy queùt daïng troáng
chuyeån caùc aâm baûn sang döông baûn
(kieåu nghieâng)
hoaëc chöùc naêng chuyeån tröïc tieáp
töø heä maøu RGB sang CMYK cuõng
laø
nhöõng ñieàu caàn ñaùng quan taâm trong söï löïa choïn.
Chöùc naêng copydot cuûa moät soá maùy queùt cao caáp laø moät chöùc naêng ñaëc
bieät phuø hôïp cho vieäc taùi soá hoùa caùc baûn phim ñaõ taùch maøu roài baèng caùch
queùt caùc ñieåm tram ôû daïng neùt (bitmap) vôùi ñoä phaân giaûi cao thích hôïp.
Baûng döôùi ñaây seõ moâ taû moät soá daïng maùy queùt vaø caùc tính naêng cuûa
chuùng:
SÖ Ï PHUØ HÔ ÏP CUÛ A CAÙ C LOAÏI MAÙ Y QUEÙ T

Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
Daïng
maùy queùt Chö ù c naêng
phim taùch maøu
Taùi soá hoùa
daïng phaúng
kyù töï (OCR)

Nhaän daïng
Maùy queùt
daïng troáng
Queùt maøu
Queùt silde
Maùy queùt
35mm
Daïng
baøi maãu
Phaûn xaï
Thaáu minh
Maøu
Toâng lieân tuïc
Ñen traéng
Neùt
Tôø in
Meàm, deã uoán
Cöùng
Ba chieàu
Khoå > A3
Ñaõ aùp duïng Coù theå aùp duïng

28
Chuùng ta seõ laàn löôït khaûo saùt caáu taïo vaø nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa hai loaïi
maùy queùt naøy.
1. MAÙY QUEÙT DAÏNG TROÁNG XOAY:
Phöông phaùp daïng troáng xoay laø nguyeân lyù queùt aûnh laâu ñôøi nhaát.
Maùy ñaàu tieân ñöôïc thieát keá theo phöông phaùp naøy xuaát hieän naêm
1937 öùng duïng phaùt minh cuûa Murray vaø Morse. Tröôùc khi caùc maùy
ghi phim ra ñôøi, caùc maùy queùt daïng troáng, ngoaøi chöùc naêng queùt aûnh
chuùng coøn laø caùc maùy ghi phim. Ngaøy nay, chuùng chĭ laøm ñuùng chöùc
naêng cuûa mình laø queùt aûnh vaø chuùng coù theå hoaït ñoäng ñoäc laäp hoaëc laø
thieát bò nhaäp cuûa moät heä thoáng xöû lyù aûnh ñieän töû (EIP system - Elec-
tronic Image Processing).
a. Caáu taïo:
Caáu taïo maùy Queùt daïng troáng xoay bao goàm caùc boä phaän chính
nhö: truïc mang baøi, ñaàu ñoïc tín hieäu vaø boä phaän xöû lyù tín hieäu.
Truïc mang baøi maãu ñöôïc thieát keá roãng ôû giöõa vaø trong suoát, coù
kích thöôùc tuøy töøng maùy khaùc nhau vaø ñöôïc gaén treân moät moâ-tô quay.
Ðaàu ñoïc ñöôïc di chuyeån treân vít xoaén vaø chuyeån ñoäng theo
phöông song song vôùi truïc cuûa oáng mang baøi maãu khi oáng xoay. Söï
chuyeån ñoäng keát hôïp naøy taïo ra quaù trình thu nhaän tín hieäu cuûa ñaàu
ñoïc theo hình xoaén oác quanh troáng.
b. Nguyeân lyù hoaït ñoäng:
Kính loïc Maøn traäpOÁng nhaân quang
Tín hieäu blue

Göông baùn phaûn xaï (taùch tia) (cho baûng taùch maøu Yellow)
Tín hieäu green Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
(cho baûng taùch maøu Magenta)
Ðaàu ñoïc Tín hieäu red
(cho baûng taùch maøu Cyan)
Tín hieäu taïo ñoä saéc neùt
Heä thoáng quang hoïc Baøi maãu
Nguoàn saùng Beà maët troáng
Sô ñoà caáu truùc ñaàu ghi maùy scan troáng

29
AÙnh saùng tröôùc tieân ñi qua heä thoáng quang hoïc vaø ñi ñeán baøi maãu,
tuøy töøng loaïi baøi maãu maø ñaàu ñoïc ñöôïc thieát keá phuø hôïp ñeå thu
nhaän aùnh saùng phaûn xaï hay xuyeân qua baøi maãu. Caùc tín hieäu aùnh saùng
naøy ñöôïc phaân tích thaønh ba thaønh phaàn maøu cô baûn cuûa aùnh saùng
RGB töông öùng vôùi ba thaønh phaàn maøu cô baûn cuûa vaät theå CMY qua ba
kính loïc (Filter). Ngoaøi ra coøn coù moät keânh maøu ñen qua moät kính
loïc ñaëc bieät. Sau ñoù aùnh saùng ñi qua boä phaän phoùng ñaïi quang hoïc
(Photomul- tiplier) ñeå khueách ñaïi tín hieäu, boä phaän ADC (Analog to
Digital Con- verter) ñeå soá hoùa döõ lieäu vaø sau cuøng tín hieäu ñöôïc chuyeån
ñeán boä phaän xöû lyù.
Yeâu caàu cuûa söï queùt hình töøng ñieåm laø quaù trình quay cuûa truïc
mang baøi maãu keát hôïp vôùi söï di chuyeån cuûa ñaàu ñoïc phaûi baûo ñaûm
taïo ra ñöôøng xoaén oác ñuû khít ñeå thu nhaän ñaày ñuû thoâng tin hình aûnh,
baûo ñaûm ñoä trung thöïc cuûa hình aûnh queùt
Thoâng thöôøng böôùc queùt ñöôïc ñieàu khieån bôûi caùc moâ tô phuï. Caùc
moâ tô naøy ñieàu khieån toác ñoä quay cuûa oáng vaø toác ñoä di chuyeån cuûa ñaàu
queùt moät caùch ñoäc laäp. Tuøy theo ñoä thu phoùng, maùy tính seõ cung caáp
caùc tín hieäu ñieän cho moät boä phaän ñieàu khieån vaø boä phaän naøy ñieàu
khieån toác ñoä quay cuûa caùc moâ tô phuï. Toác ñoä cuûa caùc maùy queùt thoâng
thöôøng hieän nay coù theå ñaït ñeán toác ñoä 1.200 voøng/phuùt.
c. Nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa oáng nhaân quang (Photomultiplier):
Sau khi doøng tín hieäu aùnh saùng ñi qua boä phaän kính loïc seõ ñi qua
oáng nhaân quang, caùc photon aùnh saùng seõ ñaäp vaøo ñieän cöïc ñaàu tieân cuûa
oáng laøm phaùt sinh ra moät hay nhieàu ñieän töû tuøy theo ñoä maïnh yeáu cuûa
tín hieäu aùnh saùng. Ðieän cöïc naøy ñöôïc boá trí sao cho noù coù theå höôùng
caùc ñieän töû môùi ñöôïc phaùt ra tôùi ñaäp vaøo moät ñieän cöïc khaùc ñoái xöùng
vôùi noù, vaø moãi ñieän töû ñeán ñaäp vaøo ñieän cöïc thöù hai naøy laïi keùo theo
moät hay nhieàu ñieän töû böùc ra khoûi ñieän cöïc (tuøy theo caáu taïo cuûa oáng
nhaân quang maø moät ñieän töû ñaäp vaøo coù theå keùo theo moät hay nhieàu ñieän Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
töû khaùc). Nhö vaäy sau khi böùc ra khoûi ñieän cöïc thöù hai naøy chuøm
tia ñieän töû seõ lôùn hôn chuøm tia vaøo vaø chuøm tia naøy laïi ñöôïc boá
trí cho chuùng höôùng vaøo ñieän cöïc thöù ba... Vaø cöù nhö theá chuùng ta
thaáy caùc ñieän töû ñöôïc nhaân daàn daàn cho ñeán ñieän cöïc cuoái cuøng thì
caùc ñieän töû naøy ñöôïc thu hoài taïi löôùi anode. Vaäy moät tín hieäu aùnh
saùng ban ñaàu sau khi qua oáng nhaân quang seõ ñöôïc chuyeån thaønh tín
hieäu ñieän vaø ñöôïc khuyeách ñaïi leân nhieàu laàn.
30
Sô ñoà caáu taïo oáng nhaân quang
(Photomultiplier)
Veà nguyeân taéc, phaûi söû duïng ba oáng nhaân quang ñeå nhaän ba tín hieäu
Red, Green vaø Blue. Tuy nhieân maùy queùt Royal Zenith chĭ söû duïng coù
moät oáng nhaân quang ñeå nhaän caû ba tín hieäu. Trong tröôøng hôïp naøy, oáng
gaén baøi maãu phaûi quay ba laàn vôùi ñaàu ñoïc khoâng di chuyeån. Boán
tín hieäu sau khi qua oáng nhaân quang seõ ñöôïc ñem ñi xöû lyù tieáp, caùc
tín hieäu naøy khoâng ñöôïc xöû lyù rieâng reû maø seõ ñöôïc xöû lyù töông öùng
vôùi nhau ngay caû trong tröôøng hôïp chĭ queùt moät maøu.
d. Boä phaän chuyeån ñoåi daïng tín hieäu ADC (Analog to Digital Converter)
Boä phaän ADC (Analog to Digital Converter) chuyeån ñoåi tín hieäu
daïng lieân tuïc (analog) sang tín hieäu daïng soá (digital) sau khi nhaän
doøng aùnh saùng töø oáng nhaân quang vaø cho ra nhöõng ñöôøng döõ lieäu
daïng soá hoùa ñaëc tröng cho maät ñoä baøi maãu. Soá xung nhòp chuyeån
ñoåi tuøy theo taàn soá laáy tín hieäu seõ cho ra soá pixel töông öùng. Moãi
xung nhòp cho ra tín hieäu khaùc nhau. Tín hieäu ñöa ra chia thaønh nhieàu
caùch khaùc nhau tuøy thuoäc soá nhò phaân ñöôïc laáy. Phaûi choïn ñoä lôùn chĭ
soá chaáp nhaän ñöôïc ñeå löu tröõ thoâng tin cuûa moãi pixel, thoâng thöôøng chĭ
soá naøy baèng 8 vaø moãi pixel seõ coù 256 traïng thaùi bieåu dieãn maät ñoä töø Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
0% ñeán 100%. ADC ñoùng vai troø quan troïng cuûa chaát löôïng tín hieäu
ñöôïc soá hoùa, nhöõng döõ lieäu ñeå theå hieän hình aûnh treân maøn hình.
Noù chuyeån ñoåi nhöõng tín hieäu lieân tuïc töø oáng nhaân quang daïng
analog sang daïng soá ñaïi dieän cho giaù trò veà maøu saéc, möùc ñoä saùng cuûa
hình aûnh. Soá maøu saéc
vaø ñoä phaân giaûi cuûa moät maùy queùt phuï thuoäc vaøo ñoä nhaïy cuûa ADC.
e. Khaû naêng söû duïng hieän nay:
Gaàn ñaây caùc maùy queùt troøn ñaõ ñöôïc thieát keá vôùi kích thöôùc nhoû phuø
hôïp ñeå coù theå ñaët treân baøn nhö caùc maùy queùt phaúng vaø coù theå keát noái
tôùi caùc traïm laøm vieäc (workstation) laø caùc maùy PC hoaëc Macintosh
cuõng nhö coù theå löu tröõ döõ lieäu ñöôïc queùt vaøo caùc ñĩa töø. Caùc maùy naøy
vaãn coù chaát löôïng gioáng nhö loaïi queùt lôùn tröôùc ñaây. Caùc maùy hieän nay
coù thieát keá boä phaän tính toaùn chaát löôïng cao ñeå phuïc cheá hình aûnh ñen
traéng hay hình aûnh maøu trung thöïc vôùi hình aûnh maãu, maùy queùt
daïng
31
troáng coù toác ñoä quay lôùn (töø 300 ñeán 1.350 voøng/phuùt) quanh moät boä
phaän thu nhaän tín hieäu vôùi moät nguoàn saùng coá ñònh, sau ñoù thu
nhaän aùnh saùng vaø chuyeån tôùi kính loïc R, G, B vaø doøng aùnh saùng chia
thaønh ba thaønh phaàn ñeå chuyeån tôùi boä phaän ADC.
Caùc maùy queùt troøn söû duïng soá bit lôùn coù khaû naêng phuïc cheá maät ñoä
lôùn, toác ñoä quay cuûa truïc lôùn coù theå taäp trung nguoàn saùng maïnh treân
hình aûnh vaø coù theå thay ñoåi möùc ñoä taäp trung cuûa chuøm tia saùng ñeå
thay ñoåi heä soá ñoä phaân giaûi, thu nhaän chính xaùc toaøn boä toâng hình
aûnh vaø khoâng bò aûnh höôûng cuûa nhöõng ñieåm laân caän. Kyõ thuaät phaân tích
laàn löôït töøng ñieåm cuûa maùy queùt troøn deã daøng thu phoùng hình aûnh.
Ðoä phaân giaûi quang hoïc cao coù theå cho ra khaû naêng phoùng lôùn baøi
maãu kích thöôùc nhoû nhieàu laàn maø khoâng bò maát chi tieát hay laøm giaûm
chaát löôïng. Nhieàu maùy queùt coù khaû naêng queùt theo nhoùm caùc hình
aûnh ñöôïc ñaët saün vaø löu caùc hình aûnh thaønh file rieâng hay moät soá maùy
khaùc cho pheùp ñöa baøi maãu khaùc leân truïc thöù hai trong khi truïc kia
ñang ñöôïc queùt.
Cuoái cuøng caùc maùy queùt daïng troáng cuõng coù theå laøm vieäc treân caùc
haøm caân chĭnh maøu vôùi kyõ thuaät UCR (Under Color Removal),
GCR (Gray Color Removal) vaø chuyeån heä maøu RGB thaønh CMYK.
Caùc phaàn meàm cung caáp cho caùc maùy queùt chaát löôïng cao cung caáp
nhieàu haøm chĭnh söûa töï ñoäng vaø ñaët caùc thoâng soá cho hình aûnh ñöôïc soá
hoùa vaø coù theå löu caùc thoâng soá caøi ñaët cho caùc daïng maãu gioáng nhau.
Caùc maùy queùt daïng troáng ñeå baøn ñöôïc ñieàu khieån töø maùy PC hoaëc
maùy Macintosh thöôøng khoâng coù heä thoáng nuùt ñieàu khieån thay vaøo ñoù
laø phaàn meàm ñieàu khieån vaø chĭnh söûa maøu caøi ñaët ngay treân worksta-
tion ñoù.
2. MAÙY QUEÙT PHAÚNG:
a. Caáu taïo: Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
Maùy queùt phaúng ñöôïc laép ñaët boä phaän CCD goàm moät chuoãi caùc haøng
coù chöùa caùc phaàn töû thu nhaän tín hieäu. Boä phaän ghi nhaän tín hieäu goàm
moät baøn phaúng ñeå ñaët baøi maãu vaø di chuyeån döôùi nguoàn saùng coá ñònh
vaø
Sô ñoà caáu taïo

maùy queùt phaúng
32
göông phaûn xaï. Göông ñieàu khieån aùnh saùng

phaûn xaï töø baøi maãu xuyeân qua thaáu kính
chieáu vaøo CCD. Baøn ñaët maãu coù theå di
chuyeån qua laïi ba laàn ñeå ghi tín hieäu maøu R,
G vaø B cho quaù trình xöû lyù sau naøy. Ðeå coù
chaát löôïng hình aûnh cao hôn, moät vaøi maùy
queùt phaúng coù theå queùt qua hình nhieàu laàn,
moãi laàn queùt moät phaàn hình aûnh. CCD coù
kích thöôùc töø 1 - 2 inch (khoaûng 2,5cm ñeán
5cm). Nhöõng moâ tô di chuyeån baøn ñaët maãu
qua laïi theo ñöôøng thaúng, moät soá maùy coù
moâ tô phuï di chuyeån caû hai phöông ngang
vaø doïc. Söï di chuyeån cuûa baøn ñaët maãu
raát chaäm khoaûng 3cm trong moät phuùt vaø
toác ñoä seõ chaäm hôn neáu ñöôïc phoùng lôùn.
b. Tieán trình phaân tích hình aûnh treân maùy taùch
maøu daïng phaúng:
Khaùc vôùi maùy queùt daïng troøn, maùy taùch
maøu daïng phaúng khoâng phaân tích hình
aûnh theo töøng ñieåm maø noù phaân tích hình
aûnh theo töøng haøng moät, do ñaëc ñieåm
naøy neân ñaàu ñoïc cuûa maùy queùt phaúng cuõng
phaûi ñöôïc boá trí sao cho phuø hôïp vôùi nguyeân
taéc treân. Hieän nay treân maùy queùt daïng
phaúng ngöôøi ta thöôøng duøng moät thieát bò
ghi nhaän tín hieäu hình aûnh theo töøng haøng
goïi laø CCD.
c. Caáu taïo cuûa CCD:
CCD (Charge-coupled device) laø moät
thieát bò duøng bieán ñoåi aùnh saùng thaønh tín maùy queùt phaúng
hieäu ñieän ñeå tieáp tuïc xöû lyù, CCD veà maët
nguyeân taéc laøm vieäc cuõng gioáng nhö oáng
nhaân quang nhöng coù khaùc veà caáu taïo vaø CCD ghi nhaän tín hieäu theo
töøng haøng chöù khoâng theo töøng ñieåm nhö oáng nhaân quang.
CCD thöïc chaát laø moät thieát bò baùn daãn, moät phaàn cuûa CCD laø moät
maûng caùc ñieän cöïc vaø phaàn coøn laïi laø tinh theå silicon. Hình daïng CCD
phuï thuoäc vaøo kieåu cuûa maùy queùt. Caùc phaàn töû nhaïy saùng hôïp thaønh
CCD ñöôïc saép trong cuøng moät haøng ñoái vôùi maùy queùt di chuyeån
qua baøi maãu ba laàn, hay ñöôïc saép xeáp thaønh ba haøng ñoái vôùi maùy
queùt di chuyeån qua baøi maãu moät laàn. Söï saép xeáp naøy cho pheùp boä
phaän ñoïc thu nhaän heát thoâng tin theo chieàu roäng cuûa baøi maãu döôùi
daïng tín hieäu analog vaø ghi thaønh töøng doøng. Moãi laàn CCD ñoïc moät
doøng treân hình aûnh maãu noù seõ chuyeån nhöõng thoâng tin naøy ñeán boä
phaän chuyeån ñoåi
33
ADC ñeå chuyeån tín hieäu thaønh döõ lieäu soá nhò phaân vaø CCD seõ tieáp
tuïc thu nhaän tín hieäu ôû doøng keá.
Neáu moät photon cuûa aùnh saùng ñeán ñaäp vaøo moät ñieän cöïc thì noù seõ
caëp ñoâi vôùi moät ñieän töû trong maïng tinh theå silicon taïo neân moät khe hôû
treân caáu truùc tinh theå silicon vaø cho ñieän ñi qua. Caùc ñieän töû naøy
seõ ñöôïc daãn theo caùc keânh rieâng bieät ñeå ñem ñi xöû lyù. Tuøy theo caáu
taïo cuûa CCD maø moät hay nhieàu ñieän cöïc seõ chòu traùch nhieäm xöû lyù
moät pixel treân baøi maãu, tuøy theo ñoä maïnh yeáu cuûa aùnh saùng ñeán töø baøi
maãu maø ñieän töû ñi qua CCD nhieàu hay ít vaø seõ ñöôïc daãn ñi xöû lyù theo
nhieàu keânh khaùc nhau, toå hôïp cuûa caùc ñieän töû thu nhaän ñöôïc sau khi
aùnh saùng töø moät ñieåm treân baøi maãu tôùi ñaäp vaøo maïng löôùi ñieän cöïc
cuûa CCD seõ töông öùng vôùi moät giaù trò maät ñoä cuûa CCD.
Trôû ngaïi chuû yeáu cuûa CCD trong vieäc ghi nhaän tín hieäu theo töøng
haøng laø bò giôùi haïn bôûi kích thöôùc cuûa ñieän cöïc duøng ñeå ghi nhaän tín
hieäu cuûa hình aûnh, moãi ñieän cöïc roäng khoaûng 5 micron (töùc khoaûng 1/
25 sôïi toùc ngöôøi). Nhöõng CCD ñöôïc cheá taïo ñaàu tieân coù khoaûng 2.048
ñeán 4.096 ñieän cöïc, hieän nay ñaõ coù nhöõng CCD chöùa khoaûng 7.000
ñieän cöïc. Neáu trong moät CCD coù nhieàu ñieän cöïc hôn thì khaû naêng
ghi nhaän tín hieäu hình aûnh seõ toát hôn vì khi ñoù CCD coù khaû naêng phaân
tích hình aûnh ôû ñoä phaân giaûi cao hôn vaø seõ phaùt hieän nhaïy hôn nhöõng
thay ñoåi maät ñoä cuûa tín hieäu hình aûnh. Nhöng neáu coù nhieàu ñieän cöïc thì
laïi khoù khaên cho vieäc cheá taïo vì thoâng thöôøng moät CCD daøi khoaûng 1
-2
Sô ñoà daãn döõ lieäu cuûa CCD
inch neân muoán boá trí moät soá lôùn ñieän cöïc treân CCD thì yeâu caàu ñieän
cöïc phaûi nhoû hôn nöõa. Ðoä phaân giaûi hình aûnh ñöôïc ghi nhaän coù theå
thay
34
ñoåi ñöôïc do vieäc ñieàu chĭnh "tieâu cöï" ñeå CCD ghi nhaän tín hieäu trong
khoaûng dieän tích lôùn hôn hay nhoû hôn vaø nhö vaäy neáu muoán ñoä
phaân giaûi cao hôn thì moät baøi maãu ta coù theå queùt nhieàu laàn. Chaúng
haïn moät CCD coù 2.048 ñieän cöïc ñöôïc ñieàu chĭnh ñeå thu nhaän tín hieäu
trong moät haøng roäng 35mm thì ghi nhaän ñöôïc söï thay ñoåi veà tín hieäu hình
aûnh vaø ñoä phaân giaûi toát hôn laø thu nhaän theo chieàu roäng 4 - 5 inch
(khoaûng 10
- 12.5cm).
d. Quaù trình xöû lyù tín hieäu duøng kyõ thuaät CCD:
Tín hieäu aùnh saùng sau khi qua CCD ñaõ ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh tín
hieäu ñieän ñaïi dieän bôûi caùc ñieän töû ñi qua maïng tinh theå silicon, caùc
ñieän töû naøy seõ ñöôïc daãn theo caùc keânh rieâng bieät ñeå ñem ñi xöû lyù.
Keânh daãn ñieän töû qua CCD laø moät heä thoáng ñieän töû bao goàm moät
vuøng coù naêng löôïng ñieän thaáp hay coøn goïi laø vuøng well (bieåu dieãn
baèng vuøng saùng trong hình veõ), vaø vuøng coù naêng löông ñieän cao
hôn. Trong moät keânh daãn ta thaáy cöù hai vuøng coù naêng löôïng ñieän cao
laïi coù moät vuøng coù naêng löôïng ñieän thaáp. Cöù hai vuøng ñen vaø moät vuøng
saùng goïi laø moät pixel. Cuoái keânh daãn seõ coù thanh ghi xuaát döõ lieäu
chaën laïi, thanh ghi coù nhieäm vuï laáy ñieän töû ñöôïc truyeàn trong keânh daãn
vaø ñem ñeán boä phaän maùy tính xöû lyù vieäc taïo tram töông öùng vôùi giaù trò
ñieän töû ñoù hay ñöôïc löu laïi treân boä nhôù cuûa maùy tính.
Caùc ñieän töû sau khi qua caùc ñieän cöïc vaø tinh theå silicon seõ ñöôïc daãn
theo caùc keânh rieâng bieät vaø khoâng theå chaïy töø keânh naøy qua keânh
khaùc vì ñaõ coù keânh chaën (ñöôøng ñen daøy) taïi hai beân hoâng cuûa keânh.
Caùc ñieän töû seõ ñöôïc löu laïi treân vuøng well cuûa keânh daãn gaàn ñoù nhaát
vì vuøng coù naêng löôïng ñieän cao khoâng chöùa ñieän töû.
Quaù trình daãn ñieän töû dieãn ra trong keânh daãn nhö sau: sau khi
löôïng töû aùnh saùng (photon) phoùng thích moät ñieän töû, ñieän töû naøy seõ
nhanh choùng "nhaûy" vaøo vuøng well gaàn ñoù nhaát, luùc ñoù vuøng coù Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
naêng löôïng ñieän cao (vuøng ñen) ngay saùt thanh ghi seõ ñöôïc haï xuoáng
thaáp hôn cho baèng möùc well, vuøng ñen keá tieáp seõ leân chieám choã vaø cöù
nhö vaäy vuøng well daãn ñieän seõ ñöôïc naâng leân moät ñoaïn vaø tieáp theo hai
quaù trình C vaø D caùc ñieän töû seõ chuyeån leân hai daõy ñaàu cuûa pixel vaø
ñöa leân thanh ghi. Caùc oâ cuûa thanh ghi ñieän töû laø caùc oâ traéng, vieäc
boá trí thanh ghi töông öùng vôùi caáu taïo cuûa caùc vuøng daãn trong keânh
daãn (hai vuøng ñen roài tôùi moät vuøng traéng) coù taùc duïng sau hai quaù trình
chuyeån möùc ñieän theá laïi coù moät oâ traéng naèm chính giöõa keânh daãn, vaø
luùc naøy vuøng well mang ñieän töû cuõng vöøa tôùi ñöôïc saùt thanh ghi vaø
vuøng well seõ ñöa ñieän töû leân vuøng traéng cuûa thanh ghi. Sau khi caùc ñieän
töû ñaõ naïp leân vuøng traéng cuûa thanh ghi (D) thì vieäc daãn ñieän töû
trong keânh daãn taïm thôøi ngöng laïi ñeå thanh ghi xuaát döõ lieäu ra
ngoaøi. Thanh ghi seõ chuyeån ñoäng töø phaûi qua traùi vaø mang caùc
ñieän töû ra ngoaøi (E,F). Sau khi keát
35
thuùc quaù trình vaän chuyeån ñieän töû ra ngoaøi, chu kyø daãn caùc ñieän töû leân
thanh ghi ñöôïc laëp laïi vaø luùc naøy caùc thanh ghi taïm thôøi döøng laïi.
Caùc ñieän töû sau khi ñöôïc thanh ghi daãn ra ngoaøi seõ ñöôïc ño ñaïc
vaø chuyeån tín hieäu tôùi boä phaän maùy tính ñeå xöû lyù vaø cho leänh ñeå queùt
haït tram töông öùng vôùi giaù trò cuûa tín hieäu ñoù.
e. Khaû naêng söû duïng hieän hay:
Cho ñeán nhöõng naêm gaàn ñaây caùc maùy queùt phaúng vaãn coøn taùch maøu
vôùi chaát löôïng thaáp, kyõ thuaät CCD chöa hoaøn chĭnh. Nhöng hieän nay
caùc maùy loaïi naøy ñaõ ñöôïc phaùt trieån vaø caûi tieán raát nhieàu vôùi ñoä phaân
giaûi quang hoïc cao, ñoä roäng maät ñoä lôùn vaø cho ra nhieàu daïng file aûnh
phuø hôïp vôùi nhieàu chöông trình, do ñoù maùy queùt phaúng ñaõ ñöôïc söû
duïng roäng raõi hôn. Maùy queùt phaúng raát ña daïng vôùi nhöõng khaû naêng
khaùc nhau.
- Caùc maùy queùt phaúng chaát löôïng thaáp:
Caùc maùy naøy chĭ phuø hôïp ñeå phaân tích hình aûnh vôùi ñoä phaân
giaûi thaáp, khoâng yeâu caàu chaát löôïng cao, vôùi soá bit söû duïng laø 24
bit cho ba maøu RGB vaø ñoä phaân giaûi töø 300 - 600 dpi, chĭ
söû duïng cho baøi maãu phaûn xaï.
- Caùc maùy queùt chaát löôïng trung bình:
Caùc maùy naøy coù theå cho ra hình aûnh chaát löôïng cao hôn, vôùi
ñoä phaân giaûi töø 300 - 1.800 dpi vôùi soá bit laø 30 bit cho ba keânh
maøu RGB, vaø coù ñoä roäng maät ñoä lôùn, coù theå baøi maãu phaûn xaï
laãn baøi maãu thaáu minh vaø caùc daïng maãu khaùc. Moät soá maùy queùt
naøy coù phaàn meàm chĭnh söûa hình aûnh trong quaù trình prescan
ñeå cho ra chaát löôïng cao hôn so vôùi vieäc chĭnh söûa treân caùc phaàn
meàm xöû lyù sau naøy. Ngoaøi ra maùy coù theå thöïc hieän vieäc
queùt theo nhoùm nhieàu baøi maãu ñaët saün ñeå cho naêng suaát cao
hôn.
- Caùc maùy queùt chaát löôïng cao: Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
Caùc maùy naøy ñöôïc
thieát keá vôùi chaát löôïng
hình aûnh theo yù muoán nhö:
maät ñoä, soá maøu, quaù trình
xöû lyù töï ñoäng vaø chĭnh
söûa maøu. Coù trang bò caùc
boä phaän phaàn cöùng ñeå
phuïc vuï vieäc queùt hình
aûnh theo nhoùm vaø coù theå
caïnh tranh vôùi maùy queùt
daïng troáng, ñaùp öùng ñaày
ñuû yeâu caàu veà chaát löôïng
hình aûnh vaø toác ñoä
nhanh.
Maùy queùt daïng XY
36
Boä phaän CCD trong caùc maùy naøy coù theå cho ra ñoä phaân giaûi
cao, ñoä roäng maät ñoä baûo ñaûm, khaû naêng keát hôïp vôùi phaàn meàm ñeå
chĭnh söûa hình aûnh, taêng ñoä neùt, söûa maøu vaø nhöõng kyõ thuaät ñaëc
bieät khaùc ñeå cho ra hình aûnh ñaït chaát löôïng toát nhaát.
f. Caùc daïng maùy queùt phaúng:
Ngaøy nay, maùy queùt phaúng thöôøng ñöôïc thieát keá theo 2 daïng: X vaø
XY
- Maùy queùt daïng X: thoâng thöôøng maùy queùt daïng naøy ñöôïc thieát keá
vôùi baøn ñaët baøi maãu ñöùng yeân coøn heä thoáng quang hoïc bao goàm caû
CCD seõ di chuyeån doïc theo chieàu doïc cuûa vuøng queùt. CCD seõ
phuï traùch toaøn boä beà ngang cuûa vuøng queùt toái ña, do ñoù ñoái vôùi caùc
baøi maãu coù kích thöôùc nhoû hôn kích thöôùc vuøng queùt toái ña, chĭ
moät phaàn CCD seõ thu nhaän tín hieäu, nhö vaäy, ñoä phaân giaûi cuûa CCD
seõ khoâng ñöôïc taän duïng toái ña.
Thoâng thöôøng daïng naøy ñöôïc thieát keá cho caùc maùy queùt
chaát löôïng thaáp hoaëc trung bình. Öu ñieåm cuûa daïng maùy naøy laø nhoû
goïn vaø reû tieàn.
- Maùy queùt daïng XY: ñoái vôùi daïng maùy naøy, thoâng thöôøng baøn ñaët baøi
maãu seõ di chuyeån, CCD thì ñöùng yeân coøn heä thoáng quang hoïc coù
theå di chuyeån tuøy theo kích thöôùc cuûa baøi maãu ñeå thu nhoû hoaëc môû
roäng vuøng queùt, do ñoù ñoä phaân giaûi cuûa CCD ñöôïc taän duïng toái ña
laøm cho hình aûnh queùt trôû neân saéc neùt vaø maøu saéc trung thöïc hôn.
Caùc maùy queùt chaát löôïng cao thöôøng ñöôïc thieát keá ôû daïng naøy.
Nhöôïc ñieåm cuûa caùc maùy daïng naøy laø thöôøng coù kích thöôùc lôùn vaø
ñaét tieàn.
3. SOÁ HOÙA VAØ TAÙI SOÁ HOÙA HÌNH AÛNH:
Maùy queùt ngaøy nay ñoùng moät vai troø trung taâm trong quaù trình xöû
lyù kyõ thuaät soá cuûa coâng ñoaïn cheá baûn. Caùc maùy queùt hieän ñaïi thöôøng Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
coù theâm chöùc naêng taùi soá hoùa hình aûnh (coøn goïi laø chöùc naêng copydot)
noù coù moät vai troø ñaëc bieät quan troïng trong chu trình coâng ngheä ghi
baûn (Com- puter to Plate) neáu nhö chuùng ta caàn chuyeån nhöõng baûn
phim ñaõ taùch maøu roài sang daïng soá hoùa. Coù ba loaïi kyõ thuaät taùi soá
hoùa tuøy theo daïng baûn phim cung caáp, ñoù laø:
- Copy dot: töông töï nhö cheá ñoä queùt bitmap. ÔÛ cheá ñoä queùt naøy baøi
maãu ñöôïc queùt vôùi ñoä thu phoùng 100% vaø vôùi ñoä phaân giaûi raát
cao, thöôøng baèng vôùi ñoä phaân giaûi cuûa baûn phim ñang queùt.
- Descreening: cheá ñoä queùt naøy ñöôïc choïn khi chuùng ta muoán chĭnh
söûa noäi dung hay maøu saéc cuûa hình aûnh ñöôïc taùi soá hoùa. Tuy nhieân
chuùng ta caàn löu yù ñeán caùc vaên baûn hoaëc ñoái töôïng ñoà hoïa, chuùng seõ
khoâng coøn giöõ ñöôïc vieàn caïnh saéc neùt nhö baûn goác.
- Mix mode: laø cheá ñoä queùt ñöôïc toång hôïp töø hai kyõ thuaät queùt treân.
Thoâng thöôøng caùc baûn taùch maøu Cyan, Magenta, Yellow ñöôïc
queùt
37
ôû cheá ñoä descreening, coøn maøu Black seõ ñöôïc queùt ôû cheá ñoä copy
dot ñeå giöõ ñöôïc ñöôøng vieàn saéc neùt cuûa vaên baûn.
Caû hai daïng maùy queùt daïng phaúng vaø daïng troáng ngaøy nay ñeàu
coù chöùc naêng taùi soá hoùa hình aûnh (copydot)
4. CAÙC ÐAËC TÍNH QUAN TROÏNG CUÛA MAÙY QUEÙT:
a. Ðoä roäng maät ñoä:
Moãi maùy queùt thöôøng coù giôùi haïn khaùc nhau trong khaû naêng thu
nhaän ñöôïc ñieåm saùng nhaát vaø ñieåm toái nhaát treân baøi maãu. Hieäu soá giöõa
ñieåm coù maät ñoä lôùn nhaát (ñieåm toái) vaø ñieåm coù maät ñoä nhoû nhaát (ñieåm
saùng) treân baøi maãu ñöôïc goïi laø ñoä roäng maät ñoä cuûa maùy. Ðoä roäng maät
ñoä laø yeáu toá quan troïng trong quaù trình phuïc cheá vì noù aûnh huôûng ñeán
chaát löôïng cuûa hình aûnh queùt. Ðoä roäng maät ñoä caøng lôùn hình aûnh
phuïc cheá khoâng bò maát nhieàu chi tieát ôû vuøng toái. Khi taùch maøu caùc baøi
maãu coù khoaûng roäng maät ñoä lôùn nhö caùc baøi maãu slide (maät ñoä coù theå
lôùn hôn 4.0) nhöng neáu khoaûng maät ñoä cuûa maùy queùt quaù heïp chĭ coù
khaû naêng phuïc cheá hình aûnh coù khoaûng roäng maät ñoä toái ña laø 3.0 chaúng
haïn thì phaàn maät ñoä coøn laïi seõ bò maát, daõy maät ñoä hình aûnh bò thu
heïp vaø ñöôøng taàng thöù phuïc cheá khoâng theå ñaït chaát löôïng cao, hình
aûnh khoâng trung thöïc.
Trong maùy queùt, ñoä roäng maät ñoä phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö:
nguoàn saùng, boä phaän quang hoïc, boä phaän thu nhaän vaø chuyeån ñoåi tín
hieäu aùnh saùng. Maùy queùt daïng troáng ñoä nhaïy cuûa oáng nhaân quang
aûnh höôûng lôùn nhaát ñeán ñoä roäng maät ñoä vì caùc ñieåm coù maät ñoä lôùn
doøng phaûn xaï aùnh saùng tôùi oáng nhaân quang yeáu coù theå khoâng laøm böùc
xaï caùc ñieän töû, do ñoù boä phaän thu nhaän khoâng thu nhaän ñöôïc tín hieäu
naøy vaø hình aûnh phuïc cheá seõ maát thoâng tin naøy. Ðoái vôùi queùt phaúng
duøng kyõ thuaät CCD möùc ñoä nhaïy saùng cuûa CCD seõ aûnh höôûng lôùn ñeán
ñoä roäng maät ñoä. Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
Khi giaù trò maät ñoä cuûa maùy queùt hay cuûa baøi maãu taêng, thì möùc
ñoä aùnh saùng coù theå thu nhaän (ñoái vôùi maùy queùt) vaø bò chaën hay haáp
thuï (ñoái vôùi baøi maãu) taêng. Khoaûng maät ñoä cuûa boä phaän thu nhaän roäng
hôn coù theå thu nhaän nhieàu chi tieát vaø ñaëc bieät laø vuøng toái cuûa hình aûnh,
nôi thöôøng gaëp nhieàu khoù khaên khi phaân tích caùc chi tieát hình aûnh
chính xaùc vì naêng löôïng aùnh saùng ñeå phaûn xaï hay xuyeân qua caùc chi
tieát ôû vuøng naøy raát nhoû.
Thöôøng caùc maùy queùt daïng troáng coù khoaûng roäng maät ñoä lôùn hôn
caùc maùy queùt daïng phaúng. Vaø baøi maãu thaáu minh thöôøng coù maät ñoä
cao hôn baøi maãu phaûn xaï. Caùc baøi maãu döông baûn thöôøng bò neùn toâng
ôû phaàn toái, trong khi caùc aûnh aâm baûn thöôøng bò neùn toâng ôû phaàn saùng.
Khoâng coù moät boä phaän thu nhaän naøo coù theå buø ñaép söï neùn toâng
moät caùch hoaøn chĭnh vì vaäy ñoä roäng maät ñoä lôùn cuûa maùy queùt coù
theå laøm
38
giaûm ñi vieäc neùn toâng naøy. Do ñoù ñeå phuïc cheá hình aûnh ñaït chaát
löôïng cao phaûi löïa choïn boä phaän thu nhaän coù maät ñoä toái ña (Dmax)
sao cho ñaûm baûo phuïc cheá ñaày ñuû toâng maøu nhaát.
b. Ðoä phaân giaûi cuûa maùy queùt:
Khi taùch maøu baøi maãu ñöôïc phaân tích theo töøng ñieåm vaø ghi laïi
thoâng tin veà hình aûnh taïi ñieåm ñoù nhö maøu saéc, maät ñoä cuûa hình aûnh,
moãi ñieåm coù ñòa chĭ haøng coät rieâng ñeå löu giöõ thoâng tin vaø soá ñieåm ñöôïc
löu giöõ thoâng tin trong moät ñôn vò chieàu daøi (thöôøng laø inch hay
cm) goïi laø ñoä phaân giaûi khi queùt, soá ñieåm naøy caøng nhieàu seõ chöùa caøng
nhieàu thoâng tin trong 1 inch (hay 1cm) vaø cho ra ñoä phaân giaûi lôùn.
Vaäy ñoä phaân giaûi cao seõ phaân tích chính xaùc baøi maãu, theå hieän ñaày
ñuû söï thay ñoåi maät ñoä cuûa hình aûnh.
Tuy nhieân khoâng phaûi luùc naøo chuùng ta cuõng queùt vôùi ñoä phaân
giaûi toái ña, ñoä phaân giaûi cuûa maùy queùt seõ aûnh höôûng ñeán ñoä thu
phoùng toái ña cuûa noù. Ví duï moät maùy queùt coù ñoä phaân giaûi 6000 dpi, neáu
queùt moät hình aûnh vôùi ñoä phaân giaûi 300 dpi thì ñoä thu phoùng toái ña coù
theå queùt ñöôïc laø 6000 dpi / 300 dpi = 2000%. Ðieàu ñoù giaûi thích taïi
sao caùc maùy queùt aûnh slide thoâng thöôøng caàn phaûi coù ñoä phaân giaûi
cao.
c. Soá bit söû duïng ñeå soá hoùa hình aûnh:
Trong quaù trình soá hoùa, hình aûnh ñöôïc phuïc cheá baèng caùc ñieåm nhoû
hay pixel. Caùc thoâng tin veà traïng thaùi hình aûnh khi soá hoùa trong moãi
pixel ñöôïc löu tröõ baèng söï theå hieän caùc giaù trò khaùc nhau cuûa caùc bit.
Soá maøu hay soá möùc ñoä xaùm cuûa maùy queùt coù theå thu nhaän cho moãi
pixel phuï thuoäc vaøo soá bit vaø soá maøu duøng ñeå phuïc cheá.
Queùt 1 bit hay queùt neùt cho ra taát caû toâng trong baøi maãu chĭ ôû hai
traïng thaùi hoaëc ñen hoaëc traéng.
Queùt 8 bit cho hình traéng ñen chuyeån toâng soá hoùa 256 möùc ñoä xaùm Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
khaùc nhau.
Queùt maøu 24 bit seõ soá hoùa 8 bit cho moãi keânh ba maøu R, G, B
trong heä maøu RGB vaø cho ra taát caû 16,7 trieäu maøu.
Soá bit ñeå soá hoùa hình aûnh taêng seõ laøm soá chi tieát maø maùy queùt coù
theå thu nhaän taêng, 24 bit cho ba keânh maøu laø tieâu chuaån cho vieäc taùch
maøu vaø xöû lyù aûnh, 256 thang ñoä xaùm cho moãi keânh maøu vaø laø tieâu
chuaån ñeå soá hoùa baèng postscript cho vieäc xuaát baûn coù theå phuïc cheá.
Caùc maùy queùt phaúng reû tieàn khi thu nhaän tín hieäu bò aûnh höôûng
bôûi caùc hình aûnh xung quanh laøm cho daõy maøu ñang ñoïc khoâng ñöôïc
chính xaùc. Caùc CCD söû duïng trong maùy queùt phaúng chaát löôïng cao coù
heä soá phoùng ñaïi tín hieäu cao vaø truyeàn döõ lieäu ñeán ADC.
Haàu heát hình aûnh soá hoùa vôùi soá bit thaáp laø keát quaû cuûa vieäc soá hoùa
hình aûnh duøng CCD chaát löôïng thaáp laøm hình aûnh khoâng mòn vaø khoâng
chuyeån ñoåi lieân tuïc giöõa caùc möùc ñoä xaùm. Caùc nhaø cheá taïo maùy queùt
39
raát quan taâm vaán ñeà naøy nhö vieäc taïo ra caùc maùy vôùi soá bit lôùn
hôn (10-16 bit chaúng haïn).
Khi löu hình aûnh chuùng ta phaûi löu ít nhaát laø 8 bit ñeå coù theå tieán
haønh xöû lyù maøu sau khi qua boä phaän chuyeån ñoåi ADC. Soá maøu
tieâu chuaån trong caùc phaàn meàm xöû lyù aûnh phoå bieán laø 24 bit nhöng
Adobe Photoshop thöôøng duøng soá maøu nhieàu hôn.
Moät soá maùy queùt chaát löôïng trung bình vaø cao coù theå cho 24 bit
trong file aûnh nhöng khi duøng soá bit lôùn cuõng khoâng töï ñoäng laøm
cho toâng maøu roäng hôn.
Moät maùy queùt vôùi heä soá ñoä phaân giaûi cao vaø coù theå duøng soá löôïng
maøu laø 30 bit. Trong thöïc teá ñeå phuïc cheá maøu toát phaûi coù soá bit söû duïng
ñeán 12 bit trong moät keânh maøu. Chuù yù khi söû duïng soá bit lôùn seõ cho ra
nhieàu traïng thaùi maøu nhöng kích thöôùc file lôùn vaø quaù trình xöû lyù,
löu tröõ laâu.
Haàu heát caùc maùy coù theå taùch maøu nhieàu daïng baøi maãu nhö hình
ñen traéng, hình maøu 24 bit RGB vaø hình CMYK. Kieåu queùt cho bieát soá
bit hay soá maøu trong quaù trình phaân tích maøu hình aûnh vaø moãi kieåu seõ
coù kích thöôùc file cho baøi maãu ñöôïc queùt.
- Hình bitmap moãi pixel chĭ coù moät bit neân kích thöôùc file ñöôïc neùn laïi.
- Hình ñen traéng cho ra taát caû toâng cuûa maøu saéc trong baûn maãu laø 256
möùc ñoä, moãi pixel goàm 8 bit ñeå theå hieän thoâng tin, kích thöôùc file
lôùn hôn 8 laàn ôû daïng bitmap.
- Hình 24 bit soá hoùa baøi maãu 8 bit trong moät keânh vaø kích thöôùc file
lôùn hôn 24 laàn ñoái vôùi hình ñen traéng.
- Hình nhieàu maøu vôùi soá bit töø 12-16 bit trong moät keânh file seõ lôùn hôn 36
ñeán 48 laàn so vôùi hình traéng ñen.
- Hình maøu CMYK daïng 32 bit coù kích thöôùc file seõ lôùn hôn 1/3 kích
thöôùc file hình RGB.
Caùc maùy queùt löu daïng CMYK thöïc teá chuùng taùch maøu daïng RGB Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
vaø sau ñoù chuyeån sang CMYK.
d. Khaû naêng taùc ñoäng cuûa phaàn meàm ñieàu khieån maùy queùt:
Trong quaù trình taùch maøu caùc boä phaän queùt coù theå phaân tích
hình chöa ñaûm baûo hoaøn thieän ñeå xuaát ra. Ðeå taïo ra quaù trình taùch
maøu hoaøn chĭnh, phuø hôïp yeâu caàu vaø ñaûm baûo naêng suaát cao maùy
caàn trang bò theâm caùc phaàn meàm ñieàu khieån quaù trình queùt.
Khi tieán haønh prescan caùc phaàn meàm ñieàu khieån cho pheùp xaùc
ñònh vaø chĭnh caùc thoâng soá ñeå soá hoùa hình aûnh nhö:
- Xaùc ñònh loaïi maãu ñöôïc soá hoùa ñeå boá trí nguoàn saùng phuø hôïp, ñoái vôùi
maãu phaûn xaï phaûi chĭnh maùy ñeå choïn maät ñoä ñeá giaáy baèng 0 do
ñeá giaáy thöôøng coù ñoä ñen naøo ñoù vaø khoâng phaûn xaï aùnh saùng hoaøn
toaøn laøm aûnh höôûng ñeán vieäc thu nhaän thoâng tin hình aûnh.
40
Xaùc ñònh ñieåm ñen nhaát vaø ñieåm traéng nhaát ñeå tính khoaûng roäng
maät ñoä cuûa baøi maãu, choïn giaù trò toâng toái nhaát vaø saùng nhaát trong
baøi maãu vaãn coøn theå hieän chi tieát hình aûnh.
Ðoái vôùi ña soá tröôøng hôïp hình aûnh xuaát ra cho vieäc in thöôøng
phaûi luoân ñaët laïi ñieåm saùng nhaát vaø toái nhaát cuûa maãu trong quaù
trình queùt. Neân nhôù vieäc choïn caùc ñieåm saùng vaø toái nhaát cuûa baøi
maãu seõ aûnh höôûng ñeán ñoä töông phaûn vaø söï neùn toâng cuûa hình aûnh
ñöôïc taùch maøu.
- Daïng file hình aûnh ñöôïc soá hoùa:
Daïng file hình aûnh ñöôïc xaùc ñònh thoâng tin coù theå löu tröõ trong
file vaø thoâng tin coù theå ñöôïc chĭnh söûa baèng caùc phaàn meàm öùng
duïng vaø ñöôïc chuyeån ñoåi döõ lieäu vôùi caùc boä phaän khaùc trong quaù trình
saûn xuaát. Do ñoù vieäc choïn löïa daïng file ñeå löu hình aûnh phuï
thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá, caùc chöông trình seõ söû duïng ñeå chĭnh söûa
hình aûnh. Soá ñĩa löu tröõ vaø hình aûnh coù caàn chuyeån ñoåi file vôùi caùc
boä phaän khaùc trong suoát quaù trình xöû lyù, caùc yeâu caàu veà vieäc
xuaát.
Thoâng thöôøng moät file aûnh phaûi ñöôïc truyeàn tôùi nhieàu boä phaän
khaùc nhau töø luùc löu laàn ñaàu tieân ñeán luùc xuaát ra. Daïng file
ñöôïc löu phaûi ñöôïc nhieàu boä phaän khaùc ñoïc vaø chĭnh söûa ñöôïc nhö
chöông trình xöû lyù aûnh, sau khi xöû lyù coù theå löu ôû daïng khaùc ñeå daøn
trang... cho ñeán khi hình aûnh ñöôïc xuaát ra.
e. Khaû naêng taùch maøu treân caùc daïng baøi maãu:
* Caùc daïng baøi maãu:
Caùc daïng baøi maãu ñeå söû duïng phuïc cheá hình aûnh raát ña daïng coù caáu
taïo vaø tính chaát khaùc nhau, do ñoù maùy taùch maøu phaûi coù khaû naêng phaân
tích ñöôïc nhieàu daïng ñeå ñaùp öùng nhu caàu nhö: baøi maãu thaáu minh, maãu
phaûn xaï, aâm baûn, döông baûn, hay aán phaåm ñaõ in.
ÖÙng vôùi töøng loaïi baøi maãu maùy phaûi ñöôïc thieát keá coù boä phaän thu Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
nhaän tín hieäu phuø hôïp.
- Ðeå queùt daïng maãu trong suoát hay phaûn xaï maùy phaûi boá trí nguoàn
saùng keát hôïp vôùi boä phaän thu nhaän aùnh saùng phuø hôïp ñeå nhaän ñöôïc
aùnh saùng xuyeân qua hay phaûn xaï töø maãu.
- Ðeå queùt baøi maãu ñaõ ñöôïc in ta phaûi keát hôïp chöùc naêng khöû
moireù ñeå khoâng bò aûnh höôûng cuûa neàn trame cuõ cuûa baøi maãu, neáu
chuùng ta in laïi maø khoâng xoùa neàm trame cuõ seõ khoâng traùnh
khoûi hieän töôïng moireù treân aán phaåm vì neàn trame seõ gaây
nhieãu do vieäc in choàng leân nhau vôùi nhöõng goùc trame khaùc nhau.
Do ñoù maùy queùt phaûi coù boä phaän xoùa neàn trame cuõ trong quaù
trình xöû lyù tröôùc khi noù aûnh höôûng ñeán vieäc soá hoùa hình aûnh.
* Kích thöôùc maãu taùch maøu:
Kích thöôùc lôùn nhaát cuûa baøi maãu coù theå soá hoùa hay duøng hình aûnh
ñöôïc phaân tích cuûa maùy treân caùc maùy queùt khaùc nhau töø khoå A4 ñeán
41
khoå lôùn nhaát treân maùy queùt daïng troáng leân ñeán 20 x 25 inch nhöng thöïc
teá töø söû duïng chuùng ta thöôøng phuïc cheá caùc daïng baøi maãu nhoû do ñoù
neân choïn maùy coù vuøng hình aûnh phaân tích theo ñuùng yeâu caàu.
- Caùc maùy queùt phaúng coù vuøng hình aûnh phaân tích töø 8 x 11 inch
ñeán 11 x 17 inch töông öùng vôùi khoå giaáy A4 hay A3.
- Moät soá maùy queùt cho maãu Slide coù vuøng hình aûnh coá ñònh döïa
treân caùc kích thöôùc phim chuaån.
- Caùc maùy queùt daïng troáng coù theå phaân tích aûnh coù kích thöôùc lôùn
nhaát töø 8 x 10 inch ñeán 20 x 25 inch.
f. Toác ñoä queùt:
* Toác ñoä maùy queùt
Trong quaù trình queùt hình aûnh ñeå phuïc vuï saûn xuaát, ngoaøi nhöõng
khaû naêng phuïc cheá baøi maãu ñaït chaát löôïng cao, maøu saéc trung thöïc
maùy coøn phaûi ñaûm baûo toác ñoä laøm vieäc cao ñeå naâng cao naêng suaát.
Toác ñoä maùy phuï thuoäc vaøo khaû naêng laøm vieäc cuûa caùc thieát bò phaân
tích hình aûnh, chuyeån ñoåi döõ lieäu... maùy phaûi ñaûm baûo naêng suaát cao
khi queùt hình aûnh vôùi ñoä phaân giaûi cao.
Naêng suaát maùy coøn phuï thuoäc vaøo quaù trình thao taùc nhö thi61t laäp
caùc thoâng soá vaø chĭnh söûa cho phuø hôïp. Ðeå ñaûm baûo thôøi gian naøy caùc
nhaø saûn xuaát söû duïng caùc kyõ thuaät ñaëc bieät ñeå naâng cao naêng suaát.
* Kyõ thuaät phaân tích hình aûnh theo nhoùm:
Moät soá maùy queùt duøng kyõ thuaät naøy ñeå taêng naêng suaát baèng caùch
ñaët nhieàu hình aûnh vaøo moät khay ñaëc bieät vaø sau ñoù tieán haønh
quay, caét hình vaø ñaët maøu cho töøng baûn maãu, caùc hình aûnh naøy ñöôïc töï
ñoäng queùt thaønh töøng file rieâng bieät. Tuy nhieân chuùng ta phaûi caøi ñaët
caùc thoâng soá cho töøng hình tröôùc khi tieán haønh phaân tích.
Khi caùc hình aûnh coù caùc thoâng soá veà maøu saéc gioáng nhau chuùng ta
coù theå ñaët chung moät thoâng soá ñaïi dieän cho caû nhoùm sau ñoù ñaët töøng Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
hình aûnh vaøo maùy vaø ñaët caùc thoâng soá rieâng ñieåm ñaàu, kích thöôùc cho
moãi hình aûnh.
Ta cuõng coù theå ñaët caùc thoâng soá cuûa moãi hình aûnh trong moät file
rieâng vaø löu vaøo ñĩa vaø luùc caàn phaân tích ta coù theå môû file ra vaø tieáp
tuïc phaân tích hình aûnh hoaøn chĭnh.
* Kyõ thuaät queùt xem tröôùc hình aûnh (prescan):
Vôùi kyõ thuaät naøy chuùng ta coù theå queùt nhanh baûn goác ôû ñoä phaân giaûi
thaáp ñeå quan saùt chuùng treân maøn hình maøu. Vuøng caàn queùt coù theå ñöôïc
caét gheùp vaø thay ñoåi ñoä phoùng ñaïi cho phuø hôïp theo yeâu caàu vaø
chuùng ta coù theå ñieàu chĭnh xoay hình aûnh theo goùc phuø hôïp. Chuùng ta
coù theå laáy baûn prescan laøm cô sôû cho baûn queùt cuoái cuøng, coù theå thay ñoåi
toâng maøu, ñoä saùng, chĭnh söûa maøu, caân baèng xaùm, ñoä neùt cuûa baûn queùt
cuoái cuøng.
42
g. Tính deã söû duïng:

Trong quaù trình phaùt trieån cuûa maùy queùt caùc nhaø cheá taïo luoân caûi
tieán ñeå phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån chung. Maùy queùt chaát löôïng cao
thöôøng coù nhieàu khaû naêng söû duïng vaø quaù trình ñieàu khieån phöùc taïp.
Caùch thöùc cheá taïo maùy queùt ñaûm baûo vieäc söû duïng, ñieàu khieån deã daøng
laø yeáu toá caàn thieát ñeå söû duïng trong coâng ngheä cheá baûn in.
Caùc nuùt ñieàu khieån coù vò trí thích hôïp, coù chuù thích roõ raøng deã hieåu,
khoâng laãn loän ñeå ngöôøi söû duïng coù theå taäp ñieàu khieån nhanh, khoâng
maát nhieàu thôøi gian tìm hieåu thöïc taäp, phaàn höôùng daãn söû duïng roõ
raøng, ñaày ñuû caùc thoâng soá veà khaû naêng söû duïng cuûa maùy.
Phaàn meàm ñieàu khieån deã söû duïng, coù menu vaø ñöôïc phaân caáp
nhieàu ñeå deã chĭnh söûa, coù giao dieän quen thuoäc, thoâng duïng, coù nhieàu
daïng file löu tröõ daïng chuaån, thoâng duïng trong caùc phaàn meàm öùng duïng
ñeå deã daøng xöû lyù hình aûnh trong caùc coâng ñoaïn tieáp theo, daïng file
ñaûm baûo quaù trình truyeàn döõ lieäu, xöû lyù, chuyeån ñoåi chính xaùc, khoâng
bò maát thoâng tin. Hieån thò hình aûnh chính xaùc vaø coù khaû naêng chĭnh
söûa ôû cheá ñoä xem tröôùc (preview).
Coù nhieàu chöông trình coù theå töï ñaët vaø chĭnh söûa caùc thoâng soá cho
hình aûnh töï ñoäng vaø ñaït chaát löôïng cao. Coù chöông trình trôï giuùp
coù giaûi thích roõ raøng vaø ñaày ñuû caùch ñieàu khieån hay thieát laäp thoâng
soá.
4. CAÙC THAO TAÙC TRONG QUAÙ TRÌNH QUEÙT
a. Nhaän baøi maãu:
Khi nhaän baøi maãu caàn chuù yù caùc ñieåm sau:
- Daïng baøi maãu:
+ Loaïi nguyeân vaät lieäu laøm baøi maãu
+ Baøi maãu neùt, demitone hay tram
+ Baøi maãu maøu hay ñen traéng Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
+ Baøi maãu phaûn xaï hay thaáu minh
+ Baøi maãu chuaån hay ngaû maøu
+ Baøi maãu nghieâng veà phaàn saùng (highkey) hay nghieâng veà
phaàn toái (lowkey)
Thoâng thöôøng caùc maùy queùt daïng troáng chĭ queùt ñöôïc nhöõng baøi
maãu ñöôïc laøm töø nhöõng nguyeân vaät lieäu meàm, deã uoán vaø khoâng quaù
daøy (toái ña 0,3mm) ñeå coù theå quaán leân oáng gaén baøi maãu deã daøng vaø
baûo ñaûm moïi ñieåm treân baøi maãu ñeàu coù cuøng tieâu cöï. Maùy queùt phaúng
do baøi maãu ñöôïc ñaët treân maët kieáng cuûa maùy queùt neân noù coù theå queùt
ñöôïc caùc loaïi baøi maãu ñöôïc laøm töø nhöõng nguyeân vaät lieäu ña daïng
hôn. Ngöôøi thôï tröôùc heát caàn phaûi quan saùt caùc ñaëc tính cuûa baøi maãu
nhö baøi maãu laø daïng neùt hay demitone, maøu hay ñen traéng, baøi maãu
coù ngaû maøu khoâng... ñeå xaùc ñònh tröôùc phöông caùch queùt nhö thieát
laäp chuaån phaûn xaï hay thaáu minh, maøu hay ñen traéng, thieát laäp cheá ñoä
söûa
ngaû maøu...
43
- Loaïi baøi maãu coù theå laø moät trong caùc ñònh daïng sau:
+ AÛnh photo
+ Phim döông baûn (slide)
+ Tôø in roài
+ Phim neùg
+ Phim taùch maøu
+ Baøi maãu veõ
Caùc baøi maãu daïng phaûn xaï (nhö aûnh photo hay tôø in) phaûi söû duïng
kieåu queùt baøi maãu phaûn xaï (aùnh saùng phaûn xaï töø baøi maãu). Coøn caùc
baøi maãu daïng thaáu minh (nhö phim döông baûn, phim neg hay phim
taùch maøu) phaûi söû duïng kieåu queùt baøi maãu thaáu minh (aùnh saùng
xuyeân qua baøi maãu). Ðoái vôùi baøi maãu daïng tôø in, ñeå traùnh hieän töôïng
moireù chuùng ta caàn phaûi laøm nhoøe hình aûnh (defocus). Möùc ñoä
defocus tuøy thuoäc vaøo ñoä daøy cuûa baøi maãu taàn soá tram ñaõ in, neân choïn
vöøa ñuùng ñeå vöøa maát moireù ñoàng thôøi traùnh ñöôïc hieän töôïng maát
neùt.
Moät soá maùy queùt hieän nay cho pheùp queùt caû baøi maãu ôû daïng aâm baûn
(neùg). Tuy nhieân kyõ thuaät phuïc cheá naøy chöa thaät hoaøn haûo, vì vaäy chĭ
neân söû duïng baøi maãu loaïi naøy cho caùc aán phaåm khoâng ñoøi hoûi chaát
löôïng cao. Ðoái vôùi caùc loaïi baøi maãu veõ ñaëc bieät laø caùc loaïi tranh sôn
daàu hay maøu nöôùc thoâng thöôøng caùc maøu veõ khoâng bao giôø coù theå phuïc
cheá moät caùch hoaøn haûo ñöôïc do caùc maøu naøy thöôøng naèm ngoaøi
vuøng quang phoå coù theå phuïc cheá ñöôïc, vì vaäy chuùng ta neân thoâng baùo
tröôùc cho khaùch haøng hieåu.
Baøi maãu laø phim taùch maøu laø moät daïng ñaëc bieät ñöôïc söû duïng cho
caùc maùy queùt coù khaû naêng copydot, moät khaû naêng môùi cuûa maùy
queùt môùi ñöôïc phaùt trieån gaàn ñaây. Ðoái vôùi loaïi baøi maãu naøy tuøy theo
yeâu caàu coù hai cheá ñoä queùt. Neáu queùt theo daïng 1:1 (coù sao queùt vaäy töùc
laø queùt theo daïng bitmap vôùi cuøng ñoä phaân giaûi, cuøng goùc xoay Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
tram) chuùng ta phaûi thieát laäp cheá ñoä queùt daïng bitmap (daïng neùt) vôùi
cuøng ñoä phaân giaûi cuûa baøi maãu phim taùch maøu. Neáu queùt nhö moät
maøu cuûa baøi maãu (theo daïng demitone) thì chuùng ta nhôù phaûi
defocus nhö laø moät baøi maãu daïng tôø in.
b. Gaén baøi maãu:
- Lau chuøi baøi maãu baèng daàu rieâng (rieâng caùc baøi maãu laø tôø in
hay baøi maãu veõ tuyeät ñoái khoâng neân lau chuøi vì hoùa chaát coù theå laøm hoûng
baøi maãu). Chuù yù lau saïch caùc veát möïc, veát dô treân baøi maãu. Neáu caùc veát
dô khoâng lau saïch ñöôïc hay treân baøi maãu coù veát traày xöôùc phaûi baùo
cho khaùch haøng bieát.
- Lau chuøi saïch seõ oáng gaén baøi maãu (ñoái vôùi queùt daïng troáng) hoaëc
baøn ñaët baøi maãu (ñoái vôùi queùt phaúng) baèng daàu lau vaø gieû lau ñaëc bieät,
khoâng neân söû duïng gieû lau nhieàu xô, cöùng coù theå gaây traày xöôùc maët
kính cuûa oáng hay baøn ñaët baøi maãu.
44
- Ðoái vôùi queùt daïng troáng phaûi gaén baøi maãu chaéc chaén treân oáng gaén
baøi maãu. Thoâng thöôøng baøi maãu ñöôïc gaén song song vôùi truïc cuûa oáng.
Baøi maãu phaûi ñöôïc eùp saùt ñeàu vaøo oáng ñeå baûo ñaûm moïi ñieåm treân baøi
maãu ñeàu coù cuøng tieâu cöï. Neáu coù söû duïng cover sheet boïc ngoaøi baøi
maãu, cover sheet phaûi eùp saùt vaøo baøi maãu. Baøi maãu phaûi ñöôïc
gaén hoaëc ñaët treân vò trí baûo ñaûm sao cho toaøn boä phaàn baøi maãu caàn
queùt naèm trong vuøng queùt ñöôïc.
- Ðoái vôùi baøi maãu slide neáu ñoä thu phoùng lôùn neân söû duïng daàu hoaëc
boät choáng quaàng Newton (Newton rings: hieän töôïng giao thoa gaây
ra do hieän töôïng vaân baûn moûng khoâng khí giöõa beà maët slide vaø beà
maët oáng).
c. Ghi nhaän caùc ñaëc ñieåm cuûa baøi maãu:
Tröôùc khi queùt caàn phaûi ghi nhaän caùc ñaëc ñieåm cuûa baøi maãu nhö:
queùt maøu hay ñen traéng, queùt daïng neùt hay daïng nöõa toâng, kích
thöôùc (hay ñoä thu phoùng) caàn queùt, ñoä phaân giaûi, coù caét cuùp hình aûnh
khoâng... vaø ñaëc bieät laø caùc yeâu caàu (neáu coù) cuûa khaùch.
d. Thao taùc queùt:
* Coâng taùc chuaån bò treân maùy queùt:
- Gaén oáng gaén baøi maãu leân maùy. Chuù yù kieåm tra troáng ñaõ ñöôïc gaén
chaët chöa (ñoái vôùi maùy queùt daïng troáng).
- Thieát laäp caùc thoâng soá caàn thieát nhö: kích thöôùc queùt, kieåu queùt
(maøu hay ñen traéng), ñoä phaân giaûi, coù söû duïng phöông phaùp UCR
hay GCR khoâng. Ðieàu chĭnh defocus ñeå khöû moireù ñoái vôùi baøi
maãu laø tôø in. Neáu laø maùy queùt ghi döõ lieäu vaøo ñĩa caàn thieát laäp
theâm: heä maøu queùt, ñònh daïng file. Neáu laø maùy queùt ghi tröïc tieáp
leân phim, xaùc ñònh theâm kieåu ghi laø pos hay neg, maët thuoác chöõ
ñoïc ngöôïc hay thuaän vaø xaùc ñònh ñieåm saùng vaø ñieåm toái.
* Coâng vieäc sau khi prescan: Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
Moät soá maùy queùt, nhaát laø caùc heä maùy queùt sau naøy ñeàu coù cheá ñoä
prescan queùt nhanh qua baøi maãu vaø hieån thò treân maøn hình, sau ñoù
ngöôøi söû duïng môùi tieán haønh chĭnh söûa. Thoâng thöôøng caùc böôùc chĭnh
söûa ñöôïc tieán haønh theo trình töï nhö sau:
- Xaùc ñònh ñieåm saùng vaø ñieåm toái (ñoái vôùi maùy queùt ghi döõ lieäu vaøo
ñóa):
Thöïc chaát ñaây laø coâng ñoaïn xaùc ñònh khoaûng roäng maät ñoä
cuûa hình aûnh queùt. Vieäc xaùc ñònh khoâng ñuùng ñieåm saùng vaø
ñieåm toái cuûa baøi maãu ñeàu laøm giaûm chaát löôïng cuûa hình aûnh
queùt. Ðieåm saùng phaûi ñuùng laø ñieåm saùng (coù maät ñoä khoaûng töø 0,2
ñeán 0,3 ñoái vôùi baøi maãu slide) vaø laø ñieåm trung tính. Neáu choïn
ñieåm saùng laø ñieåm coù ñoä saùng cao hôn (density choïn quaù thaáp) seõ
laøm cho hình aûnh queùt trôû neân toái ñi, ngöôïc laïi neáu choïn ñieåm
saùng toái hôn
45
(density choïn quaù cao) aûnh queùt seõ trôû neân saùng hôn vaø laøm maát
chi tieát vuøng saùng cuûa baøi maãu. trong tröôøng hôïp baøi maãu khoâng
coù ñieåm saùng (thöôøng xaõy ra ñoái vôùi baøi maãu low key laø baøi
maãu coù 90% taàng thöù naèm trong vuøng coù maät ñoä töø 0,9 trôû leân
(khoaûng tram 25% trôû leân)) chuùng ta coù theå laáy ñieåm saùng ôû ngoaøi
baøi maãu treân moät maãu traéng chuaån, thoâng thöôøng laø ñeá cuûa giaáy
aûnh ñoái vôùi baøi maãu phaûn xaï vaø laáy chuaån treân beà maët oáng
ñoái vôùi baøi maãu trong suoát.
Thoâng thöôøng ñieåm saùng chuaån coù trò soá 4 maøu:
C=5
M=3
Y=3
K = -20
hoaëc:
C=7
M=5
Y=5
K = -20
Vieäc choïn naøy tuøy thuoäc vaøo chaát löôïng phôi baûn, chaát löôïng in
hay loaïi giaáy in.
Töông töï ñieåm toái xaùc ñònh ñöôïc phaûi laø ñieåm toái trung tính.
Choïn ñieåm toái cuõng laøm cho hình aûnh queùt ñöôïc trôû neân toái hay
saùng hôn. Ngoaøi ra neáu choïn ñieåm toái saùng hôn (density ñöôïc
choïn coù trò soá thaáp hôn) seõ laøm maát chi tieát vuøng toái. Neáu baøi maãu
khoâng coù ñieåm toái, chuùng ta neân choïn moät ñieåm toái naèm ngoaøi baøi
maãu, toát nhaát laø neân söû duïng caùc thang xaùm chuaån (ñieàu naøy thaät söï
caàn thieát khi queùt caùc baøi maãu laø tranh sôn daàu hay maøu nöôùc).
Ðieåm toái seõ thieát laäp khoaûng maät ñoä vaø quyeát ñònh ñoä töông Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
phaûn, tuy nhieân noù cuõng coù aûnh höôûng ñeán ñoä baõo hoøa maøu. Chaúng
haïn nhö caùc maøu ñoû röôïu vang, ñoû traùi taùo, maøu xanh ñaäm,
maøu vaøng chanh caàn ít nhaát moät trong caùc maøu CMY cao hôn 90%
tram. Neáu chuùng ta thieát laäp ñieåm toái saùng hôn (density thaáp) seõ
laøm cho caùc maøu naøy khoâng ñuû töôi.
Thoâng thöôøng ñieåm toái ñuùng coù trò soá 4 maøu:
C = 95
M = 88
Y = 88
K = 80
46
- Chĭnh söûa taàng thöù:

Phuïc cheá taàng thöù thöïc söï laø quaù trình thieát laäp moái lieân heä
giöõa maät ñoä baøi maãu vaø maät ñoä baûn phuïc cheá. Noùi chung ñaây laø
yeáu toá quan troïng xaùc ñònh chaát löôïng cuûa baûn phuïc cheá
maøu. Thoâng thöôøng caùc baøi maãu ñeàu coù khoaûng maät ñoä lôùn hôn so
vôùi khoaûng maät ñoä cuûa baûn phuïc cheá nhaát laø caùc baøi maãu
slide. Do ñoù yeâu caàu chính cuûa quaù trình phuïc cheá taàng thöù laø tìm
ra caùch toát nhaát ñeå neùn taàng thöù cuûa baøi maãu.
Chaúng haïn moät baøi maãu coù khoaûng maät ñoä töø 0,4 - 3,4 maø baûn
taùch maøu chĭ ñaït ñöôïc khoaûng maät ñoä 1,9 thì khoaûng maät ñoä
phaûi neùn cuûa baøi maãu laø 1,1. Vieäc neùn naøy coù theå thöïc hieän
ôû phaàn saùng hay phaàn toái cuûa ñöôøng cong taàng thöù. Noùi
chung ñöôøng cong taàng thöù phuïc cheá seõ raát khaùc nhau tuøy thuoäc
vaøo baøi maãu vaø caûm nhaän töøng ngöôøi. Tuy nhieân noù neân ñaït
ñöôïc söï chaáp nhaän roäng raõi vaø chung nhaát. Chuùng ta neân giöõ taàng
thöù ôû nhöõng vuøng caàn quan taâm nhaát. Chaúng haïn muoán giöõ chi
tieát ôû vuøng saùng, chuùng ta neân neùn maät ñoä ôû vuøng toái vaø ngöôïc
laïi neáu muoán giöõ chi tieát ôû vuøng toái cuûa baøi maãu chuùng ta neân
neùn maät ñoä ôû vuøng saùng.
- Chĭnh söûa taàng thöù:
Coâng vieäc naøy goàm ba thao taùc cho ba vuøng cuûa ñöôøng
cong taàng thöù: vuøng saùng (highlight), vuøng trung gian (midtone),
vaø vuøng toái (shadow). trong ñoù xaùc ñònh caân baèng xaùm cho
vuøng trung gian laø quan troïng nhaát, vieäc naøy seõ quyeát ñònh phaàn
lôùn söï taùi taïo trung thöïc taàng thöù baøi maãu. Vieäc chĭnh phaûi
theo ñuùng nguyeân taéc caân baèng xaùm, do ñoù khi choïn caùc ñieåm treân
baøi maãu ñeå chĭnh söûa taàng thöù cho vuøng saùng, trung gian vaø toái
phaûi baûo ñaûm ñoù laø nhöõng ñieåm xaùm trung tính.
Veà ñuùng nguyeân taéc trong quaù trình queùt neân söû duïng moät Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
thang xaùm chuaån gaén cuøng vôùi baøi maãu queùt ñeå baûo ñaûm vieäc
chĭnh söûa ñuùng caân baèng xaùm. Moät baûn phuïc cheá ñaït chaát löôïng
laø moät baûn khoâng bò ngaû maøu, nghĩa laø: maøu traéng laø ñuùng traéng,
maøu xaùm laø ñuùng xaùm vaø khoâng coù maøu tinh khieát naøo ngaû veà
caùc maøu khaùc. Tuy nhieân laøm theá naøo chuùng ta bieát baûn phuïc cheá
laø ñuùng caân baèng xaùm khi chĭ ñoïc ñöôïc caùc trò soá cuûa boán maøu
CMYK treân maøn hình prescan. Baûng tham khaûo döôùi ñaây
cho bieát trò soá caân baèng xaùm ñöôïc thieát laäp qua thöïc nghieäm
treân moät thang xaùm trung tính.
47
Maät ñoä % Cyan % Magenta/Yellow % Black

(density)
0.20 4 2
0.30 10 6
0.43 20 13
0.60 30 21
0.78 40 29 1
0.98 50 37 5
1.25 60 46 14
1.58 70 57 25
2.10 80 71 42
2.68 90 82 62
2.80 95 88 78
Noùi chung hieåu bieát veà caân baèng xaùm laø moät kyõ naêng caàn
thieát cho nhöõng ai muoán trôû thaønh thôï taùch maøu gioûi.
Vieäc ñieàu chĭnh taàng thöù coøn neân chuù troïng ñeán ñoä thu
phoùng khi queùt. Nghieân cöùu veà vaán ñeà naøy Raph Girod ñaõ ñöa
ra moät baûng tĭ leä cho vieäc ñieàu chĭnh phaàn midtone cho caùc ñoä thu
phoùng khaùc nhau:
Ðoä thu phoùng (%) thay ñoåi maät ñoä tram vuøng midtone
20 giaûm 15%
40 giaûm 10%
60 giaûm 5%
80 giaûm 3%
100 khoâng thay ñoåi
600 taêng 5% Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
1000 taêng 7%
1500 taêng 9%
2000 taêng 10%
- Söûa maøu:
Lyù do chính cuûa vieäc söûa maøu laø vaán ñeà caàn phaûi ñieàu chĭnh
caùc sai leäch do söï haáp thuï aùnh saùng khoâng ñuùng cuûa caùc loaïi möïc in
vaø do caùc maøu treân baøi maãu coù theå naèm ngoaøi vuøng quang phoå
maø ñieàu kieän in coù theå phuïc cheá ñöôïc.
Thoâng thöôøng caùc maùy queùt coù phaàn meàm ñieàu khieån hoaëc
chĭnh söûa baèng baûng ñieàu khieån ñeàu cho pheùp chuùng ta chĭnh söûa
maøu cho caùc maøu: Red, Green, Blue, Cyan, Magenta vaø Yel-
low. Coâng vieäc naøy ñöôïc thöïc hieän sau khi chĭnh söûa taàng thöù.
Thoâng thöôøng neáu thao taùc chĭnh söûa taàng thöù toát thì vieäc
söûa
48
maøu naøy chĭ laø moät vaøi hieäu chĭnh nhoû. Coâng vieäc naøy ñoøi hoûi
chuùng ta phaûi coù moät soá kinh nghieäm veà maøu saéc, neáu khoâng
chuùng ta coù theå laøm cho söï sai maøu caøng lôùn hôn. Thoâng thöôøng
ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ít kinh nghieäm neân söû duïng keøm theo moät
baûn maøu chuaån (color chart) ñeå so saùnh.
Döôùi ñaây laø baûng tham khaûo veà caùc thaønh phaàn maøu CMYK
cho moät soá maøu ñaëc bieät. Chuù yù raèng maøu saéc coù theå hôi
khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän in vaø loaïi giaáy, möïc
Maøu % Cyan % Magenta %Yellow % Black

Xanh ñaäm 100 65-75 10 25
Tím ñaäm 85 100 10 20
Xanh da trôøi 60 20-25 0 0
Maøu ngoïc 60 0 25 0
Xanh luïc 100 0 100 0
Vaøng chanh 5 15-20 95 0
Maøu cuûa vaøng 5 15-20 65-75 0
Ðoû côø 10 100 100 0
Maøu cam 5 50 100 0
Ðoû baàm 25 100 80 20
Maøu hoàng 5 40 5 0
Maøu beige 5 5 15 0
Maøu da ngöôøi
Chaâu AÙ 15 40 55 0
Naâu chocolate 45 65 100 35-40
Maøu xaùm 55 42 42 15
Maøu baïc 20 15 14 0
- Loaïi boû hieän töôïng ngaû maøu: Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
Caùc baøi maãu ñeå laâu ngaøy hoaëc chuïp röûa khoâng ñuùng kyõ thuaät
coù theå bò ngaû maøu. Neáu khaùch coù yeâu caàu chuùng ta phaûi loaïi boû
söï ngaû maøu traû laïi tính trung tính cho baûn phuïc cheá.
Chuùng ta caàn phaûi coù hieåu bieát kyõ veà caân baèng xaùm vaø lyù
thuyeát maøu ñeå xaùc ñònh phaûi ñieàu chĭnh nhö theá naøo vaø bao
nhieâu thì vöøa. Vieäc söûa hieän töôïng ngaû maøu coù theå thöïc hieän ôû
nhöõng vuøng xaùm hoaëc trong caùc vuøng maøu. Söï ngaû maøu ôû vuøng
saùng coù theå hoaëc söûa moät caùch ñôn giaûn baèng caùch choïn ñieåm
saùng (highlight point) taïi ñieåm saùng ngaû maøu cuûa baøi maãu, maùy
queùt seõ ghi nhaän ñieåm saùng naøy nhö moät ñieåm saùng trung tính
vaø nhö vaäy maøu ngaû seõ bò loaïi boû.
Caàn chuù yù raèng moät baøi maãu trung tính cuõng coù theå cho ra
moät baûn phuïc cheá ngaû maøu neáu chuùng ta choïn ñieåm saùng, ñieåm
toái hoaëc chĭnh caân baèng xaùm khoâng ñuùng.
4
B. MAÙY CHUÏP AÛNH KYÕ THUAÄT SOÁ (DIGITAL CAMERA)

Moät maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá (digital camera) laø moät thieát bò ñieän töû ñöôïc
söû duïng ñeå chuïp vaø löu tröõ hình aûnh döôùi daïng soá hoùa thay vì söû duïng
phim trong caùc maùy chuïp aûnh truyeàn thoáng. Caùc maùy kyõ thuaät soá hieän ñaïi
ngaøy nay thoâng thöôøng laø caùc maùy ña chöùc naêng coù theå ghi laïi caû aâm thanh vaø
hình aûnh video
1. SÔ LÖÔÏC QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN
Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá ñaàu tieân xuaát hieän vaøo naêm 1981 coù teân
laø SONY Mavica.
Töø “MAVICA” coù nghĩa laø Magnetic Video camera. Maùy aûnh
laøm vieäc theo nguyeân taéc sau: caùc hình aûnh ñöôïc ghi nhö caùc xung
töø treân moät ñĩa meàm 2 inch. Hình aûnh ñöôïc ghi nhaän bôûi 2 CCD
(Charge- coupled device). Moät CCD löu tröõ caùc thoâng tin veà ñoä saùng,
CCD coøn laïi löu tröõ caùc thoâng tin veà maøu saéc. Maùy aûnh kyõ thuaät soá naøy
thu nhaän hình aûnh vôùi ñoä phaân giaûi 720.000 pixel. Hình aûnh coù theå ñöôïc
löu tröõ treân ñĩa meàm ôû daïng Frame hoaëc Field. ÔÛ daïng Frame, moãi
hình aûnh seõ ñöôïc löu treân 2 track vaø coù theå löu tröõ 25 hình aûnh treân
moät ñĩa. ÔÛ daïng Field, moãi hình aûnh chĭ ñöôïc ghi treân moät track vaø Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
cho pheùp löu tröõ ñeán 50 hình aûnh treân moät ñĩa. Tuy nhieân, löu ôû daïng
Field, hình aûnh seõ coù ít chi tieát hôn löu ôû daïng Frame. Chaát löôïng hình
aûnh ñöôïc xem nhö ngang vôùi chaát löôïng hình aûnh treân TV thôøi
ñoù.
Taïi Olympic 1984, haõng Canon tung ra saûn phaåm maùy aûnh kyõ
thuaät soá Canon RC-701 duøng ñeå chuïp hình aûnh duøng ñeå thoâng tin
hình aûnh kòp thôøi cho in baùo. Giaù maùy raát ñaét ñeán 20.000 USD nhöng
chaát löôïng hình aûnh haõy coøn thaáp so vôùi maùy aûnh chuïp baèng phim.
Dycam Model 1 xuaát hieän vaøo naêm 1990 laø maùy aûnh hoaøn toaøn
daønh cho ngöôøi tieâu duøng ñaàu tieân treân theá giôùi.
5
Noù löu tröõ ñöôïc 32 aûnh neùn treân 1MB boä nhôù. Coù moät CCD 376 x
240 pixel vôùi 256 möùc ñoä xaùm. Löu tröõ hình aûnh döôùi hai ñònh daïng:
TIFF vaø PICT. OÁng kính 8 mm coù tieâu cöï coá ñònh. Maøn traäp töø
1/30 ñeán 1/1000 giaây. Coù saün ñeøn flash.
Naêm 1992, haõng Kodak tung ra maùy aûnh KODAK DCS 200 coù saün
oå ñĩa cöùng cho vieäc ghi aûnh.
Coù 5 loaïi khaùc nhau cuûa DCS 200:

- DCS 200 ci (Color and intergrated hard disk): maùy aûnh maøu coù
ñĩa cöùng noäi.
- DCS 200 c (Color and without internal hard disk): maùy aûnh maøu Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
khoâng coù ñĩa cöùng noäi.
- DCS 200 mi (Black and white and intergrated hard disk): maùy
aûnh ñen traéng coù ñĩa cöùng noäi.
- DCS 200 m (Black and white without internal hard disk): maùy
aûnh ñen traéng khoâng coù ñĩa cöùng noäi.
- ‘Wheelcam’ (Color by a tripple green red and blue exposures):
maùy aûnh maøu chieáu saùng ba laàn vôùi aùnh saùng Red, Green, Blue.
Maùy aûnh Kodak DCS 200 coù ñoä phaân giaûi 1,54 trieäu pixel, cao
gaáp 4 laàn caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá cuøng thôøi. Noù thu nhaän hình aûnh qua
heä thoáng quang hoïc cuûa Nikon, sau ñoù ñöôïc chuyeån vaøo CCD vaø
chuyeån ñoåi tröïc tieáp sang daïng döõ lieäu soá. Chĭ soá chieáu saùng (exposure
index - EI) cuûa maùy aûnh DCS töø 50 ñeán 400 ISO cho chuïp aûnh maøu vaø
töø 100 ñeán 800 ISO cho chuïp aûnh ñen traéng.
5
DA VINCI maùy aûnh amatuer khoâng löu tröõ hình aûnh maø in thaúng
ra giaáy nhieät xuaát hieän naêm 1993.
Naêm 1994, OLYMPUS DELTIS VC-1100 laø maùy aûnh kyõ thuaät soá
ñaàu tieân treân theá giôùi coù khaû naêng truyeàn döõ lieäu. Hình aûnh coù theå ñöôïc
truyeàn treân maïng qua ñieän thoaïi di ñoäng hoaëc ñieän thoaïi coá ñònh baèng
caùch keát noái maùy chuïp aûnh vôùi moät modem. Truyeàn moät aûnh maát khoaûng
6 phuùt tuøy thuoäc vaøo chaát löôïng hình aûnh. Maùy aûnh coù heä thoáng zoom
vaø ñoä phaân giaûi hình aûnh ñaõ ñaït ñeán 768 x 567 pixel, löu tröõ hình aûnh
treân card PCMCIA. Maøn hình LCD maøu cho pheùp xem tröôùc hình
aûnh.
Caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá trong giai ñoaïn naøy tuy cho chaát löôïng
hình aûnh coøn thaáp nhöng vôùi khaû naêng coù theå truyeàn döõ lieäu baèng
caùc ñöôøng daây ñieän thoaïi ñaõ trôû neân raát höõu duïng trong vieäc truyeàn
thoâng, ñaëc bieät laø trong lĩnh vöïc baùo chí.
RICOH RDC-1 laø maùy aûnh ñaàu tieân coù theå ghi hình aûnh ñoäng vaø
caû aâm thanh xuaát hieän vaøo naêm 1995. Noù coù khaû naêng löu tröõ 246
aûnh hoaëc 173 aûnh vôùi 10 giaây aâm thanh trong PC card 24MB ôû ñoä
phaân giaûi tieâu chuaån (standard mode) hoaëc 492 aûnh hoaëc 246 aûnh
vôùi 10 giaây aâm thanh ôû ñoä phaân giaûi thöôøng (economic mode). Noù
cuõng coù theå löu tröõ 4 caûnh quay video moãi caûnh 5 giaây bao goàm caû
aâm thanh hoaëc löu tröõ moät giôø 45 phuùt chĭ coù aâm thanh. Ricoh RDC-
1 coøn coù maøn
5
hình LCD 2,5 inch coù theå di chuyeån ñöôïc giuùp ngöôøi söû duïng
xem tröôùc hình aûnh.
Naêm 1997, HITACHI MP-EG1, MP-EG1A, MP-EG10 laø maùy aûnh
kyõ thuaät soá ñaàu tieân treân theá giôùi coù theå xuaát sang daïng hình aûnh ñoäng
(moving pictures) ñeán moät maùy tính caù nhaân vôùi ñònh daïng MPEG.
Cuõng trong naêm naøy, haõng Sony tung ra maùy aûnh hieäu SONY
Cybershot DCS-MD1 söû duïng ñĩa CD-R 3 inch ñeå löu tröõ döõ lieäu.
5
FinePix PR21 cuûa haõng Fuji ra ñôøi naêm 1998 laø maùy aûnh ñaàu
tieân coù gaén maùy in mini cho pheùp ngöôøi söû duïng coù theå in tröïc tieáp
hình aûnh sang tôø in.
Ngaøy nay caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá ngaøy caøng ña daïng vaø hieän ñaïi
vôùi nhieàu tính naêng, coù ñoä phaân giaûi cao hôn vaø giaù caû cuõng ñaõ reû hôn
raát nhieàu laàn so vôùi tröôùc ñaây. Ví duï nhö naêm 2003, Canon giôùi
thieäu maùy Canon Digital Rebel 300D vôùi ñoä phaân giaûi 6 megapixel vaø
giaù chĭ thaáp hôn 1.000 USD.
5
2. CAÙC LOAÏI MAÙY AÛNH KYÕ THUAÄT SOÁ

Scan camera
Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá daïng scan laøm vieäc treân nguyeân taéc
töông töï nhö maùy queùt daïng phaúng. Moät sensor ñöôøng (line sensor)
vôùi ba doøng queùt red, green vaø blue di chuyeån qua hình aûnh ñöôïc
queùt treân moät caùi spindle. Öu ñieåm cuûa kyõ thuaät naøy laø ñoä phaân giaûi
cao, maëc duø thôøi gian yeâu caàu cho thuû tuïc queùt laø moät trôû ngaïi.
Gioáng nhö maùy queùt daïng phaúng, ñoái töôïng phaûi khoâng ñöôïc di
chuyeån trong quaù trình queùt.
Three shot camera
55
Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá daïng three shot söû duïng moät sensor maûng
(area sensor). Noù ñöôïc chieáu saùng ba laàn vôùi hình aûnh. Moãi laàn chieáu
saùng, kính loïc maøu phía tröôùc sensor seõ thay ñoåi töø maøu red sang
maøu blue vaø maøu green. Ðieàu naøy baûo ñaûm raèng taát caû caùc maøu ñeàu
ñöôïc ghi. Öu ñieåm cuûa kyõ thuaät naøy laø ñoä phaân giaûi cao neáu ñoä phaân
giaûi cao nhaát cuûa sensor ñöôïc söû duïng trong moãi laàn chieáu saùng.
Nhöôïc ñieåm cuûa noù laø caàn coù thôøi gian cho vieäc thay ñoåi boä loïc
maøu. Ðoái töôïng phaûi khoâng ñöôïc di chuyeån trong quaù trình chieáu
saùng vaø khi thay ñoåi boä loïc.
Multishot camera
Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá daïng multishot chieáu saùng ñoái töôïng ñeán
16 laàn. Nhôø vaäy caùc hình aûnh coù ñoä phaân giaûi cöïc kyø cao coù theå
ñöôïc löu tröõ neáu moãi laàn chieáu saùng ghi ñöôïc 6 trieäu pixel. Moät
piezo thuûy tinh ôû löng cuûa maùy aûnh seõ taïo vò trí khaùc nhau moät khoaûng
raát nhoû cuûa con chip ôû moãi laàn chieáu saùng. Vò trí khaùc nhau cuûa Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
con chip seõ giuùp traùnh hieän töôïng moireù.
One-shot camera
56
Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá daïng one-shot camera laø loaïi maùy uyeån
chuyeån nhaát. Caùc hình aûnh seõ ñöôïc chĭ qua moät laàn chieáu saùng gioáng
nhö laø maùy chuïp aûnh söû duïng phim thoâng thöôøng. Boä loïc RGB
ñöôïc ñònh vò ngay tröôùc sensor maûng (area sensor) vaø chuùng thöïc
hieän chöùc naêng taùch maøu. Nhöôïc ñieåm cuûa kyõ thuaät naøy laø ñoä phaân
giaûi quang hoïc thaáp do thöïc teá chĭ moät phaàn caùc pixel trong sensor vuøng
phuï traùch cho moãi maøu. Ðoä phaân giaûi cao coù ñöôïc laø ñoä phaân giaûi
noäi suy. Öu ñieåm chính cuûa kyõ thuaät naøy laø khaû naêng chuïp caùc hình
aûnh ñoäng.
3. NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÐOÄNG
Ðoái töôïng seõ ñöôïc aùnh xaï treân beà maët sensor beân trong laêng
kính cuûa maùy chuïp aûnh nhö hình beân döôùi
Tieâu chuaån quan troïng nhaát laø kieåu queùt (scan): hoaëc laø dot-by-
dot (caùc sensor rieâng reû) hoaëc laø line-by-line (moät soá lôùn sensor saép Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt
xeáp treân cuøng moät doøng (line)) hoaëc laø by area (sensor maûng, moät ma
traän caùc phaàn töû sensor). Daïng queùt dot-by-dot thaät söï khoâng coù yù
nghĩa ñoái vôùi caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá. Daïng line-by-line laø daïng gaàn
gioáng vôùi nguyeân lyù maùy queùt daïng phaúng vaø maùy aûnh kyõ thuaät soá söû
duïng nguyeân lyù naøy cuõng coù theå phaân loaïi nhö maùy queùt phaúng theo caáu
truùc cuûa heä thoáng quang hoïc.
Ðeå chuïp moät vaät theå maøu, aùnh saùng seõ ñöôïc phaân taùch thaønh ba
keânh maøu RGB qua ba kính loïc maøu. Trong sensor ba ñöôøng
(trilinear sensor), ba keânh maøu ñöôïc ñaët song song vôùi nhau ñeå thoâng
tin maøu cho moãi vò trí sensor ñöôïc chuïp cuøng moät luùc. Ðeå chuïp caùc
vuøng hình aûnh, caùc doøng CCD seõ phaûi di chuyeån theo caùc böôùc
taêng. Neáu kích thöôùc böôùc taêng phuø hôïp vôùi khe hôû giöõa caùc doøng CCD
cuûa caùc keânh maøu, thoâng tin maøu cho moãi doøng hình aûnh seõ hoaøn
taát sau ba böôùc taêng. Do vieäc queùt hình aûnh laø lieân tuïc neân caùc
maùy daïng line scan-
57
ning yeâu caàu ñieàu kieän chieáu saùng phaûi khoâng thay ñoåi. Ngoaøi ra ñoái
töôïng coøn phaûi khoâng ñöôïc di chuyeån trong quaù trình chuïp aûnh. Nhöõng
ñieàu kieän naøy giôùi haïn tröôøng öùng duïng goïi laø still-life photography
trong chuïp aûnh.
Trong khi caùc sensor ñöôøng (linear sensor) phaûi di chuyeån trong
quaù trình queùt (quaù trình chuïp) thì caùc sensor maûng (area sensor)
thoâng thöôøng laïi ñöùng yeân. Caùc sensor maûng coù saún vôùi caùc kích thöôùc
nhö laø 3060 x 2036 pixel, coù kích thöôùc pixel laø 9 x 9 µm, nghĩa laø moät
sensor coù theå nhaän moät vuøng 27,5 x 18,3 mm. Vieäc taùch maøu trong caùc
sensor vuøng veà cô baûn coù theå vôùi ba sensor hoaëc vôùi chĭ moät sensor.
Khi laøm vieäc vôùi ba sensor, vieäc taùch maøu caàn söû duïng caùc
laêng kính vaø kính loïc maøu. Vôùi daïng xöû lyù naøy maùy coù theå chuïp
ñöôïc caùc vaät theå di chuyeån.
Khi laøm vieäc vôùi chĭ moät sensor maûng, vieäc taùch maøu coù theå hoaëc
laø ñöôïc thöïc hieän qua vieäc queùt tuaàn töï theo caùc kính loïc, ví duï nhö qua
baùnh xe kính loïc hoaëc ñöôïc thöïc hieän qua caùc kính loïc ñöôïc gaén ngay
treân caùc phaàn töû sensor cuûa CCD. Sensor maûng coù moät phöông phaùp laø
di chuyeån theo böôùc taêng micro. Theo phöông phaùp naøy, caùc pixel coù
theå ñöôïc theâm vaøo giöõa caùc pixel ñaõ ñöôïc ghi (ñoä phaân giaûi cao hôn).
Nguyeân lyù naøy ñöôïc aùp duïng laàn ñaàu tieân cho maùy Kontron vaø ngaøy
nay noù ñaõ ñöôïc aùp duïng cho nhieàu ñôøi maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá. Vieäc
di chuyeån sensor ñöôïc goïi laø micro-scanning, phöông phaùp naøy coù theå
giuùp laøm taêng ñoä phaân giaûi leân ñeán gaáp 50 laàn so vôùi bình thöôøng.
Uyeån chuyeån nhaát cho ngöôøi söû duïng laø khaû naêng chuïp hoaëc laø lieân
tuïc vôùi ba sensor maûng hoaëc vôùi chĭ moät sensor ñöôïc gaén saün caùc kính
loïc. One shot camera ñöôïc söû duïng ñeå chuïp caùc hình aûnh ñoäng.
Ngöôïc laïi, caùc maùy aûnh chuïp laàn löôït vôùi caùc kính loïc ñöôïc goïi laø
three-shot- camera, loaïi maùy aûnh naøy laïi coù öu theá veà ñoä phaân giaûi.
4. YEÂU CAÀU CUÛA ÐOÄ PHAÂN GIAÛI
Caùc noå löïc caûi thieän ñoä phaân giaûi cuûa caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá ñaõ
daãn ñeán moät caâu hoûi laø lieäu maét ngöôøi thöïc söï yeâu caàu moät ñoä
phaân giaûi bao nhieâu khi xem moät böùc aûnh. Ðoä phaân giaûi cuûa maét
ngöôøi ñöôïc xaùc ñònh bôûi vaät tieáp nhaän aùnh saùng vaø voõng maïc. Ðieàu naøy
seõ xaùc laäp neân goùc nhìn (viewing angle) giöõa hai ñöôøng keõ naèm
keàá nhau (nhö trong hình döôùi). Goùc nhoû nhaát maø maét ngöôøi vaãn coøn
phaân bieät ñöôïc laø 1,5’. Ðoä phaân giaûi R cuûa maét ngöôøi ñöôïc ño bôûi
moät caëp ñöôøng/cm vaø ñöôïc tính theo coâng thöùc trong hình. Khi ñoïc
baùo hay saùch, khoaûng caùch D thoâng thöôøng laø 40cm, khi ñoù R laø
khoaûng 29 caëp/cm. Trò soá naøy laø cho ñen traéng, ñoái vôùi maøu, trò soá
naøy thöôøng thaáp hôn.
Ðeå coù theå phuïc cheá ñöôïc 29 caëp/cm, hình aûnh chĭ caàn ñoä phaân giaûi
58 pixel/cm laø ñaït yeâu caàu. Tuy nhieân, cho caùc döõ lieäu trong in offset,
58
phaûi caàn moät ñoä phaân giaûi cao hôn ñeå thích hôïp vôùi taàn soá tram vaø trò
soá böôùc thang xaùm. Caùc nhaø nghieân cöùu cuõng ñaõ tính toaùn ñöôïc raèng,
ñoä phaân giaûi queùt chĭ caàn gaáp ñoâi taàn soá tram laø ñuû. Do ñoù neáu muoán in
hình aûnh vôùi ñoä phaân giaûi 60 ñöôøng/cm (töông ñöông vôùi ñoä phaân giaûi
queùt laø 120 ñöôøng/cm), thì hình aûnh ñoù phaûi ñöôïc chuïp khoaûng 18 trieäu
pixel cho moãi maøu (cho khoå A3 - töông ñöông vôùi maùy aûnh coù ñoä phaân
giaûi khoaûng 6 giga pixel).
5. CAÙC THOÂNG SOÁ QUAN TROÏNG CUÛA MAÙY AÛNH KYÕ THUAÄT SOÁ
Soá hoùa trò soá toâng (Tone value Quantization)
Cuøng vôùi ñoä phaân giaûi, soá hoùa trò soá toâng cuõng coù phaàn quan troïng
trong vieäc quyeát ñònh chaát löôïng hình aûnh. Giôùi haïn thaáp nhaát cho
vuøng toâng chuyeån laø 256 baäc thang xaùm, töông ñöông vôùi 8 bit cho moãi
maøu töùc laø 24 bit (3byte) cho ba maøu RGB. Tuy nhieân trò soá treân
12 bit/maøu (4096 baäc thang xaùm) laø khoâng caàn thieát vì noù thöïc söï
khoâng caûi thieän gì theâm böôùc chuyeån cuûa thang xaùm maø thaäm chí
coøn gaây khoù khaên cho quaù trình xöû lyù do kích thöôùc file quaù lôùn.
Tieâu cöï cuûa caùc oáng kính
Trong chuïp aûnh truyeàn thoáng, tieâu cöï cuûa oáng kính thoâng thöôøng
ñöôïc thieát laäp theo ñònh daïng cuûa phim. Vôùi caùc maùy chuïp aûnh 35mm,
vuøng chuïp laø 24x36mm, 50mm ñöôïc xem nhö laø moät tieâu cöï chuaån.
Chính xaùc laø baèng ñöôøng cheùo vuøng chuïp nhaân vôùi xaáp xĭ 1,2. Nhieàu
maùy aûnh kyõ thuaät soá giaù reû coù moät sensor maûng coù ñöôøng cheùo nhoû hôn
10mm. Tieâu cöï tieâu chuaån cuûa caùc loaïi maùy aûnh kyõ thuaät soá naøy laø nhoû
hôn 12mm. Caùc maùy aûnh coù gaén boä phaän kyõ thuaät soá coù tieâu cöï khoaûng
70mm. Ðoái vôùi nhöõng ngöôøi chuïp aûnh maùy söû duïng phim coù tieâu cöï
50mm trôû leân caàn phaûi ñieàu chĭnh laïi suy nghĩ cuûa hoï khi söû duïng maùy
chuïp aûnh kyõ thuaät soá ñoâi khi chĭ coù tieâu cöï laø 10mm. Khi chuïp
aûnh phong caûnh moät oáng kính coù tieâu cöï 15mm laø ñuû, vaø tieâu cöï
50mm thöôøng laø ñaïi dieän cho moät “tieâu cöï tele”
Tæ leä kích thöôùc CCD
Nhöõng maùy aûnh kyõ thuaät soá coù oáng kính tieâu cöï 35mm, thöôøng coù tĭ
leä kích thöôùc CCD laø 2:3. Tuy nhieân, coù nhieàu maùy aûnh kyõ thuaät soá
söû duïng theo daïng cuûa tivi vôùi tĭ leä 3:4. Vôùi nhöõng maùy aûnh coù tieâu
cöï cao hôn (treân 1 trieäu pixel) haàu nhö khoâng coù tĭ leä kích thöôùc tieâu
chuaån, nhieàu nhaø saûn xuaát söû duïng caùc CCD coù kích thöôùc laø 1:1,
nhöng nhöõng nhaø saûn xuaát khaùc thì söû duïng tĭ leä 2:3 hoaëc 3:4.
Khaû naêng keát noái vôùi maùy tính
Öu ñieåm noåi baät cuûa maùy aûnh kyõ thuaät soá laø döõ lieäu hình aûnh ñöôïc
soá hoùa töùc thôøi. Ðieàu naøy coù nghĩa laø döõ lieäu hình aûnh coù theå ñöôïc
truyeàn tröïc tieáp sang maùy tính cho vieäc laáy hình aûnh hoaëc xöû lyù khi
59
caàn thieát. ÔÛ ñaây coù hai khaû naêng cô baûn, hoaëc laø löu tröõ taïm treân
boä nhôù cuûa maùy aûnh, hoaëc laø truyeàn tröïc tieáp hình aûnh ñeán maùy tính
sau moãi laàn chuïp. Card PCMCIA (Personal Computer Memory
Card In- ternational Association - Hieäp hoäi Quoác teá card boä nhôù
maùy tính caù nhaân) ñöôïc phaùt trieån nhö moät phöông tieän hieäu quaû
cho vieäc löu tröõ döõ lieäu cho maùy aûnh. Noù laø moät thieát bò löu tröõ
ñieän töû coù hình daïng nhö theû tín duïng vôùi giao dieän tieâu chuaån cho
vieäc keát noái vôùi maùy tính. Cho vieäc truyeàn döõ lieäu tröïc tieáp, moät
giao dieän tieâu chuaån nhö laø SCSI (Small Computer System Interface -
Giao dieän heä thoáng maùy tính con) hoaëc laø moät card giao tieáp plug-
in laø phuø hôïp. Moät giao dieän tuaàn töï (serial interface) thöôøng thích
hôïp cho vieäc truyeàn döõ lieäu coù dung löôïng thaáp. Cho vieäc xöû lyù hình
aûnh caàn phaûi coù caùc phaàn meàm ñaëc bieät hoaëc caùc plug-in chuyeân
duïng cho caùc phaàn meàm öùng duïng coù saün.
AÛnh kyõ thuaät soá vaø quaûn trò maøu
Veà cô baûn moät maùy aûnh kyõ thuaät soá coù theå ñaëc tính hoùa vôùi moät
profile maøu (color profile) töông töï nhö maùy queùt (maùy queùt) hoaëc
caùc thieát bò nhaäp xuaát khaùc. Tuy nhieân söï khaùc nhau quan troïng giöõa
maùy aûnh kyõ thuaät soá vaø maùy queùt laø ñoái vôùi maùy queùt kieåu vaø maät
ñoä aùnh saùng laø coá ñònh, trong khi ñoái vôùi maùy aûnh kyõ thuaät soá thì laø
nhöõng trò soá bieán thieân. Heä quaû laø chuïp aûnh kyõ thuaät soá caàn caùc
profile khaùc nhau cho caùc aûnh coù caùc ñieàu kieän chieáu saùng khaùc
nhau. Trong khi aùnh saùng coù theå tieâu chuaån hoùa ôû trong caùc studio thì ôû
ngoaøi trôøi ñieàu naøy laø khoâng theå.
Ngaøy nay ñeå hoøa nhaäp vieäc chuïp aûnh kyõ thuaät soá vaøo chu trình kyõ
thuaät soá (digital workflow), coù ngaøy caøng nhieàu caùc chöông trình
maùy tính ñaëc bieät ñeå taïo vaø caûi tieán khaû naêng laøm vieäc vôùi caùc ICC
profile. Song song vôùi vieäc naøy, nhieàu nhaø saûn xuaát maùy aûnh ñaõ baét ñaàu
nghieân cöùu caùc heä thoáng cho pheùp döõ lieäu hình aûnh coù theå keát noái
vôùi ICC profile ngay trong luùc chuïp.
C. CAÙC THIEÁT BÒ NHAÄP KHAÙC

BAØN PHÍM (KEYBOARD)
Beân caïnh con chuoät (mouse), baøn phím (keyboard) cuõng laø moät
phaàn taát yeáu cuûa maùy PC (personal computer). Neáu naêm 1963, con
chuoät maùy tính môùi ñöôïc ñöa ra ñeå phuïc vuï cho vieäc taêng naêng suaát
vaø naâng cao hieäu quaû cuûa vieäc duøng maùy tính thì baøn phím ñaõ
ñöôïc sinh ra tröôùc ñoù gaàn 100 naêm, ñöôïc ñaët teân laø QWERTY, theo
nhöõng chöõ caùi beân traùi ôû doøng ñaàu tieân cuûa baøn phím naøy.
60
a. Lòch söû
Naêm 1872, Haõng Remington saûn xuaát maùy ñaùnh chöõ cô khí ñaàu
tieân theo phaùt minh cuûa C. Lathan Sholes. Cuoái thaäp nieân 1870,
baøn phím QWERTY caûi tieán ñöôïc thieát keá vôùi vieäc boá trí caùc phím
kyù töï hôïp lyù hôn giuùp giaûm vieäc di chuyeån cuûa tay quaù nhieàu khi
ñaùnh maùy.
Q W E R T Y U I O P
A S D F G H J K L ;
Z X CVBNM , .?
Trong thaäp nieân 1930, maùy ñaùnh chöõ ñieän töû ñöôïc phaùt minh. Ðaây
laø moät cô hoäi lôùn cho vieäc caûi tieán caùch saép xeáp caùc phím kyù töï, tuy
nhieân ñaùng tieác laø caùc noå löïc ñaõ khoâng thaønh coâng do caùc khaùch haøng
ñaõ quaù quen vôùi baøn phím QWERTY.
Vaøo naêm 1936, August Dvorak phaùt minh ra moät caùch saép xeáp
caùc phím kyù töï môùi.
: , . P Y F G C R L
A O E U I D H T N S
ZQJKXBMWV -
Loaïi baøn phím Dvorak naøy goõ nhanh hôn do phaûi ít dòch chuyeån tay
hôn so vôùi loaïi baøn phím QWERTY. Trong 8 giôø söû duïng, moät nhaân
vieân ñaùnh maùy loaïi xòn seõ phaûi di chuyeån 25,6 km treân baøn phím
QWERTY nhöng chĭ coù 1,6 km treân baøn phím Dvorak. Tuy nhieân ngaët
moät noãi laø baøn phím QWERTY laïi phoå bieán hôn so vôùi baøn phím
Dvorak do coù tính truyeàn thoáng vaø khi ngöôøi anh em Dvorak ra ñôøi thì
ñaõ coù quaù nhieàu ngöôøi quen söû duïng QWERTY neân khoù maø baûo hoï hoïc
goõ phím laïi töø ñaàu ñöôïc. Luùc ngöôøi ta chuaån bò chuyeån sang söû duïng
baøn phím Dvorak thì chieán tranh theá giôùi thöù 2 noå ra vaø taát caû baøn
phím saûn xuaát thôøi ñoù ñeàu thoáng nhaát theo chuaån QWERTY. Vì theá
ñeán baây giôø chuùng ta vaãn ñang söû duïng QWERTY.
Vaøo thaäp nieân 1990, coù ít nhaát hai loaïi baøn phím môùi nöõa ñöôïc phaùt
minh höôùng ñeán vieäc giaûm söï di chuyeån cuûa caùc ngoùn tay vaø toái öu
hoùa baøn phím QWERTY. Theá nhöng chuùng vaãn khoâng ñöôïc thoâng
duïng vì
61
coù ñeán 6 kyù töï thöôøng gaëp ñaõ thay ñoåi vò trí neân nhöõng ngöôøi ñaõ
quen vôùi vieäc söû duïng baøn phím QWERTY raát khoù hoïc laïi.
Vaøo naêm 2003, baøn phím XPeRT ñöôïc phaùt minh cuõng treân cô sôû
caûi tieán baøn phím QWERTY sao cho hôïp lyù hôn.
X P E R T Y U I O J
Q S D F N H A E L K
Z W C V B G M , . ?
Baøn phím XPeRT deã hoïc hôn do noù chĭ thay ñoåi vò trí coù hai kyù töï
thöôøng gaëp (laø A vaø N), thay vì 6 nhö caùc baøn phím caûi tieán tröôùc ñoù.
Ngoaøi ra, baøn phím XPeRT coøn theâm moät kyù töï E thöù hai vaø noù toái öu
hoùa vieäc phoái hôïp caùc phím kyù töï ñöôïc ñaùnh bôûi caùc ngoùn ñoái nhau cuûa
hai baøn tay. Baøn phím XPeRT giuùp naâng cao hôn gaáp ñoâi toác ñoä
nhaäp döõ lieäu so vôùi baøn phím QWERTY, tuy nhieân vieäc noù coù ñöôïc
phoå bieán hay khoâng vaãn coøn laø vaán ñeà thôøi gian.
b. Caáu truùc cuûa baøn phím
Baøn phím ngaøy nay thoâng thöôøng ngoaøi caùc phím kyù töï chöõ caùi laø
caùc phím chuû yeáu, chuùng coøn coù caùc phím soá ôû phía treân caùc phím chöõ
caùi. Ðoái vôùi caùc baøn phím rôøi cuûa maùy PC, phía beân phaûi coøn coù nhoùm
phím soá ñöôïc boá trí nhö treân caùc maùy tính caù nhaân giuùp ngöôøi duøng
deã daøng thao taùc trong vieäc thöïc hieän caùc pheùp tính thoâng thöôøng.
Treân moät baøn phím, caùc phím chöõ caùi ñöôïc in hoa vaø thöïc hieän caû
hai chöùc naêng: hieån thò chöõ hoa vaø thöôøng (chuyeån ñoåi qua Shift hoaëc
Caps Lock). Baøn phím chuaån coøn chöùa phím ñieàu khieån Control (Ctrl),
phím löïa choïn Alternative (Alt) vaø caùc phím chöùc naêng. Trong baøn
phím quoác teá cuûa Myõ coøn coù "phím cheát" (dead key) laø phím khoâng
hieån thò baát kyø kyù töï naøo khi noù ñöôïc nhaán, nhöng noù coù khaû naêng thay
ñoåi kyù töï goõ sau ñoù. Noù ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh chöõ coù daáu.
c. Caùc kieåu baøn phím phoå bieán treân theá giôùi
Tuy baøn phím QWERTY raát phoå bieán nhöng treân theá giôùi coù moät soá
kieåu baøn phím coù thieát keá khaùc nhau tuøy theo ngoân ngöõ ñöôïc duøng ñeå
nhaäp döõ lieäu.
Baøn phím Latin
Kyù töï trong baøn phím Latin coù theå ñöôïc saép xeáp theo caùch rieâng do
ñaëc thuø ngoân ngöõ, nhöng khoâng thöïc söï khaùc bieät nhau. Tuøy vò trí caùc
phím Q, A, Z, M vaø Y maø ngöôøi ta chia thaønh caùc kieåu baøn phím vaø
ñaët teân theo 6 chöõ caùi ñaàu cuûa haøng ñaàu tieân xuaát hieän treân baøn
phím. Caùc phím soá töø 1 - 9 gaàn nhö khoâng thay ñoåi giöõa caùc loaïi.
62
* Baøn phím QWERTY
Baøn phím ngöôøi Vieät Nam söû duïng thöôøng laø baøn phím
QWERTY cuûa Myõ. Baøn phím naøy khoâng söû duïng phím AltGr (laø
phím cho pheùp goõ kyù töï naèm phía döôùi beân phaûi cuûa moät phím) vaø
phím cheát (dead key), do vaäy noù chĭ phuø hôïp vôùi moät soá ngoân ngöõ
nhaát ñònh.
Tuy nhieân, trong baøn phím quoác teá cuûa Myõ laïi coù phím Dead key.
Baøn phím cuûa Myõ ñöôïc söû duïng taïi haàu heát caùc nöôùc noùi tieáng Anh
nhö Canada, UÙc, New Zealand... nhöng rieâng ngöôøi Anh laïi söû
duïng baøn phím cuûa hoï
ÔÛ Hoàng Koâng, ngöôøi ta chĭ duøng baøn phím cuûa Myõ hoaëc Trung
Quoác. Moät soá nöôùc khaùc cuõng thieát keá baøn phím QWERTY rieâng nhö
Na Uy, Boà Ðaøo Nha, Ðan Maïch...
* Baøn phím QWERTZ
6
Thieát keá QWERTZ ñöôïc duøng töông ñoái roäng raõi ôû Ðöùc vaø Trung AÂu.
Söï chung nhaát so vôùi QWERTY laø chöõ Y vaø Z ñöôïc hoaùn ñoåi cho nhau.
Ngoaøi ra, nhöõng kyù töï ñaëc bieät nhö daáu ngoaëc ñôn () ñöôïc thay baèng
nhöõng kyù töï rieâng cuûa Ðöùc.
* Baøn phím AZERTY
Loaïi baøn phím naøy phoå bieán ôû Phaùp, Bĭ vaø moät vaøi nöôùc laân caän.
Noù khaùc QWERTY ôû choã phím A ñoåi vò trí cho Q vaø Z hoaùn ñoåi vôùi
W coøn phím M chuyeån töø beân phaûi chöõ N sang beân phaûi chöõ L. Caùc phím
soá giöõ nguyeân nhöng phaûi söû duïng keøm phím Shift.
Tuy nhieân, baøn phím AZERTY cuûa Phaùp laïi khoâng hôïp chuaån tieáng
Phaùp nhö khoâng theå goõ moät soá kyù töï ñaëc bieät trong tieáng Phaùp. Vì lyù do
naøy, moät soá ngöôøi Phaùp baét ñaàu duøng baøn phím ña ngoân ngöõ Canada.
* Baøn phím QZERTY

Loaïi baøn phím naøy haàu nhö chĭ söû duïng ôû YÙ. Noù gioáng nhö baøn phím
QWERTY nhöng phím W vaø Z ñöôïc thay theá nhau trong khi phím M
ñöùng beân phaûi chöõ L gioáng nhö baøn phím AZERTY.
* Moät soá baøn phím khoâng söû duïng baûng chöõ caùi Latin
Baøn phím Nga
Baøn phím Thaùi Lan

6
Baøn phím Trung Quoác
Baøn phím Haøn Quoác

d. Moät soá baøn phím caûi tieán ngaøy nay
Baøn phím FrogPad
FrogPad laø moät trong soá ít caùc löïa choïn thieát bò nhaäp lieäu thay
theá ñang caûi tieán. Baøn phím naøy chĭ coù 20 phím, coù hình daùng vaø
kích thöôùc côõ baøn tay. Trong thôøi gian tôùi noù seõ coù daïng "voû soø" gaäp ñoâi
cho pheùp ngöôøi duøng coù theå caém vaøo moät chieác ñieän thoaïi thoâng
minh, sau ñoù söû duïng boä thieát bò keát hôïp naøy nhö moät chieác maùy tính
xaùch tay (laptop) mini.
Maëc duø loaïi baøn phím caûi tieán naøy nhoû hôn so vôùi loaïi baøn
phím truyeàn thoáng vôùi 104 phím, nhöng kích thöôùc phím cuûa noù vaãn
nhö cuõ
6
19mm. Baøn phím FrogPad bao goàm 15 phím kyù töï, soá vaø caùc daáu
chaám phaåy, coäng theâm 4 phím symbol ñeå chuyeån ñoåi moãi phím
thaønh caùc bieåu töôïng vaø moät phím Shift ñeå chuyeån caùc kyù töï thaønh
chöõ hoa.
Öu ñieåm cuûa loaïi baøn phím naøy laø chĭ caàn nhaäp vaên baûn baèng moät
tay, tuy nhieân vieäc töø boû thoùi quen söû duïng treân caùc baøn phím truyeàn
thoáng roõ raøng cuõng chaúng deã daøng gì.
Baøn phím Canesta
Ðaây laø moät loaïi baøn phím ñaëc bieät - baøn phím aûo, thöù töï caùc phím
gioáng nhö treân caùc baøn phím truyeàn thoáng, tuy nhieân coù ñieàu ñaëc bieät
laø ngöôøi duøng khoâng goõ treân caùc phím thoâng thöôøng maø laø treân hình
aûnh laser cuûa caùc phím, chuùng coù khaû naêng caûm nhaän vaø chuyeån caùc
hoaït ñoäng cuûa ngoùn tay treân hình aûnh phím ñoù thaønh caùc tín hieäu nhaäp
lieäu.

Chûúng 4
Kyä thuêåt ghi trên maáy

ghi phim vaâ ghi baãn
A.Caác kiêíu maáy ghi
1. Maáy ghi daång tröëng nöåi
2. Maáy ghi daång tröëng ngoaåi
3. Maáy ghi daång phùèng
B.Cöng nghêå ghi baãn (Computer to Plate)
C. Preflight
6
Chûúng 4 : Kyä thuêåt ghi trên maáy ghi phim & ghi
Naêm 1982 taïi Hoäi chôï Trieån laõm DRUPA, haõng Scitex ñaõ giôùi
thieäu heä thoáng Raystar coù theå ghi leân phim caû chöõ vaø hình aûnh baèng kyõ
thuaät ghi tram ñieän töû (Rater Imaging), môû ñaàu cho caùc coâng ngheä
Computer to ... ra ñôøi sau ñoù.
Goùp phaàn cho coâng ngheä Computer to Film (CTF) ra ñôøi vaø phaùt
trieån maïnh meõ laø nhôø 3 söï kieän chính:
- Haõng Apple giôùi thieäu maùy Macintosh vôùi giao dieän ñoà hoïa cho
ngöôøi söû duïng.
- Haõng Aldus (baây giôø laø moät phaàn cuûa haõng Adobe) giôùi thieäu phaàn
meàm Pagemaker, phaàn meàm daøn trang ñaàu tieân giuùp cho ngöôøi
Giaáo trònh Xûã ly áaãnh kyä thuêåt
söû duïng coù theå ñaët vaên baûn, hình aûnh & ñoà hoïa treân cuøng trang taøi
lieäu.
- Haõng Adobe giôùi thieäu ngoân ngöõ moâ taû trang PostScript
(PostScript page description language) & caøi ñaët saün trong driver
maùy in Laser writer cuûa Apple vaø maùy ghi phim Linotype -
Hell.
Cuõng trong naêm ñoù, boä phaän taïo tram (Raster Imaging Processing
(goïi taét laø RIP)) xuaát hieän, ban ñaàu laø RIP cöùng - töùc laø moät thieát bò
phaàn cöùng ñöôïc gaén lieàn vôùi maùy ghi phim. Do toác ñoä tính toaùn chaäm
caùc haõng ñaõ nghieân cöùu vaø tung ra caùc RIP meàm - laø caùc phaàn meàm
ñöôïc chaïy treân moät maùy vi tính ñöôïc keát noái vôùi maùy ghi phim -
noåi tieáng nhaát laø caùc RIP meàm cuûa Halerquin vaø Adobe. Öu ñieåm
cuûa RIP meàm laø toác ñoä tính toaùn nhanh vaø deã naâng caáp, söûa chöõa.
6
Töø sau khi Scitex giôùi thieäu heä thoáng ñaàu tieân, coâng ngheä CTF ñaõ
ngaøy caøng caûi tieán vaø hoaøn thieän hôn veà toác ñoä cuõng nhö chaát löôïng.
Ðeán nay coâng ngheä CTF ñaõ gaàn nhö baõo hoøa, ñaõ coù nhieàu haõng treân
theá giôùi tung ra thò tröôøng nhieàu loaïi maùy ghi phim khaùc nhau töø
loaïi maùy chaát löôïng thaáp, reû tieàn (cho in baùo & nhöõng aán phaåm
khoâng ñoøi hoûi chaát löôïng cao) ñeán caùc loaïi maùy cao caáp (chuyeân duïng
cho caùc aán phaåm chaát löôïng cao). Hieän nay moät soá haõng lôùn ñaõ
khoâng coøn saûn xuaát maùy ghi phim nöõa maø hoï taäp trung vaøo vieäc caûi
tieán vaø naâng cao chaát löôïng caùc maùy ghi baûn moät thò tröôøng ñang
höùa heïn mang ñeán nhieàu lôïi nhuaän cho hoï.
Heä thoáng ghi baûn ñaàu tieân laø Lasergraph ñaõ giôùi thieäu vaøo naêm
1974 töø tröôùc khi maùy ghi phim ra ñôøi. Noù söû duïng 2 nguoàn laser naêng
löôïng cao ñeå ñoát chaùy caùc phaàn töû khoâng in cuûa baûn plastic & taïo
ra baûn in typo.
Vaøo naêm 1984 maùy ghi baûn flatbed ñaàu tieân ñöôïc giôùi thieäu.
Baûn Polyester ñaõ xuaát hieän vaøo giöõa thaäp nieân 1980.
Ðeán cuoái thaäp nieân 1980 vaø ñaàu thaäp nieân 1990 caùc saûn phaåm
thöông maïi cuûa maùy ghi baûn ñöôïc tung ra thò tröôøng sau hôn chuïc naêm
nghieân cöùu, tuy nhieân loaïi baûn söû duïng cuõng chĭ laø baûn photopolymer
vôùi ñoä beàn baûn vaø chaát löôïng thaáp. Chính vì khoù khaên naøy maø tuy ra ñôøi
tröôùc maùy ghi phim nhöng maùy ghi baûn trong giai ñoaïn naøy ñaõ khoâng
phaùt trieån ñöôïc do khoâng ñöôïc thò tröôøng chaáp nhaän roäng raûi.
Khoaûng giöõa thaäp nieân 1990, baûn nhieät (thermal) vaø caùc maùy ghi
baûn nhieät baét ñaàu xuaát hieän vaø ñaõ nhanh choùng chieám lĩnh thò tröôøng
ghi baûn do öu ñieåm vöôït troäi veà ñoä beàn baûn (töø 200 - 300 ngaøn löôït in
/ baûn keõm, neáu coù nung ñoä beàn baûn coù theå leân ñeán caû trieäu löôït in). Caùc
baûn nhieät laø baûn nhaïy vôùi aùnh saùng hoàng ngoaïi. Ban ñaàu ngöôøi ta söû
duïng nguoàn tia hoàng ngoaïi cuûa laser khí coù böôùc soùng 1064nm,
nhöng do laser khí coù ñoä beàn khoâng cao neân sau khi laser ôû theå raén ñöôïc
phaùt minh, caùc nhaø saûn xuaát ñaõ nhanh choùng söû duïng chuùng trong
coâng ngheä ghi keõm nhieät vôùi böôùc soùng 840nm. Ðoä beàn cuûa nguoàn
laser theå raén cao hôn laser ôû theå khí, ñaït ñöôïc töø 2 ñeán 4 naêm. Naêm
1995, basysPrint
- moät haõng nhoû cuûa Ðöùc - giôùi thieäu phaùt minh cuûa mình - maùy ghi
baûn treân caùc loaïi keõm PS truyeàn thoáng vaø cuõng nhanh choùng ñaït ñöôïc
söï hoaøn thieän ñeå caïnh tranh trong thò tröôøng maùy ghi baûn nhôø öu
theá veà giaù keõm reû. Vaøo naêm 1997, Purup-Eskofot cuõng laø moät teân
tuoåi lôùn trong lĩnh vöïc saûn xuaát caùc thieát bò cheá baûn cuõng ñaõ giôùi thieäu
maùy ghi baûn treân loaïi keõm truyeàn thoáng söû duïng nguoàn tia laser Ion-
Argon coù böôùc soùng 351 nm (töùc laø ôû vuøng aùnh saùng tia cöïc tím),
khaùc vôùi caùc maùy ghi cuûa basysPrint söû duïng aùnh saùng tia cöïc tím
töø söï phaùt saùng cuûa thuûy ngaân. Tuy nhieân, do moät soá khoù khaên veà
kyõ thuaät vaø toác ñoä
69
neân ñôøi maùy naøy ñaõ khoâng ñöôïc phaùt trieån. Nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp
nieân 2000, coâng ngheä ghi baûn chöùng kieán söï ra ñôøi cuûa moät kyõ thuaät
môùi laø coâng ngheä ghi keõm Violet, söû duïng aùnh saùng tím ôû vuøng aùnh
saùng khaû kieán coù böôùc soùng 405nm. Loaïi baûn Violet cuõng coù öu ñieåm
nhö keõm nhieät laø ñoä beàn baûn cao, nhöng caû hai loaïi baûn naøy khaù ñaét
tieàn cho neân ñaây cuõng laø ñieàu caàn caân nhaéc cho caùc xí nghieäp in coù
tieàm löïc kinh teá yeáu. Hieän nay caû ba coâng ngheä naøy vaãn ñang ñöôïc
phaùt trieån song song vôùi nhau vì moãi loaïi ñeàu coù öu nhöôïc ñieåm rieâng
cuûa noù, trong ñoù coâng ngheä ghi baûn nhieät chieám thò phaàn cao nhaát, keá
ñeán laø coâng ngheä ghi baûn violet vaø coâng ngheä ghi baûn truyeàn
thoáng (baûn PS). Ðeán nay coâng ngheä ghi keõm nhieät cuõng ñaõ xuaát
hieän loaïi keõm khoâng caàn xöû lyù quaù trình hieän, loaïi keõm seõ coù öu ñieåm
laø khoâng caàn maùy hieän, khoâng caàn hoùa chaát ñeå hieän vaø nhö vaäy
cuõng traùnh cho vieäc laøm oâ nhieãm moâi tröôøng.
Khoâng chĭ phong phuù veà chuûng loaïi, caùc maùy ghi baûn ngaøy nay coøn
phong phuù veà khaû naêng ghi treân caùc loaïi khoå keõm, caùc loaïi baûn keõm
khaùc nhau nhö caùc maùy ghi khoå 4up, 8up, hoaëc caùc khoå cöïc lôùn, cuõng
coù caùc loaïi maùy ghi baûn cho in offset, in flexo vaø in oáng ñoàng.
CTP ngaøy nay ñaõ môû ra moät söï phaùt trieån môùi trong coâng vieäc cheá
baûn vaø ngaøy caøng trôû neân thoâng duïng hôn. Coâng ngheä ghi baûn ñaõ giuùp
cho moät soá khoù khaên tröôùc ñoù ñöôïc giaûi quyeát nhö vieäc hoaøn thieän
chu trình laøm vieäc kyõ thuaät soá, in thöû maøu... Ðeán nay ñaõ coù hôn 25.000
heä thoáng CTP ñöôïc laép ñaët treân theá giôùi vaø ñang duy trì tĭ leä taêng
tröôûng trung bình khoaûng 20% moãi naêm.
sô ñoà taêng tröôûng cuûa CTP trong nhöõng naêm gaàn ñaây
Veà maët nguyeân taéc nguyeân lyù ghi caùc maùy ghi baûn vaø ghi phim
khaù gioáng nhau. Chuùng chĭ khaùc nhau veà nguyeân vaät lieäu, ñöôøng daãn
nguyeân vaät lieäu, söû duïng caùc bieän phaùp xöû lyù, nguoàn saùng, toác ñoä,
bieän phaùp
70
huùt hôi. Trong chöông naøy chuû yeáu chuùng ta seõ tìm hieåu veà nguyeân lyù
ghi, caùc öu nhöôïc ñieåm töøng loaïi vaø quaù trình kieåm tra tröôùc khi ghi
(preflight). Veà caùc loaïi baûn cho caùc maùy ghi baûn chuùng ta seõ ñeà caäp
ñeán trong chöông sau.
Maùy ghi phim vaø ghi baûn hieän nay ñöôïc chia laøm 3 loaïi:
- Maùy ghi phim daïng phaúng (flatbed).
- Maùy ghi phim daïng troáng noäi (Internal drum).
- Maùy ghi phim daïng troáng ngoaïi (External drum).
Caû 3 loaïi naøy ñeàu söû duïng chuyeån ñoäng theo 3 truïc ñeå ghi phim: X,
Y vaø Z.
Nguyeân lyù ghi theo 3 truïc toïa ñoä
Chieàu chuyeån ñoäng theo truïc X coøn goïi laø “truïc queùt chaäm”
(slow scan axis). Treân nhieàu heä thoáng, truïc queùt chaäm song song vôùi
chieàu beà maët ghi phim. Truïc Y coøn goïi laø “truïc queùt nhanh” (fast
scan axis) thoâng thöôøng noù ñöôïc tính bôûi toác ñoä quay cuûa ñaàu ghi
(qua spindle motor - ñoái vôùi maùy ghi daïng flatbet vaø internal) hay toác
ñoä quay cuûa troáng mang phim (ñoái vôùi maùy ghi daïng external). Truïc
X ñaïi dieän cho vieäc ñieàu chĭnh döõ lieäu hay ñoùng/môû thoâng tin (chieáu
saùng hoaëc khoâng chieáu saùng).
A. CAÙC KIEÅU MAÙY GHI:
1. Maùy ghi daïng troáng noäi (Internal drum)
Vôùi kyõ thuaät ghi daïng troáng noäi, vaät lieäu ñöôïc gaén ôû beân trong loøng
oáng. Voøng ghi toái ña cho maùy ghi phim coù theå leân ñeán 270 o (maùy mag-
num cuûa Purup-Eskofot) Trong khi haàu heát caùc maùy ghi baûn vuøng ghi
toái ña laø 180o (Agfa söû duïng 193o cho maùy New Galileo).
7
- Göông xoay ña giaùc (polygon mirror):

Moät göông phaûn xaï xoay vôùi toác ñoä cao treân ñeäm chaân khoâng,
nguoàn phaùt laser chĭ coù moät tia duy nhaát (single beam). Göông
phaûn xaï di chuyeån doïc theo truïc oáng vôùi böôùc taêng baèng chieàu
roäng moät ñöôøng queùt. Göông luoân luoân phaûn xaï aùnh saùng laser
chieáu ñeán noù vôùi moät goùc baèng 90o leân vaät lieäu nhaïy saùng,
vaät lieäu naøy ñöôïc coá ñònh vaø eùp saùt vaøo beà maët trong cuûa drum
nhôø heä thoáng huùt hôi. Tia laser seõ ñöôïc xaùc ñònh chính xaùc tieâu
cöï leân beà maët vaät lieäu vaø ghi moät ñieåm vôùi kích thöôùc spot
theo yeâu caàu. Kích thöôùc spot naøy seõ thay ñoåi tuøy theo ñoä
phaân giaûi. Khoaûng caùch giöõa beà maët vaät lieäu vaø göông xoay laø
moät haèng soá ñieàu naøy seõ baûo ñaûm kích thöôùc spot cuõng nhö tieâu
cöï seõ laø nhö nhau treân toaøn boä beà maët baûn maø khoâng caàn moät heä
thoáng quang hoïc ñaëc bieät.

Maùy ghi daïng troáng noäi
7
Sô ñoà maùy ghi daïng troáng noäi
- Heä thoáng ñuïc loã ñònh vò (punching)

Caùc maùy ghi daïng troáng noäi ñeàu coù heä thoáng ñuïc loã leân vaät
lieäu khi vaät lieäu ñaõ ñöôïc naïp vaøo oáng vaø ñöôïc ñuïc hoaëc theo
chieàu doïc (front edge) hoaëc theo chieàu ngang (side) cuûa vaät lieäu.
- Hieäu quaû
Ðöùng veà moät goùc ñoä naøo ñoù, hieäu suaát laøm vieäc cuûa maùy ghi
daïng troáng noäi thaáp hôn maùy ghi daïng phaúng vì chĭ coù moät phaàn
tia saùng ñöôïc chieáu leân beà maët vaät lieäu ghi. Chaúng haïn, neáu vaät
lieäu chĭ chieám 1/2 loøng oáng (180o) thì chĭ coù 50% aùnh saùng phaûn
xaï töø göông xoay chieáu leân vaät lieäu coøn 50% thì phaûn xaï ra ngoaøi.
Trong caùc maùy ghi phim söû duïng goùc ghi lôùn hôn, nhö laø 270o seõ
coù ít thôøi gian cheát hôn vaø do vaäy hieäu suaát seõ lôùn hôn.
Toác ñoä cuûa maùy ghi daïng troáng noäi tuøy thuoäc vaøo toác ñoä göông
xoay vaø toác ñoä RIP. Hieän nay toác ñoä cuûa göông xoay coù theå ñaït ñeán
48.000 voøng/phuùt (ñoái vôùi maùy ghi phim). Toác ñoä cuûa göông xoay ôû
maùy ghi baûn thaáp hôn (khoaûng 24.000 voøng/phuùt) do giôùi haïn veà
thôøi gian laøm khoâ cöùng maøng caûm quang treân baûn.
2. Maùy ghi daïng troáng ngoaïi (External drum):
ÔÛ daïng troáng ngoaïi, vaät lieäu ñöôïc gaén treân beà maët ngoaøi cuûa
oáng. Ðaàu ghi ñöôïc di chuyeån song song vôùi truïc oáng vaø coù theå coù moät
hay nhieàu tia laser. Caùc tia laser ñöôïc chieáu vuoâng goùc leân beà maët
vaät lieäu. Khoaûng caùch giöõa ñaàu tia ñeán maët vaät lieäu raát ngaén vaø luoân
luoân laø haèng soá. Ðeå baûo ñaûm ñieàu naøy, caùc maùy daïng troáng ngoaïi
thöôøng coù heä thoáng choáng rung oáng khi quay.
7
Maùy ghi daïng troáng ngoaïi
- Ðaàu ghi nhieàu tia (multiple beams).

Ðeå naâng cao toác ñoä ghi aûnh, caùc haõng saûn xuaát maùy ghi
daïng troáng ngoaïi söû duïng ñaàu ghi nhieàu tia ñeå ghi döõ lieäu. Do
vaäy ñöôøng queùt seõ trôû neân phöùc taïp hôn, sau moãi voøng quay cuûa
oáng, toaøn boä chuøm tia phaûi ñöôïc nhích sang vò trí môùi keà ngay
chuøm ñöôøng ñaõ queùt treân maët vaät lieäu. Coù hai phöông phaùp ñeå
giaûi quyeát vaán ñeà naøy:
7
* Phöông phaùp thöù nhaát laø sau khi queùt chuøm tia leân beà
maët vaät lieäu, ñaàu ghi seõ nhích sang beân caïnh, ñoä dôøi baèng
chieàu roäng cuûa chuøm tia, ñeå ghi tieáp chuøm tia thöù 2, cöù
nhö vaäy cho ñeán heát chieàu ngang aûnh. Phöông phaùp naøy
raát chính xaùc, tuy nhieân noù coù aûnh höôûng ñeán toác ñoä queùt vì
noù phaûi thöïc hieän cheá ñoä ngöng sau ñoù khôûi ñoäng laïi
(stopping and starting).
* Phöông phaùp thöù hai thöôøng ñöôïc goïi laø phöông phaùp
xoaén oác, bôûi vì ñaàu ghi seõ ghi chuøm tia theo daïng nhö xoaén
oác, di chuyeån lieân tuïc baêng qua heát chieàu ngang aûnh.
Do trong phöông phaùp naøy ñaàu ghi ghi vaø di chuyeån lieân
tuïc neân seõ xaõy ra hieän töôïng hình aûnh ghi seõ bò nghieâng
moät goùc nhoû. Ðeå giaûi quyeát hieän töôïng naøy, toaøn boä hình
aûnh seõ ñöôïc ñieàu chĭnh nghieâng vôùi moät goùc ngöôïc laïi baèng
moät boä phaän xöû lyù ñieän töû. Trong moät soá maùy ghi baûn
hieän nay, coù trang bò boä phaän buø tröø töï ñoäng ñeå baûo ñaûm
raèng vò trí baét ñaàu cuûa moãi ñöôøng queùt trong phöông phaùp
xoaén oác luoân luoân coù khoaûng caùch ñeàu so vôùi leà baûn.
Neáu khoâng hình aûnh seõ bò nghieâng so vôùi leà baûn.
- Heä thoáng ñuïc loã:
Khoâng gioáng nhö maùy ghi daïng troáng noäi, ôû maùy ghi daïng
troáng ngoaïi vaät lieäu phaûi ñöôïc ñuïc loã tröôùc hoaëc sau khi naïp vaøo
maùy
3. Maùy ghi daïng phaúng (Flatbed):
Khaùc vôùi hai daïng treân, trong daïng naøy vaät lieäu ñöôïc ghi hình
trong tö theá phaúng. Maùy ghi daïng phaúng söû duïng moät trong ba phöông
phaùp sau ñeå di chuyeån baûn in:
Sô ñoà maùy ghi phaúng

daïng 2 vaø 3
75
Cuoän phim soáng

Loâ Capstan
Phim ñaõ ghi
Nguoàn laser
Tia laser Moâtô göông

Göông xoay ña giaùc
Sô ñoà maùy ghi daïng Capstan cuûa Agfa
- Daïng 1: Vaät lieäu vaø maët phaúng maø noù ñöôïc ñaët leân seõ ñöùng
yeân trong khi ñoù ñaàu ghi seõ di chuyeån.
- Daïng 2: Vaät lieäu vaø maët phaúng maø noù ñöôïc ñaët leân seõ chuyeån
ñoäng cuøng luùc trong khi göông xoay ñònh höôùng tia roïi.
- Daïng 3: Söû duïng heä thoáng di chuyeån baûn in theo kieåu Capstan
vaät lieäu seõ ñöôïc di chuyeån nhôø caùc loâ keùo.
Caùc maùy ghi daïng phaúng noùi chung coù caáu truùc ñôn giaûn hôn
caùc maùy ghi daïng troáng. Noù coù theå naïp hoaëc laáy vaät lieäu deã daøng
cuõng nhö vieäc ñuïc loã deã daøng hôn. Caáu truùc daïng phaúng Capstan
(daïng 3) tröôùc ñaây raát thoâng duïng trong nhöõng theá heä maùy ghi phim
ñaàu tieân, nhöng ngaøy nay chuùng khoâng coøn thoâng duïng so vôùi caùc
theá heä maùy daïng troáng coù theå ghi ñöôïc treân caùc khoå vaät lieäu coù kích
thöôùc lôùn hôn nhieàu. Ðoái vôùi caùc maùy ghi daïng capstan, tieâu cöï cuûa
tia saùng trong maùy daïng phaúng luoân thay ñoåi do khoaûng caùch töø caùc
ñieåm treân moät ñöôøng queùt ñeán ñaàu ghi luoân thay ñoåi. Ðeå buø laïi ñieàu
naøy, ngöôøi ta phaûi cheá taïo moät heä thoáng quang hoïc vaø ñieän töû sao cho
baûo ñaûm ñoä chính xaùc cuûa tia roïi nhöng cuõng vôùi moät giôùi haïn nhaát
ñònh. Khi söû duïng vaät lieäu coù khoå lôùn thì caùc heä thoáng naøy seõ laøm
cho maùy ghi trôû neân ñaét tieàn.
Trong thöïc teá, caáu truùc phaúng thích hôïp nhaát ñoái vôùi vieäc in baùo ôû ñoä
phaân giaûi thaáp cho naêng suaát khaù cao.
Caùc maùy ghi phaúng daïng 2 vaø 3 söû duïng moät heä thoáng göông xoay
ña giaùc (polygon mirror) ñeå phaûn xaï nguoàn tia laser theo moät
ñöôøng thaúng baêng ngang qua vaät lieäu. Vaät lieäu ñöôïc di chuyeån vuoâng
goùc vôùi chieàu queùt vôùi toác ñoä sao cho ñaàu ghi vöøa kòp ghi heát moät
ñöôøng queùt vaø ñoä dòch chuyeån baèng chieàu roäng cuûa ñöôøng queùt. Tia
laser ñöôïc laáy
76
tieâu ñieåm qua moät thaáu kính ñaëc bieät ñeå baûo ñaûm kích côõ vaø hình
daùng ñieåm spot luoân luoân laø moät haèng soá treân toaøn boä ñöôøng queùt. Ðieàu
naøy laø caàn thieát bôûi vì khoaûng caùch giöõa thaáu kính vaø beà maët vaät lieäu
treân beà ngang ñöôøng queùt laø khaùc nhau (nhöõng ñieåm naèm caøng ra
ngoaøi coù khoaûng caùch ñeán thaáu kính caøng lôùn). Chính ñieàu naøy cuõng
laø giôùi haïn cho chieàu daøi cuûa ñöôøng queùt. Chieàu daøi toái ña cuûa
ñöôøng queùt cuûa moät maùy daïng phaúng khoaûng 24inch (60cm). Ðeå ghi
hình aûnh vôùi chieàu daøi lôùn hôn maø vaãn baûo ñaûm chaát löôïng phaûi söû
duïng hai ñaàu ghi.
Caùc heä thoáng ghi baûn daïng phaúng vieäc naïp vaø xuoáng baûn nhanh hôn
hai heä thoáng kia. Tuy nhieân do giôùi haïn veà kích thöôùc ghi neân thoâng
thöôøng noù chĭ thích hôïp in baùo hoaëc caùc aán phaåm thöông maïi khoå nhoû.
Ðeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm veà chieàu daøi ghi, moät soá haõng ñaõ saûn xuaát
maùy ghi daïng phaúng vôùi heä thoáng nhieàu ñaàu ghi hoaëc ñaàu ghi
nhieàu
tia. Chaúng haïn:
- Barco Graphic söû duïng 3 hoaëc 5 ñaàu ghi
- ICG söû duïng ñaàu ghi nhieàu tia gaén treân moät ñeá di chuyeån baêng
ngang qua beà ngang vaät lieäu vaø ghi 512 tia trong moãi laàn ghi.
4. Öu nhöôïc ñieåm cuûa moãi loaïi maùy ghi:
a. Maùy ghi daïng troáng noäi:
- Öu ñieåm:
+ Chaát löôïng cao.
+ Vaät lieäu naèm trong traïng thaùi tĩnh trong suoát quaù trình ghi neân coù
ñoä chính xaùc cao.
+ Ðuïc loã ñònh vò ngay trong maùy khi vaät lieäu ñaõ vaøo ñuùng vò trí.
+ Ðaàu ghi chĭ coù moät tia neân cöôøng ñoä tia laser oån ñònh do ñoù ít gaây
neân hieän töôïng soïc(stitching).
+ Ðaàu ghi chĭ coù moät tia neân khoaûng roäng ñieàu chĭnh tieâu cöï (depth
of focus) lôùn hôn do ñoù chaát löôïng hình aûnh cuõng nhö ñoä phaân giaûi
seõ cao hôn.
+ Deå daøng naïp vaät lieäu neáu söû duïng khoå nhoû (öu ñieåm naøy thöôøng
theå hieän roõ ñoái vôùi maùy ghi baûn)
- Nhöôïc ñieåm:
+ Ðaàu ghi chĭ coù moät tia ñôn neân chĭ taùc duïng treân töøng ñieåm, töøng
phaàn treân vaät lieäu.
+ Ðaàu ghi naèm xa vaät lieäu neân ñoøi hoûi tia laser phaûi coù naêng löôïng
lôùn.
+ Thôøi gian ghi laâu hôn maùy ghi daïng troáng ngoaïi.
+ Ðoái vôùi maùy ghi baûn khoå lôùn seõ raát khoù khaên khi naïp baûn
77
b. Maùy ghi daïng troáng ngoaïi:

- Öu ñieåm:
+ Chaát löôïng cao.
+ Ðaàu ghi ñöôïc ñaët gaàn vaät lieäu hôn neân baûo ñaûm ñoä chính xaùc hôn
cuõng nhö coù khaû naêng taäp trung ñöôïc naêng löôïng laser neân raát
thích hôïp vôùi vieäc ghi baûn nhieät (baûn thermal) ôû caùc maùy ghi baûn.
+ Thôøi gian ghi baûn nhanh hôn maùy ghi daïng troáng noäi do ñaàu ghi
coù nhieàu tia.
+ Ðaàu ghi coù nhieàu tia neân toác ñoä cuûa troáng giaûm do ñoù coù ñoä
caân baèng ñoäng cao hôn (Ðoä caân baèng ñoäng seõ giaûm theo tí leä
bình phöông vôùi tí leä toác ñoä quay. Chaúng haïn troáng quay toác
ñoä 500 voøng / phuùt seõ coù ñoä baèng ñoäng thaáp hôn troáng quay vôùi
toác ñoä 150 voøng / phuùt khoaûng 10 laàn).
+ Heä thoáng huùt hôi phöùc taïp hôn do phaûi baûo ñaûm vieäc giöõ
troáng chaéc chaén treân troáng.
+ Vaät lieäu gaén treân troáng quay nhanh neân seõ raát nguy hieåm neáu vaät
lieäu bò vaêng ra khi ñang ghi.
+ Heä thoáng huùt chaân khoâng quaù maïnh seõ laøm bieán daïng nhöõng
vaät lieäu moûng laøm giaûm ñoä chính xaùc.
+ Ðaàu ghi coù nhieàu tia neân vieäc ñieàu chĭnh, söûa chöõa phöùc taïp. Maët
khaùc vôùi ñaàu ghi nhieàu tia phaûi ñoøi hoûi heä thoáng nguoàn laser
phaûi oån ñònh vaø heä thoáng quang hoïc phöùc taïp ñeå traùnh hieän töôïng
cöôøng ñoä caùc tia laser khaùc nhau gaây hieän töôïng soïc treân vaät lieäu
(hieän töôïng stitching).
c. Maùy ghi daïng phaúng:
- Öu ñieåm: Giaáo trònh Xûã ly áaãnh kyä thuêåt
+ Do caáu truùc phaúng neân deã daøng cho vieäc naïp, thaùo cuõng nhö
di chuyeån vaät lieäu.
+ Chaát löôïng cao (cho maùy ghi phaúng daïng 1).
+ Ðoä chính xaùc khoâng cao do trong quaù trình ghi vaät lieäu phaûi
di chuyeån (cho maùy ghi daïng 2 vaø 3).
+ Giôùi haïn veà chieàu roäng vaät lieäu do ñoù thöôøng khoâng thích hôïp cho
caùc loaïi maùy ghi baûn khoå lôùn (cho maùy ghi daïng 2 vaø 3).
+ Khoaûng caùch giöõa ñaàu ghi vôùi caùc ñieåm treân beà maët vaät lieäu
khoâng baèng nhau laøm cho tia laser bò bieán daïng ôû nhöõng phaàn
caïnh cuûa vaät lieäu (cho maùy ghi daïng 2 vaø 3).
+ Toác ñoä ghi chaäm (cho maùy ghi daïng 1).
78
Loâ Capstan
Phim
Höôùng queùt
Höôùng di chuyeån cuûa phim
Göông xoay ña giaùc
Tia laser
höôùng di chuyeån cuûa

Loãi Fast scan Bình thöôøng Loãi Slow scan
Höông queùt cuûa tia laser
Caùc loãi sinh ra do söï khoâng ñoàng boä

treân maùy ghi daïng Capstan
B. COÂNG NGHEÄ GHI BAÛN (COMPUTER TO PLATE - CTP)
Sô ñoà caùc coâng ngheä Computer to...

79
CAÙC TIEÄN ÍCH CUÛA VIEÄC AÙP DUÏNG COÂNG NGHEÄ CTP
So vôùi CTF, CTP ñaõ mang laïi nhieàu tieän ích nhö:
Naâng cao chaát löôïng in
Do khoâng coøn xuaát phim vaø phôi baûn neân baûn CTP cho taàng thöù
roäng hôn (töø 2% ñeán 98% - tröôùc ñaây laø töø 3% ñeán 97%) cuõng nhö
traùnh ñöôïc vieäc maát taàng thöù do aûnh höôûng cuûa vieäc phôi baûn, ñieàu
naøy cho pheùp vieäc phuïc cheá hình aûnh vaø maøu saéc seõ trôû neân chính
xaùc hôn. CTP coøn boû qua coâng ñoaïn bình baûn neân haïn cheá sai soùt do
caùc thao taùc thuû coâng gaây ra, taêng ñoä chính xaùc choàng maøu. Ngoaøi
ra, baûn CTP ñöôïc ghi tröïc tieáp neân khoâng xaûy ra caùc khoù khaên phaùt
sinh trong phôi baûn nhö: buïi, coäm phim... CTP coøn cho pheùp khaû naêng
öùng duïng tram FM (tram bieán taàn khaùc vôùi tram truyeàn thoáng laø tram
AM - tram bieán bieân) giuùp caûi thieän chaát löôïng in nhö hình aûnh saéc
neùt, mòn maøng hôn.
Giaûm thôøi gian taïo baûn giuùp naâng cao naêng suaát
Do boû qua moät soá coâng ñoaïn trung gian nhö xuaát phim, bình baûn thuû
coâng, phôi baûn, tuùt söûa baûn neân thôøi gian laøm baûn ñöôïc ruùt ngaén
ñaùng keå, giuùp taêng naêng suaát vaø ñaëc bieät trong in baùo, vieäc naøy coøn giuùp
cho toøa soaïn coù theâm thôøi gian caäp nhaät thoâng tin môùi.
Giaûm chi phí vaät tö, coâng lao ñoäng
Vieäc boû qua moät soá coâng ñoaïn trung gian coøn cho pheùp chuùng ta
giaûm ñöôïc söï hao phí vaät tö nhö phim, thuoác vaø caû vieäc giaûm caùc
chi phí cho caùc coâng ñoaïn trung gian ñoù nhö chi phí mua saém thieát bò,
traû löông nhaân coâng... Ngoaøi ra do ñoä chính xaùc cuûa caùc baûn in cao
hôn trong coâng ngheä CTF neân vieäc canh chĭnh, laáy baøi trong quaù
trình in nhanh hôn giuùp giaûm hao phí giaáy, möïc.
CAÙC COÂNG NGHEÄ GHI BAÛN HIEÄN NAY Giaáo trònh Xûã ly áaãnh kyä thuêåt
* Coâng ngheä ghi baûn truyeàn thoáng (baûn PS)
Coâng ngheä naøy ñöôïc basysPrint - moät haõng nhoû cuûa Ðöùc giôùi thieäu
taïi Drupa 1995 goïi laø caùc maùy UV-Setter vaø chính thöùc ñöôïc tung ra
thò tröôøng vaøo naêm 1996.
Ðaëc tröng cuûa coâng ngheä naøy laø söû duïng nguoàn saùng tia cöïu
tím (UV light) vôùi böôùc soùng 380nm cuûa ñeøn thuûy ngaân vaø loaïi baûn
PS truyeàn thoáng gioáng nhö trong kyõ thuaät phôi baûn thoâng thöôøng. Ðeå
chieáu saùng döõ lieäu leân baûn, basysPrint söû duïng moät thieát bò ñaëc bieät cuûa
haõng Texas Instrument (Myõ) goïi taét laø DMD (Digital Micromirror
Device - Thieát bò vi göông kyõ thuaät soá) goàm raát nhieàu göông phaûn
xaï raát nhoû trong moät dieän tích khoaûng 2cm2 (coù khoaûng töø 780.000
ñeán khoaûng
1.400.000 vi göông). Caùc vi göông ñöôïc ñieàu khieån töø moät maùy
tính nhoû gaén trong ñaàu ghi, tuøy theo döõ lieäu nhaän ñöôïc maø maùy tính seõ
ñieàu
80
khieån caùc vi göông xoay phaûn xaï aùnh saùng xuoáng baûn hay haét aùnh
saùng ñeán moät boä phaän haáp thuï.
Heä thoáng quang hoïc cuûa
maùy ghi baûn UV-Setter
Maùy ghi baûn keõm truyeàn thoáng UV-Setter
Caùc maùy UV-Setter laø loaïi maùy ghi daïng phaúng (flatbed), trong
quaù trình ghi vaät lieäu seõ naèm yeân treân moät baøn phaúng, ñaàu ghi seõ di
chuyeån heát moät chieàu doïc roài dòch sang ngang moät böôùc roài tieáp tuïc
dòch chuyeån
81
theo chieàu doïc cöù nhö theá cho ñeán khi ghi heát baûn. Söï dòch chuyeån cuûa
ñaàu ghi ñöôïc ñieàu khieån bôûi caùc moâ tô böôùc neân caùc maùy UV-Setter
coù ñoä chính xaùc raát cao. Tuøy theo yeâu caàu veà toác ñoä ghi maø UV-Setter
seõ coù moät ñaàu ghi hay hai ñaàu ghi. Do ñeøn thuûy ngaân toûa nhieät raát lôùn
neân caùc maùy UV-Setter phaûi caàn heä thoáng laøm maùt baèng nöôùc.
Maùy ghi baûn UV-Setter theá heä môùi
Ngoaøi basysPrint coøn coù haõng AlfaQuest (Myõ) saûn xuaát caùc loaïi
maùy hieäu Fastrak ghi baûn cho maùy in cuoän hay caùc maùy in khoå nhoû
Maùy ghi baûn keõm truyeàn thoáng Fastrak

cuûa haõng AlfaQuest
Do söû duïng loaïi baûn PS truyeàn thoáng neân coâng ngheä naøy coù moät
soá öu ñieåm noåi baät maø caùc coâng ngheä khaùc khoâng coù nhö:
- Chi phí reû do söû duïng loaïi baûn PS giaù thaønh thaáp vaø chi phí cho
hoùa chaát cuõng reû, do ñoù söû duïng coâng ngheä naøy seõ mang ñeán
lôïi theá caïnh tranh cao hôn so vôùi vieäc söû duïng caùc coâng ngheä
khaùc.
8
- Khoâng caàn ñieàu kieän aùnh saùng ñaëc bieät do baûn PS coù theå thao
taùc ngoaøi saùnh saùng thöôøng.
- Thao taùc quen thuoäc vôùi ngöôøi söû duïng coâng ngheä CTF tröôùc ñaây.
- Coù theå xöû lyù baûn baèng tay khi maùy hieän baûn coù söï coá.
- Coù nhieàu haõng cung caáp baûn, giuùp cho ngöôøi söû duïng coù nhieàu
söï löïa choïn hôn.
Maùy ghi UV-Setter, taïo caùc ñieåm tram döïa treân caùc ñieåm daïng
vuoâng (theo hình daïng cuûa caùc vi göông) neân noù coøn coù moät öu ñieåm
laø taïo ñoä saéc neùt cao cho hình aûnh vaø ghi ñöôïc taàn soá tram cao vôùi
ñoä phaân giaûi thaáp.
Ngoaøi ra, do maùy ghi daïng phaúng neân thao taùc thaùo, laép baûn
cuõng raát deã daøng.
Ngoaøi nhöôïc ñieåm chung cho caùc maùy ghi baûn UV laø ñoä beàn
baûn thaáp (khoaûng 70.000 - 100.000) vaø yeâu caàu heä thoáng laøm maùt cho
nguoàn saùng, caùc loaïi maùy ghi UV-Setter cuûa basysPrint coøn coù nhöôïc
ñieåm laø toác ñoä ghi chaäm vaø yeâu caàu dòch vuï baûo trì thöôøng xuyeân
nhö canh chĭnh chaát löôïng oâ ghi cho ñoàng ñeàu, thay ñeøn moãi 3, 4 thaùng.
Caùc maùy cuûa haõng AlfaQuest khoâng coù yeâu caàu veà cheá ñoä baûo trì
thöôøng xuyeân vaø khoâng coù nhöôïc ñieåm veà toác ñoä ghi, nhöng chuùng haïn
cheá veà khoå ghi (khoå baûn lôùn nhaát coù theå söû duïng laø 965 x 625
mm).
* Coâng ngheä ghi baûn Violet
Maùy Galileo cuûa haõng Agfa

8
Maùy News CTP
cuûa haõng ECRM
(Kodak)
Caùc maùy ghi Violet ñöôïc tung ra thò tröôøng chĭ caùch ñaây vaøi naêm,
nhöng chuùng cuõng ñöôïc ngöôøi söû duïng nhanh choùng chaáp nhaän do
öu ñieåm veà toác ñoä, ñoä beàn baûn cao, chaát löôïng oån ñònh vaø ñoä beàn ñaàu
ghi cao hôn coâng ngheä ghi baûn nhieät. Chuùng ñöôïc cho laø coù khaû naêng
caïnh tranh vôùi caùc loaïi maùy ghi baûn nhieät.
Caùc maùy ghi baûn Violet söû duïng nguoàn tia laser diode coù böôùc soùng
405nm vaø daïng maùy thöôøng thaáy laø maùy daïng troáng noäi vôùi ñaàu ghi
moät tia. Naêng löôïng cuûa nguoàn tia laser tröôùc ñaây laø khaù nhoû (töø 5
- 10mW), hieän nay phoå bieán laø töø 30 - 60mW, trong töông lai seõ
naâng leân 100mW ñeå taêng toác ñoä ghi cao hôn nöõa. Coâng ngheä Violet söû
duïng moät loaïi baûn ñaëc bieät nhaïy vôùi böôùc soùng 405nm, do ñoù chuùng
phaûi ñöôïc laøm vieäc döôùi aùnh saùng vaøng. Coù hai loaïi baûn violet:
- Silver-halide ñöôïc duøng cho caùc maùy ghi coù nguoàn saùng coâng suaát
yeáu (khoaûng 5mW) do chuùng coù lôùp muoái baïc coù ñoä nhaïy cao. Ðoä
beàn baûn caùc loaïi baûn naøy khoaûng 350.000 baûn. Chuùng khoâng
nöôùng ñöôïc sau khi hieän.
- Photo-polymer ñöôïc duøng cho caùc maùy ghi coù nguoàn saùng coù coâng
suaát maïnh hôn. Ðoä beàn baûn cuûa loaïi baûn naøy chĭ khoaûng töø
100.000
- 250.000, nhöng öu ñieåm cuûa chuùng laø coù theå nöôùng ñöôïc sau khi
hieän ñeå taêng ñoä beàn baûn coù theå leân ñeán caû 1.000.000 löôït in, ngoaøi
ra baûn naøy coù theå söû duïng ñöôïc cho in möïc UV.
Öu ñieåm noåi baät cuûa coâng ngheä ghi baûn naøy laø toác ñoä ghi cao vaø ñoä
beàn baûn cao. Ngoaøi ra so vôùi coâng ngheä ghi baûn nhieät, chuùng coøn coù
moät soá öu ñieåm:
8
- Giaù thaønh thaáp hôn do nguoàn tia laser coù coâng suaát nhoû hôn.
- Nguoàn laser coù tuoåi thoï daøi hôn (gaáp 4 - 5 laàn nguoàn laser
nhieät) vaø khoâng caàn heä thoáng laøm maùt.
- Heä thoáng quang hoïc nhoû
hôn. Nhöôïc ñieåm cuûa chuùng
laø:
- Giaù baûn ñaét vaø phaûi söû duïng loaïi maùy hieän baûn ñaëc bieät cho
quaù trình hieän do ñoù khoâng theå thao taùc hieän tay khi maùy hieän coù
söï coá.
- Thao taùc trong phoøng ñaëc bieät chĭ coù aùnh saùng vaøng.
- Chĭ coù moät vaøi nhaø saûn xuaát baûn nhö Kodak, Fuji, Agfa neân ngöôøi
söû duïng khoâng coù nhieàu söï löïa choïn loaïi vaät tö phuø hôïp.
* Coâng ngheä ghi baûn nhieät (thermal)
Ðöôïc xem laø coâng ngheä ghi baûn ra ñôøi sôùm nhaát trong ba coâng ngheä
ghi baûn thoâng duïng hieän nay. Noù ñöôïc coâng boá vaøo khoaûng naêm 1993
trong luùc caùc nhaø saûn xuaát maùy ghi baûn ñang luùng tuùng trong vieäc tìm
ra moät loaïi baûn phuø hôïp do caùc loaïi baûn tröôùc ñoù coù ñoä beàn baûn
quaù thaáp khoâng phuø hôïp cho vieäc in thöông maïi. Ngay khi xuaát hieän noù
ñaõ ñöôïc kyø voïng laø coâng ngheä ghi baûn trong töông lai vaø caùc nhaø saûn
xuaát thieát bò cheá baûn haøng ñaàu theá giôùi ñaõ nhanh choùng nhaûy vaøo
lĩnh vöïc naøy, tuy nhieân hieän nay noù ñang gaëp phaûi söï caïnh tranh quyeát
lieät cuûa coâng ngheä ghi baûn violet maëc duø hieän giôø noù vaãn laø coâng
ngheä chieám thò phaàn cao nhaát treân theá giôùi (khoaûng 70%).
Maùy ghi baûn nhieät Trendsetter

cuûa haõng Heidelberg
8
Maùy ghi baûn nhieät thöôøng laø daïng maùy ghi troáng ngoaïi do ñaàu
ghi naèm gaàn vaät lieäu neân traùnh ñöôïc vieäc maát maùt naêng löôïng. Ðaàu
ghi cuûa maùy ghi baûn nhieät söû duïng nguoàn tia laser theå raén coù böôùc
soùng 830nm naèm trong vuøng hoàng ngoaïi (tröôùc ñaây caùc maùy ghi baûn
nhieät söû duïng nguoàn tia laser khí coù böôùc soùng 1064nm). Do maùy ghi
coù caáu truùc troáng ngoaïi, troáng mang vaät lieäu seõ quay trong quaù trình
ghi neân ñeå giaûm toác ñoä quay cuûa troáng vaø giaûm thôøi gian ghi, ñaàu ghi
cuûa caùc maùy ghi daïng troáng ngoaïi coù nhieàu tia, coù theå leân ñeán 512
tia hoaëc 1024 tia.
Coâng ngheä ghi baûn nhieät cuõng söû duïng loaïi keõm ñaëc bieät nhaïy vôùi
nhieät, döõ lieäu chĭ ñöôïc ghi leân baûn khi nhieät löôïng ñaït ñeán ngöôõng
thích hôïp, ngoaøi ngöôõng naøy döõ lieäu seõ khoâng xuaát hieän. Haàu heát caùc
loaïi baûn nhieät coù theå thao taùc ôû aùnh saùng thöôøng, tuy nhieân coù moät vaøi
loaïi baûn neùg caàn phaûi thao taùc beân trong phoøng coù aùnh saùng vaøng gioáng
keõm violet.
Baûn nhieät ñoøi hoûi nguoàn laser coù coâng suaát khaù lôùn, töø vaøi traêm
miliwatt ñeán vaøi watt, do ñoù ñaàu ghi nhieät cuõng caàn heä thoáng laøm maùt
thöôøng xuyeân trong quaù trình hoaït ñoäng.
Hieän nay, thò tröôøng cuõng ñaõ xuaát hieän caùc loaïi baûn nhieät khoâng
caàn xöû lyù quaù trình hieän sau khi ghi (processless thermal plates),
loaïi baûn naøy chĭ yeâu caàu moät quaù trình xöû lyù cô nhö quaù trình boùc maøng
baûo veä chaúng haïn, moät soá loaïi baûn chĭ caàn röûa qua nöôùc laø ñuû. Tuy nhieân
ñoä beàn baûn loaïi baûn naøy khoâng cao chĭ khoaûng 100.000 löôït in vaø
khoâng chaáp nhaän coâng ñoaïn nung sau khi ghi.
Öu ñieåm noåi troäi cuûa baûn nhieät coù xöû lyù quaù trình hieän laø ñoä beàn
baûn cao töø 200.000 - 300.000, neáu ñöôïc nung sau khi hieän, ñoä beàn
baûn coù
8
theå leân ñeán 1.000.000 löôït in. Baûn nhieät ñaõ nung cuõng coù theå duøng cho
in möïc UV nhö baûn violet photo-polymer.
Tuy nhieân cuõng gioáng nhö baûn violet, nhöôïc ñieåm cuûa noù laø giaù
baûn ñaét vaø cuõng phaûi söû duïng loaïi maùy hieän ñaëc bieät cho quaù trình
xöû lyù sau khi ghi neân khoâng theå thao taùc hieän baèng tay neáu maùy hieän
coù söï coá. Loaïi baûn nhieät cuõng chĭ coù moät vaøi nhaø saûn xuaát do ñoù söû
duïng cuõng khoâng coù nhieàu söï löïa choïn loaïi vaät tö phuø hôïp. Ngoaøi ra so
vôùi coâng ngheä ghi violet, chuùng coù theâm nhöôïc ñieåm laø ñoä beàn ñaàu
ghi thaáp vaø vieäc canh chĭnh ngöôõng nhieät phuø hôïp phöùc taïp hôn.
C. PREFLIGHTING:
Ðaây laø thuaät ngöõ möôïn cuûa ngaønh haøng khoâng trong thuû tuïc kieåm
tra cuûa phi coâng tröôùc khi caát caùnh. ÔÛ ñaây, preflighting chính laø
caùch kieåm tra toaøn boä döõ lieäu tröôùc khi ñöôïc xuaát ra maùy ghi phim hay
maùy ghi baûn. Ðaây laø phöông phaùp phaùt hieän ra nhöõng file loãi hoaëc
chöa hoaøn thaønh, loãi do font chöõ, traping khoâng thích hôïp hoaëc
chöa trapping, chöøa leà khoâng thích hôïp, khoå in sai, maøu saéc khoâng
ñuùng vaø nhöõng vaán ñeà khaùc. Trong ñoù font chöõ laø vaán ñeà quan troïng
nhaát. Quaù trình preflighting bao goàm vieäc söû duïng phaàn meàm hoaëc
duøng moät danh saùch kieåm tra hay keát hôïp caû hai.
Coù moät soá phaàn meàm coù saün caùc dòch vuï veà preflighting ñeå kieåm
tra file tröôùc khi RIP. Moät soá phaàn meàm cho pheùp kieåm tra veà
font, hình aûnh, maøu saéc vaø caùc thuoäc tính cuûa trang. Nhöõng phaàn meàm
khaùc kieåm tra quaù trình RIP baèng caùch ripping file caàn xuaát leân maøn
hình hay in ra moät maùy in laser tröôùc khi xuaát file ñoù sang maùy ghi
phim hay maùy ghi baûn.
Döôùi ñaây laø 10 vaán ñeà haøng ñaàu caàn kieåm tra tröôùc khi xuaát file:
1. Font chöõ.
2. Trapping.
3. Banding (hieän töôïng coù soïc).
4. File chöa hoaøn chĭnh hoaëc bò hö.
5. Xoay hoaëc thay ñoåi kích côõ quaù möùc caùc file EPS, TIF trong
quaù trình daøn trang.
6. Caùc maøu pha (spot color) chöa chuyeån sang daïng CMYK
(daïng process).
7. Nesting file (chi tieát bò chaïy choã choàng leân nhau).
8. Caùc file TIF maøu chöa chuyeån töø heä RGB sang heä CMYK.
9. Chöøa leà khoâng thích hôïp.
10. Nhöõng ñĩa hö khoâng söû duïng ñöôïc.
87
Maãu danh saùch kieåm tra cô baûn:

1. Kieåm tra laïi phieáu saûn xuaát:
* Khaùch haøng cung caáp nhöõng gì ?
- File.
- Phim silde, hình veõ... khoâng ôû daïng file.
- Maãu ñaõ in laser hay in maøu, coù traùng varnish khoâng ?
- Phieáu ghi toaøn boä nhöõng yeâu caàu cuûa khaùch haøng.
* Xem laïi nhöõng thöù neâu treân coù bò hö hay maát khoâng ?
* Xaùc ñònh söï töông hôïp heä thoáng cuûa thieát bò löu tröõ maø khaùch
haøng mang ñeán
* File coù neùn khoâng vaø coù ñuû khoâng gian ñĩa ñeå giaûi neùn khoâng
? Kieåm tra nhöõng thoâng tin sau:
- Teân vaø ñieän thoaïi khaùch haøng hoaëc trung gian.
- Ngaøy cho baûn in thöû.
- Ngaøy giao haøng.
- Phöông phaùp thaønh phaåm.
- Möïc in söû duïng.
2. Quaûn lyù caùc loaïi ñĩa, hoà sô taøi lieäu, file vaø font:
- Giöõ gìn caån thaän caùc ñĩa caàn thieát.
- Copy taát caû caùc döõ lieäu khaùch haøng mang ñeán vaøo moät thö muïc
cuûa ñĩa cöùng, sau ñoù ñaët ñĩa cuûa khaùch vaøo nôi an toaøn.
- Neáu caàn thieát copy thö muïc naøy moät laàn nöõa vaø giöõ moät thö
muïc laøm goác vaø khoâng thay ñoåi noù.
- Kieåm tra xem khaùch haøng coù gôûi font keøm theo khoâng ?
3. Môû vaø kieåm tra taøi lieäu:
- Môû taøi lieäu kieån tra xem coù thieáu font khoâng, coù bò chaïy chöõ
khoâng ?
- Kieåm tra lieân keát ñeán caùc file aûnh ñaët trong taøi lieäu xem aûnh caùc
bò maát (missing) khoâng ?
- Neáu ñang lieân keát vôùi file giaû (file coù ñoä phaân giaûi thaáp do söû
duïng OPI) caàn kieåm tra laïi xem file coù ñoä phaân giaûi cao coù ñöôïc
cheùp keøm theo hay khoâng ?
- Kieåm tra kích thöôùc trang vaø caùc khoaûng chöøa leà
- Kieåm tra caùc maøu ñang ñöôïc duøng trong taøi lieäu. Neáu khoâng coù
gì yeâu caàu ñaëc bieät töø khaùch, chuyeån caùc maøu spot (neáu coù)
sang maøu process (maøu ñöôïc taïo töø 4 thaønh phaàn maøu
CMYK).
- AÛnh coù naèm goïn trong khung aûnh (picture box) khoâng ?
8
- Coù trapping khoâng ?

* Ðoái vôùi hình ñoà hoïa:
- Môû file ñoà hoïa ñang coù.
- Kieåm tra taát caû caùc maøu ñaëc bieät ñöôïc taïo bôûi öùng duïng ñoà hoïa.
- Kieåm tra trapping (neáu coù): nhöõng thaønh phaàn naøo caàn
trapping, thaønh phaàn naøo khoâng caàn trapping.
* Ðoái vôùi aûnh bitmap:
- Môû caùc file aûnh coù trong taøi lieäu.
- Kieåm tra xem caùc file aûnh ñaõ chuyeån sang daïng CMYK chöa ?
- Kieåm tra laïi ñoä phaân giaûi.
- Kieåm tra xem file coù bò neùn khoâng ?
4. Keát thuùc kieåm tra:
- Öôùc tính löôïng phim hoaëc baûn caàn thieát, thôøi gian RIP.
- Hoaøn chĭnh baûng ghi chuù nhöõng vaán ñeà caàn söûa chöõa treân cô sôû
caùc ghi chuù trong caùc quaù trình kieåm tra treân.
- Ðeà xuaát caùch söûa chöõa neáu khaùch haøng yeâu caàu hoaëc traû laïi ñeå
khaùch töï söûa laáy.

Chûúng 5
RIP - caác tñnh nùng

vaâ hoaåt àöång
A.Sú lûúåc vêì ngön ngûä PostScript
B.RIP - caác tñnh nùng vaâ hoaåt àöång
1. Cêëu truác
2. RIP trong chu trònh chêë baãn
3. Caác chûác nùng chñnh
4.OPI
9
Chûúng 5 : RIP - caác tñnh nùng vaâ hoaåt

A. SÔ LÖÔÏC VEÀ NGOÂN NGÖÕ POSTSCRIPT:
Postscript laø ngoân ngöõ moâ taû trang. Noù ñöôïc haõng Adobe giôùi thieäu
vaøo naêm 1985 vaø xuaát hieän laàn ñaàu tieân trong driver Apple
LaserWriter. Postscript ñöôïc thieát keá moät caùch ñaëc bieät ñeå moâ taû thoâng
tin moät trang taøi lieäu töø moät heä thoáng maùy tính ñeán moät thieát bò xuaát.
Noù cuõng laø moät ngoân ngöõ laäp trình, nhöng khoâng nhö nhöõng ngoân ngöõ
laäp trình khaùc nhö Pascal, basic..., Postscript ñöôïc söû duïng ñeå chĭ
thò, höôùng daãn moät thieát bò xuaát phaûi ñaët caùc ñieåm (dot) taïo thaønh vaên
baûn vaø hình aûnh trong moät trang nhö theá naøo. Ðaây laø ngoân ngöõ moâ taû
möùc ñoä cao, bôûi vì noù moâ taû caùc trang nhö laø moät nhoùm caùc ñoái
töôïng ñoà hoïa nhieàu hôn laø moâ taû chi tieát cuûa chuùng.
Giaáo trònh xûã lyá aãnh kyä thuêåt
Postscript laø moät chöông trình bieân dòch ñoäc laäp vôùi thieát bò. Trình
bieân dòch naøy seõ chuyeån caùc döõ lieäu sang maõ thieát bò ñaëc bieät vaø ñieàu
khieån thieát bò xuaát ñeå taïo caùc hình aûnh ñoà hoïa ñaõ ñöôïc moâ taû trong
trang. Trình bieân dòch seõ xöû lyù töøng phaàn töû moät, xöû lyù xong phaàn töû
naøy môùi chuyeån sang xöû lyù phaàn töû keá tieáp.
Moät trong nhöõng thuaän lôïi cuûa ngoân ngöõ Postscript laø khoâng phuï
thuoäc vaøo thieát bò. Ðieàu naøy coù nghĩa laø moät trang taøi lieäu
Postscript coù theå ñöôïc in treân moïi maùy in Postscript hoaëc maùy ghi
phim, ghi baûn maø khoâng heà thay ñoåi vaø ñaït ñöôïc chaát löôïng, ñoä phaân
giaûi toái ña.
Postscript nguyeân thuûy (Postscript level 1) coù moät soá giôùi haïn veà
khaû naêng phuïc cheá hình aûnh chaát löôïng cao vaø toác ñoä cuûa thieát bò raát
chaäm khi phuïc cheá hình aûnh coù maøu saéc phöùc taïp.
9
Naêm 1990, Adobe giôùi thieäu Postscript level 2 hoã trôï khoâng gian
maøu CIE 1931 (XYZ) khoâng phuï thuoäc thieát bò,, coù toác ñoä laøm vieäc
nhanh hôn, theå hieän ñöôïc taàn soá tram cao hôn.

Vaø gaàn ñaây nhaát, Adobe coâng boá Postscript level 3 vôùi tính naêng
in nhanh hôn, deã hôn vaø chaát löôïng cao hôn nöõa, toâ chuyeån raát trôn
(khoâng bò hieän töôïng soïc), chaáp nhaän caùc file PDF (Portable
Document For- mat), taêng cöôøng khaû naêng laøm vieäc vôùi nhöõng file
phöùc taïp...
Postscript vöøa laø ngoân ngöõ laäp trình, vöøa laø ngoân ngöõ moâ taû trang
neân noù coù nhöõng ñaëc tính ñaëc bieät sau:
- Bieân dòch
- Ðoäc laäp vôùi thieát bò
- Trình ñoà hoïa maïnh meõ
- Moâ taû trang
1. Bieân dòch:
Postscript laø moät ngoân ngöõ bieân dòch gioáng nhö Basic hay APL.
Noù ñieàu khieån caùc thieát bò xuaát (maùy in laser, maùy saép chöõ (typesetter
hay caùc thieát bò khaùc). Noù cho pheùp xaùc ñònh nhieàu yeâu caàu cuûa
chöông trình nhö caùc leänh thöïc thi, traïng thaùi hieän thôøi cuûa vieäc xuaát vaø
thieát bò xuaát. Noù cuõng cho pheùp xaùc ñònh loãi trong quaù trình xuaát
laøm cho vieäc gôõ roái seõ deã daøng vaø chính xaùc hôn.
Tuy nhieân, trong thöïc teá trình bieân dòch cuõng laø moät chöông trình,
vì vaäy noù coù theå bò aûnh höôûng bôûi phaàn meàm ñang ñöôïc thöïc thi.
Ðieàu naøy seõ laøm chaäm toác ñoä bieân dòch.
Ngoân ngöõ bieân dòch töï baûn thaân noù khoâng baét buoäc phaûi coù moät caáu
truùc ñaëc bieät naøo. Do vaäy, Postscript cuõng khoâng ñaët ra moät yeâu caàu
caáu truùc trong vieäc moâ taû taøi lieäu. Ðaây coù theå laø moät ñieåm yeáu cuûa noù,
neáu nhö ngöôøi laäp trình khoâng taïo ra moät caáu truùc maïch laïc.
Postscript coù theå phaûn hoài thoâng tin cho ngöôøi laäp trình hoaëc caùc
öùng duïng Postscript. Caùc thoâng tin phaûn hoài naøy laø caùc trò soá thoâng
thöôøng xaùc ñònh traïng thaùi hieän thôøi cuûa moâi tröôøng thöïc thi. Chaúng
haïn, caùc font ñaëc bieät ñang ñöôïc naïp vaø coù saün.
2. Ðoäc laäp vôùi thieát bò:
Moät trong nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät cuûa ngoân ngöõ Postscript laø ñoäc
laäp vôùi thieát bò. Noùi chung, ngoân ngöõ Postscript ñöôïc thieát keá phuø hôïp
vôùi caùc thieát bò xuaát taïo tram (raster-output devices). Vieäc ñieàu chĭnh
vaø chuyeån caùc leänh cuûa ngoân ngöõ Postscript theo yeâu caàu cuûa thieát bò
laø vaán ñeà cuûa trình bieân dòch, tuy nhieân noù phaûi baûo ñaûm caáu truùc cuûa
trang hay hình aûnh phaûi ñoäc laäp vôùi thieát bò, ñieàu naøy ngoân ngöõ Post-
script coù theå laøm raát toát.
92
Coù hai tieän ích cho ngöôøi laäp trình ngoân ngöõ Postscript. Thöù nhaát,
baïn coù theå löu giöõ caùc yeâu caàu ñaëc bieät cuûa thieát bò xuaát. Thöù hai, moät
trang ñöôïc moâ taû baèng ngoân ngöõ Postscript coù theå in thöû treân moät

thieát bò vaø xuaát ra moät thieát bò khaùc maø khoâng caàn phaûi hieäu chĭnh laïi
caùc leänh. Ðaây thöïc söï laø caùc tieän ích raát caàn thieát cho coâng vieäc
"Desktop Publishing" trong cheá baûn hieän ñaïi.
3. Trình ñoà hoïa maïnh meõ:
Postscript ñöôïc thieát keá moät caùch ñaëc bieät cho vieäc taïo nhöõng
ñoái töôïng ñoà hoïa treân caùc thieát bò xuaát taïo tram (raster-output
devices). Postscript cung caáp moät soá tính naêng raát maïnh meõ nhö: thu
phoùng, xoay... Postscript cho pheùp lieân keát caùc text vaø hình aûnh moät
caùch raát deã daøng vaø töï nhieân, ñieàu maø caùc ngoân ngöõ khaùc hay thöïc
hieän baèng cô khí seõ raát khoù khaên. Thöïc ra beân trong ngoân ngöõ Postscript
caùc kyù töï cuõng ñöôïc xem nhö laø caùc ñoái töôïng ñoà hoïa, chính vì vaäy
chuùng coù theå ñöôïc ñònh vò, thu phoùng hoaëc xoay theo yeâu caàu.
4. Ngoân ngöõ moâ taû trang:
Cuoái cuøng Postscript laø moät ngoân ngöõ moâ taû trang. Trang laø
moät ñôn vò taát yeáu cuûa vieäc xuaát treân moät thieát bò xuaát taïo tram.
Postscript ghi nhaän khaùi nieäm trang moät caùch ñôn giaûn nhö laø moät
khoâng gian hai chieàu. Hình aûnh ñöôïc "xaây döïng" treân trang baèng caùch
"toâ" ("paint") treân vuøng choïn. Vieäc toâ ôû treân trang coù theå ôû döôùi
daïng caùc kyù töï, ñöôøng keû, maãu toâ hay hình aûnh chuyeån toâng. Vieäc toâ
coù theå laø maøu, ñen, traéng hay baát cöù möùc ñoä xaùm naøo. Moät thieát
bò xuaát taïo tram chuaån bò moät soá yeáu toá caàn thieát cho vieäc xuaát moät
trang baèng caùch thieát laäp moãi moät ñieåm treân trang baèng moät trò soá
chính xaùc. Cho vieäc xuaát ñen traéng, caùc ñieåm naøy hay coøn goïi laø caùc
pixel seõ coù giaù trò hoaëc laø 0 hoaëc laø 1 ñaïi dieän cho ñieåm ñoù laø ñieåm
traéng hay laø ñieåm ñen. Do vaäy, vieäc moâ taû trang laø moät bieåu ñoà ñaày
ñuû veà caùc trò soá cho toaøn boä beà maët - thoâng thöôøng laø toaøn trang - tuy
nhieân, ñoâi khi coù theå ít hôn do giôùi haïn veà phaàn cöùng.
B. RIP - CAÙC TÍNH NAÊNG VAØ HOAÏT ÐOÄNG:
Phaàn quan troïng cuûa baát kyø heä thoáng cheá baûn naøo cuõng laø RIP (Ras-
ter Image Processor) vaø Server. RIP ñöôïc xem laø boä naõo cuûa quaù trình
xöû lyù döõ lieäu kyõ thuaät soá. RIP laøm nhieäm vuï tram hoùa taøi lieäu hay noùi
chính xaùc hôn laø moät boä phaän dieãn dòch ngoân ngöõ Postscript ñeå taïo ra
moät file thaät söï caàn thieát cho vieäc output. Server ñaûm nhaän vai troø
laøm kho löu tröõ döõ lieäu vaø quaûn lyù vieäc nhaäp xuaát cho caû heä thoáng.
Tröôùc ñaây, RIP goàm 2 loaïi RIP cöùng vaø RIP meàm. RIP cöùng laø loaïi
RIP ñaõ cuõ, thoâng thöôøng seõ thaáy ôû caùc RIP theá heä thöù nhaát hoaëc
thöù hai. Noù laø moät cuïm phaàn cöùng ñöôïc thieát keá chĭ ñeå tính thoâng
soá döõ
93
lieäu cho vieäc taùch maøu neân toác ñoä xöû lyù cuûa noù cao nhöng khoù coù theå
naâng caáp, giaù thaønh cao. RIP meàm laø moät phaàn meàm nhö caùc
phaàn meàm öùng duïng khaùc coù theå chaïy treân caùc heä ñieàu haønh

MAC OS, Windows NT, 2000 hoaëc Unix. Chuùng coù öu ñieåm laø deã
naâng caáp, coù theå öùng duïng ñöôïc caùc phaàn meàm môùi trong töông lai,
nhöng toác ñoä xöû lyù khoâng cao baèng RIP cöùng. Ngaøy nay, RIP coù theå
keát hôïp caû phaàn cöùng vaø phaàn meàm ñeå gia taêng coâng suaát trong
moïi ñieàu kieän hoaït ñoäng, öùng duïng coâng ngheä ña xöû lyù vaø deã daøng
choïn phaàn meàm trong töông lai. Vôùi RIP nhö vaäy thì moät file sau khi
RIP coù theå output ra caùc thieát bò soá khaùc nhau nhö maùy in thöû,
maùy ghi phim (imagesetter), ghi baûn (platesetter)... Ta chĭ caàn RIP moät
laàn khi in, sau ñoù neáu khoâng coù loãi gì thì coù theå laáy file ñaõ rip ñeå
output ra caùc thieát bò xuaát khaùc...
Quaù trình xöû lyù tram hoùa hình aûnh bao goàm chuyeån ñoåi file post-
script hoaëc tram hoùa caùc thoâng tin cuûa file goác thaønh caùc ñieåm
rieâng bieät seõ ñöôïc ghi bôûi caùc thieát bò ghi. Kích thöôùc ñieåm seõ tuøy
thuoäc vaøo ñoä phaân giaûi cuûa thieát bò xuaát. RIP seõ gôûi caùc thoâng tin ñeán
thieát bò qua phaàn meàm ñieàu khieån ñöôïc bieát nhö laø moät driver xaùc ñònh
moãi thieát bò xuaát moät caùch rieâng bieät.
RIP bao goàm caùc caáu hình hoã trôï cho caû vieäc xöû lyù chu trình vaø hình
aûnh, nhö caùc haøng ñôïi (Job queue), OPI (Open Prepress Interface),
löu tröõ hình aûnh (Image caching)... Caùc haøng ñôïi cho pheùp ngöôøi söû
duïng gôûi döõ lieäu ñeán RIP cuøng luùc. Caùc coâng vieäc seõ ñöôïc xöû lyù vaø
ñaët vaøo haøng ñôïi chôø ghi (Print queue). Ngöôøi söû duïng coù theå cho
pheùp caùc coâng vieäc ñeán haøng ñôïi vaø chôø in theo thöù töï, hoaëc taïm
ngöng quaù trình xöû lyù coâng vieäc khi caàn thieát. Khaû naêng naøy raát höõu
duïng khi chuùng ta chĭ muoán ghi laïi chĭ moät baûn taùch maøu do bò loãi hoaëc
do coù vaán ñeà veà maùy in. Caùc coâng vieäc coù dung löôïng lôùn hoaëc quaù
phöùc taïp coù theå ñöôïc saép xeáp thöïc hieän cho caùc ca ít coâng vieäc.
1. Caáu truùc
RIP bao goàm taát caû caùc moâñun chöùc naêng yeâu caàu vieäc dieãn dòch
moät trang phöùc hôïp thaønh ñònh daïng döõ lieäu ñaëc bieät cuûa thieát bò,
thoâng thöôøng laø ñeán ñòa chĭ cuûa moät thieát bò xuaát.
Raster Image Processor (RIP)

Döõ lieäu Ví duï heä thoáng Computer to plate
Bieân dòch
Vaên baûn Ðoái töôïng ñoà hoïa Dieãn dòch Tram hoùa
taàn soá, goùc xoay, hình daïng
Ghi Baûn
Hình aûnh
Trang taøi lieäu
File Postscript Danh saùch Bytemap tram... Bitmap
hieån thò (toâng lieân tuïc)(tram)
(ñoái töôïng)
Caáu truùc cuûa RIP

94
Moñun quan troïng nhaát cuûa RIP laø trình bieân dòch (interpreter).
Moñun ñaàu tieân naøy, bieân dòch caùc doøng leänh cuûa ngoân ngöõ moâ taû
trang (postscript) sang moät daïng goïi laø “danh saùch hieån thò”. ÔÛ ñaây,

taát caû caùc ñoái töôïng ñaõ tính toaùn cuûa trang ñöôïc ñaët trong vuøng ñeäm
(buffer) ôû moät ñònh daïng ñoàng nhaát. ÔÛ böôùc thöù hai caùc ñoái töôïng
cuûa “danh saùch hieån thò” ñöôïc chuyeån sang ñoä phaân giaûi xaùc ñònh cuûa
thieát bò xuaát nhôø moâñun dieãn dòch (renderer), chaúng haïn moät ñöôøng
vieàn trôn cuûa font chöõ toâ bôûi caùc böôùc chuyeån theo ñoä phaân giaûi ñaõ
xaùc ñònh. Nhöõng hình aûnh coù toâng lieân tuïc (cotone) seõ ñöôïc phaân chia
thaønh daïng tram vôùi caùc ñieåm nöõa toâng (halftone dots) vaø ñöôïc dieãn
dòch sang ñònh daïng döõ lieäu goác (daïng bitmap thoâng thöôøng) cuûa
thieát bò xuaát.
Söï taùc ñoäng qua laïi cuûa trình bieân dòch
Moät RIP seõ ñieàu khieån vieäc in cuûa maùy in hoaëc maùy ghi qua söï lieân
keát vôùi moät chöông trình postscript ñöôïc taïo bôûi moät chöông trình öùng
duïng (ví duï QuarkXPress chaúng haïn). RIP seõ thöïc thi chöông trình
postscript vaø khôûi taïo moät doøng döõ lieäu cho maùy in, maùy ghi hoaëc maøn
hình. Trình bieân dòch postscript (Postscript interpreter) coù theå lieân keát
vôùi chöông trình öùng duïng qua 3 caùch:
Maùy in / maùy ghi

Chöông trình PS RIP
öùng duïng driver
Caáu hình Postscript tieâu chuaån
CaáuChöông trình
hình Software-RIP treân
PS traïm laøm vieäc (Workstation)
Maùy
öùng duïng RIP
driver in / Giaáo trònh xûã lyá aãnh kyä thuêåt
Maùy
Söï taùc ñoäng qua laïi giöõa trình bieân dòch in /
postscript vaø chöông trình öùng duïng
Chöông trìnhPS PC output-only printing - chöông

Trong caùch thöù nhaát - Conventional
öùng duïngdriver + CPSI
trình öùng duïng khôûi taïo vieäc moâ taû moät trang, nghĩa laø moâ taû taøi lieäu
postscript hoaøn chĭnh. File moâ taû naøy coù theå hoaëc laø ñöôïc löu hoaëc
95
chuyeån tröïc tieáp ñeán trình bieân dòch postscript (Postscript interpreter).
Trình bieân dòch seõ xöû lyù chuoãi moâ taû trang nhö laø “coâng vieäc in (print
jobs)” vaø in ra döõ lieäu mong muoán.

Trong caùch thöù hai - Interactive display - moät chöông trình öùng
duïng seõ taùc ñoäng vôùi trình bieân dòch postscript ñeán ñòa chĭ maøn hình.
Trong “giao tieáp moät chieàu (one-way communication)” vôùi caùch truyeàn
thoáng, moät taùc ñoäng “phieân” (Interactive session) seõ xaûy ra giöõa
chöông trình öùng duïng vaø trình bieân dòch. Trong söï phuø hôïp vôùi haønh
ñoäng cuûa ngöôøi söû duïng, chöông trình öùng duïng seõ khôûi taïo caùc leänh
bieân dòch vaø cuõng nhaän thoâng tin phaûn hoài töø trình bieân dòch.
Trong caùch thöù ba - Interactive programming language - giao tieáp
tröïc tieáp seõ xaûy ra giöõa trình khôûi taïo postscript vaø trình bieân dòch.
Caùch naøy cho pheùp vieäc “phaûn hoài” (feedback) giöõa chöông trình
öùng duïng vaø RIP ñöôïc nhanh hôn, chaúng haïn nhö kieåm tra söï toàn taïi
cuûa font chöõ treân RIP.
Döõ lieäu maøu (Color data)
R, G, B Trò soá maøu thieát bò

Töï ñieån
dieãn C, M, Y, K (phuï thuoäc vaøo noäi
X,
dòch gray dung töï ñieån dieãn dòch)

khoâng
Dieãn dòch maøu thieát laäp
Caùc
thaønh phaàn
heä maøu
R, G,
Chuyeån ñoåi Process cuûa

töø khoâng thieát bò Daïng
gian maøu Chöùc naêng
chuyeån ñoåi nöõa toâng Daõy maøu
thieát bò (treân moãi
nhaäp sang (treân moãi process cuûa
thaønh phaàn) thaønh phaàn) thieát bò
heä maøu
process cuûa
C, M,
thieát bò
Gr
Thieát laäp UCR

Thieát laäp vieäc
taùi taïo maøu ñen Any single
device
Saéc ñoä caùc
colorant
thaønh phaàn
Any
device
colorants
sethalftone sethalftone
settransfer setscreen
setcolortransfer setcolorscreen
Caùc chöùc naêng cô baûn

cuûa trình bieân dòch postscript
96
Trong quaù trình xöû lyù döõ lieäu hình aûnh vaø thoâng tin maøu saéc trong
trình bieân dòch postscript, caùc thoâng soá chuû choát coù theå ñöôïc thieát laäp
cho vieäc “dieãn dòch” (rendering) cuûa döõ lieäu postscript bôûi caùc doøng

leänh postscript (ñöôïc goïi laø trình ñieàu khieån - Operator). Hình trang
beân laø moät ví duï cuûa caùc chöùc naêng ñieàu khieån cô baûn vaø söï tieáp
noái caùc thöïc thi cuûa chuùng khi dieãn dòch moät file hình aûnh vaøo trình
bieân dòch postscript.
Döõ lieäu maøu hoaëc laø ñònh vò trong heä maøu thieát bò (RGB, CMYK
hoaëc Gray) hoaëc trong khoâng gian maøu CIEXYZ. Söï thay ñoåi maøu
cuõng coù theå ñöôïc duøng cho vieäc chuyeån caùc heä thoáng maøu khaùc (ví
duï CIELab) sang heä maøu CIEXYZ. Sau khi caùc döõ lieäu ñaõ ñöôïc
ñònh nghĩa trò soá maøu qua “profile xuaát” (output profile) cuûa ngoân ngöõ
postscript vaø ñaõ nhaän moät heä maøu cuoái cuøng, vieäc söûa chöõa ñöôøng
cong taàng thöù seõ ñöôïc thieát laäp trong RIP, trong trình ñieàu
khieån “selhalftone”, “settransfer” vaø “setcolortransfer”. Sau ñoù,
quaù trình xöû lyù tram (screening process) xaûy ra tröôùc khi döõ lieäu rôøi
khoûi trình bieân dòch. Noù ñöôïc ñieàu khieån trong trình ñieàu khieån
“sethalftone”, “setscreen” vaø “setcolorscreen”.
2. RIP trong chu trình cheá baûn
RIP (Raster Imaging Porcessor) ñöôïc tích hôïp trong chu trình cuûa
heä thoáng cheá baûn vôùi nhöõng caùch khaùc nhau. Trong caùc chu trình hieän
ñaïi, yeâu caàu veà söï ñoäc laäp vôùi vaät tö, thieát bò, khaû naêng thöïc hieän vôùi
toác ñoä cao vaø töï ñoäng ngaøy caøng cao cuûa RIP ñaõ trôû thaønh caùc muïc tieâu
khoâng theå thieáu.
Trong khaùi nieäm RIP-Postscript coå ñieån, trapping coù saün trong heä
maøu CMYK cuûa chöông trình daøn trang. Cho caùc trang ñaõ bình roài
(Full-page), caùc phaàn meàm ñaëc bieät ñöôïc duøng ñeå thieát laäp vieäc taùch
maøu file postscript moät caùch rieâng bieät. Trong caùc RIP-Postscript ñôn
giaûn seõ coù taùc vuï ñeå khôûi taïo caáu truùc döõ lieäu cho vieäc ñieàu khieån heä
thoáng xuaát vaø taïo tram cho döõ lieäu toâng lieân tuïc.
File PS FileBitmap ñaõ PSRIP tram hoùa

File PS Phim, hoaëc baûn
Trapping Bình Ghi
Chu trình laøm vieäc caáu
hình RIP-Postscript coå ñieån
Thöïc söï laø trong nhieàu naêm qua, caùc nhaø saûn xuaát thieát bò cheá baûn
truyeàn thoáng ñaõ ñeà nghò moät khaùi nieäm chu trình Postscript môû
roäng maø noù coù theå chuyeån ñoåi file postscript sang moät daïng trung
gian.
97
File File File

trung gian trung gian trung gian
PSPhim,

FilesBaûn R Trappi Bình Ghi
Caùc caáu hình RIP-Postscript ngaøy nay

File postscript seõ ñöôïc chuyeån, chĭ moät laàn, sang ñònh daïng
trung gian ít phöùc taïp hôn bôûi RIP-Postscript. Ðoä phaân giaûi cuûa
file trung gian seõ ñöôïc ñònh höôùng veà ñoä phaân giaûi thaät lôùn nhaát cuûa
thieát bò xuaát. Taát caû caùc thuoäc tính ñaëc tröng cho quaù trình ghi seõ
ñöôïc tính toaùn qua vieäc xöû lyù ñònh daïng trung gian (intermediate
file) theo trình bieân dòch Postscript theo thöù töï trapping, bình baûn
(imposition), chuyeån ñoåi maøu (color transformation) vaø chöùc naêng
taïo tram.
File File File

trung gian trung gian trung gian
PS Trappi Bình Ghi Phim, Baûn
RIP
Files
Chuyeån ñoåi sang ñònh daïng file trung gian
Öu ñieåm cuûa khaùi nieäm naøy naèm ôû vieäc bieân dòch one-off cuûa döõ
lieäu postscript. Ðieàu naøy coù theå laøm giaûm vieäc tính toaùn thuû tuïc bieân
dòch postscript vaø moät ñònh daïng trung gian “an toaøn” seõ ñöôïc khôûi
taïo. ÔÛ ñaây “an toaøn” coù nghĩa laø traùnh ñöôïc söï nguy hieåm cuûa
vieäc hoaøn thaønh khoâng bình thöôøng khi bieân dòch moät file postscript
phöùc taïp. Nhöôïc ñieåm laø chuùng phuï thuoäc vaøo thieát bò do bôûi caáu
truùc döõ lieäu ñoäc quyeàn (proprietary data structure).
Moät öu ñieåm nöõa laø chuùng coù theå thay theá caùc ñònh daïng trung gian
ñoäc quyeàn (proprietary intermediate format) baèng chu trình PDF keát
hôïp vôùi RIP-Postscript caáp ñoä 3. Trong tröôøng hôïp naøy caùc file PDF
ñöôïc taïo, thay vì caùc ñònh daïng trung gian, sau khi bieân dòch döõ
lieäu postscript bôûi moät trình bieân dòch tieâu chuaån (CPSI). Neáu
moät file PDF saün saøng ñöôïc bieân dòch, quaù trình xöû lyù sau ñoù seõ dieãn
ra nhanh hôn vaø an toaøn hôn so vôùi file postscript goác. Ðoàng thôøi luùc ñoù
caáu truùc döõ lieäu ñoäc laäp vôùi thieát bò vaãn ñöôïc löu giöõ.
Trong Postscript caáp ñoä 3, chöùc naêng trapping vaø bình baûn cuõng
coù theå ñöôïc thieát laäp ngay trong RIP. Söï bieán ñoåi maøu döïa treân neàn
postscipt cuõng laø chöùc naêng öu tieân ôû caáp ñoä naøy. Tuy nhieân, Postscript caáp
ñoä 3 cuõng ñaõ ñöôïc naâng cao bôûi caùc chöùc naêng maøu höõu duïng hôn,
ñaëc bieät cho heä thoáng in thöû vaø hoã trôï nhieàu hôn cho boán keânh
xuaát.
98
File bitmap ñaõ tram hoùa

PDF RI
PS Phim, Baûn
Normalizer

Files P, Ghi
Chu trình phoái hôïp PDF/Postscript 3
Trappi
Trong caáu
PDF:truùc “Extreme”
Portable Documentcuûa Adobe,
Format ñöôïc phaùt trieån cho caùc
maùy in chaát löôïng cao vaø cho caùc chu trình cheá baûn, döõ lieäu
postscript ñöôïc bieân dòch ñaày ñuû vaø chuyeån sang ñònh daïng PDF bôûi
chöùc naêng “normalizer”. Sau ñoù quaù trình dieãn dòch coù theå ñöôïc
thöïc hieän song song ñeå moät file postscript “ñôn giaûn” coù theå ñöôïc khôûi
taïo cho vieäc ñònh vò treân maùy ghi.
Coordinator
Output device J
submiss
NormalizerSequencer
Other JTPs
Other
Job
Other
TP
JTP: Job Ticket “Processor”/(Software module)
Chu trình Adobe “Extreme”
3. Caùc chöùc naêng chính

RIP coù caùc chöùc naêng chính nhö: chöùc naêng taùch maøu, taïo tram,
chöùc naêng OPI, bình baûn, trapping, chöùc naêng kieåm tra file tröôùc khi
ripping (preflight), chöùc naêng quaûn lyù maøu (color management)...
Cuøng vôùi söï tieán trieån cuûa caùc heä thoáng CTP vaø quaù trình soá hoùa
trong maùy tính, RIP/Server trôû neân raát quan troïng vaø hôn bao giôø heát,
laø moät trong nhöõng nhaân toá quyeát ñònh cuûa quaù trình ghi. Döôùi ñaây laø
moät soá chöùc naêng quan troïng cuûa RIP
a. Tram hoùa (Screening)
Ðaây laø chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa RIP. Ngoaøi 3 chöùc naêng taïo
tram neâu döôùi ñaây RIP coøn coù theå coù caùc chöùc naêng tuøy choïn khi mua
RIP ñeå taïo caùc loaïi tram ñaëc bieät khaùc nhö: nhö tram cho in oáng
ñoàng, tram cho in flexo hay tram FM (Frequency Modilated - tram bieán
taàn)...
99
a. Tram RT (Rational Tagent): Tram höõu tyû (kyõ thuaät taïo tram vôùi goùc
leäch tính baèng goùc tang höõu tyû)

Nguyeân lyù taïo tram höõu tyû
Ðaây laø loaïi tram PostScript ñöôïc aùp duïng cho theá heä RIP 1 cuûa
Linotype-Hell vaø sau ñoù laø caùc nhaø saûn xuaát RIP khaùc. Haït tram ñöôïc
taïo bôûi nhieàu tia laser nhoû coù maät ñoä nhö nhau (kích thöôùc cuûa caùc
ñieåm ñöôïc tia laser chieáu leân phim laø nhö nhau). Boä phaän xöû lyù seõ coi
khu vöïc treân phim saép ñöôïc ghi (imaging area) laø moät maïng löôùi töôûng
töôïng (Grid) bao goàm raát nhieàu oâ vuoâng ñeàu nhau taïo bôûi caùc
ñöôøng thaúng ñöùng vaø caùc ñöôøng caét ngang vuoâng goùc vôùi noù. Taïi
moãi giao ñieåm cuûa hai ñöôøng caét nhau naøy laø moät vò trí coù ñòa chĭ roõ
raøng ñöôïc RIP quaûn lyù vaø noù seõ tính toaùn ñeå caùc tia laser ghi hay
khoâng ghi vaøo töøng ñòa chĭ treân maïng löôùi naøy ñeå taïo neân caùc haït
tram.
Tram RT chĭ taïo ñöôïc goùc leäch tram chính xaùc ôû 00 vaø 450 maø
thoâi, trong khi taùch maøu goùc tram cuûa caùc maøu phaûi leäch nhau moät
goùc 300 ñeå traùnh hieän töôïng moireù. Caùc goùc 0 0, 150, 450 vaø 750
thöôøng hay ñöôïc söû duïng cho 4 maøu taùch. Tram RT khoâng theå
ñònh nghĩa chính xaùc goùc 150 vaø 750 vì tang cuûa hai goùc naøy khoâng phaûi laø
moät soá höõu tĭ. Gaàn ñaây, do söï phaùt trieån toät baäc cuûa coâng ngheä xöû
lyù trong maùy tính, tram höõu tyû ñaõ laáy ñöôïc chaát löôïng cao nhaát cuûa noù
tuy thôøi gian xöû lyù laø moät vaán ñeà raát caàn ñöôïc khaéc phuïc.
Moät soá nguyeân taéc ñeå traùnh moireù:
- Coá gaéng taùch moãi maøu vôùi caùc goùc leäch nhau 300
- Neáu khoâng theå ñöôïc, choïn goùc leäch nhoû nhaát laø 150
- Ðaët caùc goùc tram cho caùc maøu nhö sau: C: 15 0, Bk: 450, M: 750
vaø Y: 00
- Ðoåi goùc tram cho maøu Bk laø 750 vaø M laø 450 neáu hình aûnh
coù nhieàu maøu sinh ñoäng (ñieàu naøy ñeå traùnh xung ñoät giöõa
maøu M vaø Y)
100
- Ðoåi goùc tram cho maøu Bk laø 150 vaø C laø 450 neáu hình aûnh
coù toâng xanh luïc troäi hôn (ñieàu naøy ñeå traùnh xung ñoät giöõa
maøu C vaø Y)

- Neáu chĭ in coù ba maøu hoaëc neáu maøu ñen khoâng nhieàu ñoåi goùc
tram maøu Y laø 450
b. Tram Supercell (HQS):
Tram HQS (High Quality Screening) laø loaïi tram chaát löôïng
cao, taïo ñöôïc nhöõng goùc leäch chính xaùc hôn tram RT nhaát laø caùc goùc
150 vaø 750, giaûm haún hieän töôïng Moireù khi taùch maøu. Kyõ thuaät naøy
chaáp nhaän haït tram to ra ñeå vaán ñeà veà goùc ñoä ñöôïc khaéc phuïc toát
nhaát, tính toaùn chính xaùc theo quy ñònh cuûa maïng löôùi Grid, coi haït
tram nhö laø moät “supercell” vaø chia nhoû haït tram naøy thaønh nhieàu
haït tram nhoû hôn vaø tia laser seõ taïo neân nhöõng haït tram nhoû naøy chöù
khoâng taïo ngay nhöõng haït tram lôùn, do ñoù maät ñoä tram töông ñoái mòn,
in ñöôïc aûnh coù chaát löôïng cao.
Nguyeân lyù taïo tram Supercell
Moät nhöôïc ñieåm cuûa tram Super cell laø yeâu caàu toác ñoä tính toaùn
phaûi nhanh hôn tram RT vì kích thöôùc maïng löôùi lôùn hôn. Tuy
nhieân vôùi khaû naêng xöû lyù toác ñoä cao cuûa caùc RIP ngaøy nay thì ñaây
khoâng coøn laø moät vaán ñeà nöõa.
Caùc giaûi phaùp öùng duïng: Linotype-Hell HQS Screening, Adobe Ac-
curate Screening, Agfa Balanced Screening...
c. Tram FM (Frequency Modulated):
Khaùc vôùi kyõ thuaät tram truyeàn thoáng, coøn goïi laø phöông phaùp ñieàu
chĭnh bieân ñoä (Amplitude Modulated: AM) moâ taû söï chuyeån toâng
baèng caùc ñieåm coù khoaûng caùch baèng nhau nhöng coù ñoä lôùn ñieåm thì
thay ñoåi. Kyõ thuaät tram raûi theo taàn suaát (bieán thieân baát ñònh), taàn soá
thay ñoåi, bieân ñoä khoâng ñoåi, haït tram luoân baèng nhau nhöng naèm ôû
nhieàu vò trí khaùc nhau, taïo cho hình aûnh phuïc cheá thaät hôn vì maét ngöôøi
khoâng coøn phaân bieät ñöôïc haït tram nöõa do caùc haït tram khoâng coù
khoaûng caùch. Ðaëc bieät, khoâng caàn xoay goùc caùc baûn taùch maøu vì
khi caùc haït tram ñöôïc phun raûi raùc seõ choàng khít vaø lieân tuïc vôùi
nhau. Hieän nay vôùi
101
tram theá heä thöù hai khaéc phuïc moät soá nhöôïc ñieåm cuûa theá heä thöù nhaát,
chuùng ñaõ ñöôïc aùp duïng trong nhieàu lĩnh vöïc nhö in caùc aán phaåm cao
caáp vaø in caùc loaïi baùo chí.
Tram FM (beân phaûi) so vôùi
tram truyeàn thoáng (tram AM - beân traùi)
* Moät soá tieän ích cuûa tram FM:

- Khoâng coù khaùi nieäm taàn soá tram, goùc xoay tram hay hình daùng
tram.
- Khoâng coù hieän töôïng moireù.
- Khoâng coù söï caân ñoái giöõa möùc ñoä xaùm vaø ñoä phaân giaûi.
- Coù söï chuyeån toâng mòn maøng.
- Coù theå queùt aûnh ôû ñoä phaân giaûi thaáp nhöng ghi phim ôû ñoä phaân
giaûi cao.
- Giaûm thieåu coâng vieäc taïo baûn che khoâng neùt.
- Ít vaán ñeà vôùi vuøng toái hôn.
- Maät ñoä möïc in lôùn hôn.
102
* Moät soá khoù khaên vôùi tram FM:

- Vieäc ñònh chuaån (calibrate) treân RIP seõ phöùc taïp hôn do phaûi
tính toaùn hieän töôïng dot gain.

- RIP phaûi coù toác ñoä tính toaùn nhanh hôn.
- Baûn keõm (tröôøng hôïp cho maùy ghi baûn) phaûi coù ñoä phaân giaûi toát
hôn.
- Yeâu caàu ñoä eùp cao su (khi in) phaûi giaûm thieåu hieän töôïng dot
gain (hieän töôïng taêng taàng thöù khi in).
d.Trapping
Trap laø söï choàng laán nhoû (overlap) giöõa hai vuøng maøu nhaèm traùnh
hieän töôïng leù traéng gaây maát chaát löôïng cho moät tôø in. Ðeå taïo trapping
theo phöông phaùp truyeàn thoáng coù theå söû duïng thôøi gian chuïp, eùp phim
laâu hôn hoaëc moät soá kyõ thuaät môû roäng (enlarge) hay thu nhoû
(reduce) vuøng maøu ñeå taïo vuøng choàng laán caàn thieát.
Ngaøy nay, caùc phaàn meàm daøn trang (page layout), bình baûn (impo-
sition), RIP ñeàu coù chöùc naêng trapping töï ñoäng. Thaäm chí coù moät
soá haõng cung caáp nhöõng phaàn meàm chuyeân veà giaûi phaùp trapping
chaúng haïn nhö DK&A.
Moät soá thoâng soá tham khaûo veà ñoä lôùn trapping tuøy theo caùc loaïi
tram:
Taàng soá tram (lpi) ñoä lôùn trap (points)
85 0.50 - 2.00
100 0.35 - 1.50
133 0.30 - 1.00
150 0.25 - 1.00
Trapping ñieän töû ñöôïc quyeát ñònh theo 4 loaïi tuøy theo vieäc trapping
xaõy ra ôû ñaâu.
Trapping baèng tay:
Ngöôøi thieát keá coù theå taïo trap treân moät phaàn meàm ñoà hoïa
nhö Illustrator hay Freehand baèng caùch xaùc ñònh theâm ñöôøng
keû (stroke) in ñeø leân vuøng maøu keá caän. Maëc duø caùch naøy deã
laøm, nhöng noù coù moät soá nhöôïc ñieåm sau:
- Trapping baèng tay maát nhieàu thôøi gian. Ngöôøi thieát keá
phaûi taïo nhöõng phaàn töû ñoà hoïa rieâng bieät vôùi thuoäc tính vaø ñöôøng
vieàn khaùc nhau ñeå thieát laäp trap.
- Trapping baèng tay ñoøi hoûi ngöôøi thieát keá phaûi bieát ñöôïc
phaàn traêm thu phoùng hình ñoà hoïa ñoù. Chaúng haïn moät ñoái töôïng
103
trapping vôùi ñoä lôùn laø 0.5pt, neáu khi ñaët vaøo chöông trình daøn
trang, ñoái töôïng thu nhoû chĭ coøn 50% thì ñoä lôùn trapping chĭ coøn
0.25pt, nhö vaäy ñoä lôùn trap coù theå khoâng ñaït yeâu caàu.

- Ngöôøi thieát keá phaûi taïo trap döïa treân taàng soá tram,
phöông phaùp in, thieát bò in... seõ söû duïng cho coâng vieäc. Chaúng
haïn moät ñoái töôïng trap vôùi ñoä lôùn 0.5pt cho phöông phaùp in
offset ôû taàng soá tram 150lpi, thì cuõng ñoä lôùn naøy chuùng ta coù
theå aùp duïng khi in baèng phöông phaùp in flexo ôû maät ñoä
tram 85lpi.
Trapping baèng chöông trình öùng duïng:
Phöông phaùp naøy söû duïng vieäc trapping töï ñoäng cuûa caùc phaàn
meàm daøn trang nhö QuarkXpress hay Pagemaker. Phöông phaùp
naøy tieän lôïi nhöng cuõng coù moät soá nhöôïc ñieåm sau:
- Ðoøi hoûi ngöôøi söû duïng phaûi raát am hieåu veà phaàn meàm
daøn trang ñang söû duïng, ñaëc bieät laø caùc leänh veà trap, neáu khoâng
vieäc trap coù theå laøm cho keát quaû trôû neân toài teä hôn. Chaúng haïn
caáu hình veà trap cuûa Quark goàm ba möùc ñoä (Automatic,
Color-specific, Object-specific) maø nhieàu ngöôøi söû duïng khoâng
am hieåu laém.
- Caáu hình veà trapping cuûa caùc chöông trình öùng duïng daøn
trang chĭ daønh cho caùc ñoái töôïng taïo trong chöông trình daøn
trang, khoâng coù aûnh höôûng ñoái vôùi caùc ñoái töôïng nhaäp töø caùc
phaàn meàm khaùc.
Söû duïng caùc phaàn meàm trapping:
Chuùng ta coù theå söû duïng caùc phaàn meàm trapping nhö Lumi-
nous TrapWise, DK&A vaø Ultimate TrapEze ñeå taïo trap cho
caùc file EPS sau khi chuùng ñöôïc taïo bôûi moät chöông trình
öùng duïng naøo ñoù vaø tröôùc khi noù ñöôïc Rip. Phöông phaùp naøy
coù öu ñieåm laø noù coù theå thöïc hieän vieäc trapping moät ñoái töôïng
phöùc hôïp. Tuy nhieân, vieäc söû duïng phaàn meàm trapping ñoøi
hoûi moät coâng ñoaïn rieâng bieät treân maùy vaø thaäm chí phaûi söû
duïng moät maùy tính khaùc.
Söû duïng caùc phaàn meàm trapping treân RIP:
Moät soá phaàn meàm nhö Scitex Full Auto-Frame vaø RAMPAGE
thöïc hieän vieäc trapping ngay treân RIP. Thöôøng chuùng laø nhöõng
phaàn meàm raát maïnh meõ nhöng khaù ñaét tieàn, tuy nhieân noù seõ raát
höõu duïng khi chuùng ta söû duïng coâng ngheä Computer to Plate.
Giaûi phaùp trapping cuûa Scitex, Full Auto Frames (FAF), trap-
ping ñieåm treân caùc RIP postscript level 2. FAF chuaån hoùa nhöõng
saéc maøu thích hôïp khi trapping giöõa nhöõng caëp maøu vôùi nhau,
khaùc vôùi vieäc trapping giöõa caùc ñoái töôïng laân caän. FAF seõ
töï
104
ñoäng trapping theo nhöõng thieát laäp veà tram trong file, kyõ thuaät
naøy seõ laøm giaûm toác ñoä cuûa RIP töø 15-30% nhöng kieåm soaùt
ñöôïc caùc thoâng soá trapping ñoàng nhaát.

Giaûi phaùp RAMPAGE: trapping höôùng ñoái töôïng, trapping
theo caùc thoâng soá xaùc laäp rieâng treân töøng caëp ñoái töôïng, töøng
thaønh phaàn caàn ñöôïc trapping trong moät file. Sau ñoù seõ thu heïp
(chokes) hay môû roäng (spread) nhöõng thaønh phaàn naøy trong
quaù trình taïo tram ñoàng thôøi taïo ra trapping. Kieåu trapping naøy
khoâng aûnh höôûng ñeán toác ñoä cuûa RIP nhöng caùc thoâng soá
trapping khoâng ñoàng nhaát vôùi nhau raát khoù kieåm soaùt.
e. Bình trang ñieän töû (Imposition)
Moät chöùc naêng khaùc cuûa RIP laø ñònh vò (nesting) vaø bình baûn
(Im- position). Ðònh vò laø khaû naêng saép xeáp nhieàu hình aûnh vöøa vaën
vaøo moät dieän tích xaùc ñònh ñeå tieát kieäm vaät tö (cho ghi phim). Bình baûn
laø khaû naêng ñònh vò caùc trang taøi lieäu vaøo ñuùng vò trí theo ñuùng kyõ
thuaät in vaø kyõ thuaät thaønh phaåm sau ñoù. Bình baûn coøn phaûi coù khaû naêng
nhaân baûn (step and repeat) raát caàn cho caùc coâng vieäc in nhaõn haøng,
logo, card...
Ngaøy nay coù nhieàu chöông trình Imposition cho pheùp ngöôøi söû
duïng bình baûn ngay treân maùy vi tính cho caùc cuoán saùch, taïp chí,
soå tay, catalog... Bình baûn laø moät phaàn raát quan troïng trong vieäc thöïc
hieän moät taøi lieäu nhieàu trang, coâng vieäc naøy ñoøi hoûi ngöôøi thöïc hieän
phaûi naém roõ nhieàu thoâng soá nhö kích thöôùc maùy in, khoå baùt chöõ, khoå
thaønh phaåm, phöông phaùp gaáp, thieát bò gaáp, in A/B hay in töï trôû, neáu in
töï trôû thì in trôû nhíp hay in trôû tay keâ... Ðeå söû duïng moät phaàn meàm
imposition moät caùch coù hieäu quaû, ngöôøi söû duïng cuõng phaûi naém vöõng
caùc yeáu toá treân.
Hieän nay, caùc phaàn meàm bình trang ñieän töû coù theå chaïy rieâng
reõ treân workstation hoaëc laø moät chöùc naêng cuûa RIP. Ðeå bình trang
ñieän töû treân RIP thoâng thöôøng trang taøi lieäu seõ ñöôïc in ra file .PS hoaëc
PDF, sau ñoù caùc file naøy ñöôïc taäp hôïp vaø bình vaøo moät trang lôùn.
Caùc file ñöôïc ñaët vaøo Jobticket (<64kB) taïo ra caùc file nhoû, deã
thao taùc, ñoù laø nhöõng file giaû laäp. Caùc RIP chaáp nhaän Jobticket:
Brisque Impose (Scitex), Apogee (Agfa), NewAge (Purup-Eskofot).
Khi file ñaõ xuaát hieän trong Jobticket thì seõ khoâng coøn xaûy ra baát cöù
loãi naøo vaø khi nhaân baûn baèng file .PS hoaëc PDF vôùi Jobticket
trong RIP seõ dòch moät laàn cho taát caû caùc laàn nhaân baûn. Ðaây laø hai öu
theá roõ neùt cuûa vieäc bình trang treân RIP.
Ðeå tieän cho vieäc bình trang ñieän töû treân maùy chuùng ta caàn naém roõ
moät soá thuaät ngöõ vaø khaùi nieäm sau:
105
* Caùc daïng in:

- Sheetwise: In maët A, maët B
Ngöôøi bình baûn phaûi taïo hai baûn rieâng bieät cho moãi tôø in: baûn

A (maët tröôùc), baûn B (maët sau). Sau khi in xong maët tröôùc, ngöôøi
thôï in phaûi trôû tôø in ñeå in maët sau theo daïng trôû tay keâ (cuøng
caïnh baét nhíp).
- Perfector: cuõng in maët A, maët B nhöng theo daïng trôû nhíp.
- Work-and-turn: Daïng in töï trôû
Caû hai maët A vaø maët B ñeàu ñöôïc bình vaø in treân moät tôø in
(chí söû duïng moät baûn in). Sau khi in xong moät maët, tôø in ñöôïc trôû
maët theo kieåu trôû tay keâ ñeå in maët kia.
Phöông phaùp naøy noùi chung tieát kieäm ñöôïc thôøi gian vaø
nguyeân vaät lieäu. Nhöôïc ñieåm cuûa noù laø möïc phaûi ñuû khoâ tröôùc khi
in maët sau.
- Work-and-tumble:
Moät daïng khaùc cuûa work-and-turn, cuõng laø in töï trôû nhöng laø
in trôû nhíp.
106

Phöông phaùp naøy cuõng coù öu, nhöôïc ñieåm nhö phöông phaùp
treân nhöng noù ñoøi hoûi khoå giaáy in lôùn hôn do phaûi chöøa hai vuøng
baét nhíp.
* Caùc daïng gaáp:
- Perfect Bound: kieåu gaáp ñoùng keïp

- Saddle Stiched: kieåu gaáp ñoùng loàng
107
- Come-’n’-Go: kieåu gaáp ñoùng keïp nhöng cho hai cuoán saùch
nhoû ñöôïc in treân cuøng tôø in sau ñoù caét rieâng ra töøng phaàn.

- Cut ‘n’ Stack: kieåu gaáp ñoùng keïp theo daïng caét ñoâi tôø in sau khi
in xong sau ñoù keïp theo kieåu saép lôùp.
- Flat-Work: laø moät ñònh daïng phöùc taïp khoâng theå gaáp ñöôïc ñöôïc söû
duïng cho loaïi tôø in coù nhieàu aán phaåm coù daïng töøng tôø rieâng bieät coù kích
thöôùc khaùc nhau.
10
4. OPI Server:
OPI (Open Prepress Interface) ñöôïc phaùt trieån bôûi taäp ñoaøn Aldus
naêm 1989 nhaèm muïc ñích taêng toác ñoä xuaát phim. Moät ñaëc ñieåm chung

cuûa OPI server laø taïo caùc file coù ñoä phaân giaûi thaáp (coøn goïi laø caùc
file FPO (For Position Only)) töø caùc file coù ñoä phaân giaûi cao. Caùc file
coù ñoä phaân giaûi thaáp seõ ñöôïc ñaët vaøo caùc trang taøi lieäu vaø caùc file naøy
seõ ñöôïc thay theá khi xuaát phim. Nhôø caùc file coù ñoä phaân giaûi thaáp naøy
maø quaù trình thao taùc treân caùc trang taøi lieäu cuõng nhö thôøi gian
chuyeån chuùng ñeán maùy in seõ nhanh hôn. Caáu hình OPI server thöôøng
coù saün trong haàu heát caùc heä thoáng cheá baûn cuûa caùc haõng lôùn
nhö: Agfa, Crosfield, Linotype-Hell, Prepress Solution, Scitex,
Dainippon Screen...
Moät soá ñaëc ñieåm chính cuûa caùc phaàn meàm OPI:
- Platform: thoâng thöôøng caùc phaàn meàm OPI ñöôïc thieát keá chaïy
treân caùc heä ñieàu haønh xaùc ñònh nhö Macintosh, Windows NT
hay Unix. Maëc duø moãi OPI server chĭ coù theå chaïy treân moät heä
ñieàu haønh xaùc ñònh, nhöng noù coù theå chaáp nhaän caùc traïm laøm
vieäc chaïy treân nhöõng heä ñieàu haønh khaùc.
- Töï ñoäng löu giöõ ñöôøng daãn ñeán file coù ñoä phaân giaûi cao: Khaû
naêng naøy giuùp cho server löu giöõ ñöôøng daãn ñeán file coù ñoä phaân
giaûi cao trong tröôøng hôïp chuùng ñaõ bò ñoåi teân hay bò di chuyeån töø
thö muïc naøy sang thö muïc khaùc.
- Cheá ñoä baûo maät: Khi coù nhieàu ngöôøi söû duïng, vaán ñeà quan
troïng laø cho pheùp ai laø ngöôøi coù theå truy xuaát caùc file coù ñoä
phaân giaûi cao vaø ai laø ngöôøi coù theå taïo vaø quaûn lyù haøng ñôïi in.
- Hieäu quaû: haàu heát caùc OPI ñeàu cho pheùp ngöôøi söû duïng thieát
laäp caùc haøng ñôïi ñeán nhieàu thieát bò xuaát cho vieäc xöû lyù caùc
coâng vieäc khaùc nhau. Caáu hình Preflighting cho pheùp server
kieåm tra caùc file coù loãi tröôùc khi chuyeån noù ñeán RIP.
Döôùi ñaây chuùng ta ñieåm qua caùc böôùc cô baûn khi söû duïng Agfa
Server (moät ví duï) vôùi chöùc naêng thay theá hình aûnh qua OPI. Server
laø moät traïm laøm vieäc coù dung löôïng oå cöùng lôùn duøng ñeå löu tröõ hình
aûnh. OPI seõ naâng cao toác ñoä xuaát phim baèng caùch thay theá caùc file
coù ñoä phaân giaûi cao löu tröõ treân server baèng caùc file coù ñoä phaân giaûi
thaáp ñaët vaøo trong trang. Khi moät file ñoä phaân giaûi cao ñöôïc löu tröõ
treân Agfa server noù seõ töï ñoäng taïo ra caùc file coù ñoä phaân giaûi thaáp coù
ñònh daïng ".lay" (lay nghĩa laø layout). Caùc file seõ ñöôïc ngöôøi söû duïng
ñaët vaøo trong trang taøi lieäu. Khi xuaát phim, caùc file ".lay" naøy seõ caùc
chuyeån thoâng tin veà kích thöôùc vaø vò trí cho caùc file coù ñoä phaân
giaûi cao.
10

Moät ví duï veà OPI Server
Khi xuaát phim trong hoäp thoaïi in neáu choïn "Omit TIFF", server
seõ boû qua caùc file ".lay" vaø seõ thay theá chuùng vôùi caùc file goác coù ñoä
phaân giaûi cao. Do vaäy, thôøi gian chuyeån taøi lieäu ñeán server seõ
nhanh hôn cuõng nhö caùc traïm laøm vieäc (workstation) seõ ñöôïc giaûi
phoùng nhanh hôn.
Quaù trình in file töø OPI Server:
1. AÛnh ñöôïc scan vaø xöû lyù trong caùc phaàn meàm öùng duïng.
2. AÛnh ñöôïc löu tröõ trong oå ñĩa cuûa OPI Server.
3. Chöông trình Sampler taïo file ñoä phaân giaûi thaáp vaø löu tröõ noù trong
Server, file low-res (file coù ñoä phaân giaûi thaáp) laø baûn sao cuûa file
thaät high-res (file coù ñoä phaân giaûi cao).
11
4. File low-res ñöôïc ñaët vaøo caùc öùng duïng daøn trang vaø bình trang ñieän
töû. Noù coù theå ñöôïc thay ñoåi kích thöôùc, goùc xoay, caét cuùp. Nhöõng
thao taùc naøy ñöôïc xöû lyù baèng caùc doøng leänh PosScript hoaëc baèng

ñònh daïng OPI goác (khi file low-res naøy ôû daïng TIFF).
5. Moät file PosScript vôùi caùc thaønh phaàn vaên baûn, ñoà hoïa vaø nhöõng
file low-res ñöôïc xuaát töø QuarkXPress hoaëc töø caùc chöông trình
töông töï ñeán Spooler cuûa OPI Server.
6. Spooler cuûa OPI Server seõ tìm file low-res naøy trong haøng ñôïi
nhöõng file PostScript, sau ñoù tieán haønh hoaùn ñoåi thaønh nhöõng file
high-res thaät söï cuûa noù. Caùc taùc ñoäng xoay, thu phoùng vaø caét cuùp
vaãn ñöôïc giöõ laïi baèng caùc doøng maõ leänh PostScript keøm theo.
7. Print Spooler seõ chuyeån file PostScript hoaøn chĭnh naøy vaøo maùy
ghi.
* Ðaëc ñieåm:
- Haàu heát caùc OPI Server ñeàu hoã trôï multiple print spooler (cheá ñoä in
ña nhieäm) cho pheùp khoâng chĭ xuaát döõ lieäu seõ in sang maùy ghi maø
coøn sang caùc thieát bò xuaát khaùc nhö maùy in, maùy in thöû...
- Haàu heát caùc OPI Server hoã trôï vieäc xuaát döõ lieäu töø caùc heä ñieàu haønh
Windows vaø OS/2 (Mac), moät soá coøn hoã trôï xuaát töø heä ñieàu
haønh Unix.
- Caùc OPI Server hoã trôï caùc chuaån in khaùc nhau:
+ AppleTalk (Printer Access Protocol) laø chuaån in tieâu chuaån vaø
phoå bieán tuy coøn töông ñoái chaäm so vôùi caùc chuaån in khaùc.
+ TCP/IP.
+ Nhieàu OPI Server hoã trôï xuaát döõ lieäu töø baát cöù oå ñĩa naøo
treân maïng. Ðaây laø phöông phaùp hieäu quaû vaø nhanh choùng vì
chuyeån ñoåi caùc file ñeán caùc thö muïc (folder) tröïc tieáp treân RIP
hoaëc duøng phöông phaùp naøy cho vieäc löu tröõ file .PS vaøo moät heä
thoáng ngoaïi tuyeán khaùc nhö oå ñĩa quang.
Caùc RIP/Server tröôùc ñaây ñeàu hoã trôï OPI (Open Prepress Inter-
face). Coù nhieàu phaàn meàm OPI, chaúng haïn nhö phaàn meàm OPEN hoaëc
Color Central cuûa Adobe... Chuùng ñöôïc thieát keá chaïy ñöôïc treân nhieàu
heä ñieàu haønh nhö MAC OS, Windows NT hoaëc Unix vaø ñeàu coù khaû
naêng cho pheùp ngöôøi söû duïng thieát laäp haøng ñôïi cho nhieàu thieát bò
Output khaùc nhau vaø coù chöùc naêng Preflighting cho pheùp Server kieåm
tra caùc loãi theá vò cuûa file hoaëc nhöõng file bò boû soùt ñeå taûi chuùng ñeán
RIP.
Tuy nhieân ngaøy nay, OPI khoâng coøn ñöôïc thoâng duïng nöõa do coù söï
xuaát hieän cuûa caùc ñònh daïng file PDF, DCS vaø DCS 2.0. DCS
ñöôïc haõng Quark phaùt minh vaø hieän nay gaàn nhö chuùng ñöôïc chaáp
nhaän treân
111
toaøn caàu nhö laø moät phöông phaùp thay theá file coù ñoä phaân giaûi cao. Ðeå
söû duïng file DCS, ñôn giaûn laø chuùng ta chĭ caàn löu file ñoà hoïa döôùi
ñònh daïng DCS. DCS laø moät ñònh daïng ñaëc bieät cuûa file EPS vaø raát deã

daøng ñöôïc ñaët vaøo trong caùc phaàn meàm daøn trang hoaëc ñoà hoïa.
Cho caùc thieát bò ghi tram, DCS 2.0 laøm vieäc raát toát cho caùc taøi lieäu coù
chöùa caùc phaàn töû coù caû maøu process vaø maøu spot.
5. Caùc loãi thöôøng gaëp vaø caùch söûa loãi treân RIP
Coù nhieàu lyù do gaây ra loãi trong quaù trình ripping. Kích thöôùc
file lôùn coù theå laøm chaäm quaù trình xöû lyù. Boä nhôù khoâng ñuû, font vaø
caùc phaàn töû ñoà hoïa bò loãi, loãi maõ postscript vaø caùc döõ lieäu khoâng ñuùng
khaùc ñeàu coù theå laø caùc nguyeân nhaân gaây neân loãi trong quaù trình rip.
Moät söï xung khaéc cuûa caùc chöông trình öùng duïng vaø phaàn cöùng
hoaëc phaàn meàm RIP cuõng coù theå gaây loãi.
Ðeå traùnh caùc loãi tröôùc khi chuùng xaûy ra:
- Giöõ kích thöôùc file hôïp lyù. Neân caét cuùp bôùt phaàn hình aûnh khoâng
söû duïng ngay trong caùc phaàn meàm ñoà hoïa hay xöû lyù aûnh hôn laø
trong caùc phaàn meàm daøn trang (bôûi vì vieäc caét cuùp trong
phaàn meàm daøn trang chí coù tính chaát hieån thò, thöïc chaát file vaãn
coøn kích thöôùc nguyeân veïn).
- Neân ñôn giaûn hoùa taøi lieäu, traùnh caùc ñoái töôïng quaù phöùc taïp
nhö quaù nhieàu tram chuyeån, blend vôùi böôùc chuyeån quaù lôùn,
nhieàu ñoái töôïng naèm choàng leân nhau...
- Khoâng söû duïng font Type 1 chung vôùi font TrueType.
- Neáu söû duïng font TrueType, haõy chaéc chaén raèng caùc font ñoù coù
baûn quyeàn. Moät soá boä font TrueType cuõ khoâng theå tram hoùa khi
ripping.
- Neân söû duïng caùc coâng cuï preflight ñeå kieåm tra caùc loãi coù theå xaûy
ra trong quaù trình ripping.
- Ðeå gôûi file postscript cho vieäc ripping, neân söû duïng caùc maùy in
postscript ñeå nhaän ñöôïc söï hoã trôï toát nhaát.
- Ðeå taïo file PDF cho in chaát löôïng cao, neân söû duïng Distiller hôn
laø duøng PDF Writer.
- Phaûi bieát chaéc chaén raèng RIP seõ töông thích vôùi ngoân ngöõ post-
script caáp ñoä maáy. Neáu file PDF hoaëc file Postscript coù caáp ñoä
khoâng töông thích coù theå gaây loãi (chaúng haïn nhö moät RIP
postscript caáp ñoä 2 seõ khoâng taùch maøu ñuùng file EPS
duotone).
Ðeå giaûi quyeát caùc nguyeân nhaân gaây loãi khi ripping, neân chuù yù moät
soá vaán ñeà sau:
- Neáu baïn nhaän ñöôïc moät loãi postscript, haõy xem lôøi nhaén vaø baám
1
choïn doøng leänh Solving Postscript Errors (neáu coù) ñeå xem
höôùng daãn caùch giaûi quyeát vaán ñeà. Söûa loãi theo höôùng daãn vaø
thöû in laïi.

- Font thöôøng hay laø thuû phaïm gaây ra caùc loãi, do ñoù trong
tröôøng hôïp xaûy ra loãi haõy neân nghĩ ñeán chuùng tröôùc tieân. Ðeå
tìm ra font gaây loãi hoaëc ñeå xaùc ñònh chaéc chaén raèng font chính laø
thuû phaïm, baïn neân thöû thay theá caùc font laï baèng caùc font quen
thuoäc (maø baïn chaéc chaén raèng chuùng khoâng gaây loãi). Sau ñoù haõy
thöû in laïi, neáu vaán ñeà ñöôïc giaûi quyeát, thì caùch toát nhaát laø baïn neân
thay theá font ñoù baèng moät font khaùc hoaëc neáu muoán giöõ hình
daïng font ñoù thì haõy curve chuùng thaønh daïng vector.
- Khôûi ñoäng laïi maùy tính vaø thöû in laïi laàn nöõa.
- Thöû in vôùi moät maùy in postscript khaùc. Neáu xaûy ra loãi töông töï,
file töï baûn thaân noù coù chöùa loãi chöù khoâng phaûi RIP hoaëc maùy in.
Neáu loãi töông töï khoâng xaûy ra, vaán ñeà laø file coù theå bò loãi, nhöng
RIP vaø maùy in cuõng coù theå laø thuû phaïm.
- Thöû in chĭ moät hoaëc hai trang. Moät file in quaù lôùn cuõng coù
theå gaây neân loãi. Khi baïn gaëp vaán ñeà chĭ cho moät trang, roõ
raøng laø baïn seõ deã daøng doø tìm ra loãi hôn baèng caùch boû töøng
nhoùm ñoái töôïng roài thöû in laïi cho ñeán khi loãi khoâng coøn xaûy
ra nöõa, ñoái töôïng môùi vöøa boû chaéc chaén laø ñoái töôïng gaây neân
loãi.
- Moät vaøi chöông trình ñoà hoïa cho pheùp taïo ra caùc hieäu öùng
raát phöùc taïp nhö tram chuyeån, transparency vaø blends raát hay
gaây loãi khi ripping. Neáu phaûi caàn söû duïng nhöõng hieäu öùng naøy,
neân chuyeån chuùng thaønh daïng bitmap tröôùc khi söû duïng.
- Duøng Distiller ñeå chuyeån file Postscript thaønh file PDF xem
chuùng coù baùo loãi töông töï. Giaáo trònh xûã lyá aãnh kyä thuêåt
- Môû file baèng phieân baûn (version) khaùc, löu laïi vaø thöû in laïi.
- Môû file ñoà hoïa trong chöông trình goác, löu noù laïi vôùi moät ñònh
daïng khaùc, sau ñoù ñaët vaøo baûn copy cuûa taøi lieäu roài thöû in laïi.
- Tuy nhieân moät vaøi chöông trình saûn sinh ra nhöõng loãi khoâng giaûi
thích ñöôïc, thaäm chí vôùi nhöõng file ñôn giaûn nhaát, khi ñoù chĭ
coù caùch laø baïn phaûi laøm laïi toaøn boä file vôùi moät chöông trình
öùng duïng khaùc.
Chûúng 6
Laâm viïåc vúái àõnh daång

PDF
A.PDF laâ gò?
B.Caác àùåc tñnh cuãa PDF
C.Taåo file PDF
D. Hiïåu chónh, kiïím tra file PDF bùçng caác lïånh trong Acrobat
E.Hiïåu chónh, kiïím tra file PDF bùçng caác plugins
11
Chûúng 6 : Laâm viïåc vúái àõnh daång

A. PDF LAØ GÌ?
PDF (Protable Document File) laø moät ñònh daïng file ñeå bieåu
dieãn moät taøi lieäu vôùi tính chaát ñoäc laäp vôùi phaàn meàm öùng duïng, phaàn
cöùng, vaø heä ñieàu haønh cuûa heä thoáng duøng ñeå taïo ra noù. Moät file PDF
khoâng chĭ goàm thoâng tin moâ taû trang maø noù coøn chöùa caû font chöõ, hình
aûnh vaø sieâu lieân keát keå caû caùc hình aûnh ñoäng. PDF mang ñeán nhieàu
thuaän lôïi hôn caùc file postscript (.eps hay .ps). PDF khoâng nhöõng coù
theå ñöôïc bieân dòch tröïc tieáp bôûi RIP maø noù coøn theå hieän taát caû caùc ñoái
töôïng treân maøn hình moät caùch roõ raøng chöù khoâng phaûi laø caùc maõ
leänh nhö file
.PS. Khi moät file PDF hieån thò treân maøn hình thì file ñoù gioáng nhö ñaõ
ñöôïc RIP bieân dòch vaø thaät söï laø “What you see is What you get”
coù nghĩa laø baïn nhìn thaáy ñoái töôïng treân maøn hình nhö theá naøo thì baïn
seõ nhaän ñöôïc tôø in theå hieän ñoái töôïng nhö theá ñoù.
Moät öu ñieåm nöõa cuûa file PDF laø noù coù kích thöôùc file raát nhoû.
Chaúng haïn, moät trang taïp chí 4 maøu khoå 20x28 cm laøm töø
PageMaker, coù kích thöôùc 25 MB bao goàm caû file .P65 vaø caùc file hình
aûnh keøm theo (chöa bao goàm font), nhöng neáu ñöôïc chuyeån thaønh
file PDF thì kích thöôùc file naøy chĭ coøn khoaûng 6 MB (ñaõ bao goàm caû
hình aûnh vaø font).
Hieän nay, file PDF coù theå ñöôïc taïo theo nhieàu caùch nhö tröïc tieáp töø
trình öùng duïng hay töø nhöõng file PostScript vaø keát quaû laø taïo ra moät file
PDF ñoäc laäp vôùi caùc trình ñieàu khieån. Cho duø file ñoù ñöôïc taïo ra
töø treân Mac hay PC thì noù vaãn ñöôïc hieån thò vaø vaän haønh baèng baát
cöù trình hieån thò (phaàn meàm) naøo maø heä ñieàu haønh ñoù hoã trôï. Vaø neáu
nhö coù moät file PostScript naøo ñoù taïo ra töø caùc trình öùng duïng treân heä
DOS hay UNIX, do nhöõng maùy naøy khoâng coù caùc system-level cuûa
ñieàu
11
khieån maùy in thì vieäc dieãn dòch vaø hieån thò file PDF vaãn dieãn ra
moät caùch bình thöôøng. Nhöng, ñeå chuyeån nhöõng file PostScript
naøy sang PDF thì chuùng ta phaûi duøng ñeán Acrobat Distiller. Phaàn meàm
naøy chuyeån ñoåi taát caû nhöõng file PostScript vaø file PDF maø noù taïo
ra mang nhieàu ñaëc tính raát coù ích cho coâng vieäc cheá baûn.
1. LÒCH StfÛ PDF
PDF khôûi ñaàu cho giaác mô “vaên phoøng khoâng coù giaáy tôø” (paperless

office), ñoù laø moät döï aùn con cöng cuûa moät trong nhöõng nhaø saùng laäp
Adobe, John Warnock. Khôûi ñaàu noù chĭ laø moät döï aùn noäi boä trong
Adobe ñeå taïo caùc ñònh daïng file taøi lieäu löu chuyeån trong coâng ty vaø coù
theå hieån thò treân baát kyø maùy tính naøo, baát kyø heä ñieàu haønh naøo. Ðeå
giaûi thích cho lyù do phaùt trieån ñònh daïng file PDF, John Warnock
ñaõ vieát “Haõy töôûng töôïng chuùng ta coù theå gôûi caùc taøi lieäu bao goàm
caû vaên baûn vaø hình aûnh (baùo, taïp chí, tieâu ñeà, höôùng daãn kyõ
thuaät...) qua thö ñieän töû phaân phoái treân maïng. Nhöõng taøi lieäu naøy coù
theå ñöôïc xem treân baát kyø maùy naøo vaø coù theå in ra baát kyø taøi lieäu naøo.
Khaû naêng naøy thöïc söï seõ thay ñoåi caùch quaûn lyù thoâng tin”.
Khi ñoù, Adobe ñaõ coù hai kyõ thuaät thích hôïp: Postscript nhö laø moät
kyõ thuaät moâ taû taøi lieäu ñoäc laäp vôùi heä ñieàu haønh vaø thieát bò, vaø Adobe
Illustrator nhö laø moät ví duï veà chöông trình öùng duïng coù theå chaïy
treân nhieàu heä ñieàu haønh khaùc nhau vaø coù theå môû caùc file
postscript ñôn giaûn thaäm chí chuùng ñöôïc taïo töø nhöõng chöông trình
öùng duïng khaùc. Caùc kyõ sö cuûa Adobe ñaõ naâng cao hai kyõ thuaät naøy
vaø taïo ra moät ñònh daïng môùi - PDF vaø moät boä chöông trình öùng duïng
duøng ñeå taïo vaø hieån thò caùc file naøy.
PDF 1.0
Laàn ñaàu tieân Adobe ñeà caäp ñeán kyõ thuaät naøy laø taïi hoäi nghò
Seybold ôû San Jose naêm 1991. PDF phieân baûn 1.0 ñöôïc coâng boá vaøo
naêm 1992 vaø nhaän giaûi thöôûng “Best of Comdex”. Caùc coâng cuï ñeå taïo
vaø hieån thò PDF laø Acrobat, ñaõ ñöôïc baùn vaøo ngaøy 15/6/1993. Phieân
baûn ñaàu tieân naøy khoâng söû duïng cho cheá baûn in. Trong phieân baûn naøy
ñaõ bao goàm caùc caáu hình veà lieân keát noäi, nhuùng font chöõ nhöng chĭ
hoã trôï khoâng gian maøu RGB.
PDF 1.1
Acrobat 2 ñöôïc coâng boá vaøo naêm 1994. Noù hoã trôï cho phieân baûn
môùi cuûa PDF - 1.1 vôùi moät soá caáu hình phuï theâm:
- Lieân keát ngoaïi.
- Baûo maät.
- Maøu saéc ñoäc laäp vôùi thieát bò.
- Caùc ghi chuù.
Acrobat 2.1 hoã trôï theâm phöông tieän ña truyeàn thoâng vôùi khaû
naêng gaùn theâm döõ lieäu aâm thanh hoaëc hình aûnh vaøo file PDF.
116
Naêm 1995, Adobe cuõng baét ñaàu hoã trôï PDF ñeán nhieàu chöông trình
öùng duïng nhö FramMaker 5.0 vaø PageMaker 6.
PDF 1.2: böôùc vaøo theá giôùi cheá baûn
Naêm 1996, Adobe coâng boá Acrobat 3.0 vaø PDF 1.2. PDF 1.2 laø
phieân baûn ñaàu tieân thöïc söï höõu duïng cho moâi tröôøng cheá baûn. Ngoaøi
caùc caáu hình chuaån, PDF 1.2 coøn coù theâm moät soá chöùc naêng sau:
- Hoã trôï caáu hình OPI 1.3.

- Hoã trôï khoâng gian maøu CMYK.
- Maøu spot ñaõ coù theå ñöôïc baûo toaøn trong file PDF.
- Bao goàm caû chöùc naêng nöõa toâng (halftone functions) vaø overprint.
Plug-in hoã trôï cho vieäc hieån thò PDF trong Netscape ñaõ taêng theâm
tính thoâng duïng cuûa noù. Adobe cuõng ñaõ hoã trôï theâm khaû naêng lieân keát
PDF vôùi caùc trang HTML. PDF cuõng ñaõ daàn daàn ñöôïc chaáp nhaän
trong coâng nghieäp ñoà hoïa (graphic art industry), khôûi ñaàu laø thò tröôøng
in kyõ thuaät soá ñen-traéng baét ñaàu söû duïng PDF cho vieäc xuaát sang caùc
maùy in nhanh kyõ thuaät soá Xerox.
Trong Acrobat 3, vôùi caáu truùc môû ñaõ chaáp nhaän moät soá plug-in höõu
duïng nhö Pitstop cuûa Enfocus vaø CrackerJack cuûa Lantanarips. Agfa
laø coâng ty ñaàu tieân öùng duïng PDF cho in thöông maïi vôùi heä thoáng
Apogee naêm 1998. Caùc haõng saûn xuaát khaùc sau ñoù cuõng ñaõ noái böôùc
theo Agfa.
PDF/X-1
PDF/X-1 do moät nhoùm caùc coâng ty cheá baûn ñöa ra vaøo naêm 1998.
PDF/X-1 döïa treân caáu hình cuûa PDF 1.2, nhöng noù moâ taû file PDF toát
hôn. Moät file PDF/X-1 laø moät file trong ñoù baïn coù theå chaéc chaén raèng
font chöõ vaø taát caû hình aûnh ôû ñoä phaân giaûi cao ñeàu ñöôïc nhuùng theo.
Maëc duø döïa treân neàn cuûa PDF 1.2 nhöng chuùng coù bao goàm theâm moät
soá chöùc naêng:
- Coù khaû naêng nhuùng caùc döõ lieäu ñaëc bieät nhö caùc file copydot
chaúng haïn.
- Hoã trôï caùc maøu döïa treân ICC Profile.
- Ðònh nghĩa khoaûng caét xeùn (bleed), vuøng caét (trim).
PDF 1.3:
Acrobat 4 ñöôïc coâng boá vaøo thaùng 4/1999 töông thích vôùi PDF 1.3
bao goàm moät soá hoã trôï sau:
- font 2-byte.
- Caáu hình OPI 2.0.
- Moät khoâng gian maøu môùi ñöôïc goïi laø DeviceN ñeå caûi thieän vieäc
hoã trôï cho maøu Spot.
- Vuøng tram chuyeån (shading) vaø pha troän (blend) mòn maøng hôn.
- Caùc chuù giaûi.
117
Baûn thaân Acrobat cuõng coù moät soá caûi thieän nhö:
- Hoã trôï kích thöôùc trang ñeán 5080 x 5080 mm.
- Chöùc naêng Webcapture.
- Moät chuoãi caùc thieát laäp tröôùc trong Acrobat Distiller giuùp cho vieäc
taïo file PDF deã daøng hôn.
- Deã daøng tích hôïp vôùi Microsoft Office.
Illustrator 9 vaø PDF 1.4

Giöõa naêm 2000, Adobe coâng boá phaàn meàm Illustrator 9, ñaây laø
chöông trình öùng duïng ñaàu tieân hoã trôï PDF 1.4 vaø caáu hình trong
suoát (transparency). Ðaây laø laàn ñaàu tieân, Adobe khoâng ñöa ra PDF
phieân baûn môùi cuøng vôùi Acrobat.
Acrobat 5
Maõi ñeán thaùng 5/2001, Adobe môùi ñöa ra Acrobat 5 vaø PDF 1.4
môùi trôû neân thöïc teá hôn. Baûn thaân ñònh daïng file naøy khoâng coù thay
ñoåi gì nhieàu. Cho cheá baûn, coù nhöõng chöùc naêng coù giaù trò nhö:
- Hoã trôï cheá ñoä trong suoát (transparency).
- Caûi tieán cheá ñoä baûo maät, bao goàm 128-bit maõ hoùa vaø chöùc naêng
thieát laäp chaát löôïng in.
Cho nhöõng ngöôøi söû duïng khoâng phaûi trong lĩnh vöïc cheá baûn, PDF
1.4 cuõng coù theâm moät soá chöùc naêng nhö:
- Hoã trôï ngoân ngöõ JavaScript, bao goàm JavaScript 1.5 vaø tích
hôïp döõ lieäu toát hôn.
- “Tagged PDFs” laø caùc file PDF chöùa thoâng tin caáu truùc döõ lieäu cuûa
taøi lieäu PDF. Ðieàu naøy coù nghĩa laø caùc thoâng tin meta nhö tieâu ñeà,
khoái vaên baûn... coù theå ñöôïc chia thaønh töøng phaàn trong taøi lieäu
PDF.
Haàu heát ngöôøi söû duïng ñeàu haøi loøng vôùi nhöõng caáu hình môùi cuûa
Acrobat 5. Ngöôøi söû duïng trong lĩnh vöïc cheá baûn raát thích thuù vôùi
nhöõng tính naêng noåi baät sau:
- Baûn thaân Acrobat 5 coù theå hieån thò ñuùng cheá ñoä overprint (chöùc
naêng naøy coù theå taét trong thieát laäp maëc ñònh).
- Acrobat 5 coù cheá ñoä thöïc hieän leänh theo nhoùm (chaúng haïn nhö
chuyeån file PDF sang ñònh daïng EPS).
- Distiller 5 coù theå neùn hình aûnh söû duïng maøu DeviceN. Ðieàu
naøy coù nghĩa laø caùc file PDF chöùa ña toâng (multitones) seõ ít maát
döõ lieäu hôn.
- Acrobat vaø Distiller 5 cuõng söû duïng moät trình quaûn lyù maøu caûi tieán
goïi laø ‘ACE’ ñöôïc cung caáp cheá ñoä ñieàu khieån toát hôn.
Acrobat 6 vaø PDF 1.5
Vaøo thaùng 4 naêm 2003, Adobe coâng boá Acrobat 6. Nhö thöôøng leä
phieân baûn môùi cuûa Acrobat cuõng ñi keøm vôùi phieân baûn môùi cuûa PDF -
phieân baûn 1.5.
118
PDF 1.5 cuõng ñöa ra moät soá caáu hình môùi nhö:
- Caûi tieán kyõ thuaät neùn.
- Hoã trôï layer.
- Caûi tieán vieäc hoã trôï tagged PDF.
Acrobat Reader ñöôïc ñoåi teân laø Adobe Reader vaø bao goàm caùc
chöùc naêng cuûa Adobe eBook Reader.
Acrobat 6 coù moät soá caáu hình môùi cho ngöôøi söû duïng trong lĩnh vöïc

cheá baûn:
- Tích hôïp cheá ñoä kieåm tra (Preflight).
- Cheá ñoä toái öu hoùa taøi lieäu PDF (PDF Optimizer).
- Thöôùc vaø ñöôøng daãn (Rulers and Guides).
- Theû coâng vieäc (Job tickets).
- Hoã trôï PDF/X.
- Hieån thò vaø xuaát ôû cheá ñoä taùch maøu.
- Keát hôïp (flatten) cheá ñoä trong suoát (transparency).
- Hoã trôï cheá ñoä layer.
- Coâng cuï ño vaø thu phoùng maøn hình.
- Giao dieän môùi gioáng vôùi caùc chöông trình khaùc cuûa Adobe.
Acrobat 8
Giöõa naêm 2006, Adobe ñöa ra Acrobat 8 vôùi moät soá caáu hình môùi:
- Keát hôïp nhieàu file trong moät file PDF ñoùng goùi.
- Kích hoaït caùc caáu hình naâng cao trong Adobe Reader.
- Xoùa haün caùc thoâng tin nhaïy caûm.
- Löu giöõ caùc thö ñieän töû trong Microsoft Outlook döôùi ñònh daïng
file PDF.
- Löu taøi lieäu PDF nhö moät file Microsoft Word, töùc laø vaãn löu giöõ
ñònh daïng font, baûng bieåu...
- Hoã trôï vôùi Auto CAD.
2. Caáu truùc file PDF
File PDF laø moät file vaên baûn vôùi maõ 7-bit ASCII. Chuùng coù theå môû
ñöôïc trong baát kyø phaàn meàm soaïn thaûo hoaëc xöû lyù töø nhö
Microsoft Word hoaëc Wordpad tröø khi vaên baûn ñaõ ñöôïc neùn.
File PDF söû duïng caáu truùc coá ñònh, chuùng luoân luoân coù 4 phaàn:
- Phaàn ñaàu (Header), chöùa thoâng tin caáu truùc file PDF. Doøng naøy
troâng gioáng nhö theá naøy ‘%PDF-1.2’. 1.2 laø phieân baûn cuûa file
PDF.
- Phaàn thaân (Body) chöùa caùc moâ taû caùc phaàn töû khaùc nhau ñöôïc söû
duïng trong taát caû caùc trang.
- Baûng tham chieáu cheùo (Cross-reference table), moâ taû caùc lieân
heä giöõa caùc phaàn töû treân taát caû caùc trang trong taøi lieäu PDF.
119
- Phaàn ñuoâi (Trailer) seõ cho caùc chöông trình öùng duïng hoaëc
RIP bieát nôi tìm baûng tham chieáu cheùo vaø luoân luoân keát thuùc
vôùi ‘%%EOF’. Neáu thieáu doøng naøy, file PDF seõ khoâng hoaøn taát
vaø coù theå khoâng theå xöû lyù ñöôïc treân RIP hay treân caùc chöông
trình öùng duïng. Ðieàu naøy khaùc vôùi moät file Postscript, neáu moät
vaøi doøng naøo ñoù cuûa file Postscript bò maát (do maát keát noái trong
khi chuyeån file hoaëc do maùy tính bò hö) thoâng thöôøng baïn vaãn
coøn coù theå in ñöôïc haàu heát caùc trang nhöng ñoái vôùi PDF thì

khoâng, noù seõ maát taát caû.
Khi taïo PDF, baïn caàn xaùc ñònh phieân baûn (version) PDF caàn söû
duïng. Baïn coù theå thay ñoåi phieân baûn PDF baèng caùch chuyeån moät thieát
laäp tröôùc hoaëc choïn moät option töông thích trong hoäp thoaïi Save.
Noùi chung, chuùng ta neân choïn phieân baûn môùi nhaát tröø tröôøng hôïp
ñaëc bieät caàn phaûi luøi phieân baûn vì phieân baûn môùi bao giôø cuõng seõ goàm
taát caû caùc caáu hình vaø chöùc naêng môùi nhaát. Tuy nhieân neáu chuùng ta
ñang taïo nhöõng taøi lieäu ñöôïc söû duïng roäng raõi, caàn xem xeùt vieäc choïn
Acrobat 4.0 (PDF 1.3) hoaëc Acrobat 5.0 (PDF 1.4) ñeå baûo ñaûm raèng
taát caû nhöõng ngöôøi söû duïng coù theå xem hoaëc in taøi lieäu ñoù.
Moâ taû döôùi ñaây so saùnh moät vaøi chöùc naêng trong caùc file PDF ñöôïc
taïo bôûi caùc thieát laäp khaùc nhau:
Acrobat 4.0 (PDF 1.3)
- File PDF coù theå môû ñöôïc trong Acrobat 3.0 hoaëc phieân baûn môùi
hôn.
- Quaûn lyù maøu ICC ñaõ ñöôïc hoã trôï.
- Khoâng chöùa hình aûnh ñoà hoïa (artwork) söû duïng hieäu öùng trong
suoát (transparency). Baát cöù hieäu öùng trong suoát naøo ñeàu phaûi ñöôïc
flatten ñeå chuyeån sang PDF 1.3.
- Khoâng hoã trôï Layer.
- Hoã trôï khoâng gian maøu DeviceN vôùi 8 chaát maøu (Colorant).
- Coù theå thieát laäp chieàu daøi trang ñeán 114,3 cm (45 inch).
- Coù theå nhuùng ñöôïc font Double-byte.
- Hoã trôï chuaån an toaøn 40-bit RC4.
- File PDF coù theå môû ñöôïc trong Acrobat 3.0 hoaëc phieân baûn môùi
hôn. Tuy nhieân caùc caáu hình ñaëc bieät cuûa phieân baûn môùi hôn coù
theå seõ bò maát hoaëc khoâng hieån thò ñöôïc. Moät lôøi nhaén seõ xuaát hieän
neáu phieân baûn cuûa file PDF vöôït quaù phieân baûn PDF ñöôïc hoã trôï
bôûi chöông trình öùng duïng.
- Hoã trôï hieäu öùng trong suoát (transparency) trong hình aûnh ñoà hoïa
(artwork).
- Khoâng hoã trôï Layer.
120
- Coù theå thieát laäp chieàu daøi trang ñeán 508 cm (200 inch).
- Haàu heát caùc file PDF coù theå môû ñöôïc trong Acrobat 4.0 hoaëc phieân
baûn môùi hôn. Tuy nhieân caùc caáu hình ñaëc bieät cuûa phieân baûn môùi

hôn coù theå seõ bò maát hoaëc khoâng hieån thò ñöôïc. Moät lôøi nhaén seõ
xuaát hieän neáu phieân baûn cuûa file PDF vöôït quaù phieân baûn PDF
ñöôïc hoã trôï bôûi chöông trình öùng duïng.
(artwork).
- Baûo toaøn layer khi taïo caùc file PDF töø caùc chöông trình öùng
duïng hoã trôï layer trong PDF nhö Illustrator CS hoaëc InDesign CS.
- Haàu heát caùc file PDF coù theå môû ñöôïc trong Acrobat 4.0 hoaëc phieân
baûn môùi hôn. Tuy nhieân caùc caáu hình ñaëc bieät cuûa phieân baûn môùi
hôn coù theå seõ bò maát hoaëc khoâng hieån thò ñöôïc. Moät lôøi nhaén seõ
xuaát hieän neáu phieân baûn cuûa file PDF vöôït quaù phieân baûn PDF
ñöôïc hoã trôï bôûi chöông trình öùng duïng.
(artwork).
- Baûo toaøn layer khi taïo caùc file PDF töø caùc chöông trình öùng
duïng hoã trôï layer trong PDF nhö Illustrator CS hoaëc InDesign CS.
- Hoã trôï chuaån an toaøn 120-bit RC4 vaø 128-bit AES.
3. PDF/X
PDF/X-1
Phieân baûn ñaàu tieân cuûa PDF/X ñöôïc goïi laø PDF/X-1. Noù coù hai
phieân baûn: PDF/X-1 1999 vaø PDF/X-1a 2001.
PDF/X-1 1999
Nhö teân goïi cuûa noù, phieân baûn ñaàu tieân cuûa PDF/X-1 ñöôïc coâng boá
vaøo naêm 1999. Noù ñöôïc chöùng nhaän nhö laø moät tieâu chuaån quoác
gia
121
cuûa Myõ trong naêm ñoù vaø chuû yeáu nhaém vaøo caùc maãu quaûng caùo treân
baùo trong moâi tröôøng döõ lieäu CMYK.
PDF/X-1 1999 döïa treân caáu hình cuûa PDF 1.2. Ðaây laø ñònh
daïng file goác ñöôïc taïo bôûi Acrobat Distiller 3. Noù cuõng bao goàm moät
ICC Profile ñaëc bieät. Profile ñaëc bieät naøy do söï dòch chuyeån maøu trong
moät vaøi tröôøng hôïp vaø do vaäy, ñeå nhaän ñöôïc vieäc xuaát ñuùng, ngöôøi söû
duïng phaûi gôõ boû profile ñoù.

PDF/X-1a 2001
Caáu hình môùi PDF/X-1a 2001 giöõ caùc ICC Profile theo moät
caùch khaùc: vaãn coøn moät ICC Profile (ñieàu naøy hoaøn toaøn hôïp lyù ñeå
moâ taû quaù trình xöû lyù in cho caùc file PDF ñaõ ñöôïc taïo), nhöng trong
khi ñang ñöôïc nhuùng trong file PDF/X-1a 2001, noù khoâng töï ñoäng ñöôïc
söû duïng bôûi baát kyø tieâu chuaån naøo cuûa phaàn meàm hay heä thoáng,
hoaëc laø Acro- bat, hoaëc baát kyø RIP postscript naøo hoaëc laø baát kyø heä
thoáng chu trình PDF naøo ñoù. Khi chĭ coù khoâng gian maøu thieát bò (CMYK,
Spot), baïn seõ gôûi noù tröïc tieáp vaøo baát kyø chu trình, heä thoáng, thieát bò
naøo ñoù vaø seõ nhaän ñöôïc caùi maø baïn mong muoán.
PDF/X-1a 2001 döïa treân PDF 1.3 vaø hoã trôï khoâng gian maøu
DeviceN (coù nghĩa laø maøu spot seõ ñöôïc hoã trôï toát hôn, thaäm chí
trong duotone) vaø cheá ñoä laøm mòn tram chuyeån (caûi thieän chaát
löôïng blend).
PDF/X-1a 2001 ñöôïc chöùng nhaän tieâu chuaån ISO vaø ñöôïc coâng
boá muøa heø 2001.
* Nhöõng ñaëc tính chính cuûa PDF/X-1:
- Taát caû caùc file thaønh phaàn phaûi ñöôïc nhuùng trong file PDF/X-1.
Ðieàu naøy bao goàm caû döõ lieäu ñoä phaân giaûi cao. OPI khoâng ñöôïc
hoã trôï trong PDF/X-1.
- PDF/X-1 boû qua caùc ghi chuù, phim, aâm thanh.
- Taát caû caùc döõ lieäu maøu phaûi ôû heä maøu CMYK hoaëc laø teân maøu
spot.
- PDF/X-1 coù ñònh nghĩa khoaûng caét xeùn (bleed) vaø vuøng caét xeùn
(trim area).
- PDF/X-1 coù theå chöùa chĭ döõ lieäu tram (raster data) cuûa caùc ñònh
daïng file: TIFF/IT-P1, DCS1 & 2 (bao goàm caû döõ lieäu copydot)
vaøEPS.
- Coù moät côø leänh rieâng (nghĩa laø coù moät söï chuyeån ñoåi giöõa ON vaø
OFF) ñeå baùo hieäu laø file PDF/X ñaõ ñöôïc trap chöa.
- Chĭ hoã trôï moät soá giôùi haïn caùc daïng neùn.
PDF/X-2
PDF/X-2 ñöôïc phaùt trieån nhö laø moät tieâu chuaån quoác teá cho vieäc in
thöông maïi. PDF/X-2 töông töï nhö PDF/X-1 nhöng trong file PDF/X-2,
caùc phaàn töû nhö font chöõ, hình aûnh ôû ñoä phaân giaûi cao coù theå ñöôïc
boû qua moät caùch coù chuû yù. Noù cuõng döïa treân tieâu chuaån PDF 1.3 vaø
1.4 vaø hoã trôï caùc khoâng gian maøu khaùc nhau.
122
PDF/X-3
Cuõng nhö PDF/X-2, PDF/X-3 cuõng ñöôïc phaùt trieån nhö moät tieâu
chuaån quoác teá nhöng nhaém vaøo nhöõng ngöôøi söû duïng khoâng gian maøu
ñoäc laäp vôùi thieát bò. Khaùc vôùi PDF/X-1 vaø 2, PDF/X-3 ñöôïc baét ñaàu ôû
Chaâu AÂu chöù khoâng phaûi töø Myõ. Söï khaùc bieät chính laø PDF/X-3 cho
pheùp söû duïng quaûn trò maøu (Color Management) vaø maøu ñoäc laäp vôùi
thieát bò (CIE L*a*b*, khoâng gian maøu döïa theo ICC, CalRGB,
CalGray) ngoaøi maøu CMYK vaø spot. PDF naøy cho pheùp söû duïng ICC

Profile ñeå söû duïng döõ lieäu maøu sau ñoù trong chu trình cuûa thieát bò xuaát.
PDF/X-3 coù theå môû ñöôïc trong Acrobat 4.0 hoaëc phieân baûn (version)
môùi hôn.
B. CAÙC ÐAËC TÍNH CUÛA PDF

VEÀ CHEÁ ÐOÄ HÌNH AÛNH:
Cuõng gioáng nhö PostScript, PDF moâ taû trang baèng caùch veõ laïi
trang vaø ñaët nhöõng ñoái töôïng toâ maøu vaøo nhöõng vuøng choïn treân trang.
Nhöõng ñoái töôïng toâ naøy coù theå laø daïng kyù töï, hay moät söï keát hôïp giöõa
ñöôøng thaúng vaø cong, hay nhöõng maãu hình aûnh daïng soá. Ðoái töôïng
seõ mang baát kyø maøu naøo ñaõ ñöôïc ñònh trong khoâng gian maøu maø
chöông trình hoã trôï. Ðoái töôïng coù theå bò caét thaønh moät hình daïng naøo ñoù,
maø nhöõng phaàn caàn coù thì môùi xuaát hieän treân trang (daïng clipping).
Khi moät trang baét ñaàu mieâu taû, thì trang ñoù seõ laø moät trang
troáng. Nhöõng toaùn töû khaùc nhau seõ ñaët nhöõng ñieåm cuûa taøi lieäu caàn moâ
taû leân trang. Moãi ñieåm môùi treân trang coù theå che khuaát nhöõng ñieåm coù
tröôùc do chuùng choàng leân nhau.
VEÀ KHAÛ NAÊNG
Moät file PDF laø moät file nhò phaân (Binary), maõ 8 bit. Nhöng khoâng
may, moät soá taùc nhaân xöû lyù nhöõng file duøng nhöõng khaû naêng in cuûa boä
maõ 7 bit ASCII vaø kyù töï khoaûng traéng ñöôïc coi nhö “text”. Vaø do ñoù
khoù loøng giöõ ñuùng noäi dung cuûa taøi lieäu. Chaúng haïn, do caàn giöõ
ñuùng kyù töï 7 bit vaø phaûi thay ñoåi phaàn keát thuùc doøng. Neân vaán ñeà
naøy ñoâi khi seõ phaù hoûng file PDF. Do ñoù, khi taïo file PDF thì maõ
Binary neân ñöôïc duøng trong hoäp thoaïi in (phaàn Setup cuûa leänh
Print).
ÐOÁI VÔÙI CHEÁ ÐOÄ NEÙN
Ðeå giaûm kích thöôùc file thì PDF hoã trôï moät soá daïng neùn:
JPEG: neùn hình aûnh maøu vaø traéng ñen.
CCITT nhoùm 3, nhoùm 4 hay LZW (lempel-Ziv-Welch) vaø Run
Length duøng cho daïng hình aûnh ñôn saéc.
LZW vaø Flate duøng neùn text, graphics vaø döõ lieäu chĭ muïc hình
aûnh (ñoái vôùi file PDF 1.2).
Daïng JPEG neùn hình aûnh thöôøng theo tĭ leä 1:10 hay hôn theá. Nhöõng
daïng neùn khaùc tuøy thuoäc vaøo tính chaát cuûa hình aûnh maø coù theå theo tĭ
123
leä 2:1 hay 8:1. Daïng LZW vaø Flate thöôøng theo tĭ leä 2:1. Taát caû boä
loïc neùn naøy ñeàu taïo ra döõ lieäu daïng Binary, daïng maõ coù theå chuyeån
thaønh maõ ASCII-85, daïng naøy duy trì tính linh ñoäng cuûa file.
KHAÛ NAÊNG ÐOÄC LAÄP VÔÙI FONT
PDF cung caáp moät giaûi phaùp laøm cho taøi lieäu cuûa chuùng ta
khoâng coøn phuï thuoäc vaøo font. Moät file PDF seõ chöùa trình moâ taû font
cho moãi font ñaõ ñöôïc duøng trong taøi lieäu. Trình moâ taû font naøy seõ chöùa

teân font, löôùi ñieåm cuûa font, kyù töï, vaø kieåu cuûa noù. Nhöõng thoâng tin naøy
seõ raát caàn thieát, neáu font cuûa heä thoáng khoâng theå tìm thaáy ñeå ñoïc taøi
lieäu, maø noù laïi chieám chĭ töø 1-2K cho moãi font.
Neáu font cuûa taøi lieäu coù maët trong heä thoáng thì noù seõ ñöôïc duøng ñeå
hieån thò, neáu khoâng thì moät font daïng ña naêng seõ ñöôïc kích hoaït moâ taû
chính xaùc töøng yeáu toá cuûa font bò thieáu döôùi cô cheá laø ñoä lôùn vaø ñoä
roäng cuûa font goác. Giaûi phaùp naøy aùp duïng cho caû font Adobe Type 1
vaø font True Type 3 ñöôïc phaùt trieån bôûi Apple.
Ðoái vôùi font bieåu töôïng (Zap Dingbats), trình moâ taû font seõ khoâng
coù taùc duïng, nhöõng hình daùng, neùt chaïm cuûa kyù töï phaûi ñöôïc hieån thò
ñuùng vaø in ñuùng. Ðoái vôùi taát caû daïng font bieåu töôïng thì moät phieân baûn
neùn font cuûa trình Type 1 seõ ñöôïc mang theo file PDF khi taïo file.
SÖÏ TRUY XUAÁT NGAÃU NHIEÂN
Sôû dĩ taøi lieäu PDF coù theå truy xuaát moät caùch ngaãu nhieân vì noù
chöùa moät baûn tham chieáu cheùo (Cross reference table), ñònh vò vaø truy
xuaát tröïc tieáp trang vaø nhöõng ñoái töôïng khaùc trong taøi lieäu, vaø noù
naèm ôû cuoái cuûa file beân trong caáu truùc (phaàn ñuoâi - Trailer). Döôùi
hình thöùc tham chieáu cheùo naøy thì khaû naêng truy xuaát ngaãu nhieân cuûa
taøi lieäu laø ñoäc laäp ñoái vôùi toång soá trang cuûa taøi lieäu.
C. TAÏO FILE PDF
1. CAÙC YEÂU CAÀU VEÀ FILE THIEÁT KEÁ TRÖÔÙC KHI TAÏO PDF
Moät file thieát keá ñuùng laø moät trong nhöõng nhaân toá raát quan
troïng trong vieäc quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa chu trình PDF (PDF
workflow). Maëc duø hieän nay coù nhieàu loãi ñaõ coù theå khaéc phuïc ñöôïc tröïc
tieáp töø file PDF, tuy nhieân, neáu moät file thieát keá khoâng ñuùng hoaëc chöùa
caùc ñoái töôïng khoâng theå in ñöôïc (nhö Hairline chaúng haïn), caùc loãi
naøy vaãn ñöôïc chuyeån sang file PDF vaø gaây khoù khaên cho quaù
trình ghi phim hay ghi baûn sau naøy. Do ñoù, vieäc taïo moät file thieát keá
hoaøn chĭnh seõ giuùp cho tieán trình xöû lyù sau naøy ñöôïc deã daøng vaø
nhanh choùng hôn. Döôùi ñaây laø moät soá lôøi khuyeân khi thieát keá aán
phaåm ñeå phoøng traùnh caùc loãi khi chuyeån noù sang ñònh daïng
PDF:
□ Thieát laäp caùc kích thöôùc trang ñaõ ñuùng chöa? (nhö khoå thaønh
phaåm, khoaûng chöøa caét xeùn (bleed), caùc khoaûng chöøa leà (margin).
124
□ Neáu ñöôïc chĭ neân söû duïng font Postscript Type 1 hôn laø söû duïng
font True Type.
□ Khoâng neân söû duïng caùc thuoäc tính font (bold, italic, shadowed..)
baèng leänh maø neân choïn boä font coù thuoäc tính ñoù.
□ Neân queùt hình aûnh vôùi ñoä phaân giaûi ñuùng vaø gaàn vôùi ñoä thu
phoùng mong muoán.
□ Neân caét cuùp hình aûnh ngay trong phaàn meàm xöû lyù hình aûnh,

khoâng neân caét cuùp trong caùc phaàn meàm daøn trang hay ñoà hoïa.
□ Ðöøng söû duïng thuoäc tính Hairline cho caùc ñoái töôïng ñöôøng.
□ Ðöøng veõ khung (frame) baèng caùch veõ boán ñöôøng thaúng noái nhau,
haõy söû duïng coâng cuï veõ khung.
□ Thieát laäp saéc ñoä maøu nhaït nhaát laø 5%, ñaäm nhaát laø 95%.
□ Xoùa nhöõng phaàn töû khoâng caàn thieát naèm ngoaøi neàn daøn
(pastboard)).
□ Xoùa caùc trang traéng.
2. TAÏO FILE PDF BAÈNG ACROBAT DISTILLER
Hieän nay ñaây laø caùch thoâng duïng nhaát. Tröôùc tieân caùc trang
ñöôïc taïo trong caùc phaàn meàm öùng duïng seõ ñöôïc in thaønh caùc file
PS (Post- script file) thoâng qua caùc maùy in postscript ñöôïc thieát laäp vôùi
caùc PPD (Postscript Printer Description) ñuùng, sau ñoù chuùng seõ ñöôïc
phaàn meàm Distiller bieân dòch thaønh file PDF. Trong file PDF döõ lieäu
seõ ñöôïc neùn raát lôùn do ñoù chuùng coù theå deã daøng ñöôïc truyeàn ñi theo
ñöôøng Internet hoaëc caùc ñöôøng truyeàn ISDN khaùc.
a. Chuyeån caùc file thieát keá sang ñònh daïng ps
Sau khi ñaõ thieát keá vaø kieåm tra file hoaøn chĭnh, chuùng ta seõ in
caùc file naøy thaønh caùc file coù ñònh daïng PS thoâng qua caùc maùy in
Postscript
125
(coù theå söû duïng moät maùy ghi phim hoaëc ghi baûn naøo ñoù). Söû duïng leänh
Print trong menu File vaø döôùi ñaây laø moät soá löu yù khi thieát laäp cheá ñoä
in trong hoäp thoaïi in (löu yù laø caùc hình chí coù tính chaát minh hoïa
töø phaàn meàm PageMaker, hoäp thoaïi vaø caùc leänh coù theå hôi khaùc ñoái
vôùi caùc phaàn meàm khaùc):
- Printer: choïn maùy in laø moät maùy ghi phim hay ghi baûn naøo ñoù (ví
duï maùy in HD_Herkules_5.6).

- PPD: choïn PPD ñuùng cuûa maùy in ñaõ choïn (trong ví duï treân choïn
HD_Herkules_5.6).
- Ranges: goõ soá trang caàn in (löu yù laø khoâng neân choïn quaù
nhieàu trang laøm cho kích thöôùc file lôùn aûnh höôûng ñeán chu trình
laøm vieäc vaø vieäc hieäu chính söûa chöõa file PDF sau naøy).
- Size: choïn custom, hoäp thoaïi custom paper size seõ hieån thò, trong
tröôøng width vaø height nhaäp giaù trò khoå thaønh phaåm cuûa taøi lieäu
126
(neáu coù chöøa caét xeùn (bleed) coäng theâm giaù trò naøy).
Löu yù: Khoâng choïn cheá ñoä thieát laäp bon, mark vaø ñeå cheá ñoä
scale laø 100%
- Choïn Write to postscript file hoaëc Print to file (Neáu khoâng coù leänh
naøy, maùy in postscript neân choïn port laø FILE: Pirnt to file).
- Khoâng choïn cheá ñoä taùch maøu (Separation) maø choïn ôû cheá ñoä
Com- posite.

b. Chuyeån caùc file PS sang ñònh daïng PDF
Sau khi chuyeån caùc file thieát keá sang ñònh daïng PS, chuùng ta seõ
chuyeån caùc file PS sang ñònh daïng PDF baèng phaàn meàm Acrobat
Distiller. Dis- tiller laø moät phaàn meàm naèm trong boä Adobe Acrobat cuûa
haõng Adobe.
Ðeå baûo ñaûm file PDF ñöôïc taïo phuø hôïp cho coâng vieäc in, chuùng
ta caàn löu yù caùc vaán ñeà sau:
127
- Trong tröôøng Adobe PDF Setting, muïc Default Setting, choïn Press
Quality
- Choïn leänh Edit Adobe PDF Setting trong menu Settings, choïn
tröôøng Color, trong hoäp thoaïi, muïc Settings File choïn Color
Management Off

- Choïn tieáp tröôøng Advanced, boû choïn muïc Preserve overprint
settings

128
- Sau khi thieát laäp xong caùc thoâng soá treân, baám choïn leänh Save As...
ñeå löu caùc setting laïi söû duïng cho laàn sau.
3.TAÏO FILE PDF BAÈNG MAÙY IN ADOBE PDF
Chuùng ta coøn coù theå taïo file PDF baèng caùch söû duïng leänh in vôùi
maùy in Adobe PDF.

Thöïc chaát coâng vieäc naøy cuõng seõ in file thieát keá thaønh file PS,
sau ñoù söû duïng Distiller ñeå chuyeån file PS ñoù thaønh file PDF, nhöng
quaù trình taïo file PS laø moät quaù trình aån, sau khi in xong, ngöôøi taïo
chĭ thaáy maùy töï khôûi ñoäng phaàn meàm Acrobat Distiller vaø khôûi taïo
quaù trình taïo file PDF sau ñoù hieån thò file PDF ñaõ taïo qua phaàn
meàm Acrobat Reader.
Maùy in Adobe PDF thöïc ra cuõng laø moät maùy in postscript, nhöng
caùc quaù trình seõ ñöôïc khôûi taïo moät caùch töï ñoäng, do ñoù caùc thieát laäp
trong hoäp thoaïi in naøy cuõng gioáng nhö khi chuùng ta in file thieát keá
thaønh file PS. Löu yù laø quaù trình naøy coù khôûi ñoäng phaàn meàm Distiller
ñeå taïo file PDF, neân caùc thieát laäp cuûa Distiller cuõng phaûi ñöôïc thöïc
hieän nhö trong phaàn treân hoaëc neáu ñaõ thöïc hieän roài, setting ñaõ chĭnh
söûa caàn phaûi ñöôïc naïp leân trong tröôøng Default Settings tröôùc khi
in baèng maùy in Adobe PDF.
D. HIEÄU CHÆNH KIEÅM TRA FILE PDF BAÈNG CAÙC LEÄNH TRONG
ACROBAT READER
1. HIEÄU CHÆNH FILE PDF
* Caùc hieäu chænh lieân quan ñeán trang
taøi lieäu
- Leänh Insert: cho pheùp cheøn
theâm caùc trang taøi lieäu töø caùc
file PDF
129
khaùc vaøo taøi lieäu ñang môû. Caùc trang taøi lieäu cheøn theâm coù theå ñöôïc
cheøn thaønh trang ñaàu tieân (first), hoaëc laø trang cuoái cuøng (last) hoaëc
sau (after) hoaëc tröôùc (before) moät trang naøo ñoù (page).

- Leänh Extract: cho pheùp ngaét moät hoaëc nhieàu trang naøo ñoù trong taøi
lieäu thaønh moät file PDF rieâng. Caùc trang caàn ngaét ñöôïc nhaäp vaøo caùc
tröôøng From To.
- Leänh Replace: cho pheùp thay theá moät hay nhieàu trang taøi lieäu vôùi
caùc trang khaùc nhaäp vaøo trang caàn thay vaøo tröôøng Original vaø nhaäp
trang thay theá vaøo tröôøng Replacement.
13
- Leänh Delete: cho pheùp xoùa moät hay nhieàu trang taøi lieäu.

- Leänh Crop: cho pheùp caét cuùp trang taøi lieäu theo moät vuøng ñaõ
ñöôïc ñònh nghĩa trong tröôøng Top, Bottom, Left, Right. Caùc trang
caàn caét cuùp, coù theå laø toaøn boä taøi lieäu hoaëc töø (from) trang naøo ñeán
(to) trang naøo ñoù hoaëc chĭ caùc trang leû (odd) hoaëc chĭ caùc trang chaün
(even).
- Leänh Rotate: cho pheùp xoay caùc trang taøi lieäu 900 theo ngöôïc chieàu
kim ñoàng hoà (Counterclockwise 90 degrees), 900 theo chieàu kim
ñoàng hoà (Clockwise 90 degrees) hoaëc 1800 (180 degrees).
13

* Caùc hieäu chænh lieân quan ñeán vaên baûn
Söû duïng coâng cuï Text tool (xem hình). Sau khi choïn coâng cuï
naøy, chuùng ta coù theå hieäu chĭnh vaên baûn nhö coâng cuï text cuûa caùc
phaàn meàm öùng duïng.
Chuùng ta cuõng coù theå nhaán chuoät phaûi treân vaên baûn ñaõ choïn, choïn
leänh Properties, môû hoäp thoaïi TouchUp properties ñeå choïn thay
ñoåi font chöõ, co chöõ hoaëc moät soá thuoäc tính khaùc cuûa vaên baûn.
13

* Caùc hieäu chænh lieân quan ñeán hình aûnh
Söû duïng coâng cuï TouchUp Object Tool (xem hình). Sau khi choïn
coâng cuï naøy, baám choïn hình aûnh caàn hieäu chĭnh, sau ñoù baám chuoät
phaûi truy xuaát leänh Edit Image ñeå môû vaø chĭnh söûa hình aûnh daïng
bitmap trong phaàn meàm Photoshop, hoaëc leänh Edit Object ñeå môû vaø
söûa hình aûnh daïng vector trong phaàn meàm Illustrator.

13
D. HIEÄU CHÆNH, KIEÅM TRA FILE PDF BAÈNG CAÙC PLUGINS

1. PLUGIN QUITE REVEALING
Quite Revealing laø moät plug-in hoã trôï cho Acrobat, noù coù theå kieåm
tra haàu nhö taát caû nhöõng thuoäc tính cuûa file PDF nhö: fonts chöõ, heä
maøu, thuoäc tính overprinting. hôn nöõa Quite Revealing coøn coù nhieàu
öu ñieåm nhö: goïn nheï, giao dieän ñôn giaûn vaø thaân thieän, cho keát quaû
chính xaùc. Quite Revealing thaät söï lyù töôûng duøng kieåm tra file PDF

so
vôùi moät soá phaàn meàm khaùc naëng neà, röôøm raø vaø raát khoù söû duïng.
Ngoaøi chöùc naêng kieåm tra, Quite Revealing coøn cho pheùp chĭnh
söûa moät soá thuoäc tính cuûa file PDF nhö ñoåi teân maøu spot, chuyeån ñoåi
khoâng gian maøu.... Nhöng ôû ñaây chuùng ta chĭ söû duïng Quite
Revealing ñeå kieåm tra file PDF maø thoâi.
Giao dieän cuûa Quite Revealing
Hieån thò teân taäp tin

ñang kieåm tra Choïn caùch hieån thò
noäi dung nhö font
chöõ, heä maøu, chöùc
naêng overprint...
Hieån thò taát

caû thoâng tin Choïn kieåu hieån thò
lieân quan vaø caùc choïn löïa
trong muïc caùch hieån thò ñeå
goto kieåm tra.
Long/short
form
134
Daïng Long form
Töï ñoäng laøm

môùi laïi maøn
hình hieån thò
khi coù thay

Laøm môùi ñoåi
laïi maøn
hình hieån
thò khi coù
thay ñoåi
Moät soá chöùc

naêng chính
Ði ñeán trang keá söûa file.
tieáp coù noäi
dung ñöôïc
choïn
Kieåm tra heä maøu:

135
Chöùc naêng naøy ñöôïc thieát keá ñeå hieån thò nhöõng thoâng tin veà maøu
saéc trong file PDF, ñaëc bieät laø vieäc hieån thò taùch maøu. Baèng caùch söû
duïng View selected baïn coù theå choïn ñeå hieån thò töøng keânh maøu
moät. Chuùng ta coù theå taän duïng tính naêng naøy ñeå kieåm tra chöõ 4 maøu
baèng caùch cho Quite Revealing hieån thò hai maøn hình song song nhau:
moät hieån thò file goác, vaø maøn hình kia hieån thò baûn taùch maøu (xem
hình trang tröôùc). Sau ñoù ôû maøn hình hieån thò taùch maøu choïn hieån thò
moät trong 4 maøu Cyan, Magenta, Yellow, Black.

Ngoaøi ra baïn coøn coù theå duøng Quite ñeå kieåm tra nhöõng ñoái
töôïng khoâng thuoäc khoâng gian maøu ñöôïc pheùp söû duïng nhö RGB,
Lab Ðeå
thöïc hieän vieäc kieåm tra, baïn choïn Reveal plate list trong tröôøng
Goto, taát caû nhöõng khoâng gian maøu coù trong trang taøi lieäu seõ ñöôïc
hieån thò (nhöõng khoâng gian maøu ñaëc bieät khoâng phaûi laø khoâng gian
maøu CMYK cuõng seõ ñöôïc hieån thò taïi ñaây), trong tröôøng hôïp ñoù
Revealing seõ taïo theâm moät caây thö muïc naèm beân döôùi nhö hình
minh hoïa:
Neáu file goàm nhieàu trang caùc baïn coù theå nhaûy nhanh ñeán caùc trang
coù chöùa khoâng gian maøu ñaõ choïn baèng caùch nhaán vaøo nuùt Next hoaëc
Previous ôû döôùi cuøng cuûa cöûa soå.
Ngoaøi ra keát hôïp vôùi vieäc choïn leänh View selected items only ñeå
xaùc ñònh chính xaùc hình aûnh naøo trong trang thuoäc khoâng gian maøu
caàn kieåm tra.
Kieåm tra font chöõ baèng leänh Reveal font info
ÔÛ ñaây chuùng ta chĭ caàn kieåm tra caùc font coù ñöôïc nhuùng (embedd)
hay khoâng. Neáu khoâng ñöôïc nhuùng khi in qua RIP seõ raát deã bò loãi font.
136
Vieäc kieåm tra coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng caùch choïn Reveal font
info, taát caû caùc thoâng tin veà font trong taøi lieäu seõ ñöôïc hieån thò chi tieát
treân maøn hình:

Kieåm tra ñoä phaân giaûi cuûa hình aûnh
Duøng leänh Reveal image resolution trong tröôøng Go to. Tröôøng hieån
thò thoâng tin seõ cho bieát ñoä phaân giaûi cuûa caùc hình aûnh coù treân taøi lieäu
(thoâng thöôøng hình aûnh ñaït yeâu caàu phaûi coù ñoä phaân giaûi treân 200dpi).

137
Ngoaøi ra, chuùng ta coøn coù theå kieåm tra caùc thuoäc tính Overprint, Trans-
parency... baèng caùc leänh Reveal overprint, Reveal transparency trong
tröôøng Go to.

2. PLUGIN PITSTOP PROFESSIONAL
PitStop Professional laø moät plug-in raát höõu duïng trong vieäc kieåm
tra cuõng nhö hieäu chĭnh file PDF. Sau khi caøi ñaët PitStop
Professional, treân thanh coâng cuï cuûa phaàn meàm Acrobat Reader seõ xuaát
hieän moät soá coâng cuï môùi coù maøu xanh tím, ñoù chính laø caùc coâng
cuï cuûa PitStop Professional
* Moät soá coâng cuï thöôøng hay söû duïng cuûa PitStop Professional:
- Caùc coâng cuï choïn:
+ Select Objects: duøng choïn ñoái
töôïng tröôùc khi söû duïng moät leänh
naøo ñoù cuûa PitStop Professional.
+ Select Similar Objects: duøng
choïn caùc ñoái töôïng coù thuoäc tính
gioáng nhau.
- Caùc coâng cuï di chuyeån, thu phoùng, xoay...:
+ Move Selection: duøng ñeå di chuyeån moät ñoái töôïng ñaõ ñöôïc choïn
138
baèng coâng cuï choïn tröôùc ñoù. Ðeå

di chuyeån ñoái töôïng, choïn coâng
cuï naøy, baám giöõ vaø keùo reâ chuoät.
+ Scale Selection: thu phoùng ñoái
töôïng ñöôïc choïn. Choïn coâng cuï
naøy baám giöõ vaø keùo reâ chuoät treân
ñoái töôïng ñöôïc choïn ñeå thu
phoùng ñoái töôïng.

+ Rotate Selection: baám giöõ vaø keùo
reâ chuoät vôùi coâng cuï naøy seõ
cho pheùp xoay ñoái töôïng ñöôïc
choïn vôùi moät goùc baát kyø.
+ Shear Selection: baám giöõ vaø keùo reâ chuoät vôùi coâng cuï naøy seõ
cho pheùp laø nghieâng ñoái töôïng ñöôïc choïn.
+ Create New Rectangle: veõ moät khung chöõ nhaät hoaëc khung
vuoâng (nhaán phím Shift).
+ Create New Elipse: veõ moät khung elip hoaëc khung troøn (nhaán
phím Shift).
- Caùc coâng cuï hieäu chænh vaên baûn:
+ Edit Text Line: hieäu chĭnh vaên baûn
theo töøng doøng.
+ Edit Paragraph: hieäu chĭnh
vaên baûn theo töøng paragraph.
- Caùc coâng cuï ño maøu, ño khoaûng
caùch, sao cheùp thuoäc tính...:
+ Copy and Paste Attributes: sao
cheùp vaø gaùn caùc thuoäc tính cuûa
moät ñoái töôïng naøo ñoù sang moät
ñoái töôïng khaùc (ñeå copy caùc
thuoäc tính cuûa moät ñoái töôïng,
ñöa coâng cuï ñeán ñoái töôïng ñoù,
nhaán phím Ctrl vaø baám
chuoät).
+ EyeDropper: ño giaù trò maøu
taïi vò trí cuûa coâng cuï ñoù. Giaù
trò maøu seõ ñöôïc hieån thò tuøy
theo
khoâng gian maøu cuûa ñoái töôïng ñoù (ví duï ñoái töôïng coù khoâng
gian maøu laø CMYK thì caùc trò soá hieån thò laø caùc trò soá C, M, Y,
K).
+ Guides: duøng taïo caùc ñöôøng gioùng ngang (horizontal) vaø
doïc (vertical). Caùc ñöôøng gioùng môùi ñöôïc taïo luoân luoân naèm
giöõa taøi lieäu, ñeå di chuyeån chuùng, ñöa con troû chuoät ñeán ñöôøng
gioùng ñeán khi xuaát hieän bieåu töôïng di chuyeån, baám giöõ vaø keùo
reâ chuoät ñeå di chuyeån ñöôøng gioùng.
139
+ Measure: duøng ñeå ño khoaûng caùch giöõa hai ñieåm. Baám chuoät taïi
ñieåm ñaàu khoaûng caùch caàn ño, reâ chuoät ñeán ñieåm keá vaø baám
chuoät. Xem caùc thoâng soá hieån thò treân hoäp thoaïi Enfocus PitStop
Inspector ñeå bieát caùc giaù trò veà khoaûng caùch, goùc nghieâng...
* Chöùc naêng Inspector:
Choïn leänh Show PitStop Inspector trong menu Window ñeå môû
hoäp thoaïi Enfocus PitStop Inspector

Trong hoäp thoaïi naøy coù 7 tröôøng chính: Color, Fill/Stroke, Text,
Image, Prepress, Position vaø Statistics. Caùc tröôøng chĭ hieån thò noäi
dung khi söû duïng coâng cuï choïn moät ñoái töôïng naøo ñoù. Vaø ñaây laø moät
hoäp thoaïi ñoäng, noäi dung seõ thay ñoåi tuøy theo ñoái töôïng ñöôïc choïn.
- Tröôøng Color: hieån thò trò soá maøu (theo khoâng gian maøu cuûa
ñoái töôïng) cuûa caùc ñoái töôïng ñoà hoïa, hoaëc hieån thò khoâng gian
maøu cuûa caùc ñoái töôïng bitmap.

14
- Tröôøng Fill / Stroke: cho bieát ñoái töôïng ñoà hoïa coù ñöôïc toâ
maøu neàn hoaëc ñöôøng vieàn khoâng (bieåu thò baèng check box On /
Off).

- Tröôøng Text: khi ñoái töôïng ñöôïc choïn laø vaên baûn, hoäp thoaïi
seõ hieån thò vaø cho pheùp thay ñoåi moät soá thuoäc tính cuûa chöõ nhö:
font chöõ, co chöõ... Ngoaøi ra hoäp thoaïi coøn cho bieát font coù ñöôïc
nhuùng theo khoâng.
- Tröôøng Image: khi ñoái töôïng ñöôïc choïn laø hình aûnh bitmap, hoäp
thoaïi seõ hieån thò caùc thoâng tin veà thuoäc tính cuûa hình aûnh nhö:
kích thöôùc, ñoä phaân giaûi, tĭ leä neùn, khoâng gian maøu... (tröôøng
Prop- erties) hoaëc cho pheùp thay ñoåi ñoä phaân giaûi cuûa hình aûnh
(tröôøng Resample).
14

- Tröôøng Prepress: hieån thò caùc thoâng tin veà overprint, OPI, trans-
parency..., hoäp thoaïi coøn cho pheùp chuùng ta coù theå thay ñoåi thuoäc
tính overprint hoaëc thay ñoåi, huûy boû cheá ñoä transparency.
14

- Tröôøng Position: hieån thò toïa ñoä vò trí vaø kích thöôùc cuûa ñoái töôïng
ñang ñöôïc choïn. Ngoaøi ra tröôøng naøy coøn cho pheùp chuùng ta thu
phoùng, xoay, laät ñoái töôïng.
- Tröôøng Statistics: hieån thò moät soá caùc thoâng tin veà ñöôøng path, soá
kyù töï, kích thöôùc hình aûnh...
14
* Chöùc naêng Global change:

Choïn leänh Show PitStop Global Change trong menu Window ñeå
môû hoäp thoaïi Enfocus PitStop Global Change
Trong hoäp thoaïi naøy coù hai tröôøng chính: Object vaø Page. Object
coù caùc tröôøng ñeå thay ñoåi moät soá thuoäc tính cho caùc ñoái töôïng, coøn
Page coù caùc tröôøng duøng thay ñoåi thuoäc tính cho vaên baûn.
- Tröôøng Color: duøng thay ñoåi caùc thuoäc tính veà maøu saéc cho

ñoái töôïng ñoà hoïa (khoâng thay ñoåi ñöôïc cho caùc ñoái töôïng laø
hình aûnh).
- Tröôøng Font: duøng thay ñoåi moät font chöõ naøy (From) sang
font chöõ khaùc (To).
144
- Tröôøng Prepress: duøng thay ñoåi caùc thuoäc tính veà overprint, ñoä
daøy toái thieåu cuûa ñöôøng (Line weight).

- Tröôøng Image: duøng thay ñoåi ñoä phaân giaûi cuûa hình aûnh.

14
* Chöùc naêng PDF Profile:

Choïn leänh Show PitStop PDF Profile Panel trong menu Window ñeå
môû hoäp thoaïi Enfocus PitStop PDF Profile Panel

Chöùc naêng naøy cho pheùp chuùng ta kieåm tra file PDF (Preflight) ñeå
kieåm soaùt loãi nhö: font chöõ coù nhuùng theo khoâng, ñoä phaân giaûi
hình aûnh coù ñaït yeâu caàu, hình aûnh vaø maøu saéc coù ôû heä maøu CMYK
khoâng... Choïn moät profile caàn kieåm tra (ôû ñaây laø profile CMYK ñeå kieåm
tra file cho vieäc cheá baûn in), baám choïn leänh Create Report ñeå hieån thò
thoâng baùo, döôùi ñaây laø moät ví duï veà report:

14

Chuùng ta coù theå hieäu chĭnh profile baèng caùch choïn tröôøng Manag-
ing roài baám choïn leänh Edit ñeå môû hoäp thoaïi Enfocus PDF Profile
Editor thay ñoåi caùc cheá ñoä kieåm tra. Tuy nhieân, ñeå thöïc hieän coâng vieäc
naøy ñoøi hoûi ngöôøi thao taùc phaûi coù caùc kieán thöùc toát veà lĩnh vöïc cheá
baûn vaø kieåm tra file.

14
* Chöùc naêng Action List:

Choïn leänh Show PitStop Action List Panel trong menu Window
ñeå môû hoäp thoaïi Enfocus PitStop Action List Panel

Chöùc naêng naøy cho pheùp chuùng ta thöïc hieän moät soá taùc vuï (khi
choïn leänh Execute) ñeå hieäu chĭnh söûa chöõa file PDF nhö: chuyeån heä
maøu (Convert Color to...), boû ICC Profile (Remove ICC Profile) hoaëc
nhuùng font chöõ (Embed Fonts)...
Chuùng ta cuõng coù theå taïo moät Action List khaùc baèng caùch choïn
tröôøng Managing sau ñoù baám choïn leänh New
hoäp thoaïi Enfocus PitStop Action List seõ hieån thò cho pheùp chuùng ta
Add theâm caùc leänh môùi (söû duïng leänh Add trong hoäp thoaïi). Giaáo trònh Xûã ly áaãnh kyä thuêåt
Chûúng 7
Quaãn lyá maâu

(Color Management)
A.Khöng gian maâu vaâ caác hêå maâu khaác nhau
B.Taåi sao cêìn sûã duång quaãn lyá maâu
C. ICC Profile
D. AÁnh xaå khöng gian maâu
E.Hêå thöëng quaãn lyá maâu laâ gò?
F.Caác chûác nùng cuãa trònh quaãn lyá maâu
G.Caác quaá trònh taåo Profile cho caác thiêët bi
H.Caác ûu àiêím cuãa quaãn lyá maâu
14
Chûúng 7: Trònh Quaãn lyá

Caùc kyõ thuaät xöû lyù aûnh ngaøy nay khoâng theå thieáu trình quaûn lyù maøu
(Color Management) bôûi nhöõng lyù do sau:
- Coù nhieàu loaïi maùy scan cuõng nhö coù nhieàu loaïi maùy ghi do ñoù
khaû naêng phuïc cheá hình aûnh seõ raát khaùc nhau neáu khoâng coù
trình quaûn lyù maøu thoáng nhaát.
- Khaû naêng phuïc cheá hình aûnh trung thöïc vôùi baøi maãu.
- Vieäc cheá baûn coù theå phuïc vuï cho nhieàu phöông phaùp in khaùc nhau.
- Caùc ñieàu kieän in khaùc nhau.
Vì vaäy lyù thuyeát veà quaûn lyù maøu thöïc söï caàn thieát cho quaù trình cheá
baûn hieän ñaïi. Ðeå deã hình dung chuùng ta xem qua 3 maãu phuïc cheá sau
töø nhöõng ñieàu kieän khaùc nhau maø khoâng coù trình quaûn lyù maøu ñaõ cho
keát quaû raát khaùc bieät.
Söï khaùc nhau veà maøu saéc töø baøi maãu

ñeán tôø in maøu vaø tôø in offset
15
A. KHOÂNG GIAN MAØU VAØ CAÙC HEÄ MAØU KHAÙC NHAU

1. Khoâng gian maøu (Color space):
Moät khoâng gian maøu laø toaøn boä daõy maøu (hoaëc trò soá maøu) cuûa
thieát bò thöïc (real device) nhö maøn hình, maùy in hoaëc moät thieát bò aûo
(virtual device) nhö moät maøn hình coù tính chaát lyù thuyeát, ñaïi dieän

bôûi khoâng gian maøu RGB coù theå ghi hoaëc phuïc cheá ñöôïc. Daõy naøy
ñöôïc ñònh nghĩa nhö laø khoaûng phuïc cheá (gamut) cuûa thieát bò.
Moãi moät thieát bò coù moät khoâng gian maøu duy nhaát, vaø thaäm chí
caùc thieát bò gioáng nhau (veà thieát keá vaø kieåu daùng) cuõng coù nhöõng söï
khaùc nhau (duø nhoû) veà khoâng gian maøu. Nhöõng söï khaùc nhau naøy caøng
taêng vôùi söï bieán ñoåi cuûa caùc thieát laäp phaàn meàm hoaëc phaàn cöùng
nhö söï khaùc nhau veà ñoä phaân giaûi maøn hình, möïc in, giaáy in cuûa maùy
in, hoaëc thaäm chí laø söï khaùc nhau veà ñoä saùng thieát laäp treân maøn
hình...
Ðeå caûi thieän khaû naêng laøm vieäc vôùi maøu saéc, Hieäp hoäi maøu quoác teá
(International Color Consortium - ICC) vaø moät vaøi coâng ty nhö
Adobe, Kodak, Apple ñaõ ñònh nghĩa caùc khoâng gian maøu aûo (virtual
color spaces) ñaïi dieän cho khoaûng phuïc cheá moät thieát bò aûo nhieàu hôn
laø cho moät thieát bò thöïc.
2. Caùc heä maøu (Color model):
Ngaøy nay coù raát nhieàu heä maøu khaùc nhau ñeå moâ taû maøu saéc cuûa
hình aûnh. Heä maøu ñònh nghĩa caùch moâ taû maøu saéc cuûa moät hình aûnh
qua caùc trò soá. Caùc heä maøu chính ñöôïc söû duïng cho vieäc moâ taû maøu saéc
hình aûnh laø: RGB, Lab, CMYK vaø Grayscale.
Ðoä saâu maøu (Color depth):
Ðoä saâu maøu coù theå söû duïng hoaëc 8-bit (1 byte) hoaëc 16-bit (2
byte) cho vieäc xaùc ñònh giaù trò (hoaëc phaàn traêm) cuûa moät trò soá
maøu ñôn (ví duï maøu Red), do ñoù chuùng ta coù theå coù hình aûnh ôû heä
maøu 8- bit hoaëc 16-bit. Söû duïng 8-bit trò soá moät thaønh phaàn ñôn bieán
thieân töø 0 ñeán 255, söû duïng 16-bit, chuoãi bieán thieân lôùn hôn raát
nhieàu töø 0 ñeán 65.536. Tuy nhieân chuùng ta chĭ neân söû duïng 16-bit
trong nhöõng tröôøng hôïp caàn thieát, cho haàu heát caùc tröôøng hôïp,
chuùng ta chĭ caàn söû duïng 8-bit (töông öùng vôùi 256 saéc ñoä khaùc
nhau cho moãi maøu ñôn) laø ñuû vì maét ngöôøi chĭ coù khaû naêng phaân
bieät söï khaùc bieät töø 120 ñeán 200 saéc ñoä khaùc nhau.
Heä maøu RGB:
Taát caû caùc maøu trong heä maøu RGB ñöôïc taïo töø ba maøu cô baûn
(coøn goïi laø ba maøu cô baûn cuûa aùnh saùng): Red, Green vaø Blue.
RGB laø heä maøu ñöôïc söû duïng thoâng duïng nhaát trong xöû lyù aûnh kyõ
thuaät soá. RGB laø heä maøu coäng (additive color model), nghĩa laø
neáu toång hôïp ba maøu Red, Green, Blue vôùi 100% möùc ñoä, chuùng
ta seõ
151
thu nhaän ñöôïc aùnh saùng traéng. Trò soá (0,0,0) ñònh nghĩa maøu ñen,
trong khi trò soá (255,255,255) ñöôïc ñònh nghĩa laø maøu traéng.

Heä maøu RGB
Heä maøu Lab:

Heä maøu CIE-LAB (coù theå vieát goïn laø Lab, LAB hoaëc L*a*b*)
phaân chia ra maøu saéc (chroma, A+B) vaø ñoä saùng (luminance, L)
trong hình aûnh. Cuõng nhö heä maøu RGB, Lab söû duïng ba thaønh
phaàn cô baûn laø: L (cho ñoä saùng) coù daõy trò soá töø 0 (maøu ñen) ñeán 100
(maøu traéng) vaø hai truïc toïa ñoä maøu: a vaø b. Truïc a töø maøu Green
ñeán maøu Red vaø truïc b töø maøu Blue ñeán maøu Yellow.
Heä maøu Lab
Heä maøu CMYK:

Heä maøu CMYK söû duïng ñeán 4 maøu cô baûn ñeå ñònh nghĩa
maøu saéc: Cyan (C), Magenta (M), Yellow (Y) vaø Black (K) (ba
maøu Cyan, Magenta vaø Yellow coøn goïi laø ba maøu cô baûn cuûa vaät
theå). CMYK
152
laø heä maøu ñöôïc söû duïng trong in aán nôi caùc maøu saéc chuû yeáu ñöôïc
taïo thaønh töø söï phaûn xaï aùnh saùng cuûa vaät theå (nhö laø caùc pigment
möïc).

Heä maøu CMYK
CMYK laø heä maøu tröø (subtractive color model) do moãi maøu
möïc seõ haáp thuï (tröø bôùt) moät phaàn quang phoå cuûa aùnh saùng. Veà maët
lyù thuyeát, khi toång hôïp ba maøu C, M, Y chuùng ta seõ nhaän ñöôïc
maøu ñen (K), nhöng do söï khoâng tinh khieát cuûa möïc in neân trong
thöïc teá maøu nhaän ñöôïc seõ khoâng hoaøn toaøn ñen maø chĭ laø moät maøu
naâu toái, do ñoù ngöôøi ta theâm vaøo moät maøu thöù tö: maøu Black
(K), noù coøn ñöôïc goïi laø maøu khoùa (key color).
Maëc duø CMYK laø heä maøu raát quan troïng trong in aán, nhöng
noù khoâng ñöôïc söû duïng nhieàu trong xöû lyù aûnh kyõ thuaät soá. Chuùng
ta ít khi söû duïng heä maøu CMYK trong chu trình laøm vieäc cuûa mình.
Baïn neân söû duïng heä maøu RGB baát cöù khi naøo coù theå vaø chĭ
chuyeån noù sang heä maøu CMYK ôû böôùc cuoái cuøng. Laøm vieäc treân
heä maøu CMYK seõ coù moät soá nhöôïc ñieåm nhö sau:
- Hình aûnh ôû heä maøu CMYK seõ coù kích thöôùc file lôùn hôn ôû heä
maøu RGB.
- Moät vaøi chöùc naêng filter khoâng laøm vieäc vôùi heä maøu CMYK.
- Khoâng gian maøu CMYK chöùa ít maøu hôn khoâng gian maøu
RGB (CMYK coù khoâng gian maøu nhoû hôn).
Heä maøu HSB/HSL:
Heä HSB söû duïng ba thaønh phaàn: Hue (saéc maøu), Saturation
(ñoä baõo hoøa maøu) vaø Brightness (ñoä saùng). Trong heä HSL laø ba
thaønh phaàn: Hue (saéc maøu), Saturation (ñoä baõo hoøa maøu) vaø
Lightness (ñoä saùng). Hai heä maøu naøy khoâng ñöôïc hoã trôï bôûi
Photoshop, nhöng noù ñöôïc söû duïng trong nhieàu phaàn meàm öùng
duïng khaùc.
15
ÔÛ ñaây, hue xoay töø 00 ñeán 1800. Goùc 00 öùng vôùi maøu Red, 900
maøu Green, 1800 maøu Cyan vaø 2100 laø maøu Blue. Saturation laø daõy
trò soá töø 0% ñeán 100%, Bright cuõng laø daõy trò soá 0% (black) ñeán
100% (White).

Heä maøu HSB/HSL
B. TAÏI SAO CAÀN SÖÛ DUÏNG QUAÛN LYÙ MAØU (COLOR MANAGEMENT)
Trong moät vaøi naêm gaàn ñaây, caùc heä thoáng cheá baûn ñieän töû ñaõ
trôû neân thoâng duïng, vì vaäy ngaøy nay coâng vieäc trang bò moät heä thoáng
cheá baûn vôùi caùc thieát bò ngoaïi vi nhö maùy scan, maùy in laser, maùy in
maøu... ñaõ trôû neân deã daøng vôùi giaù caû khoâng ñaét laém. Vaán ñeà caàn quan
taâm laø chaát löôïng cuûa hình aûnh phuïc cheá ñöôïc.
Hình aûnh minh hoïa veà söï

roái raém cuûa caùc khoâng
gian maøu
15

Ngaøy nay ñaõ coù raát nhieàu thieát bò
nhaäp / xuaát khaùc nhau
Thoâng thöôøng, ngaøy nay trong coâng vieäc cheá baûn khaùch haøng
coù theå töï queùt aûnh laáy töø moät maùy scan naøo ñoù hoaëc coù theå queùt töø
caùc dòch vuï. Sau ñoù khaùch haøng seõ hoaøn thaønh thieát keá treân maùy tính
cuûa mình. Hoï coù theå in maøu hoaëc in laser ñeå kieåm tra roài mang chuùng
ñeán moät dòch vuï cheá baûn ñeå xuaát film vaø cuoái cuøng laø hoaøn thaønh tôø in
taïi moät cô sôû in aán naøo ñoù.
Vaán ñeà naûy sinh laø coù raát nhieàu thieát bò cuøng loaïi ñöôïc saûn xuaát töø
nhieàu nhaø saûn xuaát khaùc nhau, do vaäy laøm sao coù theå ñaït ñöôïc
moät chaát löôïng thoáng nhaát. Thoâng thöôøng, caùc thieát bò cheá baûn laøm
vieäc trong nhöõng khoâng gian maøu cuûa rieâng noù.
15
Maøn hình hieån thò maøu theo heä RGB, chuùng xaây döïng caùc maøu töø
ba maøu cô baûn Red, Green, Blue. Trong khi ñoù, caùc maùy in phuïc cheá
maøu theo heä CMYK. Boán maøu cô baûn cho coâng ngheä in laø Cyan,
Magenta, Yellow vaø Black.
Hoaëc laø khoâng gian maøu RGB hoaëc laø khoâng gian maøu CMYK

ñöôïc choïn laø heä maøu chuaån. Do vaäy, caùc maùy scan khaùc nhau seõ “nhìn
thaáy” caùc maøu gioáng nhau theo nhieàu caùch tuøy thuoäc vaøo caáu hình
maùy scan.
Hai maøn hình khaùc nhau söû duïng döõ lieäu hình aûnh gioáng nhau seõ moâ
taû hình aûnh ñoù khaùc nhau ngay caû chuùng cuøng döïa treân khoâng gian
maøu RGB.
Maøu saéc cuûa hình aûnh coù theå khaùc nhau neáu queùt töø hai maùy
scan khaùc nhau hoaëc hieån thò treân nhöõng maøn hình khaùc nhau
Söï khaùc nhau trôû neân nghieâm troïng khi baïn xuaát döõ lieäu gioáng nhau
ra nhöõng thieát bò xuaát khaùc nhau. Chaúng haïn, neáu baïn xuaát döõ lieäu
ñeán maùy in maø khoâng coù trình quaûn lyù maøu, baïn seõ khoâng baûo ñaûm
hình aûnh in ra seõ gioáng maøu hình aûnh treân maøn hình. Hình aûnh in ra
thoâng thöôøng toái vaø coù ñoä baõo hoøa maøu thaáp hôn.
Cuõng nhö vaäy, baïn seõ thaáy raèng keát quaû phuïc cheá maøu seõ raát khaùc
nhau giöõa maùy in maøu vaø maùy in offset cuõng nhö giöõa hai maùy in offset
khaùc nhau.
Maøu saéc cuûa hình aûnh coù theå khaùc nhau neáu hình aûnh
ñöôïc theå hieän treân maùy in maøu vaø treân maùy in offset,
thaäm chí töø hai maùy in khaùc nhau
156
Do vaäy, giöõa caùc thieát bò caàn phaûi coù moät ngoân ngöõ chuyeån taûi
thoâng tin veà phuïc cheá maøu laãn nhau. Ngoân ngöõ chuyeån taûi ñoù chính laø
trình quaûn lyù maøu (Color Management).
Muïc ñích cuûa trình quaûn lyù maøu laø xaùc ñònh toïa ñoä khoâng gian maøu
cuûa taát caû caùc thieát bò coù noái keát trao ñoåi döõ lieäu vôùi nhau ñeå baûo ñaûm

söï phuïc cheá maøu trung thöïc. Moät muïc tieâu trong töông lai cuûa heä thoáng
quaûn lyù maøu laø cho pheùp baïn giaû laäp moät thieát bò xuaát treân moät thieát bò
xuaát khaùc. Ðieàu ñoù coù nghĩa laø, noù coù theå cho baïn khaû naêng in thöû treân
maøn hình hoaëc maùy in thöû maø maøu saéc hình aûnh seõ khoâng khaùc nhau
nhieàu so vôùi hình aûnh thaät.
Ðeå baûo ñaûm ñöôïc ñieàu naøy, caùc tieâu chuaån phaûi ñöôïc xaùc ñònh qua
toaøn boä quaù trình xöû lyù, baát keå soá löôïng thieát bò. Moâ hình döôùi ñaây nhö
laø moät ví duï veà quaûn trò maøu maø noù coù theå xem nhö laø moät tieâu chuaån.
Baøi maãu
Thieát bi nhaäp
Tri soá nhaäp RGB
CMMProfile nhaäp
Tri soá maøu XYZ

Rendering Intent
profile xuaát
CM
GCR/UCR
Tri soá xuaát CMYK

Heä Maùy ghi phim
thoáng Computer to Plate
Heä thoáng Computer to Print
Baûn in
Saûn
Maùyphaåm
in in Maùy in
Moät moâ hình tieâu chuaån cho quaù trình

xöû lyù aûnh coù söû duïng quaûn trò maøu (Color Management)
Chöùc naêng quaûn tri maøu
157
Vieäc tieâu chuaån hoùa naøy seõ baûo ñaûm cho baïn hình aûnh ñaõ queùt treân
maøn hình seõ troâng gioáng baøi maãu goác cuõng nhö hình aûnh in ra treân
maùy in maøu seõ gioáng hình aûnh hieån thò treân maøn hình. Toùm laïi, hình
aûnh seõ ñöôïc phuïc cheá moät caùch trung thöïc.
Tuy nhieân, trình quaûn lyù maøu seõ khoâng laøm vieäc toát neáu khoâng coù

nhöõng yeâu caàu sau:
- Heä thoáng quaûn lyù maøu phaûi ñôn giaûn vaø deã aùp duïng, khoâng caàn
phaûi coù kinh nghieäm tröôùc.
- Heä thoáng tính toaùn phaûi ñuû nhanh ñeå taêng toác ñoä laøm vieäc.
- Heä thoáng quaûn lyù maøu phaûi thích öùng vôùi nhieàu thieát bò vaø chöông
trình khaùc nhau.
- Ngöôøi söû duïng coù theå töï thieát laäp caùc döõ lieäu caàn thieát cho heä
thoáng quaûn lyù maøu.
C. ICC PROFILE
Moät khaùi nieäm quan troïng cuûa quaûn trò maøu laø vieäc moâ taû tieâu chuaån
hoùa cuûa moät thieát bò ñöôïc goïi laø moät ICC Profile, ñònh daïng cuûa caùc
profile naøy ñöôïc ñònh nghĩa bôûi Hieäp hoäi quaûn lyù maøu quoác teá (Inter-
national Color Consortium - ICC). Caùc ICC Profile maøu moâ taû ñaëc
tính maøu maø thieát bò coù theå ghi nhaän hoaëc phuïc cheá. Caùc profile naøy
coù saün töø nhaø saûn xuaát thieát bò (thöôøng ñöôïc goïi laø generic
profile), hoaëc laø chuùng ñöôïc taïo töø caùc phaàn meàm hoaëc phaàn cöùng
taïo profile rieâng. Moät profile ñöôïc taïo cho moät thieát bò xaùc ñònh ñöôïc goïi
laø custom profile. Haàu nhö taát caû caùc heä thoáng quaûn trò maøu ngaøy
nay ñeàu söû duïng ICC Profile. Vôùi söï giuùp ñôõ cuûa profile, trò soá maøu
cuûa thieát bò A coù theå ñöôïc chuyeån ñoåi ñeán trò soá maøu cuûa thieát bò B vôùi
moät trò soá gaàn ñuùng nhaát. ICC Profile cuõng coøn duøng ñeå moâ taû
khoaûng phuïc cheá (gamut) cuûa thieát bò.
Caáu truùc cuûa ICC Profile
Moät ví duï veà baûn tham chieáu cho profile maøu cuûa maøn hình
Chuù yù: Trò soá RGB: thieát laäp treân maøn hình (toái ña laø 100%)
Trò soá XYZ: toaï ñoä theo khoâng gian maøu CIE
158
ICC Profile ñaïi dieän cho moät danh saùch caùc trò soá maøu ñöôïc quy moät
caùch coù heä thoáng ñeán caùc trò soá maøu thieát bò phuø hôïp. Nhoùm danh saùch
caùc trò soá goïi laø baûng tham chieáu (look-up table). Hình tröôùc laø moät ví
duï ñôn giaûn cuûa baûn tham chieáu.
ÔÛ ñaây, maøu keát noái vôùi caùc trò soá RGB ñaõ cho ñöôïc xaùc laäp treân

moät maøn hình vaø ño treân beà maët maøn hình söû duïng moät maùy ño maøu
(colorimeter) phuø hôïp. Caùc trò soá ño trong tröôøng hôïp naøy lieân heä vôùi
nguoàn saùng D50 vaø gamma 2.0
Heä thoáng ñònh chuaån maøn hình
Phaàn meàm taïo profile baây giôø seõ tính toaùn caùc trò soá trung gian ñeå
khoâng gian maøu RGB ñieàn caùc trò soá khoaûng caùch (quaù trình xöû lyù
naøy ñöôïc bieát nhö laø quaù trình tuyeán tính hoùa). Trong tröôøng hôïp hieän
taïi, caùc trò soá cho vieäc lieân keát hai hay ba maøu cô baûn cuõng ñöôïc tính
toaùn chĭ cho caùc trò soá 50 vaø 100. ÔÛ ñaây, profile maøu seõ coù 27 lieân keát
cuûa trò soá RGB. Tuy nhieân, moät profile maøu neân chöùa nhieàu trò soá
trung gian hôn, chaúng haïn trò soá RGB = 20, 40, 60 vaø 80, nghĩa laø moät
profile seõ bao goàm 216 lieân keát (6 trò soá giöõa 0 vaø 100 cho moãi
maøu trong ba maøu cô baûn).
Sô ñoà maøu cuûa thieát bò xuaát yeâu caàu vieäc ño 928 maøu. Tuøy thuoäc
vaøo ñaëc tính cuûa ICC ñieàu naøy coù theå laáy ñeán 256 trò soá treân moät maøu
cô baûn, nghĩa laø 16,8 trieäu lieân keát cho ba maøu cô baûn.
Phaàn meàm CMM (Color Management Module) ñöôïc söû duïng ñeå
tính toaùn baèng phöông phaùp noäi suy caùc trò soá trung gian phuø hôïp
vôùi
159
caùc trò soá pixel cuûa hình aûnh ñöôïc phuïc cheá. Noù coù theå ñöôïc cho raèng
moät hình aûnh treân maøn hình (bao goàm caùc trò soá RGB) phaûi ñöôïc tính
toaùn sang caùc trò soá XYZ (khoâng gian maøu CIE). Cho moät pixel coù
trò soá R = 30, G = 80, B = 60, caùc trò soá maøu döôùi ñaây seõ ñöôïc tính
toaùn: X = 31,4; Y = 48,9; Z = 32,3. Phaàn meàm CMM cuõng coù theå tính

toaùn theo höôùng ngöôïc laïi, nghĩa laø tính trò soá RGB döïa treân trò
soá CIE XYZ ñaõ coù.
Caùc trò soá L*a*b* cuõng coù theå ñöôïc tính toaùn moät caùch ñôn giaûn
töø caùc trò soá XYZ cuûa Profile maøu.
Keát noái cuûa Profile maøu
Cho vieäc xöû lyù hình aûnh ñöôïc in, ñieàu quan troïng laø hình aûnh in
ra, hình aûnh treân maøn hình vaø hình aûnh in treân thieát bò in thöû phaûi
gaàn gioáng nhau. Thaät söï maùy in thöû kyõ thuaät soá ñaõ ñöôïc taïo cho muïc
ñích naøy, nhöng khoâng may laø khoâng phaûi luùc naøo chuùng cuõng xöû lyù
ñoàng nhaát vôùi quaù trình in sau ñoù. Chaúng haïn nhö in baùo, trong
tröôøng hôïp naøy maät ñoä maøu thì giaûm nhöng dotgain thì taêng cao.
Maøu cuûa in baùo phaûi döïa theo maøu neàn cuûa giaáy in. Neáu nhö caùc
maøu cô baûn cuûa heä thoáng in thöû khoâng phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu naøy
seõ luoân luoân coù söï bieán ñoåi veà maøu saéc.
CMM
(Color Managment Module)
Hình aûnh trong khoâng gian maøu ñoäc laäp vôùi thieát bi (Ví duï maøu Lab)
camera yxRGB ICC output

source ICC
PCSICC
Khoâng gian maøu nguoàn
Khoâng
gian Kho
âng
xxRGB ICC kPeCát nSoái yyRGB ICC
gia
scanner tagged image profile n
(RGB) Lab
CMYK ICC
monitor xyRGB
ICC
Chöùc naêng cuûa Profile trong heä thoáng quaûn trò maøu
160
ÔÛ ñaây, quaûn trò maøu seõ caûi thieän keát quaû moâ phoûng baèng caùch keát
noái profile maøu cuûa quaù trình in vôùi heä thoáng xuaát kyõ thuaät soá (heä
thoáng in thöû). Vieäc keát noái profile naøy laø moät chöùc naêng ñaëc bieät, noù
coù theå ñöôïc truy xuaát khi laøm vieäc vôùi moät heä thoáng quaûn trò maøu.
Hình döôùi ñaây laø moät ví duï cuûa quaù trình naøy.

Vì duï veà moái lieân keát caùc profile xuaát khi in thöû
Moät hình aûnh in cuõng coù theå ñöôïc moâ phoûng treân maøn hình theo
moät caùch töông töï nhö treân.
D. AÙNH XAÏ KHOÂNG GIAN MAØU
Khi moät hình aûnh caàn chuyeån töø khoâng gian maøu naøy sang
khoâng gian maøu khaùc, khi hieån thò moät hình aûnh treân moät thieát bò xuaát,
noù seõ ñöôïc chuyeån töø khoâng gian maøu nguoàn (khoâng gian maøu
thieát bò hay khoâng gian maøu ñang laøm vieäc) ñeán khoâng gian maøu cuûa
thieát bò xuaát ñoù. Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, khoaûng phuïc cheá
cuûa khoâng gian maøu nguoàn vaø ñích khaùc nhau, vì vaäy moät vaøi aùnh xaï
maøu phaûi xaûy ra. Chöùc naêng chuyeån ñoåi naøy ñöôïc thöïc hieän bôûi
module quaûn trò maøu (CMM - Color Mangement Modul).
Vaán ñeà ñaët ra laø: ñieàu gì seõ xaûy ra neáu maøu cuûa khoâng gian maøu
nguoàn khoâng coù ôû khoâng gian maøu ñích? Coù nhieàu caùch ñeå thöïc hieän
vaán ñeà naøy, Hieäp hoäi maøu Quoác teá (ICC) ñaõ ñònh nghĩa boán caùch khaùc
nhau ñeå aùnh xaï maøu goïi laø intent.
Perceptual (coøn ñöôïc goïi laø Photographic): neáu khoaûng phuïc cheá
cuûa khoâng gian nguoàn lôùn hôn khoâng gian ñích, taát caû caùc maøu seõ
16
ñöôïc neùn vöøa vaøo trong khoâng gian ñích. Neáu khoaûng phuïc cheá cuûa
khoâng gian nguoàn nhoû hôn khoâng gian ñích, moät aùnh xaï 1:1 seõ ñöôïc
thöïc hieän (taát caû caùc maøu seõ ñöôïc giöõ nguyeân)..
Khi aùnh xaï töø moät khoâng gian maøu roäng hôn sang moät khoâng
gian maøu nhoû hôn, aùnh xaï Perceptual thoâng thöôøng seõ dòch chuyeån

moät chuùt veà ñoä baõo hoøa vaø ñoä saùng cuûa maøu, nhöng toaøn boä aán töôïng
cuûa hình aûnh thì vaãn ñöôïc duy trì.
AÙnh xaï Perceptual töø khoâng gian maøu Adobe RGB

ñeán khoâng gian maøu sRGB
Neáu ñieåm traéng (White point) cuûa khoâng gian maøu khaùc, moät
aùnh xaï ñieåm traéng seõ ñöôïc thöïc hieän. AÙnh xaï Perceptual laø moät trong
hai intent ñöôïc söû duïng khi chuyeån ñoåi hình aûnh (aùnh xaï kia laø
Relative colormetric).
Relative colormetric: khi aùnh xaï töø moät khoâng gian maøu roäng hôn
sang moät khoâng gian maøu nhoû hôn vaø coù moät maøu trong khoâng gian
nguoàn khoâng coù trong khoâng gian ñích, noù seõ aùnh xaï ñeán maøu gaàn
nhaát trong khoâng gian ñích, thoâng thöôøng laø naèm ôû vuøng bieân cuûa
khoâng gian maøu. Ðieàu naøy seõ gaây neân keát quaû laø moät vaøi maøu coù theå
khaùc maøu goác. Ðieåm traéng (White point) cuûa khoâng gian nguoàn seõ
ñöôïc aùnh xaï ñeán ñieåm traéng cuûa khoâng gian ñích (neáu chuùng khaùc
nhau) vaø taát caû caùc maøu seõ ñöôïc aùnh xaï thích hôïp vôùi ñieåm traéng
khoâng gian ñích.
16

AÙnh xaï Relative colormetric töø khoâng gian maøu
Adobe RGB ñeán khoâng gian maøu sRGB
Intent naøy raát thích hôïp cho hình aûnh vaø neân noù ñöôïc söû duïng khi
khoâng gian nguoàn vaø khoâng gian ñích coù khoaûng phuïc cheá töông töï
nhau hoaëc neáu haàu heát caùc maøu saéc trong hình aûnh coù maøu ñoàng nhaát
trong khoâng gian ñích. Trong tröôøng hôïp naøy, haàu heát caùc maøu seõ ñöôïc
giöõ nguyeân khi chuyeån ñoåi. Intent naøy thöôøng söû duïng khi chuyeån ñoåi
maøu cuûa hình aûnh sang maøu treân maøn hình.
Absolute colormetric: intent naøy cuõng gioáng nhö Relative
colormetric, neáu caùc maøu coù caû trong hai khoâng gian maøu nguoàn vaø
ñích, chuùng seõ ñöôïc aùnh xaï 1:1, vaø caùc maøu naèm ngoaøi khoaûng phuïc
cheá (maøu cuûa khoâng gian nguoàn khoâng coù trong khoâng gian ñích),
seõ ñöôïc aùnh xaï ñeán maøu ôû vuøng bieân cuûa khoâng gian ñích. AÙnh xaï
naøy ñaëc bieät höõu duïng neáu chuùng ta muoán söû duïng thieát bò xuaát döïa
theo moät thieát bò khaùc. Trong intent naøy khoâng coù aùnh xaï cho ñieåm
traéng.
Chĭ neân söû duïng intent naøy cho vieäc in thöû khi chuùng ta muoán maøn
hình hieån thò hình aûnh troâng gioáng nhö khi in treân maùy in maøu hoaëc
maùy in offset. Trong tröôøng hôïp naøy maøn hình seõ moâ phoûng theo ñoä
traéng cuûa giaáy.
Saturation: intent naøy coá gaéng aùnh xaï maøu ôû ngoaøi khoaûng
phuïc cheá ñeán khoâng gian maøu ñích vôùi ñoä baõo hoøa maøu töông
ñöông maëc duø maøu saéc coù theå seõ hôi khaùc. Intent naøy thöôøng ñöôïc
söû duïng khi chuyeån maøu caùc hình aûnh daïng vector (hình aûnh ñoà hoïa
nhö logo, ñoà thò...) töø moät khoâng gian maøu lôùn ñeán moät khoâng gian
maøu nhoû hôn. Noù ít ñöôïc duøng cho vieäc chuyeån maøu cuûa hình aûnh
daïng bitmap.
16
E. HEÄ THOÁNG QUAÛN LYÙ MAØU LAØ GÌ?

Moät heä thoáng quaûn trò maøu (Color Management System - CMS) laø
moät boä module chöông trình ñeå xöû lyù vieäc chuyeån maøu. Nhöõng module
naøy thoâng thöôøng laø moät phaàn cuûa heä ñieàu haønh, nhöng chuùng cuõng coù
theå ñöôïc cung caáp bôûi caùc chöông trình öùng duïng. Neáu moät chöông

trình öùng duïng ñöôïc duøng ñeå hieån thò hoaëc in moät hình aûnh maøu, noù
seõ goïi nhöõng chöùc naêng naøy thieát laäp caùc trò soá hình aûnh, caùc thoâng
tin cuûa ICC Profile vaø “baûo” cho CMS chöùc naêng naøo caàn ñöôïc thöïc
hieän. Phaàn trung taâm cuûa CMS laø moät module ñöôïc goïi laø module
quaûn trò maøu (Color Management Modul - CMM). Module naøy thöïc hieän
nhöõng tính toaùn caàn thieát cho vieäc chuyeån ñoåi maøu töø khoâng gian
maøu naøy sang khoâng gian maøu khaùc. Döôùi ñaây laø caùc böôùc laøm vieäc
cuûa CMM:
1. Tröôùc tieân, CMM seõ chuyeån ñoåi caùc trò soá maøu phuï thuoäc thieát bò
cuûa hình aûnh ñeán moät khoâng gian maøu ñoäc laäp vôùi thieát bò
qua vieäc söû duïng moâ taû cuûa ICC Profile nguoàn. Baây giôø caùc trò soá
maøu cuûa hình ñaõ ôû trong khoâng gian maøu Lab ñoäc laäp vôùi
thieát bò. Khoâng gian maøu trung gian naøy ñöôïc goïi laø Khoâng gian
maøu chuyeån ñoåi (Transfer color space) hay laø Khoâng gian keát
noái profile (Profile connection space - PCS for short).
2. Keá ñeán, nhöõng trò soá maøu Lab naøy seõ ñöôïc chuyeån ñoåi ñeán trò soá
maøu coù theå phuïc cheá ñöôïc treân thieát bò xuaát vaø gioáng vôùi maøu caàn
phuïc cheá. Neáu thieát bò xuaát khoâng theå phuïc cheá maøu gioáng vôùi
maøu goác, CMM seõ coá gaéng tìm moät maøu gaàn gioáng vôùi maøu
goác nhaát. AÙnh xaï ñeå tìm kieám maøu gaàn gioáng nhaát ñöôïc goïi laø
Ren- dering intent.
CMM
(Color Managment Module)
Hình aûnh trong khoâng gian maøu ñoäc laäp vôùi thieát bi (Ví duï maøu Lab)
yxRGB ICC
camera source ICC output
Khoâng gian PCSICC
maøu nguoàn
Khoâng
gian
xxRGB ICC kPeCát nSoái yyRGB ICC
profile Kho
Lab âng
scanner tagged image gian
(RGB) CMYK ICC
monitor xyRGB
ICC
Chöùc naêng cuûa Profile trong heä thoáng quaûn trò maøu
164
Caùc ICC Profile söû duïng trong phaàn naøy thöïc söï laø nhöõng phaàn töû
chuyeån ñoåi ñôn giaûn. Chuùng hoã trôï vieäc chuyeån ñoåi töø trò soá maøu
phuï thuoäc thieát bò ñeán trò soá maøu ñoäc laäp vôùi thieát bò.
F. CAÙC CHÖÙC NAÊNG CUÛA TRÌNH QUAÛN LYÙ MAØU
Laøm theá naøo ñeå baïn nhaän ñöôïc hình aûnh töø maùy scan, töø maøn hình

(heä maøu RGB) ñeán maùy in (heä maøu CMYK) maø khoâng maát caùc thoâng
tin quan troïng cuûa hình aûnh.
Ðaïi khaùi, phöông caùch ñöôïc moâ taû nhö sau:
Caùc döõ lieäu xaùc ñònh cuûa moät hình aûnh nhaäp seõ ñöôïc chuyeån vaøo
moät trình truyeàn khoâng gian maøu (Communication Color Space) ñoäc
laäp vôùi thieát bò vaø sau ñoù chuyeån vaøo khoâng gian maøu cuûa thieát bò
xuaát.
Caùc maøu cuûa thieát bò nhaäp ñöôïc ño vaø moâ taû trong heä toïa ñoä maøu
ñaõ ñöôïc tieâu chuaån hoùa vaø ñoäc laäp vôùi thieát bò nhö heä toïa ñoä maøu Lab
chaúng haïn. Ví duï moät maøu ñoû treân baøi maãu seõ ñöôïc ño vaø xaùc ñònh toïa
ñoä vôùi maøu ñoû töông öùng trong khoâng gian maøu Lab. Sau ñoù maøu ñoû
cuûa heä Lab seõ ñöôïc chuyeån thaønh maøu ñoû cuûa thieát bò xuaát.
Trong quaù trình thay ñoåi khoâng gian maøu seõ khoâng bao giôø coù
vaán ñeà vôùi söï chuyeån ñoåi khoâng gian maøu töø thieát bò nhaäp ñeán trình
truyeàn khoâng gian maøu. Tuy nhieân, quaù trình chuyeån töø trình truyeàn
khoâng gian maøu ñeán thieát bò xuaát seõ raát khoù khaên. Chaúng haïn,
maøn hình
165
khoâng theå hieån thò heát caùc maøu maø maét ngöôøi coù theå nhìn thaáy ñöôïc,
cuõng nhö maùy in khoâng theå naøo phuïc cheá heát ñöôïc caùc maøu maø maøn
hình hieån thò do coù söï khaùc nhau veà khoaûng phuïc cheá cuûa caùc khoâng
gian maøu.

Caùc moâ hình khaùc nhau cuûa khoâng gian maøu
Nhö vaäy, chuùng ta phaûi laøm gì vôùi caùc maøu maø maùy scan coù theå ñoïc
ñöôïc, nhöng maùy in laïi khoâng theå in ñöôïc. Thay vì phaûi ñieàu chĭnh
moät khoâng gian maøu cöïc kyø thoâng minh, quaù trình xöû lyù ñöôïc bieát nhö
laø moät quaù trình aùnh xaï khoaûng phuïc cheá (gamut mapping) coù nghĩa
laø so saùnh vaø choïn caùc maøu töông thích trong caùc khoâng gian maøu.
Toïa ñoä taát caû caùc ñieåm trong khoâng gian maøu naøy ñeàu phaûi ñöôïc xaùc
ñònh bôûi toïa ñoä moät ñieåm xaùc ñònh trong khoâng gian maøu khaùc, baèng
caùch naøy caùc ñieåm maøu khoâng theå phuïc cheá ñöôïc seõ ñöôïc thay theá
bôûi caùc maøu coù theå phuïc cheá ñöôïc.
Nhö vaäy, khoâng gian maøu hình aûnh nhaäp seõ bò thu nhoû ñeå phuø hôïp
vôùi moät khoâng gian maøu nhoû hôn - khoâng gian maøu hình aûnh xuaát.
Vì theá, trong tröôøng hôïp maøu ñoû ôû ví duï treân khoâng theå in ñöôïc
baèng maùy in maø chuùng ta coù, quaù trình aùnh xaï khoâng gian maøu seõ
baûo ñaûm raèng töø caùc maøu ñoû maø maùy in coù theå phuïc cheá ñöôïc quaù trình
seõ choïn ra maøu ñoû gaàn gioáng vôùi maøu ñoû baøi maãu nhaát.
166
Moät ñieàu raát hay laø söï lieân keát heä thoáng quaûn lyù maøu vôùi heä
ñieàu haønh maùy tính. Do vaäy, taát caû caùc maøu cuûa maùy tính seõ ñöôïc löu
giöõ moät caùch trung tính vaø ñoäc laäp vôùi baát kyø thieát bò nhaäp, xuaát
naøo. Taát caû caùc phaàn cöùng hoaëc phaàn meàm keát noái vôùi heä thoáng ñeàu
coù theå truy xuaát trình quaûn lyù maøu bôûi vì chuùng ñeàu saün saøng laøm vieäc

vôùi heä ñieàu haønh maùy tính.
FOGRA, moät Hieäp hoäi nghieân cöùu in, ñaõ khôûi xöôùng vaø thuyeát
phuïc moät soá nhaø saûn xuaát phaàn cöùng vaø phaàn meàm ñoà hoïa ñoàng yù
thaønh laäp moät UÛy ban vaøo thaùng 4/1993. UÛy ban naøy coù nhieäm vuï
quyeát ñònh vaø tieâu chuaån hoùa caùc thoâng soá ñoäc laäp vôùi thieát bò cho quaù
trình chuyeån ñoåi khoâng gian maøu. UÛy ban naøy ñöôïc goïi taét laø ICC
(International Color Consortium - Hieäp hoäi quaûn lyù maøu Quoác teá),
caùc thaønh vieân ñaàu tieân cuûa UÛy ban naøy laø Adobe, Agfa, Apple, Kodak,
Microsoft, Silicon Graphics, Sun vaø Jaligent. Phaàn meàm Color Sync
2.0 do Apple ñöa ra vaøo muøa xuaân 1995 laø trình quaûn lyù maøu ñaàu tieân
laøm vieäc döïa treân caùc tieâu chuaån cuûa ICC.
Ðieàu kieän quan troïng nhaát trong caùc chöùc naêng cuûa trình quaûn
lyù maøu laø khoâng gian maøu cuûa taát caû caùc heä thoáng thaønh phaàn ñeàu
phaûi ñöôïc nhaän bieát vaø coù theå ñònh chuaån (calibrate) töø baát kyø moät
thieát bò naøo khaùc trong heä thoáng.
Yeâu caàu ñaàu tieân cuûa quaù trình ñònh chuaån thieát bò laø caùc thuoäc tính
maøu cuûa noù. Caùc thuoäc tính naøy seõ cho chuùng ta bieát profile cuûa thieát
bò. Thoâng thöôøng, caùc profile naøy seõ ñöôïc cung caáp bôûi nhaø saûn xuaát,
tuy nhieân, chuùng ta phaûi xem xeùt ñeå phuø hôïp vôùi moät giaù trò trung bình.
Hôn nöõa, söï mieâu taû maøu cuûa thieát bò coù theå thay ñoåi theo thôøi
gian. Ðieàu naøy raát quan troïng vì vôùi caùc coâng cuï ñònh chuaån, chuùng
ta coù theå ñieàu chĭnh caùc söï dao ñoäng naøy. Ðeå laøm ñöôïc ñieàu naøy
chuùng ta phaûi xaùc ñònh caùc thuoäc tính maøu hieän thôøi baèng profile cuûa
thieát bò. Chaúng haïn nhö ñònh chuaån cho maùy queùt, profile noùi chung seõ
yeâu caàu söï xaùc ñònh caùc ñieåm maøu rieâng bieät qua toaøn boä khoâng gian
maøu cuûa maùy queùt, trò soá naøy sau ñoù seõ coù theå ñöôïc tính toaùn moät caùch
deã daøng. Tuy nhieân, chuùng ta khoâng phaûi lo laéng vì mình seõ phaûi töï
laøm ñieàu naøy, chuùng seõ ñöôïc cung caáp baèng caùc coâng cuï ñònh
chuaån.
UÛy ban ANSI (American National Standad Institute) ñaõ ñònh nghĩa
moät soá tieâu chuaån veà thuoäc tính maøu. Tieåu ban IT8 seõ xaùc ñònh
caùc tieâu chuaån cho vieäc söû duïng caùc öùng duïng ñoà hoïa maøu. Coù hai
maãu cho vieäc ñònh chuaån cho maùy queùt: moät cho baøi maãu thaáu
minh, moät cho baøi maãu phaûn xaï. Hình döôùi laø moät maãu IT8 cuûa
haõng Kodak.
Thuû tuïc ñònh chuaån thieát bò döïa treân söï so saùnh trò soá thöïc vaø baûng
tham chieáu. Ngoaøi ra caùc phöông phaùp tính seõ tính toaùn caùc trò soá maøu
khoâng coù treân maãu ñònh chuaån.
167
Vôùi söï trôï giuùp cuûa baûng tham chieáu vaø phöông phaùp tính, trình
truyeàn thoâng tin (Communication Color Sapce) töø khoâng gian maøu A
sang khoâng gian maøu B coù theå ñöôïc thöïc thi cho taát caû caùc quaù trình xöû
lyù. Roõ raøng, chaát löôïng cuûa trình quaûn lyù maøu seõ phuï thuoäc vaøo
chaát löôïng cuûa quaù trình tính toaùn, chuùng phaûi laøm vieäc moät caùch

nhanh choùng vaø tin caäy.
Baøi maãu IT8
G. CAÙC QUAÙ TRÌNH TAÏO PROFILE CHO CAÙC THIEÁT BÒ

Ðeå taïo profile cho thieát bò, thoâng thöôøng coù hai böôùc:
- Ðònh chuaån (Calibrate): muïc ñích cuûa quaù trình ñònh chuaån laø
ñònh nghĩa moät traïng thaùi tieâu chuaån (standardized state) cho thieát
bò. Ví duï nhö khi ñònh chuaån cho maøn hình, chuùng ta thöôøng thieát
laäp vieäc ñieàu khieån maøn hình ñeå ñaït ñöôïc moät ñoä saùng phuø hôïp
vôùi caùc coâng vieäc lieân quan ñeán maøu saéc. Chuùng ta cuõng coù theå
thieát laäp moät ñieåm traéng (white point) phuø hôïp vôùi tieâu chuaån
coâng nghieäp, nhö laø D50 hoaëc D65 (töông öùng vôùi nhieät ñoä
maøu laø 5.000 hoaëc 6.500 ñoä Kenvin). Ðieåm traéng cuûa maøn hình laø
moät söï pha troän giöõa ba maøu cô baûn cuûa aùnh saùng: Red, Green
vaø Blue ñöôïc ñaïi dieän bôûi maøu traéng (white).
- Ðaëc tính hoùa (Characterization): Khi ñaëc tính hoùa moät thieát bò,
moät baûng test (test chart) ñöôïc ghi bôûi thieát bò nhaäp hoaëc gôûi ñeán
moät thieát bò xuaát. Moät baûng test laø moät maãu caùc oâ maøu vôùi caùc trò
soá maøu ñaõ bieát. Baèng caùch so saùnh trò soá maøu ñöôïc ghi bôûi thieát bò
168
(nhö laø maùy queùt) vôùi trò soá ñaõ bieát cuûa baûng test, chöông trình
taïo profile coù theå tính toaùn profile maøu cuûa thieát bò. Treân thöïc teá,
profile laø moät baûng dieãn dòch (translation table) trò soá maøu phuï
thuoäc thieát bò ñeán trò soá maøu ñoäc laäp vôùi thieát bò (vôùi caùc thieát bò
nhaäp) hoaëc vôùi caùc thieát bò xuaát.

Maãu baûng test

169
1. Taïo profile cho maùy queùt:

Sô ñoà taïo Profile maøu
(ICC Profile) cho maùy scan
Tröôùc tieân baûng test (test chart - ví duï baøi maãu IT8) seõ ñöôïc queùt
treân maùy queùt caàn thieát laäp profile. Phaàn meàm ñònh chuaån seõ so saùnh
trò soá thöïc teá cuûa aûnh queùt vôùi caùc trò soá lyù thuyeát ñaõ bieát ñeå tính toaùn
profile cho maùy queùt.
2. Taïo profile cho maøn hình:
Thoâng thöôøng moät ñieàu chaéc chaén laø baøi maãu vaø hình aûnh treân maøn
hình seõ troâng raát khaùc bieät. Muoán giaûm bôùt söï khaùc bieät naøy chuùng
ta phaûi ñònh chuaån (calibrate) maøn hình. Veà nguyeân taéc, vieäc ñònh chuaån
naøy phaûi ñöôïc tieán haønh chính xaùc nhö vieäc ñònh chuaån maùy scan
vaø maùy in. Ðeå vieäc ñònh chuaån ñöôïc chính xaùc, phaûi coù maùy ño
quang phoå (spectrophotometer). Phaàn meàm ñònh chuaån seõ taïo caùc
daõy maøu khaùc nhau treân maøn hình cho coâng vieäc ño trò soá maøu.
Chuùng seõ so saùnh trò soá maøu thöïc vôùi trò soá lyù thuyeát ñeå xaùc ñònh
Color Profile cuûa maøn hình. Giaáo trònh xûã lyá aãnh kyä thuêåt
Sô ñoà taïo Profile

maøu (ICC Profile)
cho maøn hình
170
Chaát löôïng cuûa Profile tuøy thuoäc vaøo soá oâ maøu vaø chaát löôïng thieát
bò ño. Sau ñoù Profile xaùc ñònh coù theå moät laàn nöõa söû duïng phaàn meàm
heä thoáng quaûn lyù maøu ñeå xaùc ñònh ñòa chĭ treân trình truyeàn thoâng tin.
Noùi chung, khoâng gian maøu cuûa maøn hình roäng hôn khoaûng
khoâng gian maøu cuûa maùy in maøu hay maùy in offset. Do ñoù, noù coù

khaû naêng hieån thò ñöôïc nhieàu maøu saéc hôn. Tuy nhieân, coù nhöõng daõy
maøu maø moät maùy in bình thöôøng seõ cho keát quaû toát hôn maøn hình, ñoù laø
caùc daõy maøu Cyan vaø Yellow. Ðaây laø nhöõng maøu cô baûn cuûa taát caû
caùc maùy in vì maùy in laøm vieäc treân heä maøu CMYK. Coøn ñoái vôùi maøn
hình noù phaûi xem xeùt qua söï toång hôïp hai maøu, do ñoù ñoái vôùi caùc maøu
naøy söï theå hieän treân maøn hình laø khaù khoù khaên. Ðoä chính xaùc cuûa vieäc
hieån thò seõ phuï thuoäc vaøo chaát löôïng maøn hình vaø trình quaûn lyù
maøu.
Thieát bò ñònh chuaån maøn hình
3. Taïo profile cho maùy in maøu:

Coù nhieàu loaïi maùy in maøu: daïng in phun möïc, in laser maøu, in thaêng
hoa... Caùc maùy in naøy söû duïng nhöõng kyõ thuaät rieâng bieät vaø cho chaát
löôïng khaùc nhau. Trong phaàn naøy chuùng ta seõ ñeà caäp ñeán maùy in phun
möïc laø daïng maùy in maøu ñang söû duïng nhieàu nhaát hieän nay.
Caùc vaán ñeà chung thöôøng gaëp trong in maøu:
- Maøu quaù toái
- Maøu khoâng saëc sôõ (khoâng töôi)
- Caùc maøu troâng xam xaùm nhö bò moät maøng môø che phuû.
171
Quaù trình laøm vieäc cuûa trình quaûn lyù maøu töø baøi maãu ñeán maùy in
maøu coù theå moâ taû nhö sau:

Hai trình truyeàn thoâng tin laø caàn thieát ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà neâu
treân. Khoaûng maøu phuïc cheá cuûa maùy in maøu thoâng thöôøng nhoû hôn baøi
maãu, do ñoù, chaát löôïng cuûa trình truyeàn thoâng tin seõ phuï thuoäc vaøo
quaù trình aùnh xaï giöõa hai khoâng gian maøu.
Tuy nhieân, tröôùc heát chuùng ta phaûi ñònh chuaån maùy in cuõng gioáng
nhö chuùng ta ñaõ ñònh chuaån maùy scan vaø maøn hình. Quaù trình naøy
seõ coù nhöõng coâng cuï ñaëc bieät cuûa rieâng noù maø tröôùc heát noù laø nhöõng
baûng test (test chart), ñoù thaät söï laø moät döõ lieäu kyõ thuaät soá hôn laø moät
daïng hình aûnh. Vaø taát nhieân moät laàn nöõa phaàn meàm ñònh chuaån seõ so
saùnh caùc giaù trò thaät vaø giaù trò lyù thuyeát.
Döõ lieäu cuûa baûng test seõ ñöôïc chuyeån ñeán maùy in vaø in ra caùc daõy
maøu rieâng bieät, caùc trò soá maøu naøy seõ ñöôïc ño baèng maùy ño quang
phoå (spectrophotometer) vaø so saùnh vôùi giaù trò lyù thuyeát ñeå taïo ra
Color Profile cho maùy in.

maøu (ICC Profile)
cho maùy in maøu
172
Tuy nhieân caàn chuù yù laø coù moät yeáu toá duy nhaát khoâng phuï thuoäc
vaøo chaát löôïng trình quaûn lyù maøu ñoù laø söï in choàng caùc maøu möïc,
noù chĭ phuï thuoäc vaøo chaát löôïng maùy in vaø loaïi giaáy ñang söû duïng.
Ðoái vôùi moãi loaïi giaáy, thoâng thöôøng chuùng ta phaûi taïo moät Color
Profile rieâng. Tuy nhieân, noùi chung, chaát löôïng toát nhaát chĭ coù theå

ñaït ñöôïc treân loaïi giaáy ñaëc bieät.
4. Taïo profile cho maùy in (maùy in offset chaúng haïn)
Chaát löôïng tôø in ra cuoái cuøng, taát nhieân bao giôø cuõng laø moái quan
taâm nhaát cuûa chuùng ta. Thoâng thöôøng tôø in seõ troâng toái hôn vaø maøu saéc
troâng khoâng ñaäm ñaø baèng maøn hình do khoaûng phuïc cheá maøu bò
thu heïp raát nhieàu so vôùi baøi maãu. Vì vaäy, chaát löôïng tôø in cuoái cuøng
moät laàn nöõa laïi phuï thuoäc vaøo trình quaûn lyù maøu.
Quaù trình phuïc cheá thoâng thöôøng gaëp raát nhieàu khoù khaên ñoái vôùi
nhöõng hình aûnh laáy tröïc tieáp töø maùy tính hoaëc khi caùc nhaø thieát keá söû
duïng maøu moät caùch tuøy tieän. Thoâng thöôøng nhöõng maøu ñoù khoâng
theå hoaëc raát khoù taùi taïo laïi töø boán maøu cô baûn CMYK. Chaúng haïn
nhö caùc maøu xanh döông (Blue) vaø xanh luïc töôi ñaäm (Green). Trong
tröôøng hôïp naøy chĭ coù maøn hình vôùi heä maøu RGB môùi theå hieän toát
hôn caû. Coøn ñoái vôùi tôø in thì chuùng ta chaúng bao giôø ñaït ñöôïc maøu saéc
ñoù maëc duø coù söû duïng heä thoáng quaûn lyù maøu vôùi trình truyeàn khoâng
gian maøu toát nhaát. Vì vaäy caùch höõu hieäu nhaát laø chuùng ta neân traùnh choïn
nhöõng maøu quaù töôi hay quaù ñaäm.

maøu (ICC Profile)
cho maùy in
173
Cuõng nhö ôû in maøu, ôû ñaây chaát löôïng tôø in cuõng seõ phuï thuoäc raát
nhieàu vaøo loaïi giaáy vaø möïc. Vì vaäy chuùng ta cuõng caàn phaûi coù caùc
chuaån ñònh chuaån rieâng cho töøng loaïi.
Ðeå coâng vieäc ñònh chuaån ñöôïc chính xaùc, tröôùc tieân maùy in
phaûi ñöôïc canh chĭnh ñuùng vaø seõ ñöôïc xem nhö laø caùc thoâng soá tieâu

chuaån. Caùc thieát laäp seõ döïa treân caùc tieâu chuaån naøy. Sau ñoù chuùng ta
seõ in ra moät baûng test, ño caùc trò soá treân daõy maøu vaø so saùnh vôùi caùc trò
soá treân baøi maãu ñeå quyeát ñònh Print Profile cho maùy in.
Neân nhôù raèng Profile naøy khoâng phaûi duøng chung maø noù chĭ
ñaëc thuø cho maùy in, loaïi giaáy, möïc maø chuùng ta vöøa ñònh chuaån.
H. CAÙC ÖU ÐIEÅM CUÛA QUAÛN LYÙ MAØU:
Moät öu ñieåm quan troïng ñoù laø trình quaûn lyù maøu thaät söï laø moät quaù
trình tieâu chuaån hoùa. Nghĩa laø vieäc phuïc cheá maøu baây giôø khoâng chĭ
laø lĩnh vöïc daønh rieâng cho caùc chuyeân gia. Chuùng ta coù theå ñaït ñöôïc
moät keát quaû phuïc cheá toát maø khoâng caàn phaûi coù moät söï hieåu bieát toaøn
dieän.
Öu ñieåm thöù hai laø tieát kieäm thôøi gian vaø tieàn baïc.
Moät öu ñieåm khaùc ñoù laø tính ñoäc laäp cuûa trình quaûn lyù maøu.
Thaäm chí, ngaøy nay döõ lieäu coù theå truyeàn qua caùc dòch vuï vieãn thoâng.
Nghĩa laø caùc nhaø thieát keá ñoà hoïa coù theå thieát keá aán phaåm ngay taïi
nôi laøm vieäc ôû nöôùc hoï sau ñoù coù theå chuyeån döõ lieäu in ôû moät nöôùc
khaùc.
Tuy nhieân öu ñieåm quan troïng nhaát ñoù laø caùc nhaø mua trình quaûn lyù
maøu chaéc chaén seõ ñaït ñöôïc chaát löôïng maø khoâng tuøy thuoäc vaøo cô
hoäi vaø söï may maén. Döõ lieäu hình aûnh coù theå ñöôïc phuïc cheá baát cöù luùc
naøo, baát cöù treân maùy naøo vaø baát cöù ngöôøi söû duïng naøo.
Taát nhieân trình quaûn lyù maøu seõ coøn ñöôïc caûi tieán nhieàu hôn nöõa
trong töông lai caû veà chaát löôïng trình truyeàn khoâng gian maøu vaø tính
deå söû duïng, sao cho noù ngaøy caøng ñöôïc söû duïng roäng raõi hôn nöõa.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Color Scanning and Imaging Systems

Gary G.Field - 1990
2. Scanning Professional Way
Sybil Ihrig & Emil Ihrig - 1995
3. The Color Mac
Marc D.Miller - 1992
4. Scanning
Linotype-Hell - 1998
5. Color Management
Linotype-Hell - 1998
6. Computer to Plate
Dr. Richard M.Adam II & Frank Romano - 1996
7. Understading Postscript Programming
David A.Holzgang - 2002
8. Print Media
Heidelberg - 2004
9. The Art of Digital Fine Art Printing
Uwe Steinmuller, Juõgen Gulbins - 2006
10. Color Separation
Creoscitex - 2002
11. http://www. prepressure.com
12. http://www. adobe.com

18158093 - Công Nghệ Xử Lý Ảnh Kỹ Thuật Số - Giáo Trình Xử Lý Ảnh Kỹ Thuật Số - Nguyễn Mạnh Huy

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

18158093 - Công Nghệ Xử Lý Ảnh Kỹ Thuật Số - Giáo Trình Xử Lý Ảnh Kỹ Thuật Số - Nguyễn Mạnh Huy

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP.

HCM KHOA IN VAØ TRUYEÀN THOÂNG

BIEÂN SOAÏN : NGUYEÃN MAÏNH HUY

Nguyeân lyù ñoïc ghi cuûa maùy queùt daïng oáng-xoay

Maùy queùt ñaàu tieân cuûa

Maùy queùt Chromagraph DC 300

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt

Heä thoáng cheá baûn cuûa Scitex

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt

Cöng nghêå xûã lyá aãnh

Taïo maãu Quaù Quaù Quaù

TAÏO CHEÁ BAÛN I THAØNH

Chuyeån ñoåi Analog - Digital

Baûn vieát tay, ñaùnh maùy File vaên baûn

Vaên Saép chöõ daøn trang

Bình baûn thuû coâng

Baûn in (truïc in)

Cheá baûn truyeàn Computer to Film Computer to Plate

Kieåm tra (Preflight) Bình baûn ñieän töû

Döõ lieäu ñaõ RIP

Phôi baûn Ghi baûn

B. SÔ ÐOÀ COÂNG NGHEÄ THEO PHÖÔNG PHAÙP TÖÔNG TÖÏ (ANALOG)

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt

Hình aûnh Hình aûnh

Bình trang Moâ taû

RIP vaø heä thoáng in

File döõ lieäu Postscript

Ðaëc tính kyõ thuaät cuûa thieát bò xuaát

Chu trình laøm vieäc vôùi

Döõ lieäu kyõ thuaät soá

Chu trình laøm vieäc vôùi

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt

Chu trình JDF (Job Definition

Cêëu taåo vaâ nguyên lyá

caùc loaïi ñeå baøn reû tieàn hoaëc caùc

SÖ Ï PHUØ HÔ ÏP CUÛ A CAÙ C LOAÏI MAÙ Y QUEÙ T

kyù töï (OCR)

Ñaõ aùp duïng Coù theå aùp duïng

Kính loïc Maøn traäpOÁng nhaân quang

Tín hieäu blue

Heä thoáng quang hoïc Baøi maãu

Nguoàn saùng Beà maët troáng

Sô ñoà caáu truùc ñaàu ghi maùy scan troáng

Sô ñoà caáu taïo

göông phaûn xaï. Göông ñieàu khieån aùnh saùng

Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt

Sô ñoà daãn döõ lieäu cuûa CCD

g. Tính deã söû duïng:

- Chĭnh söûa taàng thöù:

Maät ñoä % Cyan % Magenta/Yellow % Black

Maøu % Cyan % Magenta %Yellow % Black

B. MAÙY CHUÏP AÛNH KYÕ THUAÄT SOÁ (DIGITAL CAMERA)

Coù 5 loaïi khaùc nhau cuûa DCS 200:

Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt

Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt

Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt

2. CAÙC LOAÏI MAÙY AÛNH KYÕ THUAÄT SOÁ

C. CAÙC THIEÁT BÒ NHAÄP KHAÙC

* Baøn phím QWERTY

Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt

* Baøn phím QZERTY

Giaáo trònh Xûã ly ághi aãnh kyä thuêåt