T.C. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Fotoğraf Ana Sanat Dali Fotoğraf Programi

T.C.
MİMAR SİNAN GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ

GÜZEL SANATLAR ENSTİTÜSÜ
FOTOĞRAF ANA SANAT DALI
FOTOĞRAF PROGRAMI
POST PRODÜKSİYONUN REKLAM FOTOĞRAFINA KATKISI

(Yüksek Lisans Tezi)
Hazırlayan
Ahmet Doğu Biricik
Danışman
Prof. H. Ozan Bilgiseren
İSTANBUL-2021
III
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
ÖNSÖZ ..................................................................................................................... IV
ÖZET .......................................................................................................................... V
ABSTRACT ............................................................................................................ VII
GÖRSEL LİSTESİ............................................................................................... VIII
GİRİŞ........................................................................................................................... 1
1. RÖTUŞ ÜZERİNE ................................................................................................. 3
1.1. Fotoğrafta Rötuşun Kısa Tarihçesi ................................................................... 4
1.1.1. Resim Sanatında Yorumlamalar............................................................. 4
1.1.2. Kurgusal Gerçeklik (Constructed Reality) ............................................. 6
1.1.3. Fotoğraftaki İlk Örnekler ....................................................................... 7
1.1.4. Dijital Dönem Öncesi Rötuş Teknikleri ve Örnekler ........................... 16
1.1.5. Dada ve Sürrealist Fotoğrafta Örnekler ............................................... 22
2. İMAJ ÇAĞI .......................................................................................................... 25
2.1. Photoshop Programının İcadı ve Fotoğraf Sanatına Katkısı .......................... 25
2.2. İmaj ve Reklam Çağında Rötuşun (Post Prodüksiyonun) Toplumsal
Yansımaları ............................................................................................................ 30
2.3. Yüksek Çözünürlüklü Güncel Rötuş Yorumları ve Genel Disiplinler ........... 38
3. POST PRODÜKSİYON SANATÇILARININ (RETOUCHER) GÖZÜNDEN
REKLAM FOTOĞRAFI VE SÜREÇLERİ .......................................................... 47
3.1.KEREM ÇAKMAK ........................................................................................ 47
3.2.ÖMER KORKMAZ ........................................................................................ 59
3.3.GİZEM AYNAGÖZ ........................................................................................ 75
3.4.MARCELWENİNGER ................................................................................... 89
3.5.EMEK KALFA.............................................................................................. 101
SONUÇ .................................................................................................................... 114
KAYNAKLAR........................................................................................................ 119
ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................ 122
IV
ÖNSÖZ
10 yıl kadar önce Güzel Sanatlar Fakültesi Fotoğraf Bölümünden ders

mahiyetinde aldığım ve mezuniyet sonrası profesyonel olarak çalışmaya başladığım
‘Reklam Fotoğrafında Post Prodüksiyon’ alanı ile ilgili araştırma yapmak ve
zihnimde bu özel meslek ile ilgili oluşan soruların cevaplarını aramak üzere yola
çıktım. Şu an okumakta olduğunuz yüksek lisans tez çalışması, öncelikle konunun
kavramsal ve tarihsel arka planının genel hatlarını çizmektedir. Ardından da sektör
çalışanı profesyonel rötuş sanatçılarının röportajları ile konuyu güncel uygulayıcılar
nezdinde belirli bir çerçeveden ele alarak konuya bakış açısı kazandırmayı
amaçlamaktadır.
Hazırladığım bu tez çalışmasında reklam fotoğrafı üretiminin önemli bir

kısmını oluşturan ‘post prodüksiyon’ (en genel anlamda görüntü işleme teknikleri) ve
sonrasındaki aşamaları sektörde çalışan profesyonellerin de görüşlerini alarak
anlatmaya ve irdelemeye çalıştım.
Bu çalışmada gerek tecrübesi gerek yardımseverliği ile beni yönlendiren

danışmanım Prof. Ozan Bilgiseren’e, Dr. Öğr. Üyesi Basri Gençcelep’e, Arş. Gör.
Özlem Demircan’a, Şafak Aykaç’a ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Fotoğraf Bölümü öğretim üyelerine, yapılan röportajlarda deneyimleri ve
paylaştıkları portfolyoları ile çalışmamı destekleyen Kerem Çakmak’a, Gizem
Aynagöz’e, Emek Kalfa’ya, Ömer Korkmaz’a ve Marcel Weninger’e sonsuz
teşekkürlerimi iletmek isterim.
Ahmet Doğu Biricik, 2021

Eskişehir
V
ÖZET
İcadından bu yana profesyonel fotoğraf üretimi ile ilgili aşamaları

düşündüğümüzde ilk planda teknik ekipmanları, ışık sistemlerini, konuyu anlatan
geniş arka planları yahut estetik olarak göze hitap eden pek çok unsurun
düzenlenmesini ve tüm bunların üretim zincirindeki birbirleriyle olan bağlantılarını
sayabiliriz.
Fakat yine en başından bugüne kadar gelindiğinde en çok vakit alan teknik
işlemin ‘post-prodüksiyon’ (rötuş, görüntü işleme) olduğunu ve nihai sonucun
çoğunlukla bu işleme göre değiştiğini görürüz. Reklam fotoğrafında bu durumun çok
daha baskın olması bu tezin temel çerçevesini oluşturmaktadır. Reklam üretimi,
birçok adımdan oluşurken bu sürecin içerisinde yer alan reklam fotoğrafı üretim
sürecini ayrıca ele almak gerekmektedir. Bu basamakların en sonuncusu ise üretimi
son haline getiren post prodüksiyon sürecidir. Sürecin aslında reklamın fikir
aşamasının oluştuğu ilk adımdan itibaren belirlendiğini söyleyebiliriz. Planlamaya
göre nihai hedef daha ilk adımdan sonucun en iyi şekilde belirlenmesidir ki bu da
tüketiciye doğrudan ya da dolaylı olarak ulaşması gereken mesajın içeriğinin ne denli
gerçeğe yakın ve ikna edici olduğuyla ilgilidir.
Bu araştırma, ‘post prodüksiyon’ sürecinin imajların yaratılmasındaki rolü ve

nihai etkilerinin izleyiciler tarafından daha iyi anlaşılması amacıyla kaleme
alınmıştır. Reklam sektöründeki profesyonellerle yapılan röportajlar, edinilen uzman
görüşleri ile teorik ve pratik bilgiler derlenip sunulmaktadır.
Sonuç olarak bu araştırmada, post prodüksiyon konusu ve görüntü

manipülasyon süreçleri ilgilenen tüm meraklı fotoğrafçılar, öğrenci ve akademik
VI
araştırmacılar için bir tür literatür oluşturması ve konunun tarihsel sürecinden

günümüze dek uzanan dinamiklerin çok daha iyi anlaşılması için bir kılavuz
oluşturma çabası olarak da değerlendirilebilir.
VII
ABSTRACT
Since its invention, when we think of the photography we can count, first the
technicianequipments then the light systems, the broad backgrounds that describe the
subject ormany things that appeal to the eye aesthetically.
But again from the very beginning until today, we can see that the technical
process thattakes most of the time is ‘post-production’( retouching, image
processing) and the resultmostly depends on this procedure. The fact that this is more
dominant in the advertisingphoto, forms the basis of this thesis. While advertising
production consists of many steps, itis necessary to consider the advertising photo
production process separately. The last step ofthis is the post- production process that
finalizes the production. We can say that thisprocess is actually determined in the
first step where the advertisement idea formed. Theplan formes the result in the best
way from the very first step. In the content of the message that should reach the
consumer directly is to be how real and convincing.
This study has been done to make the audience understand the role and the
effects of the‘post-production’ process. The interviews made with the professionals
in the advertising industry, presents the theoric and practical opinions of the experts.
As a result; this thesis can be a guide for all students and academic
researchers interested in this field, and can be evaluated as a research for a better
understanding of the historical process of the subject.
Ahmet Doğu Biricik, 2021

Eskişehir
VIII
GÖRSEL LİSTESİ
1.1:GELİNCİKLİ LEYDİ, LEONARDO DA VİNCİ ................................................................. 5

1.2:OSCAR REJLANDER, HARD TIMES FOTOĞRAFI ....................................................... 7
1.3. CALVERT RICHARD JONES, KEŞİŞLER FOTOĞRAFI ............................................. 9
1.4. AMERİKAN İÇ SAVAŞI GENERAL ULYSSEES S. GRANT FOTOĞRAFI....... 10
1.5. GENERAL FOTOĞAFININ TEKNİK DETAYI .............................................................. 10
1.6. ABD BAŞKANI ABRAHAM LİNCOLN PORTRESİ.................................................... 12
1.7. 'FADİNG AWAY' , HENRY PEACH ROBİNSON ......................................................... 13
1.8. NATİONAL GEOGRAPHİC DERGİSİNDEN FOTOĞRAF
MANİPÜLASYONU İÇİN ÖRNEK ÇALIŞMA ....................................................................... 15
1.9. BİR RÖTUŞ MASASI ÖRNEĞİ ............................................................................................ 16
1.10. ANSEL ADAMS FOTOĞRAF ÖRNEĞİ .......................................................................... 17
1.11. RÖTUŞ TEKNİK MALZEMELERİ ÖRNEĞİ ................................................................ 18
1.12.JERRY UELSMANN, BULUTLU ODA FOTOĞRAFI, 1975 .................................... 18
1.13. JAMES DEAN FOTOĞRAFI VE RÖTUŞ NOTLARI, DENNİS STOCK, 1955
19
1.14. GÖRSEL RÖTUŞ NOTLARI ÖRNEĞİ ............................................................................ 20
1.15. HELMUT HERTZFELD, FOTOMONTAJ ÖRNEĞİ ................................................... 21
1.16. MAN RAY, LE VİOLON DİNGRES, 1927 ..................................................................... 23
1.17. FRANZ ROH, LYING VENUS ............................................................................................ 24
2.1. KELBY SCOTT RETOUCH DOSYASI FOTOĞRAFI .................................................. 27
2.2. ADOBE PHOTOSHOP, BAŞLANGIÇ GÖRSELİ ........................................................... 28
2.3. PHOTOSHOP PROGRAMININ YILLARA KADAR SÜRÜMLERİ........................ 29
2.4. PHOTOSHOP PROGRAMININ GÜNCELLEMELERİNE GÖRE LOGOLARI . 30
2.5. VOGUE VE ELLE DERGİSİ KAPAK GÖRSELLERİ .................................................. 31
2.6. KENZO REKLAM GÖRSELİ................................................................................................. 33
2.7. OLAY MARKASI REKLAM GÖRSELİ VE TWİGGY PORTRELERİ .................. 34
2.8. LA MAGHREB GAZETE KAPAĞI VE PROTESTO FOTOĞRAFI ........................ 37
2.9. AHMET DOĞU BİRİCİK, GİTTİGİDİYOR REKLAM FOTOĞRAFI VE
MANİPÜLASYON ÇALIŞMASI EKRAN GÖRÜNTÜSÜ................................................... 39
2.10. AHMET DOĞU BİRİCİK, AKBANK AXESS REKLAM FOTOĞRAFI VE
MANİPÜLASYON ÇALIŞMASI EKRAN GÖRÜNTÜSÜ................................................... 40
2.11. AHMET DOĞU BİRİCİK, GARANTİ BASKETBOL REKLAM FOTOĞRAFI
VE MANİPÜLASYON ÇALIŞMASI EKRAN GÖRÜNTÜSÜ ........................................... 41
2.12. AHMET DOĞU BİRİCİK, TÜRK HAVA YOLLARI (THY) REKLAM
FOTOĞRAFI VE MANİPÜLASYON ÇALIŞMASI EKRAN GÖRÜNTÜSÜ ............... 42
2.13. KATRİN EİSMANN PHOTOSHOP RESTORATİONAL RETOUCHİNG
KİTABINDAN ÇALIŞMA GÖRSELİ …………………………………………….43
2.14. MITCH&ME REKLAM FOTOĞRAFI
GÖRSELİ…………………………………………………………………………...44
2.15. GLYN DEWİS, THE PHOTOSHOP ÇALIŞMA KİTABINDAN RÖTUŞ
AŞAMALARI GÖRSELİ…………………………………………………………..45
IX
2.16. AROMA KOZMETİK MARKASI İÇİN ÇEKİLMİŞ HAM (RAW)

FOTOĞRAF ÜZERİNE YAZILMIŞ RÖTUŞ (RETOUCH) NOTLARI GÖRSELİ
VE FİNAL
AŞAMASI…………………………………………………………………………..46
3.1. KEREM ÇAKMAK, F/2.8 GÖRSELİ................................................................................... 47
3.2. KEREM ÇAKMAK MİLLİ TAKIM ÇEKİMLERİ SET FOTOĞRAFI .................... 49
3.3. KEREM ÇAKMAK, TURKCELL EMOCANLAR REKLAM FOTOĞRAFI ........ 50
3.4. KEREM ÇAKMAK, GARANTİ BANKASI RETOUCH (RÖTUŞ) ÇALIŞMASI
DOSYASI ............................................................................................................................................... 51
3.5. KEREM ÇAKMAK, TURKCELL AKILLI YURTDIŞI DÜNYASI REKLAM
FOTOĞRAFI ......................................................................................................................................... 53
3.6. KEREM ÇAKMAK, CEPTE TEB REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ ................... 56
3.7. KEREM ÇAKMAK, LASSA REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ ............................ 57
3.8. ÖMER KORKMAZ, ZUBİZU REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ .......................... 60
3.9. ÖMER KORKMAZ, ULUDAĞ PREMİUM REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ . 61
3.10. ÖMER KORKMAZ, REKLAMDA İMAJ FOTOĞRAFI TARZINDAKİ BİR
RÖTUŞ DOSYASI .............................................................................................................................. 63
3.11.ÖMER KORKMAZ, A KİDS DREAM CGI VE RÖTUŞ ÇALIŞMASI
GÖRSELİ................................................................................................................................................ 67
3.12. ÖMER KORKMAZ, DOĞUŞ SOĞUK ÇAY REKLAM FOTOĞRAFI
GÖRSELİ................................................................................................................................................ 70
3.13. ÖMER KORKMAZ, COCA COLA REKLAM FOTOĞRAFI ÖRNEĞİ ................ 71
3.14. ÖMER KORKMAZ, ARÇELİK REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ .................... 74
3.15. GİZEM AYNAGÖZ, THY REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ .............................. 78
3.16. GİZEM AYNAGÖZ, DAMLA SU REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ................ 79
3.17. GİZEM AYNAGÖZ, THY REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ .............................. 81
3.18. GİZEM AYNAGÖZ, BEKO REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ ........................... 83
3.19. GİZEM AYNAGÖZ, FORD OTOSAN KOCAELİ RALLİSİ RÖTUŞ
ÇALIŞMA DOSYASI ........................................................................................................................ 86
3.20. GİZEM AYNAGÖZ, MAPFRE REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ ..................... 87
3.21. MARCEL WENİNGER, İŞBANKASI REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ ........ 89
3.22. MARCEL WENİNGER, SAMSUNG REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ .......... 91
3.23. MARCEL WENİNGER, THY REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ ........................ 93
3.24. MARCEL WENİNGER, EUROLEUGE REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ .... .95
3.25. MARCEL WENİNGER, TURKCELL EMOCAN REKLAM FOTOĞRAFI &
3D GÖRSELİ......................................................................................................................................... 96
3.26. MARCEL WENİNGER, AKBANK CAZ FESTİVALİ REKLAM
FOTOĞRAFI GÖRSELİ.................................................................................................................... 98
3.27. MARCEL WENİNGER, KARA SEVDA DİZİ AFİŞ GÖRSELİ ............................100
3.28. EMEK KALFA, ZİRAAT BANKASI 3D & REKLAM FOTOĞRAFI
GÖRSELİ..............................................................................................................................................101
3.29. EMEK KALFA, FANTA REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ................................ 103
3.30. EMEK KALFA, ALBARAKA, ARCHİVE DERGİSİ GÖRSELİ ...........................106
3.31. EMEK KALFA, EFES PİLSEN REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ ...................108
3.32. EMEK KALFA, FABER CASTELL, 3D & REKLAM FOTOĞRAFI GÖRSELİ.110
3.33. EMEK KALFA, MASTERCARD RÖTUŞ ÇALIŞMA DOSYASI ÖRNEĞİ ... .111
X
3.34. EMEK KALFA, RENAULT TRUCK 3D & REKLAM FOTOĞRAFI

GÖRSELİ..............................................................................................................................................112
1
GİRİŞ
Fotoğrafın icadı ve sonrasında üretilen tüm imajların aslında çekim sonrası belli
işlem basamaklarından geçirilerek sonuca ulaşıldığı konsepti, tezin ilk bölümünde ele
alınmaktadır. Rötuşun tarihçesi, resim sanatından esinlenmeler, yapılan ilk örnekler ve
bilgisayar yazılımı öncesi işlerin ne biçimde ilerlediği bu bölümde ele alınmıştır. Asıl
konumuz olan ‘Reklam Fotoğrafı’ ve bununla ilgili çalışmalar ilk dönemlerde nasıl
gerçekleştirilmekte ve ortay koyulan sonuçları sektörü nasıl etkilemekteydi gibi sorular
yine bu bölümde irdelenmiştir.
Dünyada ve Türkiye’de yapılan önemli çalışmalar, markalar ve ihtiyaçları

doğrultusunda oluşturulan tüm ilgili tanıtım görselleri ‘Tanıtım Fotoğrafı’ başlığı altında
üretilmiştir. Bu görsel çeşitlilik, tasarım oluşumları, reklam ajansları tarafından
yaratılmış ve fotoğraf üretim bu doğrultuda gelişmiştir. Yazılım öncesi döneme ait
işlerin ardından gelen bu ikinci bölümde, ‘Photoshop’ ve benzer programlar kullanılarak
nihai sonuca nasıl ulaşıldığı ve reklam fotoğrafı üretimindeki işlem aşamalarının final
imaja ne denli bir katkısının olduğu ele alınmaya çalışılmıştır.
Ayrıca uzun yıllarını sektörde birbirinden farklı ve zengin çeşitlilikte projeler

üreterek geçiren profesyoneller ile karşılıklı görüşmeler yaparak onların uzman görüşleri
ve yorumları bu araştırmanın devamında konuyla bağlantılı şekilde aktarılmaya
çalışılmıştır. Uzun yıllardır şahsen sürdürmekte bulunduğum ve icra ettiğim ‘Post
Prodüksiyon’ mesleğinde edindiğim farklı tecrübeler doğrultusunda, profesyonellere
özenle sorduğum soruların tüm sektör emekçiler için aydınlatıcı ve merak edilenleri
ortaya koymaya yönelik olduğu kanısındayım.
2
Görüşme yaptığım kişilerden talep ettiğim bireysel görsel örnekler de çalışma

içerisine eklemlenmiş ve uzmanların cevaplarını destekleyici görsel ürünler olarak
sunulmuştur. Fotoğraf üretimi bağlamında bu aşamanın öneminin görseller üzerinden
anlatımının meselelerin algılanmasını kolaylaştıracağını düşünüyorum.
Sonuç olarak dijital çağda ivme kazanan teknolojik imkanların reklam fotoğrafı
üretimi konusunda köklü değişimler, görece yenilikler ve kolaylıklar getirdiğini
söyleyebiliriz. Uzmanlardan aktarılan görüşler çerçevesinde; bütün bu süreç içinde
yapılan işlemlerin, sektörün üretim sürecinde nasıl aşamalar kaydettiğini ve ne yönde
evrildiğini edindiğim cevap/yorumlar ile algılayabileceğimizi düşünüyorum.
3
1. RÖTUŞ ÜZERİNE
Eğer sözlükteki anlamlarına bakacak olursak, rötuş ilk anlamıyla “Herhangi bir
şeyde düzeltmek ereğiyle yapılan değiştirme”; fotoğraf ile ilgili olan ikinci anlamına
baktığımızda ise, “Fotoğrafçılıkta, filmi karta basmadan önce üzerinde düzeltmeler
yapma işi” olarak kayıtlarda yerini almıştır.1
İster fotoğraf için ister genel anlamına bakalım ‘düzeltme-iyileştirme’ bu iş için

genel bir eş anlam oluşturur. Hatta plastik sanatlar için bile eseri ‘rötuşlamak’ aynı
anlama gelebilir. 19. yüzyılın başlarında, fotoğrafçılık ve bunu mümkün kılan teknoloji
oldukça kaba ve hantaldı. Ekipman ve teknoloji zamanla gelişirken, fotoğrafın dijital
dünyaya eklemlenmesi ve dönüşmesi ise ancak 20. yüzyılın sonlarında gerçekleşmiştir.
Başlangıçta dijital fotoğrafçılık, bazıları tarafından radikal ve yepyeni bir yaklaşım
olarak görüldü ve kimi fotoğrafçılar tarafından o dönem standartların altında kalmakta
bulunan kalitesinden dolayı reddedildi.
“Uygulamaya ve amaca bağlı olarak, kimi fotoğraf manipülasyonları, fotoğraf

sanatçıları tarafından benzersiz görüntülerin ve bazı durumlarda sanatçının imza
ifadelerinin oluşturulmasını içerdiği için bir sanat formu olarak kabul edilir. Örneğin,
Ansel Adams, karanlık oda pozlama tekniklerini kullanarak, bir agrandisör altında
basacağı fotoğrafı kısmı olarak pozlandırarak (belirli bölgeleri aydınlatarak) ve poz
keserek (bölgesel olarak perdeleyerek) şu gün için standart sayılabilecek yaygın
manipülasyonlardan bazılarını yapıtlarında sıkça kullanmıştır."2
1 Michael Peres (2007). The Focal Encyclopedia of Photography, Fourth Edition. Focal Press; 4 edition.
p. Preface, January 2016, s. 24.
2 Jack Dziamba (February 27, 2013). "Ansel Adams, and Photography Before Photoshop"
4
1.1.Fotoğrafta Rötuşun Kısa Tarihçesi
‘Fotoğraf manipülasyonu, 19. yüzyılda cam ve teneke tabaklarda çekilen en eski

fotoğraflardan bazılarında uygulanmıştır. Bu türden uygulamalar, helyografiyi geliştiren
ve oyulmuş bir baskı plakasından ilk fotoğraf baskısını yapan Joseph Nicéphore Niépce
tarafından ilk fotoğrafın (1825) yaratılmasından kısa bir süre sonra başladı.’3
Fotoğraf rötuşlamanın örnekleri arasında mürekkep veya boya kullanarak

fotoğrafları rötuşlama, hava püskürtme, çift pozlama, karanlık odada fotoğrafları veya
negatifleri birleştirme, anlık filmleri çizme veya dijital görüntülere uygulanan yazılım
tabanlı işleme araçlarının kullanımı sayılabilir.
1.1.1. Resim Sanatında Yorumlamalar
Fotoğrafın icadının çok öncelerine dönersek, resim sanatında kullanılmış rötuş

benzeri uygulamaların olduğunu görüyoruz. (Burada rötuş olarak adlandıracağımız
uygulamalar, istenilen sonuca yönelik birçok müdahaleyi içerebilir.)
3
"World's oldest photo sold to library". BBC News. March 21, 2002. Retrieved November 17, 2011.
5
Leonardo Da Vinci, Rembrandt, Goya ve Caravaggio gibi ustaların eserleri,

günümüz teknolojilerini kullanılarak incelediğimizde aslında gözümüzle gördüğümüz
sonuçtan çok daha fazlasının eserin içinde saklı olduğunu ortaya çıkarmış oluyoruz. 4
Rötuş yapmak veya post prodüksiyon aşaması ne anlama geliyorsa, resim

sanatında da özellikle sipariş edilen eser bakımından düşünüldüğünde aynı anlamla
karşılaşıyoruz. Bugün nasıl ki bir fotoğrafçı ve rötuş elemanı bir reklam fotoğrafını
sipariş doğrultusunda yaratıyorsa; geçmişte resim için benzer işlemlerden bahsetmemiz
yanlış olmayacaktır. Örneğin; eğer ünlü birinin fotoğrafını çekiyorsanız ve yüzündeki
leke veya gözünün altındaki kararmayı giderirsiniz. Bunun aynısını ünlü bir kişinin
resminin oluşturulması aşaması için de düşünebiliriz özellikle bunu kişi sizden bunu
sipariş olarak istediyse.
1.1 Gelincikli Leydi Resmi – Leonardo Da Vinci
4
https://www.vice.com/amp/en/article/5995pb/7-hidden-art-secrets-that-were-uncovered-with-technology
6
Leonardo da Vinci'nin Gelincikli Leydi tablosu, resmin son hali öncesinde iki
kez yeniden düzenlendi. BBC News'in haberine göre, Fransız mühendis Pascal Cotte, da
Vinci'nin kadının ön kolunun konumunu değiştirdiğini ve sadece sembolik gelincik
kısmını üçüncü versiyonuna eklediğini keşfetti. “Cotte, kendisi ve ekibinin icat ettiği bir
teknik olan Katman Amplifikasyon Yöntemini (LAM) kullanarak tabloya yoğun ışık
yansıttı ve yansımalarını çok mercekli bir kamerayla ölçtü. BBC'ye konuşan Cotte,
"LAM tekniği bize boyayı soğan gibi soyma, farklı boya katmanlarının içinde ve
arkasında neler olduğunu görmek için yüzeyi kaldırma yeteneği veriyor." dedi. 5
1.1.2. Kurgusal Gerçeklik (Constructed Reality)
Bu bölümde, resim-fotoğraf ilişkisi ve bunun çoğunlukla çekim sonrası birtakım

teknikler-rötuşlamalar ile oluşturulması konu ile çok yakından ilgili olması nedeniyle ele
alınmaktadır.
“Nihai görüntüyü oluşturmanın yanı sıra, Oscar Gustave Rejelander (İsveçli,

İngiltere'de aktif; 1813-1875) gibi diğer fotoğrafçılar, hayali bir olayın fotoğrafını
üretmek için birçok farklı negatifin kullanıldığı kombinasyon baskısı yoluyla
gerçekliklerini uydurdular. The Two Ways of Life (1857) 'de Rejlander, iyi ve kötü
arasındaki seçimlerle ilgili Viktorya dönemi kavramını tasvir etmek için kombinasyon
baskısında katmanlı 30 kadar negatif kullandı. Henry Peach Robinson (İngiliz; 1830-
1901) ise, ölüm döşeğindeki genç bir kadının romantik bir fikrini yaratmak için Fading
Away'de (1858) yalnızca beş negatif kullanmıştır. Bu teknikler, özellikle fotoğraf
hizmetinde ressamlık amaçlarını güden resimci bir yaklaşımı çağrıştırıyordu.”6
5
A.g.e.
6 Warren Lynne,Encyclopedia of Twentieth Century Photography,Routledge, 2006, P-320
7
1.2. Oscar Rejlander, Zor Zamanlar (Hard Times) Fotoğrafı
1.1.3. Fotoğraftaki İlk Örnekler
Fotoğrafta rötuş, genel olarak fotoğrafın çekiminden sonra yapılan her türlü
müdahale anlamındadır. Dolayısıyla fotoğrafın ilk örneklerinin ortaya konmasının
üzerinden çok da fazla bir zaman geçmeden zaten bu işlemler yapılmaya ve bir meslek
olan ‘rötuş sanatçısı’ (Retoucher) tabiri tanımlanmıştı bile.
8
“Fotoğraf rötuşlama, 19.yüzyılda, Joseph Nicéphore Niépce'nin geliştirdiği ve

foto-gravürlü bir baskı plakasından ilk fotoğraf baskısını yapmasından ve de ilk
fotoğrafının oluşturulmasından kısa bir süre sonra başladı. İlk örnekler için mürekkep ve
boya kullanarak, pistole yaparak (airbrushing), çift pozlamayla, fotoğraflar ve/veya
negatifleri karanlık odada bir araya getirmek gibi temel işlemleri bu yöntemlerin
arasında sayabiliriz.”7
1841'de William Henry Fox Talbot, birden fazla kopya elde edebilecek bir
negatif yaratmaya yönelik icadı, Calotype'ın patentini aldı. Bundan beş yıl sonra, 1846
yılında, fotoğraftaki ilk rötuş örneği sayılabilecek müdahaleyi meslektaşı Calvert
Richard Jones gerçekleştirdi.8
“Jones, Malta'da bir binanın çatısında beş kapuçin keşişinin fotoğrafını çekti.
Keşişlerden dördü bir grup halinde toplanırken, beşincisi birkaç metre arkalarındaydı.
Jones arkadaki keşişin fotoğraftaki bütünlüğü bozduğunu düşünerek, negatifte onun
bulunduğu kısma kimyasal müdahale yaparak yok etmeyi neredeyse başardı.”9
7 Mia Fineman (November 29, 2012). "Artbeat". PBS Newshour (Interview). Interviewed by Tom Legro.
South Florida: WPBT2. Retrieved January 30,2016
8 https://fixthephoto.com/blog/retouch-tips/history-of-photo-retouching.html
9
A.g.m.
9
1.3. Calvert Richard Jones, Keşişler Fotoğrafı
Sonuç, pozitife gökyüzünün bir bölümüne ait gibi görünen beyaz buluta
benzeyen bir leke olarak yansıyan, başarılı bir çalışmaydı.
10
1.4. Amerikan İç Savaşı'nda General Ulysses S. Grant'in City Point, Virginia'daki Askerlerinin
Önünde At Sırtında Poz Verirken Çekilmiş Fotoğrafı. (1902)
1.5. General Fotoğrafının Teknik Detayı

11
“Bu fotoğraf tarihte yapılan ilk fotoğraf birleştirme (manipülasyon) örneği olarak
gösterilmektedir. Detaylı olarak incelendiğinde bazı kısımların birbirleriyle olan
uyumsuzluğu bariz bir şekilde göze çarpar.”10
Yapılan araştırma sonucu fotoğrafın birleştirildiği ana kaynakları ortaya çıkaran

uzmanlar, günümüzdeki manipülasyon teknikleri gibi birleştirilmiş bir fotoğraf karesi
elde edildiğini bizlere göstermiş oldular.
Bir fotoğrafın güvenilirlik ile ilişkilendirilebilir bir psikolojik düzeyde izleyiciyle

bağlantı kurma yeteneği vardır, öte yandan edinilen bu güç ona etik sorumluluk
yüklemektedir.
“Bir izleyici olarak bizler şu gün, gerçekliğini sorgulamadan bu akışı kabul

etmekten rahatsız oluyoruz. Çoğu izleyici fotoğraf manipülasyonunun varlığının
farkındadır, ancak bu şimdilerde kabul edilebilir bir normdur. Teknolojik ilerleme,
fotoğrafçılığın estetik açıdan daha çekici olmasına yardımcı oldu ve oluyor. Ancak bir
diğer yandan da fotoğrafçıların dürüstlüğünün, tarafsızlığının da teşvik edilmesi ve suni
yaklaşımlarında azaltılması yönünde etik zorunluluklar ortaya konmakta.” Manipülasyon
içeren fotoğraf uygulamalarının hızla artması nedeniyle, gazete fotoğrafının güvenilirliği
kamuoyu nezdinde artık pek de itibar görmez bir hale doğru gitmektedir. 11
10
"Civil War Glass Negatives and Related Prints – Solving a Civil War Photograph Mystery". Library of
Congress. Retrieved January 30, 2016.
11
Sharma, Jitendra & Rohita (2017). "Analysis of Key Photo Manipulation Cases and their Impact on
Phtograpohy" P90
12
1.6. ABD Başkanı Abraham Lincoln'ün ikonik portresi.
Görseldeki örnek, “Lincoln'ün başı ve Güneyli politikacı John Calhoun'un

vücudunun bir bileşimidir. Bu görüntünün tarihini ortalama olarak vermek gerekirse, ilk
kalıcı fotoğraf görüntüsünün 1826'da ve Eastman Dry Plate Company'nin (daha sonra
Eastman Kodak olacak) 1881'de oluşturulduğunu bilinmektedir. Lincoln’ün bu portresi
daha sonra 5 Amerikan Doları banknotu üzerindeki yerini almıştır.”12
Fotoğraf manipülasyonu, çoğunlukla izleyicileri kandırmak, ikna etmek veya

hikâye anlatımını desteklemek ve kendini ifade etmeyi geliştirmek için kullanılmıştır.
12 Farid, Hany. "Photo Tampering Throughout History" (PDF). Archived from the original on
September 8, 2015.
13
Çoğu zaman ince ve sağduyulu değişiklikler bile bir fotoğrafı yorumlama ve yargılama
şeklimiz üzerinde derin bir etkiye sahip olabilir. Örneklerde de anlaşılabileceği üzere,
Amerikan İç Savaşı'nın başlarında, fotoğraflar birden fazla negatife dayalı gravürler
olarak yayınlanmıştır.
1860'ta politikacı John Calhoun'un bir fotoğrafı manipüle edildi ve bedeni

Abraham Lincoln'ün başka bir fotoğrafında kullanıldı. Bu fotoğraf da manipüle edilen
ilk fotoğraflardan biri olarak tarihte yerini aldı.
1.7. "Yok olma” (Fading Away) Henry Peach Robinson. (1858)

14
“Robinson’un bu pek bilinen eserinde yaptığı manipülasyon uygulaması, beş

farklı orijinal negatifin tek bir kare üzerinde birleştirmesiyle gerçekleştirdiği resimsel bir
teknik örnek olarak fotoğraf sanatı tarihine geçmiştir.”13
Adı geçen çalışma, Kraliçe Victoria'nın kocası Albert'in favorisiydi. Albert bir
kopya satın aldı ve Robinson'un sonraki tüm kompoze imajlari için de sürekli sipariş
talimatı vermişti.
Aslında günümüzdeki reklam veya sipariş üzerine çalışılan fotoğraf işlerinin de

sanatçılar için oluşturduğu pazar için de Robinson’un bu başyapıtı ilk önemli örnek
olarak gösterilebilir.
13
Newhall Beaumont, The History of Photography, Museum of Modern Art, 1949. Page 74
15
1.8. 1982: National Geographic Dergisi’nden Fotoğraf Manipülasyonu İçin İbret Alınacak
Bir Kapak Çalışması.
Fotoğrafçı Gordon Gahan, derginin Mısır ile ilgili sayısı için piramitleri
fotoğraflar.
Fakat resim kapağın formatına uymaz. Bu yüzden piramitler üzerinde müdahale

yapılması kararı alınır. Fotoğraf yanlardan sıkıştırarak yatay-dikey orantısı kapağa
uygun hale getirilir ancak bu durum dikkatli gözlerden kaçmaz ve dergi piyasaya
sürüldükten kısa bir süre sonra önemli bir belgesel fotoğrafçı bu durumu şikâyet eder.
16
“Derginin bir sonraki müdürü Tom Kennedy, bu tür yöntemleri onaylamadığını

deklare etmek durumunda kalır. Bunun ciddi bir hata olduğunu kabul eder ve artık böyle
gerçek dışı müdahalelerin National Geographic’de tekrarlanmayacağını garanti eder.”14
1.1.4. Dijital Dönem Öncesi Rötuş Teknikleri ve Örnekler
1.9. Bir rötuş masası. (George Edward BrownFinishing the Negative: A Handbook of All the
Processes Between Fixing and Printing.
14
http://www.alteredimagesbdc.org/national-geographic/
17
“Dijital fotoğraf teknolojilerinin yaygın olmaya başlamasından önce, tıpkı dijital

işleme programlarının yaptığı müdahale ve değişiklikler gibi, fotoğraf rötuşlama
işlemleri de filmler ve baskılar üzerinde birtakım özel ekipmanlar kullanılarak
yapılıyordu.” Uygulamaya ve amaca bağlı olarak, kimi fotoğraf manipülasyonları o
günden bugüne halen bir sanat formu olarak kabul edilmektedir. Çünkü benzersiz
görüntülerin yaratılması; bazı durumlarda fotoğrafçılar tarafından güçlü sanatsal
betimlemeleri ve ifadelerin sadece ve sadece bu yol ile oluşturulmasını sağlamaktadır. 15
1.10. Ansel Adams Fotoğrafı Örneği
15
Jack Dziamba (February 27, 2013). "Ansel Adams, and Photography Before Photoshop
18
1.11. Rötuş Teknik Malzemeleri Örneği
1.12. JerryUelsmann, Bulutlu Oda Fotoğrafı, 1975

19
“Fotoğrafçı ve görsel sanatçı Jerry Uelsmann, 1960'lardan bu yana fantastik

şiirsel sahneler yaratmak için sürekli olarak montaj tekniğini kullanan bir avuç
fotoğrafçıdan biri olmuştur. Kendi hayatındaki olumsuzluklarının bir seri dizisinden bir
araya getirilen çalışmaları, gerçek ve hayal edilenin kusursuz bir şekilde birleşmesini
betimler.”16
Bu çalışmalar dijital dönem öncesi için verilebilecek iyi örneklerdendir.
1.13. James Dean Fotoğrafı ve Karanlık Oda Notları, DennisStock, 1955
16
Rosenblum, Naomi, A World History of Photography, Library of Congress Cataloging-in-Publication
Data, 1997 P585
20
Dennis Stock'un bu pek meşhur fotoğrafındaki New York sokaklarındaki James

Dean portresine dair sağ tarafta yer alan karanlık oda baskı-pozlandırma talimatları,
fotoğrafçının baskıyı yapacak olan kişiye aklındakini ayrıntılarıyla bildirime
dönüştürdüğü karanlık oda poz ekleme ve çıkartma işlemlerinin en güçlü örneklerinden
biridir. “Bu tür notlar fotoğrafçıların rötuş ve/veya pozlandırmaya dair ayrıntılı
talimatlarıyla -hangi alanların aydınlatılacağın, hangi alanların koyulaştırılacağının-
özetle nerelere müdahalelerde bulunulacağının bildirildiği yaygın uygulamalardandı.”
Reklam ve moda fotoğrafı ağırlıklı olmak üzere, günümüzde halen birçok post
prodüksiyon işlemi bu şekildeki bildirim ve talimatlarla uygulamaya alınır.17
1.14. Görsel Rötuş Notları Örneği
17
https://retouchingacademy.com/history-of-retouching-photographers-and-retouchers-synergy-in-the-
analog-photography-era/
21
1.15. Helmut Hertzfeld, Fotomontaj Örneği
Politik-siyasi bakış açısına sahip kimi sanatçılar o döneme dair politik

hareketlerinin içlerine sindiremedikleri kusurlarını açığa vurmakla meşgul oldular.
22
“John Heartfield ya da daha gerçek adı ile Helmut Herzfeld'in, bu tür örnekleri o
denli güçlüdür ki, kolaj ve montaj tarihinin başyapıtı sayılacak görsellerden olarak
sanatsal literatüre girmişlerdir. Herzfeld ayrıca, bu tarz siyasi fotomontaj örneklerinin
öncüsü olarak kabul edilir.”18
1.1.5. Dada ve Sürrealist Fotoğrafta Örnekler
Dada akımı ve genel hatlarıyla sürrealizm örnekleri 1918 ve itibariyle

başlamış ve toplumsal olarak büyük etki ve beraberinde de tepki getiren görsel ürünlerle
kendinden her daim bahsettiren tarihi bir dönemi aralamıştır.
Bu janr: Resim, heykel, hatta mimaride bile görülürken fotoğraf ve grafik

görüntü üretimi bu sanatı icra eden gruplar içinde önemli bir yer almıştır. Man Ray’ın
oluşturduğu görüntüler oldukça karakteristik örneklerdir. Bunlar elbette neredeyse bir
asır önce kullanılmış öncü ve eski tekniklerdir ancak günümüzün görsel dilini
şekillendiren önemli referans yapıtları olmuşlardır.
18
"John Heartfield Posters – Political and Dada Art". John Heartfield Exhibition. Retrieved 8 January
2017.
23
1.16. Man Ray, Le Violon Dingres, 1927
Birçok örnek içinden, Almanya doğumlu sanatçı Franz Roh ciddi olarak göze çarpar.
“Roh, 1927'den 1933'e aktif olarak fotoğraf ve görüntü oluştururken, icat ettiği
iki vizyonu araştırdı: Figür ve manzaranın gerçek kolajları / montajları ve negatif baskı.
Ancak Roh'un perspektifi sıkıştırarak, vurguları ve gölgeleri aktararak, sahne modelini
erotikleştirerek ve yerlerden, nesnelerden sıyırarak fotografik gerçekliği yeniden
tanımlamasına izin veren negatif baskı yöntemi ve onun polarize tonaliteleriydi. Diğer
sanat formlarına ve hatta fotografik klasisizme olan tüm referanslar ve manzaralarından
24
bahsedebiliriz. Süreci teknik ustalığı, fotoğrafları Avrupalı fotografik modernizmi

kategorize eden vizyonları, perspektifleri ve süreçleri birleştirirken, Roh’un Avrupa’nın
deneysel foto-grafik seçkinlerinin panteonundaki yerini sağlamlaştırdı.”19
1.17. Franz Roh, Lying Venus
19
Warren Lynne,Encyclopedia of Twentieth Century Photography,Routledge, 2006, P-1353
25
2. İMAJ ÇAĞI
‘İmaj, bir fotoğraf veya başka iki boyutlu resim gibi, bir özneye (genellikle
fiziksel bir nesneye) benzeyen ve dolayısıyla onun bir tasvirini sağlayan görsel algıyı
tasvir eden bir yapay düzlemdir. Frekans işleme bağlamında bir görüntü, dağıtılmış bir
renk geçişidir. Resimli bir komut dosyası, resimleri alfabeler tarafından kullanılan soyut
işaretler yerine çeşitli anlamsal olgular için sembol kullanan bir yazı sistemi olarak
tanımlanabilir.’20
Uzun yıllardır, özellikle internet çağı diye adlandırılan dönemde daha çok
karşımıza çıkan imaj çeşitliliği ve bunların üretim şekilleri, teknoloji ile birlikte hızlı ve
gittikçe kolaylaşan bir duruma gelmiştir. Bu bölümde bu çağa neredeyse damgasını
vuracak kadar kendinden bahsettiren “Adobe Photoshop” programı ile ilgili birtakım
bilgiler yer almaktadır.
2.1. Photoshop Programının İcadı ve Fotoğraf Sanatına Katkısı
'Digital Photography Workflow Handbook isimli kitabın ilk bölümünde dijital

fotoğraf ve fotoğraf işleme ile ilgili şu sözler yer almaktadır:
20
Chakravorty, Pragnan (September 2018). "What is a Signal? [Lecture Notes]". IEEE Signal Processing
Magazine. 35 (5): 175–77.
26
‘Dijital fotoğrafçılık iş akışı nedir? Tek istediğiniz bir fotoğraf çekmek ve harika
bir sonuç elde etmek. Ve süreç şöyle olmalıdır:
• Hızlı
• Makul bir maliyet
• Her zaman optimum kaliteyi elde etmek
“Dijital iş akışı, bir fotoğrafı çektiğiniz andan, yazdırıp arşivleyene kadar her
şeyi içerir.’ Çekim ve bunun sonrası post-prodüksiyon olarak adlandırılır ve günümüz
teknolojisiyle bu aşamalarda en önem arz eden basamakta photoshop programı yer
alır.”21
Stüdyo çekim teknikleri ve ardından fotoğraf işleme ile ilgili fotoğrafçı, yazar ve
uzman eğitmen olan Scott Kelby’nin ilgili kitabından bir alıntı ve görsel ile, ‘Post
Processing’ (kısaca rötuş) aşamasının önemini yazarın kendi sözleriyle vurgularsak:
21
Steinmueller Bettina and Uwe, Digital Photography Workflow Handbook, 2002
27
2.1. Kelby Scott Rötuş Dosyası Fotoğrafı
“Bu çekimin mantığında işlem sonrası işlemler önem arz eder, bu yüzden
bununla biraz eğlenmek gerek! Temel olarak, yapacağımız şey arka plandan modelimizi
seçmek (bu, çekimde fondaki aydınlatmalar sayesinde bu iş kolay olacak), sonra onu,
üzerine koyduğumuz arka planın rengine ve tonuna uyduracağız. Bu onun gerçekçi
28
görünmesini sağlar. Ve hemen ardından, onları birleştirmek için her iki parçaya (arka
plan ve ön plan) yüksek kontrastlı efektler ve keskinleştirme ilave edeceğiz, ancak bu
sırada birçok önemli küçük birleştirmede püf noktalarını öğreneceksiniz.”22
Bu sözler aslında bu meslekte iş üretmiş birçok çalışan için oldukça tanıdıktır

çünkü çekim sonrası işlemler buna yakın yöntemlerle ilerler; Photoshop’un,
sonlandırılmış bir çekim sonrasında görsele sağladığı güçlü katkı için iyi bir örnek
oluşturduğu kanısındayım.
2.2. Adobe Photoshop Başlangıç Görseli
“Adobe Photoshop, Adobe Inc.’nin Windows ve MAC-OS için geliştirip

sunduğu piksel tabanlı görüntü, resim ve fotoğraf düzenlemede sayısal fotoğraf işleme
yazılımıdır. Vektörel işlemelerde ve yazı işleme konusunda da bazı yetenekleri olmakla
22
Kelby Scott. Light it, shoot it, retouch it. New Riders. 2012 P158
29
beraber, pazar lideri olmasını sağlayan özelliği bit resim işleme işlevini de taşıyan
Photoshop; kuşkusuz bilgisayar dünyasının en kuvvetli yazılımlarındandır.”23
Yazılımın ilk versiyonundan bu yana, kullanıcıların büyük bir çoğunluğu

fotoğraf işleme ve grafiksel görüntü düzenleme ile ilgili bu programı kullanmıştır.
Görsellerde de yer aldığı üzere güncellemeleri çok sık olan, yani gelişmiş versiyonları
hızlı yenilenen bir yazılımdır. İçeriğinde video işleme ve basit 3D görsel düzenleme
yapabilme özelliklerini bünyesinde barındırır.
2.3. Photoshop Programının Son Yıllara Kadar Sürümleri
23
https://tr.wikipedia.org/wiki/Adobe_Photoshop
30
2.4. Photoshop Programının Güncellemelerine Göre Logoları
2.2. İmaj ve Reklam Çağında Rötuşun (Post Prodüksiyonun) Toplumsal

Yansımaları
Moda derg s okurları, fotoğrafların en azından b r dereceye kadar yalan

söylediğ n n farkındadır. Çoğu zaman ışıklandırma ve pozlama h leler yle görüntüler
hali hazırda zaten değiştirilmekte ve olduğundan iyi gösterilmektedir. Zamanla gelişen
rötuş yazılımları le ünlüleri ve modelleri daha orantılı, daha ince, daha mükemmel, daha
uzun, daha kusursuz, daha parlak gözler ve daha beyaz dişlerle görülmek mümkün
olmuştur.
31
Dijital fotoğrafçılıktak gel şmeler, model çekimlerini kapsayan fotoğrafların

manipüle edilmesini o denli kolay hale getirdi ki, genellikle son yirmi yıldır üretilen
reklam imajlarında modeller bir şekilde sentezlenmiş tuhaf yaratıklara benziyorlar.
Moda fotoğrafçısı Peter Lindbergh açıkladığı g b “Mars'tan gelen nesnelere”.
Hiç kimse, Gwyneth Paltrow'un cildinin gerçekten Mayıs 2008 Vogue kapağında olduğu
gibi yapıldığını ya da Eylül Elle'nin kapağınındak Jess ca S mpson'un vücudunun
sadece tek bir kalçadan oluştuğunu, sol tarafının şüpheli bir şekilde eksik olduğunu iddia
edemez.
2.5. Vogue ve Elle Dergisi Kapak görselleri

32
Ancak rötuş daha bariz ve tuhaf hale geldikçe, bazen insan anatomisinin doğal
sınırlarına meydan okuyan beden boyutlarıyla sonuçlanıyor, dünyanın en ünlü moda ve
reklam görüntü üreticilerinden Lindbergh, uygulamayı suçlamaktaydı. Lindbergh,
“Bence yıllardır bugün kadınların görsel olarak nasıl tanımlandıklarında çok büyük bir
rol oynadığını düşünüyorum. Bu yüzyılın başında kadınları tems l etmek çin seçilen
araç bu -kalpsiz rötuş- olmamalıdır” demişti.
“Tommy Hilfiger iç n Love and Pop kampanyasını yöneten Phil Poynter,

“Photoshop'ta birkaç günlük deneyime sahip olan herkes yeni bir arka plan yerleştirebilir
veya bir kızın burnundaki sivilceyi yok edebilir. Yine de “moda işindeki büyük tartışma,
her zaman kızlara rötuş yapmamız gerekliliği, bu mesele gerçek b r kız tarafından asla
ulaşılamayan b r kızın portres oluşturmamız gerekt ğiyle ilgilidir” demektedir.”24
90'ların pop yıldızları moda sektörünün yeni reklam yüzleri olarak tercih
edilmeye başlandı. Mar ah Carey V Magaz ne le ön plana çıkarken, Br tney Spears
Kenzo ile güçlerini birleştirdi.
‘Yaratıcı yönetmenler Carol Lim ve Humberto Leon, ikonik Amerikan şarkıcısını

Kenzo’nun 2018 ilkbahar koleksiyonu için 80'lerin klişelerinden esinlenerek ikinci La
Collection Memento giyim ürününün yüzü olarak kullanmaya karar verm şt . Britney,
usta moda fotoğrafçısı Peter L ndbergh tarafından Los Angeles'ta b r
24
https://www.nytimes.com/2009/05/28/fashion/28RETOUCH.html
33
Hollywood stüdyosunda çekildi. Bu kampanya sürec nde hayranları ünlü şarkıcıyı tekrar
gördüğü iç n memnun kalırken, fotoğraflarına uygulanan photoshop ve post produks yon
hakkında bazı olumsuz eleşt r ler yapıldı. Fotoğraflar hakkında yapılan bu yöndeki
yorumlara örnek olarak: “aslında bu sürec n nasıl sonuçlanacağını görmek beni çok
heyecanlandırdı ama... evet. Sadece kıyafetler / st l / fotoğrafçılık ucuz b r alışveriş
merkez markasına benzem ş; yani ağız bölgesi çok ürkütücü görünüyor! Son derece
hayal kırıklığı yaratıyor” şeklindeydi.
̇ ̈ ̈ ̆
“Başka bir yorum ise "Trajik! Ikonik bir pop yıldızınız, buyuk bir fotografçınız
var ve o, mücadele eden IG modellerinden birine benziyor. Ve bu tarz... TANRIM!
2004'e geri mi döndük? diye sorarak tepkisini göstermektedir.” Photoshop çalışmasından
sorumlu olan kişi Britney’in yüzünde gerçekten ilginç bir şekilde olduğundan daha
yoğun b ç mde çalışmış, bazı fotoğraflarda neredeyse onu hiç tanıyamadım yorumuyla
post produksiyonun çalışması eleşt r lm şt r.25
25
https://www.thefashionspot.com/buzz-news/forum-buzz/786243-britney-spears-kenzo-la- collection-
memento-2018-ad-campaign/
34
2.6. Kenzo Reklam Görseli

35
2.7. Olay Markası Reklam Görseli ve Twiggy Portreleri
Liberal Demokrat Milletvekili Jo Swinson; reklamlarda pistole yani

‘Airbrushing'e karşı gelen 700'den fazla şikâyetin ardından harekete geçildiği kurum
sayesinde, Twiggy'nin yer aldığı Olay marka güzellik ürünü için üstte yer alan bir dergi
reklamı görselinin reklam izleme örgütü tarafından yasaklanmasını sağlamıştır.
Reklamda, Marks & Spencer'ın TV kampanyalarını da ön plana çıkaran Tw ggy,

Procter & Gamble'a ait Olay Definity göz aydınlatıcısını tanıtıyordu. Resm n yanında şu
kel meler yer almaktadır: "Olay, daha parlak görünen gözler n sırrıdır. Daha genç
görünen gözler asla modası geçmediği için daha parlak, daha genç görünen gözler için
kırışıklıkların ve koyu halkaların görünümünü azaltır.
“Reklam Standartları Kurumu, Tw ggy'n n görüntüsü dijital olarak rötuşlandığı

iç n reklamın yanıltıcı olduğuna dair iki ş kayet almıştır. Buna ek olarak Swinson,
reklamın yalnızca yanıltıcı değ l, aynı zamanda sosyal olarak güvenilmez olduğunun
tescillenmesinden ötürü için 700'den fazla ş kayet almıştır, çünkü bu tür reklamların
nsanların kend beden majlarını algılamaları üzerinde olumsuz bir etkisi vardır”.26
26
https://www.theguardian.com/media/2009/dec/16/twiggys-olay-ad-banned-airbrushing
36
Kararında ASA (Reklam Standartları Kurumu), or j nal reklamın özellikle göz

alanında, post prodüks yon şlemler n n tüketicilere "ürünün verebileceği etkinin
ötesinde yanıltıcı b r zlen m " vereb leceğini düşündüğünü açıklamıştır.
Rötuş ve reklamın b r komb nasyonunun tüket c ler yanlış yönlendirmesi

muhtemeldir. Ancak kurum, reklamın sosyal olarak sorumsuz olduğu yönündeki
ş kayetleri reddetmiş ve: "Tüketicilerin güzellik ürünleri için görüntülerde bir miktar
cazibe beklediklerini düşündük ve bu sebeple Twiggy'nin fotoğraf çekiminin
profesyonel olduğuna karar verdik. Daha büyük yaş grubundak kadınlara h tap
edebilecek olgun bir model içeren bir reklam bağlamında, görüntünün hedef kitle
arasında beden majı algıları üzer nde olumsuz b r etk s olması ve sosyal olarak
sorumsuz olmadığı sonucuna vardık."27 şeklinde bir beyanatta bulunmuştur.
Bu durum karşısında P&G "her zaman ücretsiz paparazzi çekimleri ile

profesyonel güzellik fotoğrafları arasında farklar olacağını" bel tm şt r. P&G, "reklam
kampanyasının b r parçası olarak son çek mler yayınlamadan önce aydınlatma ve d ğer
küçük fotoğraf eksikliklerini düzeltmek için post prodüksiyon tekniklerini kullanmanın
rutin bir uygulama" olduğunu da eklemiştir.
Sonucunda şirket, Twiggy'nin gözlerinde "küçük bir rötuş" olduğunu söyledi,

or j nal reklamı ger çekmeye ve gözlerin çevresinde post prodüksiyon çalışması
olmayan bir reklamla değiştirmeyi tercih etti.
27
A.g.e.
37
Fotoğraflar üzerinde yapılan rötuş uygulamaları sadece reklam ve tanıtım

sektörünü kapsamaz. Şiddeti protesto etmek için yaklaşık 8-10 bin kişinin Tunus
sokaklarında yaptığı gösterinin haberinde, Le Maghreb gazetesi kalabalığın daha da
büyük görünmesi için dijital olarak çoğaltıldığı bir fotoğraf yayınladı.
“Manipülasyon, aynı kişilerin kalabalığın içinde birden fazla yerde bulunduğu

tespit eden detaylar, okuyucular tarafından keşfedildi. Gazetenin yazı işleri müdürü Zied
Krichen, daha sonra görüntünün fotoğrafçı tarafından dijital olarak manipüle edildiğini
ve fotoğrafı yayınladıklarında manipülasyondan habersiz olduklarını söyledi.”28
2.8. La Magheb gazete görseli, protesto fotoğrafı
28
http://pth.izitru.com/2012_01_04.html
38
2.3. Yüksek Çözünürlüklü Güncel Rötuş Yorumları ve Genel Disiplinler
Öncelikli olarak belirtmek gerekir ki; son 20 yılı incelediğimizde yapılan bütün
işlemler tamamıyla dijital olarak gerçekleştirilmektedir. Özellikle reklam fotoğrafı
sahasından baktığımızda, bazı fotoğraf çalışmaları film tabanlı olsa dahi, dijital formata
aktarılmış ve sonrasında bilgisayar programları aracılığı ile işlenmiş- tamamlanmıştır.
Reklam fotoğrafları teknolojik ilerleme ile beraber çok yüksek çözünürlüklerde

ve boyutlarda kullanılmaya başlanmıştır. Post prodüksiyon tarafından bakıldığında
çözünürlüğün yüksek olması da yapılan işi daha da detaylandırılmış dolayısıyla çok daha
gerçekçi bir boyut kazanmıştır. En nihayetinde ulaşılmak istenen (ne kadar fazla işlem
olursa olsun) her zaman gerçekçilik yönüyle kitleyi etkilemekte ve rötuş yahut
müdahaleler görüntünün temsil ettiği gerçekliğinden pek de uzak kalamamaktır.
Bu satırların yazıldığı 2021 yılı teknolojisine göre konuşursak ister sosyal medya
için tasarlanmış olsun ister en basit bir vesikalık portre ya da bir reklam kampanyası
39
fotoğrafı veya benzer bir endüstriyel içerik için, dijital fotoğraflar illaki bir çekim
sonrası işlemden (post prodüksiyondan) mutlaka geçmektedirler. Bu bağlamda reklam
üreticisi ve reklamın ulaştığı kitle ile ilgili araştırma yapıldığında bariz biçimde sayıların
en yüksek olduğu mecra sosyal medyadır. Genellikle yüksek çözünürlüklü fotoğraflar
büyük baskı boyutları içeren mecralarda, televizyon reklamlarında ve sosyal medya
reklamlarında -dijital reklam- malzemesi olarak kullanılmaktadır.
2.9. Ahmet Doğu Biricik, Gittigidiyor Reklam Fotoğrafı ve Manipülasyon Çalışması Ekran
Görüntüsü
40
2.10. Ahmet Doğu Biricik, Akbank Axess Reklam Fotoğrafı ve Manipülasyon Çalışması
Ekran Görüntüsü
Üstteki reklam Akbank-Axess kredi kartları için hazırlanmış rötuş-manipülasyon

çalışmasından bir ekran görüntüsü. Görselin üst kısmında final imaj görülmekte. Telefon
ve grafikler sonradan eklenip tamamlanmış.
41
2.11. Ahmet Doğu Biricik, Garanti Basketbol Reklam Fotoğrafı ve Manipülasyon Çalışması
Ekran Görüntüsü
Garanti Bankası’nın Türk Milli Basketbol Takımları için yaptırdığı ilan

serisinden bir örnek. Oyuncuların çekim sonrası mekân ve görsel efektlerle birleştirildiği
42
bir Photoshop ekran görüntüsü. Dosyası 150 Katman (layer) içeren çalışmanın ortalama
bir günde bittiğini eklemeliyiz.
2.12. Ahmet Doğu Biricik, Türk Hava Yolları (THY) Reklam Fotoğrafı ve Manipülasyon
Çalışması Ekran Görüntüsü
Türk Hava Yolları reklam fotoğrafı ve manipülasyon çalışması ekran görüntüsü.

Bu çalışmanın içinde yaklaşık 25 civarı fotoğraf-görsel yer almakta. Alt kısımda işin
final hali görülmekte.
43
2.13. Katrin Eismann Photoshop Restorationand Retouching Kitabından Çalışma Görseli.
‘Üstteki görüntüler yüksek çözünürlüklü dijital bir fotoğrafın rötuş aşamasını

gösteriyor. Burada renk ayrımları ve kontrast gibi temel bileşenlerin düzenlenme
aşamaları kısaca gösterilmiştir. Dijital görüntü işleme programlarının hepsi renk kodu ve
bunların RGB-CMYK formatlara göre çalışılması üzere yazılmıştır. Fotoğrafın
rötuşlanmamış hali yoğun magenta tonlarındadır ve gri nokta ile ton seçilerek beyaz
ayarı (White balance) yapılmıştır. Renk ayarı burada RGB formata göre yapılmıştır.'29
29
Eismann Katrin, Photoshop Restoration&Retouching, New Riders California, 2006 P114
44
2.14. Mitch&Me Reklam Fotoğrafı Görseli
“Bir film tanıtımı için kullanılan fotoğraf bu bağlamda önemli bir örnek teşkil
etmektedir. Aşağıda görülen iki farklı fotoğrafta çekim sonrası ve rötuşu tamamlanmış
imaj bir arada yer almaktadır. Burada çekim planları ‘Photoshop’ programının etkisi
önceden hesaba katılarak tasarlanmıştır. Hatta bu noktada programla işleme kısmını
çekim sürecinden çıkarırsak final sonucun yanına bile yaklaşamayacağımız aşikardır.”30
Rötuşçunun bu görsele dair notları ve birtakım tariflerini şu şekildedir:

“Çekimde vücut zırhı, patlamaların etkileri ve etrafta enkazların uçuştuğu bir
sahneye dönüştürülemeyecek kadar temiz görünüyordu. Sonrasında göğüs ve kafa gibi
bir dizi yerde savaş hasarı eklemek için bu tekniği nasıl kullandığımı görebilirsiniz.”31
30
A.g.e.
31 Dewis Glyn, The Photoshop Workbook, Peachpit Press, 2015 P106
45
2.15. GlynDewis, The Photoshop Çalışma Kitabından Rötuş Aşamaları Görseli.

46
2.16. Aroma Kozmetik Markası İçin Çekilmiş Ham (RAW) Fotoğraf Üzerine Yazılmış Rötuş
(Retouch) Notları Görseli ve Final Aşaması
47
3. POST PRODÜKSİYON SANATÇILARININ (RETOUCHER)

GÖZÜNDEN REKLAM FOTOĞRAFI VE SÜREÇLERİ
3.1. Kerem Çakmak
3.1. Kerem Çakmak, f/2.8 Görseli
1.Bu mesleği seçmenizde sizi en çok motive eden şey neydi?
Öncelikle mesleği seçmedim, meslek hayatımın başında dijital ortamda henüz

retoucher tanımı yoktu. O dönem illüstratörler üzerinden çalışan bir sistem vardı.
Türkiye’de bilgisayar kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştı. Photoshop ile o zaman
tanıştım, oyun gibiydi biraz… İlerleyen süreçte dijitalleşme ile birlikte Photoshop
kullanımında hakimiyet kazandıkça seçimler o zamanda şekillendi.
48
Motivasyon kısmı bu şekillenmeler sonucunda ortaya çıktı. Photoshop gibi

dipsiz bir kuyuya dalmak çok eğlenceli, ana motivasyon kaynağım bu kesinlikle.
2.İşin akışını tanımlar mısınız ve de Reklam ajansı veya direkt fotoğrafçı ile
çalıştığınız durumlarda iş akışı nasıl oluyor, farklılıklar oluyor mu? Oluyor ise
avantaj ve dezavantajları nelerdir?
Akışın tamamını iş verenin yönettiği bir yapı içerisinde oluyorum. Bu yapıda

müşterinin soyut olarak hayal ettiği dünyayı eldeki doneler ile somut hale çeviriyorum.
Reklam ajansı kısmında, Sanat yönetmenlerinin markadan aldığı notlar

doğrultusunda oluşturduğu görsel dünyaya referans olacak taslak ile başlıyor akış.
Taslak önüme geldiğinde bu taslağı nasıl gerçekleşeceğine dair bir dizi toplantı
sonrasında içeriğe stok veya fotoğraflardan oluşan dünyayı bir bütünsellik içinde
markanın ve ajansın notları doğrultusunda baskıya hazır hale getiriyorum. Fotoğrafçı ile
birebir çalışma kısmında ajanstan farklı olarak özel bir proje için ise kendi soyutladığı
dünyayı somutlaştırarak akışı sağlıyorum. Benim bakış açıma göre birbirinden çok farklı
işler değil, avantaj veya dezavantaj diye tanımlayabileceğimiz bir noktası yok.
49
3.2. Kerem Çakmak Milli Takım Çekimleri Set Fotoğrafı
3. Yaptığınız projelerde sizden istenenler haricinde sizin projeye artistik

anlamda estetik olarak yorum katma durumunuz oluyor mu? Bu süreçte kendinize
çizdiğiniz bir çerçeve var mı?
Aslında istenilen dünya örneklenmediği zaman soyutta kaldığından ister istemez

kendimde oluşan estetik anlayışı işe katıyorum. İşin sonunda marka, sanat yönetmeni ve
fotoğrafçı ile beraber benim oluşturduğum dünya üzerinden ortak bir görsel elde
ediyoruz. Süreç içerisinde kendime çizdiğim yol genelde markanın yapısı, genel trendler
ve ajans- fotoğrafçı çemberinde oluşuyor.
50
3.3. Kerem Çakmak,Turkcell Emocanlar Reklam Fotoğrafı
4. Birinden pek çok farklı alanda fotoğraf çekiliyor, bir post prodüksiyon
çalışanı bu birbirinden farklı türde alanlarda üst düzeyde hizmet verebilir mi?
Örneğin araba fotoğrafı konusunda uzman bir rötuş sanatçısı, yiyecek kampanyası
yahut saç ürünleri reklamında da etkin biçimde üretim yapabilir mi? Uzmanlaşma
konusunda düşünceleriniz nelerdir?
Bu tamamen bireysel yeteneklere bağlı bir durum bence. Eğer kişi farklı alanlara
karşı ilgili ve potansiyelini gösterme çabasında ise tabii üst düzey hizmet verebilir.
51
Birey kendini ne kadar geliştirip kendini ortaya koyabilir ise üretim yelpazesi o
kadar genişler. Özellikle içinde bulunduğumuz dönemde uzmanlaşma konusunda sonsuz
bir bilgi birikimi ve örnekleme ile karşı karşıya yeter ki istek bu yönde olsun. Yalnız
ülkemizde belli alanlarda uzmanlaşmak değil de farklı disiplinlerde belli bir kalitenin
üzerinde çalışmak maddi olarak daha cazip.
3.4. Kerem Çakmak, Garanti Bankası Rötuş Çalışması Dosyası
5. Rötuş sanatçılığı raf ömrü olan bir meslek midir? Proje bazında genç
yahut yaşça büyük sanatçıların ajanslarca tercih edilmesi söz konusu olabilir mi?
Ayrıca on yıl kadar sonra bu mesleği nerede görüyorsunuz, dijital fotoğrafçılığın
uğradığı değişime benzer bir şekilde gibi bunun da yazılımlar ve aplikasyonlar
sayesinde zahmetsizce günlük yaşama girmesi söz konusu mudur?
52
Rötuş sanatının raf ömrü olduğunu düşünmüyorum. Yaygınlaşma fazlasıyla var

bu dönemde, böyle bir yapıya ulaşması geliştiğini ve gelişmeye devam edeceğinin
göstergesi olduğunu düşünüyorum.
Tercihlerin değişmesindeki ana sebep güven, yaşla çok alakalı bir durum değil
bence… Tamamen yetenek ve portfolyo içeriği ile bağlantılı.
On yıl sonrasını öngörmek içinde bulunduğumuz teknolojik gelişimde çok zor.

Ancak şimdi içinde bulunduğumuz dönemi kıyaslarsak on yıl sonra 3D modelleme
dijital fotoğrafçılığının önüne geçecek gibi görünüyor. Tabii buna paralel gelişen
görüntü işleme programları ile birlikte işçilik kısmını kolaylaştıracak ama sentezleme ve
kompozisyon oluşturma konularında beceri yine rötuş sanatçısına kalacak. Sonuca nasıl
ulaştığınızı tasarlamamız gerekecek.
53
3.5. Kerem Çakmak, Turkcell Akıllı Yurtdışı Dünyası Reklam Fotoğrafı
6. Reklam sektörü sizi basmakalıp bir biçimde iş üretmeye yönlendiriyor

mu yoksa sizin kendinize dair üslubunuzu korumanıza izin veriyor mu? Örneğin
farklı reklam türlerindeki portreler üzerinde rötuş stil ve yoğunlukları hep aynı
kalıplar içinde mi çalışılmaktadır?
Aslında bu sorunun içinde cevaplar gizli, reklam sektörü mecburen basmakalıp

olmalı… Çünkü güven üzerine kurulu bir düzeneğin temel çarklarını döndürüyor.
Tüketicinin algılayacağı basmakalıp düzende kalmak zorundasınız hatta bu basmakalıp
düzeni korumak size de kalıyor. Baştaki sorularda da açıklamaya çalıştığım reklam
sektörü tek katmanlı bir yapı değil, bu katmanları bir düzleme taşımak bize yükleniyor.
54
Örnekler üzerinden gidecek olursak farklı türler bile kendi içlerinde bir basma
kalıplık değer oluşturur. Mecburen bu değerler doğrultusunda belki bir tık yukarı belki
de bir tık aşağı oynayabilirsiniz. Kısacası özgür olmak reklamda pek mümkün değil.
7.Etik olarak manipülasyon ve majör değişiklikler konusunda

düşünceleriniz nelerdir?
Aslında burada bir tezat oluşuyor… Bizim işimiz temelde manipülasyon ve

değişiklik dünyası barındırıyor. Aslında asıl amaç daha iyi bir görsel elde etmek. Reklam
da bunu cilalıyor diyebiliriz.
8.Oluşturulan görüntülerin gerçeklikle olan ilişkileri, hatasız olana doğru

ulaşma çabası içinde nasıl yorumlanabilir? Bu noktada dış etkenler hakkında
Özellikle manipülasyon yaptığımızda, sentezlediğimiz şeylerin bir bütünlüğü ve

gerçeklikle bağlantısını kurmak sektör içinde bize düşen görev. Bu durum tezat
yaratmak gerekirse de böyle çalışıyor, tezat içinde bile estetik gerçekliğe ulaştırma
çabası oluyor. Dış etkenler ise bu aşamada bize yol gösteren unsurlar. Mesleğimizde tek
başına karar vermek imkânsız, tamamen ekip işi.
55
9.Bu iş için: “Bir ekip işi diyebilir miyiz?” Sonuçta uygulayıcı olanlar rötuş
sanatçılarıdır ancak işin yaratım sürecinde baştan itibariyle bir ekip ile çalışmakta.
İşin oluşum sürecindeki zincir ile ilgili neler söylenebilir.
En baştan beri dile getirdiğim gibi kesinlikle bir ekip işi. İş oluşum sürecinde
maalesef rötuş sanatçıları çok kırılgan bir noktada buluyorlar. Projelere dahil olmak
gecikiyor ve elimize gelen görseller için daha fazla zaman ayırmak gerekiyor. Görsel
dünya oluşmadan fikir aşamasındayken dahil olunacak bir sistem olsaydı eminim herkes
çok daha entegre çalışabileceğini düşünüyorum.
10. Stok fotoğrafçılık genel olarak reklam fotoğrafını etkilemiş gibi

görünüyor. Rötuş yapan kişi için stok fotoğraf veya kurgulanarak ve adım adım
planlanarak çekilen bir fotoğraf arasında bir fark mıdır?
Fark olduğunu düşünüyorum. Stok kısmında farklı bağımsız dünyaları tek bir
dile oturtmak rötuş sanatçısının sentez becerisi ve bilgi-birikimi ile alakalı bir süreç,
diğer yol kurgulanarak yapıldığı zaman rötuş sanatçısının yetkinliğinden çok hızı ve
renk bilgisine doğru kayıyor.
56
3.6. Kerem Çakmak, Cepte Teb Reklam Fotoğrafı Görseli
11.Çalıştığınız fotoğraf eğer bir ünlü kişiye ait ise buna ne denli ve ne derece
müdahale edebilir? Bunu belirleyen etmenler içinde kimler söz sahibidir?
Bu kategoride iş yaparken kendi içinde dinamikleri farklı. Ünlü dediğimiz kişinin

imajı ve marka ile uyumunun ana hatlarını ajans belirliyor. Süreç içinde ünlü kişinin de
özel bir isteği olursa müdahale yapıyorum. Genellikle fiziki duruşlara müdahale
ediyorum doğallığını bozmadan fit bir görüntü elde etmeye çalışıyorum.
57
12.Rötuş sanatçılığının akademik bir eğitimi var mıdır? Sizin kişisel

deneyimlerinizde ilk öğrenme sürecinizden kısaca bahsedebilir misiniz?
Akademik bir branş olarak var mı bilmiyorum açıkçası… Ama olsaydı bence
resim, grafik, heykel ve fotoğraf bölümlerinin içine entegre etmek iyi sonuçlar
verebilirdi.
Ben yaklaşık 20 yıldır sektörün farklı kollarında usta çırak ilişkisi ile kendimi
geliştirdim. Gerçekten de çok çalıştım, gördüklerimi hayata geçirmek öğrenme yolunda
güzel bir kapı oldu.
3.7. Kerem Çakmak, Lassa Reklam Fotoğrafı Görseli

58
13.Reklam fotoğrafçıları ve rötuş sanatçıları da dahil olmak üzere, size

ilham veren ve sizi etkileyen sanatçılardan bahseder misiniz?
Bu sektöre giriş yaptığımda fotoğraf ve rötuş sanatçısı olarak çok fazla isim ile
karşılaşma fırsatım olmadı. Beni etkileyen fotoğrafçı o dönemde Erwin Olaf olmuştur
rötuş sanatçısı olarak da Ricardo Salamanca ve Garigossa studio’nun işlerini
sıralayabilirim.
Yaygınlaşma ile beraber Behance (sosyal sanat platformu) internet sitesi

üzerinden inanılmaz bir bilgiye ulaştık. Şu anda isim vermek çok zor. Sadece kategori
bazında takipler yapıyorum.
14. Eski döneme kıyasla bazı alanlarda (araba, endüstriyel ürünler vb.)
fotoğrafların yerini CGI (üç boyutlu görseller) uzun zamandır almış bulunmakta.
Bununla ilgili görüşlerinizi nelerdir?
Bu kaçınılmaz bir durum buna ayak uydurup ileride beraber çalışabileceğimiz

ekip yapılarını tasarlamak gerekiyor. Teknik şartlara uyarak ve günden güne gelişen
farklı alanları takip etmek şu günlerde iş yapmak kadar görevimiz sayılır.
59
3.2. Ömer Korkmaz
1.Bu mesleği seçmenizde sizi en çok motive eden şey neydi?
Aslında bu konu çocukluğumdan beri hayalimdi diyebileceğim bir konu değil.

Liseyi teknik lise olarak bilgisayar yazılım bölümünde okudum. Aslında bilgisayar
oyunlarına olan tutkumdan dolayı önceleri aklımda hep yazılımcı olma hayali vardı ama
okul sürecinde gördüm ki bu iş benim ruhuma uygun bir iş değil. Liseden sonra benimle
aynı fikirleri paylaşan 2 arkadaşımla beraber Bilge Adam' ın 6 aylık Adobe Sertifikalı
Grafik ve Web Tasarım kursuna gittik. Bu kursun bitişinden sonra üç arkadaş olarak
Bilge Adam' ın işe alım merkezine başvurduk. Bu süreç sonrasında birimiz önemli bir
reklam fotoğrafçısı olan Serkan Şedele'nin yanında Junior Retoucher olarak ben de,
diğer arkadaşım da bir web tasarım firmasında Junior Designer olarak işe başladık.
Süreç içinde Retoucher olarak işe başlayan arkadaşımın ofisinde zaman geçirdikçe
yapılan işlere bayıldım. İşin monoton olmaması, her yeni işte bambaşka sorunlarla
karşılaşmak, o problemleri çözmek, çözerken sürekli yeni bir şeyler öğrenmek ve en
önemlisi, çalışırken iş yapıyormuşum hissine kapılmamamdı. Saatlerce hatta günlerce
çalışsam da sanki hep oyun oynuyormuş hissine kapılıyordum. Bir insanın hayatı
boyunca başına gelebilecek en iyi şeylerden biri gerçekten yapmaktan zevk aldığı bir
şeyin mesleği olması. O nedenle kendimi şanslı hissediyorum.
60
3.8. Ömer Korkmaz, Zubizu Reklam Fotoğrafı Görseli
2. İşin akışını tanımlar mısınız ve de Reklam ajansı veya direkt

fotoğrafçı ile çalıştığınız durumlarda iş akışı nasıl oluyor, farklılıklar oluyor
mu? Oluyor ise avantaj ve dezavantajları nelerdir?
Genel hatlarıyla iş akışının başında reklam ajansı, müşterisine sattığı işin fotoğraf
çekimleri için bir prodüksiyon şirketiyle anlaşır. Genelde bu anlaşma 2-3 prodüksiyon
şirketinin arasından biri seçilerek yapılır.Bazen ajans ya da müşteri, prodüksiyon
şirketine , çekimi gerçekleştirmesini istediği fotoğrafçıyı vs söyleyebiliyor. Ya da
prodüksiyon şirketinden tüm ekibi oluşturmasını istiyor. Prodüksiyon şirketi de işi iyi
yapabileceğine inandığı kişileri, portfolyolarını ve bütçelerini ajansa ve müşteriye
sunuyor. Bu kişilerin arasından kim onaylanırsa işin ajans tarafından hazırlanan ‘layout'
(taslak) o kişilere gider ve sonrasında müşteri, ajans, prodüksiyon şirketi ve çekim ekibi
61
arasında toplantı yapılır. Bu toplantı ve çekim süreçlerinden sonra ajansın gönderdiği

layout ve brief doğrultusunda iş post prodüksiyon aşamasına gelir. Post prodüksiyon
aşamasında bitirilen iş müşteri ve ajans tarafına gönderilir. Eğer revizeleri veya işle
alakalı ekstra istekleri olmazsa işin final hali ajans ve müşteriye gönderilir ve süreç
tamamlanır.
İş direkt olarak fotoğrafçıdan gelse de işin genelde rötuş notları ve taslak ajans
tarafından fotoğrafçıya iletildiği için çok büyük oranda aynı akış olur. Arada ajans
olmayıp direk müşteri ve fotoğrafçıyla çalışıldığında post prodüksiyon süreci bana
kalırsa daha kısa sürüyor. Ajansların içinde de kendi hiyerarşik yapıları dahilinde, işi
gönderdikten sonra önce sanat yönetmeni işi inceler ve varsa revizelerini verir. Onun
onayından sonra kreatif ekip de işe bakar ve varsa revizelerini verir. Son olarak
onlarında onayından sonra yaratıcı yönetmen işle alakalı son yorumu yapar. Daha sonra
da iş müşteriyle paylaşılır. İşin içinde ajans olmadığında bu süreç sadece müşteri ve
fotoğrafçıyla geçirildiği için daha hızlı sonuç alınabiliyor. Ajansla çalışmanın en önemli
dezavantajı bence bu zaman konusunda oluyor.
62
3.9. Ömer Korkmaz, ‘Uludağ Premium’. Reklam Fotoğrafı Görseli

Bu aslında gelen işin özelliğine göre değişken bir durum. Örnek verecek
olursam, reklam sektörünün en standart işlerinden bir cast’ı düz bir fona eklemeniz
istendiğinde ekstra katabileceklerinizle, büyük kompozit bir iş geldiğinde
katabilecekleriniz çok farklı şeyler oluyor. Sadece söylenenleri yapan kişi olduğunuzda
zaten operatör olmuş oluyorsunuz. Bana gelen her brief'te ilk düşündüğüm şey ben bu
projeye ne katabilirim sorusu oluyor. Diğer türlüsü çok sıkıcı ve monoton bir iş hale
dönüşüyor. Bu şekilde iki farklı yönde evrilme şansınız oluyor. Seçim aslında tamamen
kişinin kendisinde. Sadece para odaklı çalışıp sektörün en standart işlerini yapan biri
olarak da yolunuza devam edebilirsiniz ya da daha fazla inisiyatif alıp, sizin daha fazla
kendinizi gösterebilmenizi sağlayan projeleri kabul edebilirsiniz. Tabi bu dediğim ikinci
şeyi yapmak , günümüz reklam sektöründe çok zor bir durum. İşin başındaysanız böyle
bir seçme sansınız pek olmuyor ve kendinizi göstermeniz için genelde en sıkıcı işlerden
başlamanız gerekiyor ama asıl nokta da bu bence. Herkesin standart olarak yaptığı ve
çok önem vermediği bir işe ekstra bir şeyler kattığınızda fark yaratmış oluyorsunuz.
4. Birbirinden pek çok farklı alanda fotoğraf çekiliyor, bir post prodüksiyon
63
Bu da tamamen kişinin kendi arzu ve isteklerine göre şekillenebilecek bir durum,

Kendimi örnek verecek olursam ben değişikliği ve yeni şeyler öğrenmeyi seven biri
olduğum için tek bir alanda uzmanlaşmak yerine çeşitli alanlarda çalışıyorum. Araba ve
still-life alanları favorim olsa da diğer alanlarda da üretim yapıyorum. Bu çeşitlilik üst
düzey iş yapmakta engel bir durum değil bana göre. Ama diğer yandan tek bir konuya
yoğunlaşıp o konu üzerinde çok iyi şeyler üreten kişilerde mevcut. Tek bir alanda
çalışmanın ekstra olarak şöyle bir avantajı olabilir. Çalıştığınız objenin hangi ışığa karşı
nasıl tepki vereceğini, onu en iyi gösterecek kompozisyonu vs. gibi noktalarda bir süre
sonra motor becerileriniz gelişeceği için daha hızlı üretim yapabilirsiniz.
3.10. Ömer Korkmaz, ‘Reklamda İmaj Fotoğrafı’ tarzındaki bir rötuş çalışma dosyası.
64
Rötuş sanatçılığı da diğer tüm meslekler gibi yaşayan bir organizma. Değişken
dünya dinamikleri ve teknoloji durumuyla her şeyin sürekli dönüşüp değiştiği bir yerde
rötuş sanatçılığının da değişmemesi beklenilemez. Bundan 10 sene önce kimsenin
bilmediği bir alanken, şu anda cep telefonlarımızla bile rötuş yapabildiğimiz bir noktaya
geldik. Burada durumu sadece rötuş olarak değerlendirirsek hata yapmış oluruz diye
düşünüyorum. Kullandığımız programlarla şu anda geliştirilmiş zekâ ile birlikte çok
daha hızlı ve gerçekçi sonuçlar alınabiliyor. Retouch daha önceden bir amaçken şu anda
görsel üretimi konusunda bir araca dönüştü. Bence burada sanatçının asıl noktası görsel
yaratmak olmalı. Şu anda ne kadar retouch herkesin yapabildiği gibi bir şey gibi gözükse
de teknik olarak çok küçük fotoğraflar üzerinde yapılabiliyor. Sektörel anlamda bizim
çalıştığımız fotoğraflar normal telefonların dosya boyutlarının ortalama 10 katı
büyüklüğünde olduğu için çok daha detaylı bakmayı gerektiriyor. Fazla detay da ince bir
işçilik gerektiriyor. Dolayısıyla bu noktada hala 10 sene öncesindeki ihtiyaçlar bugünde
devam ediyor. İşin yaratıcılık kısmı var oldukça da bu durumun devam etmesi
kaçınılmaz bir durum.

65
Bu tamamen gelen işin durumuyla alakalı olarak değişkenlik gösteriyor. Her işte
kendi üslubunuzu korumanız çok çok zor. Bunun için çok seçici davranmanız gerekiyor.
Günün sonunda işin asıl sahibi müşteri ve ajans olduğu için bir noktaya kadar kendi
tarzınızı yansıtabiliyorsunuz. Örneğin bundan 10 sene önceki reklam fotoğraflarına
baktığınızda cilt dokularını ve kusurlarını göremeyeceğiniz kadar boyanıyordu.
Günümüzün değişen güzellik algısından dolayı çok daha doğal gözüken fotoğraflar talep
ediliyor.
7. Etik olarak manipülasyon ve major değişiklikler konusunda

Bu mesleğin zaten temel amacı manipülasyon ve major değişiklik yapmak. Etik

olarak bunun yanlış olduğunu düşünmek için ürünün olmayan bir özelliğini varmış gibi
gösterip toplumu yanıltmak gerekiyor bence. Bizim yaptığımız ise ürünü veya kişiyi
fotoğraf anında yapılamayan ya da yapılması mümkün olmayan durumları değerlendirip,
dijital olarak o hataları, ışığı veya ekstra eklemeleri yapmak oluyor. Benim kanaatimce
bu iş green ya da bluebox (sektörde kullanılan çekim arka planları) kullanarak film
çekmek ne kadar etikse o kadar etik. Benim bu durumlarda etik olarak en dikkat ettiğim
konu fotoğrafı gören ve ürünü satın alacak kimselere olan sorumluluktur. Eğer benim
işlediğim fotoğrafı görüp, ürünü almaya karar verdikten sonra eline geçen ürünün o
fotoğraftaki ürün olmadığını düşünürse bu benim için büyük bir problem olur. Böyle bir
durum tabi ki kabul edilemez. Ama ürün özelliklerinden bağımsız bütçe yetersizliğinden
dolayı bir cast'ı stüdyo ortamında çekip, onu herhangi bir şehirde veya bambaşka bir
yerdeymiş gibi göstermenin bir problem teşkil ettiğini düşünmüyorum. Kesin olarak
66
söyleyebileceğim tek şey, fotoğraf rötuşunun hem markalar hem izleyiciler hem de
kamera arkasındaki söz sahibi biz profesyoneller için düşünülmesi gereken bir olgu
olduğudur.
Burada biz profesyonellerin yapması gereken, majör değişiklik ve

manipülasyonun ne amaçla yapıldığını bilerek hem marka hem de kullanıcılar açısından
da faydaları gözetmektir.
8. Oluşturulan görüntülerin gerçeklikle olan ilişkileri, hatasız olana doğru

Mükemmel görseller artık başarının anahtarı değil. Günümüzde ajansların ve

markaların bu durumu genel olarak anlamasını güzel bir aşama olarak görüyorum. Gün
geçtikçe daha fazla sayıda ünlü ve etkileyici kişi, insanlar photoshop uygulanmış
dosyaları tespit etmede daha iyi hale geldikçe aşırı rötuşlamayı reddediyor. Seyirci veya
müşteri artık gerçek hayatı görmek istiyor. İnsanlar tuhaflıkların ve doğuştan gelen
kusurların tüm çeşitliliğini keşfetmeye çok daha hevesli artık. Bununla ilgili en belirgin
örnek, markaların gerçekçi olmayan ve aşırı rötuşlanmış fotoğrafları sergiledikleri için
boykot edildiği moda endüstrisidir. Sözde feminist bir site olan Jezebel'in " Photoshop of
Horrors" adlı bir değerlendirme tablosu bile var. Destansı fotoğraf rötuşlama başarısızlık
özelliğine sahiptir. Örneğin, Vogue'da Kate Moss'un parmaksız kızı hakkında bir makale
var, Moschino'nun modelin bacağını ne kadar acımasızca “kestiği” üzerine bir kopya ve
Vogue'un Lena Dunham'ın rötuşsuz fotoğrafı için 10.000 dolarlık bir teklif var.
67
Bu durumlar, doğallığın neden bir eğilim olduğu ve fotoğraf rötuşuna karşı

çıkmak için geçerli bir neden olduğu ile çok ilgilidir çünkü fotoğrafları düzenleme ve
rötuşlama gibi küçük ayrıntılarda bile sonuçların farkında olmak önemlidir.
3.11. Ömer Korkmaz,‘A Kids Dream’ CGI ve Rötuş Çalışması Görseli
9. Bu iş için: “Bir ekip işi diyebilir miyiz?” Sonuçta uygulayıcı olanlar rötuş
sanatçılarıdır ancak işin yaratım sürecinde baştan itibariyle bir ekip ile
çalışılmakta. İşin oluşum sürecindeki zincir ile ilgili neler söylenebilir.
68
Kesinlikle bir ekip işi. Bu işin içinde, fikir üretiminden başlayıp, basım sürecine
kadar onlarca kişi yer alıyor. Örneğin bir ajansta oluşturulan brief'ten sonra iş
prodüksiyon şirketine geliyor. Daha sonra çekimin özelliğine göre styling, runner, make
up artist, fotoğrafçı vs. ekibe dahil oluyor. Bu çekim aşamasından sonra iş post
aşamasına geliyor ve daha son olarak işin tesliminden sonra iş baskıya gönderiliyor. Bu
kadar aşaması olan bir işte zincirin halkalarından sadece biriyiz. Bizim şöyle kritik bir
noktamız var. Çekim sırasında olan aksaklıkları veya öngörülmeyen durumları kurtarma
görevi tamamıyla post prodüksiyon 'a kalıyor. Günümüzde post 'un ve cgi (3D)
teknolojisinin gelişmesiyle bu etki daha da arttı. Gelişen cgi ve post teknolojisiyle
zincirde önceden daha önemli olan kişileri bazen çıkartabiliyorsunuz. Örneğin bir araba
reklamını hiçbir çekim ekibi kullanmadan foto-realistik olarak tek başınıza yapma
şansınız var. Dolayısıyla bu zincirde değişen ve gelişen teknolojiyle sürekli bir değişim
içinde oluyor. Bence burada kritik nokta retouch ve CGI gibi teknolojileri bir araç olarak
görmek. Asıl amaç görsel üretmek veya yaratmak olduğunda bu gelişim ve değişime çok
daha hızlı adapte oluyorsunuz.

Kesinlikle etkiledi. Stok fotoğraf kullanımının bu kadar yaygın olmadığı

dönemde layout’un gerektirdiği her şey fotoğrafçı tarafından çekiliyordu. En basitinden
kompozisyonda çok önemli etkisi olmayan çevre görselleri için bir ekibin çekime
gitmesi, konaklaması vs gibi kalemlerle çok daha maliyetli oluyordu. Stok fotoğraf
durumundan negatif anlamda etkilenen kesim reklam fotoğrafçıları oldu. Stok fotoğrafla
maliyet çok daha düşük olduğu için müşteri kısmı kazançlı oluyor. Ayrıca ışık ve
69
perspektif bilgisi üst düzey olan retouch artistlerin de kazançlı çıktığını söyleyebilirim.
Ajans ve müşteriyle beraber doğru stok fotoğrafları seçmek şartıyla hiç fotoğraf çekimi
olmadan çok daha fazla iş yapmaya başladılar.
Stok fotoğrafların en büyük handikapı düşük boyutlu oldukları için üzerinde çok
fazla değişik yapma imkânımız olmuyordu teknik olarak. Majör değişikliklerde, fotoğraf
kalitesinden dolayı yırtılmalar, ‘noise’lar kaçınılmazdı. Profesyonel fotoğraf
çekimlerinde kullanılan makinelerin gerek renk aralıkları gerekse yüksek çözünürlükte
olmaları sebebiyle arada bir kalite farkı oluyordu. Hızla değişen teknolojiyle, yüksek
çözünürlüklü makinelerin herkesin alabileceği fiyatlara inmesiyle beraber son dönemde
bu kalite handikapı da yavaş yavaş ortadan kalkıyor gibi gözüküyor. Adım adım
planlanarak çekilen fotoğrafa posta ayırdığınız süreye kıyasla en başından stok
fotoğraflarla yaptığınız işin süresi çok daha uzun olabiliyor. İşçilik ve üzerinde
harcadığınız zaman stok fotoğraflarla çalışıldığında çok daha fazla oluyor.
70
3.12. Ömer Korkmaz, Doğuş Soğuk Çay Reklam Fotoğrafı Görseli
11. Çalıştığınız fotoğraf eğer bir ünlü kişiye ait ise buna ne denli ve ne
derece müdahale edebilir? Bunu belirleyen etmenler içinde kimler söz sahibidir?
Bu tamamen ünlü kişinin insiyatifinde olan bir durum. Genelde markalar veya
ajanslar bu gibi durumlarda anlaştıkları ünlülere bırakıyorlar ve retouch aşamasında
etkin bir rol alıyorlar. Bazı ünlüler tamamıyla doğallıktan yana olurken, bazıları
kendilerini fotoğrafta hayal ettikleri gibi görmek isteyebiliyorlar. Bu da çok istenmeyen
durumlara sebep olabiliyor. Ajanslar ve markalar bu tarz işlerde son zamanlarda
minimum dokunuştan yana oluyorlar. Sürekli kamera veya TV karşısında gözüken bir
71
yüze mükemmel gözükmesi adına majör bir değişiklik yaparsanız, bu çok sahte ve yapay
gözüküyor. Dolayısıyla fotoğrafı çekilen ünlü kişiden ekstra bir talep gelmediğinde,
çekim sırasında oluşan ışık vs hatalarının düzeltilmesi dışında yapay bir müdahalede
bulunmuyorum.
3.13. Ömer Korkmaz, Coca Cola Reklam Fotoğrafı Görseli

72
12. Rötuş sanatçılığının akademik bir eğitimi var mıdır? Sizin kişisel
Rötuş sanatçılığı olarak bildiğim klasik anlamda bir akademik eğitim durumu
yok. Genelde güzel sanat fakültelerinde fotoğraf veya grafik eğitimi alan kişilerin tercih
ettiği bir alan. Profesyonel anlamda yapılması için ciddi bir mesai ve öğrenme azmi
gerektiren de bir alan bence. Ben bu alanın hem sanat hem zanaat olduğunu
düşünüyorum. En başından sonuna benim üretmediğim, maddi kaygılarla yaptığım
durumlarda bu işi zanaat olarak görüyorum. Diğer taraftan kendi fikirlerimi anlatmak
istediğim, üretim ve yaratım sürecini başından sonuna kadar yaptığım zamanlarda da bu
işi sanat olarak görüyorum. Rötuş o yüzden ne salt sanat ne de salt zanaat bana kalırsa.
Bazen biri bazen diğeri bazen de her ikisi birden. Benim ilk öğrenme sürecime dönecek
olursak, liseyi teknik lise olarak bilgisayar yazılım bölümünde okudum. Aslında
bilgisayar oyunlarına olan tutkumdan dolayı önceleri aklımda hep yazılımcı olma hayali
vardı ama okul sürecinde gördüm ki bu iş benim ruhuma uygun bir iş değil. Liseden
sonra da Bilge Adam'ın 6 aylık Adobe Sertifikalı Grafik ve Web Tasarım eğitimine
gittim. Daha sonra da bir arkadaşım sayesinde böyle bir sektörün varlığını gördüm. Yani
ben alaylı olarak bu alana yöneldim. Daha sonra reklam fotoğrafçılığında önemli
isimlerden Candaş Arın'la tanışıp onun stüdyosunda bu işe başladım. Her türden reklam
fotoğrafı çektiği için birbirinden farklı alanlarda farklı ışık yöntemleri gördüm. İşin
henüz yapım aşamasında işin final halini görebilmenin ne kadar önemli olduğunu
gördüm. Bu yüzden kendimi çok şanslı hissediyorum. Bizim alanımızda çalışmak
isteyen birinin olmazsa olması ışık bilgisi bence. Çünkü programı ne kadar iyi
kullanırsanız kullanın, bir fotoğrafın ışığı hakkında bir fikriniz yoksa elle tutulur hiçbir
başarı sağlayamazsınız.
73
13. Reklam fotoğrafçıları ve rötuş sanatçıları da dahil olmak üzere, size

Öncelikle bu alana ilk girdiğimden beri bana bildiği her şeyi öğretmeye çalışan
Candaş Arın'ın benim için yeri ayrıdır. Fotoğraflarda filmden dijitale geçiş döneminde
post prodüksiyonu da Türkiye'de ilk uygulayanlardandır aynı zamanda. Geçiş
döneminde hem film hem de dijital fotoğrafı çok iyi bildiğinden post prodüksiyon
kısmında sektörün en iyilerinden olmuştu. Yeni dönemi ele alırsak beni en çok etkileyen
kişiler ve stüdyolar, CGI ve fotoğrafı bir arada kullanmasına rağmen çok organik
sonuçlar elde edenler oluyor. Stüdyo olarak açık ara en beğendiğim Recom Farmhouse.
İşlerinde cgi ve fotoğrafı ustaca harmanlayıp çok doğal ve organik sonuçlar elde
ediyorlar. CGI teknolojisini fotoğrafın içinde kullanmanın en önemli noktaları foto-
realistik ve biraz kusurlu olması bence. Çok muntazam ve mükemmel gözüktüğünde göz
onu doğal olarak algılayamıyor diye düşünüyorum. Her şey ne kadar mükemmel
gözüküyor denilen görselleri başarısız post prodüksiyon çalışmaları olarak görüyorum.
Bu işin en önemli kıstaslarından biri, görselde ne kadar dokunuş yaparsanız yapın bunun
dışarıdan algılanamaması olmalı.
74
3.14. Ömer Korkmaz, Arçelik Reklam Fotoğrafı Görseli
Daha önce 3d işleri teknolojinin durumundan dolayı çok organik gözükmüyordu.

Dolayısıyla 3d yapılan ürünü gören müşteriler bu yapaylıktan rahatsız oluyordu. Ürün
veya araba fotoğrafı üretim bütçesi 3D'ye kıyasla çok daha yüksek olmasına rağmen
fotoğraf tercih sebebiydi.
75
Fakat son dönemlerde gelişen ‘Üç boyut işleme motorları ve tarama

teknolojileriyle beraber çok daha realistik sonuçlar elde edilebiliyor. Ayrıca ürün veya
araba görsellerini 3D olarak üretmenin fotoğrafa göre çok esnek bir yanı daha mevcut.
İstediğiniz mekân, ışık veya açı değişikliklerini istediğiniz şekilde
gerçekleştirebiliyorsunuz. Fotoğrafta ise örneğin bir arabayı stüdyoda beyaz standart bir
fonda çektiğinizde, onu çekimden sonra müşteri bir gece sahnesine eklemek isterse bu
genelde tekrar bir çekim demek oluyor. Bu da hem maddi olarak hem zaman olarak siz
veya müşteri için büyük bir kayıp oluyor. Bu ilerleyen zamanlarda çok daha hızlı ve
yoğun bir şekilde kullanılacak bir yöntem olacak. Şu anla 10 sene öncesini kıyasladığım
zaman ne demek istediğimi daha iyi anlatabilirim diye düşünüyorum. Son 3-4 sene
öncesine kadar stüdyo olarak bize gelen 10 işten 9' u sadece rötuş iken şu anda gelen 10
işin 7’si 3d ve rötuş oluyor. Bu oran, ekran kartlarının ve işlemcilerin daha da
hızlanmasıyla beraber işleme süreleri düştükçe daha da artacaktır diye düşünüyorum.
3. 3. Gizem Aynagöz
1. Bu mesleği seçmenizde sizi en çok motive eden şey neydi?
Bir projenin çok uzun sürmemesi. Genel hatlarıyla bir işin üretim aşaması çok
vakit alabiliyor fakat hızlı üretim daha fazla iş üretimi demek ve bu da tatmin edici bir
şey benim için. 3-4 gün vakit ayırıp projeyi güzel bir noktaya getiriyorsunuz ve bir başka
yeni proje için heyecanla bekliyorsunuz. Sanırım bu işi çok çeşitli işler ürettiğimiz için
de çok seviyorum.
76
Sabit bir şeyi tekrar etmek yerine, sürekli yeni problemler çözüyor olmak, yeni
şeyler öğreniyor olmak. Bir fotoğrafı finalde görsel bir estetiğe taşımak. Bunlar
gerçekten hala motive eden maddeler benim için.
2. İşin akışını tanımlar mısınız ve de Reklam ajansı veya direkt fotoğrafçı ile
İş rötuş aşamasına geldiği zaman onaylanmış bir taslak, fotoğraf çekimi ise
seçilmiş fotoğraflar, stok ise onaylanmış stoklar oluyor.
Kompoze (farklı görüntüleri birleştirdiğim) işlerde fotoğraf çekimi yapılacaksa

çekim öncesi fotoğrafçı ile toplantı yapıp işin çekim aşamasında rötuş için nelerin
gerektiği, çekim planı üzerinden yönlendirme yapılabiliyor. Fotoğraflar veya stoklar
seçildikten sonra verilen notlara göre işe başlıyoruz. Eğer notlar çok net değilse ara
aşama sunumu yapıp ilerlediğimiz oluyor. Burada amaç vakit kaybetmeden sonuca
ulaşmaya çalışmak, yani bir işin genel taslağı belliyse zaman kazanmış ve hemen
üretime geçmiş oluyoruz.
İlk sunumda fotoğrafçı ya da ajans revizyonlarını alıp, daha sonra müşteri

revizyonlarını tamamlayıp işi teslim ediyoruz. Sonrasında teslim ettiğimiz görselin
üzerine tasarımını yapıp baskıya hazırlandığı bizden bağımsız başka bir süreç başlıyor.
Üç boyutlu çalışmalar için de süreç benzer. 3D model tamamlandıktan sonra, kompoze
ve rötuş çalışmasını yapıyoruz. Reklam ajansı veya direkt fotoğrafçı ile çalışılan
77
durumlarda çok büyük farklılıklar yaşamıyorum. Markaya göre, kiminle çalıştığınıza

göre farklılıklar olabilir. Hızlı geri dönüş, revizyon verme biçimi vs. Bazı işler daha hızlı
ilerlerken bazıları tam tersi yavaş ilerleyebiliyor.

Çoğu projede estetik yorum katma durumumuz oluyor. Çünkü iş bize sadece
minimum bir rötuş notu ile geliyor. Markanın beklentisini anlayıp işin üretim aşamasını
(genel rötuştan bahsediyorum) biz kendi dilimize göre oluşturuyoruz. Elbette iş
piyasasının ortalama istediği genel çizgilerin pek dışına çıkmak olası değil fakat kendi
yorumumuz, estetik anlayışımız, renk bilgimiz gibi etken maddeler yarattığımız görselin
oluşumunda bir yorum demek zaten. Amaç hep en iyi noktalara doğru ulaşmaya
çalışmak ve bunda yorum katmak da ilk sorudaki gibi işi seçme nedenlerimden
diyebilirim.
78
3.15. Gizem Aynagöz, THY Reklam Fotoğrafı Görseli
Uzmanlaşma işi profesyonel seviyeye taşıyan şeydir. Farklı alanlarda üst düzey
hizmet verebilir ama işin özünde her ‘Retoucher'ın (Rötuş Sanatçısı) yapmayı sevdiği bir
alan vardır. İnsanın sevdiği şeyi yapması işini bir üst düzeye taşır. Moda rötuşunda iyi
olan, araba rötuşu ya da yiyecek rötuşunu aynı kalitede yapamayabilir. Saçta çok iyi
olan, ciltte aynı şekilde iyi olmayabilir.
Elbette bizler prodüksiyon çalışanları olarak birçok alanda iş üretiyoruz. Fakat

az önce de söylediğim gibi motivasyon kaynağı ve sevmek bizi o alanda üste taşıyor. O
durumda da zaten üretilen iş hem daha iyi sonuçlanmış hem de diğer türlere göre daha
fazla kendimizi verip yorumlamış oluyoruz. Baktığımızda parlayan ve göze çarpan işler
zaten hep böyle ortaya çıkmıştır. Hem tasarım hem fotoğrafçı hem de post prodüksiyon
79
ekibinin kendi sevdiği tarzda iş üretimi sonucu mükemmel noktalara taşıyabilir ve bu da

işin kendini üst seviyelerde göstermesine sebep olur.
3.16. Gizem Aynagöz, Damla Su Reklam Fotoğrafı Görseli
Yaşın önemli olduğunu düşünmüyorum. Yaptığın işe ne kadar hâkim olduğun,

deneyimli olduğun daha önemli bence. Genç olabilir ama işinde ilerlemiş bir rötuş
sanatçısıdır. Benim kişisel fikrim, bu işin yaratıcı, sanatsal ve yorumsal bir tarafı olduğu
80
için yazılımların bizim yaptığımız işi yapabiliyor duruma gelmesi epey uzun yıllar
alması yönünde olur. İşin yaratıcı tarafının on yıl kadar daha genel bir yazılımla
yapılabileceğini düşünmüyorum. Yapılmaya başlansa bile yine de kaba tabirle
makinenin yöneticisi bizleriz.
Geçmişten örnek verecek olursak, yıllar önce araba fotoğrafları ve endüstriyel

ürün fotoğraflarının yerini yavaş yavaş 3D-CGI üretim şekli almaya başladı fakat post
prodüksiyon aşamasında çok bir değişiklik göremedik. Aksine işe yarayan tarafları da
oldu çünkü tertemiz araç veya ürün görselleri geliyordu önümüze. Eğer iş kompoze
(birleştirme) bir iş ise bu hızda üretim ve temiz görseller sonucun iyiye doğru
evirilmesinde önemli bir rol oynar. Ama şimdilik görüntüleri birleştiren yine bizleriz.

Tam onaylamasam da evet, reklam sektöründe o dönemin modasına göre biraz

basmakalıp iş üretiliyor. Belli kalıplar içinde kalmamız gerekiyor. Kusursuz dünyalar ve
insanlar gibi bir cümle kurabilirim. Maalesef basmakalıp beklentiler de hem markalar
hem de halkın tepkilerine göre belirlenen tarzlar sayesinde oluşuyor. İlk sorularda
verdiğim cevaba, yani yorumlama kısmına elbette yine katılıyorum fakat orada da demiş
olduğum gibi, belli genel hatların ve çizgilerin içinde kalmak bu işin adı ‘Reklam’ ise
kaçınılmaz diyebilirim.
81
3.17. Gizem Aynagöz, THY Reklam Fotoğrafı Görseli
7. Etik olarak manipülasyon ve majör değişiklikler konusunda

İnsan rötuşunda, insanı insan yapan formları yok edecek manipülasyondan yana
değilim. Gerçeklik dışına çıkmak veya insan olmasa da reklamda tanıtılan her ne ise
gerçeğin dışına çıkmak, izleyiciye sahte görüntüler sunmak fikri elbette rahatsız edici.
Fakat bazen üretimleri fazla manipüle edecek tavırlarda işler yapılabiliyor. Fakat bu
böyleyse bile müşteri ve marka tarafından zaten başından beri öyle planlanmış işlerde
daha çok yoğun görebiliriz.
82

Kusursuz bir dünyada yaşamıyoruz, hatasız olana doğru gidilmeye çalışılan bir
estetik anlayış güzellik kavramlarımızı değiştiriyor. Fakat yine marka ve ürünün özelliği
devreye giriyor. Örnek olarak bir şampuan reklamını ele alalım. Bu sadece fotoğraf
olmak zorunda değil, video içerikli reklamlarda da sıfır hatalı, her şeyin mükemmel gibi
göründüğü adeta plastik düzgünlüğünde saçlar görürsünüz. Oysa bunun izleyici
tarafından da bakılınca bilinen bir yanı vardır; gerçeklikle hiç ilişkisi yoktur. İşin daha
da enteresan tarafı, bu herkes tarafından bilinse dahi, satışlar her zaman harika sayılarda
seyreder.
83
3.18. Gizem Aynagöz, Beko Reklam Fotoğrafı Görseli
84
Tüm projenin uygulamaya geçip basılmasına kadar olan tüm süreç ekip işi
diyebiliriz. Post aşamasına geldiğinde CGI ya da kompoze işlerde birkaç kişi proje
takımını oluşturuyor. Koordine olarak projeyi yönetmek gerekiyor. Post prodüksiyon
süpervizörü, rötuş sanatçısı, bazı projelerde 3D sanatçısı, yaratıcı direktör bir arada işi
takvime uygun şekilde bitiriyoruz.
Tabi bu sadece post kısmıyla ilgili. Aslında işin o aşamasına gelene

kadar, ki özellikler kaliteli görüntü üretimi için oldukça titiz ve detaylı planlamalar
gerekiyor. İşi hayal edip sunan tasarımcının taslağı uygulanabilir mi? Gibi sorulardan
çok sorup ince detaylarını görmek gerekli. Yani fotoğraf çekim aşamasına gelmek, sonra
çekim ve post aşaması zincirleme olarak zaten birbirine bağlıdır. Post Prodüksiyon kısmı
son aşamadır ve finali o verir tabii.

Stok fotoğraflar belli bir yere kadar kullanıma uygun görsellerdir diyebilirim.
Çözünürlüğü bellidir ve bir kalite limiti vardır (yeni dönemde istisnai yüksek kalite
üretim de yapılıyor ancak sayılar düşük).
Çekilen bir fotoğrafın çözünürlüğü, datası daha yüksek olduğu için her zaman
renk ve poz anlamında daha öteye ve kaliteye ulaşmaya zorlayabiliriz. Sınırları daha
geniştir. Fakat stok fotoğraflardan bazı detaylar için destek almak da işin hızı ve
markanın bütçesi için bir kolaylık sağlıyor. Örneğin bir mutfak karesinde ihtiyaç
85
duyulan bir bardak görselinin genel imaja uygun stok fotoğrafı çekim yapmaktan çok
daha kolaydır. Tabi eğer teknik detaylar uygunsa.
Bu tip durumlarda gelen rötuş notları çok net oluyor. Ne kadar müdahale istediği,
nereye müdahale istediği gibi. Bazı durumlarda çok fazla müdahale edildiği, bazılarında
ise çok doğal bırakıldığı olabiliyor. Genelde söz sahibi olan ünlü kişi oluyor.
Fakat yine de genel rötuşlama teknikleri uygulanır ve reklam fotoğrafı

standartlarına uygun halde sonuçlandırılır. Yüzün detayında hiçbir şey değiştirmezsek
bile, ışığın şiddeti, vurgulanmak istenen bölge, renk ayarları gibi şeyleri ulaşılmak
istenen sonuca uygun hale getirmek gerekiyor.
86
3.19. Gizem Aynagöz, Ford Otosan Kocaeli Rallisi rötuş çalışma dosyası
Bu işin su an üniversitelerde bildiğim kadarı ile akademik bir eğitimi yok.

Gerekli olan temel beceriler grafik bilgisi, fotoğraf bilgisi. Ben Sinema TV lisans eğitimi
aldım. Fotoğraf ve illüstrasyona çocukluğumdan beri ilgim vardı. Mezun olduğum
dönemde ekonomik kriz olduğu için bir süre sinema alanında iş bulamadım. Aslında bu
durum beni asıl ilgilendiğim alana doğru yöneltmiş oldu.
87
Öğrenme süreci kendi kendine kurcalayıp, işi bilen insanları izlemekle oluyor.
Çeşitli projeler deneyip, uygulama aşamasında pratik kazanma ve öğrenme başlıyor.
Tecrübe ile bağlantılı bir süreçtir bu. Uygulama yapmak ve tekrar etmek oldukça önemli.
Bu işin eğitimi çoğu kişi için bu yoldur.
3.20. Gizem Aynagöz, Mapfre Reklam Fotoğrafı Görseli
13. Reklam fotoğrafçıları ve rötuş sanatçıları da dahil olmak üzere, size

Görsel sanatların hepsi ile ilgiliyim. Bana ilham veren sanatçılar Leonardo da
Vinci, Madsaki, Uzayçöpü, Annie Leibovitz, Mert Marcus, Tim Walker, Martin Parr.
Daha birçok kişi sayabilirim.
88
Bu iş artık proje planına göre yapılmakta. Birtakım firmalar hala fotoğraf

kullanmayı tercih ediyor. Bazıları ise çoğunlukla üç boyutlu üretim teknolojisi ile
çalışıyor. Elbette gittikçe fotoğraf kullanımı azalacak ve yerine yazılım ile oluşturulacak
görseller kullanılacaktır. Bunun için bir zamanlama vermek mümkün değil.
Fakat önceki sorulardan birinde cevapladığım stok görseller ile ilgili soruda bunu
3D görseller için de söyleyebiliriz. Arama motorunda bu seçenek de mevcut. Ve
sonuçlar da bir hayli fazla. Yani mimari bir proje yapıyorsanız ve salonun köşesine
dekoratif bir saksı gerekiyorsa fotoğrafın teknik detaylarına uyan bir stok ürün satın alıp
kullanabiliyoruz. Bu işin geleceği kendi kendine bir yere doğru evrilecek gibi
görünüyor. Yine de sanatçılar olarak bu sektörde çalışmaya devam edeceğiz.
89
3.4. Marcel Weninger
3.21. Marcel Weninger, İşbankası Reklam Fotoğrafı Görseli
Hedefim aslında fotoğrafçılıktı. Fakat zaman içerisinde kendimi rötuş yaparken buldum
ve fark ettim ki bir fotoğrafın öncesi ve sonrası arasındaki farkı görmek bana büyük bir
haz veriyor. Burada yaratıcı gücümü görüntü üretimine aktarmam gerektiğini düşündüm.
Fotoğrafçılık da elbette bu tanıma uyar fakat işlenmiş bir fotoğraf karesinin öncesi ve
sonrası incelendiğinde fark büyüktür çoğunlukla.
90
İşimizin akışı şu şekildedir, Reklam ajansları kampanyaları için bir çalışma

hazırlar. Prodüksiyon şirketi veya fotoğrafçılar belirlenen taslak üzerine işi çeker ve bize
gönderir. Bizde verdiğimiz süre içerisinde işi tamamlar müşteri ile paylaşırız. Burada
işin içine ilişkiler giriyor. Fotoğrafçı veya ajans, prodüksiyon çalışanı ile olan iletişim ve
yakınlığınız işin yürütülmesinde avantaj veya dezavantaj sağlayabilir.
Ne olursa olsun amacımız markanın istekleri ve beklediği sonuçlardır. Yani

çalıştığımız aracı tüm kişi veya kurumlar her halükârda onayı zaten markadan alıyor.
Tabi bu durum her çalıştığımız müşteriye göre değişiyor. Kimi müşteri bütün inisiyatifi
bize bırakır kimi müşteri ise en ufak detayına kadar müdahale eder.
3.Yaptığınız projelerde sizden istenenler haricinde sizin projeye artistik

Elbette her projede kendimize ait artistik bir yorum katıyoruz. Her projede işin
gidebileceği en iyi yere götürmek en büyük hedefimiz oluyor. Reklam piyasası her
zaman yeniliklere açıktır, üretimin hep en iyisi ve gelişmiş hali, güncellenmiş hali bu
marka-reklam yarışını bir seviye ileriye götürür. Tabi her dönemin ortalama bir tarzının
ve güncel yorumlarının da olduğunu eklemek gerek.
91
Bizlerden istenen genel hatlarıyla yukarıda bahsettiğim ortalama tarzın

çizgileriyle paralel gitmemiz. Fakat özgün yorumlarla bunu geliştirmemiz de hem bizim
hem de işi veren tarafın faydasınadır.
3.22. MarcelWeninger, Samsung Reklam Fotoğrafı Görseli
4.Birinden pek çok farklı alanda fotoğraf çekiliyor, bir post prodüksiyon
92
Bu konu sanatçıya göre değişir. Aslında konunun temeli estetik görünüm olduğu
için bence bir rötuş sanatçısı her konuda iş çıkarabilmeli. Kişisel olarak benim tarzım bu
anlattığıma yönelik. Fakat bazı sanatçılar için işin farklı olduğunu biliyorum. Mesela
sadece araba rötuşu yapanlar, sadece yemek fotoğraflarıyla ilgilenenler ve bu konuda
ihtisas alanı seçmiş kişiler iş piyasasında mevcut.
5.Rötuş sanatçılığı raf ömrü olan bir meslek midir? Proje bazında genç
Bence Rötuş sanatının raf ömrü yok. Teknolojik gelişmeler her ne kadar bazı
mesleklerin yaptığı işleri otomatik ve yapay zekaya yönlendirme eğiliminde olsa da,
bizim işimizde bu gelişmeler bizim için bir yardımcı ve araç rolü oynuyor. İşin ustalığı
ve sanatsal yorumu bize ait, makineler araçtır her zaman.
Ajansların genç veya yaşça büyük sanatçıları tercih etmesi söz konusu değil,
burada önemli olan işin kalitesi ve iletişimdir. Sektörde çok genç ve çok yaşlı her iki uç
yaştan da kişiler iş yapmakta. On yıl sonra bu iş olduğu gibi devam edecektir. Arada tek
fark daha çok 3d daha ön planda olacaktır ve belki de yazılım ve aplikasyonlar sayesinde
bizim işimiz hızlanıp kolaylaşabilir.
93
3.23. Marcel Weninger, THY Reklam Fotoğrafı Görseli

Evet maalesef çoğunlukla reklam fotoğrafı konusu basmakalıp bir şekilde

üretiliyor. Önceki sorularda da buna benzer bir yanıt vermiştim, sizlerden istenen bir
94
dönem trendinin benzeri iştir genelde. Yorumu biz yapsak da basmakalıp olması
durumundan sıyrılması zor gibi görünüyor.
Fakat yine de arada istisnalar oluyor elbette. Birçok özel projede yer aldım ve
üretim şekli açısından sanat tarafına çok yakın ve tatmin edici işlerle projeleri
sonlandırdık.
7. Etik olarak manipülasyon ve majör değişiklikler konusunda

Manipülasyon bizim işimizin içinde bir parçadır. Ayrılamaz diyebilirim.

Piyasada gördüğünüz işlerin çoğunluğu için konuşabiliriz, küçük dokunuşlar dahi olsa
manipülasyon vardır.
Fakat etik açıdan yanlış veya doğru bir tarafa doğru kaymak ve bunu
yorumlamak kolay değil elbette. Reklam dediğiniz olgunun kaynağında ürünü veya
hizmeti göstermek ve satmak vardır. Bu yapılırken de birçok yola gidilebilir elbette.
95
3.24. Marcelweninger, Euroleuge Reklam Fotoğrafı Görseli

96
Bu soruya cevap olarak bir önceki sorunun cevabını kaynak olarak kullanmak
isterim. Hatasız olana ulaşma çabası veya doğaldan uzak, biraz da aykırı görüntüler
reklamda hep görünmüştür ve devam edecek gibi de durmaktadır. Buna ulaşmak da
manipülasyon ve dış müdahaleyi çok kullanmakla sağlanabilir. Ürün ne olursa olsun,
satıcı her zaman en iyi haliyle sunmak ister doğal olarak.
3.25. Marcel Weninger, Turkcell Emocan Reklam Fotoğrafı & 3D Görseli
97
Rötuş için kesin ekip işi diyemem, tek başına da yapılabilir. Fakat hep zamana
karşı yarıştığımız için ekip olmadan biraz zor. Örneğin bir projeyi ben tek başıma 3
günde bitirirken, asistanlarından destek aldığımda 1 günde bitirebiliyoruz.
Soruyu biraz da reklam fotoğrafı üretimi olarak düşünmek gerek ki, kesinlikle bir
ekip işidir derim buna. Reklamın ilk akla geldiği andan, sonunda izleyici karşısına
çıkana dek sürdürdüğü serüven içinde sektörden onlarca arkadaşımız çalışıyor.

Elbette var. Stok fotoğrafları kullanıldığı zaman işin kalitesi belli bir noktada
kalıyor. Fakat şu anda pandemi dönemindeyiz ve stok fotoğrafı normale fazla tercih
edilmeye başlandı. Bunun geçici mi yoksa kalıcı ve devam edici bir süreç mi olduğunu
sektördeki arkadaşlar ve akademik arkadaşları da katarsam kalabalık bir ekip olarak
göreceğiz gibi duruyor.
Bu yorumu reklam fotoğrafında çekimlerin azalması ve bitmesi bakımından

bakmadan, sadece bir değişiklik olarak da ele alabiliriz. Uzunca bir süre önce dünyadan
birçok fotoğraf üreticisi, stok sitelerde kendilerine bir hesap açıp oraya yüksek kalite
fotoğraf kareleri yüklemeye başladılar bile. Bu da gerçekten değişimin içinde yer
aldığımızı gösteren işaretlerdendir diye düşünüyorum.
98
3.26. Marcel Weninger, Akbank Caz Festivali Reklam Fotoğrafı Görseli
Genellikle olabildiğince doğal bırakıyoruz. Örneğin yara izleri veya yüzündeki

benlere hiç müdahale etmiyoruz. Genellikle ünlülerin kendi talepleri olabiliyor. Örneğin
zayıflatalım veya boy uzatalım, birazcık düzleşelim gibi küçük istekleri olabiliyor.
99
Türkiye'de maalesef yok. Youtube ve diğer sitelerden videolar izleyerek veya

araştırarak. Bende birçok kişi gibi sektördeki büyüklerimden ve kendi kendime
öğrendim. Bazen kişileri izlemek ve onlarla soru-yorum odaklı konuşmak ve deneme
çalışması yapmak da bir eğitimdir ki buna usta-çırak ilişkisi deniyor.
Sanırım bu şekilde devam eden bir usta-çırak eğitimi şeklinde devam edecek.
100
3.27. Marcel Weninger, Kara Sevda Dizi Afiş Görseli
13. Reklam fotoğrafçıları ve rötuş sanatçıları da dahil olmak üzere, size ilham
veren ve sizi etkileyen sanatçılardan bahseder misiniz?
Rötuş sanatçıları için yurtdışından birtakım kişileri ve stüdyoları söylemek

gerekli. Bunlar; Ricardo Salamanca, Tim Tadder, Garigossa Studio gibi. Şu anda
network çağında örnek ve ilham için o kadar fazla örnekle karşılaşıyoruz ki, saymakla
bitmeyecek insan ve grupla dolu bir internet dünyası var önümüzde.
101
Prodüksiyon olarak baktığımız zaman maliyet bazlı durumlarda 3d daha ucuz

olabiliyor. O yüzden araba, endüstriyel ürünler gibi görsellerin 3d olarak çalışılması
elbette daha mantıklı. Ve öyle olmaya başladı da.
3d gittikçe gelişiyor ve bu durum bizimde 3d konusunda kendimizi

geliştirmemize sebep oluyor. Son 2 yıldır her boş vaktimi 3d çalışarak geçiriyorum.
İleride ayrılmaz ikili olacak olan şey fotoğraf-rötuş ikilisinden ziyade 3D üretim-rötuş
ikilisi gibi duruyor. Rötuş sanatçılığı, kişisel yorumlar ve ustalık gereken el işçiliği ile
devam edecektir.
3.5. Emek Kalfa
3.28. Emek Kalfa, Ziraat Bankası 3D & Reklam Fotoğrafı Görseli

102
Özgür olmak ve ofise gitmeden kendi kurduğum ortamda çalışabilmek düşüncesi

beni motive etti. Bu tabi sosyal şartlarıyla ilgili küçük bir kısmı. Asıl motivasyon
yaratma içgüdüsü ve bunun yaşattığı tatmindi benim için. Hala öyle ve bunu yaşa
bağımsız olarak ilerleyen bir serüven olarak düşünüyorum.
Zaman geçtikçe ilerlemek, gelişmek ve yaratma dürtüsü bitmeyen bir heyecan ve

‘heyecan ve motivasyon’ olmadan bu işin yapılabileceği çok mümkün görünmüyor.
Projeye bağlı olarak bazen günlerce aynı görsellere bakıp onlarla boğuşuyorsunuz kaba
tabirle.
Genelde direkt reklam ajanslarıyla çalışıyorum. Nadiren birebir fotoğrafçılarla

çalışıyorum arada her zaman bir prodüksiyon şirketi oluyor. Bu da aslında iş akışında bir
düzen sağlıyor benim için. Sonuçta ajans çalışanları zaten marka ile birlikte yürüttüğü
diğer projelerden ve genel olarak piyasa standartlarına hâkim olduklarından bazı şeyleri
rayına koyma konusunda uzmanlar.
103
Fotoğrafçı ile çalıştığımız projeler de olmadı değil tabii. Bir dezavantajı

olduğunu söyleyemem, onun da başka avantajları olabiliyor. Fakat bir sanat ekibine ve
prodüksiyona çalışmak, istenen her şeyin şeffaf ve mantık çerçevesinde olması da hep
isteyeceğim bir şey. Bu konuda profesyonel görüşüm bu şekilde. Diğer tarzlarda, yani
rötuş sanatçısı-fotoğrafçı birlikte çalışılan sistemlere de karşı durduğum anlamına
gelmesin tabii bu da. Ben yıllardır bu şekilde iş yürütmekteyim ve avantajlarının fazla
olduğunu aktarmak istedim.
3.29. Emek Kalfa, Fanta Reklam Fotoğrafı Görseli

104
3. Yaptığınız projelerde sizden istenenler haricinde sizin projeye artistik anlamda

estetik olarak yorum katma durumunuz oluyor mu? Bu süreçte kendinize
Projeden projeye değiştir. Bazen kendimden bir şeyler katmam isteniyor

bazen de birebir gönderilen taslağın yapılması isteniyor. Kendimden bireyler katmam
istendiği noktadan itibaren çok fazla müdahale edilmesini tercih etmiyorum. Bu
dediklerim proje bütünündeki parçalar için söylenebilir tabii, ama işin kendi içeriği,
yapılan ince işçilik ve renk-ışık gibi yorumlar çoğunlukla rötuş sanatçısına aittir.
Bununla ilgili söyleyeceklerim bu kadar, yorumlar hep bize ait, sonrasında geri
dönüşlerle ve marka yorumlarıyla işi teslim etme sürecine giriyoruz.
Ülkemizde genelde uzmanlaşma mümkün değil. Piyasa sığ olduğu için her şeye
yapmak zorunda kalıyorsunuz. Öyle olmasaydı da farklı şeyleri yapmak isterdim. Bir
yerden sonra kendini tekrar etmeye başlamaktan korunmak için gerekli. Normalde böyle
bir şey mümkün olmalı tabii, yurt dışında güzel örnekler var bununla ilgili. Mesela
sadece moda veya sadece araç rötuşu ile ilgilenen ve bu konuda doğal olarak kendini
ileri düzeyde geliştirmiş sanatçılar veya stüdyolar var. Uzmanlaşma diğer mesleklerde
de olduğu gibi başarı çizgisini üste taşır.
105
Bizim reklam sektöründe çoğu insan çok fazla alanda hizmet veriyor mecburen.
Bunlara istisna olarak bazı fotoğrafçılardan bahsetmek gerekir, sadece yemek fotoğrafı
çeken, sadece moda veya “Beauty fotoğraf” (genelde portre ve kozmetik ve yüzle
Tanıtım amaçlı kullanılır.) alanında çekim yapan sanatçılar var ve ajanslar bu ihtiyaçlar
doğrultusunda onlarla çalışıyor.
5.Rötuş sanatçılığı raf ömrü olan bir meslek midir? Proje bazında genç
Aynı performansı gösterdiğiniz sürece yaşın ya da yılın önemi hatta tecrübenin

artılarını yaşadığımızı söyleyebilirim. Reklam sektöründe çok spesifik istekler olduğu
için orta vadede yazılımların insanın yerini alabileceğini düşünmüyorum. Bizler
makineleri kullanan beyinleriz ve yorumlayan, karar veren biziz.
Bir makine elbette ileride bizim şu anda yapacağımızdan çok daha hızlı ve düzgün
bir yazılımla, güzel çözümlemeler yapabilir. Fakat yine makineyi kullananlar bizler
olacağız, hem de her birimiz kişisel, farklı yorumlamalarımızla. Şu anda da son versiyon
programlar geçmiştekine göre oldukça fazla yeniliklerle dolu ve bunları işi
çözümlemekte uygun olduğu yerde kullanıyoruz.
106
3.30. Emek Kalfa, Albaraka, ARCHIVE dergisi görseli.
6. Reklam sektörü sizi basmakalıp bir biçimde iş üretmeye yönlendiriyor mu

yoksa sizin kendinize dair üslubunuzu korumanıza izin veriyor mu? Örneğin farklı
reklam türlerindeki portreler üzerinde rötuş stil ve yoğunlukları hep aynı kalıplar
içinde mi çalışılmaktadır?
Reklam sektöründe rötuş anlamında çok tarzı koruyabileceğimizi düşünmüyorum.

Ama CGI (3D) işin içine girdiğinde kimin yaptığı anlaşılmaya başlanıyor. Sonuçta orada
çok açık bir yaratım alanı var, realistik ve doğal görüntüleri herkes eşit şekilde
geliştiremiyor. Yapılan işlerde dijital sanatçıların ayrımı daha da belirgin olacak gibi
107
görünüyor. Gelecekte, şu an fotoğraf ile çözümlenen birçok endüstri ürünü, yerini

bilgisayar modelleme ile yapılacak.
Kişisel üsluplar elbette çok önemli, size işi telim edecek marka-ajans zaten
portfolyo dosyanızı biliyor ve üslubunuz doğrultusunda projeyi sizinle paylaşıyor. İlk
defa çalışıyor olduğunuz bir firma da aynı şeyi yapar ve önce portfolyonuzdaki işlerin
çizgisine genel olarak bir bakıp sonra sizinle görüşmeyi gerçekleştirir.
7.Etik olarak manipülasyon ve majör değişiklikler konusunda düşünceleriniz

nelerdir?
Ürünleri ve insanları olmadığı kadar güzel gösteriyoruz. Bence ince bir çizgi var o
çizgiyi geçtiğimizde problem var demektir. Realiteden uzaklaşmak işi çok başka yerlere
taşıyan bir tehlike. Manipülasyon ve majör değişiklikler onaylamadığım fakat sektörün
istekleri üzerine yapmakta biraz da mecbur olduğum bir konu. Bunu çoğu sektör çalışanı
da onaylayacaktır. Bu konu sadece ülkemizde değil, dünyadaki sektör çalışanları da
benzer bir durumda. Reklam satmak üzerine bir yapı ve ürünü satmak konusunda bazen
ileri gidilebiliyor. Bunun dışında bir sanat olgusu da var, biraz soyut görüntü tasarımları
da bunun bir parçası ve orada fantastik bir dünya yaratılmışsa, elbette proje için
realiteden ve manipülasyondan o kadar da konuşmaya gerek yok artık.
108
3.31. Emek Kalfa, Efes Pilsen Reklam Fotoğrafı Görseli

Herkes hayalindekine sahip olmak ister, o yüzden mükemmel olan gerçek

olmasa da her zaman gösterilmesi beklenendir. Ajansların ve markaların proje
doğrultusunda bizden bekledikleri de benzer şeyler. Bir önceki sorunun cevabındaki
gibi, fantastik bir dünya yaratılmışsa bu hayal gücünü en iyi şekilde görsel üzerinde
göstermek hedeftir.
109
çalışılmakta. İşin oluşum sürecindeki zincir ile ilgili neler söylenebilir?
Bu kendi içinde kişisel bir iş. Yapan kişinin göz ve bileğine bağlı. Ama
genel olarak o işin ortaya çıkışı fotoğrafın çekilmesi kompozisyon kurulması vs
kısımlarını düşündüğümüzde bir ekip işin içine giriyor.
Elbette yaratım sürecini ve sonuca gelene kadar ortada neler olduğunu göz
önünde bulundurmak gerek. Yaratıcı ekip, uygulayıcı ekip ve emeği geçen çok fazla kişi
olabiliyor bir projede. Bazı durumlarda rötuş için de ekip olmak gerek, büyük projeler ve
yapılacak işin yükü bazen bir ekip oluşturmaya doğru itebiliyor bizleri. Yani kendi
içimizde prodüksiyon ve organizasyon yapabiliyoruz.

Stok fotoğraf hiçbir zaman o iş için çekilen bir fotoğrafın yerine geçemez. Bir
fotoğrafın ışığı koyulacak ortama göre yapılmadığında, o ışığı eşitleyip değiştirdiğinizde
ne kadar iyi yaparsanız yapın yeteri kadar gerçekçi olmayacaktır. Elbette günümüzde
çok iyi stok görseller bulabiliyoruz fakat orijinal yapılan iş ve ışık şartları çok şeyi
değiştiriyor. Ben de kendi adıma kullandığımı veya bazen sadece gelen stok görseller
üzerine çalıştığımı söyleyebilirim. İhtiyaçlar doğrultusunda işi kolayca çözümlemeye
110
yardımcı oluyor stok görseller. Günümüzdeki programların gelişmiş yapısı 3D görselleri

de bu stok dünyasına çekti ve birçok sanatçı bu şekilde iş üretiyor. Ve de kullanılıyor
tabii.
3.32. Emek Kalfa, Faber-Castell, 3D &Reklam Fotoğrafı Görseli
11. Çalıştığınız fotoğraf eğer bir ünlü kişiye ait ise buna ne denli ve ne derece
müdahale edebilir? Bunu belirleyen etmenler içinde kimler söz sahibidir?
Robert De Niro’nun yüzündeki beni silemezsiniz. Karakteristik özellikleri

bozmamak gerekli. Rötuş konusunda ünlünün ve menajerinin, reklam ajansının söz
sahibi olduğunu düşünüyorum. Ki genel olarak bu dediğim şekilde ilerliyor aşamalar.
Çoğunlukla majör değişikliklere girilmese de büyümüş bir göbek ve kısa bir boya küçük
müdahaleler de istenmiyor değil.
111
3.33. Emek Kalfa Mastercard Rötuş Çalışma Dosyası Örneği
Ülkemizde ne yazık ki yok. Ya usta çırak ilişkisiyle ya da kendi kendini

eğitme ile bir yerlere varılabiliyor. Ben reklam ajanslarında art direktör olarak çalışırken
sanatçıların hangi noktadan hangi noktaya getirdiklerini izleyerek çözdüm diyebilirim.
İyi bir izleyici olmak ve istekli olmak bu işi kendi kendine öğrenme
konusunda iyi bir motivasyon sağlatıyor kişiye. Onun dışında gerçek işler yapıldığında
112
fotoğrafçı ve ajansın yönlendirmeleriyle bir yere varılmış oluyor. Ajansta rötuş

sanatçılarını izlediğimde öğrendiğim önemli derslerden biriydi bu.
3.34. Emek Kalfa Renault Truck, 3D Reklam Fotoğrafı Görseli
13. Reklam fotoğrafçıları ve rötuş sanatçıları da dahil olmak üzere, size ilham
veren ve sizi etkileyen sanatçılardan bahseder misiniz?
Ray Massey, Taylor James, Tim Tadder gibi isimler yıllardır takip ettiğim ve bana
da ayrıca ilham olan kişilerdir. Onun dışında sayısız insanı internet dünyasında takip
etmekteyiz ve bir şekilde etkilenmekteyiz zaten.
113
3D’nin tadını seviyorum. Üretimden kaynaklanan hatalar vs. olmadığı için rötuş
aşamasında hata düzeltmek yerine güzelleştirmek için vakit harcayabiliyoruz. İstenen açı
ve ışığı elde etmek de daha kolay. Proje için istenen ürünün hatasız şekilde
sunulabilmesini sağlıyor. Şu anda her işte kullanılıyor fakat özellikle endüstriyel ürünler
ve benzeri görsel üretiminde çok avantaj sağlayabiliyor. Gelecekte fotoğrafın yerini
fazlasıyla dolduracak gibi duruyor. Yine de reklam fotoğrafının tedavülden kalkacağını
düşünmüyorum. Dolayısıyla rötuş sanatçılığı da sektördeki yerini koruyacaktır.
114
SONUÇ
Post-prodüksiyon uygulamaları ve süreçleri günümüz reklam fotoğrafının

ayrılmaz bir unsuru, hatta nihai görüntüyü oluşturma sürecinin başlı başına kayda değer
niş bir bölümünü oluşturmaktadır. İvmelenen teknoloji ile birlikte fotoğraf müdahale ve
manipülasyonları, özellikle de reklam habitatında çok daha kapsamlı, ayrıntılı ve önemli
bir hale gelmekle birlikte, görseller üzerinde yapılan değişiklikler salt bu çağa özgü
değildir. Leonardo Da Vinci’nin Gelincikli Leydi tablosu örneğinde de vurgulandığı gibi,
fotoğrafın icadından yüz yıllar öncesine uzanan bir süreçte, ressamlar da eserlerinde
sipariş veren müşterilerinin talepleri doğrultusunda yahut kişisel tercihleri esas alarak
eserlerinde birbirinden farklı farklı yöntemlerle çeşitli manipülasyonlar yapmışlardır.
Diğer bir deyişle, rötuş ve manipülasyon görsel sanatların her daim önemli bir aşaması
ve özen gösterilen bir parçası olmuştur. Fotoğrafın icadının hemen peşinden gelen
ardışık tamamlayıcı bir işlem olarak fotoğraf teknolojileriyle paralel biçimde evrim
geçirmekte olan; görüntü üretme süreçlerinin vazgeçilmez bir uygulama alanı haline
gelmiştir.
İcadıyla birlikte, daha ilk elde edilen negatife yapılan kimyasal müdahalelerle
başlayan öncü rötuş çalışmaları mütakip eden süreçte farklı negatiflerin birleştirilmesi
yöntemiyle fotoğrafçılar için yeni sanatsal ve estetik ifade araçları ve imkanları
kazanmasını sağlamıştır. Dolayısıyla erken dönemlerden itibaren fotoğraf salt apapçık
ortada var olanı aktarmada basit bir araç olmanın ötesinde: Kurgusal ve alternatif
gerçeklikler yaratmanın da paha biçilmez bir enstrümanı olmuştur. Bu birliktelik
beraberinde rötuş işleminin kendisinin de tek başına özel bir uzmanlık alanı ve başlı
başına bir meslek haline gelmesi sonucunu doğurmuştur.
115
Zaman içerisinde pek çok farklı yöntemle rötuş tekniği geliştirilmiş ve

manipülasyon uygulayıcılığı da özel bir zanaata ve bunun bir adım ötesinde sanata
evrilmiştir. Ancak fotoğrafa yapılan müdahalelere gösterilen teknik çeşitlilik kadar
yapılan manipülasyonların nihai hedefleri, kavramsal nedenleri ve yapısal sonuçları da
önem arz etmiştir. Konuya Henry Peach Robinson, Franz Roh, Jerry Uelsmann, Dennis
Stock gibi örnekler üzerinden yeniden bakıldığında; erken dönemlerden günümüzün
analog süreçlerinin sonunda değin fotoğrafa resimsel yorumlarla yaklaşan ve rötuşu
sanatsal bir ifade aracı olarak kullanan önemli öncü temsilciler her dönem mevcuttur.
Diğer yandan, yine öncü rötuş uygulamalarından itibaren, fotoğraf

manipülasyonunu siyasal anlatıları görselleştirme, güçlendirme ve hatta yeniden
kurgulama nedenleriyle uygulandığı oldukça zengin örnekler de her dönem mevcuttur.
Abraham Lincoln portresinde görüldüğü üzere, siyasal liderlerin rötuşlanmış fotoğrafları
tüm bir ulusu temsil ettiği düşünülen banknotlara basılmak suretiyle kitlelerin günlük
kullanımlarına sunulmuştur. Bu masum sayılabilecek örnekte bile ulusal temsiliyetteki
liderlik vasıflarının görsel bağlamda güçlendirilmesi ve kamuoyunun güçlü bir lidere -
onun imajı üzerinden- saygı duyulmasının sağlanması çabası da açıkça ortadadır. Fakat
General Ulysses S. Grant’in Amerkan İç Savaşı’ndan yaklaşık kırk yıl sonra ortaya
çıkan fotoğrafından olduğu gibi, fotoğraf müdahaleleri ile tarihsel gerçeklikte asla yer
almayan görseller de üretilmiştir. Dahası, Helmut Hertzfeld örneğinde görüldüğü üzere,
fotoğraf manipülasyonları tarihsel süreci etkileyecek, hatta belirgin izler bırakacak denli
güçlü siyasal ifade araçları olarak da kullanılmıştır. Bunun da pek çok etik tartışmayı
tetiklediği aşikardır.
Reklam fotoğrafı post-prodüksiyonu; tarihten gelen ve sipariş üzerine üretilen tüm görsel
sanatlar sürecin diğer zincir unsurları gibi zanaat alanının yadsınamaz bir halkasıdır.
Tüketicilerin dikkatini çekmek, ürünü cazip hale getirmek vb. amaçlarla yapılan reklam
ve moda fotoğraflarının rötuşları da etik tartışmalarının ve reklam felsefesinin kanunlarla
sınırları net bir biçimde çizilmese de ahlaksal değerlerle korunan önemli parçasını
oluşturmaktadır. Başta moda fotoğrafları olmak üzere, kadın bedenine
116
yapılan manipülasyonların yarattığı kurgusal şekillendirmeler ve çarpıtılan idealler bu

tartışmaların tam da merkezinde yer almaktadır. Özellikle kitleler tarafından tanınan,
bilinen kişilerin fotoğraflarında yapılan manipülasyonlar, Kenzo reklamı örneğinde
olduğu gibi, yoğun tepkiler alabilmektedir. Ünlü kişilerin tanınmayacak hale getirilerek
değiştirilmesi ya da uluslararası basına yansımış bulunan Olay reklamı örneğindeki gibi
rötuş uygulamalarının kasıtlı biçimde yanıltıcı olması yönündeki suçlamalar gündeme
yansıyabilmektedir. Keza gazete fotoğraflarında yapılan manipülasyonlar da bam başka
bir kategoride değerlendirilebilinir ve benzer şekilde yanıltıcılık tartışmalarına konu
olmuştur.
Gelişen teknoloji ile birlikte, Photoshop vb. programlar sayesinde post-

prodüksiyon süreçleri çok daha ayrıntılı, etkili ve gerçekçi sonuçlar elde eder hale
gelmiştir. Eski tekniklerle elde edilmesi bir zamanlar imkânsız gibi görünen sonuçlar,
ortaya konulmuş ve halen yaratıcı fantastik çalışmalar sektörde her geçen gün kendine
yer bulmaya devam etmektedir. Dolayısıyla post-prodüksiyonun, özellikle de reklam
fotoğrafı alanında önemi ve nihai ürün görselini bütünleme sürecindeki yadsınamaz
etkisi artmıştır. Başka bir deyişle, günümüz reklam fotoğrafı uygulamalarında post-
prodüksiyon, bu sürecin asli ve ayrılmaz bir parçası durumundadır.
Yapılan müdahalelerle üzerinde çalışılmış fotoğraflara bakıldığında edinilen

görsel etki her zaman çok aykırı ve bariz bir şekilde göze çarpmayabilir. Manipülasyon
ve bahsedilen aşırı müdahaleleri bir kenara koyarsak aslında görsele, gereken doğal ve
gerçekçi dokunuşların hedeflenen sonucu vermesinde hafif dokunuşlar bile oldukça
önemli bir rol oynar. Burada, kullanılan teknikler ve gelişen ileri teknoloji sayesinde
reklam fotoğrafı ve sıfırdan görüntü üretimi konusunda sektörü ileri taşıyan olumlu
yenilikler her geçen gün estetik ve sanatsal olanakları arttırmaktadır. Hayal edilenin
gerçeğe dönüşmesi ve giderek yoktan var etmeye fırsat tanıyan teknolojik gelişimlerin
yazılımlar aracılığıyla sisteme dahil edilmesi sayesinde, bir devrim yaşanmakta ve bu
katkılarla da müdahalelerin kalitesi ve ivmesi artmaktadır.
117
Sektör profesyonelleri arasından beş rötuş sanatçısı ile yapılan görüşmelerde, bu

mesleğin kendine has yönleri ve zanaat yönüyle açıkça irdelenmesi, bu tezin hedeflerine
uygun şekilde pek çok özel bilginin derlenmesini sağlamıştır. Kişisel yorumların
ışığında, özellikle basmakalıp çizgilerin sınırında gibi görünen bu ustalık gerektiren
mesleğin temsilcisi rötuş sanatçıları görselliğe katkılarını; sadece ve sadece kendi
yetenek, zihinsel süreç ve yorum gücüyle ilerletip-geliştirdikleri ayrıca çalışmalarını şu
an için geleceği tam da belirli olmayan bir süreçte sanatlarını icra etmekte bulundukları
ortaya çıkmıştır. Sanatçıların çoğunluğu yer aldıkları projelerde, kendi belirgin
tarzlarının ve yaklaşım biçimleriyle finaldeki görselliği bütünlediklerini ifade etmiştir.
Bunun haricinde prodüksiyonla senkron biçimde çalışan ve ekibin yönlendiği nihai
hedefe paralel olarak rötuş yapmanın da profesyonel anlamda kaliteye pozitif yönde
katkıları olabileceği hususları yorumlar arasında yer almaktadır.
İlk bölümlerde konu edilen aşırı müdahale ve manipülasyon içerikli

tanıtım fotoğraflarının, görüşme yapılan sanatçılarca ortak bir görüşle minimum dokunuş
ve az bir değişiklikle son halinin elde edilmesi gerekliliği de en önemli tespitlerden bir
tanesidir. Dolayısıyla ünlü portrelerinde fotoğrafçının elde ettiği karakter asla
bozulmayacak ve fotoğrafın özündeki ruh kaybedilmeyecek şekilde hareket etmek
şeklinde bir ifadeyle bu hususta uzlaşılmıştır.
Özellikle endüstriyel ürün tasarımlarının henüz hayata geçirilmemiş

prototip ürünlerinde dahi giderek görmeye alıştığımız ve internet dünyasına hâkim
olmaya başlayan üç boyutlu görüntü modelleme biçimlerinin, fotoğrafın rolünü ne
derece çaldığı/çalacağı sanatçılarla konuşulmuş ve çoğunlukta bu yönelimin mesleğe
fayda sağlayacağı, asla rötuş aşamasını bitirmeyeceği aksine bunların manipülasyonların
gelişim göstermesindeki artan rolü ortak biçimde vurgulanmıştır. Post-prodüksiyonun
reklam görsellerinin üretimindeki yeri geçmişten bugüne artmaktadır kuvvetlenmektedir.
118
Çünkü 21. yüz yılda seri üretim tarihte daha önce eşi benzeri görülmedik derecede dünya
kaynaklarını tüketmek, çevreyi kirletmek ve çöpten yüzer kıtalar oluşturmak pahasına
tam gaz devam etmektedir. Sanal ticaretin özellikle de pandemi koşulları altında patlama
yaratmasıyla pazarlanacak her tür ürünün rakip markalardan bir adım öteye geçmesi için
rötuşa ihtiyaç duyulmaktadır. Dolayısıyla cilalı imaj devrinin bu süreçte global çapta on
binlerce nitelikli rötuşçu ordusuna ihtiyacı vardır. Öyle görünüyor ki kapitalist ekonomi
modelleri öyle ya da böyle bu ihtiyacı en az gelecek bir yüz yıl boyunca ön planda
tutarak, önem kaybetmeksizin ve ödün vermeksizin yoluna hızla devam edecektir.
119
KAYNAKLAR
Chakravorty, Pragnan (2018). "What is a Signal? [Lecture Notes]". IEEE

Signal Processing Magazine. 35. New Jersey, USA.
Dewis, Glyn (2015) The Photoshop Workbook, Peachpit Press. San Francisco USA.
Eismann, Katrin (2006). Photoshop Restoration&Retouching, New Riders:
California. Kelby, Scott (2012). Light it, shoot it, retouch it. New Riders.
Indianapolis, USA. Newhall, Beaumont (1949) The History of Photography, Museum
of Modern Art (Publisher). New York
Warren, Lynne (2006). Encyclopedia of Twentieth Century Photography,Routledge,
New York.
Steinmueller Bettina and Uwe, Digital Photography Workflow Handbook, 2002
Sharma, Jitendra & Rohita (2017). "Analysis of Key Photo Manipulation Cases and
their Impact on Phtograpohy" P90
Rosenblum, Naomi, A World History of Photography, Library of Congress

Cataloging-in-Publication Data, 1997 P585
120
İnternet Kaynakları
"World's oldest photo sold to library". BBC News. March 21, 2002. Retrieved
November 17, 2011. Erişim Tarihi: Mart 2020
Farid, Hany (2015). "Photo Tampering Throughout History" (PDF). Archived from
the original on September 8, Erişim Tarihi: Mart 2020
Jack Dziamba (2013). "Ansel Adams, and Photography Before Photoshop" Erişim
Tarihi: Ağustos 2020
Mia Fineman (2012). "Artbeat". PBS Newshour (Interview). Interviewed by Tom Legro.
South Florida: WPBT2. Retrieved January 30,2016 Erişim Tarihi: Mayıs 2020
Michael Peres (2007). The Focal Encyclopedia of Photography, Fourth Edition. Focal
Press; 4 edition. p. Preface, January 2016. Erişim Tarihi: Haziran 2020
http://pth.izitru.com/2012_01_04.html Erişim Tarihi: Haziran 2020
http://www.alteredimagesbdc.org/national-geographic/ Erişim Tarihi: Eylül 2020
https://fixthephoto.com/blog/retouch-tips/history-of-photo-retouching.html Erişim
Tarihi: Nisan 2020
https://retouchingacademy.com/history-of-retouching-photographers-and-retouchers-
synergy-in-the-analog-photography-era/ Erişim Tarihi: Nisan 2020
https://tr.wikipedia.org/wiki/Adobe_Photoshop Erişim Tarihi: Ekim 2020
https://www.nytimes.com/2009/05/28/fashion/28RETOUCH.html Erişim Tarihi:
Temmuz 2020
https://www.thefashionspot.com/buzz-news/forum-buzz/786243-britney-spears-kenzo-
la- collection-memento-2018-ad-campaign/ Erişim Tarihi: Haziran 2020
https://www.theguardian.com/media/2009/dec/16/twiggys-olay-ad-banned-airbrushing
Erişim Tarihi: Mayıs 2020
https://www.vice.com/amp/en/article/5995pb/7-hidden-art-secrets-that-were-uncovered-
with-technology Erişim Tarihi: Temmuz 2020
121
"John Heartfield Posters – Political and Dada Art". John Heartfield

Exhibition. Retrieved 8 January 2017. Erişim Tarihi: Haziran 2020
Jack Dziamba (2013). "Ansel Adams, and Photography Before Photoshop”
Erişim Tarihi: Temmuz 2020
"Civil War Glass Negatives and Related Prints – Solving a Civil War Photograph
Mystery". Library of Congress. Erişim Tarihi: Ekim 2020
Kişisel Görüşmeler
Çakmak, K. (Mayıs 2020), Kişisel Görüşme. İstanbul
Korkmaz, Ö. (Mayıs 2020), Kişisel Görüşme. İstanbul
Aynagöz, G. (Temmuz 2020), Kişisel Görüşme. İstanbul
Weninger, M. (Eylül 2020), Kişisel Görüşme, İstanbul
Kalfa, E. (Haziran 2020), Kişisel Görüşme, İzmir

122
ÖZGEÇMİŞ
Eğitim Gördüğü Kurumlar
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fotoğraf Bölümü Lisansüstü – 2015-

Haliç Üniversitesi Fotoğraf ve Video bölümü Lisansüstü- 2013-
Antalya Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Fotoğraf bölümü 2006-2011 Isparta
Süleyman Demirel Üniversitesi G.S.F. Grafik bölümü 2005- (Bir yıl devam etti)
Ortak Sergiler
Akdeniz Üniversitesi karma sergileri 2006-2011

Mimarlar odası karma sergi 2008
Türkiye sualtı federasyonu fotoğraf yarışması sergisi 2009
Hürriyet Aile içi şiddet fotoğraf yarışması sergisi
Tüyap ARTIST Dijital Obsküra sergisi 2015-2016
123
MUISC International Student Congress Sergisi 2016

Tüyap ARTIST Dijital Obsküra sergisi 2017
Kişisel Sergiler
2019, Düşler Tarlası, Kırmızı Ardıç Kuşu Galeri, Alaçatı.
Yayınlar
Haziran 2019, National Geographic.Beyzbol Belgesel Fotoğraf Serisi

Ağustos 2019, Socrates Dergi, Düşler Tarlası Belgesel Fotoğraf Serisi
Mesleki Tecrübeler
2016 F2.8 Production_ Photo Retouching and Visual editing (Freelance

devam etmektedir.)
2012-2015 Global Steps Reklam- Art Director
2002-2008 Dalış eğitmenliği- Fotoğrafçılık
2007 Ahmet Ağaoğlu Fotoğraf-Reklam Fotoğraf-STAJ
2008 Ali özer atölye Digital, Retouch

T.C. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Fotoğraf Ana Sanat Dali Fotoğraf Programi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

T.C. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Fotoğraf Ana Sanat Dali Fotoğraf Programi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MİMAR SİNAN GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ

POST PRODÜKSİYONUN REKLAM FOTOĞRAFINA KATKISI

10 yıl kadar önce Güzel Sanatlar Fakültesi Fotoğraf Bölümünden ders

Hazırladığım bu tez çalışmasında reklam fotoğrafı üretiminin önemli bir

Bu çalışmada gerek tecrübesi gerek yardımseverliği ile beni yönlendiren

Ahmet Doğu Biricik, 2021

İcadından bu yana profesyonel fotoğraf üretimi ile ilgili aşamaları

Bu araştırma, ‘post prodüksiyon’ sürecinin imajların yaratılmasındaki rolü ve

Sonuç olarak bu araştırmada, post prodüksiyon konusu ve görüntü

araştırmacılar için bir tür literatür oluşturması ve konunun tarihsel sürecinden

Ahmet Doğu Biricik, 2021

1.1:GELİNCİKLİ LEYDİ, LEONARDO DA VİNCİ ................................................................. 5

2.16. AROMA KOZMETİK MARKASI İÇİN ÇEKİLMİŞ HAM (RAW)

3.34. EMEK KALFA, RENAULT TRUCK 3D & REKLAM FOTOĞRAFI

Dünyada ve Türkiye’de yapılan önemli çalışmalar, markalar ve ihtiyaçları

Ayrıca uzun yıllarını sektörde birbirinden farklı ve zengin çeşitlilikte projeler

Görüşme yaptığım kişilerden talep ettiğim bireysel görsel örnekler de çalışma

İster fotoğraf için ister genel anlamına bakalım ‘düzeltme-iyileştirme’ bu iş için

“Uygulamaya ve amaca bağlı olarak, kimi fotoğraf manipülasyonları, fotoğraf

1.1.Fotoğrafta Rötuşun Kısa Tarihçesi

‘Fotoğraf manipülasyonu, 19. yüzyılda cam ve teneke tabaklarda çekilen en eski

Fotoğraf rötuşlamanın örnekleri arasında mürekkep veya boya kullanarak

1.1.1. Resim Sanatında Yorumlamalar

Fotoğrafın icadının çok öncelerine dönersek, resim sanatında kullanılmış rötuş

Leonardo Da Vinci, Rembrandt, Goya ve Caravaggio gibi ustaların eserleri,

Rötuş yapmak veya post prodüksiyon aşaması ne anlama geliyorsa, resim

1.1 Gelincikli Leydi Resmi – Leonardo Da Vinci

1.1.2. Kurgusal Gerçeklik (Constructed Reality)

Bu bölümde, resim-fotoğraf ilişkisi ve bunun çoğunlukla çekim sonrası birtakım

“Nihai görüntüyü oluşturmanın yanı sıra, Oscar Gustave Rejelander (İsveçli,

1.2. Oscar Rejlander, Zor Zamanlar (Hard Times) Fotoğrafı

1.1.3. Fotoğraftaki İlk Örnekler

“Fotoğraf rötuşlama, 19.yüzyılda, Joseph Nicéphore Niépce'nin geliştirdiği ve

1.3. Calvert Richard Jones, Keşişler Fotoğrafı

1.5. General Fotoğrafının Teknik Detayı

Yapılan araştırma sonucu fotoğrafın birleştirildiği ana kaynakları ortaya çıkaran

Bir fotoğrafın güvenilirlik ile ilişkilendirilebilir bir psikolojik düzeyde izleyiciyle

“Bir izleyici olarak bizler şu gün, gerçekliğini sorgulamadan bu akışı kabul

1.6. ABD Başkanı Abraham Lincoln'ün ikonik portresi.

Görseldeki örnek, “Lincoln'ün başı ve Güneyli politikacı John Calhoun'un

Fotoğraf manipülasyonu, çoğunlukla izleyicileri kandırmak, ikna etmek veya

1860'ta politikacı John Calhoun'un bir fotoğrafı manipüle edildi ve bedeni

1.7. "Yok olma” (Fading Away) Henry Peach Robinson. (1858)

“Robinson’un bu pek bilinen eserinde yaptığı manipülasyon uygulaması, beş

Aslında günümüzdeki reklam veya sipariş üzerine çalışılan fotoğraf işlerinin de

Fakat resim kapağın formatına uymaz. Bu yüzden piramitler üzerinde müdahale

“Derginin bir sonraki müdürü Tom Kennedy, bu tür yöntemleri onaylamadığını

1.1.4. Dijital Dönem Öncesi Rötuş Teknikleri ve Örnekler

“Dijital fotoğraf teknolojilerinin yaygın olmaya başlamasından önce, tıpkı dijital

1.10. Ansel Adams Fotoğrafı Örneği

1.11. Rötuş Teknik Malzemeleri Örneği

1.12. JerryUelsmann, Bulutlu Oda Fotoğrafı, 1975

“Fotoğrafçı ve görsel sanatçı Jerry Uelsmann, 1960'lardan bu yana fantastik

Bu çalışmalar dijital dönem öncesi için verilebilecek iyi örneklerdendir.

1.13. James Dean Fotoğrafı ve Karanlık Oda Notları, DennisStock, 1955

Dennis Stock'un bu pek meşhur fotoğrafındaki New York sokaklarındaki James

1.14. Görsel Rötuş Notları Örneği

1.15. Helmut Hertzfeld, Fotomontaj Örneği

Politik-siyasi bakış açısına sahip kimi sanatçılar o döneme dair politik

1.1.5. Dada ve Sürrealist Fotoğrafta Örnekler

Dada akımı ve genel hatlarıyla sürrealizm örnekleri 1918 ve itibariyle

Bu janr: Resim, heykel, hatta mimaride bile görülürken fotoğraf ve grafik