EDEBİYAT SINAVININ FİİL KISMINDAN TAM PUAN ALMA GARANTİLİ LİSANSLI KONU ANLATIM

MATERYALİ

Fiil(Eylem)
Bir işi, oluşu, hareketi veya durumu zaman ve kişiye bağlayarak anlatan ve
içinde fiilimsi eki bulunmayan sözcüklere denir.

Anlam Bakımından Fiiller:

Kılış(İş) Fiilleri: Nesne alabilen fiillerdir.
Durum Fiilleri: Nesne alamayan fiillerdir.
Oluş Fiilleri: Öznenin kendi iradesi dışında geçirdiği ve öznenin
yapısında zamana bağlı olarak oluşan gelişimleri anlatan fiillerdir.

Fiilde Kip:
Haber / Bildirme Kipleri:
Görülen, Bilinen Geçmiş Zaman Kipi(-dı, -di, -du, -dü, -tı, -
ti ,tu, tü)
Duyulan, Öğrenilen Geçmiş Zaman Kipi(-mış, -miş, -muş, -müş)
Şimdiki Zaman Kipi(-yor, -mekte, -makta)
Gelecek Zaman Kipi(-ecek, -acak)
Geniş Zaman Kipi(-r)(olumsuzu -> -mez, -maz)

Dilek / Tasarlama Kipleri:

Gereklilik Kipi(-meli, - malı)
Şart Kipi(-se, -sa)
İstek Kipi(-e, -a, -eli, -alı)
Emir Kipi(ek yok zort)

Fiilde Kişi(Şahıs) Çekimi:

Kişi ekleri, eylemin sahibi belirten eklerdir. Emir kipi hariç tekil 3.
şahıs çekimde şahıs eki yoktur. Emir kipinin çekiminde de tekil 2.
kişi çekiminde şahıs eki yoktur.

Fiilde Anlam(Kip, Zaman) Kayması:

Bir kip ekinin başka bir kip eki yerine kullanılmasıdır. Anlam kayması,
anlatım bozukluğuna sebep olmaz.(Boş konu aq)

Ek Fiil(Eylem):
-idi, -imiş, -ise, -dır

İsimlere Gelen Ek Fiiller:

Yukarıdaki ekler isimlere gelerek bu isimleri cümlede yüklem yapar.

Fiillere Gelen Ek Fiiller:

Basit Çekimli Fiiller -------> ek fiil eklenir... -------> Birleşik
Çekimli Fiiller !!

Hikaye Birleşik Çekim: Fiil+Kip Eki+-idi

Rivayet Birleşik Çekim: Fiil+Kip Eki+-imiş
Şartlı Birleşik Çekim: Fiil+Kip Eki+-ise

!!! Ek fiillerden "-dır", fiillere gelerek kesinlik ya da olasık anlamı

da katabilir.
Büyük ihtimalle küçük beynin bu cümleyi anlamadı, işte bir
açıklama:
Ders bitmiştir, çıkabilirsiniz.(Kesinlik, basit çekimli
fiil)
Belki eve gitmiştir, endişe etme göt!(Olasılık, basit
çekimli fiil)
Fiilde Yapı:

Basit Fiil: Yapım eki almamış, başka bir sözcükle birleşme yoluyla oluşmamış
fiillerdir.
Türemiş Fiil: İsimlerin veya fiillerin en az bir yapım eki almasıyla oluşan
fiillerdir.
Birleşik Fiil: Birden fazla sözcüğün birleşmesiyle oluşan fiillerdir.
Birleşik fiiler üç biçimde oluşurlar:
Yardımcı Eylemle Kurulan Birleşik Fiiller: İsim+(et-, ol-, kıl-, eyle-)
!!! "et-" ve "ol-" yardımcı fiilleri cümlede asıl fiil olarak da
kullanılabilir, bu yüzden önündekinin götüne bakmayı bırakıp odaklan.
Kurallı Birleşik Fiiller:
Yeterlilik Fiili: Fiil+-ebil- (Olumsuzuna dikkat edilmelidir. Örn
-> bulabilmek fiilinin olumsuzu bulamamaktır.)
Tezlik Fiili: Fiil+-iver-
Süreklilik Fiili: Fiil+-edur-, -ekal-, -egel, -egit
Yaklaşma Fiili: Fiil+-eyaz-
Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller: Genelde iki sözcüğün gerçek
anlamından uzaklaşıp kaynaşmasıyla oluşur.
!!! Fiil biçimindeki deyimler bu gruba dahildir. !!!
!!! Bu fiiller çoğunlukla ayrı yazıldığı halde bazı anlamca
kaynaşmış fiiller bitişik yazılır. !!!

Fiilde Çatı:

Özne-Yüklem İlişkisine Göre Fiiller:

Etken Fiiller: Gerçek öznesi belli olan fiillere etken denir. Gerçek
özne, gizli özne de olsa fiil etken fiildir.
Edilgen Fiiller: Yüklemin bildirdiği eylemi özne yapmıyorsa, özne sözde
özneyse, yüklem edilgendir. Bu cümlelerde eylemi yapan
gerçek bir özne yoktur, yapılan işten etkilenen bir
nesne vardır. Bu nesne cümlede "sözde özne" olur.
Dönüşlü Fiiller: Yüklemin bildirdiği eylemi özne hem kendi yapıyor, hem
de o işten etkileniyorsa yüklem dönüşlüdür.
İşteş Fiiller: Cümlede eylemi birden fazla özne birlikte veya
karşılıklı olarak yapıyorsa özneye göre çatı işteş olur.

Nesne-Yüklem İlişkisine Göre Fiiller:

Geçişli Fiiller: Nesne alabilen fiillerdir. Fiilin geçişli olması için
cümlede nesne olması gerekmez, fiilin nesne alabilmesi yeterlidir.
Geçişsiz Fiiller: Nesne alamayan fiillerdir. Tüm edilgen fiiller
geçişsizdir.
Oldurgan Fiiller: Geçişsiz fiiller "-r, -t, -dır" yapım ekleri
getirilerek geçişli olursa oldurgan fiil olurlar.
Ettirgen Fiiller: Geçişli fiiller "-r, -t, -dır" yapım ekleri
getirilerek fiiller tekrar geçişli yapılırsa ettirgen olurlar. Geçişlilik derecesi
artar.

Evet taşşaksız götler, konu anlatımımız buraya kadardı. Umarım hepiniz sınavda
benden düşük alırsınız inş amin.