Professional Documents
Culture Documents
Sindirim Fizyolojisi
Sindirim Fizyolojisi
Sindirim sistemi
Sindirim Emilim
Mekanik Aktif
Kimyasal Pasif
Fermantatif
Sindirim kanalı
(Gastrointestinal kanal)
Aksesuar organlar
Sindirim Kanalı
Ağız duodenum
İnce bağırsaklar jejunum
Yutak ileum
Özofagus sekum
Kalın bağırsaklar kolon
Mide rektum
Sindirim Siteminin Aksesuar Organları
Dişler
Dil
Tükürük bezleri
Pankreas
Karaciğer
Sindirilen yeme göre hayvanların
sınıflandırılması
Karnivor Herbivor
Omnivor
Sindirilen yeme göre hayvanların
sınıflandırılması
Karnivor
Kimyasal sindirim
Mikrobiyal sindirim %14
Omnivor
Kimyasal sindirim
Mikrobiyal sindirim
İnsan %17
Domuz % 48
Herbivor
Kimyasal sindirim
Mikrobiyal sindirim %51-83
Sindirim Kanalına Göre Hayvanların
Sınıflandırılması
Monogastrikler Basit mideliler Pregastrik
fermantatorlar
Poligastrikler Bileşik mideliler
Arka bağırsak
fermantatorları
0.0.3.3 3.1.4.2
3.1.3.3 3.1.4.3
2.1.2.3
2.1.2.3
Sindirimin Kanalının Kontrolü
• Sinirsel kontrol
• Hormonal kontrol
Nöroendokrin kontrol
Sindirimin Kanalının Kontrolü
• Sinirsel kontrol
İntramural (intrinsik, enterik) sinir sistemi
• Pleksüs miyenterikus
• Pleksüs submukoza
• Gastrin
• Kolesistokinin pankreozimin (CCK-PZ)
• Sekretin
• Gastrik inhibe edici peptid (GİP)
• Vazoaktif intestinal peptid (VİP)
• Motilin
• Somatostatin
Ağız
• Dudaklar
• Dişler
• Dil
• Tükürük bezleri
• Yemlerin ağza alınması
• Mekanik parçalanma
Çiğneme
• Islatma
• Yutma
Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)
• Dudaklar
• Dişler
• Dil
• Köpek ve kediler
Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)
• Tek tırnaklılar
Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)
• Sığır ve koyun ve keçiler
Çiğneme (Mastikasyon)
• Besinin ağızda mekaniksel parçalanması
Kesme Hareketleri
Öğütme Hareketleri
Çiğneme (Mastikasyon)
Çiğneme Refleksi
• Akalazya
• Reflü
Tükürük
• Çeşitli tükürük bezi salgılarının karışımı
• %99’ u su
• Organik bileşenler
Protein, glikoprotein, enzim
• İnorganik bileşenler
Sodyum, klorür, potasyum bikarbonat, kalsiyum
• pH 6,2- 7,4
Tükürük Bezleri
• Parotis
• Mandibularis
• Sublingualis
• Zygomaticus
• Molaris inferior
• Buccalis
• Labialis
Tükürük Bezleri
Tükürük Bezleri
• Seröz sekresyon
İnce,sulu salgı, pityalin içerir
Parotis bezi salgısı
• Müköz sekresyon
Müsin içerir, kayganlaştırıcı, koruyucu
Bukkal bezler
• Serömüköz sekresyon
Mandibular ve sublinguinal bezler
Tükürük Bezleri
Tükürüğün salgılanması
Tükürüğün fonksiyonu
• Yemlerin ıslatılması ve kayganlaştırılması
• Bolus oluşumu
• Evaporatif soğutma
• Kuru yemlerin çözündürülmesi
• Ağız hijyeninin sağlanması
• Mekanik yıkama
• Lizozim ve tiyosiyanat
• Sindirim enzimleri
• Pityalin
• İnsan, domuz, rat
Tükürüğün fonksiyonu
Ruminantlarda
• Köpük söndürücüdür
At: 40 l/gün
İnek: 60 l/gün
Koyun: 10 l/gün
Domuz: 5-10 l/gün
Tükrük sekresyonunun düzenlenmesi
Ağız Evresi
Tat, Temas, Isı,
Kimyasal maddeler
• Besinlerin depolanması
• Karıştırılması ve öğütülmesi
• Besinlerin depolanması
Kardia-fundus
Reseptif gevşeme
Vagovagal refleks
Basınç artışı olmaksızın genişleme
Besinlerin midedeki düzeni
Bazı monogastrik hayvanlarda miden hacminin
sindirim kanalına oranları
%62 %9
%26 %15
Besinlerin midede karıştırılması
• Midenin distal kısmında olur.
• Besinlerin öğütülmesi
Enterochromaffin H histamin
Mukus sekresyonu
Çözünmeyen mukus Mukozal bariyeri oluşturur.
Yüzey mukus hücrelerinde üretilir
4. Çözünen mukus
Prostaglandin E Mukus
Prostasiklinler Bikarbonat
Aspirin
Non-streoidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAIDs)
Pepsinojen Salgılanması
Peptik Hücre
HCI Pepsin
Pepsinojen Pepsin
Prorennin Rennin
(Kimozin)
Kalsiyum Parakazeinat
(Süt Pıhtısı)
İntrinsik faktör salgılanması
Parietal Hücre
İntrinsik Faktör
HCI
Mide sindiriminde görevli değildir.
İnce bağırsaklarda B 12 vitamininin
emilmesini sağlar
Parietal Hücrede
CI HCO3 CO2
HCI salgılanması
CO2 + H2O H2CO3
HCO3
CI K.A.
HCO3 + H
K
K
K
H
CI H
Proton
HCI pompası
Hidroklorik asidin fonksiyonları
1. Proteinleri denatüre ederek yapısını bozar. Böylece
daha kolay sindirilmelerini sağlar.
2. İnaktif olarak salgılanan pepsinojen ve pro-rennini
aktif pepsin ve rennin haline getirir.
3. Pepsin ve renninin aktivite gösterebilmesi için
gerekli asitli ortamı sağlar.
4. Antiseptik özelliğinden dolayı mikroorganizmaların
yok edilmesini sağlar.
5. Demiri redükte ederek, kalsiyum tuzlarını çözerek
emilimini kolaylaştırır.
Hidroklorik asidin fonksiyonları
Mide Sekresyonunun uyarılması
Sefalik evre
Gastrik evre
İntestinal evre
Mide sekresyonunun uyarılmasında sefalik evre
Med Oblongatada
Yiyeceğin görülmesi, koklanması, dorsal vagal nükleus
tadılması
HCI Gastrin
Protein
Peptid
İntestinal
G hücresi
Mide sekresyonunun inhibisyonu
Mide
pH < 3 pH < 2
somatostatin Sinirsel
yolla
Mide sekresyonunun inhibisyonu
Duodenuma kimüs geçiş hızının kontrolü
• Duodenum
• Jejunum
• İleum
• Pankreas
• Karaciğer / safra kesesi
• Plorik sfinkter
• İleosekal sfinkter
İnce Bağırsakların Yapısı
İnce Bağırsakların Yapısı
Villus ve Kript’in yapısı
1. Enterositler
2. Goblet H.
3. Enteroendokrin H.
4. Panet H.
5. Kök H
Mukozal Rejenerasyon
2-5
gün İntestinal epitel 2-5 günlük
periyotta yenilenir.
Luminal sindirim
Sindirim aktiviteleri Mukozal sindirim
Absorpsiyon
Amilaz
Lipaz
Tripsinojen
Kimotripsinojen
Prokarboksipeptidaz A
Prokarboksipeptidaz B
Proelastaz
Pankreas Salgısının Kontrolü
• Sinirsel kontrol
• Sefalik N. Vagus
• Gastrik- gastropankreatik refleks N. splanchinicus
• İntestinal evreler
• Hormonal kontrol
• Sekretin
• Duodenumda asidite artışı
• CCK-PZ
• Duodenumda protein, yağ miktarında artış
Karaciğerden sekrete edilen ürünler
Safra sıvısı
Safra asitleri
Teknırnaklı
Deve Bikarbonat
Fil Bilurubin
Karaca, geyik
Sıçan, fare Elektrolitler
Güvercin, kumru
Kolesterol
Papağan
Tripsinojen Tripsin
Kimotiripsinojen Kimotiripsin
Prokarboksipeptidaz
Proelastaz Karboksipeptidaz
Elastaz
Karbonhidrat Sindirimi ve Emilimi
Sakkaritler Nişasta
Alfa amilaz
Hormonal Sekretin
Kolesistokinin
Kolesistokininin Sindirim Faaliyetlerinin
Düzenlenmesindeki Rolü
Lipit Sindirim
Protein enzimleri
Safra kesesinde
kontraksiyon
oddi sfinkterinde
gevşeme
CCK
Safra sekresyonunun
stimüle edilmesi
Mide içeriğinin
duodenuma geçişinin
inhibisyonu
Sekretinin Sindirim Faaliyetlerinin
Düzenlenmesindeki Rolü
Gastrin
salgılanmasının (HCI)
inhibisyonu
Bikarbonat
İnce bağırsaklarda emilen ürünler
Karbonhidratlar
Amino asitler
Lipitler
Demir
Ca++
Ileum
Safra tuzları
B12 vitamini
Elektrolitler
Su
Monogliserit
Yağ asidi
Monosakkarit
Aminoasit
Su sekresyonu ve emilimi
Parasempatik uyarım
Bağırsağın gerilmesi
Sekresyon artar
Hiperozmotik içerik
Geri emilim azalır
Toksinler
Villus epitelini tahrip eden
maddeler ve hastalık etkenleri
Su emilimi
Sodyumun hücre içine emilimi
H2O
Glukoz
Galaktoz Cl- Na+
Na+ H+ HCO3 -
Aminoasit
B vitaminleri Na+
Na+
Na+ H+ HCO3- Cl-
H2CO3
CO2 + H2O
Vitaminlerin emilimi
• Segmentasyon
• Pendüler (sarkaç)
• Peristaltik- antiperistaltik
Segmentasyon haraketleri
Segmentasyon haraketleri
Peristaltik hareketler
Bağırsak hareketleri
Motilite bozuklukları
İshal
Konstipasyon
Sıvı ve elektrolit kaybı
Bulantı, şişkinlik, ağrı, kramp
Besinlerin emilememesi
İnce bağırsaklarda aşırı bakteri
üremesi (SİBO)
Kalın Bağırsaklarda Sindirim
Bazı monogastrik hayvanlarda kalın
bağırsakların sindirim kanalına
oranları
%14 %54
%30 %50
• Yemlerin yumuşatılması
• Mide asidinin etkisi
• Yemlerin öğütülmesi
• İnce bağırsaklarda karbonhidratların
yeterince sindirilmesi
Kolonda Sindirim ve Emilim
• UYA emilimi
• Mineral maddelerin emilimi
• Suyun emilimi
• Dışkı oluşumu
Sekum ve Kolonla İlgili Sindirim Bozuklukları
• Mikrofloranın değişimi
• Kolik
Kalın Bağırsak Hareketleri
Sekum Hareketleri
Karıştırıcı hareketler
Peristaltik hareketler
Kolon Hareketleri
Segmentasyon
Peristaltik
Ters peristaltik
Dışkılama (Defakasyon)
• Poligastrik hayvanlardır
• Ruminasyon yaparlar
• İki alt grubu vardır
• Ruminantia
Sığır, koyun, keçi, geyik
• Tylopoda
Deve, lama
Ruminant Midesi
• Rumen
• Retikulum
• Omazum
• Abomazum
Ruminantlarda Midenin Yapısı
Kıvrımlar üzerinde ve
içinde çok sayıda
küçük papilla
bulunur
Retikulo perikarditis traumatika
Omazum
Ön mide yüzeyinin
yaklaşık 1/3’i
Yeni doğan ruminantlarda midenin gelişimi
Pre-ruminant Ruminant
Sekretorik değişim
Rumen Papillalar
Anatomik Değişim ve Papillaların Gelişimi
4 ay
Rumen % 25
Abomasum % 60
Erişkin
Rumen % 62
Abomasum % 22
Papillaların gelişimi
Rumen papillaları
gelişmeye başlar.
Ruminantlarda ön midenin gelişimi
Kuru gıda maddeleri ve su
Aneorobik ortam
Mikroorganizmalar
Sindirim enzimleri
İlk bir kaç saatte HCI salgılanmaz
Düşük düzeyde
İlk 24 saatte pepsinojen,rennin
HCI salgılanır
Normal düzeyde
Sindirim enzimleri
ve HCI salgılanır Kolostrumdan
İmmunoglobulunlerin
emilimi
İmmunoglobulinlerin kolostrumdan emilimi
Kendi
Antikor düzeyi
antikorları
Maternal
antikorlar
• Refleks n. vagus
• Emme isteği
pH 5.5-7.2
osmolarite 260-340
Nemli ortam
İçeriğin akış hızı
Atıkların eliminasyonu
Sürekli substrat bulunması
Rumen Mikroorganizmaları
Rumen Mantarları
Rumen florasına etkili faktörler
• Rasyon
Karbonhidrat pH
Lif pH
• Diğer hayvanlarla temas
• İlaçlar
• Diğer Mikroorganizmalar
mo’ lar arasında işbirliği ve etkileşim
• Sellulolitikler • Glikolitikler
• Hemisellulolitik • Lipolitikler
• Proteolitikler • Amonyak
üretenler
• Amilolitikler
• Asit kullananlar
• Ürolitikler
Rumen bakterilerinin başlıca fonksiyonları
Holotrich
• Ciliatalar
Oligotrich
• Flagellatalar
Rumendeki protozoaların fonksiyonları
1. Selülozun sindirilmesi
UYA, karbondioksit, metan, amonyak
2. Protein sentezi
Üre
3. Vitamin sentezi
Ruminantlarda azotlu maddelerin sindirimi
Non-protein Nitrojen (NPN) Protein
Üre, aa, amonyak, nitrat, nitrit, nükleik asit
Proteinaz
Peptid
Peptidaz
Aminoasit
Amonyak Deaminaz
ÜRE ÜRE
İdrar
Amonyak Amonyak
Protein rejenerasyon siklusu
Amonyak
Üre
Amino asit Amonyak
Doku ve
plazma
Amino asit proteinleri
yapımında
kullanılır
Karaciğer
• Ruminasyon
• Eruktasyon
• Omazuma iletim
Retikulo-Rumen Hareketleri
Primer baklagiller
Sekonder obstrüksiyon
motilite
Ruminasyon
• Regurgitasyon
• Remastikasyon
• Reinsalivasyon
• Redeglutition
Regurgitasyon
• Kardiyanın gevşemesi
• Kemoreseptörler
• pH, UYA konsantrasyonu
Karaciğer
Karaciğer
• Fonksiyonel ünitesi lobül
Karaciğer
• Metabolizma
• Depolama
• Ekskresyon
– Lipofilik maddeler
• Metabolizma sonucu oluşanlar
– Bilirubin, steroid hormonlar
• Ekskresyon
Lipofilik maddeler
• Suda çözünür hale getirilir
• Konjugasyon
– Glukorinik asit, asetat, glutatyon, glisin, sülfatlar…vb.
• Böbreklerden idrarla
• Safra-bağırsaklar- dışkı
Karaciğer
Metabolizma
Karbonhidrat metabolizması
• Glikojenezis
• Glikoz, laktik asit, gliserol, pirüvik asit, aa’ lerden
glikokojen sentezi
• Glikojenolizis
Karaciğer
Metabolizma
Karbonhidrat metabolizması
• Glikoneojenezis
– aa ve gliserolden glikoz sentezi
Lipit metabolizması
• Şilomikronlar
– Trigliserid
– Fosfolipid
– Kolesterol
Lipit metabolizması
Lipit metabolizması
• Lipoprotein, trigliserit, kolesterol, fosfolipit sentezi
Protein metabolizması
• Plazmadaki aa lerden hücrelerde protein sentezi
ve depolanması
Protein metabolizması
• aa’ lerin deaminasyonu