Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 141

18 rdkifawm&q&mawmf\

0dyóemw&m;rsm;
rSwfpk

pOf usifhpOfrsm; pmrsufESm


1/ 'd|djzKwf 1 rS 82 xd
2/ umrESifh a'goacgif;yg;a&; 84 rS qkH;xd

18 rdik af wm&q&mawmf (t&SifpMum0Vm) aus;Zl;jyKonf


'd|djzKwf 0dyóem
rmwdum
rmwdum 1
0dyóem&IrSwf&jcif; a,bk,soabmw&m;rsm; 3

&kyfw&m;rsm;udk Munfh&Iodjrifjcif; 17
1/ "mwfav;yg;\ obm0vu©Pmudk qef;ppfjcif; 17
2/ wnf&Sdaeaom cE¨mudk,ftxnfj'AfBuD;wGif igtpGJaysmufykH 23
3/ jyqdkcJNyD; oabmw&m;udk tusOf;csKyfem;vnfjcif; 27
4/ y&rwftay:pGJuyfaeaom trnfynwf cGmyHk 28
5/ rsufpd em; paom &kyfw&m;rsm;udk odjrifjcif; 30
6/ tm&kH&Sd&modkY pdwfudk a&mufapwJhw&m;cH 31
7/ uvmy-tpkH^tpk^tpnf;tm;jzifh&IrSwfykH 33
8/ jyefvnf &IrSwf usifhokH;jcif; (&kyfw&m;rsm; &IuGuf) 36

emrfw&m;rsm;udk Munfh&Iodjrifjcif; 38
1/ emrftaMumif; &Sif;vif;csuf 41
2/ emrfudk&IrSwfenf; (5)enf; 44
3/ igr[kwf ('d|dcGmykH) 49
4/ trsKd;om;^trsKd;orD;r&SdykH ('d|dcGmykH) 50
5/ omrnvu©Pm 50

&IrSwftm;xkwfonfhtcg owdjyKp&mrsm; 52
1/ emusifudkufcJaeonfudk udkifwG,fjcif; 52
3/ awG;awmaeonfudk udkifwG,f&IrSwfjcif; 54
3/ pGrf;&nfudkom tm&kHjyKyg 55

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 1


4/ tpGJ-Oyg'gefrS rpGJ&m-tEkyg'gefodkY oufa&mufoGm;ykH 57
5/ ocFg&apwodufrsm; 59

&kyf+emrf w&m;rsm;udk Munfh&Iodjrifjcif; 61


1/ &kyfemrfrsm;udk aygif;&I^cGJ&I enf;rsm; 51
2/ em;vnfoabmaygufvmjcif; 63

w&m;xdk;wufa&; tiftm;pkrsm; 64
1/ vu©Pma&;okH;yg;udk tus,f&Ijrifjcif; 64
2/ olwpfyg;udk &IrSwfjcif; 66
3/ orm"dr*¾if okH;yg;udk yGm;rsm; jznfhpD;jcif; 67
4/ t&IÓPfudk *&kpdkufyg 70
5/ £a`E´ESifh w&m;wdk;wufa&; 71
6/ odorSs trSm;om 72
7/ ynwfrsm; uGmaeykH 73
8/ edAÁmefodkY apvGwftyfaompdwfudk xm;yg 75

OmPftjrifrsm; wdk;wufapjcif; 76
1/ &kyf\ Zmwd(jzpf&m)udk odjrifem;vnfemjcif; 76
2/ emrf\ Zmwd (jzpf&m) udk odjrifem;vnfvmjcif; 77
3/ &kyf+emrf jzpfay:vmaMumif;ESifh tNyD;ydkif ysufaMumif;w&m; 78
4/ &kyf+emrfwkdYudk tjypfxifÓPf tm;oefapjcif; 80
5/ okn-bmrSr&Sd 82

-rsufvkH;u pmMunfh? ÓPfu cE¨mMunfhum zwf&Iyg a,m*D-

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 2


18 rdkifawm& 0dyóem
0dyóem&IrSwf&jcif; a,bk,soabmw&m;rsm;

1/ 0dyóem[lonf
0dyóem[lonf &kyfBuD;csKyfoGm;atmif? pdwfcsKyfoGm;atmif usifh&aom
tvkyfr[kwf/ &kyfaysmufoGm;atmif pdwfaysmufoGm;atmif usifhBuH&onf
r[kwf/ &ifbwfrSmwnfaeatmif? i,fxdyfrSmwnfaeatmif? ESmoD;zsm;rSm
wnfaeatmif vkyfaqmif&aom tvkyfr[kwf/ &kyfudk cHEdkif&nf&Sdatmif
usifhaqmif&aom tvkyfrvkyf? pdwfudk cHEdkif&nf&Sdatmif usifhaqmif&aom
tvkyfyif? &kyfudk avhusifh&aom tvkyfr[kwf? pdwfudkavhusifh&aom
tvkyfyifjzpfonf/
0dyóem[lonf wifyv’ifacGxdkifaewdkif;vnf; 0dyóemrjzpf/ rsufpdrSdwf
xm;wdkif;vnf; 0dyóemrjzpf/ a,m*D0wfpkH0wfxm;wdkif;vnf; 0dyóemrjzpf/
w&m;pcef; oGm;wdkif;vnf; 0dyóemrjzpfEdkif/
jriforSs Mum;orSs erf;&IorSs &omodorSs awGUxdorSs awG;awmorSs
&kyfemrfcGJum? xdkxdk&kyfemrfonf ig[kwf olr[kwf? obm0omwnf;? jrJjcif;r&Sd
qif;&Jtwdomwnf;[k &Ijrif&aom tvkyfyifwnf;/ xdkodkY&Ijrif oday;aerSom
0dyóem jzpfayrnf/

2/ w&m;&SLrSwf\ [lonf
w&m;&SLrSwf\[lonf cE¨mudk,fwGif vlbJ? trsKd;om;bJ? trsKd;orD;bJ?
igbJ ig\jzpfjcif;bJ [laom tpGJ^t,l ('d|d)udk y,faysmufaejcif;yifwnf;/
avmuvlom;wdkYonf jrifwdkif; Mum;wdkif; awGUxdwdkif; awG;wdkif; igjrifwm?
jrifaewmig? igonf trsKd;om;^orD; ponfjzifh pGJvrf;aeMu\/ xdkuJhodkY
cE¨mudk,ftay:wGif ig[k pGJvrf;aejcif;udk ygVdbmomtm;jzifh ouúm,'d|d[k

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 3


ac:\/ þwGif ouúm,[lonf obm0jzpfay:aeaom jrifjcif; Mum;jcif;
ponfyifwnf;/ 'd|d[lonf ig[laom tpGJyifwnf;^t,lyifwnf;/

ouúm,- xif&Sm;&SdaomcE¨mudk,fudk 'd|d- ig^ig\[m[k ,ljcif; xifjcif;


§ emusif? anmif;? yl-at;? § vl^wd7dpämef
§ a& (acR;-wHaxG;-aoG;) § trsKd;om;^trsKd;orD;
§ av (touf&SL-wGef;uefponf) § armifeD^rjzL
§ jrif-Mum;-awGYxd-awG; § OD;acgif;^ajc^vuf
§ jrifod^Mum;od § igjrifwm^Mum;wm
§ BudKufjcif;^rBudKufjcif; § ig\emusifjcif;^ig\tawG;
§ tjzLteDrSwfom;jcif; § emusifwmig^awG;wmig
§ awG;BuHqwmawGudk-

3/ 'd|dowfykH tpOf
w&m;tm;xkwfrnfh a,m*Donf a&S;OD;pGm ouúm,ac: obm0w&m;udk
jrifNyD;jzpfESifhae&rnf/ xdkodkY jrifNyD;rS rjrJ qif;&J igr[kwf[laom vufeufjzifh
0D&d,wnfhum 'd|dudk owf&ygrnf/
xdkYaMumihf a,m*D\wm0efwpf&yfrSm a&S;OD;pGm obm0cE¨mESifh ynwfcE¨m
uGJESifhjyD; jzpfae&rnf/ xdkodkY uGJzdkYvnf; tcufBuD;r[kwfyg/ atmufygnGefMum;
csufrsm;udk aocsmzwfoGm;vSsif em;vnfoGm;ygvdrfhrnf/ (xdkudk w&m;r&Icif
'd|dt&ifowf[kvnf; ajymqdkMuonf/)
xdkYaMumifh a,m*Donf q&mub,fvdk nTefMum;ajymqdkovJqdkwmudk
aocsmpGm zwf&IzdkY vdktyfygonf/ xifovdk tedpö tedpö vkyfaevdkY
w&m;r&Edkifyg/ pepfwpfus vkyfwwfaom tusifhudk arG;jrLzdkY BudK;pm;yg/
(jrefrmEdkifiHwGif q&mnGefMum;onfhtwdkif; pepfwus vdkufvkyfwwfonfha,m*D
tvGef &Sm;yg;aeqJ jzpfonf/ odovdkvdk wwfovdkvkd olu rsm;aeonf)/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 4


4/ yGm;rsm;tm;xkwfrnfh 0dyóemenf;
xdkxdk tpGJw&m;rsm; y,fazsmufEdkif&eftwGuf a,m*Donf atmufygenf;
(3)enf;rS wpfenf;enf;\ vrf;pOftwdkif;vdkufemum tm;xkwfEdkif\/

1/ orxykAÁ*Fr 0dyóemenf;
2/ 0dyóemykAÁ*Fr orxenf;
3/ ,k*eE¨ 0dyóemenf;

orxykAÁ*Fr0dyóemenf;[lonf-
orxur®|mef;(40)wdkYwGif wpfyg;yg;udk Oypm&orm"d tyÜemorm"dxd
&atmif? wpfenf;tm;jzifh- yxrpsmeftenf;qkH;&atmif tm;xkwfxm;ESifhNyD;
jzpf&ygrnf/
1/ xdka,m*Donf psmef0ifpm;aecdkuf jzpfay:aeaom 0dwuf-tm&kHodkY
wifay;jcif;? 0dpm&- tm&kHudk okH;oyfaejcif; paom psmeft*FgwdkYudk
t&IcHtjzpfwnfum? xdkpsmeft*FgwdkYudk tm&kHjyKaeaom zó a0'em onm
ocFg& 0dnmP [laom emrfw&m;wdkYudk &IrSwftm;xkwf&ygonf/ xdka,m*Donf
emrfudk tm;xkwfNyD;rS &kyfbufodkY jyefvnf &IrSwftm;xkwf&onf/
2/ xdka,m*Donf psmefrSxum? &kyfw&m; emrfw&m;wdkYudk (emrfw&m;&kyf
w&m;wdkYudk) &IrSwf&onf/
tusOf;jyumrSsjzifh tus,fw0ifh ÓPfusufpm;EdkifoltwGuf oifhavsmfonf/

0dyóykAÁ*Frorxenf;[lonf-
a,m*Donf tpOD;pGm "mwfav;yg;rSpí &kyfw&m; emrfw&m;rsm;udkpwif
&IrSwf\/ xdkYaemuf xdk0dyóemÓPfwGif ,SOfwGJygvmaom 0dwuf 0dpm&paom
w&m;wdkY\tcsdefudk,lum orxtm&kHwckckudk yGm;rsm;\/ xdkoabmudk 0dyóem
ykAÁ*Frmorxenf;[kac:\/
tusOf;jyumrSsjzifh oabmw&m;udk ÓPfjzifhxkwfaqmifum ,lEdkifpGrf;&SdoltwGuf oifhavsmfonf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 5


,k*eE¨0dyóemenf;[lonf-
- 0dyóem&Iaumif;aom tm&kHwpfckudk tajcwnfum? xdktm&kH (&kyfemrf)udk
(pdwfvnf;wnfMunf? &kyf-emrfobm0vnf; xifjrifvmatmif)
tBudrfBudrf xif&Sm;vmatmif&IrSwfjcif;? odjrifvmatmif&IrSwfjcif;/
xdkYaemuf tedpö 'ku© tewåvu©Pm&IrSwfjcif;/
- 0dyóem&Iaecdkuf vdktyfonftm;avsmfpGm w&Hwcg xdk0dyóemtm&kHrS
xGufcGmvSsuf? pdwfwnfMunfa&; (orm"d)twGuf oxrtm&kHwpfckck udk
&IrSwfvdkufjcif;[laom tpkHtpkH&IrSwfjcif;udk ,k*eE¨0dyóemenf;[kac:\/
- wu,fawmh r[mowdy|meokwfawmfwGif jyqdkxm;aom usifhpOf
tpOftwef;rsm;onf ,k*eE¨0dyóemenf;[kyif qdkxdkufay\/
tus,fcsJUjyrS w&m;oabmw&m;udk odjrifEdkifpGrf;&SdoltwGuf oifhavsmfonf/
þwGif tpkHtpkH&IrSwfjcif;[laom ,k*eE¨(e'¨)0dyóemenf;twdkif;om usifhokH; oGm;ygrnf/

5/ cE¨mig;yg;cGJenf; (wpfaeukefay:orSsudk tpkig;pkxJh xnfhoGif;vdkufwmygbJ)


avmuwGif &kyfemrftm;jzifh ESpfyg;? cE¨mtm;jzifh 5-yg;om&Sdonf[k
qdkaomfvnf; a,m*D\aeYpOfb0wGif wpfaeukefwpfaecrf;aeaomfvnf;
wpfyg;rS awGUrnfr[kwf/ tdrftokH;taqmifrsm;om awGUaernf/ pifppf
rawGUonfr[kwf awGUvsufESifh rjrifonfomjzpf\/
a,m*DwdkYonf wpfaeukef wpfaecrf;? reuf rdk;vif;uwnf;u nae
tdyf&m0ifwJhtxd jrifjcif; Mum;jcif; erf;&SLjcif; &omodjcif; awGUxdjcif; awG;jcif;
[laom (6) rsKd;jzifhom tvkyfvkyfMu\/ xdk (6)|merSom pdwfjzpfay:\/
xdkudk omrmefrsufvkH;jzifh Munfhaomf armifeDjrif\? armifeDod\? armifeD
oGm;vm\ armifeDonf um;udkjrif\ ponfjzifhom od\/ ÓmPfrsufpdjzifhMunfh
aomf &kyf-a0'em-onm-ocFg&-0dnmP [laom tkyfpkig;pkxJhwGif tukef
tusKH;0ifoGm;\/ &kyf a0'em onm ocFg& 0dnmPwdkY pkaygif;tvkyf

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 6


vkyfaejcif;rSs jzpfygvm;[k xifjrifEdkif\/ atmufwGif a,sbk,stm;jzifh jriforSs
Mum;orSs tkyfpkig;pkxJh tusKH;0ifoGm;ykHudk okH;oyfMunfhyg/

emrf
&kyf
pdwf apwoduf (pdwfudkcs,fvS,fjcif;)
&lyf 0dnmPu©E¨m a0'eu©E¨m onmu©E¨m ocFg&u©E¨m
oabm[kod oabm[kod oabm[kod oabm[kod oabm[kod
• emusif? yl-at;?
acR;xGuf? av&I? • tm&kHodkYnGwfum • BudKufrI/ • tjzL-teD
• rsufpdrSjrifaewm odwwfaomoabm/ • rBudKufrI/ rSwfom;rI/ xdka0'em?
• em;rSMum;aewm • toduav; • xdk2ckrS tvGwf • o@mefudk onmrS BuGif;orSs-
• ESvkH;rSm tawG;tm&kH pwifjzpfay:rI/ cHpm;rI/ rSwfom;rI/ usefwmtm;vkH;/
ay:aewm…ponf/

&kyfOD;pD;aom emrfw&m;rsm;jzpfykH
emusifaewmudk pwifawGU&Sdaomtcg-
(1) emusifaewmu yx0D (&kyfw&m;)
(2) emw,f[k toduav; jzpfoGm;wmu 0dnmPf
(3) rBudKufwmu a0'em
(4) emw,f[k rSwfom;wmu onm
(5) xdkrSMuGif;wm tm;vkH;u ocFg&/

a0'emOD;pD;aom cE¨mrsm;jzpfykH
emusifvmawmh rBudKuf^rvdkvm;wJh taetxm;jzpfay:vmaomtcg-
(1) rBudKufwmu a0'em
(2) emw,f[k rSwfom;wmu onm
(3) emwJhtay: pdwfuav; OD;pGmuyfa&mufoGm;wmu 0dnmPf
(4) xdkrSMuGif;wmtm;vkH; ocFg&
(5) emwmudk az:jyaewmu &kyf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 7


onmOD;pD;aom cE¨mrsm;jzpfykH
emwmbJ[k todjzpfvmaomtcg-
(1) emw,f[k rSwfom;aewmu onm
(2) rBudKufwmu a0'em
(3) emwJhtay: pdwfuav; OD;pGmuyfa&mufoGm;wmu 0dnmPf
(4) xdkrSMuGif;wmtm;vkH; ocFg&
(5) emwmudk az:jyaewmu &kyf

ocFg&OD;pD;aom cE¨mrsm;jzpfykH
emwmudk b,fvdkygvdrfh^ b,fvdkvkyf&yghrvdrfh[k awG;MuHqaomtcg-
(1) awG;BuHqaewmu ocFg&
(2) rBudKufwmu a0'em
(3) emw,f[k trSwfonm&Sdaewmu onm
(4) emwJhtay: pdwfuav; OD;pGmuyfa&mufoGm;wmu 0dnmPf
(5) emwmudk az:jyaewmu &kyf/

0dnmPfOD;pD;aom cE¨mrsm;jzpfykH
emwJhae&mudk pdwfuav; uyfa&mufoGm;onfhtcg-
(1) pdwfuav; OD;pGmoGm;a&mufum odoGm;wmu 0dnmPf
(2) rBudKufwmu a0'em
(3) emw,f[k trSwfonm&Sdaewmu onm
(4) xdkrSMuGif;wmtm;vkH; ocFg&m
(5) emwmudk az:jyaewmu &kyf

rSwfcsuf/ /a,m*Donf owdxm;um jrifonfhtcg Mum;onfhtcg &kyfemrf


ig;yg;om jzpfaeykHudk qifjcifMunfhyg/ tm&kHjyKMunfhyg/ awG;awmMunfhyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 8


6/ &kyfemrfoabm0 vkyfaqmifrI uGJjym;ykH
&kyfw&m;wdkYonf tqif;? toH? teHY? t&om? tawGUtxd?
tawG;tm&kHwdkYudk o,faqmifvm\/ o,faqmifvmaom &kyfrSmrIum;
bmrSrod? rjzL trJrod? aumif;qdk;rod? BudKuf^rBudKuf rajymwwf/
xdk &kyfrSo,faqmifvmaom tqif; toH ponfwdkYudk emrfw&m;rS
trsKd;rsKd; a0zefa7; vkyfav\/ tqif;ponf tm&kHygvm;[k pwifod\?
tod0if\/ xdktodudk xyfjrifhonfhtaejzifh BudKuf^rBudKufvkyf\/ trnfay;\?
t&Snftwdk rSwfom;\/ trsKd;rsKd; a0zefokH;oyf\/ þodkYuGJjym;pGm vkyfaqmif
wwf\/

&/ 'Gg& + tm&kH


'Gg&[lonf tayguf[k t"dyÜg,f&\/ rsufpd'Gg& (rsufpdtayguf)? em;'Gg&?
ESmacgif;'Gg&? vsm'Gg&? udk,f'Gg&? tawG;'Gg&[k 'Gg&ajcmufayguf&Sd\/ xdkxdk
tayguf&Sd&mt&yfodkY tm&kHrsm; 0ifa&muf rSDcdk uyfa&mufMuav\/
tm&kH[lonf tjyifbuf&Sd tqif;? toH? teHY? t&om? yl-at;-
emusifpaom tawGUtxd? tawG;rsm;udk ac:\/ tqif;tm&kH toHtm&kH
tawGYtxdtm&kH tawG;tm&kH[kvnf; ac:qdkEdkif\/

pOf 'Gg& tm&kH


1/ rsufpd tqif; (jrifp&m)
2/ em; toH (Mum;p&m)
3/ ESmacgif; teHY
4/ vSsm t&om
5/ udk,ftawGU yl-at;-emusifpaom tawGYtxd
6/ tawG; tawG;tm&kH

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 9


8/ Oyg'gefcE¨mrS tEkyg'gefcE¨mjzpfatmif &IrSwfjcif; (tpGJrS rpGJ&modkY)
þ a,m*Donf cE¨mwGif b,fvdkay:vmay:vm rsufpdaMumifhay:vmwmvm;?
em;aMumifhay:vmwmvm;? ESmacgif;aMumifh? vsmaMumifh? udk,ftawGUtxd
aMumifh? pdwftMunfaMumifhay:vmwmvm;[k uGJjym;pGm a&S;OD;pGm od&yg
rnf/
þ xdkYaemuf rsufpdrS ay:vSsif xdkrsufpdudk tajcwnfum ay:vmorSs &kyf-
a0'em-onm-ocFg& 0dnmPf[laom obm0w&m;odkY 0ifatmifoGif;NyD;rS
xdkobm0w&m;udk wzef tedpö 'ku© tewå &IrSwf&ygrnf/
þ qdkvdkonfrSm Oyrm- udk,ftMunf+"mwfav;yg;rS emusifvmonfhtcg
emw,f emw,f? em&mrS usif&modkYajymif;oGm;w,f? tedpö rNrJygvm;[k
r&IrSwf&yg/ emusifvmonfhtcg &kyfvdkrSwfrnfqdkygu "mwfav;yg;rS
yx0D"mwfwpfyg; azmufjyefaeygvm;/ odkYr[kwf- um,tMunfrS
azmufjyefaeygvm;[kom ESvkH;oGif;&ygrnf/ emrfvdk&IrSwfrnfqdkygu-
a0'emrS cHpm;aeygvm;[kom &IrSwf&ygrnf/ xdk&kyfemrfwdkYudkvnf;
igr[kwf? olwdkYobm0twdkif; vkyfaqmifaeMuaom oabmom
jzpfygvm;[k xifjrifatmifMunfhum tedpö ponfudk qufvuf &IrSwf&
rnf[k qdkvdkygonf/
þ vdk&if;tm;jzifh Oyg'gef-tpGJcE¨m (ynwfcE¨m)rS tEkyg'gef-rpGJcE¨m
(y&rwfcE¨m)jzpfzdkY a&S;OD;pGm ynwfcGm? y&rwfudk jrifatmifMunfh?
xdky&rwfw&m;udk igr[k obm0w7m;tjzpf&Ijrif? xdkYaemuf tedpö
ponf&IrSwf&ygrnf/
þ þodkY&IrSwfEdkifrSom r*fzkdvftwGuf tm;BuD;aom 0dyóemjzpfygrnf/ tpGJ
Oyg'gefcE¨mrS rpGJ&mtEkyg'gefcE¨modkY tm;xkwf&m a&mufygrnf/ um,udk
um,[k a0'emudk a0'em[k&IrSwf&ma&mufygrnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 10


9/ 0dyóemtwGuf ynmr*¾if (2)yg;
or®m+'d|d
• or®m- aumif;pGm^trSef^obm0twdkif;^olYoabmtwdkif;^cGJcGJjcm;jcm;/
• 'd|d- odjrifrI^ÓmPf&SdrI^pDppfrI^rSwfrI^a0zefrI^BuHpnfrI/

or®m+ouFyÜ
• or®m- aumif;pGm^trSef^obm0twdkif;^olYoabmtwdkif;^cGJcGJjcm;jcm;/
• ouFyÜ- BuHpnfrI^ wnfMunfaompdwfudktm&kHodkYa&mufaprI/
(awG;BuHrI^ tm&kHjyKaerI^ pOf;pm;aerI)/

rSwfcsuf
or®m-t& avmukwå&m w&m;ESifhpyfaomtvkyfudk rSefaomtvkyf[k
qkH;jzwfonf/ xdkaMumifh w&m;ESifhpyfaomtvkyf[lorSsudk or®m[k qdkay\/
xdkzGifhqdkcsufonf or®m0g,mr or®mowd paom pum;vkH;rsm;udk t"dyÜg,f
aumuf,l&mwGif tokH;0ifaernf/

a,m*Donf rsufpd em; tawGUtxd tawG; ponfwdkYrS &kyfemrf


ay:vmwkdif;- þum; yx0D? þum; tmayg-? þum; rsufpd&kyf? þum;
tqif;&kyf? þum; a0'em? þum; ocFg&? þum; wyfrufrIwPSm/
þtaMumif;aMumifh wyfrufrIjzpf\/ þuJhodkY &Ivdkufjcif;aMumifh wyfrufrI
csKyf\ ponfjzifh MuHpnfrI^odjrifrI^a0zefrI^rSwfrI &Sdae&ygrnf/ xdkuJhodkY
MuHpnfrI^ odjrifrIrsm; r&SdvSsif w&m;rjrifEdkifyg/ orxom jzpfoGm;ygrnf/
yx0DbJ a0'embJ ponfh w&m;ynwf&SdaeonfhtwGuf &[Eåmrjzpf
Edkifaomfvnf; tem*grfxd jzpfEdkifygonf/

10/ &kyfemrfwdkYudk tqifhqifh&IjrifoifhykH


&kyfemrfwdkYudk uGJjym;pGmodzkdY atmufygtpOftwdkif; tqifhqifh pepfwus &Ijrifoifh\?

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 11


þwGif &IrSwfrnfh &kyfw&m;rsm;
1/ yx0D- ajr 11/ tqif;
2/ tmayg- a& 12/ toH
3/ awaZm- rD; 13/ teYH
4/ 0ga,m- av 14/ t&om
5/ rsufpdtMunf 15/ MoZm&kyf?
6/ em;tMunf 16/ trsKd;om;vu©Pm&kyf
7/ ESmacgif;tMunf 17/ trsKd;orD;vu©Pm&kyf
8/ vSsmtMunf 18/ &kyfqJvfawGudkraoatmif
9/ udk,ftMunf apmifha&Smufaom touf&kyf
10/ pdwftMunf (ESvkH;+raem"mwf)

þwGif &IrSwfrnfh emrfw&m;rsm;


1/ 0dnmPf- tm&kHudk odumrSspdwf
2/ a0'em- BudKufjcif;^ rBudKufjcif;^ BudKufonfvnf;r[kwf
rBudKufonfvnf;r[kwf cHpm;jcif;?
3/ onm- trsKd;trnftm;jzifh rSwfom;jcif;? o@meftm;jzifh rSwfom;jcif;?
4/ ocFg&- tm&kHufdk trsKd;rsKd; tm;xkwfjcif;/

&kyf- emrfw&m;wdkY\-
] obm0vu©Pm (olY[molxGufay:vmwJhoabmrsm;)
] y"me vkyfief;udpö (&o)
] pkaygif;&Ijrifonfhtaejzifh &kyf\ azmufjyefwwfrIoabm?
emrf\ nGwfudkif;wwfrIoabm/
] xdkxdk &kyfemrfwdkY\ tedpö 'ku© tewåomrnvu©PmwdkYudk &IrSwfygrnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 12


11/ t&IcHESifh t&IÓPfrsm; vdkufem&ef
t&IcH[lonf- rsufpd em; ESmacgif; vSsm udk,ftawGU tawG;wddkYudk wnf&m
rSD&mtjzpf,lum ay:vmaom &kyfemrfobm0udk ac:onf/ (a&S;pdwf[kvnf;
ac:\)/ (atmufwGif&Iyg)

&kyf emrf
rsufpdtMunf tqif; (jrifp&m)
em;tMunf toH 0dnmPf- todpdwf?
-------------
ESmacgif;tMunf teYH MudKuf^rMudKuf?
vSsmtMunf t&om tjzL teDrSwfom;?
udk,ftMunf "mwfav;yg; aphaqmf (okH;oyf)?
ESvkH;tMunf(raem"mwf) twdwf+tem*gwftawG;

t&IcHtwGuf vdkufem&efum;- ay:vmaom tm&kHrsm;udk BudKufjcif;


rBudKufjcif;? vdkvm;jcif; rvdkvm;jcif;wdkYjzifh rqufqH&/ MunfjzLpGm vufcH&
rnf/
qdkvdkonfrSm- awmawG;jcif;[laomtm&kHudk a,m*DrS rBudKufbl;? rjzpfoifh
bl;? igawmhjzifh awG;jyefNyD[k xdktawG;tm&kHtay: rvdkvm;aom pdwfjzifh rquf
qH&/ cE¨mwGif emusifrI a0'emr&SdbJ xdkifEdkifrItay:wGifvnf; oabmusjcif;?
rdrdukd,fudk tm;&auseyfjcif;rsm; rjzpfap&/

t&IÓPf[lonf- ay:orSsvdkuf&Iaeaom pdwfudk ac:\/ (aemufpdwf[kvnf;ac:\)


&kyf=ESvkH;+(raem"mwf) ESifh? emrf=ocFg&(emrf)w&m;)? (tawG;tm&kH)

t&IÓPftwGuf vdkufem&efum;- &IaeaompdwfwGif 0D&d,tm;jznfh


xm;&rnf? owdtm;jznfhxm;&rnf? pdwfudk Nidrf;at;pGm wnfNidrfpGm xm;&Sd&rnf/
&kyf a0'em ponf&IrSwfwwf odwwfaom ÓmPf ynm&Sd&rnf/ 0g,mr? owd?
orm"d? ynm w&m;rsm; vufudkifxm; &Sd&rnf [kqdkvdkonf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 13


wpfenf;tm;jzifh Adkvfig;yg;^ £ajE´ig;yg; (,kHMunfrI? tm;xkwfrI? trSwf&rI?
wnfBunfrI? tjym;tm;jzifhodrI) w&m;wdkYudk jznfhqnf;xm;&rnf/

wpfenf;tm;jzifh r*¾ifig;yg; (aumif;pGmodrI? aumif;pGmBuHpnfrI? aumif;pGmtm;xkwfrI?


aumif;pGmodrI? aumif;pGmwnfMunfrI) w&m;rsm;udk jznfhqnf;xm;&rnf/

wpfenf;tm;jzifh psmeft*Fg (&kyfemrftm&kHodkY &IrSwfpdwfudkwifxm;jcif;? &kyfemrfobm0


udk okH;oyfjcif;? aysmf&GifpGm &IrSwfjcif;? tyluif; at;csrf;pGm &IrSwfjcif;? wnfNidrf
pGm&IrSwfjcif;) w&m;rsm; jznfhqnf;xm;&Sd&rnf jzpfonf/

12/ w&m;udk b,fuae pwif&rnfenf;


0dyóem w&m;ESifhywfoufí -
§ b,fuae pwif&IrSwf&rnfenf;/
§ b,fvdk&IrSwf&rnfenf;/
§ rnfrSs tom;temcH usifh&rnfenf;/
§ tcsdefem&D rnfrSs xdkif&rnfenf; ponfhar;cGef;rsm;pGm &SdMu\/

xdkxdkar;cGef;rsm;twGuf tuREkfyfwdkYuawmh ,ck oifhvufxJhwGif &Sdae


aom þpmtkyfonf oifhtwGuf taumif;qkH; vrf;nGefwpfck jzpfayvdrfhrnf/
pmtkyfyg pum;vkH;rsm;onf yd#uwfpmayxJhrS bk&m;&Sifvrf;nGefxm;onfrsm;udk
vufawGUtusifhe,fy,fESifhqufpyfNyD; rSwfwrf;a&;om;xm;jcif;om jzpfonf/
pmtkyftwdkif;omusifhyg? oifw&m;awGUzdkY 100% tmrcHygonf/ avmua&;&m
aumif;usKd;^qdk;usKd;wdkYudkvnf; onf;cHEdkifpGrf; &Sdvmrnfyif jzpfonf/ xdkodkY
onf;cHEdkifvmjcif;onfvnf; w&m;udef;^rudef; pHrsm;rS wpfckyif jzpfygonf/
pmtkyfyg vrf;nGefcsufrsm;udk pmwwfaywwfq&mawmfBuD;rsm;ESifh vufawGU
0dyóem usifhokH;aeolrsm;xH rSm;^rSef ar;jref;pDppfEdkifygao;onf/
oifa,m*Donf þpmtkyfudk avhvmrSwfom;onfhtcg atmufyg
oifMum;a&; enf;pepftwkdif; vdkufem usifhokH;zdkYawmh vdktyfayonf/ xdkrSm-

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 14


ÓPftqifh odjrifvG,fulapaom oif,lenf;
okwr,ÓPf 1/ rSwfrdatmif oif,ljcif;? (BudKwifoifMum;jcif;)
pdEÅmr,ÓPf 2/ awG;ac:em;vnfjcif;?
3/ cE¨mwGif vufawGUtokH;jyK &SLrSwfjcif;?
4/ tokH;jyK&if; wpfckcsif;pDudk &Hzef&Hcg ydkif;jcm;pdyfjzm
Munfhjcif;?
5/ avmurSm &kyfemrfomwu,f&SdaMumif; qkH;jzwf
bm0emr,ÓPf csufcsjcif;?
6/ onf;cHNyD; (emusifrIESifhwuG-) ydkifatmifusifhjcif;?
7/ udk,fydkifÓPfjzifh t&m&mwdkif;wGif "r®tod
ouf0ifjcif;? ("r®ÓPf-tEkydkif;)
8/ udk,f-pdwf at;csrf; nDrSsaewJhtcsdef taMumif;t&mtm&kHwpfckckudk
taMumif;jyKí ÓPftvif; yGifhoGm;jcif;? ("r®ÓPf-t&ifhydkif;)

1/ rSwfrdatmifoif,ljcif;/ /w&m;&IrSwftm;xkwfvdkaom a,m*Donf


a&S;OD;pGm w&m;&IrSwfenf; enf;emedosrsm;udk pepfwus avhvmrSwfom;oifhyg
onf/ rSwfpkxkwfum avhvmyg/ a,m*DwGif w&m;rSwfpk &Sdygap/

2/ awG;ac:em;vnfjcif;/ /a,m*Donf oif,lxm;onfhtwdkif;


rdrdÓmPfjzifh awG;ac:Munfhyg/ 'Dvdk jzpfvdrfhrnf? 'Dvdkxifw,f ponfjzifh
awG;ac: emvnfMunfhyg/

3/ cE¨mwGif vufawGUtokH;jyK &SLrSwfjcif;/ /a,m*Donf awG;ac:em;


vnfxm;onfhtwdkif; rdrd\ cE¨mwGif vufawGUtokH;jyK&ygrnf/ &kyftaMumif;
oifxm;&if &kyftaMumif;udk aocsmpGm tm&kHjyKMunfhyg/ awG;ac:em;vnfxm;
onfhtwkdif; cE¨mwGif xifjrifEdkif&ygrnf/ pmoif,lxm;onfhtwkdif; wnfhwnfh

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 15


uszdkY tm;pdkuf&ygrnf/ ravmygESifh pdwfat;csrf;pGm xm;NyD; avhusifh Munfhyg/
wpfcsufESpfcsuf &IrSwf&kHjzifh r&ygbl;/ tzefzef &IrSwftm;xkwf&ygrnf/

4/ tokH;jyK&if; wpfckcsif;pDudk &Hzef&Hcg ydkif;jcm;pdyfjzm Munfhjcif;/ /a,m*D


onf &kyfemrfw&m;rsm;udk &IrSwftm;xkwfonfhtcg &Hzef &Hzef &kyfwpfckcsif;pD
emrfwpfckcsif;pDwdkY\ obm0vu©Pm? vkyfief;udpö? omrnvu©Pm ponf
wdkYudkvnf; Munfh&IodjrifEdkifatmif tm;xkwf&ygrnf/

5/ avmurSm &kyfemrfomwu,f&SdaMumif; qkH;jzwfcsufcsjcif;/ /a,m*D\


&kyf+emrf &IrSwfaerI aemufqkH;&nf&G,fcsufrSm avmurSm &kyfemrfom &Sdygvm;
vl^wd&dpämef^usm;^r r&Sdygvm;[k ÓmPfjzifh qkH;jzwfcsuf csEdkifatmif BudK;pm;
tm;xkwf&ygrnf/

6/ onf;cHNyD; (emusifrIESifhwuG-) ydkifatmifusifhjcif;/ /xdkYaemuf pdwfxJhrSm


cE¨m"r®oabm udk tm&kHjyKEdkifNyD ydkifEdkifpGm &IrSwf EdkifNyDqdkvSsif? emusifudkufcJwJh
um,a0'emjzpf vmonftxd tcsdefwdk;xdkifyg/ emusifudkufcJ aeonfhtcg
&kyfemrfobm0udk &IrSwfMunfhyg/ tm;pdkufum &IrSwfyg? emusifrIudk onf;cHNyD;
0D&d,tm;xnfhum owdBuD;BuD;ESifh igjzpfwmvm; &kyfemrfjzpfwmvm; &SmazGyg?
tajzxkwfyg/ xdkuJhodkY tajzxkwfEdkifNyDqdkvSsif a,m*Donf w&m;vrf;aMumif;
ay: a&mufvm NyD[k owfrSwfEdkifygNyD/
rSwfcsuf/ /a,m*Donf w&m;&IrSwfenf;rodbJ tom;temcHNyD; rusifhygESifh/ emusifrIudk
&kyfemrf[k r&IrSwfEdkifao;vSsifvnf; w&m;odonf rrnfao;yg/ 0dyóemw&m;&IrSwfaepOf emusifrI
um,dua0'em jzpfvmcJhonf&Sdaomf xdkxdka0'emrS vGwfatmif tmemyge &IrSwfvdkufjcif;onfvnf;
oxrudk jyefvnf tm&kHjyKvkduf&ma&mufaomaMumifh tmemygevnf; rvkyfygESifh/ twwfEdkifqkH;
emusifaerItay: &kyfemrfobm0udkom jrifatmif Munfhyg/
tNrJwrf; emusifrIay:atmif MumMumxdkifzdkYvnf; rvdkyg/ emusifrI ay:vmwJhtcsdef edkifeSif;pGm
&IrSwfEdkif&if vkHavmufNyD jzpfygonf/ w&m;xdkifwdkif; emusifrIay:atmif xdkifzdkYvnf; rvdkyg/ EdkifESif;ydkifEdkifpGm
usifhokH;zl;vSsif? (odkYr[kwf) 3-4 BudrfrSs emusifrI ay:vmwdkif; aumif;pGm &IrSwfEdkifNyDqdkvSsif
oifa,m*DtwGuf MumMumxdkif &IrSwfrI vkHavmufNyD;jzpfonf/ aumif;pGm &IrSwfEdkif\[lonfvnf;
emusifrIaysmufatmif &IrSwfcdkif;onfr[kwf? xdkemusifrIudk &kyfemrfobm0awGygvm;[k aumufcsufcs

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 16


EdkifvSsif- vIyfjyifcsifaom pdwfr&Sdawmhyg? igbJ igemwmbJ[laom pdwfr&Sdawmhyg? emwmxJh igrygawmhyg/
xdkrSsavmufjzifh vkHavmufNyD jzpfonf/

7/ udk,fydkifÓPfjzifh t&m&mwdkif;wGif "r®tod ouf0ifjcif;? ("r®ÓPf)/


a,m*Donf oGm;wdkif; vmwdkif;? pm;wdkif; aomufwdkif;? xdkifwdkif; xwdkif;-
jriforSs Mum;orSs awGUxdorSs awG;orSs t&mwdkif;rSm &kyfemrf obm0w&m;
rsm;udk xifjrifatmif Munfh&Iae&ygrnf/ cPwdkif; cPwdkif; &kyfemrfobm0
w&m;rsm;om &SdaMumif; okH;oyfae&ygrnf/
rSwfcsuf/ /a,m*Donf t&m&mwdkif;wGif "r®tod ouf0ifEdkifvSsif a,m*D\ oHo&mc&D
at;csrf;vSNyDyif jzpfonf/ avmu"Hw&m;rsm;udkvnf; cHEdkifvmvdrfhrnf/ rdb-om;orD;avmu"H^
aqG;rsKd;avmu"H^ vlrsKd;a&;avmu"H^ ygwDa&;^ EdkifiHa&; ponfavmu"Hw&m;wdkYudkvnf;
onf;cHEdkifvmygvdrfhrnf/ rpä&d,-0efwdkjcif; w&m;wdkYtwGufvnf; onf;cHEdkifvmygvdrfhrnf/ temcHum
MumMumxdkifEdkifaomfvnf; txufygavmu"Hrsm;ESifh BuKHBudKufvmvdkY rcHEdkifao;vSsif? wkefvIyfum
pmzGJUYajymqdkaeao;vSsif w&m;odonf w&m;&onf rrnfao;yg/ xdka,m*Donf oHo&mc&D; at;csrf;zdkY
trsm;BuD;usifhBuH&OD;rnf[k rdrdudk,fudk owday;&rnf/

13/ tcsKyftm;jzifh
] a,m*Donf rsufpd em;paom (6) |merS jzpfay:vmaom tpGJESifhwuGaom
tm&kHrsm;udk-
• &kyf-0dnmPf-a0'em-onm-ocFg& [laom ykHxJhwGifxnfhoGif;jyD;rS &IrSwfyg/
(&kyfwGif &kyfw&m;wdkY\ obm0vu©PmESifh vkyfief;udpöwdkYudkyg&IrSwfyg)
• xdk\ tedpö 'ku© tewå omrnvu©Pm wifyg/

tusKd;tm;jzifh- igr[kwf usm;^r r[kwf/ &kyf-a0'emponfwdkY\ vkyfaqmifcsuf


om jzpfygvm;[k 'd|duGm odjrifvmygvdrfhrnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 17


&kyfw&m;rsm;udk Munfh&Iodjrifjcif;
1/ "mwfav;yg;\ oabmobm0udk qef;ppfjcif;
avmuDe,frS omrmeftjrif-
avmurSm vlqdkwm&Sdw,f- xdkvlrSm tom;^ t&kd;^ taMum^
OD;acgif;^ ajc^ vufqdk wm&Sdw,f? trsKd;om;^ trsKd;orD;^ pdwf^ touf
qdkwm&Sdw,fwJh/ 'gu avmuvlom;awG vufcHxm;wm wpfrsKd;/
aemufwpfrsKd;u- udk,fum,ESifhywfoufvdkY emwm xkHwm? av;wm-
ayghwm? touf&Iwm- azmif;ydefjzpfwm? ylwm-at;wm? wGef;uefwm
a&GUvsm;wm ponfawGvnf; &Sdw,fwJh/ 'guwpfrsKd;/

owdjyKrdovm;-
rSefw,f- OD;acgif;udk udkifMunfh&if rmwm- ylwm- at;wm
ponfawG awGUEdkifw,f/ vufudk udkifMunfh&if rmwm- Murf;wm-acsmhwm-
ylwm- at;wm- wGef;uefwm- acR;xGufwmawG awGUEdkifw,f/ udkifvdkufwmu
OD;acgif;? odkYaomf awGYwmu rmwmjzpfaew,f/ udkifwmwpfrsKd;
awGUwmwpfrsKd;jzpfaew,f/ owdjyKMunfhyg/

b,foltrSefvJ-
OD;acgif;&,f rmwm&,f b,foltwnfvJ? b,foltrSefvJ/
OD;acgif;qdkwm vlawG&JU ynwfcsuf? rmwmu rdrdudk,fwdkifawGUwm/ 'gaMumifh
rmwmu trSefjzpfr,f/

taMumif;,kwåd-
OD;acgif;[lí b,ftaMumif;aMumifh ajymqdkMuoenf;/ oufaoxm;
p&m bm&SdovJ/ olwpfyg;rS^ ywf0ef;usifrS^ avmurS orkwfxm;MuvdkYom?

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 18


ynwfxm;MuvdkYom ac:qdk&jcif;jzpf\/ ykHo@meft&om ajymqdkaeMujcif;jzpf
\/
odkYaomfvnf; rmwmudkusawmh oufaotm;jzifh rdrdudk,fwdkif odjrifae
\? awGUae&\/ rmw,fvdkY trnfwyfxm;wm rSm;csif rSm;aernf/ odkYaomfvnf;
avmurSm ajymqdkaeMuonfh rmwm qdkwmESifh wlae\/ wom;wnf;jzpfae\/

wu,ft&Sdw&m; (y&rwfw&m;)
xdkYaMumifh wu,ft&Sdw&m;udk oifwdkY aeYpOfawGUae\/ owdrrlvdkY
om/ wu,ft&Sdw&m;um;- &kyftwkH;tcJESifhywfoufí atmufygtwdkif; jzpf\/

xif&m;pGm odEdkifaom vu©Pmrsm;


ygVdvdk tac: ("mwfav;yg;)
(avmutac:pum;vkH;jzifh az:jy&rl)
o rmrI-aysmhrI (vufjzifhudkifMunfhaomf)
o av;rI-ayghrI (vufjzifhrwfMunfhaomf)
yx0D (ajr- cufrmjcif;)
o Murf;rI-acsmhrI (vufjzifhyGMunfhaomf)
o emusif-udkufcJ? tdyfcsif…
o acR;xGuf?
o aoG;xGuf? tmayg (a&- ,dkpD;jcif;)
o wHaxG;xGuf…
o ylrI
o at;rI
awaZm (rD;- yljcif;-at;jcif;)
o touf&IrI (rdrdvkYHvrygbJ-olYobm0tavSsmuf)
o azmif;ydefjzpfrI
o wGef;uefrI (vufjzifhzdMunfhaomf)
0ga,m (av-wGef;uefjcif;)
o axmufuefrI

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 19


ÓPfjzifh qifjcif&ef-
] a,m*D\ udk,fcE¨mrS txufyg emusif-yl-at; touf&I ponfrsm; tNrJ
xGufay:aeonfudk owdjyKMunfhyg/
] xdkypönf;rsm;jzifh jyKvkyfxm;aomaMumifh xdkypönf;rsm;xGufay:vmjcif;om/
Oyrm- eH&HtysufrS tb,fypönf;rsm; xGufvmrnfenf;/ apwDtysufrS
tb,fypönf;rsm; xGufvmrnfenf;/ a&&Sdaoma&bl;udk oGefavmif;csvdkuf
aomf tb,ft&mrsm; xGufvmrnfenf;/ &SdwJhypönf;rsm;? yg0ifwJhypönf;rsm;
xGufay:vmrnfom r[kwfavmh/

] a,m*DwdkY… cE¨mukd,frS wpfckck xGufay:vmwdkif; 'Dypönf;rsm;jzifh


jyKvkyfxm;vdkY 'Dypönf;awG jyefxGufygvm;[k oday;yg/ yx0D (ajroabm)&SdvdkY
yx0Doabm xGufw,f? tmayg (a&)&SdvdkY a&oabm xGufw,f? awaZm
(rD;)&SdvdkY rD;oabmxGufw,f? 0ga,m (av)&SdvdkY avoabmxGufyga&mhvm;
[k jcifqifyg? BuHpnfyg? okH;oyfyg? &IrSwfyg/ xyfumxyfum okH;oyf
&IrSwfaeyg/

&kyfxk yrmvdk
] Oyrm… ausmuf tkyf oJ bdvyfajr a&wdkYjzifh jyKvkyfxm;aom &kyfxkudk
ykHo@meftavsmuf ewf7kyf? jcaofh&kyfponfjzifh ac:qdkMuaomfvnf;-
wu,fawmh ewfr[kwf jcaofhr[kwf[k (pdwfxJhrSm) odaeovdk?
] ,ckvnf; ykHyef;o@meftaejzifhom vl^wd&dpämef? ajc^vufponf[k
orkwfMu ac:qdkMu ynwfMuayr,fh? wu,fawmh "mwfav;yg; tpktcJrSs
jzpfygvm;[k oday;yg? xyfumxyfum oday;yg? tBudrfBudrf qifjcifyg/

tzdk-tr r&Sd
] xdk (yx0Dpaom) obm0ypönf;(vu©Pm)awGrSm troabm tzdkoabm
ryg/ vl wd&dpämef vu©Pmryg/ armifeD rjzL r&Sd/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 20


] rSef\ rmwmudk tzdkvdkYajymrvm;? trvdkYajymrvm;? a&rSm tzdk-tr &Sdrvm;
aocsm;awG;Munfhyg/ b,fvdkrS rjzpfEdkifaom t,ltqawGyg/

vl-wd&dpämef^ajc-vuf r&Sd
] xGufay:vmaom emusifaerIudk ajcuemw,f? vluemw,f ponfjzifh
tjrifrSm;wwfMu\/ wu,fawmh- emusifwmudk vlvdkY ajymvdkYr&?
wd&dpämefvdkY ajymvdkYr&? owfrSwfvkdY r&/
] tb,faMumifhenf; emusifwmu ajcqdk&if vufuvnf; emusifwmygbJ?
tJ'Dtwdkif;qdk vufvnf; ajcjzpfukefrSmaygh/ emwmu vlqdk&if wd&dpämef
remwwfawmhbl;vm;vdkY ar;p&mjzpfvm\/ xdkYaMumifh emusifwmudk MunfhNyD;
vlbJ wd&dpämefbJ ajcbJ vufbJ[k owfrSwfvdkYr&/

] wu,fxGufaz:aeaom emusifrIbufu Munfhaomf usm;^r^vl^wd&dpämef^


ajc^vuf [lonfr&Sd/
(þenf;twl usefaom obm0rsm;jzifh Munfhav)

igr&Sd^ igr[kwf
] xGufay:aeaom emusifjcif; yl-at;jcif; wGef;uefjcif; ponfwdkYudk
rdrdtvdkqE´twdkif; jzpfyg^ rjzpfygESifh[k xm;jrpfajymqdkvdkYr&? wpfOD;wpf
a,mufuvnf; wm;jrpfay;vdkYr&/ xkdYaMumifh emusifaejcif; yl-at;jcif;onf
igr[kwf/
] rSef\- tu,fí emusifaewmonf rdrdomqdk&if remusifatmifaerSmaygh/
remusifatmif vkyfxm;vdkufrSmaygh/ remusifzkdY ajymqdkxm;rSmaygh/
remusifatmif xdef;csKyfxm;rSmaygh/ ,ckxdkuJhodkY r&/
] odkYaomfvnf;- udk,fum,udk vIyfjyifvdkufrS emusifrIaysmufajyoGm;jcif;
onfum; rdrdydkif\ rdrdjyKjyifEdkif\[k rqdkom? redkifvdkY ajymr&vdkY
t&IH;ay;vdkufwJh oabmom jzpf\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 21


tjrifESpfrsKd; jrifMunfhyg
] a,m*Donf rdrdudk,fudkMunfhum-
(1) wu,fr&Sdonfh avmutjrift& 'gonf vljzpf\/ trsKd;om;^
trsKd;orD; jzpf\/
(2) wu,f&Sdonfh y&rwftjrift& 'gonf "mwfav;yg;jzifh wnfaqmuf
xm;aom tpktykH tpktcJomjzpf\ [k tjrifESpfrsKd;jzifh jrifMunfhyg/
• OD;acgif;udk Munfum? vufudk Munfhum? ajcudkMunfhum- 'gonf
OD;acgif;jzpf\/ 'gonfyif "mwfav;yg; tpktykH jzpf\ [k&IjrifMunfhyg/
• xdkuJhodkY tjrifrsm; ajymifvJvmatmif ÓmPfupm;Munfhyg? tBudrfBudrf
qifjcifMunfhyg/ (ta&;BuD;ygonf)/

"mwfav;yg;\ omrnvu©Pmudk odjrifjcif;


tedpö- rjrJ-rwnfwHh
] xdk (yx0Dpaom)obm0ypönf; (vu©Pm)wdkY rnfrSsyifjzpfaeapumrI? rnfrSs
yif ay:xGufvmapumrI? MumMum wnfNrJjcif; r&Sd? MumMum wnfwHhjcif;
r&Sd/ wcP twGif;rSmyif ajymif;vGJ-aysmufuG,foGm;Muav\/
] arG;uwnf;u ,ckxd emusifzl;rSmaygh? &Sdao;vm;/ yl-at;zl;rSmaygh
&Sdao;vm;/ acR;awGxufzl;rSmaygh? &Sdao;vm;/ avawG &Ixkwf^
oGif;vkyfaew,f &Sdao;vm;/ r&Sdawmhygbl;? t&ifujzpfcJorSs bmrS
r&Sdawmhbl;? ,ckjzpfaewmvnf; rnDnGwfwJh tcdkiftwefYav; wpfckygbJ/
wcPygbJ/ jzpforSs aemufqkH;awmh ukefqkH;oGm;&rSmygbJ/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 22


tewå-tckjzpfaewm ightvdktwdkif;r[kwf
] xdk (yx0Dpaom) obm0ypönf; (vu©Pm)awG jzpfwdkif; rdrdjzpfonf[k
xifrSwfwwf\/ rdrdESifhqdkifonf[k xifrSwfwwf\/ rdrdydkifonf[k xifrSwf
wwf\/
] wu,fawmh… xdkobm0ypönf;(vu©Pm)wdkYudk rdrdydkifonf rdrdESifhqdkifonf
qdkygu xdkobm0ypönf;awGudk remusifzdkY rylzdkY ajymMunfhyg/ aemufwpfBudrf
remusifzdkY jyKjyifMunfhyg/ b,fvdkrS r&Edkifygbl;/
] tb,faMumifhqdkaomf… igr[kwf? igrydkif? igESifhrqdkif? ightvdkaomrvdkuf
aomaMumifhyifwnf;/
] xdkoabmudk ÓmPfjzifh qifjcifyg? tBudrfBudrf qifjcifyg? xyfumxyfum
odaeyg/

'ku©-qif;&J\
] xdk (yx0Dpaom) obm0ypönf;(vu©Pm)wdkY jzpfaejcif;udk rjzpfay:zdkY rylzdkY
remusifzdkY ajymqdkMunfhyg/ r&Edkifygbl;/
] om;qdk;^orD;qdk;udk arG;xm;&aomrdbyrm- ajymqdkvdkYvnf;r&- vGifhypfvdkY
vnf; rjzpf/ 'gawGESifhae&jcif;[m pdwfqif;&Jp&m twdomjzpf\/
] wu,fh rvGwfpwrf;aom 'ku©BuD;udk cHpm;aeonfom/ rNyD;pD;Edkifaom
nSOf;qJ ESdyfpufrIudk cHae&onfomwnf;/ axmifusom;uJhodkY 0#fqif;&Judk
cHae&onfomwnf;/
] xdkoabmudk ÓmPfjzifh qifjcifyg? tBudrfBudrf qifjcifyg? xyfumxyfum
odaeyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 23


2/ wnf&Sdaeaom cE¨mudk,ftxnfj'AfBuD;wGif igtpGJaysmufykH
"mwfav;yg;wdkY\ vkyfief;udpöaMumifh txnfj'AfwkH;BuD; wnf&Sdaejcif;omjzpf\/
• yx0D (ajr)- usefokH;yg;wdkY\ wnf&mjzpfjcif; (zefcGufuJhodkY)

• tmayg (a&)- usefokH;yg;wdkYudk wdk;yGm;apjcif; (a&uJhodkY)

• awaZm (rD;)- usefokH;yg;wdkYudk &ifhusufapjcif; (tylay;ouJhodkY)

• 0ga,m (av)- usefokH;yg;wdkYudk a&GUvsm;apjcif;

&Sif;vif;csuf
yx0D
a,m*D\ cE¨mtxnfj'AfBuD; (tom;wkH;)udk yx0D[kac:\/ xdktxnfj'Af
BuD;onf (usef"mwfokH;yg;wkdY\) wnf&mtjzpfudk vkyfaqmifay;\/ a&twGuf
zefcGufonf wnf&mjzpfouJhodkYyifwnf;/
wnf&mtjzpfvkyfaqmifay;&if; emrI-usifrI rmrI-aysmhrI ylrI-at;rIwdkY
xGufay:vmjcif;yif jzpf\/ um;tif*sifrS vnfywfzdkYtm;pdkuf&if; rD;cdk;xGufovdk
yif/ wnf&mtjzpfvkyfaqmifjcif;udk vkyfief;udpö[kac:\? xGufaygvmaom emrI
usifrI ponfudk vu©Pm[k ac:\/
(taMumif;tusKd;t& tajymqdk&aomf- wnf&mtjzpf tm;pdkufaejcif;onf taMumif;? emrI usifrI
rmrI ponfwdkYonf tusKd;[kyif qdk&ayrnf/ taMumif;tusKd;udk &I&efr[kwf oabmw&m;od&efomjzpfonf/)

tmayg-awaZm-0ga,m
tmaygac:aom a&udk yx0D[kac:aom twnfj'AfBuD;wGif a&mhxnfhvdkuf
\/ xdkYaMumifh txnfj'Afae&mpkHrS acR; aoG;[kqdkaom a&rsm; xGufay:vm\/
a&onf yGatmif^BuD;atmif vkyfwwf\/ yGatmif BuD;atmif vkyfaqmifjcif;udk
vkyfief;udpö? xGufaygvmaom acR; aoG; paom a&oabmrsm;udk vu©Pm[k
ac:\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 24


awaZm[kac:aom rD;udk yx0D[kac:aom twnfj'AfBuD;wGif
a&mhxnfhvdkuf\/ xdkYaMumifh txnfj'Afae&mpkHrS (udk,fum,wpfckvkH;rS) ylrI
at;rI rsm; jzpfay:vm\/ rD;onf &ifhusufatmif oefrmatmif vkyfwwf\/
&ifhusufatmif oefrmatmif vkyfaqmifjcif;udk vkyfief;udpö? xGufaygvmaom
ylrI at;rIrsm;udk vu©Pm[k ac:\/
0ga,m[kac:aom avudk yx0D[kac:aom twnfj'AfBuD;wGif
a&mhxnfhvdkuf\/ xdkYaMumifh txnfj'AfBuD; (udk,fwkH;BuD;) auG;jcif; qefYwef;jcif;
oGm;jcif; vmjcif;rsm; jyKvkyfEdkif\/ a&GUvsm;Edkifatmif vkyfaqmifjcif;udk
vkyfief;udpö? xGufaygvmaom touf&IrI- azmif;ydefjzpfrI- wGef;uefrI
ponfrsm;udk vu©Pm[k ac:\/
a,m*Donf xdkoabmudk ÓmPfjzifh qifjcifyg? tBudrfBudrf qifjcifyg? xyfumxyfum odaeyg/

vkyfief;udpö\ omrnvu©Pmrsm;udk odjrifjcif;


tedpö- rjrJ-rwnfwHh-&yfwnfaeonfr[kwf
] Oyrm… a&aEG;BudKonfhtcg yxrxnfhvdkufwmvnf; a&yifjzpf\? a&aEG;
usufawmhvnf; a&yifjzpf\/ a&tm;jzifh xl;&Sm;rIr&Sd/ odkYaomf t&nftaoG;
tm;jzifh rwlawmhyg/ xl;&Sm;oGm;av\/
] ,ckvnf;… raeYuvnf; 'D"mwfav;yg;? 'DaeYvnf; 'D"mwfav;yg;?
'DcE¨mtxnfj'AfBuD;yif/ omrmefMunfh&if wlovdkxif&aomfvnf;/
] wu,fawmh- a&rS yGatmifvkyfaerIaMumifh? rD;&ifh &ifhusufatmif
vkyfaerIwdkYaMumifh udk,fum,wkH;BuD; puúefYESifhtrSs BuD;&ifhajymif;vGJae\/
] xdkYaMumifh vGefcJaomtcsdefrS jzpfaom cE¨mudk,fonf ,ckjzpfaeaom
cE¨mudk,f r[kwfawmhacs/ xdkudkyif rNrJ[k þwGifac:\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 25


] awmufavSsmuf emusifrI\ tedpöudk &IrSwfonfhtcgwGifvnf; ukd,fum,wkH;onf
tNrJajymif;vGJaerSawmh xdkudk rSDum jzpfay:vmaom emusifrI wdkYonfvnf;
ajymif;vGJum rwlonfomwnf;/ tckem;rS jzpfaom emusifrIonf ,ck
emusifrI r[kwfawmhacs/ (tus,fudk atmufwGif&Iyg)
(tewåoabm? 'ku©oabm odomxif&Sm;NyD)

qufwdkufemusifaeaom um,du'ku© a0'emwGif tedpöudk &SmazGjcif;


a,m*Donf qufwdkufemusifaeaom (qufwdkuf yx0DrS azmufjyefae
aom) um,du'ku©a0'emwGif tedpö-rNrJjcif;vu©Pmudk xifjrifzdkY&eftwGuf-
txufyg "mwfav;yg;wdkY\ vkyfiefudpöESifh xdk\rNrJjcif;vu©Pmudk tm&kHjyK&yg
rnf/
þ yx0DrS wnf&mtjzpf aqmufwnfxm;um? tmay:rS wdk;yGm;atmif jyKjcif;?
awaZmrS &ifhusufatmifjyKvkyfjcif;? 0ga,mrS a&TUatmifjyKvkyfjcif; [laom
vkyfief;udpöwdkYonfum; {uef&SdaeMuaMumif; a&S;OD;pGm oabmaygufyg/
þ xdkYaMumifhvnf; þcE¨mudk,fBuD; þykH þo@mefawGUae&\/ eH&Hvdkyif
jzpf\? bdvyfajrrS a&wdkYrS oJponfwdkYrS rdrdwm0efudk,fpD toD;oD; wm0ef
,lxm;MuaomaMumifh eH&H[laom taejzifh &yfwnfaeMuouJhodkYyif/

þ xdkcE¨mudk,fonf tNrJajymif;vJae\/ rdrd\toufudk ESpfykHykHum vGefcJhaom


ESpfrsm;rS &SdcJaom&kyf&nfESifh? ,ck&Sdaeaom&kyf&nf uGm&Sm;vS\/
tb,faMumifhenf; ajymif;vGJaeMuaomaMumifhyif/ xdkuJhodkY ajymifvGJaejcif;
onfvnf; wpfESpfrS wpfcgajymif;onfr[kwf? wpfvrS wpfcgajymif;onf
r[kwf? wpfaeYrS wpfcgajymif;onfr[kwf? puúefYwdkif; ajymif;vGJaeMuonfudk
owdrlMunfhyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 26


þ xdkYaMumifh
] a&S;a&S;rS jzpfaom&kyfemrfonf ,ckodkYra&muf- tedpö/
] ,ckrS jzpfaom&kyfemrfonf tem*gwfodkYra&muf- tedpö/
] tem*gwfwGif jzpfvwåHaom&kyfemrfonf wpfjcm;odkYra&muf- tedpö/

þaomodkYenf;jzifh a,m*Donf (opfyifi,f&mrS BuD;&muJhodkY? vli,frS


vlBuD;uJhodkY) tNrJajymif;vGJ BuD;&ifh a&GUajymif;aeMuaom cE¨mudk,fwGif jzpfay:
aeaom emusifrI[laom vu©PmwdkYvnf; ajymif;vGJaeonfomwnf;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 27


3/ jyqdkcJNyD; oabmw&m;udk tusOf;csKyfem;vnfjcif;

w&m;r&I& w&m;&I&ef
avmutjrif "r®tjrif

ykHo@mefudk tpGJjyKvdkY awGU&Sdcsufudk tpGJjyKvdkY


vl^usm;^r^wd&dpämef[kac:jcif;om? "mwf4yg;ESifhjyKvkyfxm;[kod&?
• xdkudk… ightvdkjzifhjyKjyifvdkYr&-tewå?
• jzpfay:aewmawGu&yfwefYjcif;r&Sd-'ku©?
• bmjzpfjzpfwnfjrJjcif;r&Sd-tedpö?

cE¨mudk,f twkH;tcJawGU&Sdaejcif;onf
"mwfav;yg;wdkY\ vkyfaqmifcsufaMumifhom
Oyrm… eH&HwGif yg0ifMuaom ausmuf-tkwf-oJ-bdvyfajr-a& wdkYonf
olYwm0efol toD;oD;,laqmifMuonfhtwGufaMumifh eH&Hqdkonf jzpfaeouJhodkY/
,ckvnf; ajr-a&-av-rD; wdkY\ wm0eftoD;oD;udk vkyfaqmifaeMujcif;aMumifh
þuJhodkY twkHtcJ oabmrsm;awGUae&jcif;jzpf\[k oabmayguf&m\/

xdkonfvnf; -
§ wnfjrJjcif;r&Sd (ajymif;aeaomaMumifh) tedpö
§ &yfwefYxm;jcif;iSgrpGrf;Edkifawmh jyKorSscHae&wJh 'ku©
§ rdrdtvdkjzifh xm;jrpfjcif;iSg jyKjyifjcif;iSgrpGrf;EdkifaomaMumifh tewå/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 28


4/ y&rwftay:pGJuyfaeaom trnfynwf cGmykH
1/ olajymwmudk em;axmifjcif;/
2/ obm0udk qef;ppfjcif;/
txufyg ESpf&yfjzifh avhvmokH;oyfoGm;ygu y&rwftay: pum;vkH;
ynwftpGJ uif;aysmufEdkifygrnf/

1/ olajymwmudk em;axmifjcif; (pdwftpGJudk aysmufjcif;)


pum;vkH;rygaom oabmawG xGufay:vmw,f pdwftpGJuawmh awG;csmawG;Munfhyg
avmutac:ESifh y&rwfo ae&mXmetm;jzifh- ajcaxmufqdkwJht&mu
EdIif;,SOf&&if bm0tm;jzifh ajcaxmufu^ b,fawmhrS ajcaxmuf
emwmESifhwlwJh- oabm vufu^ 'l;u jzpfygw,f[k rajym?
usifwmESifhwlwJh- (obm0) ponfjzifh
av;wmESifhwlwJh- awG ajymNyD? emwmuvnf; emaewm
xGufay: yg[k rajym?
acR;xGuf^aoG;^,dk;pD;
wmESifhwlwJh- vmw,f? trnftm;jzihf-
emwm? xkHwm olwdkYrajymwJht&mawGudk
yl-at;wmESifhwlwJh-
ylwm? at;wm rdrdrSvnf; bmrSrajymbJ?
touf&I^azmif;ydef^ ponfjzifh oljyoavmufudkom
wGef;uefwmESifhwlwJh- ajymNyD? Munfh&I&m\?

2/ obm0udk qef;ppfjcif;
ynwfaysmufvdkaomolonf oabmobm0udk OD;pm;ay;jrif&\/ jzpfay:
aeaom 7kyf+emrfwdkY\ obm0vu©PmudkMunfhum -atmf…&kyfemrfwdkY\
pGrf;&nf vkyfaqmifcsufwdkYu 'Dvdkygvm;[k- t"dutm&kHpdkuf oday;ae&\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 29


emusif^udkufcJ-
• um,tMunf&J azmfjywwfaom oabmobm0? vkyfaqmifcsuf?
pGrf;&nf/
• (odkYr[kwf) yx0D\ tckvdk jzpfay:apwwfaom obm0 vkyfaqmif
csuf? pGrf;&nfudk oday;&m\/
• um,tMunf^yx0D[laom pum;vkH;ay:wGifvnf; aomifwifaeonf
r[kwfbJ? xdkyx0D\ vkyfaqmifcsuf pGrf;&nfudk t"du oday;&m\/

yl-at;-
• um,tMunf\ azmfjywwfaom oabmobm0? vkyfaqmifcsuf?
pGrf;&nf/
• (odkYr[kwf) awaZm\ tckvdk jzpfay:apwwfaom obm0? vkyfaqmif
csuf? pGrf;&nfudk oday;&m\/
• um,tMunf^awaZm[laom pum;vkH;ay:wGifvnf; aomifwifae
onfr[kwfbJ? xdkawaZm\ vkyfaqmifcsuf pGrf;&nfudk t"du
oday;&m\/

touf&I
• um,tMunf&J azmfjywwfaom oabmobm0? vkyfaqmifcsuf?
pGrf;&nf/
• (odkYr[kwf) 0ga,m\ tckvdk jzpfay:apwwfaom obm0? vkyfaqmif
csuf? pGrf;&nfudk oday;&m\/
• um,tMunf^0ga,m[laom pum;vkH;ay:wGifvnf; aomifwifae
onfr[kwfbJ? xdk0ga,m\ vkyfaqmifcsuf pGrf;&nfudk t"du
oday;&m\/

txufyg ESpfcsufudk &IjrifEdkifjcif;jzifh y&rwftay: ac:a0gokH;pGJaom ynwfudk y,fcGm Edkif\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 30


5/ rsufpd em; paom &kyfw&m;rsm;udk odjrifjcif;
tMunf"mwf
jrifp&mtqif; Mum;p&mtoH ponfwdkYaMumifh rsufpd^em;udk
wnfaqmufxm;&m r[mbkwfwdkYudk Munfvifap\? &Sif;vif;ap\/ jrifp&mr&Sd
Mum;p&mr&Sdaom tcsef0,f rMunfvif/ xdkYaMumifh rsufpdtMunf em;tMunf[k
ac:qdk\/

] rsufpd\tMunf jrifwwf? Munfvifwwfaomvu©Pm&Sd\


] em;\tMunf Mum;wwf? Munfvifwwfaomvu©Pm&Sd\
] ESmacgif;\tMunf ESrf;&Iwwf? Munfvifwwfaomvu©Pm&Sd\
] vQm\tMunf &omodwwf? Munfvifwwfaomvu©Pm&Sd\
] udk,ftMunf awGUxdwwf? Munfvifwwfaomvu©Pm&Sd\
] ESvkH;\tMunf awG;awmwwf? Munfvifwwfaomvu©Pm&Sd\
([',0w¬K+raem"mwf)

oabmobm0rsm;
avmuoabmt& a,sbk,sEIdif;,SOf&aomf-
] rsufpd- MunfhrSefESifhwl\?
- rSefonf tqif;wdkYESifhawGUxdaomtcg xifay:wwf? jrifwwf?
Munfwwf\/ odkYaomfvnf; olxifay:aeaom tqif;udkum;
tjzLrSef;rod trJrSef;rod? &SnfrSef;rod wdkrSef;rod/ rsufpdvnf; xdkYtwl
tqif;wdkYudk xifay:wwf? jrifwwf? Munfwwf\/ odkYaomfvnf;
bmrSrodwwf/
] em;- pum;ajym rdkufESifhwl\/
] ESmacgif;- teHYpkyfpufESifhwl\/
] vQm- [if;tdk;ESifhwl\/
] udk,ftxd- cJvkH;ESifhwl\/
] ESvkH; (pdwfwnf&m)- TV ESifhwl\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 31


tm&kH&Sd&modkY pdwfudk a&mufapwJh w&m;cH
a,m*DwdkYonf jrifvSsifjrifcsif; Mum;vSsifMum;csif; awGUxdvSsifawGUxdcsif;
awG;vSsifawG;csif; pdwfonf xdkxdktm&kHodkY a&mufoGm;wwf\? xdkxdktm&kHü
uyfNidwwf\/ xdkodkYuyfNidonfhtcgwGif pdwfudk xdef;csKyfp&mrvdkyg/ xdef;vnf;
rxdef;csKyfoifh/
(&kyftm;jzifh) xdkxdk tjrifcH-rsufpd tMum;cH-em; ponfwdkY\ vkyfief;udpö
aMumifh [kom jrifatmif odatmif Munfh&ygrnf/ &kyfw&m;\ obm0udkom
Munfh&ygrnf/ pifppf w&m;&IrSwf\[lonf jzpfay:vmaom tajctae
t&yf&yfudk &kyfemrf pm&if;xJh xnfhoGif;um &IrSwfzdkY BudK;pm;&ygrnf/ rdrdoabm
twdkif; jyKjyifjcif; rvkyf&yg/

yom'-tMunf vkyfief;udpö (wm0ef)


• rsufpdtMunf tqif;bufodkY
• em;tMunf toHbufodkY (yk*¾dKvfudk4if;)
• eSmacgif;tMunf teHYbufodkY pdwfudk4if;
• vSsmtMunf t&ombufodkY qGJaqmifoGm;jcif;
• udk,ftMunf tawGUtxdbufodkY vkyfief; udpö&Sd\?
• ESvkH;+raem"mwf (olYtvkyf? olUwm0ef? rdrdESifhrqdkif)
tawG;tm&kHbufodkY
(pdwftMunf)
i

yom'-tMunfESifh+tqif;ponfwdkY wdkufqdkifjcif;aMumifh
pdwfuav;udk tm&kHodkY qGJac:cHae& jcif;onf-
tewå- txdef;r&Sdaom&GufavSuJhodkY? rdrdoabmrdrdtvdkjzifh xdef;csKyfvdkYr&/
ydkif&Sifr&Sd/ 'gaMumifh pdwfuav; a&mufoGm;jcif;onf igr[kwf/
tedpö- pdwfudk tm&kH (tqif;-toHponf)odkY qGJac:cH&aomfvnf; xdkxdk

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 32


ae&mwGif tNrJwnfaeonfawmhr[kwf/ ESvkH;oGif;rI&Sdwkef;
wpfcPomjzpf\/ jzpforSs aojcif;oabm&Sd\/ ysufjcif;oabm
&Sd\/ rcdkifcHhaom oabm&Sd\/
'ku©- rjrifcsifvnf;jrif rMum;csifvnf;Mum;ae&\/ xm;jrpfajymqdkEdkifjcif;
iSg b,folrS rwwfpaumif;/ xdkxdk rsufpdponfjzifh ,SOfwGJaexdkif
&jcif;onfum; &efolESifhae&ouJhodkYyif jzpf\/ ab;&efusa7muf
aeouJhodkYyifjzpf\/ qif;&Jp&mtwdyifwnf;/
(rdrdÓPfxifovdk &IrSwyf Gm;rsm;Edkifonf)

rSwfcsuf

"mwfav;yg;wdkY\ yl-at;-emusif paom obm0vu©Pmrsm;udk tedpö


'ku© tewå &IrSwf&onf wpfrsKd;ESifh/ "mwfav;yg;wdkY\ vkyfief;udpörsm;udk tedpö
'ku© tewå[k &IrSwf&onfwpfrsKd;[k ESpfrsKd;&Sdvm\/ xdkwGif vkyfief;udpörsm;udk tedpö
'ku© tewå &Ijrifjcif;onf txufr*fÓPfrsm;twGuf r&Sdrjzpf vdktyfvS\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 33


6/ uvmy-tpkH^tpk^tpnf;tm;jzifh&IrSwfykH

ZD0dw-touf (&kkyfudk raoatmif xdef;xm;aim aq;,frsm;)

1/ rsufpdtMunf
1/ em;tMunf
"mwf4yg; 1/ emacgif;tMunf
ajr? a&? 1/ vSSsmtMunf
rD;? av 1/ udk,ftMunf
1/ pdwftMunf
"mwfav;yg;wGif (ESvkH;+raem"mwf)
tvdkvdk&Sdaeaom
tqif;? teHY?
t&om? tqDtESpf

wGJpyfykH-
"mwfav;yg;+ tqif; toH teHY t&om + touf rsufpd
txufyg (10)yg;udk pu©K'óu uvmyf (rsufpdpaom 10yg;aom tpk)[kac:onf/

&IrSwfykH &IrSwfenf;
] a,m*Donf jrifwdkif; rsufpdtMunfrS jrifaeykH(MunfaeykH)udk &IrSwfyg/
] xdkYaemuf xdkrsufpdtMunfrS jrifEdkifzdkY "mwfav;yg;twkH;tcJ wnf&Sd-
axmufyHhay;xm;&ykHudk &IrSwfyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 34


] rsufpdtMunfwGif raoatmifapmifha&Smufay;xm;aom touf&kyf"mwf
(aq;,frsm;) &SdaeaMumif;ESifh "mwfav;yg;aMumifh tvdkvdkjzpfvmaom tqif;
teHY t&om tqDtESpfrsm; &SdaeaMumif; oabmayguf,lyg/
] Mum;wdkif; awGUxdwdkif; awG;wdkif;vnf; tBudrfBudrf&IrSwfMunfhyg/ ÓmPftjrif
ydkrdk&Sif;vif;vmygvdrfhrnf/

7/ omrnvu©Pmudk odjrifjcif;
tewå-tckjzpfaewm ightvdktwdkif;r[kwf
] rsufpd^em; ponfwdkY jrifwdkif; Mum;wdkif; rdrdrS jrifonf Mum;onf[k xifrSwf
wwf\/ rdrdESifhqdkifonf[k xifrSwfwwf\/ rdrdydkifonf[k xifrSwfwwf\/
] wu,fawmh… xdkrsufpd^em;ponfwdkYudk rdrdydkifonf rdrdESifhqdkifonfqdkygu
vlESpfa,mufawGUaomtcg wpfa,mufbJjrifzdkY? w&m;oHbJMum;NyD; wpfjcm;
toHawG rMum;zkdY ajymMunfhyg/ xdef;Munfhyg/ b,fvdkrS r&Edkifygbl;/
] tb,faMumifhqdkaomf… igr[kwf? igrydkif? igESifhrqdkif? ightvdkaomrvdkuf
aomaMumifhyifwnf;/
] xdkoabmudk ÓmPfjzifhqifjcifyg? tBudrfBudrfqifjcifyg? xyfumxyfumod
aeyg/

xdkYaemuf tedpö- rjrJ-rwnfwHh


] xdkrsufpd em;ponfwdkY rnfrSsyifjrifae^Mum;aeapumrI? MumMumwnfjrJjcif;
r&Sd? MumMumwnfwHhjcif;r&Sd/ jrifwkef;cP Mum;wkef;cPyifjzpf\/
] wpfoufvkH;jrifcJorSs- Mum;cJorSs- awGYxdcJorSs- awG;cJhorSs ,ck bmrS
tzwfwif usef&pfovJ tajz&SmMunfhyg/ rsufpdponfum; tcHGom jzpf\/
] rsufpd^em;wGif jriforSs Mum;orSs uyfNid usef&pfjcif;r&Sd/ MunfhNyD;&if aysmuf?
jrifNyD;&ifaysmufyifjzpf\/ wpfcPtwGif;rSm aysmufuG,f oGm;Muav\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 35


] xdkoabmudk ÓmPfjzifhqifjcifyg? tBudrfBudrfqifjcifyg? xyfumxyfumod
aeyg/

'ku©-qif;&J
] xdk rsufpdponfonf rdrdtvdktwdkif;vnf; rjrif&? jrifjyefawmhvnf; bmrS
rusef&pf? bmrS tzwfrwif/
] 'gjzifh rsufpda& rjrifESifhawmh? em;a& rMum;ESifhawmhvdkYvnf; ajymr&jyef/
ajymr&awmh vGifhypf&rvm;Munfhawmh tJvdkvnf; vkyfvdkYr&/
] rvdkcsif r&csif rMunfhcsifayr,fh cGJcGmNyD; aecGifhr&Sd/
] om;^orD;qdk;udk arG;xm;&aom rdbyrmyif/
] rjrifcsifvnf; jrif? rMum;csifvnf; Mum;/ wu,fh rvGwfpwrf;aom
'ku©BuD;udk cHpm;aeonfom/ rNyD;pD;Edkifaom nSOf;qJ ESdyfpufrIudk cHae&onf
omwnf;/
] xdkoabmudk ÓmPfjzifh qifjcifyg? tBudrfBudrf qifjcifyg? xyfumxyfum
odaeyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 36


8/ jyefvnf &IrSwf odjrif usifhokH;jcif; (&kyfw&m;rsm; &IuGuf)

wpfckcsif; odjrifjcif;
1. emusif ylat; a& avrsm; xGufay:vmjcif;aMumifh xdkemusif ylat; a&
av (ajr a& av rD;)[laom "mwfav;yg;wdkYjzifh 'DcE¨mukd,fBuD;udk vkyfxm;onf
[kodjrifyg? tBudrfBudrf odjrifyg/
2. 'gqdk avmurSm vl[k bmaMumifhac:qdkMuygovJ… ykHo@mef taetxm; udk
MunfhvdkYom vl a,musmF; rdef;r wd&dpÇmef[k ac:qdkMujcif;om jzpfonf[k odjrifyg?
xyfumxyfum odjrifyg/
3. xdk ajr a& av rD;wdkY\ vu©Pma&;okH;yg;udkwifum Munfh&Iodjrifyg/
4. cE¨mudk,ftwkHtcJjzpfaejcif;onf ajr a& av rD;wdkY\ vkyfief;aMumifh þykH þenf;
jzpfaeonf[k odjrifyg? tBudrfrsm;pGm odjrifyg/
5. rsufpd em; ESmacgif; vSsm udk,ftawGU tawG;(ESvkH;) wkdY\ Munfwwf^
&Sif;wwfaom oabmudk odjrifyg? olYobm0u 'Dvdkygvm;[k tBudrfBudrf
odaeyg/
6. rsufpd em; ponfwdkY\ pdwfudk tm&kHodkY qGJac:wwfonfh vkyfief;udk odjrifyg?
pdwfa&mufoGm;wdkif; rdrdaMumifhjzpfaeonf[k rxifrSwfygESifh/ pdwf\orm"d
r&Sdjcif;aMumifhom? oifhaMumifhr[kwf/
7. xdk rsufpd em; ponfwdkY\ vu©Pma&;okH;yg;udkwifum Munfh&Iodjrifyg/
8. uvmy-tpkHtpkHenf;jzifh &IrSwfyg? xdkwGif vu©Pma&;okH;yg;udkwifyg/

jcKHikH odjrifjcif;
1. cE¨mudk,ftwkHtcJoabmudk tm&kHjyKvSsuf ajr a& av rD;wdkYjzifh zGJUpnf;xm;
ykHudk odjrifyg/
2. rsufpd em; udk,ftawGU tawG; wdkYudk jzpfay:wdkif; MunfaeMuygvm;? &kyfwkdY\
obm0w&m;wpfckrSsjzpfygvm;[k odjrifyg/
3. uvmy-tpkHtpkHenf;jzifh rsm;rsm;&IrSwfay;yg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 37


&IrSwfp&m t&IcHrsm;udk tusOf;csKyfrSwfom;&ef

"mwfav;yg; rsufpdtMunf… udk,f? pdwftMunf


vu©Pm vkyfief;udpö vu©Pm vkyfief;udpö

tedpö 'ku© tewå tedpö 'ku© tewå

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 38


emrfw&m;rsm;udk Munf&h o
I djrifjcif;

1/ emrftaMumif; &Sif;vif;csuf

emrf[lonf
emr(emrf)\rlvt"dyÜg,frSm tm&kH&Sd&modkYnGwfwwf? nGwfapwwfaom
oabmw&m;udk þwGifqdkvdk\/
ypönf;ESpfckxdaomf toH[lonf xGufay:vmouJhodkY? rsufpdESifh+jrif
p&m wdkufcdkufaomf (tm&kHvnf;jyKaomf) emrf xGufay:vm\/ wpfenf;
tm;jzifh- jrifodpdwf xGufay:vm\/ em;ESifh+toH xdaomf Mum;odpdwf xGufay:
vm\/ xdkudkyif emrf[korkwfMu\/

emrfb,frSm wnf&SdovJ
Oyrm- ypönf;ESpfckxdjcif;aMumihf toHxGufay:vmaomfvnf;? xdkypönf;
xJhwGif toHrsm;r&SdMu? &SmazGMunfhvSsifvnf; awGUrnfr[kwf/ odkYaomf
xdwdkufjcif;[laomtaMumif;aMumifh toH[laom tusKd;w&m;wpfck xGufay:
vmjcif;omjzpf\/
xdkYtwlyif- rsufpdrSmvnf; jrifodpdwfr&Sd? jrifaeaom tqif;rSmvnf;
jrifodpdwfr&Sd/ rsufpdESifh jrifp&mtqif;[laom taMumif;aMumifhom jrifodpdwf
[laom tusKd;wpfck xGufay:vmjcif;jzpf\/

emrfonf tjrJwnf&Sdrae
xdkYaMumifh a,m*DwdkYcE¨mxJhwGif emrf[lonfr&Sd/ xdcdkufrS xGufay:
vmaom t&mrsKd;jzpf\/ emrfr&Sd^rjzpf (pdwfr&Sd)aomtcsdefumvudk aoonf[k
rac:? b0usaeonf [kac:\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 39


emrfudk jzpfay:apwwfaom |mersm;
a,m*DwdkYcE¨mxJhwGif emrf[lonfr&Sdaomfvnf; emrfudk xGufay:apwwf
aom? xkwfvkyfwwfaom |mersm;(w&m;)um;&Sd\/ xdkrSm rsufpdtMunf?
em;tMunf… udk,ftMunf? ESvkH+raem"mwf (tm;vkH; 6 ae&m) wdkYyif jzpf\/

Oyrmtm;jzifh *pfrD;*spfrS taMumif;pkHaomf rD;xGufovdkyifjzpf\/ rSef\-


qD? ausmuf? bD; [laom taMumif;rsm;pkHnDaomf rD;axmufonf jzpfay:
vmay\/ odkYaomfvnf; xdkrD;axmufonf *pfrD;tdrfxJhwGifr&Sd? xdk*pfrD;tdrfxJhrS
xGufay:vmjcif;r[kwf/ rD;axmufNyD;aemuf wpfae&m&modkY a&mufoGm;jcif;
vnf;r&Sd/
xdkYtwl rsufpdESifh jrifp&mwdkY xdwdkufjcif;aMumifh jrifodpdwf (emrf)
[lonf xGufay:vm\/ xdkjrifodpdwf (emrf)w&m;wdkYonf cE¨mtwGif;rS
wnf&Sdum xGufay:vmjcif;r[kwf/ jrifodNyD;aemuf wpfae&m&modkY uyfa&muf
oGm;jcif;vnf; r&Sd/

emrfudk jzpfapwwfaom tMunfrsm; emrfxGufay:vm\ emrfjzpfapzdkY taxmuftyHhrsm;


1/ rsufpdtMunf tqif;
2/ em;tMunf zó? toH
3/ ESmacgif;tMunf 0dnmPf teHY
4/ vSSsmtMunf xd? odpdwf jzpfay:vm\ t&om
5/ udk,ftMunf a0'em? onm? "mwfav;yg;tawGUtxd
ESvkH;+raem"mwf ocFg& twdwf+tem*gwf
6/ jzpfay:vm\
(pdwftMunf) tawG;tm&kH

rSwfcsuf….
• a,m*DonfaocsmoabmaygufEdkif&ef ykHrSefjrifaeus Mum;aeus rsufpdESifh
rMunfhygESifh/ ÓmPfESifh Munfhyg/ aocsmawG;Munfhyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 40


• a,m*Donf jrifwdkif;-Mum;wdkif;-erf;&Iwdkif;-&omodwdkif;-awGUxdwdkif;-awG;
wdkif; emrfw&m;rsm; jzpfay:vmrIoabmobm0udk jrifatmif avhusifh &IrSwf
Munfhyg/

emrfqdkwm pdwfESifh apwoduf


emrfqdkwm pdwfESifhapwodufyif jzpfonf/ xdkxdk pdwfESifhapwodufwdkY
onf rsufpdESifh tqif;? em;ESifh toHxdwdkif; xGufay:vmMu\/ rnfol\
tultnDrS rvdkbJ xGufay:vmwwfMu\/ twdwfrS uHaMumifhyif xdkodkY
xGufay:vmjcif; jzpf\/
pdwfESifhapwodufwdkYonf twlwl tvkyfvkyfMu\/ odkYaomfvnf;
a,bk,soabmajymqdk&aomf xdkESpfrsKd;wGif pdwfonf a&S;oGm;jzpf\? apwoduf
um; aemufvdkufjzpf\/
pdwf[lonf- rsufpdESifh tqif; xdvdkufonfeSifh pdwfjzpf\/ pdwfonf
jrifp&mtqif; (tm&kH)udk pwifzrf;qkwfvdkuf\/ xdkwGif aumif;\^qdk;\
rygao;? pmt&qdkaomf Oayu©moabmrSs jzpfao;\/ orÜ#dpäe- tm&kHudk
odumrSsoabm [kvnf; qdkEdkif\/ raem"mwf[kvnf; okH;Elef;Edkif\/
apwoduf[lonf- xdkpdwfrS zrf;,lxm;aom tm&kHudk BudKufjcif;^
rBudKufjcif;? trnfay;jcif;^o@meftaejzifhrSwfom;jcif;? trsKd;rsKd; jyKjyif
aphaqmfjcif; rsm;xyfum jyKvkyfwwf\/ pmt&qdk&aomf oEÅD&P-txl;pkHprf;rI?
0ka|m-qkH;jzwf? aZm-tBudrfBudrfjyKvkyfjcif;rsm;[k qdk\/ raem0dnmP"mwf[k
vnf; okH;Elef;ac:wGifMu\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 41


zó-awGUxdrI
pdwf apwoduf
(tqif;^toHpaom) tm&kHudk odwwf\ pdwfudk cs,fvS,fwwf\

0dnmPf a0'em
oabmw&m;rsm; BudKuf^rBudKuf? vS^rvS
§ tqif;^toHponfudk pwifod? onm
§ tm&kHudk qkwfudkifxm;? tjzL^teD^o@meftm;jzifhrSwf
§ tm&kH&SdrSef; pwifod?
ocFg&
§ tm&kHykH&dyf xif&Sm;vm?
trsKd;rsKd; a0zef-okH;oyf

emrfw&m;av;yg; owfrSwfykHoabmw&m;
avmuobm0wpfckudk oabmaygufMunfhyg/ jrifwdkif; atmufyg (5)rsKd;xJh tukeftusKH;0ifoGm;ygvdrfhrnf/
] vufxJhodkY ypönf;wpfckudk &,lvdkufyg- (&kyf)
] a&S;OD;pGm xdkypönf;&SdaerSef; odr,f/ (0dnmPf)
] xdkYaemuf vSw,f^rvSbl;? BudKufw,f rBudKufbl; cHpm;r,f/ (a0'em)
] ypönf;trsKd;trnf^ykHo@mefudk rSwfom;w,f/ (onm)
] ypönf;ESifhywfoufí trsKd;rsKd; okH;oyfa0zefr,f/ (ocFg&)

xdkYtwl cE¨mig;yg; (&kyfemrftrnftm;jzifh ESpfyg;)[lonf-


1. rsufpd+tqif;(jrifp&m) xdawmh? (&kyf)
2. tpOD;pGm tqif; (jrifp&m)&SdaerSef; odjrifvdkufwmu odrI-0dnmPf-cE¨m/
(odrItpk) (emrf)
3. xdktqif;udk BudKuf\^rBudKuf\? vS\^rvS\ jzpfay:vmwmu cHpm;rI-
a0'em-cE¨m/ (cHpm;rItpk) (emrf)

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 42


4. tqif;udk bmbJ nmbJ trnfay;aewm? o@meftm;jzifh rSwfom;ae
wmu rSwfom;rI-onm-cE¨m/ (rSwfom;rItpk) (emrf)
5. tqif;udk trsKd;rsKd; a0zefokH;oyfaewmu pdwf\jyKjyiftvkyfvkyfrI-ocFg&-
cE¨m/ (jyKjyifrItpk) (emrf)

pdwfxJhwGif ykHaorSwfxm;yg
] a,m*Donf wpfaeukef wpfaecrf; 'D 0dnmPf a0'em onm ocFg&
av;rsKd;omjzpfaeyga&mhvm;? &Sdaeyga&mhvm;vdkY pdwfrSm twnfjyKxm;&rnf/
b,fvdkvkyfvkyf b,fvdkaeae 'Dav;rsKd;yga&mhvm;[k todtrSwfjyKxm;&
ygrnf/
] rsufpd em;paomajcmufae&m ajcmuf|merS bmay:ay: bmjzpfjzpf 'D0dnmPf
a0'em onm ocFg&[laom trsKd;tpm;av;rsKd;xJhwGifom tBuKH0ifoGm;
ygonf/ emrf;w&m;av;yg;xJhwGif ay:orSsxnfh0ifwwfatmif avhusifh&yg
rnf/

] Oyrm- vrf;oGm;&if; um;udkjrifum um;urqdk;bl; b,ftrsKd;tpm;vJ [k


pdwfjzpfay:vmpOf-
1/ rsufpdxJhwGif um;ykHay:aeonfu &kyf (rsufpdtMunf7kyf)
2/ rsufpdxJhrS um;udk owduav;xm;rdvdkufonfu toduav;
0ifvmwmu 0dnmPf?
3/ um;udk vSw,f[k jzpfrdwmu a0'em?
4/ um;bJ b,fum;trsKd;tpm;bJ[k rSwfom;wmu onm?
5/ um;udk vdkcsifwm b,fvdknmvdk ponf pdwfuav;trsKd;rsKd;jzpfay:
vmonfu ocFg&/

] Oyrm- w&m;xdkif&if; cg;rS emusifodudk odvdkufpOf-


1/ emusifjcif;ay:aewmu &kyf ("mwfav;yg+um,tMunfu)
2/ emusifaewmbJ[k toduav;? owduav; 0ifvmonfu 0dnmPf?

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 43


2/ rBudKuf rESpfoufwmu a0'em?
4/ emw,f[kowfrSwfwmu? cg;[kowfrSwfwmu onm?
5/ trsKd;rsKd; awG;rdaewmu ocFg&/

] Oyrm- om;orD;tay: 'Duav; tcef;xJh bmvkyfaeygvdrfh[k awG;rdpOf-


1/ om;orD; tawG;ykH&dyfo@mef ay:aewmu &kyf (ESvkH;+raem"mwf)
2/ om;orD;tawG;ykH&dyfay:aeonfudk owd tod 0ifvdkufrdonfu
0dnmPf?
3/ pdk;&drfpdwf jzpfvmonfu a0'em?
4/ om;orD;bJ[kowfrSwfaewm? tcef;ykH&dyfponfudkjrifaewmu onm
5/ 'Duav;awGu bmjzpfw,f? nmjzpfw,fponfh pdwfjzpfaewmu ocFg&/

cE¨mtmjzifh ig;yg;? &kyfemrftm;jzifh ESpfyg;

rsufpd tqif;

odpw
d f

a0'em onm ocFg&

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 44


2/ emrfudk &IrSwfenf; (5)enf;

a,m*Donf emrfw&m;rsm;udk atmufyguJhodkY &IrSwfEdkifygonf-


(1) todpdwf (0dnmPf-pdwf)taejzifhom &IrSwfjcif;?
(2) pdwfudk cs,fvS,faeaom a0'em? onm? ocFg&taejzifh &IrSwfjcif;?
(3) xd-od? wkHYjyef [k ESpfpkcGJum &IrSwfjcif;?
(4) todpdwfESifh +a0'em^onm^ocFg& wpfyg;yg;jzifhwGJum &IrSwfjcif;?
(5) emrfav;yg;vkH;udk xif&Sm;&m wpfyg;yg;udk &IrSwfjcif;?

1/ todpdwftaejzifhom &IrSwfjcif;
] todpdwf[lonf- (tMurf;jzifhtm;jzifh) tqif;7SdrSef; odaejcif;udk todpdwf[k
rSwfyg? 'g[m jrifp&mtqif;bJ[k pwif odvdkufjcif; wpfrsKd;yifwnf;/
toH&SdrSef; pwifodaejcif;udk todpdwf[krSwfyg/ emusifwm&SdrSef; pwif
odaejcif;udk todpdwf[krSwfyg/ tawG;tm&kH&SdrSef; odaejcif;udk todpdwf[k
a,sbk,srSwfom;xm;yg/

] todpdwf(0dnmPf)taejzifh &IrSwftm;xkwfrnfha,m*Donf- jrifwdkif;? Mum;wdkif;?


erf;&Iwdkif;? &omodwdkif;? awGUxdwdkif;? awG;wdkif;? ay:vmrnfh tm&kHrsm;udk
owdxm;ae&ygrnf/ xdktm&kHrsm; &SdaerSef; pwif odvdkufjcif;^
owdxm;vdkufjcif;udkyif ygVdvdk 0dnmPf? jrefrmvdk todpdwf[k ac:qdkorkwf
aMumif; rSwfom;xm;yg/

] xdk0dnmPfa,m*Donf- pdwfwGifay:vmrnfh BudKufjcif; rBudKufjcif;?


trsKd;trnftmjzifh rSwfom;jcif; ykHo@meftm;jzifh rSwfom;jcif;? ocFg&-
tm;xkwfaejcif;wdkYudk vufrcH&awmhyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 45


] jzLpifaom todpdwfuav;rS MuGif;aom tm&kHay:orSs? xdka,m*DtwGuf
y,f&rnfh w&m;? *&krpdkufbJ vspfvsL&I&rnfhw&m;rsm;om jzpfygonf/
] BudKufjcif; rBudKufjcif;? rSwfom;jcif; [lorSswdkYonf Oyg'gefESifhwuGjzpfaom
pdwf\ vkyfaqmifcsuf vSnfhpm;csuf[kom tjypfxifjrifNyD; z,fxkwf&ygrnf/
] a,m*Donf pdwfay:wGif Oyg'gefpdwfawG r0ifrdapzdkYtwGuf todpdwfuav;
\-
þ jrif^Mum;orSs- obm0jrifodpdwf? obm0Mum;odpdwfawG jzpfay:aeMuyga&mhvm;[k &IrSwftm;xkwf&ygrnf?
þ rdrdvkHYvya,m*rygwJh? rdrdtvdktwkdif;vnf; ajymqdkwm;jrpfvdkYr&wJh? olYtvkyfolvkyfaewJh tewåoabm?
þ pdwfawjzpforSs cH&cufwJh ? rvdkcsifayr,fh cGJcGmcGifhr&SdwJh 'ku©oabm
þ ay:wdkif;vnf; ysufaoaewJh tedpöoabm/ wdkYudk (okH;ckrSwpfckckudk) Munfh&I rSwfom; tm;xkwfae& ygrnf/

2/ a0'em? onm? ocFg& taejzifh&IrSwfjcif;


] a0'em? onm? ocFg&taejzifh &IrSwftm;xkwfrnfh a,m*Donf jzpfay: vmaom
todpdwfuav;(0dnmPf)udk atmufygokH;rsKd;(apwoduf)rS cs,fvSJwwfonf
udk owdxm;ae&ygrnf/
] (wpfenf;tm;jzifh) bmpdwfay:ay: bmjzpfjzpf? atmufygokH;rsKd;wGif 0ifqHh
Edkifatmif xnfhoGif;NyD;rS &IrSwf&ygrnf/ rxnfhoGif;bJ ay:avmaom
tajctaeudk wdkuf&dkuf r&IrSwf&yg/ wdkuf&dkufay:aeaom tm&kHrsm;onfum
tpGJOyg'gefESifh,SOfwGJaeaom w&m;rsm;omjzpfaernf/
• BudKuf^rBudKuf? aumif;^raumif;? vS^rvS jzpfaeovm; (a0'em)
• trsKd;trnf? ykHyef;o@meftaejzifh rSwfom;aeovm; (onm)
• xdk(2)ckrS usef;wmjzpfaeovm;? tmpdkufrI okH;oyfrIjzpfaeovm; (ocFg&)

] jrifwdkif;? Mum;wdkif;? awGUxdwdkif; awG;rdwdkif;? txufyg emrfw&m;okH;yg;rS


wpfyg;yg;udk odae&ygrnf? owdxm;ae&ygrnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 46


] a,m*Donf yxrOD;pGm wpfckcsif;pD&IrSwfyg/ rsufpdrSjzpfay: vmaom cHpm;rI
rSwfom;rI jyKjyifrI odrIwdkYudk &IrSwfyg/ em;rS jzpfay:vmaom
cHpm;rIponfwdkYudk &IrSwfyg/ udk,f-tawG;wdkY rSjzpfay:vmaom
cHpm;rIponfwdkYudk &IrSwfyg/ ÓmPfxif&Sm;atmif avhusifh,lyg/ (a0'emudk
wpfvSnfh? onmudk wpfvSnfh? ocFg&udk wpfvSnfhpD &IrSwfavhusifhEdkifygonf/)
] xdkYaemuf ay:&may:&m&IrSwfyg/ wpfae &m&mudk oD;oefYtm&kHpdkufaeonfrsKd;
r[kwfbJ xif&Sm;vm&m ay:vm&mudkom &IrSwfaevdkufyg/
] emrfw&m;udk&IrSwfonfhtcg rSdwfxm;aom rsufvkH;udk tm;pdkufum vdkufr&Sm
rygESifh? xdkemrfw&m;wdkYudk xkwfvkyfwwfonfh yom'-tMunfwdkYrS ay:&mudk
om owduyfaeyg/
] a,m*Donf a0'em onmponfwdkYudk twif;BuD;tm;pdkufum vdkufr&Smyg ESifh?
,ckay:ae odaewmonfyifvSsif a0'em onmponf jzpfaeonfudk
owdjyKyg/

3/ xd-od? wkHYjyef[k ESpfpkcGJum &IrSwfjcif;

tqifh(1) xdjcif;-odjcif;?
zó-xdjcif;/ /a,m*Donf rsufpd em; paom 'Gg&ajcmufyg;rS emrfudk
xkwfvkyfwwfaMumif; ÓmPfjzifh odjrifxm;yg/ xdkwGif rsufpdESifh tqif;? em;ESifh
toHwdkY tpkHtpkH xdwdkufjcif;udk zó[kac:\/ qdkvdkonfrSm a,m*D\ rsufpdodkY
em;odkY tm&kHuyfa&muf^xifvmjcif;yifwnf;/

0dnmPf-odjcif;/ /a,m*Donf xifvmonfhtm&kHudk (zórS uyfa&muf


ay;onfhtm&kHudk) odvdkufjcif;yifwnf;/ odkYaomfvnf; xl;&Sm;pGmawmh r[kwf
ao;/ tqif;rSef; toHrSef; awGUxdaerSef; awG;aerSef; odvdkufjcif;rSsyifwnf;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 47


tqifh (2) wkHYjyefjcif;
a0'em-BudKuf^rBudKuf wkHYjyefjcif;/ /xdkxdk 0dnmPfrS vufcHxm;aom
tm&kHudk BudKufw,f^ rBudKufbl;? aumif;w,f^raumif;? vSw,f^rvSbl; [k
wkHYjyefvdkufjcif;yifwnf;/

onm-trsKd;trnf-ykHo@meftm;jzifh wkHYjyefjcif;/ /a,m*Donf


xdkxdk
0dnmPfrS vufcHxm;aom tm&kHudk trsKd;^trnftm;jzifh? tjzL^teD;tm;jzifh?
o@meftm;jzifh (qifudk prf;aom oluef;uJhodkY) rSwfom;um wkHYjyefvdkufjcif;
yifwnf;/ odkYaomfvnf; tm&kHudk eufeufeJeJ r,lwfwwfao;- vSsyfppfpD;
ouJhodkYwnf;/

ocFg&= wnfMunf-ysHvGifh? ÓPfod-BuHpnf? oabmus-xdkif;rdIif;? at;csrf;wdkif;


rSwfavocFg&/ /a0'em? onmrS MuGif;aom oabmw&m;tm;vkH;udk
ocFg&[kac:\/ tm&kHwGif pdwfuav; wnfMunfaejcif;onfvnf; ocFg&?
tm&kHjzifh arsmyg; ysHvGifhaejcif;onf? tm&kHudk ÓmPfjzifh qifjcifaejcif;onf?
BuHpnfaejcif;onf? tm&kHudk 0rf;ajrmufaejcif;onf? pdwfuav; xdkif;rIdif;aejcif;
onf? udk,fpdwfat;csrf;aejcif; ponfwdkYonf ocFg&yifwnf;/ 0dnmPfrS
vufcHxm;aom tm&kHudk txufyguJhodkY wkHYjyefvdkufjcif;yifwnf;/ (ocFg&w&m;rsm;
tjynfhtpkHudk aemufwGif &Iyg)

4/ emrfav;yg;wGif wpfyg;yg;jzifhwGJum &IrSwfjcif;?


a,m*Donf jrifwdkif; Mum;wdkif; awGUxdwdkif; awG;wdkif; todpdwf
(0dnmPf)udk owdxm;aeyg/
xdkpdwfrS zrf;,lxm;aom tm&kHudk aumif;\^ raumif;\aomf4if;
xifjrifvmvdrfhrnf (a0'em)/ pdwfrS zrf;,lxm;aom tm&kHudk tjzLbJ teDbJ[k
aomfvnf; xifjrifvmvdrfhrnf (onm)/ pdwfrS zrf;,lxm;aom tm&kHudk

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 48


trsKd;rsKd;aomfvnf; a0zefjcif;jyKvkyfaevdrfhrnf/ xdktay:rSmaomfvnf;
pdwfwnfNidrfaevdrfh (ocFg&)/ xdkoabmudk ESpfrsKd;pDwGJum owdxm; &IrSwfae
&rnf/

• tm&kHudk pwifzrf;,lwwfonfh (0dnmPf)pdwf + xdktm&kHudk aumif;\^raumif;\[k ajymqdkqufqH/


• tm&kHudk pwifzrf;,lwwfonfh (0dnmPf)pdwf + xdktm&kHudk tjzL^teD^o@mtm;jzifhajymqdkqufqH/
• tm&kHudk pwifzrf;,lwwfonfh (0dnmPf)pdwf + xdktm&kHudk a0zef-okH;oyfjcif;^xdkwGif
wnfNidrfaejcif;ponfjzifh ajymqdkqufqH/

a,m*Donf xdkxdktwGJ okH;wGJrS wpfwGJwGJudk jrifwdkif; Mum;wdkif; xdwdkif;


awG;wdkif; owdxm;um &SmazG &IrSwfae&ygrnf/

5/ emrfav;yg;vkH;udk xif&Sm;&mwpfyg;yg;udk pwif&IrSwfjcif;


] a,m*Donf rsufpd em; ponfwdkYrS ay:vmaom Oyg'gef-tpGJESifhwuG
ay:xGufvmaom tm&kHudk (t&IcHudk) emrfw&m;av;yg;xJhwGif 0ifqHhovdk
xnfhoGif;vdkufyg/

• tqif; toHponf&SdaerSef;pwifodjcif;? toduav; pwifjzpfay:ae rSef; odjcif;udk 0dnmPf[k4if;?


• xdktm&kHudk BudKuf^rBudKufjzpfay:aejcif;udk a0'em [k4if;?
• bmbJ nmbJ[k trnfay; owfrSwfaejcif;udk onm[k4if;?
• trsKd;rsKd; a0zefokH;oyfrdaejcif;udk ocFg&[k4if; owfrSwfvdkufyg/

] xdkav;yg;xJhrS xif&Sm;&mudk rSwfyg/ a&SUaemuftpOf usonfjzpfap^rus


onfjzpfap rSefuefygonf/

rSwfcsuf/ /txufyg &IrSwfenf; (5)enf;wdkYonfum; “þykHþenf; &IrSwf&rnf[k yd#uwfpmaywGif


jyqdkxm;aomenf;rsm;r[kwf? (yd#uwfwGif &IrSwfenf; oD;oefYrawGU&Sd)/ a,m*DwdkY emrfw&m;rsm;udk
vG,fulpGm odjrifap&ef enf; (5)enf;jzifh jyqdkay;vdkufjcif;om jzpfonf/ rdrdwdkY BudKufESpfoufwJhenf;
wpfckckudk &IrSwfEdkifonf/ tvG,fqkH; txifjrifqkH;enf;rSm enf;-eHygwf (3)jzpfrnfxifonf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 49


3/ igr[kwf ('d|dcGmykH)
rSefuefaomtjrif? rSefuefaomtawG;tMuHjzifh awG;ac:MuHqykH
• a,m*Donf a&S;OD;pGm rsufpd em; ponfrS jzpfay:vmaom t&mrSeforSsudk
&kyfemrf pm&if;xJhwGif xnfhoGif;vdkufyg/
• xdkwGif &kyfw&m; ("mwfav;yg;ESifh rsufpdponf) wdkYudk rdrdtvdkjzifh 'DvdkbJ
jzpfyg 'DvdkrjzpfygESifh[k ajymqdkMunfhyg/ igydkif? igqdkifqdk&if &&rnfom/
• xdkxdk 0dnmPf a0'em? onm? ocFg&wdkYudk (rsufpd+tqif;xdaomfvnf;)
ray:vmyg ESifh[k rdrdtvdkqE´twdkif; ajymMunfhyg/ igydkif? igqdkifqdk&if
&&rnfom/
• xdkxdk 0dnmPf a0'em? onm? ocFg&wdkYudk aumif;wmbJcHpm;yg?
aumif;aumif;av;rSwfom;yg[k ajymMunfhyg/ igydkif? igqdkifqdk&if &&rnfom/
• ,ckxdkuJhodkYr&jcif;onf igydkif igqdkifr[kwfaomaMumifhyifwnf;/
• 'gqdkb,folvJ… obm0 &kyfw&m;om? obm0 0dnmPfom? obm0
a0'emom? obm0 onmom? obm0 ocFg&om/
• obm0 &kyf? obm0 0dnmPf? obm0 a0'em? onm? ocFg&
oabmwdkYonf avmuwGif wu,f&SdaeMu\/ txift&Sm; &SdaeMu\/
xdkYaMumifh olYwdkYobm0tavSsmuf taMumif;tusKd;nDnGwfu jzpfayg
aeMu\/
• pifppf jzpfay:vmorSsaom? jyKvkyforSsaom w&m;cHonfum; rdrdr[kwf
0dnmPf a0'empaom w&m;rsm;omwnf;/

a,m*Donf txufygoabmw&m;wkdYudk ÓPfjzifh awG;MuHqae&ygrnf/ xdkudk


rSefuefaomtjrif rSefuefaomtawG;tMuH[k qdkygonf/ rSefuefaom tjrifESifh
rSefuefaom tawG;tMuH ESpfyg;udkum; cGJjcm;vkdY r&paumif;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 50


4/ trsKd;om;^trsKd;orD; r&SdykH ('d|dcGmykH)
rSefuefaomtjrif? rSefuefaomtawG;tMuHjzifh awG;ac:MuHqykH-
] a0'em-aumif;^raumif; cHpm;rIrSm- 'Da0'emuawmhjzifh trsKd;om;bJ?
'Da0'emuawmhjzifh trsKd;orD;bJ[k r&Sd/ a0'emonf a0'emomjzpf\/
] rSwfom;wwfaom onmwGif trsKd;om;vu©Pm trsKd;orD;vu©Pmr&Sd/
þuJhodkY rSwfom;ykHonf trsKd;om;jzpf\? þuJhodkY rSwfom;ykHonf
trsKd;orD;jzpf\[k trsKd;om;^trsKd;orD;vu©PmESifhwlaom wpfpkHwpf&m
vnf;rawGU/
] a0zefokH;oyf jyKjyifwwfaom ocFg&rSmvnf; trsKd;om;vu©Pm trsKd;orD;
vu©Pm rawGU&Sd/

xdkYaMumifh xdkemrfw&m;rsm;jzpfMuaom cHpm;rI rSwfom;rI jyKjyifrI odrIwdkYwGif trsKd;om;


trsKd;orD; ryg/ trsKd;om;^trsKd;orD;r[kwfaom? ouf&Sd^oufrJhrac:xdkufaom? wpfpkH
wpfa,muf^wpfpkHwpfck tac:xdkufaom- obm0 emrfw&m;rsm;omwnf;/

5/ omrnvu©Pm
tewå- a0'emrScHpm;&atmif onmrSrSwfom;&atmif? ocFg&rStm;xkwf&
atmif 0dnmPfrSodatmif rdrdrS vkyfaqmifjcif; azmfaqmif&jcif;r&Sd/
jzpfay:vmaom cHpm;rI? rSwfom;rI? jyKjyifrI? odrIwdkYudk rdrdtvdkjzifh
jyKjyifxm;jrpfxm;vdkYr&/ 'gaMumifh jzpforSs igr[kwf? ig\-r[kwf?
igESifhrywfouf/

'ku©- rdrdvnf;r[kwf? xm;vdkYvnf;r&? om;^orD;qdk;udk arG;xm;&ol


rdbyrmwnf;/ rvdkcsifayr,fh uif;pGmaevdkYr&? tNrJrjywfay:
aeMuawmh 0#fcHae&olvdk? 'PfcwfcHae&olvdk jzpfaeawmh cHpm;rI
rSwfom;rI ponfawG 'gawG&xm;jcif;onf qif;&Jtwdyif/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 51


tedpö- b,favmufyif cHpm;cHpm;? rSwfom;rSwfom;? jzpfay:vmorSs
aojcif;oabm&Sd\/ ysufjcif;oabm&Sd\/ rcdkifcHhaomoabm&Sd\/
oifhcE¨mxJhwGif wpfckrS usef&pfjcif;r&Sd/ t&ifuvkyfcJorSs
bmrSrusef/ ,ckvufaeorSs bmrsm;usef&pfrnfenf;/ wcP
twGif; jzpfNyD;-ysuf oabmom&Sd\/

w&m;&IrSwfonfhtcg ay:orSstm&kHudk vdkuf&IzdkY r[kwfygbl;?


&IorSstm&kHudkom aocsm wdus EdkifzdkYom y"meygbJ/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 52


&IrSwftm;xkwfonfhtcg owdjyKp&mrsm;

1/ emusifudkufcJaeonfudk udkifwG,fjcif;
] cE¨mudk,fudk tm;r&Sdovdk aysmhcsxm;vdkufyg/
§ pdwfudk wif;rxm;ygESifh? pdwfudk avsmhcsvdkufyg? tm;r&Sdovdkaevdkufyg
[k qdkvdk\/
§ emusifav tm;r&Sdovdkaeav jzpf&rnf/
§ emusifrIudk atmifhtD;NyD; cHaezdkYvnf; r[kwfyg/ udk,fESifhrqdkifovdk
rywfoufovdk xm;NyD; &IrSwfyg/
] emaewmudk aysmufcsifwJhqE´rxm;ygESifh/
§ emusifrIoabmay:vmwmu tewå? xdkudk rdrdtvdkjzifh wpfckckjzpfap
csifwmu twå/
§ tewåobm0udk rBudKuf&if a'goESifhqufqH&ma&mufw,f?
§ tewåobm0udk BudKuf&if avmbESifhqufqH&ma&mufw,f?
§ tewåobm0udk rod&if&if arm[ESifhqufqH&ma&mufw,f?
§ 'gaMumifh tewåobm0ay:vmwdkif; olY\oabmobm0udk od-
em;vnf &r,f? xdkobm0udk BudKufjcif; rBudKufjcif;jzifh rqufqH&/

] jyKvkyfolw&m;cH &kyfemrfobm0udkom awGUjrifatmif tm;pdkufMunfh&I&rnf/


§ a,m*Donf &kyfudk&IrSwfrnfavmh? emrfudk &IrSwfrnfavmh? &kyfemrfwGJum
&IrSwfrnfavmh qkH;jzwf&ygrnf/

&kyfvdk&IrSwfrnfqdkvSsif-
§ emusifaerI-yx0D?
§ odkYr[kwf emusifwmudk azmfjywfwwfrI-um,tMunf?
§ odkYr[kwf yx0D+um,tMunfwdkY\ vkyfaqmifcsuf[k w&m;cHudk awGU
atmif &Smyg/ (tay:wGifazmfjyNyD;&kyfw&m;rsm;twdkif;odav)

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 53


§ þcE¨mudk,fBuD;udk wnfaqmuf&mwGif yx0D[laom"mwfwpfyg;
yg0ifaeí yx0D"mwf jyefvnfxGufay:vmyga&mhvm;[k &IrSwfyg/
§ &IrSwfonfhtcg emusifaerI wpfae&mwnf;udk yx0Dtjzpfr&IbJ/
xdkyx0D"mwfonf cE¨mudk,fwpfckvkH;wGif jyefUESHvSsuf wnf&SdaeaMumif;?
OD;acgif;rS ajzzsm;xd þoabmwnf&SdaeaMumif; &IrSwfyg/

emrfvdk&IrSwfrnfqdkvSsif-
§ emusifrItay: rBudKuf-rvdkvm;jzpfaeonfu cHpmrI a0'em?
(odkYr[kwf) emw,f usifw,f[k odrSwfom;aewmu onm?
(odkYr[kwf) b,fem;u b,fvdkemaewm bmnma0zefa&;vkyfaewmu
ocFg&? wpfckckwdkY\ obm0pGrf;&nfom jzpfaMumif; (igr[kwfaMumif;)
&IrSwfyg/

&IrSwfrIrEdkifESif;vSsif
0ifav-xGufav okH;av;csufcefY &SLoGif;&SLxkwf
tomav; vkyfvdkufyg/ rsufpdudk zGifhvdkufyg/ cE¨mudk,fudk vkH;0 rvSKyfrdygapESifh/
atmifhtD;vnf; rcHygESifh? pdwfudkavsmhcsNyD; onf;cHum &IrSwfay;yg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 54


2/ awG;awmaeonfudk udkifwG,f&IrSwfjcif;
] tawG;udk rdrdtvdkjzifh wrifrzsufpD;&/ zsufpD;vSsif twå?
] tawG;udk BudKufjcif; rBudKufjcif;jzifh rqufqH&/ qufqHvSsif twå?
] awG;awmwwfaom w&m;cH &kyfemrfobm0udkom awGUjrifatmif tm;pdkuf Munfh&Iay;&ygrnf/

xdkYaMumifh a,m*Donf owdvGwfum awG;rdvSsifvnf; 0rf;enf;p&m


rvdkyg/ awG;aeNyD[k odvSsifodcsif;? xdkxdktawG;udk &kyfvdk udkifwG,frnfavmh?
emrftaejzifh udkifwG,f&IrSwfrnfavmh[k a&S;OD;pGm qkH;jzwfcsuf csvdkufyg/
(&kyfa&mh emrfa&mh pkaygif;&IrSwfEdkifvSsifvnf; ydkaumif;vSonf/)

&kyftaejzifh &IrSwfrnfqdkvSsif ESvkH;tMunf (ESvkH;+raem"mwf)\ vkyfaqmifcsuf^


vkyfaqmifwwfonfhpGrf;&nfudk tm&kHpkdufum rjrJjcif; qif;&Jjcif; tpdk;r&jcif;
oabmrsm;ESifhwGJum &IrSwfyg/

emrftaejzifh &IrSwfrnfqdkvSsif odrI? (odkYr[kwf) xdktodudk MudKuf^rMudKufcHpm;rI?


xdktodudk tjzL teD rSwfom;rI? xdktodudk trsKd;rsKd; tm;pdkuftm&kHjyKum
cs,fvS,fvdkufrI wdkYrS wpfckckudk OD;wnfum &IrSwfEdkifygonf/

xdkESpfrsKd;udk aygif;pkumvnf; &IrSwfEdkifygonf/


(pifppf- &kyfemrfobm0wpfckckudk jrifawGUvSsif tawG;tm&kH tvdkvdkysufNyD; jzpfonf/)

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 55


3/ pGrf;&nfudkom tm&kHpdkuf&SLrSwfyg
a,m*Donf emusifvmonfhtcg…
• emusifaewmudkvnf; tm&kHrpdkuf&? ajcvufaygif'l;udkvnf; tm&kHrpkduf&/
emusifaerIudkvnf; atmifhtD; rcH&/ vIyfjyifvdkufjcif;vnf; rjyK&/
• "mwfav;yg;tm;jzifhqdk&if… yx0D\ vkyfaqmifcsuf? olY\þykHþenf;
vkyfaqmifwwfonfhpGrf;&nfudkom t"dutm&kHpdkufí oday;&m\/
• um,tMunftm;jzifhqdk&if… um,tMunf\ vkyfaqmifcsuf? olY\þykH þenf;
vkyfaqmifwwfonfhpGrf;&nfudkom t"dutm&kHpdkufí oday;&m\/
• NcKHikHjzefYod- a,m*Donf 'l;rS emusifaevSsif 'l;wpfckwnf;udk yx0Doabm
&IrSwfaeonfrsKd;r[kwfbJ þuJhodkYaom yx0DrsKd;onf udk,fum,wpfckvkH;
wGif &Sdaeygvm;[k ukd,fum,wpfckvkH;wGif NcKHikHjzefYMunfhyg/

Oyrmrsm;
] Oyrmtm;jzifh… wDADjyKjyifonfhq&monf wDADjyKjyifNyD;onfhtcg tacGxdk;
um toHMunfvifjywfom;rI&Sd^r&Sd? &kyf&nfMunf^rMunf pDppf\/ xdkodkYpDppf
onfhtcsdefwGif olonf b,frif;om;bJ? b,fvdkjyKrlwmbJ? b,fpum;vkH;
udk ajymwmbJ[k tm&kHpdkufavh r&Sd/ &kyf&nfESifhtoHMunfvifjywfom;rIudkom
tm&kHpdkufvnfh&Sd\/

] aemufOyrmwpfck… "mwfrD;aumif;raumif; prf;oyfaomolonf "mwfrD;


tvif;a&mif a&muf&Sdonfhae&modkY tm&kHpdkufvnfhr&Sd? rD;a&miftaetxm;?
rD;a&mifvif;rvif;udkom Munfhavh&SdouJhodkYyifwnf;/
] aemufOyrmwpfck… pum;ajymwwfcgp uav;oli,fonf b,fpum;udk
ajymajym b,fvdktaetxm;bJajymajym? rdb-vlBuD;wdkYrS xdkuav;oli,f
\ pum;vkH;aemufodkYvdkufum rawG;wwfMubJ? uav;oli,f\ pum;ajym
wwfonfhpGrf;&nfudkom csD;usL;wwfMuouJhodkYyifwnf;/
(atmufwGifvnf; þOyrmtwdkif;odav)

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 56


Mum;onfhtcg…
• em;[laom em;&GufykHo@meftaetxm;udkvnf; tm&kHrpdkuf&? b,ftoH
nmtoHponfjzifhvnf; tm&kHrpdkuf&/
• toHwdkYudk azmfaqmifwwf? Munfwwf? Mum;wwfaom em;\ vkyfaqmif
csuf? em;\þykHþenf; vkyfaqmifwwfonfhpGrf;&nfudkom tm&kHpkdufoday;
&m\/

awG;onfhtcg…
• [',-ESvkH; [laom ykHo@meftaetxm;udkvnf; tm&kH rpdkuf&?
awG;aeaom tdrftaMumif; pD;yGm;a&;taMumif;udkvnf; tm&kHrpdkuf&/
• tawG;ykH&dyfwdkYudk azmfaqmifwwf? Munfwwfaom ESvkH;(aoG;wnf&mae&m)
\vkyfaqmifcsuf? þykHþenf; vkyfaqmifwwfonfhpGrf;&nfudkom tm&kHpkduf
oday;&m\/

ypönf;-t&m0w¦Kxuf
oabma&;&m^vkyfaqmifvnfywfrI^pGrf;&nf wdkYudkom
tm&kHjyK&rnf[k qdkvdkonf/

rSwfcsuf/ /emrfw&m;wdkYudk
odjrifonfhtcgwGifvnf; xdkxdk emrfw&m; wdkY\
pGrf;&nfudkom tm&kHjyKwwf&ygrnf/ pum;vkH;ay:wGif aomifwifaejcif; rjzpfap&/ Oyrm-
a0'em-cHpm;wwf\ qdkonfxuf- xdkxdk vufawGYjzpfay:aeaom pdwf\-MudKufrI^
rMudKufrI oabmobm0udk em;vnfatmif MudK;pm;tm;xkwf&ygrnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 57


4/ tpGJ-Oyg'gefrS rpGJ&m-tEkyg'gefodkY oufa&mufoGm;ykH
tpGJtm7kH? tpGJcE¨m
jrifwdkif; Mum;wdkif; awGUxdwdkif; awG;wdkif; (wpfaeukefay:orSstm&kH?
ay:orSs pdwf)wdkYonf tpGJESifhwuG jzpfay:aeMu\/
• jrifaomtcg vl? um;? tdrf[kodjrifaejcif;onf tpGJcE¨m tpGJtm&kH
yifjzpf\/
• Mum;aomtcg vloH XufoH[kodjrifaejcif;onf tpGJcE¨m tpGJtm&kH
yifjzpf\/
• erf;&Iaomtcg arG;w,f eHw,f[kodjrifaejcif;onf tpGJcE¨m tpGJtm&kH
yif jzpf\/
• &omodaomtcg csKd csif zef cg;[k odjrifaejcif;onf tpGJcE¨m tpGJ
tm&kHyif jzpf\/
• awGUxdaomtcg emw,f? ylw,f? av&SLw,f[k odjrifaejcif;onf
tpGJcE¨m tpGJtm&kHyifjzpf\/
• awG;aomtcg om;orD;? pD;yGm;a&;udpöudk odjrifaejcif;onf tpGJcE¨m
tpGJtm&kH yifjzpf\/

rpGJtm7kH? rpGJcE¨m
jrifaomtcg-
1. rsufpdxJhwGif odrf;qnf;xm;aom um;ykHudk owdjyKvdkufjcif;udk?
(um;ykH&SdaerSef; pwifodvdkufjcif;udk) odwwfaom 0dnmPf[k rSwfom;
vdkufaomf? 0dnmPf[laom emrfw&m; jzpfay:aeyga&mhvm;[k rSwfom;
vdkufaomf- tpGJtm&kHuif;aysmufum rpGJ&mcE¨modkY oufa&mufvm\/

2. um;av;u vSvdkufwm[k odaejcif;udk cHpm;wwfaom a0'em[krSwfom;


vdkufaomf? a0'em[laom emrfw&m;jzpfay:aeyga&mhvm;[k rSwfom;
vdkufaomf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 58


3. um;bJ? tjzLbJ [kodaejcif;udk rSwfom;wwfaom onm[krSwfom;
vdkuf aomf? onm[laom emrfw&m;jzpfay:aeyga&mhvm[k rSwfom;
vdkufaomf/

4. um;tay:wGif (cHpm;rI rSwfom;rIrS<uif;aom) pdwfuav; trsKd;rsdK;


a0zefokH;oyfaejcif;udk jyKjyifzefwD;wwfaom ocFg&[krSwfom;vdkufaomf?
ocFg&[laom emrfw&m;jzpfay:aeyga&mhvm;[k rSwfom;vdkufaomf-
tpGJtm&kHuif;aysmufum rpGJ&mcE¨modkY oufa7mufvm\/

&IrSwfonfhtcg vkyfaqmifcsufudkom tm;pdkuf&IrSwfyg


a,m*Donf 0dnmPf a0'em onm ocFg&wdkYudk &IrSwftm;xkwfonfhtcg-
• tm&kHudk pwifodwwfrI-0dnmPf?
• odaomtm&kHudk cHpm;wwfrI-a0'em?
• odaomtm&kHudk rSwfom;wwfrI-onm?

• odaomtm&kHudk tm;xkwfwwfrI-ocFg&wdkY\- vkyfaqmifcsuf^pGrf;&nf^


jyKvkyfwwfrI^t&nftcsif;udkom aZmif;ay;um &IrSwfay;&ygrnf/

&IrSwf&rnfh oabmw&m;
tm&kHudk pwifod
a&S;OD;pGm
vSvdkufwm
tpGJynwfESifh
a&cGufbJ
jzpfay:vmykH
bmnma0zef? tm&kHpdkufMunfh
0dnmPf oabm?
&IrSwf a0'em vkyfaqmifwwfrI a&cGuf
tm;xkwf&rnfh
onm pGrf;&nfudkom
taetxm;
ocFg& tm&kHjyK &IrSwfyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 59


5/ocFg&apwodufrsm; (cHpm;-rSwfom; ryg) 1/ pdwfjzpf&eftaxmuftyHhay;aom-
1. zó- awGUxd
2. a0'em- cHpm;
3. onm- rSwfom;
2/ pdwfudk aumif;atmifzefwD;aom- 4. apwem- Edk;aqmfwdkufwGef;
1. o'¨g- ,kHMunf 5. {u*¾wm- wnfMunf
2. owd- trSwf& 6. ZD0dwdajE´- apmifha&Smuf
7. reodum&- ESvkH;oGif;
3. [D&d- &Suf
4. Mowåy- aMumuf
5. tavmb- rvdkcsif 3/pdwfudk raumif;atmifzefwD;aom
6. ta'go- arwåm 1. tarm[- rod
7. wMwrZÑwåwm- wnfhrwf 2. t[d&du- r&Suf
3. taemwyÜ- raMumuf
8. um,yó'¨d- apwodufjidrf;at;rI 4. O'¨pö- ysHvGifh
9. pdwåyó'¨d- pdwfjidrf;at;rI 5. avmb- vdkcsif
10. um,v[kwm- apwodufayghyg;rI 6. 'd|d- t,lrSm;
11. pdwåv[kwm- pdwfayghyg; 7. rme- axmifvTm;
12. um,rk'kwm- apwodufEl;nHh 8. a'go- cufxef
13. pdwårk'kwm- pdwfEl;nHh 9. £óm- remvdk
14. um,ur®nwm- ap-wdkYaumif;rIrSmpdk;rdk;rI 10. rpä&d,- 0efwdk
11. ukuúKpö- aemifwwzefyl
15. pdwåur®nwm- pdwfwdkYaumif;rIrSmpdk;rdk;rI
12. xde- xdkif;
16. um,yg*knwm- ap-wdkYaumif;rIrSm uRrf;usifrI 13. rd'¨- rIdif;
17. pdwåyg*knwm- pdwfwdkYaumif;rIrSm uRrf;usifrI 14. 0dpdudpäm- oHo,
18. um,kZkuwm- ap-wdkY&kd;om; ajzmifhrwfrI
19. pdwåKZkuwm- pdwfwdkY&kd;om; ajzmifhrwfrI
20. or®m0gpm- aumif;aompum; 4/ ay:vmaom aumif;^raumif;
21. or®mur®EÅ- aumif;aomtvkyf pdwfudk wnfwHhatmifvkyfay;aom
22. or®mtmZD0- aumif;pGmtoufarG; 1. 0dwuf- MuHpnf
23. u&kPm- oem; 2. 0dpm&- okH;oyf
24. rk'dwm- 0rf;ajrmuf 3. t"darmu©- qkH;jzwf
25. ynm- qifjcifod 4. 0D&d,- tm;xkwf
5. yDwd- ESpfouf
6. qE´- jyKvkdjcif;

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 60


ocFg&w&m; tusOf;csKyf
tusOf;tm;jzifh jcKHikHrdapaom pum;vkH;rsm;rSm- tm&kHtay: wnfMunfaewm? tm&kHaMumifh
pdwfuav; ysHvGifhaewm? tm&kHudk ÓPfjzifh odaewm? BuHpnfaewm?
tm&kHaMumifh 0rf;ajrmufaewm? pdwf (udk,f)xdkif;rIdif;aewm wdkYonf ocFg&yif
jzpf\/
wnfMunf-ysHvGifh?
ÓPfod-BuHpnf?
0rf;ajrmuf-xdkif;rdIif;?
at;csrf;wdkif; rSwfavocFg&- [ktusOf;tm;jzifh rSwfom;xm;Edkifonf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 61


&ky+f emrf w&m;rsm;udk Munfh&Iodjrifjcif;

1/ &kyfemrfrsm;udk aygif;&I^cGJ&I enf;rsm;


1 &kyfoufouf- &kyfoufouf ("mwfav;yg;udkaomf4if;? tMunf 6 pkHudkaomf4if;)
&IrSwfEdkif\/
2 emrfoufouf- emrfw&m;oufouf (0dnmPf-pdwfudkaomf4if;? a0'empaom
okH;yg;udk4if; &IrSwfEdkif\/
3 &kyfrSemrfodkY- &IrSwfaeaom &kyf(tMunf"mwf)w&m;rsm;\ a&SUudkarsmfMunfhaomf
emrfw&m;udk awGUjrif &IrSwfEdkif\/
4 emrfrS&kyfodkY- &IrSwfaeaom emrfw&m;rsm;\ aemufudkarsmfMunfhaomf &kyfw&m;
rsm;udk awGUjrif &IrSwfEdkif
5 BuKHovdkrSwf- a,m*Donf &Hzef&Hcg &kyfw&m;? &Hzef&Hcg emrfw&m;? &Hzef&Hcg
&kyfrSemrfodkY? &Hzef&HcgemrfrS &kyfodkY- BuKHovdk &IrSwfEdkif\/
&kyfwdkYwGifvnf;- &Hcgyx0D? &Hcg tmayg? &Hcg rsufpd? &Hcg um,tMunf
ponfuJhodkYrSwfEdkif\/
emrfwdkYwGifvnf;- &Hcg a0'em? &Hcg ocFg& ponfuJhodkY &IrSwfEdkif\/

1^2/ &kyfoufouf- emrfoufouf


• txufwGif jyqdkcJhNyD;twdkif; odav/

3/ &kyfrSemrfodkY
a,m*Donf tMunf"mwf&kyfw&m;udk &IrSwfNyD;aemuf-
þ xdktMunf"mwfaMumifh jzpfay:aeMuaom 0dnmPf-odpdwfudkaomf4if;?
(tMunf"mwfrS vufcH&,lxm;aom tm&kHudk &SdaerSef;owdrIvdkufjcif;yif)

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 62


þ xdktMunf"mwf xdwdkuf&mae&mwGif cHpm;rI? rSwfom;rI? jyKjyifrI-ocFg&
wdkYudkaomf4if; &IrSwftm;xkwfEdkifonf/

4/ emrfrS&kyfodkY
a,m*Donf todpdwf-0dnmPfudkaomf4if;? cHpm;rI rSwfom;rI jyKjyifrIwdkYudk4if; &IrSwfNyD;
aemuf-
þ xdktodpdwf 0dnmPfwnf&m rsufpdtMunf? em;tMunf? udk,ftMunf?
pdwftMunf (ESvkH;+raem"mwf) ponfwdkYudk jyefvnf Munfh&I &IrSwfEdkifyg
onf/ (pdwf&JUaemufem;wGif &kyfw&m;&Sdygonf)
þ xdkcHpm;rI rSwfom;rI jyKjyifrIwnf&m rsufpdtMunf? em;tMunf?
udk,ftMunf? pdwftMunf (ESvkH;+raem"mwf) ponfwdkYudk jyefvnf
Munfh&I &IrSwfEdkifygonf/

5/ BuKHovdkrSwf
] a,m*Donf tm&kHwpfckay:vmonfESihf? xdktm&kHudk a,m*D\pdwfwGif &kyftjzpf
OD;wnfxifjrifvmvSsif &kyfw&m;taejzifh &IrSwfvdkufyg/
þ "mwfav;yg;tm;jzifhaomf4if;?
þ rsufpd em;ponfhtaejzifhaomf4if; &IrSwfyg/

] a,m*Donf tm&kHwpfckay:vmonfhESihf xdktm&kHudk a,m*D\pdwfwGif


emrftjzpfOD;wnf xifjrifvmvSsif emrfw&m;taejzifh &IrSwfvdkufyg/
þ todpdwf-0dnmPftaejzifhaomf4if;
þ cHpm;rI rSwfom;rI jyKjyifrI taejzifhaomf4if; &IrSwfyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 63


] a,m*Donf tm&kHwpfckay:vmonfhESihf xdktm&kHudk &kyftjzpfOD;wnf
ay:vmvSsif &kyfw&m;taejzifh &IrSwfvdkufNyD;aemuf emrfbufodkYvnf;
a&SUwuf&IrSwfEdkif ygonf/ (xdk&kyfjzpfay:aerIwGif owduav;pdkufMunfhvdkuf&if emrfudkawGU
jrifEdkifygonf)

] a,m*Donf tm&kHwpfckay:vmonfhESihf xdktm&kHudk emrftjzpfOD;wnfxifjrif


vmvSsif emrfw&m;taejzifh &IrSwfvdkufNyD;aemuf &kyfbufodkYvnf;
aemufqkwf &IrSwfEdkifygonf/

2/ em;vnfoabmaygufvmjcif;

a,m*Donf jrifwdkif; Mum;wdkif; awGUxdwdkif; awG;wdkif;- &kyfw&m;


emrfw&m;udk BudK;pm; &IrSwfzef rsm;vmonfhtcg-

avmurSm &kyfemrfom&Sdygvm;? &kyfemrfrSwpfyg; bmrSr&Sdygvm;[k em;vnf oabmayguf vmygrnf/


• xif&Sm;jzpfay:vmaom &kyfemrfwdkYonfvnf; wnfjrJjcif;r&Sd (ay:orSSstzwf
rwif)?
• om;qdk;orD;qdk;rsm;arG;xm;&aom rdbvdk? xdkxdk&kyfemrfudk &&Sdaejcif;onf
qif;&J\?
• rdrdtvdkjzifh xm;jrpf xdef;csKyfvdkYr&?-
[laom omrnvu©Pmrsm;udk xifjrifoabmaygufvmygrnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 64


w&m;xdk;wufa&; tiftm;pkrsm;
1/ vu©Pma&;okH;yg;udk tus,f&Ijrifjcif;
tvkH;pkHaom &kyfemrfwdkY\ tedpö-rjrJ[lonf-
1/ ysufjcif;[laom tqkH;udk rvGef
2/ tcdkuftwefYrSswnf\
3/ jzpfjcif;-ysufjcif;jzifh ydkif;jcm;tyf\
4/ tvGefysufwwf\
5/ wkefvSKyfwwf\
6/ ysufvG,f\
7/ rcdkifcHh
8/ azmufjyefjcif;oabm&Sd\
9/ tESpfr&Sd
10/ BuD;yGm;pnfyifjcif;uif;\
11/ taMumif;w&m;wdkYonf aygif;pkí jyKjyiftyf\
12/ aojcif;oabm&Sd\/

tvkH;pkHaom &kyfemrfwdkY\ 'ku©-qif;&J[lonf-


1/ rjywfESdyfpuf\
2/ rcHom
3/ qif;&J\wnf&m0w¬Kjzpf\
4/ pGJuyfaeaom a&m*gESifhwl\
5/ tdkif;trmESifhwl\
6/ pl;0ifaeaom ajimifhESifhwl\
7/ raumif;rIESifhwl\
8/ zsm;emrIESifhwl\

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 65


9/ ab;&efESifhwl\
10/ ab;Oyg'fESifhwl\
11/ ab;ESifhwl\
12/ uyfNidaomtaESmuft,SufESifhwl\
13/ rapmihfa&Smufwwf
14/ ykef;atmif;&mr[kwf
15/ udk;uG,f&mr[kwf
16/ tjypfomwnf;
17/ raumif;rI\t&if;tjrpfjzpf\
18/ olowfa,musFm;ESifhwl\
19/ tmoa0gwdkY\tm&kHjzpf\
20/ olowform;rm&f\ owfp&mtpmjzpf\
21/ jzpfjcif;oabm&Sd\
22/ tdkjcif;oabm&Sd\
23/ emjcif;oabm&Sd\
24/ pdk;&drfzG,f&moabm&Sd\
25/ idk;aMuG;zG,foabm&Sd\
26/ jyif;pGmylyefzG,foabm&Sd\
27/ udavomwdkY\ pGJrSD&mtm&kHjzpf\/

tvkH;pkHaom &kyfemrfwdkY\ tewå-ightvdktwdkif;r[kwf[lonf-


1/ jyifyolpdrf;jzpf\
2/ rdrdtvdkrS uif;\
3/ tcsnf;ESD;jzpf\
4/ rdrdtvdkrS qdwfokOf;\
5/ ydkif&Sifr&Sd
6/ tkyfcsKyfxm;jrpfvdkYr& (tpdk;r&)
7/ tvdktwdkif;rjzpf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 66


2/ olwpfyg;udk &IrSwfjcif;
a,m*Donf tm&kHwdkif;udk &kyf+emrfobm0[k &IrSwfzefrsm;vmonfhtcg-
rdrd\cE¨mudk,fudk vl? usm;^r rjrifawmhbJ? ud&d,mrsm;pGmrS taxmuftyHh
ay;xm;aom puf&kyfwpfckvdk? t&m0w¬Kwpfckvdk xifjrifvmwwf\/ xdkYtwl
olwpfyg;\ cE¨mudk,fwGifvnf; &IrSwfzdkY&ef vdktyfvS\/ rjzpfrae vdktyf\/
&IrSwfykHum;-

xdka,m*Donf a&SUOD;pGm wpfOD;wpfa,mufudk Munfh&Ium-


þ &kyftm;jzifh "mwfav;yg;? rsufpd em; ESmacgif; vSsm udk,f ESvkH;(tMunf)wdkY
&SdaMumif; &IrSwfyg/ (wpfcsdefwnf;rSm &kyf (10)yg;vkH;udk &IrSwfyg)
þ emrftm;jzifh tm&kH&SdrSef; pwifod&Sdvmaom (todpdwf) 0dnmPf? cHpm;aeaom
a0'em? rSwfom;aeaom onm? jyKjyifokH;oyfaeaom (tm&kHudk txl;od&ef
tm;pdkufaeaom) ocFg& [laom emrf;w&m;av;yg;wdkYudk- wpfvkH;NyD;wpfvkH;
&IrSwf&ygrnf/

rSwfcsuf/ /olwpfyg;cE¨mudk&IrSwf\[lonf xdkolwpfOD;wpfa,muf\ vuf&Sd


cHpm;csuf? vuf&Sd azmufjyefaeaom &kyfw&m;wdkYudk cefYrSef;&I&onfhtaetxm;
r[kwf/ cE¨mwpfckwGif yg0iforSs &SdorSs &kyftaygif; emrftaygif;udk tm&kHjyKum
&IrSwfjcif;yifwnf;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 67


3/ orm"dr*¾if okH;yg;udk yGm;rsm; jznfhpD;jcif;
] or®m0g,mr/ /w&m;a&;ESifhpyfaom tm;xkwfrI/
] or®mowd/ /w&m;a&;ESifhpyfaom atmufarh trSwf&rI/
] or®morm"d/ /w&m;a&;ESifhpyfaom wnfMunfrI/

&IrSwfvdkpdwf enf;yg;vmjcif;/ /a,m*Dfonf w&m;&IrSwftm;xkwfzdkY ysif;&dvm


jcif;onf or®m0g,mr enf;yg;vmjcif;yif jzpf\/ odkYr[kwf w&m;&IrSwftm;xkwf
aepOf &kyfemrfaz:jyaerIudk tm;pdkuf&IrSwfrIrvkyfbJ wnfNidrfpGm aevdkpdwf?
tenf;i,f ÓmPfxif&kHrSs &IrSwfvdkpdwfomjzpfaejcif;onfvnf; or®m0g,mr
enf;yg;vmjcif;yif jzpf\/

xdkuJhodkY &IrSwfvdkpdwfenf;yg;aejcif;udk jrifhwifay;zdkY oHa0*ÓmPfvdktyf\/


b0ESifhywfoufaom oHa0*ÓmPf? oHo&mESifhywfoufaom oHa0*ÓmPfvdktyf
\/
ypöKyÜef-oHa0*ÓPf/ /,ckuJhodkY usef;rma&;aumif;wkef;av; rvkyfxm;
vSsif usef;rma&; azmufjyefrSqdkvSsif vkyfzdkY rvG,fulawmhbl;/ w&m;jyrnfhq&m&Sd
wkef;av;? rdrdrSvnf; tm;xkwfEdkifwkef;av;? tcsdefay;Edkif wkef;av; vkyfxm;rS
awmf&musrnf/ ,ckxuf aumif;aomtcsdef[lonf aemifwGif &SdvmzdkY rvG,f
ul/ vomwkef; AsKdif;iif&rnfomwnf;/

oHo&m-oHa0*ÓPf/ /w&m;r&SdbJ w&m;rodbJ aoqkH;&vSsif ,ckb0


wGif bmaumifbJ jzpfaejzpfae? aemifb0wGif i&JuscH&ol?? wd&dpämefaumif?
wapäo&J (Nydwåm)aumif jzpfoGm;Edkif\/ cPav;tm;xkwf vdkufjcif;
tm;pdkufvdkufjcif;onf BuD;rsm;pGmaom qif;&Jrsm;udk y,fjcm;Edkif\/ oHo&mudk
wkdatmif usKHUatmif vkyfEdkif\/ xdkYaMumifh 0D&d,udk wifum tm;xkwfvdkufzdkY
rdrdpdwfudk wGef;tm;ay;yg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 68


owdtm;enf;jcif;/ /a,m*Dfonf
rdrdcE¨mudk,fwGif jzpfay:vm
orSsaom obm0rsm;udk &IrSwfzdkY arhaewwfNyD;? ay:vmorSs tm&kHESifhaygif;um
arsmygoGm;wwf\/ tm&kHaemufodkY vdkufygoGm;wwf\/ or®mowd enf;yg;aejcif;
yifjzpf\/ owdr&Sdjcif;yifjzpf\/

xdkuJhodkY owdenf;yg;vmrIudk jrifhwifay;zdkY tavhtusifhwpfckudk


jyKvkyf&rnf/ þtavhtusifhonf tmemyge-uodkPf;ponfrsm;udk &IrSwfum
owdtm;aumif;atmif rjyKvkyfEdkifoltzdkY taxmuftyHhaumif;wpfck jzpfvdrfh
rnf/ xdktavhtusifhrSm rdrdcE¨mudk,f vIyf&Sm;wdkif; vdkufodaejcif;yifjzpf\/

a,m*Donf xdktavhtusifhudk wpfaeYvSsif reuf 5 rdepfavmuf? aeYcif;


5 rdepfavmuf? n 5 rdepfavmuf tenf;qkH; avhusifhay;&rnf/ rdrdcE¨mudk,fudk
wpfudk,fvkH tay:rS pD;MunfhvdkY jrifovdkrsKd; jrifaeyg/ cE¨mudk,f vIyf&Sm;wdkif;
odaeyg/ vIyf&Sm;ykHtaetxm;rSs od&if vkHavmuf\/ acgif;vIyf&if acgif;rS
vIyfaeNyD[kodyg/ vufvIyf&if vufrS vIyf&Sm;aeonf[k odyg/ &kyfemrf cGJjcm;zdkY
rvkdyg/ rdrdoGm;vmvIyf&Sm;orSs 5 rdepftwGif CCTV jzifh zrf;MunfhaeouJhodkY
jrifa,mifaeyg/ wpfywftwGif owdtm;aumif; vmygvdrfhrnf/

pdwfudk NidrfoufpGm rxm;Edkifjcif;/ /a,m*Donf pdwfudk wpfae&m


wnf;rSm NidrfoufpGm rxm;EdkifbJ? [dka&muf 'Da&muf a&mufaevSsif or®morm"d
enf;aeonf? orm"dr&Sd[k qdk&ayrnf/

xdkuJhodkY orm"d-pdwfwnfNidrfrI enf;yg;vmrIudk jrifhwifay;zdkY


tavhtusifhaumif; wpfckudk jyKvkyf&ayrnf/ þtavhtusifhonf tmemyge-
uodkPf;ponfrsm;udk &IrSwfum orm"d tm;aumif;atmif rjyKvkyfEdkifoltzdkY
taxmuftyHhaumif;wpfck jzpfvdrfhrnf/ xdktavhtusifhrSm wpfae&m&mrSm
at;aq;pGmxdkifNyD; b,ftaMumif;t&mudkrS awG;awmjcif; rjyKbJ 5 rdepf? 10
rdepfcefY aeYpOf avhusifhjcif; twwfynmyif jzpfonf/ wpfaeYvSsif 2 Mudrf 3
MudrfcefY avhusifhEdkifvSsif ydkaumif;vSygonf/ avmutwGufa&mh avmukwå&m
twGufa&mh wdk;wufvmygvdrfhrnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 69


avhusifhenf;tusOf;rSm-
• a,m*Donf xdkifckHrSmjzpfap? Murf;jyifrSmjzpfap oufaxmifhoufom
ae&m,lvdkufyg/
• rsufpdudk cPrSdufvdkufyg/ 3 rdepfavmufrS jyefzGifhyg/
• avudk Adkufjynfhatmif &Snf&Snf&SLoGif;vdkuf &Snf&Snfjyefxkwfvdkuf (10)
BudrfcefY vkyfvdkufyg/
• tawG;awGudk xGufavESifh pGefYypfovdk vkyfMunfhyg/ tawG;[lorSs
aumif;wma&mh raumif;wma&mh ab;rSm ykHxm;vdkufyg/ OD;aESmufxJhrS
cPab;udk xkwfxm;vdkufyg/
• cE¨mudk,fBuD;udk tm;r&Sdovdk aevdkufyg/ pdwfudk avsmhcsvdkufyg/
• NidrfoufpGm 10 rdepfcefY aeMunfhyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 70


4/ t&IÓPfudk *&kpdkufyg

t&IÓPf t&IcH
(&IaewJhpdwf) (t&IcH &kyf+emrf)
(aemufpdwf) (a&SUpdwf)

ESvkH;(raem"mwf) + ocFg&apwoduf (emrf)

] w&m;&IrSwfonfhtcg- t&IÓmPf t&IcH [kESpfrsKd;&Sd\/ xdkwGif t&IÓmPfukd txl;


apmifha&Smuf&ef vdktyfvS\/
] Oyrm- xif;ckwform;onf xif;ckwf&if; "m;udk tjrJwap *&kpdkuf
apmifha&Smuf &\/ xif;\jywfawmufrI rjywfawmufrIwdkYudkowdxm;NyD;?
"m;xufjrufrI rxufjrufrIudk od\/ "m;xufjruf r&Sdaomf "m;udk aoG;\/
(xif;ckwf- xif;rjywf- "m;aoG;)
] xdkYtwl- a,m*Donf &IrSwfae&if; (xif;ckwfrI)? &kyfemrfodjrifrI rxifr&Sm;
jzpfvmvSsif (xif;rjywfrI)? t&IÓPfudk jyefvnfowdxm;&ygrnf ("m;aoG;rI)/

t&IÓPf("m;)wGif atmufygpGrf;&nfrsm; jznfhqnf;ay;xm;&ygrnf-

• yówd- pdwfuav;udk Nidrf;at;pGmxm;jcif;?


• orm"d- wnfMunfpGm &IEdkifjcif;? Nidrf;at;pGmxm;
• Oayu©m- jzpfvdkrI^rjzpfvdkrIrxm;bJ tnDtrSs&IEdkifjcif;?
• owd- tm&kHay:orSs odjcif;? Edk;Mum;pGmxm;
• ynm- &kyfemrfcGJjcm;EdkifonfhÓPf (BudKwifavhvm)
• 0D&d,- &IrSwfvdkpdwf &Sdjcif;? MunfvifpGmxm;
• yDwd- aysmf&GifESpfoufpGm &IrSwfjcif;?

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 71


5/ £a`E´ESifh w&m;wdk;wufa&;
jrifwdkif;-Mum;wdkif;-awGYxdwdkif;-awG;awmwdkif; &kyfemrfxifatmif atmufygw&m;wdkYudk jznfhqnf;ae
&rnf/
§ o'¨da`E´/ /jrwfpGmbk&m;\ aAm"dÓmPfudk ,HkMunfjcif;/
§ 0D&d,da`E´/ /rodao;aom &kyfemrfudk odjcif;iSg tm;xkwfjcif;?
ry,f&ao;aom udavomwdkYudk y,fjcif;iSg tm;xkwfjcif;/ jrJjrHpGm
tm;xkwfjcif;? vkHYvjyKjcif;/ &kyfemrfodjrifa&; wm0efudk ypfrcsxm;jcif;/
§ owda`E´/ /owd&Sdaejcif;/ vGefuJaom ynmESifh ,SOfaom owd&Sdae
jcif;/ &kyfemrf azmfjyorSs ynmjzifh trSwf& odaejcif;/
§ orm"da`E´/ /edAÁmefudk tm½HkjyKvsuf wnfMunfrI ]orm"d}udk &atmif
tm;pdkufjcif;/ pdwf\ tm½Hkwpfckwnf;ü wnfMunfrI ]{u*¾wm}udkjzpfapzdkY
tm;pdkufjcif;/ pdwfudk NidrfoufpGm xm;Edkifjcif;/
§ yndda`E´/ /ynm&Sd\? tjzpftysufudk odrf;qnf;wwfaom ½kyfemrfudk
xGif;azmufí odEdkifaom qif;&Jukef&medAÁmefodkY aumif;pGm a&mufapwwf
aom jrwfaomynmESifh jynfhpkHjcif;/ &kyfemrf\ oabmw&m;rsm;udk
xGif;azgufodjrifEdkifjcif;/

xdkxkdoabmrsm;udk atmufyguJhodkY vG,fulpGm rSwfom;Edkif\-

1/ bk&m;udk ,kHMunfjcif;

2/ tm;xkwf odjrifvdkpdwf&Sdjcif;

3/ ay:wdkif;odzdkY trSwf&apjcif;

4/ pdwfudk NidrfoufpGmxm;jcif;

5/ ynwftm&kHay:wGif y&rwf&kyfemrfudk &SmazGjcif;

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 72


£a`E´wdkY xufoefaomaMumifh w&m;jrefjref odjrifMuukef\/
£a`E´wdkY EkHYjcif;aMumifh w&m;aES;auG;pGm odjrifMuukef\/

6/ odorSs trSm;om
a,m*Donf omrmefavmutjrifjzifh jriforSs Mum;orSs awGUxdorSs
awG;orSs trSm;rsm;om[k owfrSwfxm;yg/ pdwfrS jyKjyifzefqif;xm;aom ocFg&
avmuom/ pdwftpGJrS cH,lwnfaqmufxm;aom Oyg'gefavmuom [k owfrSwf
xm;yg/ pifppf w&m;todrygaom todrsm;onf^owfrSwfjcif;tm;vkH;wdkYonf
trSm;om jzpf\/

• yef;^vl^opfyif[k jrifaejcif;onf pdwfrS jyKjyifzefqif;xm;aom ocFg&


avmuom? pdwftpGJrS cH,lwnfaqmufxm;aom Oyg'gefavmuom
jzpf\/
• vloH um;oH w&m;oH[k Mum;aejcif;onf pdwfrS jyKjyifzefqif;xm; aom
ocFg&avmuom? pdwftpGJrS cH,lwnfaqmufxm;aom Oyg'gef avmu
om jzpf\/
• emw,f xkHw,f rmw,f aysmhw,f ylw,f at;w,f[k awGUxdae jcif;onf pdwfrS
jyKjyifzefqif;xm;aom ocFg&avmuom? pdwftpGJrS cH,lwnfaqmuf
xm;aom Oyg'gefavmuom jzpf\/
• pifppf w&m;tjrifrygaom jrif^Mum;^erf;&I^&omod^awGYxd^ awG;awm
jcif;tm;vkH;wdkY\ cH,lcsuf owfrSwfcsufrsm;onf trSm;rsm;om jzpf\/
xdktrSm;rS vGwfatmif a,m*Donf jriforSs Mum;orSs awGYxdorSs
awG;awmorSs &kyfemrfobm0udk jrifatmif Munfh&I&rnf/

jriforSs^ Mum;orSs^ awGUxdorSs^ awG;orSs tm;vkH;onf trSm;rsm;om[k


cH,lxm;jcif;onf &kyfemrf&IrSwfjzpfzdkY tm;BuD;aom taxmuftyHhudk jzpfaprnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 73


7/ ynwfrsm; uGmaeykH
a,m*D\tm;xkwfrI ÓPfjrifrIwdkYonf atmufyg tpGJrsm; vGJrSm;aom txiftjrifrsm;
uif;aysmuf ae&ygrnf/

orl[ynwf (wpfckwnf; wpfOD;wnf[laom txiftjrif)


oEåwdCe-wpfpkwpfaygif;wnf;(wpfckwnf;)aom jzpfpOf
] "mwfav;yg;wdkY\ vkyfief;aMumifhwnfwHhaeaom &kyfwkH;BuD;onf BuD;&ifh
ajymif;vGJ aeMu\/ xdkYaMumifh ,cifrSwnf&Sdaom cE¨mudk,ftxnfj'AfBuD;
onf ,ck cE¨mudk,f txnfj'AfBuD;r[kwf/
] xdkudkrSDumjzpfay:aeaom emusif ylat; wGef;uefpaom vu©PmwdkYonf
vnf; ay:aysmuf-ay:aysmufjzpfaeMu\/ ,cifrSjzpfaomemusifrIonf
,ckemusifrI r[kwf/
] odrI cHpm;rI rSwfom;rI jyKjyifrI[laom emrf;w&m;av;yg;wdkYonf ay:orSs
tzwfrwif? uG,faysmufaeavMuukef\/ xdkYaMumifh ,cifrS jzpfaom
cHpm;rIonf ,ckcHpm;rIr[kwf/ cHpm;rIemrfudk jzpfapwwfaom &kyfcE¨m
tjrJajymif; aeonfjzpf&um; xdkudkrSDaeaom cHpm;rIwdkYrSm ajymzG,fr&Sd?
ajymif;aeMuawmh onfom/
] xdkYaMumifh þ&kyfemrfcE¨monf wpfpkwpfaygif;wnf;r[kwf? wpfcJeufaom
jzpfpOfr[kwf/

udpöCe-vkyfief;udpötm;jzifh wpfcJeufaom jzpfpOf


] yk*¾dKvfwpfOD;wpfa,muf oGm;vmaeonfr[kwf? vIyf&Sm;aeonfr[kwf?
wnfwHhaeonfr[kwf/ "mwf;av;yg;wdkY\ qdkif&mqdkif&mvkyfief;udpöaMumifh
&kyfwkH;cE¨mudk,f wnfwJhaejcif;om/
] rsufpd em;paomtMunfwdkY\ vkyfief;udpö pdwfuav; tjyifoGm;a&muf oGm;
jcif;om/ wpfpkHwpfOD;\ pGrf;tm;aMumifh vkHYvaMumifh r[kwf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 74


] tm&kH\ a&S;oGm;jzpfjcif;vkyfief;udkvkyfaom 0dnmPf? tm&kH\t&omudk
cHpm;wwfaoma0'em? rSwfedrdwfjyKwwfaom onm? tm&kHudk tm;xkwfwwf
aom ocFg&wdkY\ vkyfief;aMumifh emrf[laom todw&m; wpfpkH jzpfaeonf
om/ wpfckwnf; wpfa,mufwnf;r[kwf/

tm&r®PCe-wpfpdwfwnf; wpfemrfwnf;[k ,ljcif;


] jrifwdkif; Mum;wdkif;jzpfay:vmaom jrifpdwf Mum;pdwfwkdYonf wpfckwnf;
wpfemrf wnf;r[kwf? 0dnmPf[laom odrI? a0'em[laom cHpm;rI? onm[l
aom rSwfom;rI? ocFg&[laom tm;xkwfrIwkdY udk,fpDudk,fpD wm0ef,l
vkyfaqmifMuaomaMumifh pdwf(emrf)[laom t&mwpfck jzpfay: ae\/ pifppf
wpfpdwfwnf; wpfemrf wnf;r[kwf/

a0g[m&ynwf (emrynwf) trnfwyfjcif;


] trSefpifppf "mwfav;yg;wdkY\ vkyfief;udpöaMumifh wnfwHhaeaom &kyfcE¨m
omjzpf\/ rsufpd ponfwdkY\ jrifjcif; Mum;jcif;udpöudk aqmif&Gufaejcif;
omjzpf\/ 0dnmPf a0'emponfwdkY\ vkyfief;aMumifh om jyKrIvkyf&Sm;ae
Mujcif; omjzpf\
] xdkudk rSm;aomtjrifjzifh armifeD rjzL[k owfrSwfMu\/

o@meynwf (ydef-&Snf-0 ponfhtoGifo@mef ynwf)


] trSefpifppf "mwfav;yg;wdkY\ vkyfief;udpöaMumifh wnfwHhaeaom &kyfcE¨m
omjzpf\/
] xdkudk rSm;aomtjrifjzifh ydef\ 0\ &Snf\ yk\ponfjzifh orkwfMu\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 75


oEÅwdynwf (oufwrf;tm;jzifh wpfpkwpfaygif;wnf;[laomynwf)
] trSefpifppf "mwfav;yg;wdkY\ vkyfief;udpöaMumifh wnfwHhaeaom &kyfcE¨m
onf tjrJrjywf BuD;&ifh ajymifvGJaeMu\/ i,fi,fu jzpfcJaom
udk,fum,onf ,ckudk,fum,r[kwfawmhacs? ajymif;ukefNyD; BuD;&ifhukefNyD
yifjzpf\/
] xdkudk rSm;aomtjrifjzifh wpfb0rSm wpfcgao? igawmhjzifh touf (35)
ESpf&SdNyD? iguawmhjzifh touf (40) &SdNyD ponfjzifh xifjrif,lqjcif;yif jzpf\/

8/ edAÁmefodkY apvGwftyfaompdwfudk xm;yg


a,m*Donf edAÁmefodkY apvGwftyfaom pdwfudk xm;&Sd&ygrnf/ edAÁmefodkY
a&mufcsifaom pdwfyifjzpfonf/
odkYaomfvnf; edAÁmefESifhywfoufí tjrifrrSm;zdkY ta&;BuD;ygao;onf/
edAÁmefudk bkH|mewpfck bmrSr&SdwJhae&m|mewpfck tjzpf ,lqxm;&if a,m*Donf
xkd edAÁmefodkY oGm;csif a&mufcsifawmhrnf r[kwfyg/ wu,fawmh a,m*Dxifxm;
aom edAÁmefonf r&Sdyg/ bk&m;&Sifvnf; xdkuJhodkY edAÁmefrsKd;udk a&mufatmifvkyfzdkY
rwdkufwGef;cJhyg/

pifppf edAÁmef[laom t"dyÜg,frSm ed+Ame-0ge [laomyk'frS qif;ouf


vmNyD;? ed-r&Sdjcif;? 0ge-ylyifapwwf ESdyfpufapwwfaom wPSm [k t"dyÜg,f
&onf/ edAÁme- ylyifrIr&Sdjcif;[k qdkvdkonf/ tyluif;&mt&yfyif jzpfonf/

'D&kyf 'DemrfawG&Sd&if qif;&Japw,f? 0#fcHae&wJhtwdkif;ygvm;? 'Pfcwf


cHae&wJhtwdkif;ygvm;? tjrJrjywf wpf&yfpyf ysufpD;aeMuygvm; [k xifjrifjyD;^
NiD;aiGUjyD;? 'D&kyf 'DemrfawG r&Sd&if odyfaumif;rSmbJ? t&rf;at;csrf;rSmbJ[k
pdwfxm;&Sd&ygrnf/ xdkodkY pdwfxm;&Sdjcif;udkuyif edAÁmefodkY apvGwftyfaompdwfudk
xm;&Sdonf[k ac:ygonf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 76


ÓPftjrifrsm; wd;k wufapjcif;

1/ &kyf\ Zmwd(jzpf&m)udk odjrifem;vnfemjcif;


&kyfcE¨mudk,fBuD; jzpfay:vmjcif; wnfwHhaejcif;wdkYonf wpfOD;wpfa,muf
zefqif;xm;jcif;aMumifhr[kwf? atmufygtaMumif;w&m; av;yg;wdkYaMumifhom
jzpfay:vm\? qufvufwnfwHhaeMu\/ (a,sbk,sjyqdk&aomf…)

twdwfb0rS uH
twdwfb0rS rdrd\ udk,f Ekwf pdwfokH;yg;rS ukodkvfaZm-apwem?
tukodkvfaZm apwemuHrsm;? psmef-r*f ukodkvfrSvGJaom usefaom ukodkvfaZm apwem
uHrsm;onf 'Db0\ &kyfcE¨mudk,fudk (rsufpdpaom&kyfw&m;rsm;udk) jzpfaponf/
xdkYjyif xdkxdkaZm apwemwdkYonf &kyfcE¨mudk,f\ qif;&J^csrf;om? ynmwwf^
ynmrJh? &mxl;&Sd^r&Sd? &kyf&nf&Sd^r&Sd ponfwdkYudk jyKjyif zefwD;aponf/

ypöKyÜefrS pdwf
rdrd\ oGm;vdkaompdwfaMumifh avudkjzpfap\? xdkavrS udk,fvuft*Fg
wdkYudk a&GUvsm;ap\/ xdkudkyif oGm;onf xdkifonf &yfonf avsmif;onf
vIyf&Sm;onf[k trIt&mtm;avsmufpGm orkwfMu\/ pifppf pdwf[laom
taMumif;taxmuftyHh aMumifhom oGm; vm vIyf&Sm;aeMu&\/ (pdwf-av-
trIt&m)
(t&IypsmefaMumifhjzpfaeaompdwfESifh jrifpdwf (pu©K0dnmPfpdwf) Mum;pdwf ponfwkdYum; &kyfudkrjzpf apEdkif/)

ypöKyÜefrS tylaiGU^tat;aiGU
] &kyfcE¨mudk,fwnfwhH ckdifjrJzdkYtwGuf tylaiGU tat;aiGU vdktyfvS\/ tyl
tat;aiGU aMumifh wnfwHhaeEdkif\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 77


] Oo®m[kqdkaom Owk-tyIaiGUwpfrsKd;rS &kyfcE¨mudk,fBuD; rykyfrodk;atmif
taxmuftyHh jyKay;xm;\/

ypöKyÜefrS tm[m&
pm;aomuftyfaom tqDtESpftm[m&aMumihf &kyfcE¨mudk,fwnfwhH
aejcif; jzpf\/

2/ emrf\ Zmwd (jzpf&m) udk odjrifem;vnfvmjcif;

&kyf + &kyfwdkY xdjcif;aMumifh-emrfjzpfay:vm\


1. rsufpdESifh - tqif; xdjcif;aMumifh?
2. em;ESifh - toHESifh xdjcif;aMumifh?
3. ESmacgif;ESifh - teHYESifh xdjcif;aMumifh?
emrfjzpfay:vm\
4. vSsmESifh - t&omESifh xdjcif;aMumifh?
5. udk,ftawGUESifh - "mwf3yg;ESifh xdjcif;aMumifh?
6. ESvkH;(raem"mwf)ESifh- tawG;tm&kHESifh xdjcif;aMumifh?

þodkY &kyfemrfwdkY\ Zmwd (rSwfykHwifudk ppfaq;ae&jcif;onf) udk odatmif


BudK;pm;ae&jcif;onf-
• wpfpkHwpfOD;zefqif;xm;jcif;aMumifh &kyf+emrfwdkY jzpfay:aeMuonf
r[kwf?
• þykHþenf; jzpfjcif;aMumifh &kyfemrfjzpfay:aeMu\[laom
• or®m'd|d? or®mouFyÜudk jzpfap&efjzpfonf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 78


3/ &kyf+emrf jzpfay:vmaMumif;ESifh tNyD;ydkif ysufaMumif;w&m;
a,m*Donf tjrJwap rjrJjcif;oabm qif;&Jjcif;oabm rdrdtvdkaom
rvdkufaom &kyfemrfobm0w&m;wdkYudk odjrifzefrsm;vmaomtcg rdrd\cE¨mudk,f
udk- þcE¨mudk,fBuD;udk &atmifvkyfrdavjcif;[k rdrdudk,fudk tjypfwif^tjypfjrif
vmwwf\/

ÓPfjzifh atmufygoabmw&m;rsm;udk em;vnfoabmayguf,lyg/


t0dZÆm-rodjcif;? wPSm-wyfrufjcif;? twdwfuH? tm[m&?
• rodjcif;Mumifh &kyfjzpf\
• wyfrufjcif;aMumifh &kyfjzpf\
jzpf • uk^tukuHaMumifh &kyfjzpf\
&kyf • tm[m&aMumifh &kyfjzpf\
• od&if &kyfrjzpf? ysufNyD
• rwyfruf&if &kyfrjzpf? ysufNyD
ysuf • uHrjyK&if &kyfrjzpf? ysufNyD
• tm[m&raxmufyHh&if &kyfrjzpf? ysufNyD
t0dZÆm-rodjcif;? wPSm-wyfrufjcif;? twdwfuH? zó-xdrI
• rodjcif;Mumifh emrfjzpf\
• wyfrufjcif;aMumifh emrfjzpf\
jzpf • uk^tukuHaMumifh emrfjzpf\
emrf • awGUxdjcif;aMumifh emrfjzpf\
• od&if emrfrjzpf? ysufNyD
• rwyfruf&if emrfrjzpf? ysufNyD
ysuf • uHrjyK&if emrfrjzpf? ysufNyD
• rawGUxd&if emrfrjzpf? ysufNyD

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 79


a,m*Donf atmf rod-wyfruf-uH-tm[m&-zó[laom taMumif;w&m;wdkY
aMumifh þrSsavmuf tjrJrjywfazmufjyefESdyfpuf ysufpD;aeMuaom &kyfemrfudk &cJhavyga&mh
vm;? tvGefrdkufrJyga7mvm;- [k ÓmPfouf0ifyg/
,ckvuf&Sdtcsdef xdkxdk &kyfemrfjzpfaMumif; uHrsm; rjzpfatmif MudK;pm;zdkY
tm;wufoa&m &Sdvmrnf/

rSwfcsuf/ /þ&IuGufonf tNrJ&IrSwfae&efr[kwf? a,m*D\ ÓPfwGif od&efom


jzpfonf? qdkvdkonfrSm rjrJ qif;&J igr[kwf ponfuJhodkY tjrJyGm;ae&ef r[kwf?
þykHþenf;ygvm;[k od&efom jzpfonf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 80


4/ &kyf+emrfwkdYudk tjypfxifÓPf tm;oefapjcif;

obm0 jzpfay:aerIudk þodkY&IrSwf&rnf


o ab;oifhaejcif;omwnf;/
• jzpfay:aejcif;
o 0#fcHae&jcif;omwnf;/
&kyf • tpOfrjywfjzpfay:aejcif;
o tjypfcHae&jcif;omwnf;/
emrf • ynwfedrdwfxifaejcif; o 'PfcwfcHae&jcif;omwnf;/
wdkY • jrifodvdkpdwf&Sdaejcif;
o NiD;aiGU-pdwfysufp&momwnf;/
• tpOfrjywfysufaejcif; o vGwfajrmufxGufcGgp&momwnf;/

wGJpyfykH/ /jzpfay:aejcif;onf- ab;oifhaejcif;? 0#fcHae&jcif;? tjypfcHae &jcif;?


'PfcwfcHae&jcif;? NiD;aiGU-pdwfysufp&m? vGwfajrmufxGufcGgp&m wGJpyfyg/ xdkYaemuf
tpOfrjywfjzpfay:aejcif;onf- ab;oifhaejcif;? 0#fcHae&jcif; ponfjzifh wGJpyfyg/

a,m*Donf jrifwdkif; Mum;wdkif; awGUxdwdkif; awG;awmwdkif; rdrd\pdwfxJhwGif


&kyfemrfwdkY jzpfay:aeonf[k xifjrifovm;? tpOfrjywf jzpfay:aeonf[k
xifjrifovm;? vl^usm;^r ponfjzifh ynwfedrdwfrsm; xifaeonf[k
xifjrifovm;? pdwfuvnf; wpfpkHwpfckudk jrifod vdkpdwf&Sdaewmvm;?
tm&kHawGtay: pdwfu wpfckNyD; wpfck jzpfaeonf[k xifjrifovm;/ xdkteufrS
wpfckckudk a&G;um ab;oifhjcif; 0#fcHjcif; ponfwdkYESifh wGJ&Iyg/

&kyfemrfay:vmwdkif;- &kyf+emrfwdkY jzpfay:aejcif;onf ab;oifhaeygvm;?


0#fcHae&ygvm;? tjypfcHae&ygvm;? 'PfcwfcHae&ygvm;? NiD;aiGUpdwfysufp&m
aumif;vdkuf wm? vGwfajrmufxGufcGg&&if aumif;rSmbJ[k &IrSwf&ygrnf/

xif&Sm;&mudk wGJrSwf/ /&kyfwpfckwnf; ÓmPfxif&ifvnf; xdk&kyftay:wGif


&IrSwfyg/ emrfwpfckwnf; ÓmPfxif&ifvnf; xdkemrftay:wGif &IrSwfyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 81


&IrSwfonfhtcg- ab;oifhjcif; 0#fcHae&jcif; paompum;vkH;rsm;teuf
rdrdÓmPftxifqkH; wpfvkH;udk t"du tm;pdkuf&IrSwfyg/

&kyfemrfw\
dkY ab;^0#ftjzpf&IjrifNyD;aemuf? tedpö ponfudkom &Irw
S t
f m;xkwaf e&ygrnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 82


5/ okn-bmrSr&Sd (&kyf+emrf jzpfrI ysufrIobm0rSwpfyg; bmrSr&Sd)
igrSuif;\
• jzpfay:orSs &kyfobm0+emrfobm0wdkYudk rdrdoabm rdrdtvdkjzifh bmrS
wm;jrpf? ajymqdk xdef;csKyfvdkY r&onfhtwGufaMumifh igrSuif;\/

ig\OpömrS uif;\
• ig\ om;orD;[lonfr&Sd? rdb[lonfr&Sd? aqGrsKd;[lonfr&Sd?
tudk^nDr[lonfr&Sd/
• ig\um; [lonfr&Sd? ig\tdrf [lonfr&Sd? ig\zkef; [lonfr&Sd/
(igr&SdrSawmh ig\ [lonfvnf; r&Sdawmhonfomwnf;)
olwpfyg\ OpömrS uif;\
• ol\rdbonf igr[kwf? ol\om;orD;onf igr[kwf? ol\tudknDronf
igr[kwf?
• zkef;\ydkif&Sifonf igr[kwf? um;^tdrf\ydkif&Sifonf igr[kwf/
(igr&SdrSawmh igydkif^igqdkif^igESifhqufpyfjcif; [lonfvnf; r&Sdawmhonfomwnf;)

NrJjcif;? csrf;omjcif;? wifhw,fjcif;? rdrdtvdkvdkufjcif;rS uif;\


&kyfemrfESpfyg;ocFg&w7m;wdkYonf-
§ wnfNrJjcif;r&Sd?
§ tjrJjzpfay:aeMujcif;onf qif;&Jp&m 0#ftwdyif?
§ vSywifhw,fjcif;vnf;r&Sd? &GH&Smp&myif?
§ rdrdjzpfcsifovdk wpfckrSrjzpf? tewåyif/

oaAÁocFg&m oknm- tvkH;pkHaom &kyfemrf ocFg&w&m;wdkYonf


rjrJ? qif;&J? roifhw,f? rdrdtvdkodkYrvdkufaomaMumifh
bmrS vufqkwfvufudkif jyp&mr&Sd okn twdyifjzpf\/

'd|djzKwf- zwf&I rSwfom;jcif;? ESvkH;oGif;jcif; yGm;rsm;jcif; atmifjrif83jyD;qkH;ygjyD /


18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm)
18 rdkifawm&

0dyóemw&m;rsm;
rSwfpk

pOf usifhpOfrsm; pmrsufESm


1/ 'd|djzKwf 1 rS 82 xd
2/ umrESifh a'goacgif;yg;a&; 84 rS qkH;xd

18 rdik af wm&q&mawmf (t&SifpMum0Vm) aus;Zl;jyKonf

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 84


18 rdkifawm& 0dyóem
umrESifha'go acgif;yg;a&;usifhpOf

rmwdum - acgif;pOf

§ a&S;OD;zwfzG,f 85
§ 0#fokH;yg;udk ydkif;jcm;odjrifykH 90
§ vnfywfaeaom 0#fcE¨m (0dygu0#f) 92
§ 0#fwdkYvnfaMumif;w&m; (udavo0#f) 97
§ wyfruforSs qif;&JzdkYom 102
§ vdkufygvmjcif;vnf;r&Sd^ xl;&Sm;rIvnf;r&Sdaom 0#f 104
§ xl;&Sm;rIr&Sdaom pdwf\jyKjyifrI 105
§ wPSmESifh'd|d 0ifa&mufykef;cdk&m ae&mwpfck 111
§ 0#fwdkY\tjypfudk &Ijrifjcif; 114
§ pdwfuyfwnf&m umrtm&kHudk xGif;aygufMunfh&Ijcif; 124
§ pdwfuyfwnf&m a'gotm&kHudk xGif;aygufMunfh&Ijcif; 133
§ tusOf;csKyf okH;oyfjcif; 138

rSwfcsuf

pum;vkH;okH;pGJonfhtcg- wpfcsKdUae&mwGif wPSm? wpfcsKdUae&mwGif umr[kokH;Elef;xm;onf/


þwGif qdkvdk&if; oabmw&m;twlwl[krSwf,lyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 85


a&S;OD;zwfzG,f
• tiftm;ydkBuD;vdkY EdkifoGm;w,f
a,m*Donf jrifpOf Mum;pOf awGYxdpOf awG;pOf jzpfay:vmaom
&kyfemrfobm0udk tedpö-rjrJ? 'ku©-qif;&Jw,f? tewå-igr[kwf[k odjrifNyD;
jzpfaomfvnf;? cE¨mudk,ftay: wGif igbJ igh[mbJ[laom 'd|djzifhpGJtyfaom
tpGJuif;NyD;jzpfaomfvnf;-
jrifjcif;tay: Mum;jcif;tay: awGUxdjcif;tay: awG;awmjcif;tay:
jzpfay:vm aom wyfruf vdkcsifrI umr*kPf&efolESifh rBudKufrIa'go&efolwdkYrS
um; rvGefEdkifao;acs/ tb,faMumifhenf;[lrI- wPSmtpGJonf tm;BuD;av&
um; &kyfemrf\ rNrJ qif;&J igr[kwfoabmudk zkH;zdum vGrf;rdk;oGm;jcif;aMumifh
yifwnf;/ rSef\ wPSmoabmonf 'd|doabmxuf pGJ,ljcif; tiftm;BuD;ay\/

• wPSm\taMumif;udk &SmazGvwfaomf
a,m*Donf wPSm\taMumif;udk &SmazGum tm;enf;atmif jyKvkyf&
rnf/ ysufpD;atmif jyKvkyf&rnf/ a'go\ taMumif;udk &SmazGum tm;enf;
atmif jyKvkyf&rnf/ ysufpD;atmif jyKvkyf&rnf/
wPSm\oabmonf jrifwkdif; Mum;wkdif; awGUxdwdkif; awG;wdkif;
wyfrufwwf\/ awmifhw\/ xrif;qmaeaomoluJhodkY tm&kHudk okH;aqmifvdk
cHpm;vdk\/ rnfrSsyif &apumrI a&mifh&Jjcif;r&Sd/ a'goum; zsufpD;apvdkaom
oabm&Sd\/ rkef;wD;wwfaom oabmudk aqmif\/ xdkonf wPSm\
taMumif;&if;yif jzpf\/

• taMumif;&if;udk owf&mvrf;
a,m*Donf wyfrufwwfaom wPSmESifh ysufpD;apvdkaom a'go\
taMumif;&if;udk odaomf xdkxdktaMumif;w&m;rsm; enf;yg;atmif tNyD;aysmuf
uif;atmif jyKvkyf&rnf/ xdkodkY jyKvkyfonfhtcg wPSmESifh a'go acgif;yg;a&;
vrf;pOfudk od&rnf/ bk&m;&Sifa[mMum;xm;aom vrf;pOfrSmum;-

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 86


1/ jzpfaMumif; ysufaMumif;udkodjcif;
2/ om,mzG,fudkodjcif;
3/ tjypfudkodjcif;
4/ xGufajrmuf&mudkodjcif; wdkYyifwnf;/
þav;rsKd;wGif a,m*Donf tjypfudkodjcif;tvkyfudk rsm;rsm;vkyf&r,f/
rsm;rsm; &I&rnf/ rsm;rsm; tm;xkwf&rnf/

• vdktyfaom t&nftcsif;
wPSmESifh a'gowdkY\ taMumif;&if;udk acgif;yg;atmif tNyD;y,fowf
Edkifatmif tm;xkwfvdk &Ivdkaoma,m*D\ vdktyfaom t&nftcsif;rSm-

1/ þwPSmy,fcGma&;vkyfief;rwdkifrSD twdwfrS
1/ &kyfw&m; &kyfobm0udk odjrifNyD;jzpf&rnf/
§ r[mbkwfav;yg; ("mwfav;yg;)

§ rsufpd em; paom 'Gg&ajcmufayguf &kyfw&m;

2/ emrfw&m; emrfobm0udk odjrifNyD;jzpf&rnf/


§ 0dnmPf-odpdwf (pdwf)
§ a0'em-cHpm;jcif;

§ onm-rSwfom;jcif; (pdwfudkcs,fvS,faom apwoduf)


§ ocFg&-tm;xkwfjcif;

3/ xdkxdk &kyfemrfw&m;wdkYtay: 'd|duGmEdkifNyD;jzpf&rnf/


§ tedpö-rNrJ? ysufpD;aew,f

§ 'ku©-qif;&Jw,f? 0#fcHae&ovdkbJ?

§ tewå-igr[kwf? igrydkif? igESifhrqdkif? olwdkYobm0om/

2/ þwPSmy,fcGma&;vkyfief;pOfvkyfaecsdef ypöKyÜefwGif
§ wpfaeYokH;BudrfcefY arwåmur®|mef;udk pD;jzef;&rnf/

§ wpfaeYokH;BudrfcefY rwifhw,f[laom tokbur®|mef;udk pDjzef;&rnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 87


§ qGrf;(tm[m&)udk wpfaeYvSsif wpfxyfom (r0vGef;-renf;vGef;aom
taetxm;) pm;okH;&rnf/
§ rvdktyfbJ (usef;rmvSsuf) tm;aq;aomufjcif; rjyKvkyf&/
§ orxur®|mef;wpfckckudk Oypm&orm"dodkY tenf;qkH;a&mufatmif
tm;xkwf ae&rnf? (odkYr[kwf) psmef&NyD;oltwGuf wpfaeYokH;BudrfcefY
psmef0ifpm;jcif; tvkyfudk vkyf&rnf/ (odkYr[kwf) tokbur®|mef;ESifh
arwåmbm0emwdkYudk psmefpdwfouf0ifatmifxd wpfaeYokH;BudrfcefY
yGm;rsm;ae&rnf/
§ nGefMum;xm;aom w7m;&Ienf;vrf;aMumif;udk &Sif;vif;pGmodxm;
rSwfom;xm;&rnf/
§ wacgacgESifh owdvufvGwf tdyfpufjcif; rjyKoifh/ (&[ef;ESifh a,m*D
rsm;twGuf &SufzG,ftwdom)/
§ (24) em&DvkH;vkH; w&m;udkom tNrJESvkH;oGif;um tm;xkwfae&rnf/
§ &[ef;jzpfrI acgif;tkef;?apmif?arGU,mrsm;jzifh tdyfpufjcif;udk a&SmifMunf
yg/
§ avmua&;&mtwGuf udk,fjzifh^ pdwfjzifh^ Ekwfjzifh ajymp&m vkyfp&m
[lí odrf;qnf;xm;jcif; &Sdrae&/
§ jyifyvlrsm;ESifh tquftoG,fjzwfaxmufxm;&rnf/ vlawGESifh
a&mpyfjcif; r&SdbJ oD;oefYaexdkifEdkifvSsif tvGefoifhjrwfonf/

3/ þwPSmy,fcGma&;vkyfief;pOfvkyfNyD;aemuf tem*gwfwGif
a,m*Donf txufygpnf;rsOf;pnf;urf;rsm;twdkif; vdkufemum
tenf;qkH; wpfywfcefYrSs tm;xkwfEdkif&if wyfrufrIwPSmESifh ysufpD;apvdkrI
a'gow7m;rsm; ododomom acgif;yg;oGm;jcif;[laom tusKdw&m;rsm;udk
vufiif;cHpm;&rnfyifjzpfygonf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 88


• a>roGm;ovdk w&m;tvkH;pkHudk twwfEdkifqkH; odatmifvkyf&r,f
w&m;\oabmw&m;udk tb,fw&m;ujzifh 'd|dudkbJ y,fowfEdkif\?
tb,fw&m;ujzifh wPSmudk y,fowfEdkif\[k wduspGm ajymqdkzdkY&ef
cJ,Of;vS\/ xdkodkY &Sdvnf; &Sdrnfr[kwf/ &kyfobm0wpfck\ rNrJjcif;oabmudk
jrifum wPSmtjyD;wdkif y,fowfoGm;Edkifonfvnf;&Sd\/ tokboabmjrifrS
wPSm y,fowfoGm;Edkifonfvnf;&Sd\/ bk&m;&Sif\ w&m;pum;wpfcGef;onf
&[EåmjzpfzdkYxd taxmuftyHhay;Edkif\/ usifhol a,m*DwdkY\ ÓmPfuGefYjrLEdkifrIESifh
om qdkif\/
acwftajctaet& udavomw&m;rsm y,fowfEdkifzdkY cJ,Of;vmonf
udk awGU&\/ vG,fulpGm y,fowfEdkifzdkY rvG,fawmhacs/ xdkYaMumifh bk&m;&Sif
a[mxm;orSs w&m;tvkH;pkHudk Munfh&Itajz&Smum rdrdwdkYESifh oifhavsmfrnfh
vrf;pOfudk vdkuf&rnf yifjzpf\/ ,ckoGm;rnfvrf;onfum; zm;ckefovdkrsKd;
r[kwfbJ? vSpf[rI usefcJhrI r&Sdap&atmif ajrGoGm;ouJhodkY oGm;rnfhvrf;
aywnf;/ yd#uwfwGif bk&m;&Sif\ wPSmy,fowfa&; udavomy,fowfa&;
umry,fowfa&; a'goy,fowfa&;wdkYtwGuf a[mxm;orSsaom vrf;pOf
twdkif; vdkufem 7IrSwfoGm;&rnf/ ('d|dy,fowfa&; vrf;pOfwGifvnf; xdkuJhodkY
ajrGoGm;ouJhodkY oGm;cJjcif;yifjzpfonf)/

rSwfcsuf
a,m*Donf orxur®|mef;wpfckckudk usifh&mü enf;emedos &&Sdap&ef
twGuf “t&SifpMum0Vm (18rdkifawm&)\ orm"dvrf;nGef” pmtkyfudk
Munfh&Iedkifygonf/ xdkpmtkyfwGif Ak'¨gEkówd? tyÜrnmarwåmbm0em?
tmemygemEkówd? Mo'gwuodkPf;? tmumouodkPf;? tokbbm0em
usifhokH;enf;rsm;udk wdusvG,fulpGm nGef;qdkxm; ygonf/
tuRefkyfwdkY a&;om;xm;aom usifhMuHa&; pmtkyfwdkYonfum;
xkwfa0a&;twGuf oD;oefY a&;om;xm;aompmtkyf[lí r&Sd/ pifppf tuRefkyfwdkY

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 89


usifhokH;aeaom? usifhokH;&if; rSwfpkxkwfxm;aom rlMurf;rsm;udk w&m;vdkvm;
usifhaeMuolrsm;twGuf jyefvnfrSsa0jcif; rSsomjzpf\/

tvGefESdyfpufjcif;udk jyKwwfaom vdkcsifwyfrufjcif;'Pf?


cufxefMurf;wrf;jcif;'PfrS vGwfajrmufEdkifMuygap/

w&m;odapvdkaompdwfjzifh-
pMum0Vm (18rdkifawm&)/

ed'gef;NyD;\

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 90


rdkifawm& 0dyóem
umrESifha'go acgif;yg;a&;usifhpOf

1/ 0#fokH;yg;udk ydkif;jcm;odjrifykH

0dygu0#f udavo0#f ur®0#f

obm0&kyfemrftm;jzifh oVm,we? zó? a0'em wPSm? Oyg'gef b0


0#fokH;yg;tm;jzifh 0dygu0#f udavo0#f ur®0#f
rsufpd+tqif;-xdawmh tm&kHudk xdkYaemuf
odpdwfjzpf\/ vdkcsif-wyfruf-
pGJvrf;vm\/ udk,f-
xdkodpdwfudk- Ekwf-
cE¨mtpOf jzpfykH tm&kHudk
BudKuf^rBudKufvkyf\/ pdwfjzifh
rvdkcsif-rkef;wD;- jyKvkyf\/
rSwfom;\/ a'gojzpf\/
okH;oyf-a0zef\/

0#fokH;yg;oabmonf ykHrSefjzpfay:aeaom &kyfemrfoabmudk tydkif;okH;ydkif;


cGJvdkufjcif;yifwnf;/ rsufpdrS jrifwdkif; &kyfemrfjzpfonftpm;- rsufpdrS jrifwdkif;
0#fokH;yg;jzpfygonf/ em;uMum;wdkif; 0#fokH;yg;jzpfygonf/ ESmacgif;u? vSsmu?
udk,ftawGUtxduawGYxdwdkfif; 0#fokH;yg; jzpfygonf/ awG;awmwdkif; 0#fokH;yg;
jzpfonf[k owfrSwfvdkufjcif;yifwnf;/

§ em;rS toH;udkMum;aomf toH[kodpdwfjzpfay:um cHpm;jcif; rSwfom;jcif;


ocFg&w&m;rsm; jyKvkyfjcif;[laom &kyfemrftpkH tm&kHudk rSDum
jzpfay:vmygonf/ rdrdrS owdxm;onfjzpfap owdrxm;onfjzpfap

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 91


xdkxdk&kyfemrftpkHwdkYonf tm&kHudk rSdum jzpfay:aeMu\/ xdkoabmudk
0dygu0#f[k ac:\/
§ xdk0dygu0#frS zrf;,lxm;aom qkwfudkifxm;aom tm&kHudk wyfruf
pGJvrf;jcif;^ rwyfrufrvdkcsifpdwfqdk;jcif; [laom pdwfudk npfEGrf;
apwwfaom oabmw&m; vnf; jzpfay:vmwwfygonf/ xdkoabmudk
udavo0#f[kac:onf/

§ xdkudavo0#frS wdkufwGef;apcdkif;onfhtwdkif; udk,fjzifhjyKvkyfjcif;


Ekwfjzifhajym qdkjcif; pdwfjzifhBuHpnfjcif; rsm;jyKvkyfvSsif ur®0#f[kac:onf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 92


2/ vnfywfaeaom 0#fcE¨m (0dygu0#f)
] taMumif;aMumifh tusKd;jzpf
a,m*Donf NidrfoufpGm xdkifaeaom cE¨mudk,fBuD;udk-
twdwfb0rS rodawmh vkyfcsifwmvkyf? awmif;csifwm awmif;rdcJwJh
twGufaMumifh (taMumif;)? ,ck vuf&Sd tusKd;w&m;wpfcktjzpf b0cE¨mudk
&&Sdaeygvm;[k ESvkH;oGif; jcifqifMunfhyg/

xdkudkyif 0dygu0#f (tusKd;w&m;taejzifh vnfvmjcif;)[k ac:onf/ Oyrm-


awmifay:rS um;bD;BuD;wpfckudk vdrfhcsvdkufvSsif tcsdefaumif;aumif;jzifh NrdKUxJh &GmxJhodkY
vdrfhusoGm;EdkifouJhodkY/
,ckvnf; tcsdefaumif;aumif;jzifh 1/rodrI 2/jyKvkyfrI [laom twdwftcsdefwdkYrS
tm;aumif;pGm vdrfhvmonfhtwGufaMumifh wpfb0NyD; wpfb0 vdrfhusvmaom
&kyfemrftpOfwdkYom/

twdwfrS ypöKyÜefwGif
(1) qif;&J[k rodawmh? &kyf-emrfcE¨m &vm\/
(2) cE¨m&zdkY jyKvkyf 0#f- vdrfhvnfoGm; (0dygu-tusKd;w&m;)
tm;xkwfcJvdk-Y
(taMumif;w&m;)

t"dyÜg,f
0dygu= tusKd; (twdwfrS taMumif;vkyfvdkufjcif;aMumifh jzpfay:vmaom
tusKd;)
0#= vnfvmwm? vdrfhvmwm? r&yfrem;jzpfay:aewm? tcsdefaumif;pGm
qif;vmwm? topftopf jzpfaewm/ &kyf-emrfw&m;wdkY[m
b,folrSrwGef;bJ r&yfrem; qufwdkuf jzpfay:aewm/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 93


] rsufpd^em;ponfrS tqufrjywf jzpfay:aew,f
a,m*Donf azmufjyefvIyf&Sm;um tqufrjywf jzpfay:aeaom
&kyfemrfobm0udk jrifatmifMunfhvdkufyg/ cE¨mudk,fwpfckvkH; NcKHikHNyD;
Munfhcdkif;jcif; jzpfygonf/ xdkYaemuf (6)|mewGif tm&kHpdkufvdkufyg/ xdk
(6)|merS &kyfemrfobm0 jzpfay:vmygvdrfhrnf/

&kyfemrfay:&m (6)|me-
þ rsufpdtMunfu azmufjyefaew,f/ rsufpdESifhtqif;ESifhxdawmh jrifpdwf
u tqufrjywf jzpfaew,f/
þ em;u azmufjyefaew,f/ em;ESifhtoHESifhxdawmh Mum;pdwfu tquf
rjywf jzpfaew,f/
þ ESmacgif;u azmufjyefaew,f/ ESmacgif;ESifh teHYESifhxdawmh erf;&Ipdwfu
tqufrjywf jzpfaew,f/
þ vSsmu azmufjyefaew,f/ vSsmESifh t&omESifhxdawmh &omodpdwfu
tqufrjywf jzpfaew,f/
þ udk,f(tMunf)u azmufjyefaew,f/ udk,ftMunfESifh"mwfav;yg;ESifh
xdawmh awGYxdpdwfu tqufrjywf jzpfaew,f/
þ ESvkH;+raem"mwf (pdwftMunf^ESvkH;tMunf)u azmufjyefaew,f/
ESvkH;ESifh tawG;tm&kHESifhxdawmh awG;awm pdwfu tqufrjywf jzpfae
w,f/

] cE¨mwpfudk,fvkH;[m pufBuD;wpfvkH; Edk;xm;ovdk jzpfaew,f/


[dkuay:vdkuf 'Duay:vdkufESifh? rem;wrf; vnfywfaew,f/ rem;wrf;^
r&yfwrf;^ wpf&pyf vnfaew,f/ rem;wrf;^r&wrf;^wpf&pyf jzpfay:ae
w,f/ tqufjywf oGm;jcif; r&SdoavmufygbJ/
þ &kyf- rsufpduvnf; jrifNyD;&if; jrif&if;ygbJvm;/ ,ckjrifNyD;awmhvnf;
topfxyfjrif jyefw,f/ yefumvdk^um;bD;vdk vnfywfaeyga7mhvm;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 94


þ jrifjcif;aMumifh jzpfay:vmaom emrfw&m;-
§ odpdwf-0dnmPfuvnf; wpfckodNyD;&if &yfwefYoGm;r,fxifaewm? r&yfwefYbJ
aemufwpfck xyfodw,f? xyfysufw,f? xyfodw,fESifh vnfaew,f/
§ cHpm;wwfwJh a0'emuvnf; wpfckcHpm;vdkY NyD;wmbJ&Sdao;w,f? aemufxyf
topfwpfck xyfrH cHpm;aejyefNyD/
§ rSwfom;wwfwJh onmuvnf; xyfumxyfum rSwfom;aew,f? vkyfief;
NyD;qkH;oGm;w,fvdkY r&Sdbl;/
§ tm;xkwfrI-ocFg&uvnf; wpfckNyD;&if; topfwpfck xyfum tm;xkwf&if;ESifh
vSnf;bDvdk vnfaew,f/ b,fawmhrsm; &yfem;rvJ/ (tdyfcsdefcP&yf
em;\)/

] twdwf tem*gwf ypöKyÜef vnfywfaerI? tqufrjywfjzpfaerI/


• b0tm;jzifh- wpfb0NyD; wpfb0vnfywfaew,f/ twdwfu b0aygif;
rsm;pGm aeywfcJNyD;jyD? rvmao;wJhtem*gwf b,fESpfywf vnfywfae&OD;
rvJ/
• ESpftm;jzifh- arG;uwnf;u wpfESpfNyD;wpfESpfvnfvmcJwm ,ckESpfaygif;
(……) &SdNyD/ raocifxd vnfywfae&OD;rSmygbJvm;/
• vtm;jzifh- wpfvNyD;wpfv vnfywfvmcJwm? &SdorSsvawG ukefoGm;vdkY?
vawG tausmhaygif;rsm;pGm jyefxyfjzpfaejyD? vnfywfrIu rukefEdkif
ao;bl;/
• tywfpOftm;jzifh- wpfywfNyD;wpfywf vnfywfvmcJwm &SdorSs vwpfvpD\
tywfawGom ukefoGm;w,f? xyfvmw,f ukefoGm;w,f jzpfaew,f/
vnfywfrIu rukefEdkifbl;/
• &uftm;jzifh- wpf&ufNyD;wpf&uf vnfywfvmcJwm wevFmrS we*FaEGxdom
a&mufoGm;w,f? xyfvnfw,f? xyfa&mufw,f? &ufawGom xyfoGm;
w,f? vnfywfrIu rNyD;pD;Edkifbl;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 95


• em&Dtm;jzifh- reufuwnf;u wpfem&DNyD;wpfem&D vnfywfvmcJwm
naeodkYom a&mufvmw,f? vnfywfrIu rNyD;Edkifbl;/
• rdepftm;jzifh- rdepfuvnf; wpfrdepfNyD;wpfrdepf wpfem&Dom jynfhoGm;w,f?
vnfywfaeqJ/
• puúefYtm;jzifh- wpfpuúefYNyD; wpfpuúefYvnfywfaewm wpfrdepfomjynfhoGm;
w,f? r&yfem;bl;/ xyfvnfaew,f/
• puúefYwpfck\ tpdwfydkif;rsm;pGmrS wpfcktm;jzifh- vnfywfaewJhoabm/
xdkvnfrI[m puúefYrS b0aygif;rsm;pGmodkYxd vdkufvH vnfywfaew,f/
xdkxdkvnfywforSs jzpfay:aeorSsawG[m twdwfrS t0dZÆm-rodrI? ocFg&-
tm;xkwfrIwdkY\ 0dyguf-tusKd;w&m;BuD;udk cHae&jcif;om jzpfyga&mhvm;/

] usef&pfjcif;r&Sd? xl;&Sm;rIr&Sd
&kyfemrfjzpfay:orSs bmrsm; xl;&Sm;oGm;ovJ? bmrsm;tzwfwif usef&pfovJ/
ay:orSs ysufoGm;awmh wmygbJ/
rsufpdrSm ykH&dyfawG usef&pfjcif;r&Sd? em;rS toHawG usef&pfjcif;r&Sd? ESmacgif;rSm
teHYawG? vSsmrSm t&omawG usef&pfjcif;r&Sd? tawGUtxd ta&ysm;ay:rSm
usef&pfjcif;r&Sd? ESvkH;rSm awG;awmorSs bmwpfckrS usef&pfjcif; r&Sd/ vkyforSs
Avmew¬dom/

] 0dygu0#ftppf
rsufpdESifhtqif;ESifhxdawmh rsufpdonf &kyf? odpdwfonf 0dnmPf?
BudKuf^rBudKuf cHpm;jcif;onf a0'em? rSwfom;rIonf onm? jyKjyifrIonf
ocFg& emrfw&m;/ xdkig;yg;onf twdwfb0uH[laom taMumif;aMumifh
tusKd;(0dygu)w&m;taejzifh wnf&Sdaeaom &kyfemrf yifjzpf\/
xdk0dyguac:aom tusKd;&kyfemrfonf &yfwnfaejcif;r&Sd? csrf;omaom
oabmudk raqmif? rdrdqE´twdkif; jzpfaeonfr[kwf/ vuf&SdypöKyÜef 0#f-
vnfjcif; [laom oabmyifwnf;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 96


] oHo&mtqufqufrS vnfvmwm
oHo&mtqufqufrS vnfvmaom vdrfhusvmaom &kyfemrftpOfyg
a&mhvm;/ ,ckvnf; vdrfhaeqJ? aemifvnf; vdrfhOD;rSm/ xdkxdk&kyfemrfonf
igvnf;r[kwf? igvkyfae&wmvnf; r&Sd? igESifhvnf; rqdkifyga&mhvm;/

] tusOf;tm;hjzif-
h
þ a,m*Donf rdrd\ cE¨mudk,fudkowduyfum-
- jrifwdkif;? jrifpdwfjzpfwdkif;-
- Mum;wdkif;^awGUxdwdkif;? pdwfjzpfwdkif;-
- awG;wdkif;? awG;awmpdwfjzpfwdkif;-
jzpfay:vmaom &kyfemrfobm0udk-
0dygu0#f- tusKd;cE¨mBuD; vnfywfaeygvm;[k tBudrfBudrf&IrSwfaeyg/

þ &Hzef&Hcg-
§ oHo&mtqufqufrS ,ckxd tqufrjywf jzpfay:aewJh 0dygu0#f
(&kyfemrf)/
§ ,ckb0wifbJ [dkuay:vdkuf 'Duay:vdkufESifh rem;wrf; (vSnf;bD;vdk)
vnfywf aewJh &kyfemrf/
§ twdwfuvnf; rsm;pGm vnfNyD;NyD/ ,ckvnf; vnfaeqJ/ tem*gwfvnf;
vnfOD;rnf[k umvtm;jzifh tqufrjywfjzpfaewJhoabmwdkYudk Munfh&I
qifjcifyg/

0dygu0#f&kyfemrf jzpfay:aejcif;udk udk,fr[kwfovdkMunfh? oljzpfay:aejcif;udk udk,fESifhrqdkifovdkMunfh/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 97


3/ 0#fwdkY vnfaMumif;w&m; (udavo0#f)
vnfaMumif;w&m;
] obm0&kyf-emrf (0dygu0#f)w&m;onf ay:vmonfhtcg 'Dtwdkif;aeae
onfr[kwf jriforSs Mum;orSs tm&kHudk wyfruf\? vdkcsifae\? rBudKufu
pdwfqdk;\/ xdkxdkwyfrufjcif; vdkcsifjcif; pdwfqdk;a'goxGufjcif;wdkYonf pdwfudk
npfEGrf;ap\/ udavom[lonf pdwfudk npfEGrf;apwwfaom w&m;[k
t"dyÜg,f&\/ xdkxdkwyfruf vdkcsifrI pdwfqdk;rIudk udavo0#f[kac:\/
xdkudavo0#faMumifhyif oHo&m qufumqufum vnfzdkY taMumif;zefvm\/

] pdwfonf xdkxdkypönf;udk vdkcsif^wyfrufaejcif;? rvdkcsif^rMunfcsifjcif;


oabmwdkYonf udavo0#f ekdyfpufcHae&jcif;om/

] b0aygif;ajrmufrsm;pGm pdwfuawmif;qdkwJhtwdkif; &atmif ,lay;NyD;NyD/


,ckb0rSm vnf; &atmif ,lay;aeNyD;/ 'gjzifh 'Dpdwfuav;u bmawGrsm;
jzpfoGm;ovJMunfh/ bmawGrsm; xl;&Sm;oGm;ovJMunfh/ wu,fawmh
bmrSrxl;/ bmrSrxl;wmudk bmvdkY wyfruf vdkcsifaewmvJ/ rdrdtvdkjzifh
vnf; rvdkcsifzdkY wm;jrpfvdkYr&/ wu,fawmh xdkodkY vdkcsifaejcif;onfyif
udavo0#f Edkyfpufaeonf[k ac:\/

b0ZmwfaMumif;
] cE¨mudk,fwGif yifrtjzpf wnfaqmufxm;aom "mwfav;yg; (r[mbkwf
av;yg;) 0dygu0#f wdkYum;-
§ rdbwdkY\ okwfaoG;aMumifhjzpf\/
§ xrif; tm[m&wdkYjzifh BuD;xGm;vm\/
§ yx0DrSwnf&mtjzpf&yfwnfum? a&rS yGatmifvkyf\? rD;rS &ifhusuf-
rmatmifvkyf \/ avrS wGef;uefum vIyf&Sm;ap\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 98


] rsufpdtMunf em;tMunf ESmacgif;tMunf vSsmtMunf udk,ftMunf
pdwftMunf "mwf (&kyf) 0dygu0#fwdkYum;-
§ twdwfrS t0dZÆm-rodrI? ocFg&-tm;xkwfrIuHwdkYonf vnfywfzdkY
taMumif;udk jzpfap\?
§ ypöKyÜefwGifteD;qkH;w&m;cHum;- wyfrufrI-wPSm jzpf\/

] 0dnmPfodpdwfESifh-cHpm;rI-rSwfom;rI-tm;xkwfrI (emrfw&m;)wdkYum;-
§ twdwfrS t0dZÆm-rodrI? ocFg&-tm;xkwfrIuHonf vnfywfaMumif;
jzpf\/
§ ypöKyÜefwGifteD;qkH;w&m;cHum;- wyfrufrI-wPSmESifh zó-tm&kHESifh
awGUxdjcif; aMumifh jzpf\/

t"dyÜg,f
udavo= pdwfudk npfEGrf;apwwfaomw&m; (tm&kHudk wyfrufjcif;?
ESpfoufwwfjcif;)
0#= vnfvmwm? vdrfhvmwm? r&yfrem;jzpfay:aewm? tcsdefaumif;pGm
qif;vmwm? topftopf jzpfaewm/ pdwf[m olYtvdkvdk
wyfrufwwf? vdkcsifwwfwJh ynmwwfaewm/

tvnf&yfaMumif;w&m;
] tm&kHudk vdkcsifwyfrufwJhpdwfuav; b,folxnfhay;vdkufwmygvdrfh/
wu,fawmh b0oHo&mtqufquf wG,fuyfygvmwJh wyfrufvdkwJh
pdwfomjzpfw,f/

] &kyf- tm&kHtay: wyfrufrI-wPSm rjzpf&if-


§ MunfhjzpfrSmr[kwf? em;axmifjzpfrSmr[kwf? awGYxdrIudk tm&kHpdkufjzpfrSm
r[kwf? awG;jzpfrSmr[kwf/ tvnf&yfNyD?

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 99


] emrf- tqif; toH tawGUtxd tawG;tm&kHwdkYudk rwyfrufvdkY? tm&kHrjyKvdkY? rsufpd^em;
ponfwdkYonf tqif;^toHponfwdkYESifh zó-rawGYxdjzpf&if-
§ 0dnmPf-odpdwfESifh? a0'em-BudKuf^rBudKufcHpm;rI? onm-tjzL^teD
rSwfom;rI? ocFg&-tm;xkwfrI-ydkíodvdkrI jzpfvmrSmr[kwf/ tvnf&yfjyD?

wu,fawmh tqif; toH tawGUtxd tawG;tm&kHwdkYtay:


wyfrufaejcif;(wPSm)onf rlvw&m;cHyga&mvm;?

] a&S;OD;pGm a,m*Donf 0dygu0#fvnfywfwdkif; tm&kHwdkYudk pdwfrS wyfrufaerI


oabmudk owd^0D&d,jzifh apmifhMunfhyg/
§ wyfrufvdkY Munfhcsifaewm?
§ wyfrufvdkY Mum;csifaewm
§ wyfrufvdkY erf;&Icsifaewm
§ wyfrufvdkY &omodcsifaewm
§ wyfrufvdkY awGUxdcsifaewm
§ wyfrufvdkY awG;csifaewm/ owduyf tuJcwfyg/

] xdkYaemuf wyfrufjcif;wPSmonf xyfumxyfum jrifapzdkY Mum;apzdkY awGUxd


apzdkY awG;apzdkYtwGuf taMumif; zefaeyga&mhvm;/
§ wPSmjzifh wnfaqmufxm;wJh avmuBuD;yga&mhvm;?
§ wPSmap&m vkyfaqmifae&wJh oabm &Sdyga&mhvm;?
§ wPSm&JU OD;aqmifrIatmufrSm owå0gawGqdkwm usifvnf usufpm;aeMu& wmudk;?
§ udk,fjzifh jyKvkyfaomtvkyf? pdwfjzifh awG;aomtvkyf? Ekwfjzifh ajymqdkaom tvkyfwdkYudk wPSmrS
OD;pD;aeyga&mhvm;/
§ rsufpdudk wPSmrS OD;pDaeyga&mhvm;? em;udk? ESmacgif;udk? vSsmudk? tawGUtxdudk tawG;udk wPSmrS
OD;pD;aeyga&mhvm;/
§ wPSmacgif;aqmifap&maemufudk owå0gawG vdkufae&yga&mhvm;/

- [ktBudrfBudrf&IrSwfaeyg/ xyfumxyfum &IrSwfaeyg/ awG;awm


od&kHrSsjzifh tenf;i,f xif&kHrSsjzifh r&yg/ tmBuD;aomwPSmudk tcsdef

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 100


aumif;aumif; tm;aumif;aumif;jzifh wdkufxkwfyg/ wpf&yfpyf
wdkufxkwfyg? rem;wrf; wdkufxkwfyg/

] udavo0#fonfvnf; b0tm;jzifh ESpftm;jzifh vtm;jzifh tywfpOftm;jzifh


&uftm;jzifh em&Dtm;jzifh rdepftm;jzifh puúefYtm;jzifh vnfaeMuw,f/ xyfum
xyfum jzpfaew,f/ r&yfrem;jzpfaew,f/

] udavo0#f vnfaewm? xyfumxyfum jzpfaewmudk &yfwefYxm;vdkYawmh


r&bl;/ olwdkY jyKorSs udk,frvkdufrdatmif owdESifh aevdkYawmh&w,f/

udavo0#f tm&kHudk wyfrufaeonfpdwf jzpfay:aejcif;udk udk,fr[kwfovdkMunfh? oljzpfay:aejcif;udk


udk,fESifhrqdkifovdkMunfh/

jyKvkyfwwfwJh ur®0#f
] udavo0#fjzpfNyDqdk&if xdkudavo0#frS wqifh ur®0#fjyKvkyfawmhwmygbJ/
ur®qdkwm- udk,fjzifhjyKvkyfaomtrI? pdwfjzifhjyKvkyfaomtrI? EkwfjzifhjyKvkyfaomtrI[k okH;rsKd;&Sdygonf/
] a,m*Donf 0dygu0#frSmwif owdav;xm;um r&yfwefYEdkifvSsif udavo
0#fxd a&muf oGm;r,f/ udavo0#favmufrSm owdrxm;EdkifrdvSsif ur®0#fxd
a&mufoGm;r,f/ a&mufwJhae&m awGUwJhae&mrSm &IrSwf&ygrnf/

] oHo&mrS vnfvmaom vdrfhvmaom 0dyguf-&kyfemrfygvm;? udavo-


wyfrufpdwf ygvm;? ur®-jyKvkyfwwfjcif;ygvm;[k &IrSwf tm;xkwf BuHpnf
ae&ygrnf/

] xdkxdk &kyfemrfay:vmatmif wyfrufwJhpdwfuav;jzpfvmatmif jyKvkyfwwf


vmatmif a,m*DwdkY jyKvkyf tm;xkwfvdkuf&onfr&Sd/ xdkYaMumifh xdkxdk
0#fw&m;wdkYudk udk,fESifhrqdkifovdk udk,fESifhrywfoufovdk Munfh? &I? MuH?
tm;xkwf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 101


] oHo&mtqufquf b0aygif;ajrmufrsm;pGm jyKvkyfNyD;NyD/ ,ckvnf; jyKvkyfqJ?
aemifvnf; jyKvkyfOD;rSm/ xdkxdkjyKvkyfrI\ w&m;cHum; wyfrufjcif;-
pdwfqdk;jcif; umrESifh a'goyifwnf;/
udavo0#f tm&kHudk wyfrufaeonfpdwf jzpfay:aejcif;udk udk,fr[kwfovdkMunfh? oljzpfay:aejcif;udk
udk,fESifhrqdkifovdkMunfh/

t"dyÜg,f
ur®= jyKvkyfwm? ajymqdkwm? MuHpnfwm?
0#= vnfvmwm? vdrfhvmwm? r&yfrem;jzpfay:aewm? tcsdefaumif;pGm
qif;vmwm? topftopf jzpfaewm/
olYtvdkvdk vkyfwwf ajymqdkwwfwJh ynmwwfaewm

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 102


4/ wyfruforSs qif;&JzdkYom^ jyóemay;zdkYom
xdk0#fokH;yg;udk udk,fESifhrqdkifovdk? udk,fESifhrywfoufovdk? udk,fjyKvkyfwm r[kwfovdk? tckvdk
jzpfay:vmzdkY udk,fhvkHYvya,m*rygovdk? aemufpdwfrS &Ijrif&ygr,f/

twdwfudk iJhMunfhyg
'Dvdk 0#fokH;yg;\ wcPwm csrf;oma&;udkMunfhum tvdkvdkuf
tBudKufawGUaejcif; onf rdrd\ qif;&J (jyóem) udk rdrdudk,fwdkif zefqif;ae
ovdkyifjzpfae\/ xdkoabmudk ÓmPfjzifh okH;oyfyg/

a,m*Donf vuf&Sdjzpfay:aeaom 0dygu0#f (odkYr[kwf) udavo0#f


(odkYr[kwf) ur®0#fudk axmufqum- twdwfoHo&mwpfavSsmuf xdkuJhodkY
jzpfay:cJNyD;jzpfaMumif;ESifh aemifvnf; jzpfay:aeOD;rnfom jzpfaMumif; qifjcif
BuHpnfyg/

aMumuf&GHYwJhpdwfuav;ESifhMunfh
&Gmrsm;pGmudk zsufvHzsufpD;aeaom qif&kdif;BuD;onf rdrdwdkY&Gmudk
a&mufvmpOf &Gm;om;wkdY\ pdwfxJhwGif xdkqif&kdif;BuD;ab;rS aMumuf&GHUwkefvIyf
aeMuouJhodkY-
tdrfrS ydkufqHrsm;pGmwdkYudk tBudrfBudrf,lum pDyGm;aocsmrvkyfbJ NzKH;wD;
ypfaom om;orD;qdk;onf ,ckwzef rdbwdkYxHwGif ydkufqHvmawmif;jyef ouJh
odkY-
0#fwpfckckay:vmvSsif xdk0#f\ twdwfrS raumif;usKd;ay;cJrI- vuf&Sd
raumif;usKd;ay;rI- tem*gwfraumif;usKd;ay;EdkifrIrsm;udk qifjcifyg/ rdrdudk
qif;&Jatmif jyóem jzpfatmif rsufESmi,f&atmif yifyef;&atmif ylyif&atmif
tyÜg,fa&mufatmif 'D0#faumifawG trsKd;rsKd; jyKvkyfNyD;NyD? pdwfqif;&Jatmif
olwpfyg;qD tqJtqdkcH&atmif 'D0#faumifawG trsKd;rsKd; jyKvkyfNyD;NyD?

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 103


olwpfyg;tm; jypfrSm;atmif 'D0#faumifawG jyKvkyfNyD;NyD/ rif;wdkY bmrS raxmif;qdkESifhawmh
igrvdkufavsmhay;awmhbl; [k qifjcifyg/

] vGefcJaom twdwf b0aygif;rsm;pGm 0#fokH;yg;udk jyKvkyfNyD;NyD/ xdk 0#fokH;yg;


rS rdrdtm; qif;&JtrsKd;rsKd; aycJNyD;NyD/
§ tm&kHudk wyfruf &,lcJwmawGvnf; renf;awmhbl;/ t&omtaejzifh
tusKd;w&m; taejzifh bmrsm;usef&pfovJ/
§ bmawG rdrdtwGuf tusKd;aus;Zl; rsm;oGm;ovJ/ wu,fawmh aumif;zdkY
xuf qif;&Jay;zdkY jyóemzefwD;zdkY taMumif;zefvmwmbJ tzwfwifwmygbJ/

rSwfcsuf

] rsufpd em;ponfrS 0#fokH;yg; jzpfae&if- tedpöÓPf 'ku©ÓPf tewåÓPf aygufatmif &IrSwfyg?


tm;xkwf MuHpnf okH;oyf qifjcifyg/ (odkYr[kwf) qif;&Jay;awmhrSm jyóem&Smcsifaewm tjzpf &IrSwfyg/

] rsufpd em; ponfrS jrifzdkY Mum;zdkY (0dygu0#fjzpfzdkY) wmqlae&if qif;&Jay;awmhrSmbJ? jyóemawmh


jzpfawmhrSmbJ[k &IrSwfyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 104


5/ vdkufygvmjcif;vnf;r&Sd^ xl;&Sm;rIvnf;r&Sdaom 0#f
] umvokH;yg;wGif &kyfemrfjzpforSs tzwfrwif ysufoGm;&ykH
twdwfrS-ypöKyÜefodkY vdkufvmjcif;r&Sd
§ jrifcJorSs-
ypöKyÜefodkYvdkufvmjcif; r&Sd/
§ Mum;cJorSs-
§ erf;&IcJorSs- xdkae&mrSmif ysufcJ&avNyD/
wyfrufcJorSs- jyKvkyfcJorSs-
§ &omawGxdcJorSs- xdkxdkjrifcJjcif;-wyfrufcJjcif;-
§ awGUxdcJorSs- jyKvkyfcJjcif;aMumifh &kyf-emrfonf
§ awG;awmcJorSs-
bmrsm;xl;jcm;rI &SdcJovJ/

ypöKyÜefrS tem*gwfodkY vdkufvmjcif;r&Sd


§ jrifaeorSs-
§ Mum;aeorSs- tem*gwfodkYqufoGm;jcif; &Sdrnfr[kwf/
,ckyif ysufav\/
§ erf;&IaeorSs-
wyfrufaeorSs- jyKvkyfaeorSs-
§ &omawGxdaeorSs- xdkxdkjrifaejcif;-wyfrufaejcif;-
§ awGUxdaeorSs- jyKvkyfaejcif;aMumifh &kyf-emrfonf
§ awG;awmaeorSs- bmrsm;xl;jcm;rI &SdaeovJ/

tem*gwfrS wpfjcm;odkY vdkufoGm;jcif;r&Sd


§ jrifrnfht&m-
wpfjcm;odkY qufoGm;jcif;
§ Mum;rnfht&m-
&Sdrnfr[kwf/ xdkae&mrSmwif aysmuf
§ erf;&Irnfht&m-
wyfrufrnfht&m-jyKvkyfrnfht&m- ysuf vwåH
§ &omawGxdrnfht&m- jrifrnfht&m-wyfrufrnfht&m-
§ awGUxdrnfht&m- jyKvkyfrnfht&mwdkYaMumifh-
§ awG;awmrnfht&m- bmrsm;xl;jcm;rI &SdEdkifovJ

tm&kHwpfckckudk cHpm;wdkif; rSwfom;wdkif; a&S;,cifuvnf; þykH þenf; cHpm;NyD;NyD? bmrSxl;cJonfr[kwf/


,ckvnf; xdkykHxdkenf; cHpm;aejyefNyD bmrS rxl;Edkifyga&mhvm;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 105


6/ xl;&Sm;rI r&Sdaom pdwf\jyKjyifrI
&IrSwfrnfhw&m;rsm;
pOf &kyf emrf
1/ rsufpd+tqif;
2/ em;+toH tm&kHudk
ESmacgif;+teHY cHpm;rI jyKjyifrI wyfrufrI
3/ od&kHrSs rSwfom;rI
(a0'em) (tm;xk wf r I ) (wPSm)
4/ vsm+t&om pdwf (onm)
(ocFg&)
5/ udk,f+"mwfav;yg; (0dnmPf)
6/ pdwftMunf+tawG;

a,m*Donf 7kyfw&m;rsm;jzpfaom
rsufpdtMunfrS jrifwdkif;-
§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-
- þykHþenf; tqif;udk jrifNyD;NyD?
- xdkudk wyfrufESpfoufjcif;^rESpfoufjcif; jzpfNyD;NyD?
- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/

§ ,ck þodkYjzpfaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSmrdkYvdkYvJ/


§ wu,fu-olYobm0tavsmuf 0dygu0#fBuD;^udavo0#fBuD;^ur®0#fBuD;
vnfywf aejcif;omjzpfygvm;/
§ vnfywfaeaom0#fokH;yg;wdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/
§ rsufpdaMumifh jzpfay:vmorSs ightvdk ighoabmvnf; rygyga&mhvm;/

em;tMunfrS Mum;wdkif;-
§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 106


- þykHþenf; toHudk Mum;NyD;NyD?
- xdkudk wyfrufESpfoufjcif;^rESpfoufjcif; jzpfNyD;NyD?
- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/
§ ,ck þodkYjzpfaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSmrdkYvdkYvJ/
§ wu,fu-olYobm0tavsmuf 0dygu0#fBuD;^udavo0#fBuD;^ur®0#fBuD;
vnfywf aejcif;omjzpfygvm;/
§ vnfywfaeaom0#fokH;yg;wdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/
§ em;aMumifh jzpfay:vmorSs ightvdk ighoabmvnf; rygyga&mhvm;/

ESmacgif;tMunfrS erf;&Iwdkif;-
§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-
- þykHþenf; teHYudk erf;&INyD;NyD?
- xdkudk wyfrufESpfoufjcif;^rESpfoufjcif; jzpfNyD;NyD?
- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/

§ ,ck þodkYjzpfaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSmrdkYvdkYvJ/


§ wu,fu-olYobm0tavsmuf 0dygu0#fBuD;^udavo0#fBuD;^ur®0#fBuD;
vnfywf aejcif;omjzpfygvm;/
§ vnfywfaeaom0#fokH;yg;wdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/
§ ESmacgif;aMumifhjzpfay:vmorSs ightvdk ighoabmvnf; rygyga&mhvm;/

vSsmtMunfrS &omodwdkif;-
§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-
- þykHþenf; tpmtm[m&udk &omodNyD;NyD?
- xdkudk wyfrufESpfoufjcif;^rESpfoufjcif; jzpfNyD;NyD?

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 107


- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/

§ ,ck þodkYjzpfaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSmrdkYvdkYvJ/


§ wu,fu-olYobm0tavsmuf 0dygu0#fBuD;^udavo0#fBuD;^ur®0#fBuD;
vnfywf aejcif;om jzpfygvm;/
§ vnfywfaeaom0#fokH;yg;wdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/
§ vSsmaMumifhjzpfay:vmorSs ightvdk ighoabmvnf; rygyga&mhvm;/

udk,ftMunfrS awGUxdwdkif;-
§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-
- þykHþenf; twGif;^tjyif"mwfav;yg;udk awGUxdNyD;NyD?
- xdkudk wyfrufESpfoufjcif;^rESpfoufjcif; jzpfNyD;NyD?
- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/

§ ,ck þodkYjzpfaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSmrdkYvdkYvJ/


§ wu,fu-olYobm0tavsmuf 0dygu0#fBuD;^udavo0#fBuD;^ur®0#fBuD;
vnfywf aejcif;om jzpfygvm;/
§ vnfywfaeaom 0#fokH;yg;wdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/
§ udk,ftMunfaMumifhjzpfay:orSs ightvdk ighoabmvnf; rygyga&mhvm;/

pdwftMunf(ESvkH;)rS awG;wdkif;-
§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-
- þykHþenf; twdwf-tem*gwftm&kHudk awG;awmNyD;NyD?
- xdkudk wyfrufESpfoufjcif;^rESpfoufjcif; jzpfNyD;NyD?
- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 108


§ ,ck þodkYjzpfaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSmrdkYvdkYvJ/
§ wu,fu-olYobm0tavsmuf 0dygu0#fBuD;^udavo0#fBuD;^ur®0#fBuD;
vnfywf aejcif;om jzpfygvm;/
§ vnfywfaeaom0#fokH;yg;wdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/
§ pdwftMunfaMumifhjzpfay:orSs ightvdk ighoabmvnf; rygyga&mhvm;/

-[k tBudrfBudrf ÓmPfudef;atmif qifjcifokH;oyfyg/

aumif;\^qdk;\[laom qkH;jzwfcsufonf txl;jyKjyifxm;aom pdwfrSmom&S\


d ?
rsufpdrSmvnf;r&S-
d tqif;rSmvnf;r&Sd? obm0pdwfrSmvnf; r&Sd/ (0dygu0#fac: &kyfemrfwGifr&Sd)

a,m*Donf emrfw&m;rsm;jzpfaom
jrifodpdwf Mum;odpdwf (0dnmPf) jzpfwdkif;-
§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-
- þykHþenf; jrifawmh todpdwf^tqif;&SdrSef;od&kHrSspdwf jzpfNyD;NyD?
- xdkudk wyfrufESpfoufjcif;^rESpfoufjcif; jzpfNyD;NyD?
- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/

§ ,ck þodkYjzpfaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSmrdkYvdkYvJ/


§ wu,fu- 0dygu0#fBuD;^udavo0#fMuD;^ur®0#fMuD; vnfywfaejcif;
om/
§ vnfywfaeaom0#fokH;wdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/
§ jrifodpdwfaMumifh jzpfay:orSs ightvdk ighoabmvnf; rygyga&mhvm;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 109


rSwfcsuf/ /rsufpdESifh tqif;ESifhxdjcif;aMumifh jzpfay:vmaom jrifodpdwf
(0dnmPf)/ Mum;odpdwf/ erf;&Iodpdwf/ &omodpdwf/ awGUxdodpdwf/ awG;awmpdwf
oabmwdkYudk &Ijcif;yifwnf;/)

BudKuf^rBudKuf cHpm;rI (a0'em)jzpfwdkif;-


§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-
- þykHþenf; BudKufjcif;^rBudKufjcif;obm0 emrfcE¨m jzpfNyD;NyD?
- xdkudk wyfrufESpfoufjcif;^rESpfoufjcif; jzpfNyD;NyD?
- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/

§ ,ck þodkYjzpfaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSm rdkYvdkYvJ/


§ wu,fu-0dygu0#fBuD;^udavo0#fBuD;^ur®0#fBuD;
vnfywfaejcif;omjzpfygvm;/
§ vnfywfaeaom0#fokH;yg;wdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/
§ a0'em (emrf)w&m;aMumifh jzpfay:orSs ightvdk ighoabmvnf;
rygyga&mhvm;/

tjzL^teD^o@mefrSwfom;rI (onm)jzpfwdkif;-
§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-
- þykHþenf; tjzL-teD^o@meftm;jzifh rSwfom;jcif; obm0emrfcE¨m
jzpfNyD;NyD?
- xdkudk wyfrufESpfoufjcif;^rESpfoufjcif; jzpfNyD;NyD?
- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/

§ ,ck þodkYjzpfaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSm rdkYvdkYvJ/


§ wu,fu- 0dygu0#fBuD;^udavo0#fMuD;^ur®0#fMuD; vnfywfaejcif;om/
§ vnfywfaeaom0#fwdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 110


§ onm (emrf)w&m;aMumifh jzpfay:orSs ightvdk ighoabmvnf; rygyga&mh
vm;/

pdwfrS txl;jyKjyif tm;xkwfrI (ocFg&)jzpfwdkif;-


§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-
- þykHþenf; pdwfrStxl;jyKjyif tm;xkwfrIobm0emrfcE¨m jzpfNyD;NyD?
- xdkudk wyfrufESpfoufjcif;^rESpfoufjcif; jzpfNyD;NyD?
- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/

§ ,ck þodkYjzpfaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSm rdkYvdkYvJ/


§ wu,fu- 0dygu0#fBuD;^udavo0#fBuD;^ur®0#fBuD; vnfywfaejcif;om/
§ vnfywfaeaom0#fwdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/
§ ocFg& (emrf)w&m;aMumifh jzpfay:orSs ightvdk ighoabmvnf; rygyga&mh
vm;/

wyfrufrI (wPSm)jzpfwdkif;-
§ t&ifuvnf; (twdwfrS b0^ESpf^v^&uf^em&D^rdepf rSvnf;)-
- þykHþenf; wyfrufrI wPSm jzpfNyD;NyD?
- xdkudk pGJvrf;NyD;NyD/
- xdktavsmuf udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfNyD;NyD/ 'gayr,fh bmxl;&Sm;rIrS
r&SdcJbl;/

§ ,ck þodkY wyfrufaejcif;onfum; bmxl;&Sm;oGm;rSm rdkYvdkYvJ/


§ wu,fu- udavo0#fBuD;^ur®0#fBuD; vnfywfaejcif;om/
§ vnfywfaeaom0#fwdkY\ edyfpufjcif;oabmom jzpfyga&mhvm;/
§ wyfrufrIaMumifh jzpfay:orSs ightvdk ighoabmvnf; rygyga&mhvm;/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 111


7/ wPSmESifh'd|d 0ifa&mufykef;cdk&m ae&mwpfck

&kyfemrf[laom 0dygu0#f? wyfrufpGJvrf;rI[laom udaoo0#f?


jyKvkyfrI[laom ur®0#fwdkYonf cE¨mwGif;rS xGufvmovdk xifvmwwf\/ wPSm-
'd|dwdkY 0ifa&muf ykef;cdkvdkY aumif;wJh ae&m|me wpfckyifjzpf\ owdxm;p&m
wpfckyif jzpf\/
xdkYaMumifh a,m*DwdkYonf xdkjyóemudk ajz&Sif; tajz&SmzdkY&ef &kyf-
emrfjzpf&m ae&m|me ajcmuf|meudk owdxm;um? xdkxdk ajcmuf|merSomvSsif &kyf-emrf
(0dygu0#f) awG jzpfaeaMumif; owdjyK Munfh&I&ygrnf/
Oyrm-
§ toHMum;aew,fqdk&if em;ESifh toH|meawGaMumifh Mum;pdwf &kyfemrf
jzpfay:ae ygvm;[k od&rnf/
§ emusifaew,fqdk&if udk,ftMunfESifh (twGif;^tjyif)
"mwfav;yg;ESifhxdjcif;aMumifh &kyfemrf jzpfay:aeygvm;[k od&rnf/
§ awG;aew,fqdk&if ESvkH;tMunfESifh twdwf-tem*gwftm&kH |mewdkYaMumifh
&kyfemrf jzpfay:aeygvm;[k od&rnf/

xdkxdk&kyfemrfwdkY tb,faMumifh jzpfay:vmoenf;-


a0;aom twdwftaMumif;-
§ cE¨m&jcif;onf qif;&Jwnf;[krodawmh cE¨m&zdkY jyKvkyfjcif;? cE¨mvSzdkY
jyKvkyfjcif;? cE¨mcsrf;omzdkY jyKvkyfjcif;?
§ olwpfyg;pdwfqdk;jcif; &efrljcif;onf &kyfqdk;aMumif;rSef;rodawmh t&omcH
pdwfqdk;jyjcif;?
§ olwpfyg; pdwfqif;&Jatmif udk,f-Ekwf-pdwfjzifh jyKvkyfjcif;onf
rdrdpdwfqif;&Jom jzpfaMumif;[k rodawmh pdwfqif;&Jatmif jyKvkyfjcif;?

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 112


§ olwpfyg;toufudk nSif;qJ ESdyfpuf owfjzwfawmh rdrdonf
tema&m*grsm;ygvm; touf wdkwwfygvm;[k rodawmh nSif;qJ eSdyfpuf
owfjzwfrdjcif;-

-- ponfhtaMumif;t&mwdkYudk rodawmh vkyfcsifwm vkyfcJrdavonf/

eD;aom ypöKyÜeftaMumif;-
§ rsufpd+tqif; xdjcif;aMumifh?
§ em;+toH xdjcif;aMumifh?
§ ESmacgif;+teHY xdjcif;aMumifh? 0dygu0#f &kyfemrf jzpfay:vmMu\/
§ vSsm+t&om xdjcif;aMumifh?
§ udk,f+"mwfav;yg; xdjcif;aMumifh?
§ ESvkH;+tawG;tm&kH xdjcif;aMumifh?

t&IÓPfvnf; 0dygu0#fom
a&S;pdwf[kac:aom ay:vmorSsaom (&kyfemrf) 0dygu0#fudk &IrSwfae
aom aemufpdwfac: t&IÓmPf (odaeaompdwf)onfvnf; taMumif;aMumifhom
jzpfay:vm\/

aemufrS 0dygu0#f (t&IÓmPf)onf atmufygtaMumif;ESpf&yfaMumifh jzpfay:vm Mu\-


§ &IrSwftm;xkwfrnf[laom tawG;onf taMumif;wpf&yfESifh
§ a&S;rS 0dygu0#fpwif jzpfay:vmjcif;[laom taMumif;wpf&yf/

a&S;rS 0dygu0#f pwifjzpfay:vmvSsif? aemufrS 0dygu0#f


(t&IÓmPf)vnf; pwifxGufay:vm\/ a&S;0dygu0#f aysmufuG,fvSsif aemufrS
0dygu0#f (t&IÓmPf)vnf; aysmufuG,f oGm;\/ (a&S;rSay:orSs aemufrS
vdkufawG;^MuH&aom tajctaewpf&yf[k ac:qdkEdkif\/)

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 113


a&S;pdwf yxraemufpdwf 'kwd,aemufpdwf
§ rsufpdjrif-od- wyfruf?
§ em;uMum;-od- wyfruf? ESvkH;tMunf-pdwfrS
ESvkH;tMunf-pdwfrS
§ ESmacgif;uerf;&I-od- wyfruf? xdkudk
jrifrSef;od?
§ vSsmu&omod-od- wyfruf? xyfum xyfum
wyfrufrSef;od
§ udk,fuawGUxd-od- wyfruf tjyefjyef okH;oyf
§ ESvkH;uawG;-od- wyfruf

tm&kHudk pm;aomufwwfaom udavompdwf


EGm;ausmif;om;uJhodkY owdtNrJ &Sdaeygap/ um;armif;oluJhodkY owdtNrJ &Sdaeygap/
udavompdwfonf owdr&Sdu tm&kHudk pm;aomufwwf\/

Oyrmaqmifjcif;
EGm;ausmif;om;onf EGm;udk aumufpyg;cif;rsm; rpm;rdap&ef
xdef;ausmif;&\/ EGm;ausmif;om;r&Sdu? &Sdaomfvnf; EGm;ausmif;om;rS
owdrrIrdygu EGm;BuD;onf aumufpyg;cif;udk pm;rnf/ pm;vSsif olwpfyg;tm;
t&kdtpm; ay;&rnf/

Oyar o&kyfjyojcif;
• EGm;ausmif;om;ESifhwlaom owdonf 0dygu0#f(&kyfemrf)[laom EGm;udk
tm&kHwGif (udavo0#f-ur®0#fwGif) rusufpm;rdap&ef xdef;ausmif;&\/
• owdr&Sdu? &Sdaomfvnf; tm;enf;u udavo0#fBuD;onf tqif;
toHpaom tm&kHudk usufpm;awmhrnf? (ur®0#fvkyfawmhrnf)/
• pm;vSsif qif;&JwJhb0cE¨m&jcif;[laom (tyÜg,fav;bkH [laom) t&dktpm;
udk ay;aqmif&rnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 114


8/ 0#fwdkY\ tjypfudk &Ijrifjcif;
a,m*D\ (&kyf-emrf[kqdktyfaom) 0dygu0#frS (wyfruf-pGJvrf;jcif;[k
qdktyfaom) udavo0#fodkY ul;ajymif;&ykH t*FgESpfcsuf-
1/ ta,medaomreodum&- roifhrwifhaomtm;jzifh ESvkH;oGif;vdkY
2/ jrifp&m Mum;p&m awGUxdp&m awG;awmp&mtm&kHwdkYESifh taeeD;vdkY/

tjypfudk &IrSwfjcif; trSwf (1)


tedp-
ö rNrJjcif;
] 'D 0dygu0#fcE¨mudk,fBuD;rS MudKufoavmufjrif^Mum;^awGUxd^
BudKufoavmufawG;-
] 'D udavo0#f cE¨mudk,fBuD;rS MudKufoavmuf wyfruf^pGJvrf;-
] 'D ur®0#f cE¨mudk,fBuD;rS MudKufoavmuf udk,f^Ekwf^pdwfjzifh jyKvkyf-

• jriforSs^ wyfrufpGJvrf;orSs^ jyKvkyforSs wnfNrJjcif;[lonfr&Sd?


• jriforSs^ wyfrufpGJvrf;orSs^ jyKvkyforSs ysufzdkYomjzpf\
• jriforSs^ wyfrufpGJvrf;orSs^ jyKvkyforSs tcdkuftwefYrSsomjzpf\
• jriforSs^ wyfrufpGJvrf;orSs^ jyKvkyforSs BuD;yGm;pnfyifjcif;[lonfr&Sd/
(ysufzdkY-tajccHed'gef;? azmifa';&Sif;?
taMumif;&if;)

twdwfudk vSrf;Munfhaomf-
] vGefcJNyD;aom (b0^ESpf^v^&uff^em&D) twdwfujzpfcJwJh0#fawG[mvnf;-
wnfNrJjcif;r&SdcJh? ysufzdkYomjzpfcJ\? tcdkuftwefYrSsomjzpfcJ\?
BuD;yGm;pnfyifjcif;r&SdcJ/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 115


tem*gwfudk vSrf;Munfhaomf-
] rvmao;aom tem*gwfumvwGif jzpfay:rnfh 0#fawG[mvnf;-
wnfNrJrSmr[kwf? ysufzdkYomjzpfvdrfhrnf? tcdkuftwefYrSsomjzpfvdrfhrnf?
BuD;yGm;pnfyifjcif; &Sdrnfr[kwf/

'ku-
© qif;&Jjcif;
] 'D 0dygu0#fcE¨mudk,fBuD;rS MudKufoavmufjrif^Mum;^awGUxd^
BudKufoavmufawG;-
] 'D udavo0#f cE¨mudk,fBuD;rS MudKufoavmuf wyfruf^pGJvrf;-
] 'D ur®0#f cE¨mudk,fBuD;rS MudKufoavmuf udk,f^Ekwf^pdwfjzifh jyKvkyf-
• jriforSs^ wyfrufpGJvrf;orSs^ jyKvkyforSs qif;&JzdkYomjzpf\?
• jriforSs^ wyfrufpGJvrf;orSs^ jyKvkyforSs a&m*gjzpfaeoluJhodkY ESdyfpufcH&zkdYom jzpf\?
• jriforSs^ wyfrufpGJvrf;orSs^ jyKvkyforSs yifyef;zdkYomjzpf\?
• jriforSs^ wyfrufpGJvrf;orSs^ jyKvkyforSs emusifzdkYomjzpf\/
(qif;&JzdkY-tajccHed'gef;? azmifa';&Sif; taMumif;&if;)

] vGefcJNyD;aom (b0^ESpf^v^&uff^em&D) twdwfujzpfcJwJh0#fawG[mvnf;-


qif;&JzdkYomjzpfcJh\? a&m*gjzpfaeoluJhodkY ESdyfpufcJ&zdkYom jzpfcJh\?
yifyef;zdkYom jzpfcJh\? emusifzdkYom jzpfcJh\/

] rvmao;aom tem*gwfumvwGif jzpfay:rnfh 0#fawG[mvnf;-


qif;&JzdkYomjzpfvdrfhrnf? a&m*gjzpfaeoluJhodkY ESdyfpufcH&zdkYom jzpfvdrfhrnf??
yifyef;zdkYom jzpfvdrfhrnf? emusifzdkYom jzpfvdrfhrnf/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 116


tewå-igr[kwfjcif;^ igrydkifjcif;^ igESifhrqdkifjcif;
] 'D0dygu0#f cE¨mudk,fBuD;\- rsufpdrS em;rS ESmacgif;rS vSsmrS tawGUtxdrS
tawG;rS bmbJjzpfaejzpfae bmbJay:aeay:ae bmbJ&Sdae&Sdae-
bmbJaysmufoGm;aysmufoGm;? tvkH;pkHaom oabmw&m;wdkYonf-
• jzpf-ay:-&Sd-aysmuf obm0tm;vkH;onf igr[kwf^ igrydkif^ igESifhrqdkif?
• jzpf-ay:-&Sd-aysmuf obm0tm;vkH;onf owå0g wpfaumifwpfa,mufr[kwf?
• jzpf-ay:-&Sd-aysmuf obm0tm;vkH;onf wpfpkHwpfckr[kwf?
• jzpf-ay:-&Sd-aysmuf obm0tm;vkH;onf ouf&Sd^oufrJht&mwpfck r[kwf?
• jzpf-ay:-&Sd-aysmuf obm0tm;vkH;onf tkyfcsKyf^xm;jrpfvdkYr&?
• jzpf-ay:-&Sd-aysmuf obm0tm;vkH;onf rdrdtvdktwdkif;vnf; jzpfMuonfr[kwf/

] vGefcJNyD;aom (b0^ESpf^v^&uff^em&D) twdwfujzpfcJwJh0#fawG[mvnf;-


igr[kwf? igrydkif? ightvdktwdkif;jzpfcJhMuonfr[kwf/ tkyfcsKyf
xm;jrpfvdkYr&cJh/

] rvmao;aom tem*gwfumvwGif jzpfay:rnfh 0#fawG[mvnf;-


igr[kwf? igrydkif? ightvdktwdkif;jzpfMuvdrfhrnfr[kwf? tkyfcsKyfxm;jrpfvdkY
r&Edkif/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 117


tjypfudk &IrSwfjcif; trSwf (2)

] csrf;omrI&Sdaom &kyfemrfobm0udk- qif;&Jtm;jzifh&I


&kyfemrfobm0 0dygu0#f^udavo0#f^ur®0#fonf wpfcgwpf&H umr*kPf
tm&kH a&m&SufvSsuf csrf;omaom oabmxifvmtHh/ xdktcg pdwfudkMunfh
&IvSsuf-

1/ pdwfudkvSnfhpm;awmhrSm (rcHpm;oifh)
§ atmf 'D0dygu0#f^udavo0#f^ur®0#f cE¨mBuD;u csrf;omonfhoabm
udk jyjyD;? pdwfudk vSnfhpm; aejyefjyD? wG,fwmatmif pGJrufatmif
vdkcsifatmif vkyfaejyef NyD/ 'gaMumifh 'Dcsrf;omudk rcHpm;oifh/
Oyrm- uav;rkefYay;jyD; ac:ovdk^cdkif;ovdk? wPSmu cdkif;apawmhrSm/
ig;jrSmcsdyfrSm tpmxnfhjyD; tpmauR;cHwJh ig;yrm/

2/ ay;qyf&onfESifhrnDrSs (rawmif;woifh)
§ 'D0dygu0#f^udavo0#f^ur®0#f cE¨mwdkY\ csrf;omrIudk&&SdzdkY ay;qyf
vdkuf&onfh qif;&JESifh rnD;rSsyga&mhvm;/ wdkufav;wpfvkH; um;av;
wpfpD;pD;&zdkY vkyfvdkuf &wJhtvkyf? &wmESifh ay;qyf&wJh qif;&JrIESifh
rnDrSsEdkif/ 'gaMumifh 'Dcsrf;omudk rawmif;woifh./
Oyrm- "m;oGm;ay:u ysm;&nfudk vSsmESifh ,ufpm;&ovdkygbJ/
ig;jrSmcsdyfrSm tpmxnfhjyD; tpmauR;cHwJh ig;yrm/

xdkYaMumifha,m*Donf csrf;omrIay:vmvSsifvnf; rcHpm;bJ 0#fokH;yg;wdkY\ qif;&JomjzpfaMumif;


obm0 oabmw&m;udkom udk,fESifhrqdkifovdk Munfhaeyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 118


csrf;omudk cHpm;aeol csrf;omudk cHpm;aeolonf igr[kwf? ajc vuf aygif
'l;ur[kwf/ armifeDu csrf;omudk cHpm;aewmr[kwf/ wpfOD;wpfa,mufu
csrf;omudk cHpm;aewmr[kwf/

rsufpdESifh tqif;aMumifh jzpfay:vmaom jrifpdwf (emrfw&m;av;yg;)u


csrf;omudk cHpm;aewm/ Mum;pdwfu? erf;&Ipdwfu? &omodpdwfu? awGUxdpdwfu?
awG;awmpdwfu csrf;omudk cHpm;aewm/ [k Mudwifum 'd|dcGmxm;yg/

] qif; &JrI&Sdaom &kyfemrfobm0ud-


k jrSm;ajimifhtm;jzifh&I
&kyfemrfobm0 0dygu0#f^udavo0#f^ur®0#fonf wpfcgwpf&H
qif;&Jaomoabm xifvmtHh/ (qif;&J[lonf a'gowpfrsKd;yifwnf;)/ xdktcg
rdrd\pdwfudkMunfh&IvSsuf-

1/ a'gojzpfatmif pdwfudkvSnfhpm;awmhrSm
§ atmf 'D0dygu0#f^udavo0#f^ur®0#f cE¨mBuD;u qif;&Jonfhoabmudk
jyNyD;? pdwfudk cufxefvmatmif? Murf;wrf;vmatmif? rjrifcsifbl;-
rMunfhcsifbl;- r&csifbl;-[kpdwfqdk;atmif vSnfhpm;aejyefNyD/ pdwfudk
ydkuyfatmif? uyfjyD; a'gojzpfaeatmif vkyfaejyefjyD/
Oyrm- armifjzLonfacG;udk rkefYauR;\/ armifeDonf acG;udk
cJjzifhypfayguf \/ csrf;omxuf qif;&Judk MudKufaom (pdwf)acG;onf
armifeDaemufodkY a'gojzifh vdkufav\/

qif;&Jaom &kyfemrfobm0 jzpfvmjyD? Ekwf&cufaom Murf;wrf;aom


jrSm;ajimifh pl;0ifcH&ovdkyga&mhvm;/ 'Dqif;&Judk MumMum vufrcHoifh/ qif;&Judk
rSDum pdwfudk rMurf;wrf; rcufxefapoifhygvm;/

xdkYaMumifha,m*Donf qif;&JrIay:vmvSsifvnf; rcHpm;bJ 0#fokH;yg;wdkY\ jrSm;ajimifhwlvSaMumif;


obm0 oabmw&m;udkom udk,fESifhrqdkifovdk Munfhaeyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 119


pdwfqdk; a'gojzpfaeol
pdwfqdk;a'gojzpfaeolonf igr[kwf? ajc vuf aygif 'l;ur[kwf/
armifeDu pdwfqdk; a'gojzpfaewmr[kwf/ wpfOD;wpfa,mufu pdwfqdk;
a'gojzpfaewmr[kwf/
rsufpdESifh tqif;aMumifh jzpfay:vmaom jrifpdwf (emrfw&m;av;yg;)u
pdwfqdk; a'gojzpfaewm/ Mum;pdwfu? erf;&Ipdwfu? &omodpdwfu?
awGUxdpdwfu? awG;awm pdwfu pdwfqdk; a'gojzpfaewm-[k MudKwif
'd|dcGmxm;yg/

] csrf;om^qif;&J r[kwfaom &kyfemrfobm0udk- rNrJ[k&I


&kyfemrfobm0 0dygu0#f^udavo0#f^ur®0#fonf wpfcgwpf&H
csrf;omvnf;r[kwf qif;&Jvnf;r[kwfaomoabm xifvmtHh/ xdktcg rdrd\
pdwfudkMunfh&IvSsuf-

tekenf;jzifh pdwfudkvSnfhpm;awmhrSm
§ atmf 'D0dygu0#fcE¨mBuD;u csrf;omr[kwf^ qif;&Jr[kwfonfh
oabmudk jyNyD;? pdwfudk csrf;om^qif;&Jr&Sdonfht[efjzifh wnfNidrfae
oa,mif? EknHhodrfharGYoa,mif? olawmfaumif;a,mifaqmif?
NrJoa,mif [efaqmifvSnfhpm;ae jyefNyD/
wu,fawmh- csrf;om^qif;&Jr[kwfaom 'Dpdwf[m tedpö-wnfNrJjcif;
r&Sdyga&mhvm;/

xdkYaMumifha,m*Donf csrf;om^qif;&Jr[kwfaomcHpm;rlay:vmvSsifvnf; 0#fokH;yg;wdkY\


rjrJjcif; obm0 oabmw&m;udkom udk,fESifhrqdkifovdk Munfhaeyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 120


csrf;om^qif;&Jr[kwfaom jzpfaeol
csrf;omqif;&Jr[kwfaomcHpm;rI jzpfaeolonf igr[kwf? ajc vuf aygif
'l;u r[kwf/ armifeDu csrf;omqif;&Jr[kwfaomcHpm;rI jzpfaewmr[kwf/
wpfOD;wpfa,mufu pdwfqdk; csrf;omqif;&Jr[kwfaomcHpm;rI jzpfaewmr[kwf/
rsufpdESifh tqif;aMumifh jzpfay:vmaom jrifpdwf (emrfw&m;av;yg;)u
csrf;omqif;&Jr[kwfaomcHpm;rI jzpfaewm/ Mum;pdwfu? erf;&Ipdwfu?
&omodpdwfu? awGUxdpdwfu? awG;awm pdwfu csrf;omqif;&Jr[kwfaom
cHpm;rI jzpfaewm-[k MudKwif 'd|dcGmxm;yg/

tusOf;tm;jzifh
• 0#fokH;yg;udk od
• 0#fokH;yg;wdkY\ tajctaeudkod
rsufpdrS^em;rS^udk,frS^tawG;rS 0#fokH;yg;jzpfay:aeygvdrfhrnf/ xdk0#fokH;yg;onf
csrf;omaeovm;^ qif;&Jaeovm;^ csrf;om-qif;&Jr[kwfonfh tajctae
jzpfaeovm; Munfhyg/ csrf;omae&if-qif;&JaMumif;w&m;[krSwfyg/ qif;&Jae&if
pl;ajiSmifhxdk;cH&onfh tjzpfrSwfyg/ csrf;om-qif;&Jr[kwfvSsif rjrJaMumif;w&m;[k
rSwfyg/

] owdxm;um&IrSwfyg (tjypfudk&IrSwfjcif; 1+2 udk pkaygif; &IrSwfjcif;)


a,m*Donf 'd|druyfrdapzkdY |meajcmufckrS 0dygu0#fudk^ udavo0#fudk^
ur®0#fudk owdxm;um &IrSwf&ygr,f/ |meajcmufckrygbJ r&IrSwfoifhyg/
owdonf b,f|merSvJ [kom jzpfae&rnf/ cE¨mtwGif;rS[k a&mrcs&ygbl;/
a&S;OD;pGm ay:vmorSs 0#fawGudk csufcsif; rNrJ? qif;&J? igr[kwf[k &IrSwfyg/
tu,fí owdrEdkifvdkY pdwfonf csrf;om qif;&Jponfhrsm;odkY a&mufrdvSsif-

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 121


csrf;omudk qif;&J[kjyefrSwf? qif;&Judk jrSm;ajimifhvdkY jyefrSwf? csrf;om-
qif;&Jr[kwfonfudk rNrJ[kjyefrSwfyg? txufwGif tus,fjycJNyD;/ tusOf;aomf
um;-

§ rsufpd|meu
- ay:orSs0#f rNrJ? qif;&J? igr[kwf[krSwf/
- ay:orSs0#f csrf;omaeovm;- qif;&J[krSwf?
qif;&Jaeovm;- jrSm;ajimifh[krSwf?
csrf;om-qif;&Jr[kwfjzpfaeovm;- rNrJ[krSwf/

§ em;|meu
- ay:orSs0#f rNrJ? qif;&J? igr[kwf[krSwf/
- ay:orSs0#f csrf;omaeovm;- qif;&J[krSwf?
qif;&Jaeovm;- jrSm;ajimifh[krSwf?
csrf;om-qif;&Jr[kwfjzpfaeovm;- rNrJ[krSwf/

§ ESmacgif;|meu
- ay:orSs0#f rNrJ? qif;&J? igr[kwf[krSwf/
- ay:orSs0#f csrf;omaeovm;- qif;&J[krSwf?
qif;&Jaeovm;- jrSm;ajimifh[krSwf?
csrf;om-qif;&Jr[kwfjzpfaeovm;- rNrJ[krSwf/

§ vSsm|meu
- ay:orSs0#f rNrJ? qif;&J? igr[kwf[krSwf/
- ay:orSs0#f csrf;omaeovm;- qif;&J[krSwf?
qif;&Jaeovm;- jrSm;ajimifh[krSwf?
csrf;om-qif;&Jr[kwfjzpfaeovm;- rNrJ[krSwf/

§ udk,f|meu
- ay:orSs0#f rNrJ? qif;&J? igr[kwf[krSwf/
- ay:orSs0#f csrf;omaeovm;- qif;&J[krSwf?

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 122


qif;&Jaeovm;- jrSm;ajimifh[krSwf?
csrf;om-qif;&Jr[kwfjzpfaeovm;- rNrJ[krSwf/

§ tawG;|meu
- ay:orSs0#f rNrJ? qif;&J? igr[kwf[krSwf/
- ay:orSs0#f csrf;omaeovm;- qif;&J[krSwf?
qif;&Jaeovm;- jrSm;ajimifh[krSwf?
csrf;om-qif;&Jr[kwfjzpfaeovm;- rNrJ[krSwf/

,ckjyqdkcJNyD;onftxd &IrSwf tm;xkwfp&mrSm


&SmazG/ /jrifwdkif;^Mum;wkdif;^awGUxdwdkif;^awG;wdkif; 0#fokH;yg;wdkYudk &SmazGyg/
acsrIef;/ /vuf&SdtajctaeudkMunfh/
• csrf;omvm;-qif;&J[k&IrSwf/
• qif;&Jvm;-pl;ajiSmifh[k&IrSwf/
• csrf;om-qif;&Jr[kwfwmvm;-
rjrJ[k&IrSwf/

odkYr[kwf- xdk0#fokH;yg;wdkYudk ÓmPfaygufatmifMunfh/


• tedpöÓmPf
• 'ku©ÓmPf
• tewåÓmPf

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 123


rSwfcsuf
jrifwdkif; Mum;wdkif; 0#fokH;yg;&SdaeaMumif; 0#fokH;yg;omjzpfaeaMumif;
a,sbk,s odoabm aygufum- xdk0#fokH;yg;wdkYonf csrf;om&if- qif;&J&if-
csrf;omqif;&J r[kwf&if- txufygjyqdkcJjyD;twdkif;rSwfyg/ xdkxdk csrf;om
qif;&Jtaetxm;r[kwf&if tedpöÓmPf 'ku©ÓmPf tewåÓmPf bufodkYvSnfhum
&IrSwfyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 124


9/ pdwfuyfwnf&m umrtm&kHudk xGif;azguf Munfh&Ijcif;

taMumif;jycsuf/ /a,m*Donf jrifwkdif; Mum;wdkif; rjrJjcif;oabm


qif;&Jjcif;oabm igr[kwfwJh oabmwdkYudk rnfrSsyif &IaeapumrI? tm7kHtay:
rSm oHo&m tqufqufrS pGJuyfygvmaom vdkcsifwyfrufrI- pdwfrcsrf;ajrUEkdifrI
wdkYum; &Sdaeao;\/ xdkYaMumifh rjrJ-qif;&J[k &IaewJhMum;u pdwfonf tm&kHodkY
ajy;0if uyfa7mufoGm;wwfav\/ xdkudk y,fcGmEdkifzdkYtwGuf xdkxdktm&kHwdkY\
tjypfudk xyfrH &IzdkY&ef vdkvm\/

a&S;OD;pGmvdkufem&ef
a,m*Donf rwwfomvdkY owdr&SdvdkY vdkcsifrI-pdwfqdk;rIwdkY pdwfxJhodkY
wdk;0ifvm& aomfvnf;? a&Smifoifha&Smufxdkufaom tcsKdUaomt&mrsm;udk
z,fa&SmifEdkifvSsif BudKwif umuG,f jcif;wpfrsKd; jzpfEdkif\/ xdkxdk a&S;OD;yrmP
a&SmifMunf z,f&Sm;oifhaom? a&S;OD;pGm vdkufemoifhaom t&mrsm;rSm-
] a,m*DwpfOD;twGuf roifhaom ae&m|meudka&Smifyg?
] rdrdtokH;taqmif[lorSs bmrS rrufarmygESifh? cE¨mudk,fwnfwHhEdkifa&;
twGuf [kom oabmxmum okH;pGJyg?
] emusifrI? yl-at;rI? AdkufqmrI? ae&mxdkifcif; ponfwdkY\ tqifrajyrI
wGif onf;cHjcif;jzifh ausmfvTm;&ef?
] tpmtm[m&udk rSsw&kH (Adkufazmif;jynfhatmifxdr[kwf) avmufom
pm;yg?
] rsufpdu awGUu&mrMunfhoifh? vmorSstoH em;rpGufoifh?
&SdorSstawGUtxd rpl;prf;oifh? awGUu&m avsmufrawG;awmoifh/
£ajE´udk apmifhxdef;&rnf/
] okb-wifhw,f\[laom trSwfonmudky,fowfEdkifzdkY&ef tokb
onmudk vnf; yGm;rsm; xm;oifh\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 125


tokbonm-rwifhw,f[laom trSwfonmudk yGm;rsm;jcif;
a,m*Donf umrtm&kHrsm;udk rwyfrufrdatmif rwifhw,f[laom
tokbonmudk yGm;rsm;tm;xkwfae&ygrnf/ tokb[lonf rwifhw,f[k
t"dyÜg,f& onf/ &GH&SmzG,faumif;vS\[laom oabmudk az:jyaeonf/
ouf&Sdrwifhw,fykHESifh oufrJhrwifhw,fykH ESpfrsKd;vkH;udk &IrSwfoifhonf/
atmufygoabmrsm;udk rwifhw,f[l aom ÓmPfxifatmif &IrSwfyg/

ouf&Sd cE¨mjyify ,dpk D;rItm;jzifh rwihfw,fzG,f


• rsuf&nf? em;ykyf&nf? eSyf? wHaxG;? tmykyf&nf? tqD? acR;? taygh? rpifwdkY
tjrJ,dkpD;aejcif;/
• a&rcsKd;&ao;í npfayaejcif;/
• teYHtm;jzifh wifhw,fjcif;r&Sd/ eHYapmf ykyfodk;aeyga&mhvm;/

ouf&Sd cE¨mtwGif;wnf&SdrI rwifhw,fzG,f


• ta&jym;udkcGmMunfhvdkufaomf &GHp&m pufqkwfp&m/
• twGif;wGifvnf; tl? ausmufuyf? toJ? ESvkH paom pufqkwfp&m
uvDpmawG/
• OD;aESmuftwGif; ESvkH;udkaysmhapaom tqDcJawG
• raocif tjcHt&Hjzifhwifhw,fovdk&Sdaomfvnf; aovSsiftjcHt&Hr&Sdaom
cE¨m\ pufqkwfp&maumif;rI/

oufrJh ykyfyGonfhtmjzifh rwifhw,fzG,f


• aoonfrS a&mifum;vmonftxd olaoaumif/
• ykyfyGum tndKuGufrsm;jzpfaeaom olaoaumif/
• tykyf&nfrsm; ,dkpD;usaeaom olaoaumif/
• ydk;avmufwdkY jynfhESufaeaom olaoaumif/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 126


• t&kd;pkrQomMuGif;usefaom olaoaumif/
• teHUYtm;jzifhvnf; wifhw,fjcif;r&Sd/

tpm tm[m& rwifhw,fzG,f


rpm;cif r0g;cifom wifhw,fvSyw,f xif&aomfvnf;-
• yg;pyfxJhodkYxnfhum 0g;vdkufonfESifhwpfNydKifESifh acG;tefzwfvdk Munfhcsif
pzG,fr&Sd rwifhw,faomoabm&Sd\/
• 0rf;AdkufxJhwGifvnf; tpmajcvdkufjcif;aMumifh em&Dydkif;twGif; &GHUp&m
taumif;qkH;aom rpiftjzpf ajymif;vGJoGm;&ykH/
• taumif;qkH;tm&kH[kxifrSwfxm;wm wu,fawmh raumif;qkH;tm&kHjzpf
aeykH/

oufrJh jyifytokH;taqmifrsm; rwifhw,fzG,f


oufrJht&m0w¬Krsm;onf wpfpkwpfaygif;wnf;tm;jzifh wifhw,fvSyonf
xif& aomfvnf;-
• wpfpcsif; wpfckcsif;pD NzdKcGJMunfhvdkufvSsif Munfhraumif;wJh &kyfqdk;vGef;wJh
rwifhw,fzG,ftjzpf/
• vG,fulpGmysufpD;wwfNyD; trIdufykH;wGifom tqkH;owfvdkuf&wJhtjzpf/

xdkxdkoabmwdkYudk tBudrfBudrf &IrSwfyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 127


umr0dwuf- umr*kPfESifhpyfaom tawG;tBuH
trnfwGifykH/ /jrifpOf wyfrufjcif;? Mum;pOf wyfrufjcif;? erf;&IpOf
wyfrufjcif;? &omodpOf wyfrufjcif;? awGUxdpOf wyfrufjcif;? awG;awmpOf
wyfrufjcif;udk umr[k ac:\/ wyfrufp&m vl^ypönf;udk tm&kH[kac:\/
aygif;awmh umrtm&kHjzpfoGm;av\/ umrtm&kHudk umr*kPf[kvnf; ac:Mu\/
,ckazmfjyrnfh tqifhokH;qifhonfum; tm&kHudk wyfrufrIjzifh qufqHrdvSsif
y,fowf&eftwGuf jzpfonf/
xdkxdk umrtm&kHy,fowfonfhtcg a,m*DwdkYonf atmufyguJhodkY
wpfqifhr& wpfqifh? wpfenf;r& wpfenf;tmjzifh y,fowfoGm;Edkifonf/

umrtm&kHudk y,fcGm&ef tqifhqifh

tm&kHudk tokbtjzpf &Ijrifjcif; (jyqdkcJNyD;)


§ aysmf&Gif&zdkYxuf- ylaqG;&zdkYu ydkrsm;w,f?
tqifh (1) 0rf;om&zdkYxuf- pdwfnpf&zdkYu ydkrsm;w,f?
§ acG;t&kd;udkufaewmESifhwl?
jrufudkrD;&Id;vdkufonfESifhwl? vSH("m;)ESifhwl?
umrtm&kH tqifh (2) ajrGOD;acgif;ESifhwl\?
§ Zmwd-jzpfyGm;? Asm"d-em? r&P-aoaMumif;
&Smaewm?
§ vufrcHESifh? csufcsif;jyefpGefY? csufcsif;tm&kHajymif;-
tqifh (3) aysmuf?
(tm&kHajymif;)

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 128


rSwfcsuf/ /umrtm&kH0ifvmpOf yxrtqifhjzifh y,fcGmvdkY rEdkifESif;vSsif 'kwd,
tqifhjzifh y,fcGm&rnf/ 'kwd,tqifhjzifh rEdkifESif;vSsif wwd,tqifhjzifh y,fcGm
&rnf/

zGifhqdkcsuf
acG;t&kd;udkufaewmESifhwl/ /t&kd;udkufaeaom
acG;wpfaumif\
tm&kHwGif csKdoa,mifa,mif t&om&Sdoa,mifa,mif xifae\/ olodaeaom
t&omum; wpfjcm;r[kwf? olYyg;pyfrS xGufvmaom oa&ESifht&kd;udk pdkpGyfap
um olpdwftm&kHwGif t&om&Sdoa,mifa,mif jzpfaejcif;om/ pifppf t&kd;wGif
bmt&omrS r&Sd/
xdkYtwl- tm&kHwGif bmt&om bmtqDtESpfrSr&Sd? oifhpdwf
oifhtxifESifhom? oifhpdwf\ jyKjyifzefqif;xm;jcif;aMumifhom a&Tpm;awmfyGJ
jzpfaewm/ pdwf\zefqif;jcif; pdwåocFg&om jzpf\/ wu,fr&Sd/

jrufudkrD;&Id;vdkufonfESifhwl\/ /jrufudkrD;&Id;vdkufaomf
cPrSmawmh
wu,fh rD;axmuf BuD;tvm;? aMumufrufzG,ftvm;?
BuD;us,fcrf;em;onfhtvm; xif&\? odkYaomfvnf; rnfrSsyif jzpfapumrI
wcPwmyif jzpf\/
xdkYtwl- tm&kHumr*kPfwdkYonfvnf; wpfcPrSmawmh BuD;us,fvSonfh
crf;em; vSonfh oabmxif&aomfvnf; pifppf wcPwmyifwnf;/

vSH("m;)ESifhwl\/ /vSHwH
(pl;cRef)wdkYrnfonf aqmifxm;oludk
tcsdefra&T; tEÅ&m,fay;Edkif\? olwpfyg;udkxm;OD; rdrdvSHjzifh rdrdrxdk;rdatmifudkbJ
*7kpdkuf owdxm;um aqmifae&\/ vSHwHtxdk;cH&olonf Ekwf&vnf cufcJ\/
xdkYtwl- umrtm&kHudk vufcHxm;olonfvnf; rdrdtwGuf tcsdefra&T;
tEÅ&m,f ay;Edkif onfudk owdxm;&m z,f&Sm;oifh&m\/ pdk;&drfrI
raMueyfrIwdkYonf rdrd&ifxJhudk vSHwHuJhodkY pl;0ifaewwf\/ tcsdeftwdktwGif;

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 129


y,fxkwfzdkY cJ,Of;vS\/ tm&kHonf tEÅ&m,frsm;\/ olwpfyg;twGuf^
udk,fhtwGuf 'ku©ay;Edkif\

ajrGOD;acgif;ESifhwl\/ /ajrGOD;acgif;udk tdwfxnfhxnfhvmoltzdkY


toufr&Sd apumrI ajrGyg;pyfudk xdrd&if tpG,fjzifh xdcdkufum
ajrGqdwfwufap\/ xdkolonf rdrd\ touftEÅ&m,fudk tdwfxJhxnfhum
oGm;aeovdkyif jzpfae\/
xdktwl- umrtm&kHwdkYonfvnf; rdrd\ESvkH;om;xJhodkYxnfhum
oGm;vmaeoltzdkY xdtm&kHrS rdrd\ touftEÅ&m,fudkyif tcsdefta&T
xdcdkufEdkif\/ &efrlEdkif\/ rdrd\ pdwfESvkH;udk zsufpD;Edkif\/

Zmwd-jzpfyGm;? Asm"d-em? r&P-aoaMumif; &Smaewm


Zmwd/ /rdrdrS ,ckvuf&Sd Zmwd-jzpfyGm;jcif;[laom qif;&J
ESdyfpufjcif;udk tjrJjzpfapwwfaom &kyfemrfudk &&Sdxm;NyDjzpfyg vSsuf? aemufxyf
&kyfemrfjzpfapzdkY ZmwdjzpfaMumif;udk &SmazGaejcif;onf rdkufrJvS\/
Asm"d/ /rdrdrS ,ckvuf&Sd emusifjcif;? ESdyfpufcH&jcif;? a&m*gjzpfyGm;
jcif;udk &&Sdxm;ygvSsuf? aemufxyf emusifapzdkY ESdyfpufapzdkY a&m*gjzpfapzdkY
taMumif;udk &SmazGaejcif;onf rjrwfonfom/
r&P/ /rdrdrS ,ckvuf&Sd r&P-tcsdefra&T;aowwfaom &kyfemrf
cE¨mudk &&Sdxm;ygvSsuf? aemufxyf r&P-aoaMumif;udk xyfrH&SmazGaejcif;onf
roifhonfom wnf;/

pifppf- umrtm&kH[lonf
pdwf\ zefqif;xm;jcif;rSsomwnf;?
pdwf\ jyKjyifxm;aom t&mrSsomwnf;? pdwfrS xifaejcif;rSsomwnf;?
xdkuJhodkY pdwfxifovdk obm0w&m;rSm wu,fr&Sd? wu,frawGU&/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 130


&IrSwfykH&IrSwfenf;
a,m*D&JU rsufpd^em;^tawGUtxd^tawG;rS jzpfay:vmaom pdwfonf tm&kHESifh qufqHaevdrfhr,f/
tm&kHudk qufqHaerSef;odzdkY owdxm;um-
] 0#fokH;yg;wdkY\ rjrJ qif;&J ightvdktwdkif;r[kwfykHudk &IrSwfyg
] odkYr[kwf- tm&kHudk rwifhw,fonfhoabm&SdaMumif; qifjcifyg
] odkYr[kwf- tm&kHESifhaygif;aejcif;onf aysmf&Gif&zdkYxuf ylaqG;&zdkYu ydkrsm;aMumif;?
0rf;om&zdkYxuf pdwfnpf&zdkYu ydkrsm;aMumif; qifjcifyg/
] odkYr[kwf- tm&kHudk cHpm;\[lonf acG;t&kd;udkufumt&omcHouJhodkY? rsufudk rD;&Id;vdkufouJhodkY
omjzpfaMumif; qifjcifyg/
] odkYr[kwf- aemufqkH;tqifhtjzpf tm&kHajymif;um &IrSwfvdkufyg/

umrtm&kH z,fcGmjcif; tqifh (1)


a,m*Donf- jrifpOf wyfrufrdaomtqif;? (wyfrufcsifaeaomtqif;)?
Mum;pOf wyfrufrdaomtoH? erf;&IpOf wyfrufrdaom teHY? &omodpOf
wyfrufrdaom t&om? awGUxdpOf wyfrufrdaomtawGU txd? awG;pOf
wyfrufrdaomtawG;rsm;udk pdwfESvkH;wGif udef;0yf vufcHrdvSsif-
xdkxdktm&kHwdkYudk vufcH odrf;qnf;xm;jcif;onf-
• aysmf&Gif&zdkYxuf ylaqG;&zdkYu ydkrsm;\/
0rf;om&zdkYxuf pdwfnpf&zdkYom ydkrsm;aeyga&mh vm;[k ESvkH;oGif;um z,fxkwf&rnf/

umrtm&kH z,fcGmjcif; tqifh (2)


a,m*Donf- jrifpOf wyfrufrdaomtqif;? Mum;pOf wyfrufrdaomtoH?
erf;&IpOf wyfrufrdaom teHY? &omodpOf wyfrufrdaom t&om? awGUxdpOf

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 131


wyfrufrdaomtawGU txd? awG;pOf wyfrufrdaomtawG;rsm;udk pdwfrS
aysmuf&Gifp&mxifum vufcHxm;rd vSsif-
• atmf pdwfu vufcHodrf;ydkufxm;aom tm&kHrSmum;- wu,fht&omr&Sd? acG;
t&kd;udkufouJhodkYom jzpfbd\?
- pdwfrS txifomjzpf\/ rlvpdwfrSmvnf; t&omr&Sd? tqif;-
toHponfh tm&kHrSmvnf;r&Sd? jyKjyifxm;wJh ocFg&pdwfrSmom t&om
&Sdaewm jzpf\/
- vSwm aumif;wmonf rsufpdtMunfrSmvnf;r&Sd- tqif;rSmvnf;r&Sd?
Mum;rSjzpfay:vmwJh Oyg'geftpGJpdwfrSmbJ vSwm? aumif;aewm/

• cPawmh [kwfovdkvkdxif&\? jrufrD;&Id;vdkufovdkom/


- avmuwGif b,ft&m0w¦KrS pdwfudk wpfoufvkH; rarGUavsmfapEdkif/
wcPawmh t&m0w¦Kwdkif;udk aumif;w,fxifMuaomfvnf; Mumvm
onfESifhtrSs NiD;aiGUvm\/ pdwf&JUobm0yifwnf;/ t&m0w¦Ktay:
wyfrufrIonf wcPomom jzpf\? &ufydkif;om jzpf\?
vydkif;omjzpf\/ xdkxuf vnf; jrefEdkif\/

(vGefcJwJh twdwfrS &,lodrf;ydkufcJonfhtaetxm;udk Munfh&Iqifjcifyg? ,SOfxdk;Munfhyg)

• vSHwHudk aqmifxm;wJholuJhodkY umrtm&kHudk aqmifxm;^odrf;xm;wJholonf rdrd^olwpfyg;udk


qif;&JapEdkif\/ emusifapEdkif\/
- umrtm&kHudk aqmifxm;^odrf;xm;wJholonf xdkxdkumrtm&kHudk
xdef;odrf; apmifha&Smuf&jcif;[laom avmbudavom? igh[m[k
pGJ,l&jcif; 'd|d udavom ponfwdkYaMumifh ylavmif&\/ qif;&J&\/
- umrtm&kHwdkYonf olwpfyg;ESifhqufqHaeonfh twGufaMumifh
olwpfyg;ESifh pum;ajym& pum;qdk&jcif;[laom qif;&Judk ay;wwf\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 132


• umrtm&kHawGudk odrf;ydkufxm;jcif;onf rdrdaoaq;udk odrf;ydkufxm;ovdkjzpf\?
ajrGacgif;udk odrf;ydkufolyrm ygwum;/
- umrtm&kHwdkYudk odrf;ydkufxm;aomolrSm xdkxdktm&kHudk rufarmaerI?
umuG,fae&rI? ysufpD;oGmygu pdwfqif;&J&rI? igydkifigqdkifjyKvkyf
ae&rI? apmifha&Smufae&rI ponfh pdwf\tnpftaMu;rsm;
jzpfay:ae\/ rdrdpdwfudk qif;&Jatmif jyKvkyfwwf\/ ajrGOD;acgif;udk
aqmif,lvmoluJhodkYyifwnf;/

• &kyfemrfjzpfatmif? tem&atmif? wzefxyfaoatmif &SmBuHaejcif;ygwum;


- umrtm&kHudk wyfrufaejcif;onf wpfzef &kyfemrfjzpfatmif
vkyfaqmifae jcif;om/ tem&atmif vkyfaqmifaejcif;om/
wzefxyfaoatmif &SmBuHae jcif;om jzpfyga&mhvm;[k qifjcifyg/

umrtm&kH z,fcGmjcif; tqifh (3)


a,m*Donf- tm&kHESifhrxdcifowd rxm;rdEdkifaomaMumifh tu,fí
xdrd^wdkufrd^ qkyfudkifrdaomf- jrifpOf wyfrufrdaomtqif;? Mum;pOf
wyfrufrdaomtoH? erf;&IpOf wyfrufrdaom teHY? &omodpOf wyfrufrdaom
t&om? awGUxdpOf wyfrufrdaomtawGUtxd? awG;pOf wyfrufrdaom
tawG;wkdYudk-
• csufcsif; y,fxkwf&rnf?
• csufcsif; pGefYvGwf&rnf?
• vufcHNyD; qufqHaejcif;iSgroifh?
• csufcsif; 0dygu0#f^udavo0#fwdkY\ tedpö 'ku© tewåudk qifjcifyg/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 133


9/ pdwfuyfwnf&m a'gotm&kHudk xGif;azguf Munfh&Ijcif;

a&S;OD;pGmvdkufem&ef
a,m*Donf rwwfomvdkY owdr&SdvdkY pdwfqdk;jcif; rmefrIjcif;
udk,ftrIt&m EkwftrIt&m pdwftrIt&mjzifh nSif;qJvdkpdwf r0ifvm&avatmif
tNrJykHrSef arwåmydkYo&yg rnf/ arwåmpdwfjzifh ae&ygrnf/ (&Gufqdk&kHrSsr[kwf)/
cspfcifjcif;-arwåmur®|mef;? oem;jcif;-u&kPmur®|mef;? 0rf;ajrmufjcif;-
rk'dwmur®|mef;? owå0gawG[muHpDrH&mbJ[k vspfvsL&IwJh Oayu©mur®|mef;wdkYudk
tjrJaqmifxm;jcif;jzifh tcsdKUaom a'goudavomrsm; pdfwfudk 0ifa&muf
rzsufpD;Edkifay/

xdkodkY rMumrMum yGm;rsm;aejcif;jzifh rjzpfoifhaom a'gotcsdKUudk BudKwif


umuG,fEdkifygonf/ arwåmydkYoonfhtcg ta&;BuD;aomtcsufrSm ydkYoonfh
ae&mwGif pdwfudk av;eufpGmxm;um wu,fh csrf;omvdkwJh? wu,fh0rf;ajrmuf
vdkwJh? wu,hf oem;vdkwJh? wu,fh owå0gawG[muHpDrH&mbJ[k vspfvsL&IvdkwJh
pdwf"mwf xm;&Sd&rnf/ tjrJpdwfxm;&rnfhykHrsm;rSm-

] cspfcifjcif;-arwåmyGm;rsm;ykHtusOf;
• usef;rmygap csrf;omygap[k av;eufpGmydkYyg?

] oem;jcif;-u&kPmyGm;rsm;ykHtusOf;
(rdrdxufedrfholrsm;udktm&kHjyKvSsuf) atmf owå0gawG oem;zdkYaumif;vdkufwm?
• rusef;rmao;aom olawG usef;rmygap?
• rcsrf;omao;aom olawG csrf;omygap?
• vdkwmr&ao;aom olawG vdkwm&Muygap?

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 134


] 0rf;ajrmufjcif;-rk'dwmyGm;rsm;ykHtusOf;
(rdrdxufjrifholrsm;udktm&kHjyKvSsuf) atmf owå0gawG 0rf;omzdkYaumif;vdkuf
wm--
• usef;rmNyD;wJholawG 'Dxufru usef;rmMuygap?
• csrf;omNyD;wJholawG 'Dxufru csrf;omMuygap?
• 'Dxufru tpp t&m&m jynfhpkHEdkifMuygap?

] owå0gawG[muHpDrH&mbJ[k vspfvsL&IwJh- Oayu©myGm;rsm;ykH


qif;&J csrf;om owå0gawGtmvkH;udk wpfjydKifeuf a7maxGum tm7kHjyKvSsuf-
• owå0gawG[m uHomvSsif pDrH&m&SdMuyga&mhvm;?
• aumif;uHudk pdkufysKd;wJholawG[m aumif;wJhtoD;tESHudk pm;okH;aeMu&jyD;?
• raumif;uHudk pdkufysKd;wJholawGuawmh raumif;wJh toD;tESHudk
pm;okh;aeMu&yg a&mhvm;?
• wpfOD;wpfa,mufu wpfOD;wpfa,mufaomuHudk z,f&Sm;jcif;iSg
rpGrf;Edkifyga7mhvm;/

ydkYo&eftpOf-
§ rdrd
§ rdrd\ ywf0ef;usif
§ rdrd\ &yfuGuf
§ rdrd\ NrdKU
§ rdrd\ NrdKUe,f
§ rdrd\ wdkif;^jynfe,f
§ rdrd\ EdkifiH
§ rdrd\ urÇm

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 135


§ rdrd\ ta&S;t&yf
§ rdrd\ taemuft&yf
§ rdrd\ awmift&yf
§ rdrd\ ajrmuft&yf
§ rdrd\ txuft&yf
§ rdrd\ atmuft&yf
§ rdrdudk cv,fxm;um &Sd&SdorSs 0ef;&HaeMuaom ouf&Sdowå0gawG
tm;vkH;/

rSwfcsuf/ /Ekwfjzifh &GufqdkrnfqdkvSsif cspfcifpdwf-oem;pdwf-0rf;ajrmufpdwf


xm;um usef;rmygap-csrf;omygap[kvnf; ydkYoEdkifygonf/

a'go-cufxefMurf;wrf;jcif;
txufygacgif;pD;wGif a'gowpfckwnf;udkom OD;wnfajymxm;aomfvnf;
a'goESifh qufpyfaom Asmyg'0dwuf- olwpfyg;tm; aoaMuysufpD;aMumif;udk
MuHpnfjcif;? 0d[ðo0dwuf- olwpfyg;udk nSif;qJESdyfpufjcif;iSg BuHpnfjcif;
wdkYvnf;yg0ifonf/
wpfenf;tm;jzifhqkd&aomf- (Ekwfjzifhrajymaomfvnf;) rdrd\udk,ftrIt&m
jzifh wpfyg;tm; pdwfnpfapjcif;? pdwfqif;&Japjcif;/ Ekwfjzifh (rdrd\pum;vkH;jzifh)
olwpfyg;tm; pdwfqif;&JatmifjyKjcif;/ pdwftawG;tMuHjzifh olwpfyg;tm;
ajymrnf qdkrnfMuHaejcif;wdkYonfvnf; a'gopm&if;wGif xnfhoGif;&rnfom?
xdkxdktm;vkH;wdkYonf y,f&rnfhw&m; wdkYyifwnf;/

w&m;xdkifaeaom a,m*DtzdkY tawG;tMuHjzifh ajymrnf? qdkrnf?


olwpfyg;tm; raMueyfrIudk tajccHum rnfodkY rnfykHvkyfoifhonf? rnfodkYrnfykH

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 136


jzpfoifhonf ponfjzifh tawG;tMuHwdkYum; trsm;qkH; awGUMuHK&rnfh
a'goyifjzpf\/ xdkxufodrfYarGUaom a'gopm&if;0ifaom rauseyfí rESpfvdkí
rodrom trIt&mjzifhaomf4if;? Ekwfjzifaomf4if; (wnfhr[kwfaom) jyKrI
ajymqdkjcif; &Sdwwfao;\/ xdkt&mtmvkH;onf a'goyifwnf;/

] a,m*Donf-
§ rsufpdESifh jrifp&mESifhxdvdkY ay:vmwJh pdwfuav;
§ em;ESifh toHESifhxdvdkY ay:vmwJhpdwfuav;
§ ESmacgif;ESifh teHYESifhxdvdkY ay:vmwJhpdwfuav;
§ vSsmESifh t&omESifhxdvdkY ay:vmwJhpdwfuav;
§ udk,fESifh "mwfav;yg;ESifhxdvdkY ay:vmwJhpdwfuav;
§ ESvkH;tMunfESifh tawG;tm&kHESifhxdvdkY ay:vmwJhpdwfuav; (emrfw&m;)rS

wpfpkHwpfOD;^wpfpkHwpfcktm; raMueyfaomoabm rBudKufaomoabmrsm;


jzpfay:vmvSsif-
§ pdwfu azmufjyefvmNyD? (ykHrSefr[kwfawmhbl;)

§ pdwfu raumif;BuHaeNyD?

§ pdwfu olwpfyg; tusKd;rJhudk BuHaeNyD?

§ pdwfu olwpfyg;udk apmif;ajrmif;aeNyD?


a'gow&m; &ifxJhudef;vmjyDqdk&if b,foludk bmvkyf&rvJ[k apmif;ajrmif;
awmhwmygbJ/ tBuHtm;jzifh apmif;ajrmif;vmawmhr,f/ Ekwftm;jzifhapmif;
ajrmif;ajymqdkvmawmhr,f/ tjyKtrIjzifh ('kwfjzifh) &nf&G,fapmif;ajrmif;
vmawmhr,f/ owdxm;/

§ pdwfu rdrd+olwpfyg;ESpfOD;om;udk ESdyfpufzsufpD;zdkY vkyfaeNyD?


a'goudk vufcHtm;xkwfaeoltzdkY rdrd\ udk,fpdwfudk ESdyfpufwmygbJ?
tom;wkH; avmufatmifxdudk ESdyfpufwwfw,f/ taumif;tqdk;

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 137


em;r0ifawmhavmuf atmifudk ESdyfpufwwfw,f/ tay;cH&ol
xdkvltwGufvnf; rauseyfjcif; jyefwkHYjyefjcif; ponfwdkYaMumifh ESdyfpufcH&
wwf\/

§ pdwfu rdrd+olwpfyg;ESpfOD;om;&JU csrf;omrIudk zsufpD;zdkYvkyfaeNyD [kqifjcif&rnf/


a'goudk vuf0,fydkufxm;wJholonf rdrdtwGufvnf; udk,fa&mh pdwfa&mh
rat;csrf;Edkif? xkda'goudk tay;cH&oltzdkYvnf; udk,fa&mh pdwfa&mh
rat;csrf;Edkif/ ESpfOD;ESpfa,muftwGuf csrf;omysufpD;aMumif;om jzpfacs\/

18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 138


tusOf;csKyf okH;oyfjcif;

umrESifha'go acgif;yg;a&; usifhpOfaumufEkwfcsuftusOf;


cE¨mwGif; &IrSwfa&; cE¨mjyify &IrSwfa&;
1/ § 0#fokH;yg;udk ydkif;jcm;odjrifykH tm&kHudk rwyfrufrdatmif (MudKwif)-
§ npfy &GHY&Smp&maumif;aom cE¨mtajctaeudk&I?
§ vnfywfaeaom 0#fcE¨m § ypönf;0wÊKwdkY\ rckdifcHhwJhoabmudk &I?
2/
(&kyfemrfobm0)udkodjrifjcif;
tm&kHudk wyfrufrIjzifh qufqHrdvSsif-
bmaMumifh0#fvnfaeovJ- § vufrcHbJ csufcsif;pGefY? udavo0#f\wyfrufaerI
3/
§ rsufpdponfrS tm&kHudk wyfrufaevdkY? oabmudk&I?
§ aysmuf&Gif&zdkYxuf pdwfnpf&zdkYomjzpf\[k&I
wyfrufawmh bmjzpfovJ-
4/ § tom;r&Sdaomt&kd;uJhodkY? jrufrD;uJhodkY? vSHwHuJhodkY?
§ wyfruforSs qif;&JzkdYom ajrGOD;acgif;uJhodkY/
'Dvdkqif;&JrsKd;u&w,f-bmrSrjzpf? tm&kHudk Murf;wrf;cufxefaompdwf rqufqHrdatmif
'gayr,fh- (MudKwif)-
5/ § (0#fawG) jyKorSs ysufaeawmh bmrSrxl;? tjrJ ykHrSef arwåmydkYorI jyKvkyfyg/
§ jyKvkyfw,f[laom trnfom tzwfwif\/
tm&kHudk Murf;wrf;cufxefaompdwf qufqHrdvSsif-
§ wrif ESdyfpufaeonfh oabmom/
§ pdwfu azmufjyefvmNyD? (ykHrSefr[kwfawmhbl;)
§ pdwfu raumif;BuHaeNyD?
§ pdwfu olwpfyg;tusKd;rJhudk BuHaeNyD

§ jzpforSs-wyfruforSs- jyKorSs- § pdwfu olwpfyg;udk apmif;ajrmif;aeNyD


6/
rNrJ-qif;&J-ightvdktwdkif;r[kwf § rdrd+olwpfyg;ESpfOD;om;udk ESdyfpufzsufpD;zdkY vkyfaeNyD
§ rdrd+olwpfyg;ESpfOD;om;&JU csrf;omrIudk zsufpD;zdkY
vkyfaeNyD [kqifjcif&rnf/

obm0&kyfemrfw&m;awGudk vdkwpfrsKd;^rvdkwpfrsKd; pdwfjyKjyifzefqif;rIrS


uif;a0;EdkifMuygap/

umr-a'goacgif;yg;a&;- zwf&I rSwfom;jcif;? ESvkH;oGif;jcif; yGm;rsm;jcif; atmifjrif jyD;qkH;ygjyD /


18 rdkifawm& 0dyóem&IrSwfenf; tusOf; (t&SifpMum0Vm) 139

You might also like