BAB 5

Permuafakatan Politik dalam

Konteks Hubungan Etnik
di Malaysia

AHCMAD TAUFIQ BIN CHAIRIL ANWAR

DANESH TAMILSELVAM
YUEN

01
 ISI KANDUNGAN
Pengenalan
Pembangunan Politik
Pemupukan Hubungan Etnik Secara Formal dalam Politik
Demografi dan Politik
Pakatan Politik di Sabah dan Sarawak
Tsunami Politik: Politik Perkauman Semakin Mengendur
Perubahan Trend dan Corak Pengundian
Kesimpulan

SDG Progress Report 2025 02

PENGENALAN
Pentadbiran feudalisme di Tanah Melayu
- Sultan mempunyai kuasa mutlak
- Pembesar berempat, iaitu Bendahara, Temenggung, Laksamana dan Penghulu Bendahari.

1874 British memperkenalkan sistem residen.

- Residen - kononya untuk memberi nasihat pentadbiran kepada sultan
- Sultan hanya mempunyai kuasa yang terhad disebabkan sistem residen iaitu kedudukan agama Islam
dan hal ehwal berkaitan dengan adat resam orang Melayu.

British memperkenalkan Malayan Union pada 1 April 1946

- Kuasa sultan semakin dilenyapkan oleh pihak British.
UMNO ditubuhkan secara rasmi dalam persidangan pada 11 dan 12 Mei 1946.
- UMNO bertujuan untuk menentang Malayan Union.
- Akibat daripada tentangan yang hebat oleh orang Melayu akhirnya Malayan Union
dimansuhkan dan digantikan dengan Persekutuan Tanah Melayu pada tahun 1948.

03
 BN kini dianggotai oleh 14 buah parti, iaitu UMNO, MCA, MIC, Parti Progresif Penduduk (PPP)
dan juga parti dari Sabah dan Sarawak. .
- Gabungan berkenaan mencerminkan keinginan untuk berkongsi kuasa
- Fenomena ini dikenali sebagai demokrasi permuafakatan berdasarkan
prinsip tawar-menawar, bertolak ansur, pengorbanan dan perundingan
bagi memastikan suara setiap kaum diwakili, termasuk etnik minoriti.

Gabungan dibentuk kerana pakatan sedemikian dianggap memberi faedah kepada pihak terbabit.
Sekiranya parti yang terlibat gagal memperoleh faedah, besar kemungkinan parti berkenaan
akan keluar daripada gabungan.
-Antaranya, parti PBS yang mengambil keputusan untuk keluar daripada BN Sabah pada
1987 tetapi kemudiannya menyertai BN semula pada 1994.
 PEMBANGUNAN POLITIK
iaitu satu wilayah yang mempunyai sempadan, pemerintahan dan warganegara atau bangsa .

Pembinaan negara bangsa pula dapat dicapai melalui pelbagai pendekatan, termasuk penerapan dasar
awam yang digubal oleh kerajaan dan pemupukan semangat nasionalisme seperti lagu kebangsaan,
bendera kebangsaan dan perayaan hari kemerdekaan.

Usaha mewujudkan negara bangsa bukan suatu yang mudah kerana terdapat pelbagai faktor perlu diambil
kira. Antaranya merangkumi aspek kesan penjajahan, kepelbagaian suku kaum, gabungan wilayah dan
gabungan kerajaan.

Kewujudan parti politik, parlimen, perlembagaan negara dan pilihan raya merupakan komponen atau
kriteria penting untuk menentukan kewujudan amalan demokrasi di negara ini.
PEMUPUKAN HUBUNGAN ETNIK SECARA FORMAL
DALAM POLITIK

Usaha memupuk hubungan etnik yang harmoni memerlukan tindakan secara formal daripada pihak atasan

Semasa pelaksanaan Malayan Union pada tahun 1946

- British ingin memperkenalkan corak pemerintahan unitar berasaskan penguasaan majoriti oleh pihak
British dan rakyat pula ditadbir sebagai satu bangsa. Semua kelompok etnik di Tanah Melayu disatukan
secara paksaan.

Usaha awal Dato’ Onn Jaafar melalui parti multietnik

- iaitu Parti Kemerdekaan Malaya (IMP)
- tewas pada Pilihan Raya Majlis Perbandaran Kuala Lumpur pada tahun 1952.
-Kerana masyarakat ketika itu, yakin bahawa kepentingan etnik perlu terlebih dahulu diperjuangkan.

Sejak menjelang kemerdekaan lagi, Parti Perikatan mengamalkan konsep perkongsian kuasa.
Perkongsian kuasa antara Melayu dengan Cina terjalin apabila UMNO dan MCA berpakat dan bertanding
dalam Pilihan Raya pada tahun 1952 untuk menentang IMP.

06
Dalam Pilihan Raya Persekutuan 1955, Perikatan yang turut disertai MIC mendapat sokongan padu rakyat
dengan memenangi 51 daripada 52 kerusi yang dipertandingkan. Selepas pilihan raya itu, Tunku Abdul
Rahman dilantik sebagai Ketua Menteri Persekutuan Tanah Melayu.

Kemenangan Perikatan pada 1955 menjadi bukti bahawa kerjasama politik dan perkongsian kuasa antara etnik
boleh berjalan dengan baik.

Pada 18 Januari – 8 Februari 1956, satu sesi perundingan untuk mendapatkan kemerdekaan melibatkan
pemimpin parti Perikatan dengan pihak British. Persidangan tersebut memutuskan bahawa Persekutuan Tanah
Melayu akan mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957.

Parti Perikatan ditukarkan namanya kepada BN pada tahun 1974 yang dianggotai oleh sembilan buah parti.
- BN merupakan satu bentuk gabungan kerajaan campuran berteraskan permuafakatan dan tawar-
menawar dalam kalangan golongan elit politik, tanpa mengancam kedudukan komuniti terbabit.

06
 DEMOGRAFI DAN POLITIK
Bilangan pengundi merupakan faktor penting dalam politik dan
pilihan raya.

- Di Semenanjung Sabah dan Sarawak, etnik Melayu atau

Bumiputera mempunyai 125 kerusi iaitu etnik Melayu merupakan
pengundi majoriti. Di Sabah dan Sarawak pula terdapat 31 kerusi
majoriti peribumi.

- Seacara keseluruhan, kerusi Melayu atau Bumiputera dalam politik

negara adalah 156 atau bersamaan 71.2 peratus kerusi.
 DEMOGRAFI DAN POLITIK
Kejayaan BN di Semenanjung Sabah dan Sarawak untuk terus
mengekalkan kuasa membuktikan kejayaan konsep dan amalan
pakatan dan kerjasama politik antara pelbagai etnik.

Formula perkongsian kuasa membolehkan pemimpin yang

mewakili pelbagai etnik bekerjasama menentukan dasar, hala tuju
dan masa depan negara
 PAKATAN POLITIK DI SABAH DAN
SARAWAK
Di Sabah dan Sarawak terdapat banyak parti politik yang mewakili
etnik masing-masing, terutamanya menjelang pembentukan
Persekutuan Malaysia.

Politik Sabah dan Sarawak lebih kompleks daripada di Semenanjung.

Gabungan sedemikian penting untuk menjamin kestabilan dan

memastikan suara semua etnik diwakili.
 PAKATAN POLITIK DI SABAH
Di Sabah, tidak mempunyai kelompok dominan dari segi saiz
penduduk.
Perkembangan politik di Sabah dan Sarawak memperlihatkan pola
yang hampir sama.
Dengan mengambil ilham daripada model kerjasama UMNO-MCA-
MIC, UNKO, USNO dan SCA di Sabah bergabung untuk
menubuhkan parti Perikatan.
Selepas pilihan raya negeri 1967, Perikatan Sabah terdiri daripada
USNO dan SCA setelaj UPKO dibubarkan dan majoriti ahlinya
menyertai USNO.
Parti Berjaya yang memerintah Sabah dari tahun 1976 sehingga
tahun 1985 merupakan sebuah parti berbilang etnik dianggotai
oleh bumiputera Islam dan bukan Islam yang ditubuhkan pada Julai
1975 meskipun pucuk pimpinannya dimonopoli oleh bumiputera
Islam.

Ketika Sabah berada dalam genggaman PBS, krisis dan ketegangan

berlaku antara kerajaan negeri dengan kerajaan pusat.

PBS yang merupakan sebuah parti pelbagai etnik dimonopoli

bumiputera bukan Islam dari segi kepemimpinan.
 Kejatuhan PBS membawa perubahan besar seperti dalam politik di
Sabah:

1. UMNO berjanji sekiranya parti tersebut berjaya merampas

pemerintahan negeri, jawatan Ketua Menteri akan mengikut giliran.

2. UMNO berjaya menyatukan pelbagai etnik.

3.Lahirkan beberapa buah parti baharu.

 PAKATAN POLITIK DI SARAWAK
Di Sarawak. komposisi penduduk memperlihatkan wujudnya
pluraliti, malah lebih kompleks daripada di Semenanjung dengan
jumlah sekitar 30 suku kaumnya.
Pelbagai parti politik ditubuhkan menjelang penubuhan
Persekutuan Malaysia pada tahun 1963.
Kewujudan SUPP menjadi inspirasi kepada etnik bumiputera untuk
menubuhkan parti masing-masing yang dapat memperjuangkan
kepentingan, kebajikan dan aspirasi bumiputera.
Cadangan penubuhan Persekutuan Malaysia turut menggerakkan
penubuhan beberapa parti etnik
Bagi etnik Melayu dan Melanau, dua parti ditubuhkan berasaskan
etnik dan kawasan.
Dalam konteks etnik Cina, SUPP telah diundang menyertai kerajaan
campuran BN selepas pilihan raya umum pada tahun 1969 hingga
tahun 1971.
Selama lebih 30 tahun selepas penubuhan Parti Bumiputera,
kemunculan beberapa parti baharu Melayu dan Melanau tidak
berjaya menggugat kedudukan politik Melayu dan Melanau.
Sebelum tahun 1963, etnik Dayak sering berpecah antara SNAP
dan Pesaka sebelum penubuhan Malaysia, namun kini etnik
terbabit menyertai semua parti politik, sama ada BN atau parti
pembangkang.
Parti Rakyat Sarawak (PRS) dan SNAP mengalami masalah
dendaman.