142882358310.BOLUM (MILLER Ve AKSLAR)

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU)
Department of Mechanical Engineering
Taşıma ve Destekleme Elemanları

Miller ve Akslar
Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız

12.04.2015
12.04.2015 1
BU SLAYTTAN EDİNİLMESİ BEKLENEN BİLGİLER
 Genel Bilgiler
 Akslar ve Millerin Tanımı
 Aks ve Mil Örnekleri
 Aks ve Mil Malzemeleri
 Aksların Hesap Yöntemleri
 Millerin Hesap Yöntemleri
 Titreşim Hesabı
12.04.2015
12.04.2015 MAK 305 Makine Elemanları-Doç. Dr. Ali Rıza YILDIZ 2
GENEL BİLGİLER
 Miller ve akslar benzer elemanlardır. Ancak aralarında fonksiyon
bakımından farklar vardır.
AKS: kasnak, tekerlek, çark gibi dönel elemanları taşıyan ve bu
nedenle esas olarak eğilmeye zorlanan elemanlardır.
«Aks burulma momenti iletmeyen mildir.» şeklinde bir tanım yapılabilir.
MİL: Aynı elemanlar için taşıyıcı olmakla beraber esas itibarıyla güç
ileten elemanlardır. Bu nedenle miller, ana zorlanma olarak burulmaya
ve taşıyıcı eleman olduklarından eğilmeye maruz kalırlar. Aynı zamanda
eksenel kuvvet varsa, miller ve aksalar çekmeye veya basmaya da
maruz kalabilirler.
12.04.2015
GENEL BİLGİLER
 Akslar şekildeki gibi sabit ya da döner olabilir. Sabit aksların zorlanma
şekli, dış kuvvetin zamana göre değişimine bağlıdır. Dış kuvvet statik
ise, aksın zorlanması statik, değişkense zorlanma da değişkendir.
Dönen akslar, dış kuvvet değişken olmayıp sabit olsa bile, her zaman
değişken zorlanmaya maruzdur.
Sabit Aks Hareketli Aks

12.04.2015
 Miller ise dönen eleman olduklarından dış kuvvetin zaman göre

değişkenliği ne olursa olsun, eğilme bakımından miller değişken bir
zorlanmaya maruzdur.
 Akslar, eksen durumlarına göre genel olarak düz elemanlardır. Miller ise
düz olduğu gibi krank millerinde olduğu gibi dirsekli de olabilirler.
Mil Örnekleri Krank Milinin İmalat Resmi

12.04.2015
MİL ÖRNEKLERİ-1
Alttaki şekilde yüksek hızlı bir dişli kutusunun kaymalı yataklarla
yataklanmış mili gösterilmiştir.
12.04.2015
MİL ÖRNEKLERİ-2
Miller tarafından taşınan ve değişik işlevleri olan parça ve elemanların
ayrı olarak imal edilip mile takılması yaygın bir durumdur. Aşağıda bu
durumu temsil eden krank mili gösterilmiştir.
Bir Taşıta
Ait Krank
Mili
12.04.2015
AKS ÖRNEKLERİ-1
Bir vince ait döndürülen

tekerliği ve ona bağlı
dişliyi taşıyan dönmeyecek
şekilde yapılmış aks. (Bazı
hallerde perno da denir)
12.04.2015
AKS ÖRNEKLERİ-2
Bir torna tezgahına ait döner punta. Dönen bölüm işlev itibari
ile bir aks olarak düşünülebilir.
12.04.2015
MİL ve AKS MALZEMELERİ
 En çok kullanılan malzeme çeliktir.

 Dökme demir bazı krank milleri gibi karmaşık şekilli millerin
yapımında kullanılır.
 Kompozit malzemeler de kullanılmaktadır.
İşlenmeleri
Tornalama, frezeleme ve taşlama işlemleri millerin ve aksların
imalatında ana işlemlerdir. Bazı küçük miller bütünüyle sertleştirme
işlemine tabi tutulabilir. Diğer bazı millerde gerekli ise yüzey
sertleştirme uygulanabilir.
12.04.2015
MİL ve AKS MALZEMELERİ
Kompozit Şaftlar
Son yıllarda kompozit malzemelerden şaftlar da yapılmaktadır.
Karbon elyafın taşıyıcı malzeme olarak kullanıldığı bu şaftlar çelik
şaftlara göre daha hafiftir. Ek olarak metal şaftlarda olmayan gürültü
sönümleme özelliği de bu şaftlarda bir ölçüde bulunabilir.
12.04.2015
MİL ve AKS ÜRETİM TEKNOLOJİSİ
 Çapları 150 mm ye kadar olan düz miller ve akslar tornalama,

soğuk veya sıcak çekme usulü ile yuvarlak çelikten imal edilir.
 Millerin ve aksların muylu denilen yatak içerisinde kalan
kısımlarına önce tornalama ve sonra taşlama gibi işlemler
uygulanır.
 Bazı hallerde ve 150 mm den büyük çapta olan miller ve akslar
dövme usulü ile yaklaşık olarak istenilen boyutlara getirilir. Sonra
tornalama işlemi ile hassas boyutlar elde edilir.
12.04.2015
AKSLARIN HESABI
Akslar eğilmeye maruz kalırlar. Dönen ile sabit aks arasındaki fark,
gerilmelerin değişme şeklinden ibaret olduğu için bu husus, emniyet
gerilmelerinin tayininde göz önüne alınır.
Aks çapı d ile ifade edilirse, dolu bir aks için eğilme gerilmesi;
𝑴𝑴𝒆𝒆 𝑴𝑴𝒆𝒆
𝝈𝝈𝒆𝒆 = = 𝟑𝟑 ≤ 𝝈𝝈𝒆𝒆𝒆𝒆
𝑾𝑾 𝝅𝝅𝒅𝒅
𝟑𝟑𝟑𝟑
Boyutlandırma için gereken aks çapı;
𝟑𝟑 𝟑𝟑𝟑𝟑𝑴𝑴𝒆𝒆
𝒅𝒅 ≥ olarak hesaplanır.
𝝅𝝅𝝈𝝈𝒆𝒆𝒆𝒆
12.04.2015
AKSLARIN HESABI
d ile dış çap, 𝑑𝑑𝑖𝑖 ile iç çap ifade edilirse, içi boş bir aks için eğilme
gerilmesi:
𝝈𝝈𝒆𝒆 = = 𝟑𝟑
≤ 𝝈𝝈𝒆𝒆𝒆𝒆 olur.
𝑾𝑾 𝟑𝟑
𝝅𝝅 𝒅𝒅 − 𝒅𝒅𝒊𝒊
𝟑𝟑𝟑𝟑 𝒅𝒅
Aksların Emniyet Gerilmesi;
𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨
Statik zorlanmalar için(sabit aks) 𝝈𝝈𝒆𝒆𝒆𝒆 = , 𝑺𝑺 = 𝟑𝟑 − 𝟓𝟓
𝑺𝑺
𝝈𝝈𝑫𝑫 𝑲𝑲𝒚𝒚 𝑲𝑲𝒃𝒃

Tam değişken zorlanmalar için(dönen aks) 𝝈𝝈𝒆𝒆𝒆𝒆 = 𝑺𝑺 = 𝟒𝟒 − 𝟔𝟔
𝑺𝑺 𝑲𝑲ç
12.04.2015
DÜZ MİLLERİN HESABI

Miller genellikle, mukavemet, deformasyon ve titreşim bakımından
hesaplanır. Ya da mukavemet bağıntılarından bulunan boyut
deformasyon ve titreşim bağıntılarından da kontrol edilir.
1.MUKAVEMET HESABI
Miller burulmaya ve eğilmeye yani bileşik gerilmeye maruzdur.
Eğilme Gerilmesi; 𝝈𝝈𝒆𝒆 = = ≤ 𝝈𝝈𝒆𝒆𝒆𝒆
𝑾𝑾 𝝅𝝅𝒅𝒅𝟑𝟑
𝟑𝟑𝟑𝟑
𝑴𝑴𝒃𝒃 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝒃𝒃
Burulma Gerilmesi; 𝝉𝝉𝒃𝒃 = =
𝑾𝑾 𝝅𝝅𝒅𝒅𝟑𝟑
12.04.2015
Bileşik Gerilmenin Tayin Edilişi

Mil dönen bir eleman olduğundan eğilme momenti statik olsa da,
eğilme gerilmeleri tam değişkendir. Buna karşılık burulma momenti,
statik veya değişken olabilir.
Pratikte en çok rastlanan eğilme gerilmelerinin tam değişken ve
burulma gerilmelerinin sabit olduğu hallerdir. Bu durumda emniyet
katsayısı; 𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨
𝑺𝑺 =
𝟐𝟐
𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 /𝝈𝝈𝑫𝑫 ∗ 𝝈𝝈𝒈𝒈 + 𝟑𝟑𝝉𝝉𝟐𝟐
Boyutlandırma için mukavemet momenti; 𝟐𝟐

𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 /𝝈𝝈𝑫𝑫 ∗ 𝝈𝝈𝒈𝒈 + 𝟑𝟑𝝉𝝉𝟐𝟐
W=
𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 /𝑺𝑺
12.04.2015
1. Sabit Zorlanmada Hesap Şekli

A- Basit Gerilme Halinde
𝝈𝝈𝒌𝒌 𝟏𝟏
a) Kırılgan malzemeler için (Dökme demir gibi) 𝝈𝝈 = = 𝝈𝝈𝒆𝒆𝒆𝒆
𝑺𝑺 𝒌𝒌ç
b) Sünek malzemeler için (Çelik gibi) 𝝈𝝈 = = 𝝈𝝈𝒆𝒆𝒆𝒆
𝑺𝑺
B- Bileşik Gerilme Halinde
𝟐𝟐 𝟐𝟐
𝝈𝝈𝑩𝑩 = 𝝈𝝈𝒆𝒆 + 𝟑𝟑𝝉𝝉𝒃𝒃 ≤
𝑺𝑺
12.04.2015
2. Değişken Zorlanmada Hesap Şekli
Burada iki yöntem ele alınacaktır.
1.Yöntem: Soderberg diyagramı kullanarak hesaplamak.
A) Basit değişken gerilme halinde, Soderberg diyagramı kullanılarak

zorlanmanın hesabı;
Genel Değişken Zorlanma Hali için;
𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 , kayma gerilmesi için 𝝉𝝉𝑨𝑨𝑨𝑨 𝝉𝝉𝑨𝑨𝑨𝑨

𝝈𝝈𝟎𝟎 + ∗ 𝝈𝝈𝒈𝒈 ≤ 𝝉𝝉𝟎𝟎 + ∗ 𝝉𝝉𝒈𝒈 ≤
𝝈𝝈𝑫𝑫 𝑺𝑺 𝝉𝝉𝑫𝑫 𝑺𝑺
elde edilir.
12.04.2015
Özel Olarak Tam Değişken Zorlanma Hali için; (𝝈𝝈𝟎𝟎 =0, ve 𝝉𝝉𝟎𝟎 = 𝟎𝟎)
𝝈𝝈∗ 𝑫𝑫 𝝉𝝉∗ 𝑫𝑫
𝝈𝝈𝒈𝒈 ≤ ve 𝝉𝝉𝒈𝒈 ≤ bağıntıları geçerlidir.
𝑺𝑺 𝑺𝑺
B) Bileşik değişken gerilme halinde Soderberg yöntemi ile zorlanmanın hesabı
Genel halde bir eleman (mil, dişli çark, cıvata) değişken bir eğilme
momenti ile birlikte aynı fazla olan değişken bir burulma momentine
maruz kalırsa; Soderberg yöntemine göre her iki değişken gerilme;
𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 𝝉𝝉𝑨𝑨𝑨𝑨
𝝈𝝈̈ = 𝝈𝝈𝟎𝟎 + ∗
𝝈𝝈𝒈𝒈 ve 𝝉𝝉̈ = 𝝉𝝉𝟎𝟎 + ∗
𝝉𝝉𝒈𝒈 şeklinde yazılabilir.
𝝈𝝈 𝑫𝑫 𝝉𝝉 𝑫𝑫
12.04.2015
Bileşik değişken gerilme halinde Soderberg yöntemi ile zorlanmanın hesabı
Maksimum şekil değiştirme enerjisi varsayımına göre bileşik gerilme,

𝝈𝝈
sabit bileşik gerilme hali olan 𝝈𝝈𝑩𝑩 = 𝝈𝝈𝒆𝒆 𝟐𝟐 + 𝟑𝟑𝝉𝝉𝒃𝒃 𝟐𝟐 ≤ 𝑨𝑨𝑨𝑨 ifadesi genel
𝑺𝑺
değişken hal için yazılırsa;
𝟐𝟐 𝟐𝟐
𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 𝝉𝝉𝑨𝑨𝑨𝑨 𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨
𝝈𝝈𝑩𝑩 = 𝝈𝝈𝟎𝟎 + ∗ 𝝈𝝈𝒈𝒈 + 𝟑𝟑 𝝉𝝉𝟎𝟎 + ∗ ≤ olur.
𝝈𝝈𝑫𝑫 𝝉𝝉 𝑫𝑫 𝑺𝑺
Tam değişken hal için yazılırsa;
𝟐𝟐
𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨
𝝈𝝈𝑩𝑩 = 𝝈𝝈𝒈𝒈 + 𝟑𝟑 𝝉𝝉𝒃𝒃 𝟐𝟐 ≤ şekline girer..
𝝈𝝈𝑫𝑫 ∗ 𝑺𝑺
12.04.2015
2. Değişken Zorlanmada Hesap Şekli
2.Yöntem: Smith Diyagramı kullanarak hesaplamak.
St50 Malzemesi için Smith Diyagramı
12.04.2015
2. DEFORMASYON HESABI
Miller eğilmeye ve burulmaya çalıştığından meydana gelen şekil

değiştirmeler de bu gerilmelere bağlıdır. Ancak deformasyon hesabında
bunlar ayrı ayrı hesaplanır.
12.04.2015
a) Eğilme Deformasyonu
Eğilmeye zorlanan bir milde;

 y şekil değişimi (sehim)
 Φ eğim açısı oluşur.
12.04.2015
a) Eğilme Deformasyonu
𝒅𝒅𝟐𝟐 𝒚𝒚 𝟏𝟏 𝑴𝑴𝒆𝒆
Eğilmeden dolayı oluşan şekil değişimi; = =
𝒅𝒅𝒙𝒙𝟐𝟐 𝝆𝝆 𝑬𝑬𝑬𝑬
Maksimum çökme x=L/2 için 𝒚𝒚𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎 = 𝑭𝑭𝑳𝑳𝟑𝟑 /𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒
Maksimum eğim açısı x=0 için 𝚽𝚽𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎 = 𝑭𝑭𝑳𝑳𝟐𝟐 /𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏
𝒚𝒚 ≤ 𝒚𝒚𝒆𝒆𝒆𝒆
Emniyet için
𝚽𝚽 ≤ 𝚽𝚽𝒆𝒆𝒆𝒆
12.04.2015
b) Burulma Deformasyonu
Eğilmeden dolayı oluşan şekil değişimi;
𝑴𝑴𝒃𝒃 𝑳𝑳
𝜽𝜽 = ≤ 𝜽𝜽𝒆𝒆𝒆𝒆
𝑮𝑮𝑰𝑰𝒑𝒑
Değişken kesitli millerde, burulma açısı yaklaşık olarak;
𝑴𝑴𝒃𝒃 𝑰𝑰𝟏𝟏 𝑰𝑰𝟐𝟐

𝜽𝜽 = + +⋯
𝑮𝑮 𝑰𝑰𝒑𝒑𝒑𝒑 𝑰𝑰𝒑𝒑𝟐𝟐
12.04.2015
MİLLERDE TİTREŞİM KONTROLÜ
 Millerde taşıdıkları elemanlar nedeniyle belirli bir çökme meydana

gelir, ve yüksek hızlarda dönen millerde dengeleme ve titreşim
problemleri ortaya çıkar.
 Mil sistemindeki küçük bir dengesizlik büyük merkezkaç kuvvetlerinin
doğmasına neden olur ve mil titreşimi kritik bir hal alır.
 Oluşan frekansın milin doğal frekansı ile karşılaştırarak milin hız
açısından çalışma bölgesinin belirlenmesi pratik açıdan oldukça
önemlidir.
 Miller eğilme titreşimleri ve burulma titreşimleri ile çalışırlar.
12.04.2015
1.Eğilme Titreşimleri
Bu elastik kuvvet merkezkaç kuvvetini dengelediği durumda (𝑭𝑭𝒛𝒛 =𝑭𝑭𝒓𝒓 )

𝒎𝒎𝝎𝝎𝟐𝟐 𝒆𝒆 + 𝒚𝒚 = 𝒌𝒌𝒌𝒌
Merkezkaç kuvveti nedeniyle milin çökmesi:
𝒎𝒎𝝎𝝎𝟐𝟐
𝒚𝒚 = 𝒆𝒆
𝒌𝒌 − 𝒎𝒎𝝎𝝎𝟐𝟐
Bu ifadede sehimi sonsuza götüren değere kritik hız denir:
𝒌𝒌
𝐤𝐤 − 𝒎𝒎𝝎𝝎𝟐𝟐 = 𝟎𝟎 𝛚𝛚 = 𝝎𝝎𝒌𝒌𝒌𝒌 =
𝒎𝒎
Kritik Özgül Hız

12.04.2015
𝒎𝒎𝝎𝝎𝟐𝟐 ifadesi kritik özgül hızı içerecek şekilde yeniden

𝒚𝒚 = 𝟐𝟐
𝒆𝒆
𝒌𝒌 − 𝒎𝒎𝝎𝝎
düzenlenirse; 𝟐𝟐
𝒚𝒚 𝝎𝝎/𝝎𝝎𝒌𝒌𝒌𝒌
= 𝟐𝟐
𝒆𝒆 𝝎𝝎
𝟏𝟏 −
𝝎𝝎𝒌𝒌𝒌𝒌
Bu ifadeye bağlı olarak bir milin özgül hıza bağlı olarak 3 çalışma
bölgesi vardır:
Milin sehimi arttıkça 𝝎𝝎 artar. Bu
çalışma bölgesine rezonans altı veya
𝝎𝝎 < 𝝎𝝎𝒌𝒌𝒌𝒌
rijit mil bölgesi denir ve çökme ile
eksantriklik aynı yöndedir.
12.04.2015
Teorik olarak 𝑦𝑦 = ∞ olur ve mil kırılma tehlikesi geçirir.

Milin doğal frekansı ile çalışma frekansı eşitlenir yani
𝝎𝝎 = 𝝎𝝎𝒌𝒌𝒌𝒌 rezonans olur. Ancak pratikte mil yatakları sönümleme
etkisi yapacağından çökme sonsuz değil ancak maksimum
bir değere sahip olur.
12.04.2015
𝜔𝜔 ’nın artması ile milin çökmesi azalır ve teorik olarak

𝜔𝜔 = ∞ olur ve y=-e olarak elde edilir yani y ve e farklı
𝝎𝝎 > 𝝎𝝎𝒌𝒌𝒌𝒌
yönlerdedir. Bu olaya kendi kendini merkezleme denir ve
mil kritik üstü bölgede daha kararlı çalışır.
12.04.2015
Miller ve Akslarda Konstrüksiyon Ayrıntıları
 İmalat sırasında uygulanacak işlem sayısı ve tezgah çeşidi az

olmalıdır.
 Hem malzeme hem de işleme maliyetinin düşük olması için talaşlı
imalat ile üretilecek millerde aşırı çap farklarından kaçınılmalıdır.
 Aks ve millerde çap değişikliği, kama kanalları, pim delikleri veya
oyukları ve gövdelerin sıkı geçmeleri nedeni ile meydana gelen çentik
olayından kaçınılmalıdır. Bunun için kuvvet akım yönünün aksi olması
tercih edilir.
 Eş çalışan dişli çarkların birbirini tüm diş genişliği boyunca iyi
kavrayabilmeleri için mil rijitliği yüksek tutulmalıdır.
12.04.2015
ÖRNEK SORU
Şekildeki mil F=1230 N’luk bir kuvvet ile zorlanmakta ve 𝑀𝑀𝑏𝑏 =325 Nm
‘lik bir moment iletmektedir. Malzemesi St50-2 olan milin uzunlukları a=80
mm, b=140 mm ve L=220 mm olarak verilmektedir. Milin boyutlandırılmasını
ve mukavemet kontrolünü rijitlik esasına göre yapınız.
12.04.2015
ÇÖZÜM
1. Boyutlandırma
Rijitlik esası istendiği için, mil burulma gerilmelerine göre
boyutlandırılacaktır.
Buna göre dönme momenti; 𝑴𝑴𝒃𝒃 =325Nm=325000 Nmm
Ve burulma emniyet gerilmesi 𝜏𝜏𝑒𝑒𝑒𝑒 =26 N/𝑚𝑚𝑚𝑚2 ile milin minimum çapı;
𝟑𝟑 𝟏𝟏𝟏𝟏𝑴𝑴𝒃𝒃 𝟑𝟑 𝟏𝟏𝟏𝟏. 𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑

𝒅𝒅𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎 = = = 𝟑𝟑𝟑𝟑, 𝟒𝟒𝟒𝟒
𝝅𝝅𝝉𝝉𝒆𝒆𝒆𝒆 𝝅𝝅. 𝟐𝟐𝟐𝟐
Bulunur ve standartlardan d=42 mm olarak alınabilir.

12.04.2015
ÇÖZÜM
2. Mukavemet Kontrolü
Öncelikle yataktaki tepki kuvvetleri bulunmalıdır.
𝒃𝒃 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏
𝑹𝑹𝑨𝑨 = 𝑭𝑭 = 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏 = 𝟕𝟕𝟕𝟕𝟕𝟕 𝐍𝐍
𝑳𝑳 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐
ve kuvvetin uygulandığı yerdeki maksimum eğilme momenti;
𝑴𝑴𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆𝒆 = 𝑹𝑹𝒂𝒂 𝒂𝒂 = 𝟕𝟕𝟕𝟕𝟕𝟕. 𝟖𝟖𝟖𝟖 = 𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔 𝑵𝑵𝑵𝑵𝑵𝑵
Mil eğilme ve burulmaya zorlanır. Eğilme gerilmesi tam değişken ve

burulma gerilmesi statik olarak kabul edilirse; Tablo A-11.1 ‘den
𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 = 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐 𝑵𝑵/𝒎𝒎𝒎𝒎𝟐𝟐 ve sürekli mukavemet sınırı 𝝈𝝈𝑫𝑫 = 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐 𝑵𝑵/𝒎𝒎𝒎𝒎𝟐𝟐
olarak alınır.
12.04.2015
ÇÖZÜM
2. Mukavemet Kontrolü
Buna göre bileşik moment;
𝟐𝟐
𝑴𝑴𝑩𝑩 = 𝑴𝑴𝒆𝒆 + 𝟎𝟎, 𝟕𝟕𝟕𝟕𝑴𝑴𝒃𝒃 𝟐𝟐 = 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐 𝑵𝑵𝑵𝑵𝑵𝑵
𝝈𝝈𝑫𝑫
ve bileşik gerilme;
𝟑𝟑𝟑𝟑𝑴𝑴𝒃𝒃 𝟑𝟑𝟑𝟑. 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐 olarak hesaplanır ve
𝟐𝟐
𝝈𝝈𝑩𝑩 = = = 𝟒𝟒𝟒𝟒, 𝟑𝟑𝟑𝟑 𝑵𝑵/𝒎𝒎𝒎𝒎
𝝅𝝅𝒅𝒅𝟑𝟑 𝝅𝝅𝟒𝟒𝟒𝟒𝟑𝟑 emniyet gerilmesi;
𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐
𝑺𝑺 = = = 𝟔𝟔, 𝟖𝟖𝟖𝟖 Mil mukavemet bakımından emniyetlidir.
𝝈𝝈𝑩𝑩 𝟒𝟒𝟒𝟒, 𝟑𝟑
12.04.2015
3. Eğilme Şekil Değiştirmeleri
Elastiklik modülü E=206850 N/𝑚𝑚𝑚𝑚2 olan milin eylemsizlik momenti;

𝝅𝝅𝒅𝒅𝟒𝟒 𝝅𝝅𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒
𝑰𝑰 = = = 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝒎𝒎𝒎𝒎𝟒𝟒
𝟔𝟔𝟔𝟔 𝟔𝟔𝟔𝟔
𝑭𝑭𝒂𝒂𝟐𝟐 𝒃𝒃𝟐𝟐 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏. 𝟖𝟖𝟖𝟖𝟐𝟐 . 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟐𝟐
𝒚𝒚𝑭𝑭 = = = 𝟎𝟎, 𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎 𝒎𝒎𝒎𝒎
𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑 𝟑𝟑. 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐. 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏. 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐
𝒍𝒍𝟐𝟐 − 𝒃𝒃𝟐𝟐 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐 − 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟐𝟐

𝒙𝒙 = = = 𝟗𝟗𝟗𝟗, 𝟗𝟗𝟗𝟗 𝒎𝒎𝒎𝒎
𝟑𝟑 𝟑𝟑
𝑭𝑭𝑭𝑭 𝑳𝑳𝟐𝟐 − 𝒃𝒃𝟐𝟐 𝟑𝟑

Maksimum çökme değeri ise; 𝒚𝒚𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎 = 𝜹𝜹 = = 𝟎𝟎, 𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎
𝟏𝟏𝟏𝟏, 𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔𝟔
12.04.2015
Önerilen maksimum çökme 𝛿𝛿𝑒𝑒𝑒𝑒 = (0,0003-0,0005)L=0,0003.220=0,066

mm bulunur. Buna göre çökme bakımından mil emniyetlidir.
Yataklardaki eğim açıları;
𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹(𝐿𝐿 + 𝑏𝑏) 1230.80.140(220 + 140)

𝜑𝜑𝐴𝐴 = = = 0,02615 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟
6𝐸𝐸𝐸𝐸 6.206850.152745
𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹(𝐿𝐿 + 𝑎𝑎) 1230.80.140(220 + 80)
𝜑𝜑𝐵𝐵 = = = 0,02180 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟
6𝐸𝐸𝐸𝐸 6.206850.152745
bulunur. Önerilen 𝜑𝜑𝑒𝑒𝑒𝑒 = 0,001 − 0,002 rad olduğuna göre hesaplanan eğim
açıları daha büyüktür; bu bakımdan mil emniyetsizdir.
12.04.2015
Önerilen maksimum çökme 𝛿𝛿𝑒𝑒𝑒𝑒 = (0,0003-0,0005)L=0,0003.220=0,066

mm bulunur. Buna göre çökme bakımından mil emniyetlidir.
4. Yataklardaki eğim açıları;
𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹(𝐿𝐿 + 𝑏𝑏) 1230.80.140(220 + 140)

𝜑𝜑𝐴𝐴 = = = 0,02615 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟
6𝐸𝐸𝐸𝐸 6.206850.152745
𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹𝐹(𝐿𝐿 + 𝑎𝑎) 1230.80.140(220 + 80)
𝜑𝜑𝐵𝐵 = = = 0,02180 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟
6𝐸𝐸𝐸𝐸 6.206850.152745
bulunur. Önerilen 𝜑𝜑𝑒𝑒𝑒𝑒 = 0,001 − 0,002 rad olduğuna göre hesaplanan eğim
açıları daha büyüktür; bu bakımdan mil emniyetsizdir.
12.04.2015
5. Burulma Açısı;
Kayma elastik modülü G=83000 N/𝑚𝑚𝑚𝑚2 ve kutupsal eylemsizlik momenti;
𝜋𝜋𝑑𝑑 4 𝜋𝜋424
𝐼𝐼𝑝𝑝 = = = 305490 𝑚𝑚𝑚𝑚4
32 32
𝑀𝑀𝑏𝑏 𝐿𝐿 325000.220
𝜃𝜃 = = = 0,00282 𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟𝑟 olarak hesaplanır.
𝐺𝐺𝐼𝐼𝑝𝑝 83000.305490
0,009.220
Önerilen 𝜃𝜃𝑒𝑒𝑒𝑒 = 0,004 − 0,009 . 𝐿𝐿 = = 0,00198 ‘dir. Bu
1000
bakımdan mil emniyetsizdir.

Emniyetli olabilmesi için mil çapı büyütülebilir ya da a,b,L uzunlukları
mümkün olduğu ölçüde azaltılabilir.
12.04.2015
SORULARINIZ???
12.04.2015

142882358310.BOLUM (MILLER Ve AKSLAR)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

142882358310.BOLUM (MILLER Ve AKSLAR)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

142882358310.BOLUM (MILLER Ve AKSLAR)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU)

Department of Mechanical Engineering

Taşıma ve Destekleme Elemanları

Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız

BU SLAYTTAN EDİNİLMESİ BEKLENEN BİLGİLER

Sabit Aks Hareketli Aks

 Miller ise dönen eleman olduklarından dış kuvvetin zaman göre

Mil Örnekleri Krank Milinin İmalat Resmi

Bir vince ait döndürülen

MİL ve AKS MALZEMELERİ

 En çok kullanılan malzeme çeliktir.

MİL ve AKS MALZEMELERİ

MİL ve AKS ÜRETİM TEKNOLOJİSİ

 Çapları 150 mm ye kadar olan düz miller ve akslar tornalama,

𝝈𝝈𝑫𝑫 𝑲𝑲𝒚𝒚 𝑲𝑲𝒃𝒃

DÜZ MİLLERİN HESABI

Bileşik Gerilmenin Tayin Edilişi

Boyutlandırma için mukavemet momenti; 𝟐𝟐

1. Sabit Zorlanmada Hesap Şekli

B- Bileşik Gerilme Halinde

2. Değişken Zorlanmada Hesap Şekli

Burada iki yöntem ele alınacaktır.

1.Yöntem: Soderberg diyagramı kullanarak hesaplamak.

A) Basit değişken gerilme halinde, Soderberg diyagramı kullanılarak

Genel Değişken Zorlanma Hali için;

𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 𝝈𝝈𝑨𝑨𝑨𝑨 , kayma gerilmesi için 𝝉𝝉𝑨𝑨𝑨𝑨 𝝉𝝉𝑨𝑨𝑨𝑨

B) Bileşik değişken gerilme halinde Soderberg yöntemi ile zorlanmanın hesabı

Bileşik değişken gerilme halinde Soderberg yöntemi ile zorlanmanın hesabı

Maksimum şekil değiştirme enerjisi varsayımına göre bileşik gerilme,

Tam değişken hal için yazılırsa;

2. Değişken Zorlanmada Hesap Şekli

2.Yöntem: Smith Diyagramı kullanarak hesaplamak.

St50 Malzemesi için Smith Diyagramı

Miller eğilmeye ve burulmaya çalıştığından meydana gelen şekil

Eğilmeye zorlanan bir milde;

Maksimum çökme x=L/2 için 𝒚𝒚𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎 = 𝑭𝑭𝑳𝑳𝟑𝟑 /𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒

Maksimum eğim açısı x=0 için 𝚽𝚽𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎 = 𝑭𝑭𝑳𝑳𝟐𝟐 /𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏

Eğilmeden dolayı oluşan şekil değişimi;

Değişken kesitli millerde, burulma açısı yaklaşık olarak;

𝑴𝑴𝒃𝒃 𝑰𝑰𝟏𝟏 𝑰𝑰𝟐𝟐

MİLLERDE TİTREŞİM KONTROLÜ

 Millerde taşıdıkları elemanlar nedeniyle belirli bir çökme meydana

Bu elastik kuvvet merkezkaç kuvvetini dengelediği durumda (𝑭𝑭𝒛𝒛 =𝑭𝑭𝒓𝒓 )

Kritik Özgül Hız

𝒎𝒎𝝎𝝎𝟐𝟐 ifadesi kritik özgül hızı içerecek şekilde yeniden

Teorik olarak 𝑦𝑦 = ∞ olur ve mil kırılma tehlikesi geçirir.

𝜔𝜔 ’nın artması ile milin çökmesi azalır ve teorik olarak

Miller ve Akslarda Konstrüksiyon Ayrıntıları

 İmalat sırasında uygulanacak işlem sayısı ve tezgah çeşidi az

Buna göre dönme momenti; 𝑴𝑴𝒃𝒃 =325Nm=325000 Nmm

𝟑𝟑 𝟏𝟏𝟏𝟏𝑴𝑴𝒃𝒃 𝟑𝟑 𝟏𝟏𝟏𝟏. 𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑

Bulunur ve standartlardan d=42 mm olarak alınabilir.

Mil eğilme ve burulmaya zorlanır. Eğilme gerilmesi tam değişken ve

3. Eğilme Şekil Değiştirmeleri

Elastiklik modülü E=206850 N/𝑚𝑚𝑚𝑚2 olan milin eylemsizlik momenti;

𝒍𝒍𝟐𝟐 − 𝒃𝒃𝟐𝟐 𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐 − 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟐𝟐

𝑭𝑭𝑭𝑭 𝑳𝑳𝟐𝟐 − 𝒃𝒃𝟐𝟐 𝟑𝟑

3. Eğilme Şekil Değiştirmeleri