Professional Documents
Culture Documents
Co So Dien Tu Cong Suat - Phan Quoc Dung - Chuong 2
Co So Dien Tu Cong Suat - Phan Quoc Dung - Chuong 2
Co So Dien Tu Cong Suat - Phan Quoc Dung - Chuong 2
BỘ CHỈNH LƯU
Phần 2: Chỉnh lưu có điều khiển
om
.c
ng
co 1
an
th
Ud
Ngõ vào
1 hoặc 3 pha
1
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Thyristor (SCR) & mạch điều khiển
Xét mạch chỉnh lưu bán sóng, tải R
om
.c
ng
co 3
an
th
Xét bán kỳ dương của nguồn us, lúc này thyristor được phân cực thuận.
Giả thiết dòng điện id bằng zero tại thời điểm ωt = α, và thyristor được kích dẫn tại
u
ud
thời điểm này. Khi thyristor dẫn: ud = us và id . Như vậy, thyristor dẫn trong
cu
R
phần còn lại của bán kỳ dương (id>0)
Tại thời điểm t , dòng id = 0. Lúc này thyristor chuyển sang trạng thái tắt và
trạng thái này duy trì cho đến thời điểm t 2 , khi đó, thyristor nhận được
xung kích và chu kỳ mới của ud và id lại bắt đầu.
Bằng cách chỉnh góc kích α, có thể thay đổi được điện áp và dòng ngõ ra (ud và id).
2
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Thyristor (SCR) & mạch điều khiển
Xét mạch chỉnh lưu bán sóng, tải RL
om
.c
ng
co 5
an
th
Xét bán kỳ dương của nguồn us, lúc này thyristor được phân cực thuận.
Giả thiết dòng điện id bằng zero tại thời điểm ωt = α, và thyristor được kích dẫn tại
thời điểm này. Khi thyristor dẫn: ud = us, và điện áp trên cuộn dây L là:
u
cu
did
u L (t ) L us uR us Rid
dt
Dòng id tăng trong khoảng α đến θ1 (tương ứng với uL>0) và giảm trong khoảng
θ1 đến θ2 (tương ứng với uL<0). Tại thời điểm θ2, dòng qua thyristor bằng zero nên
thyristor tắt sau thời điểm này id = 0.
Ngoài ra, lưu ý là ở chế độ xác lập, tích phân của điện áp trên L trong một chu kỳ =
zero diện tích A1 = diện tích A2.
3
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Phương pháp điều khiển bộ chỉnh lưu
om
.c
ng
co 7
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
L đủ lớn dòng tải id Id Mạch tương đương trong trường hợp này:
tải có thể thay bằng nguồn dòng Id
4
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
.c
Tại mỗi thời điểm, chỉ có một thyristor trong
ng
mỗi nhóm dẫn điện
co 9
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
10
5
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
is = id.
.c
ng
co 11
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
100
0
u
-100
cu
100
-100
100
50
-50
-100
0 0.005 0.01 0.015 0.02 0.025 0.03 0.035 0.04
Góc kích
4 12
6
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
100
-100
100
om
-100
100
.c
50
-50
-100
ng
0 0.005 0.01 0.015 0.02 0.025 0.03 0.035 0.04
co
Góc kích 13
2
an
th
100
0
u
-100
cu
100
-100
100
50
-50
-100
0 0.005 0.01 0.015 0.02 0.025 0.03 0.035 0.04
3 14
Góc kích 135o
4
7
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
2 2
U d U cos
om
Trong đó: U là trị hiệu dụng của điện áp nguồn us.
Vôùi 0 < < , trị trung bình ñieän aùp chænh löu Ud c
.c
2 2 2 2
.U U d .U
ng
co 15
an
th
16
8
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
om
.c
ng
co 17
an
th
Ví dụ 2.4:
du
Cho boä chænh löu caàu 1 pha ñieàu khieån hoaøn toaøn vôùi caùc tham soá sau: aùp pha
nguoàn ac 120V, f=50Hz. Taûi R-L maéc noái tieáp R=10 , L=100mH. Goùc kích
600 . Xaùc ñònh cheá ñoä doøng ñieän taûi vaø trò trung bình cuûa noù
u
cu
18
9
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
Ví dụ 2.4 (t-t)
Giaûi:
Coù theå kieåm chöùng ñeå thaáy raèng doøng ñieän taûi lieân tuïc.
2 2 2 2
Trò trung bình aùp taûi: U d U . cos 120. cos 60 0 54V
U d 54V
Trị trung bình dòng tải: I d 5.4 A
R 10
om
.c
ng
co 19
an
th
Ví dụ 2.17:
du
Cho boä chænh löu maïch caàu moät pha ñieàu khieån hoaøn toaøn taûi R. Goùc
ñieàu khieån rad . Aùp nguoàn u = 220 2 sin314t [V], R = 10 .
2
u
20
10
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
Trò trung bình aùp taûi :
1
Ud
u d .dx
1 2U m 1 cos
Ud U m . sin xdx .
2
2 2 .220 1 0
. 99 [V ]
2
Trò trung bình doøng taûi :
U d 99
Id 9,9 [ A]
om
R 10
Coâng suaát trung bình treân taûi :
1 1 u d2 1 U m sin 2 .dx
Pd u d .i d dx dx
.c
R R
Keát quaû:
U m2
ng
Pd 2420 W
4R co 21
an
th
Ví duï 2.12:
du
Cho boä chænh löu caàu moät pha ñieàu khieån hoaøn toaøn maéc vaøo nguoàn
ac moät pha vôùi trò hieäu duïng 220V, f=50Hz. Taûi RLE vôùi R=1 , giaû
u
thieát doøng ñieän taûi lieân tuïc vôùi L lôùn voâ cuøng laøm doøng taûi phaúng
cu
22
11
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
id
+
T1 T3 R
us ud L
om
T4 T2 E
-
.c
ng
co 23
an
th
Giaûi
du
a. Ñoà thò caùc quaù trình ñieän aùp taûi, doøng ñieän nguoàn- xem hình veõ:
Vôùi giaû thieát doøng taûi lieân tuïc, ñieän aùp trung bình treân taûi:
2 2
u
24
12
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
om
.c
ng
co 25
an
th
Ví duï 2.18:
du
Cho boä chænh löu maïch caàu moät pha ñieàu khieån toaøn phaàn. AÙp nguoàn u
= 220 2 sin314t. Taûi R=1 , L = 0,01 H vaø E. Maïch ôû traïng thaùi xaùc
2
rad . Keát luaän gì veà traïng thaùi aùp vaø
u
13
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
a/- Neáu E = 150 V
99 150
Id 24,9 A
10
ñieàu naøy khoâng theå xaûy ra .
Vaäy trong tröôøng hôïp naøy doøng taûi giaùn ñoaïn. Quaù trình ñieän aùp vaø
doøng taûi trong chu kyø aùp löôùi goàm 2 khoaûng:
2/3<X<X1 doøng ñieän daãn qua maïch (u,V1,RLE,V2):
ud u 220 2.sin(314.t )
om
did
ud R.id L. E
dt
R 1, L 0.01H , E 150V
.c
vôùi id()=0
X1 laø goùc töông öùng thôøi ñieåm doøng ñieän id ñaït giaù trò 0.
Khoaûng X1<X<+, doøng ñieän taûi giaùn ñoaïn:
ng
id=0
ud=E=150V
co 27
an
th
E = 150V E = -150V
28
14
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần
Kiểm tra bằng phần mềm mô phỏng cho thấy dòng id là liên tục. Vậy,
điện áp trung bình và dòng trung bình ngõ ra của bộ chỉnh lưu khi này là:
Ud = -99V và Id = 5.1A.
om
Daïng doøng ñieän vaø ñieän aùp cho hai tröôøng hôïp ñöôïc veõ treân hình.
.c
ng
co 29
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
L đủ lớn dòng tải id Id Mạch tương đương trong trường hợp này:
tải có thể thay bằng nguồn dòng Id
30
15
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha tia có điều khiển
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
.c
ng
co 31
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
Góc kích 30o 32
6
16
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha tia có điều khiển
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
.c
Dạng sóng áp và dòng ngõ vào (pha A)
ng
Dạng sóng áp và dòng ngõ ra
Góc kích 90o
co 33
2
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
3
Góc kích 135o 34
4
17
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha tia có điều khiển
Xét chế độ dòng liên tục:
Ñieän aùp taûi chæ phuï thuoäc vaøo ñieän aùp nguoàn vaø goùc ñieàu khieån .
Ñieän aùp taûi coù 3 xung trong 1 chu kyø T cuûa aùp nguoàn.
Chu kyø aùp chænh löu Tp treân taûi baèng Tp = T/3.
Trò trung bình aùp chænh löu treân taûi
1 56 3 3 3 6
U d
2 6 m
U sin XdX U m cos .U .cos
2 2
3
Phaïm vi goùc ñieàu khieån : (0 ).
om
Đieän aùp chænh löu trung bình Ud naèm trong khoaûng:
3 6 3 6
.U U d .U
2 2
.c
Khi ñieän aùp treân taûi coù trò trung bình döông, taûi nhaän naêng löôïng töø nguoàn
boä chænh löu laøm vieäc ôû cheá ñoä chænh löu.
Khi aùp trung bình treân taûi aâm, do doøng taûi chæ döông neân taûi phaùt ra naêng
ng
löôïng boä chænh löu laøm vieäc ôû cheá ñoä nghòch löu .
co 35
an
th
Moãi thyristor daãn ñieän trong 1/3 chu kyø aùp nguoàn
cu
Id
trò trung bình doøng qua thyristor: ITAV = .
3
Ñieän aùp khoùa vaø aùp ngöôïc lôùn nhaát coù theå xuaát hieän treân linh
kieän: UDRM = URRM = 6.U
36
18
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha tia có điều khiển
Ví duï 2.1:
Boä chænh löu maïch tia 3 pha ñieàu khieån maéc vaøo taûi chöùa R = 10 ,
E=50 V vaø điện cảm raát lôùn laøm doøng taûi lieân tuïc vaø phaúng. AÙp nguoàn
xoay chieàu 3 pha coù trò hieäu duïng U=220 V. Maïch ôû traïng thaùi xaùc
laäp.
a. Tính trò trung bình cuûa ñieän aùp chænh löu vaø doøng chænh löu khi goùc
ñieàu khieån = [rad]
3
om
b. Tính coâng suaát trung bình cuûa taûi .
c. Tính trò trung bình doøng qua moãi linh kieän
d. Tính trò hieäu duïng doøng qua moãi pha nguoàn .
.c
e. Tính heä soá coâng suaát nguoàn .
ng
co 37
an
th
Giaûi:
o
3 6
Ud = .U .cos
2
u
Thay U= 220 [v], = [rad], ta thu ñöôïc
cu
3
3 6
Ud = .220.cos = 128,6 [V]
2 3
Maïch ôû traïng thaùi xaùc laäp neân ta coù:
Ud E
Ud = RId + E , hay Id =
R
Thay Ud = 128,6 [V]; E = 50 [V]; R= 100
ta coù keát quaû:
128,6 50
Id = 7,87[ A]
10
38
19
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha tia có điều khiển
b. Do doøng taûi phaúng neân ta söû duïng heä thöùc tính coâng suaát trung bình
sau:
Pd = Ud. Id hay Pd =128,6x 7,86 = 101,8 [W]
c. Moãi linh kieän daãn ñieän trong khoaûng thôøi gian baèng nhau vaø baèng
1/3 chu kyø löôùi. Töø ñoù, doøng trung bình qua moãi linh kieän baèng:
ITAV= Id / 3 =7,83 / 3 =2,62 [A]
om
d. Töø daïng ñoà thò doøng qua pha nguoàn cuûa boä chænh löu, ta coù trò hieäu
duïng doøng I:
.c
Id
I=
3
ng
I = 4,54.[A] co 39
an
th
P
du
=
S
Neáu boû qua coâng suaát toån hao treân linh kieän, ta coù:
u
P = Pd =1010,8 W=1,01kW
cu
Ghi chuù: heä soá coâng suaát thay ñoåi phuï thuoäc vaøo goùc ñieàu khieån vaø coù
ñoä lôùn giaûm daàn khi goùc ñieàu khieån taêng daàn vaø ñaït giaù trò lôùn nhaát
khi goùc ñieàu khieån baèng 0 (gioáng nhö tröôøng hôïp chænh löu khoâng ñieàu
khieån). Heä soá coâng suaát nguoàn thöôøng coù giaù trò nhoû hôn 1 ngay caû 40
khi goùc ñieàu khieån nhoû nhaát (=0).
20
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha tia có điều khiển
Ví duï 2.15:
Boä chænh löu maïch tia ba pha maéc vaøo taûi thuaàn trôû R = 10 . Nguoàn
xoay chieàu coù trò hieäu duïng aùp pha baèng 220 V, =314 rad/s. Veõ ñoà
thò vaø tính trò trung bình cuûa ñieän aùp vaø doøng ñieän taûi trong hai tröôøng
hôïp goùc ñieàu khieån:
a/ rad
9
2
om
b/ rad
3
.c
Giaûi:
Tröôøng hôïp rad doøng qua taûi lieân tuïc (xem hình)
ng
9
2
Tröôøng hôïp rad , doøng qua taûi bò giaùn ñoaïn (xem hình).
3
co 41
an
th
42
21
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha tia có điều khiển
a/- Góc kích rad :
9
3 6 3 6
Ud .U . cos .220. cos 241,78 [V ]
2 2 9
Ud 241,78
Id 24 ,178 [ A ]
R 10
2
b/- Góc kích rad :
3
1 3U m
om
Ud
2 6
. U m . sin x .dx
2
.1 cos
6
3
.c
3 2 .220 2
Ud 1 cos 19 ,9 [V ]
2 3 6
U d 19 ,9
ng
Id 1,99 [ A ]
R 10 co 43
an
th
Ví duï 2.16:
du
Boä chænh löu maïch tia ba pha ñieàu khieån maéc vaøo nguoàn U =220 V,
= 314 rad/s. Taûi coù RE, R = 10, E = 50 V. Veõ caùc quaù trình aùp vaø
u
cu
doøng taûi vaø keát luaän. Cho bieát goùc ñieàu khieån :
a / [ rad ]
6
b / [ rad ]
2
44
22
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha tia có điều khiển
Giaûi:
Ñeå yù raèng:
ud E
id ,
R
Do ño,ù khi (ud - E) < 0 dòng id = 0.
AÙp taûi luùc ñoù;
ud = R.id +E = R.0 + E = E = 50V
om
.c
ng
co 45
an
th
46
23
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha tia có điều khiển
om
1 5 /6
Ud
2 / 3 /6
ud .dx
.c
1 X1 5 /6
E .dx
2 / 3 /6
Ud U m sin x.dx
X1
Keát quaû Ud=224 [V] khi 6 vaø Ud=257[V] khi 2 .
ng
co 47
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
L đủ lớn dòng tải id Id Mạch tương đương trong trường hợp này:
tải có thể thay bằng nguồn dòng Id
48
24
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển toàn phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
Tại mỗi thời điểm, chỉ có 1 SCR trong nhóm dẫn điện
om
.c
ia ia1 ia 2
ib ib1 ib 2
ng
ic ic1 ic 2 Tại mỗi thời điểm, chỉ có 1 SCR trong nhóm dẫn điện
co
ud uPn uNn 49
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
50
25
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển toàn phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
.c
ng
co 51
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
52
26
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển toàn phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
.c
Dạng sóng áp và dòng ngõ vào (pha A)
ng
Dạng sóng áp và dòng ngõ ra
Góc kích 60o
co 53
3
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
Góc kích 90o 54
2
27
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển toàn phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
.c
Dạng sóng áp và dòng ngõ vào (pha A)
ng
Dạng sóng áp và dòng ngõ ra
3
Góc kích 135o
co 55
4
an
th
- Daïng ñieän aùp taûi coù 6 xung vaø chæ phuï thuoäc vaøo goùc ñieàu khieån
1
vaø ñieän aùp nguoàn xoay chieàu. Chu kyø xung chænh löu baèng chu kyø
u
6
cu
1
aùp nguoàn Tp = T
6
- Trò trung bình ñieän aùp chænh löu:
2
1 x0 3 3
U d 6 ud dX U dA U dK U mcos
2 x0
6
3 6
U d ( ) U . cos
Um
vôùi U laø trò hieäu duïng ñieän aùp pha U =
2
56
28
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển toàn phần
- Phaïm vi goùc ñieàu khieån : baèng phaïm vi goùc ñieàu khieån cuûa caùc
nhoùm chænh löu maïch tia, töùc ( 0, ). Do ñoù, ñieän aùp trung bình treân
taûi coù theå ñieàu khieån thay ñoåi trong khoaûng
3 6 3 6
.U , .U
Ud E
- Doøng trung bình qua taûi (RLE): Id =
R
om
- Moãi thyristor daãn ñieän trong chu kyø aùp nguoàn neân trò trung bình
3
Id
doøng ñieän qua thyristor: ITAV = -
.c
3
- Ñieän aùp khoùa vaø aùp ngöôïc cöïc ñaïi xuaát hieän treân linh kieän
U DRM U RRM 3.U m 6U
ng
co 57
an
th
i1 = iV1 - iV4
- Trị hieäu duïng doøng ñieän qua nguoàn ñöôïc xaùc ñònh vôùi giaû thieát
doøng taûi khoâng ñoåi:
u
1
cu
1 2 2
2
2
I s , rms i .dX .I d
2
1
0
3
- Baèng caùch phaân tích Fourier doøng ñieän qua nguoàn cho tröôøng hôïp
goùc kích 0 , ta xaùc ñònh bieåu thöùc doøng ñieän qua pha thöù nhaát:
2 3 1 1 1 1
ia(t ) I d .(sin t sin 5 t sin 7 t sin 11t sin 13
5 7 11 13
Keát quaû cho thaáy doøng ñieän qua nguoàn bao goàm ngoøai thaønh phaàn
cô baûn coøn coù caùc soùng haøi baäc 6k 1, k=1,2,3…
58
29
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển toàn phần
Ví duï 2.3Ï:
Cho boä chænh löu caàu 3 pha ñieàu khieån hoaøn toaøn vôùi caùc tham soá
sau: aùp daây nguoàn ac 480V, f=50Hz. Taûi RL với R=10 và L đủ lớn
để dòng ngõ ra luôn liên tục. Xaùc ñònh goùc kích ñeå doøng taûi trung
bình baèng 50A.
Giaûi:
om
Trò trung bình aùp taûi: Ud=R.Id=50.10=500V
Goùc kích cần thiết:
U d .
ar cos 500.
.c
ar cos
3 2 .U 3 2 .480
L
39,50
ng
co 59
an
th
ng
Chỉnh lưu có điều khiển 1 pha bán sóng với diode phóng điện
o
60
30
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu có điều khiển 1 pha bán sóng với diode phóng điện
om
sau đó, diode phóng điện D
hoạt động.
.c
Khi D dẫn, T tắt do bị phân cực
ngược bởi điện áp nguồn us.
L nhỏ, diode D tắt trước khi thyristor T
ng
được kích trở lại
co 61
an
th
ng
Chỉnh lưu có điều khiển 1 pha bán sóng với diode phóng điện
o
62
31
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu có điều khiển 1 pha bán sóng với diode phóng điện
om
Ud E
Id
R
.c
ng
co 63
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
L đủ lớn dòng tải id Id Mạch tương đương trong trường hợp này:
tải có thể thay bằng nguồn dòng Id
64
32
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 1 pha cầu điều khiển bán phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
Khi T1, D2 dẫn: ud = us và is = id
.c
Khi T1, D4 dẫn: ud = 0 và is = 0
Khi T3, D4 dẫn: ud = -us và is = -id
ng
Khi T3, D2 dẫn: ud = 0 và is = 0 co 65
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
Dạng áp và dòng nguồn, áp trên tải và dòng trên tải - Góc kích = 30o
66
33
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 1 pha cầu điều khiển bán phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
.c
ng
Dạng áp và dòng nguồn, áp trên tải và dòng trên tải - Góc kích = 90o
co 67
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
Dạng áp và dòng nguồn, áp trên tải và dòng trên tải - Góc kích = 135o
68
34
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 1 pha cầu điều khiển bán phần
om
2. 2.
Trò hieäu duïng doøng ñieän qua nguoàn: I .I d
.c
ng
co 69
an
th
Ví duï 2.10:
du
So saùnh heä soá coâng suaát giöõa boä chænh löu caàu moät pha ñieàu khieån
toaøn phaàn vaø boä chænh löu caàu moät pha ñieàu khieån baùn phaàn. Cho bieát
u
aùp nguoàn xoay chieàu, coâng suaát taûi vaø doøng taûi trong hai tröôøng hôïp laø
cu
nhö nhau U = 220V, Pd= 10kW. Doøng taûi id lieân tuïc vaø phaúng id = Id =
100A
70
35
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 1 pha cầu điều khiển bán phần
Giaûi:
Coâng suaát taûi của mạch chỉnh lưu ñieàu khieån toaøn phaàn
2 2
Pd U dtp .I dtp .U . cos tp I dtp
vaø maïch ñieàu khieån baùn phaàn
2 2 1 cos bp
Pd U dbp .I dbp .U . .I dbp
2
Coâng suaát bieåu kieán cuûa nguoàn trong hai tröôøng hôïp:
om
S tp U .I tp U .I dtp
bp
S bp U .I bp U . .I dbp
.c
ng
co 71
an
th
bp
S bp
cu
bp
U. .Idbp
Xaùc ñònh bp:
.Pd .10.000
cos bp 1 1 0 ,00974
2 .U .I d 2 .220.100
bp 1,56105
Pbp 10000
bp 0, 6408
Sbp 1,561
220. .100
Töø ñoù: maïch chænh löu ñieàu khieån baùn phaàn ñaït giaù trò heä soá coâng
suaát cao hôn. 72
36
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển bán phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
.c
L đủ lớn dòng tải id Id Mạch tương đương trong trường hợp này:
ng
tải có thể thay bằng nguồn dòng Id
co 73
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
ia = ia1 - ia2
ib = ib1 - ib2
ic = ic1 - ic2
ud = uPn - uNn Tại mỗi thời điểm, chỉ có 1 diode với điện
thế cathode âm nhiều nhất dẫn điện (ON) 74
37
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển bán phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
Khi 1 SCR và 1 diode khác
pha dẫn điện, điện áp ra ud
là điện áp dây giữa 2 pha
.c
tương ứng, ví dụ: khi T1 và
D2 dẫn, ud = uan – ucn = uac.
ng
Khi 1 SCR và 1 diode ở cùng
pha dẫn điện, ví dụ T1 và D4
dẫn, ud = 0. Trường hợp góc kích = /6 = 30o
co 75
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
76
38
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển bán phần
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
om
.c
ng
co 77
Trường hợp góc kích = /2 = 90o
an
th
Xét mạch có tải với L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng
du
u
cu
78
39
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển bán phần
Giả thiết dòng tải liên tục dạng điện áp ngõ ra chỉnh lưu chỉ phụ thuộc
vào điện áp nguồn và góc kích
Với: / 3 , áp chỉnh lưu là liên tục. Trị trung bình áp chỉnh lưu là:
/2 5 / 6
3
Ud u12 dX u13 dX
2 / 6 /2
3 3U m 3 6U
Ud 1 cos 1 cos
2 2
om
Với: / 3 , áp chỉnh lưu là gián đọan.
Trị trung bình áp chỉnh lưu là:
7 / 6 7 / 6
.c
3 3
Ud
2
/ 6
u13dX
2
/ 6
3U m sin X dX
6
ng
3 3U m 3 6U
Ud 1 cos 1 cos
2 2
co 79
an
th
80
40
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chế độ chỉnh lưu và chế độ nghịch lưu
om
.c
ng
co 81
an
th
Ví dụ 2.13: Khi nào có thể xảy ra chế độ nghịch lưu trong các mạch dưới đây:
du
u
cu
82
41
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chế độ chỉnh lưu và chế độ nghịch lưu
Ví duï 2.12: Cho boä chænh löu caàu moät pha ñieàu khieån hoaøn toaøn maéc vaøo nguoàn ac moät pha
vôùi trò hieäu duïng 220V, f=50Hz. Taûi RLE vôùi R=1 , giaû thieát doøng ñieän taûi lieân tuïc vôùi L
lôùn voâ cuøng laøm doøng taûi phaúng vôùi ñoä lôùn Id=20A. Cho bieát goùc ñieàu khieån 120 0 , veõ
quaù trình ñieän aùp taûi vaø doøng ñieän qua nguoàn ac. Xaùc ñònh ñoä lôùn söùc ñieän ñoäng E. Tính
coâng suaát phaùt ra cuûa söùc ñieän ñoäng vaø coâng suaát nguoàn ac nhaän ñöôïc.
om
.c
ng
co 83
an
th
Giaû thieát doøng taûi lieân tuïc, ñieän aùp trung bình treân taûi:
du
2 2
Ud .220. cos120 0 99[V ]
Söùc ñieän ñoäng E xác định theo:
u
Ud=R.Id+E E=Ud-R.Id=-99-1.20=-119[V]
cu
42
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chế độ dòng liên tục và chế độ dòng gián đoạn
Điện áp chỉnh lưu ud gồm thành phần một chiều Ud và thành phần xoay chiều ud :
u d U d ud
Thành phần ud làm áp chỉnh lưu nhấp nhô.
Tương tự, dòng chỉnh lưu id cũng bao gồm thành phần một chiều Id và thành phần xoay
chiều id :
id I d id
Thành phần id làm dòng chỉnh lưu (dòng tải) nhấp nhô và có thể bị gián đoạn.
Ở chế độ dòng gián đoạn, dạng điện áp chỉnh lưu phụ thuộc vào thông số tải, góc kích và
om
dạng điện áp nguồn.
.c
ng
co 85
an
th
Ví dụ: Bộ chỉnh lưu cầu 1 pha tải RLE hoạt động ở chế độ dòng gián đoạn
o
du
u
cu
Khảo sát mạch trong chế độ dòng gián đoạn khá phức tạp, thường phải
giải hệ phương trình vi phân hoặc dùng chương trình mô phỏng.
86
43
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chế độ dòng liên tục và chế độ dòng gián đoạn
Ví duï 2.14: Phaân tích boä chænh löu bán sóng dùng SCR vôùi hai tröôøng hôïp taûi RL vaø RLE.
om
a. Tải RL
.c
ng
co 87
an
th
x
Um
id (x) . sin( x ) A.e
Z
L L
vôùi Z R 2 ( L ) 2 ; arctan ;
R R
Haèng soá A xaùc ñònh töø ñieàu kieän ban ñaàu i d ( ) 0 .
Từ đó, ta có phương trình dòng điện tải trong một chu kỳ áp lưới:
U x
m .sin( x ) sin( ).e ; 0 x
Z
id (x)
0 ; x 2
88
44
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chế độ dòng liên tục và chế độ dòng gián đoạn
Goùc laø goùc taét cuûa thyristor vaø coù theå xaùc ñònh theo ñieàu kieän: i d ( ) 0 .
Um
i d ( ) 0 .sin( ) sin( ).e
Z
Goùc ( ) goïi laø khoaûng daãn cuûa thyristor.
Trò trung bình ñieän aùp chænh löu:
1 U
Ud
2
U m . sin x .dx m .(cos cos )
2
Trò trung bình doøng ñieän taûi chænh löu:
1
om
Id
2
i d ( x ).dx
Trò hieäu duïng doøng ñieän qua nguoàn baèng vôùi trò hieäu duïng doøng qua linh kieän vaø qua taûi coù
theå xaùc ñònh theo haøm tích phaân sau:
.c
1
I rms
2
i d2 ( x ).dx
ng
co 89
an
th
b. Tải RLE
90
45
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Chế độ dòng liên tục và chế độ dòng gián đoạn
Tröôøng hôïp taûi RLE:
Thyristor coù theå kích daãn neáu xung kích thöïc hieän trong ñieàu kieän aùp treân thyristor döông.
Roõ raøng ñieàu kieän goùc kích phaûi thoûa maõn laø:
E
min arcsin vaø min .
Um
Doøng ñieän taûi trong moät chu kyø löôùi coù theå bieåu dieãn döôùi daïng:
U x
m . sin( x ) E A.e
id (x) x
Z R
0 x 2
om
Haèng soá A xaùc ñònh töø ñieàu kieän doøng qua thyristor taét:
U E
A m . sin( ) .e
Z R
.c
Ñieän aùp taûi chænh löu trong thôøi gian thyristor daãn ñieän baèng ñieän aùp nguoàn vaø trong thôøi
gian doøng taûi giaùn ñoaïn baèng söùc ñieän ñoäng cuûa taûi ud=E.
ng
co 91
an
th
Xét bộ chỉnh lưu 1 pha điều khiển toàn phần, dòng Id liên tục và phẳng
o
du
92
46
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Hiện tượng chuyển mạch
Xét bộ chỉnh lưu 1 pha điều khiển toàn phần, dòng Id liên tục và phẳng
Chuyển mạch từ 3,4 sang 1,2
om
.c
ng
co 93
an
th
di
us uLs Ls s
dt
Từ đây, lấy tích phân hai vế trong khoảng thời gian chuyển mạch:
u
Id
2U s sin t d (t ) Ls di 2 Ls I d
cu
s
Id
Vế trái của biểu thức trên là diện tích Au (V-rad) bị mất đi trong qua trình chuyển mạch:
Au 2U s sin t d (t ) 2U s cos cos( )
Từ đây, suy ra công thức tính góc chuyển mạch:
2 Ls I d
cos( ) cos
2U s
Sụt áp ngõ ra do chuyển mạch:
A 2 Ls I d 2 Ls
U cm u I d Rcm I d
94
47
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Hiện tượng chuyển mạch
Tóm lại, với cầu chỉnh lưu 1 pha điều khiển toàn phần:
2 Ls
Sụt áp do chuyển mạch: U cm Rcm I d I
d
Điện áp ngõ ra chỉnh lưu: U d U do cos U cm
Góc chuyển mạch tính bởi công thức:
2 Ls I d
cos( ) cos
2U s
om
Với cầu chỉnh lưu 1 pha điều khiển bán phần, các công thức tính sụt áp do
chuyển mạch, điện áp ngõ ra chỉnh lưu và góc chuyển mạch sẽ ra sao?
.c
ng
co 95
an
th
Xét bộ chỉnh lưu 3 pha điều khiển toàn phần, dòng Id liên tục và phẳng
o
du
96
48
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Hiện tượng chuyển mạch
om
.c
ng
( )
co 97
an
th
di
uLs Ls a
cu
dt
Lưu ý là diện tích sụt áp Au trên hình tương ứng với sụt áp trên Ls
trong quá trình chuyển mạch, do đó:
Id
Au Ls dis Ls I d
0
98
49
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Hiện tượng chuyển mạch
Sụt áp này lặp lại mỗi khoảng / 3 , do đó, sụt áp trung bình
trong 1 chu kỳ lưới là:
3 Ls
U cm Rcm I d Id
Có thể chứng minh được:
di u u u 2U LL sin t
Ls a an cn ac
dt 2 2 2
Bằng cách chuyển dt về vế phải và lấy tích phân 2 vế
om
trong khoảng thời gian chuyển mạch, ta có:
2 Ls I d
cos( ) cos
.c
2U LL
ng
co 99
an
th
X s Id
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển bán phần: U cm
u
2 X s Id
Chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần: U cm
cu
3X s Id
Chỉnh lưu 3 pha tia: U cm
2
3X s Id
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển bán phần: U cm
3X s Id
Chỉnh lưu 3 pha cầu điều khiển toàn phần: U cm
Trong đó: X s 2 fLs
100
50
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tổng kết về hiện tượng chuyển mạch
om
: góc tắt của SCR (tương ứng với thời gian tắt toff của
.c
SCR)
ng
co 101
an
th
102
51
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Ảnh hưởng của hiện tượng chuyển mạch
Hạn chế phạm vi điều khiển góc kích:
om
.c
ng
co 103
an
th
Boû qua hieän töôïng chuyeån maïch, ta coù goùc an toaøn cuûa thyristor :
du
.t q
tq laø thôøi gian khoâi phuïc khaû naêng khoùa cuûa thyristor.
Giaù trò goùc ñieàu khieån cöïc ñaïi cho pheùp:
u
max
cu
Neáu xeùt caû hieän töôïng chuyeån maïch vôùi laø ñoä lôùn goùc chuyeån maïch,
ñoä lôùn goùc an toaøn coøn laïi cuûa thyristor baèng:
Vậy, goùc ñieàu khieån lôùn nhaát cho pheùp coù giaù trò:
max = - -
Roõ raøng, phaïm vi goùc ñieàu khieån ôû cheá ñoä nghòch löu bò haïn cheá. Goùc chuyeån maïch caøng
lôùn (ví duï khi doøng taûi lôùn , Ls lôùn), goùc max caøng giaûm. Treân thöïc teá max thöôøng laáy giaù trò
khoaûng 16001650.
104
52
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Ảnh hưởng của hiện tượng chuyển mạch
Ví duï 2.20:
Boä chænh löu caàu moät pha ñieàu khieån hoaøn toaøn maéc vaøo taûi ñoäng cô moät chieàu. Taûi coù Lu raát
lôùn laøm doøng taûi phaúng id = 100A. Nguoàn xoay chieàu coù trò hieäu duïng U = 380V, Lb=0,001H,
Rb = 0,01, = 314 rad/s. Ñoä suït aùp treân moät linh kieän laø 2V.
a/- Phaân tích hieän töôïng chuyeån maïch
b/- Tính ñieän aùp lôùn nhaát do boä chænh löu cung caáp cho taûi
diV
c/- Tính ñoä taêng max
dt
d/- Tính ñoä lôùn goùc chuyeån maïch khi =0
e/- Tính goùc ñieàu khieån max, giaû thieát thôøi gian khoâi phuïc khaû naêng khoùa cuûa SCR laø tq =
om
50S
V1 V3
.c
i
us ud
ng
V4 V2
co 105
an
th
Ví dụ 2.20:
o
du
i iV 1 iV 4 iV 2 iV 3
cu
ud uV 1 uV 4 0
Suy ra: i
us ud
diV 1 di
V3
dt dt
di diV 1 diV 3 di
2 V1 V4 V2
dt dt dt dt
Ñoä taêng doøng ñieän qua SCR:
diV 1 1 di 1 u
dt 2 dt 2 Lb
diV 1 1 2U sin t
dt 2 Lb 106
53
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Ảnh hưởng của hiện tượng chuyển mạch
Ví dụ 2.20:
V1 V3
om
i
us ud
.c
V4 V2
ng
co 107
an
th
Ví dụ 2.20:
o
du
b/. Đieän aùp lôùn nhaát do boä chænh löu cung caáp cho taûi
Ñoä suït aùp treân SCR: UV= 2 x 2V = 4[V]
u
108
54
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Ảnh hưởng của hiện tượng chuyển mạch
Ví dụ 2.20:
diV
c/. Tính ñoä taêng max
dt
Tính ñoä taêng doøng qua SCR khi ñoùng tại thời điểm :
diV U . 2
sin
dt 2.Lb
Ñoä doác ñaït cöïc ñaïi khi = . Luùc ñoù:
2
om
diV 380 2
0,2687.106 [ A / s ] 0,2687[ A / .s ]
dt max 2 . 0,001
.c
ng
co 109
an
th
Ví dụ 2.20:
o
du
arccos cos d
2 .U
cu
2.100.314.0,001
arcc cos cos 0 0
2 . 380
0,488[rad ] 28 0
110
55
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Ảnh hưởng của hiện tượng chuyển mạch
Ví dụ 2.20:
om
Trong đó: ( max ) 0, 0157
Suy ra:
.c
2.100
cos max .314.0, 001 cos 0, 0157
2.380
ng
cos max 0,8830 max 2, 653[rad ] 1520
co 111
an
th
112
56
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tính chọn các thiết bị trong bộ chỉnh lưu
om
.c
ng
co 113
an
th
114
57
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tính chọn các thiết bị trong bộ chỉnh lưu
Ví duï 2.22:
Cho boä chænh löu caàu ba pha ñieàu khieån hoaøn toaøn. Nguoàn ñieän aùp xoay chieàu laáy töø phía thöù
caáp U = 220 V, taàn soá = 314 rad/s. Taûi R = 0,1 , L raát lôùn duøng laøm doøng taûi lieân tuïc vaø
phaúng, E = 200 V, goùc ñieàu khieån [rad].
3
a/- Tính trò trung bình aùp Ud vaø doøng Id .
b/- Trò trung bình vaø trò hieäu duïng doøng qua SCR.
c/- Tính trò hieäu duïng doøng ñieän qua nguoàn xoay chieàu.
d/- Giaû söû trong quaù trình ñieàu khieån do taûi thay ñoåi (E), thay ñoåi trong phaïm vi (0,). Doøng
taûi ñöôïc ñieàu chænh ôû giaù trò xaùc ñònh ôû caâu a/- . Tính coâng suaát maùy bieán aùp.
om
.c
ng
co 115
an
th
o
3
3 6 3 6
Ud .U .cos .220.cos 257 [V ]
3
u
U d E 257 200
cu
Id 572 [ A]
R 0,1
b/. Dòng trung bình và dòng hiệu dụng qua mỗi SCR (tra bảng tóm tắt):
Id
IV , AV 190, 6 [ A]
3
1 1
IV , RMS .I d .572 330 [ A]
3 3
116
58
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Tính chọn các thiết bị trong bộ chỉnh lưu
c/. Trị hiệu dụng dòng nguồn (tra bảng tóm tắt):
2 2
I RMS .I d .572 467 [ A]
3 3
om
I d 572[ A]
S = 1,05. 514,5 . 572 = 309068 VA
.c
S = 309 kVA
ng
co 117
an
th
o ng
du
u
cu
59
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt