2020-2021 © ნიკა ბერაძე

კომბინატორიკა და კომბინატორული გეომეტრია

1. რა მინიმალური რაოდენობა კარტი უნდა ამოვიღოთ კარტების
დასტიდან, რომ 7 ცალი კარტი მაინც ერთნაირი ‘ცვეტის’ ამოვიდეს
(ყველა გული, მაგალითად)?
პასუხი: 25 კარტი.

2. კალათბურთის გუნდის განაცხადში არის 10 მოთამაშე. 5–კაციანი

რამდენი განსხვავებული შემადგენლობა შეიძლება იმყოფებოდეს
მოედანზე?
პასუხი: C105=10!/(5!*51!)=252

3. ერთიდან მილიონამდე რიცხვებს შორის რომელი რიცხვები უფრო

მეტია, რომელთა ჩაწერაში არ შედის ციფრი 0, თუ დანარჩენები?
პასუხი: რიცხვები 1-დან 1 000 000-მდე შეიძლება იყოს ერთნიშნა, ორნიშნა, ...,
ექვსნიშნა. სულ არსებობს 10 ციფრი და აქედან ვერ გამოვიყენებთ მხოლოდ 0-
ს. შესაბამისად იარსებებს 91 ერთნიშნა რიცხვი, 92 ორნიშნა რიცხვი, ..., 96
ექვსნიშნა რიცხვი, რომელთა ჩანაწერიც არ შეიცავს 0-ს. მათი საერთო
რაოდენობა იქნება: 91+92+...+96=597870, რაც აღემატება ყველა რიცხვის
რაოდენობის ნახევარს 1-დან 1 000 000-მდე. შესაბამისად რიცხვები, რომელთა
ჩანაწერშიც შედის 0 ნაკლები იქნება დანარჩენებზე.

4. ჭადრაკის დაფას ჩამოაჭრეს ორი კუთხის უჯრა ერთი და იგივე

დიაგონალზე. შეიძლება თუ არა ახლა ჭადრაკის დაფის დაფარვა
დომინოს ქვებით, თუ ყოველი დომინოს ქვა ზუსტად ორ უჯრას
ფარავს? (ქვები ერთმანეთს არ უნდაგადაედონ.)
პასუხი: ჭადრაკის დაფაზე 32 შავი და 32 თეთრი უჯრაა. დომინოს ქვები
ფარავენ 1 შავ და 1 თეთრ უჯრას. ერთსა და იმავე დიაგონალზე არსებული
კუთხის უჯრების ჩამოჭრისას (ვთქვათ ჩამოჭრეს შავი უჯრები) უჯრების
თანაფარდობა მიიღებს შემდეგ სახეს: 32 თეთრი და 30 შავი უჯრა. თეთრი და
შავი უჯრების განსხვავებული რაოდენობის გამო დომინოს ქვები ვერ დაფარავენ
ჭადრაკის დაფას.

5. უნივერსიტეტის გახსნის საღამოზე სულ 527 სტუდენტი მოვიდა.

შეიძლება თუ არა ისე მოხდეს, რომ ყოველმა სტუდენტმა კენტი
რაოდენობა სტუდენტს ჩამოართვას ხელი ამ საღამოზე?
2020-2021 © ნიკა ბერაძე

პასუხი: ამოხსნა I
კენტი რაოდენობის კენტი რიცხვების ჯამი კენტია. შესაბამისად, ჩვენ თუ
შევკრებთ ყველა სტუდენტის სხვა სტუდენტებთან ჩამორთმეული ხელის
რაოდენობას (კენტ რიცხვს), მივიღებთ კენტ რიცხვს. იმისათვის, რომ
განვსაზღვროთ ხელი ჩამორთმევათა რაოდენობა საჭიროა ეს რიცხვი გავყოთ 2-
ზე (ხელის ჩამორთმევა ეთვლება 2 სტუდენტს) და რადგან კენტი რიცხვი არ
იყოფა 2-ზე, ასეთი რამ არ მოხდება.
ამოხსნა II
აღვნიშნოთ სტუდენტების ხელის ჩამორთმევის რაოდენობა a-ს მეშვეობით:
a1+a2+a3+…+a527=S527. დავუშვათ სტუდენტებმა ხელი ჩამოართვეს კენტი
რაოდენობის სტუდენტს. ხელის ჩამორთმევის რაოდენობის გასაგებად საჭიროა
S527 გავყოთ 2-ზე (ხელის ჩამორთმევა ეთვლება 2 სტუდენტს), მაგრამ, რადგან
კენტი რაოდენობის მქონე კენტ რიცხვთა ჯამი კენტია იგი არ გაიყოფა 2-ზე.
a1+a2=ლ

a3+a4=ლ

... S527 იქნება კენტი.

a525+a526=ლ

+a527=კ
მივედით წინააღმდეგობასთან, რომ მსგავსი რამ არ მოხდება.
6. კუბური ფორმის ყველი დაყოფილია 27 პატარა კუბიკად (რუბიკ–
კუბიკივით). თაგვი იწყებს ამ კუბიკების ჭამას და ერთ პატარა კუბიკს
რომ შეჭამს, გადადის მის მეზობელ კუბიკზე (რომელთანაც შეჭმულ
კუბიკს საერთო წახნაგი ჰქონდა). თაგვმა იცის, რომ შუა კუბიკი
ყველაზე გემრიელია და უნდა, რომ ის სულ ბოლოს შეჭამოს.
შესაძლებელია თუ არა თაგვისთვის ამის გაკეთება?
პასუხი:

ზედა შუა ქვედა

თავდაპირველად შევღებოთ კუბები

ჭადრაკულად. მივიღებთ 14 შავ და 13 თეთრ უჯრას.
2020-2021 © ნიკა ბერაძე

იქედან გამომდინარე, რომ მეზობელი უჯრები განსხვავებული ფერისაა თაგვი

შეჭამს მონაცვლეობით შავი-თეთრი (ან პირიქით) პრინციპით. იმისათვის, რომ
ბოლოს შეჭამოს შუა თეთრი კუბიკი თაგვმა ჭამა უნდა დაიწყოს თეთრი კუბიკით,
მაგრამ ამ შემთხვევაში თეთრი თეთრი კუბების რაოდენობა უნდა აღემატებოდეს
შავი კუბების რაოდენობას. მივედით წინააღმდეგობასთან, რომ მსგავსი რამ არ
მოხდება.

7. დაასაბუთეთ პირდაპირი გამოთვლებით, რომ

Cnm=Cn-1m-1+Cn-1m
n! (n−1)! ( n−1)!
პასუხი: = + გავამრავლოთ ორივე მხარე:
m! ( n−m ) ! m! ( n−1−m ) ! (m−1)! ( n−m+1 ) !
m!(n-m)!
მივიღებთ: n!=m(n-1)!+(n-1)!(n-m)
n!=(n-1)!(m+n-m)

n!=n(n-1)!

8. დათვალეთ ტოლი წრეების სიბრტყეში ჩალაგების სიმჭიდროვე

კვადრატული ჩალაგების დროს. (ვთქვათ r=2)
პასუხი: ვთქვათ წრეწირის რადიუსი არის r და a არის კვადრატის
გვერდი. შესაბამისად a=2r.

S1= S2= S3= S4= S წ = πr2/4

4

S1+S2+S3+S4=Sწ= πr2

Sკ=a2=4r2
πr2
სიმჭიდროვე იქნება: =π/4. => პროცენტებში: π/4*100%=25π%
4r2

9. დათვალეთ ტოლი წრეების სიბრტყეში ჩალაგების სიმჭიდროვე

ექვსკუთხა ჩალაგების დროს. რომელ შემთხვევაში მეტია
სიმჭიდროვე, კვადრატული თუ ექვსკუთხა ჩალაგების დროს?
პასუხი: ვთქვათ, წრეწირის რადიუსი არის r, ხოლო ექვსკუთხედის გვერდი a.
შესაბამისად, a=2r.
2020-2021 © ნიკა ბერაძე

Sწ=3πr2

S6=6 √ 3r2.
3 πr 2. π π 50 π
სიმჭოდროვეს იქნება: = => პროცენტებში: *100%= %
6√3r 2 2√3 2√3 √3
დასკვნა: ექვსკუთხა ჩალაგების დროს სიმჭიდროვე მეტია, ვიდრე კვადრატული
ჩალაგების დროს.

10.(ძლიერი ჯგუფისთვის) დაასაბუთეთ ბინომიალური ფორმულა:

(a+b)n=Cn0an+ Cn1an-1b+ Cn2an-2b2+…+ Cnnbn

პასუხი: (a+b)n=(a+b)* (a+b)* (a+b)*…* (a+b)

n-ჯერ
განვიხილოთ (a+b)* (a+b)* (a+b) => ავარჩიოთ b-ს მიხედვით.
1. a3b0 – 1-ჯერ. – C30a3

2. a2b – 3-ჯერ - უნდა გადავწყვიტოთ, რომელი თანამამრავლიდან ამოვიღებთ b-

ს. – C31a2b

3. ab2 – 3-ჯერ - უნდა გადავწყვიტოთ, რომელი თანამამრავლიდან ამოვიღებთ b-

ს წყვილს – C32ab2

4. b3- 1-ჯერ - C33b3

განვიხილოთ: (a+b)n
a-სა და b-ს ხარისხების ჯამი უნდა იყოს n-ის ტოლი.
მაგალითად, ავირჩიეთ k ცალი b, შესაბამისად (n-k) ცალი a.
b-ს არჩევის ვარიანტების რაოდენობაა Cnk, ხოლო a-ს არჩევის ვარიანტების
რაოდენობაა 1.
ამგვარად: 1Cnkan-kbk, სადაც k∈N, n∈N, k≤n. ამავდროულად შესაძლოა k=0 და
n=0.
შედეგად: Cn0an-0b0+ Cn1an-1b1+ Cn2an-2b2+…+Cnnan-nbn=(a+b)n

11. (ძლიერი ჯგუფისთვის) გამოთვალეთ შემდეგი ბინომიალური

კოეფიციენტების ჯამი: Cn0+ Cn1+ Cn2+...+ Cnn
2020-2021 © ნიკა ბერაძე

პასუხი: ვთქვათ a=b=1, შესაბამისად (a+b)n=2n.

აქედან გამომდინარე: Cn0+ Cn1+ Cn2+...+ Cnn=2n.

12. (ძლიერი ჯგუფისთვის) პოკერის მოთამაშეებს ზოგჯერ უკვირთ, თუ

რატომ ფასობს four of a kind (ოთხი ერთნაირი, მაგალითად, 4
შვიდიანი) უფრო მეტად, ვიდრე full house (სამი ერთნაირი და
კიდევ ორი ერთნაირი, მაგალითად, 3 კაროლი და 2 ვალეტი).
აჩვენეთ რას უდრის თითოეული ასეთი კარტის მოსვლის შანსი.
(პოკერის სათამაშო დასტაში სულ 52 კარტია და რიგდება ხუთ–ხუთი
კარტი.)
პასუხი: I. four of kind

x x x x Y

13 ვარიანტი 48 ვარიანტი
x-თვის: 2, 3, 4, ... Q, K, A. - სულ 13 ოთხეული.
სულ:13*4
y-თვის: 48 ვარინტი. 8
5 კარტის მოსვლის კომბინაცია: C525=52!/(5!47!)

Four of kind-ის მოსვლის ალბათობაა: 13*48/C525

II. full house

x x x Y Y

13 ვარიანტი 12 ვარიანტი
სამეულის მოსვლის კომბინაციაა: C43

ორეულის მოსვლის კომბინაციაა: C42

x-თვის - 13 ვარიანტი - 13* C43=13*4

სულ:13*48*
2
y-თვის - 12 ვარიანტი - 12* C =12*6
4
6
2020-2021 © ნიკა ბერაძე

5 კარტის მოსვლის კომბინაცია: C525=52!/(5!47!)

Full house-ის მოსვლის ალბათობაა: 13*48*6/ C525

დასკვნა: რადგან full house-ის მოსვლის ალბათობა 6-ჯერ მეტია four of kind-ის
მოსვლის ალბათობაზე, შესაბამისად ნაკლებია მისი ღირებულება (მოსვლის
იშვიათობა განსაზღვრავს ღირებულებას).