Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Φιλοσοφία και Τέχνες» Ακαδ.

Έτος 2022-23

Σάρρας Βασίλειος, Νοέμβριος 2022

Επιβλέπουσα καθηγήτρια
ΧΡΙΣΤΙΝΑ - ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΑΝΩΛΕΑ

Ανάλυση περί Ατλαντίδας στο έργο του Πλάτωνα, Τίμαιος

Περιεχόμενα

Περιγραφή της ισχύος της αρχαίας Αθήνας βάση του μύθου της Ατλαντίδας
από το διάλογο του Πλάτωνα,Τίμαιος.......................................................................................1
Σχολιασμός του έργου της Ιρλανδής ποιήτριας Eavan Boland
¨Atlantis- A lost Sonnet¨............................................................................................................2
Περίληψη του δοκιμίου του αρχεολόγου Σπύρου Μαρινάτου σχετικά με το μύθο της
Ατλαντίδας.................................................................................................................................3
Βιβλιογραφικές αναφορές..........................................................................................................4

Περιγραφή της ισχύος της αρχαίας Αθήνας βάση του μύθου της Ατλαντίδας
από το διάλογο του Πλάτωνα,Τίμαιος.

Δεκαετίες μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου, ο Πλάτων (360 π.χ.) μέσω του
έργου του, Τίμαιος, επιχειρεί να αναλύσει ολόκληρη τη σκέψη του γύρω από τη δημιουργία
του κόσμου. Παράλληλα ξανά διατυπώνει την ιστορία της γενέτειράς του. Ως εκ τούτου, ο
επιχειρώντας να αναδείξει το ένδοξο παρελθόν της πόλης του, έπρεπε να τη φέρει

1
αντιμέτωπη

2
με έναν εξίσου μεγαλειώδη πολιτισμό, αυτόν της Ατλαντίδας όπου την εποχή της ακμής της
είχε υπό την κατοχής της μεγάλα γεωγραφικά εδάφη ενώ υπερείχε σε στρατό από
οποιαδήποτε άλλο πολιτισμό (D.Shoji, 2008). Στην προσπάθεια του να τεκμηριώσει την
αυθεντία των λεγόμενών του χρησιμοποιεί ως πηγή τον μεγάλο νομοθέτη Σόλων
(Β.Παπαναστασοπούλου, 2014). Μια βαθιά συντετριμμένη πολιτεία, όπως αυτή των Αθηνών
του 4ου αιώνα π.χ., είχε ανάγκη από τη δημιουργία μιας νέας αφετηρίας όπου στόχο της ήταν
η ανοικοδόμηση μιας υπερδύναμης όπως αυτή που είχε γνωρίσει η πόλη τον προηγούμενο
αιώνα. Φέρνοντας στο επίκεντρο των αθηναίων της εποχής του ιστορίες ανδρείας των
προγόνων τους, ανέδειξε τη ρωμαλέα αφοσίωση που επέδειξαν απέναντι στην εισβολή των
Ατλάντων. Σύμφωνα με το έργο του, οι Αθηναίοι κατατροπώνοντας τον στρατό τους όχι
μόνο κατάφεραν να παραμείνουν αδούλωτοι αλλά παράλληλα να απελευθερώσουν και όλους
όσους ήταν υπό το ζυγό των Ατλάντων στη περιοχή της Μεσογείου (Βασίλης Κάλφας, χ.χ.).

Σχολιασμός του έργου της Ιρλανδής ποιήτριας Eavan Boland,

¨Atlantis- A lost Sonnet¨.

Η Ατλαντίδα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του αρχαίου κόσμου. Αν και
γενικότερα αποδεκτή ως ψευδοϊστορία, η αφήγηση της Ατλαντίδας, έτσι όπως την διατύπωσε
ο Πλάτων, απέκτησε τρομερή απήχηση. Μεταφέροντας την συζήτηση στον κόσμο των
τεχνών, η Ατλαντίδα χρησιμοποιήθηκε ως πηγή έμπνευσης διαφόρων καλλιτεχνών. Ένα
παράδειγμα του αντίκτυπου που άφησε ο μύθος στο πέρασμα της ιστορίας είναι αυτό της
Ιρλανδής ποιήτριας, Eavan Boland (2007) γράφοντας τη σονέτα, Atlantis- A lost Sonnet.
Χρησιμοποιώντας αλληγορικά το μύθο αναδεικνύει βαθιά ανθρώπινα συναισθήματα. Πάνω
σε αυτές τις βάσεις στηρίχθηκε θέλοντας να επικεντρωθεί στο γεγονός πως η Ατλαντίδα
βρίσκεται παντού και πουθενά. Είναι η τέλεια μεταφορά για κάτι που πλέον δεν είναι
επιτεύξιμο. Είναι μια χαμένη ανάμνηση, κάτι που αναπολεί κανείς. Γράφοντας σε πρώτο
πρόσωπο, χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες λέξεις και διατυπώνοντας ρητορικές ερωτήσεις,
κάνει μια έκκληση στον αναγνώστη να συλλογιστεί ποιος είναι ο σκοπός της ύπαρξης της
Ατλαντίδας (Commentary on Sonnet ‘Atlantis’, 2017). Ξεφεύγοντας από οποιαδήποτε
επιστημονική σκοπιά, μεταμορφώνει το μύθο της Ατλαντίδας παρομοιάζοντας την
εξαφάνισή της με την απώλεια κάποιου προσώπου που ακόμα λησμονεί. Κατανοεί πως οι
αλλαγές στη ζωή που συντελούνται με το χρόνο είναι αναπόφευκτες και πως μόνο μέσω των
αναμνήσεων μπορεί κάποιος να ανακαλέσει μια βαθιά προσωπική στιγμή (M.Tabique, 2019).

3
 Περίληψη του δοκιμίου του αρχεολόγου Σπύρου Μαρινάτου
σχετικά με το μύθο της Ατλαντίδας.

Έπειτα από προσπάθεια προσέγγισης του μύθου από μια φιλολογική και καλλιτεχνική
σκοπιά, ο λόγος μεταφέρεται σε μια επιστημονική ανάλυση και συγκεκριμένα στο έργο του
έλληνα αρχαιολόγου Σπύρου Μαρινάτου (1950) “Περί των μύθων της Ατλαντίδας”.
Πραγματοποιώντας μια ανθρωπολογική ανάλυση βάση του διαλόγου του Πλάτωνα, ο
δοκιμιογράφος, κάνει ένα διαχωρισμό μεταξύ παραμυθιού και ιστορικού μύθου φτάνοντας
στο συμπέρασμα να αποκλείσει το ενδεχόμενο του πρώτου και πως στην περίπτωση της
Ατλαντίδας ισχύει το δευτερο. Αναλύοντας πως δημιουργείται μια ιστορική παράδοση,
σπάζει ένα προς ένα όλα τα σημεία του μύθου προσπαθώντας να βρει τη ρίζα που βρίσκεται
πίσω από κάθε κομμάτι της ιστορίας. Πιο συγκεκριμένα, αναπτύσσοντας την
επιχειρηματολογία του ισχυρίζεται πως η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας το ± 1500 π.χ.,
υπήρξε ορόσημο για την μετέπειτα έκβαση του μύθου. Μελετώντας τις γραφές τόσο των
αιγυπτίων όσο και των ελλήνων αλλά και τις ανασκαφές σε Αίγηπτο, Κρήτη και
Πελοπόννησο, αναδεικνύει τις εξαιρετικές σχέσεις μεταξύ των πολιτισμών της Αιγύπτου και
του Κρητομυκηναϊκού. Παρατηρώντας τον μύθο και τα ιστορικά γεγονότα, βάση των
δεδομένων που κατείχαν οι αιγύπτιοι ιερείς την εποχή που μετέφεραν στον Σόλωνα την
ιστορία των προγόνων του, βλέπει μια συσχέτιση των λεγόμενων τους σχετικά με την
ιστορία της Ατλαντίδας και την στρατιωτική βοήθεια που παρείχαν οι κάτοικοι του
ελλαδικού τότε χώρου στην Αίγυπτο στις διάφορες επιδρομές που επιχειρούσαν έτερα
ινδοευρωπαικά φύλα σε αμφότερες τις περιοχές. Καθώς επίσης, πως τα μεγάλα φυσικά
φαινόμενα που έλαβαν χώρα μετά την έκρηξη του ηφαιστείου στην περιοχή του Αιγαίου και
έγιναν αντιληπτά ως την Αίγυπτο συνέβαλαν στην παρακμή των πολιτισμών που άκμασαν
στην Ανατολική Μεσόγειο την ύστερη εποχή του χαλκού.

References:

Daisuke Shoji, (2008). The Meaning of the Atlantis Story. Published by Kansai University.
Retrieved Νovember 4, 2022, from
https://www.jstage.jst.go.jp/article/jclst/56/0/56_KJ00007475795/_article/-char/en#author-
information-wrap

4
Commentary on Sonnet ¨Atlantis¨. (2017, Apr 22). Retrieved
from https://phdessay.com/commentary-sonnet-atlantis

Eavan Bolan, (2007). Atlantis- A lost Sonnet, University of Iowa Center for the Book, 2009.

Megan Tabique, (2019). Lost Forever: Theme Discussion of Atlantis-A Lost Sonnet by Eavan
Boland. Published on worldpress.com. Retrieved Νovember 4, 2022, from
https://megantabique.wordpress.com/2019/07/04/lost-forever-theme-discussion-of-atlantis-a-
lost-sonnet-by-eavan-boland/

Βιβλιογραφικές αναφορές:

Βάλια Παπαναστασοπούλου, (2014). Η περιπέτεια της χαμένης Ατλαντίδας: Από τον Πλάτωνα
μέχρι την εποχή μας. Δημοσίευση: Περιοδικό fractal, τεύχος 3ο, Σεπτέμβριος 2014.
Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου, 2022, από https://www.fractalart.gr/i-peripetia-tis-chamenis-
atlantidas-a/

Βασίλης Κάλφας, (χ.χ.) Ο μύθος της Ατλαντίδας. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου, 2022, από
http://n1.intelibility.com/ime/lyceum/?p=lemma&id=135&lang=1

Πλάτων, Τίμαιος, (μτφρ. Βασίλης Κάλφας), Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2013.

Σπύρος Μαρινάτος, (1950). Περί τον θρύλον της Ατλαντίδος. Κρητικά Χρονικά, τομ. Δ’,
1950, σ. 195-213.