ê³ÜÅìƸA@D

XII (ìÅð·òÄ)

À°µåð Õ¿¹ÜƸéîÈé¶ çÅ êÌôé-ê¼åð

(îÅðÚ-ÁêÌËñ B@BC)

íÅôÅ H+H+AF=BF
(A) Áâò»Ã êó·é-Õ½ôñ
Ô¶á Çç¼å¶ ׶ ÇÕö ÇÂ¼Õ êËð¶ ù ÿֶê ÕðÕ¶ ÇñÖ¯ Áå¶ À°Ã çÅ ÇÃðñ¶Ö òÆ ÇñÖ¯Í
ÇÃðñ¶Ö A Á³Õ
ÿֶê ðÚéÅ G Á³Õ
(ÇòÇçÁÅðæÆ ÁÅêäÆ ÜÅäÕÅðÆ, Ã¯Ú å¶ ì¹¼èÆ î¹åÅìÕ ÇñÖä׶Í

Ü»
ÇÃðñ¶Ö A Á³Õ
ÿֶê ðÚéÅ G Á³Õ
(ÇòÇçÁÅðæÆ ÁÅêäÆ ÜÅäÕÅðÆ, Ã¯Ú å¶ ì¹¼èÆ î¹åÅìÕ ÇñÖä׶Í

(B) êÌíÅòôÅñÆ ÇñÖä-Õ½ôñ H

å°ÃÄ êó·¶-ÇñÖ¶ é½ÜòÅé Ô¯Í ÁÅêäÆ ï¯×åÅ å¶ Ãî¼ðæÅ ç¼Ãç¶ Ô¯Â¶, ÇÕö é÷çÆÕÆ ìËºÕ å¯º ÃòË -ð¹÷×Åð
ÚñÅÀ°ä ñÂÆ Õð÷Å ñËä òÅÃå¶ ôÅÖÅ êÌì¿èÕ ù ê¼åð ÇñÖ¯Í

ÁÅð¿íñÅ íÅ× C Á³Õ

ÇòÚÕÅðñÅ íÅ× D Á³Õ
Á³åñÅ íÅ× A Á³Õ
(ÇòÇçÁÅðæÆ ÁÅêäÆ ÜÅäÕÅðÆ, Ã¯Ú å¶ ì¹¼èÆ î¹åÅìÕ ÇñÖä׶Í
Ü»

ÁÅêä¶ ÇÂñÅÕ¶ ç¶ êÌÕÅôÕ å¯º òÆ.êÆ.êÆ. ðÅÔÄ ê¹ÃåÕ» î³×òÅÀ°ä ñÂÆ ê¯¼åð ÇñÖ¯Í

ÁÅð¿íñÅ íÅ× C Á³Õ

ÇòÚÕÅðñÅ íÅ× D Á³Õ
Á³åñÅ íÅ× A Á³Õ
(ÇòÇçÁÅðæÆ ÁÅêäÆ ÜÅäÕÅðÆ, Ã¯Ú å¶ ì¹¼èÆ î¹åÅìÕ ÇñÖä׶Í

(À° µåð Õ° ¿ ÜÆ ¸ éîÈ é¶ çÅ êÌ ô é-ê¼ å ð B@BB-BC) 1

(B) ÇÕö ÇÂ¼Õ Çòô¶ å¶ ABE 寺 AE@ ôìç» Çò¼Ú êËðÅ-ðÚéÅ Õð¯Í A@

îÇé ÜÆåË Ü×¹ ÜÆå°

Çòô¶ çÆ ê¶ôÕÅðÆ C Á³Õ
Çòô¶ çÅ Ç×ÁÅé D Á³Õ
ôìç Ú¯ä B Á³Õ
ôìç-ܯó A Á³Õ
(ÇòÇçÁÅðæÆ ÁÅêäÆ ÜÅäÕÅðÆ, Ã¯Ú å¶ ì¹¼èÆ î¹åÅìÕ ÇñÖä׶Í
Ü»

Õ½îÆ Â¶ÕåÅ
Çòô¶ çÆ ê¶ôÕÅðÆ C Á³Õ
Çòô¶ çÅ Ç×ÁÅé D Á³Õ
ôìç Ú¯ä B Á³Õ
ôìç-ܯó A Á³Õ
(ÇòÇçÁÅðæÆ ÁÅêäÆ ÜÅäÕÅðÆ, Ã¯Ú å¶ ì¹¼èÆ î¹åÅìÕ ÇñÖä׶Í

ÇòÔÅðÕ ÇòÁÅÕðé
(D) òÅÕ-òà»çðÅ (AXD)D

(i) À°Ô ÁîÆð Ô¯ Õ¶ òÆ ìÔ¹å Õ¿ÜÈà ÔËÍ

(ii) À°Ã 寺 òÅêà éÔÄ êðÇåÁÅ ÜÅò¶×ÅÍ

(iii) ÇÃÁÅä¶ ì¼Ú¶ Ôî¶ôÅ ò¼ÇâÁ» çÅ ÁÅçð Õðç¶ ÔéÍ

(iv) î˺ ÃÕ±ñ êÔ¹¿ÇÚÁ» Áå¶ Ø³àÆ ò¼Ü ×ÂÆÍ

(v) ÇÜÔó¶ ÇîÔéå Õðç¶ Ôé À°Ôé» ÇòÇçÁÅðæÆÁ» ù Ôî¶ôÅ ÃøñåÅ ÇîñçÆ ÔËÍ

(E) ÁÖÅä/ÁÖÅÀ°ºå» (BXE)A@

(i) ÃåéÅî é¶ Ç³àðÇòÀ± ñÂÆ ÜÅ ðÔ¶ ÁÅêä¶ Çî¼åð ù ÃîÞÅÀ°ºÇçÁ» ÇÕÔÅ ÇÕ À°Ô âð¶ éÔÄ

ìñÇÕ ÁÅêä¶ À°µå¶ íð¯ÃÅ ð¼Ö¶Í ÇÂà ñÂÆ å» ÇÃÁÅä¶ ÁÅÖç¶ Ôé ÇÕ, ÒÃÉË íð¯ÃÅ, ò¼âÅ å¯ÃÅÍÓ

(ii) êðî òËö å» Ôð ð¯÷ ÁÅêä¶ í¼Üä ç¶ ÇðÕÅðâ çÆÁ» ×¼ñ» ùäÅÀ°ºçÅ ðÇÔ³çÅ ÃÆ êð Õ¼ñ·

Ü篺 î¶ð¶ éÅÿ ÃËð Õðé Ç×ÁÅ å» ÇÂ¼Õ ÇÕñ¯îÆàð ìÅÁç ÁÅÖä ñ¼×Å ÇÕ î˺ å» æ¼Õ Ç×ÁÅ Ô»

À°Ã çÅ å» À°Ô ÔÅñ ÔË, ÒÕ¯Ô éÅ Ú¼ñÆ ìÅìÅ ÇåÔÅÂÆÓÍ

(iii) ðî¶ô çÆ é½ÕðÆ Û°¼àä Óå¶ À°Ô Øð ÇòÔñÅ ìËÇáÁ» ðÇÔ³çÅ ÔËÍ À°ÃçÆ î» À°Ã ù ÕÂÆ

òÅð ÃîÞÅ Ú¹¼ÕÆ ÔË ÇÕ À°Ô ìÅÔð ÜÅ Õ¶ Ô¯ð Õ¯ÂÆ Õ¿î ñ¼í¶ Áå¶ ÇòÔñÅ Øð éÅ ìËᶠÇÕÀ°ºÇÕ ÇÃÁÅä¶
(À° µåð Õ° ¿ ÜÆ ¸ éîÈ é¶ çÅ êÌ ô é-ê¼ å ð B@BB-BC) 2
ÕÇÔ ×¶ Ôé ÇÕ ÒìÇÔ Õ¶ ÖÅÇèÁ» å» ÖÈÔ òÆ ÇéÖ¹¼à Ü»ç¶ ÔéÓÍ

(iv) Ãóé-Õ°óé éÅñ ÇÕö çÅ Õ°Þ éÔÄ Ü»çÅ, Ãׯº ÁÅêäÅ ÔÆ é°ÕÃÅé Ô¹¿çÅ ÔËÍ áÆÕ ÔÆ

å» ÕÇÔ³ç¶ Ôé ÇÕ Òå½óÆ À°ìñ¶×Æ å» ÁÅêä¶ ÔÆ Õ¿ã¶ ÃÅó¶×ÆÍÓ

(v) ç¯ íðÅò» ù Çìé» ÇÕö õÅà ÕÅðé ç¶ Þ×óÇçÁ» ò¶Ö Õ¶ À°Ôé» çÆ îÅåÅ ÜÆ é¶ À°Ôé»

ù Çîÿ-ìËá Õ¶ îÃñÅ Ô¼ñ Õðé ñÂÆ ÇÕÔÅ Áå¶ ÃîÞÅÇÂÁÅ ÇÕ ÇÂà åð·» Þ×óÅ Õðé éÅñ ×¼ñ

éÔÄ î¹¼ÕäÆ ÇÕÀ°ºÇÕ, ÒÇÖ¼ç¯ ëð¯ÇÿÁ» ñÆð» ÔÆ ÇéÕÿçÆÁ» ÔéÍÓ

(vi) ÃÅⶠÇê³â ç¶ êó·¶-ÇñÖ¶ ÃÈÞòÅé Ãðê³Ú é¶ ×ÿÆÁ» ê¼ÕÆÁ» ÕðòÅ Õ¶, ×¿ç¶ êÅäÆ ç¶ ÇéÕÅÃ

çÅ ï¯× êÌì¿è ÕðÕ¶ Çê³â çÆ ÕÅÇÂÁÅ Õñê Õð Çç¼åÆ ÔËÍ À°Ô Ã-Ã âÅÕàðÆ ÃÔÅÇÂåÅ Õ˺ê òÆ

ñ×ÅÀ°ºçÅ ðÇÔ³çÅ ÔËÍ À°Ã ç¶ ÕÆå¶ Õ¿î» ù ç¶Ö Õ¶ Ôð Õ¯ÂÆ À°Ã çÆ êÌô¿ÃÅ ÕðçÅ ÔËÍ áÆÕ ÔÆ ÔË,

Òüڶ îÅð× Ú¼ñÇçÁ» À°Ãåå Õð¶ ÜÔÅéÓÍ

ÃÅÇÔå (êÅá-ê¹ÃåÕ ÁÅèÅÇðå êÌôé) D@

ÕÇòåÅò» Çò¼Ú¯º AB
(F) Ô¶á Çç¼åÆÁ» ×ÂÆÁ» ÕÅÇò-à¹ÕóÆÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕö ÇÂ¼Õ çÆ êÌÃ¿× ÃÇÔå ÇòÁÅÇÖÁÅ Õð¯¸C+E=H
ÒùÔäÆ é¶ ÁÃîÅé..............à¹ÕóÆ Ü¼× å¯º éïÅðÆÍÓ
êÌÃ¿× ¸ ÇÂÔ ÕÅÇò-à¹ÕóÆ ÃÅâÆ ê³ÜÅìÆ çÆ ê¹ÃåÕ ÒñÅ÷îÆ ê³ÜÅìÆ-ABÓ Çò¼Ú ôÅîñ íÅÂÆ òÆð ÇóØ
çÆ ÕÇòåÅ Òà¹ÕóÆ Ü× å¯º éïÅðÆÓ Çò¼Ú¯º ñÂÆ ×ÂÆ ÔËÍ ÇÂÔé» Ãåð» Çò¼Ú íÅÂÆ òÆð ÇÃ³Ø ÕôîÆð çÆ
ù¿çðåÅ çÅ òðéä Õðç¶ ÔéÍ À°Ôé» ù ñ¼×çÅ ÔË ÇÕ ÒÕ°çðå ç¶òÆÓ é¶ ÕôîÆð ù Ãòð× òð׶ Õ°çðåÆ
é÷ÅÇðÁ» éÅÿ ÇéòÅÇÜÁÅ ÔËÍ À°Ã é¶ Õ°çðåÆ é÷ÅÇðÁ» çÆ íðÆ î¹¼á èðåÆ À°µå¶ ÇÜÃ æ» Óå¶ Ã¹¼àÆ, úÔÆ
æ» ÕôîÆð ìä ×ÂÆÍ
ÇòÁÅÇÖÁÅ ¸ íÅÂÆ òÆð ÇÃ³Ø ÇñÖç¶ Ôé ÇÕ Ã¹¿çð ç¶òÆ é¶ ÁÃîÅé Çò¼Ú Öó·Æ Ô¯ Õ¶ èðåÆ ò¼ñ ò¶ÇÖÁÅ
Áå¶ Ô¶á» ò¼ñ ò¶Ö Õ¶ Õ°çðåÆ é÷ÅÇðÁ» éÅÿ íðÆ Ô¯ÂÆ î¹¼áÆ Ö¯ñ· Õ¶ ù¼à Çç¼åÆÍ À°Ô êÌÇ´åÕ Ççzô» éÅÿ
íðÆ î¼¹á ÇÜÃ æ» Óå¶ ÁÅ Õ¶ Çâ¼×Æ, À°Ô èðåÆ ÒÕôîÆðÓ ìä ×ÂÆÍ ÇÂÔ ÃÅð¶ ÿÃÅð 寺 ÇéÁÅðÆ à¹ÕóÆ ÔËÍ

Ü»

ÒêÇÔñ¶ â¿× îçÅðÆÁ».................éÆñ¶ êË ×¶ Á³×Í

êÌÃ¿× ¸¸ ÇÂÔ ÕÅÇò-Ãåð» ÃÅâÆ ìÅð·òÄ ÜîÅå êÅá-ê¹ÃåÕ ÒñÅ÷îÆ ê³ÜÅìÆ-ABÓ Çò¼Ú çðÜ Á³ÇîÌåÅ
êÌÆåî çÆ ÕÇòåÅ ÒòÅðà ôÅÔÓ Çò¼Ú¯º ñÂÆÁ» ×ÂÆÁ» ÔéÍ ÇÂÔé» Ãåð» Çò¼Ú ÕÇòåðÆ AIDG Çò¼Ú Ô¯ÂÆ
ê³ÜÅì çÆ ò¿â Ã Ô¯ÂÆ À°æñ-ê¹æñ Áå¶ Á½ðå» éÅÿ ԯ¶ ÷¹ñî ù ÇìÁÅé ÕðçÆ òÅðà ôÅÔ ù ïÅç ÕðçÆ
ÔËÍ
ÇòÁÅÇÖÁÅ ¸ Á³ÇîÌåÅ êÌÆåî ÇñÖçÆ ÔË ÇÕ éøðå çÅ ÇÂÔ¯ ÇÜÔÅ îÅÔ½ñ êËçÅ Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ Ãí 寺
êÇÔñÅ â¿× À°Ã é¶ î³åð êó· Õ¶ â¿× ÕÆñä òÅñ¶ îçÅðÆÁ» ù îÅÇðÁÅÍ íÅò Ãí 寺 êÇÔñ» ÇÂà éøðå

(À° µåð Õ° ¿ ÜÆ ¸ éîÈ é¶ çÅ êÌ ô é-ê¼ å ð B@BB-BC)

3
çÅ ÇôÕÅð ñ¯Õ» ù ìÚÅÀ°ä òÅÿ¶ ÇòÁÕåÆ Ô¯Â¶Í À°Ôé» ù îÅðé 寺 ìÅÁç ÇÂà éøðå çÆ ñÅ× Üä¶-
Öä¶ ù ñ¼× ×ÂÆ íÅò ì¶ÕÃÈð ñ¯Õ îÅð¶ ×Â¶Í ÇÂÔ îé°¼ÖåÅ ù îÅðé òÅÿ¶¶ éÅ×» òð׶ ñ¯Õ» ù ÇÂà åð·»
â¿Ç×ÁÅ ÇÕ ê³ÜÅì çÅ ÃÅðÅ ÃðÆð â¿× éÅÿ éÆñÅ êË Ç×ÁÅÍ íÅò ê³ÜÅì Çò¼Ú Ôð æ» Óå¶ Õåñ¶ÁÅî Ô¯ÇÂÁÅÍ

(G) ìÔ¹-ÇòÕñêÆ êÌôé» À°µåð (AXD)=D

(i) (Â) Çìé» êËÇÃÁ» 寺 ÕÆåÅ Õ¿î

(ii) (Á) ë¹¼ñ» éÅÿ

(iii) (À) òÅðà ôÅÔ

(iv) (Ã) é·¶ð¶ çÆ

ÕÔÅäÆÁ» Çò¼Ú¯º AF
(H) ÕÔÅäÆ ÒûÞÓ Çò¼Ú ùÜÅé ÇÃ³Ø é¶ ÔîçðçÆ çÆ íÅòéÅ ù ÔÆ î¹¼Ö ÇòôÅ ð¼ÇÖÁÅ ÔËÍ ÕÔÅäÆ
îé°¼Ö çÆ ç¯ÔðÆ îÅéÇÃÕåÅ ðÅÔÄ ÃîÅÜ çÆ åÃòÆð À°ÜÅ×ð ÕðçÆ ÔË ÇÕ ÕÂÆ òÅð îé°¼Ö ÚÅÔ¹¿ÇçÁ»
Ô¯ÇÂÁ» òÆ ÇÕö çÆ îçç éÔÄ Õð ÃÕçÅÍ ÇÜò¶º ÕÔÅäÆ çÅ î¼¹Ö êÅåð ê̯øËÃð Ü篺 ì¹¼ãÆ îÅÂÆ çÆ
îçç ñÂÆ Ã¯ÚçÅ ÔË å» À°Ã Á¼×¶ ÁÅêäÆ ÁÅðÇæÕ î³çÔÅñÆ Áå¶ î÷ìÈðÆÁ» çÆ Õ¿è ÁÅ Ü»çÆ ÔËÍ
ÕÔÅäÆÕÅð Òê̯øËÃðÓ Áå¶ ÒñÅñ ÚÆð¶ òÅÿ¶ é½ÜòÅéÓ êÅåð ðÅÔÄ ÁÅêäÅ À°ç¶ô êÈðÅ ÕðçÅ ÔËÍ ê̯øËÃð
ù ñÅñ ÚÆð¶ òÅñÅ é½ÜòÅé ÇÂ¼Õ ê¼æð Ççñ ÇÂéÃÅé ÜÅêçÅ ÔË ÇÕÀ°ºÇÕ À°Ãé¶ ì¹¼ãÆ îÅÂÆ çÆ îçç
éÔÄ ÕÆåÆ ÃÆ êð ì÷¹ð× Á½ðå çÆ îÅóÆ ÔÅñå ò¶Ö Õ¶ ê̯øËÃð çÅ îé òÆ ÇîÚÕ Ç×ÁÅ ÃÆÍ ì¹¼ãÆ
îÅÂÆ çÆ Ã¹¼æä àÅÕÆÁ» ñ¼×Æ ÃÆ, Õ°óåÅ ÁËéÅ îËñÅ ÃÆ ÇÕ À°Ã çÅ ð¿× êåÅ éÔÄ ÃÆ ñ¼×çÅ, Ú¹¿éÆ
êÅàÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ, Ô¼æ Çò¼Ú ׿çÅ ÇÜÔÅ æËñÅ ÃÆÍ ì¹¼ãÆ Á½ðå é¶ ÃÔ¶ó¶ Çê³â ÜÅäÅ ÃÆ Ü¯ ÇÕ ìÅ×»
òÅÿ¶ ç¶ Õ¯ÿ ÃÆÍ ê¯Ì. é¶ ôÇÔð ÜÅäÅ Ô¿¹çÅ ÔË Áå¶ ì¹¼ãÆ îÅÂÆ ç¶ åðñ¶ À°µå¶ ê¯Ì. À°Ã ù ôÇÔð å¼Õ
ÃÅÂÆÕñ Óå¶ ÇìáÅÀ°ä ñÂÆ ðÅ÷Æ Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ ôÇÔð êÔ¹¿Úä Óå¶ ÃÅÔî䯺 ñÅñ ÚÆð¶ òÅÿÅ é½ÜòÅé
ôÇÔð 寺 ÁÅêäÅ Õ¿î î¹ÕÅ Õ¶ òÅêà êðå ÇðÔÅ Ô¿¹çÅ ÔËÍ À°Ô îÅÂÆ ù À°Ã ç¶ Çê³â ÃÔ¶ó¶ Û¼âä
ñÂÆ ÁÅÖçÅ ÔËÍ ÇÂÔ Ã¹ä Õ¶ ê¯Ì. çÅ îé ÁÚÅéÕ ìçñçÅ ÔË Áå¶ Ô¹ä À°Ã ù À°Ô ÃÅÂÆÕñ ÃòÅð
ê¼æð Ççñ éÔÄ ÜÅêçÅÍ ì¶ôÕ ê¯ÌøËÃð Áå¶ ñÅñ ÚÆð¶ òÅñ¶ îé°¼Ö Çò¼Ú Õ¯ÂÆ ×¼ñìÅå éÔÄ Ô¹¿çÆ
êð À°Ô ç¯ò¶º ÇÂ¼Õ çÈܶ ù å¼Õç¶ Ôé Áå¶ Á¼Ö»-Á¼Ö» Çò¼Ú ÔÆ ÇÂ¼Õ ÁäÕÔÆ Ã»Þ êÅ ñËºç¶ Ôé ܯ
ì¹¼ãÆ îÅÂÆ éÅÿ ÕÆåÆ ÔîçðçÆ å¯º êËçÅ Ô¹¿çÆ ÔËÍ F
Ü»

ÒîÅóÅ ì¿çÅÓ ÕÔÅäÆ Çò¼Ú ñ¶ÖÕ Òê¶Ìî êÌÕÅôÓ é¶ ÇðÕô¶ òÅÿ¶ ù îÅóÅ ì¿çÅ ÇÕÔÅ Áå¶ ÇÚåÇðÁÅ
ÔËÍ ÇðÕô¶òÅÿ¶ ù ÇÂ¼Õ ×ðÆìóÅ ÇÜÔÅ, Õî÷¯ð å¶ ÃðÆðÕ å½ð Óå¶ ×¿çÅ ÇÜÔÅ ÇçÖä òÅÿÅ ÇòÁÕåÆ

(À° µåð Õ° ¿ ÜÆ ¸ éîÈ é¶ çÅ êÌ ô é-ê¼ å ð B@BB-BC)

4
À°ñÆÇÕÁÅ ÔËÍ À°Ã çÆ Çê¼á Õ°¼ìÆ ÔË Áå¶ ×¿çÆ ÇÜÔÆ ì¹ôà êÅÂÆ ÃÆ ÇÜà À°µå¶ ð¿×-Çìð¿×ÆÁ» àÅÕÆÁ»
ñ¼×ÆÁ» ÃéÍ À°Ã ç¶ òÅÿ À°ñÞ¶ Áå¶ îËñ¶ ÃéÍ ÕÅñÆÁ» ù¼ÕÆÁ» ñ¼å» Çò¼Ú Õ¼ÛÅ êÅÇÂÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ
ÃÆÍ À°Ã ç¶ êÅåð ÇÚ¼åð çÆÁ» Õ°Þ î¹¼Ö ×¼ñ» ÇÂà åð·» Ôé¸
×ðÆìÆ Áå¶ ÔÅñÅå çÅ îÅÇðÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ¸ ÇðÕô¶ òÅÿ¶ çÆ ôÕñ ÃÈðå Áå¶ ÃðÆðÕ ìäåð
寺 êåÅ ÚñçÅ ÔË ÇÕ À°Ô ÔÅñÅå çÅ îÅÇðÁÅ ÇòÁÕåÆ ÔËÍ
Ô¼Õ ñÂÆ Áóé òÅÿÅ ¸ ñ¶ÖÕ çÆ êåéÆ ò¼ñ¯º åËÁ ÕÆå¶ ç¯ ð¹ê¶ æ¯ó·¶ êÌåÆå Ô¯ä Óå¶ Çå¿é
ð¹ê¶ çÆ î³× ÕðçÅ ÔËÍ Üç À°Ã ù ÁÅêäÅ Ô¼Õ éÔÄ ÇîñçÅ å» À°Ô ç¯ ð¹ê¶ ò×ÅÔ Ã¼¹àçÅ ÔË
Áå¶ ÁÅêä¶ Ô¼Õ ç¶ êËö ñËä çÆ Ç÷¼ç Çò¼Ú ñ¶ÖÕ çÆ Õ¯áÆ ç¶ ìÅÔð ÕÅøÆ ÇÚð å¼Õ ÖóÅ ðÇÔ³çÅ
ÔËÍ
ÁÅêä¶ ÔÅñÅå ù ÃîÞä òÅÿÅ ¸ ÇðÕô¶ òÅÿ¶ éÅÿ Ü篺 ñ¶ÖÕ ñóé ñÂÆ ÁÅÀ°ºçÅ ÔË å» À°Ô
ÁÅêä¶ ÔÅñÅå ù ÃîÞçÅ ÔË Áå¶ ÁÅêä¶ ÁÅê ù ×ðÆì å¶ îÅóÅ ì¿çÅ ÕÇÔ Õ¶ ÚñÅ Ü»çÅ ÔËÍ

(I) ìÔ¹-ÇòÕñêƸ (AXD)=D

(i) (Ã) îÇÔ³çÆ ç¶ ìÈචԶá»

(ii) (Á) Ü¿×ÿÅå

(iii) (Â) èð¶Õ ç¶ Ô¶á»

(iv) (Á) Ç÷¼çÆ å¶ Ü÷ìÅåÆ

(A@) êÌôé» ç¶ À°µåð BE 寺 C@ ôìç» Çò¼Ú¸ (BXC)=F

(i) ÇÂ¼Õ ì¹¼ãÆ îÅÂÆ ç¹ÁÅðÅ ÃÔÅÇÂåÅ î³×ä Óå¶ ñÅñ ÚÆð¶ òÅÿÅ ÃÅÂÆÕñ ÃòÅð ð¹ÕçÅ éÔÄ Ãׯº å¶÷Æ
éÅÿ ôÇÔð ò¼ñ ÚñÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÂÔ ò¶Ö Õ¶ ê¯ÌøËÃð À°Ã ù ê¼æð Ççñ ÇÂéÃÅé ÃîÞçÅ ÔËÍ
(ii) ò¼ÛÆ ç¶ îðé 寺 ìÅÁç éÆñÆ é¶ ÕÂÆ Ççé ÚÅðÅ éÔÄ ÖÅèÅÍ Ü篺 ×òÅñÅ ç¹¼è Ú¯ä ñÂÆ À°Ã
Á¼×¶ îÃÅñ¶ çÆ à¯ÕðÆ ð¼ÖçÅ, À°Ô à¯ÕðÆ ò¼ñ Çê¼á Õð ñ˺çÆ Áå¶ ç¹¼è éÅ Ú¯ä Çç³çÆÍ
(iii) ñ¶ÖÕ çÆ êåéÆ ÇðÕô¶ òÅÿ¶¶ çÆ òÕÅñå ÕðçÆ ÕÇÔ³çÆ ÔË ÇÕ ÕÂÆ òÅð ÃÅⶠêËö ÇÕå¶ Çâ¼×
òÆ êËºç¶ Ôé, ì¼Ú¶ ð¯÷ ÇÕ¿é¶ êËö õðÚ Çç¿ç¶ Ôé Áå¶ ÇÕ¿é¶ ÔÆ êËö Ôð ð¯÷ À°Ô ÁËò¶º ÔÆ ð¯ó· Û¼âç¶ ÔéÍ
(iv) Áé§ç-ÕÅðÜ ÕðÅÀ°ä òÅÿ¶ íÅÂÆ é¶ ÜÆå¯ ù ÇüÇÖÁÅ Çç¼åÆ ÇÕ Ô¹ä À°Ã çÅ êåÆ ÔÆ êðî¶ôð
ÔË Áå¶ À°Ã ù Ôð Õ¿î Çò¼Ú À°Ã çÆ ÃñÅÔ ñËäÆ ÚÅÔÆçÆ ÔËÍ À°Ã ù Çìé» ÁÅêäÆ îð÷Æ éÅñ Õ¯ÂÆ Õ¿î
éÔÄ ÕðéÅ å¶ êåÆ ù Ôî¶ôÅ Ö¹ô ð¼ÖäÅ ÔËÍ

(À° µåð Õ° ¿ ÜÆ ¸ éîÈ é¶ çÅ êÌ ô é-ê¼ å ð B@BB-BC) 5

ê³ÜÅìÆ Ã¼ÇíÁÅÚÅð çÆ ÜÅä-êÛÅä AB
(AA) ìÔ¹-ÇòÕñêÆ êÌôé» ç¶ À°µåð¸ (AXD)=D

(i) (Á) ÿÃÇ´åÕ é°ÔÅð

(ii) (Â) ÃÅÔÅ
(iii) (Â) ÔÅÕÆ
(iv) (Â) í¿×óÅ

(AB) êÌôé» ç¶ À°µåð G@ 寺 H@ ôìç» Çò¼Ú¸ (DXB)=H

(i) ê³ÜÅì Çò¼Ú Çå¼æ» éÅÿ ÿì¿Çèå ìÔ¹å ÃÅð¶ ÇåÀ°ÔÅð îéŶ Ü»ç¶ ÔéÍ Ú¿é çÆÁ» Çå¼æ» î¹åÅìÕ
¶ÕÅçôÆ, î¼ÇÃÁÅ, êÈðéîÅôÆ å¶ Ã¿×ð»ç Ôð îÔÆé¶ ÁÅÀ°ºç¶ ÔéÍ Çå¼æ» éÅñ ÿì¿Çèå ç¯ ÇåÀ°ÔÅð ÇÂÃ
êÌÕÅð Ôé¸
(À) Ú¶åð îÔÆé¶ çÆ êÇÔñÆ åðÆÕ ù éò» ÿîå Ü» éò» ÃÅñ îéÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ
(Á) Õ¼åÕ ç¶ îÔÆé¶ çÆòÅñÆ îéÅÂÆ Ü»çÆ ÔËÍ Ü¯ î¼ÇÃÁŠ寺 ìÅÁç ÇÕö éÅ ÇÕö ðÈê Çò¼Ú
êÈð¶ íÅðå Á³çð îéÅÂÆ Ü»çÆ ÔËÍ ñ¯Õ ÁÅêä¶ Øð» ù ÃÜÅÀ°ºç¶ Ôé å¶ ñÛîÆ çÆ êÈÜÅ Õðç¶ ÔéÍ
(Â) ê¯Ô îÔÆé¶ ç¶ ÁÖÆðñ¶ Ççé ñ¯ÔóÆ çÅ ÇåÀ°ÔÅð îéÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ
(ii) î¹ãñ¶ îé°¼Ö ù çËòÆ ôÕåÆÁ» 寺 âð ñ¼×çÅ ÃÆ ÇÜà ÕðÕ¶ À°Ã é¶ ìÔ¹å ÃÅð¶ ðÃî-ÇðòÅÜ
À°Ôé» çËòÆ-ôÕåÆÁ» ù õ¹ô Õðé òÅÃå¶ ìäÅ ñÂ¶Í ÇÂà 寺 ÇÂñÅòÅ Õ°Þ ðÃî ÇðòÅÜ Üéî å¶
ÇòÁÅÔ çÆ Ö¹ôÆ ç¶ êÌ×àÅò¶ òܯº Áå¶ Õ°Þ î½å ç¶ Ã¯× å¯º òÆ êËçÅ Ô¯Â¶Í ÇÂà 寺 ÇÂñÅòÅ îé± çÆ
íÅÂÆÚÅðÕ ò¿â Áé°ÃÅð îé°¼ÖÆ ÜÆòé ù ìÌÔîÚðÜ, Ç×ÌÃå, ìÅéêÌÃæ Áå¶ Ã¿ÇéÁÅÃ é» ç¶ ÚÅð íÅ×»
Çò¼Ú ò¿ÇâÁÅ Ç×ÁÅ ÇÜÃ ç¶ ÁÅêä¶-ÁÅêä¶ ðÃî-ÇðòÅÜ» çÆ êð¿êðÅ ìäÆÍ
(iii) ê¹ðÅåé Ã Çò¼Ú Çê³â òÅÃÆ ÇÂռᶠԯ Õ¶ ÇÖâÅðÆÁ» Áå¶ êÇÔñòÅé» çÆÁ» õ¹ðÅÕ» çÅ
êÌì¿è Õðç¶ ÃéÍ Çê³â òÅÃÆÁ» ù ÇÂÔé» À°µêð îÅä Ô¹¿çÅ ÃÆ Áå¶ ÇÂÔé» ù íðêÈð îÅåðÅ Çò¼Ú
ÇØú, Ö³â, î¶ò¶ ÁÅÇç Çç³ç¶Í ÇÖâÅðÆÁ» Áå¶ êÇÔñòÅé» çÆ ìóÆ Ç¼÷å Ô¹¿çÆ Áå¶ Çê³â òÅÃÆ ÇÂÔé»
çÆ õ¹ðÅÕ çÆ ÷¹¿î¶òÅðÆ õ¹ôÆ-õ¹ôÆ Ú¹¼Õç¶ å» Ü¯ À°Ô ÇÂÔé» ç¶ Çê³â çÅ é» ð½ôé Õð ÃÕäÍ
(iv) òðåîÅé Ã Çò¼Ú í¿×ó¶ çÅ ÃðÈê ìçñ Ç×ÁÅ ÔËÍ í¿×ó¶ çÅ ÃÅ÷¯-ÃîÅé ìÔ¹å Ô¼ç å¼Õ
ìçñ ÇðÔÅ ÔËÍ ç¶Ã ò¿â 寺 ìÅÁç ê³ÜÅì 寺 ÇÂñÅòÅ ÇÂÔ ðÅôàðÆ Áå¶ Á³åð-ðÅôàðÆ êÌÇüèÆ êÌÅêå
Õð Ú¹¼ÕÅ ÔËÍ ÇÜà ÕðÕ¶ í¿×ó¶ çÆÁ» ì¯ñÆÁ», î¹çðÅò» Çò¼Ú ìÔ¹å åìçÆñÆ ÁÅ ×ÂÆ ÔËÍ í¿×ó¶ Çò¼Ú
Çòç¶ôÆ éÅÚ» çÆÁ» î¹çðÅò» ôÅîñ Ô¯ ðÔÆÁ» ÔéÍ
(v) ê³ÜÅì ç¶ ñ¯Õ-éÅÚ çÆ êð¿êðÅ ê³Ü Ô÷Åð ÂÆÃòÆ êÈðò 寺 òÆ ê¹ðÅäÆ ÔËÍ À°Ã Ã 寺
ñË Õ¶ Á¼Ü å¼Õ ÇÂà ê³ðêðÅ Çò¼Ú ÕÂÆ íÈׯÇñÕ, ÃîÅÇÜÕ Áå¶ Çòô¶ô ÕðÕ¶ ÇÂÇåÔÅÃÕ åìçÆñÆÁ»
ÁÅ Ú¹¼ÕÆÁ» ÔéÍ ÇÂÔé» åìçÆñÆÁ» Ô¯ä ç¶ ìÅòÜÈç ñ¯Õ-éÅÚ» çÆ ÁÇÔîÆÁå ñ¯Õ» ç¶ ÜÆòé Çò¼Ú
ìäÆ Ô¯ÂÆ ÔËÍ

(À° µåð Õ° ¿ ÜÆ ¸ éîÈ é¶ çÅ êÌ ô é-ê¼ å ð B@BB-BC) 6