KULIAH 5

METAFIZIK

DISEDIAKAN OLEH PENSYARAH KURSUS

UW00702
PUSAT PENATARAN ILMU DAN BAHASA (PPIB)
UNIVERSITI MALAYSIA SABAH (UMS)
Hasil Pembelajaran Kuliah

1 2 3
Memperkenalkan persoalan Menghuraikan beberapa jenis Membincangkan penghujahan
pokok dalam metafizik kepercayaan tentang tuhan menyokong kewujudan dan
ketidakwujudan Tuhan
Metafizik ialah kajian
tentang struktur yang
paling asas tentang
realiti. Apakah sifat
sebenar benda atau
hakikat kewujudan di
sebalik alam yang kita
nampak?
Apakah sifat hakikat sesuatu
benda Apakah itu sebab dan
akibat? Kebebasan
dan Tentuisme?.

Wujudkah
Tuhan?
Apakah itu masa?
Monisme lwn Dualisme

Monisme – hakikat kewujudan ialah

satu sahaja:

Dualisme – Realiti terdiri daripada

dua benda yang berbeza – material
(jasad, jisim, atau jirim) dan bukan
material (kesedaran, ruh, etc).

Fizikalisme lwn Idealisme

Fizikalisme – realiti ialah tidak ada apa selain

daripada hanya jisim dalam ruang-masa.
Memahami proses fizikal adalah memadai.

Idealisme – realiti ialah tiada apa apa selain

idea, minda, kesedaran, etc. Realiti hanya
wujud di dalam minda sahaja.
 WUJUDKAH TUHAN? – TIGA PERSPEKTIF
Ateisme - Kepercayaan bahawa
Tuhan tidak wujud
George H Smith (1979)
membahagikan ateisme kepada
dua jenis: (1) Ateisme implisit
–ketiadakepercayaan kepada
Tuhan tanpa penolakan Tuhan
secara sedar, dan (2) Ateisme
eksplisit – ketiadapercayaan
kepada Tuhan disebabkan
penolakan Tuhan secara sedar.
Ateisme eksplisit menolak
kepercayaan kepada Tuhan kerana
(i) tidak bukti cukup, (ii) idea
tentang Tuhan bercanggah (iii)
konsep Tuhan tidak dapat difahami
Agnostikisme – kepercayaan
bahawa sama ada Tuhan wujud
atau tidak wujud tidak diketahui.
Jika dilihat dari ertikata usul,
seseorang agnostik yang melihat
usul ‘Tuhan wujud’ tetapi percaya ia
tidak benar mahupun tidak palsu.
Jika dilihat dari segi epistemologi
pula (misalnya Kenny 1983),
agnostikisme mendakwa hujah
menyokong Tuhan wujud dan hujah
menyokong Tuhan tidak wujud
kedua-duanya tidak meyakinkan,
• Teisme – Kepercayaan bahawa
Tuhan wujud, dan mencipta alam,
mengambil bahagian dalam urusan
alam, interaksi dengan manusia,
mendengar doa manusia, dsbny/
Kepercayaan seperti ini lazim
dijumpai dalam agama Judaisme,
Kristian, Islam dan sesetengah aliran
dalam Hinduisme
• Tuhan difahami sebagai
(i) Maha berkuasa
(ii) Maha mengetahui
(iii) Maha Baik
 TIGA PENGHUJAHAN MENYOKONG KEWUJUDAN TUHAN
PENGHUJAHAN KOSMOLOGI
Plato, Aristotle, Aquinas, Ibn Sina,
Al-Ghazali, Descartes, Leibniz,
Clarke, Craig, Meyer, Koons, Gale
dan Pruss, dan Swinburne memberi
variasi tersendiri mengenai hujah
ini*
Intipati hujahan ini ialah mesti
Tuhan wujud untuk menerangkan
kewujudan alam semesta.
Melainkan kita mempostulasi
kewujudan bukan kontigen tetapi
wajib, maka segala perubahan,
pergerakan, sebab akibat, atau
kehadan di alam semesta tidak
boleh diterangkan.
* Untuk pengenalan lanjut, lihat
https://plato.stanford.edu/entries/cosmological-argum
ent/
Mari kita teliti satu variasi
penghujahan kosmologi yang
dipertahankan oleh Willam Lane
Craig (berdasarkan hujah
al-Ghazali dalam Kitab al-Iqtisad
fi’l-I’tiqad) yang dinamakan
penghujahan kalam-kosmologi
(1979)
(1) Apa sahaja yang mula untuk wujud
ada sebab untuk permulaaannya.
(2) Alam semesta bermula untuk wujud
(3) Oleh maka itu, alam semesta ada
sebab untuk kewujudannya.
Craig kemudiannya menambahkan satu
lagi premis. Sebab ini tidak disebabkan,
tidak terikat kepada ruang-masa,
berkuasa iaitu Tuhan.
Craig memberi tiga sebab untuk
menyokong premis (1): Tiada apa
yang boleh wujud daripada tiada
apa-apa, (2) jika (1) palsu, tidak
masuk akal mengapa
segala-galanya tidak wujud
daripada tidak apa-apa,, (3) Bukti
sains membuktikan kebenaran
premis 1
Untuk premis 2, jika alam semesta
tidak pernah bermula untuk wujud,
mestilah ada peristiwa masa lepas
yang tidak terhingga tetaii peristiwa
masa lepas yang tidak terhingga
tidak wujud. Selain itu, Craig
mendakwa Teori Letupan Besar
mengesahkan premis 2.
Big Bang Cosmology Conformal Cyclic Cosmology
(e.g. Penrose 2010)
 TIGA PENGHUJAHAN MENYOKONG KEWUJUDAN TUHAN
PENGHUJAHAN TELEOLOGI*
Plato, Aristotle, Cicero, Augustine,
Al-Farabi, Ibnu Sina, Al-Ghazali, Ibn
Rusyd, Maimonides, Aquinas,
Tennant, Bertocci dan Hackett
merupakan antara falsafahwan
yang membangunkan beberapa
varisasi penghujahan teologi
bahawa alam semesta direka
dengan ada semacam tujuan, atau
matlamat sehingga mestilah ada
Pencipta yang mereka alam
semesta sedemikian cara.
Barangkali, penghujahan teleologi
yang dikemukakan oleh William
Paley dalam Natural Theology or
Evidences of the Existence and
Attributes of the Deity (1802)
merupakan versi penghujahan yang
paling dikenali.
Mari kita lihat hujah Paley dengan Pertimbangkan:
lebih lanjut. Paley cuba
menunjukkan bahawa alam ini (1) Mesin dicipta melalui rekaan
terjadi bukan terhasil secara inteligen
kebetulan tetapi ianya mestilah (2) Alam semesta menyerupai
hasil ciptaan pintar si Pencipta. mesin.
Paley membayangkan kita (3) Oleh itu, alam semesta dicipta
bersiar-siar di pantai dan terjumpa oleh rekaan inteligen.
satu jam. Kita kemudiannya
tertanya-tanya betapa teraturnya
dan tersusunnya jam itu direka.
Maka, jam itu mestilah mempunyai
hasil rekaan seorang yang pintar.
Jika dibandingkan jam itu dan alam,
adalah jelas alam lebih lagi
kompleks tetapi nampaknya
tersusun dan teratur. Secara
analoginya, sepertimana jam di
pantai hasil rekaan pintar seorang
pencipta, alam ini mestilah hasil Untuk pengenalan lanjut, lihat:
https://plato.stanford.edu/entries/teleological-argumen
rekaan pintar Pencipta. ts/
 TIGA PENGHUJAHAN MENYOKONG KEWUJUDAN TUHAN
PENGHUJAHAN ONTOLOGI
Penghujahan kosmologi dan
teleologi bersifat a posteriori kerana
penghujahan ini bersandarkan
premis yang boleh diketahui melalui
pengalaman atau pencerapan kita
tentang dunia. Misalnya,
penyokong-penyokong
penghujahan kosmologi dan
teleologi mengajak kita melihat
bukti-bukti empirikal yang dikatakan
boleh diperhatikan di dunia melalui
pancaindera kita dan dari situ boleh
disimpulkan bahawa adalah benar
Tuhan wujud.
Tetapi penghujahan ontologi
bersifat a priori kerana dikatakan
kewujudan Tuhan boleh dibuktikan
hanya akal semata-mata tanpa
langsung melibatkan pengetahuan
yang datang dari pengalaman kita
terhadap dunia.
Penghujahan ontologi dinamakan
sedemikian kerana ia merujuk sifat
tabii Tuhan yang boleh
dipostulasikan oleh akal
semata-mata.
Apabila kita bercakap tentang
penghujahan ontologi, maka wajib
dibincangkan tentang Anselm
(1033-1109)—seorang falsafahwan
zaman pertengahan yang
dikreditkan sebagai pencetus asal
penghujahan ontologi dalam
Proslogian (1078).
Walaupun terdapat beberapa
formulasi semula penghujahan
ontologi Anselm seperti Adams
(1971), Plantinga (1974),
Descartes (Curley 1978), Godel
(Anderson 1990), Milican (2004)
dan Leftow (2005), tetapi kita perlu
memahami sumber yang asli.
 TIGA PENGHUJAHAN MENYOKONG KEWUJUDAN TUHAN
PENGHUJAHAN ONTOLOGI
Kebanyakan perbincangan atau
analisis mengenai penghujahan
ontologi Anselm bermula dengan
frasa “that than which no greater
can be conceived?” Tetapi mestikah
kewujudan yang lebih agung
daripada apa yang boleh difikirkan
itu Tuhan? Anselm percaya bahawa
Tuhan boleh ditunjukkan wujud
daripada konsep “that than which
no greater can be conceived.”
Adalah mustahil untuk menafikan
kewujudan Tuhan yang mana tiada
apa yang lebih agung yang boleh
difikirkan. Jika ditakrifkan
kewujudan Tuhan sedemikian,
kewujudan tuhan boleh dibuktikan
secara deduktif daripada definisi
semata-mata.
Mari kita lihat petikan utama dalam
Bab 2 Proslogian (Mann, 1972:
260-1).
Thus even the fool is conceived that that
than which no greater can be conceived
is in the understanding, since when he
hears this, he understands it; and
whatever is understood is in the
understanding. And certainly that than
which no greater can be conceived
cannot be in the understading alone.
For it is even in the understanding
alone, it can be conceived to exist in
reality also, which is greater. Thus if that
than which no greater can be conceived
is the understanding, then that than
which no greater can be conceived is
itself that than which a greater can be
conceived. But surely this cannot be.
Thus without doubt that than which a
greater cannot be concieved exists,
both in the understanding and in reality.
Hujah Anselm di atas boleh
dimudahkan lebih kurang seperti
berikut.
(1) Tuhan ialah kewujudan yang
teragung yang boleh difikirkan.
(2) Tuhan wujud sebagai satu idea di
dalam minda.
(3) Apa yang wujud di dalam minda dan
realiti adalah lebih agung daripada apa
yang wujud di dalam minda
semata-mata.
(4) Maka, jika Tuhan wujud hanya
sebagai sebuah idea di dalam minda,
maka kita boleh membayangkan
sesuatu yang lebih agung daripada
Tuhan.
(5) Tetapi kita tidak boleh
membayangkan kewujudan yang lebih
agung daripada Tuhan (kerana
bercanggah untuk menyatakan kita
boleh membayangkan kewujudan yang
lebih agung daripada kewujudan yang
teragung yang boleh difikirkan.
(6) Maka, Tuhan wujud.
 SATU PENGHUJAHAN MENYOKONG KETIDAK KEWUJUDAN TUHAN
Penghujahan kosmologi, teleologi
dan ontologi semuanya bertujuan
untuk membuktikan bahawa Tuhan
wujud. Sekarang mari kita lihat satu
penghujahan yang bertujuan untuk
membuktikan bahawa Tuhan tidak
wujud. Penghujahan ini dikenali
sebagai permasalahan kejahatan.
Intipati penhujahan ini boleh
dinyatakan seperti berikut. Adalah
tidak munasabah untuk
mempercayai kewujudan Tuhan di
dunia yang penuh dengan
kejahatan kerana kewujudan Tuhan
bercanggah dengan kewujudan
kejahatan..
Tidak sukar untuk melihat secara
intuisi kenapa hujah seperti ini
menarik ramai orang yang
mempunyai masalah dengan
kepercayaan kepada Tuhan. Tidak
dapat disangkal, dunia ini
mengandung kejahatan yang bukan
sahaja tidak masuk akal, tetapi
jumlah kejahatan yang berlaku
adalah terlalu banyak: peperangan
yang meragut berjuta-juta nyawa,
serangan pengganas terhadap
orang awam yang tidak bersalah,
kematian sia-sia orang awam
akibat malapetaka alam, penagih
dadah yang membakar seorang
anak kecil hidup-hidup, dan
contoh-contoh lain yang tidak
terkira banyaknya. Barangkali
timbul satu persoalan di fikiran:
kenapakah Tuhan tergamak
membenarkan kejahatan
Untuk tujuan perbincangan di sini
ini, kita hanya menumpukan
permasalahan kejahatan klasik
seperti yang diformulasikan oleh
Epicurus (341-270SM).
(1) Jika Tuhan wujud, maka Tuhan ialah maha
berkuasa, maha mengetahui dan secara
sempurnanya baik
(2) Jika Tuhan ialah maha berkuasa, maka
Tuhan ada kuasa untuk menghapuskan
semua kejahatan.
(3) Jika Tuhan maha mengetahui, maka
Tuhan tahu bila kejahatan wujud.
(4) Jika Tuhan secara sempurnanya baik,
maka Tuhan hendak menghapuskan semua
kejahatan.
(5) Kejahatan wujud.
(6) Jika kejahatan wujud dan Tuhan wujud,
maka sama ada Tuhan tidak mempunyai
kuasa untuk menghapuskan kejahatan atau
tidak tahu bila kejahatan wujud, atau tiada
ada kehendak untuk menghapuskan semua
kejahatan.
(7) Oleh maka itu, Tuhan tidak wujud.
 Penilaian terhadap Permasalahan Kejatahan
Jawapan-jawapan terhadap
permasalahan kejahatan adalah
pelbagai.
Ada falsafahwan menyanggahkan
permasalahan kejahatan dengan
kewujudan kejahatan tetapi ia
diperlukan sebenarnya. Pendirian ini
dijuarai oleh Hick (1966). Tuhan
merancang dunia di mana kejahatan
wujud supaya kita akan mempunyai
hubungan dengan Tuhan dengan
penuh kasih sayang. kejahatan
dikatakan diperlukan untuk membina
jiwa di dalam dunia yang dikehendaki
sedemikian rupa oleh Tuhan.
Terdapat juga falsafahwan membuat
analisis logik terhadap
pernyataan-pernyataan “Tuhan wujud”
dan “Kejahatan wujud” dan
menyimpulkan tidak semestinya
kewujudan kejahatan bermakna
ketidakwujudan Tuhan (Platinga
1974). Plantinga menamakan
sanggahan beliau terhadap
permasalahan kejahatan sebagai Free
Will Defense.
Free Will Defense cuba menunjukkan
premis bahawa Tuhan maha
berkuasa, maha mengetahui dan
secara sempurnanya baik adalah tekal
atau tidak bercanggah dengan premis
kejahatan wujud jika Tuhan boleh
ditunjukkan tidak berkehendakkan
dunia yang tidak mengandungi
kejahatan moral.
Free Will Defense boleh dinyatakan
seperti berikut:
1. Dunia yang mengandungi makhluk
yang bebas adalah lebih baik
daripada dunia yang tidak
mengandungi makhluk yang tidak
bebas.
2. Tuhan boleh mencipta makhluk
yang bebas.
3. Makhluk yang bebas
berkemampuan untuk memilih jadi
baik dan jahat.
4. Jika makhluk dicipta untuk jadi baik
sahaja, maka makhluk tidak bebas.
5. Oleh maka itu, Tuhan tidak mencipta
makhluk yang hanya jadi baik
sahaja.