Professional Documents
Culture Documents
- ေမာင္ - ယဥ္ - လိႈင္ - း (ပ်ဥ္ - းမၿမိဳင္ -) ေညာင္ - ရမ္ - း - ေခတ္ - ယဥ္ - - ေက်းမႈ
- ေမာင္ - ယဥ္ - လိႈင္ - း (ပ်ဥ္ - းမၿမိဳင္ -) ေညာင္ - ရမ္ - း - ေခတ္ - ယဥ္ - - ေက်းမႈ
anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI
armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd if)
'dw
Yk m0efta&;oH;k yg;
yHkESdyfa&;ESifh pmtkyfxkwfa0a&;vkyfief;
pmayAdrmef acwåpmwnf;rSL;csKyf
OD;pdk;jrifhoef; (aEGoifEdkif)u
rSwfyHkwiftrSwf (07492) jzifh yHkESdyfí
rSwfyHkwiftrSwf (03911) jzifh xkwfa0onf/
armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI
rmwd u m
pOf taMumif ; t&m pmrsuf E S m
1/ ed'gef;
2/ anmif&rf;acwfrif;rsm; 1
3/ anmif&rf;acwfpmay 15
4/ anmif&rf;acwfeH&Haq;yef;csD 40
5/ anmif&rf;acwfyef;warmh 47
(ausmufqpf) vuf&m
6/ anmif&rf;acwfaMu;oGef;(yef;wOf;) 59
twwf
7/ anmif&rf;acwfbk&m;ykxdk;apwDrsm; 68
8/ anmif&rf;acwfvdkPf*lAdokum 96
9/ anmif&rf;acwftkwfwdkufcH*lbk&m;rsm; 104
10/ anmif&rf;acwfbek ;f awmfBu;D ausmif;Adou
k m 107
11/ anmif&rf;acwfeef;wnfpepf 119
rmwd u m
pOf taMumif ; t&m pmrsuf E S m
12/ anmif&rf;acwftdrf 145
13/ anmif&rf;acwfAdokumpepfqdkif&mtcsKd; 152 ed'gef;
14/ anmif&rf;acwfqif,ifxHk;zGJUrI 161 jrefrmhordkif;wGif ]]anmif&rf;acwf}} [laom acwfwpf
15/ anmif&rf;acwfjrefrmrI (37) yg;pk 173 acwf&Sdonf/ anmif&rf;rif; (at'D 1600-1606) pwif
wnfaxmifcJhNyD; anmif&rf;rif;\ tEG,ftqufrsm; pdk;pHcJh
16/ anmif&rf;acwfrif;rsm;\bdodufoGef;cHyHk 183 onfh acwfjzpfonf/
17/ anmif&rf;acwfeef;opfwufr*Fvmobif 202 anmif&rf;acwfukd ]]'kw, d tif;0acwf}} [kvnf; ordik ;f
pmrsufESmrsm;wGif a&;xdk;Muonf/ ]]anmif&rf;acwf}} rwdkif
18/ anmif&rf;acwf'kr*Fvmusif;yyHkpepf 212
rDu yxrtif;0rif;rsm; pdk;pHcJhonfh acwfwpfacwf&SdcJhaom
19/ ed*Hk; 229 aMumifh xdkacwfudk ]]yxrtif;0acwf}}? anmif&rf;acwfudk
20/ udk;um;aompmtkyfpmwrf;rsm; 233 ]]'kwd, tif;0acwf}} [k armfuGef;a&;xdk;cJhMuonf/
anmif&rf;acwfwGif rif; (10)quf pdk;pHcJhonf/ r[m
oD[ol&bGJUcH anmif&rf;rif; (at'D 1600-1606) rS r[m
"r®&mZm "dywdbGJUcH [Hom0wDa&mufrif; (at'D 1733-
1752)xd ESpfaygif; (150) ausmfrQ &SnfMumcJhonf/
ESpfumvtm;jzifh wdkawmif;onf[kqdkEdkifaomfvnf;
xduk mvonf jrefrmEdik if jH refrmvlrsK;d wdt
Yk wGuf tvGet
f a&;
armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI
ygcJhonf/ bk&ifhaemifrif;w&m;BuD; (at'D 1551-1581) a&S;jrefrmBu;D rsm;\ tarGuqkd ufcu
H m aemufrsK;d qufrsm;
xlaxmifcahJ om 'kw, d jrefrmEdik if aH wmfBu;D onf om;awmfBu;D twG u f tarG a y;aygif ; ul ; ozG , f aus;Zl ; rsm;cJ h a om
eE´bk&if (at'D 1581-1599) vufxufwGif rxdef;Edkif anmif&rf;acwf,Ofaus;rIukd rsuaf rSmufacwf jrefrmwpfrsK;d
rodr;f Edik b f J ysupf ;D wdr;f ,dr;f cJ&h onf/ xdt k csed f anmif&rf;NrKd Uudk om;vHk;odoifh? avhvmoifhonf[k,lqNyD; wwfpGrf;orQ
pm;&aom bk&ifah emifrif;w&m;Bu;D om;awmfi,f anmif&rf; xkwfEkwfpkaqmif;um jyKpka&;om;xm;ygonf/
rif;om; rif;&JeE´rdwfu anmif&rf;NrdKUwGif tcdkiftrmjyK
ae&mrS tif;0odkY ajymif;a&TUxD;eef;pdkufNyD; z½dkz&J NydKuGJvsuf armif , Of v d I i f ; (ysOf ; rNrd K if )
&Sad om jrefrmEdik if u H kd odr;f ½H;k cJo
h nf/ Edik if jH yefvnf xlaxmif
rIudk anmif&rf;rif;vufxuf tNyD;rowfEdkifcJhaomfvnf;
om;awmfrsm;vufxufwGif wpnf;wvHk;wnf;jzpfatmif
jyKpEk ikd cf o
hJ nf/
anmif&rf;rif;rsm;\ aus;Zl;aMumifh ESpaf ygif;(150) ausmrf Q
Mumatmif EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;rsm; wnfNidrfum
xdkufoifhoavmuf om,m0ajymcJhonf/ tvm;wl jrefrmh
,Ofaus;rIa&;&mrsm;wGiv f nf; a&S;jrefrmh,Ofaus;rItarGukd
aumif;pGmqufcHNyD; pnfyifEdkifapcJhonf/
xdu k mv\ ,Ofaus;rIonf yxrtif;0acwf ,Ofaus;rI
tarGudkqufcHNyD; aESmif;acwfjzpfonfh ukef;abmifacwfudk
aygif;ul;ay;Edik cf o hJ nft h wGuf xkad nmif&rf;acwf,Ofaus;rI
onf jrefrmEdik if ?H jrefrmwpfrsK;d om;vH;k twGuf tvGet f a&;
ygvSonf/
armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI
anmif&rf;acwfrif;rsm;
anmif&rf;acwf,Ofaus;rIa&;&mrsm;udk rwifjyrD a&S;OD;pGm
anmif&rf;acwfwiG f pd;k pHcMhJ uaom rif;qufrsm;udk azmfjyvdak y
onf/
anmif&rf;acwfwGif rif;(10)quf pdk;pHcJhonf/ xdkrif;
rsm;\ trsm;odtrnf? bGUJ trnfEiS hf tjcm;xif&mS ;aom trnf?
eef;pHESpfrsm;rSm atmufygtwdkif;jzpfonf/
trsm;od t rnf bG J U trnf E S i f h eef ; pH E S p f
tjcm;trnf
1/ anmif&rf;rif; r[moD[ol& at'D(1600-
(r[mjrwfrked 1606)
bk&m;'g,um)
2/ taemufbufvGefrif; r[m"r®&mZm at'D(1606-
1628)
1
2 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 3
3/ omvGefrif; oD&dok"r®&mZm at'D(1629- 8/ paerif; oD&dr[mok"r®&mZm at'D(1698-
r[m"dywd 1648) 1714)
(&mZmrPdpl|mbk&m;'g,um) (rmefatmif&wem'g,um)
4/ yif;wvJrif; oD&deE´"r®&mZm at'D(1648- 9/ we*FaEGrif; oD&dy0&r[m"r® at'D(1714-
y0&m"dywd 1661) &mZm"dywd 1733
(a&csrif;? ig;xyf'g,um) (av;uRef;rmefatmif
5/ jynfrif; r[my0&"r®&mZm at'D(1661- bk&m;'g,um)
avmum"dywd 1672) 10/[Hom0wD r[m"r®&mZm"dywd at'D(1733-
6/ e&m0&rif; r[moD[ol& at'D(1672- a&mufrif; (avmuo&zl'g,um) 1752)
"r®&mZm 1673) ESpfaygif; 152 ESpftwGif; pdk;pHcJhaomrif; (10)yg;
7/ rif;&Jausmfxif 1/oD&dy0&r[m at'D(1673- jzpfonf/ þrif;rsm;tm;vHk;onf awmifilacwf? [Hom0wD
"r®&mZm 1698) jynfh&Sif? bk&ifhaemifausmfxifaemf&xm (at'D 1551-
2/oD&dy0&ok"r® 1581)\ om;ajr;tquftEG,frsm;csnf;jzpfonf/
&mZm"d&mZm anmif&rf;rif; (at'D 1600-1606)
3/oD&dy0&r[moD[ anmif&rf;rif;qufudk wnfaxmifol anmif&rf;rif;
ol&ok"r®&mZm (at'D 1600-1606)rSm bk&ifah emifausmx f ifaemf&xm (at'D
4/oD&dy0&y@dwr[m 1551-1581) \ om;awmfjzpfNyD; bk&ifhaemifrif;w&m;BuD;
ok"r®&mZm"d&mZm vufxuf anmif&rf;NrdKUudkpm;cJh&oljzpfonf/ eE´bk&ifac:
5/oD&dy0&b0emoD[ol& ig;ql'g,um (at'D 1581-1599) vufxufwGifvnf;
y@dw&mZm"dr[m&mZm anmif&rf;NrKd Uudk qufípm;cJ&h onf/ ]]rif;&J eE´rw
d }f } [laom
4 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 5
bGJUvnf;csDcHcJh&onf/ eE´bk&ifac: ig;ql'g,umrif;vuf odr;f oGi;f Ny;D tm;jznfch o hJ nf/ tm;jynfv h monfEiS hf Edik if aH wmf
xufwGif bk&ifhaemifrif;w&m;BuD; odrf;½Hk;wnfaxmifí udk jyefvnfxal xmif&ef tif;0udak &TUajymif;Ny;D tif;0NrKd Uawmf
om,m0ajymcJhaom [Hom0wDjynfBuD;onf wdrf;cJh? ,drf;cJh? udk jyefvnfwnfaxmifcJhonf/ [Hom0wDysufonfESifh
vHk;0ysufpD;jcif;odkY a&mufcJh&onf/ txufjrefrmEdkifiHwpfvTm;udk pwifodrf;oGif;cJhonf/ xkdYjyif
[Hom0wDysufonfhtcg tif;0wGif wpfrif;? jynfwGif Aef;armf? rdk;aumif;? rkd;n§if;? rdk;rdwf? odEéDpaom jrefrm
wpfrif;? awmifilwGif wpfrif;? rkwårwGif wpfrif; toD;oD; Edik if aH jrmufyikd ;f ? &Sr;f jynftv,fyikd ;f ESihf ajrmufyikd ;f a'orsm;
rif;jyKvsuf&SdMuonf/ &Srf;jynfwGifvnf; woD;wjcm; udkvnf; vSnfhvnfodrf;oGif;cJhonf/
apmfbGm;rsm; ay:vmMuonf/ oHvGifjrpf\ awmifbuf&Sd odEo Dé Ykd tcsw D iG f ruse;f rmawmfro l jzifh jyefvm&m a&Tom
weoFm&Dwikd ;f a'oBu;D wdo Yk nf ,d;k ',m;udk tcGeb f @mquf avsmif;awmifodkYta&mufwGif vGefawmfrlcJh&onf/
aeMu&onf/ &cdik o f nfvnf; ud, k rhf if;ud,k chf si;f ESihf tiftm; taemufbufvGefrif; (at'D 1606-1628)
aumif;vsu&f adS eonf/ iZifumacgif;aqmifonfh Edik if jH cm;om; anmif&rf;rif;\ EdkifiHjyefvnfxlaxmifa&;vkyfief;udk
ay:wl*DwdkYuvnf; atmufjrefrmEdkifiHudkodrf;ydkuf&ef tBuH om;awmftBu;D taemufbufveG rf if;u qufvufaqmif&u G f
xkwfvsuf&SdaeMuonf/ onf/ taemufbufvGefrif; eef;wufonfhtcg txuf
Edik if aH wmfrwnfrNird jf zpfvsu&f o dS jzifh atmufjrefrmEdik if o H m; jrefrmEdik if EH iS hf &Sr;f jynfwpfvmT ;udo k rd ;f ½k;H cJNh y;D jzpfonf/ jynf?
rsm;onf ta&SUbufa'oodv Yk nf;aumif;? &ckid jf ynfe,fbuf awmifi?l yJc;l ([Hom0wD) paom atmufjrefrmEdik if H wpfvmT ;
odkYvnf;aumif; ajy;0ifcdkvIHoGm;Muonf/ xdktajctaeqdk; udk odrf;½kH;zdkYusefonf/
udk tcsed rf x D ed ;f odr;f &ef BuKd ;yrf;cJo h rl mS anmif&rf;rif; (at'D 1608 ckEpS ?f Zlvik d v f ? 12 &ufwiG f taemufbufveG rf if;onf
1600-1606) jzpfonf/ jynfNrKd Uudk wduk cf u kd of rd ;f ydu
k Ef ikd cf o
hJ nf/ 1610 jynfEh pS ?f Mo*kwv f ?
anmif&rf;rif;onf [Hom0wDudk awmifilbk&ifESifh&cdkif 24 &ufwiG f awmifiu l kd odr;f Edik cf NhJy;D aemuf awmifib l &k ifewf&iS f
bk&ifwYkd 0ef;&Hwu dk cf ukd zf suq f ;D pOfuyif anmif&rf;NrKd Uudk tcdik f aemifuykd if awmifiNl rKd Upm;tjzpfxm;cJo h nf/ 1612 ckEpS w f iG f
tvHkjyKíaecJhonf/ onfhaemuf ywf0ef;usifNrdKU&Gmrsm;udk awmifiludk oefvsifpm; iZifumESifh rkwårpm; Anm;'vwdkY
6 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 7
aygif;í wdkufcdkufum rif;ESifhwuG vlolwkdYudkzrf;,loGm;NyD; xm;0,f? ajrmufbufwiG f Aef;armf? ta&SUbufwiG f usKid ;f ½k;H Bu;D
a&TaiGrsm;udv k nf; odr;f ,lomG ;onf/ eef;awmfEiS hf ausmif;uef ESifh Zif;r,f? taemufbufwGif &cdkif½dk;rawmifwef;txd
tdrf&mrsm;udkvnf; rD;wdkufoGm;Muonf/ xdkowif;udkMum; us,0f ef;cJoh nf/ xlaxmifa&;umv (15) ESpw f m ukev f eG o
f nfh
onfESifh taemufbufvGefrif;vnf; oefvsifodkYcsDwufNyD; tcg wpfwdkif;jynfvHk; at;csrf;om,mvmojzifh b*Fvm;?
Munf;? a&yg 0ef;&Hum tjyif;txefvyk Bf u&H m oefvsiNf rKd U tcsif? a*:uGef;'g;ESifh *dktmNrdKUwdkYrS oHwrefrsm; a&mufvm
udak &m iZifumudyk g &onf/ awmifib l &k ifewf&iS af emifuv kd nf; Muonf/
opömazmufonfqu dk m uGyrf suv f u kd o f nf/ iZifumudv k nf; taemufbufvGefrif;onf eef;wufpü tif;0wGif
ausmif;uefb&k m;ykx;kd rsm; zsuq f ;D onfh rdpmä 'd|q d Nkd y;D wHusif xD;eef;pduk xf al omfvnf; c&pfEpS f 1613 ckEpS f aemufyikd ;f wGif
vQKdum uGyfrsufawmfrlcJhonf/ yJcl; ([Hom0wD) wGif ajymif;a&TUxD;eef;pdkuf pdk;pHcJhonf/
oefvsiu f &kd onfEiS hf rkwrå pm;ESiahf &;NrKd Upm;wdu Yk taemuf omvGefrif; (at'D 1629-1648)
bufvGefrif;xHodkY tvdktavsmuf opömcHvmMuonf/ taemufbufveG rf if;vGev f Qif om;awmf? nDawmf eef;vkyJG
xm;0,furkd l cufcpJ mG wku d cf u
kd o
f rd ;f yduk &f onf/ weoFm&Durkd l jzpfMuonf/ nDawmfjzpfaom omvGerf if;eef;&onf/ xdrk if;
,d;k ',m;wdYk ulnaD eojzifrh odr;f ydu k Ef ikd ?f Zif;r,fu&kd cJo h nf/ vuf x uf w G i f wd k i f ; um;jynf & G m omvG e f a omaMumif h
c&pfESpf 1615 ckESpfwGif oHwGJudkvnf;&cJhonf/ þodkYjzifh ]]omvGefrif;}} [lí ac:a0:orkwfMuonf/
anmif&rf;rif;w&m;BuD;tpysKd;cJhom EdkifiHawmfjyefvnf xdrk if;eef;wufp ESprf sm;wGif Zif;r,fu MoZmrcH aoGznf[ef
xlaxmifa&;vkyfief;udk om;awmf taemufbufvGefrif; &Sdonf/ xdkYaMumifh Zif;r,fudkcsDwufwdkufcdkuf&ao;onf/
vufxufü tNyD;owfatmif aqmif&GufEdkifcJhonf/ Zif;r,fukd Nird 0f yfatmifjyKNy;D rS aejynfawmfwiG f bdou d cf NH y;D
xdkokdYaqmif&Guf&mü vG,fvG,fulul xlaxmifEkdifcJhjcif; OuifziG yhf oJG bifqif,ifusi;f ycJo h nf/ OuifziG Nhf y;D pwGiyf if
awmhr[kwfay/ eef;wufNyD; (10) ESpfausmfMumrS EdkifiHawmf atmufjrefrmEdkifiHom;wpfpku ykefuefojzifh ESdrfeif;&ao;
pnf;vH;k a&;&cJjh cif;jzpfonf/ xkpd Ofu taemufbufveG rf if;\ onf/ aemufydkif;wGif om;awmf&Sifw½kwfta&;tcif;ESifh
tif;0aejynfawmfe,fedrdwfudkMunfhygu awmifbufwGif uonf;wd\ Yk usL;ausm&f efprIrwS pfyg; tjcm;ta&;tcif;rsm;
8 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 9
tBurd f XmyemcJo
h nf/ waygif;vjynfah usmf (13) &uf aeYwiG f ouú&mZf 972 ck? wydw JG qef; (1)&uf? Mumoyaw;aeY(2)
Yk v
yef;vnfwdkifpdku(4)
f onf/ wefcl;vqef; (1) &ufaeY(5) wGif wGif taemufbufvGefrif;onf þr[mjrwfrkedü &[ef;
pwkw¬tBudrfXmyemí aumif;rIawmfNyD;onf/ oHCmawmfwdkYudk yifhzdwfum qGrf;auR;vkyfNyD; w&m;emcJ(3) h
anmif&rf;rif;w&m;BuD;u apwDawmfBuD;udkNyD;pD;atmif aMumif; &mZ0ifrsm;wGif azmfjyMuonf/ xkt Yd wl omvGerf if;
wnfEdkifcJhaomfvnf; xD;awmfrwifEdkifoGm;&ay/ xD;awmf vufxuf ouú&mZf 999-ck? wydkYwGJvjynfhausmf (5) &uf?
rwifrD ewf&GmpHcJhonf/ om;awmftaemufbufvGefrif;u t*FgaeY(4) ,if;&JapwDawmfww H ikd ;f wGif r@yfaqmufí yd#uwf
crnf;awmf\ t½du k t
f &mudq
k ufcNH y;D ouú&mZf 968 ck? e,kef aA'ifudkpí a&;&onf/ yd#uwfoHk;yHkü t"dyÜm,fudk todrf
(6)
vjynfh? paeaeY wGif xD;awmfwifcJhonf/ apwDawmfBuD; tarGU,lEdkifaom t&d,moljrwfwdkYvnf; rp&onf/ obif
udk,fvHk;awmfudkvnf; a&Tcsonf/(7)
1/ wd;k vS? tNird ;f pm;ordik ;f ygarmu©? rEÅav;wuúov
kd ?f rEÅav;\
1/ 16 atmufwdkbm? 1602 ]]yif;,-tif;0ajrrS ordkif;0ifapwDykxdk;rsm;}} (672-1247)
2/ 23 atmufwdkbm? 1602 2006-ckEpS ?f rwfv? pm- 126 (aemifwiG f wd;k vS (yif;,-tif;0)
3/ 1 rwf? 1605 [komnTe;f rnf/)
4/ 6 rwf? 1605 2/ 3 Zefe0g&Dv? 1611
5/ 9 rwf? 1605 3/ rSefeef;&mZ0ifawmfBuD;? wwd,wGJ? pm- 162? OD;ukvm;
6/ 10 ar? 1606 r[m&mZ0if? wwd,tkyf? pm- 157
7/ rSefeef;&mZ0ifawmfBuD;? wwd,wGJ? pm- 188 4/ 23 Zefe0g&D? 1638
80 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 81
Bu;D pGm&ufvnfatmif cHawmfro l nf/ &ufvnfvQif r[mjrwf
(1)
rke0d ef;usiüf a&;&onf [lí &mZ0ifrsm;u azmfjyMuonf/
omvGefrif;vufxufü r[mjrwfrkedbk&m;udk ukd,fvHk;
awmfjynfh a&TuyfvSLylaZmfxm;aMumif;? wHwdkif;0ef;usifudk
vnf; tqef;wMu,fp&D ifí vSLcJah Mumif;(2) vnf;od&onf/
paerif;vufxufwiG f ouú&mZf 1062 ckEpS ?f waygif;v
jynfah usmf (13) &uf? paeaeY (3)wGif r[mjrwfrek u d kd xD;awmf
(4)
wifvSLcJhaMumif; &mZ0ifrsm;üawGU&onf/
xkad nmif&rf;rif;\ ukov kd af wmf r[mjrwfrek ad pwDonf
atmufajcav;axmifh ypö,mcHy*k aH &Tpnf;cHyk akH wmfrsK;d jzpfonf/
apwDawmf\ypö,mav;axmifüh jcaoF½h yk Bf u;D rsm;cHxm;onf/
tay:ypö,rH sm;udw k ufonfh avSum;rsm;u ruef;avSum;
rsm;jzpfonf/ avSum;xdyrf ck w f u H aJ &SUwpfzuf wpfcsuüf bDv;l
ESpaf umif? xkrd t
S xufypö,o H t Ykd wuf e*g;ESpaf umifqif;[ef
avSum;? xdkavSum;txufwGif jcaoFhESpfaumif ponfjzifh
wefqmqifxm;onf/ owå0grsKd;pHku apwDawmfBuD;udk
apmifha&Smuf[ef,lyHk&onf/ tif ; 0Nrd K Ua[mif ; rS r[mjrwf r k e d a pwD a wmf
1/ rSefeef;&mZ0ifawmfBuD;? wwd,wGJ? pm-235? OD;ukvm;
r[m&mZ0if? wwd,tkyf? pm-238
2/ rSefeef;r[m&mZ0ifBuD;? wwd,wGJ? pm- 248
3/ 22 azazmf0g&Dv? 1711
4/ rS e f e ef ; &mZ0if B uD ; ? wwd , wG J ? pm- 333? OD ; uk v m;
r[m&mZ0ifBuD;? wwd,tkyf? pm- 363
armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 83
vjynfhausmfwpfq,fhoHk;&uf(1) Mumoyaw;aeY oHk;csuf
wD;ausmfwGif ausmufjzLudk pdefawmifvkyf&onf/ tkwfpí
zkwf&onf/ o&Gwfajrpí,lonf/
waygif;vqef; (8) &uf(2) paeaeYnOfah v;csuw f ;D ausmf
rmefatmif&wemapwDawmf ESpef m&Dwpfyg'fwpfAZD emwGif a&Ttw k af iGtwk pf ívky&f onf/
vqef;wpfq,fo h ;kH &uf (3) Mumoyaw;aeY eHeufwpfcsuw f ;D
anmif&rf;acwfrif;rsm;\ ukov kd af wmfrsm;wGif Adou k m
ausmf ig;em&Do;kH yg'fwiG f "mwfav;&yfNrKd UMuiSmef;oH;k &yfopfxl
vuf&myHkoP²mefrwljcm;em;aom apwDrSm paerif; (at'D
onf/ wGi;f csonf/ xdn k Ofo h ;kH csuw
f ;D ausmwf iG f aumif;rIawmf
1698-1714) \ ukodkvfawmf rmefatmif&wemapwDjzpf
tkwfpívkyfonf/ Xmyemwdkufausmufzsm pía&;onf/
onf/ OD;ukvm;\r[m&mZ0ifBu;D ü paerif;\ ]]rmefatmif
vqef; (14) &uf(4)aomMumaeY nOfhav;csufwD;ausmf
&wemapwDawmf}} wnfvkyfyHktqifhqifhudk tus,fw0ifh
ckepfem&D ESpyf g'fav;ADZemwGif aumif;rIawmf&majrjyifonf/
rSwfwrf;wifxm;onf/ azmfjyxm;yHkrSm
yef;vnfwdkifapwD&modkY oGif;onf/
ouú&mZf 1060 ckESpf? jymodkvqef; (14) &uf(1)Mumo
waygif;vjynfah usmf (13) &uf(5) aomMumaeY nOfEh pS cf suf
yaw;aeY? a&Teef;awmftaemufawmifaxmifh crnf;awmf
wD;ausmf av;em&DwGifaumif;rIawmf&majrrSpí xGefonf/
bk&m;tdraf wmf&mwGif aumif;rIawmfb&k m;wnf&ef ajrMunfh
XmyemausmufzsmapwD&modkY oGif;onf/
Mu&onf/ xdak eY eHeufwpfcsuw f ;D ausmo f ;kH em&DwiG f aumif;rI
awmf&majr&SpfrsufESmwGif rSwfwdkifpdkufonf/ 1/ 16 azazmf0g&D? 1699
wydw
Yk v f pf&uf(2) paeaeY nOfw
JG jynfah usmw h pfcsuw f ;D ausmf 2/ 25 azazmf0g&D? 1699
ig;em&DwGifaumif;rIawmf&m ajrewf N*dK[fewfylaZmf&onf/ 3/ 2 rwf? 1699
4/ 3 rwf? 1699
1/ 2 azazmf0g&D? 1699
5/ 17 rwf? 1699
2/ 4 azazmf0g&D? 1699
82
84 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 85
wefcl;vqef; (12) &uf(1) eHeufav;csufwD;ausmf uqkev f jynh(1)
f t*FgaeY noH;k csuw f ;D ausmf ig;em&DwiG f
ESpef m&Dwpfyg'fq,fAZD emwGif apwDawmf&myEéupf u kd of nf/ Xmyemrnfh½kyfwkawmf taygif;wdkYudk oHCmawmfwpf&mh
xkad eYnOfw
h pfcsuwf ;D ausmf oH;k yg'fav;ADZemwGif apwDawmf ig;q,f taeuZmwifawmfro l nf/ xkad eY wpfcsuw f ;D ausmf
&majrpepfonf y&dwfawmf&Gwfonf/ ig;em&D ESpyf g'fwiG f t|0Do½kywf ak wmfEpS uf syd &f pS q f u
l kd tvsif
wefcl;vjynfhausmf (1) &uf(2) t*FgaeYnOfhwpfcsufwD; Xmyemawmfro l nf/ xkad eY nOfah v;csuw f ;D ausmf ajcmufem&D
ausmf ig;em&Dwpfyg'fwGif apwDawmfa&TtkwfaiGtkwfrSpí oHk;yg'fwGif arGawmf"mwfawmf ½kyfwkawmftaygif;wdkYudk
pDonf/ r[m&mrfajrpESpfonf? r[m&mrfopfa&Gonf/ udk,fawmfwdkif Muyfrwfawmfrlí Xmyemawmfrlonf/ xdkaeY
t*Fawpívkyfonf/ r[m&mrfwefaqmif;yHkudkifonf/ tajymufpíxkonf/
wefcl;vjynfhausmf (11) &uf(3) aomMumaeY eHeuf
xD;awmfpí vkyfonf/
av;csufwD;ausmf ckepfem&DESpfyg'fwGif apwDawmfXmyem
uqkev f jynfah usmf (1) &uf(2) Ak'[
¨ ;l aeYot Ykd 0if nOfEh pS f
ausmufzsmcif;onf/
ouú&mZf 1061 ckESpf uqkefvqef; (11) &uf(4) csufwD;ausmf oHk;yg'fig;ADZemwGif Xmyemwdkufausmufydwf
aomMumaeY eHeufav;csuw f ;D ausmf ajcmufem&DwiG f arGawmf onf/ vjynfah usmf (9) &uf(3) Mumoyaw;aeY eHeufwpfcsuf
"mwfawmfwdkYudk aysmfbG,fuRef;ü a&oyÜm,f&onf/ uqkef wD;ausmf ajcmufem&DESpfyg'fig;ADZemwGif apwDawmfjcaoFh
vqef;wpfq,fo h ;kH &uf(5) we*FaEGaeY? eHeufwpfcsuw f ;D ausmf pítkwpf v D yk o f nf/
arGawmf"mwfawmfwdkYudkapwDawmf&modkY ydkYaqmifawmfrlí e,kefvqef; (6) &uf(4) t*FgaeYodkYt0if nOfhoHk;csuf
wefaqmif;wGif oDwif;oHk;awmfrlae&onf/ wD;ausmf ESpfem&DckepfADZemwGif apwDawmfjymom'fwdkif
1/ 31 rwf? 1699 r[m&mrf0ef;usif wefaqmif;wdkif pía&Gonf/
2/ 4 {NyD? 1699 1/ 2 ar? 1699
3/ 14 {NyD? 1699 2/ 3 ar? 1699
4/ 28 {NyD? 1699 3/ 11 ar? 1699
5/ 30 {NyD? 1699 4/ 23 ar? 1699
86 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 87
0gqdkvjynfhausmf (5) &uf(1) Ak'¨[l;aeY oHk;csufwD;ausmf uyifí h jynfow l Ykd ylaZmf&onf/ xdak eYEpS cf suw f ;D ausmf oH;k em&D
oH;k em&Dwpfq,fah v;ADZemwGif apwDawmfywfvnfwikd pf u kd f ESpfyg'fwGif apwDawmft*Fawpívkyfonf/ wefaqmif;
onf/ r[m&mrfww D nf/ vjynfah usmf (8)&uf(2)
H ikd ;f pí tkwpf o jymom'fxyk u d mvkyo f nf/ emrHawmfurÜn;f ur®0gpmwGiaf &;
paeaeYnOfhoHk;csufwD;ausmf ESpfem&DoHk;yg'fav;ADZemwGif onf/
apwDawmfjymom'fwefaqmif; r[m&mrfyEéufpdkufonf/ 0gacgifvjynfah usmf (1) &uf(1) wevFmaeY eHeufwpfcsuf
jirf;axmufonf/ wD;ausmf wpfem&Dq,fhwpfADZemwGif apwDawmfrSmqGJ&ef
vjynfah usmf (10) &uf(3) wevFmaeY ESpcf suw f ;D ausmf qnf;vnf;oGef;onf/ 0gacgifvjynfhausmf (10) &uf(2)
oH;k yg'fESpfADZemwGif jymom'fwefaqmif; r[m&mrf wGif;wl; Ak'[
¨ ;l aeY eHeufav;csuw f ;D ausmf ESpef m&Do;kH yg'f ajcmufAZD em
onf/ vjynfhausmf (12) &uf(4) eHeufwpfcsufwD;ausmf wGif apwDawmfaMu;pavmif;oGe;f onf/ cs&m;oD;za,mif;yHk
oHk;em&D oHk;yg'fudk;ADZemwGif jymom'fwefaqmif; r[m&mrf vkyfí oGef;onf/
wGif;wl;onf/ wpfcsufwD;ausmf ckepfem&Dq,fADZemwGif awmfovif;vjynf(3) h wevFmaeY eHeufwpfcsuw f ;D ausmf
wGif;odkYopf&yfonf/ av;em&DwGif r[m&mrfapmif;wef;rkcfOD; aygif;ul;onf/
vjynfhausmf (14) &uf(5) aomMumaeY nOfhESpfcsufwD; acgif;avmif;av;vHk; za,mif;yHkvkyfonf/ apwDawmf
ausmf wpfem&DoHk;yg'fq,fhwpfADZemwGif r[m&mrfjymom'f opfap; píokwo f nf/awmfovif;vjynfah usmf (10) &uf(4)
wefaqmif;xkyaf vsmufwifonf/ 0gacgifvqef; (9) &uf(6) Mumoyaw;aeY q&mawmfav;yg;? yd#uwfawmfav;yg;wdu Yk kd
wevFmaeY eHeufav;csuw f ;D ausmw
f iG f pG,af wmfukd jymom'f usr;f *efMunf½h aI wmfrí l apwDr[m&mrfZmwfp&D ifawmfryl g&ef
1/ 5 Zlvdkif? 1699 awmif;yefawmfrlonf/
2/ 8 Zlvdkif? 1699 1/ 21 Zlvdkif? 1699
3/ 10 Zlvdkif? 1699 2/ 9 Mo*kwf? 1699
4/ 12 Zlvdkif? 1699
5/ 14 Zlvdkif? 1699 3/ 28 Mo*kwf? 1699
6/ 24 Zlvdkif? 1699 4/ 7 pufwifbmv? 1699
88 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 89
oDwif;uRwv f qef; (13) &uf(1) wevFmaeY nOfEh pS cf suf a&cyfonf/ xdkaeYESpfcsufwD;ausmf wpfem&DoHk;yg'fwGif
wD;ausmfoHk;em&DwGif apwDapmif;wef;jcaoFh pívkyfonf/ apwDawmfukd rmefatmif&wem[laom trnfurÜn;f xd;k onf/
cs&m;oD;oGif;onf/ jymom'fwefaqmif;xkydumwifonf/ wydkYwGJvqef; (5) &uf(1) paeaeY apwDawmfoHwHwdkif;
rSeu
f if;vkyo f nf/ oDwif;uRwv f jynfah usmf (10) &uf(2) pae pdu
k o f nf/ xdak eYeeH uf wpfcsuw f ;D ausmo f ;kH em&D ESpyf g'fwpfAD
aeY nOfhESpfcsufwD;ausmf oHk;yg'fwGifapwDawmfrSm cs&m;oD; ZemwGif aumif;rIawmfudk xD;wifawmfrlonf/ aeYESpfcsuf
aMu;rHw
k yfonf/ jymom'ftrGr;f csiyf w d w
f ifonf/ r[m&mrf wD;ausmf oH;k em&DwiG q f ak wmif;awmfpmzwfí a&pufcsawmf
wGift½kyfpía&;onf/ rlonf/ rm&fatmif&wem[laom urÜn;f udv k nf; uyfvLS awmf
ewfawmfvqef; (10) &uf(3) wevFmaeY nOfhwpfcsuf rlonf/ obifBuD;pGm &ufvnfatmifcHawmfrlonf/ 0wåu
wD;ausmf wpfem&DwGif aumif;rIawmfrmefatmif &wemodkY rdk;ajrESifhwuG uRefoD;awmfvnf;trsm; vSLawmfrlonf/(2)
rif;BuD;xGufawmfrlonf/ aeYESpfcsufwD;ausmf av;em&DwGif apwDawmfwnfvyk yf t kH qifqh ifu
h kd tao;pdwrf w S w f rf;
0ifawmfro l nf/ jymodvk jynfah usmf (9) &uf(4) t*FgaeY wpfcsuf wifxm;jcif;jzpfonf/ tjcm;aomrnfonfhtaqmufttHk
wD;ausmw f iG f obifeef;awmfu ta&SUawmif,eG ;f wGif xD;awmf udrk Q þrQtao;pdwt f us,w f 0ifah zmfjyjcif;r&Sb d J þapwD
xm;p&m wefaqmif;aqmufonf/ xkdaeY nOfhwpfcsufwD; awmfEiS yhf wfoufíomawGU&ojzifh apwDawmfwnfvyk af &;
ausmf ckepfem&DwGif apwDurÜnf;ausmuf jyKvkyfonf/ qdkif&m Adokumoabmudk &Sif;vif;pGmodEdkif&ef tjynfhtpHk
wydw
Yk v JG qef; (3) &uf(5) Mumoyaw;aeY eHeufwpfcsuf aumufEkwfazmfjy&jcif; jzpfonf/ apwDawmfwnfvkyfa&;
wD;ausmf ig;em&DwGif rmefatmif&wemxD;awmfaq;&ef umvrSm ajrMunfo h nfh 2 &uf azazmf0g&Dv 1699 ckEpS rf pS í
xD;awmfwif a&pufcsurÜn;f wyfNy;D onfh 13 &uf Zefe0g&Dv
1/ 25 pufwifbmv? 1699 1700 jynfhESpftxd wpfESpfomMumayonf/ vkyfief;
2/ 7 atmufwdkbmv? 1699 vkyfaqmifonfh &ufpGJrsm;udkMunfhygu qufwu kd qf okd vdk
3/ 20 Edk0ifbmv? 1699
1/ 13 Zeffe0g&D? 1700
4/ 2 Zefe0g&Dv? 1700
2/ OD;ukvm;r[m&mZ0ifawmfBuD;? wwd,tkyf? pm 351-358
5/ 11 Zefe0g&Dv?1700
90 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 91
wGe;f Ny;D vkyfaqmifonfudk awGU&onf/ &ufaumif; tcg vufxuf bk&m;? ykxdk;apwDrsm;pGmwnfvkyfcJh&m yHkoP²mef
aumif;vQif aeYaeYnn tcsdefra&G; vkyfief;udk pwifí tm;jzifh xl;jcm;aom þavmurm&fatmifapwDukd wifjyvdk
vkyfaqmifaMumif;vnf; awGU&onf/ ayao;onf/ avmurm&fatmifapwDonf jrifawGUaeus
tjcm;aomapwDykxdk;rsm;ESifhrwlbJ þapwDawmfü apwDyEkH iS rhf wl xl;jcm;pGm atmufajcrS xD;awmftxd axmifch sK;d
r[m&mrfww H ikd ;f wGif vdP
k pf u
D mazmufNy;D vdP k rf sm;twGi;f ü &Spfaxmifhjzifh wnfaqmufxm;jcif;jzpfonf/
Zmwfawmfrsm;qdik &f m o½kyaf zmfaq;a&;aMumif; awGU&onf/ yk*HacwfrSpNyD; þanmif&rf;acwf? paerif;vufxuf
þuJo h aYkd q;a&;&ef q&mawmfwu Ykd Zmwfawmfrsm;udk a&G;cs,f txd a&S;uwnfaqmufcJhMuaom apwDrsm;rSm atmufajc
ay;&aMumif;vnf; od&onf/ r[m&mrfww H ikd ;f ü vdP
k jf yKum ypö,aH v;rsuEf mS ? ig;rsuEf mS ? &Sprf suEf mS ponfjzif&h MdS uNy;D ypö,H
Zmwfawmfo½kyfazmfaq;a&;jcif;rsKd;udk þanmif&rf;acwf (oH;k )qifEh iS hf acgif;avmif;yHak tmufuo kd m axmifch sK;d rsm;jyKvyk f
wGifom awGUEdkifonf[k qdk&rnf/(1) avh&cdS MhJ uonf/ ,ck avmurmefatmifapwDrmS atmufajc
paerif;onf þrmefatmif&wemapwDodkY q&mawmf rSpNyD; xD;awmftxdaxmifhcsKd;&SpfaxmifhcsKd;NyD; wnfvkyfxm;
rsm;udk yifhNyD; pmayrsm;a&;om;apcJhonf/ yd#uwfoHk;yHkwGif ojzifh &Sm;yg;vuf&mAdou k m[kqEkd ikd of nf/ atmufajcaxmifh
edó&nf;r&Sad o;aom usr;f *efwu Ykd kd edó&nf;&Sad tmif pD&if &SpfaxmifhwGif jcaoFh&SpfpD;xnfhxm;onf/ atmufajc
awmfrlay;yg&ef wHqdyfawmf& q&mawmfrsm;udk yifhzdwf zd e yf a wmf a xmif h r sm;üxm;&S d j cif ; jzpf o nf / atmuf a jc
awmif;yefco hJ jzifh q&mawmfwYkd pD&ifcMhJ uonf (2) [k rSwo f m; &Spfaxmifhypö,moHk;qifh? ypö,maxmifhrsm;ü axmifhcsKd;
&onf/ pdefawmifrsm; jc,fvS,fxm;onf/
avmurm&fatmifapwDawmf xdkypö,moHk;qifhtay:ü &Spfaxmifh? azmif;&pfckepfck
avmurm&fatmifapwDawmfonfvnf; paerif;\ wufNy;D xdt k xufü &Spaf xmifch sK;d acgif;avmif;yHu k kd wifxm;
ukov kd af wmfyifjzpfonf/ tif;0? bvJb h t&yfüwnf&o dS nf/ onf/ acgif;avmif;\tv,fü cg;ywfoP²mefazmif;&pfxnfh
,ckaps;Bud K&yf[k vlodrsm;onf/ anmif&rf;acwfrif;rsm; xm;ojzif h acgif ; avmif ; yH k o nf ES p f q if h y H k j zpf a eonf /
1/ wdk;vS (yif;,-tif;0) (nTef;NyD;) pm- 140 acgif;avmif;yHktay:ü &SpfaxmifhcsKd;iSufaysmzl;udkwifNyD;
2/ ,if; pm- 140 xD;pdkufxm;jcif;jzpfonf/ jyefvnfjyKjyifxm;onfh vuf&m
92 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 93
jzpfaomfvnf; rlvAdou k m vuf&myHo k P²mefukd tajccHum od&onf/(1) xkdqif;wkawmfBuD;udef;0yfEdkif&ef tkwfjymom'f
jyKjyifrGrf;rHxm;jcif;jzpfrnf[k rSef;q&onf/ udv k nf; r[m"r®&mZm"dywdu wnfvyk cf o hJ nf/ we*FaEGrif;
þavmurmefatmifapwDukd paerif;u pwifwnfvyk f vufxuf tNyD;rowfEkdifcJhaom avmuo&zlapwDawmf
cJNh y;D we*FaEGrif;vufxufwiG rf S tNy;D owfEikd cf jhJ cif;jzpfonf/ udkvnf;NyD;pD;atmif wnfawmfrlNyD; r[m&mrfESifhwuG
bk&m;\bGJUtrnfawmfudk we*FaEGrif;u uyfvSLawmfrl vkyfaqmifawmfrlcJhonf/ a&TxD;vnf;wifawmfrlcJhonf/
cJhjcif; jzpfonf/(1) wnfNy;D p avmuo&zlapwDawmf\ xD;awmfonf 1098
avmuo&zlb&k m;ESiahf vmuo&zlapwD ckEpS f waygif;vwGif wdu k cf wfaomrkew f ikd ;f aMumifh r[m&mrf
we*F a EG r if ; vuf x uf ü pusif a wmif a jcrS p usif tjyifoaYkd &mufatmif jyKwu f sc&hJ onf(2)[k rSwo f m;&onf/
ausmufjzLwH;k Bu;D wpfw;kH ud&k &SNd y;D tif;0odo Yk ,faqmifum bk&m; aemufydkif;rif;tqufqufESifh ukodkvf&SifwdkY jyKjyif
½kyyf mG ;qif;awmfBu;D xkvyk yf al Zmfco hJ nf/ ,ck tif;0NrKd Ua[mif;? wnfvyk x f ed ;f odr;f cJjh cif;aMumifh avmuo&zlb&k m;ESihf apwD
qifusHK;&yfwGif&Sdonf/ xkd½kyfyGm;awmfBuD;onf we*FaEGrif; awmfudk ,ckwdkiftif;0NrdKUa[mif;? qifusKH;&yfwGif zl;awGU
vufxufüNy;D pD;atmif rxkvyk o f mG ;Ekid cf ahJ cs/ om;awmf r[m Edkifayao;onf/
"r®&mZm"dywd (at'D 1733-1751) [Hom0wDa&mufrif; anmif&rf;acwfrif;rsm; aumif;rIawmfapwDrsm;wnfxm;
vufxufusrS Ny;D pD;atmif vkyaf qmifcjhJ cif;jzpfonf/ bGUJ awmf &mü xkrd if;wdYk pHjref;&mt&yfrS eHawmfrv l &St d &yfü wnfvyk f
udkvnf; r[m"r®&mZm"dywdrif;yif ]] avmuo&zl}} [k avh&SdMuonf/ rlvarG;eHudkaA'ifusrf;rsm;ü jyonfrSm
urÜnf;wyfcJhjcif;jzpfonf/ we*FaEGom;\ rlvt&yfrSm taemufajrmuft&yf? Ak'¨[l;
xdk½kyfwkawmfBuD;onf yv’iftxufwpfq,fhESpfawmif om;\ rlvt&yfrSm ajrmuft&yf? &m[kom;\rlvt&yfrSm
tjrif&h o dS nf/ yv’iu f ajcmufawmiftjrif&h o dS nf/ xkaYd Mumifh ta&SUajrmuf? wevFmom;\ rlvt&yfrmS ta&SUt&yf? pae
qif;wkawmfBu;D wpfcv k ;kH \ ÓPfawmft f jrifo h nf wpfq,fh
1/ wdk;vS (yif;,-tif;0) (nTef;NyD;) pm- 156
&Spaf wmif&o dS nf/ tav;csed f (490.36) wef&adS Mumif;vnf;
2/ rSefeef;r[m&mZ0ifBuD;? wwd,wGJ? pm- 367
1/ wdk;vS (yif;,-tif;0) (nTef;NyD;) pm- 146-151
94 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 95
om;\ rlvt&yfrSm ta&SUawmif? aomMumom;\ rlv onf/ ]]bk&m;om;arG;onfqMdk uonf}} rjyKaumif;? wdik ;f a&;
t&yfrmS awmift&yf? t*Fgom;\rlvt&yfrmS taemufawmif jynfa&;cufapEdkifonf[k ,lqMuonf/(1)
t&yf? Mumoyaw;om;\rlvt&yfrSm taemuft&yf
wdjYk zpfonf/ þrlveHawmf&&dS mt&yfwiG f aumif;rIawmfapwD
rsm; wnf x m;ud k ; uG , f y gu omoemawmf j rwf p D ; yG m ;?
udk,fawmfjrwfpD;yGm;? jynfolvl&[ef;wdkYpD;yGm;? om;awmf
tpOf ajr;awmftquf? jrpfawmftñGefY t"GefY&SnfpGm pD;yGm;
rsm;rnf[kvnf; ,HkMunfMuonf/(1)
xk d o d k Y , H k M unf í vnf ; anmif & rf ; rif ; w&m;onf
aomMumom;jzpfí r[mjrwfrkedbk&m;udkawmift&yfü?
taemufbufvGefrif;onf t*Fgom;jzpfojzifh taemuf
awmifü? omvGefrif;onf we*FaEGom;jzpfí taemuf
ajrmufoYkd aumif;rIawmfuo k vkd af wmfrsm; jyKcahJ Mumif;(2) awGU
&onf/
bk&m;apwDrsm;wnf&mü apwDwpfql\OypmtwGif;
tjcm;apwDwpfqlwdk;í wnfjcif;rsKd;udka&SmifMuOfavh&SdMu
1/ ,Ofaus;rI0efBu;D Xme? a&S;a[mif;okawoe? ñTeMf um;a&;0ef\
1962-63 ckESpftwGuf ESpfcsKyftpD&ifcHpm? A[dkyHkESdyfwdkuf?
&efukef? 1971 ckESpf? pm-21 (aemifwGif ]]62-63 ESpfcsKyf}}
[kom nTef;rnf/)
1/ oGif;pmrsm; (nTef;NyD;) pm- 33/
2/ oGif;pmrsm; (nTef;NyD;) pm- 35/
armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 97
xdvk Pkd *f o l nf jrefrmouú&mZf 1034 ckEpS f (at'D-1672)
wGif eef;wufaom e&m0&rif;vufxufwiG f wnfvyk cf ahJ om
vdkPf*ljzpfonf/ tcsKdUrSwfwrf;rsm;url taemufbuf
vGerf if;\ukov kd af wmf[q k Mkd uonf/ vdP k *f w
l nfvyk cf o hJ nfh
anmif&rf;acwfvdkPf*lAdokum aemufcHordkif;uvnf; pdwf0ifpm;zG,faumif;onf/
tif;0rS pmayusrf;*efwwfajrmufNyD;aom yÍöif;ysKd
anmif&rf;acwfAdokumvuf&m vdkPf*lawmfrsm;udk wpfyg;onf vl0wfvJ&eftBuHESifh t0wftpm;rsm;,lNyD;
avhvmvdkygu ppfudkif;awmif½dk;&Sd wdavmu*k½kvdkPf*lESifh tazmf&[ef;rsm;ESifh ,if;&JqdyfodkYvmonf/ &[ef;tjzpfESifh
avmurSefuif;*l ESpfckudkyifñTefjy&ayrnf/ wdavmu*k½k bk&m;udk&Sdcdk;OD;rnf[k vdkPftwGif;odkY0ifí &Sdcdk;ylaZmfonf/
vdkPf*lonf ppfudkif;awmif½dk;&Sd qGrf;OD;ykn&SifapwDawmf\ xdt
k cg 'umrwpfa,mufu vdP k t
f jyifbufu bk&m;&Sit f m;
awmifbuftqif;? taemufbuftajcwGif&dSonf/ a&csrf;oGef;avmif;NyD; ]]þaumif;rIjzifh qif;&JESifh i&J
wdavmu*k½kvdkPf*lonf ESpfqifh*ljzpfonf/ 0ifayguf uif;vkd\? jzpfavwdkif;aomb0üvnf; vlxGufr,m;
oH;k ayguf&odS nf/ tay:xyfuw kd ufaom avSum;ud*k t l wGi;f rjzpfygvdk}}[k qkawmif;\/
ajrmufbufxdyfrSuyfí ta&SUbufodkYOD;wdkufjyKvkyfxm; xdo k q Ykd ak wmif;oHukd xdyk Íöi;f ysKMd um;vQif ]]tHzh ,
G af umif;
onf/ vdP k *f t
l wGi;f bufwiG f tv,fA[d&k dS *E¨u#k w D ukd cf ef; avpG ? iguvl x G u f z d k Y v monf ? 'umrvnf ; tjyif u
udk armif;rvnfac: ywfvnfpBuø0ef;&Hxm;NyD; xdkpBuøvrf; qkawmif;onf? ar;MunfOh ;D rnf}} [k BuNH y;D vdP k jf yifxu G u f m
rsm;ESiwhf nfwh nfw k *f il ,frsm;ESihf tcef;zGUJ xm;onf/(1)
h iG f vdP 'umrudk ar;prf;Munfhonf/
1/ ,Ofaus;rI0efBu;D Xme? a&S;a[mif;okawoe? ñTeMf um;a&;0ef\ ]]vlxGufr,m;rjzpfygvdk}} [k bmaMumifh qkawmif;
1962-63 ckESpftwGuf ESpfcsKyftpD&ifcHpm? A[dkyHkESdyfwdkuf?
oenf;[k ar;onf/ 'umru ]]vlxu G rf ,m;rjzpfygvd}k } [k
&efukef? 1971 ckESpf? pm- 21 (aemifwGif ]]62-63 ESpfcsKyf}}
qkawmif;&onfrSm ]]vlrdkufr,m;rjzpfvkd[k qdkvdkjcif;
jzpfaMumif;}} avQmufonf/
[kom nTef;rnf/)
]] vlxu G v f Qiyf if rku
d af vawmhovm;}} [k ar;jyefonf/
96
98 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 99
]]vlxGufaom &[ef;onf tb,faMumifh rrdkufbJ&Sd þwdavmu*k½k q&mawmfonf ouú&mZf 967 ckESpf
rnfenf;? &[ef;qdkonfrSm olvSLaom t0wftpm;? olvSL eef;wufonfh taemufbufveG rf if;vufxuf eef;pH (10)ESpüf
aom t&dyo f uFe;f udk oH;k aqmifpm;aomufí csr;f ompGmae ykcef;BuD;NrdKU taemufbufajcmufwdkif c&D;tuGm&Sd qdwf
xdik &f onf/ pmayusr;f *efoifvakd omfoif&\/ roifvv kd Qif qif;&GmZmwd[k yd#uwfordkif;uqdkonf/
vnf; ouFe;f Bu;D udk ajcuefum tdycf sit f yd af eEdik o
f nf/ xko d Ykd xkv
d P kd *f w
l iG f q&mawmfonf ckepf0goDwif;oH;k Ny;D aemuf
jzpfvsuf olYuRefcHOD;rnf? r,m;uRefjyKí vkyfauR;OD;rnf/ wynfhjzpfol wdavmuvuFm&ausmif;xkdifonf/ xdkq&m
xkaYd Mumifvh x l u
G af om &[ef;xufru kd af om vlr&SNd y?D vlru kd f awmfonf wy,if;NrKd Uawmifbufuefzsm;&Gm Zmwdjzpfonf/
r,m;jzpfacsu uREykf rf qif;&JNyaD vm}} [k 'umruqdo k nf/ pmwwfyk*¾dKvfausmf[lí wHqdyfuyfcH&aom q&mawmfjzpf
yÍöif;ysKdvnf; owdoHa0*&NyD; ]]vl0wfrvJawmhNyD}} [k onf/ pmwwfyk*¾dKvfausmfoHk;yg;wGif tygt0ifjzpfonf/
qHk;jzwfum ppfudkif;odkYul;onf/ wdavmuvuFm& q&mawmfonf wdavmu*k½v k P
kd *f w
l iG f
ppfudkif;odkYa&mufvQif usrf;*efwwfaom q&mwdkYxH y&dwBf u;D #Dumudk pD&ifa&;om;awmfrcl o hJ nf/ yd#uwfordik ;f ü
enf;emcHNyD;rS yknapwDawmif ,ck&Sdonfh wdavmu*k½k wdavmuvuFm& q&mawmfudk omvGefrif;vufxufu[k
ausmif;&mwGif ausmif;i,fESifhaeonf/ &[ef;oHCmrsm;udk azmfjyxm;onf/(1)
pmayoifMum;ydcYk say;onf/ pmoifpmemrsm;í ausmif;rae omoemvuFm& pmwrf;tvdkt& e&m0&rif; (at'D
avmufaomaMumifh wJaqmufumrd;k umaeMu&onf/ wpfcg 1672-1673) \ ukodkvfawmf[kqdkojzifh xkdrif;vufxuf
aomf t0rif;yknapwDodkY xGufawmfrlvm&if; wJaqmufí rS a&wGuv f Qiyf if þwdavmu*k½v k P
kd *f \
l oufwrf;onf
aeMuonfukd jrifNy;D OrifEiS w hf uG ausmif;aqmufí xkyd Íöi;f ESpfaygif;oHk;&mhav;q,frQ&SdNyDjzpfonf/ xkdYaMumifh þvdkPf
ysKdtm; wifvSLawmfrlonf/ wdavmu*k½kemrnfvnf; *ltwGi;f a&;qGx J m;aom eH&aH q;a&;yef;csrD sm;\ oufwrf;
ay;tyf(1) aMumif;qkdonf/ onfvnf; ESpfaygif;oHk;&mhav;q,frQ &SdNyD[kqdkEdkifonf/
1/ ndKacsm\ ]]tif;0acwfyef;csDvuf&mrsm;pka0;&m}} aqmif;yg;
1/ r[m"r®oBu\ ø ]] omoemvuFm&pmwrf;}} [Hom0wDy#d uwf (7-12-64) xkwfvkyfom; jynfolYaeYpOfowif;pm (aemifwGif
yHkESdyfwkduf? &efukef? 1956 ckESpf? pm- 174-176/ ]]tif;0acwfyef;csD}} [k omnTef;rnf/)
100 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 101
tcsKdUrSwfwrf;rsm;t& þvdkPf*lBuD;onf ouú&mZf &ef avSum;cHkozG,f jzpfayonf/ tay:xyfwufonfh
967 ckESpfü eef;wufaom taemufbufvGefrif; (at'D avSum;udktv,fA[dkrSaeí taemufbufodkY OD;vSnfh
1606-1628) vuf x uf r S ouú & mZf 991 ck E S p f w G i f wyfqifxm;onf/
eef;wufaom omvGefrif; (at'D 1629-1648) vufxuf vdPk *f t
l wGi;f zGUJ pnf;yHrk mS 0J? ,mjyKvyk Nf y;D awmifajrmufjyK
txd xdrk oS moemvuFm&pmwrf;tvdk ouú&mZf 1034 ckEpS f vkyfxm;aom twGif;pBuøvrf;jzifh qufxm;onf/ twGif;
eef;wufaom e&m0&rif; (at'D 1672-1673) txd pBuøvrf;\tus,frSm (3) ay (4) vufrcefY&SdNyD;? awmif
rif;quf (3) qufpvHk;ESifh oufqdkifaeonfh taqmuftOD ajrmuft&Snrf mS ay (100) cef&Y o dS nf/ xkpd Buv ø rf;rsm;ESiq hf uf
[k qk&d ayonf/ anmif&rf;acwfqikd &f m a&S;a[mif;okawoe ívkdPf*lrsm;? tcef;rsm;zGJUxm;onfhtay:xyfodkYrl twGif;
url ouú&mZf 1000 ausmfu[k tMurf;tm;jzifh cefYrSef; pBuvø rf;ESihf qufo, G xf m;&m ay (30) ausmrf Q &Snv f sm;vdrhf
xm;aMumif;od&onf/(1) rnf[k cefrY eS ;f &onf/ tay:qifw h iG f A[drk jS ywif;wpfcak zmuf
avmurSeu f if;vdP
k *f l xm;onft h jyif 0J,mwGiv f nf; "r®pMumyHt k uefY (8)uef&Y adS om
ppfuikd ;f awmif½;kd wGif anmif&rf;acwfqikd &f m eH&aH q;a&; avomjywif;ydwf oJausmufjym;i,fwkdYjzifh avnif;ESifh
yef;csDrsm;avhvmMunfh½IEdkifaom vdkPf*lESpfck&Sdonfhteuf tvif;0if&efjyKvyk x f m;onf/ ¤if; avomjywif;ydwaf usmuf
wpfckrSm avmurSefuif;vdkPf*ljzpfonf/ ppfudkif;awmif½dk; jym;i,frsm;onf yk*H*lausmufrsm;wGif toHk;rsm;aomfvnf;
taemufbufavmurSefuif;acsmifwGif &SdonfhvkdPf*ljzpf ppfudkif;wGifrl tawGU&enf;ayonf/
onf/ avmurSeu f if;vdPk *f ol nf rnfonfrh if;\ ukov kd af wmf
avmurSefuif;vdkPf*lonfvnf; wdavmu*k½kvdkPf*l [k twdtusrw S w
f rf;rawGU&aomfvnf; OD;ukvm;\ ]] r[m
uJhodkY ESpfxyfvdkPf*lyifjzpfonf/ *ltwGif;odkY0ifayguf &mZ0ifawmfBu;D }} wGirf l avmurSeu f if;ausmif;awmf aqmuf
ESpaf yguf&o dS nf/ vkPd *f rl suEf mS pmtv,fwiG f tkw½f ;kd xkBu;D vkyfyHkudk aphpHkpGmazmfjyxm;aMumif; avhvmawGU&Sd&onf/
ydwq f ;D xm;onf/ xdt k w
k ½f ;kd xkBu;D yifvQif vdP
k *f al y:odw
Yk uf ¤if;ausmif;awmfudk ouú&mZf 1062 ckESpf? wefaqmifrkef;
1/ 62-63 ESpfcsKyf (nTef;NyD;) vqef; (10) &ufaeYrSpí yHkudkif&m ouú&mZf 1063 ckESpf?
102 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 103
wydkYwGJvqef; (8) &ufaeYwGif 'k&ifrSefuif;wyfqifonf/
xdak eYwiG yf if tif;0NrKd UawmfrS qifv;kH ? jrif;&if;ESiahf 0gjymom'f
pD;um avmurSefuif;ausmif;wGif xGufawmfrlí NrdKUqdyfodkY
a&mufvQif jrpfukd u&0duaf &TazmifawmfEiS hf ul;awmfro l nf/
xkdaeYwGifyif ¤if;ausmif;awmfudk &Sifwdomoe"Ztm;
wifvLS awmfro l nf/ odaYk omf þausmif;rSm opfom;ausmif;
jzpfonf/ þausmif;awmfESifh avmurSefuif;acsmif&Sd
vkdPf*lawmfudk wpfacwfwnf;[k,lqygu þvdkPf*l\
oufwrf;rSm ESpfaygif;oHk;&mausmfrQ&SdNyDjzpfonf[k cefYrSef;&
ayrnf/
119
120 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 121
f ol\eef;awmfukd ouú&mZf 872(1)ckEpS f
a&Teef;ausm&h iS u anmif&rf;rif;\eef;awmfwiG f ]]5 yGiahf ompMumeef;awmf
wGif wnfvyk cf o hJ nf/ xdEk pS rf mS eef;awmfwnfvyk Nf y;D eef;wnf ESifh 7bHkaom jymom'feef;awmf(1)ü anmif&rf;rif;u &mZ
ausmufpmudk a&;xdk;cJhonf/ xkdeef;wnfausmufpmudk yv’ifOuifzGifhNyD;bGJUwHqdyfcHjcif;jzpfonf/ omvGefrif;
od[k efbmG ; (at'D 1527-1542) u ouú&mZf 888(2) ckEpS w f iG f vufxufürl eef;awmftwGi;f wGif 10 aqmifaom eef;awmfukd
bk&m;udk vSLcJoh nf/ xdaYk Mumifh aemufaemufrif;rsm;vufxuf xyfí eef;awmfjymom'faqmuf(2) onf}} [k rSwfwrf;
eef ; awmf w nf v k y f & ef ud p ö & S d o nf h t cgrsm;wG i f a&T e ef ; wpfapmifwGif awGU&onf/
ausm&h iS \
f eef;wnfausmufpmudk r,lv?kd roH;k vdMk uawmhay/ eef;opfaqmufvkyf&eftwGuf vdktyfaomopfrsm;ukd
bk&m;ypönf;jzpfoGm;NyD[lí ,lqMuaomaMumifh jzpfonf/ ckw, f ?l xkw, f &l ef olBu;D Adou
k mwdu
Yk kd wm0efay;onf/ olBu;D
omvGerf if; (at'D 1629-1648) onf ouú&mZf 991(3) Adou k mwdu Yk vnf; tnmwGif wyfav;wyfcefNY y;D ? opfrsm;udk
ckESpfwGif eef;wufonf/ 996(4) ckESpfwGif eef;awmftopf ckwf,lumxkwf,lapMuonf/
wnfaqmufonf/ omvGefrif;eef;wufpOfu crnf;awmf ckwfNyD;aom opfrsm;udk ppfudkif;pukarmfodkY ydkY&onf/
anmif&rf;rif;w&m;\eef;awmfonf &Sdao;onf/ ESpfaygif; xkdopfrsm;xJrS eef;awmfaqmufvkyf&ef oifhavsmfaom?
oHk;q,fausmfrQMumjrifhNyDjzpfí a[mif;EGrf;aejcif;aMumifh tjypftemtqmrsm; uif;&Sif;onfhopfrsm;udk a&G;cs,fum
avm? xD;a[mif;eef;a[mif;wGif rpd;k pHví kd avm rcefrY eS ;f om MuiSef;wdkif? MuiSef;rwdkif? wk&ifwdkif[lí a&;rSwfMuonf/
ay/ crnf;awmf\eef;awmfudkzsufNyD; topfaqmufvkyfcJh xkod pfwEYkd iS w hf uG rsm;pGmaomopfrsm;udk ouú&mZf 996 ckEpS ?f
onf/ 0gacgifvjynfhausmf (9) &uf(3) wGif a&csMuonf/ N*dK[fewf
1/ at'D 1510/ 1/ a&S;a[mif;pmay okawoDwpfO;D \ ]]a&S;acwfjrefrmEdik if NH rKd U&GmG
2/ at'D 1526/ e,fy,fordik ;f }} jznfph u
G w
f ?JG jrefrmrIArd mefpmaybPf? vufEydS f
3/ at'D 1629/ pufr?l pm-14 (aemifwiG f ]] NrKd U&Gme,fy,f}} [kom nTef;rnf/)
4/ at'D 1634/ 2/ NrdKU&Gme,fy,f (nTef;NyD;) pm- 14/
3/ 7 Mo*kwf? 1634/
122 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 123
wduYk v kd nf; ylaZmfonf/ obifvnf;cHonf/ xkaYd emuf rif;om;? a&Gjy;D aom opfrsm;udk a&Taqmuf? aiGaqmufwjYkd zifh bk&if
rif;ajr;? apmfbGm;? apmfcHrSL;BuD;rwfBuD;? qifonf jrif;onf? paom tajymuftrGrf;rsm;xkvkyfMuonf/ awmfovif;
olaX;ol<u,fwdkYESifhwuG avSBuD;avSi,fwdkYjzifh ]] r[armf}} vqef;(13)&ufaeY(1)wGif eef;awmfajrudk wdkif;onf/ xkdrS
wdkifatmif qefíul;Muonf/ AHkarmif;awGwD;rIwf uckefjrL; ESpv f wdwjd cm;Ny;D wefaqmifrek ;f vjynfah usmf (13)&uf(2) wGif
wl;NyD; ul;Mujcif;jzpfonf/ xkdodkYjrpfudkqeful;&mü eef;awmf ajrudx k eG o f nf/ ajrudx k eG &f mü a&TxeG ?f aiGxeG ?f a&Tw;l &Gi;f ?
opfrsm;u tvdv k ykd if avSa&SUrsm;rSveG Nf y;D ul;onf[k qkMd u aiGw;l &Gi;f wkjYd zifh xGe&f wl;&jcif;jzpfonf/ Mueftifvu©PmESihf
onf / a&T M uuf , uf t a&S U tif ; jyif o d k Y a &muf o nf h t cg jynhfpHkaom EGm;&Spfpif;wdkYudk a&TBudK;? aiGBudK;wdkYjzifh wefqm
]]rmefatmif}} qdyf wGifqdkufuyfxm;onf/ qifvsuf yka&m[dw&f pS af ,mufwu Ykd kd a&SUrSmxm;um xGeaf p?
xdkopfwdkYudk yka&m[dwfwdkYu a&Tzvm;? aiGzvm;? wl;ap? aygufapjcif;jzpfonf/
vuf,m&pf c½koif;wkjYd zifh rEÅe&f w G Nf y;D pifMu,fpmG aq;aMum ewfawmfvqef; (11) &uf(3) wGipf yg;rsK;d 7 yg;Buo J nf/
(4)
Mu&onf/ ewfawmfvjynfhausmf (10) &ufwGif eef;awmfyHk
xdkESpfawmfovif;vqef; (2) &uf(1) wGif eef;awmf udik of nf/
aqmufrnfht&yfudk tcrf;tem;ESifhoGif;Muonf/ pkyHkonfh jymodkvqef; (3)&ufwGif (5) eef;awmfNrdKUusKH;wl;onf/
tcg taemuft&yfudk t&if;? ta&SUt&yfudk tzsm;xm;í jymodv k qef;(9)&ufwiG (6) f a&(7)yg;? ajr(7) yg;? tarT;rsK;d
pkyMkH uonf/ (7)yg;? EGm;EkdY? axmywf? ysm;? wifvJ? ajrpmjruf? EGm;acs;
xko d pfwu Ykd kd aAmif;Bu;D nGeo Yf , G af ygif;aom Adou k mBu;D wdYk wkdYjzifh a&míusHNyD; aMu;rHkESifhnDñGwfpGm yGwfonf/
u a&TwrH sO;f ? aiGwrH sO;f wdw Yk ifNy;D a&Twpfpnf;? aiGwpfpnf;wkYd 1/ 25 Mo*kwf? 1634/
2/ 7 Edk0ifbm? 1634/
jzifh a&GMuonf/ opfa&Gaom vuform;wkdY vufrudkifEkdif?
3/ 20 Edk0ifbm? 1634/
ajcrudkifEkdifjzpfojzifh ylaZmfuefawmhNyD;rS a&Gí&onf[k 4/ 4 'DZifbm? 1634/
qko d nf/ 5/ 11 'DZifbm? 1634/
1/ 14 Mo*kwf? 1634/ 6/ 17 'DZifbmv? 1634/
124 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 125
jymokdvqef; (12) &uf(1) wGif wrkwfBudK;cif;NyD; MuiSef; eef;awmfaqmufvyk &f eftwGuf ouú&mZf 996 ckEpS f wydw Yk G J
(1)
wkid rf pS cg vuf,m&pfyEéupf u dk o f nf/ yEéurf pkud rf D N*Kd [ef wf vqef ; (7) &uf t*F g aeY w G i f eef ; awmf w k d i f r sm;uk d
wkdYukd ylaZmfonf/ &[ef;oHCmrsm;ukd eef;awmf&majrü wl;aponf/ wl;í xGuv f maom wl;&Gi;f pmwku Yd dk ygy? ok&ZÆ?
qGr;f qufuyfonf/ vSLzG,0f w¬Krsm;vnf; vSLonf/ y&dwv f nf; tNrdwå? aumvDt&yfrsm;wGif pkykHMu&onf/
emonf/ jynfwGif;jynfy ppfudkif;? yif;,ü&Sdaom apwD wykdYwJGvqef; (11) &uf(2)wGif *rkef;rsKd;? ukvdum
ykx;dk rsm;? aAm"danmifyifrsm;wGiv f nf; qDr;D wefaqmifrsm; aq;aygif;wku Yd dk yke;f &nfEiS ahf &mí rEÅe&f w G u f m wGi;f 0ef;usif
ylaZmfaponf/ jynfapmifeh wf? wHcg;apmifeh wf? vrf;qkaH pmifh opf&if;wku Yd dk okwaf ponf/ xko d oYdk w k Nf y;D rS a&T? aiG? aMu;jzL?
ewfwu Ydk v
dk nf; qDr;D wefaqmif? uGr;f ? vufzuf? tNred t f &om aMu;eD? cJrjzL? cJrrnf;? e0&wfukd;yg;? pyg;rsKd; (7) yg;wkdYukd
wkdYjzifh ylaZmfonf/ wGi;f wkid ;f wGi;f wkid ;f taphxnf&h onf/ xko d x Ydk nfNh y;D rS MuiSe;f zk?d
jymokdvjynfhausmf (1) &uf(2)wGif N*dK[fewf½kyfawG MuiSef;ru pNyD; vuf,m&pfvnfum wkdifrsm;pkdufonf/
xkonf/ (2) &uf(3) wGif eef;\trSDjzpfaom jirf;aqmuf xkdaeYrSmyif eef;awmfopfxGif;onf/ pa&G;a&Gonf/
onf/ rif;uk, d vf yk u
f v
dk nf; aqmufonf/ jymokv d jynfah usmf wykdYwJGvqef; (14) &uf(3) wGif NAJwkdufawmf? tdrfom
(4)
(8) &uf wGif &mZyv’ifudk xkonf/ xkyfavsmufwifonf/ a&Teef;awmfr? aZw0efokH;aqmif?
wykdYwJGvqef; (3) &uf(5) wGif eef;awmfopf xkonf/ jymom'f? eef;&H ajcmufaqmifESifhwuG a&Teef;awmf (10)
xkNyD;rS opfzsm;ü xD;jzLjzifhtkyfNyD;? ydwfykqkd;wkdYukd qJo G nf/ aqmifudk xkyaf vsmufwifonf/ NAw J u dk tf rd o f mawmf opfvnf;
xef;ckid ?f tke;f ckid ?f iSuaf ysmckid w
f Ydk pdu
k o
f nf/ orD;unmwkdY csonf/ &wemxrf;pif? pufawmfac:p&m jymom'f tajymuf
cyfaoma&jzifh yka&m[dwfwkdYukdaq;onf/ wku
Yd dk opfap;okwo f nf/ rdz&k m;tdro f mukv d nf; aqmufonf/
1/ 20 'DZifbm? 1634/
2/ 24 'DZifbm? 1634/ 1/ 14 Zefe0g&D? 1635/
3/ 25 'DZifbm? 1634/ 2/ 18 Zefe0g&D? 1635/
4/ 31 'DZifbm? 1634/ 3/ 21 Zefe0g&D? 1635/
5/ 10 Zefe0g&D? 1635/
126 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 127
wydkYwJGvjynfhausmf (13) &uf(1)wGif NAJwkduf tdrfomykH vkyfonf/ r@dKifovGefawmfwifonf/ trGrf;jcifydwfwk&if
ukdifonf/ pa&G;a&Gonf/ xkyfavsmufwifonf/ waygif; wifonf/
vqef; (10) &uf(2)wGif NAJwkduftdrfomxkyf avsmufwif uqkefvjynfhaeY(1)wGif tkwf<uyfrkd;onf/ t*Fawvkyf
onf/ oHuGef&ufvkyfonf/ onf/
waygif;vqef; (14) &uf(3) wGif ajreef;yku H idk o
f nf/ uqkev f jynfah usmf (4) &uf(2)wGif ajreef;aqmuf onf/
waygif;vjynfah usmf (11) &uf(4)eef;awmf tkwpf o D nf/ pm;awmf t d r f a qmuf o nf / qif w if ; uk y f a qmuf o nf /
ajreef;yEéufpkdufonf/ apmif;wef;wHcg;vkyfonf/
wefc;l vqef; (8) &uf(5) wGif eef;NrKUd awmfvyk o
f nf/ wHcg; uqkefvjynfhausmf (7) &uf(3) f we*FaEGaeYwGif Ouif
vkyfonf/ a&uefwl;onf/ o&mZyv’if wk&if? xkydumrSefuif;wifonf/
wefc;l vqef; (9) &uf(6)wGif xkyu
d mwifonf/ rif;aqmif uqkefvjynfhausmf (13) &uf(4) wGif pnf0ef;pnfaAsm
vkyfonf/ armif;oGef;onf/ Muufonf/
ouú&mZf 997 ckEpS f uqkev f qef; (5) &uf(7)wGif ajrmuf e,kefvqef; (5) &uf? paeaeY(5)wGif oBuFefawmf
a,mif;awmfopfxGif;onf/ (8) &uf(8)wGif usufoa&wkduf ac:p&m jymom'faqmufonf/
1/ 4 azazmf0g&D? 1635/ e,kefvqef; (8) &uf? aomMumaeY(6) u xD;jzLawmf
2/ 15 azazmf0g&?D 1635/ rk;d onf/ 0ef;pnf? ajrm§ ufpnfMuufonf/ ajrmufa,mif;awmf
3/ 19 azazmf0g&D? 1635/ prkcfNAJwkduf trGrf;jcifydwfwifonf/
4/ 3 rwf? 1635/ 1/ 20 {NyD? 1635/
2/ 24 {NyD? 1635/
5/ 15 rwf? 1635/
3/ 27 {NyD? 1635/
6/ 16 rwf? 1635/ 4/ 3 ar? 1635/
7/ 10 {NyD? 1635/ 5/ 10 ar? 1635/
8/ 13 {NyD? 1635/ 6/ 13 ar? 1635/
128 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 129
e,kefvqef; (11) &uf (1) NrdKUurÜnf;wkdifvkyfonf/ eef;awmfaqmufvyk o
f nfh vkyif ef;pOfürl aAmif;Bu;D nGeo
Yf ,
G f
þum; omvGefrif;\ a&Teef;awmf aqmufvkyfonfh aygif;aom AdokumBuD;wkdYu OD;aqmifaqmufvkyfaMumif;
tpDtpOf jzpfonf/ rSeef ef;r[m&mZ0ifawmfBu;D ? wwd,wJ?G awGU&onf/
pmrsufESm 227 rSpí tao;pdwfazmfjycsufjzpfonf/ eef;awmfykH
omvGefrif;w&m;BuD; eef;awmfwnfvkyfykHukd avhvm þomvGefrif;eef;awmfESifh ywfoufí &mZmrPdplVm
onft h cg vkyif ef;aqmifwmrsm; pwif aqmif&u G &f ef r*Fvm ac: ppfukdif;aumif;rIawmfbk&m;BuD; ausmufpmürl ]]tcsif;
&ufjrwf tcsed t f cgukd aA'ifenf;jzifh a&G;cs,jf cif;? N*K[ d ef wf ,lZemcJ?G tapmufjrm;ypf wpfaxmif&adS om r[myem'rif;\
wkuYd dk ylaZmfjcif;onf tav;uJvsu&f o dS nf/ vkyif ef;wpfcu k dk jymom'fEiS w hf al om tvGeBf u;D us,f om,maom a&Tjymom'f
vkyaf qmifonft h cg wpfqufwnf; qufwu dk vf yk af qmifjcif; ESiwhf uG q,faqmifaom a&Teef;awmfudk ig;vjzifo h m pD&if
r&Sb d J r*Fvmtcgtavsmuf vkyo f nfudk awGU&ojzifh avmuD awmfrlí}} [kom a&;xkd;xm;onfukd awGU&onf/
qkid &f mt,lpu GJ dk tvGe*f ½kpu
dk f tav;xm;vkyaf qmifaMumif; rSeef ef;&mZ0ifawmfBu;D tvkt d & a&Teef;awmfr? aZw0ef
awGU&onf/ vkyfaqmif&müvnf; jA[®PykPÖm;wkdYuyif okH;aqmif? jymom'feef;ajcmufaqmifESifhwuG a&Teef;awmf
OD;aqmifrIjyKMuonfukd awGU&onf/ q,faqmif&SdaMumif; od&onf/ eef;awmfwnf vkyfonfh
oDvESifhjynfhpkHaom &[ef;oHCmawmfrsm;ukdyifhí qGrf; rSww f rf;ürl ajreef;? eef;raqmif? ajrmufeef;awmf? taemuf
vkyfauR;jcif;? vSLzG,f0w¬Krsm;vSLjcif;? y&dwf&Gwfjcif;? bk&m; eef;awmf? awmifavomNAw J udk af wmfEiS hf vTwaf wmf [líom
ykx;dk apwDrt S p aAm"danmifyifrsm;wGif qDr;D wefaqmifrsm; awGU&onf/
ylaZmfjcif;wku Yd ydk g awGU&ojzifh jA[®Pwk\ Yd [dEL´ rIwiG f &wem eef;wGif;yk&ykdufjzLyg omvGefrif;w&m;BuD;\ ouú&mZf
ok;H yg; ylaZmfjcif;[laom ax&0g'qkid &f m Ak'b ¨ mom jrefrmrI 996 ckEpS f (1)? eef;awmfypHk üH aqmifa& 25 rS 27 xd&adS Mumif;
ukyd g a&maESmxm;onfh oabmvnf; ygonf[k qkEd idk o f nf/ azmfjyxm;onf/ wpfaqmifcsif; a&wGufMunfhonfhtcg
ylaZmfrt
I ykid ;f wGiv f nf; jA[®Pwku Yd OD;aqmifaomfvnf;
1/ 16 ar? 1635/ 1/ at'D 1634/
130 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 131
taqmifBu;D i,f pkpak ygif; 23 aqmifEiS hf tdro f majcmufv;Hk BuH y k H n D n G w f ? a&T j ymom'f v nf ; ? auG ; ñG w f O uif ?
awGU&onf/ pmjzifhrl tdrfomig;[k jyxm;onf/ a&Tyv’ifESifh? pD&ifwwfpGm? AdokumwkdY? rsufESm&Spfrnf?
xif & S m ;onf h eef ; aqmif r sm;u prk c f E S i f h w uG a om vQHvnfvSwifh? ukd;qifhoepf? uspfvspfMumcH? rif;pH
ajreef;aqmif0, J m jymom'fawmfBu;D ? peul;ESihf aZw0efaqmif? MumoGw?f a&Txw G af &Tx;D ? &nfp;D vkv?k EIid ;f wkr&hJ m? ajreef;
avomaqmif? NAJwkdufaqmif? rSefeef;awmfac: eef;raqmif omvnf;? a0qmvSwif?h ewfrif;bkaH &T? rk;d u ajrok?Yd vlajr
ESifh awmifeef;? ajrmufeef;? taemufeef;awmfaqmifrsm;[k ay:xGef;? eef;rsm;wHcGef? pHwkdif;vGefonf? a0,efwrQ
cefYrSef;&onfh taqmifawmfBuD;rsm;jzpfonf/ xkdtaqmif tqifaomf0f}} [lí a&;zJGUxm;&m eef;rukd;aqmifESifh
awmfrsm;tm;vkH; tkwf<uyfrkd; jzpfonf/ bkHukd;qifh&Sdaom jymom'fawmfBuD;wkdY\ wifhw,fvSy
yk&ykdufykHpHü eef;awmfopfukd azmfjy&mü crf;em;ykHukd pdwfrsufpdjzifh cHpm;MunfhjrifEkdifayonf/
uGef;opf - 238 wkdif ,m,DpeH ef;awmfrsm;
vufcHopf - 586 wkdif anmif&rf;acwfrif;rsm;\ xl;jcm;csufwpfckrSm aA'if
Murf;jyifopf - 118 wkdif udef;cef;rsm;ukd ,kHMunfMuNyD; aA'ifudef;cef;nHhaom umv
axmufopf - 11 wkdif? pkpkaygif; 953 wkdif rsm;wGif eef;awmfBu;D rSm rpHawmhbJ ,m,DpeH ef;awmfrsm;wGif
[lí awGU&onf/ a&TUajymif;eef;pHawmfrw l wfMuonf/ om"utm;jzifh taemuf
&Siu f &0du\&wkygeef;awmfykH bufvGefrif; (at'D 1606-1628) onf ouú&mZf 972
yxrausmfatmif pHxm;q&mawmf\ wynfhjzpfaom ckESpf jymokdvqef; (4) &uf? aomMumaeY(1) awmifilrStjyef
&Sifu&0duonf ouú&mZf 996 ckESpf wGif ]]wufxGef;vQH0g}} tif;0aejynfawmfa&mufonft h cg torwmude;f BuKH onfqNdky;D
cs&D wky'dk pf u
Hk dk a&;om;qufoiG ;f cJo h nf/ xk&d wk\ 'kw, d yk'd üf a&Teef;awmfokdY r0ifao;bJ 0rf;bJtif;ompHwJawmfwGif
]]a&Teef;bko H m? &wemum;? atmifcsma&Tajr? xdyv f ,f av;vcefY aeawmfrcl o hJ nf/ torwmude;f vGwo f nfh e,kev f
aAGxuf? wdrfajcxdeD;? a&TwdNyD;í nD;nD;ajymifajymif? usrS a&Teef;awmfokdY 0ifawmfrlonf/ (2)
csnw f pfaxmifEiS ?hf rkud af rSmifviG ahf ysmuf? ajruaygufo?Ydk 1/ 7 'DZifbm? 1610/
xGef;awmufajymifajymif? ukd;aqmifa&TbkH? ½kyfrsKd;pkH\? 2/ rSefeef;r[m&mZ0ifawmfBuD;? wwd,wGJ? pm- 164-166/
132 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 133
ouú&mZf 1026 ckEpS ?f uqkev f qef; (7)&uf(1) Mumoyaw; Munho f nf/ oDwif;uRwv f qef; (10)&uf(1) Mumoyaw;aeY?
aeYwiG f jynfrif; (at'D 1661-1672) onf qif&&efatmif eHeuf wpfcsufwD;ausmfwGif eef;awmfopfckwfoGm;&onf/
bk&m;taemufbuf &r®0wDt&yfü ]]bHkpH0wD}} eef;awmf xdak eY ESpcf suw f ;D ausmf ESpaf rmif;wGif eef;awmf&majrrSww f ikd f
aqmufvkyfí ,m,DpHjref;awmfrlcJhonf/(2) pdu
k of nf/ wefaqmifrek ;f vqef; (2)&uf(2) t*FgaeY ESpcf suw f ;D
ouú&mZf 1058 ckEpS (3) f wGif 0rf;bJtif;pHrif; (at'D 1698- ausmw f iG f eef;awmf&mudk ]]r*Fvmblr}d } orkwo f nf/ wefaqmif
1714) onf 0rf;bJtif;t&yfü atmifcsmblrd eef;awmfudk rkef;vjynfhausmf (1)&uf(3) wGif eef;awmf&majrpepfonf
]]jrwfeef;bHkom}} orkwfí pHawmfrlonff/(4) ewfawmfvqef; (7)&uf(4) wGif eef;awmf&majrzdo Yk nf/ wydw Yk JG
ouú&mZf 1097 ckEpS w f iG (5)
f [Hom0wDygrif; (at'D 1733- vqef; (14)&uf(5)wGif eef;awmf&modYk opfoiG ;f onf/ waygif;
1752) onf qifwJt&yfü ]]ausmfatmifpHeef;}} orkwfí vqef; (4)&uf(6) ü eef;awmfopfpí a&Gonf/ xkyaf vsmuf?
pHawmfrcl o hJ nf/(6) ,if;okpYd oH nfrmS ppfawmif;udak &mufawmf vTco JG nf/
rl&rnfu h ed ;f udk acsonfoh abmjzihf pHjcif;jzpfonf/ ppfawmif; ouú&mZf 1049 ckEpS ?f uqkev f jynfah usmf (3) &uf(7)wGif
ESiefh w
H o l nfh ]]qifw}J } udk aA'ifued ;f cef;t& eef;aqmufum eef;awmfyu kH ikd of nf/ trGr;f xkonf/ oDwif;uRwv f qef; (11)
(8)
pHcJhjcif;jzpfonf/ &uf t*FgaeY eef;awmf&majrxGefonf/ oDwif;uRwf
xd,k m,DpeH ef;awmfrsm;teuf 0rf;bJtif;pHeef;awmfwnf vjynhfausmf (5)&uf(9) Mumoyaw;aeYwGif jyifeef;awmfudk
vkyyf u kH kd rSeef ef;&mZ0ifawmfBu;D ü tao;pdwaf zmfjyxm;onf/ ]]atmifeef;a½Tbo kH m}} emrH urÜn;f a&;onf/ wefaqmifrek ;f
ouú&mZf 1048 ckESpf? oDwif;uRwfvqef; (3)&uf(7)
1/ 16 pufwifbm? 1686/ 6/ 4 azazmf0g&D? 1687/
Mumoyaw;aeY? eHeufwpfcsuw f ;D ausmw
f iG f eef;awmf&majrudk
2/ 7 atmufwdkbm? 1686/ pm-371/
1/ 21 {NyD? 1664/ 5/ at'D 1735/
3/ 21 atmufwdkbm? 1686/ 7/ 18 {NyD? 1687/
2/ rSefeef;? w (nTef;NyD;) pm 282/ 6/ rSefeef;? w(nTef;NyD;)
4/ 11 Edk0ifbm? 1686/ 8/ 6 pufwifbm? 1687/
3/ at'D 1696/ pm- 371/
5/ 16 Zefe0g&D? 1687/ 9/ 15 pufwifbm? 1687/
4/ rSefeef;? w (nTef;NyD;) pm- 319/ 7/ 9 pufwifbm? 1686/
134 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 135
vjynfhausmf(2)&uf(1) t*FgaeYwGif eef;awmfA[dk&fpif? anmif&rf;acwfonf ESpfaygif; 150 ausmfrQ &SnfMumcJh
armfuGef;wdkifwpfcsdefwnf; wpfcgwnf; yEéuf½dkufonf/ onhf acwfjzpfonf/ xdu k mv xD;eef;tkypf ;kd aom rif;(11)yg;
vjynfhausmf (12)&uf? aomMumaeY(2) wGif eef;awmfopf&yf wGif rif; (3) yg;wdkYu xD;opf? eef;opfwnfvkyfcJhMuonf/
onf/ xdrk if;rsm;rSm (1) anmif&rf;rif;w&m; (at'D 1600-1606)?
waygif;vqef;(6)&uf? Mumoyaw;aeY? A[dk&fpnfBuD; (2) omvGefrif; (at'D 1629-1648) ESifh (3) we*FaEGrif;
acgif;avmif;qGJonf/ eef;awmfurÜnf;wyfonf/ waygif; (at'D 1714-1733)wdkYjzpfonf/
vqef; (14)&uf? aomMumaeYwGif atmifeef;a½TbHkodkYxGuf anmif & rf ; rif ; w&m;u ouú & mZf 960 (1) ck E S p f w G i f
awmfro l nf/ Ny;D vQif eef;awmfukd wufawmfro l nf/ waygif; wnfvyk cf jhJ cif;jzpfonf/ xdrk S 36 ESptf Mum ouú&mZf 996(2)
vjynfh? paeaeYeHeufwpfcsufwD;ausmfwGif A[dk&fpnf ckEpS w
f iG f omvGerf if;u eef;awmfopfjyefvnfwnfvyk o f nf/
acgif;avmif; píwD;onf/(3) xdkrS ESpfaygif; (90)tMum ouú&mZf 1086 ckESpfwGif (3)
anmif&rf;acwftrd f
anmif&rf;acwfwiG f &Sib f &k ifEiS fh ywfoufaom eef;awmf?
q&mawmf? oHCmawmfwYkd oDwif;oH;k &m bke;f awmfBu;D ausmif;
rsm;udk aqmufvkyf&mü aqmifzGJYyHkpepf? tcef;cef;taqmif
aqmifzpYJG nf;yHrk sm;onf Bu;D us,v f oS nf/ avmua&;? "r®a&;
ESpfjzmwGif tjrihfjrwfqHk;rsm;aexdkif? oDwif;oHk;&mjzpf
íxkduJhodkY BuD;us,f&jcif;jzpfonf/
rif;rdz&k m;wdaYk tmuftqihef rd ahf om tdraf &SUrif;? rif;nD
rif;om;? rSL;rwft&m&Srd sm;aexdik &f m tdraf wmfrsm;onfvnf;
xdkufoihfoavmuf BuD;us,fMuayonf/ &mxl;tedrfhtjrifh
tqifhtavsmuf taqmifzGJUyHk? tcef;zGJUyHk? trGrf;tajymuf
qif&yHk uGJjym;jcm;em;rI&Sdaomfvnf; omrefjynfolrsm;\
aetdrfxufrl rsm;pGmBuD;us,fayonf/
xdkoabmudk avmuAsL[m (tif½Hkpmwrf;) vm
tdrfa&SUrif;aeonfh tdrfaqmufvkyf&yHkjzihf odEdkifayonf/
tdrfa&SUrif;tdrfawmfESihfywfoufí
145
146 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 147
]]tdraf wmfaqmufvyk &f mrSm (11) xkypf t D quf? ta&SU þazmfjycsuft& tdrfa&SUrif;tdrfawmf\ yEéufyHkudk
qufrSm avsmif;awmfOD;aqmif? tv,fqufrSm traqmif? pdwftm½Hkjzihf rSef;qMunhfjrifEdkifonf/ tdrfawmfonf ta&SU
taemufqufrmS taemufaqmif? ta&SUavsmif;awmfO;D aqmif? taemufwef;onf/ aeoGm;&mvrf;aMumif;twdik ;f taqmif
taemufaqmifukd ypöKuefo Y nf/ taqmifywfvnfukd Murf;jyif zGJUxm;jcif;jzpfonf/ ta&SUpGefu avsmif;awmfOD;aqmif?
vnfí avsmif;awmfO;D quf? ta&SUrsuEf mS Murf;jyifwiG f avSum; tv,fu traqmif? taemufu taemufaqmifponf
wnfonf/ traqmifwiG f rm&bifysOaf xmifumoef;í tv,f wef;aernf/ tv,faqmifjzpfonfh traqmif\ vuf0J
csuu f kd ydwif;Bu;D xm;onf/ ydwif;Bu;D vufwiG ;f odYk b@dKijf zL vuf , mwG i f wpf a qmif p D x yf x k w f x m;onf / vuf 0 J
wnfí rsuEf mS Muufcgomudk Mum,yf wpfqifx h Ek iS ?fh rsuEf mS aqmifrmS twGi;f 0efwaYkd eonft h aqmif? vuf,maqmifrmS
Muufqo JG nf/ traqmifvuf0v J ,f,m Murf;jyifvufjyifu Oykofawmfapmihftaqmifjzpfonf/ xdkESpfaqmifpvHk;rSm
xm;0,faqmifEpS af qmif pD&ifonf/ vuf0u J ta&SUpGex f m;0,f xm;0,faqmifrsm;jzpfonf/ bHEk pS q f ihf wpfvnfay:aqmif
aqmifrmS avomwpfaqmif twGi;f 0efwaYkd eonf/ vuf,m rsm;jzpfonf/ taemufaqmif\ taemufawmifwiG f xm;0,f
bufuta&SUpGef xm;0,faqmifrmS Oykoaf wmfapmiht f aqmif?
vsm;wpfaqmif&adS o;onf/ þodjYk zihf tdraf &SUtdraf wmf yEéuf
taemufawmif taemufMurf;jyifu xm;0,faqmifvsm;
yHuk kd rSe;f íMunhEf ikd o
f nf/ avSum;u avsmif;awmf OD;aqmif
wpfaqmifaqmufvyk o f nf/tdraf qmifrmS xkypf yG af vsmufpyG &f
e,fcí H ½dik (f 2)xyfr;kd onf/ ½dik af y:wGif oufi,fr;kd í Muufeif; ta&SUrSm &Sdonf/
rsufuG,fuyfwifonf/ trGrf;jcifyw d uf kd oyd;k ysOu f v kd yk íf tdrfa&SUrif;wGif udk,f&Hawmfrsm;&Sdonf/ ta>ct&Hrsm;
BuKd ;iifvu kd o
f nf/ wk&ifv;kH xnfo h nf/ pdefzl;rwyf&/ trGrf; &So
d nf/ ½H;k trIxrf;rsm;&So d vdk vHNk cKH a&;0efxrf;rsm;vnf;&So
d nf/
jcifydwfudk teDrokwf&/ twGif;t&dyfae ysOfaxmifrSpí xdo k w l Ykd aep&mtdrrf sm; tvkyv f yk &f m½H;k ? toH;k taqmifypön;f
xdk&e,fxkyfavsmuf0ef;rsufESmMuufrsm;rSm ajrjzLokwí f rsm; xm;&mae&mrsm;vnf; &S&d onf/ 0if;av;rsuEf mS tum
urÜwBf u;D i,fukd teDow k of nf/ ydwif;Bu;D rm&bifudkvnf; t&Hvnf; &Srd nf/ xd0k if;xJrmS rS vlaetdrt f aqmufttH?k wduk ?f
(1)
teDokwfonf }}[lí azmfjyxm;onf/ wef;vsm;ponfwdkY&Sdrnf/ þodkYjzihf tdrfa&SUrif;wpfyg;\
1/ tif½Hk (ñTef;NyD;) pm- 10-11/ ta>ct&H? taqmifta,mif? toH;k taqmifrsm; aeavmuf
148 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 149
xm;avmufatmif us,f0ef;aom 0if;twGif;wGif Adokum ESpaf qmif? vuf,mbufuvnf; onfenf;aqmufvyk o f nf/
twwfjzihf ae&mcs&ayrnf/ avsmif;awmfO;D vuf0b J ufajrmuf0if;em;twGi;f udk vufaqmif
avmuAsL[musrf; (tif½Hkpmwrf;) rSmyif þAdokum ,lwdkuf? onftaemufudk pnfawmfwdkuf aqmufvkyfonf/
oabmudk azmfjyxm;onf/ 0if;av;rsuEf mS ywfvnfjyif0if;em;wGif vuf0b J ufu ud, k &f H
]]0if;av;rsufESmrSm jrif;Murf;uyfumonf/ txufudk aewef; 10aqmif? vuf,mbufu ud, k &f aH ewef; 10aqmif?
ysOfurÜwfBuD;owfonf}} [k 0if;taetxm;udk azmfjy a½SU0if;wHcg;jyifaumifae[efwef;oHk;? vuf,mbufu
xm;jcif;jzpfonf/ aumifae[efwef;oH;k ? taemufwcH g;jyifuvnf; onfenf;wl
0if;wHcg;rsm;xm;yHkESihf ywfoufí aqmufvkyfonf(1)}} [lí azmfjyxm;onf/ xdkazmfjycsufudk
]]avsmif;awmfO;D avSum;qDwnfw h iG f 0if;wHcg;? taemuf tajccHNyD; Adokumoabm ae&mcsMunhfygu yl;wGJazmfjyyg
rsuEf mS uonf tv,fcsuw f iG f aemuf0if;wHcg;wpf? 0if;wHcg; yHkpHtwdkif; yEéufyHk&&Sdrnfjzpfonf/
12qlxm;onf}} [kazmfjyxm;onf/ 0if;twGi;f ü taqmuf tdraf wmfü xm;0,faqmif ESpaf qmif? xm;0,fvsm;aqmif
ttHkrsm;udk ae&mcsxm;&müvnf; wpfaqmifygonfukd awGU&onf/ ESpx f yfwpfvnfay:ü pkvpf
]]twGi;f wGif vuf0u J tdraf v;? vuf,mbufu tdraf v; rGr;f cRerf sm;pGm rwyf&? wk&ifv;kH wyfonf/ pdezf ;l rwyf&onf
aqmif?aygif;ud;k aqmif? tdraf qmifaqmufonf/ onftwGi;f udkvnf; jyxm;onf/ Adokumoabmt& uefYowfcsuf?
udkrm&bifuyfumoef;í twGif;u 0if;wHcg;ig;xm;onf/ owfrw S cf sut f wdik ;f xnh&f wyf&onfukd owdxm;rd&monf/
0if;awmfjyifu a½SU0if;wHcg;wpf? jyifvuf,mbufu ½H;k rwpf? rmefatmif&wembk&m;'g,um rif;w&m;vufxuf nDawmf
vuf0Jbufu ½Hk;i,fwpf? taemufwHcg; vuf,mbufu &Sief ef;qufukd tdraf &SUt&may;onft h cg ]]trd;k tkw<f uyfEiS fh
taemuf½Hk;wpf? xm;0,fvnfay: trGrf;jcifydwf wk&ifjym; trGrf;jcifydwfwk&ifudk teDokwfaMumif;(2) wdkifzHk; urÜwfBuD;
xnfo h nf/ 0if;wGi;f u avomaqmif? ajrmufrm&biftwGi;f wGif i,fudk teDokwfaMumif;(3)}} awGU&onf/
aoewfaqmifESpfaqmif? avsmif;awmfOD; vuf,mrm&bif 1/ tif½Hk (nTef;NyD;)pm- 11-12/
em;wGif ud,
k &f aH ewef; ESpaf qmifp?D avsmif;awmfO;D vuf0b J uf 2/ ,if; pm- 12/
0if;em;wGif aoewfwef;aqmif;wpf? onfajrmufuu kd ,
kd &f aH e 3/ ,if; pm- 236/
150 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 151
jynfrif; (at'D 1661-1672) vufxuf aemifawmf 0gacgifvqef; (4)&uf (1) aomMumaeY tdrfawmfwuf(2)
awmifirl if;udk awmifiu l akd y;Ny;D rif;jyK&mü ]]tdrjf zL ig;quf? aMumif; ordkif;pmrsufESmwGif tao;pdwfazmfjyxm;onf/
ESpfxyf? a&mifOD; oHk;xyf? ajrmufavom uGrf;aq;? tdrfom tdrfawmfwufonftxd tcsdefwdkumvwpfvtwGif;rSm
trGrf;jcifydwf cHkwdkifoHk;? uHywf teDay;}} (1) awGU&onf/ NyD;pD;atmif tjref tifwdkuftm;wdkufaqmufvkyfcJhaMumif;
&rnf;oif;rif; (rif;&Jausmfxif) (at'D 1673-1698) od&monf/
vufxuf tdraf &SUrdz&k m;r,fawmf&iS rf zd &k m; tdraf wmfaqmuf
vkyfyHkudk
ouú&mZf 1047 ck? 'kwd,0gqdkvjynhf(2) we*FaEGaeY
opfxGif;?
vjynhfausmf (1)&uf(3) wevFmaeY tdrfawmfyEéuf½dkuf?
vjynhfausmf (3) &uf(4) Ak'¨[l;aeY tdrfawmfopfxl?
vjynfhausmf (5) &uf(5) aomMumaeY tdrfawmfwGif;
wl;wGif;cs? xkyfavsmufwif?
vjynhaf usmf (10)&uf(6) Ak'[ ¨ ;l aeY tdraf wmftrGr;f csiyf w
d f
wif?
1/ OD;ukvm;? r[m&mZ0ifBuD;? w? pm228/
2/ 5 Zlvdkif? 1685/
3/ 6 Zlvdkif? 1685/
4/ 8 Zlvdkif? 1685/ 1/ 24 Zlvdkif? 1685/
5/ 10 Zlvdkif? 1685/ 2/ OD;ukvm; r[m&mZ0ifBuD;? w? pm- 255/
6/ 15 Zlvdkif? 1685/
armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 153
a[mif;rsm;url t0dkif;yHkraqmifaomfvnf; NrdKU½dk;axmifh
cRef;rsm; auG;0ef;aeaomaMumihf t0ef;yHkaqmif NrdKU½dk;[kyif
owfrw S Ef ikd o
f nf/
ysLNrdKUjyEdkifiHrsm; acwfvGefNyD; yk*HacwfESihfaemufydkif;
anmif&rf;acwf Adou
k mpepfqikd &f mtcsKd ;;;; acwfNrKd UjyEdik if rH sm;wGif NrKd U½d;k rsm;udk av;axmifph wk*yH jkH zpfap?
pwk&ef;yHjk zpfap? axmifrh eS af xmihcf sKd ;jzihf wnfvyk v f mMuonf/
jrefrmAdokuma0g[m&wGif armfvdkifcsdK;? armf,Gef;csdK;? rEÅav;? tr&yl&? a½Tbdk? awmifil? [Hom0wD (yJcl;) NrdKU½dk;
cdek ef;csKd ;[laom tcsKd ;oH;k rsKd ;&So
d nf/ a&S;acwfAo d u k mwdYk wHwikd ;f rsm;rSm tqdyk gav;axmifph wk*yH ?kH pwk&ef;yHk NrKd U½d;k rsm;jzpfonf/
cwf&mwGifvnf;aumif;? taqmufttHk\ atmufajcudk tif;0NrdKU½dk;url xdkNrdKU½dk;yHkrsm;ESihfrwl? wpfrluGJjym;pGm
yHkazmfaqmufvkyf&mü csdK;avh&Sdaom tcsdK;oHk;rsdK;jzpfonf/ &So
d nf/ tif;0NrKd U½k;d yHuk kd armf,eG ;f csKd ; csKd ;Ny;D wnfvyk xf m;jcif;
xdok ;kH rsKd ;teuf armfvikd cf sKd ;rSm auGUauGUaumufaumuf jzpfonf/ uke;f abmifrif;qufrS qifjzL&Sirf if; (at'D 1763-
tcsKd ;rsKd ;jzpfonf/ armf,eG ;f csKd ;rSm axmifah xmif, h eG ;f ,Ge;f tcsKd ; 1776) vufxufNrdKUawmfudk topfzGihfí wnfonfhtcg
rsKd ;jzpfonf/ cked ef;csKd ;rSm axmifrh eS af xmifq h uftcsKd ;rsKd ;jzpfonf/ a½TNrdKUawmf ta½SUrsufESmudk armf,Gef; (5)csufcsdK;í
a&S;jrefrmrif;rsm; NrdKUopfrsm;wnfvkyfonfhtcg NrdKU½dk; awmifrsufESmudk armf,Gef; (9)csuf? taemufrsufESmudk
yHkpHoHk;rsdK;oHk;pm;jzihf wnfvkyfavh&SdaMumif; od&onf/ armf,eG ;f (11)csu?f ajrmufrsuEf mS udk armf,eG ;f (5)csucf sKd ;í
a&S;tusqHk; jrefrmrif;rsm;vufxuf (ysLNrdKUjyEdkifiHrsm;) ü wnfcJhjcif;jzpfonf/ armf,Gef;tcsdK;aygif; 30 &Sdonf/
NrKd U½d;k udk t0dik ;f t0ef;yHk wnfvyk w f wfMuonf/ Oyrmtm;jzihf pOfhul;rif; (at'D 1776-1782) vufxufa&mufonhftcg
oa&acwå&mNrKd Ua[mif; NrKd U½d;k yHrk sKd ;jzpfonf/ 0dik ;f 0dik ;f pufpuf ajrmufrsuEf mS wGif ESpcf sKd ;avsmo h mG ;ojzihf armf,eG ;f 28 csKd ;om
r[kwaf omfvnf; t0dik ;f yHak qmif NrKd U½d;k [kqEkd ikd o f nf/ tvm;wl usefonf[k od&onf/
waumif;? 0wD;? oJukef; ponfhNrdKUa[mif;rsm;onfvnf; tif;0udk þodaYk rmf,eG ;f csKd ;csKd ;í wnf&onfrmS tif;0NrKd U
t0dkif;yHkNrdKU½dk;rsm;yifjzpfonf/ AdóEdk;? [efvif;paom ysLNrdKU ukef;ajronf a&pyf? tif;pyf? ukef;csdKihfa&maeaom ae&m
152
154 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 155
jzpfaeaomaMumihfjzpfonf/ xdkYaMumihf a½S;usaom ysLNrdKUjy axmifha&muf wnfvkyf&jcif;jzpfonf/ wHcg;ayguf 33
Edik if rH sm;uJo h Ydk t0dik ;f yHNk rKd U½d;k vnf;wnfr&? pwk&ef;yH?k pwk*yH kH &So
d nf/
jzpfatmif rsOf;ajzmifhNrdKU½dk;tem;a&;rsm;udk ajzmihfajzmihf ig;ydwef;NrKd Uaxmifw
h iG f ta½SUudak zmufí rd;k aumif;wHcg;?
rwfrwfcwfívnf;r&ojzihcf sKd ;vdu k ?f apmif;vdu k ?f qufvu dk f ¤if;awmifta½SUudkazmufí aiGpifacsmif;0ausmfatmif
ESit fh csKd ;rsm; pyf[yfum NrKd U½d;k cwf&jcif;jzpfaMumif; em;vnfEikd f wHcg;?
onf/(1) ¤if;awmif armf,Gef;uGif;awmifudk azmufí &efa½GwHcg;?
tif;0NrKd U\ armf,eG ;f csKd ;yHNk rKd U½d;k udk uke;f abmifacwf qifjzL ¤if;awmifuakd vQmufí ta&SUudak zmufvsuf &efpifwcH g;?
&Sifrif;vufxuf wnfvkyfonf[kqkdaomfvnf; ueOD; ¤if;awmifta&SUudkazmufí &efESdyfwHcg;?
armf,eG ;f csKd ;tpudk anmif&rf;acwf r[m"r®&mZm"dywd (at'D ¤if;u ta&SUudkarmf,Gef;csDí ajrmufudkazmufvsuf
1733-1752) vufxufNrdKUwnf&mü pcJhonf/ uif;vGwfwHcg;rom?
r[m"r®&mZm"dywdrif;vufxuf ouú&mZf 1110 jynfEh pS f ¤if;ta&SUudkazmufí &efuif;wHcg;?
(at'D 1748) wGif wyfBuD;udk odrf;íNrdKUwnfcJhonf/xdkodkY ¤if;awmifta&SUudkazmufí &efNrdKUwHcg;?
wnf&mü qif;&Jom;uReaf wmfrsKd ;wdrYk mS yifyef;vSonf/ rcefY ¤if;awmifta&SUudkazmufí uif;vwfwHcg;rom?
rxm; rvkyaf qmifapbJ &Sib f &k ifu, kd wf ikd rf pS Ny;D rif;rdz&k m;? ¤if;awmifta&SUudkazmufí cHvGwfwHcg;?
rif;nDrif;om; rSL;awmf? rwfawmfwYkd xdu k &f moif&h m wma0Ny;D ¤if;u NrdKUaxmifhxm;cJhNyD;vQif taemufudkavQmufí
vkyfMu&onf/ rif;{u&mZfu wm 500? rif;rdzk&m;wdkYu awmifudkazmufvsuf pHa0;wHcg;?
wm 250 pD? awmifi&l mZmu wm 300? rSL;awmfrwfawmfwu Ykd ¤if;pHxm;wHcg;?
xdkuf&moifh&m vkyfaqmifMu&onf/ ¤if;armf,Gef;csDNyD;vQif awmifudkazmufí &efESdyfwHcg;?
NrKd Uudk NrKd Uawmf&if; ta&SUawmifaxmihf ig;ydwef;NrKd Uaxmifrh S ¤if;u armf,Gef;csDNyD;vQif taemufudkazmufí uif;a0;
uke;f ½d;k rd;k xd ausmif;udyk wfNy;D td;k bd?k qifusKH ;rSr;D aoG; wdu k Nf rKd U wHcg;rom?
1/ wuúov kd af rmifarmifBu;D \ ]]pmaytoGiEf iS fh uReaf wmft
h jrif}} ¤if;u taemufudkavQmufí awmifodkYazmufvsuf
pmcspfol &efukef? 1975 ck? pm- 145-147/ &efpifwHcg;?
156 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 157
¤if;taemufawmifudkazmufvsuf ausmfrdk;wHcg;? ta&SUudak vQmufí ajrmufukd azmufvsuf atmifomwHcg;?
¤if;u armf,eG ;f csí D taemufuakd zmufvsuf &efviT w hf cH g;? ¤if;u ta&SUudak vQmufíajrmufuakd zmufvsuf rQKUd atmif
¤if;u taemufuakd vQmufí awmifuakd zmufvsuf &efa0; wHcg;?
wHcg;? ¤if;u ta&SUudak vQmufí ajrmufuakd zmufvsuf atmifrQKd U
¤if;utaemufudkavQmufí NrdKUaxmifhxm;cJhNyD;vQif wHcg;?
ajrmufukd avQmufvsuf taemufuakd zmufí &efwm;wHcg;? ¤if;NrdKUaxmifhwGif ajrmufudkazmufvsuf rQdKUOD;wHcg;(1)
¤if ; uajrmuf u d k a vQmuf í taemuf u d k a zmuf v suf pkpkaygif;wHcg; 33? NrdKUawmfwGif; wHcg;udk;ckxnfhygu wHcg;
oufuif;wHcg;? 42 ck&Sdonf/
¤if;u ajrmufudkavQmufí taemufudkazmufvsuf anmif&rf;acwfü NrdKUwnf&mwGif armf,Gef;csdK;[efudk
ausmfbifwHcg;? tpjyKco hJ vdk Adou k m[efwpfcjk zpfaom ]]cdek ef;csKd ;}} uvnf;
¤if ; uajrmuf u d k a vQmuf í taemuf u d k a zmuf v suf anmif&rf;acwf\ Adokum[efwpfcktjzpf pwifcJhonf/
pHa&;wHcg;? þwGif ]]cdkeef;csdK;}} [laoma0g[m&udk apwDNrdKU½dk; ponfwdkY
NrKd Uaxmifx
h m;cJNh y;D vQif ta&SUodcYk sí
D ajrmufuakd zmufvsuf
wGif&Sdaom taxmihftauG;(2) [k jrefrmtbd"mefu zGJUqdk
wufvGwfwHcg;?
onf/ a½TbekH 'd gef;usr;f url ]]cdek ef;}} udpk Md w*D0gcdrk if; aeonfh
ta&SUudak vQmufí qifusKH ;axmif?h avSum;tqif;ajrmuf
eef;ESihfwlí ]]cdkeef;}}(3) [kac:aMumif; zGihfqdkxm;onf/
udkazmufí pHuif;wHcg;?
ajrmufudkaxmifcsDí qifusHK;ta&SUavSum;ESihf twnfh 1/ a&S;a[mif;pmay okawoDwpfOD;\ ]]anmif&rf;acwf ESpf 40
taemufudkazmufvsuf &efcGmwHcg;? &mZ0if (1071 rS 1113)}} jrefrmrIArd mef? pmaybPf? vufEydS f
ajrmufudkavQmufí taemufudk azmufvsuf uif;oH pufrl? pm- 26/
wHcg;? rom? 2/ jrefrmtbd"mef? jrefrmpmtzGJU? ynma&;0efBuD;Xme/
¤if;uaxmifcsDcJhNyD;vQif ta&SUudkavQmufí ajrmufudk 3/ aZ,socF,m\ ]]a½TbHked'gef;}} [Hom0wDyHkESdyfwdkuf? &efukef?
azmufvsuf &efESifwHcg;? 1963 ck? pm- 63 (aemifwGif ]]a½TbHked'gef;}}[kom nTef;rnf/)
158 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 159
jrefrmrif;rsm;\ xD;eef;"avhtpOftvmwGif 0if;rSL;av; tcsdK;rsm; yg0ifonfhyHkpHjzpfonf/ cdkeef;uGufyHkpHrsm;udk aypm
a,mufxm;&Sad Mumif;? xd0k if;rSL;av;a,mufteuf vuf,m tzHk;usrf;rsm;rS a½TZ0gyef;? eH&Hyef;csDqufyef;uGufrsm;?
0if;rSL;rSm ]]ckdeef;}} yHk wHqdyfyg"m;udk aqmif&onf/ abmifcwftem;? taqmufttHrk sm;\vnfEiS efh &H ?H apwDawmf
]]ta&SUrSeful? ZrÁLrsufjzm? vuf,mcdkeef;? aemufpuf0ef; rsm;\ atmufcyH pö,mrsm;paom Adou k mtEkynm vuf&m
ESihf? yHkeef;vuf0J? &J&JvQHywf? trSwfa½S;avQmuf? pOfr wdkif;wGif cdkeef;uGufyHkpH yg0ifpNrJjzpfonf/
azmufonf? av;a,muf0if;rSL; aqmif"m;wnf;}} [lí anmif&rf;acwf AdokumtEkynmwGif cdkeef;uGufonf
ta&SUbuf0if;rSL;u rSeu f ?l vuf,m0if;rSL;u cdek ef;? taemuf anmif&rf;acwf\ Adou k m[efwpfc[ k í
l qdEk ikd af vmufatmif
0if;rSL;u puf0ef;? vuf0J0if;rSL;u yHkeef;xkvkyfí a½S;rif; wGifus,fcJhonf/ ,cifu atmufajcypö,mrsm;rS xD;awmf
tpOftquf ay;tyfpGJaqmifaponfh xHk;Oya'&SdaMumif;(1) txd puf0dkif;yHkrsm; qifhumqihfum jyKvkyfcJhaom wHwm;OD;?
od&onf/ r*FvmapwDuo hJ Ykd yGwaf pwDypkH rH sm;rSmvnf; atmufajcypö,m
anmif&rf;rif;quf yif;wvJrif;vufxuf nDawmfrif;&J oHk;qifhrSpí acgif;avmif;em;? oydwfarSmuf? azmif;&pf
ausmfxifudkay;aom taqmifta,mifrsm;wGif]]qifaygif; tqifq h ih?f MumarSmufMumvSef cs&m;oD;rSpí xD;awmfwdkif
0ef;a½Ta&;cdek ef;}}(2)? jynfrif; (at'D 1661-1672) vufxuf atmifyifanmif&rf;acwfü cdek ef;csKd ;? z½Hak jrm§ ifph aom yHpk rH sm;
aemifawmf awmifilrif;udkay;onfh taqmifta,mifrsm; tjzpf ajymif;vJvmMuonf/ ypö,moHk;qihfrS xD;awmfwdkif
wGifvnf; ]]vufzuftdk; &Spfajr§mihftem; ywåjrm; ig;&pfudk cdek ef;csKd ; axmifrh sm;jzihf wnfxm;cJah om anmif&rf;apwDawmf
ywåjrm;zHk; cdkeef;pDESihf avSmfum;cdkeef;}}(3) wdkYyg0ifonfudk wpfqu l kd a&pBuKd NrKd Ue,f? rtlaus;&Gm? a½Trak |mapwD&ifjyifü
awGU&onf/ awGU&SdEdkifonf/(1)
cdkeef;? ckdeef;csdK;rS cdkeef;uGufonf jrefrmrIAdokumwGif yHkpH cked ef;uGuyf pkH aH cwfpm;cJah om anmif&rf;acwfwiG f ,cifu
wpfrsdK;taejzihf&SdvmcJhonf/ pwk&ef;uGuf\ axmifhrsm;ü av;axmifph yfpyfom jyKvyk cf o hJ nfh bHt k qifq h ih&f dS opfom;
1/ a½TbHked'gef; (nTef;NyD;) pm- 64/ 1/ udk0if;armif (wrÜ0wD)\ ]]uarÇmZom'Deef;awmfqdkif&m
2/ OD;ukvm;? r[m&mZ0ifBuD;? w? pm- 215/ rSwfwrf;rsm;}} (25-8-93) xkwf aMu;rHkowif;pm (aemifwGif
3/ ,if; pm- 218/ ]]uarÇmZom'D}}[kom nTef;rnf/)
160 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI
jymom'fyHkpHtrdk;rsm;onfvnf; cdkeef;yHkpHjzpfoGm;cJhMuonf/
xdaYk Mumihyf if ppfuikd ;f ? tr&yl&? tif;0NrKd Ua[mif; 0ef;usiw f iG f
anmif&rf;acwfAdokum tEkynmvuf&mwpf&yftaejzihf
cdek ef;yHpk H taqmufttHrk sm;udk awGUjrifavhvmEdik jf cif;jzpfonf/
om"utaejzihf jy&ygu ppfudkif;NrdKU? a0VK0efig;xyfBuD; anmif&rf;acwfqif,ifx;kH zGUJ rI
bk&m;odkYt0if rkcfOD;onf bHkckepfqifh ,Gef;qufcdkeef;csdK;
jymom'f? ppfuikd ;f NrKd U? &mZrkPpd Vl maumif;rIawmfBu;D bk&m;\ anmif&rf;acwfjynfolwdkY\ qif,ifxHk;zGJUrIESihf
ywfoufí a½S;a[mif;oD;jcm;rSww f rf;rSw&f mrsm; ruse&f adS y/
r[m&Hww H ikd ;f 0ifaygufav;ckü bHck ek pfqihf cdek ef;csKd ;jymom'f
xdkYaMumihf anmif&rf;acwfjynfolrsm;onf rnfodkY 0wfqif
ESihf r[m&HwHwdkif;axmifhav;axmifhü bHkig;qihfcdkeef;csdK;
Muonf/ rnfoYkd qif,ifx;kH zGUJ Muonf[í l wdwyd yajym&efrl
jymom'f(1) wdkYudk awGUjrifavhvmEdkifonf/
cufcJayonf/ acwfNydKif eH&Haq;a&;yef;csDrsm;? ysdKU? uAsm
omvGefrif; (at'D 1629-1648)\ ukodkvfawmfrsm;
vuFmrsm;? ordik ;f rSww f rf;rsm;udk avhvmjcif;jziho f mvQif &Edik f
teuf ppfudkif;NrdKU ajrmufyknapwDta½SUü ]]cdkeef;ausmif;}}
oavmuf cefYrSef;wifjyEdkifrnfjzpfonf/
aqmufvyk v f LS 'gef;cJjh cif;uvnf;(2) anmif&rf;acwfü ]]cdek ef;}} anmif&rf;acwfwGif yk*HacwfrSmuJhodkY *lbk&m;rsm;wnf
onf wGiu f s,Ef ikd v
f eG ;f aom tEkynmvuf&mwpfcjk zpfaMumif; vkyNf y;D *ltwGi;f eH&rH sm;ü aq;a&;onft h avhonf xGe;f um;
awGUjrifEdkifayonf/ aeqJ jzpfonf/ a&;orQtaMumif;t&mrsm;rSmvnf; ,HMk unf
ud;k uG,rf qI ikd &f m bmoma&; taMumif;t&mrsm;om jzpfonf/
jrwfA'k \ ¨ Ak'0¨ ifjzpfawmfpOfEiS f h ig;&mhig;q,f Zmwfawmfrsm;udo k m
ta&;tqGJrsm;Muonf/ xdkyef;csD aq;a&;½kyfrsm;wGif vl½kyf?
ewf½kyf? wd&pämef½kyfrsm;ygrnf/ xdkaq;a&;yef;csDyg vl½kyf
1/ uarÇmZom'D (nTef;NyD;) rsm;onf xdak cwfrif;ESifh jynforl sm;udk xif[yfu, kd pf m;jyKjcif;
2/ OD;ukvm;? r[m&mZ0ifBuD;? w? pm- 210/ omjzpfonf/ xdaYk Mumihf eH&aH q;a&;yef;csyD g vlrsm;\ 0wfpm;
161
162 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 163
qif,ifrrI sm;onf xdak cwfjynforl sm;\ 0wfpm;qif,ifr[ I k yk*aH cwfüeef;wGi;f olrsm;onf &mxl;tqiht f vduk f qHyif
azmfjy&rnf jzpfonf/ rsm;udk xH;k zGUJ Mu&[ef&o dS nf/ txl;ojzihf r*FvmtcgawmfyJG
anmif&rf;acwfqdkif&m eH&Haq;a&;yef;csDrsm;udk ppfudkif; rsm;wufa&muf&mü xHk;zGJUjyifqifMu&jcif;jzpfrnf/ xdkuJhodkY
wdavmu*k½kvkdPf*l? avmurSefuif;*l? zdk;0ef;awmifa'o&Sd qHyifx;kH zGUJ enf;onf trsKd ;trnftm;jzihf (55) rsKd ; &Scd o hJ nf/
*lb&k m;rsm;wGif awGUjrifavhvmEdik o f nf/ xdt Yk wl yk*aH wmif xdkqHxHk; (55) rsdK;udk rSwfwrf;wifcJholu tif;0acwfpmqdk
bDy#d uwfwu kd ?f yk*OH ygvdord rf S yef;csrD sm;onfvnf; ppfuikd ;f &a0&SifaxG;jzpfonf/ xdkqHxHk; (55) rsdK;rSm-
wdavmu*k½kvkdPf*lrSyHkrsm;ESifhwlojzihf anmif&rf;acwf (1) NrdwfjzL? (2) NrdwfpdkY? (3) NrdwfvGwf? (4) pkvnf;? (5)
eH&Haq;a&;yef;csDtjzpf avhvmEdkifonf/ acwfaESmif;ydkif;? a&mh&nf;? (6) wdrfawmifwufopf? (7) vQyfppfwjyuf? (8)
acwfOD;ydkif;vuf&mrsm;tjzpf uGJjym;rI&SdEdkifonfudkvnf; p0Sufa&mifajy;? (9) ESif;ao;rpdkY? (10) MumndKU0wfqH? (11)
rSwo f m;xm;&ayrnf/ rnfoq Ykd akd p anmif&rf;acwfvuf&m "l0EH iId ;f Munh?f ½IMunhf rNi;D ? (12) OD;jynfa½Taysm?f (13) Zifa,mf
ppfppftaejzihf wdavmu*k½v k P kd *f al wmfrS eH&aH q;a&;yef;csD wef;0J? (14) ykvu J ;kd vH;k ? (15) *rke;f iHt
k m? (16) avoma0hvnf?
rsm;onf a&S;rlrysuf ta&twGurf sm;pGmudk ,ckwikd f avhvm (17) jrLjcnfrxif? (18) ,*if? (19) c½kacsmif? (20) xH;k aMumif?
Edkifayao;onf/ (21) xHk;usm;? (22) ig;yg;NrdwfpdkY? (23) atmifNrdKUedrdwf? (24)
acwfNydKifpmayrsm;taejzihfvnf; anmif&rf;acwf\ u&0dwfEIwfoD;? (25)qdwforD;? (26) jyefYNyD;q,faxG? (27)
txif&Sm;qHk;aom pum;ajyusrf;BuD;jzpfonfh OD;ukvm;\ aetm½HkcH? (28) nOfh,Haomuf½SL;? (29) wdrfOD;eHyg;? (30)
]]r[m&mZ0ifBu;D }}? 0efBu;D ya'o&mZm\ ]]olZmysKd U}}? qif;&Jom; av;yg;&moD? (31) EIdif;NyD;pHvGwf? (32) e*g;ywfaMumhuGif;?
bGUJ wsmcsi;f rsm;? oDcsi;f rsm;wGif wdx Yk ad zmfjycsurf sm; &Sad yonf/ (33) ewfwGif;rÍÆL? (34) rjyLrkwf0? (35) y'kr®od'¨d? (36)
[dkwpfp? 'DwpfpjyefYusJNyD;&Sdaeaom ta&;tzGJUrsm;udk rPdudk;yg;? (37) c&m;yGihfao;? (38) ,kefa&;vES,f ? (39)
aumufoif;aumufovdk vkdufvHaumufodrf;NyD; pkaqmif; ae0,fOa'gif;? (40) oH;k aMumif;jcL;,Su?f (41) p0Suaf &mifacsm?
azmfjyjcif;rsKd ;jzihf anmif&rf;acwf0wfpm;qif,ifx;kH zGUJ rI[í l
(42) oabFmwHceG ?f (43) tEÅzo k Q arm&*D0g? (44) [oFmpcG?H
wpfcef;wpfu@ wifjyvdkuf&ayonf/
(45) ykZif;awmifjyef?Y (46) onf;ñGev Yf ufoif? (47) uGr;f vif?
164 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 165
(48) aemufwGJ? (49) rkwåm½GJ? (50) ykvJuGefjcm? (51) &wem a½Teef;oH;k yk&ydu k rf w l iG f uke;f abmifacwfO;D wGif xH;k zGUJ aom
r@dKif? (52) yGihfqdkifykPÖ&dwf? (53) e*g;tdwfav;a'gihf? qHxHk; (28) rsdK;udk trnfemrESihfwuG yHkpHrsm;ESihfyg avhvm
(54) &Spfajr§mihf? (55) jyefumzuf wdkYjzpfonf/(1) awGU&Sd&onf/ukef;abmifacwfOD;onf anmif&rf;acwf
yk*HacwfrSm xHk;zGJUcJhaom qHxHk; (55) rsdK;onf anmif&rf; tarGukd qufc&H onfjzpfaomaMumihf xdu k ek ;f abmif acwfO;D
acwfodkYa&mufonfhtcg qHxHk;xHk;enf; (37) rsdK;om&Sdawmh qHx;kH (28) rsKd ;onf anmif&rf;acwfwiG f xH;k zGUJ cJrh nf[k rSw, f l
onf[q k o
kd nf/ qd&k ygu omvGerf if; (at'D 1629-1648) &ayrnf/
vufxuf "m;a&; (37)? odkif;a&; (37)? uma&; (37)? uke;f abmifacwfbBu;D awmfvufxufü qHx;kH ckepfrsKd ;om
wufa&; (37)? jrif;a&; (37) ponfjzihf (37) yg;pk jrefrmrIrsm; &Sdawmh[ef&Sdonf/ xdkqHxHk;ckepfrsdK;taMumif;udk a&;zGJUaom
acwfpm;vmaomtcgwGif qHxHk;xHk;enf;vnf; (37) yg; vuFmwpfy'k rf mS -
jzpfvmawmhonf/(2) ]]a½Teef;oHk;udk? ydkufusHK;rSwf,l? odawmfrlavmh? NrdwfjzL
odkYaomf omvGefrif;vufxufjzpfay:vmaom qHxHk; ndKUndKU? Nrwd pf x
Ydk w
G x f w G ?f Nrw d v
f w
G rf nf;rnf;? pkvnf; ½Ti½f iT ?f
(37) rsdK;udk rnfonfhpmay? rSwfwrf;rsm;wGifrS pkpkpnf;pnf; ,*ifxHk;xHk;? vHk;wifopfopf? Nrdwf&pfNrdwfcH? rsufysH&wem?
&SmazGrawGU&acs/ acwfNyKd iu f Asmpmayrsm;ESifh wdavmu*k½k od*gF a½Tom;? ywåjrm;a&mifNyKH ;? ckepfv;kH onf? qHx;kH r*Fvmwifh
eH&Haq;a&; yef;csDwdkYwGif awGU&orQ eef;wGif;olwdkY qHxHk; ½Te;f wnf;}} [líjzpfonf/ xdaYk Mumihf bBu;D awmfvufxufü
xHk;yHkrSm pkvnf;qHxHk;? NrdwfjzLqHxHk;? vHk;wifqHxHk;wdkYjzpfMu (1) NrdfwfjzL (2) NrdwfpdkY (3) NrdwfvGwf (4) pkvnf; (5) ,*if
onf/(3) (6) vH;k wif (7) Nrw d &f pfwo Ykd m useaf wmhonf[k qk&d rnf/(1)
1/ '*kefewf&Sif\ ]]jrefrmh½dk;&mqifwefqm}} pmayAdrmef?&efukef? qHxHk; (37) rsdK;ESihf ywfoufNyD; &cdkifajrmufOD;acwfqHxHk;
pm-24 (aemifwGif ]]ewf&Sif}} [komnTef;rnf/) (37) rsdK;zGJU vuFmwpfyk'fudkvnf; awGU&ao;onf/
2/ MuL&wemarmifjrBudKif\ ]]pmay? ,Ofaus;rI aqmif;yg;rsm;}} ]]qHxHk;xHk;enf;? þedó&nf;udk? urÜnf;wifjyef? usrf;*ef
&Sifrawmifpmay? &efukef? 2004ckESpf? 'DZifbm? pm- 13 t&? azmfxw k Mf utH?h yxrrSm jrtd;k vH;k ? vrGeo f ;D ? woD;wvD?D
(aemifwGif ]]MuL&wem}}[kom nTef;rnf/)
1/ ewf&Sif (nTef;NyD;) pm- 28/
3/ &mZ0ifopf (w) (nTef;NyD;) pm- qk/
166 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 167
wywfcGD? oHk;ywfcGD? NrdwfpdkY? wcsdKUNrdwfvGwf? rcRwfvD? ]]a½Tcsncf s,b f uf? vufcsw d , f ufonf? uyfuu G u
f sL;ausm?f
Nrw
d wf &H nS pf onfwpfrsKd ;? pl;xd;k ywåjrm;? rrSm;wrH;I ? usKd uw f ;kH 0wfvJawmfudk}} [laom pum;wdkYESihf [Hom0wDygrif;\
uwHk? wpHku,if? xdkYjyifbD;pdkuf? tvdkufoihf&Sm? xHk;&m trSmawmfyHkwGif ]]vufcsdwfvGef;ysH? {ueH? onfwGif tp
wD;wkw?f OD;pGe;f zkwEf iS ?fh tokwaf emufq?JG rvGx J yd w
f if? xdjYk yif ay:vmNyD}} [laom pum;wdkYt& anmif&rf;acwfwGif
wa&S m if ; ? aoQmif ; apmif ; Nrd w f a cguf ? woG , f a jr§ m uf r S ? ]]tcsdwf}} [laom t0wftqifwpfrsdK; ay:aygufaeNyD[lí
Nrdwfacgufyef;pdkuf? wNzdKufwvJ? avsmhvsJMum0wfqH? wzef odEikd &f monf/
ykvJuHk;? wEIef;c½kywf? rvGwfNrdwf&pf? pepfr½Gwf? e*g;ywf yk*H? OygvdodrftwGif;rS eH&Haq;a&;yef;csDrsm;onf
aMumhuGif;? r,Gif;vv,f,kef? pHkwlrvGJ? rkwåm&GJESihf? qifhuJ tif;0acwfaemufyikd ;f anmif&rf;acwfvuf&mrsm;jzpfonf/
e*g;vdr?f EdiI ;f &Sed o
f rm?*rke;f tmiH?k vH;k pHrk &Gw?f wrsO;f cwfvsu?f xdek &H aH q;a&;yef;csrD sm;wGif rif;nDrif;om;rSL;rwfa>c&Hwo Ykd nf
&pfywfxHk;acG? wihfMuayonf/ þajr&u© a½Tjynfwnf;}}(1) ]]tcsdwf}} ykqdk;rsm; qif,ifxm;onfudk awGU&onf/
xdkvuFmyg qHxHk;rsm;onf anmif&rf;acwf qHxHk;rsm;[k wdavmu*k½kvdkPf*lrS yef;csDt&vnf; trsdK;om;rsm;rSm
qdkaomf qdkEdkif&monf/ ,Ofaus;rI ul;vl;qufqHa&;t& vufputuso Ð ifwikd ;f udk 'l;zH;k atmif0wfNy;D ykq;kd udk cg;yHck sí
&cdkifESihf jrefrm,Ofaus;rIonf qufpyfrI&SdEdkifaomaMumihf 0wfqifaMumif; awGU&onf/ xdkacwfa,musfm;0wfykqdk;rSm
jzpfonf/ tvsm; (16) awmif&n S í f teH (5) xGm&So d nf/ vufputusÐ
t0wftqif rSmudk,fxnfcyfyGyGjzpfonf/ odk&if;tusÐ[k ac:Edkifrnf
anmif&rf;acwfü ]]tcsdwf}} [laom t0wftqifrsdK; xifonf/(1) rif;nDrif;om;yHrk sm;udk rud#k af qmif;yHk odrYk [kwf
ay:aygufaeNyD[k ,lqEdkifonf/ 0efBuD;ya'o&mZm\ o&zlaqmif;yHkjzihf jc,fvS,fwwfMuonf/ tusÐta&mifrSm
]]olZmysdKU}} wGif tpdr;f a&mifjzpfojzihf xdak cwfu tpdr;f a&mifukd toH;k jyKrsm;
]]e*dk&fpdk;csm? rif;wdkYomvQif? 0wf&mpOf½dk;? &mjrihfrdk;\? [ef&o dS nf/ olaX;ol<u,fwyYkd u kH rkd l aAmif;xkyEf iS fh awGU&onf/
ykqdk;vQyfoGif}} [laompmyk'fESihf
1/ &mZ0ifopf (w) (nTef;NyD;) pm- qD/
1/ MuL&wem (nTef;NyD;) pm- 14/
168 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 169
tif ; 0ol w d k Y \ t0wf t qif r sm;rS m uef Y v ef Y p if ; ES i h f rsm;ESihf opfvGifawmufyaom t0wftpm;rsm; 0wfqifMu
tjzLcHwGif yef;yGifhazmfxm;aom xbDrsm;udk ajcrsufpdtxd aMumif; odEdkifonf/(1)
0wfqifvsuf tusÐrsm;uvnf; vufryg? &ifom;txufrS eH&Haq;a&;yef;csDrsm;wGif uacsonfrsm;\ yHkwGif tuÐs
'l;avmuftxd pGyfí 0wfqifxm;Muonf/ ycHk;ESpfzufwGif vuf y G E S i h f xbD t em;yG B uD ; rsm;ud k 0wf q if x m;onf /
y0gjzLESifhwbufudk vTrf;NcHKxm;onf/ y0gjzLudk ycHk;wpfzuf trsdK;orD; wl&d,m0dkif;rsm;udk yk*H? tmeE´mtkwfausmif;eH&H
wnf;odkif;í wGJvsm;csxm;onf/(1) yef;csDü awGU&onf/n§if;rIwfol? ywåvm;wD;ol? apmif;?
taemufbufveG rf if;\ q&mawmfwpfyg;a&;aom yk*NH rKd U? rdausmif;wD;ol ponfjzihf ygonf/ wbufNcKH onf"h avhonf
"r®&mZdubk&m; rifpmvuFmoHk;yk'füvnf; anmif&rf;acwf xif&mS ;onf/ ]]awmify<H u<uNr;D yGyEG iS ?fh rEÅ&oGi?f Oa'gif;½Tio
f }Ykd }
(2)
trsdK;orD;rsm;\ 0wfpm;qif,ifyHkudk awGU&onf/ [laom pmESihfudkufnDatmif <u<u&G&GyHkrsm; jzpfonf/
]]ewfoGifndrfhav;? ysdKi,faoG;wdkY? eHYarT;aygufjy? 0wfqif a,bk,stm;jzihq f &kd ygu anmif&rf;acwfjynforl sm;onf
Muí? aZmwvTJajymif;? em;a#mif;vufMuyf? vufpGyfa½Tyef;? qif;&Jcsrf;omra½G;? *kPfjrihf *kPfedrfhrcGJjcm;bJ wpfyHkpHwnf;
aom ykqdk;? xbD? tuÐs? wbufwdkYudk 0wfqifMuaMumif;
ajymif½eT ;f ysKd ;jyuf? vQw
H ufqu H si?f ud,
k pf q
D ifí ewfoiG pf aH jrmuf?
od&onf/ rif;nDrif;om;? rSL;rsKd ;rwfE, G f ponfwu Ykd uwåyD g?
BudKifopfatmuf0,f? 0if;awmufajymif½Tif? azmfyift&Sdef?
cgom? Zy,if? w½kwfykqdk;? ydk;? ywåL? ykqdk;? zJ? rIdif;vHk;
Edk;bda½T&if}}[lí vuf0wfvufpm;? qHxdk;? qHusifponfwdkY
ponftzd;k wef t0wftpm;rsm;udk 0wfNy;D qif;&Jom; jynfol
0wfqifaMumif;od&monf/ rsm;u csnx f nftnHph m;udk csKyv
f yk 0f wfqifonfom uGmjcm;
,if;"r®&mZdubk&m;rifpmüyif rI&adS yonf/f ta&mifvnf; teD? tpdr;f ? tjym? tjzLESifh ykpeG q f D
]]yefwsmonfr? ,OfppESi?fh oG,v f savsmv h sn;f ? ezl;pnf; a&mifwdkYom acwfpm;[ef&Sdonf/ (3)
ESihf? cg;pnf;vufMuyf? 0if;0if;vQyfom;? wD;cwfpnf;us? 1/ xHk;zGJUrI (nTef;NyD;) pm- 47/
qdt k uwGi?f ½Tiyf sEv S ;kH }} [lí uacsonfrsm; ezl;pnf;? cg;pnf; 2/ xHk;zGJUrI (nTef;NyD;) pm- 46/
3/ a&Tudkif;om; ]]jrefrmwdkY\ 0wfqifxHk;zGJUrIrsm;}} BuD;yGm;a&;
1/ apmrHknif;\ ]]jrefrmtrsdK;orD;qif,ifxHk;zGJUrI}} pmayAdrmef? tvkyw f ukd ?f rEÅav; pm- 43 (aemifwiG f ]]a&Tuikd ;f om;}} [kom
&efuek ?f 1989 ckEpS ?f pm- 45 (aemifwiG f ]]xH;k zGUJ rI}} [kom nTe;f rnf) nTef;rnf/)
170 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 171
anmif&rf;rif;quf paerif;vufxufwGif tdE´d,jynf? rSL;pk? pma&;awmfBuD;? emcH? oHqifh olaX; ol<u,fponfwdkY
r'&yfNrdKUrS bk&ifcH\ oHwrefzvd0kESihf vufpvDwdkYonf onf ajceif;udk pD;avh&SdMuonf/ xdkYjyif xdktxufwef;vTm
vufaqmifyPÖmrsm;ESihf tif;0aejynfawmfudk a&mufvm rif;aqGpdk;rsdK;ESihf rSL;rwfEG,fwdkYrSm wpfae&mrS wpfae&modkY
onf/xdkvufaqmifawmfpm&if;wGif ydk;xnf? csnfxnf ajcusiftoGm;enf;vsuf &xm;xrf;pif? oefvsif;ESihf jrif;
trsdK;rsdK;? a½TpvG,fodkif;t0wf oHk;ck? a½Ta&SSmapmif wpfck wduYk kd pD;eif;oGm;onfomrsm;onf/ jrif;pD; trIxrf;i,fww Ykd iG f
ponfwdkY yg0ifonfudk awGU&onf/(1) trsm;tm;jzihf zdeyfrygay/ ajceif;uGi;f wGif ajccsn;f xnfí h
(1)
trsdK;om;wdkY\acgif;rSm OaoQmifqHxHk;ESihfjzpfonf/ pD;eif;avh&SdMuonf/
rif;nDrif;om;wdu Yk aygif;oif;uspw
f Ykd 0wfqifMuovdk awmf? ppfonfrsm;rSm vufwaH wmifqpfx&d n S Nf y;D atmuftem;
'l;? penf;? ba0gae&mae rSL;rwfoal umif;wdv Yk nf; qif,if aygifv,fcefYtxda&mufaom 0wfvHktusÐESihf 'l;qpftxd
aygif;xkyfcGifh &Muonf/ xdkatmufedrfhaom rif;rIxrf;rsm; a&mufaom ykqdk;cg;awmif;usdKufudk 0wfqifMuonf/
acgif;wGif yg;um? em;umESihf armufwdk? armuf½l? carmuf
teuf ynmonftrnf&? tvkyfonftrnf&? Adokum
wdkYudk aqmif;Muonf/(2)
trnf&wdkYrSm aygif;jzLaygif;í vTwfwwfcGihf&Muonf/
em;awmif;udkrl vlwef;pm;ra½G;0wfqifavh&SdaMumif;
usefaomolrsm;rSm aygif;? oif;uspf0wfqifvsuf rif;crf;
rif;em;odkY wufa&mufcpm;cGihfr&Muay/(2) od&onf/
awmolawmifom;qif;&Jom;wdrYk mS ½d;k ½d;k omref acgif;aygif; anmif&rf;rif; (10) qufwiG f (7) qufajrmufeef;pHrif;jzpf
rsm; 0wfqifavh&MdS uonf/ eH&aH q;a&;yef;csrD sm;ü qif;&Jom; onfh 0rf;bJtif;pHrif;w&m;vufxufü jynfol jynfom;
a,musfm;wdkYrSm ukd,ftxufydkif;wGif tusÐAvmusif;vsuf wd\ Yk 0wfpm;qif,ifrrI sm;onf vQyaf y:avmfvnfvmonf/
&Sdonfudk awGU&onf/ xdkYtwl zdeyfvnf; pD;avh&Sd[efrwl? xdaYk Mumihf 0rf;bJtif;pHrif;u jrefrmouú&mZf 1040 jynfEh pS ?f
zdeyfryg ajccsn;f om tawGU&rsm;onf/ rif;? rdz&k m;? rif;orD;? e,kefvqef; (10)&ufwGif trdefYawmfwpf&yfxkwfjyef
rif;om;? 0efBuD;? 0efaxmuftwGif;0ef? NrdKU0ef? ppfuJ? 0efpk? &onf/
1/ &mZ0ifopf (w) (nTef;NyD;) pm- qD 1/ &mZ0ifopf (w) (nTef;NyD;) pm- ql
2/ &mZ0ifopf (w) (nTef;NyD;) pm- qD 2/ ,if; pm- qk
172 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI
]]ig\ EdkifiHawmftwGif; qif;&Jom;uRefawmfrsdK;wdkYonf
bdk;bpOfvmtwdkif; 0wfpm;qif,ifMu&rnf/ armifrif;wdkY
a½T&SdaMumif;txdrf;trSwftjzpfjzihf om;orD;rsm;udk a½Tajc
csi;f r0wfqifap&}} [laomtrdeaYf wmfjzpfonf/ xdt k rdeaYf wmf
twdkif; aemufrif;tqufqufvnf; vdkufemMuojzihf anmif&rf;acwf jrefrmrI 37 yg;pk
anmif&rf;acwftwGif; qif;&Jom;rsm;onf a½Tajccsif;
r0wfMu&acs/ rdk;BudK;ESihf aiGajccsif;om 0wfcGihfjyKonf/(1) a&S;txufu ordik ;f acwfrsm;ESirfh wlbJ anmif&rf;acwfü
anmif&rf;acwfwiG f t0wftpm;ESifh ywfoufí rSwo f m; jrefrmrI 37 yg;pkonf acwfpm;vmonf/ 37 yg;pk qdkif&m
zG,&f mwpfcrk mS [Hom0wDa&mufrif;Bu;D (at'D 1733-1752) jrefrmrIrsm;onf a&S;txufacwfumvrsm;uwnf;u
vufxufü &Siaf vmif;rsm;udk pvG,?f oif;uspq f ifí omuD &SdcJhonfcsnf;jzpfrnf/ odkYaomf ta&twGuf*Pef;url 37
0ifrif;rsdK;odkY oGwfoGif;awmfrlcJhjcif;jzpfonf/(2) jzpfcsifrSjzpfrnf/ xdkxufausmfcsifausmfrnf? avsmhcsif
avsmrh nf/ anmif&rf;acwf omvGerf if; (at'D 1629-1648)
vufxufa&mufonfhtcg xdkjrefrmrItyg;pkrsm;udk wlwl
nDnjD zpfatmif 37 *Pef;jzihf pnf;abmifacwfvu kd jf cif;jzpf
onf/ 37 *Pef;ukd,l&müvnf; Ak'¨omoemudk ,HkMunf
udk;uG,fonfhtavsmuf aAm"dyud©&w&m; 37 yg;udk tjrifh
tjzpfqHk;,lNyD; xdkaAm"dyud©&w&m; 37 yg;rS 37 *Pef;udk
,ljcif;jzpfrnf[k em;vnfEdkifonf/
omvGerf if;vufxuf acwfpm;aom jrefrmrI 37 yg;pkwiG f
odkif;a&; 37? uma&; 37? 'dkif;a&; 37? "m;a&; 37? vSHa&;
1/ a½Tudkif;om; (nTef;NyD;) pm- 41/ 37? jrif;a&; 37? wufa&; 37 ponfwdkYygonf/ þjrefrmrI
2/ ,if; pm- 41/ rsm;onf ppfa&;qdik &f m jrefrmrIrsm;jzpfonf/ þjrefrmrI tpk
173
174 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 175
rsm;teuf odkif;a&; 37? uma&; 37? 'dkif;a&; 37wdkYudk pmay vnfavsmuf? (32) aemufvnfavsmuf? (33) "m;oGJU?
rSww f rf;rsm;wGif rawGU&ao;í razmfjyEdik af o;aomfvnf; (34) "m;jy? (35) wpfzufEIwf? (36) ESpfzufEIwfESifh (37)
"m;a&;? vSaH &;? jrif;a&;? wufa&;rsm;udrk l azmfjyEdik af yonf/ aemufvSn(1) fh wdkYjzpfonf/
"m;a&; 37/ jrif;a&; 37? vSaH &; 37
a½S;jrefrmwdkYonf "m;xufMuolrsm;jzpfonf/ "m;a&; jrefrmwdkY\ aoe*FAsL[m ppft*Fgav;yg;udk ]]qif? jrif;?
uRr;f usio f rl sm;yDyD yk*aH cwfü yxrjrefrmEdik if aH wmfBu;D ? bk&ifh &xm;? ajconf}} tm;[lí txift&Sm;jyqdx k m;onfEiS t
fh nD
aemifrif;w&m;Bu;D \ awmifial cwfü 'kw, d jrefrmEdik if aH wmf a&S;acwfppfqifa&;wGif jrif;wyfonf t"dutcef;u yg0if
BuD;udk vuf&SdjrefrmEdkifiHe,fedrdwfxuf ausmfvGefatmifyif cJhonf/ jrif;pD;jrefrmwyfrawmfom;rsm;onf jrif;pD;vnf;
xl a xmif x m;Ed k i f c J h M uonf / anmif & rf ; acwf w G i f v nf ; uRrf;Mu&onf/ jrif;pD;vsuf wpfzuf&efoludk "m;? vSHwdkYjzihf
us,f0ef;aom tifyg,mudk a&S;acwfrsm;enf;wl xlaxmif xd;k ESuwf u kd cf ukd &f ojzihf jrif;pD;&if;vSx H ;kd &müvnf; uRr;f usif
cJo
h nfrmS "m;vufeufEiS fh "m;a&;ynm\ tcef;u@u t"du Muonf/ jrif;a&;uRrf;usif&eftwGuf owfrSwfxm;aom
tcef;rS yg0ifaeayonf/ xd"k m;a&; ynm odrYk [kwf "m;a&; jrif;pdkif;vrf;aMumif; yHkpHtwdkif; jrif;pD;avhusihfMu&onf/
37 yg;rSm- xdkjrif;pdkif;vrf;aMumif;yHkpHonf 37 rsdK;&Sdonf/ ¤if;udkyif
]](1) "m;csD? (2) "m;cif;? (3) rsufESmum? (4) "m;vS? (5) jrif;a&; 37 [kac:jcif;jzpfonf/ ¤if;jrif;a&; 37 rsKd;rSm-
"m;vQKd ;? (6) arSmufx;kd &yf? (7) &ifc?JG (8) tom;vS?H (9) "m;ckw?f ]]y,f0ef;? y,fpdwf? y,fcGJ? pE´&,Suf? av;uRef;rSeful?
(10) Zifa,mfokwf? (11) Zmyufxdk;? (12) a½SUvSnf;? (13) bHek ef;wefaqmif? qifx;l ? a½Teef;wdik pf ?D Mumcsyf pGe0f ?J tke;f yif
aemufvn S ;f ? (14) a½TEw I >f ruf,mvS? (15) a½TEw I >f ruf0vJ ?S a&oGe;f EG,x f u G ?f pGeo
f w
k ?f &Spaf jrmihcf ekd ef;? vuf,mqufMum
(16) pGeo f w k ?f (17) yg;uyf? (18) yef;uH;k jzwf? (19) "m;vTi?hf zl;EG,f0if? e0&wfa&vnf? &mZrwf? ckdeef;yHkvdrf? a½TwHcGef?
(20) yef;uHk;oD? (21) quf&ufckef? (22) rD;jywdkif? (23) jrif;rdk&fyHkvdyf? Mum,yf? ewfom;Adrmef? uRJwHk;wif? rifwef?
ydk;csnfvTm;? (24) oufwifa&aomuf? (25) a½Tb,uf 1/ t&SifMobmombd0Ho\ ]]okawoe o½kyfjytbd"mef}}
vnfavsmuf? (26) a'gif;Nr;D um? (27) usm;Nr;D pG?J (28) "m;&Gu?f ok"r®0wDpmyHkESdyfwdkuf? &efukef? 1996? pm- 338-339
(29) vufaumuf0wf? (30) armif;uyf? (31) a½TEIwf aemifwGif ]]o½kyfjytbd"mef}} [kom nTef;rnf/
176 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 177
uGef;½Hk;wuf? c½kywf? atmufcsif;yHkwHqdyf? ydk;csnfvTm;? (14) tNr;D aoG;[ef? (15) vuf0pJ vG,w f if[ef? (16) jynfv;kH
MumoGwftdk;? a½TwHqdyf? 0ef;usifywfoef;? bDvl;wdkifa&;vk? &pfvnf[ef? (17) Muufr;kd pGwcf g[ef? (18) a&&pfvnf[ef?
bDvl;ykcufpD;? bDvl;em;xGif;[ef,Of? a&uefoufqif;(1) (19) uanmif;wif[ef? (20) yifv,fawmifa0S;pG[ J ef? (21)
wdjYk zpfonf/ vuf0JuOD;[ef? (22) vuf0J&iftkyf[ef? (23) vuf,m
jymodkv jrif;cif;obifusif;yonfhtcg jrif;pD;orm;rsm; &iftyk [ f ef? (24) a&>yuf[efv[ JT ef? (25) 0gBuwd vf rd pf ef?
u þjrif;pD;a&; 37 yg;udk pD;eif;jyoMu&onf/ jrif;a&;jyo (26) jcnfow G [
f ef? (27) ykpeä ;f wef;pG[ J ef? (28) a½TvaHS rmuf
&mü jrif;pD;&if;vSu H kd trsKd ;rsKd ; udik w
f ,
G [
f efjyMu&onf/ vSu H kd wd&k yd uf pm;[ef? (29) b,fnmvSaH &;upm;[ef? (30) a½TvSH
a½S;acwfu tJarmif;[k ac:onf/ xdaYk Mumihf vSaH &; 37 yg;udk 0J&pfaxmufupm;[ef? (31) qifuef;awmwdk;[ef? (32)
]]tJarmif;}} a&; 37 yg;[kvnf; ac:Muao;onf/ tJarmif;a&; orufapmif&ef;pD;[ef? (33) a½TvSHusm;NrD;qGJ[ef? (34)
37 yg;onf jrif;pD;a&; 37 yg;ESihf qufpyfaeonf/ jrif;a&; uRNJ r;D cwf[ef? (35) a½Tvq HS x H ;kH &pf[ef? (36) a½Tvx HS uf0J
(1)
wpfckcsif;pDonf vSHa&;wpfckcsif;pDESihf wGJpyfaeonfqdkygu udik [f ef? (37) a½Tvb HS ,fnmvT[ J ef wdjYk zpfonf/ vSw H x
H ;kd
jrif;a&;wpfckcsif;wdkif; xdkjrif;a&;ESihfavsmfaomvSHudk [ef [efjya&;[lívnf; owfrw S Ef ikd of nf/
trsdK;rsdK;? taetxm;trsdK;rsKd; udkifaqmifvIyf&Sm; upm;jy wufa&; 37
&jcif;jzpfonf/ a&S;acwfppfyrJG sm;wGif uke;f wyf ac: Munf;wyf wku d yf rJG sm;ü
,if;vSHa&; ac: tJarmif;a&; 37yg;rSm (1) oufwif "m;a&;? vSaH &;? jrif;a&;rsm;onfta&;ygouJo h Ykd a&aMumif;
a&aomuf[ef? (2) jcaoFhwef;pGJ[ef? (3) pvG,fwif[ef? wdu k yf rJG sm;wGif avSavSmcf wfjcif;qdik &f m wufa&;rsm;u ta&;
(4) odMum;wefaqmifudkif[ef? (5) jA[®mvufvSrf;[eff? (6) ygvSonf/a&aMumif;wdkufyGJ tusOf;tusyfBuHKonfhtcg
uOD;[ef? (7) [oFmawmif,Suf[eff? (8) pGefawmifjzefY[ef? wufa&;uRr;f usirf u I wdu k yf \
JG tEdik tf ½I;H udk tqH;k tjzwfay;
(9) Muif p yef ; wif [ ef ? (10) wif y d k u f p D [ ef ? (11) Edik af yonf/ xdaYk Mumihf a&wyfom;rsm;onf ESppf Ofawmfo
*VKefawmifny§ [ f ef? (12) wdrcf snzf ;kH [ef? (13) wHyo Ykd UJG [ef? vif;v? vIid ;f avNird o f ufpOf ppfyrJG sm;&yfem;xm;pOfumv
1/ MuL&wem (nTef;NyD;) pm- 12/ 1/ o½kyfjytbd"mef (nTef;NyD;) pm- 120-121/
178 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 179
avSobif yGu J si;f y&mü wufa&; 37 rsKd ;jzihf wufa&;jyMu wl&d,m 37 rsdK;wGif tNidrfhwD;½dk; (6) rsdK;? wHydk; (8) rsdK;?
&onf/ wpfenf; tm;jzihf rdrw d wYkd ufa&;ynmudk tppfaq; aMu;oH½;kd (10)rsKd ;? pnf (11) rsKd ;wdjYk zpfonf/ wpfcck si;f a&wGuf
cHMu&jcif;vnf; jzpfonf/ wufa&; 37 yg;rSm- jy&ygu wa,m?rdausmif;?apmif;? jiif;? ywåvm;? atmif;uav;
(1) bk&m;&Sdcdk;? (2) a½Tavmif;csD? (3) a½Tavmif;xGuf? wdkYrSm tNidrfhwD;½dk; (6) rsdK;jzpfonf/ yavG? ESJ? csnfacsmif;?
(4) azmifawmf,OS ?f (5) wufaumuf? (6) wufajrm§ uf? (7) wufwef;? wkavmif;? c&maumuf? c&mjrmT ? vufw&H n S ?f zufvyd w f o
Ykd nf
(8) wufaxmif? (9) wuf,u S ?f (10) wuf0u S ?f (11) wufcwf? wHydk;rsdK; (8) ckjzpfonf/ aMu;eef;? aMu;pnf? aMu;ywf?
(12) wufv?S (13) tdrrf ;kd jcifwif? (14) pifa&mfow k ?f (15) aMu;td;k pnf? e&nf;p&m? qnf;vnf;? acgif;avmif;? armif;?
pifa&mf0?J (16) 0rf;bJawmifjzef?Y (17) 0rf;bJuef? (18) wufjyef? cGucf iG ;f ? pnf;pkyw
f oYkd nf aMu;oH (10) rsKd ;jzpfonf/ pnfajAm?
(19) ac:awmfr?l (20) udE&é mawmifcwf? (21) ewforD;? rk&m;pnf? ajr§mufpnf? pnf0ef;? pnfykwf? pnfao;? pnftdkif?
yef;qGw?f (22) ewforD;yef;vSr;f ? (23) ewforD;yef;awmif;? pnf'dk;? pnfyef;awmif;? wpfzufydwfpnf? pnfoHvGif?
(24) oefvsux f rf;? (25) aq;wHawmfx;kd ? (26) &mZrwfBu;D ? pnf'Hkrif;wdkYonf pnf (11) rsdK;jzpfonf/ pkpkaygif;wl&d,m
(27) &mZrwfi,f? (28) aea&mifum? (29) aea&mifjy? (30) (37) rsdK;jzpfonf/ þwl&d,m 37 rsdK;udkyif a½S;u&uif
wif;wdr&f ?H (31) wif;wdrv f pS ?f (32) pHy,f½?kH (33) qifp, G f 37 rsdK;[k ac:Muao;onf/(1)
0ef;,Su?f (34) udE&é mawmif,u S ?f (35) oH;k csuaf ygufjref? tqdk 37 csi;f rSm oDcsi;f cH½;kd 37 rsKd ;udk qdv k jkd cif;jzpfonf/
(36) wufapmif;? (37) ewforD;yef;cd;k (1) wdkYjzpfonf/ ¤if;wdrYk mS (1) tcsBD u;D oH? (2) tcsiD ,fo?H (3) q&mawmif;oH?
anmif&rf;acwfwiG f ppfa&;qdik &f m jrefrmrIrsm;tjyif tjcm; (4) q&myefoH? (5) q&mnTef;o?H (6) twGif;wD;ajyoH? (7)
jrefrmrIqikd &f m 37 yg;pkrsm;vnf;&Sad o;onf/ *DwtEkynmESifh tjyifw;D ajyoH? (8) qifjzLa&cso?H (9) a½Tyv’iw f nfo?H (10)
ywfoufí 37 rsKd ;[lí&So d nf/ toH 37yg; [kvnf; ac:Mu aAm"d&GwfoH? (11) ZrÁKoajyoD;a<uoH? (12) ig;Muif;
ao;onf/ xdkYjyif tqdk 37 csif;vnf;&Sdao;onf/ NrD;cwfoH? (13) c½koif;oH? (14) cGufcGif;oH? (15) bDvl;
ed*;kH
ESpfaygif;axmifESifhcsDí &Snfvsm;vSonfh jrefrmhorkdif;?
jrefrmhvt Yl zGUJ tpnf;onf wnfNird Nf y;D cdik rf maom ,Ofaus;rI
udk apmifah &Smufxed ;f odr;f Edik cf o
hJ nfrmS armfueG ;f yifx;kd avmuf
onf/ jrefrmvlrsKd;wdkY apmifha&Smufxdef;odrf;xm;aom
,Ofaus;rIum; rnfonfEh ikd if ?H rnfonf, h Ofaus;rIEiS rhf Q rwl
xl;jcm;aom tESpo f m&u euf½idI ;f us,0f ef;ovdk xkxnftm;
jzifhvnf; BuD;rm;vSonf/
acwfumvrsm; rnfodkYajymif;vJ ajymif;vJ jrefrmwdkY\
,Ofaus;rI rl[efrsm;urajymif;vJ? acwfumvtcuftcJ?
tusyftwnf;rsm; BuD;rm;pGm&SdcJhonfhwkdifatmif jrefrmh
,Ofaus;rItarGudkrl aumif;rGefpGm qufcHEdkifcJhMuonf/
þodkYjzifh jrefrmh,Ofaus;rIonf cdkifrmonfxuf cdkifrm?
&ifhusufonfxuf &ifhusuf&if; jrefrmhvlYtzGGJUtpnf;udk
urÇmhtv,frSm xnf0gapcJhonf/
229
230 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI 231
odaYk omf ,aeYrsuaf rSmufumvü urÇmv h t Yl zGUJ tpnf;Bu;D tzGJUtpnf;odkY t&Sdeft[kefaumif;pGmjzifh wGef;xdk;½dkufcwf
wpfckvHk;onf vsifjrefpGma&GUvsm;ajymif;vJvmonfESifhtrQ pdr0hf ifvsu&f adS eonfrmS jrifomodomaeNy;D jzpfonf/ jrefrmh
xkdta&GU xkdajymif;vJrIonf jrefrmhvlYtzGJUtpnf;udkvnf; ,Ofaus;rI\ euf½Idif;rI? cHhxnfrIudk rodem;rvnfolrsm;u
t&Sdefjzifh½dkufcwfvsuf&Sdaeonf/ urÇmhEdkifiHrsm;tMum; rdrdwdkY\,Ofaus;rIudk txifao;csifaeMuNyD? ysHUESHYpdrfh0ifvm
e,fpnf;rjcm;? urÇm&h mG Bu;D tvm;jzpfvmcJNh y;D Ekid if t H csi;f csi;f aom tjcm;vlt Y zJUG tpnf;rsm;\ ,Ofaus;rIukd txifBu;D Ny;D
yGivhf if;vGwv f yfpmG ul;vl;qufqrH I rsm;vmonf/ okEYd iS t hf rQ vufcu H sio
hf ;kH vmaeMuNy/D a[mif;EGr;f aqG;jrnfah eNy[ D í l rdrd
vlYtzGJUtpnf;rsm;\,Ofaus;rIonfvnf; xdawGUrIrsm; wdkY\,Ofaus;rIudk acsmifxkd;xm;csifolrsm;vmaeMuNyD/
vmonfESifhtrQ a&maxG;,SufwifjzpfvmaeNyD jzpfonf/ ½d;k &m,Ofaus;rIuw kd efz;kd xm; av;pm;jrwfE;dk olwtYkd m; a&S;½d;k pGJ
þtajctaewGif urÇmBuD;\ tpdwftydkif;wpfckjzpf 0g'Drsm;[k owfrSwfNyD; *E¦0ifxJrSmxm;csifMuNyD/
aom jrefrmEdkifiHonfvnf; a&SmifvTJír&Edkifovdk wGef;vSef þtajctaersKd;u jrefrmhvlYtzGJUtpnf;\ wefzdk;ESifh
EkdifpGrf;vnf;r&SdEdkifay/ urÇmhvlYtzGJUtpnf;ta&GUonf jrefrmh,Ofaus;rItwGuf pd;k &drpf &mjzpfaeonf/ jrefrmhvt Yl zJUG
BuD ; rm;onf x uf B uD ; rm;? tif t m;aumif ; onf x uf tpnf;\wefz;dk udk tav;xm;jrwfE;kd olwikd ;f ? ½k;d &m,Ofaus;rI
aumif;vmygu jrefrmhvlYtzGJUtpnf;\,Ofaus;rIonf aysmufoGm;rSm pdk;&drfylyefaeMu&NyDjzpfonf/
ododomom ,drf;,dkifysufpD;ajymif;vJoGm;p&m&Sdayonf/ jrefrmvlrsKd;? jrefrmh,Ofaus;rItwGuf &wufrat;Ekdif
,Ofaus;rIysupf ;D ajymif;vJomG ;ygu jrefrmhvUl tzGUJ tpnf; jzpfaeMuygonf/ xkaYd Mumifv h nf; ,Ofaus;rIxed ;f odr;f apmifh
\ wefzkd;onfvnf; wdrf;,drf;ysufpD; oGm;rnfomjzpfonf/ a&Smufa&;twGuf tylwjyif; vIHUaqmfa&;om;ajymqdkaeMu
jrefrmhvlYtzGJUtpnf;\wefzkd;udk wefzkd;xm;olwdkif; rdrdwdkY\ ygNy/D
jrefrmh,Ofaus;rIukd raysmufysuaf tmif ta&;xm;Ny;D ta&; pma&;olvnf; wpfaxmifhwpfae&mrSm yg0ifaom
wBuD; apmifh&Smufxdef;odrf;&ef vdktyfaeNyDjzpfonf/ tm;jzifh þ ]] anmif&rf;acwf,Ofaus;rI}} udk jyKpv k u kd yf gonf/
pufrEI iS hf odyeHÜ nf;ynmrsm; wd;k wufxeG ;f um;vmonfEiS hf þpmtkyfudk jyKpka&;om;&mü ya'o&mZf? {u&mZfacwfudk
trQ tjcm;vlYtzGJUtpnf;rsm;\ ,Ofaus;rIonf jrefrmhvlY jyefvnfwrf;w&Sifoefapvdkonfh apwemtvsOf;r&Sdyg/
232 armif,OfviId ;f (ysO;f rNrKd i)f anmif&rf;acwf ,Ofaus;rI
]]anmif&rf;acwf}} umv\,Ofaus;rIrnfrQeuf½Idif;NyD;
xkxnf Bu;D rm;aMumif;odap? jrifapvdak om apwem t&if;cH
om jzpfygonf/
pma&;ol\ apwemxif[yfay:vGifonf[kqdkvQifyif
pma&;oltaejzifh þpmtkyu f jkd yKpu
k sK;d eyfNy[
D k cH,rl yd gonf/ ud;k um;aom pmtkypf mwrf;rsm;