Bir Kış Masalı: solunum Yolunda Bitkisel Çözümler

Solunum yolu enfeksiyonları genel popülasyonda en yaygın hastalıklardan biridir. Zayıf bağışıklık ve
yetersiz beslenme, solunum yolu enfeksiyonlarının yüksek insidansının ana nedenleridir.

Akut solunum yolu hastalıkları hastalarının üçte ikisinden fazlasının virüslerden kaynaklandığı tahmin
edilmektedir. ÜSYE 'lere genellikle rinovirüs, influenza, parainfluenza, koronavirüs, respiratuar sinsityal
virüs (RSV), adenovirüs, insan metapnömovirüsü, yaz aylarında enterovirüs ve yakın zamanda keşfedilen
bocavirüsün de içinde olduğu birkaç virüs ailesi neden olur.

İnfluenza virüsünün neden olduğu akut bir solunum yolu enfeksiyonu olan influenza, hızlı bulaşma, ani
salgın, mevsimsellik, yüksek morbidite ve düşük vaka ölüm oranı (insan kuş gribi hariç genellikle %0,003
ila %0,03) ile karakterize edilir (1). İnfluenza’da ateş en sık görülen belirtidir ve rinovirüs enfeksiyonundan
daha yüksek ve daha uzun sürelidir. Klasik semptomlar, titreme, baş ağrısı, halsizlik ve öksürük ile birlikte
veya tek başına ani ateş başlangıcıdır. yaygın olarak burun akıntısı, burun tıkanıklığı, daha seyrek olarak
daha seyrek olarak kas ağrısı görülür. Üst solunum yolu semptomları genellikle daha sonra başlar ve
konjonktivit, orta kulak iltihabı ve kusma ve ishal gibi gastrointestinal semptomları içerir. Çocuklarda
influenza kaynaklı viral larenjit, tracheitis, bronşit, bronşiolit, pnömoni ve gastrointestinal semptomlar
yetişkinlere göre daha yaygındır.

Rinovirüs kaynaklı soğuk algınlığının belirti ve bulguları, genellikle düşük dereceli ateş, iştahsızlık ve
miyaljinin eşlik ettiği nazal tıkanıklık ve boğaz tahrişi ile kendini gösterir. Hapşırmaya, bir ila üç gün sonra
mukopürülan hale gelen ve hastaların üçte birinden fazlasında on güne kadar sürebilen sulu bir burun
akıntısı eşlik eder. Öksürük genellikle muhtemelen alt solunum yollarının iltihaplanması nedeniyle oluşur.
Rinovirüs enfeksiyonu, paranazal sinüslerin eşzamanlı iltihaplanmasına neden olur (2).

Akut rinosinüzit burnu ve paranazal sinüsleri etkileyen, 12 haftaya kadar sürebilen inflamatuar bir
hastalıktır. Ana tetikleyici neden, zamanla uzayabilen (viral sonrası) ve az sayıda hastada bakteriyel bir
enfeksiyon geliştirebilen viral bir enfeksiyondur (Rinovirüs).

EPOS 2020 Konsensüsünde semptomların süresi, viral ARS'yi (soğuk algınlığı) semptomların 10 günden
uzun sürdüğü veya 5 günden sonra kötüleştiği düşünülen viral sonrası ARS'den ayırt etmek için kullanılır.
Bakteriyel ARS ile ilgili belirti veya semptomların üç veya daha fazlasının varlığı bulunduğunda, herhangi
bir zamanda bakteriyel ARS'den şüphelenilmelidir (3).

ÜSYE'ler için bitkisel ilaçların kullanımına artan bir ilgi vardır. Bitkisel ilaçlar araştırılmış ve çelişkili sonuçlar
bulunmuştur.
Ekinezya, temel olarak immünomodülatör etkileriyle üst solunum yolu enfeksiyonlarını tedavi etme ve
bağışıklık fonksiyonunu destekleme
iddiasıyla kullanılan yaygın bir
bitkidir. Soğuk algınlığı ya da ÜSYE
tedavisinde çeşitli katı ve sıvı Ekinezya
preparatlarının kullanımını araştıran
toplam 1.130 hastalık (Yetişkinlerle 7,
1-12 yaş çocuklarla 8 çalışma; günlük
alım 300 mg ila 6 gram; alım süresi 1
ila 12 hafta arasında değişmektedir)
çalışmalarda etkinliğinin gözden
geçirilmesi sonucunda ÜSYE süresini,
şiddetini ve öksürük semptomlarını
azaltmadığı ancak burun salgılarıno
azalttığı görülmüştür (4). Çay, kapsül
ve şurup halinde yaygın kullanılan üç
türün (E. purpurea, E. Angustifolia ve
E. pallida) dışında birbirine oldukça
benzer görülen diğer türleriyle (E.
sanguinea, E. tennessensis, E.
paradoxa, E. atrorubens, E. Laevigata,
E. speciosa ) birlikte dokuz türü olduğu
düşünülen Ekinezya türlerinin
kimyasal yapısı oldukça iyi
incelenmiştir (5) ve alkamitler ve
kafeik asit türevleri dahil olmak üzere
çeşitli bileşen gruplarının aktivite için
önemli olduğu düşünülmektedir (6).
Türlerin kimyasal profilinde önemli
farklılıklar vardır (7). Ayrıca, her bir
tür, özel hazırlama yöntemi ve
kullanılan bitkinin belli bir parçası ile
ilgili olarak, farklı farmakolojik
aktivitelere sahip görünmektedir.

Ayrıca E.angustifolia (bütün bitki) ve

E.purpurea (kuru kök) alerjik
reaksiyonlarla ilişkilendirilmiştir(6).
Hazır preparatlarda ya da çay olarak
tüketiminde türlerin ayrımına özen
gösterilmesi gerekmektedir.

Ekinezya, propolis ve askorbik asit ile

kombinasyonunun yer aldığı bir
çalışmada Propolis’in antikor
üretimini uyararak ÜSYE ataklarının
sayısını, semptomların süresini ve
hastalık günlerinin sayısını azalttığını
bulmuştur (7).
Belirtilerinin başlangıcında Pelargonium sidoides kök ekstraktının verilmesi, hastalığın semptom
yükünü azaltmadaki etkinliği nedeniyle ÜSYE tedavisi için yardımcı bir seçenek olarak kabul edilebilir.
Pelargonium sidoides'in ekstraktının plaseboya kıyasla kuru öksürük, hapşırma gibi semptomların
iyileştirilmesinde ve öksürük sıklığının giderilmesinde alternatif bir tedavi olabilir (8).

Taze sarımsak( Allium sativum ) ve sarımsak ekstreleri yaygın olarak kan basıncını ve kan kolesterolünü
düşürmek, glisemik kontrolü iyileştirmek, mantar önleyici ve antimikrobiyal (9–11) özellikleri ve soğuk
algınlığı/grip sürecini kısaltmak için yaygın olarak kullanılır. Ayrıca, trombosit agregasyonunu inhibe eder,
fibrinolitik özellikler gösterir ve kanama süresini arttırır.

Allium sativum kükürt içeren bileşikler de dahil olmak üzere yüzlerce fitokimyasal içerdiği bildirilmektedir
genel kükürt içeriğinin% 82'sini oluşturan allicin, S-propil-sistein-sülfit (PCSO) ve S-metil sistein-sülfit
(MCSO), taze kesilen sarımsak homojenatlarının ana kokulu molekülleridir. Alliin, taze sarımsağın
doğranması, kıyılması, ezilmesi veya çiğnenmesi gibi parankimi parçalayan işlemlerden sonra alliinaz
enzimleri aracılığıyla hızlı bir şekilde hidrolize edilen allicin (diallyl tiyosulfinat) haline gelir . Allium
sativum ektresi penetrasyonun inhibisyonu yoluyla enfeksiyonun ilk adımlarında önemli antiviral
aktivitesi göstermektedir (12). Ayrıca İki klinik çalışmada antidiarrheal etkiler ve Allium sativum L. ile dışkı
koliform sayısının azalması gösterilmiştir (13).

ÜSYE ve gastroenterit arasındaki olası bağlantı, solunum ve gastrointestinal yolların ortak mukozal
bağışıklık sisteminde salgısal IgA, lenfoid dokusu kaynaklı ilk savunma hattını oluşturduğu için kritik bir rol
oynaması olabileceği düşünülmektedir (13).

Çeşitli araştırmalarda Meyan (Glycyrrhiza glabra L. ) kökünün antitussif (14) ve trakeal düz kas gevşetici
aktivitenin (15) yanısıra gastrointestinal sistemdeki düzenleyici etkileri (16) bildirilmiştir. Glycyrrhiza
glabra L. kökündeki başlıca biyoaktif bileşenlerin flavonoidler ve liquiritin, liquiritigenin, isoliquiritigenin,
liquiritin apioside, glisirizin ve glisirizik asit içeren pentasiklik triterpen saponin olduğu bilinmektedir (15).
G. glabra öksürükte balgam söktürücü etki gösterir ve öksürük refleksini değiştiren bir mekanizmaya
sahiptir. G. glabra, hava yolu mukozasında polisakkarit tabakalarının oluşumunu sağlayıp arabinogalaktan
proteini dolaylı olarak öksürük reseptörlerinin duyarlılığını etkileyebilir ve öksürüğü baskılayabilir.Suda
çözünür polisakkaritlerin, mukusu fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik tahriş edicilere karşı koruyan biyo-
yapışkan bir jel tabakası oluşturduğu bildirilmiştir. Aynı mekanizma nedeniyle polisakkaritler ayrıca epiteli
yeniden nemlendirme, kuru öksürüğü azaltma ve balgam çıkarmayı destekleme yeteneğine de sahiptir.
Saponinlere benzer şekilde, polisakkaritler vago-vagal refleks yoluyla mukus salgısını arttırır. Bütün bu
mekanizmalar “yatıştırıcı” etkilerde yer alabilir (17). In vivo çalışmalarda hücresel ve spesifik olmayan
yanıtın uyarılmasıyla immünostimülatör (18) etkiler gösterdiği gösterilmiştir. In vitro çalışmalarda,
antimikrobiyal (19), otofajiyi aktive ederek (16) antiviral (20) potansiyelini göstermiştir. Farklı bitki
türlerinin bir değerlendirmesinde Glycyrrhiza glabra L., rotavirüse karşı en güçlü antiviral aktiviteyi
sergilemiştir (20). Glycyrrhiza glabra L.'nin güvenliği ile ilgili olarak glisirizinin hipermineralokortikoid
benzeri etkileri nedeniyle doğru dozu seçmek önemlidir. İnsan ve hayvanlar için kabul edilebilir bir günlük
0.015-0.229 mg glisirizin/kg vücut ağırlığı/gün olduğu bildirilmiştir(21)

Mürver (Sambucus nigra L.), flavonoidler açısından zengin içeriği ile gribe karşı ve bağışıklık uyarımında
önemli bir rol oynar. Mürver meyvesinden izole edilen flavonoidlerin H1N1 virionlarına bağlandığını ve
virüslerin konakçı hücreleri enfekte etme yeteneğini azaltarak H1N1 enfeksiyonunu engellediğini belirledi
(22). Bununla birlikte, olgunlaşmamış mürver çiçeği meyvelerinin belirli bir miktarda sambunigrin içermesi
nedeniyle kalite güvencesi dikkate alınmalıdır, gizli bir toksik glikozit, olgunlaşma sürecinde
konsantrasyonu azalan siyanürü serbest bırakabilir (23).

Hatmi (Altaeae officinalis ) kökü oral ve faringeal mukozanın tahrişini ve buna bağlı kuru öksürüğü
gidermek için yatıştırıcı olarak kullanılır (24,25). Ayrıca mide-bağırsak mukozasının (örneğin gastrit) hafif
iltihabını gidermek için kullanılır. A. officinalis kök ekstresi, suyla karışabilen polisakkaritler (asidik
polisakkaritler), çoğunlukla galakturorhamnanlar, arabinanlar, glukanlar ve arabinogalaktanlar, nişasta
(%25-35), pektinler (%11), sakaroz (%10), müsilaj (%5), flavonoidler, kafeik asit, p-kumarik asit,
izokersitrin, kumarinler, fitosteroller, tanenler ve ayrıca birçok amino asit içerir (26). Hatmi kökü ektresinin
içerdiği polisakkaritler, hücreleri mekanik tahrişlerden ve mikrobiyal istiladan koruyan epitel mukozasına
biyo-yapışkan özellikleri ile iltihaplı mukoza üzerinde koruyucu bir film gibi anında etkiler gösterir.
Yatıştırıcı tabaka, hem normal hem de patolojik koşullarda hücre-matris etkileşimlerini ve ardından göçü,
sitokin sinyalleşmesini ve ayrıca lökosit aktivasyonunu tetikleyerek mukus sisteminin tahrişini
azalttığından, solunum yolunu çevresel hasardan korumak için gerekli savunma mekanizmaları tarafından
daha hızlı bir rejenerasyon desteklenir. Bir grup çok amaçlı savunma hücresine ait olan makrofajlar,
mukozal istilacı patojenlere karşı ilk savunma hattını sağlar (26).

Biberiye ( Rosmarinus officinalis L.)'nin esansiyel asidinin antiviral bileşimi, viral süspansiyon testlerinde
tip I interferon üretimini indüklemeden veya hücre canlılığını etkilemeden HRSV replikasyonunu ve viral
gen ekspresyonunu bastırdı. R. officinalis ekstraktlarının antioksidan, antimikrobiyal biyolojik aktiviteleri
rosmarinik asit, karnosol ve karnosik asit gibi fenolik bileşenlerine ve uçucu yağlarda bulunan α-pinen,
bornil asetat, 1,8-sineol ve kafur atfedilir (27). Biberiye uçucu yağ bileşiminin analizine göre "1,8-sineole"
tipi, "verbenon" tipi, "kafur" tipi ve "α-pinen" dört kimyasal alt grup tanımlanmıştır. Biberiye üzerine
yapılan araştırmalar, solunum yollarındaki kas spazmını azaltıcı, akciğerlerde antienflamatuar ve iltihap
önleyici faktörleri azaltıcı, antimikrobiyal özelliklerden dolayı olduğunu düşündürmektedir.

Yapılan detaylı çalışmalar Sarmaşık (Hedera helix) yaprak ekstresinin bronşiyal astım, kronik inflamatuar
tekrarlayıcı bronşit, viral kaynaklı akut bronşitin de olduğu solunum yolu enfeksiyonlarında ve öksürük,
balgam çıkarma, dispne ve nefes darlığı semptomları dahil olmak üzere ÜSYE tedavisindeki kullanımını
onaylamaktadır. H. helix'in aktif bileşenleri arasında balgam söktürücü özelliklere sahip olduğuna inanılan
saponinler hederasaponin-C, hederacoside C, hederagenin ve alfa-hederin yer almaktadır. Klinik
çalışmalar, H. Helix preparatlarının gastrointestinal advers olaylarla ilgili verileri çok sık olmadığından
yetişkinlerde ve pediatrik popülasyonlarda güvenlik ve etkinlik profilini genellikle çok iyi tolere edildiği ve
güvenli olduğu şeklinde belirlemiştir (28,29).

British Herbal Compendium ve Komisyon E ıhlamur (Tilia cordata) çiçeğini soğuk algınlığı ve soğuk
algınlığına bağlı öksürükler için onaylamıştır. Ihlamur çiçeğinin yatıştırıcı, antispazmodik, terletici,
hipotansif, yumuşatıcı, idrar söktürücü ve hafif büzücü özellikleriyle Sinüs baş ağrısı ve migren, uykusuzluk,
stres ve panik bozukluklarının giderilmesini içeren diğer yatıştırıcı etki terapilerinde Sinir çarpıntılarını
tedavi etmek için de kullanılmıştır. Ayrıca stres ve sinir gerginliğinin neden olduğu yüksek tansiyonu
düşürdüğü bildirilmiştir (30). flavonoller (kersetin, kaempferol ve apigenin türevleri) ve fenolik asitler
tarafından temsil edilen fenolik bileşimleri nedeniyle , merkezi sinir sistemi (CNS) üzerindeki potansiyel
anksiyolitik etkileri olduğu düşünülür (31).

Sinirli Ot (Plantago lanceolata) yaprağı, üst solunum yollarının nezlesi; oral ve faringeal mukoza
inflamatuar değişiklikleri, zor balgam çıkarma ile üst solunum yolu iltihapları, Öksürük ve ses kısıklığı gibi
soğuk algınlığı semptomlarında adjuvan, farenjitte adjuvan olarak uygulanır. Bitkisel madde, ana bileşikler
olarak genç yapraklarda katalpol ve yaşlı yapraklarda aukubin ana bileşiktir ayrırca genç yapraklar %9'a
kadar İridoid içerirken, yaşlı yapraklarda sadece eser miktarda bulunur. Katalpol ve aukubin içeriği hasat
zamanına bağlı olarak da değişir. Çiçeklenme döneminden önce, her organda aucubin içeriği çok düşüktür
ve sonbaharda maksimuma ulaşır , aucubin %1-3 seviyelerinde ve katalpol %1'e kadar çıkar. Ayrıca %2-6
müsilaj, %6 tanen, apigenin ve luteolin gibi flavonoid türevlerini içerir (32).

Ebegümeci (Malva sylvestris L. ve/ veya Malva neglecta Wallr) oral veya faringeal irritasyon ve buna bağlı
kuru öksürüğün semptomatik tedavisi için yatıştırıcı etkiler gösterdiği bildirilmiştir. Yaprak ve çiçeklerinde
bulunan Glikoz, galaktoz ve ramnozdan oluşan polisakkaritlerden oluşan Müsilaj polisakkaritleri Mukus
polisakkaritlerinin hidrolizi, nötr şekerlerin salınmasına neden olur. Phenolic derivatives ,Polyphenols,
Flavonoids içerikleri zengindir.

Tıbbi Çay Reçeteleri

Balgam Sökücü

Rx

• 55 Kısım Althaeae folium

• 25 Kısım Althaeae radix

• 15 Kısım Liquiritiae radix

• 5 Kısım Malvae flos

• Antitusif Çay

Kuru öksürük için öksürük çayı

Rx

• Ebegümeci çiçeği 10 Kısım Malvae flos

• Sığırkuyruğu çiçeği 10 Kısım

• Althaeae folium 20 Kısım

• Origani herba 10 Kısım

• Althaeae radix 20 Kısım

• Liquiritiae radix 25 Kısım

• Anisi fructus 5 Kısım

Antispazmodik öksürük çayı

Rx

• Origani herba 30 Kısım

• Foeniculi fructus 20.
• Tilia floss 50 Kısım

Kaynakça

1. Zhong NS, Li YM, Yang ZF, Wang C, Liu YN, Li XW, et al. Chinese guidelines for diagnosis and
treatment of influenza (2011). J Thorac Dis. 2011;3(4):274–89.
2. Cotton M, Innes S, Jaspan H, Madide A, Rabie H. Management of upper respiratory tract infections
in children. South African Fam Pract [Internet]. 2008 Mar 15;50(2):6–12. Available from:
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/20786204.2008.10873685
3. Jaume F, Valls-Mateus M, Mullol J. Common Cold and Acute Rhinosinusitis: Up-to-Date
Management in 2020. Curr Allergy Asthma Rep [Internet]. 2020 Jul 3;20(7):28. Available from:
https://link.springer.com/10.1007/s11882-020-00917-5
4. Wagner L, Cramer H, Klose P, Lauche R, Gass F, Dobos G, et al. Herbal Medicine for Cough: a
 Systematic Review and Meta-Analysis. Complement Med Res [Internet]. 2015;22(6):359–68.
Available from: https://www.karger.com/Article/FullText/442111
5. Bruni R, Brighenti V, Caesar LK, Bertelli D, Cech NB, Pellati F. Analytical methods for the study of
bioactive compounds from medicinally used Echinacea species. J Pharm Biomed Anal [Internet].
2018 Oct;160:443–77. Available from: https://doi.org/10.1016/j.jpba.2018.07.044
6. Zhang N, Erickson DL, Ramachandran P, Ottesen AR, Timme RE, Funk VA, et al. An analysis of
Echinacea chloroplast genomes: Implications for future botanical identification. Sci Rep [Internet].
2017 Dec 16;7(1):216. Available from: http://dx.doi.org/10.1038/s41598-017-00321-6
7. Zhang Y, Xia R, Liang S, Hu X, Dai M, Li Y, et al. Chinese patent herbal medicine (Shufeng Jiedu
capsule) for acute upper respiratory tract infections: A systematic review and meta-analysis. Integr
Med Res [Internet]. 2021 Sep;10(3):100726. Available from:
https://doi.org/10.1016/j.imr.2021.100726
8. Gökçe Ş, Dörtkardeşler BE, Yurtseven A, Kurugöl Z. Effectiveness of Pelargonium sidoides in
pediatric patients diagnosed with uncomplicated upper respiratory tract infection: a single-blind,
randomized, placebo-controlled study. Eur J Pediatr [Internet]. 2021 Sep 24;180(9):3019–28.
Available from: https://link.springer.com/10.1007/s00431-021-04211-y
9. Adetumbi MA, Lau BHS. Alliumsativum (garlic) — A natural antibiotic. Med Hypotheses [Internet].
1983 Nov;12(3):227–37. Available from:
https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/0306987783900403
10. Choo S, Chin VK, Wong EH, Madhavan P, Tay ST, Yong PVC, et al. Review: antimicrobial properties
of allicin used alone or in combination with other medications. Folia Microbiol (Praha) [Internet].
2020 Jun 23;65(3):451–65. Available from: http://link.springer.com/10.1007/s12223-020-00786-5
11. Weber N, Andersen D, North J, Murray B, Lawson L, Hughes B. In Vitro Virucidal Effects of Allium
sativum (Garlic) Extract and Compounds. Planta Med [Internet]. 1992 Oct 5;58(05):417–23.
Available from: http://www.thieme-connect.de/DOI/DOI?10.1055/s-2006-961504
12. Mehrbod, P, Aini, I, Amini, E, et al. Assessment of direct immunofluorescence assay in detection of
antiviral effect of garlic extract on influenza virus. African J Microbiol Res [Internet]. 2013 May
21;7(21):2608–12. Available from: http://academicjournals.org/journal/AJMR/article-
abstract/C7BAEBF12939
13. Yu J, Ho C, Hsu Y. Traditional Chinese medicine treatments for upper respiratory tract
infections/common colds in Taiwan. Eur J Integr Med. 2014;6(5):538–44.
14. Saha S, Nosálova G, Ghosh D, Fleˇkova D, Capek P, Ray B. Structural features and in vivo antitussive
activity of the water extracted polymer from Glycyrrhiza glabra. Int J Biol Macromol. 2011;48:634–
8.
15. Liu B, Yang J, Wen Q, Li Y. Isoliquiritigenin , a flavonoid from licorice , relaxes guinea-pig tracheal
smooth muscle in vitro and in vivo : Role of cGMP / PKG pathway. Eur J Pharmacol 587.
2008;587:257–66.
16. Laconi S, Madeddu MA, Pompei R. Autophagy Activation and Antiviral Activity by a Licorice
Triterpene. Phyther Res. 2014;(January):22–4.

17. Nosalova G, Fleskova D, Jurecek L, Sadlonova V, Ray B. Herbal polysaccharides and cough reflex ଝ.
Respir Physiol Neurobiol. 2013;187(1):47–51.
18. Borsuk OS, Masnaya N V, Sherstoboev EY, Isaykina N V, Kalinkina GI, Reihart D V. Effects of Drugs
of Plant Origin on the Development of the Immune Response. Bull Exp Biol Med. 2011;151(2):194–
6.
19. Kim HK, Park Y, Kim HN, Choi BH, Jeong HG, Lee DG, et al. Antimicrobial mechanism of β -
glycyrrhetinic acid isolated from licorice , Glycyrrhiza glabra. Biotechnol Lett 24. 2002;(Kctc
1682):1899–902.
20. Knipping K, Garssen J, Land B Van. An evaluation of the inhibitory effects against rotavirus infection
of edible plant extracts. Virol J 2012,. 2012;9(137):1–8.
21. Isbrucker RA, Burdock GA. Risk and safety assessment on the consumption of Licorice root (
Glycyrrhiza sp .), its extract and powder as a food ingredient , with emphasis on the pharmacology
and toxicology of glycyrrhizin. Regul Toxicol Pharmacol. 2006;46:167–92.
22. Roschek B, Fink RC, Mcmichael MD, Li D, Alberte RS. Elderberry flavonoids bind to and prevent
H1N1 infection in vitro. Phytochemistry. 2009;70(10):1255–61.
23. Vlachojannis JE, Cameron M, Chrubasik S. A systematic review on the sambuci fructus effect and
efficacy profiles. Phyther Res [Internet]. 2010 Jan;24(1):1–8. Available from:
http://doi.wiley.com/10.1002/ptr.5284
24. Canada H. Marshmallow – Althaea officinalis - Root. 2018. p. 1–8.
25. European Medicines Agency. COMMUNITY HERBAL MONOGRAPH ON ALTHAEA OFFICINALIS L.,
RADIX. 2008.
26. Bonaterra GA, Bronischewski K, Hunold P, Schwarzbach H, Heinrich E-U, Fink C, et al. Anti-
inflammatory and Anti-oxidative Effects of Phytohustil® and Root Extract of Althaea officinalis L.
on Macrophages in vitro. Front Pharmacol [Internet]. 2020 Mar 17;11(March):1–14. Available
from: https://www.frontiersin.org/article/10.3389/fphar.2020.00290/full
27. Karadağ AE, Demirci B, Çaşkurlu A, Demirci F, Okur ME, Orak D, et al. In vitro antibacterial,
antioxidant, anti-inflammatory and analgesic evaluation of Rosmarinus officinalis L. flower extract
fractions. South African J Bot [Internet]. 2019 Sep;125:214–20. Available from:
https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0254629919302492
28. Shiravi A, Akbari A, Mohammadi Z, Khalilian M-S, Zeinalian A, Zeinalian M. Rosemary and its
protective potencies against COVID-19 and other cytokine storm associated infections: A
molecular review. Med J Nutrition Metab [Internet]. 2021 Dec 3;14(4):401–16. Available from:
https://www.medra.org/servlet/aliasResolver?alias=iospress&doi=10.3233/MNM-210013
29. Sierocinski E, Holzinger F, Chenot J-F. Ivy leaf (Hedera helix) for acute upper respiratory tract
infections: an updated systematic review. Eur J Clin Pharmacol [Internet]. 2021 Aug 1;77(8):1113–
22. Available from: https://link.springer.com/10.1007/s00228-021-03090-4
30. EMEA. Assessment report on Tilia cordata Miller, Tilia platyphyllos Scop., Tilia x vulgaris Heyne or
their mixtures, flos [Internet]. 2012. Available from: www.ema.europa.eu
31. Turrini F, Vallarino G, Cisani F, Donno D, Beccaro GL, Zunin P, et al. Use of an Animal Model to
Evaluate Anxiolytic Effects of Dietary Supplementation with Tilia tomentosa Moench Bud Extracts.
Nutrients [Internet]. 2020 Oct 29;12(11):3328. Available from: https://www.mdpi.com/2072-
6643/12/11/3328
32. EMA. Assessment report on Plantago lanceolata L., folium. Eur Med Agency [Internet].
2011;2009(November 2011):1–14. Available from:
https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/final-assessment-report-plantago-
lanceolata-l-folium_en.pdf