เรื่อง ขุนช้ างขุนแผน

คำนำ
รายงานเล่มนี้จดั ทำขึ้นเพื่อเป็ นส่ วนหนึ่งของวิชาภาษาไทย เพื่อศึกษาความรู ้เรื่ องขุนช้างขุนแผนซึ่ งเป็ น
นิทานพื้นบ้านของไทยในสมัยก่อน โดยได้ผา่ นแหล่งข้อมูลต่างๆ อาทิเช่น ตำรา หนังสื อ และแหล่งความรู ้จาก
เว็บไซต์ต่างๆ โดยรายงานเล่มนี้มีเนื้อหาเกี่ยวกับเนื้อหาของนิทานเรื่ องขุนช้างขุนแผน ประวัติผแู ้ ต่งและความ
เป็ นมาต่างๆ คำศัพท์นิทานพื้นบ้านในสมัยก่อน และได้ศึกษาอย่างเข้าใจเพื่อเป็ นประโยชน์กบั การเรี ยนช
ผูจ้ ดั ทำคาดหวังเป็ นอย่างยิง่ ว่าการจัดทำเอกสารฉบับนี้จะมีขอ้ มูลที่เป็ นประโยชน์ต่อผูท้ ี่สนใจศึกษา
นิทานพื้นบ้าเรื่ องขุนช้างขุนแผนเป็ นอย่างดี
           
ขุนช้ างขุนแผน
 เรื่องขุนช้ างขุนแผน มีผู้สันนิษฐานว่ าเป็ นเรื่องจริงที่เกิดขึน้ ในแผ่ นดินสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒
และเล่ ากันต่ อ ๆมาจนกลายเป็ นนิยายพืน้ เมืองของเมืองสุ พรรณบุรี ต่ อมาได้ มีผู้นำเรื่องขุนช้ างขุนแผนมาแต่ ง
เป็ นกลอนเสภเพือ่ ใช้ ในการขับเสภา จึงทำให้ เรื่องนีเ้ ป็ นที่นิยมและแพร่ หลายมากขึน้ ครั้นเสี ยกรุ งแล้ วบางตอนก็
สู ญหายไป บางตอนยังมีต้นฉบับเหลืออยู่ เรื่องไม่ ตดิ ต่ อกัน พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้ านภาลัยโปรด
เกล้ าฯ ให้ กวีหลายคนช่ วยกันรวบรวมและแต่ งขึน้ เรียกว่ า เสภาหลวง

             การชุ มนุมกวีครั้งนั้นจึงเป็ นการประกวดฝี ปากเชิงกลอนอย่ างเต็มที่ ทำให้ เสภาเรื่องขุนช้ างขุนแผน

มีความไพเราะเพราะพริ้งมากอย่างไรก็ตามได้ มีนักขับเสภาระยะหลังได้ แต่ งเสภาเรื่องขุนช้ างขุนแผน ขึน้ อีก
หลายสำนวนเพือ่ ใช้ ขับเสภาเป็ นตอน ๆ ใน พ.ศ. ๒๔๖๐ หอพระสมุดวชิรญาณได้ ชำระหนังสื อเสภาเรื่องขุนช้ าง
ขุนแผนขึน้ เพราะมีเสภาเรื่องขุนช้ างขุนแผนหลายฉบับ ทั้งฉบับหลวงและฉบับราษฎรโดยมีสมเด็จกรมพระยา
ดำรงราชานุภาพและกรมหมื่นกวีพจน์ สุปรีชา ทรงเป็ นประธานการชำระได้ คดั เลือกเอาสำนวนที่ดที ี่สุดมารวม
กันจนครบทุกตอน บางตอนก็ไม่ สามารถทราบนาม

หนังสือเรื่องขุนช้ างขุนแผนนี ้ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้ านภาลัยได้ โปรดเกล้ าฯ ให้ กวีในรัช

สมัยของพระองค์ ตลอดจนพระองค์เองร่ วมกันแต่ งและทรงพระราชนิพนธ์ ขนี้ เป็ นวรรณคดีที่มคี ่ าทั้งในด้ าน
ความไพเราะและในลีลาการแต่ ง ตลอดจนเค้ าโครงเรื่อง ได้ รับการยกย่ องตามพระราชบัญญัติวรรณคดีสโมสรใน
รัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้ าอยู่หัวว่ าเป็ นยอดของหนังสื อประเภทกลอนเสภา และได้ รับประทับ
ราชลัญจกรรู ปพระคเณศร์ ไว้เป็ นเครื่องหมายของการยกย่ องนั้นด้ วย หนังสื อเรื่องขุนช้ างขุนแผนนี้ ไม่ เพียงแต่
เป็ นวรรณคดีสำหรับอ่านกันเล่น เพือ่ ได้ รับรสวรรณคดีเป็ นเครื่องบันเทิงใจเท่ านั้น หากแต่ บางตอนในวรรณคดี
เรื่องนีย้ งั เป็ นหลักฐานที่ให้ ความรู้ ในเรื่องราวความเป็ นอยู่ของผู้คนและบ้ านเมืองในสมัยต้ นรัตนโกสิ นทร์  สมกับ
ทีม่ ีคำกล่ าวว่ า วรรณคดีเป็ นกระจกเงาสะท้ อนภาพความเป็ นไปของบ้ านเมืองในยุคนั้นๆ ให้ คนรุ่ นหลังๆ ได้ ทราบ
ด้ วย

สารบัญ
หน้ า
คำนำ ก
สารบัญ ข

บทที่ 1 1
บทที่ 2 -

บทที่ 3 -

บรรณานุ กรรม -