Geo State Board

By : Abuj Patil ^yJmob (Geography)
MPSC / UPSC / PSI / STI / ASO
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i
B`Îmm : Mm¡Wr (Old)
t
gmam§e tiv
i
e
a
g§H$bZm p w$a Am~wO
: AmH«
P C
o
Telegram Channel : @abujpatil
VrW©ê$n gmogm`Q>r, n{hbm _Obm, noéJoQ> nmobrg Mm¡H$s-hÎmrJUnVr

amoS>, ^mdo hm`ñHy$bÀ`m g_moa, gXm{ed noR>, nwUo.
9143445858
Telegram : @abujpatil
1
Contact : 9689665611
^yJmob (Geography) By : Abuj Patil
n¥Ïdr g§~§{YV ZgVmo.
JoJ« m[a`Z {XZX{e©H$ (OmZodmar Vo {S>g~| a) d ^maVr` amï´>r`
n¥Ïdrbm ñdV:^modVr EH$ \o$ar nyU© H$aÊ`mg Omo H$mi
bmJVmo Ë`mg EH$ {Xdg Ago åhUVmV. hr n¥ÏdrMr X¡{ZH$ n§Mm§J - gm¡a H$mbJUZoda AmYmarV.
JVr Amho. ^maV gaH$maZo amï´>r` n§MmJ V`ma Ho$bo Amho. Ë`mV dfm©Mr
n¥Ïdrbm gy`m©^modVr àX{jUm H$aÊ`m Omo H$mi bmJmVmo gwédmV 22 _mM© amoOr hmoVo ËmVrb d¡emI Vo ^mÐnX ho 5
Ë`mg EH$ df© åhUVmV. hr n¥ÏdrMr dm{f©H$ JVr Amho. _{hZo 31 {Xdgm§Mo Va BVa 30 {Xdgm§Mo AgVmV.
M§Ð : n¥ÏdrMm CnJ«h, ñdV:^modVr {\$aVm-{\$aVm 3. Mm§Ðgm¡a H$mbH$UZm : `m_Üò df© _moOÊ`mgmR>r n¥ÏdrÀ`m
n
n¥Ïdr^modVr {\$aVmo `m {\$aÊm`À`m J{VMm dmna AmnU dm{f©H$ J{VMm Cn`moJ Ho$bm OmVmo Va _{hZm _moOÊ`mgmR>r
H$mbJUZogmR>r H$aVmo. M§ÐmÀ`m n¥Ïdr^modVr {\$aÊ`mÀ`m JVrMm Cn`moJ Ho$bm OmVmo.
qhXy {XZX{e©Ho$V `m nÕVrMm dmna Ho$bm OmVmo.
a
M§ÐmÀ`m àH$m{eV ^mJmMm AmH$ma XaamoO Amnë`mbm
~XbboVm {XgVmo. `m ~Xbboë`m AmH$mam§Zm AmnU brn df© :

M§ÐH$bm åhUVmo.
nm¡{U©_m : M§ÐmMm àH$m{eV ^mJ nyU© dVw©imH$ma {XgVmo.
A_mdñ`m : àH$m{eV ^mJ A{O~mV {XgZV Zmhr.
_{hZm : EH$m A_mdñonmgyZ Xwgè`m A_mdñòn`ªVÀ`m
t
n¥Ïdrbm gw`m©^modVr 1 àX{jUm nyU© H$aÊ`mg 365 {Xdg
r r m
d 6 Vmg bmJVmV Ë`m_wio Xadfu H$mbJUZoV 6 Vmgm§Mm
u
\$aH$ nS>Vmo hm \$aH$ ^ê$Z H$mT>Ê`mgmR>r Xa Mma dfmªZr
òUmao df© ho 366 {Xdgm§Mo _mZVmV.
a
v e
29 {Xdgm§Mm AgVmo.
F
o
H$mimV M§ÐmZo n¥Ïdr^modVr EH$ \o$ar nyU© Ho$bobr AgVo `m `m dfm©V J«oJ[a`Z {XZX{e©Ho$V \o$~«wdmar _{hZm 28 EodOr
H$mimg _{hZm Ago åhUVmV.
n§YdS>m : _{hÝ`mMo XmoZ ^mJ Ho$bo OmVmV. A_mdñònmgyZ ^maVr` amï´>r` n§Mm§JmV brn df© Agob Voìhm dfm©Mr
i
Vo nm¡{U©_on`ªV M§ÐmMm n¥ð>^mJ amoO H«$_mH«$_mZo dmT>Vmo `m gwédmV 22 _mM© EodOr 21 _mM© Aer Ho$br OmVo. Aem
H$mbmdYrg ewÕ/ewŠb nj åhUVmV.
iv dfm©V M¡Ì _{hÝ`mV 30 EodOr 31 {Xdg AgVmV.
r t
nm¡{U©_onmgyZ A_mdñòn`ªV M§ÐmMm Ñî` ^mJ amoO
ti
H«$_mH«$_mZo H$_r hmoV OmVmo. `m H$mbmdYrg dÚ/H¥$îU
F$Vy : n¥ÏdrÀ`m dm{f©H$ JVrer g§~§YrV AgVmV. Á`m
{XZX{e©Ho$V gm¡a qH$dm Mm§Ðgm¡a H$mbJUZoMm dmna Ho$bm
e
nj åhUVmV. darb XmoÝhr H$mbmdYr àËòH$s n§Yam (15)
a
OmVmo, Ë`m {XZX{e©Ho$Vrb gZ {d{eï> F$VyZoM òVmV. _mÌ
{XdgmMo AgVmV. Ë`m§Zm n§YadmS>m åhUVmV.
p
AmR>dS>m : 7 {Xdgm§Mm AmR>dS>çmMm M§ÐmÀ`m AWdm
Mm§Ð H$mbJUZo_Üò Ago hmoV Zmhr {VWo gU F$Vye
AgV Zmhr.
§ r g§~Y§ rV
n¥ÏdrÀ`m JVrer g§~§Y Zmhr.
m
P
H$mbJUZoÀ`m nÕVr :
C
o n¥ÏdrMr AmdaUo
1. Mm§Ð H$mbH$UZm : H$mbJUZoV \$ŠV M§ÐmÀ`m J{VMm 1. {ebmdaU : n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmnmgyZ gmYmaU 100 {H$_r
Cn`moJ Ho$bm OmVmo. Bñbm_ {XZX{e©Ho$V `mMm dmna.
`m nÕVrV 12 M§Ð_m§gmMo 1 df© hmoVo d 355 {Xdgm§Mo
Imobrn`ªVÀ`m ^mJmg {ebmdaU åhUVmV.
O{_ZrÀ`m gbJ d _moR>çm ^mJmg I§S> åhUVmV EHy$U 7
AgVo. _{hZo 29 qH$dm 30 {XdgmMo. I§S> AmhoV.

2. gm¡a H$mbJUZm : `m_Üò n¥ÏdrÀ`m \$ŠV dm{f©H$ J{VMm 2. ObmdaU : n¥Ïdrdarb gd© àH$maMm Ob^mJ {_iyZ
Cn`moJ hmoVmo. ObmdaU V`ma hmoVo. _hmgmJa, g_wÐ (gmJa), gamodao,
df© 12 _{hÝ`mV {d^mJbobo AgVo, dfm©Mm H$mi 365 Vbmd, ZÚm ho ObmdaUmMo ^mJ AmhoV. ObmMm gdm©V
{Xdgm§Mm. gm¡a H$mbJUZoVrb _{hZm M§ÐmÀ`m JVrer _moR>m gmR>m _hmgmJamV AgVmo.
2
Contact : 9689665611 Telegram : @abujpatil
A) _hmgmJa : n¥Ïdrdarb Imè`m nmÊ`mÀ`m {demb Amnbm _hmamï´>
gmR>çmg _hmgmJa åhUVmV. 4 _hmgmJa AmhoV.
_hmamï´> - ^maVmÀ`m npíM__Ü` ^mJmV.
(1) n°{g\$sH$ _hmgmJa
eo O marb amÁò : Jw O amV, _Ü`àXo , N> Î mrgJS> ,
(2) AQ>bm§{Q>H$ _hmgmJa Am§Y«àXoe, H$Zm©Q>H$, Jmodm, XmXam ZJa hdobr,
(3) qhXr _hmgmJa joÌ\$imÀ`m Ñï>rZo _w§~B© eha gdm©V bhmZ {Oëhm Va
(4) AmpŠQ>©H$ _hmgmJa Ah_XZJa gdm©V _moR>m {Oëhm.
~) g_w Ð /gmJa : _hmgmJamno j m AmH$mamZo bhmZ 6 àemgH$s` {d^mJ :
AgUmè`m Imè`m nmÊ`mÀ`m gmR>çmg g_wÐ/gmJa
åhUVmV.
n
1. H$moH$U 2. nwUo
4. Am¡a§Jm~mX 5. A_amdVr
3. Zm{eH$
6. ZmJnya
a
g_wÐ ho _hmgmJamMo ^mJ AmhoV (CXm. Aa~r g_wÐ-
qhXr _hmgmJamMm ^mJ) _hmamï´> : àmH¥${VH$
H$mhr g_¥X ho _hmgmJam§Zm OmoS>bobo ZgVmV, Vo nyU©nUo
qH$dm ~hþVm§er O{_ZrZo doT>bobo AgVmV Ë`m§Zm ^wdo{ï>V
g_wÐ åhUVmV. CXm. H°$pñn`Z g_wÐ, ^y_Ü` g_wÐ.
H$) CngmJa : Imè`m nmÊ`mÀ`m Á`m Obme`mÀ`m VrZhr

t
{VZ à_wI {d^mJ : 1. {H$ZmanÅ>rMm àXoe, 2. nd©Vr`
r r m
àXoe, 3. nR>mar àXoe
u
1. {H$ZmanQ²>Q>rMm àXoe :
Aa~r g_wÐ d gømÐr nd©V `m§À`m Xaå`mZ CÎma X{jU
~mOy ^y^mJm§Zm doT>boë`m AgVmV, Aem Obme`mg
CngmJa åhUVmV, CngmJa gmJamnojm bhmZ AgVmV.
CXm. ~§JmbMm CngmJa. a
v e F
o
{XeoV ngabobm {H$ZmanÅ>rMm àXoe Amho.
`m qMMmoù`m ^mJmg H$moH$U åhUVmV. hm gbJ _¡XmZr
^mJ Zmhr, `m àXoemMr C§Mr nyd}H$Sy>Z npíM_oH$S>o H$_r
i
S>) AmImV : O{_ZrV Kwgboë`m gmJamÀ`m Aé§X ^mJmg hmoVo H$moH$U àXoemMr ê§$Xr CÎmaoH$S>o OmñV Amho.
iv
AmImV åhUVmV. CXm. H$ÀN>Mo AmImV, I§^mVMo
2. nd©Vr` àXoe :
r
AmImV.
it
B) gm_wÐYwZr : XmoZ gmJam§Zm OmoS>Umè`m gmJar ObmÀ`m
gømÐr nd©V : (npíM_ KmQ>) - gamgar C§Mr 300
t
Aé§X ^mJmg gm_wÐYyZr åhUVmV. CXm. nmëH$Mr
e
_rQ>a. hr C§Mr CÎmaoH$S>o H$_r hmoV OmVo.
a
CÎma-X{jU ngabobm Amho, npíM_oH$S>rb CVma Vrd«
gm_wÐYwZr (Aa~r g_wÐ + ~§JmbÀ`m CngmJamg OmoS>V)o
p
3) dmVmdaU : n¥Ïdr ^modVbmÀ`m hdoÀ`m AmdaUmbm
d nyd}H$S>rb CVma _§X, `m nd©Vam§JoVrb H$igy~mB© ho
_hmamï´>mVrb gdm©V C§M {eIa - C§Mr 1646 _rQ>a.
dmVmdaU åhUVmV.
m
P
gmVnwS>m nd©V : _hmamï´>mÀ`m CÎma ^mJmV, npíM_oH$S>rb
o
n¥ÏdrÀ`m n¥ð>mbJVÀ`m dmVmdaUmVrb hdm XmQ> AgVo. ^mJ Z§Xya~ma {OëhçmV. `mV VmoaU_mi nR>ma d AñV§^m
hdoMo Vmn_mZ C§MrZwgma ~XbVo. C

_mÌ Ogo C§M C§M Omdo, VgVgo hdm {dai hmV OmVo, S>m|Ja ho OmñV C§MrMm ^mJ. AñV§^m ho gdm©V C§M {eIa
C§Mr 1325 _rQ>a. `m nd©VmÀ`m _Ü`^mJr amdoa,
4) OrdmdaU : {ebmdaU, ObmdaU d dmVmdaU `m ~èhmUnya, Xaå`mZ {IS> Amho (~èhmUnya qIS>). nydH} $S>o
VrZhr AmdaUmV AmT>iUmè`m Ordg¥ï>rg {OdmdaU JmdrbJS> S>mJ| aam§Jm - Vr AH$mobm, A_amdVr {OëhçmV
Ago åhUVmV ngabr AmhoV.
KQ>H$ - dZñnVr àmUr d gwú_Ord.
3. nR>mar àXoe :
_hmamï´> nR>ma : gømÐr nd©VmÀ`m nyd}H$S>rb àXoe hm
X»IZÀ`m nR>mamMm ^mJ AgyZ Ë`mbm _hmamï´> nR>ma
3
Telegram : @abujpatil Contact : 9689665611
åhUVmV. gd©gmYmaU C§Mr 600 _rQ>a. H$.{^_m ZXr :
à_wI S>m|Ja am§Jm - gmV_mim AqOR>m (JmoXmdar ZXr CJ_ - ^r_me§H$a (nwUo)
doJir), h[aíM§Ð ~mbmKmQ> ({^_mZXr doJir), _hmXod CnZÚm - KmoS>m, Zram, grZm, _mU, _wim-_wR>m.
S>m|Jaam§Jm (H¥$îUm ZXr doJir) hr ZXr nwT>o H$Zm©Q>H$ amÁ`mV H¥$îUm ZXrg {_iVo.
gmVnwS>m nd©V Am{U gmV_mim AqOR>m S>m|Jaam§Jm§À`m
Xaå`mZ Vmnr ZXrMo Imoao Amho. S>. H¥$îUm ZXr :
CJ_ : _hm~ioída (gmVmam)
`m nR>mamMm nyd© ^mJ gIb Amho. dYm© {OëhçmMm
n
nyd}H$S>rb hm ^mJ gIb _¡XmZr àXoe AgyZ Ë`mMr CnZÚm : H$mo`Zm, òaim, dmaUm, n§MJ§Jm, H$Zm©Q>H$,
gamgar C§Mr 300 _rQ>a Amho. Am§Y«àXoe, `m amÁ`mVyZ dmhVo.

`m nR>mamMm gd©gmYmaU CVma npíM_oH$Sy>Z nydH
a
} $S>o Amho. _hmamï´> hdm_mZ
1. npíM_dm{hZr ZÚm : Aa~r g_wÐmg {_iVmV.
t
{H$ZmanQ²>Q>rMm àXoe :
2. Z_©Xm ZXr : Z§Xay ~ma {OëhçmÀ`m CÎma {g_odê$Z dmhVo.
H$moH$UmVrb hdoMo Vmn_mZ OmñV AgVo åhUyZ VoWrb
JwOamV _YyZ dmhV OmD$Z Aa~r g_wÐmg {_iVo.
m
r r
hdm_mZ CîU Amho. g_wÐ Odi Agë`m_yio hdoV
3. Vmnr ZXr : CJ_- _Ü`àXoe, JwOamV_YyZ dmhVo,
CnZÚm - nyUm©, {JaUm, nm§Pam. u
~mînmMo à_mU OmñV Agë`m_wio hdm X_Q>.
{XdgâmVrb Am{U {d{dY F$Vy_ § Yrb Vmn_mZmV OmñV
4. H$moH$UmVrb ZÚm: d¡VaUm, Cëhmg, gm{dÌr, d{eð>r,
emñÌr, VoaI
_hÎdmMo : a
o mob (amÁ`mÀ`m A{VX{jU {g_odê$Z dmhVo)
v e nd©Vr` àXoe :
F
o
\$aH$ ZgVmo, åhUyZ hdm_mZ g_, Ë`m_wio H$moH$UmMo
Vmn_mZ CîU, X_Q> Am{U g_ Amho.
Pmë`m AmhoV.
r i
gømÐr nd©VmMm npíM_ CVma {Vd« Agë`mZo d ZXr
t
tiv
àdmhm§Mo CVmaXoIrb OmñV Agë`mZo H$moH$UmVrb ZÚm
doJmZo dmhVmV `m_yio ZÚm§À`m _wImer ImS>çm {Z_m©U
i
C§MrZwgma Vmn_mZ H$_r hmoV OmVo, `mñVd gømÐr Am{U
gmVnwS>m nd©V am§Jm§_Yrb OmñV C§MrÀ`m ^mJmV Vmn_mZ
H$_r AgVo. Ë`m_wio nd©Vam§Jm§_Yrb C§M ^mJmV W§S>
hdoMr {R>H$mUr AmhoV.
e
a
2) nyd©dm{hZr ZÚm : gømÐr nd©Vam§Jm§_Üò _mWoamZ, bmoUmdim, I§S>mim,
A.JmoXmdar ZXr :
CJ_ - Í`§~Ho$ída (Zm{eH$)
p nmMJUr, _hm~ioída A§~mobr. Va
gmVnwS>m nd©Vam§Jm§_Üò Vmoa_mi, nmb d {MIbXam Aer
m
P
_hmamï´>mVrb gdm©V bm§~ d à_wI ZXr. W§C hdoMr {R>H$mUo AmhoV.
o
CnZÚm - àdam, qgX\$Zm, XwYZm, àmU{hVm, B§ÐmdVr, nR>mar àXoe :
~. dYm© d d¡ZJ§Jm :
C
Am§Yà« XoemV dmhV OmD$Z ~§JmbÀ`m CngmJamg {_iVo. nR>ma hm _Ü`_ C§MrMm ^mJ Amho, Ë`m_wio VoWrb
hdm_mZCîU AgVo.
amÁ`mÀ`m nyd© ^mJmVyZ dmhVmV. dYm©Mr CnZXr - Vmo g_wÐmnmgyZ Xya Agë`mZo nR>mamda {XdgâmV Am{U
n¡ZJ§Jm, X{jUdmhrZr ZÚm. `m XmoÝhr ZÚm§À`m EH${ÌV {d{dY F$Vy_Yrb Vmn_mZmV \$aH$ OmñV AgVmo åhUyZ
àdmhmbm àmU{hVm åhUVmV. àmU{hVm hr ZXr nwT>o VoWrb hdm_mZ {df_ AgVo, VgoM hdoV ~mîn H$_r
JmoXmdarbm OmD$Z {_iVo. (B§ÐmdVr - AVrnyd}H$S>rb Agë`mZo hdm H$moaS>r AgVo.
gr_odê$Z dmhVo) Ë`m_wio nR>mamdarb hdm_mZ CîU, H$moaS>o Am{U {df_
Amho.
4
nO©Ý` : R>mUo Am{U am`JS> {OëhçmVrb S>mJ| ami d nR>mar àXoe.
OyZ Vo gßQ>|~a `m H$mimV _hmamï´>mdê$Z Z¡F$Ë` _mog_r H$mobm_ : amÁ`mÀ`m CÎmaoH$S>rb gmVnwS>m nd©Vr` àXoe.
dmao dmhVmV, ho dmao Aa~r g_wÐmdê$Z òVmV, åhUyZ ho Am§Y : naÛr, Zm§XoS>, AH$mobm, `dV_mi
dmao ~mîn`wŠV AgVmV, `m ~mînm§nmgyZ _hmamï´>mV nO©Ý`
{Z_m©U hmoVo. _hmamï´> : Obg§nÎmr d gmJag§nÎmr
ho dmao amÁ`mÀ`m npíM_ ^mJmV gømÐr nd©Vam§Jm§Zr Obg§nÎmr :
AS> { dbo OmVmV. `m_y i o H$mo H $UmV d gømÐr _hmamï´>mVrb à_wI ObñÌmoV : ZÚm, YaUo, Vbmd,
n
KmQ>_mÏ`mda ânya nO©Ý` d¥ï>r hmoVo. (A§~mobr ho {d{har
amÁ`mVrb gdm©V OmñV nO©Ý`mMo {R>H$mU) {dhra ho _hmamï´>mVrb nmUr nwadR>çmMo gdm©V à_wI gmYZ
gømÐrÀ`m KmQ>_mÏ`mdê$Z nyd}H$S>o OmVmZm ho dmao H$_r
a
Amho.
C§Mrda òVmV VoWrb hdoMo Vmn_mZ OmñV Agë`mZo `m nmdgmMo nmUr IS>H$mVrb ôJm d \$Q>r VgoM {N>Ðm_Üò
t
dmè`mMo Vmn_mZhr dmTy> bmJVo, Ë`m_wio Vo OmñV ~mîn {POyZ O{_Zr_Ü`| gmR>Vo Ë`mbm ^yOb åhUVmV.
gm_mdyZ KoVmV.
m
_hmamï´>mV ~ogmëQ> `m A¾rOÝ` IS>H$mMo à_mU OmñV
ho dmao nwT>o nyd}H$S>o OmVmZm gømÐr nd©Vm§nmgyZ bm§~
OmVmV. d nO©Ý` N>mòMm n[aUm_ g§nVmo.
r r
Amho hm IS>H$ H$R>rU d ApÀN>Ð Agë`mZo `m_Üò
u
^yObmMr CnbãYVm H$_r Amho.
a
n[aUm_r amÁ`mÀ`m nyd© ^mJmV nO©Ý`mMo à_mU dmT>Vo.
H$moH$Ud gømÐr nd©Vr` ^mJmV gw_mao 3000 _r_r nO©Ý` o

Ob{dÚw V {Z{_© V r H| $ Ðo : nmo H $ir (H$mò Z m),
Om`H$dmS>r, {âm òbXar, amYmZJar, Imonmobr, {^dnyar.
F
v e
hmoVo. gøm«Ðr nd©VmÀ`m nyd© CVmamda d amÁ`mÀ`m nyd©
^mJmV 1000 Vo 3000 _r_r nO©Ý` hmoVo. nR>mar ^mJmV gmJa g§nÎmr :
1. _mog_r dmao: {d{eï> F$VyV dmhVmV.
r i
600 Vo 1000 _r_r nO©Ý` N>mòÀ`m àXoemV 600 _r_r
_hmamï´>mVrb nO©Ý`mMo {dVaU Ag_mZ Amho.
titiv
2. nO©Ý` N>mòMm àXoe : S>m|Ja qH$dm nd©VmMm dmè`m§À`m
âaVrÀ`m doir gmJamMo nmUr O{_Zrda AmVn`ªV òVo
Aem ^mJmV dm\o$ V`ma H$aVmV, Ë`mV ho âVrMo nmUr
gmR>dbo OmVo, `m nmÊ`mMo ~mînr^d hmoVo d dmâ`m§_Üò
{_R> {eëbH$ amhVo, Á`m {R>H$mUr AemàH$maMo {_R> V`ma
e Ho$bo OmVo Ë`mbm {_R>mJa åhUVmV.
a
{XeoÀ`m {déÕ ~mOyH$S>rb ^mJ.
p
_hmamï´>mVrb à_wI Am{Xdmgr O_mVr d Ë`m§Mo dmñVì`
amÁ`mV dgB©, ^mBªXa, S>hmUy BË`mXr {R>H$mUr {_R>mJao
AmhoV.
AgUmao àXoe :
m
P
g_Vb Ma :

o
Jm|S> : M§Ðnwa, JS>{Mamobr, Zm§XoS>
nmUr AS>{dUo d O{_ZrV {OadUo `mgmR>r O{_Zrda

C
{^ëb : Ywi,o Z§Xaw ~ma d OiJmd {OëhçmVrb gmVnwS>m
nd©VmMm àXoe, Ah_XZJa, Zm{eH$ Am{U Zm§XoS>
CVmamÀ`m {Xeobm H$mQ>H$moZmV g_mZ C§Mr Yê$Z Ma KoVbo
OmVmV Ë`m§Zm g_Vb Ma _hUVmV.
{OëhçmVrb S>m|Jami àXoe.
H$moH$Um : Zm{eH$, Ywio {OëhçmMm S>m|Jami ^mJ. _hmamï´> : dZg§nÎmr d àmUrg§nÎmr
H$moaHy$ : A_amdVr {OëhçmVrb _oiKmQ> àXoe. 1. gXmh[aV dZo :
dmabr : R>mUo {OëhçmVrb S>hmUy, Oìhma, _oImS>m, nO©Ý` 3000 _r_r nojm OmñV. AZoH$ àH$maMo d¥j `m
VbmgarMm O§JbnÅ>rMm àXoe. dZmV Agë`mZo df©â {hadr. gømÐrÀ`m X{jU ^mJmV
R>mH$a, _hmXod H$moir : nwUo, Ah_XZJa, Zm{eH$, AmT>iVmV.
5
d¥jm§Mr {d{dYVm OmñV AmT>iVo. CXm. ZmJM§nm, Om§îy , _hmamï´>mMm amÁ`njr - h[a`mb ({hado H$~wVa) nyd©
\$Ug, Zoë`mVmS> BË`mXr d¥j doV, ~m§~y BË`mXr dZñßVr. _hmamï´>mV AmT>iVmo.
2. {Z_ gXmh[aV dZo : amÁ`àmUr - eoH$ê$ ({^_me§H$a òWo AmT>iVmo.)
1000 Vo 3000 _r._r. nO©Ý`. d¥jm§Mr {d{dYVm
_hmamï´> : I{ZOg§nÎmr d D$Om©gmYZo
gXmharV dZm§nj o m H$_r. gømÐrÀ`m nyd© d npíM_oH$S>rb
CVmamÀ`m ^mJmV AmT>iVmV. _hmamï´>mMr I{ZO g§nÎmr nyd© d Z¡F$Ë` ^mJmV EH$dQ>bobr
Amho, H$maU _hmamï´>mMm ~amMgm ^mJ ~ogmëQ> IS>H$mMm
CXm. Am§~m, \$Ug, EoZ, qH$Oi, H$X§~, eodarI BË`mXr.
n
~Zbobm Amho. `m IS>H$mV I{ZO \$maer AmT>iV
Am§~m _hmamï´>mMm amÁ`d¥j.
ZmhrV.
3. nmZPS>r dZo : _hmamï´>mÀ`m Z¡F$Ë` ^mJmV Om§^m IS>H$ AmT>iVmo. `m
a
600 Vo 1000 _r._r. nO©Ý`. nO©Ý` H$_r Agë`m_wio
IS>H$mV ~m°ŠgmBQ>, J°JZrO hr I{ZOo gmnS>VmV Va nyd©
dZmVrb d¥jm§Mr nmZo {d{eï> F$VyV PS>VmV. Ë`m_wio
t
^mJmV ê$nm§ V arV IS> H $mV _° J ZrO, Mw Z IS> H $,
nmZPS>r ho Zmd. H$moH$U gømÐrÀ`m nyd}H$S>rb H$_r bmohI{ZO BË`mXr gmnS>VmV.
nmdgmMm àXoe.
m
r r
I{ZOo d Ë`m§Mm Cn`moJ
gmVnwS>m nd©V, nR>mamdarb S>m|Jaam§Jm, amÁ`mÀ`m nyd©
^mJmV hr dZo AmT>iVmV. CXm. gmJ, {haS>m, dS>, nig,
_°JZrO :
u
a
Cn`moJ : bmoI§S> d nmobmX CÚmoJmV, ~°Q>ar, a§J,
gmbB©, _moh. _hmamï´>mMm ~amMgm ^mJ `m dZm§Mr ì`mnbm
Amho. o
O§VwZmeHo$, H$mMgm_mZ, Am¡fYr dZñnVr.
F
AmT>iUmao {Oëho : ZmJnya, Jm|Xr`m, ^§S>mam, qgYwXwJ©.
4. H$mQ>oar dZo :
i
600 _r._r. nojm H$_r nO©Ý`. nmÊ`mMo à_mU H$_r
v v e
hmoD$ Zò `mgmR>r dZñnVrMr nmZo bhmZ AgVmV, VgoM
i
bmohI{ZO :
Cn`moJ : ewÕ bmoI§S> d nmobmX {Z{_©Vr.
r
AmT>iUmao {Oëho : M§Ðnya, JS>{Mamobr, ZmJnya, ^§S>mam,
H$mQ>oar AgVmV.
it
nO©Ý` N>mòÀ`m àXoemV AmT>iVmV. CXm. ~m~wi, ~moa, Jm|Xr`m, qgYwXyJ©.
{ZdSy>§J, I¡a.
et ~m°ŠgmBQ> :
5. Ima\w$Q>r dZo
a p
npíM_ {H$ZmanÅ>rdarb ImS>çm§À`m ^mJmV AmT>iVmV.
m
Cn`moJ : Aë°`w{_{ZA_ {Z{_©VrgmR>r.
AmT>iUmao {Oëho : qgYwXyJ©, aËZm{Jar, H$moëhmnya,

ZmJnya.
P
jma`wŠV _Myi (Blackish) nmUr Agboë`m ^mJmV
AmT>iVmV.
o MwZIS>H$
C
`m dZm§_wio gmJar {H$ZmanÅ>rMo bmQ>m§nmgyZ g§ajU hmoVo.
gXmh[aV d {Z_gXmh[aV dZm§V - dmK, {~~Q>çm, Jdm,

Cn`moJ : agm`Z d {g_|Q> CÚmoJmV, {H$_Vr IS>çm§da
àH«$s`m H$aÊ`mÀ`m CÚmoJmV.
Añdb, hÎmr, amZSy>ŠH$a, BË`mXr àmUr AmT>iVmV. AmT>iUmar {Oëho : ^§S>mam, qgYwXyJ©, aËZm{Jar.
nmZPS>r d H$_r nO©Ý`mÀ`m àXoemV - h[aU, H$moëho,

S>mobmo_mB©Q> :
bm§S>Jo, Vag. Cn`moJ : bmoI§S> d nmobmX {Z{_©VrgmR>r.
H$mQ>oar dZm§À`m ^mJmV- _mqiXa, ggm, h[aU, Vag,
AmT>iUmar {Oëho : `dV_mi, aËZm{Jar.
gn©,
PwS>nr d H$mQ>oar dZmV - _miT>moH$ njr.
6
n
ta m
r r u
a
v e F
o
rt
i
itiv
e
a m
p
P C
o
7
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i titiv
e
a m
p
P C
o
8
{gbrH$m {dkmZ {dÚmnrR>, YCMoU, Ðmjm§da à{H«$`m H$aUmao
Cn`moJ : H$mMH$m_mgmR>r AZoH$ CÚmoJ AmhoV.
AmT>iUmar {Oëho : qgYwXyJ© 4. Am¡a§Jm~mX : {h_ê$ embr à{gÕ
D$Om© gmYZo `m ehamV : {~~rH$m _H$~am (àVr VmO_hb)
nma§nm[aH$ : nmUMŠH$s, do ê $iMr bo U r, Xm¡ b Vm~mX {H$ëbm,
WALMI, ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a _amR>dmS>m {dÚmnrR>.
A. XJS>r H$moigm.
~. I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`y (_w§~B© hm` d dgB© hm` ho 5. A_amdVr : àmMrZ eha.
Vob joÌ.o CaU ~§XamOdi Z¡g{J©H$ dm`y gmR>dbm OmVmo.)
Anma§nm[aH$
n
`m ehamV : Hw$ð>amoJm§À`m godogmR>r Agbobm VnmodZ
òWrb Aml_ à{gÕ, _moPar òWo g§V VwH$S>moOr _hmamO
a
g_mYr.
A. gm¡a D$Om©
6. ZmJnya : _hmamï´>mMr CnamOYmZr, XoemÀ`m _Ü`dVu
t
~. ndZ D$Om©
H$. Q>mH$mD$ nXmWm©nmgyZ {_idUmar D$Om© {R>H$mUr Agë`m_wio añVo d bmoh_mJ© dmhVwH$sMo EH$
à_wI H|$Ð.
m
ndZ D$Om© H|$Ðo
1. Om_g§S>o d {dO`XyJ© (qgYwXyJ©)
r r
`m ehamV : g§Ìr d H$mngmMr _moR>r ~mOma noR>, {gVm~S>u
u
{H$ëbm, A§~mPar Vbmd, Xrjm^w_r, ^maVmVrb _Ü`dVu
a
2. MmiHo$dmS>r (gmVmam) ñWmZ Xe©dUmao Pramo _mBb ho ñWmZ `m ehamV, _hmamï´>mMo
_hmamï´>mV {dO{Z{_©VrgmR>r XJS>r H$moigm d I{ZO Vob o
àmXo{eH$ gwXya g§doXZ H|$Ð, dZ {d^mJmMo _w»`mb`,
`m§Mm dmna _moR>çm à_mUmda hmoVmo.
F
v e
amï´>r` _¥Xm gd}jU d ^y_r Cn`moOZ _§S>i, A{¾em_H$
Xb à{ejU H|$Ð BË`mXr.
i
_hmamï´> : à_wI ehao d n`©Q>Z ñWio

v
_§w~B© : _hmamï´>mMr amOYmZr, ^maVmMr Am{W©H$
i
{H$ëbo :
r t
amOYmZr. n`©Q>Z ñWio :
ti
`m ehamV : _§Ìmb`, amÁ`mMo CÀM Ý`m`mb`, JoQ>do ObXyJ© (gmJar {H$ëbo) : O§Oram, qgYwXJy ,© {dO`XyJ.©
e
a
Am°\$ B§{S>`m, N>ÌnVr {edmOr dñVwg§J«hmb`, Ohm§Jra
{JarXwJ© (S>m|Jar {H$ëbo) : {edZoar, am`JS>, qghJS>
p
AmQ>© J°bar, Vmamnoma _Ëgmb`, Zohê$ {dkmZ H|$Ð Zohê$
Vmam§JU, {JaJmd, _mhr_, {edmOrnmH©$ òWrb Mm¡nQ>çm. d Xm¡bmVm~mX.
m ^yB©H$moQ> (_¡XmZmdarb) : ZiXyJ©, H§$Yma Am{U

P
nwUo : _wim-_wR>m ZÚm§À`m g§J_mda dgbobo eha Amho.
o
`m ehamV : ^maVr` hdm_mZ {d^mJmMo _w»`mb`,
C
e{Zdma dmS>m, AmJmImZ n°bgo , Am§~So >H$a ñ_maH$, amOm
Ho$iH$a dñVwg§J«hmb`, gn©CÚmZ (gnm}ÚmZ), qhOdS>r
(_m{hVr V§ÌkmZmMo à_wI H|$Ð)

Ah_XZJa
boUr : AqOR>m, doê$i, Kmamnwar, {nViImoam, H$mb}-
^moOo (nwUo).
W§S> hdoMr {R>H$mUo : Oìhma, _mWoamZ, bmoUmdim,
Zm{eH$ : JmoXmdar ZXrÀ`m H$mR>r dgbobo. _hm~ioída, nmMJUr, nÝhmim, Am§~mobr, VmoaU_mi,
nmb, {MIbXam.
`m ehamV : {VW©joÌ åhUyZ ho à{gÕ òWo Xa12 dfmªZr
Hw§$^_oim âVmo, H$mimam_ _§Xra, _wŠVrYm_, MbZr- Ym{_©H$ ñWio : Ami§Xr, AŠH$bH$moQ>, n¡R>U, eoJmd,
ZmoQ>m, nmoï>mMr {V{H$Q>o d _wÐm§H$ N>mnImZm, _hmamï´> Amamo½` n§T>anya, VwiOmnya, OoOyar, H$moëhmnya, _mhÿa,
9
XoemVrb 12 Á`mo{V{bªJ (_hmamï´>mV-5) eoH$ê$ ImatgmR>r - {^_me§H$a A^`maÊ`,
1. nair d¡OZmW (~rS>), 2. Am¢T>m, ZmJZmW (qhJmobr) Jì`m§gmR>r amYmZJar òWrb XmOrnya A^`maÊ`,
3. ^r_me§H$a (nwUo), 4. Í`§~Ho$ída (Zm{eH$) _moam§gmR>r Zm`Jmd (~rS>) d gwno (nwU)o _`waío da A^`maÊ`.
5. K¥Uoída (Am¡a§Jm~mX) g_wÐ {H$Zmao :
hmOr_b§J XOm© (R>mUo), _hmbú_r, Á`moVr~m d ~mhþ~br Oyhÿ (~¥hÝ_w§~B©), _mhr_, JmoamB©,
(H$moëhmnya) nwiUo - lrdY©Z, hU}, JwhmJa, A{b~mJ, JUnVrnwio,
_w§~B© - _hmbú_r, {g{Õ{dZm`H$, hmOr Abr, _m¢Q> _oar XodJS>.
MM©, M¡Ë`^y_r.
n
gamodao : bmoUma gamoda (~wbT>mUm)-Imè`m nmÊ`mMo
A^`maÊò : Ja_ nmÊ`mMo Pao :

a
_hmamï´>mV nmM amï´>r` CÚmZo AmhoV. dO«oídar (R>mUo), H$mnoída (`dV_mi)
1. VmS>m~o m (M§Ðnya), 2. ZdoJmd (Jm§{o X`m), CZHo$ída (Zm§XoS>) CÝhdao (aËZm{Jar)

3. n|M (ZmJnya), 4. g§O`Jm§Yr (R>mUo),
5. JwJm_b (A_amdVr), 6. Mm§Xmobr (gm§Jbr)
H$mo`Zm CÚmZ,
njr A^`maÊ` (H$Zm©im),
ì`mK«àH$ën (_oiKmQ>),
t
gd (am`JS>)
à_wI Y~Y~o :
r r m
R>mogoKa (gmVmam),
u
a§Ym (Ah_XZJa),
_mb}œa (aËZm{Jar)
gm¡VmS>m (~rS>)
a
aOaWr (JS>{Mamobr), ghòHw§$S> (Zm§XoS>)
_miT>moH$ njr A^`maÊ` (Ah_XZJa d gmobmnya),
o
F
i v e i v
r
MPSC / UPSC / Bankingt/ PSI / STI / ASO
t i
eŠV Aí`m ZmoQ²>g
a n[ajm§gmR>p
m
r Cn`w
P C
o
Telegram Channel
10
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i t
B`Îmm : nmMdr (Ow
gmam§eti
v
iZo)
e
a m
p
P g§HC o
$bZ : AmH«w$a A~yO

9143445858
1
Contact : 9689665611
^yJmob (Geography) B`Îmm : nmMdr (old) By : Abuj Patil
EH$ : n¥ÏdrMm AmH$ma aoImd¥Îm AmhoV.
_wi aoImd¥ÎmmÀ`m nyd}H$S>rb d npíM_oH$S>rb aoImd¥Îmm§Zm 1 Vo
M§ÐJ«hUmÀ`m doir n¥ÏdrMr gmdbr M§Ðmda nS>Vo.
n¥ÏdrMm AmH$ma nyU© JmobmH$ma Zmhr, {dfwdd¥ÎmmOdirb ^mJmV
179 Ago H«$_m§H$ {Xbo OmVmV.
n¥Ïdr WmoS>rer \w$Jra Amho d Y«wdr` ^mJmV Vr WmoS>rer MnQ>r aoImd¥Îmm§Vrb A§Va _wi aoImd¥ÎmmnmgwZ A§em_Üò (.... )
0
Amho. gm§{JVbo OmVo. A§em_Üò gm§{JVboë`m `m A§Vamg aoIm§e Ago

n¥Ïdr ñdV: ^modVr {\$aVo. ñdV: ^modVr {\$aÊ`m_wio Vr
åhUVmV.
{dfwdd¥Îmr` ^mJmV \w$Jra Va Y«wdr` ^mJmV Vr qH$MrV MnQ>r Ajd¥Îm d aoImd¥Îm `m H$mën{ZH$ aofm AmhoV.
d¥ÎmOmir : Vwåhr n¥ÏdrJmob nm{hbm Agob Ë`mda Vwåhmbm
n
Amho.
n¥ÏdrMm {dfwdd¥Îmr` ì`mg 12756 {H$._r. Amho Va Y«wdr` AZoH$ Cä`m d AmS>ì`m aofm {XgVrb `m aofm åhUOoM Ajd¥Îm
ì`mg 12714 {H$._r. Amho. d aoImd¥Îmm§Mr Omir hmo` `m Omirg d¥ÎmOmir Agy åhUVmV.
a
~¥hXd¥Îm :
XmoZ : n¥Ïdrdarb ñWmZ{ZpíMVVm
t
~¥hXdwÎmmMr bm§~r n¥ÏdrÀ`m n[aKmBVH$s AgVo.
n¥ÏdrJmobmdarb Ajd¥Îmo : n¥ÏdrÀ`m n[aKmBVH$s bm§~r Agbobr AZoH$ dVw©io n¥ÏdrÀ`m
n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmdarb Aem H$mën{ZH$ AmS>ì`m dVw©imH$ma
m
r r
n¥ð>^mJmda H$mT>Vm òVmV.
aofm§Zm Ajd¥Îmo åhUVmV. `m gd© dVw©imH$ma aofm EH$_oH$m§Zm Aem dVw©im_wio n¥ÏdrMo XmoZ g_mZ ^mJ hmoVmV hr n¥Ïdrdarb
g_m§Va AgVmV. gdm©V _moR>r dVwiu
© o AgVmV åhUyZ `m§Zm ~¥hXd¥Îm Ago åhUVmV.
a
`mVrb gdm©V _moR>çm Ajd¥Îmmbm {dfwd¥Îm åhUVmV, Va gdm©V
bhmZ q~Xwñdê$n Ajd¥Îmmg Y«wd åhUVmV.
gw`{© H$aUm§_i
o
w o n¥ÏdrÀ`m AÜ`m ^mJmda COoS> d Caboë`m AÜ`m©
^mJmda A§Yma AgVmo. `m àH$m{eV d AàH$m{eV ^mJm§Zm
{dfwdd¥Îm ho Y«d
F
v e
w m§nmgyZ g_mZ A§Vamda AgVo Ë`mg ewÝ` A§emMo doJio H$aUmè`m aofog àH$med¥Îm Ago åhUVmV. àH$med¥Îm
Ajd¥Îm _mZVmV. {dfwdd¥Îmm_wio n¥ÏdrMo CÎma JmobmY© d X{jU hoXoIrb EH$ ~¥hXd¥Îm Amho.
i
JmobmY© Ago XmoZ g_mZ ^mJ hmoVmV.
v
Ajd¥Îmm§Mo {dfwdd¥ÎmmnmgyZMo A§Va A§em_Üò (..... 0)
i
VrZ : ñWm{ZH$ doi d à_mU doi
r t
gm§{JVbo OmVo `m `m A§Vambm Ajm§g åhUVmV. n¥Ïdr Amnë`m Amgm^modVr åhUOoM ñdV: ^modVr {\$aVo,
ti
Ajd¥Îmo {dfwdd¥ÎmmÀ`m XmoÝhr ~mOyg AgVmV. Y«wdm§Mo Ajm§g n¥ÏdrÀ`m ñdV:^modVr {\$aÊ`mbm n[adbZ åhUVmV. Va ñdV:
e
0 0 ^modVr {\$aÊ`mÀ`m JVrag Ajr` JVr Ago åhUVmV.
hr 90 CÎma qH$dm 90 X{jU gm§JVmV.
A§e A§VamZo H$mT>bb

Ajd¥Îmo _mZVmV. a
n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmda {dfwd¥Îm d XmoÝhr ~mOy§_Yrb EH$-EH$ n¥Ïdr gw`m©^modVr àX{jUm KmbVo `mbm n[a^«_U åhUVmV hr
m
p
o m 1800 (90+90) Ajd¥Îmo {_iyZ 181 àX{jUm n¥Ïdr {d{eï> H$jodê$Z KmbVo. åhUyZ `m JVrg H$jr`
JVr Ago åhUVmV.
P
n¥Ïdrdarb aoImd¥Îmo
C
o
n¥Ïdrdarb Cä`m AY©dVw©imH$ma aofm§Zm aoImd¥Îm Ago åhUVmV.
gd© aoImd¥Îmm§Mr bm§~r gmaIr AgVo. XmoZ aoImd¥Îmm§Vrb A§Va

XmoÝhr Y«wdm§nmgyZ {dfwdd¥ÎmmH$S>o dmT>V OmVo.
gd© aoImd¥Îmo gma»`mM bm§~rMr Agë`mZo Ë`mVrb H$moUVohr
n¥ Ï dr ñdV:^mo d Vr npíM_o H $Sy > Z ny d } H $S> o {\$aVo Ë`m_w i o
npíM_oH$S>rb aoImd¥Îmo H«$_mH«$_mZo gw`m©g_moa òVmV Va
nyd}H$S>rb aoImd¥Îmo H«$_mH«$_mZo A§YmamV OmVmV.
EH$m _Ü`mÝhmnmgwZ Xwgè`m _Ü`mÝhmn`ªVMm H$mi åhUOo EH$
{XdgmMm qH$dm gw_mao 24 Vmgm§Mm H$mbmdYr hmo`.
EH$ aoImd¥Îm ewÝ` A§e aoImd¥Îm _mZVm òVo. gw`m}X`mnmgyZ gw`m©ñVmn`ªVÀ`m H$mimg {XZ Ago åhUVmV d
United Kingdom `m XoemVrb J«rZrM ehamVwZ OmUmao

gw`m©ñVmnmgyZ gw`m}X`mn`ªV H$mimg amÌ Ago åhUVmV.
aoImd¥Îm _mZbo Amho. ì`mg _wi aoImd¥Îm Ago åhUVmV. EImÚm {R>H$mUmMr doi Ooìhm AmnU _Ü`mÝhmnmgyZ gm§JVmo
_wi aoImd¥Îm d 1800 aoImd¥Îm EH$_oH$m§À`m g_moa AmhoV. _wi

Voìhm {Vbm Ë`m {R>H$mUmMr ñWm{ZH$ doi Ago åhUVmV.
aoImd¥ÎmmÀ`m nyd}g d npíM_og EH$-EH$ A§e A§Vamda 1800 aoImd¥ÎmmMr ñWm{ZH$ doi hr g§nyU© XoemMr doi åhUyZ _mZbr
2
OmVo. Aem doigo à_mUdoi Ago åhUVmV. 3) YwbrH$U : dmVmdaUmÀ`m ImbÀ`m WamV YwbrH$Um§Mo à_mU
Amnë`m XoemMm nyd©-npíM_ {dñVma OmñV Amho. OmñV AgVo. YwbrH$Um§^modVr ~mîn O_m hmoD$Z ObH$Um§Mr
AéUmMb àXoemVrb A{VnydH} $S>Mm àXoe Am{U JwOamVMm {Z{_©Vr hmoVo.
A{V npíM_oH$S>Mm àXoe `mV gw_mao 29 aoIm§emMm \$aH$ dmVmdaUmMr aMZm :
Amho. n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmnmgyZ OgOgo C§M Omdo VgVgo Vmn_mZmV
1 Vmg 56 {_{ZQ>m§Mm \$aH$ nS>Vmo. AéUmMb àXoemV ~Xb hmoV hmVo. dmVmdaUmMr nwT>rb Mma Wa AmhoV.
gw`m}X` hmoD$Z {Xdg COmS>Vmo Voìhm JwOamV _Yrb bmoH$m§Mr
1) Vnm§~a :
nhmQ> hmoV AgVo.
n
n¥ÏdrbJV AgUmè`m dmVmdaUmÀ`m Wamg Vnm§~a åhUVmV.
^maVmMr à_mUdoi hr 82030’ nyd© `m aoImd¥Îmmdê$Z EdT>r
`m WamMm {dñVma gamgar 13 {H$_r n`ªV Amho.
Amho ho aoImd¥Îm CÎma àXoemVrb Abmhm~mX `m ehamOdiyZ
`m WamV Og-Ogo C§M Omdo VgVgo Vmn_mZ H$_r hmoV OmVo.
a
OmVo.
`m aoImd¥Îmmda gw`© _Ü`mÝh pñWVrV Ambm åhUOo ^maVmV dmXio, T>J, nmD$g BË`mXtMr {Z{_©Vr `m WamV hmoVo.

XwnmaMo 12 dmObo Ago _mZbo OmVo.
A_o[aHo$_Üò g§`wŠV g§ñWmZmV Mma doJdoJù`m à_mUdoi
_mZë`m OmVmV.
J«rZrM ehamOdiyZ OmUmao aoImd¥Îm ho _wi aoImd¥Îm åhUyZ
t
Vnm§~amÀ`m daÀ`m ^mJmV Vmn_mZ C§MrZwgma ~XbV Zmhr.
r r m
Vmn_mZ pñWa qH$dm ñVãY (EH$g_mZ) AgVo `m ^mJmbm
VmnñVdYr åhUVmV.
u
VmnñVdYr hm Wa gw_mao 3 {H$_r OmS>rMm Amho.
a
_mZbo Amho.
^maVr` à_mUdoi hr J«rZrM doino j o m nmM Vmg Vrg {_{ZQ>mZ§ r
2) pñWVm§~a :
o
VmnñVdYrÀ`m da pñWVm§~a hm Wa AgyZ `mV hdoMr
F
v e
nwT>o Amho. hmbMmb hmoV Zmhr. `m WamV ~mîn, YwbrH$U BË`mXtMo à_mU
Iwn H$_r AgVo.
i
Mma : ZH$memdmMZ d joÌôQ>
`mMm {dñVma gw_mao 13 Vo 50 {H$_r n`ªV AmT>iVmo.

iv
ZH$mem H$mT>Vm§Zm d¥ÎmOmirMm d à_mUmMm Cn`moJ Ho$bm pñWVm§~amÀ`m ImbÀ`m ^mJmV AmoPmoZ dm`yMm Wa Amho.

OmVmo.
tit
r
ZH$memV _mhrVr XoVm§Zm H$mhr IwUm§Mm d {MÝhm§Mm Cn`moJ
e
gw`m©nmgyZ òUmao A{VZrb {H$aU gOrdm§Zm hm{ZH$maH$
AgVmV, ho {H$aU AmoPmoZ dm`w emofZw KoVmo Ë`m_wio Ordg¥ï>rMo
a
Ho$bm OmVmo. g§ajU hmoV.o
nmM : dmVmdaU
p
ZH$mem hm Ë`m àXoemMo à{V{ZYrH$ {MÌê$n AgVo. 3) _Ü`m§~a :
pñWVm§~amÀ`m da _Ü`m§~a AgyZ `mMm {dñVma 50 Vo 80
m
P
{H$_r n`ªV AmT>iVmo.

o
n¥Ïdr^modVr Agboë`m hdoÀ`m AmdaUmg dmVmdaU Ago
åhUVmV.
dmVmdaUmVrb gdm©V H$_r Vmn_mZ `mM WamV AmT>iVo.
C
dmVmdaUmMo KQ>H$ : dmVmdaUmV _w»`V: dm`w, ~mîn Am{U
YwbrH$U `m VrZ KQ>H$m§Mm g_mdoe hmoVmo.
4) Am`Zm§~a
_Ü`m§~amÀ`m daÀ`m Wamg Am`Zm§~a åhUVmV.
1) dm`w : dmVmdaUmV doJdoJio dm`w AgVmV `m§Vrb Zm`Q´>mO

o Z, {dñVma : 80 Vo 500 {H$_r AgyZ `mVyZ ao{S>Amo bhar
d Am°pŠgOZ ho à_wI dm`w AmhoV. `m{edm` H$m~©Z namdVuV, Ë`m_wio `m WamMm g§XoedhZmgmR>r Cn`moJ hmoVmo.
S>mÀm°ŠgmBS>, AmoPmoZ BË`mXr dm`w `m dmVmdaUmV AgVmV. 5) ~møm§~a
2) ~mîn : gw`m©À`m CîUVo_i
w o Obme`mVrb nmÊ`mMo ~mînr^dZ dmVmdaUmÀ`m gdm©V C§Mrdarb Wamg ~møm§~a åhUVmV.
hmoV.o ~mîn dmVmdaUmV {_giVo, dmVmdaUmÀ`m ImbÀ`m `m WamMo Vmn_mZ C§MrZwgma dmT>V OmVo.
WamV ~mînmMo à_mU OmñV AgVo.
~møm§~am_Üò hm`S´>moOZgmaIr hbHo$ dm`w AmT>iVmV.
3
ghm : hdm_mZ YwbrH$Um§À`m ^modVr ~mînmMo gwú_ ObH$U V`ma hmoVmV
Ë`mg gm§Ðr^dZ åhUVmV.
hdoMr A§Jo
gwú_ ObH$Um§À`m g_wÀ`mbm T>J Ago åhUVmV.
Vmn_mZ :
nO©Ý`_mnH$mZo nO©Ý`mMo _mnZ {_br_rQ>a `m n[a_mUmV Ho$bo
^w-n¥ð>^mJmV Vmn_mZ OmñV AgVo. OgOgo C§M Omdo VgVgo
OmVo.
Vo H$_r hmoV OmVo.
Vmn_mZ Ajm§g, g_wÐgnmQ>rnmgyZMr C§Mr d g_wÐmnmgyZMo gmV : OrdmdaU
A§Va `mZwgma ~XbVo. Amnë`m g^modVr AZoH$ àH$maÀ`m dZñnVr, àmUr d
n
Vmn_mZmMo _mnZ A§e gopëgAg (0C) `m n[a_mUmV gwú_Ord AmT>iVmV, `m§Zm gOrd åhUVmV.
Vmn_mnH$mÀ`m ghmæ`mZo H$aVmV. gOrd nmUr, O_rZ d hdoV AmT>iVmV, gOrdm§À`m
dm`wXm~ : AmdaUmg OrdmdaU åhUVmV.
hdobm dOZ AgVo Ë`m_wio hdoMm Xm~ {Z_m©U hmoVmo. hdoÀ`m
Xm~mbm dm`wXm~ åhUVmV.
dmVmdaUmÀ`m gdm©V ImbÀ`m Wamda Ë`mdarb hdoÀ`m Wam§Mm

a
OrdmaU ho O¡{dH$ AmdaU Amho.
t
Va {ebmdaU Am{U dmVmdaU hr n¥ÏdrMr AO¡{dH$ AmdaUo
AmhoV.
m
r r
Xm~ nSy>Z hdoMr KZVm dmT>V.o Ë`m_wio n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmbJV OrdmdaUmVrb gd© gOrd AO¡{dH$ AmdaUm§VwZ {Z_m©U
dm`wXm~ OmñV AgVmo.
C§MrZwgma Vmo H$_r hmoVmo. dm`wXm~ _mnH$mÛmao dm`wXm~mMo _mnZ
u
hmoVmV, Ë`mVM Vo amhVmV d Ë`mda Adb§~yZ AgVmV.
a
dZñnVr :
{_br~ma `m n[a_mUmV H$aVmV.
o
dZñnVr gw`©àH$memÀ`m gmømZo ñdV:bm bmJUmao AÞ V`ma
dmao :
F
H$aVmV, åhUyZ dZñnVtZm ñd`§nmofr qH$dm ñd`§Ordr
{XeoZo dmhÿ bmJVo. Ë`mg dmao åhUVmV.
i v
dm`wdoJ _mnH$ `m CnH$aUmZo dmè`mMm doJ {H$_r à{V Vmg
i
v e
OmñV dm`wXm~mH$Sy>Z H$_r dm`wXm~mH$S>o hdm {jVrOg_m§Va åhUVmV.
dZñnVt{edm` BVa H$moUVohr gOrd ñdV:Mo AÞ ñdV: V`ma
H$ê$ eH$V ZmhrV.
r t
`m n[a_mUmV _moOVmV. àmUr :
AmÐ©Vm :
ti àmUr ñdV:Mo AÞ V`ma H$ê$ eH$V Zmhr, Ë`m§Zm AÞmgmR>r
dZñnVr qH$dm BVa àmÊ`m§da Adb§~yZ amhmdo bmJVo åhUyZ
e
dmVmdaUmVrb ~mînmÀ`m à_mUmbm AmÐ©Vm åhUVmV.
a
Ë`m§Zm nanmofr åhUVmV.
dmVmdaUmVrb AmÐ©Vodê$Z hdoMm X_Q>nUm qH$dm H$moaS>onUm
R>aVmo. p _mZdmg AÞmgmR>r dZñnVr d BVa Ordm§daU Adb§~Z
bmJVo åhUyZ _mZd gwÕm nanmofr Amho.
y amhmdo
m
AmÐ©Vm OmñV Agob Va hdm X_Q> AgVo, AmÐ©Vm H$_r Agob
P
A_adobrgma»`m H$mhr dZñnVr qH$dm nmoQ>mV hmoUmao O§V
Va hdm H$moaS>r AgVo.
dmVmdaUmVrb AmÐ©VÀ o
o `m à_mUmda nmdgmMo à_mU Adb§~Zy
Ho$di nmofUmgmR>rM Zìho Va Ë`m§À`m ApñVËdmgmR>r nyU©nUo
BVa {Odm§da Adb§~yZ AgVmV Aem dZñnVtZm d àmÊ`m§Zm
AgVo.
C
Obme`mOdirb àXoemVrb hdoMo AmÐ©VoMo à_mU OmñV
naOrdr Ago åhUV.
AgVo. AmR> : ^maV : ñWmZ d {dñVma
AmÐ©Vm_mnH$ CnH$aUmZo hdoVrb AmÐ©Vm _moOmVmV. AmÐ©VoMo
ñWmZ: ^maV Ajd¥ Î mr`Ñï> ç m CÎma Jmo b mYm© V d
à_mU % dmarV gm§{JVbo OmVo. aoImd¥Îmr`Ñï>çm nyd© JmobmYm©V Amho.
T>J : ^maVmÀ`m _w»` ^y_rMo ñWmZ ho 804’ CÎma Ajd¥Îm Vo 3706’
gw`©{H$aUm§_wio Obme`mVrb nmÊ`mMr ~mînr^dZ hmoD$Z CÎma Ajd¥Îm Am{U 6807’ nyd© aoImd¥Îm Vo 97025’ nyd©
~mînmMr {Z{_©Vr hmoV.o ho ~mîn dmVmdaUmV {_giVo. hdo~amo~a aoImd¥Îm `m§À`m Xaå`mZ Amho.
Vo C§M C§M OmD$ bmJVo. C§Mrdarb H$_r Vmn_mZm_wio
4
B§{Xam nm°BQª > ho ^maVmMo gdm©V X{jUoH$S>rb Q>mHo $ Amho ho 6045’ npíM_ {h_mb`mV hmoVmo.
CÎma Ajd¥Îmmda Amho. {gH$, OmoPr, {ZVr, H$mamH$moa_, ~{Zhmb BË`mXr qIS>r `m
^maV Am{e`m I§S>mÀ`m X{jU ^mJmV Amho. ^mJmV AmhoV.
{dñVma : {h_mb`mMr C§Mr 600 _r nmgyZ 8000 _rQ>a n`ªV Amho.
^maVmMo nyd- © npíM_ OmñVrV OmñV A§Va gw_mao 3000 {H$_r H$mhr {eIam§Mr C§Mr 8000 _r.nojm OmñV Amho. Ho$-2,
Amho. Jmeoa~«_w , Z§Jmnd©V Z§XmXodr Aer C§M {eIao `m am§Jm§V AmhoV.
CÎma-X{IU OmñVrV OmñV A§Va gw_mao 3200 {H$_r Amho. `mn¡H$s Ho$-2 (86Ÿ&& _rQ>a) ho ^maVmVrb gdm©V C§M {eIa
^maVmMm nyd©-npíM_ {dñVma _Ü`^mJr OmñV Amho. Amho.
CÎmaog d X{jUog {dñVma _Ü`^mJr OmñV Amho.
^maVmMm X{jU ^mJ {VÝhr ~mOy§Zr g_wÐmZo ì`mnbobm Amho

n
{h_mb` nd©VmMr C§Mr nyd© ^mJmH$S>o H$_r hmoV OmVo.
H$m§MZJ§Jm (8598 _r) ho ndy© {h_mb`mVrb gdm©V C§M {eIa
a
`m ^mJmg ^maVr` {ÛnH$ën Ago åhUVmV. Amho.
^maVmMo joÌ\$i 32,87,263 Mm¡.{H$._r. Amho. nVH$moB©, ZmJm, bwemB© `m nyd}H$S>rb S>m|Jaam§Jm§Zm EH${ÌVnUo
^maVmMr ^w-gr_m 15,200 {H$_r bm§~rMr Amho.
_w»` ^y_r d gmJar ~oQ>o {_iyZ ^maVmg 7517 {H$_r bm§~rMr
gmJar {H$Zmam bm^bobm Amho.
{g_m :

t
nydmªMb Ago åhUVmV.
_oKmb` nR>mamda Jmamo, ImUr, O¡Vt_m `m S>m|Jaam§Jm AmhoV.
r r m
{h_mb` nd©Vm_wio CÎmaoH$Sy>Z òUmao W§S> dmao AS>dbo OmVmV
u
Ë`m_wio `m dmè`m§nmgyZ ^maVr` àXoem§Mo ajU hmoVo.
a
^maVmÀ`m nydg CÎma ^maVr` _¡XmZr àXoe :
} ~§JmbMm CngmJa,X{jUog qhXr _hmgmJa
Va npíM_og Aa~r g_wÐ Amho. o
CÎmaoH$S>rb nd©V_` àXoe Am{U ^maVr` nR>mar àXoemÀ`m
F
Xaå`mZ CÎma ^maVr` _¡XmZr àXoe AmhoV.
v e
^maVmÀ`m dm`ìòbm nm{H$ñVmZ d A\$J{UñVmZ Xoe Amho.
CÎmaog MrZ, Zonmi Am{U ^yVmZ ho Xoe AmhoV. `m àXoem§Mr C§Mr 600 _rQ>a n`ªV Amho.
nyd}g ~m§Jbmoe d å`mZ_ma Xoe Amho.
ZD$ : àmH¥${VH$ aMZm titiv

r i
^maVmÀ`m X{jUobm qhXr _hmgmJamV lrb§H$m Am{U Am½Zo`g
B§S>moZo{e`m Amho, ho gd© ^maVmÀ`m eoOmarb Xoe AmhoV.
o
`m _¡XmZr àXoemMo nyd© _¡XmZ d npíM_ _¡XmZ Ago XmoZ ^mJ
hmoVmV.
npíM_oH$S>rb _¡XmZr àXoe gVbO d {VÀ`m CnZÚm§Zr
AmUboë`m Jmim§nmgyZ V`ma Pmbm Amho.
nmdgmMo H$_r à_mU Agë`mZo d EH$hr _moR>r ZXr Zgë`mZo
e
CÎmaoH$S>rb nd©V_` àXoe :
a p
^maVmÀ`m CÎma Am{U nyd© ^mJmg nd©V_` àXoe AmhoV.
m
`m nd©Vm§Mm OmñV C§MrMm ^mJ {h_mÀN>mXrV AgVmo åhUyZ
npíM_ _¡XmZmMm X{jU ^mJ ewîH$ dmid§Q>r ~Zbm Amho.
`mg ^maVr` _hmdmid§Q> åhUVmV.
nyd© _¡XmZr àXoe J§Jm d {VÀ`m CnZÚm§Zr dmhyZ AmUboë`m
P
Jmim_wio {Z_m©U Pmbobm Amho.
`m nd©Vmbm {h_mb` Ago åhUVmV.
o
{h_mb` nd©VmMm {dñVma Oå_y-H$mí_ranmgyZ AéUmMb ZÚm Amnbo àdmh ~è`mM doim ~XbVmV, H$mogr d J§S>H$
àXoemn`ªV Amho.
C
^maVmVrb {h_mb`mMo npíM_ {h_mb` d nyd© {h_mb` Ago
`m ZÚm `mgmR>r à{gÕ AmhoV.
^maVr` nR>mar àXoe :
XmoZ ^mJ Ho$bo OmVmV. hm àmH¥${VH$ {d^mJ {dñVmamZo gdm©V _moR>m Amho.
`m§À`m Xaå`mZMm _Ü` {h_mb`mMm ^mJ Zonmi_Üò Amho. `m àXoemMr C§Mr 300 Vo 1500 _rQ>aÀ`m Xaå`mZ Amho.
{h_mb`mÀ`m g_m§Vja VrZ am§Jm AmhoV, X{jUoH$Sy>Z CÎmaoH$S>o Z_©Xm, emoU `m ZÚm§_wio ^maVr` nR>mam§Mo (A) CÎma ^maVr`
`m am§Jm§Zm {edm{bH$ {h_mMb d ~¥hX{h_mb` Aer Zmdo nR>ma d (~) X{IU ^maVr` nR>ma Ago XmoZ ^mJ hmoVmV.
AmhoV.
`m am§Jm§Mr C§Mr CÎmaoH$S>o dmT>V OmVo, `m am§Jm§{edm` PmñH$a,
A)CÎma ^maVr` nR>ma :
CÎma ^maVr` nR>mar àXoemV _w»`V: _madmS>, _odmS>, _midm,
bS>mI d H$mamH$mogm `m am§Jm§Mm bS>mIMo nR>ma `m§Mm g_mdoe
5
~w§XobI§S> `m nR>mam§Mm g_mdoe hmoVmo. _wImOdi ImS>çm V`ma Pmboë`m AmhoV.
Aadbr nd©V `m nR>mamÀ`m dm`ì` ^mJmV Amho, hm EH$ X{jUoH$S>o ImOU gamodao V`ma Pmbobr AmhoV, Ë`m§Zm H$m`b
A{V àmMrZ nd©V Amho, `m nd©VmÀ`m ^mJmV g_m§Va IS>H$ åhUVmV. ~|~ZmS> ho gdm©V _moR>o ImOU gamoda Amho.
AmT>iVmo. ^maVr` ~oQ>o :
Aadbr nd©VmÀ`m B©emÝ` ^mJmV gm§â ho Imè`m nmÊ`mMo nyd© {H$Zmè`mbJVMr lrharH$moQ>m gmaIr AZoH$ ~oQ>o dmiwÀ`m
gamoda Amho `m nd©VmVrb JwéerIa (1722 _r) ho gdm©V g§M`ZmZo ~Zbobr AmhoV. Aa~r g_wÐmV Agboë`m ~oQ>m§À`m
C§M {eIa Amho. g_whmg bjÛrn Ago åhUVmV. `m ~oQ>mM § r {Z{_©Vr àdmim§À`m
qdÜ` nd©V nyd© npíM_ {XeoV ngabobm Amho. g§M`ZmVwZ Pmbr Amho.
~) X{jU ^maVr` nR>ma :
ho nR>ma A{VàmMrZ IS>H$m§Mo ~Zbobo Amho. `mV _hmamï´>
n
~§JmbÀ`m CngmJamV A§X_mZ-{ZH$mo~ma ~oQ>m§Mm g_wh Amho.
`mVrb ~hþVoH$ ~oQ>o hr Ob_` nd©VmMr {eIao AmhoV hr ~oQ>o
a
nR>ma, Vob§JZm nR>ma d H$Zm©Q>H$ nR>ma `m§Mm g_mdoe hmoVmo. {dñVmamZo _moR>r AmhoV. Ë`m§Mm _Ü`^mJ S>m|Jami Amho.
CÎma A§X_mZ ~oQ>mdarb g°S>b (738 _r) ho {eIa gdm©V
hr nR>mao åhUOo _w»`V: gmVnwS>m, npíM_ KmQ> (gømÐr) d
nyd© KmQ> `m§À`m Xaå`mZMm {ÛnH$ënr` ^mJ hmo`.
emoU ZXrÀ`m X{jUog dmKobI§S> nR>ma Amho Ë`mÀ`m nyd}g
N>moQ>m ZmJnya nR>ma Amho.
X{jU ^maVr` nR>mamg X»IZMo nR>ma Agohr åhUVmV.
t
C§M Amho.
A§X_mZ g_whmVrb ~°aZ ~oQ>mda ^maVmVrb EH$_od OmJ¥V
r r m
Ádmbm_wIr Amho. {ZH$mo~ma g_whmV H$mhr àdmi ~oQ>o
AmT>iVmV.
u
a
_hmamï´> nR>mamMm CÎma nyd}H$S>o Amho, `m nR>mamda AqOR>m, Xhm : ^maV-ZÚm
~mbmKmQ>, _hmXod BË`mXr S>m|Jam§À`m am§Jm AmhoV. o
{h_mb`mV CJ_ nmdUmè`m ZÚm
npíM_ KmQ> Aa~r g_wÐmg g_m§Va Amho.
F
v e
CÎma ^maVmVrb à_wI ZÚm {h_mb`mV CJ_ nmdVmV.
AZ¡_wS>r {eIa (2695 _r) ho npíM_ KmQ>mVrb gdm©V C§M
i
{eIa Amho. J§Jm :
v
{Zb{Jar nd©VmÀ`m X{jUog nmbmQ> ZmdmMr ItS> Amho.
i
`m ZXrMm CJ_ J§JmoÌr `m {h_ZXrVyZ hmoVmo, J§Jm ZXr
r t
N>mQo >m ZmJnyaMo nR>ma d Aadbr nd©V I{ZO g§nÎmrgmR>r à{gÕ CÎmamI§S>, CÎmaàXoe, {~hma, npíM_ ~§Jmb `m amÁ`mVyZ
Amho.
ti dmhV OmD$Z ~§JmbÀ`m CngmJamg {_iVo.
`_wZm hr J§JoMr CnZXr Amho. `_wZm ZXrMm CJ_ {h_mb`mV
e
a
{H$Zmar _¡XmZr àXoe `_wZmoÌr òWo hmoVmo.
_¡XmZr Ago XmoZ ^mJ hmoVmV. p

{H$Zmar _¡XmZr àXoemMo nyd© {H$Zmar _¡XmZr d npíM_ {H$Zmar
J§Jm d {VÀ`m CnZÚm§Zr gwnrH$ _¡XmZr àXoe V`ma Ho$bm Amho.
Ë`mÀ`m nyd© ^mJmV J§JoÀ`m AZoH$ {dVarH$m V`ma Pmboë`m
m
nyd© {H$Zmar _¡XmZo ~§JmbMm CngmJa d nyd© KmQ> `m§À`m Xaå`mZ
P
AmhoV.
Amho.
o
hm àXoe JmimMm ~Zbobm AgyZ H$_r CVmamMm Amho.
hþJir hr J§JM o r n{hbr d à_wI {dVarH$m AgyZ Vr X{jUoH$S>o
C
nyd© {H$Zmar _¡XmZr àXoe npíM_ {H$Zmar _¡XmZmnojm _moR>m
Amho hm àXoe AZoH$ ZÚm§À`m {Ì^yO àXoem§Zr ~Zbobm Amho.
dmhV OmD$Z ~§JmbÀ`m CngmJamg {_iVo.
N>moQ>m ZmJnya nR>mamdarb Xm_moXa hr _hÎdmMr ZXr Amho hr
ZXr hþJirg {_iVo.
^maVmÀ`m npíM_ {H$Zmè`mbJV Agbobm gIb _¡XmZr
J§Jm ZXrZo Amnë`m _wImer {dñV¥V {Ì^yO àXoe V`ma Ho$bm
àXoe npíM_ {H$Zmar _¡XmZr åhUyZ AmoiIbm OmVmo. Amho `m {Ì^yO àXoemg gw§Xa~Z åhUVmV hm OJmVrb gdm©V
H$ÀN>À`m aUmnmgyZ H$Ý`mHw$_marn`ªV npíM_ {H$Zmar _¡XmZ
_moR>m {Ì^yO àXoe Amho.
ngabobo Amho.
CÎmaoH$S>o `m _¡XmZmMr é§Xr OmñV Amho, X{jU ^mJmH$S>o é§Xr
~«÷nwÌm
H$_r Amho. ~«÷nwÌm ZXrMo CJ_ ñWmZ ^maVm~mhoa {V~oQ>_Üò _mU
npíM_ {H$Zmar àXoemVrb ZÚm doJmZo dmhVmV Ë`m_wio `m§À`m

gamodmOdi Amho.
6
gwédmVrg Vr nyd}H$S>o dmhVo d X{jUoH$Sy>Z diyZ Vr {Xhm§J nyUm© hr VmnrMr à_wI CnZXr Amho, `m ZXrÀ`m Imoè`mV
ZmdmMo AéUmMb àXoemV dmhVo. _moR>çm à_mUmda JmimMo g§M`Z Pmbobo Amho.
Amgm_ amÁ`mVyZ dmhVm§Zm {Vbm ~«÷nwÌm åhUVmV Vr nwT>o ^maVr` nR>mamdê$Z X{jUoH$S>o dmhV OmUmè`m gm~a_Vr,
~m§JbmXoemV àdoe H$aVo d J§Jog {_iVo. _hr d bwZr `m à_wI ZÚm AmhoV.
`m ZXrVrb _mOwbr ~oQ> ho ZXrnmÌmVrb OJmVrb gdm©V _moR>o `mn¡H$s gm~a_Vr d _hr `m ZÚm I§~bÀ`m AmImVmg
~oQ> Amho. {_iVmV Va bwZr ZXr hr H$ÀN>À`m aUmg {_iVo.
gw~Z{gar, _Zmg d {VñVm `m ~«÷nwÌoÀ`m _w»` CnZÚm _hmZXr :
AmhoV. dma§dma òUmè`m _hmnwam§gmR>r hr ZXr à{gÕ Amho.
`m ZXrMm CJ_ N>ÎmrgJS> amÁ`mVrb ~ñVa S>m|Ja am§Jm§_Üò
qgYw :
qgYw ZXrMm CJ_ {V~oQ>_Üò _mZg gamodamOdi Pmbm Amho.
hmoVmo.
n
hr ZXr àW_ CÎma d Z§Va nyd© {XeoZo AmoS>rem amÁ`mVyZ dmhV
a
Vr Oå_y Am{U H$mí_ra amÁ`mVyZ dmhVo, nwT>o Vr nm{H$ñVmZ_Üò OmVo Am{U ~§JmbÀ`m CngmJamg {_iVo.
dmhV OmD$Z Aa~r g_wÐmg {_iVo. _hmZXrZo {H$Zmar àXoemV _moR>m {Ì^yO àXoe V`ma Ho$bobm
^maVmV qgYw ZXrMm àdmhmMr bm§~r H$_r Amho.
emoH$ d {JbJrQ> `m qgYw ZXrÀ`m CÎma H$mí_ra_Yrb CnZÚm
AmhoV.
Pob_, {MZm~ `m gVbOÀ`m CnZÚm H$mí_raÀ`m X{jU
Amho.
JmoXmdar :
t
r r u
m
JmoXmdar hr ^maVr` nR>mamdarb gdm©V OmñV bm§~rMr ZXr
Amho.
a
^mJmVyZ dmhVmV.
amdr, {~`mg d gVbO `m {h_mMb àXoe d n§Om~ amÁ`mVrb o
hr ZXr _hmamï´> d Am§Y«àXoe `m amÁ`mVyZ dmhVo d nwT>o
~§JmbÀ`m CngmJamg {_iVo.
à_wI ZÚm AmhoV.
F
gVbO ZXr d {VÀ`m CnZÚm nwT>o nm{H$ñVmZmV dmhV OmVmV.
^maVr` nR>mamdarb ZÚm.
i iv
^maVr` nR>mamdarb ZÚm npíM_ KmQ>, qdÜ`, gmVnwS>m,
v e H¥$îUm :
H¥$îUm ZXrMm CJ_ gømÐr nd©VmV _hm~ioœa òWo hmoVmo.
H$Zm©Q>H$ amÁ`mV ~«÷{JarÀ`m S>m|JamV H$mdoar ZXrMm CJ_
r
hmoVmo.
Aadbr `m nd©Vam§Jm§_Üò CJ_ nmdVmV.
it H$mdoar ZXr H$Zm©Q>H$ d V{_iZmSy> amÁ`m§VyZ dmhV OmD$Z
et
nR>mamdarb à_wI ZÚm nyd© dm{hZr AmhoV _mÌ H$mhr ZÚm ~§JmbÀ`m CngmJamg {_iVo.
a
npíM_og Aa~r g_wÐmV {_iVmV. AdmZr, A_amdVr `m H$mdoarÀ`m à_wI CnZÚm AmhoV.
Z_©Xm :
Z_©Xm ZXr A_aH§$R>H$ òWo CJ_ nmdVo.
p AH$am : hdm_mZ
m
P
hr ^maVmVrb gdm©V OmñV bm§~rMr npíM_ dm{hZr ZXr Amho. ^maVmMm _moR>m Ajd¥Îmr` {dñVma, CÎmaoH$S>rb {h_mb` nd©V
o
hr ZXr qdÜ` d gmVnwS>m nd©VmÀ`m Xaå`mZ Agboë`m
Am{U X{jUoH$S>Mm {demb gmJar ^mJ `mMm ^maVr`
hdm_mZmda Iwn n[aUm_ hmoVmo.
IMXarVyZ dmhVo.
C
Z_©Xm ZXr hr N>ÎmrgJS>, _Ü`àXoe, _hmamï´> d JwOamV
amÁ`m§VyZ dmhVo d Aa~r g_wÐmg {_iVo.
_mÝgwZMr {Z{_©Vr :
_mÝgwZMm AW© F$VwZwgma ~XbUmao dmao Agm hmoVmo.
Z_©Xm ZXrda O~bnwaOdi Ywdm§Yma Y~Y~m Amho, Ë`mZ§Va CÝhmù`mV ^maVmÀ`m CÎma d dm`ì` ^mJmV ^w^mJmda
Vr ôS>mKmQ> `m g§J_adar IS>H$m§À`m KiB©VyZ dmhVo. Vmn_mZ OmñV AgVo Ë`m_wio dm`wXm~ H$_r AgVmo. Va
Vmnr : X{jUoH$S>rb _hmgmJamda Vmn_mZ H$_r AgVo Ë`m_wio
Vmnr hr XoIrb npíM_ dm{hZr ZXr Amho.
dm`wXm~ OmñV AgVmo.
`m _hmgmJamdarb OmñV dm`wXm~mÀ`m {Xem Z¡F$ËòH$Sy>Z
Vr gmVnwS>m nd©VmV gwbVmB©Odi CJ_ nmdVo. Vr _Ü`àXoe,
_hmamï´>, JwOamV amÁ`m§VZy dmhV OmD$Z Aa~r g_wÐmg {_iVo. B©emÝòH$S>o AgVo `mg Z¡F$Ë` _mÝgyZ (_mog_r) dmao åhUVmV.
7
CÝhmim : VWmnr amOñWmZ, X{jU ^maVr` nR>mamdarb npíM_ KmQ>mÀ`m
\o$~«d
w marÀ`m _Ü`mnmgyZ Vo OwZÀ`m _Ü`mn`ªV ^maVmV CÝhmim nyd}g AË`§V H$_r nmD$g nS>Vmo.
hm F$Vw AgVmo. `m H$mimV hdm_mZ CîU d H$moaS>o AgVo. H$Zm©Q>H$, V{_iZmSy> `m amÁ`m§Vrb nR>mar ^mJmV ApÀN>Ð
_mM© nmgyZ OwZ n`ªV X{jUoH$Sy>Z CÎmaoH$S>o Vmn_mZ dmT>V IS>H$ Agë`m_wio Vbmd, ~m§YyZ nmUr gmR>dyZ Ë`mMm dmna
OmVo. Ho$bm OmVmo.
_mM© _{hÝ`mV X{jU ^maVmV Va OwZ_Üò CÎma d dm`ì` gmJag§nÎmr :
^maVmV Vmn_mZ OmñV AgVo. ^maVmÀ`m npíM_ {H$Zmè`mda AZoH$ {R>H$mUr {_R>mJao AmhoV.
CÎma ^maVmV {Xdgm CîU d H$moaS>o dmao dmhVmV Ë`m§Zm bw
_hmamï´>, JwOamV, H$Zm©Q>H$ amÁ`m§V _moR>çm à_mUmda _rR>
åhUVmV. `m dmè`m§_wio Vmn_mZ AMmZH$ dmT>Vo.
`m F$VwV npíM_ ~§Jmb, PmaI§S> amÁ`m§_Üò nmD$g nS>Vmo.
n
V`ma H$aVmV.
H$ÀN>À`m {H$Zmè`mnmgyZ Vo gwX
§ a~Zn`ªV ^maVr` gmJar joÌmV
a
hm dmXir gdê$nmMm Agë`mZo Ë`mg H$mbd¡gmIr Ago _mog_r ì`dgm` MmbVmo.
åhUVmV.
_w§~B©Odir Aa~r g_wÐmV _w§~B© hm` òWo Ago gmR>o AmhoV.
hm nmD$g dmXir d JS>JS>mQ>r ñdê$nmMm AgVmo.
H$Zm©Q>H$ d Ho$ai_Üò nmdgmg dH$m°g_ Q>m°dg© (\w$bm§Mm
dfm©d) Ago åhUVmV. Vmo H$m°\$sÀ`m {nH$mgmR>r Cn`wŠV
AgVmo, `m nmdgmg _hmamï´>mV Am_«gar qH$dm dirdmMm
nmD$g åhUVmV.
t
VoWo Vob d dm`y {d{har AmhoV.
r r m
Ho$aiÀ`m {H$Zmar ^mJmV Wmoar`_ ho AUwD$Om© {Z{_©VrÀ`m
ÑîQ>rZo Iwn _hÎdmMo Agbobo I{ZO gmnS>Vo.
u
AmoS>rem d _hmamï´>mÀ`m gmJar ^mJmV gwÕm H$mhr I{ZO
a
AmT>iVmV.
naVrÀ`m _mÝgwZMm H$mi : o
^maVmVrb dmnaÊ`mV òUmè`m nmÊ`mn¡H$s gw_mao 92% nmUr
Am°ŠQ>mo~a d Zmoìh|~a hm _mÝgwZ naVrMm H$mi AgVmo, `m
F
H¥$frgmR>r, 5% nmUr CÚmoJ Y§ÚmgmR>^ d 3% nmUr X¡a§{XZ
_mog_r dmao åhUVmV.
i v v e
H$mimV dmao B©emÝòH$Sy>Z Z¡F$ËòH$S>o dmhVmV Ë`m§Zm B©emÝ`
ho dmao ^w^mJmdê$Z dmhV Agë`mZo Vo H$moaS>o AgVmV na§Vw
i
JaOm§gmR>r dmnabo OmVo.
Voam : ^maV dZñnVr d àmUr g§nÎmr
r
~§JmbÀ`m CngmJamOdi dmhVm§Zm Vo ~mîn emofyZ KoVmV ^maVmVrb gw_mao 20% ^w^mJ dZmÀN>mXrV Amho.
it
Ë`m_wio Am§Y« àXoe dV{_iZmSy>_Üò {H$Zmar ^mJmV `m H$mimV
nmD$g nS>Vmo.
et gXmharV dZo :
gamgar 2000 _r_r nojm OmñV nO©Ý` ânya gw`©àH$me
{hdmim :
a p
gmYmaUV: Zmoìh|~a Vo OmZodmarn`ªV ^maVVm {hdmim F$Vw
AgVmo.
m
Agboë`m ^mJmV hr dZo AmT>iVmV. hr dZo KZXmQ> AgVmV.
dZ dZm§Vrb d¥jm§Mr nmZo é§X d {hadrJma AgVmV.
`m dZm§Vrb PmS>m§Mo bmHy$S> H$R>rU, dOZmZo OS> d {Q>H$mD$
P
`m F$VwV hdm_mZ W§S> d H$moaS>o AgVo.
H$_r AgVo.
C
o
`m F$VwV X{jU ^maVmÀ`m VwbZoV CÎma ^maVmV Vmn_mZ
OmZodmar hm ^maVmVrb gdm©V W§S> _{hZm AgVmo. `mM H$mimV

YwHo$, Xd, Xqh~a doJdoJù`m ^mJmV {XgyZ òVmV.
AgVo.
gXmh[aV dZmV gdm©{YH$ O¡d{d{dYVm AmT>iVo.
`m dZm§V _mohJZr, {egd, a~a BË`mXr d¥j d AZoH$ àH$maÀ`m
dobr AmT>iVmV.
gømÐrÀ`m X{jU ^mJmV, {h_mb`mÀ`m nm`Ï`mbJV d nyd©
^maVmV hr dZo AmT>iVmV.
~mam : ^maV : Obg§nÎmr d gmJag§nÎmr
nmZPS>r dZo :
nmdgmMo nmUr ^wn¥ð>mda ZÚm, Vbmd, gamoda BË`mXtÛmao
1000 Vo 2000 _r_r nO©Ý`mÀ`m àXoemV hr dZo AmT>iVmV.
Amnë`mbm {_iV AgVo. `mbmM ^wnð¥ >r` Ob Ago åhUVmV.
H$moaS>çm F$VwV ~mînr^dZmZo nmUr H$_r hmoD$ Zò åhUyZ
^w n¥ð>mdarb nmÊ`mg ^wOb Ago åhUVmV.
dZñnVr§Mr nmZo JiVmV.
M¡amny§Or, _m¡grZam_ `m {R>H$mUr gdm©V OmñV nmD$g nS>Vmo.
8
dS>, qnni, gmJ, ~m§~w BË`mXr dZñnVr `m dZm§V AmT>iVmV. JwOamV_Üò JrarÀ`m dZm§V Am{e`mB© qgh AmT>iVmV.
^maVmV nmZPS>r dZm§Mo joÌ BVa dZm§nojm ~aoM _moR>o Amho. _hmamï´>mVrb nmZPS>r dZm§À`m joÌmV Jdm hm àmUr AmT>iVmo.
gømÐrMm CÎmaoMm ^mJ, qdÜ`, gmVnwS>m, _°H$b, N>moQ>m AmogmS> JdVmi, ^mJmV _miT>moH$ njr AmT>iVmo.
ZmJnyaMo nR>ma, {h_mb`mMm nm`Ï`mH$S>rb ^mJ, nydmªMb {ObJmd hr ^maVr` {ÛnH$ënmV _Ü`_ nmdgmMm dZjoÌmV
BË`mXr àXoemV hr dZo AmT>iVmV. {XgyZ òVo.
doVmMo gm_mZ, H$mJX {Z{_©Vr d B_maV d Ohmb ~m§YUr Amgm_ _Üò EH$qeJr J|S>m AmT>iVmo Va _moR>r gmJar H$mgdo
`mgmR>r `m dZmVrb bmH$S>mMm Cn`mJ hmoVmo. {MëH$m gamodamÀ`m n[agamV òVmV.
n
H$mQ>oar d PwS>nr dZo : Mm¡Xm : I{ZO g§nÎmr d D$Om© gmYZo
{XK©H$mi H$moaS>m CÝhmim d 500 _r_r nojm H$_r nO©Ý`mÀ`m
I{ZOo :
àXoemV hr dZo AmT>iVmV. I{ZOm§Mo YmVw d AYmVy Ago àH$ma nS>VmV.
a
{XK©H$mi H$moaS>o d CîU hdm_mZ Agboë`m àXoemVrb
YmVw I{ZOo :
dZñnVt_Yrb nmÊ`mMo doJmZo ~mînr^dZ hmoVo.
t
bmohI{ZOmnmgyZ bmoh d nmobmXmMr {Z{_©Vr Ho$br OmVo.
Vo H$_r hmoÊ`mgmR>^ dZñnVtMr nmZo AmH$mamZo bhmZ AgVmV
nmobmX V`ma H$aÊ`mgmR>r bmohI{ZO, MwZIS>H$, d XJS>r
d Ë`mda bd AgVo.
m
r r
H$moigm Amdí`H$ AgVmo.
`m dZm§Vrb PmS>m§Mr _wio O{_ZrV Imobda OmVmV, I¡a,
~m^wi, IoOS>r, H$moa\$S> Km`nmZ BË`mXr dZñnVr òWo u
Amo{S>gm, PmaI§S>, N>ÎmrgJS>, npíM_ ~§Jmb, _hmamï´>,
H$Zm©Q>H$, Am§Y«àXoe, V{_iZmSy> amÁ`mV bmohI{ZOmMo gmR>o
a
AmT>iVmV.
^maVr` nR>mamdarb nO©Ý` N>mòMm àXoe, amOñWmZ, gm¡amï´>
AmT>iVmV.
o
d H$ÀN>À`m ^mJmV hr dZo àm_w»`mZo AmT>iVmV. `mVrb Vm§~o :
F
dZñnVtMm B§YZmgmR>r d Am¡fYm§gmR>r Cn`moJ hmoVmo.
g_wÐH$mR>Mr dZo :
i v
{H$Zmè`mbJV XbXbrÀ`m ^mJmV, ImS>çm§À`m d ImOZm§À`m
i
v e hm YmVw ^m§S>r, ZmUr, nÌm, XmJrZo V`ma H$aÊ`mgmR>r dmnaVmV.
Vm§~o drOdmhH$ Agë`m_wio {dOoÀ`m CnH$aUm§V `mMm _moR>çm
à_mUmda Cn`moJ Ho$bm OmVmo.
r
PmaI§S>, amOñWmZ, JwOamV, Am§Y«àXoe, CÎmamI§S> BË`mXr
it
^mJmV jma`wŠV _¥Xm d X_Q> hdm_mZ AgVo, Aem {R>H$mUr
amÁ`m§V Vm§ã`mMo gmR>o AmhoV.
hr dZo AmT>iVmV.
et
`m dZm§Vrb dZñnVtZm Ima\w$Q>r Agohr åhUVmV. _°J{ZO :
EH$ àH$ma Amho.

a
gw§Xa~Z_Üò AmT>iUmar gw§Ðr hr dZñnVrgwÕm Ima\w$Q>rMm
m
p
Ima\w$Q>r dZñnVrMo bmHy$S> VobH$Q>, hbHo$ d {Q>H$mD$ AgVo.
nmobmX V`ma H$aÊ`mgmR>r `m I{ZOmMm àm_w»`mZo Cn`moJ
hmoVmo.
H$Zm©Q>H$, Amo{S>m, _Ü`àXoe, _hmamï´> d Jmodm `m amÁ`m§V
P
dZñVrMr _wio O{_ZrÀ`m ~mhoa Ambobr AgVmV.
C
o
_wim§Ûmao Ima\w$Q>r O{_ZrÀ`m ~mhoa Ambobr AgVmV.
_wim§Ûmao Ima\w$Q>r dZñnVr ídgZmMo H$m`© H$aVmV.
`m dZm§_Üò _moR>çm à_mUmda O¡d{d{dYVm AmT>iVo.
{h_mb`rZ dZo :
_°J{ZO AmT>iVmo.
~m°ŠgmBQ> :
`m I{ZOmnmgyZ A°ë`w{_{ZA_ YmVw V`ma Ho$bm OmVmo.
hm YmVw hbH$m d bd{MH$ Amho.
Vmo J§OV Zgë`mZo Ë`mMm Cn`moJ ^m§S>r, doJdoJir dmhZo,
^maVmVrb {h_mb` nd©Vam§Jm§Vrb ìh°br Am°\$ âbm°dg©, {d_mZo, Ohmb {Z{_©Vr, {dÚwV CnH$aUo d bmH$S>mMm
X{jU ^maVmVrb gm`b|Q> ìh°br doJdoJir amï´>r` CÚmZo hr n`m©`åhUyZ \${Z©MagmR>r Cn`moJmV AmUbm OmVmo.
gd© a_Ur` {R>H$mUr n`©Q>H$m§Mo AmH$f©U ~Zbr AmhoV. ^maVmV ~m°ŠgmBQ>Mo gmR>o AmoS>rgm, Am§Y«àXoe, N>ÎmrgJS>,
JwOamV, _hmamï´>, PmaI§S>, V{_iZmSy> d _Ü`àXoe `m amÁ`m§V
àmUr g§nÎmr : AmhoV.
eoH$ê$ Ima hm gømÐr dZjoÌmVrb d¡{eîQ>çnyU© àmUr Amho.
9
gmoZo : {Z{_©Vr hmoVo.
gmo Z o hm _m¡ ë `dmZ YmVy Amho . AmH$f© H $ a§ J , Pimir I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`wMo gmR>o OdiOdi AmT>iVmV.
bd{MH$Vm ho gmoÝ`mMo JwUY_© AmhoV. I{ZO Vob ewÕ H$ê$Z dmnamdo bmJVo.
XoemV H$Zm©Q>H$ d Am§Y«àXoe amÁ`m§V gmoÝ`mMo gmR>o AmhoV. ^maVmV I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`wMo gmR>o Amgm_, JwOamV,
AYmVw I{ZOo : _hmamï´> (_w§~B© hm`) `mamÁ`m§V hmoVmo.
`m{edm` amOñWmZ, Am§Y«àXoe d _hmamï´>mV ZdrZ gmR>o
Á`m I{ZOm§nmgyZ YmVw V`ma aVm òV Zmhr Ë`m§Zm AYmVw
I{ZOo åhUVmV. gmnS>bo AmhoV.
n
1. A^«H$ : ^maV hm OJmVrb à_wI A^«H$ CËnmXH$ Xoe Amho. Anma§nm[aH$ COm© gmYZo :
A^«H$mMm Cn`moJ {dÚwV CnH$aUo, Am¡fY d a§J Cn`moJmV gw`m©Mr CîUVm, dmam, âVr-AmohQ>r, ~m`moJg
° , O¡{dH$ Q>mH$mD$
H$aVmV. ^maVmV Am§Y«àXoe, PmaI§S>, {~hma d amOñWmZ nXmW© `m gmYZm§nmgyZ COm© {_iÊ`mMo à`ËZ A{bH$S>o Ho$bo
a
amÁ`mV A^«H$mMo gmR>o AmT>iVmV. OmV AmhoV `m gmYZm§Zm Anma§nm[aH$ COm© gmYZo Ago
åhUVmV. `mnmgyZ {_iUmè`m CO}g Anma§nm[aH$ COm© gmYZo
2. {Oßg_ : {Oßg_Mm Cn`moJ {g_|Q> d amgm`{ZH$ IVo V`ma
H$aÊ`mgmR>r hmoVmo. amOñWmZ_Üò {Oßg_Mo gmR>o OmñV AmhoV,
Ë`m{edm` Oå_y-H$mí_ra, V{_iZmSy> BË`mXr amÁ`m§V {Oßg_
gmnS>Vo.
t
Ago åhUVmV.
r r m
gw`©{H$aUm§nmgyZ gm¡aD$Om© {_idVm òVo.
O¡{dH$ Q>mH$mD$ nXmWmªnmgyZ ÁdbZerb dm`w {_iVmo.
u
nmÊ`mMm Cn`moJ H$ê$Z {dÚwV {Z{_©Vr Ho$br OmVo.
a
3. MwZIS>H$ : ~m§YH$m_ CÚmoJm_Üò {g_|Q> V`ma H$aÊ`mgmR>r gmJar bmQ>m d âVr-AmohmoQ>rÀ`m Cn`moJ XoIrb COm©
d bmohI{ZO ewÕ H$aÊ`mgmR>r MwZIS>H$ dmnaVmV. o
{Z{_©VrgmR>r hmoD$ eH$Vmo.
_Ü`àXoe, _hmamï´>, V{_iZmSy>,AmoS>rgm, H$Zm©Q>H$ amÁ`mV
F
^wJ^m©Vrb CîUVoMm COm© gmYZ åhUyZ C n`moJ hmoVmo.

MwZIS>rMo gmR>o gmnS>VmV.
i v e
COm© gmYZo : Á`m gmYZm§nmgyZ COm© {_i{dbr OmVo Ë`m§Zm
v
COm© gmYZo åhUVmV. COm© gmYZm§Mo nma§nmarH$ d Anma§nm[aH$
i
{XëbrOdirb {V_manwa òWo Q>mH$mD$ nXmWm©nmgyZ COm©
{Z{_©VrMm àH$ën Amho.
{h_mMb àXoemVrb _{UH$aU òWo ^wJ^m©Vrb CîUVoMm dmna
r t
COm© gmYZo Ago dJuH$aU H$aVmV. H$ê$Z COm© {Z_m©U Ho$br OmVo.

ti
nma§nm[aH$ COm© gmYZo : _mZd COm© {Z{_©VrgmR>r Á`m {dÚwV {Z{_©Vr :
drO {Z{_©VrgmR>r nmUr, dmam, H$moigm, I{ZO Vob, Z¡g{J©H$
e
a
gmYZm§Mm dmna nydunmgyZ H$aVmo Amho Ë`mg nma§nm[aH$ COm©
dm`w d AUwCOm© `m§Mm dmna Ho$bm OmVmo.
hr nma§nm[aH$ COm© gmYZo AmhoV. p
gmYZo åhUVmV. bmHw$S>, H$moigm, I{ZO Vob, Z¡g{J©H$ dm`w
{Z{_©Vr gmYZm§dê$Z {dOoMo Ob{dÚwV, Am¡pîUH$ {dÚwV,
m AUw{dÚwV, ndZ {dÚwV Ago àH$ma nS>VmV.
P
H$moigm :
Ob{dÚwV : Ob{dÚwV {Z{_©VrgmR>r df©â nmÊ`mMm nwadR>m
o
àmMrZ H$mir ^yhmbMmbt_wio dZñnVr JmS>ë`m Joë`m, Ë`mda
Xm~ d CîUVoMm n[aUm_ hmoD$Z Ë`mVrb H$m~©ZÐìò {eëbH$
gmR>m Agmdm bmJVmo. Ob{dÚwV dmnam_wio n`m©daUmMr
C
am{hbr Ë`mnmgyZ H$moigm V`ma Pmbm.
npíM_ ~§Jmb, PmaI§S>, Amo{S>gm, N>ÎmrgJS>, _Ü`àXoe,
hmZr hmoV Zmhr.
Am¡pîUH$ {dÚwV : H$moigm, I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`wMm
Cn`moJ H$ê$Z Am¡pîUH$ {dÚwV {Z_m©U H$aVmV.
_hmamï´> `m amÁ`mV H$moií`mÀ`m ImUr AmhoV.
AUw{dÚwV : AUwMo {d^mOZ H$ê$Z _moR>çm à_mUmV COm©
`m{edm` Oå_y Am{U H$mí_ra, _oKmb` d V{_iZmSy> `m
{_idVm òV.o `mgmR>r `wa{o Z`_, WmoarA_ `m I{ZOm§Mm dmna
amÁ`m§V _Ü`_ d H$_r àVrMm H$moigm gmnS>Vmo. H$aVmV. _hmamï´>, JwOamV, amOñWmZ, V{_iZmSy>, H$Zm©Q>H$,
I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`y : CÎma àXoe `m amÁ`m§V AUwdrO {Z{_©Vr H|$Ð Amho. AUwnmgyZ
^yhmbMmbt_wio X~ë`m Joboë`m dZñnVr d àmÊ`m§À`m drO {Z_m©U H$aUmè`m ---- Xoemn¡H$s ^maV hm EH$ Xoe
AdeofmZo {dQ>KZ hmoD$Z I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`wMr Amho.
10
n§Yam : ^maV : bmoH$g§»`m d bmoH$OrdZ gmoim : ^maV : _mZdr ì`dgm`
bmoH$g§»`m : O{_ZrMr _emJV H$ê$Z Ë`m_Üò {d{dY {nH$m§Mo CËnmXZ
gZ 2001 À`m OZJUZoZwgma ^maVmMr bmoH$g§I`m 102
KoÊ`mÀ`m à{H«$òbm eoVr åhUVmV.
H$moQ>r 70 bj Amho. ^maVmV eoVr hm à_wI ì`dgm` AgyZ Ë`mda XoemVrb
bmoH$g§»òÀ`m ~m~VrV ^maVmMm OJmV Xwgam H«$_m§H$ bmJVmo.
Odinmg 70% bmoH$ Adb§~yZ AmhoV.
Ho$di nmdgmÀ`m nmÊ`mda hmoUmè`m eoVrg {Oam`V eoVr
Xa Mm¡ag {H$_r joÌmV gamgar {H$Vr bmoH$ amhVmV m`Mo à_mU
H$mT>Vm òVo `m à_mUmg bmoH$g§»òMr KZVm Ago åhUVmV. åhUVmV.
qgMZmÀ`m AmYmao Ho$ë`m OmUmè`m eoVrg AmobrVmMr eoVr
n
npíM_~§Jmb ho gdm©V OmñV bmoH$g§»òMr KZVm Agbobr
amÁ` Amho, gdm©V H$_r bmoH$g§»òMr KZVm AéUmMb åhUVmV.
àXoemV Amho. nmdgmù`mV Ho$ë`m OmUmè`m eoVrÀ`m h§Jm_mg Iarn h§Jm_
a
^maVmV 72% bmoH$ J«m_rU ^mJmV amhVmV.
Ago åhUVmV.
{hdmù`mV O{_Zrg H$mhr H$mi Amobmdm {Q>H$y Z amhVmo, Ë`mda
t
_w§~B© ho ^maVmVrb gdm©V OmñV ZmJar bmoH$g§»òMr eha
Amho. {nHo$ KoVbr OmVmV, eoVrÀ`m `m h§Jm_mg aã~r h§Jm_ Ago
åhUVmV.
Ho$ai amÁ`mV gdm©V OmñV gmjaVm Amho.
m
bmoH$OrdZ :

r r
CÝhmù`mV ObqgMZmÀ`m AmYmao H$mhr {nHo$ KoÊ`mV òVmVm
u
Ë`m§Zm CÝhmir {nHo$ åhUVmV.
a
CÎmaoH$S>rb nd©Vr` àXoe : ImÚmÞ {nHo$ :
Oå_y Am{U H$mí_ra, {h_mMb àXoe, CÎmamI§S> ho W§S> Vm§Xi
w : Vm§Xi o
w CËnmXZmÀ`m Ñï>rZo ^maV OJmVrb EH$ AJ«go a
hdm_mZmMo àXoe AmhoV.
F
v e
Xoe Amho. `m {nH$mÀ`m dmT>rgmR>r CîU d X_Q> Am{U gw_mao
^maV,Xmi, amoQ>r, ^mOr ho _w»` AÞ Amho. 1000 _r_r nmdgmMr Amdí`H$Vm AgVo. Am§Y«àXoe,
i
òWrb embr d JmbrMo ^maVm~mhoaMr à{gÕ AmhoV. npíM_ ~§Jmb, CÎma àXoe, N>ÎmrgJS>, {~hma BË`mXr
iv
nyd}H$S>rb ZmJmb±S>, Amgm_, {_Pmoam_, _Urnya BË`mXr amÁ`m§_Üò Vm§XimMo CËnmXZ KoVbo OmVo.
r t
amÁ`m§V Iwn nmD$g nS>Vmo. Jhÿ : Vm§Xim ImbmoImb Jhÿ ho {nH$ XoemVrb à_wI ImÚmÞ
C§Mmda ~m§Ybr OmVmV. ti

`m mJmV Kao CVaË`m N>namMr AgVmV. Kao O{_ZrnmgyZ nrH$ Amho. aã~r h§Jm_mV JìhmMo {nH$ KoVbo OmVo. Jìhmg
e noaUrÀ`m doir H$_r Vmn_mZmMr Va {nH$ V`ma hmoÊ`mg OmñV

a
pñÌ`m gw_r embrMm dmna H$aVmV.
p
CÎma ^maVr` _¡XmZr àXoe : {h_mb`mVrb ZÚm§À`m
m
Jmim_wio hm àXoe AË`§V gwnrH$ ~Zbm Amho. nyd}H$Sy>Z
Vmn_mZmMr Amdí`H$Vm AgVo. gw_mao 750 _r_r nmD$g `m
{nH$mg Amdí`H$ AgVmo. CÎmaàXoe, n§Om~, h[a`mZm,
_Ü`àXoe BË`mXr à_wI Jhÿ CËnmXH$ amÁ` AmhoV.

P C
o
npíM_oH$S>o nO©Ý`mMo à_mU H$_r hmoV OmVo.
{H$Zmar _¡XmZr àXoe : npíM_ {H$Zmra àXoemV OmñV nmD$g
nS>Vmo. nyd© {H$Zmar àXoemV nmdgmMo à_mU _Ü`_ ñdê$nmMo
Amho. OmñV nmdgmÀ`m àXoemV Kao, XJS>, _mVrMr d Caß`m
N>namMr AgVmV.

Ádmar : Ádmar CËnmXZmg ^maV OJmV AJ«oga Amho. `m
{nH$mg _Ü`_ Vmn_mZ Am{U gw_mao 500 _r_ d Ë`mnojm
A{YH$ nmD$g Cn`wŠV R>aVmo. ho {nH$ XmoÝhr h§Jm_mV KoVbo
OmVo.
D$g : D$gmnmgyZ gmIa, Jyi, ImS>Iar hr CËnmXZo {_iVmV.
gm§ñH¥${VH$ bmoH$OrdZ : _hmamï´>mV {Xdmir, X{jUoV D$gmbm OmñV Vmn_mZ d gw_mao 1200 _r_r nmD$g Cn`wŠV
nm|Jb, CÎma àXoe-{~hma_Üò hmoir, Amgm__Üò {~hþ Ago R>aVmo.
AZoH$ gU gmOao Ho$bo OmVmV. H$mnyg : OmñV Vmn_mZ d gw_mao 100 _r_r nmD$g `m {nH$mg
OZJUZm : OZJUZm åhUOo Xo e mVrb bmo H $m§ M r / bmJVmo. {nH$mMr dmT> hmoÊ`mgmR>r H$mngmMr ~m|S>o doMZrg
ZmJ[aH$m§Mr JUZm H$aUo hmo`. V`ma hmoÊ`mÀ`m H$mimV H$moaS>o hdm_mZ d ñdÀN> gw`©àH$me
Agmdm bmJVmo. H$mnyg CËnmXZm_Üò _hmamï´>, JwOamV,
11
_Ü`àXoe, Am§Yà« Xoe, h[a`mUm, n§Om~ hr à_wI amÁò AmhoV. bmoh_mJm©Mm {dH$mg A{YH$ Pmbobm Amho.
Mhm : MhmMr gwH$bobr nmZo dmidyZ Ë`mda à{H«$`m H$ê$Z ^maVmV _w§~B©, {Xëbr, H$mobH$Îm, MoÞB©, ~§Jiyê$ d nwUo `m
Mhm V`ma H$aVmV. MhmÀ`m CËnmXZmg C~Xma hdm_mZ d ehamV CnZJar aoëdo AmhoV.
gw_mao 1500 _r_r nmdgmMr Amdí`H$Vm AgVo. MhmÀ`m H$mhr _hmZJamV OmJoMr Q>§MmB©, ObX dmhVwH$sMr JaO `m
H$modù`m nmZmÀ`m dmT>rgmR>r _¥XoVrb Amobmì`mMr JaO Ñï>rZo ^w`mar bmh_mJm©Mr gmo` Amho `mg _oQ´>mo aoëdo åhUVmV.
AgVo. S>mJ| aCVmamMr, nmÊ`mMm {ZMam hmoUmar _¥Xm `m {nH$mg H$mobH$Vm d {Xëbr `m ehamV ^w`mar aoëdoMr gw{dYm Amho.
AZwHy$b AgVo. Amgm_, npíM_ ~§Jmb, V{_iZmSy>, Ho$ai hdmB© _mJ© : {Xëbr, _w§~B©, MoÞB©, H$mobH$mVm, JwdmhmQ>r,
BË`mXr à_wI Mhm CËnmXH$ amÁò AmhoV. {VédZ§Vnwa_, BË`mXr {R>H$mUr Am§Vaamï´>r` {d_mZVi AmhoV.
n
^wB©_yJ : `m {nH$mMm _w»` Cn`moJ ImÚVob {Z{_©VrgmR>r Ob_mJ© : gmJamVyZ _moR>çm ZÚm§_YyZ H$mbì`mVwZ VgoM
hmoVmo. `m {nH$mg CîU d H$moaS>r hdm d gw_mao 500 _r_r ZH$mí`mVyZ Or dmhVwH$ Ho$br OmVo Ë`mg ObdmhVyH$ Ago
nmÊ`mMr Amdí`H$Vm AgVo. Iarn h§Jm_mV ho nrH$ KoVbo
a
åhUVmV. Ho$ai _Yrb H$m`bm§VyZ Am{U H$mbdo d -----
OmVo. _hmamï´>, Am§Y«àXoe, V{_iZmSy>, JwOamV, H$Zm©Q>H$, Ob dmhVyH$ Ho$br OmVo.
t
_Ü`àXoe BË`mXr à_wI ^wB©_yJ CËnmXH$ amÁò AmhoV. Zi _mJ© : _w§~B© Vo nwUo, {X½~moB© Vo H$mobH$mVm `m Xaå`mZ ZimÛmao
ImUH$m_ : nyd© _hmamï´>mV d N>ÎmrgJS>_Yrb H$mo~m© ^mJmV I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`w `m§Mr dmhVyH$ hmoVo.
m
r r
H$moigm IUyZ H$mT>bm OmVmo. H$Zm©Q>H$mVrb H$moigm ^mJmV g§Xe
o dhZ : _m{hVrMr XodmUKodmU H$aUo åhUOoM g§XoedhZ
gmo Ý `mÀ`m ImUr Amho V . amOñWmZ_Üò g§ J _ada,
Am§YàXoemV H$S>ßnm `m XJS>mÀ§ `m ImUr AmhoV.
hmo`.
u
ì`mnma : Amnë`mH$S>rb dñVy BVam§Zm _mo~Xbm KoD$Z XoUo qH$dm
a
_mgo_mar : _mgo_marMo XmoZ àH$ma AmhoV.
(1) JmoS>çm nmÊ`mVrb _mgo_mar o Amnë`mbm Amdí`H$ Agboë`m dñVy _mo~Xbm XoD$Z KoUo
åhUOoM ì`mnma hmo`.
F: ehao d Ë`m§Mm {dH$mg
v
(2) Imè`m nmÊ`mVrb _mgo_mar.

EH$moUrg : ^maV
npíM_ ~§Jmb, {~hma, Amgm_, CÎma àXoe BË`mXr amÁ`m§V
e

gVam : ^maV CÚmoJY§Xo
r i
JmoS>çm nmÊ`mVrb _mgo_mar ì`dgm` MmbVmo.
tit i v
V{_iZmSy> amÁ`mVrb VmoS>m OmVrMo bmoH$ åher nmiVmV.
AmJ«m
AmJ«m ho eha `_wZm ZXrÀ`m {Vamda dgbobo Amho.
_hm^maV `mMm AJ«dZ Agm CëboI Amho, `mdê$ZM nwT>o
`m ehambm AmJ«m ho Zmd {_imbo.
e
H$ÀÀ`m _mbmda à{H«$`m H$ê$Z Ë`mnmgyZ ZdrZ dñVy V`ma AH$~amZo `m ehambm _moJb gm_«mÁ`mMr amOYmZr ~Zdbo.
a
H$aVmV Ë`mg CÚmoJY§Xo Ago g§~moYbo OmVo.
p
H$mhr CÚmoJ d bhmZ d KaJwVr ñdê$nmV AgVmV Ë`m§Zm
m
Hw$Q>raCÚmoJ åhUVmV. Hw$Q>raCÚmoJ Ë`m Ë`m àXoemVrb
OJÞmWnyar
ho eha ^maVmVrb AZoH$ àmMrZ VrW©joÌmn¡H$s d Mma
Ym_mn¡ H $s EH$ Amho . ny d u ~§ J mbÀ`m CngmJamÀ`m
P
gm§ñH¥${VH$ d¡{eîQ>ço XmIdVmV.
o d ì`mnma
AR>am : ^maV : dmhVyH$ g§XoedhZ
g_wÐ{H$Zmè`mda nwar ho ZJa hmoVo.
12 ì`m eVH$mV òWo OJÞmWMo ^ì` _§Xra ~m§YÊ`mV Ambo.
C
àdmgr qH$dm _mb EH$m {R>H$mUmhÿZ Xwgè`m {R>H$mUr dmhÿZ
ZoUo åhUOo dmhVyH$ hmo`. dmhVwH$sgmR>r Á`m gmYZm§Mm Cn`moJ
gwà{gÕ _§Xra, aW`mÌm d {dñVrU© g_wÐ{H$Zmè`m_wio ho eha
à_wI n`©Q>Z H|$Ð ~Zbo Amho.
H$aVmV Ë`m§Zm dmhVyH$sMr gmYZo Ago åhUVmV. _hÿ : (MHOW) (Military Headquatess of War)
àdmgr d _mbmMr dmhVy H $ Á`m _mJmª Z r Ho $ br OmVo `m bîH$ar N>mdUrMr ñWmnZm 1918 _Üò Pmbr.
Ë`m§ZmdmhVyH$sMo _mJ© Ago åhUVmV. ^y_mJ©, Ob_mJ©, hdmB© nwUo ñdmV§Í`nyd© H$mimV ho eha bîH$ar H|$Ð åhUyZ CX`mg
_mJ© ho dmhVyH$ _mJm©Mo àH$ma AmhoV. Ambr. `m {R>H$mUr bîH$ar à{ejU g§ñWm Amho.
^y_mJ© : ^maVmÀ`m g§{dYmZmMo {eënH$ma S>m°.~m~mgmho~ Am§~oS>H$a
bmoh_mJ© : J§JoÀ`m _¡XmZr àXoemV d ^maVr` nR>mar àXoemV `m§Mm OÝ_ `mM {R>H$mUr Pmbm.
12
{^bmB© : O¡gb_oa :
^maVmVrb bmoh d nmobmX CÚmoJmMo {^bmB© ho EH$ à_wI H|$Ð amOñWmZÀ`m npíM_ ^mJmVrb Eo{Vhm{gH$ na§nam Agbobo
Amho. ho eha Amho.
N> Î mrgJS> amÁ`mV dgbo b o ho eha bmo h d nmo b mX _hmamdi O¡gbXod `mZo B.g. 1180 À`m gw_mamg ho eha
H$maImÝ`mÀ`m C^maUrZ§Va ââamQ>rg Ambo. dgdbo Am{U VoWo Amnbr amOYmZr ñWmnZ Ho$br.
`m ehamMr aMZm {Z`moOZnyd©H$ Ho$bobr Amho. Vo W o Q> o H $S> r da {H$ëbm Amho , {H$ëë`mÀ`m nm`Ï`mer
^maV-a{e`m _¡ÌrMo à{VH$ Agbobo à{gÕ \«|$S>{en JmS>©Z ~mXb{dH$mg ZmdmMm gmV_Obr {_Zma Amho.
òWo Amho. O¡gb_oaÀ`m nyd© ^mJmV KS>grga ZmdmMm {dñVrU© Vbmd
M§XrJS> :
M§XrJS> ho eha {Z`moOZ H$ê$Z {Z_m©U Ho$bobo Amho.
Amho.
n
14 ì`m Am{U 15 ì`m eVH$mV VoWo O¡Z _§{Xao ~m§Ü`mV Ambr.
bmoh_mJm©Zo ho eha OmoYnya ehamer OmoS>bobo Amho.
a
{edmbrH$ Q>oH$S>çm§À`m nm`Ï`mÀ`m aå` n[agamV n§Om~À`m
d h[a`mZmÀ`m amOYmZrMo ho eha dgÊ`mV Ambo. {Xëbr :
Q>mH$mD$ XJS>, {dQ>m, {MZr_mVrÀ`m \$aí`m BË`mXr dñVyn
Amho.
§ mgyZ
òWo am°H$ JmS>©Z V`ma Ho$bo Amho. M§XrJS> eha g§KamÁ` joÌ
t
nm§S>dm§Mr amOYmZr òWM
à{gÕ hmoVr Ago _mZbo OmVo.
r r m
o hmoVr, Ë`mdoir Vr B§ÐàñW `m ZmdmZo
{VÝhr g§ajU Xbm§Mr _w»`mbòhr òWoM Amho.
u
a
v e F
o
r i i v
MPSC / UPSC / Bankig / PSI / STI / ASO
it
n[ajm§gmR>r Cn`weŠVtAí`m ZmoQ²>g
a m
p
P C
o
Telegram Channel
13
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i t
gmam§e it
iv
B`Îmm : ghmdr (ZdrZ)
e
a
g§H$bZm: pAmH«w$a A~yO
P C
o Channel
Telegram

9143445858
1
Contact : 9689665611
^yJmob (Geography) B`Îmm : nmMdr (old) By : Abuj Patil
n¥Ïdr Am{U d¥Îmo n¥ÏdrMo H|$Ð `m§Zm OmoS>Umar gai aofm {dMmamV ¿`mdr bmJVo.
hr aofÎm {dfwdÎ¥ mmÀ`m àVbmer n¥ÏdrÀ`m H|$ÐH$mOdi H$moZ
n¥Ïdr : H$aVo. Ë`mbmM H$moZr` A§Va åhUVmV.
n¥ÏdrÀ`m AmH$ma_mZmMr H$ënZm {VÀ`m ì`mgmdê$Z H$aVm
ho H$moZr` A§Va ñWmZ {ZpíMVrgmR>r dmnabo OmVo.
òV.o n¥ÏdrMm X{jUmoÎma ì`mg 12,714 {H$_r AgyZ nyd-©
npíM_ ì`mg 12,756 {H$_r Amho. (XmoÝhrVrb \$aH$ Ajd¥Îmo d Ajm§e :
42 {H$_r) n¥ÏdrJmobmda AgUmè`m AmS>ì`m aofm§Zm Ajd¥Îm Ago
åhUVmV.
n
Ajd¥Îmm§_Yrb H$moZr` Ajm§e Ago åhUVmV.
gd© Ajd¥Îmo hr EH$_oH$m§Zm g_m§Va AgVmV.
a
{dfwd¥Îm (Equitor) :
t
Á`m Ajd¥Îmr` dVwi © mnmgyZ Ajm§emMo H$moZ _moObo OmVmV
Ë`m Ajd¥Îmr` dVw©imbmM 00 Ajd¥Îm qH$dm {dfwd¥Îm
m
åhUVmV.
r r u
{dfwd¥Îm ho gdm©V _moR>o Ajd¥Îm (~¥hVd¥Îm) Amho.
a
{dfwdÎ¥ mmnmgyZ CÎmaoH$S>o d X{jUoH$S>o Ajd¥Îmm§Mo _yë` dmT>V
o
OmVo,na§Vy Ajd¥Îmo AmH$mamZo bhmZ-bhmZ hmoV OmVmV.
F
v e
n¥ÏdrJmobmda CÎma d X{jU Q>mH o $m§Zm Ajd¥Îmo hr q~Xyê$n
n¥Ïdrdarb ñWmZ{ZpíMVrgmR>r _mZdmZo n¥ÏdrMr à{VH¥$Vr AgVmV Ë`m§Zm AZwH$« _o CÎma Y«dw d X{jU Y¥d Ago åhUVmV.
Ë`m H$mën{ZH$ AmhoV.

H$moZr` A§Va
r i
åhUyZ n¥ÏdrJmobmMr {Z{_©Vr Ho$br Amho.
titiv
n¥Ïdr JmobmH$ma H$mT>boë`m aofm Ë`m àË`j n¥Ïdrda ZmhrV
{dfwd¥Îmm_wio n¥ÏdrMo CÎma JmobmY© Am{U X{jU JmobmY©
Ago XmoZ g_mZ ^mJ R>odVmV.

_hÎdnyU© VÏ`
0
n¥Ïdrda àËòH$s 1 À`m A§VamZo EHy$U 181 Ajd¥Îmo
e
a
H$moUË`mhr {R>H$mUMo ñWmZ {ZpíMV H$aÊ`mgmR>r n¥ÏdrÀ`m
m
p
H$mT>Vm òVmV.
H|$ÐH$mnmgyZ n¥Ïdrda Vo H$moR>o Amho Vo nm{hbo OmVo Vo 00 Mo {dfwd¥Îm
nmhÊ`mgmR>r n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmdarb Ë`m ñWmZmMm q~Xy d 10 Vo 900 Aer CÎma JmobmYm©Vrb 90 Ajd¥Îmo
P C
o 0 0
1 Vo 90 Aer X{jU JmobmYm©Vrb 90 Ajd¥Îmo
aoImd¥Îmo d aoIm§e
CÎma X{jU Y«wdm§Zm OmoS>Umar d {dfwd¥Îmmbm EH$m {d{eï>
A§emV N>oXUmar (H$moZ H$aUmar) Or AY©dV©wio H$mT>br

OmVmV Ë`m§Zm aoImd¥Îm åhUVmV.
0 0
ao I md¥ Î mmn¡ H $s EH$ ao I md¥ Î m 0 _mZbo OmVo . `m 0
aoImd¥ÎmmbmM _yi aoImd¥Îm åhUVmV.
2
`m _yi aoImd¥ÎmmnmgyZ BVa aoImd¥Îmm§Mr H$moZr` A§Vao d¥ÎmOmir
A§em_Üò gm§{JVbr OmVmV Ë`m§Zm aoIm§M åhUVmV. n¥Ïdrdarb Ajd¥Îmo d aoImd¥Îmo `m§À`m_wio d¥ÎmOmir V`ma
00 aoImd¥Îm d 1800 aoImd¥Îm hr aoImd¥Îmo n¥ÏdrJmobmda hmoVo, n¥Ïdrdarb ñWmZ{ZpíMVrgmR>r `m d¥ÎmOmirMm
EH$_oH$m§g_moa òVmV. `m§À`m_wio V`ma hmoUmao dVw©i Cn`moJ hmoVmo.
n¥ÏdrMr nyd© JmobmY© Am{U npíM_ JmobmY© Aer {d^mJUr 1. ^m¡Jmo{bH$ _m{hVr àUmbr (GIS - Geographical In-
H$aVo. formation System)
_hÎdnyU© VÏ` 2. OmJ{VH$ ñWmZ{Zpí`Vr àUmbr (GPS - Global Po-
n
0 0 sitioning System)
_yi aoImd¥ÎmmnmgyZ àËòH$s 1 À`m A§VamZo EHy$U 360
aoImd¥Îmo H$mT>Vm òVmV. 3. Google Map

4. {dH$s°{n`m
a
0
0 _yi aoImd¥Îm (J«rZdrM aoImd¥Îm)
0 0
1 nyd© Vo 179 nyd© aoImd¥Îm åhUOo nyd© JmobmYm©V EHy$U 5. BñÌmoÀ`m ^ydZ `m g§JUH$s` ZH$mem àUmbr_Üòhr
179 aoImd¥Îm AgVmV.
0
aoImd¥Îmo npíM_ JmobmYm©V AgVrb.

0
Ë`mM à_mUo 1 npíM_ Vo 179 npíM_ Aer 179
Ajd¥Îmo Oer Y¥dmH$S>o bhZ bhmZ hmoV OmVmV, Ver

0 t
Ajd¥Îm d aoImd¥Îm `m§Mm dmna H$aÊ`mV òVmo.
r r m
aoImd¥Îmm~Ôb {deof _m{hVr :
u
0 aoImd¥Îm/_wi aoImd¥Îm/{J«ZrM aoImd¥Îm åhUVmV.
aoImd¥Îmm_wio EImÚm {R>H$mUÀ`m doioMm A§XmO ì`ŠV

aoImd¥Îmo hmoV ZmhrV,gd© aoImd¥Îmo AmH$mamZo gmaIrM
AgVmV.
n¥ Ï drdarb H$mo U Ë`mhr {R> H $mUmMo ñWmZ Ajm§ e d
aoIm§em_wio AMyH$nUo gm§JVm òVo.

a
v e
H$aVm òD$ eH$Vmo.
F
o
n¥Ïdr ñdV:^modVr àX{jUm = 24 VmgmV nyU© H$aVo.
0
360 = 24 Vmg
i
0
? = 1 Vmg {\$aob
iv
bJVÀ`m H$moUË`mhr XmoZ Ajd¥Îmm§_Yrb A§Va gd©
0
1 VmgmV (60 {_{ZQ>o) n¥Ïdr = 15 {\$aob (aoImd¥Îm)
r
{R>H$mUr gmaIo AgVo d ^wn¥ð>mda Vo A§Va 111 {H$_r
BVHo$ AgVo.
it 0
åhUOoM 4 {_{ZQ>mV 1 aoImd¥Îm nma H$aVo.
t
H$moUË`mhr XmoZ aoImd¥Îmm§Xaå`mZMo A§Va ho Ajd¥Îmmà_mUo
e
Am§Vaamï´>r` ì`dhmamgmR>r J«rZrM (b§S>Z) òWrb hr doi
a
~XbV OmVo. {dfwd¥Îmmda ho A§Va gdm©{YH$ AgVo. Va Am§Vaamï´>r` à_mU doi qH$dm Green which Mean
Yw«dmda ho A§Va ewÝ` AgVo.
{dfwd¥Îmmda = 111 {H$_r
p Time (GMT) åhUyZ _mZbr OmVo.
à_mU doi
m
P
H$H©$d¥Îm / _H$ad¥Îm : 102 {H$_r
20) CÎma Am{U X{jU)

CÎma d X{jU Y«wd = 0 {H$_r
C
o
Am{Q>©H$ Am{U A§Q>mpŠQ>©H$ dz¥KÎm = 44 {H$_r (66.1/
H$moUË`mhr XoemÀ`m _Ü`dVu aoImd¥Îmmdarb doi r g§nyU©
XoemgmR>r à_mU doi åhUyZ R>a{dÊ`mV òVo.

0
^maVmgmR>r à_mUdoi 82.1/2 nyd© aoImd¥Îmmdarb
ñWm{ZH$doi Amho. ^maVmMr à_mU doi hr GMT nojm

5.30 VmgmZo nwT>o Amho.
3
Mbm d¥Îmo dmnê$`mV X{jU Y«dw mn`ªV `m ^mJmV Xdg F$Vwà_mUo 24 Vmgm§nj
o m
OmñV Agy eH$Vmo.
_hÎdmÀ`m d¥Îmm§Mm n[aM` :
hm {XZ_mZmMm qH$dm amÌ_mZmMm H$mbmdYr H$moUË`mhr
1. H$H©$d¥Îm d _H$ad¥Îm : EH$m Y«wdmda OmñVrV OmñV 6 _{hÝ`m§Mm AgVmo.
{dfw d ¥ Î mmnmgy Z 23 030’ CÎma Am{U 23 030’ X{jU `m ^mJmV {XdgmÀ`m doir AmH$memV gy`© {j{VO g_m§Va
Ajd¥ Î mmÀ`m Xaå`mZÀ`m ^mJmVrb gd© {R> H $mUr {XVgmo.
gw`©{H$aUodfm©VyZ XmoZ {Xdg b§~ê$n nS>VmV. darb gd© Ajd¥Îmr` _`m©Xm `m n¥ÏdrMm Amg 23030’
n
`m ^mJmì`{V[aŠË n¥Ïdrda BVa ^mJm§da gy`© {H$aUo H$Yrhr Zo H$bÊ`mer g§~§{YV AmhoV.
b§~ê$n nS>V ZmhrV. gy`© {H$aUm§À`m Vrd«VoZwgma hmoUmam n[aUm_ åhUOo
23030’ CÎma Ajd¥Îmmg = H$H©$d¥Îmo Ago åhUVmV. àXoemZwgma dZñnVr d àmUr `m§_Üò {d{dYVm {Z_m©U
23030’ X{jU Ajd¥Îmmg = _H$ad¥Îmo åhUVmV.
2. AmpŠQ>©H$ d¥Îm Am{U A§Q>mpŠQ>©H$ d¥Îm

{dfwd¥Îm Vo 66030’ CÎma d X{jU Ajd¥Îmo `mXaå`mZ
hmoVo.
_hÎdmMo
ta m
{dfwd¥Îm ho ~¥hVd¥Îm Amho, VgoM EH$_oH$m§g_moarb XmoZ
df©âmV 24 VmgmV {Xdg d amÌ hmoVmV.
{dfwd¥Îm Vo 66030’ CÎma Ajd¥Îm = AmpŠQ>©H$ d¥Îm
r r u
aoImd¥Îm {_iyZ ~¥hVd¥Îm (gdm©V _moR>o Ajd¥Îm/aoImd¥Îm)
V`ma hmoVo.
{dfwd¥Îm Vo 66030’ X{jU Ajd¥Îm = A§Q>mpŠQ>© d¥Îm
0
66030’ CÎma d X{jU Ajd¥ÎmmnmgyZ 90 CÎma d 90
a0
v e F
o
nw Ï drdarb H$_r H$_r A§ V a emo Y Ê`mgmR> r Ë`m§ M m
(~¥hXd¥Îmm§Mm) dmna hmoVmo.
rt
i
itiv
e
a m
p
P C
o
4
n
ta m
r r u
hdm
hdm Am{U hdm_mZ
a
v e
1. Vmn_mZ
F
o
gy`m©nmgyZ {_iUmè`m CîUVo_i w o n¥ÏdrMm n¥ð>^mJ VmnVmo.
`m Vmnboë`m ^wnð¥ >mÀ`m gm{ÞÜ`m_wio OdiMr hdm VmnVo
i
EImÚm {R>H$mUMr {d{eï> doib o m AgUmar dmVmdaUmMr d Ë`mZ§Va hdoMo daMo Wa H«$_mH«$_mZo VmnVmV. åhUyZ
v
pñWVr AmnU àË;òDH$TOU AZw^dV AgVmo, hr pñWVr
i
^wnð¥ >mOdiMr hdm Ja_ AgVo d OgOgo AmnU C§Mrda
r
AënH$mbrZ AgVo `mbmM AmnU Ë`m {R>H$mUMr hdm OmD$ VgVgo hdoMr Vmn_mZ H$_r H$_r hmoVo.
åhUVmoo.
it Aem àH$mao gmYmaUnUo {dfwd¥ÎmmnmgyZ Y«wdmH$S>o Vmn_mZ
qH$dm
et H$_r-H$_r hmoV OmVo.
a
EImÚm {R> H $mUMr {d{eï> d o i o M r dmVmdaUmMr
AënH$mbrZ pñWVr åhUOo hdm hmo`.
m
p
CXm. W§S> hdm, H$moaS>r hdm, Ja_ hdm, X_Q> hdm BË`mXr.
2. hdoMm Xm~
hdobm dOZ AgVo Ë`m_wio {Z_m©U hmoUmam Xm åhUOoM
P
hdoMm Xm~ hmo`.
hdm_mZ :
o dmVmdaUmÀ`m gdm©V ImbÀ`m Wamda Ë`mdarb hdoMm
C
EImÚm àXoemVrb hdoMr XrK©H$mbrZ ({H$_mZ 30 df})
gamgar pñWVr åhUOo Ë`m àXoemMo hdm_mZ hmo`.

Xm~ nS>Vmo, Ë`m_wio ^wn¥ð>mOdi hdoMr KZVm dmT>Vo.
n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmbJV hdoMm Xm~ OmñV AgVmo.
CXm. hdm_mZ erV d H$moaS>,o CîU d X_Q>, CîU d H$moaS>.o C§MrZwgma Vmo H$_r hmoV OmVmo, hm Pmbm hdoMm CÜd© Xm~.
hdoMr _w»` A§Jo 3. dmao

Vmn_mZmVrb \$aH$m_wio XoIrb hdoÀ`m Xm~mV ~Xb
1. Vmn_mZ 2. hdoMm Xm~
3. dmao 4. AmÐ©Vm hmoVmo. hdm OmñV Xm~mÀ`m àXoemH$Sy>Z H$_r Xm~mÀ`m
àXoemH$S>o {jVrOg_m§Va {XeoZo dmhÿ bmJVo, Ë`mg dmam
hdoÀ`m `m A§Jm§Mm {dMma hdm_mZ gm§JÊ`mgmR>r Ho$bm
Ago åhUVmV.
OmVmo.
5
H$_r d OmñV Aem hdoÀ`m Xm~mVrb \$aH$mZwgma
dmè`mMm doJ R>aVmo.
4. AmÐ©Vm
àËòH$ {R>H$mUÀ`m dmVmdaUmV ~mîn AgVo. Á`m hdoV
~mîn (nmÊ`mMr dm\$) OmñV AgVo Vr hdm X_Q> AgVo,

dmVmdaUmVrb X_Q>nUmg AmÐ©Vm åhUVmV.
dmVmdaUmVrb AmÐ©VoMo à_mU Vmn_mZma Adb~yZ
AgVo. OmñV Vmn_mZmÀ`m hdo_Üò OmñV ~mîn _mdy/

gm_mD$ eH$Vo. `mMmM AW© OgOgo Vmn_mZ dmT>V OmB©b
n
a
hdoMr ~mîn gm_mdyZ KoÊ`mMr j_Vm dmT>V OmB©b.
t
d¥ï>r ho {H$aU H$mhr ^mJmV b§~ê$n (Perpendicular) Va
hdoVrb ~mînmMo nmUr d {h_ `m§V hmoUmao ê$nm§Va d Vo H$mhr ^mJmV {Vano nS>VmV.
m
r r
nwÝhm n¥Ïdrda òUo `mg d¥ï>r Ago åhUVmV. b§~ê$n àH$me{H$f[aU ({dfwd¥Îmmda) H$_r OmJm
nmD$g, {h_, Jmam BË`mXr d¥ï>rMr ê$no AmhoV.
u
ì`mnVmV. H$_r OmJm ì`mnboë`m ^mJmda àW_ àH$me
d OmñV CîUVm {_iVo. Ë`m_wio VoWrb n¥ð>^mJ OmñV
a
hdm d hdm_mZ `mVrb \$aH$
hdm H$er Amho ho Ë`m Ë`m doioZwgma gm§JVmV Va hdm_mZ o
VmnVmo. n`m©`mZo VoWrb hdm OmñV VmnVo.

F
{Vano àH$me {H$aU OmñV OmJm ì`mnVmV, OmñV OmJm
v e
XrK©H$mbrZ n[apñWVrZwgma gm§JVmV.
ì`mnboë`m ^mJmV àH$memMr àIaVm H$_r d CîUVmnU
hdoV gVV ~Xb hmoV AgVmo d Vmo ghOnUo OmUdVmo,
i
H$_r {_iVo. Ë`m_wio VoWrb n¥ð>^mJ H$_r VmnVmo, n`m©`mZo
hdm_mZmVrb ~Xb XrK©H$mimZo hmoVmV, Vo ghO
OmUdUmao ZgVmV.
iv VoWrb hdm H$_r VmnVo.
hdm_mZmda n[aUm_ H$aUmao KQ>H$

1. Ajd¥Îmr` ñWmZ
retit darb KQ>Zm§Mm n[aUm_
gy`©{H$aU n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmda H$mhr {R>H$mUr b§~ê$n
a
Va H$mhr {R>H$mUr {Vano nS>V Agë`mZo gy`m©nmgyZ
2. g_wÐ gnmQ>rbnmgyZ C§Mr
3. g_wÐgm{ÞÜ` p n¥Ïdrbm {_iUmè`m CîUVoMo {dVaU Ë`m_yio Ag_mZ
hmoVo.
4. gmJar àdmh
m
P
n[aUm_r {dfwd¥ÎmmnmgyZ Y«wdmH$S>o VgoM X{jU Y«wdmH$S>o
o
darb à_wI KQ>H$m§{edm` nd©Vam§Jm, O{_ZrMm àH$ma,
ñWm{ZH$ dmao, BË`mXr KQ>H$m§Mm XoIrb Ë`m Ë`m àXoemVrb

Vmn_mZmÀ`m {dVaUmV Ag_mZVm {Z_m©U hmoVo. Vmn_mZ
hdm_mZmda n[aUm_ hmoVmo. C {dfwd¥ÎmmnmgyZ XmoÝhr Y«wdmH$S>o H$_r-H$_r hmoV OmVo

Vmn_mZmÀ`m {dVaUm_wio n¥ÏdrMo {dfwdÎ¥ mmnmgyZ Ywd « mn`ªV
Vmn_mZ CîU, g_erVmo î U d erV Aem VrZ H${Q> ~ § Y mV
(nQ²>Q>çmV) {d^mOZ H$aVm òVo.
n¥ÏdrMm AmH$ma Am{U Vmn_mZmMo {dVaU Ajm§e `m _w»` H$maUm{edm` n¥Ïdrdarb BVa KQ>H$hr
n¥Ïdrda òUmao gy`© {H$aU gai aofoV Am{U EH$_oH$m§Zm Vmn_mZmÀ`m Ag_mZ {dVaUmg H$maUr^yV AgVmV, na§Vy
g_m§Va òV AgVmV. VWm{n n¥Ïdr Jmob Agë`m_wio ho `mKQ>H$m§Mm n[aUm_ àmXo{eH$ nmVirnwaVm _`m©{XV
{H$aU n¥Ïdrda gd©Ì b§~ê$n nS>V ZmhrV. AgVmo.
6
ho KQ>H$ nwT>rb à_mUo AmhoV - hdm H$moaS>r amhVo, n[aUm_r Vmn_mZmVrb \$aH$ Vrd«VoZo
1. g_wÐgm{ÞÜ` hmoVmV.
2. I§S>m§VJ©VVm {XdgâmÀ`m (24 VmgmVrb) H$_mb d {H$_mZ
3. g_wÐ gnmQ>rnmgyZMr C§Mr Vmn_mZm§Vrb \$aH$mg `m {R>H$mUMr X¡Z{§ XZ Vmn_mZ H$jm
4. àmH¥${VH$ aMZm åhUVmV.
`m{edm` T> J m§ M o AmÀN> m XZ, dmao , dZmÀN> m XZ, g_ d {df_ hdm_mZ
ZmJarH$aU, Am¡Úmo{JH$sH$aU BË`mXr KQ>H$m§Mm n[aUm_ {H$Zmar ^mJmV {XdgmÀ`m d amÌrÀ`m Vmn_mZm§Vrb \$aH$
ñWm{ZH$ hdm_mZmda hmoV AgVmo.
O_rZ d nmUr `m§Mo doJdoJio VmnUo :
n
H$_r AgVmo. CXm. _w~§ B©Mo Vmn_mZ (X¡{ZH$ Vmn_mZ H$jm
H$_r AgVo.)
a
Ë`mMà_mUo _hmamï´>mVrb H$moH$U {H$Zmar ^mJmVrb X¡{ZH$
Amnë`mbm Zoh_r Ago dmQ>Vo H$s, gy`©{H$aUm§_wio hdm
Vmn_mZ H$jm H$_r AgVo, åhUyZM {H$Zmar àXoemVrb
t
VmnVo d Ja_ hdo_wio O{_Z d nmUr VmnVo, àË`jmV
_mÌ Imbrbà_mUo KQ>V AgVo - hdm_mZ ho g_ hdm_mZ AgVo.
m
r r
O{_Z d nmUr gy`{© H$aUm§_i
w o àW_ VmnVo. Ë`mZ§Va O{_Z {df_ hdm_mZ
d nmUr `m§Zr emofbobr CîUVm dmVmdaU CËg{O©V hmoVo.
Ë`m_wio ^wn¥ð>mbJV Agbobm hdoMm Wa daÀ`m {XeoZo
u
darb n[apñWVrÀ`m CbQ> n[apñWVr I§S>m§VJ©V ^mJmV
AgVo. I§S>m§VJ©V ^mJmV Vmn_mZmVrb \$aH$ OmñV

VmnV OmVmo, åhUyZM hdm n¥ð>^mJmbJV OmñV Ja_ AgVo
d n¥ð>^mJmnmgyZ OgOgo da Omdo VgVgo hdoÀ`m
Vmn_mZmV KQ> hmoV OmVo. a
v e
hdm_mZ AgVo. F
o
AgVmo. CXm. {dX^m©V X¡{ZH$ Vmn_mZ H$joV _moR>m \$aH$
AmT>iyZ òVmo. `m_wio I§S>m§VJ©V ^mJmV hdm_mZ ho {df_
i
g_wÐgnmQ>rbm AgUmao Vmn_mZ ho nd©Vr` ^mJmV H$_r h[aVJ¥h dm`y§Mo n[aUm_ :
iv
Pmbobo AmT>iVo. CXm. {dfwd¥Îmr` ^mJmV AgUmè`m dmVmdaUmVrb H$mhr dm`y Ogo Am°aJm°Z, CO2 , nmÊ`Mr
r
Am{\«$Ho$Vrb nd©Vm§Mr {eIao ~\$m©ÀN>m{XV AgVmV.
it
O_rZ nmÊ`mÀ`m VwbZoV bdH$a VmnVo d bdH$a W§S> hmoV.o
dm\$ ho O{_ZrVyZ ~mhoa nS>Umar CîUVm XrK©H$mi
ñdV:_Üò gm_mdy Z R> o d o eH$VmV. `m dm`y § _ w i o
et
`mCbQ> g_wÐmMo nmUr Ceram VmnVo d Ceram W§S> hmoV.o dmVmdaUmVrb hdoMo Vmn_mZ dmT>Vo.
a
O_rZ d nmUr `m§À`m VmnÊ`mÀ`m d W§S> hmoÊ`mÀ`m `m
p
\$aH$m_wio O_rZrdarb hdm bdH$a VmnyZ bdH$a W§S>
m
hmoVo, Va nmÊ`mdarb hdm C{eam Vmnya C{eam W§S> hmoVo.
dmVmdaUmVrb `m dm`y§Mo dmT>Vo à_mU hdm_mZ ~Xbbm
H$maUr^yV R>aVo Amho. `mM H$maUmZo n¥ÏdrMo Vmn_mZ

dmT>V Amho Ago hdm_mZ emñÌkm§Mo _V Amho.
P C
o
n[aUm_r g_wÐ{H$Zmar ^mJmV I§S>m§VJ©V ^mJmnojm hdoMo
Vmn_mZ {Xdgm H$_r AgVo Va amÌr OmñV AgVo.

I§S>m§VJ©V ^mJmV (O{_Zrda) _mÌ {H$Zmar ^mJmnojm
hdoMo Vmn_mZ {Xdgm OmñV AgVo d amÌr H$_r AgVo.

darb KQ>H$m§Mo hdm_mZmdarb n[aUm_
hdm_mZmVrb hm ~Xb gmd©{ÌH$ Amho, `mbmM OmJ{VH$
Vmn_mZ dmT> Ago åhUVmV, Á`m dm`y§_wio hr dmT> hmoVo

Ë`m dm`y§Zm h[aVJ«h dm`y Ago åhUVmV.
g_wÐObmÀ`m Vmn_mZmVrb \$aH$ Am{U gmJar àdmh
g_w Ð mÀ`m n¥ ð > ^ mJmdarb nmÊ`mMo Vmn_mZ Am{U
g_wÐ {H$Zmar ^mJmV g_wÐmMo nmUr Vmnë`mZo nmÊ`mMr

Imobdarb nmÊ`mMo Vmn_mZ `m§À`mVrb \$aH$m_wio
dm\$ hdoV {_giVo. nmÊ`mMr dm\$ hdoVrb Vmn_mZ _hmgmJam§_Üò nmÊ`mMo CÜd©Jm_r VgoM {jVrOg_m§Va
gmR>dy eH$Vo Ëm`_wio `m ^mJmV hdm AmÐ© d C~Xma amhVo. gmJar àdmh {Z_m©U hmoVmV.
{jVrb g_m§Va àdmh ho Vmn_mZmVrb \$aH$mà_mUoM
`mCbQ> n[apñWVr I§S>mJ § V© ^mJmV AgVo, ~mîn Zgë`mZo
nmÊ`mÀ`m KZVoV Pmbobm ~Xb d dmao `m_wio {Z_m©U
7
hmoVmV, ho gmJar àmdh {dfwd¥Îm Vo Y«wdr` àXoe d Y«wdr` _hmgmJamMo _hÎd
àXoe Vo {dfwd¥Îm Ago dmhVmV.
_hmgmJa d Ë`m§Mo joÌ\$i
gmJar àdmhm§Mo n[aUm_
_hmgmJa joÌ\$i (Mm¡{H$_r)
1. gmJar àdmhÁ`m doiog em§V H${Q>~§YmH$Sy>Z CîU
1. n°{g\$sH$ 16,82,40,977
H$q~YmH$S>o òVmo Ë`mdoigo CîU H${Q>~Y§ mVrb {H$ZmanÅ>rMo
Vmn_mZ H$_r hmoVo. 2. AQ>bm§{Q>H$ 8,65,57,402
2. `mCbQ> àdmh Ooìhm CîU H${Q>~Y§ mH$Sy>Z erV H${Q>~Y§ mH$S>o 3. qhXr 7,34,26,163
n
OmVmV Voìhm VoWrb {H$ZmanÅ>rMo Vmn_mZ dmT>V.o 4. X{jU 2,03,27,000
CîU d erV gmJar àdmh Oa EImÚm ^mJmV EH$Ì Ambo 5. AmpŠQ>©H$ 1,32,24,479
0
a
Va Agm àXoe ßb§dH$ dmT>rgmR>r gdmoÎm_ AgVmo. 60 X{jU `m Ajd¥ÎmmnmgyZ A§Q>mpŠQ>©H$ I§S>mÀ`m
ßb§dH$ ho _memMo ImÚ Amho, Aem àXoemZo _mgo _moR>çm {H$ZmanÅ>rÀ`m Ob^mJmbm X{jU _hmgmJa åhUVmV.
à_mUmda òVmV.
C~Xma nmÊ`mV nwZê$ËnmXZ H$aVmV, _mem§À`m _moR>çm
g§»ò_wio `m àXoemV _mgo_mar ì`dgm` _moR>çm à_mUmV

MmbVmo.
t
g_wÐmMr jmaVm
r r m
_hmgmJam_Üò AZo H $ ObMa AgVmV, gy ú _
u
ßb§dH$m§nmgyZ Vo _hmH$m` Xod_mgo Aem àH$maMoOrd
_hmgmJamV AmT>iVmV. ho Ord _¥V Pmë`mda Ë`m§Mo
g_Vmn aofm
^wn¥ð>r` C§MrMm n[aUm_ Q>miyZ g_mZ Vmn_mZ AgUmar
{R>H$mUo OmoS>Umè`m aofobm g_Vmn aofm (Isotherms) a

v e F
o
V¥Vmdeof _hmgmJamV gmMVmV.
gd© ZÚm S> m | J am§ _ Yy Z d nd© V m_Yy Z dmhV ò D $Z
_hmgmJam§Zm {_iVmV. ZÚm nmÊ`m~amo~a PrO Pmboë`m
i
åhUVmV. n¥Ïdrdarb Vmn_mZmMm {dMma H$ê$Z ZH$meo O{_ZrMm Jmi, àdmhmV Ambobr PmS>-o PwS>no d _¥Vmdeof
v
ho g_Vmn aofm§À`m AmYmaoM V`ma Ho$bo OmVmV.
i
gmo~V KoD$ZM _hmgmJam§Zm {_iVmV.
r
darb XmoÝhr àH$maÀ`m _¥Vmdeofm§Mo {dKQ>Z hmoD$Z Ë`mVyZ
it
X{jU JmobmYm©Vrb g_Vmn aofm Ajd¥Îmm§Zm g_m§Va
~mhoa nS>Umar {df{dY I{ZOo, jma BË`mXr _hmgmJamÀ`m
aofm§_Yrb A§Va OdiOdi g_mZ Amho.
et
AmhoV, VgoM X{jU Y«wdmnmgyZ _H$ad¥Îmmn`ªV `m
nmÊ`mV {_giVmV.
a
`mMo H$maU, X{jU JmobmYm©V O{_ZrMo à_mU H$_r Amho,
p
Ë`m_wio `m ^mJmÀ`m Vmn_mZmV _w»`V: Ajm§emZwgma
\$ŠV nS>ë`mMo {XgyZ òVo.
m
Á`mà_mUo O{_Zrda Ádmbm_w I rMo CÐo H $ hmo V mV,
Ë`mà_mUo Vo _hmgmJamVhr hmoVmV. Ádmbm_wIrMo AZoH$

àH$maMr I{ZOo, amI, jma d dm`y nmÊ`mV {_giVmV.
P
VwbZoZo OmñV Amho. C
o
CÎma JmobmYm©V _mg `m aofm§_Yrb A§Va H$_r OmñV Pmbobo
AmT>iVo, `mMo H$maU CÎma JmobmYm©V O{_ZrMo à_mU
`m_wio `m ^mJmV Ajm§e d O{_ZrMo à_mU `m XmoÝhrMm
n[aUm_ Vmn_mZmÀ`m {dVaUmda hmoVmZm {XgVmo.

`m gdmª_iw o g_wÐmÀ`m nmÊ`mVrb I{ZOo Ðì`m§Mr, jmam§Mr
nmVir dmT>Vo. _hmgmJamÀ`m nmÊ`mMo gVV ~mînr^dZ
hmoD$Z jmam§Mo à_mU dmT>V AgVo, `m gd© Jmoï>r_wio
_hmgmJamMo nmUr ImaQ> hmoVo.
nmÊ`mMr ^maVm (ImaQ>nUm) àËòH$ {R>H$mUr doJdoJir
CÎma JmobmYm©V gmJar ^mJmnojm O{_ZrMm ^mJ OmñV

AgVo, g_wÐmMr jmaVm Xa hOmar (%) `m à_mUmV
Agë`mZo Vmn_mZmV ~è`mM A§er \$aH$ AmT>iVmo. gm§{JVbr OmVo. gd©gmYmaUnUo _hmgmJamÀ`m nmÊ`mMr
`m_wio g_Vmn aofm§_Yrb A§Va H$_r OmñV hmoU,o g_Vmn jmaVm 35% AgVo.
aofm dH«$ hmoUo `m ~m~r nhmd`mg {_iVmV. _¥V g_wÐ hm OJmVrb gdm©V jma`wŠV Obme` åhUyZ
AmoiIbm OmVmo, Ë`mMr jmaVm 332% Amho.
8
{_R>mà_mUoM g_wÐmV \$m°ñ\o$Q>, gë\o$Q>, Am`mo{S>Z Aer ObMH«$
AZoH$ I{ZOo AgVmV. _hmgmJamÀ`m àM§S> {dñVmam_wio _hmgmJamVrb nmÊ`mMr
{H$ZmanÅ>r ^mJmVrb g_ Vmn_mZ dm\$hr _moR>çm à_mUmV hmoVo, hr {H«$`m gVV gwé AgVo.
n¥Ïdrda {d{dY {R>H$mUm§À`m gamgar H$_mb d {H$_mZ Ë`mnmgyZ n¥Ïdrda nmD$g nS>Vmo, _hmgmJa ho nO©Ý`mMo
Vmn_mZm§Vhr V\$mdV AgVo. hr V\$mdV {H$Zmar àXoemV CJ_ñWmZ Amho.

H$_r Va g_wÐmnmgyZ Xya Agboë`m àXoemV (I§S>m§VJ©V) nO©Z`mMo nmUr ZXr-Zmë`m§Ûmao eodQ>r _hmgmJamVM
OmñV AgVo. `mMm AW© _hmgmJa, g_wÐ d _moR>o Obme` {_iVo. åhUOoM nO©Ý`MH«$mMr gwédmV gm§JVm XoIrb
`m§À`m gm{ÞÜ`mVrb àXoemV {XdgâmÀ`m Vmn_mZmV
\$magm \$aH$ nS>V Zmhr. Ima\w$Q>rMo dZo
n
_hmgmJamVM hmoVo.
a
`mMo _w»` H$maU åhUOo `m Obme`mVyZ ~mînr^dZmÛmao
gmJa {H$Zmè`mda XbXbrÀ`m ^mJmV ImS>r joÌmV
hdoV {_giUmao ~mîn hmo`. hdoVrb ho ~km”în O{_ZrVyZ
t
jma`wŠV _¥Xm d X_Q> hdm_mZ AgVo. Aem {R>H$Ur
{ZKmbobr CîUVm emofyZ KoVo d gmR>dVo, Ë`m_wio
{Vdar/ Ima\w$Q>rMr/gw§ÐrMr dZo AmT>iVmV.
{H$ZmanÅ>rÀ`m ^mJmV Vmn_mZ g_ amhVo.
m
r r
Ima\w$Q>rÀ`m dZm§_i
w o {H$Zmar ^mJmg _hmH$m` bmQ>mn§ mgyZ
J«hr` dmao {Z{_©Vr d Ë`mMo n[aUm_
{dfwd¥Îmr` àXoemV gy`©{H$aU b§~ê$n nS>V Agë`mZo `m
u
g§ajU {_iVo. VgoM `m dZm§À`m àXoemV gmJar
O¡d{d{dYVm g§a{jV amhVo. `m dZm§À`m eoOmar ehao
^mJmV O{_Z d nmUr OmñV VmnVo, `mCbQ> Y«dw r` àXoemV
gy`{© H$aU {Vano nS>V Agë`mZo O{_Z d nmUr erV amhVo.
O{_Z d nmÊ`mÀ`m VmnÊ`mVrb `m \$aH$m_wio n¥ÏdrÀ`m a
v e
o
Agë`mg `m dZm§Mm eham§Mr \w$â\w$go åhUyZ AmoiIVmV.
Am§Vaamï´>r` ì`mnma _moR>çm à_mUmV Ob_mJm©Zo MmbVmo
H$maU - F
i
dmVmdaUmVrb hdm Ag_mZ VmnVo d n[aUm_r n¥Ïdrda 1. _hmgmJar` ObdmhVyH$ hm gdm©V ñdñV dmhVwH$sMm
iv
dm`wXm~ nÅ>o {Z_m©U hmoVmV, `m dm`wXm~mVrb \$aH$m_wio n`m©` åhUyZ CnbãY Pmbm Amho.
r
dmao dmhVmV Ë`m§Zm J«hr` dmao Agohr åhUVmV.
it
ho dmao _hmgmJamV nmÊ`mMo àdmh {Z_m©U H$aVmV, ho
2. Ob_mJm©Zo _mbdmhÿZ ZoÊ`mMr j_Vm BVa _mJm©À`m
j_VoÀ`m VwbZoV ~arM OmñV AgVo. Ë`m_wio AdOS>
àdmh CîU qH$dm erV AgVmV.
et dñVy Ogo XJS>r H$moigm, H$ÀMo Vob, YmVy I{ZOo
a
CîU àdmh Zoh_r erV àXoemH$S>o dmhVmV Va erV àdmh
p
Zoh_r CîU àXoemH$S>o dmhVmV åhUOoM Vo {dfwd¥ÎmmH$Sy>Z
m
Y«wdr` àXoemH$S>o d Y«wdr` àXoemH$Sy>Z {dfwd¥ÎmmH$S>o
`mgma»`m _mbmMr dmhVyH$ H$aÊ`mgmR>r ObdmhVyH$sMm
n`m©` Cn`moJmV AmUVmV.
gmJar àdmh ObdmhVwH$sÀ`m Ñï>rZo _hÎdmMo AmhoV,
dmhVmV.
n[aUm_ :
darb KQ>Z_P oi C
o
w o n¥Ïdrdarb CîUVoIo \o$a{dVaU hmoV,o CîU
àXoem§H$S>o Ambobo erV àdmh VoWrb {H$Zmar ^mJmMo Vmn_mZ
gm¡å` H$aVmV. Va W§S> àXoemH$S>o Ambobo CîU« àdmh VoWrb
ObdmhVyH$ eŠ`Vmo gmJar àdmhmbm AZwgê$Z Ho$br
OmVo. H$maU `m_wio OhmbmMm doJ Z¡g{J©H$[aË`m dmTy>Z
doioMr d B§YZmMr ~MV hmoVo.
_hmgmJamÀ`m g_ñ`m
n¥ÏdrÀ`m gw_mao 70.80% ^mJ nmÊ`mZo ì`mnbobm Amho,
àdmh VoWrb {H$Zmar ^mJmMo Vmn_mZ C~Xma H$aVmV. _mZd Amnë` JaOm ^mJ{dÊ`mgmR>r Á`m H¥$Vr H$aV
_moR>çm à_mUmV ~mîn {Z{_©Vr H$ê$Z hdm_mZ g_ amIUo AgVmo `mVyZM AZoH$ àH$maMm H$Mam {Z_m©U hmoV AgVmo.
VgoM _hmgmJamV nmÊ`mMo àdmh {Z_m©U H$ê$Z CîUVoMo Aem H$Mè`mnmgyZ àXyfU hmoVo. gÜ`m _hmgmJamMo
\o$a{dVaU H$aUo, Aem XmoZhr àH$mao _hmgmJa OmJ{VH$ àXyfU hr EH$ _moR>r g_ñ`m {Z_m©U Pmbr Amho `mMr
Vmn_mZmMo {Z`§ÌH$ åhUyZ H$m_ H$aVmV. H$maUo-
9
1. VobJiVr ^ynð¥ >mÀ§ `m ôJm_YyZ H$mhr doigo ho nXmW© ~mhoa òVmV.
2. ehamV {Z_m©U hmoUmam KZH$Mam gmJaObmV Q>mH$Uo Ë`mbm Ádmbm_wIr åhUVmV. Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$mVyZ
3. OhmOm§VyZ Q>mH$bo OmUmao gm{hË` bmìhmag, dm`y, YwbrH$U, amI B. nXmW© ~mhoa nS>VmV.
4. {H$Zmè`mdarb Ima\w$Q>r O§JbVmoS> bmìhmagmnmgyZ _yi IS>H$/àmW{_H$ IS>H$ V`ma
5. _mgo_marMm A{VaHo$. hmoVmV.
6. nmUgwé§Jm_wio hmoUmao {dÜd§g 1. A{¾OÝ` IS>H$
7. CÚmoJ d ehao `m§VyZ gmoS>bo OmUmao gm§S>nmUr. Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$m Xaå`mZ ^yn¥ð>mImbr {ebmag
8. g_wÐmVrb CËIZZm_wio hmoUmao àXyfU

`m gd© ~m~r_wio _hmgmJamÀ`m nmÊ`Mo àXyfU hmoVo.
n
(_°½_m) Am{U ^yn¥ð>mda bmìhmag W§S> hmoV OmD$Z Ë`m§Mo
KZr^dZ hmoVo. `m à{H«$òVyZ {Z_m©U hmoUmè`m ICH$m§Zm
a
`m_wio AZoH$ ObMa àmUr Zm_eof hmoÊ`mÀ`m _mJm©da A{¾OÝ` IS>H$ Ago åhUVmV.
AmhoV. A{¾OÝ` IS>H$ n¥ÏdrÀ`m A§VJ©V ^mJmVrb nXmWm©nmgyZ
CXm. {Zim Xod_mgm, g_wÐr H$mgd, S>m°pë\$Z BË`mXr.
IS>H$
IS>H$ d IS>H$m§Mo àH$ma JwUY_©
t
V`ma hmoV Agboë`m_wio Ë`m§Zm _wi IS>H$ Agohr åhUVmV.
r r u
m
~hþVm§e A{¾OÝ` IS>H$ ho H$R>rU d EH$OrZgr {XgVmV.
ho IS>H$ dOZmZo XoIrb OS> AgVmV.
a
n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmMo ~mhoarb H$dM ({ebmdaU) H$R>rU
Amho. VgoM Vo _mVr d IS>H$ `mMo ~Zbobo Amho.
v e
^yn¥ð>mda d Ë`mImbr gwajm AmT>iVmV. ^yn¥ð>mda VgoM F
o
A{¾OÝ` IS>H$m_Üò {Odmî_ AmT>iV ZmhrV.
_hmamï´> nR>ma d gømÐr A{¾OÝI IS>H$m§Zr ~Zbo AmhoV,
`m A{¾OÝ` IS>H$m§_Üò ~ogmëQ> hm à_wI IS>H$ Amho.
i
Ë`mImbrb {ebmdaUm_Üò V`ma Pmboë`m I{ZOm§À`m ß`w{_g IS>H$ hm A{¾OÝ` IS>H$ Amho. Ádmbm_wIrVyZ
iv
{_lUmbm IS>H$ åhUVmV. IS>H$ Z¡g{J©H$ à{H«$òVyZ òUmè`m \o$gmnmgyZ hm IS>H$ V`ma hmoVmo. Vmo gpÀN>Ð
r t
{Z_m©U hmoVmV. AgVmo, Ë`mMr KZVm H$_r Agë`mZo Vmo nmÊ`mda Va§JVmo.
IS>H$m§Mo JwUY_© :
ti 2. JmimMo IS>H$
e
a
1. Ë`m_Yrb I{ZO nXmW© Vmn_mZmVrb gVV hmoUmè`m \$aH$m_wio IS>H$ VwQ>VmV,
2. I{ZOm§Mo à_mU
3. I{ZO EH$Ì òÊ`mMr à{H«$`m p IS>H$m§_YyZ nmUr {Panë`m_wio IS>H$m_Yrb I{ZOo
{daKiVmV. AemàH$mao IS>H$m§Mm Anj` hmoD$Z
m
P
`m gdmªda Adb§~yZAgVmV. IS>H$m§Mo ~marH$ VwH$S>o hmoVmV qH$dm IS>H$m§Mm ^wJm hmoVmo..
hr I{ZOo àm_w»`mZo AmT>iVmV.o

IS>H$m§_Üò {g{bH$m, A°ë`w{_{ZA_, _°½Zo{eA_ d bmoh
ZXr, {h_ZXr, dmam `m§À`m àdmhm~amo~a IS>H$m§Mo ho H$U
IS>H$m§Mo àH$ma : C gIb àXoemH$S>o dmhV OmVmV. Ë`m§Mo EH$mda EH$ Ago
Wa gmMVmV, `m g§aMZm_wio Imbrb Wamda àM§S> Xm~
{Z{_©Vr à{H«$òZwgma IS>H$m§Mo VrZ à_wI àH$ma nS>VmV. {Z_m©U hmoVmo. Ë`m_wio ho Wa EH$g§K hmoVmV d Ë`mVwZ
1. A{¾OÝ` / A{¾O / _yi / àmW{_H$ IS>H$ JmimMo IS>H$ {Z_m©U hmoVmV.
2. JmimMo / ñV[aV IS>H$ JwUY_©
3. ê$nm§V[aV IS>H$ JmimÀ`m IS>H$m§Zm ñV[aV IS>H$ Agohr åhUVmV, ñV[aV
n¥ÏdrÀ`m A§V^m©JmV àM§S> Vmn_mZ AgVo, Ë`m_wio `m IS>H$m§_Üò JmimMo Wa ñnï> {XgVmV.
^mJmVrb gd© nXmW© {dViboë`m ñdê$nmV AgVmV. JmimMo Wa EH$mda EH$ gmMVmV H$mhr doigo `m Wam§_Üò
10
n
ta m
r r u
a
v e F
o
i
_¥V àmÊ`m§Mo qH$dm dZñnVr Adeof JmS>bo OmVmV. 3. ê$nm§V[aV IS>H$
v
Ë`m_wio JmimÀ`m IS>H$m§V Ordmí_ AmT>iVmV.
i
n¥Ïdrda Ádmbm_wIr d BVa ^y hmbMmbr gVV KS>V
r t
ho IS> H $ dOZmbm hbHo $ d {R> g y i AgVmV. AgVmV. Ë`m KS>V AgVmZm VoWrb A{¾OÝ` d ñVarV
ti
gd©gmYmaUnUo JmimMo IS>H$ gpÀN>Ð AgVmV. dmiyMm IS>H$ _moR>çm à_mUmda Xm~ d CîUVm `m à{H«$òVyZ
OmVmV n[aUm_r, `m IS>H$m§Mo _yi àmH¥${VH$ ñdê$n d
e
IS>H$, MwZIS>H$, n§H$mí_ (eob), àdmi ho JmimMo
Wahr AmT>iVmV.
Ordmí_ (Fossil) a
IS>H$ AmhoV. JmimÀ`m H$mhr IS>H$m_Üò H$moiemMo
m
p
amgm`{ZH$ JwUY_© ~XbVmV.
_yi IS>H$mVrb ñ\${Q>H$m§Mo nwZñ\©${Q>H$sH$aU hmoVo,
åhUOoM IS>H$m§Mo ê$nm§VaU hmoVo, Aem àH$mao V`ma
P
JmS>ë`m Jobë
o
o `m _¥V àmUr d dZñnVr `m§À`m Adeofm§da
àM§S> Xm~ nS>Ê`m_wio Ë`m§Mo R>go JmimV C_Q>VmV d Vo
C
H$mbm§VamZo KÅ> hmoVmV. Ë`m§Zm Ordmí_ åhUVmV.
Ordmí_mÀ`m Aä`mgmZo n¥Ïdrdarb Ë`m Ë`m H$mimVrb
gOrdg¥ï>r ~m~VMr _m{hVr {_iVo.

Pmboë`m IS>H$m§Zm ê$nm§V[aV IS>H$ Ago åhUVmV.
JwUY_©
ê$nm§V[aV IS>H$mV Ordmí_ AmT>iV Zmhr.
ho IS>H$ dOZmbm OS> d H$R>rU AgVmV.
XJS> H$mo i í`mda àM§ S > Xm~ nS> ë `mZo Vgo M

{Xëbr òWrb à{gÕ bmb{H$ëë`mÀ`m ~m§YH$m_mgmR>r A{VCîUVo_wio Ë`mMo ê$nm§Va {hè`m_Üò hmoVo.
dmnaÊ`mV Ambo b m bmb a§ J mMm dmiy M m IS> H $ AmJ«m òWrb VmO_hb hm g§J_ada `m IS>H$mZo ~m§Ybobm
amOñWmZ_Üò O`nyaOdi AmT>iVmo. Amho, hm ê$nm§V[aV IS>H$ Amho. hm XJS> amOñWmZ_Yrb
hm EH$ àH$maMm JmimMm IS>H$ Amho. dmiyMm IS>H$ _H$amZm òWrb ImUrVyZ AmUbm Jobm hmoVm.
_D$ Agë`mZo Ë`mda ZjrH$m_ ghOVoZo H$aVm òVo.
11
_hmamï´>mVrb à_wI IS>H$m§Mo {dVaU nmUr
_hmamï´>mV àm_w»`mZo AmT>iUmè`m IS>H$m§Mo {dVaU {ZgJm©Vrb g§nyU© gOrdg¥ï>r `m g§gmYZmda Adb§~yZ
Imbrb ZH$memV XmI{dÊ`mV Ambo Amho. AgVo

_hmamï´> amÁ`mV, Ádmbm_wIr_wio V`ma Pmbobm ~ogmëQ> n¥Ïdrdarb EHy$U nmUr = 100%
IS>H$ \$ma _moR>çm ^yàXoemda ngabobm Amho. n¥Ïdrdarb dmnaÊ`m`mo½` nmUr = 3%
J«Z
o mB©Q> hm IS>H$ amÁ`mÀ`m nyd© ^mJmV d X{jU H$moH$UmV n¥Ïdrdarb dmnaÊ`mg CnbãY nmUr = 0.003%
AmT>iVmo. n¥Ïdrdarb _moR>çm à_mUmV nmUr CnbãY Amho. `mn¡H$s
n
Om§^m IS>H$ hm X{jU H$moH$UmV AmT>iVmo. Ë`m_wio H$mhr nmUr dmnaÊ`m`mo½` Amho.
_hmamï´>mÀ`m nyd}g d X{jU H$moH$UmV ImU ì`dgm` ~aoMgo nmUr ImaQ> Amho, dmnaÊ`m`mo½` nmÊ`mn¡H$s
MmbVmo.
a
AË`ën (10.003%) nmUr gd© gOrd dmnê$ eH$VmV,
~ogmëQ> IS>H$mÀ`m {dñVrU© Wam§_wio _hmamï´>mÀ`m BVa EdT>o nmUr XoIrb gdmªZm nwaogo Amho.

^mJm§_Üò I{ZO g§nÎmrMo _moR>o gmR>o \$mago AmT>iV
ZmhrV.
Z¡g{J©H$ g§gmYZo
Á`m Z¡g{J©H$o KQ>H$m§Mm _mZd dmna H$aVmo, Ë`m§Zm Z¡g{J©H$
I{ZOo
t
r r m
XJS> åhUOo I{ZOm§Mo {_lU. I{ZO åhUOo amgm`{ZH$
u
à{H«$`m hmoD$Z {ZgJ©V: V`ma Pmbobo AO¡{dH$ nXmW©
AgVmV.
a
g§gmYZo Ago åhUVmV.
Z¡g{J©H$ g§gmYZo dmnê$Z _mZd Amnë`m JaOm ^mJdVmo, o
I{ZOmnmgyZ Amnë`mbm {d{dY YmVy-agm`Zo {_iVmV,
I{ZOm§À`m dmnamdê$Z Ë`m§Mo XmoZ à_wI JQ> nS>VmV.

F
v e
hdm, nmUr, _¥Xm, I{ZOo, O_rZ, dZñnVr, àmUr BË`mXr YmVy Y{ZOo Am{U AYmVy I{ZOo.
hr Z¡g{J©H$ g§gmYZo AmhoV.

AgVmV, Ë`m_wio Vr A_wë` AmhoV.

_¥Xm :
rt
i
~hþVoH$ Z¡g{J©H$ g§gmYZo hr _`m©{XV ñdê$nmV CnbãY
itiv
O_rZ
Z¡g{J©H$ g§gmYZo {_i{dÊ`mÀ`m H¥$Vr _mZd O_rZrda
H$aV AgVmo åhUyZ O_rZ hr gwajm EH$ g§gmYZ Amho.

^m¡Jmo{bH$ aMZm, _¥Xm, hdm_mZ, I{ZOo Am{U nmÊ`mMr
e
_mZdmÀ`m eoVr ì`dgm`m_Üò _¥Xm ho EH$ _hÎdmMo
a
CnbãYVm `mZwgma O{_ZrMm dmna {d{dY H$maUm§gmR>r
Z¡g{J©H$ g§gmYZ Amho.
p
_¥Xm {Z{_©Vr àm_w»`mZo `m KQ>H$m§da Adb§~yZ AgVo.
Ho$bm OmVmo.
n¥Ïdrda O_rZrMo à_mU 29.20% BVHo$ Amho.
1. _wi IS>H$
m
2. hdm_mZ
P
3. O¡{dH$ KQ>H$
5. H$mbmdYr
o
4. O{_ZrMm dmna
C
`mn¡H$s hdm_mZ d IS>H$m§À`m àH$mamZwgma doJdoJù`m
àXoemVrb {Za{Zamù`m àH$maMr _¥Xm V`ma hmoVo, _¥XoMr

{Z{_©Vr hr AË`§V g§W JVrZo hmoUmar à{H«$`m Amho.
D$Om© gmYZo
D$Om© gmYZo
nydu _mZd l_mMm d àmÊ`m§Mm dmna H$ê$Z Amnbr H$m_o
H$aV AgV d Amnë`m D$O}Mr JaO ^mJdV Ago.

_mZdmÀ`m JaOm Oem-Oem dmT>V Joë`m VgVgm D$Om©
n[anŠd _¥XoÀ`m {Z{_©VrgmR>r Iyn _moR>m H$mi bmJVmo. gmYZm§À`m d D$Om© ñÌmoVm§À`m dmnam_Üò ~Xb hmoV Jobm.
gmYmaUnUo AS>rM go_r OmS>rMm _¥XoMm Wa V`ma hr D$Om© _mZd _w»`ËdoH$ê$Z {ZgJm©VZ y {_idVmo, noQ>´mb
o ,
hmoÊ`mgmR>r gw_mao hOma dfm©Mm H$mi bmJy eH$Vmo. Z¡g{J©H$ dm`y, gy`©àH$me, dmam BË`mXr D$Om© gmYZm§Mm
dmna AmnU D$Om© {_i{dÊ`mgmR>r H$aVmo.
12
`m D$Om© gmYZm§Mo AZoH$ àH$mao dJuH$aU H$aVm òVo, XyaJm_r {dMma H$mVm hr D$Om© gmYZo n`m©dU nyaH$ AmhoV.
`m_Üò àm_w»`mZo - {dÚwV {Z{_©Vr àH$ma : Am¡pîUH$ d JVrO.
1. nma§nm[aH$ d Anma§nm[aH$ D$Om© gmYZo nXmWm©da AmYm[aV D$Om© gmYZo
2. O¡{dH$ d AO¡{dH$ D$Om© gmYZo 1. H$moigm : àmMrZ H$mir ^yhmbMmbr_wio dZñnVr,
3. ZyVZrH$aUr` - AZyVZrH$aUr` D$Om© gmYZo àmÊ`m§Mo Adeof O{_ZrV JmS>bo Jobo, Ë`mda Xm~ d
4. nXmWm©da AmYm[aV - à{H«$`m§da AmYm[aV D$Om© gmYZo CîUVoMm n[aUm_ hmoD$Z Ë`mVrb KQ>H$m§Mo {dKQ>Z hmoD$Z
nXmWmªda AmYm[aV D$Om© gmYZo \$ŠV H$m~©ZÐìò {eëbH$ am{hbr, Ë`mnmgyZ H$moiemMr
bmHy$S>, H$moigm, I{ZO Vob, Z¡g{J©H$ dm`y, H$Mam,
AUy.
{Z{_©Vr Pmbr.
n
H$moiemÀ`m JwUdÎmodê$Z H$moiemMm dmna R>adbm OmVmo.
a
nXmW© H$m`_ñdê$nr amhV ZmhrV.
XJS>r H$moigm àm_w»`mZo CÚmoJY§Úm_Üò VgoM Am¡pîUH$
nXmW© EH$Xm dmnaë`mZ§Va g§nVmV.
{dÚwV {Z{_©VrgmR>r dmnabm OmVmo.
nyZdm©na hmoV Zmhr
_`m©{XV ñdê$nmV CnbãY AgVo.
{ZgJ©V: ZdrH$aUr` hmoÊ`mgmR>r hOmamo dfmªMm H$mbmdYr
bmJVmo.
t
2. I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`y : ^yhmbMmbr_wio
r r m
Á`mà_mUo XJS>r H$moiemMr {Z{_©Vr Pmbr Ë`mMà_mUo
u
I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`y§Mr {Z{_©Vr Pmbr. I{ZO
Vob d Z¡g{J©H$ dm`y§Mr {Z{_©Vr Pmbr. I{ZO Vob
a
AUwD$Om© gmoSy>Z BVa gd© gmYZo O¡{dH$ AmhoV.
D$Om© {Z{_©VrÀ`m doiog àXyfU hmoVo.

~hþVH o
^wn¥îR>mImbr AWdm gmJaVimImbr O{_ZrV gmnS>Vo.
o $ I{ZO VobmÀ`m {dhat_Üò Z¡g{J©H$ dm`yM
§ o gmR>ho r
F
v e
AUyD$Om© {Z{_©VrÀ`m doiog àXyfU hmoVo.
AmT>iVmV. I{ZO VobmMo gmR>o_`m©{XV ñdê$nmV
AUyD$Om© gmoS>y Z BVa gd© D$Om© gmYZm§Mm nma§nm[aH$ D$Om©
AgVmV. Ë`m_mZmZo Ë`mMr _mJUr OmñV Amho.
gmYZo åhUVmV.
rt
itiv
D$Om© gmYZo {Z{_©VrÀ`m Ñï>rZo {H$\$m`Vera AmhoV.
Xy a Jm_r {dMma H$aVm hr D$Om© gmYZo ÁdbZerb
i
Agë`m_wio n`m©daUmÀ`m Ñï>rZo hm{ZH$maH$ AmhoV.
Ë`m_wio I{ZO VobmMr qH$_V OmñV AgVo, I{ZO
VobmÀ`m H$miga a§Jm_wio d Ë`mÀ`m OmñV qH$_Vr_wio

`m I{ZOmg H$mio gmoZo Agohr åhUVmV.
Am¡pîUH$ {dÚwV {Z{_©VrgmR>r `m COm© gmYZm§Mm dmna
{dÚwV {Z{_©Vr àH$ma = Am¡pîUH$ d AUy.
e
a
à{H«$`m§da AmYm[aV D$Om© gmYZo
p
CXm. gm¡a, ndZ, nmUr, âVr, AmohmoQ>r d ^yJû`
m

hmoVmo.
~m`moJ°g : àmÊ`m§Mr {dð>m d eoVmVrb O¡{dH$ Q>mH$mdy
nXmW© `m§Mm dmna H$ê$Z ~m`moJ°gMr {Z{_©Vr H$aVm òVo.
P
CîUVm.
o
Z¡g{J©H$ à{H«$`m H$m`_ñdê$nr amhVmV. H$Mè`mnmgyZ D$Om© : _moR>r ehao d _hmZJao òWo _moR>çm
gmVË`mZo CnbãY AgVo.
nwZdm©na H$aVm òVmo. C à_mUmV {Z_m©U hmoUmè`m H$Mè`mMo dJuH$aU H$ê$Z

Ë`mVrb O¡{dH$ H$Mè`mMm dmna dm`y{Z{_©VrgmR>r H$aVm
_w~bH$ ñdê$nmV CnbãY AgVo. òVmo, `m dm`ynmgyZ {dÚwV {Z{_©Vr H$aVm òVo.
{ZgJ©V: ghb CnbãY hmoVmV.
AUwD$Om© : `wa{o Z`_, Wmo[aA_ Aem I{ZOm§À`m AUyMo
à{H«$`m Z¡g{J©H$ AmhoV.
{d^mOZ H$ê$Z D$Om© {Z{_©Vr H$aVm òVo. `mgmR>r AJXr
ñdÀN> d àXyfU {dahrV D$Om© gmYZo.
WmoS>çm à_mUmV `m I{ZOm§Mm dmna H$ê$Z _moR>çm
hr gd© D$Om© gmYZo Anma§nm[aH$ AmhoV.
à_mUmV D$Om© {Z{_©Vr H$aVm òVo.
`m D$Om© gmYZm§À`m dmnamgmR>r bmJUmao V§ÌkmZ {dH${gV
H$aUo I{M©H$ AgVo.

13
à{H«$`mda AmYm[aV D$Om© gmYZo 5. ^yAm¡pîUH$ D$Om© : n¥ÏdrÀ`m A§V^m©JmVrb Vmn_mZ àËòH$
1. ObD$Om© : dmhË`m nmÊ`mÀ`m J{VO D$O} n mgy Z 32 _rQ> a bm EH$ A§ e go p ëgAgZo ( 1 0C ) `m
{_imboë`m D$O}bm ObD$Om© Ago åhUVmV. `m D$O}Mm O{_ZrImbrb Vmn_mZmMm dmna H$ê$Z AmVm {dÚwV{Z{_©Vr
dmna H$ê$Z Ob{dÚwV {Z_m©U Ho$br OmVo. H$aÊ`mMo V§ÌkmZ _mZdmZo AdJV Ho$bo Amho.
ObD$O} _ w i o n`m© d aUmMr hmZr hmo V Zmhr, Vgo M `m ^yAm¡pîUH$ D$O}Mm dmna {dÚwV {Z{_©VrgmR>r H$aVm
Ob{dÚwV {Z_m©U H$aVmZm dmnaboë`m nmÊ`mMm nwÝhm òVmo. ^maVmV {h_mMb àXoeamÁ`mV _{UH$aU òWo Agm
dmna H$aVm òVmo. àH$ën Amho.
n
XJS>r H$moigm, I{ZOVob d Z¡g{J©H$ dm`y, ~m`moJ°g,
2. ndZD$Om© : {dÚwV {Z{_©VrgmR>r AbrH$S>o dmè`mÀ`m
H$Mè`mnmgyZ D$Om© darb gd© gmYZo dZñnVr d àmUr
JVrO D$O}Mm dmna gwê$ Pmbm Amho. ndZ D$Om© {Z_m©U
`m§À`m _¥Vmdeofm§_wio {Z_m©U Pmbobr Agë`m_wio Ë`m§Zm
a
H$aÊ`mgmR>r dmè`mMm doJ Vmer 40 Vo 50 {H$_r Agmdm
O¡{dH$ D$Om© gmYZo Agohr åhUVmV.
bmJVmo.
t
ObD$Om©, gm¡aD$Om©, ndZD$Om©, ^yAm¡pîUH$ D$Om© darb gd©
dmè`mÀ`m doJm_wio ndZMŠŠ`m§Mr nmVo {\$aVmV d J{VO
D$Om© gmYZo hr AO¡{dH$ D$Om© gmYZo AmhoV. `m D$Om©
D$Om© {Z_m©U hmoVo, `m J{VO D$O}Mo {dÚwV D$O}V ê$nm§Va
m
r r
gmYZm§_iw o H$_rV H$_r àXyfU hmoV,o hr D$Om© gmYZo Aj`
Ho$bo OmVo.
3. gm¡aD$Om© : gy`m©nmgyZ AmnUmbm àH$me d CîUVm {_iËo, u
D$Om© gmYZo åhUyZ AmoiIbr OmVmV.
1. AmYw{ZH$ V§ÌmÀ`m ghmæ`mZo AmVm drO{Z{_©Vr H|$ÐmnmgyZ
a
gm¡aD$O}Mr Vrd«Vm n¥Ïdrda CîUH${Q>~Y§ r` àXoemV gdm©V
OmñV AgVo, ^maVmgma»`m CîUH${Q>~§Yr` XoemV `m o
gw_mao 800 {H$_r A§Vamn`ªV {dOoMo dhZ H$moUË`mhr
JiVr {edm` hmoD$ eH$Vo, Ë`mnwT>o drO nmohmoMdm`Mr
D$O}Mm dmna H$aÊ`mg ânya dmd Amho.
F
CXm. _hmamï´>mVrb Ywio {OëhçmVrb gmH«$s òWrb
i v e
gm¡a{dÚwV àH$ën. gm¡aD$O}Mr {Z{_©Vr gy`©{H$aUm§Mr
iv
{Vd«Vm d gy`©Xe©ZmMm H$mbmdYr `mda Adb§~yZ AgVo.
Pmë`mg drOJiVr hmoVo.
2. EH$ {H$bmo `wao{Z`_nmgyZ {_iUmar drO r 10,000 Q>Z
H$moigm OmiyZ {Z_m©U hmoUmè`m {dOoEdT>r AgVo.
r it
4. gmJar bmQ>m : gmJar bmQ>m d âVr-AmohmoQ>r `m
t
gmJaObmÀ`m hmbMmbr A{dñVnUo Mmby amhVmV.
e
OJmVrb _hÎdmMo gm¡aD$Om© àH$ën :
1. AR>dm H°${bE§Q> gmobma àmoOoŠQ> (A°[aPmoZm USA)
a
bmQ>m§Mm doJ d eŠVr `m§Mm dmna H$ê$Z {dO{Z{_©VrMo 2. H°${b\$mo{Z©`m ìh°br gmobma `w{ZQ> (H°${b\$mo{Z©`m, USA)
V§ÌkmZ AdJV Pmbo Amho.
p
`m_Üò gwÕm J{VO D$O}Mm dmna H$ê$Z {dÚwV D$Om©
3. Jmob_yS> gmobma nmH©$ = MrZ
4. Ma§H$ gmobma nmH©$ = nmQ>U, JwOamV
m
P
{_idbr OmVo. hr D$Om© gwÕm àXwfU_wŠV d Aj` Amho. 5. dobñnZ EZOu àmoOoŠQ> = _Ü`àXoe
o
C n[ajm§gmR>r Cn`wŠV Aí`m ZmoQ²>g
Telegram Channel
14
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i t
gmam§e it
iv
B`Îmm : gmVdr (ZdrZ)
e
a
P C
o Channel
Telegram

9143445858
1
Contact : 9689665611
2. gy`©, M§Ð d n¥Ïdr XmoZ doim N>oXVmo.
àËòH$ A_mdñ`m d nm¡{U©_obm n¥Ïdr d gw`© ho EH$_oH$m§Zm
M§ÐmÀ`m JVr g_m§Va ZgVmV åhUyZ àËòH$ A_mdñ`m d nm¡{U©_b o m J«hUo
n¥Ïdr à_mUoM M§ÐmgmR>r Ajr` d H$jr` JVr AgVmV. hmoV ZmhrV.
M§Ð hm ñdV:^modVr {\$aVm§Zm n¥Ïdr^modVrgwÕm {\$aV H$mhr A_mdñ`m d nm¡{U©_m§Zm M§Ð n¥Ïdr d gw`© EH$mM
AgVmo. VgoM n¥Ïdr gw`m©^modVr {\$aV Agë`mZo M§ÐgwÕm nmVirV d gai aofoV Amë`mZo J«hUo hmoVmV.
AàË`jnUo gw`m©^modVr {\$aVmo. gw`©J«hU :
n
M§ÐmÀ`m n[adbZm§Mm d n[a^«_UmMm H$mbmdYr gmaImM
gw`©J«hU Zoh_r A_mdñòbm KS>Vo.
AgVmo åhUyZ Amnë`mbm M§ÐmMr EH$M ~mOy {XgV AgVo.
EImÚm A_mdñòbm n¥Ïdr, M§Ð d gw© ho EH$mM gai aofoV
a
M§ÐmÀ`m pñWVr òVmV Voìhm M§ÐmMr gmdbr n¥Ïdrda nS>Vo.
t
M§ÐmMr n[a^«_U b§~dVwi © mH$ma Agë`mZo M§Ð n¥Ïdr^modVr {Xdgm M§ÐmMr gmdbr n¥Ïdrda Á`m {R>H$mUr nS>Vo VoWo
{\$aVm§Zm n¥Ïdr d M§Ð `m_Yrb A§Va H$_r OmñV hmoV gw`©J«hU AgVo.
m
r r
AgVo Ë`mdê$Z M§ÐmÀ`m An^y d Cn^«y pñWVr {Z_m©U hmoV.o IJ«mg d I§S>J«mg gw`©J«hU
407000 {H$_r. Ooìhm M§Ð n¥ÏdrnmgyZ OmñVrV OmñV u

1. An^y pñWVr : `m pñWVrV M§Ð d n¥Ïdr_Yrb A§Va gw`© nyU©nUo PmH$bobm {XgUo åhUOoM IJ«mg gw`©J«hU Va
gw`© A§eV: PmH$bobm {XgUo åhUOo I§S>J«mg gw`©J«hU

A§Vamda AgVmo Voìhm M§ÐmMr An^y pñWVr AgVo.
2. Cn^y pñWVr : M§Ð Ooìhm n¥ÏdrÀ`m OmñVrV OmñV
a
v e
hmo`.
H§$H$UmH¥$Vr gw`©J«hU :
F
o
Odi AgVmo Ë`m pñWVrbm M§ÐmMr Cn^y pñWVr Ago M§Ð Ooìhm An^y pñWVrV AgVmo Am{U Ë`m pñWVrV
åhUVmV. `m pñWVrV M§Ð d n¥Ïdr_Yrb A§Va 356000
i
gw`©J«hU KS>Vo Voìhm gw`m©À`m AŠV H$S>m àH$me_mZ
{H$_r AgVo.
iv {XgVmV Ë`mbm H§$H$UmH¥$Vr gw`©J«hU åhVUmV.
r t
M§ÐH$bm : gw`©J«hUmMr d¡{eîQ>ço
ti
nm¡{U©_m : M§Ð n¥Ïdr^modVr {\$aV AgVm§Zm nm¡{U©_obm gw`©J«hU A_mdñòbm hmoVo nU àËò A_mdñòbm Zmhr.
e
gw`m©À`m {déÕ ~mOyg AgVmo åhUOoM `m {Xder M§Ð d IJ«mg gw`©J«hUmMm OmñVrV OmñV H$mbmdYr 07 {_.
a
gw`© `m§À`m_Üò n¥Ïdr AgVo.
p
A_mdñ`m : M§Ð n¥Ïdr^modVr {\$aV AgVm§Zm A_mdñòbm
m
n¥Ïdr d gw`© `m§À`m _Üò AgVmo.
20 goH§$X AgVmo.
M§ÐJ«hU
n[a^«_U H$aVm§Zm M§ÐmZo n¥ÏdrÀ`m N>mòV àdoe Ho$ë`mZ§Va
P C
o
ewÕ dÚ Aï>_rÀ`m {Xder åhUOo nm¡{U©_m d A_mdñ`m
900 Mm H$moZ V`ma hmoVmo Ë`mdoir Amnë`mbm M§ÐmMm

M§ÐJ«hU KS>Vo.
Z§VaÀ`m AmR>ì`m {Xder M§Ð n¥Ïdr d gw`© `m§À`m_Üò M§ÐJ«hUmÀ`m doir n¥Ïdr hr M§Ð d gw`© `m§À`m Xaå`mZ
EH$mM nmVirV AgUo JaOoMo AgVo.
àH$m{eV ^mJmMm AYm©M ^mJ {XgVmo Ë`m_wio Ë`m {Xder nm¡{U©_oÀ`m amÌr M§ÐmMm àX{jUm _mJ© n¥ÏdrÀ`m XmQ>
AmH$memV M§Ð AY©dVw©imH$ma {XgVmo. gmdbrVyZ OmVmo Ë`m_wio M§Ð nyUn© Uo PmH$bm OmD$Z IJ«mg
J«hUo : M§ÐJ«hU hmoVo Va H$mhrdoim M§Ð H$mhrgm PmH$bm Joë`m_wio
0 I§S>J«mg M§ÐJ«hU hmoVo.
M§ÐmMr n[a^«_U H$jm n¥ÏdrÀ`m n[a^«_U H$joer 5 Mm
H$moZ V`ma H$aVo. åhUyZ Ë`m EH$m nmVirV ZgVmV.M§Ð M§ÐJ«hUmMr d¡{eîQ>ço
hm àËòH$ n[a^«_UmXaå`mZ n¥ÏdrÀ`m n[a^«_U àVbmbm M§ÐJ«hU \$ŠV nm¡{U©_b o mM hmoVo nU àËòH$ nm¡{U©_b
o m Zmhr.
H$mbmdYr OmñVrV OmñV 107 {_. BVH$m AgVmo.
2
{nYmZ d A{YH«$_U n¥ÏdrMo gw`m©^modVr àË`j Va M§ÐmMo AàË`jnUo {\$aUo.
{nYmZ ho M§Ðm_wio KS>Vo Va A{YH«$_U ho gw`m©_wio KS>Vo. n[adbZm_wio n¥Ïdrda {Z_m©U hmoUmar H|$ÐmoËgmar àoaUm.
{nYmZ (Occulatation) : M§Ð EImÚm Vmè`mg_moê$Z gw`,© M§Ð d n¥Ïdr `m§À`m gmnoj pñWVr_wio âVr-AmohmoQ>r
qH$dm J«hmg_moê$Z OmVmo Aem doir Vr IJmobr` dñVy hmoV AgVo.

H$mhr H$mimgmR>r PmH$br OmVo åhUOo M§ÐmÀ`m _mJo bwßV n¥Ïdrda Á`m {R>H$mUr âVr qH$dm AmohmoQ>r òVo Ë`mÀ`m
hmoVo `mbmM {nYmZ Ago åhUVmV. {déÕ {R>H$mUrhr Ë`mMdoir AZwH$« _o âVr qH$dm AmohmoQ>r
IJ«mg gw`©J«hU ho {nYmZmMmM EH$ àH$ma Amho òVo hm n¥ÏdrÀ`m H|$ÐmoËgmar ~bmMm n[aUm_ hmoV AgVmo.
n
A{YH«$_U (Transit) : n¥Ïdr Am{U gw`© `m§À`m aofoV âVr AmohmoQ>rMo àH$ma
~wY qH$dm ewH«$ `m§À`mn¡H$s EH$ J«h Ambm Va A{YH«$_U 1) CYmZmMr âVr-AmohmoQ>r (Spring Tide)
hmoVo Aemdoir gw`m©q~~mdê$Z H$mim{R>nH$m gaH$Vm§Zm
a
2) ^m§JmMr âVr AmohmoQ>r (Neap Tide)
{XgVmo. A{YH«$_U ho EH$ àH$maMo gw`©J«hUM AgVo.
t
CYmZmMr âVr AmohmoQ>r
3. âVr-AmohmoQ>r M§Ð d gw`© `m§À`m âVr {Z_m©U H$aUmè`m àoaUm A_mdñ`m
m
r r
g_wÐ{H$Zmar g_wÐmMo nmUr {H$Zmè`mÀ`m Iyn Odi d nm¡{U©_obm EH$mM {XeoV H$m`© H$aVmV Ë`m_wio
Amë`mMo {XgVo. `m n[apñWVrbm âVr åhUVmV.
u
JwéËdmH$f©U ~b dmT>Vo Am{U Ë`m {Xder CYmZmMr âVr
òVo, Or gamgar nojm \$maM _moR>r AgVo.
a
g_wÐ {H$Zmè`mdarb nmUr H$mhr doiog {H$Zmè`mnmgyZ
AmV Xw a n`ª V Jo ë `mMo {XgVo , Vo ì hm Amo h mo Q > r Mr o

âVrÀ`m {R>H$mUr nmÊ`mMm A{YH$ \w$JdQ>m Pmë`m_wio
AmohmoQ>rÀ`m {R>H$mUr nmUr A{YH$ Imobn`ªV AmogaVo

pñWVrAgVo.
F
âVr-AmohmoQ>r hr gmJaVbmMr XaamoO Am{U {Z`{_VnUo
AmohmoQ>rMo MH«$ nyU© hmoVo.

i
AmohmoQ>r hmbMmb Amho 12 Vmg 25 {_{ZQ>m§Zr âVr
iv v e hr CYmUmMr AmohmoQ>r AgVo.

^m§JmMr âVr AmohmoQ>r
àËòH$ Aï>_rbm M§Ð, n¥Ïdr d gw`© ho H$mQ>H$moZ pñWVrV
r
et
t
g§H$ënZm : âVr AmohmoQ>rMm g§~§Y gw`©, M§Ð d n¥Ïdr
i
`m§Mo JwéËdmH$f©U ~b d H|$ÐmoËgmar ~b `m§À`mer AgVmo.
H|$ÐmoËgmar ~b JwéËdmH$f©U ~bmÀ`m {déÕ {XeoV H$m`©
òVmV, Voìhm âVr {Z_m©U H$aUmè`m M§Ð Am{U gw`© `m§À`m
àoaUm n¥Ïdrda H$mQ>H$moZ {XeoV H$m`© H$aVmV Ë`m_wio
{Z_m©U Pmboë`m âVrÀ`m nmÊ`mMr nmVir Zoh_r nojm
H|$ÐmoËgmar d JwéËdr` ~b :
a m
p
H$aV AgVo (H|$ÐmoËgmar åhUOo H|$ÐmVyZ ~mhoa OmUmam). H$_r à_mUmV dmT>Vo d Zoh_rÀ`m AmohmoQ>rnojm H$_r
à_mUmV CVaVo `mbmM ^m§JmMr âVr-AmohmoQ>r åhUVmV.
âVr AmohmoQ>rÀ`m H$jm (Intertidal Zone) :
P
n[adbZm_wio n¥Ïdrbm EH$ àH$maMo ~b qH$dm àoaUm
o
{_iVo. hr àoaUm n¥ÏdrÀ`m H|$ÐmnmgyZ {déÕ {XeoV H$m`©
H$aVo. {Vbm H|$ÐmoËgmar àoaUm Ago åhUVmV. n¥Ïdrdarb
âVr AmohmoQ>rÀ`m doir nmÊ`mÀ`m nmVirV {XgyZ òUmam
\$aH$ åhUOo âVr AmohmoQ>rMr H$jm hmo`. hr H$jm Iwë`m

C
H$moUVrhr dñVy Aem àoaUo_wio n¥Ïdr^modVr Agboë`m
AdH$memV \o$H$br OmD$ eH$Vo. na§Vy Ë`mMdoir
g_wÐmV 30 go_r Va {H$Zmar ^mJmV `m H$joV dmT> hmoVo.
^maVr` {H$Zmar àXoemV hr H$jÎm 100 Vo 150 go_r
n¥ÏdrÀ`m Jwê$ËdmH$f©UmMr àoaUm n¥ÏdrÀ`m H|$ÐmÀ`m {XeoV n`ªV AgVo. hr H$jm gdm©{YH$ Agbobo {R>H$mU -
H$m`© H$aV AgVo `m_wio ^wVbmdarb H$moUVrhr dñVy Amho \§$S>rMmCngmJa (CÎmaA_o[aH$m 1300 go_r H$jm) Va
Ë`m OmJr amhVo. ^maVmV hr H$jm gdm©{YH$ nmoa~§Xa (JwOVamV) `m
âVr-AmohmoQ>rg H$maUr^yV KQ>H$ {R>H$mUr 1100 go_r.
M§Ð, gw`© `m§Mo JwéËdmH$f©U ~b VgoM n¥ÏdrMo JwéËdmH$f©U
~b.
3
âVr AmohmoQ>rMo n[aUm_ OmñV AgVmo, Va hdoÀ`m Xm~m§Mo nÅ>o H$_r é§XrMo AgVmV.
g_wÐmÀ`m nmÊ`mVrb H$Mè`mMm {ZMam hmoD$Z g_wÐ Vmn_mZmÀ`m Ag_mZ {dVaUmMm n[aUm_ hdoÀ`m
{H$Zmam ñdÀN> hmoVmo. Xm~mdahr hmoVmo, Ë`m_wio n¥Ïdrda {dfwdd¥ÎmmnmgyZ XmoÝhr
~§Xao Jmi_wŠV hmoVmV. Y«wdm§À`m Xaå`mZ {j{VOg_m§Va {XeoV hdoÀ`m H$_r d
âVrÀ`m doir OhmOo ~§XamV AmUVm òVmV. OmñV X~mMonÅ>o {Z_m©U hmoVmV.
âVr AmohmoQ>rÀ`m à{H«$ò_wio drO {Z{_©_Vr eŠ`. ^wn¥ð>mdarb Xm~nÅ>o :
âVr AmohmoQ>rÀ`m_wio {VdamMr dZo, {H$Zmar ^mJmVr gy`m©nmgyZ n¥Ïdrbm {_iUmar CîUVm Ag_mZ Amho.

O¡d{d{dYVm BË`mXtMo {dH$mg d OVZ hmoVo.
gmJar bmQ>m :
n
{dfwdd¥ÎmmnmgyZ CÎma Y«wdmH$S>o Am{U X{jU Y«wdmH$S>o
Vmn_mZmMo {dVaU Ag_mZ AgVo, Ë`m_wio àW_
a
Vmn_mZnÅ>o {Z_m©U hmoVmV.
dmè`m_wio gmJaOb T>H$bbo OmD$Z {Z_m©U Pmboë`m
H$H©$d¥Îm Vo _H$ad¥Îm `m§Xaå`mZ gy`m©Mr {H$aUo b§~ê$n
t
Va§Jm§Zm bmQ>m Ago åhUVmV.
nS>VmV, Ë`m_wio `m ^mJmV Vmn_mZ OmñV AgVo `m
bmQ>mM § r aMZm :
m
àXoemVrb hdm VmnVo d àgaU nmdVo Am{U hbH$s hmoD$Z
r r
bmQ>oÀ`m C§M ^mJmbm erf© Va ImobJ ^mJmbm ÐmoUr AmH$memH$S>o OmVo, hr {H«$`m gVV KS>V Agë`mZo `m

åhUVmV.
erf© Am{U ÐmoUr `m§À`m_Yrb Cô A§Va hr bmQ>oMr C§Mr
u
àXoemÀ`m _Ü`dVu ^mJmV åhUOoM 00 Vo 50 CÎma d
a
X{jU Ajd¥ÎmmÀ`m Xaå`mZ hdoMm H$_r Xm~mMm nÅ>m
Va XmoZ {eî`mªXaå`mZ qH$dm ÐmoUr Xaå`mZMo A§Va hr {Z_m©U hmoVmo. o
bmQ>oMr bm§~r AgVo.
F
v e
bmQ>oMr bm§~r, C§Mr d doJ ho dmè`mÀ`m doJmda Adb§~yZ _Ü` Ajd¥Îmr` OmñV Xm~mMo nÅ>o
i
AgVmo. bmQ>oÀ`m nmÊ`mMo dhZ Z hmoVm nmÊ`mVrb CO}Mo {dfwdd¥Îmr` àXoemVyZ AmH$memH$S>o Jobbo r CîU d hbH$s
dhZ hmoVo.
iv hdm A{YH$ C§Mrda Joë`mZ§Va Y«wdr` àXoemH$S>o CÎma d
r
X{jU {XeoV dmhÿ bmJVo.
4. hdoMm Xm~
it OS> Pmbobr hdm hr CÎma d X{jU JmobmYm©V 25 Vo
0
t
n¥Ïdrdarb `m hdoÀ`m Xm~m_wio dmVmdaUmV dmXi,
e
350 Ajd¥Îmm§À`m Xaå`mZ O{_ZrÀ`m {XeoZo Imbr òVo,
à_wI H$maUo AmhoV.

a
nO©Ý` gma»`m AZoH$ KS>m_moS>r hmoVmV. Ë`mMr H$mhr
m
p
1. hdoMm Xm~ n¥Ïdrn¥ð>mda gd©Ì gmaIm ZgVmo.
n[aUm_r CÎma JmobmYm©V Am{U X{jU JmobmYm©V 250 Vo
350 Ajd¥Îmm§À`m Xaå`mZ hdoÀ`m OmñV Xm~mMo nÅ>o
{Z_m©U hmoVmV. hr hdm H$moaS>r AgVo, Ë`m_wio `m àXoemV
P
nmD$g nS>V Zmhr. n[aUm_r n¥Ïdrdarb ~hþVoH$ CîU
o
2. hdoMm Xm~ doimdoir ~XbV AgVmo.
3. àXoemMr C§Mr, hdoMo Vmn_mZ Am{U ~mînmMo à_mU ho
dmid§Q>o `m àXoemV AmT>iVmV.
C
KQ>H$hr hdoÀ`m Xm~mda n[aUm_ H$aVmV.
hdoMo Vmn_mZ d Xm~
Y«wdr` OmñV Xm~mMo nÅ>o :
Xmo Ý hr Y« w d r` àXo e m§ V df© ^ a Vmn_mZ ew Ý ` A§ e
OoWo Vmn_mZ OmñV AgVo, VoWo hdoMm Xm~ H$_r AgVmo. gopëgAgnojmhr H$_r AgVo. Ë`m_wio òWrb hdm W§S>
OmñV Vmn_mZm_yio hdm Ja_ hmoVo. àgaU nmdVo Am{U AgVo, n[aUm_r, Y«wdr` àXoemV n¥Ïdr n¥ð>mOdi hdoÀ`m
hbH$s hmoVo. O{_ZrbJVMr Aer hdm AmH$memH$S>o da OmñV Xm~mMo nÅ>o {Z_m©U hmoVmV.
OmVo, Ë`m_wio gXa àXoemVrb hdoMm Xm~ H$_r hmoVmo. Ë`m§Zm Y«wdr` OmñV Xm~mMo nÅ>o Ago åhUVmV. hr pñWVr
Vmn_mZmMo nÅ>o Am{U hdoMo Xm~nÅ>o `m§Mm nañnam§er g§~Y

§ 800 Vo 900 CÎma d X{jU `m Ajd¥Îmm§Xaå`mZ {XgyZ
AgVmo, na§Vw Vmn_mZmÀ`m nÅ>çm§Mm Ajd¥Îmr` {dñVma hm òVo.
4
gy`m©À`m CÎmamMU d X{jUm`Z `m {H«$`m§_wio n¥Ïdrda npíM_oH$Sy>Z nyd}H$S>o hmoUmè`m n¥ÏdrÀ`m n[adbZm_wio
nS>Umè`m gy`©àH$memMm H$mbmdYr Am{U Vrd«Vm Ë`m§À`m _yi {XeoV ~Xb hmoVmo.
{dfwdd¥ÎmmnmgyZ CÎma d X{jU JmobmYm© Xaå`mZ ~XbV dmao Á`m {XeoH$Sy>Z dmhV òVmV, Ë`m {XeoÀ`m ZmdmZo Vo
OmVo. AmoiIbo OmVmV. CXm. npíM_r dmao åhUOo npíM_oH$Sy>Z
Ë`m_wio Vmn_mZnÅ>o d Ë`mda Adb§~yZ Agboë`m òUmao dmao.
Xm~nÅ> ç m§ À `m ñWmZmV ~Xb hmo V mo . hm ~Xb dmè`m§Mr dmhÊ`mMr {Xem, H$mbmdYr, ì`mnbobm àXoe,
gd©gmYmaUnUo CÎmamÙmV 50 Vo 70 CÎmaoH$S>o qH$dm hdoMr pñWVr `m§dê$Z dmè`m§Mo nwT>rb àH$ma nS>VmV.
X{jUm`Z 50 Vo 70 X{jUoH$S>o Agm AgVmo. `mbmM
hdmXm~nÅ>çm§Mo Am§XmobZ (Oscillation of pressure
belets) åhUyZ AmoiIbo OmVo.
J«hr` dmao
n
n¥Ïdrda OmñV Xm~mÀ`m nQ²>Q>çm§H$Sy>Z H$_r Xm~mÀ`m
a
Vmn_mZ nÅ>o d hdmXm~nÅ>o `m§_Üò _hÎdmMm \$aH$ nQ²>Q>²çm§H$S>o df©â {Z`{_VnUo dmao dmhVmV. ho dmao n¥ÏdrMo
{dñVrU© joÌ ì`mnVmV, Ë`m_wio Ë`m§Zm J«hr` dmao
t
åhUOo Vmn_mZnÅ>o gbJ AgyZ Vo {dfwdd¥ÎmmH$Sy>Z
XmoÝhr Y«wdm§H$S>o OmñV Vmn_mZ Vo H$_r Vmn_mZ Ago åhUVmV. CXm. nydu` dmao, npíM_r dmao, Y«wdr` dmao.
m
r r
ngabobo AgVmV. hdmXm~nÅ>o gbJ ZgyZ H$_r d nydu` dmao
OmñV hdmXm~mMr joÌo {dfwdd¥ÎmmnmgyZ XmoÝhr
Y«wdm§H$S>o OmVm§Zm doJdoJù`m ^mJmV AmT>iVmV. u 0 0
XmoÝhr JmobmYm©V 25 Vo 35 Ajd¥Îmm§À`m Xaå`mZ
Agboë`m OmñV Xm~mH$Sy>Z {dfwdd¥Îmr` H$_r Xm~mÀ`m

n[aUm_ :
hdoÀ`m Xm~mMo Imbrb n[aUm_ hmoVmV.
1. dmè`m§Mr {Z{_©Vr
a
v e F
o
nQ²>Q>çmH$S>o dmao dmhVmV.
CÎma JmobmYm©V ho dmao B©emÝòH$Sy>Z Z¡F$ËòH$S>o Va X{jU
JmobmYm©V Am½Zo`H$Sy>Z dm`ìòH$S>o dmhVmV. ho XmoÝhr dmao
i
{dfwdd¥ÎmmOdirb hdoÀ`m em§V nQ²>Q>çOdi òD$Z
2. dmXio {Z_m©U hmoVmV.
3. C§Mr _moOÊ`mgmR>r Cn`moJ hmoVmo.

iv {_iVmV. `m dmè`m§Zm nydu` dmao Ago åhUVmV.
4. Amamoh nO©Ý`mMr {Z{_©Vr hmoVo.
ti
r
t
5. hdoMm Xm~mMm ídgZ {H«$òdahr n[aUm_ hmoVmo.
e
npíM_r dmao
Xmo Ý hr Jmo b mYm© V _Ü` Ajd¥ Î mr` OmñV Xm~mÀ`m
a
nQ²>Q>çmH$Sy>Z 600 Ajd¥ÎmmÀ`m Odi Agboë`m hdoÀ`m

5. dmao
p
n¥Ïdrda hdoMm Xm~ EH$g_mZ ZgVmo, OmñV Xm~mÀ`m
H$_r Xm~mÀ`m nQ²>Q>çmH$S>o dmao dmhVmV.
X{jU JmobmYm©V ho dmao dm`ìòH$Sy>Z Am½Zo`H$S>,o Va CÎma
m
P
nÅ>çmH$Sy>Z H$_rXm~mÀ`m nQ²>Q>çmH$S>o hdoMr hmbMmb JmobmYm©V Z¡F$ËòH$Sy>Z B©emÝòH$S>o dmhVmV. `m dmè`m§Zm
o
{j{VOg_m§Va {XeoV hmoVo, `m hmbMmbr_wio dmè`mMr npíM_r dmao Ago åhUVmV.
C
{Z{_©Vr hmoVo. hdoÀ`m Xm~mÀ`m \$aH$mVrb Vrd«VoMm
n[aUm_ dmè`mÀ`m JVrda hmoVmo.
XmoÝhr JmobmYm©V Y«wdr` OmñV Xm~mÀ`m nQ²>Q>çmH$Sy>Z
CnY«dw r` (550 Vo 650) H$_r Xm~mÀ`m nQ²>Q>çmH$S>o Oo dmao

dmhVmV, Ë`m§Zm Y«dw r` dmao Ago åhUVmV. `m dmè`m§Mr
hdoÀ`m Xm~mVrb \$aH$ OoWo H$_r Agob, VoWo dmao _§X
JVrZo dmhVmV. gd©gmYmaUnUo OmJ{VH$ nmVirV hdoÀ`m {Xem gd©gmYmaUnUo nydH} $Sy>Z npíM_oH$S>o AgVo.
Xm~mVrb \$aH$ OoWo A{YH$ Agob VoWo dmao doJmZo dmhVmV. X{jU JmobmYm©V dmao A{Ve` doJmZo dmhVmV. X{jU
n¥ÏdrÀ`m n[adbZmMm n[aUm_ dmè`mÀ`m dmhÊ`mÀ`m JmobmYm©V Ob^mJ OmñV Amho, `m JmobmYm©V
{Xeoda hmoVmo. CÎma JmobmYm©V dmao Amnë`m _yi {XeonmgyZ ^w n ¥ ð > m À`m C§ M gIbnUmMm AS> W im Zmhr.
COdrH$S>o diVmV, Va X{jU JmobmYm©V Vo _yi {XeoÀ`m H$moUË`mhr àH$maMo {Z`§ÌU Zgë`m_wio X{jU
S>mdrH$S>o diVmV. JmobmYm©V dmao CÎma JmobmYm©nj o m OmñV doJmZo dmhVmV
5
Ë`m§Mo ñdê$n nwT>rb à_mUo AgVo. _VbB© (^y_r`) dmao
400 X{jUA§jm§emnbrH$S>o ho dmao A{Ve` doJmZo dhZ ObX JVrZo d OmñV à_mUmV hmoVo. åhUyZ O_rZ
dmhVmV. `m ^mJmV `m dmè`m§Zm JaOUmao Mmirg A{YH$ bdH$a VmnVo. Ë`m _mZmZo nmÊ`mMr KZVm H$_r
Ago åhUVmV. AgVo, nmUr ApñWa d nmaXe©H$ AgVo, Ë`m_wio nmUr
500 X{jU Ajm§emÀ`m ^mJmV ho dmao dmXimÀ`m bdH$a VmnV Zmr, n[aUm_r O_rZ d gmJar ^mJmVrb
doJmZo dmhV AgVmV. `m ^mJm§V Ë`m§Zm Idibobo hdoMm Xm~mV \$aH$ nS>Vmo.
nÞmg åhUVmV. {Xdgm g_wÐmÀ`m nmÊ`mnojm {H$Zmar ^mJmVrb O_rZ
n
60 0 X{jU Ajm§ e m^mo d Vr dmao dmXimÀ`m bdH$a d OmñV à_mUmV VmnVo. VoWrb hdmhr OmñV
doJm~amo~aM àM§S> AmdmOmZo dmhVmV Ë`m§Zm VmnVo d hdoMm Xm~ H$_r amhVmo.
qH$MmiUmao gmR> åhUVmV. g_wÐmMo nmUr C{eam VmnVo, Ë`m_wio g_wÐmdarb hdm
ñWm{Z` dmao
H$mhr dmao H$_r H$mbmdYrV d {d{eï> àXoemV {Z_m©U
hmoVmV Am{U VwbZoV _`m©{XV joÌmV dmhVmV. ho ñWm{ZH$

ta
H$_r VmnVo d hdo M m Xm~ OmñV AgVmo . {Xdgm
g_wÐmH$Sy>Z O{_ZrH$S>o dmhUmao dmao gmJar (Imao) dmao
hmoV.
m
r r
amÌ g_wÐmnojm O_rZ bdH$a W§S> hmoVo, VoWo hdoMm Xm~
dmao AgVmV. ho dmao {Za{Zamù`m àXoemV doJdoJù`m
Zmdm§Zr AmoiIbo OmVmV. u
OmñV AgVmo, Voìhm ^y_r` (_VbB©) dmao O{_Zrdê$Z
g_wÐmH$S>o dmhVmV.
a o
Xar` dmao : d¡{eîQ>ço
1. {Xdgm XatMm ^mJ W§S> AgVmo. OJmVrb à_wI ñWm{ZH$ dmao
F
v e
2. VwbZoZo nd©VmMm ^mJ CîU AgVmo. by (Loo) : CîU d H$moaS>o - CÎma ^maVr` _¡XmZr àXoemV
CÝhmù`mV ~hÿYm Xwnmar dmhVmV. ho dmao WaÀ`m dmid§Q>r
i
3. XarÀ`m ^mJmV Xm~ OmñV AgVmo.
àXoemH$Sy>Z òVmV.
4. X[aVyZ nd©VmH$S>o dmao dmhVmV.
iv {g_y_ (Simoom) : CîU, H$moaS>o Am{U {dZmeH$mar
r t
5. ho dmao {Xdgm dmhVmV.
nd©Vr` dmao : d¡{eîQ>ço
ti - ghmam Am{U Aao{~`Z dmid§Q>mVyZ A{Ve` doJmZo
dmhVmV ho dmao epŠVembr Agë`mZo {dÜd§gH$ AgVmV.
1. amÌr nd©V{eIa bdH$a W§S> hmoVo.
e
a
{MZyH$ (Chinook) (Which means anow eater) :
2. XarMm ^mJ VwbZoZo CîU AgVmo.
3. nd©Vmda hdoMm Xm~ OmñV AgVmo. p C~Xma Am{U H$moaS>o - CÎma A_o[aHo$Vrb am°H$s nd©VmÀ`m
nyd© CVmamdê$Z Imbr dmhVmV, n[aUm_r VoWrb ~\©$
m
P
4. nd©VmH$Sy>Z XarH$S>o W§S> dmao dmhVmV. {dViVo, Ë`m_wio Xè`m§_Yrb Vmn_mZmV dmT> hmoVo.
o
5. XarVrb CîU d hbH$s hdm da T>H$bbr OmVo, Ë`m_wio {_ñQ´>b (Mistral) : W§S> Am{U H$moaS>o - ñnoZ, \«$mÝg
C
W§S> hdm XarH$S>o doJmZo Imbr òVo.
6. nd©Vr` dmao gy`m©ñVmZ§Va dmhVmV.
Am{U ^y_Ü` gmJamÀ`m {H$Zmè`mbJVÀ`m àXoemV
dmhVmV ho dmao Amëßg nd©Vmdê$Z òVmV. `m W§S>
0
{dfwdd¥ÎmmÀ`m CÎma d X{jUog gw_mao 5 Ajd¥Îmmn`ªV dmè`m§_wio {H$Zmè`mbJVÀ`m Vmn_mZmV KQ> hmoVo.
dfm©Vrb ~amM H$mi hdm em§V Agë`mZo òWo dmao dmhV ~moam (Bora) : W§S> Am{U H$moaS>o - Amëßg nd©VmÀ`m
ZmhrV åhUyZ `m nÅ>çmbm {dfwdd¥Îmr` em§V nÅ>m Ago åhUVmV. CVmamdê$Z BQ>br àXoemÀ`m {H$Zmar ^mJmH$S>o dmhVmV.
0 0
H$H©$d¥Îm d _H$ad¥ÎmmÀ`m OdiÀ`m 25 Vo 35 CÎma d nm§noamo (Pampero) : W§S> Am{U H$moaS>o - X{jU
X{jU Ajd¥Îmm§Xaå`mZ OmñV Xm~mMm nÅ>m AgVmo, hm A_o[aHo$Vrb n§nmg JdVmi àXoemV dmhVmV.
nQ²>Q>m em§V nQ²>Q>m Amho, åhUyZ `mbm Aíd Ajm§e Ago
åhUVmV.
6
\$m°Z (Fohn) : CîU d H$moaS>o - Amëßg nd©VmÀ`m à^mdjoÌ _`m©{XV AgVo, `m dmè`m§Mm H$mbmdYr, doJ,
CÎma ^mJmV dmhVmV. {Xem Am{U joÌ A{Ve` A{ZpíMV AgVo.
hdoMr pñWVr Xe©dUmè`m ZH$memV AmdVm©Mm H|$Ð^mJ
h§Jm_r dmao (_mog_r)
hm L (Low) `m AjamZo XmIdVmV. AmdV© àUmbr
O{_Z Am{U nmUr `m§ À `m F$Vw Z w g ma H$_r-A{YH$
EH$m {R>H$mUmhÿZ Xwgè`m {R>H$mUr gaH$Vo. AmdVmªZm
VmnÊ`m_wio _mao_r dmao {Z_m©U hmoVmV, CÝhmù`mV _mog_r
AmnU dmXi qH$dm M{H«$dmXi Agohr åhUVmo.
dmao g_w Ð mdê$Z O{_ZrH$S> o Am{U {hdmù`mV
O{_Zr_H$Sy>Z g_wÐmH$S>o dmhVmV. MH«$sdmXio
n
n°{g{\$H$ _hmgmJamÀ`m npíM_ ^mJmV, OnmZ, MrZ,
Am½Zo` Am{e`m, nyd© Am{\«$H$m, CÎma Am°ñQ´>o{b`m `m
àXoem§da _mog_r dmè`m§Mm {deof n[aUm_ hmoVmZm {\${bnmB©Ýg BË`mXr Xoem§À`m {H$Zmè`mbJV {Z_m©U hmoUmao
dmXio Q>m`\y$Z ZmdmZo AmoiIbr OmVmV.
a
AmT>iVmo.
hr dmXio OyZ Vo Am°ŠQ>mo~a `m _{hÝ`m§V {Z_m©U hmoVmV.
^maVr` CnI§S>mV CÝhmim d {hdmim F$Vy§da _mog_r
t
dmè`m§Mm à^md hmoVmo. `m dmè`m§À`m à^mdm_wio ^maVr` doJmZo dmhUmao dmao Am{U _wgiYma nmD$g `m_wio Vr
{dZmeH$mar AgVmV.
CnI§S>mV CÝhmim d {hdmim `m§{edm` nmdgmim d
m
_mÝgyZ naVrMm H$mi Ago F$Vy hmoVmV.
_mog_r dmao ho _moR>çm à_mUmdarb Imao d _VbB© dmaoM
r r
H°$ao{~`Z g_wÐmV {Z_m©U hmoUmar MH«$sdmXio åhUOo
u
h[aHo$Ýg hmo`. hr dmXiogwÕm {dZmeH$mar AgVmV.
dmXimÀ`m doir dmè`mMm doJ Xa Vmer H$_rV _r 60
a
AgVmV.
^maVr` CI§S>mda hmoUmar ~hþVm§e d¥ï>r hr _mog_r
{H$_r AgVmo.
o
F
v e
dmè`m§À`m à^mdmZo hmoVo ho dmao {dfwdd¥Îm Amobm§S>ë`mda àË`mdV©
Z¡F$Ë` {XeoH$Sy>Z ^maVr` CnI§S>mH$S>o OyZ Vo gßQ>|~a `m EImÚm joÌmV {d{eï> dmVmdaUr` n[apñWVrV H|$Ð^mJr
ho dmao ~mîn`wŠV AgVmV.
rt
i
H$mbmdYrV dmhVmV. Ë`m§Zm Z¡F$Ë` _mog_r dmao åhUVmV
tiv
gßQ>|~a Vo {S>g|~an`ªV {dfwdd¥ÎmmbJV hdoÀ`m H$_r
i
Xm~mMo joÌ {Z_m©U Pmë`m_wio ^maVr` CnI§S>mVyZ
hdoMm A{YH$ Xm~ {Z_m©U hmoVmo. H|$Ð^mJmH$Sy>Z dmao
g^modVmbÀ`m àXoemH$S>o MH«$mH$ma {XeoV dmhV AgVmV.
CÎma JmobmYm©V ho dmao KS>çmù`mÀ`m H$mQ>çmÀ`m {XeoZo
dmhVmV, Va X{jU Jmo b mYm© V Vo KS> ç mù`mÀ`m

e
a
{dfwdd¥ÎmmH$S>o dmao dmhÿ bmJVmV. Ë`m§Zm B©emÝ` _mog_r H$mQ>çmÀ`m {déÕ {XeoZo dmhVmV.
AmdV©
p
dmao åhUVmV. ho dmao H$moaS>o AgVmV. àË`mdVm©À`m H$mbmdYrV {Za^« AmH$me, H$_r doJmZo
dmhUmao dmao Am{U A{Ve` CËgmhdY©H$ hdm_mZ AgVo.

m
P
EImÚm {R>H$mUr hdoMm Xm~ H$_r AgVmo d g^modVmbr
àË`mdVm©Mr pñWVr ~hwYm H$mhr {Xdg AWdm EH$
o
hdoMm Xm~ OmñV AgVmo, Voìhm AmdV© dmè`m§Mr n[apñWVr AmR>dS>çmMr Agy eH$Vo. Ago àË`mdV© g_erVmoîU
C
{Z_m©U hmoVo. H$_r hdoÀ`m Xm~mH$S>o g^modVmbÀ`m
àXoemVrb OmñV hdoÀ`m Xm~mH$Sy>Z doJmZo dmao dmhVmV.
H${Q>~§YmV {Z_m©U hmoVmV.
hdoMr pñWVr Xe©dUmè`m ZH$memV àË`mdVm©Mm H|$Ð^mJ
H (High) `m AjamZo XmIdVmV. àË`mdV© ho OmñV

AmdV© dmè`mMr {Xem
Xm~mÀ`m nQ²>Q>çmV àH$fm©Zo OmUdVmV. `m àXoem§VyZ dmao
n¥ÏdrÀ`m n[adbZm_wio CÎma JmobmYm©V AmdV© dmao
~mhoa OmV AgVmV. Ë`m_wio VoWo nmdgmMo à_mU H$_r
KS>çmù`mÀ`m H$mQ>çmÀ`m {déÕ {XeoV, Va X{jU
AgVo.
JmobmYm©V ho dmao KS>çmù`mÀ`m H$mQ>çmÀ`m {XeoZo dmhVmV.
AmdVm©À`m doir AmH$me T>Jmi AgVo. doJmZo dmao
dmhVmV Am{U ânya nmD$g nS>Vmo. AmdV© dmè`m§Mo

7
6. Z¡g{J©H$ àXoe 3. JdVmi àXoe (ñQ>oßg d àoAar)
Aä`mgmÀ`m Ñï>rZo hdm_mZ, dZñßVr d àmUr `m§_Üò ñWmZ d àXoe : 300 Vo 550 CÎma dX{jU Ajd¥Îmm§À`m
AmT>iUmè`m gmYå`m©_wio H$mhr àXoem§Mm doJionU Xaå`mZ I§S>mÀ`m AmVrb ^mJmV. ñQ>oßg (`wao{e`m),
àH$fm©Zo bjmV òVmo. ho àXoe Z¡g{J©H$ KQ>H$m§da Adb§~Zy ìhoëS> (X{jU Am{\«$H$m), n§nmg (X.A_o[aH$m), àoAar
Agë`mZo Ë`m§Zm Z¡g{J©H$ àXoe åhUVmV. n¥Ïdrdarb (C.A_o[aH$m), S>mD$Ýg (Am°ñQ´>o{b`m) BË`mXr
^yàXoe `m Z¡g{J©H$ àXoemV {d^mJbm OmVmo. hdm_mZ : CÝhmù`mVrb hdm_mZ 270 g|. {hdmù`mVrb
Vmn_mZ 00 go. nojm H$_r. nmD$g gamgar 400 Vo 600
n
1. Qw>§S´>m àXoe _r_r EdT>m. ~hþVoH$ nmD$g CÝhmù`mV nS>Vmo.
ñWmZ d àXoe : gw_mao 650 Vo 900 CÎma Ajd¥Îmm§À`m Z¡g{J©H$ g§nÎmr : JdVmMr {dñVrU© Hw$aUo {XgVmV. JdV
Xaå`mZ. (J«rZb§S>, C.H°$ZS>m, C.`wamon, C.Am{e`m) H$_r C§M d PwnŠ`m§Zr dmT>Vo. {hdmù`mV JdV Zï> hmoVo.
hdm_mZ : CÝhmù`mV gamgar 100 g|. Vmn_mZ.
{hdmù`mVrb Vmn_mZ gw_mao -200 Vo -300 go. AgVo.
gamgar nO©Ý` 25 Vo 300 _r_r. A{Ve` W§S> hdm_mZ

ta
CXm.EëS>a, nm°nba BË`mXr PmS>o AmT>iVmV.
àm{UOrdZ : haUo, KmoS>o, Hw$Ìo, bm§S>Jo, amZJdo, ggo,
H$m§Jmê$, qS>Jmo BË`mXr àmUr. nmird àmUr-eoù`m, _|T>çm
m
r r
Z¡g{J©H$ g§nÎmr : AënH$mi {Q>H$Umè`m dZñnVr. N>mQo >r JmB©, ~¡b, KmoS>o, JmT>d BË`mXr.

PwS>no, IwaQ>o JdV, \w$bo, eodmi,XJS>\y$b BË`mXr.
u
_mZdr OrdZ : Jwé MmaUo (newnmbZ) hm ì`dgm`,
nydu EH$m {R>H$mUmhÿZ Xygar H$S>o ^Q>H$V AgVmV.
a
àm{UOrdZ : H°$[a~y, aoZ{S>Aa, Y«dw r` Añdb, H$moëhm,
grb, _mgo d dm°bag _mgo BË`mXr. _D$ d XmQ> Ho$g o H$mVS>çmÀ`m V§~yV (`yQ>©) amhVmV. {H$aJrd bmoH$ AmVm
^Q>H$V ZmhrV nŠ`m KamV amhVmV. JìhmMr eoVr H$aVmV.
4. CîU dmid§Q>rF
Agbobo àmUr.
_mZdr OrdZ : {eH$ma d _mgo_mar, H$mVS>çmMo V§~y
i e vàXoe
(Q>çy{nH$) d B½bw Kao, ñboO JmS>rMm dmna. bmoH$g§»`m
A{V{dai. CXm. EpñH$_mo bmoH$.
i v
ñWmZ d àXoe : {dfwdÎ¥ mmnmgyZ 200 Vo 300 Ajd¥Îmm§À`m
Xaå`mZ. I§S>mÀ`m npíM_ ^mJmV AmT>iVmV. ghmam
2. V¡Jm àXoe

0
rti t 0
ñWmZ d àXoe : gw_mao 55 CÎma Vo 65 Ajd¥Îmm§À`m
e
(C.Am{\«$H$m), H$mobmoa°S>mo (C.A_o[aH$m), AQ>mH$m_m
(X.A_o[aH$m), WaMo dmid§Q> (Am{e`m), H$bhmar
(X.Am{\«$H$m) BË`mXr

^mJ, `wao{e`mMm ^mJ.
a
Xaå`mZ. AbmñH$mnmgyZ AQ>bm§{Q>H$ _hmgmJamn`ªVMm
p
hdm_mZ : CÝhmù`mVrb Vmn_mZ gw_mao 150 Vo 200 g|.
m
hdm_mZ : CÝhmù`mV gamgar Vmn_mZ 300 Vo 450 g|.
{hdmù`mV 200 Vo 250 go. AgVo. A{VCîUVm d AË`§V
nO©Ý`. amÌr Iyn W§S>r AgVo.
P
AgVo. {hdmù`mVrb Vmn_mZ 00 g|. nojm H$_r AgVo.
o
nO©Ý`mMr dm{f©H$ gamgar 300 Vo 500 _r_r AgVo. Z¡g{J©H$ g§nÎmr : H$_rVŸH$_r nmZo Agboë`m d H$mQ>oar
dZñnVr, OmS> gmb, Aé§X d _oUMQ> nmZo. O{_ZrVrb

C
CÝhmù`mV nmD$g, {hdmù`mV {h_d¥ï>r.
Z¡g{J©H$ g§nÎmr : gy{MnUu dZo, PmS>m§Mr nmZo Aê§$X d Amobmdm g§nbm H$s dZñnVr Zï> hmoVmV CXm. {ZdSy>§J,
Km`nmV, nm_, IOya BË`mXr.
Q>moH$Xma Am{U \$m§Úm O{_ZrH$S>o PwH$boë`m. bmHy$ _D$
àm{UOrdZ : C§Q> AÞnmÊ`m{edm` AZoH$ {Xdg amhVmo.
d BbHo$ AgVo. CXm. ñàyg \$a, nmB©Z, aoS>dwS> BË`mXr.
àm{UOrdZ : AA§Jmda XmQ> d _D$ Ho$g AgVmV. O{_Zrda àmÊ`m§ M r g§ » `m H$_r. àmUr {Xdgm
(CXm.H°$[a~y, EëH$, Am{_©Z, ~rìha, {gëìha \$m°Šg, O{_ZrImbr amhVmV. CXm. gmn, C§Xra, gaS>o, qdMy.
q_H$, Añdbo BË`mXr. nmird àmUr - KmoS>o, ~¡b, JmT>d, _|T>çm B.
_mZdr OrdZ : bmoH$g§»`m H$_r Amho. {eH$ma d _mZdr OrdZ : ~XmD$Z(ghmam), ~we_oZ (H$bhmar),
bmHy$S>VmoS> ho à_wI ì`dgm`, eoVr H$_r hmoVo. A°~m°[a{OZ (Am°ñQ´>ho {b`m), BË`mXr bmoH$ amhVmV. AZoH$
8
JaOm OZmdam§nmgyZ nyU© H$aVmV. _ê$XçmZo d ZXçm§Mr àm{UOrdZ : àmÊ`m§_Üò Iyn {d{dYVm AmT>iyZ òVo.
Imoar òWo eoVr Ho$br OmVo. XbXbrÀ`m àXoemV gwga, nmUKmoS>m, A°ZmH$m|S>m BË`mXr.
PmS>m§da amhUmao Jmo[abm, qMnm§Pr, hm°Z©{~b BË`mXr
5. JdVmi àXoe (gwXmZ) {H$Q>H$-{dfmar Ëgo-Ëgo _mer
ñWmZ d àXoe : {dfwd¥ÎmmÀ`mcÎmaog d X{jUog 50 Vo
_mZdr OrdZ : bmoH$dñVr H$_r Amho, bmoH$m§Mo OrdZ
200 Ajd¥Îmm§_Üò. g°ìhmZm (A{\«$H$m), ŠdrÝgb±S>
(Am°ñQ´>o{b`m), X.nmH©$b±S> (A{\$H$m) b°ZmoO d H°$ånmoO {ZgJm©da Adb§~yZ AgVo. Am{Xdmgr O_mVrMo bmoH$.
(X.A_o[aH$m), BVa JdVmi àXoe. hr bmoH$ Kao PmS>mda ~m§YVmV. CXm. {n½_r, ~moamo, B§{S>`Z,
n
hdm_mZ : CÝhmù`mVrb Vmn_mZ gw_mao 350 g|. go_m±J BË`mXr O_mVr.
`m àXoem§{edm` ñWm{ZH$ n[apñWVr_wio H$mhr àXoe
{hdmù`mVrb Vmn_mZ 240 g|. gw_mao 250 _r_r Vo
doJio {XgyZ òVmV. `mV àm_w»`mZo _mog_r, ^y_Ü`
a
1000 _r_r nmD$g nS>Vmo. CÝhmim CîU d X_Q>. {hdmim
C~Xma d H$moaS>m. d npíM_ `wamonr` hdm_mZmÀ`m àXoem§Mm g_mdoe
Z¡g{J©H$ g§nÎmr : C§M d XmQ> JdV, JdV gw_mao ghm
_rQ>a C§M (hÎmrJdV). VwaiH$ d¥j d PmS> e|S>çmH$S>o
N>Ìrgma»` AmH$mamMo AgVmV. CXm. ~ob, ~moa,
Km`nmV, AZZg, {ZdSy>§J BË`mXr.

hmoVmo.
t
1. _mog_r àXoe :
r r m
ñWmZ d àXoe : {dfwdÎ¥ mmÀ`m CÎmaobm d X{jUobm 100 Vo
u
300 Ajd¥Îmm§À`m Xaå`mZ. ^maV {\${bnmBÝg, doñQ>B{§ S>O
a
CÎma Am°ñQ´>{o b`m, nyd© A{\«$H$m _Ü` A_o[aH$m B.
àm{UOrdZ : V¥UOrdr àmUr d _m§g^jH$ àmUr {dnwb
AmhsorV. àmÊ`m§Zm {ZgJm©Zo Mni nm` {Xbo AmhoV. o
hdm_mZ : CÝhmù`mVrb Vmn_mZ 270 go. Vo 320 go.
F
{hdmù`mVrb Vmn_mZ 150 go. Vo 240 go. nmD$g 250
v e
A§Jmda a§JrV nÅ>o d {R>nHo$ AgVmV. CXm. qgh, {MÎmm,
Vag, bm§S>Jm, {Oam\$, Po~«m, hÎmr, KmoS>o, J|S>o, amZ~¡b, Vo 2500 _r_r hmoVmo. Z¡F$Ë` _mÝgyZ dmè`m§nmgyZ R>amdrH$

aoS>o, H$m§Jmê$, E_y BË`mXr.
rt
i
_mZdr OrdZ : _mVrÀ`m q^Vr d JdVmMo N>ßna
itiv
Agbobr gmYr Kao AgVmV. Kam§Zm {IS>Š`m AgVmV.
R>J| Ê`m JmobmH$ma PmonS>çm§V amhVmV. `m§Zm H«$m°b åhUVmV.

F$VyV nmD$g nS>Vmo. nmdgmMo {dVaU Ag_mZ d
A{ZpíMV AgVo.
Z¡g{J©H$ dZñnVr : nmZPS>r d {Z_gXmh[aV dZo,
nmdgmÀ`m {dVaUmZwgma dZñnVr àH$ma. CXm. dS>,
e
a
{eH$ma d newnmbZ ho à_wI ì`dgm` AgVmV. CXm. qnni, gmJ, {egd, M§XZ, I¡a, qgH$moZ, ~m§~y, ~m^yi
Pyby, hm¡gm, _gmB© BË`mXr O_mVr.
6. {dfwdd¥Îmr` àXoe
p
H$mQ>oar PwS>no d JdV.
àmUr OrdZ : dmK, qgh, {~~Q>çm, hÎmr, bm§S>Jo,
m
P
amZSw>H$ao, _mH$S>,o gmn, _moa, H$mo{H$i, BË`mXr dÝ` àmUr
ñWmZ d àXoe : {dfwdd¥ÎmmÀ`m CÎmaog d X{jUog 50

o
Ajd¥ÎmmÀ`m Xaå`mZ. _bo{e`m, B§S>moZo{e`m, qgJmnya,
d njr, JmB©, åher, eoù`m, KmoS>o ho nmirg àmUr.

C
{JZr d H$m§Jmo {H$Zmam, A°_oPm°Z ZXrMo Imoao.
hdm_mZ : CÝhmù`mVrb Vmn_mZ gw_mao 300 go. gamgar
_mZdr OrdZ : bhmZ-bhmZ Ag§»` IoS>r AmhoV. AÞ
d nmoemImV ~arM {d{dYVm. bmoH$g§»`m àm_w»`mZo àmW{_H$
ì`dgm`mV AmT>iVo. eoVr hm à_wI ì`dgm` Amho.
Vmn_mZ 270 g|. gamgar 2500 Vo 3000 _r_r nmD$g
nS>Vmo. CîU d X_Q> hdm_mZm_wio PmS>nmbm Hw$OVmo d 2. ^y_Ü` gmJar àXoe :
hdm amoJQ> ~ZVo. OmñV CîUVm, df©â nmD$g. ñWmZ d àXoe : 300 Vo 400 Ajd¥Îmm§À`m Xaå`mZ
Z¡g{J©H$ g§nÎmr : KZXmQ> gXmh[aV dZo, dZñnVt_Üò XmoÝhr JmobmYm©V I§S>mÀ§ `m npíM_ ^mJmV AmT>iVmV.
ânyZ {d{dYVm. XbXb`wŠV àXoe. H$R>rU bmH$S>mMo C§M nmoVJ©w mob, ñnoZ, AëOo[a`m, Q>H$s©, H°${b\$mo{Z©`m, _Ü` {Mbr,
d¥j, CXm._hmoJZr, J«rZ-hmQ>,© amoOdyS>, E~Zr BË`mXr. Z¡F$Ë` d Am½Zo` Am°ñQ´>{o b`m B.
9
hdm_mZ : H$moaS>o CÝhmio d {hdmi^ nmD$g. CÝhmù`mV 7. _¥Xm
210 Vo 270 go. Vmn_mZ. {hdmù`mV Vo 100 Vo 140 go. _¥XoÀ`m {Z{_©Vr_Üò _yi IS>H$, àmXo{eH$ hdm_mZ,
Vmn_mZ. nmdgmMr gamgar 500 Vo 1000 _r_r. nmD$g O¡{dH$ KQ>H$, O{_ZrMm CVma d H$mbmdYr ho KQ>H$
{hdmù`mV nS>Vmo. {dMmamV KoVbo OmVmV.
Z¡g{J©H$ dZñnVr : nmZo OmS>, bhmZ d _oUMQ>. PmS>mMr
gmb \$ma OmS> AgVo. CXm. Am°{bìh, AmoH$, MoñQ>ZQ> _¥Xm{Z{_©VrgmR>r Amdí`H$ KQ>H$
BË`mXr H$_r nmdgmÀ`m ^mJmV JdV. nd©Vr` ^mJmV _yi IS>H$
n
gyMrnUu dZñnVr. àXoemVrb _yi IS>H$ hm _¥Xm{Z{_©VrMm _hÎdmMm KQ>H$
àmUr OrdZ : neynmbZm_wio nmird àmUr OmñV AgVmo. àXoemÀ`m hdm_mZmZwgma Am{U IS>H$mÀ`m
AmhoV, CXm. eoù`m, _|T>çm, JmB©, IoMao, KmoS>o BË`mXr. H$m{R>Ê`mZwgma _yi IS>H$mMo {dXmaU hmoVo.
_mZdr OrdZ : J«rH$ d amo_Z g§ñH¥$VrMm {dH$mg. eoVr
hm _wi ì`dgm`, \$io d \w$bm§er eoVr OmñV. JìhmMo
nXmW© ho _w»` AÞ. a§Jr~oaJ§ r H$nS>.o
ta
Ë`m_wio _yi IS>H$mMm ^wJm hmoD$Z _¥Xm V`ma hmoVo. CXm.
_hmamï´>mVrb X»IZÀ`m nR>mamda Agboë`m ~ogmëQ> `m

_yi IS>H$mMo {dXmaU hmoD$Z H$mir _¥Xm V`ma hmoVo.
m
r r
`m _¥Xobm aoJya _¥Xm Ago åhUVmV. X{jU ^maVmVrb
3. n. `wamonr` àXoe :
ñWmZ d àXoe : I§S>m§À`m npíM_ ^mJmV 450 Vo 650 hmoVo. u
J«oZmB©Q> d Zrg `m _yi IS>H$m§nmgyZ Vm§~S>r _¥Xm V`ma

BË`mXr.
hdm_mZ : CÝhmù`mVrb Vmn_mZ gamgar 200 go.
a
CÎma d X{jU Ajd¥Îmm§À`m Xaå`mZ, Zm°d}, S>oÝ_mH©$,
Am`bªS>, {~«{Q>e, H$mob§{~`m, X{jU {Mbr, Ý`yPrb§S>,
v e
àmXo{eH$ hdm_mZ :
F
o
_y i IS> H $mMo {dXmaU (Anj`) hmo U o , hm
_¥Xm{Z{_©VrVrb n{hbm Q>ßnm AgVmo.
i
{dXmaU à{H«$`m hr àXoemÀ`m hdm_mZmda R>aVo. àXoemMo
{hdmù`mVrb Vmn_mZ gamgar 50 g|. nmdgmMo gamgar à_mU
iv
500 Vo 2500 _r_r. npíM_r dmè`m§À`m AmdVm©nmgyZ
hdm_mZ {dXmaU à{H«$òMr Vrd«Vm R>adVo.
r t EH$mM _yi IS>H$mnmgyZ doJdoJù`m àH$maMr _¥Xm
i
nO©Ý`, df©â nmD$g nS>Vmo. hdm_mZ gm¡å` Amho.
t
Z¡g{J©H$ dZñnVr : df©â {hadoJma JdV, PmS>m§Mr
hdm_mZmVrb \$aH$m_wio V`ma Pmbobr nmhm`bm {_iVo.
e CXm. gømÐrÀ`m npíM_ ^mJmV hdm_mZ X_Q> Amho.
a
nmZo {hdmù`mV JiVmV. gy{MnUu d¥j d H$_r C§MrMo
VoWo ~ogmëQ> IS>H$mMo AnjmbZ hmoD$Z Om§^r _¥Xm V`ma
nm°nba BË`mXr.
p
JdV. CXm. AmoH$, ~rM, _onb, Eë_, nmB©Z, ñàwg,
hmoVo. hm _¥XoMm àH$ma X»IZÀ`m nR>mamda H$moaS>çm
m hdm_mZm_wio {Z_m©U hmoUmè`m aoJya _¥Xonojm doJim Amho.
P
àmUr OrdZ : ney nmbZm_wio àm_w»`mZo nmird àmUr
o
Iyn AmhoV. Añdbo, bm§S>Jo, H$moëho BË`mXr dÝ` àmUr
O¡{dH$ KQ>H$
IS>H$mMo {dXmaU hmoD$Z Ë`mMm ^wJm V`ma hmoVmo, na§Vw

AmT>iVmV.
C
_mZdr OrdZ : CËgmhr d CÚmoJr bmoH$, X`m©dXu bmoH$
^wJm åhUOo _¥Xm Zìho, _¥Xo_Üò IS>H$mÀ`m ^w½`m{edm`
O¡{dH$ nXmW© {_gibo OmUo Amdí`H$ AgVo.
OmñV, bmoH$arMo H$nS>o dmnaVmV. {edm` {ÛVr` d V¥Vr`
ho O¡{dH$ nXmW© àXoemVrb dZñnVr d àmUr `m§À`m
ì`dgm` dmT>V AmhoV.
{dKQ>ZmVyZ _¥XoV {_giVmV.
dZñnVtMr _wio, nmbmnmMmoim, àmÊ`m§Mo _¥Vmdeof
BË`mXr KQ>H$ nmÊ`m_wio Hw$OVmV, VgoM Ë`m§Mo gyú_

Ordm§_m\©$V {dKQ>Z hmoVo. CXm. Jm§Sy>i, ghònmX (n¡gm
{H$S>m) dmidr, Jmo_, _w§½`m BË`mXr.
10
Aem {dKQ>H$ Pmboë`m O¡{dH$ nXmWm©g øw_g Ago `m _¥XoMm {dñVma AmT>iVmo. A{V nmdgmÀ`m àXoemV
åhUVmV. _¥Xo_Üò øw_gMo à_mU A{YH$ Agob, Va IS>H$m§Mo Pmbobo {dXmaU _moR>çm à_mUmV dmhÿZ OmVo.
_¥Xm gwnrH$ AgVo. Ë`m_wio _yi IS>H$ CKS>m nS>Vmo. IS>H$mVrb bmohmMo
_wXoZwgma nrHo$ dmVmdaUmVrb àmUdm`yer g§`moJ KSy>Z amgm`{ZH$ {H«$`m

_¥XÀ o `m àH$mamZwgma AÞYmÝ`, \w$bo, \$io BË`mXr CËnmXZo KS>V.o Ë`mVyZ hr _¥Xm {Z_m©U hmoV.o `m _¥XMo m a§J Vm§~S>m AgVmo.
KoVbr OmVmV. _hmamï´>mVrb X»IZ nR>mamdarb aoJay _¥XVo {H$ZmanÅ>rdarb JmimMr _¥Xm
àm_w»`mZo Ádmar, ~mOargma»`m YmÝ` {nH$m§Mo CËnmXZ H$moH$UmVrb ~hþVm§e ZXçm bm§~rbm H$_r na§Vw A{VdoJmZo
n
hmoVo, Va H$moH$U, Ho$ai, V{_iZmSy>, H$Zm©Q>H$ `m dmhVmV. Ë`m_wio Ë`m§Zr dmhÿZ AmUbobm Jmi ZXrÀ`m
àXoemVrb _¥XoV Vm§XimMo Ÿ(YmZ) CËnmXZ hmoVo. _wImMr gmMVmo.
_Ü`àXoemVrb nmÊ`mMm {ZMam hmoUmè`m _¥XoV ~Q>mQ>m `m npíM_ {H$Zmè`mda ZXçm§À`m _wImer hr _¥Xm {Z_m©U
{nH$mMo CËnmXZ hmoVo. ñWm{ZH$ CËnmXZm§Zwgma VoWrb
_mZdmMm Amhma {ZpíMV hmoVmo.
Á`m àXoemV gwnrH$ _¥Xm AgVo, Ë`m àXoemV AÞYmÝ`mMr a
Pmbr Amho, CXm. Ya_Va, nZdob BË`mXr n[aga.
t
{ndiga Vn{H$ar _¥Xm
A{V[aŠV nmdgmÀ`m àXoemV hr _¥Xm AmT>iVo. hr _¥Xm
m
r r
ñd`§ n y U © V m {XgVo . Ë`m_w i o M Aem àXo e mV eo V r \$maer gw{nH$ ZgVo. Ë`m_wio eoVrgmR>r `m _¥XoMm Cn`moJ
CËnmXZmda AmYm[aV CÚmoJY§X {dH${gV hmoVmV. CXm.
D$g CËnmXZ joÌmV gmaIa H$maImZo, \$bmoËnmXZ joÌmV u
H$_r hmoVmo. M§Ðnya, ^§S>mè`mMm nyd^© mJ d gøm{Ð nd©Vr`
a
^mJmV hr _¥Xm àm_w»`mZo AmT>iVo.
\$io à{H«$`m CÚmoJ, BË`mXr. Aem àXoem§Mm nwT>o {dH$mg
Pmbobm {XgyZ òVmo. o
^m¡Jmo{bH$ _mZm§H$a (Geographic Indication)
F
v e
H$moUË`mhr _¥X_
o Üò {d{eï> nrH$ CËnÞ àVrMo òVo Ë`m_wio
_¥ X o M m a§ J , nmo V , KS> U à{H« $ `m, Wam§ M r OmS> r
Vo CËnmXZ Ë`m àXoemMo Img d¡{eîQ>ç AgVo, Aem
i
BË`mXtÀ`m AmYmao amÁ`mVrb _¥XoMo nmM à_wI
{nH$m§Zm OmJ{VH$ ^m¡Jmo{bH$ _mZm§H$a {Xbo OmVo, CXm.
àH$ma H$aVm òVmV.
iv qgYwXyJ© {OëhçmVrb hmnyg Am§~m, ~rS> {OëhçmVrb
r t
OmS>r âS>r _¥Xm :
i
{dXmaU {H«$`m d H$_r nmD$g `mÀ`m n[aUm_mVyZ hm _¥Xm
t 8. F$Vw{Z{_©Vr (^mJ 2)
grVm\$i, ZmJnyaMr g§Ìr BË`mXr.
e
àH$ma V`ma hmoVmo. nR>mamÀ`m npíM_ ^mJmV KmQ> _mÏ`mda
a
hr _¥Xm AmT>iVo. CXm. AO§R>m, ~mbmKmQ> d _hmXod
p
S>m|Ja `m _¥XoV øw_gMo à_mU ZJÊ` Amho.
H$mir _¥Xm :
m
n¥Ïdrdê$Z Ooìhm AmnU gw`m}X` nmhVmo, Voìhm gy`©
df©âmV CÎmaoH$S>o qH$dm X{jUoH$S>o gaH$mV Agë`mgmaIo
P
{XgyZ òVo. àË`jmV _mÌ gy`© H$moR>ohr hbV Zmhr.
o
aoJya qH$dm H$mir H$mngmMr _¥Xm `m ZmdmZo XoIrb hr
_¥Xm à{gÕ Amho. _Ü`_ nmdgmÀ`m àXoemV hr _¥Xm

gy`© CJdÊ`mMo ñWmZ 21 OyZ Vo 22 {S>g|~a `m
Xè`m§À`m ^mJmV hr _¥Xm AmT>iVo.

C
AmT>iVo. ZXçm§À`m Imoè`m§_Yrb JmimMr _¡XmZo d
H$mbmdYrV A{YH$m{YH$ X{jUoH$S>o gaH$Vo. hm H$mi
X{jUm`Z _mZbm OmVmo. `mCbQ> 22 {S>g|~a Vo 21 OyZ
`m H$mbmdYrV CÎmamÙ hmoVo. `m H$mbmdYrV gy`©
X»IZ nR>mamda npíM_ ^mJmV A{V H$mir Va nyd© ^mJmV A{YH$m{YH$ CÎmaoH$S>o gaH$Vmo.
({dX^©) _Ü`_ H$mir Aem XmoZ àH$mamV hr _¥Xm gw`m©À`m ñWmZm~ÔybmMo H$maU n¥Ïdr gy`m©^modVr {\$aUo
AmT>iVo. {Xgm`bm H$mir Agbr Varhr `m _¥XVo O¡{dH$ d n¥ÏdrMm H$bbobm Amg ho Amho. àË`jmV gy`© {\$aV
KQ>H$m§Mo à_mU H$_r AgVo. Zmhr, na§ V w n¥ Ï drdê$Z nmhVm§ Z m Amnë`mbm Vmo
Om§^r _¥Xm : {\$aë`mgmaIm {XgVmo, åhUyZ gy`m©À`m `m ^«_Umbm
gømÐrÀ`m npíM_og H$moH$U {H$ZmanÅ>rV d nyd© {dX^m©V ^mg_mZ J«hU Ago åhUVmV.
11
n¥ÏdrMr Cngy`© d Angy`© pñWVr : CÎma JmobmYm©V 21 OyZ hm gdm©V _moR>m {Xdg (åhUOoM
n¥ÏdrMm gy`m©^modVrMm n[a^«_U _mJ© b§~dVwi © mH$ma Amho. amÌ gdm©V bhmZ) AgVmo, Va X{jU JmobmYm©V Vmo gdm©V
b§~dVw©imÀ`m EH$m H|$ÐñWmZr gy`© AgVmo. gy`© Amnbo bhmZ {Xdg AgVmo. VgoM X{jU JmobmYm©V 22 {S>g|~a
ñWmZ ~XbV Zmhr. hm gdm©V _moR>m {Xdg (åhUOo amÌ gdm©V bhmZ) AgVmo,
n¥ Ï dr b§ ~ dVw © i mH$ma _mJm© Z o {\$aV Agë`mZo {VMo
Va CÎma JmobmYm©V Vmo gdm©V bhmZ {Xdg AgVmo.
gy`m©nmgyZMo A§Va gmaIo ZgVo. n[a^«_U Xaå`mZ n¥Ïdrda gd©gmYmaUnUo {hdmim d CÝhmim ho XmoZ F$Vw
OmZodmarÀ`m n{hë`m AmR>dS>çmV n¥Ïdr gy`m©nmgyZ H$_rV AgVmV na§Vw H$mhr {R>H$mUr Mma F$Vy _mZbo OmVmV.
n
H$_r A§Vamda AgVo, hr Cngy`© pñWVr hmo`. ^maVmV {d{eï> H$mimV nmD$g nS>Vmo, Ë`m_wio CÝhmim,
`m doig o n¥ÏdrÀ`m AmgmMo X{jU Q>mHo $ gy`m©H$S>o AgVo. nmdgmim, naVrMm _mÝgyZ d {hdmimAgo Mma F$Vy _mZbo
`mCbQ> OwbÀ¡ `m n{hë`m AmR>dS>çmV n¥Ïdr gy`m©nmgyZ OmVm.
OmñVrV OmñV A§Vamda åhUOo Angy`© pñWVrV A_Vo,
`mdoigo n¥ÏdrÀ`m AmgmMo CÎmaoH$S>rb Q>mHo $ gy`m©H$S>o AgVo.
g§nmV pñWVr

a
`wamon d CÎma A_o[aHo$V CÝhmim (Summer), eaX (Au-
t
tumn), {hdmim (Winter) Am{U dg§V (Spring) Ago
Mma F$Vy _mZVmV.
m
n[a^«_U H$joV dfm©VyZ XmoZ {Xdg {dfwdd¥Îmmda gy`m©Mr
{H$aUo b§~ê$n nS>VmV. hr pñWVr gmYmaUnUo 21 _mM© CÎma Y«d
r r
AmpŠQ>©H$ Q>Z© (Arctic tern)
u
w mda W§S>r dmT>V,o Voìhm AmpŠQ>H© $ Q>Z© hm njrX{jU
a
Vo 23 gßQ>|~a amoOr AgVo. Aem doir n¥ÏdrMo CÎma d Y«wdmH$S>o àdmg H$aVmo, Ooìhm CÎma Y«wdmda CÝhmim gwé
X{jU ho XmoÝhr Y«wd gy`m©nmgyZ g_mZ A§Vamda AgVmV, o
AgVmo Voìhm hm njr nwÝhm CÎma Y«wdmH$S>o àdmg H$aVmo.
F
AÞmMm emoY KoÊ`mgmR>r Ë`mbm hm àdmg H$amdm bmJVmo.
v e
åhUOo n¥Ïdr g§nmV pñWVrV AgVmo.
g§nmV pñWV åhUOo {dfwdd¥Îmmda gy`©{H$aU b§~ê$n Ë`m§Mm df©âmVrb EHy$U àdmg gw_mao 70000 {H$_r
F$Vy AgVmo.
rt
i
AgÊ`mMr pñWVr. `mbmM {dfwd{XZ Agohr åhUVmV.
itiv
CÎma JmobmYm©V 21 _mM© Vo 21 OyZ `m H$mbmdYrV dg§V
F$Vy, Va 23 gßQ>|~a Vo 22 {S>g|~a `m H$mbmdYrV eaX

hmoVmo. OJmVrb ~hþVoH$ hr EH$_od njr àOmVr Agmdr
Or dfm©VyZ XmoZ doim AZw^dVo.
H«$m¢M (Heron)
{hdmù`mVrb W§S>r Am{U AÞmMr CUrd `m§_wio CÎma
e
a
CÎma JmobmYm©V 21 _mM© hm {Xdg dg§V g§nmV AgVmo d Yw«dr` àXoemVyZ H«$m¢M njr ^maVmV òV AgVmV Ë`m§Mo ho
`m H$mbmdYrV `mCbQ> F$Vy AgVmV. p

23 gßQ>~| a hm {Xdg eaX g§nmV AgVmo. X{jU JmobmYm©V ñWbm§Va gw_mao AmR> Vo Xhm hOma {H$_rMo AgVo ^maVmV
CÝhmim gwé Pmbm, H$s ho njr nwÝhm CÎma Y«wdmH$S>o
m
P
ñWbm§Va H$aVmV.
Am`Z pñWVr
n¥ÏdrMm H$moUVmhr EH$ Ywd o
« Ooìhm gy`m©H$S>o OmñVrV OmñV 9. H¥$fr
C
H$bbobm AgVmo Voìhm Ë`m Y«dw mÀ`m JmobmYm©Vrb 23030’
Ajd¥Îmm§da gy`©{H$aUo b§~ê$n nS>VmV. eoVrMo àH$ma
EImÚm àXoemVrb ^m¡Jmo{bH$ {d{dYVm d gm§ñH¥${VH$
Ë`mZ§Va {dfwdd¥Îm Vo H$H©$d¥Îm qH$dm {dfwdd¥Îm Vo _H$ad¥Îm
`m Xaå`mZÀ`m Ajd¥Îmm§da gy`©{H$aUo b§~ê$n nS>V {^ÞVm, V§ÌmVrb {d{dYVm` m§Mm {dMma H$aVm eoVrÀ`m
OmÊ`mMr {H«$`m gwé amhVo. {d{dY nÕVr CX`mg Amboë`m AmhoV.
eoVr H$aÊ`mMm CÔoe, KoVbr OmUmar {nHo$, eoVr H$aÊ`mMr
\$ŠV 21 OyZ qH$dm 22 {S>g|~a `m VmaIm§Zm AZwH«$_o
H$H©$d¥Îmmda Am{U _H$ad¥Îmmda gy`{© H$aU b§~jn nS>VmV. nÕVr, dmnamV òUmao V§Ì, ^y_rMo Cn`moOZ BË`mXtda
`m {Xdgm§Zm A`Z {XZ Ago åhUVmV. eoVrMm àH$ma R>aVmo.
12
gd©gmYmaUnUo eoVrMo àH$ma nwT>rb àH$mao gm§JVm òVrb. amhUmar amI IV åhUy Z _¥ X o V {_gibr OmVo .
n
nmdgmù`mnydu noaUr H$aVmo d CËnmXZ KoVmo.
{Zdm©h eoVr
Ë`mVwZ {_iUmao CËnmXZ AÞmMr JaO ^mJdÊ`mnyaVo
nma§nm[aH$ eoVr_Üò gImob eoVr d ñWbm§VarV eoVr Ago
ZgVo, Ë`m_wio {eH$ma, _mgo_mar d O§JbmVrb \$io,
a
XmoZ à_wI àH$ma hmoVmV.
H§$X_wio Jmoim H$aUoAem Jmoï>rhr H$amì`m bmJVmV.
gImob eoVr hr EH$mM O{_ZrV AZoH$ dfmªn`ªV Ho$br
t
`m àH$mamV O{_ZrMm {nH$mImbrb H$mbmdYr Aën
OmVo, ñWbm§VarV eoVr_Üò àËòH$ doir Zì`m O{_ZrV
AgyZ nS>rH$ H$mbmdYr XrK© AgVmo.
eoVr Ho$br OmVo qH$dm R>am{dH$ H$mimZ§Va Ë`mM O{_ZrV
m
r r
O{_ZrMr CËnmXZ j_Vm H$s Pmë`mZ§Va XmoZ-VrZ
nwÝhm eoVr Ho$br OmVo.
1. gImob eoVr : u
dfm©Z§Va eoVrgmR>r Xwgar OmJm {ZdS>br OmVo.
a
ì`mnmar eoVr
H$_rV H$_r joÌm_Üò OmñVrV OmñV CËnmXZ H$mT>Ê`mMm
eoVràH$ma åhUOoM gImob eoVr hmo`. o

ì`mnmar eoVr_Üò {dñV¥V YmÝ` eoVr d _ù`mMr eoVr ho
F
v e
OmñV bmoH$g§»ò_wio qH$dm O{_ZrMo joÌ _wimVM H$_r XmoZ à_wI àH$ma AmhoV. `m àH$maÀ`m eoVr_Üò CËnmXZ
Agë`mZo XaS>moB© eoVO{_ZrMo à_mU H$_r AgVo. `m _w»`Ëdo ì`mnmar VËdmda KoVbo OmVo.
rt
i
àH$maMr eoVr àm_w»`mZo {dH$gZerb àXoemV AmT>iVo.
i
AÞYmÝ`mMr JaO ^mJdÊ`mg nwaob BVHo$ AgVo.tiv
`m eo V rnmgy Z {_iUmao ~hþ V o H $ CËnÞ Hw $ Qy > § ~ mMr
`m àH$mamVrb eoVH$ar d Ë`m§Mo Hw$Qy>§~ nyU©nUo eoVrda

1. {dñV¥V eoVr
eoVmMo joÌ 200 hoŠQ>a qH$dm A{YH$ AgVo.
_moR>r eoVr joÌ d {dai bmoH$g§»`m `m_wio hr eoVr
`§ÌmÀ`m ghmæ`mZo Ho$br OmVo. CXm. Zm§JaUrgmR>r Q´>°ŠQ>a,

e
a
Adb§~yZ AgVo eoVrMo CËnmXZ H$_r Agë`m_wio YmÝ` H$mT>Ê`mgmR>r _iUr `§Ì, O§VZw meHo$ \$dmaUrgmR>r
Am{W©H$ pñWVr ~oVmMr AgVo.
p
eoVr_Üò àm{UO D$O}Mm dmna OmñV hmoVmo.
ho{bH$m°ßQ>a qH$dm {d_mZmMm dmna Ho$bm OmVmo.
EH$ nrH$ nÕVr ho `m eoVrMo R>iH$ d¡{eîQ>ço Amho. CXm.
m
P
AÞYmÝ`m{edm` ^mOrnmbmhr {nH$dbm OmVmo. Jhÿ qH$dm _H$m, `m{edm` ~mbr, AmoQ²>g gmo`m~rZ hr
2. ñWbm§VarV eoVr o {nHo$hr H$mhr àH$mUmV KoVbr OmVmV.
C
^Q>H$s eoVr hm àmW{_H$ AdñWoVrb eoVr Amho. CîU
H${Q>~Y§ mVrb XmQ> AaÊ`m§Mm (dZ) àXoemV VgoM S>mJ| ami

`m eoVrgmR>r _moR>r ^m§S>db JwV§ dUyH$ H$amdr bmJVo. CXm.
`§ÌIaoXr, IVo, {H$Q>H$ZmeH$m§Mr IaoXr, JmoXm_o, dmhVyH$
^mJmV `m àH$maMr eoVr Ho$br OmVo. IM© `m§gmR>r _moR>çm à_mUmV ^m§S>db bmJVo.
eoVr H$aÊ`mgmR>r eoVH$ar àW_ dZmVrb O{_ZrÀ`m Adf© U , {H$Q> H $m§ M m àmXw ^ m© d Ogo Q> m o i YmS> Vgo M
VwH$S>çmMr {ZodS> H$aVmo. Vmo O{_ZrMm VwH$S>m eoVr`mo½` ~mOma^mdmVrb MT>CVma Aem àH$maÀ`m g_ñ`m {dñV¥V
H$aÊ`mgmR>r PmS>o, PwS>no, JdV H$mnVmo. O{_Z _moH$ir eoVrer g§~§YrV AmhoV.
H$aVmo. g_erVmoîU JdVmi àXoemV `m àH$maMr eoVr hmoVo.
H$mnbobr PmS>o dmië`mZ§Va Vr OmiVmo. Ë`mZ§Va {eëbH$
13
2. _ù`mMr eoVr 4. \$bmoËnmXZ eoVr
eoVrMo joÌ 40 hoŠQ>a qH$dm A{YH$ AgVo. _§S>B© ~mJm`Vr eoVrMm EH$ CnàH$ma åhUOo \$i d
eoVrMo joÌ S>mJ| a CVmamda Agë`mZo `§ÌmMm dmna \$magm \w$bm§Mr eoVr. `m eoVrVrb \$io d \o$bo hr _w»` CËnmXZo
H$aVm òV Zmhr. Ë`m_wio `m eoVrV ñWm{ZH$ _Zwî` ~imMo hmoV. eoVr nma§nm[aH$ VgoM AmYw{ZH$ Aem XmoZhr nÕVrZo
_hÎd A{YH$ AgVo. Ho$br OmVo.
àXoemVrb ^m¡Jmo{bH$ ñWrVr Á`m {nH$mg nmofH$ AgVo, ^y_Ü` gmJar hdm_mZmMm àXoe VgoM \«$mÝg d BQ>br ho
Ë`m {nH$mMr bmJdS> Ho$br OmVo. hr gwÕm EH$ nrH$ Xoe \$io d \w$bm§À`m eoVrgmR>r à{gÕ AmhoV.
n
nÕVrMr eoVr Amho.
`m àH$maÀ`m eoVr_Üò AÞYmÝ`mMo CËnmXZ hmoV Zmhr,
10. _mZdr dñVr
Ho$di ì`mnmar {nH$m§MM o CËnmXZ KoVbo OmVo. CXm. Mhm, dñVrMo àH$ma d Ë`m§À`m {dVaUmMr d¡{eîQ>ço nwT>rbà_mUo
a~a, H$m°\$s, Zmai, H$moH$mo, _gmë`mMo nXmW© BË`mXr.
`m àH$maÀ`m eo V rMr gw é dmV d {dñVma {deo f V:
dgmhVH$mimV Pmbm. ~hþVm§er _ù`mIr eoVr hr a

gm§JVm òVrb.
t
{dIwabobr dñVr
{dIwaboë`m dñVrV Kao Xya Xya Am{U g§»òZo H$_r
m
r r
CîUH${Q>~§YmVM Ho$br OmVo. AgVmV. gm_mÝ`nUo `m àH$maMr dñVr C§MgIb àXoe,
XrK© H $m{bH$ {nHo $ , emñÌew Õ nÕVrMm Adb§ ~ ,
{Z`m©Vj_ CËnmXZo, à{H«$`m H$aUo, BË`mXt_wio `m u

KZXmQ> O§Jb, JdVmi àXoe, dmid§Q> VgoM {dñV¥V
H¥${fjoÌ Agboë`m {R>H$mUr AmT>iVo.
Am{W©H$ ì`dñWmnZ BË`mXr g_ñ`m AmhoV. `m àH$maMr

eoVr ^maVmgh X{jU Am{e`mVrb Xoe, Am{\«$H$m,X{jU
a
eoVrgmR>rhr _moR>r ^m§S>db Jw§VdUyH$ H$amdr bmJVo.
_ù`mÀ`m eoVr~m~V hdm_mZ, _Zwî`~i, n`m©daU èhmg,
v e
d¡{eîQ>ço
F
o
{dIwaboë`m dñË`m§_Yrb A§Va ñnï>nUo nmhm`bm {_iVo.
`m dñË`m§Mr bmoH$g§»òV _`m©{XV AgVo. CXm. nmS>m,
3. _§S>B© ~mJm`Vr eoVr
r i
d _Ü` A_o[aH$m BË`mXr àXoem§V Ho$br OmVo.
itiv
_§S>B© ~mJm`Vr eoVr hm eoVrMm AmUIr EH$ AmYw{ZH$
t
àH$ma Amho. hm eoVràH$ma ZmJarH$aU d Ë`m_wio V`ma
dmS>r BË`mXr. `m dñË`m Z¡g{J©H$ n`m©daUmÀ`m A{YH$
Odi AgVmV Ë`m_wio àXyfU_wŠV AgVmV.
X¡Z§{XZ JaOm§À`m nyVugmR>r _Ü`dVu IoS>çm§da Adb§~yZ
AgVmV.
e
a
Agboë`m ~mOmanoR>o_wio {Z_m©U Pmbm Amho. H|${ÐV dñVr
p
ehar bmoH$m§À`m _mJUr_wio {Z_m©U Pmbobr ~mOmanoR>
Amo i Iy Z Vr _mJUr ny U © H$aÊ`mgmR> r eo V H$ar

AmoT>o, Zmbo, ZXçm, Vir, gamoda Aem nmUdR>çm§Odi
`m àH$maMr dñVr AgVo.

m
P
ehamOdiÀ`m ^mJm§V ^mOrnmbm d BVa nXmW© {nH$dVmV. amOñWmZ gma»`m dmid§Q>r àXoemV nmUdR>çmÀ`m joÌmV
o
_mJUr Vgm nwadR>m `m AW©emñÌmÀ`m {Z`_mZwgma hm bmoH$dñVr H|$ÐrV Pmbobr AmT>iVo.
C
~mJm`Vr àH$ma ehamVrb ^mOrnmë`mMr _mJUr nyU©
H$aVmo, `m eoVrMm AmH$ma bhmZ AgVmo.
ObqgMZmMm dmna, g|{Ð` d amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna,
gm_mÝ`V: gnmQ> d gw n rH$ O_rZ, dmhVy H $ H| $ Ð,
ImUH$m_, ì`mnmar H|$Ð BË`mXr H$maUm§_wio XoIrb `m

àH$maÀ`m dñË`m {Z_m©U hmoVmV.
H$_r ^m§S>db, _Zwî`~imMm dmna, ~mOmanoR>M o r _mJUr, `m{edm` g§ajU, Amamo½`, {ejU VgoM BVa gm_m{OH$
{dkmZ d V§ÌëmZmMm dmna BË`mXr ~m~tMm g_mdoe `mV d Ym{_©H$ H$maUm§_i
w o H|$ÐrV dñË`m§Mr {Z{_©Vr hmoD$ eH$Vo.
hmoV AgVmo. aofmH¥$Vr dñVr
hr eoVr dmhVwH$sÀ`m gmoB©gw{dYm§da Adb§~yZ AgVo.
añVm, bmoh_mJ©, ZXr, H$mbdm, g_wÐ{H$Zmam nd©Vr`
ObX dmhVwH$sda `m eoVrVrb CËnmXZmMm XOm© d qH$_V
àXoemMm nm`Wm BË`mXr àXoem§VbJV aofmH¥$Vr dñË`m§Mr
R>aVo åhUyZ `m eoVrbm Q´>H$ eoVr Agohr åhUVmV.
14
{Z{_©Vr AmT>iVo. `m àH$maMr dñVr Aé§X AmH$mamMr d _mZdr dñVrÀ`m ñWmZmda n[aUm_ H$aUmao KQ>H$
gai aofoV AgVo. àmH¥$VrH$
d¡{eîQ>ço 1. ^yaMZm 2. O_rZ/_¥Xm 3. hdm_mZ
`m dñVr_Yrb Kao EH$m am§JVo AgVmV, H$mbm§VamZo dñVr 4. ewîH$ ^y_r 5. nmUrnwadR>m 6. ZXr{H$Zmam
dmT>V Joë`mZo Ë`m§À`m AZoH$ am§Jm hmoVmV. gm§ñH¥${VH$
añVo EH$_oH$m§Zm g_m§Va AgVmV.
1. g§ajU 2. Amamo½` 3. {ejU
Kam§{edm` dñVr_Üò H$mhr XwH$mZo AgVmV.
4. n`©Q>Z 5. Eo{Vhm{gH$ g§X^©
^{dî`H$mimV añË`m§À`m {XeoZo `m dñË`m§Mr dmT> hmoV
amhVo. CXm. ^maVmVrb {H$ZmanÅ>rMo àXoe, à_wI ZXçm,

amÁ` d amï´>r` _hm_mJm©bJV Aem àH$maÀ`m dñË`m
Am{W©H$ KQ>H$
1. ObqgMZ
n 2. ì`dgm`
a
3. dmhVyH$ d g§XoedhZ 4. CXçmoJY§Xo
AmT>iVmV.
t
5. ì`mnma 6. emgH$s` H$m`m©bò
m
MPSC / UPSC / Banking / PSI / STI / ASO
r r u
a
n[ajm§gmR>r Cn`wŠV Aí`m
v e F
o
titi
Telegram Channel
v
r i
e
m
p a
P C
o
15
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i
B`Îmm : AmR>dr (OwZvo)
t
gmam§e it
i
e
a
P C
o Channel
Telegram

9143445858
1
Contact : 9689665611
1. ñWm{ZH$ doi d à_mU doi OmJ{VH$ à_mUdoi
0
n¥Ïdrda _Ü`mÝh doi EH$m aoImd¥Îmmda åhUOoM CÎma OmJ{VH$ ì`dhmamgmR>r OmJ{VH$ à_mU doi (0 aoImd¥Îm)
Y«wdd¥ÎmmnmgyZ Vo X{jUY«wd d¥Îmmn`ªV gd©Ì gmaIr AgVo. åhUyZ B§½b§S>_Yrb J«rZrM òWrb ñWm{ZH$ doi {dMmamV
EImÚm {R> H $mUmÀ`m g§ X ^m© V AmH$memVrb gy ` m© À `m
KoVbr OmVo.
ñWmZmdê$Z R>a{dÊ`mV Ambobr doi åhUOo Ë`m {R>H$mUmMr ^maVmMr à_mU doi hr J«rZrM òWrb doionojm 5 Vmg
ñWm{ZH$ doi hmo`. 30 {_{ZQ>mZ§ r nwT>o Amho. J«rZrM òWo g§Ü`mH$miMo 5 dmObo
Yw«dmda _mÌ 6 _{hÝ`mn`ªV {XZ_mZ AgVo Am{U 6
AgVrb Va ^mJmVmV amÌrMo 10.30 dmObobo AgVmV.
n
_{hZo amÌ_mZ AgVo. A_o[aHo$Mr g§`wŠV g§ñWmZo `m XoemVrb National
0
n¥Ïdrbm EH$ n[adbZ (360 ) nyU© H$aÊ`mgmR>r Institute of Standards and Technology (NIST)
gw_mao 24 Vmg bmJVmV. `m g§ñWoZo AMyH$ doi Xe©dUmao KS>çmi {dH${gV
n¥Ïdr EH$m Vmgmbm 360 A§e / 24 Vmg = 15 A§e
ñdV: ^modVr {\$aVo.

n¥Ïdrbm EH$m A§emV {\$aÊ`mg 60 {_{ZQ>o / 15 A§e
ta
Ho$bo Amho. `m KS>çmimV doioMr XwéñVr (dmT> qH$dm
KQ>) hr \$ŠV 1 goH§$XmMr H$amdr bmJVo, Vr XoIrb
20 H$moQ>r dfm©VyZ EH$Xm.
m
r r
= 4 {_{ZQ>o bmJVmV. ^maVmVrb doioÀ`m AMwH$Vo g§X^m©Vrb godm Na-
àËòH$s EH$ A§e A§Vamdarb aoImd¥Îmm§À`m ñWm{ZH$
doioV 4 {_{ZQ>m§Mm \$aH$ nS>Vmo.

u
tional Physical Laboratory Zdr {Xëbr hr g§ñWm
nwadVo. `m {R>H$mUr dmnaVm AgUmè`m KS>çmimV
a
H$moUË`mhr aoImd¥ÎmmÀ`m nyd©H$S>rb aoImd¥Îmm§darb doi nwT>o
AgVo, Va npíM_oH$S>rb aoImd¥Îmm§darb doi _mJo AgVo.

OgOgo XmoZ aoIm§d¥Îmm§Vrb A§Va dmT>V OmVo, VgVgm
v e F
o
doioVrb A§Va ho goH§$XmÀ`m 1 bmImn`ªV ^mJ
AMyH$Vm amIVo.
O§Va _§Va : IJmobemñÌr` doYemim
i
Ë`m§À`m ñWm{ZH$ doioVrb \$aH$hr dmT>V OmVmo. amOñWmZ_Yrb O`ny a Mo _hmamOm gdmB© O`qgh
iv
XmoZ {R>H$mUÀ`m aoImd¥Îmm§darb A§emË_H$ \$aH$mg 4
({ÛVr`) ho IJmobemñÌk J{UVk Am{U dmñVw{demaX
r t
{_{ZQ>m§Zr JwUbo, Va Ë`m {R>H$mUÀ`m ñWm{ZH$ doioVrb hmoVo. Ë`m§Zr AR>amì`m eVH$mV CÁO¡Z, dmamUgr,
t
\$aH$ {H$Vr {_{ZQ>o Amho Vo g_OVo.i O`nya, {Xëbr Am{U _Wwam `m nmM {R>H$mUr O§Va-
e
Xo e mÀ`m _Ü`dVu {R> H $mUmhÿ Z OmUmè`m ao I md¥ Î mmMr
a
_§Va (IJmobr` doYemim) ~m§Ybo. AmO _Wwam òWrb
à_mUdoi åhUyZ {ZdS>br OmVo. p

ñWm{ZH$ doi hr à_mU^yV _mZÊ`mV òVo, Vr Ë`m XoemMr O§Va-_§Va ApñVËdmV Zmhr.
2. n¥ÏdrMo A§Va§J
m
OmJ{VH$ ì`dhmamÀ`m Ñï>rZoXoIrb {Za{Zamù`m XoemVrb
P o
à_mU doioV gwg§JVr AgUo Amdí`H$ AgVo. `mgmR>r Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$mVyZ ~mhoa nS>Umè`m nXmWm©V àM§S>
OJmMo 24 H$mb{d^mJ H$aÊ`mV Ambo AmhoV, `m
C
H$mb{d^mJm§Mr aMZm _yi aoImd¥Îmmdê$Z åhUOoM eyÝ`
aoImd¥Îmmg§X^m©Zo Ho$bobr Amho.
^maVr` à_mUdoi
CîU bmìhmag, dm`y, dm\$ BË`mXr KQ>H$ AmT>ibo.
bmìhmag W§S> Pmë`mda Ë`mVyZ A{¾OÝ` IS>H$ V`ma
hmoVmV.
Amnë`m n¥ÏdrMr {Z{_©Vr gw_mao 460 H$moQ>r dfm©nd
y u Pmbr.
^maVmMr à_mU doi {_Pm©nya ehamdê$Z (Abmhm~mX, àma§{^H$ AdñWoV n¥Ïdr dm`yê$n hmoVr. CîUVm CËgO©Z
CÎmaàXoe) OmUmè`m 82030’ nyd© `m aoImd¥Îmmdarb à{H«$`m hmoD$Z hiwhiy Vr W§S> hmoV Jobr.
doioZwgma R>adbr OmVo. n¥Ïdrbm àW_ Ðdê$n AdñWm àmßV Pmbr. H$mbm§VamZo
`m aoImd¥ÎmmMr ñWm{ZH$ doi ^maVmMr à_mU doi åhUyZ n¥ÏdrMm gdm©V ~mø ^mJ àW_ W§S> Pmë`mZo Ë`m ^mJmbm
{ZdS>br Jobr Amho. KZê$n AdñWm àmßV Pmbr.
2
n¥ÏdrÀ`m `m ^mJmbmM ^yH$dM Ago g§~moYbo OmVo Am{YŠ`m_wio `m Wambm nydu {g`mb åhUV AgV.
AOyZhr gy`_© mboVrb ~mø J«h dm`wê$n AdñWoV AmhoV. ^yIS§ >r` H$dMmMr KZVm 2.65 Vo 2.90 J«_° / Kgo_r
BVH$s Amho. I§S>r` H$dMmMr gamgar OmS>r gw_mao 30
{H$_r Amho. `m WamV àm_w»`mZo J«°ZmB©Q> IS>H$
AmT>iVmV.
_hmgmJar` H$dM : hm ^yH$dMmMm Xwgam Wa Amho.
hm Wa {g{bH$m d _°½Zo{eA_ `m§À`m g§`wJmZo ~Zbobm
n
Amho. `mbm nydu gm`_m Ago Zmd hmoVo. `m WamMr
gamgar OmS>r 7 Vo 10 {H$_r Amho. _hmgmJar` H$dMmMr
KZVm 2.9 J«°_/Kgo_r Vo 3.3 J«°_/Kgo_r BVH$s Amho.
a
`m WamV àm_w»`mZo ~ogm°ëQ> d J°~m« o ho IS>H$ AmT>iZy
t
òVmV.
n¥ÏdrÀ`m A§Va§JmVrb {d{dY Wam§_Yrb _ybÐìò
m
r r u {g{bH$m (Si)
A°ë`y{_{ZA_ (Al)
a
v e F
o
{g{bH$m (Si)
_°½Zo{eA_ (Mg)
i
{ZHo$b (Ni)
^yH$dM
iv Am`Z© (Fe)
r t
n¥ÏdrMm gdm©V daMm ^mJ hm KZê$n AgyZ Vmo ^yH$dM {dbJVm
åhUyZ AmoiIbm OmVmo.
ti I§{S>` H$dM d _hmgmJar` H$dM `m§À`m KZVo_Üò

e {dbJVm Amho. ho H$m°Za°S> `m emñÌkmZo emoYyZ H$mT>bo
a
gamgar OmS>r 30 Vo 35 {H$_r _mZbr OmVo. ^yH$dMmMr
åhUyZ `m {dbJVobm H$m°Za°S> {dbJVm ho Zmd {Xbo Amho.
p
I§S>mImbrb OmS>r 16 Vo 45 {H$_rÀ`m Xaå`mZ Amho.
^yH$dMmMr hr OmS>r nd©VloUrImbr 40 {H$_rnojm OmñV ^yH$dM d àmdaU `m§À`mV {dbJVm Amho, ho Á`m emñÌkmZo
m
AgVo. Va gmJa n¥ð>mImbr Vr 10 {H$_rnojm H$_r emoYZy H$mT>bo Ë`mMo Zmd _mohmoamopìh{gH$ hmoV.o Ë`m_wio `m

AmT>iVo.
P o
^yn¥ð>mImbr OgOgo Imob Omdo VgVgo Vmn_mZ dmT>V
C
OmVo. ^yn¥ð>mImbr Vmn_mZmV dmT> hmoV OmVo Ë`mZ§Va
àmdaUmV Vmn_mZ dmT>rÀ`m à_mUmV KQ> hmoVo d nwÝhm
Jm^m joÌmV dmT> hmoV.o n¥ÏdrÀ`m H|$ÐñWmZr gw_mao 55000
{dbJVobm _mohmo {dbJVm Ago Zmd XoÊ`mV Ambo.
àmdaU d Jm^m `m§À`mV {dbJVm Amho. JQ>oZ~J© `m
emñÌkmZo hr {dbJVm emoYyZ H$mT>br, Ë`m {dbJVobm

JQ>oZ~J© {dbJVm ho Zmd XoÊ`mV Ambo.
àmdaU :
g|. Vo 60000 g|. Vmn_mZ AgVo.
^yH$dMmImbr àmdUmMo Wa AmT>iVmV. àmdaUmMo CÀM
^yH$dM ho àmdaU d Jm^m `§mÀ`m VwbZoV A{Ve` H$_r
àmdaU d {ZåZ àmdaU Ago XmoZ Cn{d^mJ Ho$bo OmVmV.
OmS>rMo Amho Ë`mMo XmoZ Cn{d^mJ nS>VmV.
CÀM àmdaU ho OmñV àdmhr AgVo, `mM ^mJmV {ebmag
I§S>r` H$dM : ^yIS§ > àm_w»`mZo {g{bH$m d A°ë`w{_{ZA_
H$mo R > r AmT> i VmV. Á`m_Yy Z Ádmbm_w I rÀ`m
`m _y b Ðì`m§ Z r ~Zbo b o Amho V « . `m _y b Ðì`m§ À `m
3
CÐoH$mXaå`mZ hm {ebmag n¥Ïdrn¥ð>mda òVmo. àmdaUmÀ`m Mw§~H$mdaU
`m ^mJmg Xw~©bmdaU Agohr åhUVmV. ~møJm^m d A§VJm©^m `m§À`m Vmn_mZmVrb \$aH$m_wio
^y H § $ nmMr H| $ Ðo àm_w » `mZo `m ^mJmV AmT> i VmV. CÜd©_wIr àdmh V`ma hmoVmV. n¥ÏdrÀ`m n[adbZm_wio
^ynð¥ >mnmgyZ gw_mao 42 {H$_r ImobrZ§Va àmdaUmg gwédmV `m àdmhm§Zm ^modè`m§à_mUo JVr àmßV hmoVo.
hmoVo. `m g{n©b ^modè`m§_Üò {dÚwV àdmh {Z_m©U hmoVmV d
àmdaUmVrb A§VJ©V eŠVr_wio hmoUmè`m hmbMmbtVyZ Ë`m_wio Mw§~{H$` joÌo V`ma hmoVmV. `mbmM ^y-O{ZÌ
^ynð¥ >mda nd©V {Z{_©Vr, ÐmoUr {Z{_©Vr, Ádmbm_wIr, ^yH$§ n Agohr g§~moYbo OmVo.
n
`m§gma»`m à{H«$`m KS>VmV. n¥ÏdrMo ho Mw§~H$s` joÌ n¥Ïdr J«hmÀ`m ~mhoahr ~è`mM
`m ^mJmV 24000 Vo 29000 go. n`ªV Agmdo Ago A§Vamn`ªV H$m`© H$aV AgVo.
AZw_mZ Amho. VoWrb IS>H$mÀ`m aMZoV d KZVoV `m ^y-Mw§~H$s joÌm_wio EH$ àH$maMo AmdaU {Z_m©U hmoVo

EH$mEH$s ~Xb hmoVmo. àmdaUmMr Imobr 2870 {H$_r
Agmdr Agm emñÌr` A§XmO Amho.
àmdaUmMr gamgar KZVm 4.5 J«°_/Kgo_r AgyZ a
n¥ÏdrÀ`m dmVmdaUmMo gy`m©H$Sy>Z òUmè`m gm¡admVm§nmgyZ
t
g§ajU hmoV.o n¥Ïdrda {Z_m©U Pmboë`m `m Mw~§ H$s` joÌmbm
Mw§~H$mdaU Ago åhUVmV.
m
r r
ImobrZwgma KZVoV dmT> hmoV OmVo. `mMo H$maU åhUOo 2. A§VJm©^m :
dmT>V OmUmam Xm~ ho Amho. {ZåZ àmdaUmMr KZVm 5.7
J«°_/Kgo_r Amho. u
A§VJm©^m ^yn¥ð>mImbr gw_mao 5150 {H$_rnmgyZ 6371
a
{H$_r Imobrn`ªV (n¥ÏdrÀ`m H|$Ðmn`ªV) AmT>iVmo.
Jm^m : o
hm n¥ÏdrJ^m©Mm H|$Ð ^mJ AgyZ Vmo KZpñWVrV Amho, `m
F
KZJmobmMr KZVm gw_mao 13.3 J«_° /Kgo_r BVH$s AgVo.
v e
^yn¥ð>mnmgyZ gw_mao 2900 {H$_r ImobrÀ`m Imbr Jmä`mMm
^mJ gw é hmo V mo . àmdaUmÀ`m Imbr d n¥ Ï drÀ`m `m WamV àm_w»`mZo bmoh d H$mhr à_mUmV {ZHo$b hr
XmoZ ^mJ nS>VmV Vo nwT>rbà_mUo.

1. ~møJm^m
rt
i
H|$Ðmn`ªVMm ^mJ åhUOoM Jm^m hmo`. Jmä`mMr OmS>r
itiv
3471 {H$_r Amho. `m WamMo ~møJm^m d A§VJm©^m Ago
_wbÐìò AmT>iVmV.
Ë`m_wio Ë`mg {Z\o$ Agohr åhUV AgV. Jmä`m_Üò `m
^mJmVrb nXmW© àM§S> Xm~mImbr Agë`mZo A§VJm©^m

KZê$n Amho. òWrb Vmn_mZ gmYmaUnUo gy`m©À`m n¥ð>r`
e
a
~møJm^m ^ynð ¥ >mnmgyZ gw_mao 2900 {H$_r Vo 5100 {H$_r Vmn_mZmBVHo$ AgVo.
p
Imobrn`ªV AmT>iVmo. ^yH§$nmÀ`m Xwæ`_bhar Jm^m
joÌmVyZ àdmg H$ê$ eH$V ZmhrV. Ë`m `m ^mJmV emofë`m
3. AmÐ©Vm d T>J
m
P
OmVmV. ~mînr^dZ

o
`mdê$Z emñÌkm§Zr Ago AZw_mZ H$mT>bo H$s, Jm^m joÌmMm ~mînr^dZ hr nmÊ`mMo ~mînmV ê$nm§Va H$aUmar à{H«$`m
C
hm ^mJ Ðd qH$dm AY©Ðd ñdê$nmMm Agmdm. ^yH§$nmÀ`m
àmW{_H$ bhar _mÌ Jmm joÌmVyZ àdmg H$aVmV. na§Vw
Amho.
~mînr^dZmMr à{H«$`m hdoMr ewîH$Vm, Vmn_mZ Am{U
Ë`m§Mm doJ `m ^mJmV _§XmdVmo. ~mø Jmä`mMr KZVm dmè`mMm doJ `m§da AmYm[aV AgVo.
9.8 J«°_/Kgo_r BVH$s Amho.Ðdê$n ~mø Jmä`mMo H$moaS>r d CîU hdm Agob Va ~mînr^dZmMm doJ dmT>Vmo.
Vmn_mZ gw_mao 50000 go. Amho. VgoM H$moaS>çm d W§S> hdoVhr ~mînr^dZmMr {H«$`m gwé
~mø Jmä`mÀ`m `m Ðdê$n ^mJmV CÜd©Jm_r àdmh {Z_m©U amhVo.
hmoVmV ho `m ^mJmMo AmUIr EH$ d¡{eîQ>ç Amho. `mCbQ> A{Ve` X_Q> hdm AgVm§Zm ~mînr^dZmMr {H«$`m
_§XmdVo.
4
dmVmdaUmVrb AmÐ©Vm hdoMr gmnoj AmÐ©Vm 100 % Pmë`mda ~mînmMo
hdoVrb ~mînmMo à_mU hr hdoMr AmÐ©Vm AgVo, hdoMm gm§Ðr^dZ hmoD$ bmJVo.
X_Q>nUm qH$dm H$moaS>onUm hm AmÐ©VoÀ`m åhUOoM Xd, X{hda, YwH$o hr O{_ZrbJV, Va T>J ho O{_ZrnmgyZ
~mînmÀ`m à_mUmda Adb§~Zy AgVmo. C§Mmda AmT>iUmar gm§Ðr^dZmMr ê$no AmhoV.
hdm OgOer W§S> hmoVo VgVer {VMr ~mînYmaU j_Vm
T>J d T>Jm§Mo àH$ma
H$_r hmoVo. åhUOoM Ja_ hdm W§S> d hdonojm OmñV
T> J hm dmVmdaUmV OmñV C§ M rda AmT> i Umam
~mînYmaU H$ê$ eH$Vo.
gm§Ðr^dZmMm àH$ma Amho.
n
H$moUË`mhr Vmn_mZmbm hdoVrb AmÐ©VoMo à_mU 0 J«°_/
_r3 Agë`mg Vr hdm H$moaS>r AgVo, Va 300 go.

Vmn_mZmg hdoVrb ~mîn 30.37 J«°_/_r3 Agë`mg
~mîng§n¥ŠVAgVo.
{Zanoj AmÐ©Vm
EH$m KZ_rQ>a hdo_Üò {H$Vr J«°_ ~mîn Amho `mdê$Z
ta m
{Zanoj AmÐ©Vm H$mT>br OmVo.
CXm. gmJar ^mJmV hdoMr {Zanoj AmÐ©Vm ^y^mJmdarb
r r u
a
hdonojm A{YH$ AgVo. {dfwdd¥ÎmVr` àXoemV {Zanoj
AmÐ©Vm OmñV AgVo Va Y«dw mH$S>o Vr H$_r H$_r hmoV OmVo. o
F
gmnoj AmÐ©Vm
i
EH$m {d{eï> Vmn_mZmg d {d{eï> KZ\$i Agboë`m
v
hdoVrb {Zanoj AmÐ©Vm d Ë`mM Vmn_mZmdarb hdoMr
i
v e
r
gm§Ðr^dZm_wio dmVmdaUmV OmñV C§Mrda gyú_ ObH$U
it
~mînYmaU j_Vm `m§À`m JwUdÎmodê$Z hdoMr gmnoj
AmÐ©Vm gm§JVm òVo. gmnoj AmÐ©Vm Q>ŠHo$dmarV ì`ŠV d {h_H$U hdoV Va§JV AgVmV. hdoVrb YwbrH$Um§^modVr
Ho$br OmVo.
et Vo EH$Ì òVmV d _moR>çm AmH$mamMo ~ZVmV Ë`m§À`m
a
g_wÀM`mg T>J Ago åhUVmV. T>Jm§_Üò ~mînr^dZmMr
p
d gm§Ðr^dZmMr {H«$`m EH$mnmR>monmR> KS>V AgVo.
~mînmMo à_mU O{_ZrbJV A{YH$ AgVo ,
m
gH$mir d amÌr gmnoj AmÐ©Vm OmñV AgVo, {Xdgm
P
Vmn_mZ dmT>ë`m_wio gmnoj AmÐ©Vm H$_r hmoVo. g_wÐgnmQ>rnmgyZ C§MrZwgma ~mînmMo à_mU H$_r hmoV
o
g_wÐ {H$Zmè`mOdirb àXoemV gmnoj AmÐ©Vm OmñV OmVo. `m_wio H$_r C§Mrdarb T>J AmH$mamZo _moR>o AgVmV,
C
AgVo, Ë`m_wio VoWrb hdm X_Q> AgVo, dmid§Q>r àXoemV
gmnoj AmÐ©Vm H$_r AgVo Ë`m_wio VoWrb hdm H$moaS>r
Va OmñV C§Mrdarb T>J AmH$mamZo bhmZ AgVmV.
`m T>Jm§Mo {ZarjU Ho$ë`mda C§MrZwgma Ë`m§Mo _w»` VrZ
AgVo. àH$ma H$aVm òVmV.
gm§Ðr^dZ / KZr^dZ T>Jm§Mr C§Mr gw_mao 7000 Vo 14000 _r Xaå`mZ Agob
dmVmdaUmVrb dm`wê$n ~mînmMo Obê$nmV n[adV©Z Va Ë`m§Zm A{V C§Mrdarb T>J Ago åhUVmV. Oa hr
hmo Ê `mÀ`m {H« $ ò b m gm§ Ð r^d åhQ> b o OmVo . Vgo M C§Mr gw_mao 2000 Vo 7000 _r Xaå`mZ Agob Va Ë`m§Zm
dmVmdaUmVrb ~mînmMo KZê$nmV n[adV©Z hmoÊ`mÀ`m _Ü`_ C§MrMo T>J Ago åhUVmV d 2000 _r nojm
{H«$òbm KZr^dZ åhQ>bo OmVo. H$_r C§Mr Agboë`m T>Jm§Zm H$_r C§MrMo T>J Ago
åhUVmV.
5
OmñV C§Mrdarb T>J Š`wå`wbmo{Zå~g T>J :
ho T>J _w»`V: {h_ ñ\${Q>H$m§Mo ~Zbobo AgVmV. `m§Mo ho d¡{eîQ>çnyU© T>J dmXimMo {ZXe©H$ AmhoV, Vo T>J
dJuH$aU {gag, {gamoŠ`wå`wbg Am{U {gamoñQ´>oQ>b `m H$mù`m a§JmMo d KZXmQ>gyZ Vo nd©VH$m` {XgVmV.
àH$mam_Üò Ho$bo OmVo. `m T>Jm§V JS>JS>mQ> hmoVmo, VgoM {dOmhr M_H$VmV,
{gag ho _w»`V: V§Vw_` AgVmV. dmXir nmdgmgh H$YrH$Yr JmanrQ>hr hmoVo nU hm nmD$g
{gamoŠ`w_g `m T>Jm§Mo ñdê$n bhmZ bhmZ bmQ>m§À`m \$ma H$mi {Q>H$V Zmhr.
g_wXm`m§gmaIo {XgVo. AmH$memV AgUmè`m gdm©V _moR>çm Š`wå`wbmo{Zå~g `m
n
{gamoñQ´>oQ>g ho dù`m nS>ëoë`m MmXargmaIo {XgVmV. T>Jm§VZy {dOm§À`m H$S>H$S>mQ>mgh nmD$g nS>Vmo, `m T>Jm§À`m
Ë`m§À`m^modVr ~aoMXm VoOmo_§S>b AgVo. daÀ`m ^mJmV YZ (+) d ImbÀ`m ~mOybm F$U (-)
à^ma AgVmo . Ë`m§ À `m Imbr O_rZ hr Zo h _r
a
_Ü`_ C§Mrdarb T>J
YZà^ma`wŠV AgVo.
`mV AëQ>moŠ`wå`wbg d AëQ>moñQ´>oQ>g `m T>Jm§Mm g_mdoe
t
^mam§_Yrb \$aH$m_wio {dÚwV à^ma {Z_m©U hmoD$Z {dOoMm
hmoVmo.
bIbImQ> hmoVmo d AmH$me jU_mÌ COiVo. {dOoÀ`m
m
r r
AëQ>moŠ`wå`wbg ho ñVam§À`m ñdê$nmV AgyZ `mVhr g^modVmbMr hdm {dOoÀ`m A{VCîUVo_i w o EH$X_ àgaU
Va§JmgmaIr aMZm AgVo. ~hþYm ho nm§T>è`m a§JmMo AgyZ
Ë`mV H$aS>çm a§JmÀ`m N>Q>m AgVmV. u
nmdVo d Ë`m_wio _moR>m JS>JS>mQ> EoHy$ òVmo.
AëQ´>mo ñQ´>oQ>g T>J ho H$_r OmS>rMo Wa AgVmV.

H$_r C§Mrdarb T>J
`mV nmM doJdoJio àH$ma Ho$bo OmVmV.
a
v e

F
o
4. gmJaViaMZm
_hmgmJam§Mr gamgar Imobr gw_mao 3700 _rQ>a Amho.
_hmgmJamMm Vi ^y_rà_mUoM C§M-gIb Amho. Ob_mZ
i
^yê$nm§Zr {_iyZ gmJamÀ`m VimMr aMZm R>aVo.
ñQ´>°Q>moŠ`wå`wbg `m T>JmV Wa AgVmV. Ë`m§Mm a§J nm§T>am
iv
Vo YwaH$Q> Agm AgVmo. `mV T>Jm§Mo AZoH$ JmobmH$ma n§O
w Ho$ ^yIS§ > _§M :
AmT>iVmV.
ñQ´>Q
rtit
o >g T>JmV XoIrb Wa AgVmV. `m§Mm a§J amImS>r AgVmo
e
{H$Zmè`mbJV Agbobm d g_wÐmV ~wS>mbobm O{_ZrMm
^mJ åhUOo ^yIS§ > _§M hmo`. hm gmJaVimMm gdm©V CWi
a
d VimH$S>rb ^mJmV EH$g_mZ AgVmo. ^mJ Amho, `mbmM g_wÐ~wS> O_rZ Agohr åhUVmV, `mMm

p
{Zå~moñQóQ>g ho T>J OmS> Wam§Mo AgVmV. JS>X amImS>r
a§JmMo AgyZ `mnmgyZ [a_{P_ nmD$g VgoM {h_dfm©d
CVma _§X AgVmo.
`mMr Imobr gmYmaUV: g_wÐgnmQ>rnmgyZ gw_mao 200
m
P
hmoD$ eH$Vmo. _rQ>an`ªV AgVo. OJmVrb _mgo_marMr {dñV¥V joÌo
Š`wå`wbg T>J o ^yI§S>_§MmdaM AmT>iVmV.
{dñVma AgUmao ho T>J AmhoV.

C
^yn¥ð>mnmgyZ 500 Vo 600 _rQ>a C§MrÀ`m Xaå`mZ C^m
I{ZOVo b , Z¡ g {J© H $ dm`y d {d{dY I{ZOo
^yI§S>_§Mmdê$Z IZZ H$ê$Z {_idVm òVmV. CXm. _w§~B©

hm` ho Aa~r g_wÐmVrb I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`y
ho T>J AdmT>ì` AgyZ Kw_Q>mH$ma AgVmV, Vo H$aS>çm
{_iUmao ^yI§S>_§Mmdarb EH$ joÌ Amho.
a§JmMo AgVmV. Š`wå`wbg T>J ho AmëhmXXm`H$ hdoMo
{ZXe©H$ AgVmV. I§S>mÝV CVma:
`m T>Jm§Mm H$mhr doiog C^m {dñVma BVH$m dmT>Vmo H$s ^yIS § >_M
§ mMm ^mJ g§në`mda g_wÐVimMm CVma Vrd« hmoV
Ë`m§Mo Š`wå`wbmo{Zå~g T>Jm§_Üò ê$nm§Va hmoVo d d¥ï>r hmoVo. OmVmo, Ë`mg I§S>mÝV CVma åhUVmV. g_wÐgnmQ>rnmgyZ
`mMr Imobr gw_mao 200 _rQ>a Vo 3600 _rQ>an`ªV AgVo.
6
I§S>mÝV CVmamMm {dñVma H$_r AgVmo. gd©gmYmaUV: 5. gmJar àdmh
I§S>mÝV CVmamMr AY:gr_m hr ^yIS§ >_M
§ mMr gr_m _mZbr
OmVo. {j{VO g_m§Va (n¥ð>r`) gmJar àdmh
n¥ð>^mJmdarb àdmhm§VyZ _hmgmJamVrb Xhm Q>ŠHo$ nmUr
gmJar _¡XmZ :
dmhVo . gmJan¥ ð > m nmgy Z 500 _rQ> a n`ª V àdmh
I§ S > m ÝV CVmambm bmJy Z {dñVrU© _¡ X mZ AgVo ,
n¥ð>^mJmdarb qH$dm n¥ð>r` àdmh g_Obo OmVmV.
gmJaVimMm gnmQ> ^mJ åhUOo gmJar _¡XmZ hmo`.
`m àdmhmVyZ hmoUmam nmÊ`mMm {dgJ© ñdoS´>©n `m EH$H$mZo
gmJar _¡XmZmda bhmZ-_moR>çm AmH$mam§Mo Ob_¾ C§MdQ>,o
_moObm OmVmo.
nd©V, nR>mao BË`mXr ^yê$no AmT>iVmV.
gmJar nd©Vam§Jm d nR>mao
n
EH$ ñdoS´>©n åhUOo 10 KZ_rQ>a à{VgoH§$X {dgJ© AgVmo.
gmJaObmMr {jVrO g_m§Va hmbMmb hr CÀM Am{U

gmJaVimdarb nd©Vam§Jm ho Ob_¾ nd©V åhUyZ AmoiIbo
OmVmV. Ob_¾nd©Vam§Jm§À`m {eIam§Mo ^mJ H$mhr {R>H$mUhr

gmJan¥ð>mÀ`m da Ambobo AgVmV. Ë`m§Zm AmnU gmJar
ta
erV àdmhm§À`m ñdê$nmV hmoVo.
{dfwdd¥ÎmmH$Sy>Z Yw«dmH$S>o d Yw«dmH$Sy>Z {dfwdd¥ÎmmH$S>o ho
àdmh dmhVmV. ho àdmh _moR>çm à_mUmda J«hr`

m
r r
~oQ>o åhUyZ AmoiIVmo. CXm. AmB©gb±S>, AQ>bm§{Q>H$ dmè`m§_wioXya A§Vamn`ªV T>H$bbo OmVmV.
_hmgmJa, A§X_Z-{ZH$mo~ma ~oQ>,o ~§JmbMm CngmJa.
u
Ë`m_wio _hmgmJamMo nmUr {dfwdd¥ÎmmH$Sy>Z XmoÝhr Y«d
d VoWyZ nwÝhm {dfwdd¥ÎmmH$S>o Ago àdmhrV hmoVmV.

w m§H$S>o
a
gmJar S>moh d gmJar JVm©
gmJaVimda H$mhr {R>H$mUr Imob, Aé§X Am{U CVmam§Mr o
gmJar àdmh àm_w»`mZo gmJaObmMo Vmn_mZ, jmaVm d
KZVm VgoM J«hr` dmao `m§_wio {Z_m©U hmoVmV.

{dda gÑí` gmJar ^wê$no AmT>iVmV. Ë`m§Zm gmJar S>moh
F
qH$dm JVm© Ago åhUVmV.
i
gmYmaUV: H$_r Imobr Agbobr ^yê$no ho gmJar S>moh
i
AgVmV, Va OmñV ImobrÀ`m bm§~mda ngaboë`mv v e `mM~amo~aM BVa H$mhr H$maUohr gmJar àdmhm§À`m
dmhÊ`mMr {Xem d Ë`m§Mm doJ `mbm H$maUr^yV R>aVmV.

qhXr _hmgmJamVrb àdmh
^yê$nmg gmJar JVm© åhUVmV.
r tit
n°{g{\$H$ _hmgmJamVrb _[a`mZm JVm© hr OJmVrb
e
n°{g{\$H$ d AQ>bm§{Q>H$ _hmgmJam§Vrb àdmh àUmbrV
gmaIonUm Amho, VWm{n qhXr _hmgmJamVrb àdmhMH«$
a
gdm©V Imob JVm© AgyZ {VMr Imobr 11034 _r. Amho. doJio Amho.
p
_Ü` _hmgmJar` Ob_¾ nd©V d gmJar JVm© ho gmJaVimMo
^yJ^©emñÌmÀ`m Ñï>rZo gdm©V g{H«$` ^mJ AmhoV.

qhXr _hmgmJa CÎmaoH$S>o ^ydo{ï>V Amho. `m _hmgmJamMo
{dfwdd¥Îmm_wio CÎma d X{jU Ago XmoZ ^mJ hmoVmV.

m
P
g_wÐgnmQ>r : H$moUË`mhr {R>H$mUmMr C§Mr d Imobr Ë`m `m _hmgmJamda _mÝgyZ dmè`m§Mm _moR>m à^md Amho. ho
o
^mJmVrb g_w Ð gnmQ> r nmgy Z _mo O br OmVo . dmao h§Jm_mZwgma {Xem ~XbVmV.
Ë`m_wio CÝhmù`mV CÎma qhXr _hmgmJamV gmJa àdmh
C
g_wÐgnmQ>rnmgyZMr OmñVrV OmñV âVrMr nmVir hr
AmohmoQ>rMr AgUmar nmVir `m§À`mVrb gamgar H$mTy>Z
{ZpíMV Ho$br OmVo. `m gamgar H$mT>bëo `m C§Mrg eyÝ`
KS>çmù`mÀ`m H$mQ>çmÀ`m {XeoZo dmhVmV, Va
{hdmù`mV Vo {déÕ {XeoZo dmhVmV.
_mZyZ Ë`mnojm A{YH$ (C§M) qH$dm H$_r (Imob) C§MrMr n¥ Ï drMo n[adbZ : n¥ Ï drÀ`m n[adbZm_w i o CÎma
{R>H$mUo YZmË_H$ d F$UmË_H$ _yë`mV gm§{JVbr OmVmV. JmobmYm©V gmJar àdmh KS>çmù`mÀ`m H$mQ>çmÀ`m {XeoZo
CXm. _mD§$Q> EìhaoñQ> 8848 _r. Va _[a`mZm JVm© -11034 {\$aVmV, Va X{jU Jmo b mYm© V Vo KS> ç mù`mÀ`m
_r. ^maVm_Üò gd}jUmgmR>r MoÞB© òWrb g_wÐgnmQ>rMr H$mQ>çmÀ`m {déÕ {XeoZo {\$aVmV.
gamgar C§Mr eyÝ` _mZbr OmVo. Vr ^maVmVrb gd© ^yIS§ > aMZm : {H$ZmanÅ>rÀ`m aMZoZgw ma gmJar àdmhm§À`m
{R>H$mUm§gmR>r g_wÐgnmQ>rnmgyZMr C§Mr _mZbr OmVo. {Xem ~XbVmV.
7
gmJar àdmhm§Mm gmYmaU doJ Vmer 2 Vo 10 {H$_r AgVmo. 7. bmoH$g§»`m
gmJar àdmh CîU d erV Aem XmoZ àH$mamV {d^mJVm
OÝ_Xa : EH$m dfm©V XahOmar bmoH$g§»ò_mJo OÝ_boë`m
òVmV.
EHy$U {Od§V A^©H$m§Mr g§»`m OÝ_Xa Xe©{dVo.
gmJar àdmhm§Mo _mZdr OrdZmdarb n[aUm_ _¥ Ë `y X a : EH$m dfm© À `m H$mbmdYrV XahOmar
CîU d erV àdmh OoWo EH$Ì òD$ {_iVmV, Ë`m ^mJmV bmoH$g§»ò_mJo OÝ_boë`m EHy$U {Od§V A^©H$m§Mr g§»`m
dZñnVr, eodmi, ßbd§H$ BË`mXtMr dmT> hmoV.o ho _mem§Mo OÝ_Xa Xe©{dVo.
ImÚ AgVo. _¥ Ë `y X a : EH$m dfm© À `m H$mbmdYrV XahOmar
Ë`m_wio VoWo _moR>çm à_mUmda _mgo òVmV, Ë`m§Mo àOZZ
hmoVo. åhUyZ Aem ^mJmV _moR>r _Ëñ`joÌo {Z_m©U Pmbobr

n
bmoH$g§»ò_mJo EHy$U _¥V Pmboë`m ì`ŠVtMr g§»`m
_¥Ë`yXa Xe©{dVo.
a
AmhoV. Am`_m©Z : EImÚm àXoemVrb ì`ŠVrÀ`m OÝ_mÀ`m
AQ> b m§ { Q> H $ _hmgmJamVrb CÎma A_o [ aH$m doiMr Ano{jV gamgar Am`w_`m©Xm.

I§S>mOdir J«S± > ~±H$, `wamon I§S>mOdirb S>mJ° a ~±H$
hr Ë`m§Mr CXmhaUo AmhoV.
erV gmJar àdmhmbJVÀ`m {H$ZmanÅ>rda nO©Ý`mMo à_mU
H$_r AgVo, CXm. noê$, {Mbr d Z¡F$Ë` Am{\«$H$m òWrb

t
ñWbm§Va : ì`ŠVr qH$dm ì`ŠVrg_yh XwgarH$S>o OmUo
r r m
{H$dm Xy g arH$Sy > Z ò U o . EImÚm àXo e mV ~mho ê $n
u
dmñVì`mgmR>r ì`ŠVr òUo åhUOo A§V:ñWbm§Va qH$dm
Ë`m àXoemVyZ BVa {R>H$mUr dmñVì`mgmR>r ì`ŠVr OmUo
a
AmogmS> dmid§Q>r àXoe.
Imobda dmhUmao gmJar àdmh
åhUOo ~{h:ñWbm§Va.
o
OÝ_Xa d _¥Ë`yXamVrb \$aH$ R>iH$nUo bmoH$g§»òÀ`m
F
v e
500 _rQ> a no j m Imo b rdarb ObmV Xo I rb àdmh
Z¡g{J©H$[aË`m hmoUmè`m ~Xbmg H$maUr^yV R>aVmo.
Ë`mMà_mUo ì`ŠVr qH$dm ì`ŠVrg_yhmMo ñWbm§Va
i
AgVmV, Ë`m§Zm Imob nmÊ`mVrb àdmh åhUVmV.
bmoH$g§»òV gVV ~Xb KS>{dVmV.
v
Imo b da dmhUmao ho àdmh ghgm _hmgmJamVrb
i
r t
doJdoJù`m ^mJm§Vrb nmÊ`mÀ`m Vmn_mZ d KZVoVrb bmoH$g§»òÀ`m {dVaUmda n[aUm_ H$aUmao KQ>H$
V\$mdVr_wio V`ma hmoVmV.
ti
`mbm CîUVm-jmaVm A{^gaU åhQ>bo OmVo. ho àm_w»`mZo
àmH¥${VH$ KQ>H$
e 1. ñWmZ 2. àmH¥${VH$ aMZm 3. hdm_mZ
a
_hmgmJamÀ`m Vimn`ªV dmhUmao àdmh AmhoV.
p
AQ>bm§{Q>H$ _hmgmJamVrb gyJm©gmo g_wÐ ho EH$ gmJar
m
àdmhmÀ`m MH«$s` AmH¥${V~§Ym_wio V`ma Pmbobm ^mJ
4. _¥Xm
Am{W©H$ KQ>H$
1. eoVr
5. I{ZO g§nÎmr
2. H$maImZXmar 3. ZmJarH$aU
P C
o
Amho. `mÀ`m gr_m§da O{_ZrMm ^mJ ZgyZ Ho$di
doJdoJù`m àdmhm§Zr hm {g{_V Pmbobm Amho.
gmJar àdmhm§À`m MH«$s` AmH¥${V~§Ym_wio _hmgmJam§À`m
H$mhr ^mJm§V Aer d¡{eîQ>çnyU© pñWVr {Z_m©U hmoV.o Aem

joÌm§Zm ½dm`g© åhUVmV. gJm©gw_ ZmdmÀ`m gmJar
4. dmhVyH$
amOH$s` KQ>H$
1. `wÕ
3. amOH$s` YmoaU
gm_m{OH$ KQ>H$
5. ~mOmanoR>
2. amOH$s` ApñWaVm
JdVm_wio `m ^mJmg gJm©gmo Ago Zmd {_imbo Amho. 1. d§e 2. Y_©

òWo gmJar Ob pñWa AgVo. hm g_wÐ 1100 {H$_r é§X 3. ^mfm 4. ê$T>r d na§nam
d 3200 {H$_r bm§~ Amho. bmoH$g§»òMr KZVm
XoemVrb bmoH$g§»`m d joÌ\$i `m§Mo JwUmoÎma åhUOoM
bmoH$g§»òMr KZVm.
8
_mZd {dH$mg {ZX}em§H$
hm {ZX}em§H$ R>adVm§Zm àm_w»`mZo VrZ {ZH$f {dMmamV
Xa hOmar nwéfm§_mJo pñÌ`m§Mr g§»`m H$_r Agë`mg Ë`mg KoVbo OmVmV.
qbJ JwUmoÎma H$_r Amho Ago _mZVmV, Va XahOmar 1. Am{W©H$ {ZH$f (gamgar amhUr_mZ)
nwéfm§_mJo pñÌ`m§Mo à_mU OmñV Agë`mg ho qbJ JwUmoÎma 2. Amamo½` (Ano{jV Am`w_m©Z)
OmñV Amho Ago _mZVmV.
3. {ejU (e¡j{UH$ H$mbmdYr)
_mZdr {dH$mg {ZX}em§H$mMo _yë` eyÝ` Vo EH$ `m Xaå`mZ
Á`m {R>H$mUr pñÌ`m§Mo à_mU nwéfm§nojm OmñV AgVo,

Ë`m {R>H$mUr àm_w»`mZo nwéfm§Mo ~{h:ñWbm§Va OmñV
n
AgVo. A{V {dH${gV àXoemMm {ZX}em§H$ EH$À`m Odi
AgVmo Va àXoemVrb àJVrMo _mZ OgOgo H$_r Agob
VgVgm hm {ZX}em§H$ H$_r H$_r hmoV OmVmo. EImÚm
AgVo. ho ñWbm§Va ~hþVoH$Xm amoOJma{Z{_Îm hmoVo. CXm.
Ho$ai, na§Vw Ám` {R>H$mUr pñÌ`m§Mo à_mU H$_r AgVo VoWo
àm_w»`mZo OÝ_ Xa H$_r AgVmo. a
àXoemV {dH$mg AJXrM H$_r Agbm Va {ZX}em§H$
t
eyÝ`mÀ`m Odi AgVmo.
m 8. CÚmoJ
r r
d`moJQ> à_mU
^maVmV H$m`©j_ bmoH$g§»`m JQ> åhUOo 15 Vo 59 `m
d`m§Vrb ì`ŠVtMm JQ>. hm JQ> H$m`©j_ bmoH$g§»`m åhUyZ

u
CXçmoJmV dmnaÊ`mV òUmam H$ÀMm _mb AdOS> AgVmo
Vmo CÚmoJm§Odi dmhÿZ ZoUo {H$\$m`Vera ZgVo. Ë`m_wio
AmoiIbm OmVmo.
ñWbm§Va :
ñWbm§Va åhUOo ì`ŠVr qH$dm g_yhmZo EH$m {R>H$mUmhÿZ
a
v e F
o
H$ÀMm _mb Agboë`m àXoemV CÚmoJ ñWmnZ H$aUo
\$m`ÚmMo hmoVo.
CXçmoJmMo ñdê$nmZwgma dJuH$aU
i
Xwgè`m {R>H$mUr dmñVì`mgmR>r OmUo. ñWbm§Va ho bKwCXçmoJ : _mVrMr ^m§S>r ~Z{dUo, ~oH$ar BË`mXr.
v
AënH$mi XrK©H$mi qH$dm H$m`_ñdê$nr AgVo. CXm.
i
_Ü`_ CXçmoJ : \$ià{H«$`m CÚmoJ, Jwèhmi BË`mXr.
r t
{ddmh, {ejU, ì`dgm`, ~Xbr, n`©Q>Z, Z¡g{J©H$ AdOS> CXçmoJ/_moR>o CXçmoJ : {g_|Q>, gmIa, bmohnmobmX
ti
AmnÎmr, `wÕ BË`mXr H$maUm§_wio bmoH$ ñWbm§Va H$aVmV. BË`mXr.
e
bmo H $ Á`m ^mJmVy Z ñWbm§ V a H$aVmV Ë`m ^mJmV
bmoH$g§»`m H$_r hmoVo.
a p
`mCbQ> bmo H $ Á`m ^mJmV ñWbm§ V a H$aVmV Vo W o
m
bmoH$g§»`m dmTy>Z gmd©O{ZH$ godmgw{dYm§da VmU nS>Vmo.
_hmamï´> amÁ` Am¡Xçmo{JH$ {dH$mg _hm_§S>i (MIDC)
_hmamï´> amÁ`mV amÁ` gaH$maZo 1 Am°JñQ> 1962 amoOr
_hmamï´> amÁ` Am¡Xçmo{JH$ {dH$mg _hm_§S>imMr ñWmnZm
P o
^maVmVrb 0.52% bmoH$g§»`m ñWbm§V[aV Amho.
C
1980 Am{U 1990 À`m XeH$mV _h~y~-Ab-hH$
Am{U A_Ë`© goZ `m§Zr _mZd {dH$mg {ZX}em§H$ hr

g§H$ënZm _m§S>br. `m g§H$ënZoda AmYm[aV _mZd {dH$mg
{ZX}em§H$ Xadfu g§`wŠV amï´> {dH$mg H$m`©H«$_ (UNDP)
H$ê$Z Ë`m_m\©$V àËòH$ {OëhçmV Am¡Úmo{JH$ joÌm§Mr
{Z{_©Vr Ho$br Amho.
CÚmoJm§Mo gm_m{OH$ Xm{`Ëd (CSR)
CXçmoOH$ ì`ŠVr AWdm CXçmoJg_yhmZo g_mO{hV VgoM
n`m©daU g§Vbw ZmgmR>r Ho$bobr H¥$Vr CXçmoJm§Mo gm_m{OH$

_m\©$V àH$m{eV Ho$bm OmVmo. Xm{`Ëd åhUyZ g_Obr OmVo.
g_mOmàVr O~m~Xmar AWdm gm_m{OH$ ~m§{YbH$sVyZ
g_mOmVrb JaOy ì`ŠVr AWdm g§ñWm§Zm _XV H$ê$Z

g_mO{hVmon`moJr H$m`© H$aUo Amdí`H$ AgVo. `m hoVyZo
9
nmM H$mo Q > r no j m A{YH$ Z\$m H$_mdUmè`m 1. e¡j{UH$ gmo`r-gw{dYm nwadUo.
CXçmoOH$m§Zr AWdm CXçmoJg_whmZo àmYmÝ`mZo 2. Amamo½`{df`H$ gw{dYm nwa{dUo.
Amnë`m Zâ`mVrb H$_rV H$_r 2% aŠH$_ g_mO 3. Jmd AWdm {d^mJmMm {dH$mg H$aUo.
Cn`moJr H$m`m©gmR>r IM© H$amdr. `m~m~V emgZ 4. {ZamYma ì`ŠVtgmR>r Mmbdbobr H|$Ðo, n`m©daUr` {dH$mg
AmJ«hr Amho. `mgmR>r Imbrb _XVrMr Ë`m§À`mH$Sy>Z H|$Ðo BË`mXtZm _XV H$aUo.
Anojm AgVo. CXçmoJm§Mo gm_m{OH$ Xm{`Ëd `m A§VJ©V H$m`m©gmR>r
Ho$boë`m IMm©da CXçmoJg_yhm§Zm gaH$maH$Sy>Z H$a gdbV

{_iVo.

n
n[ajm§gmR>r Cn`wŠV Aí`m ZmoQ²>g
ta m
r r u
Telegram Channel F
e
o
v a
titiv
r i
e
m a
p
P C
o
10
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i
B`Îmm : Zddrti
gmam§eti
v
e
a m
p
P g§HC o
$bZ : AmH«w$a A~yO

9143445858
1
Contact : 9689665611
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i titiv
e
a m
p
P C
o
2
By : Abuj Patil B`Îmm : nmMdr (old)
^yJmob (Geography)
1 : _hmamï´> àXoe - g§H$ënZm amÁ`mÀ`m 17% ^mJmda dZjoÌ Amho. (2015 Zwgma)
{~Ja eoVrImbr joÌmV dmT> hmoV Amho.
ñWmnZm : 1 _o 1960
H$moH$U {H$Zmè`mdarb Ima^y_r àXoe H$m`_ nS>rH$ ñdê$nmV
720 {H$_r Mm g_wÐ {H$Zmam.
Amho.
Ah_XZJa - joÌ\$mimZo gdm©V _moR>m {Oëhm.
Ob g§gmYZo :
_w§~B© eha - joÌ\$imZo gdm©V bhmZ {Oëhm.
nO©Ý` hm nmÊ`mMm ñÌmoV Agbm Var nO©Ý` ho g§gmYZ Zìho.
bmoH$g§»`m - 11,23,72,972 (2011 Zwgma)
_mÝgyZÀ`m 4 _{hÝ`m§VM df©âmn¡H$s 80% nO©Ý` hmoVo.
Odinmg 41 hOma Jmdo d 378 ehao AmhoV.
n¥ð>r` Ob Am{U ^yOb Ago àH$ma.
n
ghm àemg{H$` {d^mJ AmhoV, Vo nwT>rbà_mUo
10 _rQ>a / Ë`mnojm OmñV C§M YaUm§Mm g_mdoe _moR>çm YaUm§V
1. H$moH$U 2. nwUo
Ho$bm OmVmo.
3. Zm{eH$ 4. Am¡a§Jm~mX
a
_hmamï´>mV EHy$U 1800 nojm OmñV (gdm©V OmñV) _moR>r YaUo
5. A_amdVr 6. ZmJnya AmhoV.
àmH¥$VrH$ KQ>H$m§da AmYm[aV àXoe :
C§Mr, C§MgIbnUm, CVma, IS>H$ àH$ma BË`mXr KQ>H$m§Mm
{dmMa H$aVmV. (CXm. H$moH$U, npíM_ KmQ>)
CÎma _hmamï´>mV Vmnr ZXrÀ`m Imoè`mV CVma npíM_oH$S>o Amhoo.
nyd}g dYm©-d¡ZJ§Jm `m§Mm CVma X{jUog Amho.
AãO _r3.
t
ñWyb YaUgmR>m 37 AãO KZ_rQ>a Va ^yObmMm gmR>m 32.96
r r
1. {d{ha ObqgMZ : 55%
u
m
2. H$mbdo ObqgMZ : 22.5%
a
3. Vbmd ObqgMZ : 14.5%
Caboë`m nR>mamMm nyd}g Amho. 4. Cngm ObqgMZ : 8.0% o
F
nO©Ý`_mZmZwgma Iyn OmñV, OmñV, _Ü`_, H$_r Ago àmXo{eH$ 1. {d{ha ObqgMZ : ZJa {OëhçmV gdm©{YH$ {d{har Va
{d^mOZ.
Am{W©H$ AmYmamda AmYm[aV àXoe :
i iv
Am¡Úmo{JH$aUmMr pñWVr, Xa bmI bmoH$g§»ò_mJo {OëhçmV v e H$moH$UmV AË`ën à_mUmV {d{har qgpMZ.
2. H$mbdm qgMZ : 22.5% joÌ ì`mßV, n._hmamï´> joÌ `mgmR>r
AZwHy$b.
r t
AgUmè`m H$maImÝ`m§À`m AmYmao R>a{dVmV. 3. Vbmd qgMZ : nyd© _hmamï´>mV M§Ðnya, ^§S>mam, Jm|{X`m,
ti
_w§~B©, R>mUo, gmobmnya, {OëhçmV Xa bmI bmoH$g§Io_mJo 46-
JS>{Mamobr òWo Z¡g{J©H$ Vbmd.
Vwfma d {R>~H$ qgMZ ho àH$ma nmÊ`mMr 40% ~MV H$aVmV.
52 H$maImZo H|$ÐrV Pmbo AmhoV.
e
am`JS>, nwUo {OëhçmV 40-45
a p
Z§Xwa~ma, JS>{Mamobr, ~rS>, bmVyZ, Cñ_mZm~mX òWo ho à_mU
7 nojm H$_r Amho.
m
CnbãY nmÊ`mMm AS>rMnQ joÌmgmR>r dmna H$aVmV.
4. Cngm qgMZ : 8% joÌ Cngm ObqgMZmÛmao Amo{bVmImbr
AmUVmV.
P
_hmamï´>mVrb 17% joÌ ObqgMZmImbr d 83% nmdgmda
2. Z¡g{J©H$ g§gmYZo o Adb§~yZ.
C
Amnbo OrdZ gwIH$a, gwb^ H$aÊ`mgmR>r _mZd Á`m nXmWmªMm ZJa, nwUo, gmVmam, gm§Jbr, Ywio, Cñ_mZm~mX _Yrb H$mhr
d D$Om© àH$mam§Mm dmna H$aVmo Ë`mg g§gmYZ åhUVmV Am{U joÌ Amdf©U J«ñV AmhoV.
Or g§gmYZo AmnUmg {ZgJm©VyZ {_iVmV Ë`m§Zm Z¡g{J©H$ _¥Xm g§gmYZ :
g§gmYZ åhUVmV. (CXm. Ob, ^y_r, _¥Xm, dZ, I{ZO) dZñnVtZm nmofUÐìò _¥XoVyZ {_iVmV, _¥Xm AnwZZ©drH$aUr`
^y_r g§gmYZo : g§gmYZ.
^y_r g§gmYZm§Mm gdm©V OmñV dmna eoVrgmR>r Ho$bm OmVmo. 1. H$mir _¥Xm (aoJya _¥Xm) :
ZÚm§À`m nya _¡XmZmÀ`m ^mJmVrb ^y_r eoVrgmR>r Cn`wŠV Amho. ~ogm°ëQ> IS>H$m§Mm Anj` hmoD$Z `mMr {Z{_©Vr hmoVo.
_hmamï´>mV 56.6% ^y{_Mm dmna {nHo$ KoÊ`mgmR>r Ho$bm OmVmo. {Q>Q>{° Z\o$ag _°½ZoQ>mB©Q> `m KQ>H$m_wio _¥Xb
o m H$mim a§J àmßV hmoVmo.
n._hmamï´> Am{U {dX^m©V gdm©{YH$ 70% joÌ bmJdS>rImbr. MwZIS>r, nmoQ>°am, bmoh, H°$ëerA_, _°½Zo{eA_ `m§Mo à_mU
3
A{YH$ AgVo. gm§Jbr, nwUo `m§À`m npíM_ ^mJmV.
N P g|Ðr` Ðì`mMo à_mU H$_r. bmHw$S> H${R>U.
AË`§V gwnrH$, nmUr Yê$Z R>odÊ`mMr j_Vm. Am¡fY, eoVr AdOmao, ~m§YH$m_mV Cn`moJr.
H$mnyg, D$g, \$io, Jhÿ, Ádmar H$S>YmÝò hmoVmV. 2. CîU àXoer` AmÐ© nmZPS>r dZo :
A_amdVr, AH$mobm, ~wbT>mUm, dm{e_, naÛr, qhJmbr, 1000-20000 _r_r.
Cñ_mZm~mX, Ah_XZJa, Ywi,o OiJmd {OëhçmV AmT>iVo. nmdgmù`mV dmT>VmV Va CÝhmù`mV nmZo JiVmV.
2. Om§^r _¥Xm : C§Mr 30-40 _rQ>a
2000 no j m OmñV nO© Ý ` d {Z{üV H$mo a S> m H$mbI§ S > gmJa, gmb, M§XZ, nig, H$m§MZ, AOw©Z gmgmaIo d¥j
AgUmè`m ^mJmV
bmoh d A°ë`w{_{ZA_Mo A{YŠ`.
n
AmT>iVmV.
{dX^©, ImZXoe d nwUo, H$moëhmnya_Üò AmT>iVmV.
a
NP, go{Ð` nXmWmªMo à_mU H$_r. 3. CîU àXoer` ewîH$ nmZPS>r dZo :
gwnrH$Vm H$_r. 500-1000 _r_r nO©Ý`.
am`JS>, aËZm{Jar, qgYwXyJ©, gmVmam, H$moëhmnya {OëhçmV {h
_¥Xm AmT>iVo.
Vm§Xwi à_wI nrH$.
3. JmimMr _¥Xm :
t
30-40 A§e gopëgAg Vmn_mZ.
r r m
PmS>mMr C§Mr H$_r.
dob, nig, A§OZ, V|Xy.
u
OiJm§d, ~wbT>mUm, A_amdVr, ZmJnya, ^§S>mam, Jmo§{X`m,
a
hr gw{nH$ _¥Xm Amho. Ywio, AH$mobm.
ZÚm§À`m gIb d nwa _¡XmZmV hr _¥Xm AmT>iVo. o
4. CîU àXoer` H$mQ>oar dZo :
H$moH$UmVrb ZÚm§À`m _wImH$S>rb àXoemV AmT>iVo.
F
500 _r._r. nojm H$_r.
4. Vm§~S>r _¥Xm :
_¥Xm V`ma hmoVo.

i
J«°ZmB©Q> d Zrg àH$maÀ`m IS>H$m§Mo Anj` hmoD$Z Vm§~S>r
iv v e CÝhmio AVr H$moaS>o.

nO©Ý` N>mòÀ`m àXoemV hr dZo AmT>iVmV.
IwaQ>çm d H$mQ>oar dZñnVr AmT>iVmV.
r t
{MH$U_mVr d dmiy {_lrV _¥Xm, bmohmMo à_mU OmñV ~moa, ~m^yi, qZ~, I¡a, {haS>m, {ZdSy>§J BË`mXr.
Agë`mZo Vm§~S>m a§J.
ti
MwZIS>r, H$m~m}ZoQ>, \$m°ñ\$arH$, A°grS>, g|{Ð` Ðìò, nmoQ>°amMo
5. Ima\w$Q>rMr dZo :
e {H$Zmè`mbJVÀ`m ^mJmV âVr, AmohmoQ>rÀ`m nmÊ`mÀ`m

à_mU H$_r.
a p
ZmJnya, ^§S>mam, Jm|{X`m, M§Ðnya, JS>{Mamobr_Üò AmT>iVo.
~mOar, ^yB©_wJ, ~Q>mQ>o, ^mV.
m
nmVirÀ`m Xaå`mZ, ImS>çm§À`m _wImer XbXb`wŠV ^y_rda.
H$m§Xa d {Vfa OmVrÀ`m dZñnV AmT>iVmV.
2006 nmgyZ amÁ`gaH$maZo g§V VwH$mam_ dZJ«m_ `moOZm gwé
P
_¥XoMr hmoUmar Yyn hm _mÌ H$miOrMm {df` ~Zbm Amho.
dZo d dÝ` àmUr g§gmYZ :
C
dZm§Mm CO2 Mo emofU joÌ g_Obo OmVo.
o
n`m©daUr` g_Vmob amIÊ`mgmR>r 1/3 ^mJ (33%)
dZm§Imbr Agmdm.
Ho$br. Ad¡Y d¥jVmoS>rda ~§YZ, g§ajU, OmJ¥Vr Ho$br OmVo.
dÝ`àmUr g§gmYZ :
_oiKmQ>, VmS>mo~m, n|M, gømÐr ho Mma ì`mK« àH$ën AmhoV.
H$moëhmnya Jì`m§gmR>r à{gÕ. (XmOrnya)
_hmH$m` Ima-eoIê$ nwUo {Oëhçm§V {^_me§H$a òWo AmT>iVo.
1. CîU àXoer` {Z_ gXmharV dZo :
I{ZO g§gmYZo :
2000 _r._r. nojm OmñV nO©Ý`.
1. bmohI{ZO : CÚmoJm§Mm H$Um, M§Ðnya, JS>{Mamobr, Jm§o{X`m,
dZo ê§$XnUu, C§Mr 60-65 _rQ>a.
ZmJnya d qgYyXwJ© _Üò.
qH$Ob, gmJ, gmb, Hw$gw_, A§OZ, {haS>m, ~ohS>m BË`mXr.
2 ~m°ŠgmB©Q> : `mnmgyZ A°ë`y{_{ZA_ {_iVo. CÎm_ {dOdmhH$,
aËZm{Jar, qgYwXyJ©, R>Uo `m§Mm nyd© Va H$moëhmnya, gmVmam,
Vm§ã`mnojm ñdñV, àm_w»`mZo Om^m IS>H$mV AmT>iVmV.
4
gømÐrVrb gmR>o CÀM XOm©Mo AmhoV, H$moëhmnya, gm§Jbr, OmonmgZm H$aVmV.
qgYwX,©y am`JS>. {Ibmar, S>m§Jr, XodUr, Jra, bmb H§$Ymar `m Xoer Jwam§À`m
3. _°J{ZO : e|Xar H$mù`m a§JmMm. 1 Q>Z nmobmX CËnmXZmV g§»`m _hmamï´>mV A{YH$ AmT>iVo.
10 {H$.J«°. _°J{ZO dmnaVmV. gmR>o. ImUH$m_ :
^§S>mam, ZmJnya, Jm|{X`m, M§Ðnya, qgYwXyJ©. ñWm{ZH$ bmoH$m§Zm OmñV \$m`Xm.
D$Om© g§gmYZo : ImUH$m_ joÌ ho nyd© {dX^© Am{U H$moH$UmV EH$dQ>bo AmhoV.
1. XJS>r H$moigm : M§Ðnya, `dV_mi, ZmJnya. Am¡pîUH$ {dÚwV {ÛVr`H$ ì`dgm` :

àmW{_H$ CÚmoJm§da AmYm[aV.
n
H|§$Ðo - H$moamS>r, nmag, Vw^}.
2. I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`y : dmbwH$m_` àXoemV d {dH${gV àXoemV {ÛVr`H$ ì`dgm` JwV § boë`m§Mo à_mU A{YH$
MwZIS>H$mV AmT>i. AgVo.
a
Aa~r g_wÐmV _w§~B© hm` (1973) ho gmR>o gmnS>bo. V¥Vr`H$ ì`dgm` :
H¥${Ì_ a~a V`ma H$aÊ`mgmR>r Z¡g{J©H$ dm`y Cn`wŠV Amho. gm_m{OH$ {dH$mgmbm _XV.

3. ì`dgm`
_yb^yV d gVV dmT>Umè`m JaOm nyU© H$aÊ`mgmR>r _mZd Or
{H«$`m gmVË`mZo H$aVmo, Ë`mbm ì`dgm` åhUVmV.
t
H|$ÐrH$aU ehamV Pmbobo AmT>iVo.
MVwWH© $ ì`dgm` :
r r m
{dkmZ-V§ÌkmZmda AmYm[aV.
u
~m¡{ÕH$ j_Voda AmYm[aV.
a
dZñnVr nXmWmªMo g§H$bZ d {eH$maU H$aUo. {dMma à{H«$`m d H$ënZm§Mm {dH$mg hm `mMm nm`m Amho.
gømÐr_Üò dmabr, H$mVH$ar d H$moH$Um `m Am{Xdmgr O_mVr {dVaU A{Ve` Ag_mZ. o
AmhoV.
F

O_mVr AmhoV.
àmW{_H$ ì`dgm` :
iv v e
gmVnwS>m_Üò {^ëb d H$moaHy$ Va nyd© O§JbmV Jm|S> d hidm
i

4. eoVr
_hmamï´>mVrb 35% joÌ (eoVrjoÌ) nO©Ý` N>mòÀ`m
àXoemV Amho.
r t Iarn h§Jm_ - noaUr OyZ-Owb¡. (Vm§Xyi, ~mOar, H$S>UmÝò,

1. _mgo_mar :
amÁ`mMm {H$Zmam 720 {H$_r.
ti
Ádmar)
aã~r h§Jm_ - noaUr Am°ŠQ>mo.-Zmoìh|~a (Ádmar, Jhÿ, haâm)
e
X§Vwa {H$Zmam, {dñV¥V, g_wÐ~wS>, O{_Z ghH$mar g§ñWm d
ghH$ma `m§Mo ghmæ`.
a p
S>hmUy, dgB©, dgm}ìhm, _m{h_, A{b~mJ, _wéS>, lrdY©Z,
m
Xm^moi, aËZm{Jar, _mbdU, do§Jwbm©, {eamoS> òWo _mgo_mar

gImob eoVr : H$_rV H$_r joÌm_Üò OmñVrV OmñV bj
XoD$Z A{YH$ CËnmXZ H$mT>Ê`mÀ`m eoVrbm.
~mJm`Vr eoVr : {nH$m§Zm H¥${Ì_[aË`m (JaOoZwgma)
P
nmUrnwadR>m H$amdm bmJVmo. (D$g, ^mOrnmbm, AÞYmÝò)
MmbVo.
o
_w§~B©, R>mUo, am`JS> - Kmoi, ~m|~rb, nmnboQ>, dm_, gwa_B©,
\$bmoËnmXZ eoVr : Am§~m, g§Ìr, \$Ug, H$mOy, Ho$ir, {MHy$,
H$moi§~r.
C
aËZm{Jar qgYwXyJ© - ~m§JS>m, h¡X, nS>do.
A§Ora, S>mit~ BË`mXr.
Jmdo d VoWrb {nHo$ : OiJmd (Ho$ir), Zm{eH$, gm§Jbr
(Ðmjo), aËZm{Jar (hmnyg), R>mUo ({MHy$), ZmJnya (g§Ìr).
amÁ`mÀ`m A§VJ©V ^mJmV ZXr, Vbmdm_Üò _mgo_mar MmbVo.
AÞYmÝ` CËnmXZmmgR>r gdm©{YH$ joÌmMm dmna H$aVmV.
^§S>mam, Jm|{X`m `m {OëhçmV Am{Xdmgr _mgo_mar H$aVmV.
Ë`mImbmoImb ZJXr {nHo$.
JmoS>çm nmÊ`mV H$Q>bm, amohÿ, åhJi, qPJm, M§Xoar.
Ádmar ho AÞYmÝ`mMo à_wI nrH$ Amho.
2. newnmbZ :
gmobmnya {Oëhm Ádmar CËnmXZmV AmKmS>rda Amho.
g§H$arV OZmdao Xoer OZmdam§nojm OmñV XwY XoVmV.
_mÌ gÜ`m ÁdmarÀ`m {nH$mImbrb joÌ d CËnmXZ `m_Üò
_m§g, A§S>r {_iÊ`mgmR>r H$m|~S>çm, ~XH$, E_y BË`mXr
KQ> hmoV Amho.
5
Jhÿ ho nrH$ gmYmaUV: aã~r h§Jm_mV KoVmV, `mbm hd_mmZ 2. Zm{eH$ {d^mJ : OiJmd, MmirgJmd, Ywio, A_iZoa,
W§S> Am{U _Ü`_ nO©Ý` bmJVo. _mboJmd, òdbm.
Vm§Xi y nrH$ OmñV nO©Ý` d OmñV Vmn_mZ AgUmè`m ^mJmV 3. Am¡a§Jm~mX {d^mJ : Zm§XoS>, Am¡a§Jm~mX, OmbZm.
KoVmV. H$moH$U d {dX^m©V _moR>çm à_mmUmda nrH$ KoVmV. 4. nwUo {d^mJ : H$moëhmnya, BMbH$a§Or, gm§Jbr, _mYdZJa,
H$O©V, Imonmobr, aËZm{Jar, òWo ^mV g§emoYZ H|$Ð Amho. {_aO, gmobmnya_Üò ~meu
~mOar ho nrH$ H$_r nO©Ý` d OmñV Vmn_mZ AgUmè`m ^mJmV gmIa CÚmoJ :
KoVmV. `m {nH$mImbrb joÌmV KQ> hmoV Amho. nO©Ý` N>mòÀ`m Cg hm Zmed§V ñdê$nmMm H$ÀMm _mb Amho. _hmamï´>mVrb
nÅ>çmV _w»`Ëdo ho {nH$ KoVbo OmVo. n{hbm gmIa H$maImZm 1920 gmbr Ah_XZJa {OëhçmV
H$mnya {nH$mgmR>r OmñV Vmn_mZ, _Ü`_ nO©Ý`, aJya _¥Xm
Amdí`H$. ImZXoe d {dX^m©V ho nrH$ KoVmV.
_hmamï´>mV àm_w»`mZo AmIwS> Ym½`mÀ`m H$mnyg {nH$dbm OmVmo.
n
~obmnya òWo gwé.
Va ghH$mar VËdmdaMm n{hbm H$maImZm ZJa_Üò àdamZJa
a
òW¡ gwé Pmbm.
CAHS 468 d BT H$mnyg {~`mUo {dH${gV Ho$bo. {dVaU :
D$g nrH$ CîU àXoer` nrH$ Amho. H$mi^/JmimMr _¥Xm
Amdí`H$. _hmamï´>mV 3% joÌ CgmImbr npíM_ _hmamï´>
D$g CËnmXZmV AmKmS>rda Amho.
Am§~m CËnmXZmV aËZm{Jar, qgYwXyJ©, am`JS>, R>mUo {Oëho
AmKmS>rda AmhoV.
t
1. nwUo {d^mJ : Ah_XZJa, H$moëhmnya, gmobmnya, nwUo, gmVmam,
AJ«oga {Oëho.
r r m
2. Zm{eH$ : Ywio, OiJmd, Z§Xwa~ma
u
3. Am¡a§Jm~mX : Am¡a§Jm~mX, bmVya, qhJmobr, ~rS>, naÛr,
Zm§XoS>.
a
H$moH$U H¥$fr {dÚmnrR>, Xmnmobr òWo Am§ã`mda g§emoYZ Ho$bo
OmV Amho.
v e
ÐmjmgmR>r CîU d H$moaS>o hdm_mZ nmÊ`mÀ`m {ZMam hmoUmar
O_rZ.
o
4. ZmJnya d A_amdVr : `dV_mi, ~wbT>mUm, A_amdVr, dYm©,
AH$mobm, ZmJnya, dm{e_, ^§S>mam.
agm`Z CÚmoJ : F
i
XoemÀ`m EHy$U CËnÞmn¡H$s 40% CËnÞ _hmamï´>mV hmoVo.
{bS>bg o Ðmj CËnmXZmV _hmamï´> AmKmS>rda.
iv
nwÊ`mOdi Cair H$m§MZ òWo Ðmj g§emoYZ H|$Ð Amho.
{dVaU : _w§~B©, R>mUo, H$ë`mU, nZdob, nwUo, ZmJnya,
r
Am¡a§Jm~mX.
g§Í`mgmR>r ZmJnya à{gÕ Amho.
it dmhZ {Z{_©Vr CÚmoJ : _w§~B©, nwUo-qMMdS>, Am¡a§Jm~mX,
5. CÚmoJ
et gmVmam, Zm{eH$, ZmJnya, OiJmd.
a
BboQ>´m{° ZŠg CÚmoJ : _w~
§ B©, nwU,o ZmJnya, Zm{eH$, Am¡aJ§ m~mX

p
MIDC _hmamï´> Am¡Úmo{JH$ {dH$mg _hm_§S>i Mr ñWmnZm
1 Am°JñQ> 1962 amoOr H$aÊ`mV Ambr.
n`m©daUmVrb Á`m KQ>H$m§À`m ApñVËdm_wio n`m©daUmMr
JwUdÎmm KgaVo Ë`m KQ>H$m§Zm àXyfHo$ åhUVmV.
gwVr H$mnS> CÚmoJ :
m
P
1. H$mngmda à{H«$`m H$aUo.
2. gwV H$mVUo
C
o 6. dmhVyH$, g§XoedhZ d n`©Q>Z
1854 _Üò _w§~B© òWo H$mdgOr ZmZm^mB© Xmda `m§Zm gwVr
H$mnS> {JaUr ñWmnZ Ho$br.
gwVr H$mnS> CÚmoJmV Imbrb à{H«$`m§Mm g_mdoe hmoVmo.
H$_r A§VamÀ`m dmhVwH$sgmR>r gmoB©ñH$a d bd{MH$.
H|$Ð gaH$ma amï´>r` _hm_mJ© V`ma H$aV AgVo, XoI^mb.
_w§~B©-Zm{eH$ Agm amï´>r` _hm_mJ© H«$. 3.
nZdob-Jmodm (amï´>r` _hm_mJ© H«$. 17)
3. H$mnS> {dUUo amÁ` _hm_mJm©Mr XwéñVr, ~m§YH$m_, XoI^mb, amÁ` gaH$ma
4. a§JH$m_ d N>nmB© H$aUo H$aVo.
{dVaU : amÁ`mV 2 ÐþVJVr _mJ© AmhoV _w§~B© _Üò
1. ZmJnya d A_amdVr {d^mJ : ZmJnya, qhJUKmQ>, AH$mobm, 1. npíM_ ÐþVJVr _mJ© : _m{h_nmgyZ -X{hgan`ªV OmVo d
nwbJmd, dS>Zoa, _Mbnya nwT>o amï´>r` _hm_mJ© 14 bm {_iVmo.
6
2. nydu` ÐþVJVr _hm_mJ© : gm`ZnmgyZ-R>mUon`ªV OmVmo. Am¡aJ§ m~mX òWZy hO `mÌogmR>r OohmX `m {R>H$mUr `m {d_mZgodm
Va _§w~B©-nwUo Agm amÁ`mVrb EH$_od AVr-ÐþVJVr _hm_mJ© Amho.
Amho. Zi_mJ© :
bmoh_mJ© : dm`w, nmUr, Ðdê$n Vob BË`mXtMr dmhVyH$ Ho$br OmVo.
Xya A§VamÀ`m àdmgr _mb dmhVyH$sgmR>r Cn`wŠV. H$ÀÀ`m VobmMr gdm©{YH$ dmhVwH$ Zi _mJm©ZoM Ho$br OmVo.
XoemVrb n{hbr aoëdo gZ 1853 _Üò _w§~B©-R>mUo Aer 35 _hmamï´>mV OmñV dmna nmUr nwadR>m H$aÊ`mgmR>r Ho$bm OmVmo.
{H$._r. Ymdbr. Va _w§~B©, nwUo òWo Z¡g{J©H$ dm`y d H$ÀMo Vob `m§À`m
n
_hmamï´>mV Zoai-_mWoamZ `m S>mo§Jami ^mJmVyZ YmdUmar {_Zr dmhVwH$sgmR>r Zi_mJm©Mm dmna H$mVmV.
aoëdo Aé§X bmoh_mJm©dê$Z YmdVo.
XyaÜdZr:
_w§~B© ho _Ü` d npíM_ aoëdo {d^mJmMo _w»`mb` Amho.
^maV g§Mma {ZJ_ _`m©XrV (BSNL) d _hmZJa Q>o{b\$moZ
amÁ`mVrb _hÎdmMo bmoh_mJ©
1. _w§~B© - H$mobH$Vm
3. _w§~B© - Jmodm
2. _w§~B© - MoÞB©
4. _w§~B© - Zdr {Xëbr n`©Q>Z :
a
{ZJ_ _`m©XrV (MTNL) `m XmoZ g§ñWm godm nwadVmV.
t m
Am¡a§Jm~mX òWo {eënH$bm d {dUH$m_ H$bobm n`©Q>Zm_wio
r r
5. _w§~B© - {_aO - ~|Jbwê$
_hÎd Ambo.
_w§~B© eham_Üò ñWm{ZH$ (bmoH$b) aoëdo~amo~a _moZmoaob, _oQ´>mo
`m aoëdogodmhr AmhoV. u
am`JS> {H$ëë`mda OmÊ`mgmR>r amondo AmhoV.
a
Va amÁ`mV nwUo-bmoUmdim hr Xwgar ñWm{ZH$ aoëdo godm _w§~B©, A{b~mJ, lrhaoœa òWo gw§Xa g_wÐ {H$Zmao AmhoV.
AmT>iVo. o
_mWoamZ, _hm~ioœa, {MIbXam, nÝhmim hr W§S> hdoMr
{R>H$mUo AmhoV.
F
v e
ObdmhVyH$ :
Am¡a§Jm~mX Odi AqOR>m-doéi boUr AmhoV.
BVam§À`m VwbZoV ñdñV dmhVyH$ àH$ma, dmhVyH$ j_Vm OmñV.
_w§~B© OJmVrb A{Ve` gwa{jV ~§Xa Amho.
Odmhabmb Zohê$ ~§Xa 1989 nmgyZ gwé.
rt
i
itiv
H$moH$U {H$ZmanÅ>rda gw_mao 48 bhmZ _moR>r ~§Xao AmhoV.
I{ZO {Z`m©VrgmR>r lrdY©Z Xm^moS>, XodJS>, aËZm{Jar,

7. bmoH$g§»`m
Z¡g{J©H$ g§gmYZ Amho.
bmoH$g§»òÀ`m ~m~VrV _hmamï´>mMm ^maVmV Xwgam H«$_m§H$
bmJVmo.
e
a
{dO`XwJ©, _wéS>, do§Jwbm©. _hmamï´>mMr bmoH$g§»`m : 11,23,72,972 (2011 Zwgma)
dmna H$ê$Z _mbmMr d àdmem§Mr dmhVyH$. p

H$mo`Zm, _wier, nmZeoV BË`mXr YaUm§À`m n[agamV ZmdoMm

51.9% nwéf d 48.1% pñÌ`m AmhoV.
^maVmÀ`m bmoH$g§»òÀ`m 9.23% bmoH$ _hmamï´>mV AmhoV.
m
P
hdmB© dmhVyH$ : 1 _o 1960 amoOr 4 H$moQ>r hmoVr.
o
_m¡ë`dmZ dñVy d {eK«ZmeH$ nXmWmªÀ`m dmhVyH$sgmR>r hm 2001-2011 Xaå`mZ d¥ÕrXa 15.99% Amho, gdm©{YH$
_mJ© Cn`wŠV Amho. _mÌ I{M©H$ Amho.
dm`y_mJ© n`©Q>Z {dH$mgmbm _XV.
C
35.94% R>mUo {OëhçmV.
H$moH$U d n._hmamï´>mV bmoH$g§»`m OmñV. _mÌ Am¡a§Jm~mX
_hmJ Agë`mZo gm_mÝ`m§Zm nadS>V Zmhr. d ZmJnya {d^mJmV H$_r.
Owhÿ ho ^maVmVrb n{hbo {d_mZVi. R>mUo {OëhçmV gdm©{YH$ bmoH$g§»`m 9.84% gdm©V H$_r
_hmamï´>mV Mma Am§Vaamï´>r` {d_mZVio AmhoV. qgYwXyJ© _Üò 0.08%.
_w § ~ B© V rb N> Ì nVr {edmOr Am§ V aamï´ > r ` {d_mZVi ho _hmamï´>mMr KZVm 365 BVH$s Amho. (Am¡a§Jm~mXMr
^maVmVrb gdm©{YH$ JOdObobo {d_mZVi Amho. bmoH$g§»`m KZVm -365)
nwUo d ZmJnya VgoM 2008 nmgyZ Am¡a§Jm~mXMm dmna
Am§Vaamï´>r` dmhVwH$sgmR>r H$aVmV.
7
{dVaU : _hmamï´>mV gdm©{YH$ aËZm{Jar - 1123 Va gdm©V H$_r JwUmoÎma
A{VOmñV KZVoMo àXoe - 601+ (_w§~B© eha, CnZJa, _w§~B© eha 838
R>mUo, nwUo) 0-6 d`moJQ>mVrb (~mb qbJJwUmoÎma) 883 BVHo$ Amho.
OmñV KZVoMo àXoe : 451 - 600 (ZmJnya d H$moëhmnya) gdm©{YH$ JS>{Mamobr 956 Va gdm©V H$_r 801 ~rS>
_Ü`_ KZVoMo àXoe : 301 - 450 (Zm{eH$, gmVmam, {OëhçmV Amho.
OiJmd, Ah_XZJa, _amR>dmS>m d {dX^m©Vrb ~hþVoH$ gmjaVm :
{Oëho) _hmamï´>mMr gmjaVm 82% Amho n¡H$s
{dai KZVoMo àXoe 151 - 300 (Ywio, ZJa, ~rS>, - ñÌr gmjaVm - 67.5%
^§S>mam, Jm|{X`m, M§Ðnwa, A_amdVr, AH$mobm, dm{e_,
`dV_mi, qhJmobr, naÛr)
A{V{dai KZVoMo àXoe : JS>{Mamobr
n
- nwéf gmjaVm - 86.02%
qgYwXwJ©_Üò gmjaVoMo à_mU OmñV.
a
npíM_ _hmamï´>mVrb gmjaVoMo à_mU _hmamï´>mÀ`m gamgar
qbJJwUmoÎma : BVHo$ Amho.
2001 nmgyZ 2011 n`ªV qbJ JwUmoÎma 922 dê$Z 725
n`ªV dmT>bobo Amho.
t
_Ü` _hmamï´> d nyd© _hmamï´>m_Üò ho à_mU H$_r Amho, M§Ðnya,
JS>{Mamobr, Z§Xwa~ma `m Am{Xdmgr {OëhçmV ho à_mU H$_r.
r r u
m
a
v e F
o
r i t
MPSC / UPSC / Bankigi t iv
/ PSI / STI / ASO
e
a n[ajm§gmR>p
m
r Cn`wŠV Aí`m ZmoQ²>g
P C
o
Telegram Channel
8
n
ta m
r r u
a
v e F
o
rt
i
itiv
e
a m
p
P C
o
9
1
G
eo
A gr
bu a
p
jP h
at by
il y
Mo. 9689665611
2. †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß †) ¯Ö¾ÖÔŸÖ×®Ö´ÖÖÔÞÖÛúÖ¸üß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß :
 ³ÖæÛÓú¯Ö ¾Ö •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß µÖÖ ‘Ö™ü®ÖÖ ¯Öé£¾Öß“µÖÖ †ÓŸÖ¸ÓüÝÖÖŸÖß»Ö  ¾Ö»Öß ¯Ö¾ÖÔŸÖ :
 ¯Öé£¾Öß“µÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖæ®Ö ˆ•Öì“Öê ¾ÖÆü®Ö ÆüÖŸê Öê. µÖÖ ˆ•ÖÖÔ»ÖÆü¸üà´Öãôûê
†×Ã£Ö¸üŸÖê´Öãôêû ‘Ö›üŸÖÖŸÖ.
 ³Öæ¯ÖéÂšüÖÓŸÖÝÖÔŸÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ´ÖãÜµÖŸÖ: ¯ÖÏÖ¾Ö¸üÞÖÖ“µÖÖ ¾Ö¸ü“µÖÖ £Ö¸üÖŸÖ ´Öé¤üæ ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ £Ö¸üÖ¾Ö¸ü ×õÖ×ŸÖ•ÖÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ¾Ö ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ“µÖÖ ×¤ü¿Öê®Öê
ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ¯ÖÏÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖß»Ö ×Ûú¸üÞÖÖêŸÃÖÖ¸üß ¯Ö¤üÖ£ÖÖÕŸÖæ®Ö ¯ÖÏ“ÖÓ›ü ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ¤üÖ²Ö ¯Ö›æü®Ö ¾ÖôûµÖÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ¯Ö›üŸÖÖŸÖ ¾Ö ŸµÖÖ“Öß ÝÖãÓŸÖÖÝÖãÓŸÖ
ˆ•ÖÖÔ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. µÖÖ ˆ•ÖÖÔ»ÖÆü¸üß ‹ÛúÖ ×šüÛúÖÞÖÖÆæü®Ö ¾ÖÖœüŸÖê. ¯Ö×¸üÞÖÖ´Öß ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖ ˆ“Ö»Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê ¾Ö ¾Ö»Öß ¯Ö¾ÖÔŸÖÖÓ“Öß
¤ãüÃÖ·µÖÖ ×šüÛúÖÞÖß •ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ˆ•Öì“µÖÖ †¿ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ´Öãôêû ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê.
 ˆ¤üÖ. ×Æü´ÖÖ“Ö»Ö, †¸ü¾Ö»Öß, ¸üÖòÛúß, †Ñ›üß•Ö, †Ö»¯ÃÖ Æêü •ÖÝÖÖŸÖß»Ö
¯Öé£¾Öß“µÖÖ †ÓŸÖ¸ÓüÝÖÖŸÖ †×Ã£Ö¸üŸÖÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖˆê ®Ö ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ÆüÖŸê ÖÖŸÖ.
†ÓŸÖÝÖÔŸÖ ³Öæ-ÆüÖ“Ö“ÖÖ»Öà“Öê ¾ÖÝÖáÛú¸üÞÖ ÝÖŸÖß, ×¤ü¿ÖÖ ¾Ö ³Öæ¹ý¯ÖÖÓŸÖ¸ü ¯ÖÏ´ÖãÜÖ ¾Ö»Öß ¯Ö¾ÖÔŸÖ †ÖÆêüŸÖ.
 ÝÖ™ü ¯Ö¾ÖÔŸÖ :
il y
†Ö¬ÖÖ×¸üŸÖ Ûêú»Öê •ÖÖŸÖê.
 †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ÆüÖ“Ö»ÖÖ»Öà´Öãôêû ×õÖ×ŸÖ•ÖÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ¾Ö ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¤æü¸ü
†ÓŸÖÝÖÔŸÖ ³Öæ-ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà“Öê ¾ÖÝÖáÛú¸üÞÖ :
at b
•ÖÖÞÖÖ·µÖÖ ˆ•ÖÖÔ»ÖÆü¸üß ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. †¿ÖÖ ¾Öêôûß ÜÖ›üÛúÖÓ¾Ö¸ü
¾ÖÝÖáÛú¸üÞÖÖ“ÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ŸÖÖÞÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖê, ŸµÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖÓ®ÖÖ ŸÖ›êü ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. Æêü ŸÖ›êü
†Ö¬ÖÖ¸ü ×¾Ö³ÖÓÝÖ ´ÆüÞÖæ®Ö †ÖêôûÜÖ»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. †¿ÖÖ“Ö ¯ÖÏÛúÖ¸êü ÛúšüßÞÖ
y
1) ÝÖŸÖß †) ´ÖÓ¤ü ³Öæ-ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß (ÃÖÖŸÖŸµÖÖ®Öê ÜÖ›üÛúÖÓ´Ö¬µÖê ˆ•ÖÖÔ»ÖÆü¸üß ‹Ûú´ÖêÛúÖÓÛú›êü †Ö»µÖÖ®Öê ¤üÖ²Ö ¯Ö›æü®ÖÆüß
ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ) †ÃÖê ×¾Ö³ÖÓÝÖ ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖŸê ÖÖŸÖ. ¤üÖ®ê Ö ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ×¾Ö³ÖÓÝÖÖÓ´Ö¬Ö»Ö ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ“ÖÖ
jP h
p ˆ¤üÖ., ¯Ö¾ÖÔŸÖ ¾Ö ÜÖÓ›üÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß.
²Ö) ¿Öß‘ÖÐ ³Öæ- ÆüÖ“Ö“ÖÖ»Öß (‘Ö™ü®Öê“µÖÖ Ã¾Ö¹ý¯ÖÖŸÖ
³ÖÖÝÖ Ûêú¾ÆüÖ ¾Ö¸ü ˆ“Ö»Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê, ŸÖê¾ÆüÖ ÆüÖ ˆ“Ö»Ö»ÖÖ ÝÖê»Öê»ÖÖ
³ÖÖÝÖ šüÖêÛúóµÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÞÖê ×¤üÃÖŸÖÖê. †ÃÖÖ ³Öæ³ÖÖÝÖ ÝÖ™ü ¯Ö¾ÖÔŸÖ ´ÆüÞÖæ®Ö
†ÖêôûÜÖ»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ÝÖ™ü ¯Ö¾ÖÔŸÖÖ“ÖÖ ´ÖÖ£ÖÖ ÃÖ¯ÖÖ™ü †ÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖ¾Ö¸ü
Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ)
bu a
ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖß“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ×¿ÖÜÖ¸êü ®ÖÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖÓ“Öê ˆŸÖÖ¸ü ŸÖß¾ÖÎ
ˆ¤üÖ., ³ÖæÛÓú¯Ö, •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß. †ÃÖŸÖÖŸÖ. ˆ¤üÖ., µÖã¸üÖê¯Ö´Ö¬Öß»Ö ²»ÖòÛú ±úÖò¸üêÃ™ü ¯Ö¾ÖÔŸÖ. ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö
A gr
2) ×¤ü¿ÖÖ †) ×õÖ×ŸÖ•ÖÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ³Öæ-ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß. ´Öê‘ÖÖ»ÖµÖ ¯ÖšüÖ¸ü.

²Ö) ˆ¬¾ÖÔÝÖÖ´Öß, †¬ÖÖêÝÖÖ´Öß ³Öæ-ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß.  ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü ×õÖ×ŸÖ•ÖÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß •Öê¾ÆüÖ ¯Ö¸üÃ¯Ö¸ü ×¾Ö¸üÖê¬Öß
3) ³Öæ¹ý¯Öê †) ÜÖÓ›ü•Ö®µÖ (³ÖæÜÖÓ›ü, ¯ÖšüÖ¸êü ¾Ö ˆ““Ö³Öæ´Öß ×¤ü¿ÖÖÓ®ÖÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ, ŸÖê¾ÆüÖ ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖß»Ö ÜÖ›üÛúÖÓ¾Ö¸ü ŸÖÖÞÖ ¯Ö›üŸÖÖê.
eo
×®Ö´ÖÖÔÞÖ Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ) ŸÖÖÞÖ ¾ÖÖœü»µÖÖÃÖ ÜÖ›üÛúÖÓ®ÖÖ ŸÖ›êü ¯Ö›üŸÖÖŸÖ, ŸµÖÖ´Öãôêû ×¾Ö³ÖÓÝÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ
ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
²Ö) ¯Ö¾ÖÔŸÖ•Ö®µÖ (¾Ö»ÖßÛú¸üÞÖ, ¯ÖÏÃŸÖ¸ü³ÖÓÝÖ
 ÜÖ“Ö¤ü¸üß :
×ÛÎúµÖÖ)
 Ûú¬ÖßÛú¬Öß ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ»ÖÖ ŸÖÖÞÖ ¯Ö›æü®Ö ÃÖ´ÖÖê¸üÖÃÖ´ÖÖê¸ü ¤üÖê®Ö ŸÖ›êü
G
 ´ÖÓ¤ü ³Öæ- ÆüÖ“Ö“ÖÖ»Öß : ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ ¤üÖê®Ö ŸÖ›ü¶ÖÓ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö“ÖÖ ³Öæ³ÖÖÝÖ ÜÖ“ÖŸÖÖê. †ÃÖÖ
 ´ÖÓ¤ü ³Öæ-ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà“Öê ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ¾Ö¸ü ¯Ö¾ÖÔŸÖ×®ÖÙ´ÖŸÖß ¾Ö ÜÖÓ›ü×®ÖÙ´ÖŸÖß“µÖÖ ÜÖ“Ö»Öê»ÖÖ ÜÖÖê»ÖÝÖ™ü ³ÖÖÝÖ ´ÆüÞÖ•Öê“Ö ÜÖ“Ö¤ü¸üß ÆüÖêµÖ. ÜÖ“Ö¤ü¸üß“Öê
Ã¾Ö¹ý¯ÖÖŸÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ×¤üÃÖæ®Ö µÖêŸÖÖŸÖ. ¤üÖê®Æüß ²ÖÖ•ÖæÓ“Öê ˆŸÖÖ¸ü ŸÖß¾ÖÎ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ˆ¤üÖ. ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö ®Ö´ÖÔ¤üÖ
ÜÖ“Ö¤üß, †Ö×±ÏúÛúÖ ÜÖÓ›üÖŸÖß»Ö ÝÖÏê™ü ×¸ü°™ü ¾Æòü»Öß, µÖã¸üÖê¯Ö´Ö¬Öß»Ö
·ÆÖ‡Ô®Ö ®Ö¤üß“Öß ÜÖ“Ö¤ü¸ü ‡ŸµÖÖ¤üß.
²Ö) ÜÖÓ›ü×®Ö´ÖÖÔÞÖÛúÖ¸üß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß :
 ´ÖÓ¤ü ³Öæ- ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ¯Öé£¾Öß“µÖÖ Ûëú¦üÖÛú›êü ØÛú¾ÖÖ ¯Öé£¾Öß“µÖÖ
Ûëú¦üÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ“µÖÖ ×¤ü¿Öê®Öê ¾Ö¸ü ˆ“Ö»Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê ØÛú¾ÖÖ
ÜÖ“ÖŸÖÖê. ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ ÃÖ´Öã¦üÃÖ¯ÖÖ™üß¯ÖÖÃÖæ®Ö ¾Ö¸ü ˆ“Ö»Ö»ÖÖ
ÝÖê»µÖÖ´Öãôêû ÜÖÓ›üÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê, ´ÆüÞÖæ®Ö µÖÖ ³Öæ-ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß
ÜÖÓ›ü×®Ö´ÖÖÔÞÖÛúÖ¸üß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ´ÆüÞÖæ®Ö †ÖêôûÜÖ»µÖÖ •ÖÖŸÖÖŸÖ. †¿ÖÖ
ÆüÖ“Ö»ÖÖ»Öà´Öãôêû ×¾ÖÃŸÖßÞÖÔ ¯ÖšüÖ¸üÖÓ“ÖßÆüß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêˆ ¿ÖÛúŸÖê;
2 Mo. 9689665611
 ¿Öß‘ÖÐ ³Öæ-ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß : 1) ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú »ÖÆü¸üß (Primary or P waves) :
 ³Öæ ´ÆüÞÖ•Öê •Ö´Öß®Ö †Ö×ÞÖ ÛÓú¯Ö ´ÆüÞÖ•Öê £Ö¸ü£Ö¸üÞÖê ÆüÖêµÖ. ³ÖæÛÓú¯Ö Æüß
 ³ÖæÝÖ³ÖÖÔŸÖ ˆ•Öì“Öê ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö —ÖÖ»µÖÖ¾Ö¸ü µÖÖ »ÖÆü¸üß ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü ÃÖ¾ÖÔ¯ÖÏ£Ö´Ö
³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ“Öß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Ö †ÖÆêü.
¯ÖÖêÆüÖê“ÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ »ÖÆü¸üß ³ÖæÛÓú¯Ö®ÖÖ³Öß¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯Öé£¾Öß“µÖÖ ×¡Ö•µÖê“µÖÖ
 ¯Öé£¾Öß“µÖÖ †ÓŸÖ¸ÓüÝÖÖŸÖß»Ö ³ÖæÛÓú¯Ö †Ö×ÞÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß µÖÖ ¿Öß‘ÖÐ
Ã¾Ö¹ý¯ÖÖŸÖ ÃÖ¾ÖÔ ×¤ü¿ÖÖÓ®Öß ³Öæ¯ÖéÂšüÖÛú›êü †ŸµÖÓŸÖ ¾ÖêÝÖÖ®Öê ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ.
ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß.
 µÖÖ »ÖÆü¸üß ‘Ö®Ö, ¦ü¾Ö ¾Ö ¾ÖÖµÖæ µÖÖ ŸÖß®ÖÆüß ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖÓŸÖæ®Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ
 ³ÖæÛÓú¯Ö : Ûú¹ý ¿ÖÛúŸÖÖŸÖ, ´ÖÖ¡Ö ¦ü¾Ö¹ý¯ÖÖŸÖß»Ö ¯ÖÏÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖæ®Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ
 ³Öæ¯ÖéÂšüÖ“µÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà´Öãôêû ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ×¤ü¿ÖêŸÖ ²Ö¤ü»Ö ÆüÖêŸÖÖê. ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú »ÖÆü¸üà´Öãôêû ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸üß»Ö
¯ÖÏ“ÖÓ›ü ŸÖÖÞÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖŸê ÖÖê. ŸÖÖÞÖ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ´ÖµÖÖÔ¤üê¯Ö»ÖßÛú›êü ÝÖê»µÖÖ¾Ö¸ü ‡´ÖÖ¸üŸÖß ¯Öãœêü-´ÖÖÝÖê Æü»ÖŸÖÖŸÖ.
ŸÖÖê ´ÖÖêÛúôûÖ ÆüÖêŸÖÖê ¾Ö ŸÖê£Öê ˆ•Öì“Öê ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö ÆüÖêˆ®Ö ˆ•ÖÖÔ»ÖÆü¸üß
2) ¤ãüµµÖ´Ö »ÖÆü¸üß (Secondary or S waves) :
×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. µÖÖ´Öãôêû ³Öæ¯ÖéÂšü ÛÓú¯Ö ¯ÖÖ¾ÖŸÖê, ´ÆüÞÖ•Öê“Ö ³ÖæÛÓú¯Ö
il y
ÆüÖêŸÖÖê. ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öß ŸÖß¾ÖÎŸÖÖ ×¸ü¿™ü¸ü µÖÖ ‹ÛúÛúÖŸÖ ³ÖæÛÓú¯Ö´ÖÖ¯Ö®Ö µÖÓ¡ÖÖ®Öê  ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú »ÖÆü¸üß®ÖÓŸÖ¸ü ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü ¯ÖÖêÆü“ÖÞÖÖ·µÖÖ »ÖÆü¸üà“ÖÖ ¤ãüµµÖ´Ö
»ÖÆü¸üß ØÛú¾ÖÖ S »ÖÆü¸üß ´Æü™ü»Öê •ÖÖŸÖê. µÖÖ »ÖÆü¸üßÆüß ®ÖÖ³ÖßÛëú¦üÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö
at b
´ÖÖê•ÖŸÖÖŸÖ.
ÃÖ¾ÖÔ ×¤ü¿ÖÖÓ®ÖÖ ¯ÖÃÖ¸üŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖÓ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú »ÖÆü¸üà¯ÖêõÖÖ Ûú´Öß
 ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öß ÛúÖ¸üÞÖê :
†ÃÖŸÖÖê.
 ³Öæ¯Ö™Ëü™ü ÃÖ¸üÛúÞÖê.
y
 µÖÖ »ÖÆü¸üß ±úŒŸÖ ‘Ö®Ö¯Ö¤üÖ£ÖÖÕŸÖæ®Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ; ¯Ö¸ÓüŸÖã ¦ü¾Ö¯Ö¤üÖ£ÖÖÕŸÖ
 ³Öæ¯Ö™Ëü™ü ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ¾Ö¸ü †Ö¤üôûÞÖê.
×¿Ö¸ü»µÖÖ¾Ö¸ü ŸµÖÖ ¿ÖÖêÂÖ»µÖÖ •ÖÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ »ÖÆü¸üà´Öãôêû ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸üß»Ö
jP h
 ³Öæ¯Ö™Ëü™ü ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ“µÖÖ ¾Ö¸ü ØÛú¾ÖÖ ÜÖÖ»Öß •ÖÖÞÖê.
 ³Öæ¯ÖéÂšüÖ“µÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ŸÖÖÞÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêˆ®Ö
p
ÜÖ›üÛúÖÓ´Ö¬µÖê ×¾Ö³ÖÓÝÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêÞÖê.
‡´ÖÖ¸üŸÖß ¾Ö¸üÜÖÖ»Öß Æü»ÖŸÖÖŸÖ. ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú »ÖÆü¸üà¯ÖêõÖÖ µÖÖ †×¬ÖÛú
×¾Ö¬¾ÖÓÃÖÛú †ÃÖŸÖÖŸÖ.
 •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖà“Öê ˆ¦êüÛú ÆüÖêÞÖê. 3) ³Öæ¯ÖéÂšü »ÖÆü¸üß (Surface or L waves) :
bu a
´ÖÖÆüßŸÖ †ÖÆêü ÛúÖ ŸÖã´ÆüÖÓ»ÖÖ ?  ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú ¾Ö ¤ãüµµÖ´Ö »ÖÆü¸üß ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¯ÖµÖÕŸÖ (†×¯ÖÛëú¦ü) µÖêˆ®Ö
A gr
³ÖÖ¸üŸÖ-†ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ, †Ö×±ÏúÛúÖ, µÖã¸êü×¿ÖµÖÖ, ˆ¢Ö¸ü ¯ÖÖêÆü“Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ³Öæ¯ÖéÂšü »ÖÆü¸üà“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê. µÖÖ »ÖÆü¸üß
†´Öê×¸üÛúÖ, ¤ü×õÖÞÖ †´Öê×¸üÛúÖ, ¯Öò×ÃÖ×±úÛú ¾Ö †Ó™üÖÙŒ™üÛúÖ Æêü ÃÖÖŸÖ ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖ ¯Öé£¾Öß“µÖÖ ¯Ö×¸ü‘ÖÖ“µÖÖ ×¤ü¿ÖêŸÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ
¯ÖÏ´ÖãÜÖ ³Öæ¯Ö™Ëü™ü †ÖÆêüŸÖ. ¯Öé£¾Öß“Öê Ûú¾Ö“Ö †¿ÖÖ ³Öæ¯Ö™Ëü ™üÖÓ®Öß ŸÖµÖÖ¸ü †×ŸÖ¿ÖµÖ ×¾Ö®ÖÖ¿ÖÛúÖ¸üß †ÃÖŸÖÖŸÖ.
eo
—ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆêü. µÖÖ ³Öæ¯Ö™Ëü™üÖÓ¾Ö¸ü ÜÖÓ›ü ¾Ö ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü ¯ÖÃÖ¸ü»Öê †ÖÆêüŸÖ.  •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß :

¯Öé£¾Öß“µÖÖ ¯ÖÏÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ¤üÖ²Ö ¾Ö ŸÖÖÞÖÖÓ®ÖãÃÖÖ¸ü Æêü  ¯Öé£¾Öß“µÖÖ ¯ÖÏÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖæ®Ö ŸÖ¯ŸÖ †ÃÖê ¦ü¾Ö, ‘Ö®Ö †Ö×ÞÖ ¾ÖÖµÖã¹ý¯Ö
³Öæ¯Ö™Ëü™ü ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖóµÖÖ ×¤ü¿Öê®Öê ÃÖ¸üÛúŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ¯Öé£¾Öß¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü ±êúÛú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. Æüß ×ÛÎúµÖÖ ´ÆüÞÖ•Öê
•¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“ÖÖ ˆ¦êüÛú ÆüÖêµÖ.
G
 ³ÖæÛÓú¯Ö®ÖÖ³Öß ¾Ö †×¯ÖÛëú¦ü :
 Æüß ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖÖ®ÖÖ ¸üÖÜÖ, ¯ÖÖÞµÖÖ“Öß ¾ÖÖ±ú, †®ÖêÛú ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê
 ³Öæ¯ÖéÂšüÖÜÖÖ»Öß ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà´Öãôêû ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ŸÖÖÞÖ
×¾ÖÂÖÖ¸üß ¾Ö •¾Ö»Ö®Ö¿Öß»Ö ¾ÖÖµÖæ, ŸÖ¯ŸÖ ¦ü¾Ö¹ý¯ÖÖŸÖß»Ö ×¿Ö»ÖÖ¸üÃÖ
×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖê ¾Ö ŸÖÖê ÃÖÖ“ÖŸÖ •ÖÖŸÖÖê. ÆüÖ ŸÖÖÞÖ ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖ •µÖÖ
‡ŸµÖÖ¤üß ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ²ÖÖÆêü¸ü ±êúÛú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü †Ö»µÖÖ¾Ö¸ü
×šüÛúÖÞÖß ´ÖÖêÛúôûÖ ÆüÖêŸÖÖê, ŸµÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ˆ•Öì“Öê ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö ÆüÖêŸÖê.
×¿Ö»ÖÖ¸üÃÖÖ»ÖÖ »ÖÖ¾ÆüÖ¸üÃÖ ´Æü™ü»Öê •ÖÖŸÖê.
ŸÖê£Öê ³ÖæÛÓú¯Ö Ûëú¦ü †ÃÖŸÖê. µÖÖ Ûëú¦üÖÃÖ ³ÖæÛÓú¯Ö®ÖÖ³Öß †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
 µÖÖ Ûëú¦üÖŸÖæ®Ö ×¾Ö×¾Ö¬Ö ×¤ü¿ÖÖÓ®ÖÖ ˆ•ÖÖÔ»ÖÆü¸üß ¯ÖÃÖ¸üŸÖÖŸÖ. µÖÖ »ÖÆü¸üß  ˆ¦êüÛúÖ“µÖÖ Ã¾Ö¹ý¯ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“Öê ÜÖÖ»Öß»Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü
³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü •Öê£Öê ÃÖ¾ÖÖÕŸÖ ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯ÖÖêÆü“ÖŸÖÖŸÖ, (´ÆüÞÖ•Öê“Ö Ûêú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ :
³ÖæÛÓú¯Ö®ÖÖ³Öß¯ÖÖÃÖæ®Ö“Öê ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸üß»Ö ÃÖ¾ÖÖÕŸÖ •Ö¾Öôû“Öê ×šüÛúÖÞÖ) 1) Ûëú¦üßµÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß :
ŸÖê£Öê ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“ÖÖ ¬ÖŒÛúÖ ÃÖ¾ÖÖÕŸÖ ¯ÖÏ£Ö´Ö •ÖÖÞÖ¾ÖŸÖÖê. ³Öæ¯ÖéšüÖ¾Ö¸üß»Ö  ˆ¦êüÛúÖ“µÖÖ ¾Öêôûß ×¿Ö»ÖÖ¸üÃÖ ³Öæ¯ÖéÂšüÖÓŸÖÝÖÔŸÖ ´ÖÖêšü¶Ö ®Ö×»ÖÛêúÃÖÖ¸üÜµÖÖ
†¿ÖÖ Ûëú¦üÖÃÖ ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öê †×¯ÖÛëú¦ü ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öê †×¯ÖÛëú¦ü ³ÖÖÝÖÖŸÖæ®Ö ¾Ö¸ü µÖêŸÖÖê. ²ÖÖÆêü¸ü †Ö»Öê»ÖÖ »ÖÖ¾ÆüÖ¸üÃÖ µÖÖ ®Ö×»ÖÛêú“µÖÖ
Æêü ³ÖæÛÓú¯Ö®ÖÖ³Öß¿Öß »ÖÓ²Ö¹ý¯Ö †ÃÖŸÖê. ´ÖãÜÖÖ³ÖÖê¾ÖŸÖß ¯ÖÃÖ¸üŸÖÖê, ŸµÖÖ´Öãôêû ¿ÖÓÛæú“µÖÖ †ÖÛúÖ¸üÖ“Öê •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß
 ³ÖæÛÓú¯Ö »ÖÆü¸üà“Öê ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú, ¤ãüµµÖ´Ö ¾Ö ³Öæ¯ÖéÂšü †ÃÖê ŸÖß®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü ¯Ö¾ÖÔ Ÿ Ö ŸÖµÖÖ¸ü Æü Ö ê Ÿ ÖÖŸÖ. •Ö¯ÖÖ®Ö´Ö¬Öß»Ö ±ã ú ×•ÖµÖÖ´ÖÖ,
ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
3 Mo. 9689665611
™üÖÓ—ÖÖ×®ÖµÖÖŸÖß»Ö ×Ûú»Öß´ÖÖÓ•ÖÖ¸üÖê Æüß Ûëú¦üßµÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“Öß ¾Ö  ³Öæ¯Ö™Ëü™ü ÃÖß´ÖÖÓ“µÖÖ •µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ³Öæ¯ÖÏ¤êü¿Ö ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ“µÖÖ †ÖŸÖ
ŸµÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»µÖÖ ¿ÖÓÛæú ¯Ö¾ÖÔŸÖÖ“Öß ˆ¤üÖÆü¸üÞÖê †ÖÆêüŸÖ. •ÖÖŸÖÖê, ŸµÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ³Öæ¯Ö™Ëü™ü ·ÆÖÃÖ ¯ÖÖ¾ÖŸÖ †ÃÖŸÖÖê. †¿ÖÖ ÃÖß´ÖÖÓ®ÖÖ
³Öæ¯Ö™Ëü™ü ·ÆÖÃÖ ÃÖß´ÖÖ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. •µÖÖ ÃÖß´ÖÖÓ“µÖÖ õÖê¡ÖÖŸÖ ®Ö¾Öß®Ö
2) ³ÖêÝÖßµÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß : ³Öæ¯ÖéÂšü †ÖÛúÖ¸üÖ»ÖÖ µÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ, †¿ÖÖ ÃÖß´ÖÖÓ®ÖÖ
 •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“ÖÖ ˆ¦êüÛú ÆüÖêŸÖÖ®ÖÖ »ÖÖ¾ÆüÖ¸üÃÖ •µÖÖ ¾Öêôûß ‹ÜÖÖªÖ ³Öæ¯ÖéÂšü×®ÖÙ´ÖŸÖß ÃÖß´ÖÖ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ ¤üÖê®Æüß ×ÛÎúµÖÖ ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖ
®Ö×»ÖÛêú‹ê¾Ö•Öß †®ÖêÛú ŸÖ›üÖÓ´Ö¬Öæ®Ö ²ÖÖÆêü¸ü ¯Ö›üŸÖÖê, ŸµÖÖ»ÖÖ ³ÖêÝÖßµÖ ÃÖŸÖŸÖ ÃÖãºþ †ÃÖŸÖÖŸÖ.
•¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ˆ¦êüÛúÖŸÖæ®Ö ²ÖÖÆêü¸ü  •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“Öê ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö :
¯Ö›üÞÖÖ¸êü ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ŸÖ›üÖÓ“µÖÖ ¤üÖê®Æüß ²ÖÖ•ÖæÓÃÖ ¯ÖÃÖ¸üŸÖÖŸÖ, ŸµÖÖ´Öãôêû  •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“µÖÖ ˆ¦êüÛúÖ´Öãôêû •Öß×¾ÖŸÖ ¾Ö ×¾Ö¢ÖÆüÖ®Öß ÆüÖêŸÖê.
•¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ¯ÖšüÖ¸êü ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö ¤üÜÜÖ®Ö“Öê ¯ÖšüÖ¸ü  ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö •¾ÖÖ »ÖÖ´ÖãÜÖß´Öãôêû ÛúÖÆüß ¾ÖêôêûÃÖ ŸÃÖã®ÖÖ´Öß »ÖÖ™üÖ
†¿ÖÖ ¯Ö¨üŸÖß“µÖÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß´Öãôêû ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê †ÖÆêü. ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
il y
Æêü ®ÖêÆü´Öß »ÖõÖÖŸÖ šêü¾ÖÖ.  •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßŸÖæ®Ö ²ÖÖÆêü¸ü ¯Ö›üÞÖÖ¸üß ¬Öæôû, ¬Öæ¸ü, ¸üÖÜÖ, ¾ÖÖµÖæ, ¯ÖÖÞµÖÖ“Öß
at b
¾ÖÖ±ú ‡ŸµÖÖ¤üß ‘Ö™üÛú ¤üß‘ÖÔ ÛúÖôû ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖ ¸üÖÆüŸÖÖŸÖ, ŸµÖÖ´Öãôûê
ˆ¦êüÛúÖ“µÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß®ÖãÃÖÖ¸ü •¾ÖÖ »ÖÖ´ÖãÜÖß“Öê ŸÖß®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü
¯ÖµÖÖÔ¾Ö¸üÞÖÖ“Öê ÃÖÓŸÖã»Ö®Ö ×²Ö‘Ö›üŸÖê.
ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
 •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“µÖÖ ¸üÖÜÖê´Öãôêû •Ö´Öß®Ö ÃÖã¯ÖßÛú ²Ö®ÖŸÖê.
 ¾ÖŸÖÔ´ÖÖ®ÖÖŸÖ ¾ÖÖ¸Óü¾ÖÖ¸ü ˆ¦êüÛú ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖê, †ÃÖÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß
y
 »ÖÖ¾ÆüÖ ¸üÃÖÖ´Öãôûê †®ÖêÛú ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öß ÜÖ×®Ö•Öê ³Öæ¯ÖéÂšüÖ•Ö¾Öôû ˆ¯Ö»Ö²¬Ö
´ÆüÞÖ•Öê •ÖÖÝÖéŸÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ÆüÖêµÖ.
ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖÖŸÖ.
jP h
ˆ¤üÖ., •Ö¯ÖÖ®Ö“ÖÖ ±ãú×•ÖµÖÖ´ÖÖ ¾Ö ³Öæ´Ö¬µÖ ÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö Ã™ÒüÖÓ²ÖÖê»Öß.
 ÛúÖÆüß ÛúÖôûÖÃÖÖšüß ¿ÖÖÓŸÖ †ÃÖŸÖÖê ¾Ö ÛúÖÆüß ÛúÖôûÖÃÖÖšüß ¿ÖÖÓŸÖ
p  •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“µÖÖ ˆ¦êüÛúÖ´Öãôêû ®Ö¾Ö³Öæ´Öß ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖê ×ÛúÓ¾ÖÖ ‹ÜÖÖ¤êü
²Öê™ü ®ÖÂ™üÆüß ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖê.
†ÃÖŸÖÖê ¾Ö ¯Öã®ÆüÖ Ûú¬ÖßŸÖ¸üß ‹Ûú¤ü´Ö •ÖÖÝÖéŸÖ ÆüÖêŸÖÖê , †¿ÖÖ
 ´ÖéŸÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖà“µÖÖ ´ÖãÜÖÖ¿Öß ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“Öê ¯ÖÖÞÖß •Ö´ÖÖ ÆüÖê‰ú®Ö
•¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß»ÖÖ ÃÖã¯ŸÖ/×®Ö×¦üÃŸÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
bu a
ÃÖ¸üÖê¾Ö¸êü ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
ˆ¤üÖ., ‡™ü»ÖßŸÖß»Ö ¾ÆêüÃÖã×¾ÆüµÖÃÖ, †»ÖÖÃÛúÖŸÖß»Ö ÛúÖ™ü´ÖÖ‡Ô,
³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö ²Öò¸ü®Ö ²Öê™ü. ´ÖÖ×ÆüŸÖ †ÖÆêü ÛúÖ ŸÖã´ÆüÖÓ»ÖÖ ?
A gr
 •µÖÖŸÖæ®Ö ¤üß‘ÖÔÛúÖôû ˆ¦êüÛú —ÖÖ»Öê»ÖÖ ®ÖÖÆüß ¾Ö ³Ö×¾ÖÂµÖÖŸÖ †ÃÖÖ ³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ´ÖãÜµÖ ³Öæ´Öß“µÖÖ †ÖÝ®ÖêµÖ ×¤ü¿ÖêÃÖ ²ÖÓÝÖÖ»Ö“µÖÖ
ˆ¦êüÛú ÆüÖêÞµÖÖ“Öß ¿ÖŒµÖŸÖÖ ®ÖÖÆüß, †¿ÖÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß»ÖÖ ´ÖéŸÖ ˆ¯ÖÃÖÖÝÖ¸üÖ´Ö¬µÖê †Ó¤ü´ÖÖ®Ö †Ö×ÞÖ ×®ÖÛúÖê²ÖÖ¸ü ²Öê™üÖÓ“ÖÖ ÃÖ´ÖæÆü †ÖÆêü.
•¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ ÃÖ´ÖæÆüÖ´Ö¬Öß»Ö ²Öò¸ü®Ö ²Öê™üÖ¾Ö¸ü ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö ‹Ûú´Öê¾Ö •ÖÖÝÖéŸÖ •¾ÖÖ
eo
ˆ¤üÖ., ™üÖÓ—ÖÖ×®ÖµÖÖŸÖß»Ö ×Ûú»Öß´ÖÖÓ•ÖÖ¸üÖê. »ÖÖ´ÖãÜÖß“Öê õÖê¡Ö †ÖÆêü. ÆüÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ÝÖê»Öß ×ÛúŸµÖêÛú ¾ÖÂÖì ÃÖã¯ŸÖ
†¾ÖÃ£ÖêŸÖ ÆüÖêŸÖÖ; ¯Ö¸ÓüŸÖã ±êú²ÖÎã¾ÖÖ¸üß 2017 ¯ÖÖÃÖæ®Ö µÖÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“ÖÖ
 ³Öæ¯Ö™Ëü™ü ÃÖß´ÖÖÓ“ÖÖ ³ÖæÛÓú¯ÖõÖê¡Ö ¾Ö •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßõÖê¡Ö µÖÖÓ“µÖÖ¿Öß £Öê™ü
ˆ¦êüÛú ÆüÖêŸÖ †ÖÆêü.
ÃÖÓ²ÖÓ¬Ö †ÖÆêü. ²ÖÆãüŸÖêÛú •¾ÖÖ »ÖÖ´ÖãÜÖß Æêü µÖÖ ÃÖß´ÖÖÓ¾Ö¸ü †ÖÆêüŸÖ. ŸµÖÖ
G
“Ö¯ÖÏ´ÖÖÞÖê ³ÖæÛÓú¯ÖõÖê¡ÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸üÆüß µÖÖ ÃÖß´ÖÖ¾ÖŸÖá ³ÖÖÝÖÖŸÖ ×¤üÃÖæ®Ö

µÖêŸÖÖê.
¯Ö×¸üõÖÖÓÃÖÖšüß ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ †¿ÖÖ ®ÖÖê™ËüÃÖ
´ÖÖê±úŸÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö
Telegram Channel
@abujpatil
4 Mo. 9689665611
Geography by Abuj Patil
il y
at by
jP h
p
bu a
A gr
eo
G
5 Mo. 9689665611
3. ²ÖÖÊ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ³ÖÖÝÖ -1 ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ¾ÖÖÆæü®Ö •ÖÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖŸÖß»Ö õÖÖ¸üÖÓ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú
†¾ÖõÖê¯ÖÞÖ ÆüÖê‰ú®Ö “Öã®ÖÜÖ›üß ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖê.
 ÜÖ›üÛú ±ãú™üÞÖê, Ûú´ÖÛãú¾ÖŸÖ ÆüÖêÞÖê Æüß ®ÖîÃÖÙÝÖ Ûú ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ †ÖÆêü. ˆ¤üÖ., †Æü´Ö¤ü®ÖÝÖ¸ü ×•Ö»ÊÖŸÖß»Ö ¾Ö›üÝÖÖ¾Ö ¤üµÖÖÔ µÖê£Öê “Öã®ÖÜÖ›üß“Öê
×ŸÖ»ÖÖ ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ †¯ÖõÖµÖ †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ÛúÖ×µÖÛú, ¯Öã®ÆüÖ ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú †¾ÖõÖê¯ÖÞÖ —ÖÖ»Öê»Öê †ÖœüôûŸÖê.
¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ¾Ö •Öî×¾ÖÛú †ÃÖê ×¾Ö ¤üÖ¸üÞÖÖ“Öê ŸÖß®Ö ¯ÖÏ´ÖãÜÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü  ŸÖÃÖê“Ö ¦ü¾ÖßÛú¸üÞÖÖ“µÖÖ ×ÛÎúµÖê´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖÓŸÖß»Ö õÖÖ¸ü ×¾Ö¸ü‘Öôæû®Ö
Ûêú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. ÛúÖê¸ü›ü¶Ö Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ÛúÖ×µÖÛú ÜÖ›üÛú ×šüÃÖæôû ²Ö®ÖŸÖÖŸÖ.
×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Ö •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖÖê, ŸÖ¸ü ¤ü´Ö™ü Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ
 ³ÖÃ´ÖßÛú¸üÞÖ :
¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê ×¤üÃÖŸÖê. •Öî×¾ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ
 •µÖÖ ÜÖ›üÛúÖÓŸÖ »ÖÖêÆüÜÖ×®Ö•Ö †ÃÖŸÖê, ŸµÖÖ ÜÖ›üÛúÖÓ¾Ö¸ü Æüß ×ÛÎúµÖÖ
Æêü ÃÖ•Öß¾ÖÖÓÛú›æü®Ö ‘Ö›üŸÖê.
‘Ö›üŸÖê. ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö »ÖÖêÆüÖ“ÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖ¿Öß ÃÖÓ¯ÖÛÔú †Ö»µÖÖ®Öê »ÖÖêÆü
 ÛúÖ×µÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ : †Ö×ÞÖ †Öò×ŒÃÖ•Ö®Ö µÖÖÓ“µÖÖŸÖ ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖê.
il y
 ×®ÖÃÖÝÖÖÔ ´Ö¬µÖê ˆ‘Ö›ü¶Ö¾Ö¸ü ¯Ö›ü»Öê»µÖÖ ÜÖ›üÛúÖ“ÖÖ ˆ‘Ö›üÖ ¯Ö›ü»Öê»ÖÖ  »ÖÖêÆüÖ¾Ö¸ü ÝÖÓ•Ö µÖêŸÖÖê, ŸµÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖ¾Ö¸ü ŸÖ¯Ö×Ûú¸üß ¸ÓüÝÖÖ“ÖÖ £Ö¸ü
³ÖÖÝÖ †×¬ÖÛú ŸÖÖ¯ÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´ÖÖ®ÖÖ®Öê †ÖŸÖß»Ö ³ÖÖÝÖ £ÖÓ›ü“Ö ¸üÖÆüŸÖÖê,
at b
ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖê.
ŸµÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖ“Öê ¾Ö¸ü“Öê £Ö¸ü ¯ÖÖ¯Öã¦ü¶Ö¯ÖÏ´ÖÖÞÖê ÃÖã™ê ÆüÖêŸÖÖŸÖ. Æêü
 •Öî×¾ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ :
ÜÖ›üÛúÖ“Öê †¯Ö¯ÖÞÖÔ®Ö †ÃÖŸÖê.
 ÛúÖ×µÖÛú †Ö×ÞÖ ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖÓ×¿Ö¾ÖÖµÖ •Öî×¾ÖÛú ÛúÖ¸üÞÖÖÓ®Öß
y
 ÛúÖ×µÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ´ÖãÜµÖŸÖ„ ÜÖÖ»Öß»Ö ÛúÖ¸üÞÖÖÓ´Öãôêû ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖê.
¤êüÜÖß»Ö ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê.
 ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ¤ü×Æü¾Ö¸ü  Ã±ú×™üÛúÖÓ“Öß ¾ÖÖœü

jP h
ü  ¤üÖ²Ö´ÖãŒŸÖß ¯ÖÖÞÖß
ÛúÖÆüß ¾ÖêôêûÃÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ¾Ö ¯ÖÖÞÖß Æêü ¤üÖê®Æüß ‘Ö™üÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖÃÖ
p 

×¾ÖÃŸÖéŸÖ —Öß•Ö :
ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ÃÖã™êü —ÖÖ»Öê»Öê ŸÖãÛú›êü ÝÖã¹ýŸ¾ÖßµÖ ²Ö»ÖÖ´Öãôêû ˆŸÖÖ¸üÖ“µÖÖ
ÛúÖ¸üÞÖß³ÖæŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö×³Ö ®®ÖŸÖê´Öãôûê ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê †ÖÛãÓú“Ö®Ö- ×¤ü¿Öê®Öê ÜÖÖ»Öß ÃÖ¸üÛæú »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ †Ö×ÞÖ ˆŸÖÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÖµÖ£µÖÖ¿Öß
×Ã£Ö¸üÖ¾ÖŸÖÖŸÖ. ¾ÖÂÖÖÔ®Öã¾ÖÂÖì †¿Öß ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖ ÝÖê»µÖÖ®Öê ŸÖß¾ÖÎ
bu a
¯ÖÏÃÖ¸üÞÖ ÆüÖê‰ú®Ö ŸµÖÖÓ ´Ö¬Öß»Ö •ÖÖê›ü ×ÛúÓ¾ÖÖ ŸÖ›êü ¹Óý¤üÖ¾ÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖŸÖ
¯ÖÖÞÖß ÃÖÖ“Öæ®Ö ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ´ÖÖêšêü ÜÖÓ›ü ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ¯ÖÖÃÖæ®Ö ×¾Ö»ÖÝÖ ÆüÖŸê ÖÖŸÖ. ˆŸÖÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÖµÖ£µÖÖ¯ÖÖ¿Öß Æêü ×¾Ö¤üÖ×¸üŸÖ ŸÖãÛú›êü ÃÖÖ“ÖŸÖÖŸÖ. †¿ÖÖ
×šüÛúÖÞÖß ¿ÖÓÛæú“µÖÖ †ÖÛúÖ¸üÖ“ÖÖ ×œüÝÖÖ¸üÖ ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖê.
A gr
µÖÖ ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖÃÖ ÜÖÓ›ü-×¾Ö ÜÖÓ›ü®Ö †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.ü

 ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖêŸÖæ®Ö ÃÖã™ü¶Ö —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÛúÞÖÖÓ“Öß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Ö Ûêú¾Öôû
¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ :
ÝÖã¹ýŸ¾ÖßµÖ ²Ö»ÖÖ«üÖ¸êü ÆüÖêÞÖê, µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖê»ÖÖ ×¾ÖÃŸÖéŸÖ —Öß•Ö †ÃÖê
 ÜÖ›üÛú Æêü †®ÖêÛú ÜÖ×®Ö•ÖÖÓ“Öê ×´Ö ÁÖÞÖ †ÃÖŸÖê. ¯ÖÖÞÖß Æêü ¾Öî×À¾ÖÛú ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
eo
×¾Ö¦üÖ¾ÖÛú ÃÖ´Ö•Ö»Öê •ÖÖŸÖê. ¯ÖÖÞµÖÖ´Ö¬µÖê †®ÖêÛú ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ÃÖÆü•Ö  ×¾ÖÃŸÖéŸÖ —Öß•Ö ¤üÖê®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸êü ÆüÖêŸÖê. ŸÖß¾ÖÎ ˆŸÖÖ¸üÖ¾Ö¸ü ŸÖß •Ö»Ö¤ü
×¾Ö¸ü‘Öôæû ¿ÖÛúŸÖÖŸÖ. ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ×¾Ö¸ü‘Öôû»µÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖ ¦üÖ¾ÖÞÖÖ“Öß ÝÖŸÖß®Öê ÆüÖêŸÖê, ŸÖ¸ü ´ÖÓ¤ü ˆŸÖÖ¸üÖ¾Ö¸ü ŸÖß ÃÖÓ£Ö ÝÖŸÖß®Öê ÆüÖêŸÖê.
×¾Ö¦üÖ¾µÖŸÖÖ ¾ÖÖœüŸÖê †Ö×ÞÖ ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ÃÖÆü•Ö ×¾Ö¸ü‘Öôæû ®Ö ¿ÖÛúÞÖÖ¸êü
 ŸÖß¾ÖÎ ÝÖŸÖß®Öê ÆüÖêÞÖÖ¸üß ×¾ÖÃŸÖéŸÖ —Öß•Ö :
G
ÛúÖÆüß ¯Ö¤üÖ£ÖÔ †¿ÖÖ ¦üÖ¾ÖÞÖÖŸÖ ×¾Ö¸ü‘ÖôûŸÖÖŸÖ. •µÖÖ ¯ÖÏ¤üê¿ÖÖŸÖ ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“Öê

 ¤ü¸ü›üß ÛúÖêÃÖôûÞÖê, ³ÖæÃÜÖ»Ö®Ö, •Ö´Öß®Ö ÜÖ“ÖÞÖê µÖÖÓÃÖÖ¸üÜµÖÖ
¯ÖÏ´ÖÖÞÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê, ŸÖê£Öê †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›æü®Ö
ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß •Ö»Ö¤ü ÝÖŸÖß®Öê ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ´ÖÖÞÖê ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ÆüÖêŸÖê.
 ŸÖß¾ÖÎ ˆŸÖÖ¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ, ¤ü´Ö™ü Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ †¿ÖÖ
 ÛúÖ²ÖÔ®Ö®Ö : ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ÆüÖêÞµÖÖ“Öß ¿ÖŒµÖŸÖÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê.
 ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“Öê ¯ÖÖÞÖß œüÝÖÖŸÖæ®Ö •Ö×´Ö®Öß¾Ö¸ü ¯Ö›êü¯ÖµÖÕŸÖ ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖæ®Ö  ×¾Ö¤üÖ×¸üŸÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÔÖÓ“ÖÖ ˆŸÖÖ¸üÖ¾Ö¸ü ´ÖÖêšüÖ £Ö¸ü ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖê. †¿ÖÖ
¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ûú¸üŸÖ †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ŸµÖÖŸÖ Æü¾ÖêŸÖß»Ö ÛúÖ²ÖÔ®Ö ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ¯ÖÖ‰úÃÖ ¯Ö›ü»µÖÖ¾Ö¸ü ×¾Ö¤üÖ×¸üŸÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÔÖÓ´Ö¬µÖê ¯ÖÖÞÖß ´Öãºþ®Ö
›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡›ü ¾ÖÖµÖæ ÛúÖÆüß ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ×´ÖÃÖôûŸÖÖê. ŸµÖÖŸÖæ®Ö ÃÖÖî´µÖ ŸµÖÖÓ“Öê ¾Ö•Ö®Ö ¾ÖÖœüŸÖê.
Ûú²ÖÖÔ´»Ö ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖê. †¿ÖÖ †Ö´»ÖÖŸÖ “Öã®ÖÜÖ›üßÃÖÖ¸üÜÖê ¯Ö¤üÖ£ÖÔ  ¯Ö×¸üÞÖÖ´Öß, †ÃÖê ×¾Ö¤üÖ×¸üŸÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ¾ÖêÝÖÖ®Öê ˆŸÖÖ¸üÖ“µÖÖ ×¤¿Öê®Öê
ÃÖÆü•Ö ×¾Ö¸ü‘ÖôûŸÖÖŸÖ. ˆ¤üÖ., ¯ÖÖÞÖß + ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡›ü ÃÖ¸üÛúŸÖÖŸÖ ¾Ö ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ÜÖÖ»Öß ÛúÖêÃÖôûŸÖÖŸÖ. ˆ¤üÖ., ¯ÖãÞÖê
= ÛúÖ²ÖÖì×®ÖÛú †Ö´»Ö (H2O+CO2= H2CO3). ×•Ö»ÊÖŸÖß»Ö ´ÖÖôûßÞÖ µÖê£Öê —ÖÖ»Öê»ÖÖ †¯Ö‘ÖÖŸÖ.
 ¦ãü¾ÖßÛú¸üÞÖ :  ×ÛúŸµÖêÛú¤üÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ÜÖÖ»Öß ÃÖ¸üÛúÞµÖÖ‹ê¾Ö•Öß ŸÖê •ÖÖÝÖê¾Ö¸ü“Ö ÜÖ“ÖŸÖÖŸÖ.
 ´Öæôû ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ÜÖ×®Ö•Öê ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ×¾Ö¸ü‘Öôæû®Ö ¯ÖÖÞµÖÖ µÖÖ»ÖÖ •Ö´Öß®Ö ÜÖ“ÖÞÖê †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
6 Mo. 9689665611
 ´ÖÓ¤ü ÝÖŸÖß®Öê ÆüÖêÞÖÖ¸üß ×¾ÖÃŸÖéŸÖ —Öß•Ö :  ´ÖÓ¤ü ˆŸÖÖ¸üÖ´Öãôêû ®Ö¤üß“ÖÖ ¾ÖêÝÖ Ûú´Öß ÆüÖêŸÖÖê ¾Ö ®Ö¤üß“Öß ¾ÖÆü®ÖõÖ´ÖŸÖÖ
 Ûú´Öß ˆŸÖÖ¸üÖ“µÖÖ ¾Ö ÃÖ¾ÖÔ ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ ÛúÖê¸ü›ü¶Ö Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ Ûú´Öß —ÖÖ»µÖÖ ´Öãôêû ŸÖß ÃÖÓ£Ö¯ÖÞÖê ¾ÖÖÆæü »ÖÖÝÖŸÖê.
¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ×¾ÖÃŸÖéŸÖ —Öß•Ö ´ÖÓ¤ü ÝÖŸÖß®Öê ÆüÖêŸÖê. µÖÖŸÖ ´ÖÖŸÖß ÃÖ¸üÛúÞÖê Æüß  ®Ö¤üß ÃÖ´Öã¦üÖ•Ö¾Öôû ¯ÖÖêÆüÖê“Öê¯ÖµÖÕŸÖ ×ŸÖ“Öê ¯ÖÖ¡Ö ÜÖæ¯Ö ¹Óý¤ü ÆüÖêŸÖê ¾Ö
×ÛÎúµÖÖ •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. ²Ö±úÖÔ“”ûÖ×¤ŸÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖ“µÖÖ ×ŸÖ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ ÜÖæ¯Ö“Ö Ûú´Öß ÆüÖêŸÖÖê .
ÃÖß´ÖÖ¾ÖŸÖá ³ÖÖÝÖÖŸÖ ˆŸÖÖ¸üÖ¾Ö¸ü ´ÖÖŸÖß ´ÖÓ¤ü ÝÖŸÖß®Öê ÃÖ¸üÛúÞµÖÖ´Öãôêû  ®Ö¤üßŸÖ»ÖÖ ÝÖÖôû ×ŸÖ“µÖÖ ¯ÖÖ¡ÖÖŸÖ ¾Ö ÛúÖšüÖ¾Ö¸üß»Ö ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ÃÖÖšüŸÖÖê.
ˆŸÖÖ¸üÖ»ÖÖ »ÖÓ²Öºþ¯Ö †ÃÖê »ÖÆüÖ®Ö »ÖÆüÖ®Ö ²ÖÖÓ¬Ö ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. µÖÖ  †¿ÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸êü ÝÖÖôûÖ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû ®Ö¤üß¯ÖÖ¡ÖÖ“µÖÖ
×ÛÎúµÖê»ÖÖ ´ÖÖŸÖ»ÖÖê™ü †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. †Ö•Öæ²ÖÖ•ÖæÃÖ ¯Öæ¸üŸÖ™ü, ¯Öæ¸ü´Öî¤üÖ®Öê, ŸÖ¸ü ´ÖãÜÖÖÛú›üß»Ö ³ÖÖÝÖÖŸÖ ×¡Ö³Öã•Ö
 ÜÖ®Ö®Ö (†¯ÖõÖ¸üÞÖ) : ¯ÖÏ¤êü¿Ö ‡ŸµÖÖ¤üß ³Öæºþ¯Öê ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
 ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ †Ö×ÞÖ ×¾ÖÃŸÖéŸÖ —Öß•Öê¯ÖÏ´ÖÖÞÖê“Ö ÜÖ®Ö®Ö Æüß ¤êüÜÖß»Ö  ×Æü´Ö®Ö¤üß“Öê ÛúÖµÖÔ ¾Ö ³Öæ¹ý¯Öê :
²ÖÖÊ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ †ÖÆêü.  µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÝÖÖêšüÞÖ×²ÖÓ¤æü“µÖÖ ÜÖÖ»Öß †ÃÖŸÖê, †¿ÖÖ
il y
 ÜÖ®Ö®Ö Æêü ×¾Ö×¾Ö¬Ö ÛúÖ¸üÛúÖÓ´ÖÖ±ÔúŸÖ ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖê. ¾ÖÖ¸üÖ, ¾ÖÖÆüŸÖê ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ×Æü ´ÖÃ¾Öºþ¯ÖÖŸÖ ¾ÖéÂ™üß ÆüÖêŸÖê.
at b
¯ÖÖÞÖß, ×Æü´Ö®Ö¤üß, ÃÖÖÝÖ¸üß •Ö»Ö ¾Ö ³Öæ•Ö»Ö µÖÖÓ“µÖÖ ÛúÖµÖÖÔ ´Öãôêû  ×Æ´ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ“ÖÓ›ü ¾Ö•Ö®ÖÖ´Öãôêû ×Æü´Ö£Ö¸ü ³Öæ¯ÖéÂšüÖ“µÖÖ ˆŸÖÖ¸üÖ¾Öºþ®Ö
ÜÖ®Ö®Ö ÆüÖêŸÖê. ‘ÖÃÖºþ »ÖÖÝÖŸÖÖê.
4. ²ÖÖÊ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ³ÖÖÝÖ - 2  ¤üÖ²Ö ¾Ö ‘ÖÂÖÔÞÖ µÖÖ´Öãôûê £Ö¸üÖ“µÖÖ ŸÖôûÖ¿Öß •Ö×´Ö®Öß»ÖÝÖŸÖ †ÃÖ»Öê»Öê
y
²Ö±Ôú ×¾ÖŸÖôæû »ÖÖÝÖŸÖê †Ö×ÞÖ ×Æü ´Ö®Ö¤üß †×ŸÖ¿ÖµÖ ÃÖÓ£Ö¯ÖÞÖê ˆŸÖÖ¸üÖ“µÖÖ
 ²ÖÖÊ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ : ×¤ü¿Öê®Öê ÃÖ¸üÛæú »ÖÖÝÖŸÖê.
 jP h
†¯ÖõÖ¸üÞÖÛúÖµÖÖÔŸÖæ®Ö ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»ÖÖ ÝÖÖôû ÛúÖ¸üÛúÖÓÛú›æü®Ö ¾ÖÖÆæü®Ö
®Öê»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ÛúÖ¸üÛúÖÓ“Öß ÝÖŸÖß Ûú´Öß —ÖÖ»µÖÖ ¾Ö¸ü ŸµÖÖ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö
p  ®Ö¤üß¯ÖÏ´ÖÖÞÖê“Ö ×Æü´Ö®Ö¤üß¤êüÜÖß»Ö ÜÖ®Ö®Ö, ¾ÖÆü®Ö ¾Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ
Ûú¸üŸÖ †ÃÖŸÖê.
ÆüÖêŸÖê. µÖÖ ¯Ö¨üŸÖß®Öê ¾ÖÖÆüŸÖê ¯ÖÖÞÖß (®Ö¤üß), ×Æü´Ö®Ö¤üß, ¾ÖÖ¸üÖ, ÃÖÖÝÖ¸üß
»ÖÖ™üÖ ¾Ö ³Öæ•Ö»Ö Æüß ÛúÖ¸üÛêú †¯ÖõÖ¸üÞÖ, ¾ÖÆü®Ö ¾Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖ“Öê ×Æü´Ö®Ö¤üß“Öê ÜÖ®Ö®ÖÛúÖµÖÔ :
bu a
ÛúÖµÖÔ Ûú¸üŸÖÖŸÖ. µÖÖ ÛúÖ¸üÛúÖÓ´Öãôêû ³Öæ¯ÖéÂšüÖŸÖ ÃÖŸÖŸÖ ²Ö¤ü»Ö ‘Ö›æü®Ö  ¾ÖêÝÖ Ûú´Öß †ÃÖ»ÖÖ, ŸÖ¸üß ²Ö±úÖÔ“Öê ¾ÖÃŸÖã ´ÖÖ®Ö •ÖÖÃŸÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû
µÖêŸÖÖŸÖ ¾Ö ®Ö¾Ö®Ö¾Öß®Ö ³Öæ¹ý¯Öê ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ×Æü´Ö®Ö¤üß †Ö¯Ö»µÖÖ ŸÖôûÖ“Öê ¾Ö ÛúÖšüÖ“Öê ÜÖ®Ö®ÖÛúÖµÖÔ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ
A gr
Ûú¸üŸÖê. ×Æü´Ö®Ö¤üß“µÖÖ ÜÖ®Ö®ÖÛúÖµÖÖÔŸÖæ®Ö ×Æü´ÖÝÖ¾Æü¸ü, ¿ÖãÛúÛæú™ü,

®Ö¤üß“Öê ÛúÖµÖÔ ¾Ö ³Öæ¹ý¯Öê :
×ÝÖ×¸ü¿ÖéÓÝÖ, ÝÖµÖææ (U) †ÖÛúÖ¸üÖ“Öß ¤ü¸üß, »ÖÖë²ÖŸÖß ¤ü¸üß ¾Ö
 ³Öæ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖ“ÖÖ ˆŸÖÖ¸ü, ÜÖ›üÛúÖ“ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü, ®Ö¤üßŸÖæ®Ö ¾ÖÖÆüÞÖÖ·µÖÖ ´ÖêÂÖ×¿Ö»ÖÖ Æüß ³Öæºþ¯Öê ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
eo
¯ÖÖÞµÖÖ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ¾Ö ¾ÖêÝÖ, ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ“Öß »ÖÖÓ²Öß, ®Ö¤üßŸÖß»Ö ÝÖÖôûÖ“Öê

¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ‡ŸµÖÖ¤üß ‘Ö™üÛúÖÓ¾Ö¸ü ®Ö¤üß“Öê ÜÖ®Ö®Ö, ¾ÖÆü®Ö ¾Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÛúÖµÖÔ  ×Æü´Ö®Ö¤üß“Öê ¾ÖÆü®Ö ¾Ö ÃÖÓ“Ö®ÖÛúÖµÖÔ :
†¾Ö»ÖÓ²Öæ®Ö †ÃÖŸÖê.  ×Æü´Ö®Ö¤üß ¾ÖÖÆüŸÖÖ®ÖÖ †Ö¯Ö»µÖÖ ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ÝÖÖôû ¾ÖÖÆæü®Ö †ÖÞÖŸÖê. µÖÖ
ÝÖÖôûÖÃÖ ×Æü´ÖÖêœü ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ×Æ´ÖÖêœüÖ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖ“µÖÖ Ã£ÖÖ®ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü
G
 ®Ö¤üß“Öê ÜÖ®Ö®ÖÛúÖµÖÔ : ³Öæ-×Æ´ÖÖêœü, ¯ÖÖÀ¾ÖÔ ×Æü´ÖÖêœü, ´Ö¬µÖ ×Æü´ÖÖêœü ¾Ö †ÓŸµÖ ×Æü´ÖÖêœü †ÃÖê
 ®Ö¤üß“ÖÖ ˆÝÖ´Ö ÃÖ´Öã¦üÃÖ¯ÖÖ™üß¯ÖÖÃÖæ®Ö ÜÖæ¯Ö ˆÓ“ÖÖ¾Ö¸ü ÆüÖêŸÖÖê . µÖê£Öê “ÖÖ¸ü ¯ÖÏÛúÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. “Öê ×®Ö¸üßõÖÞÖ Ûú¸üÖ. ×Æ´Ö®Ö¤üß“µÖÖ
®Ö¤üß ÜÖæ¯Ö ¾ÖêÝÖÖ®Öê ¾ÖÖÆüŸÖê, ŸµÖÖ´Öãôêû ×ŸÖ“Öß —Öß•Ö Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ¿ÖŒŸÖß ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÛúÖµÖÖÔŸÖæ®Ö ×Æü´ÖÖêœü×ÝÖ¸üß, ×Æü´ÖÖêœüÛú™üÛú ‡ŸµÖÖ¤üß ³Öæºþ¯Öê ŸÖµÖÖ¸ü
•ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê. ®Ö¤üß“µÖÖ ¾ÖêÝÖ¾ÖÖ®Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ´Öãôêû ¾Ö ×ŸÖ“µÖÖŸÖß»Ö ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
¸êüŸÖß, ¤üÝÖ›üÝÖÖê™êü µÖÖÓ´Öãôûê ŸÖÃÖê“Ö ×ŸÖ»ÖÖ µÖê‰ú®Ö ×´ÖôûÞÖÖ·µÖÖ †®ÖêÛú
ˆ¯Ö¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖÓ´Öãôêû ®Ö¤üß“µÖÖ ŸÖôûÖ“Öê ¾Ö ÛúÖšüÖÓ“Öê ÜÖ®Ö®Ö ÆüÖêŸÖê. µÖÖ´Öãôêû ´ÖÖÆüßŸÖ †ÖÆêü ÛúÖ ŸÖã´ÆüÖÓ»ÖÖ ?
‘Öôû‡Ô, ‡Ô¾Æüß (V) †ÖÛúÖ¸üÖ“Öß ¤ü¸üß, ¬Ö²Ö¬Ö²ÖÖ ‡ŸµÖÖ¤üß ³Öæºþ¯Öê ×Æ´Ö®Ö¤üß ¯ÖÏ×ŸÖ×¤ü¾Ö¿Öß 1 ÃÖê´Öß ŸÖê 1 ´Öß™ü¸ü¯ÖµÖÕŸÖ ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖóµÖÖ
ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ¾ÖêÝÖÖ®Öê ¯Öãœêü ÃÖ¸üÛúŸÖ †ÃÖŸÖê. ÝÖÏß®Ö»ÖÓ›ü´Ö¬Öß»Ö •ÖÖÛúÖê²Ö¿ÖÖ¾Ö®ÖË Æüß
 ®Ö¤üß“Öê ¾ÖÆü®Ö ¾Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÛúÖµÖÔ : ×Æü´Ö®Ö¤üß •ÖÝÖÖŸÖß»Ö ¾ÖêÝÖ¾ÖÖ®Ö ×Æ´Ö®ÖªÖÓ¯ÖîÛúß ‹Ûú †ÃÖæ®Ö ŸÖß ¯ÖÏ×ŸÖ×¤ü¾Ö¿Öß
 ®Ö¤üß ›üÖëÝÖ¸üÖôû ³ÖÖÝÖÖŸÖæ®Ö Ûú´Öß ˆŸÖÖ¸üÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ¾ÖÖÆüŸÖ µÖêŸÖê. 46 ´Öß™üÃÖÔ ¾ÖêÝÖÖ®Öê ¾ÖÖÆüŸÖê.
¯Ö¾ÖÔŸÖÖ“µÖÖ ¯ÖÖµÖ£µÖÖ¿Öß ˆŸÖÖ¸üÖŸÖ ²Ö¤ü»Ö —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû ®Ö¤üßŸÖß»Ö ¾ÖÖ·µÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ ¾Ö ³Öæ¹ý¯Öê :
³Ö¸ü›ü ÝÖÖôûÖ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö µÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ÆüÖêŸÖê. ×¡ÖÛúÖêÞÖß †ÖÛúÖ¸üÖŸÖ
ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ µÖÖ ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖŸÖæ®Ö ¯ÖÓÜÖÖÛéúŸÖß ´Öî¤üÖ®Öê ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ.  Æü¾Öê“µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»ÖßÃÖ ¾ÖÖ¸üÖ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
7 Mo. 9689665611
 ¾ÖÖ¸üÖ Æêü ¾ÖÖµÖãºþ¯Ö ²ÖÖÊÛúÖ¸üÛú †ÖÆêü. ¾ÖÖ·µÖÖ“Öê ÜÖ®Ö®Ö, ¾ÖÆü®Ö ¾Ö ³Öæ•Ö»ÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ ¾Ö ³Öæ¹ý¯Öê :
ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÛúÖµÖÔ ´ÖãÜµÖŸÖ: ¾ÖÖôû¾ÖÓ™üß ¾Ö Ûú´Öß ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“µÖÖ õÖê¡ÖÖŸÖ
 •Ö×´Ö®ÖßŸÖ ´Öã¸ü»Öê»Öê ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“Öê ¯ÖÖÞÖß ÃÖ×“”û¦ü ÜÖ›üÛúÖŸÖæ®Ö †£Ö¾ÖÖ
•ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß¯ÖÞÖê †ÖœüôûŸÖê.
ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö ³ÖêÝÖÖÓ´Ö¬Öæ®Ö ³Öæ¯ÖéÂšüÖÜÖÖ»Öß •ÖÖŸÖê. Æêü ¯ÖÖÞÖß †×”û¦ü
 µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ÛúÖ×µÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ †ÃÖ»µÖÖ®Öê
ÜÖ›üÛúÖ“µÖÖ £Ö¸üÖ¯ÖµÖÕŸÖ •ÖÖ‰ú®Ö ŸÖê£Öê ÃÖÖšüŸÖê. †ÃÖê ÃÖÖšü»Öê»Öê ¯ÖÖÞÖß
ÜÖ›üÛúÖÓ“ÖÖ ³ÖãÝÖÖ ¾Ö ¾ÖÖôæû ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ¯ÖÃÖ¸ü»Öê»Öß †ÃÖŸÖê.
´ÆüÞÖ•Öê ³Öæ•Ö»Ö.
µÖê£Öê ¾ÖÖ·µÖÖ“µÖÖ ¾ÖÆü®ÖÛúÖµÖÖÔŸÖ †›ü£ÖôûÖ Ûú´Öß †ÃÖŸÖÖê.
 ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö ×¾Ö¦üÖ¾µÖ ÜÖ×®Ö•Öê ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ×¾Ö¸ü‘ÖôûŸÖÖŸÖ ¾Ö ŸÖß
 ¾ÖÖ·µÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ¾ÖÖôæû“µÖÖ ÛúÞÖÖÓ“Öê ¾ÖÆü®Ö ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. ¾ÖÖôæû“Öê
³Öæ•Ö»ÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ¾ÖÖÆüŸÖ •ÖÖŸÖÖŸÖ. Æêü ³Öæ•Ö»ÖÖ“Öê ÜÖ®Ö®ÖÛúÖµÖÔ ÆüÖêµÖ.
ÛúÞÖ ÜÖæ¯Ö ¤æü¸ü¯ÖµÖÕŸÖ ¾ÖÖÆæü®Ö ®Öê»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ ¾Ö •µÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ¾ÖÖ·µÖÖ“ÖÖ
 ³Öæ• Ö»ÖÖ“Öê ²ÖÖÂ¯Öß ³Ö¾Ö®Ö —ÖÖ»µÖÖÃÖ ×ÛúÓ ¾ÖÖ ³Öæ •Ö»ÖÖ“µÖÖ
¾ÖêÝÖ Ûú´Öß ÆüÖŸê ÖÖê, †¿ÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ¾ÖÖôæû“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ÆüÖŸê Öê. †¿ÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸êü
¦üÖ¾ÖÞÖõÖ´ÖŸÖê¯ÖêõÖÖ •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ×¾Ö¦üÖ¾µÖ ÜÖ×®Ö•ÖÖÓ“ÖÖ ¯Öã¸ü¾ÖšüÖ
¾ÖÖ¸üÖ ÜÖ®Ö®Ö, ¾ÖÆü®Ö ¾Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ Ûú¸üŸÖÖê.
—ÖÖ»µÖÖÃÖ ŸµÖÖŸÖß»Ö ×¾Ö¸ü‘Öôû»Öê»µÖÖ ×Ã£ÖŸÖßŸÖß»Ö ÜÖ×®Ö•ÖÖÓ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö
il y
 ¾ÖÖ·µÖÖ“Öê ÜÖ®Ö®ÖÛúÖµÖÔ : ÆüÖêŸÖê.
at b
 ¾ÖÖ¸üÖ †Ö¯Ö»µÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü »ÖÆüÖ®Ö-´ÖÖêšü¶Ö †ÖÛúÖ¸üÖ“Öê ¾ÖÖôæû“Öê ÛúÞÖ,  †¿ÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸êü ³Öæ•Ö»ÖÖ“Öê ÜÖ®Ö®Ö, ¾ÖÆü®Ö ¾Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÛúÖµÖÔ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê.
¤üÝÖ›ü ‡ŸµÖÖ¤üß ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ¾ÖÖÆæü®Ö ®ÖêŸÖÖê . ¾ÖÖ·µÖÖ “µÖÖ ´ÖÖÝÖÖÔŸÖß»Ö ³Öæ•Ö»ÖÖ“µÖÖ µÖÖ ÛúÖµÖÖÔ´Öãôûê ×¾Ö»ÖµÖ×¾Ö ¾Ö¸ü, “Öã®ÖÜÖ›üß“µÖÖ ¯ÖÏ¤üê¿ÖÖŸÖß»Ö
ÜÖ›üÛúÖÓ¾Ö¸ü Æêü ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ‘ÖÖÃÖ»µÖÖ®Öê ×ÛúÓ¾ÖÖ †Ö¯Ö™ü»µÖÖ®Öê ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ÝÖãÆüÖ, †¬ÖÖê´ÖãÜÖß ¾Ö ‰ú¬¾ÖÔ´ÖãÜÖß »Ö¾ÖÞÖÃŸÖÓ³Ö ‡ŸµÖÖ¤üß ³Öæºþ¯Öê ŸÖµÖÖ¸ü
y
ÜÖ®Ö®Ö ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖê. µÖÖŸÖæ®Ö ³Öæ”û¡Ö ÜÖ›üÛú, †¯ÖõÖ¸üÞÖ ÜÖôûÝÖê, ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
µÖÖ¸ü¤üÖÓÝÖ ‡ŸµÖÖ¤üß ³Öæºþ¯Öê ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ.


jP h
¾ÖÖ·µÖÖ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÛúÖµÖÔ :
p
¾ÖÖ·µÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ¾ÖÖÆüÞÖÖ¸êü ¾ÖÖôæû“Öê ÛúÞÖ ×®Ö¸ü×®Ö¸üÖóµÖÖ †ÖÛúÖ¸ü´ÖÖ®ÖÖ“Öê

5. ¾ÖéÂ™üß
¯Öé£¾Öß “ÖÖ 70.8% ³ÖÖÝÖ •Ö»ÖµÖãŒŸÖ †ÖÆêü. ¯Öé£¾Öß¾Ö¸üß»Ö µÖÖ
•Ö»ÖÃÖÖšü¶Ö“Öê ×¾ÖŸÖ¸üÞÖ †ÃÖ´ÖÖ®Ö †ÖÆêü.
†ÃÖŸÖÖŸÖ. µÖÖŸÖß»Ö ÃÖæõ´ÖÛúÞÖ ÜÖæ¯Ö ¤æü¸ü †ÓŸÖ¸üÖ¯ÖµÖÕŸÖ ¾ÖÖÆæü®Ö ®Öê»Öê
bu a
•ÖÖŸÖÖŸÖ ¾Ö ŸÖã»Ö®Öê®Öê ´ÖÖêšêü ¾Ö •Ö›ü ÛúÞÖ Ûú´Öß †ÓŸÖ¸üÖ¯ÖµÖÕŸÖ ¾ÖÖÆæü®Ö  ¾ÖéÂ™üß :
®Öê»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ.  œüÝÖÖŸÖæ®Ö •Ö×´Ö®ÖßÛú›êü ¦ü¾Öºþ¯ÖÖŸÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ‘Ö®Öºþ¯ÖÖŸÖ ¯ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ
A gr
 ¾ÖÖôû¾ÖÓ™üß ×ÛúÓ¾ÖÖ Ûú´Öß ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ µÖÖ ¾ÖÖôæû“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ¾ÖÂÖÖÔ ¾Ö ÆüÖêŸÖÖê . ×Æü´Ö, ÝÖÖ¸üÖ, ¯ÖÖ‰úÃÖ (¯Ö•ÖÔ®µÖ) Æüß ¾ÖéÂ™üß“Öß ¯ÖÏ´ÖãÜÖ
ÆüÖêŸÖê, ŸµÖÖ´Öãôêû ÛúÖÆüß ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ ¯ÖæÞÖÔ ³Öæºþ¯ÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê. ºþ¯Öê †ÖÆêüŸÖ.
¾ÖÖôæû“µÖÖ ™êüÛú›ü¶Ö, ²ÖÖ¸üÜÖÖÞÖ, ÃÖî±ú, ‰úÙ´Ö×“Ö®Æêü, »ÖÖê‹ÃÖ ´Öî¤üÖ®Ö  ×Æü´Ö :
eo
‡ŸµÖÖ¤üß ³Öæºþ¯Öê ¾ÖÖ·µÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÛúÖµÖÖÔŸÖæ®Ö ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ.  ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖß»Ö Æü¾Öê“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö •Öê¾ÆüÖ ÝÖÖêšüÞÖ×²ÖÓ¤æüÜÖÖ»Öß •ÖÖŸÖê,
ÃÖÖÝÖ¸üß »ÖÖ™üÖÓ“Öê ÛúÖµÖÔ ¾Ö ³Öæ¹ý¯Öê : ŸÖê¾ÆüÖ Æü¾ÖêŸÖß»Ö ²ÖÖÂ¯ÖÖ “Öê £Öê™ü ×Æü´ÖÛúÞÖÖÓŸÖ ºþ¯ÖÖÓŸÖ¸ü ÆüÖêŸÖê. µÖÖ
 ÃÖÖÝÖ¸ü×Ûú®ÖÖ¸üß ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ÃÖÖÝÖ¸üß »ÖÖ™üÖ ÜÖ®Ö®Ö, ¾ÖÆü®Ö ¾Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖ“Öê ×ÛÎúµÖêÃÖ ÃÖÓ¯»Ö¾Ö®Ö ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ ×ÛÎúµÖêŸÖ ¾ÖÖµÖãºþ¯ÖÖŸÖß»Ö ²ÖÖÂ¯Ö
G
ÛúÖµÖÔ Ûú¸üŸÖÖŸÖ. ¾ÖÖ¸üÖ, ³Ö¸üŸÖß-†ÖêÆüÖê™üß µÖÖÓ´Öãôêû ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öß ‘Ö®Öºþ¯ÖÖŸÖ ºþ¯ÖÖÓŸÖ×¸üŸÖ ÆüÖêŸÖê.

ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Ö ÆüÖêŸÖê, ŸµÖÖ´Öãôêû »ÖÖ™üÖ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖÛú›êü µÖêŸÖÖŸÖ.  †¿ÖÖ ‘Ö®Öºþ¯ÖÖŸÖß»Ö ¾ÖéÂ™üß»ÖÖ ×Æü´Ö¾ÖéÂ™üß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸üß»Ö ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ µÖÖ »ÖÖ™üÖÓ“µÖÖ ´ÖÖ·µÖÖ´Öãôêû  ˆ““Ö †õÖ¾Öé¢ ÖßµÖ ¯ÖÏ¤ê ü¿ÖÖŸÖ ¾Ö ÃÖ´Ö¿ÖßŸÖÖêÂÞÖ ¯ÖÏ ¤êü¿ÖÖŸÖ
ÜÖ®Ö®Ö ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖê. ¯ÖãôûÞÖßÃÖÖ¸üÜµÖÖ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ“µÖÖ ´ÖÖêÛúóµÖÖ ÃÖ´Öã¦üÃÖ¯ÖÖ™üß¯ÖµÖÕŸÖ ×Æü ´Ö¾ÖéÂ™üß ÆüÖêŸÖê, ŸÖ¸ü ˆÂÞÖ Ûú×™ü²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ÃÖã´ÖÖ¸êü
³ÖÖÝÖÖŸÖ »ÖÖ™üÖÓÛú›æü®Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö Ûêú»Öê •ÖÖŸÖê. 5000 ´Öß ¯ÖêõÖÖ •ÖÖÃŸÖ ˆÓ“Öß¾Ö¸ü ×Æü´Ö¾ÖéÂ™üß ÆüÖêŸÖê.
 ÃÖÖÝÖ¸üß »ÖÖ™üÖÓ“Öê ÜÖ®Ö®ÖÛúÖµÖÔ :  ÝÖÖ¸üÖ :
 ÃÖÖÝÖ¸üß »ÖÖ™üÖÓ“µÖÖ µÖÖ ÜÖ®Ö®ÖÛúÖµÖÖÔŸÖæ®Ö ŸÖ¸ÓüÝÖ‘ÖÙÂÖŸÖ ´ÖÓ“Ö, ÃÖÖÝÖ¸üß  ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü •ÖÖÃŸÖ ˆÂÞÖŸÖÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ‰ú¬¾ÖÔÝÖÖ´Öß Æü¾Öê“ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆü
ÝÖãÆüÖ, ÃÖÖÝÖ¸üß Ûú›üÖ, ÃÖÖÝÖ¸üß Ûú´ÖÖ®Ö, ÃÖÖÝÖ¸üß ÃŸÖÓ³Ö ‡ŸµÖÖ¤üß ³Öæºþ¯Öê •ÖÖê¸üÖŸÖ ¾ÖÖÆüŸÖÖê . µÖÖ ‰ú¬¾ÖÔÝÖÖ´Öß ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ´Öãôêû Æü¾Öê“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö
×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. Ûú´Öß ÆüÖê‰ú®Ö Æü¾ÖêŸÖß»Ö ²ÖÖÂ¯ÖÖ “Öê ÃÖÖÓ¦üß³Ö¾Ö®Ö ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖê. ŸµÖÖ
¯ÖÖÃÖæ®Ö ÝÖ›ü¤ü ¸ÓüÝÖÖ“Öê œüÝÖ ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ³Öæ¯ÖéÂšüÖÛú›æü®Ö µÖêÞÖÖ·µÖÖ
 ÃÖÖÝÖ¸üß »ÖÖ™üÖÓ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÛúÖµÖÔ :
Æü¾Öê“µÖÖ ‰ú¬¾ÖÔÝÖÖ´Öß ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ´Öãôêû •Ö»ÖÛúÞÖ ˆÓ“ÖÖ¾Ö¸ü •ÖÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ
 ÃÖÖÝÖ¸üß »ÖÖ™üÖ“Ó µÖÖ ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÛúÖµÖÖÔŸÖæ®Ö ¯ÖãôûÞÖ, ¾ÖÖôæû“ÖÖ ¤üÖ›Ó üÖ, ÜÖÖ•ÖÞÖ
×šüÛúÖÞÖß •Ö»ÖÛúÞÖÖÓ“Öê ‘Ö®Öß³Ö¾Ö®Ö ÆüÖê‰ú®Ö ÝÖÖ¸üÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê.
‡ŸµÖÖ¤üß ³Öæºþ¯Öê ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
8 Mo. 9689665611
 ÝÖÖ¸üÖ •Ö›ü †ÃÖ»µÖÖ®Öê ŸµÖÖ ³Öæ¯ÖéÂšüÖÛú›êü µÖê‰ú »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ; ¯Ö¸ÓüŸÖã ÆüÖŸê Öê, ŸÖÃÖê“Ö Æü¾Öê“Öß ²ÖÖÂ¯Ö¬ÖÖ¸üÞÖõÖ´ÖŸÖÖ ¾ÖÖœüŸÖê. ¾ÖÖ·µÖÖ“µÖÖ ×¾Ö¹ý¤Ëü¬Ö
Æü¾Öê“µÖÖ •ÖÖê¸ü¤üÖ¸ü ‰ú¬¾ÖÔ ÝÖÖ´Öß ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ´Öãôêû ŸµÖÖ ¯Öã®ÆüÖ ¾Ö¸ü ®Öê»µÖÖ ×¤¿ÖêÛú›üß»Ö ¯Ö¾ÖÔŸÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ•ÖæÃÖ ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ Ûú´Öß ÆüÖêŸÖ
•ÖÖŸÖÖŸÖ. ŸÖê£Öê ÝÖÖ¸üÖÓ¾Ö¸ü ×Æü ´ÖÖ“Öê ®Ö¾Öß®Ö £Ö¸ü ÃÖÖ“ÖŸÖÖŸÖ. †ÃÖê •ÖÖŸÖê, ŸµÖÖ ´Öãôêû ÆüÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö ¯Ö•ÖÔ®µÖ”ûÖµÖê“ÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö ´ÆüÞÖæ®Ö †ÖêôûÜÖ»ÖÖ
†®ÖêÛú¾ÖêôûÖ ‘Ö›üŸÖê, ŸµÖÖ´Öãôêû ÝÖÖ¸üÖ †ÖÛúÖ¸üÖ®Öê ´ÖÖêšü¶Ö ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖÖê.
†ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖÓ“µÖÖ ´Ö¬µÖê †®ÖêÛú ÃÖ´ÖÛëú¦üß £Ö¸ü ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ.  †Ö¾ÖŸÖÔ ¯ÖÖ‰úÃÖ :
µÖÖ ´ÖÖêšü¶Ö —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÝÖÖ¸üÖ ÝÖã¹ýŸ¾ÖÖÛúÂÖÔÞÖÖ´Öãôûê ¾ÖêÝÖÖ®Öê •Ö×´Ö®Öß¾Ö¸ü  †Ö¾ÖŸÖÔ ´ÆüÞÖ•Öê ‹ÜÖÖªÖ ×šÛúÖÞÖß Æü¾Öê“ÖÖ ¤üÖ²Ö †ÖÃÖ¯ÖÖÃÖ“µÖÖ
µÖêŸÖÖŸÖ. ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖ¯ÖêõÖÖ Ûú´Öß ÆüÖê‰ú®Ö ŸµÖÖŸÖæ®Ö Æü¾Öê“Öß ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ¸ü“Ö®ÖÖ ŸÖµÖÖ¸ü
 ³ÖÖ¸üŸÖ, †Ö×±ÏúÛúÖ, †ÖÝ®ÖêµÖ †Ö×¿ÖµÖÖ“µÖÖ ÛúÖÆüß ³ÖÖÝÖÖÓŸÖ ÆüÖêŸÖê. µÖÖ ¸ü“Ö®ÖêÃÖ †Ö¾ÖŸÖÔ †ÃÖê ÃÖÓ²ÖÖê¬ÖŸÖÖŸÖ.
ˆ®ÆüÖóµÖÖŸÖ ÝÖÖ¸üÖ ¯Ö›üŸÖÖŸÖ.  †Ö¾ÖŸÖÖÔ “µÖÖ Ûëú¦ü³ÖÖÝÖÖÛú›êü †ÖÃÖ¯ÖÖÃÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖæ®Ö Æü¾ÖÖ “ÖÛÎúÖ
¯ÖÖ‰úÃÖ : ÛúÖ¸ü ¯Ö¤Ë¬ÖŸÖß®Öê µÖê‰ú »ÖÖÝÖŸÖê ¾Ö Ûëú¦ü³ÖÖÝÖÖŸÖß»Ö Æü¾ÖÖ ¾Ö¸ü •ÖÖ‰ú
il y
 ²ÖÖÂ¯ÖµÖãŒŸÖ Æü¾ÖÖ ˆÓ“Ö ÝÖê»µÖÖ ¾Ö¸ü µÖÖ Æü¾Öê“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö Ûú´Öß ÆüÖêŸÖê. »ÖÖÝÖŸÖê. Æüß Æü¾ÖÖ ˆÓ“Ö ÝÖê»µÖÖ ¾Ö¸ü ×ŸÖ“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö Ûú´Öß ÆüÖê‰ú®Ö
at b
Æü¾ÖêŸÖß»Ö ²ÖÖÂ¯ÖÖ “Öê ÃÖÖÓ¦üß³Ö¾Ö®Ö ÆüÖêŸÖê, ŸµÖÖ ´Öãôêû ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»Öê Æü¾ÖêŸÖß»Ö ²ÖÖÂ¯ÖÖ “Öê ÃÖÖÓ¦üß³Ö¾Ö®Ö ÆüÖêŸÖê ¾Ö ¯ÖÖ‰úÃÖ ¯Ö›üŸÖÖê.
•Ö»ÖÛúÞÖ ¾Ö Æü¾ÖêŸÖß»Ö ¬Öæ×»Ö ÛúÞÖ ‹Ûú¡Ö µÖê‰ú®Ö œüÝÖ ŸÖµÖÖ¸ü  †Ö¾ÖŸÖÔ •µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖ¾Öºþ®Ö •ÖÖŸÖÖŸÖ ŸÖê£Öê ¯ÖÖ‰úÃÖ ¯Ö›üŸÖÖê. †Ö¾ÖŸÖÔ
ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ¯ÖÖ‰úÃÖ ÃÖ´Ö¿ÖßŸÖÖêÂÞÖ Ûú×™ü²ÖÓ¬ÖÖŸÖ •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ¯Ö›üŸÖÖê. ŸµÖÖ“Öê
y
 œüÝÖÖÓ´Ö¬Öß»Ö •Ö»ÖÛúÞÖ †ÖÛúÖ¸üÖ®Öê ´ÖÖêšêü ÆüÖê‰ú »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ. Æêü ´ÖÖêšêü õÖê¡Ö¤êüÜÖß»Ö ×¾ÖÃŸÖßÞÖÔ †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ ´ÖÖ®ÖÖ®Öê ˆÂÞÖÛú×™ü²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ¯Ö›üÞÖÖ¸üÖ
†Ö¾ÖŸÖÔ ¯ÖÖ‰úÃÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ õÖê¡ÖÖ¾Ö¸ü ¯Ö›üŸÖÖê ¾Ö ŸÖÖê ¾ÖÖ¤üôûß Ã¾Öºþ¯ÖÖ“ÖÖ
jP h
•Ö»ÖÛúÞÖ Æü¾ÖêŸÖ ŸÖ¸ÓüÝÖæ ®Ö ¿ÖÛú»µÖÖ®Öê •Ö»ÖÛúÞÖÖÓ“Öß ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“µÖÖ
Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ ¾ÖéÂ™üß ÆüÖêŸÖê. ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“Öê ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê ŸÖß®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü Ûêú»Öê
p
•ÖÖŸÖÖŸÖ. 
†ÃÖŸÖÖê.
¯ÖÏ×ŸÖ¸üÖê¬Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ¯Ö•ÖÔ®µÖ •ÖÝÖÖŸÖ ÃÖ¾ÖÔÖÓŸÖ •ÖÖÃŸÖ ³ÖÖÝÖÖÓŸÖ ¯Ö›üŸÖÖê.
†Ö¸üÖêÆü ¯Ö•ÖÔ®µÖ ÆüÖ ¯ÖÏÖ¤êü×¿Ö Ûú Ã¾Öºþ¯ÖÖ“ÖÖ ¯Ö•ÖÔ®µÖ †ÖÆêü.
 †Ö¸üÖêÆü ØÛú¾ÖÖ †×³ÖÃÖ¸üÞÖ ¯ÖÖˆÃÖ :
bu a
×¾ÖÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖßµÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ¯Ö›üÞÖÖ·µÖÖ †Ö¸üÖêÆü ¯Ö•ÖÔ®µÖÖ ´Ö¬µÖê ²Ö¸üß“Ö
 ×¾ÖÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ÃÖæµÖÖÔ“µÖÖ ˆÂÞÖŸÖê´Öãôêû ³Öæ¯ÖéÂšü ŸÖÖ¯ÖŸÖê ¾Ö ×®Ö×¿“ÖŸÖŸÖÖ †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ ´ÖÖ®ÖÖ®Öê ¯ÖÏ×ŸÖ¸üÖê¬Ö ¾Ö †Ö¾ÖŸÖÔ ¯Ö•ÖÔ®µÖÖŸÖ
ŸµÖÖ »ÖÝÖŸÖ“Öß Æü¾ÖÖ ŸÖÖ¯ÖŸÖê. Æü¾ÖÖ ŸÖÖ¯Ö»µÖÖ ®Öê ¯ÖÏÃÖ¸üÞÖ ¯ÖÖ¾Öæ®Ö
A gr
×®Ö×¿“ÖŸÖŸÖÖ Ûú´Öß †ÃÖŸÖê.

Æü»ÖÛúß ÆüÖêŸÖê ¾Ö ŸÖß ¾Ö¸ü •ÖÖ‰ú »ÖÖÝÖŸÖê. ˆÓ“Ö ÝÖê»µÖÖ ¾Ö¸ü Æüß Æü¾ÖÖ
£ÖÓ›ü ÆüÖêŸÖê. £ÖÓ›ü Æü¾Öê“Öß ²ÖÖÂ¯Ö¬ÖÖ¸üÞÖõÖ´ÖŸÖÖ Ûú´Öß †ÃÖŸÖê, ŸµÖÖ  †Ö´»Ö ¯ÖÖ‰úÃÖ :
´Öãôêû Æü¾ÖêŸÖß»Ö ²ÖÖÂ¯ÖÖ “Öê ÃÖÖÓ¦üß³Ö¾Ö®Ö ÆüÖê‰ú®Ö •Ö»ÖÛúÞÖ ²Ö®ÖŸÖÖŸÖ  †ÖîªÖê×ÝÖÛú õÖê¡ÖÖŸÖß»Ö ¯ÖÏ¤æüÂÖÞÖÖ´Öãôêû Æü¾ÖêŸÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¾ÖÖµÖæ ×´ÖÃÖôû»Öê
eo
¾Ö ŸµÖÖ ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯ÖÖ‰úÃÖ ¯Ö›üŸÖÖê .•Ö»ÖÛúÞÖ ²Ö®ÖŸÖÖŸÖ ¾Ö ŸµÖÖ ¯ÖÖÃÖæ®Ö •ÖÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ ¾ÖÖµÖæÓ“Öß Æü¾ÖêŸÖß»Ö ²ÖÖÂ¯ÖÖ¿Öß ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ×ÛÎúµÖÖ ÆüÖ‰ê ú®Ö
¯ÖÖ‰úÃÖ ¯Ö›üŸÖÖê. ×¾ÖÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ †ÃÖÖ ¯ÖÖ‰úÃÖ ²ÖÆãü¬ÖÖ ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖôûß †Ö´»Öê ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ˆ¤üÖ., ®ÖÖµÖ×™ÒüÛú †Ö´»Ö,
¤ü¸ü¸üÖê•Ö ¤ãü¯ÖÖ¸ü®ÖÓŸÖ¸ü ¯Ö›üŸÖÖê. †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖŸÖ ×¾Ö •ÖÖÓ“ÖÖ ÃÖ»°µÖã×¸üÛú †Ö´»Ö ‡ŸµÖÖ¤üß. ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ×¾Ö¸ü‘Öôû»Öê»Öß
G
Ûú›üÛú›üÖ™ü ¾Ö œüÝÖÖÓ“ÖÖ ÝÖ›üÝÖ›üÖ™ü ÆüÖêŸÖÖê. †Ö×±ÏúÛêúŸÖß»Ö ÛúÖÓÝÖÖê †Ö´»Öê ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖÃÖÖê²ÖŸÖ ÜÖÖ»Öß ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. µÖÖ †Ö´»ÖÖÃÖÆü ¯Ö›üÞÖÖ·µÖÖ
®Ö¤üß“Öê ÜÖÖê¸êü ¾Ö ¤ü. †´Öê×¸üÛêúŸÖß»Ö †ò´Öê—ÖÖò®Ö ®Ö¤üßÜÖÖê·µÖÖ “µÖÖ ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖÃÖ †Ö´»Ö ¯Ö•ÖÔ®µÖ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
×¾ÖÂÖã¾Ö¾ÖéŸŸÖßµÖ ³ÖÖÝÖÖ´Ö¬µÖê †Ö¸üÖêÆü ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ¯ÖÖ‰úÃÖ ¯Ö›üŸÖÖê. 6. ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öê ÝÖãÞÖ¬Ö´ÖÔ :
 ¯ÖÏ×ŸÖ¸üÖê¬Ö ¯ÖÖ‰úÃÖ :  ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö :
 ÃÖ´Öã¦üÖ¾Öºþ®Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ ´ÖÖêšü¶Ö •Ö»ÖÖ¿ÖµÖÖ¾Öºþ®Ö µÖêÞÖÖ¸êü ¾ÖÖ¸êü ²ÖÖÂ¯ÖµÖãŒŸÖ  ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öê ¯ÖéÂšüßµÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÃÖ¾ÖÔ¡Ö ÃÖ´ÖÖ®Ö ®ÖÃÖŸÖê
†ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖÓ“µÖÖ ´ÖÖÝÖÖÔŸÖ µÖêÞÖÖ·µÖÖ ˆÓ“Ö ¯Ö¾ÖÔŸÖ ¸üÖÓÝÖÖÓ´Öãôêû ŸÖê †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ¥üÂ™ü¶Ö ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûêú»µÖÖÃÖ ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öê ¯ÖéÂšüßµÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö
†›ü¾Ö»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. ¯Ö¾ÖÔŸÖÖ»ÖÖ †®ÖãÃÖºþ®Ö ŸÖê ‰ú¬¾ÖÔ×¤ü¿Öê®Öê •ÖÖ‰ú ×¾ÖÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖÖÛú›æü®Ö ¬ÖÐã¾ÖÖÛú›êü Ûú´Öß Ûú´Öß ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖê.
»ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ. ¯Ö×¸üÞÖÖ´Öß Æü¾Öê“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö Ûú´Öß ÆüÖêŸÖê ¾Ö ŸµÖÖŸÖß»Ö  ×¾ÖÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö 250 ÃÖê., ´Ö¬µÖ
²ÖÖÂ¯ÖÖ “Öê ÃÖÖÓ¦üß³Ö¾Ö®Ö ÆüÖê‰ú®Ö ¯ÖÖ‰úÃÖ ¯Ö›üŸÖÖê. ¯Ö¾ÖÔŸÖ ¸üÖÓÝÖÖÓ“µÖÖ †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ 160 ÃÖê., ŸÖ¸ü ¬ÖÐã¾ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ 20 ÃÖê.
†›ü£ ÖóµÖÖÓ ´Öãôê û ¯ÖÏ × ŸÖ¸üÖ ê ¬Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ¯ÖÖ‰úÃÖ ¯Ö›üŸ ÖÖê . ¯ÖµÖÕŸÖ †ÃÖŸÖê.
¯Ö¾ÖÔŸÖÖ“µÖÖ¾ÖÖ·µÖÖ Ûú›üß»Ö ²ÖÖ•Öæ¾Ö¸ü •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ¯ÖÖ‰úÃÖ ¯Ö›üŸÖÖê.  ÃÖÖÝÖ¸ü¯ÖéÂšüÖ¾Öºþ®Ö ²ÖÆãüŸÖÖÓ¿Ö ÃÖæµÖÔ×Ûú¸üÞÖê ¯Ö¸üÖ¾ÖÙŸÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ, ŸÖ¸ü
¯Ö¾ÖÔŸÖ †Öê»ÖÖÓ›ü»µÖÖ ¾Ö¸ü ¾ÖÖ·µÖÖŸÖß»Ö ²ÖÖÂ¯ÖÖ “Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ Ûú´Öß ÛúÖÆüß ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ÃÖæµÖÔ×Ûú¸üÞÖê ÃÖÖÝÖ¸üÖ“µÖÖ šü¸üÖ¾ÖßÛú ÜÖÖê»Öß¯ÖµÖÕŸÖ
¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ×¿Ö¸üÛúÖ¾Ö Ûúºþ ¿ÖÛúŸÖÖŸÖ.
9 Mo. 9689665611
 ¾ÖÖœüŸµÖÖ ÜÖÖê»Öß®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖæµÖÖÔ“µÖÖ ˆÂÞÖŸÖê“Öß ŸÖß¾ÖÎŸÖÖ Ûú´Öß ÆüÖêŸÖ ¯Öã¸ü¾ÖšüÖÆüß Ûú´Öß †ÃÖŸÖÖê . µÖÖ ¯Ö™Ëü™ü¶Ö´Ö¬µÖê ¾ÖÖôû¾ÖÓ™üß ¯ÖÏ¤êü¿Ö
•ÖÖŸÖê, ŸµÖÖ´Öãôêû ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“µÖÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ 2000 ´Öß™ü¸ü †ÖÆêüŸÖ, ŸµÖÖ´Öãôêû ŸÖê£Öß»Ö ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“µÖÖ õÖÖ¸üŸÖêŸÖ ¾ÖÖœü —ÖÖ»Öê»Öß
ÜÖÖê»Öß¯ÖµÖÕŸÖ ‘Ö™ü ÆüÖŸê Ö •ÖÖŸÖê. 2000 ´Öß™ü¸ü ÜÖÖê»Öß®ÖÓŸÖ¸ü ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öê †ÖœüôûŸÖê.
ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÃÖ¾ÖÔ¡Ö ÃÖÖ¸üÜÖê †ÖœüôûŸÖê.  ÃÖ´Ö¿ÖßŸÖÖêÂÞÖ Ûú×™²ÖÓ¬ÖÖ´Ö¬µÖê ÃÖæµÖÔ×Ûú¸üÞÖê ×ŸÖ¸ü¯Öß ¯Ö›üŸÖ †ÃÖ»µÖÖ®Öê
 ¬ÖÐã¾ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ×¾Ö ÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖ¯ÖµÖÕŸÖ ŸÖê ÃÖ¾ÖÔ¡Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö Ûú´Öß †ÃÖŸÖê, ŸÖÃÖê“Ö ²Ö±Ôú ×¾ÖŸÖôû»µÖÖ´Öãôêû ÝÖÖê›ü¶Ö
40 ÃÖê. †ÃÖŸÖê. ÜÖÖê»Öß®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü ¯ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ ¯Öã¸ü¾ÖšüÖ¤êüÜÖß»Ö •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖÖê; ´ÆüÞÖæ®Ö µÖÖ Ûú×™²ÖÓ¬ÖÖŸÖ
40 ÃÖê. ¯ÖµÖÕŸÖ“Ö Ûú´Öß ÆüÖŸê Öê, ŸµÖÖ´Öãôûê •ÖÖÃŸÖ ÜÖÖê»Öß¾Ö¸üß»Ö ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»Ö ¾ÖÖœüŸµÖÖ †õÖÖÓ¿ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖõÖÖ¸üŸÖÖ Ûú´Öß ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖê.
Ûú¬ÖßÆüß ÝÖÖêšüŸÖ ®ÖÖÆüß.  ¬ÖÐã¾ÖÖÛú›êü ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÜÖæ¯Ö Ûú´Öß †ÃÖŸÖê. ¬ÖÐã¾ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ
 ³Öæ¾Öê×Â™üŸÖ ÃÖ´Öã¦ü ¾Ö ÜÖã»µÖÖ ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“µÖÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖÓŸÖ ×³Ö®®ÖŸÖÖ ²ÖÖÂ¯Öß³Ö¾Ö®ÖÖ“ÖÖ ¾ÖêÝÖÆüß Ûú´Öß †ÃÖŸÖÖê, ŸµÖÖ´Öãôêû ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öß
†ÖœüôûŸÖê. ³Öæ¾Öê×Â™üŸÖ ÃÖ´Öã¦üÖ“Öß õÖÖ¸üŸÖÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖ»µÖÖ®Öê µÖÖ õÖÖ¸üŸÖÖ Ûú´Öß †ÃÖŸÖê.
il y
ÃÖ´Öã¦ü•Ö»ÖÖ“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÜÖã»µÖÖ ÃÖ´Öã¦ü•Ö»ÖÖ¯ÖêõÖÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê.  ³Öæ¾Öê×Â™üŸÖ ÃÖ´Öã¦üÖ“Öß õÖÖ¸üŸÖÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê, ŸÖ¸ü ÜÖã»µÖÖ ÃÖ´Öã¦üÖ“Öß
õÖÖ¸üŸÖÖ ŸµÖÖ ´ÖÖ®ÖÖ®Öê Ûú´Öß †ÖœüôûŸÖê, ÛúÖ¸üÞÖ ³Öæ¾Öê×Â™üŸÖ
at b
õÖÖ¸üŸÖÖ :
 ²ÖÖÂ¯Öß³Ö¾Ö®Ö •ÖÖÃŸÖ †Ö×ÞÖ ÝÖÖê›ü¶Ö ¯ÖÖÞµÖÖ “ÖÖ ¯Öã¸ü¾ÖšüÖ Ûú´Öß ÃÖ´Öã¦üÖŸÖ ²ÖÖÂ¯Öß ³Ö¾Ö®ÖÖ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖÖê.
†ÃÖÞÖÖ·µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öß õÖÖ¸üŸÖÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê. ˆ¤üÖ., ³Öæ´Ö¬µÖ ÃÖ´Öã¦üÖ“Öß ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß õÖÖ¸üŸÖÖ ÃÖã´ÖÖ¸êü 390 †ÖÆêü,
y
 ¯ÖÖÞµÖÖ“µÖÖ ²ÖÖÂ¯Öß ³Ö¾Ö®ÖÖ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ Ûú´Öß †Ö×ÞÖ ÝÖÖê›ü¶Ö ¯ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ ŸÖ¸ü ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖÓ¯ÖîÛúß õÖÖ¸üŸÖê“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ
¯Öã¸ü¾ÖšüÖ •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ †ÃÖÞÖÖ·µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öß †™ü»ÖÖÓ×™üÛú ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“Öß ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß õÖÖ¸üŸÖÖ ÃÖã´ÖÖ¸êü 350 ‡ŸÖÛúß
jP h
õÖÖ¸üŸÖÖ Ûú´Öß †ÖœüôûŸÖê.
p
 ¯ÖÖÞµÖÖ“Öê ²ÖÖÂ¯Öß³Ö¾Ö®Ö Ûú´Öß †Ö×ÞÖ ÝÖÖê›ü¶Ö ¯ÖÖÞµÖÖ “ÖÖ ¯Öã¸ü¾ÖšüÖÆüß
†ÖÆêü.
³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûêú»ÖÖ, ŸÖ¸ü ¯Öæ¾ÖìÃÖ ²ÖÓÝÖÖ»Ö“ÖÖ ˆ¯ÖÃÖÖÝÖ¸ü
Ûú´Öß †¿ÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“µÖÖ õÖÖ¸üŸÖêŸÖ ±úÖ¸üÃÖÖ ±ú¸üÛú ¾Ö ¯Ö×¿“Ö ´ÖêÃÖ †¸ü²Öß ÃÖ´Öã¦üÖ“Öß ×Ûú ®ÖÖ¸ü¯Ö™Ëü™üß »ÖÖ³Ö»Öß †ÖÆêü. ¯Öæ¾ÖÔ
bu a
¯Ö›üŸÖ ®ÖÖÆüß. ×Ûú®ÖÖ¸ü¯Ö™Ëü™üß¾Ö¸üß»Ö ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öß õÖÖ¸üŸÖÖ 34 ¤ü¸ü Æü•ÖÖ¸üß †ÃÖæ®Ö
¯Öé£¾Öß¾Ö¸üß»Ö ÃÖÖÝÖ¸üÖÓŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÔ õÖÖ¸ü ‹Ûú¡Ö Ûêú»µÖÖÃÖ ŸµÖÖ“Öê ¯Ö×¿“Ö´Ö ×Ûú®ÖÖ¸ü¯Ö™Ëü™üß¾Ö¸üß»Ö ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öß õÖÖ¸üŸÖÖ 35¤ü¸ü Æü•ÖÖ¸üß
A gr
¾Ö•Ö®Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü 120 ¤ü. »Ö. ™ü®Ö ÆüÖê‡Ô»Ö. ŸÖê ¯Öé£¾Öß¾Ö¸ü ¯ÖÃÖ¸ü»µÖÖÃÖ ‹¾Öœüß †ÖÆêü.
ŸµÖÖ“ÖÖ ÃÖã´ÖÖ¸êü 150 ´Öß™ü¸ü •ÖÖ›üß“ÖÖ £Ö¸ü ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖê‡»Ô Ö. (ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖŸÖ„ ´ÖéŸÖ ÃÖ´Öã¦ü :
40 ´Ö•Ö»Öß ˆÓ“Ö ‡´ÖÖ¸üŸÖß ‹¾ÖœüÖ.) ‡ÄÖÖ‡Ô»Ö †Ö×ÞÖ •ÖÖò›Ôü®Ö µÖÖ ¤êü¿ÖÖÓ“µÖÖ ÃÖß´Öê¾Ö¸ü †ÃÖÞÖÖ·µÖÖ µÖÖ
eo

 ¯Öé£¾Öß ¾Ö¸üß»Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ×¾ÖŸÖ¸üÞÖÖŸÖß»Ö †ÃÖ´ÖÖ®ÖŸÖÖ, ÝÖÖê›ü¶Ö ÃÖ´Öã¦üÖ“µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖ“Öß õÖÖ¸üŸÖÖ 332 ¤ü¸ü Æü•ÖÖ¸üß ‡ŸÖÛúß †ÖÆêü.
¯ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ ¯Öã¸ü¾ÖšüÖ ¾Ö ŸµÖÖŸÖß»Ö †ÃÖ´ÖÖ®ÖŸÖÖ ‡ŸµÖÖ¤üß ²ÖÖ²Öß  ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üß •Ö»ÖÖ“Öß õÖÖ¸üŸÖÖ 35 ¤ü¸ü Æü•ÖÖ¸üß †ÃÖŸÖê.
ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“µÖÖ õÖÖ¸üŸÖê¾Ö¸ü ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö Ûú¸üŸÖÖŸÖ.  •ÖÖò›Ôü®Ö ®Ö¤üß Æüß ‹Ûú“Ö ´ÖÖêšüß ®Ö¤üß µÖÖ ÃÖ´Öã¦üÖÃÖ ×´ÖôûŸÖê. Ûú´Öß
G
 ˆÂÞÖ Ûú×™ü²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê. ŸÖê£Öê ²ÖÖÂ¯Öß³Ö¾Ö®ÖÖ“ÖÖ ¯Ö•ÖÔ®µÖ, ÝÖÖê›ü¶Ö ¯ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ Ûú´Öß ¯Öã¸ü¾ÖšüÖ ¾Ö ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ
¾ÖêÝÖÆüß •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖÖê , ŸµÖÖ´Öãôêû ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öß õÖÖ¸üŸÖÖÆüß •ÖÖÃŸÖ ÆüÖêÞÖÖ¸êü ²ÖÖÂ¯Öß ³Ö¾Ö®Ö µÖÖÓ´Öãôêû µÖÖ ÃÖ´Öã¦üÖ“µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖ“Öß õÖÖ¸üŸÖÖ
†ÃÖŸÖê. •ÖÖÃŸÖ †ÖÆêü.
 ×¾ÖÂÖã ¾ Ö¾Öé ¢ÖÖ¯ÖÖÃÖæ ®Ö ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ 50 ˆ¢Ö¸ü ¾Ö 50 ¤ü× õÖÞÖ  †×ŸÖõÖÖ¸üŸÖê´Öãôûê õÖÖ¸üÖÓ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ÆüÖê‰ú®Ö µÖÖ ÃÖ´Öã¦üÖŸÖ õÖÖ¸üÃŸÖÓ³Ö
†õÖ¾Öé¢ÖÖÓ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö“µÖÖ ¿ÖÖÓŸÖ¯Ö™Ëü™ü¶ÖŸÖ †ÖÛúÖ¿Ö •ÖÖÃŸÖ ÛúÖôû œüÝÖÖôû ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê †ÖÆêüŸÖ.
†ÃÖŸÖê ¾Ö ¤ü¸ü¸üÖê•Ö †Ö¸üÖêÆü ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ¯ÖÖ‰úÃÖ ¯Ö›üŸÖÖê. ˆÂÞÖ  †×ŸÖõÖÖ¸üŸÖê´Öãôêû µÖê£Öß»Ö ¯ÖÖÞµÖÖ“Öß ‘Ö®ÖŸÖÖ •ÖÖÃŸÖ †ÖÆêü, ŸµÖÖ´Öãôêû
Ûú×™ü²ÖÓ¬ÖÖŸÖß»Ö ÛúÖÓÝÖÖê ¾Ö †ò´Öê—ÖÖò®ÖÃÖÖ¸üÜµÖÖ ´ÖÖêšü¶Ö ®ÖªÖ µÖÖ ÃÖ´Öã¦üÖŸÖ ²Öã›üÞµÖÖ“Öß ³ÖßŸÖß ®ÖÖÆüß. µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ˆŸÖ¸ü»µÖÖ¾Ö¸ü
´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ»ÖÖ ×´ÖôûŸÖÖŸÖ, ŸµÖÖ ´Öãôêû ÝÖÖê›ü¶Ö ¯ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ ¯Öã¸ü¾ÖšüÖÆüß †Ö¯ÖÞÖ ÃÖÆü•Ö ŸÖ¸ÓüÝÖæ ¿ÖÛúŸÖÖê.
•ÖÖÃŸÖ ÆüÖŸê Ö †ÃÖŸÖÖê; ¯Ö¸ÓüŸÖã †×¬ÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖ´Öãôûê ²ÖÖÂ¯Öß ³Ö¾Ö®ÖÖ“ÖÖ  ´ÖéŸÖ ÃÖ´Öã¦üÖ“Öê †ÖÞÖÜÖß ‹Ûú ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ ´ÆüÞÖ•Öê µÖê£Öß»Ö ³Öæ³ÖÖÝÖ
¾ÖêÝÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖÖê . ¯Ö×¸üÞÖÖ´Öß, µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ õÖÖ¸üŸÖê“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ÃÖ´Öã¦üÃÖ¯ÖÖ™üß¯ÖÖÃÖæ®Ö Ûú´Öß ˆÓ“Öß¾Ö¸ü †ÖÆêü. •ÖÝÖÖŸÖß»Ö
´Ö¬µÖ´Ö †ÃÖŸÖê. ÃÖ¾ÖÔÖÓŸÖ Ûú´Öß ˆÓ“Öß †ÃÖ»Öê»ÖÖ ÆüÖ ³Öæ³ÖÖÝÖ †ÃÖæ®Ö, ÛúÖÆüß ³ÖÖÝÖÖÓŸÖ
 ´Ö¬µÖ †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ¯Ö™Ëü ™ü¶ÖŸÖ (250 ŸÖê 350 ˆ¢Ö¸ü ¾Ö ¤ü×õÖÞÖ) ˆÓ“Öß - 400 ´Öß™ü¸ü †ÖÆêü.
¯Ö•ÖÔ®µÖ´ÖÖ®Ö Ûú´Öß †ÃÖŸÖê ¾Ö ®ÖªÖÓŸÖæ®Ö µÖêÞÖÖ¸üÖ ÝÖÖê›ü¶Ö ¯ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ
10 Mo. 9689665611
7. †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ¾ÖÖ¸ü¸êüÂÖÖ ´ÆüÞÖ•Öê“Ö ÝÖã¹ý¾ÖÖ¸ü 25 ×›üÃÖë²Ö¸ü †ÃÖê»Ö, ŸÖ¸ü ÝÖã¹ý¾ÖÖ¸ü 25 ×›ÃÖë²Ö¸ü“Ö
¬Ö¸üÖ¾ÖÖ »ÖÖÝÖŸÖÖê.
 ¯Öé£¾Öß“Öê ¯Ö×¸ü¾Ö»Ö®Ö, ¯Ö×¸ü³ÖÏ´ÖÞÖ, ÃÖæµÖÖì¤üµÖ, ÃÖæµÖÖÔÃŸÖ µÖÖ ®ÖîÃÖÙÝÖÛú  µÖÖ ˆ»Ö™ü †´Öê×¸üÛêú›æü®Ö •Ö¯ÖÖ®ÖÛú›êü †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ¾ÖÖ¸ü¸êüÂÖÖ
‘Ö™ü®ÖÖ †ÖÆêüŸÖ. †Öê»ÖÖÓ›æü®Ö •ÖÖŸÖÖ®ÖÖ ¾ÖÖ¸ü ¾Ö ŸÖÖ¸üßÜÖ ‹Ûú ×¤¾ÖÃÖÖ®Öê ¯Öãœêü ®µÖÖ¾Öß
 ¯Öé£¾Öß“ÖÖ †ÖÛúÖ¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘Öê‰ú®Ö ŸµÖÖ¾Ö¸ü ÛúÖ»¯Ö×®ÖÛú ¾Öé¢Ö•ÖÖôûß »ÖÖÝÖŸÖê.
ŸÖµÖÖ¸ü Ûêú»Öß.
 ¯Öé£¾Öß»ÖÖ ‹Ûú ¯Ö×¸ü¾Ö»Ö®Ö ¯ÖæÞÖÔ Ûú¸üÞµÖÖÃÖ 24 ŸÖÖÃÖ »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ. †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ¾ÖÖ¸ü¸êüÂÖÖ :
(¯Öé£¾Öß »ÖÖ 3600 ŸÖæ®Ö Ã¾ÖŸÖ„³ÖÖê¾ÖŸÖß ×±ú¸üÞµÖÖÃÖ 24 ŸÖÖÃÖ  ÃÖ®Ö 1884 ´Ö¬µÖê ¾ÖÖò×¿ÖÓÝ™ü®Ö µÖê£Öê †´Öê×¸üÛú®Ö ¯ÖÏÖ±ê êúÃÖ¸ ›êü×¾Æ›üÃÖ®Ö
»ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ.) µÖÖÓ“µÖÖ ®ÖêŸÖé¢¾ÖÖÜÖÖ»Öß •ÖÝÖÖŸÖß»Ö ²ÖÆãüŸÖêÛú ¸üÖÂ™ÒüÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖ×®Ö¬ÖßÓ®Öß
 ¯Öé£¾Öß ¯Ö×¸ü¾Ö»Ö®Ö Ûú¸üŸÖê¾Öêôûß ¯Ö×¿“Ö´ÖêÛú›æü®Ö ¯Öæ¾ÖìÛú›êü ×±ú¸üŸÖê, ‹Ûú¡Ö µÖê‰ú®Ö †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ¾ÖÖ¸ü¸êüÂÖÖ ×®Ö×¿“ÖŸÖ Ûêú»Öß. Æüß ¸êüÂÖÖ
il y
ŸµÖÖ´Öãôêû ¯Öæ¾ÖìÛú›üß»Ö ×šüÛúÖÞÖÖÓ“Öß ¾Öêôû ¯Ö×¿“Ö´ÖêÛú›üß»Ö ×šü ÝÖÏß×®Ö“Ö“µÖÖ †ÝÖ¤üß ×¾Ö¹ý¨ü ²ÖÖ•ÖæÃÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ 1800 ¸êüÜÖÖ¾Öé¢ÖÖ
ÛúÖÞÖÖÓ¯ÖêõÖÖ ®ÖêÆü´Öß ¯Öãœêü †ÃÖŸÖê. “µÖÖ †®Öã¸üÖê¬ÖÖ®Öê ¾ÖÖœü»Öß †ÖÆêü.
at b
¾ÖÖ¸üÖÓ“µÖÖ ÝÖÖë¬ÖôûÖ¾Ö¸üß»Ö ˆ¯ÖÖµÖ :  †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ¾ÖÖ¸ü¸üêÂÖÖ ¯ÖæÞÖÔ¯ÖÞÖê ¯Öò×ÃÖ×±úÛú ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖæ®Ö ®ÖêÞµÖÖ“ÖÖ
 1800 ¸êüÜÖÖ¾Öé¢Ö †Öê»ÖÖÓ›üŸÖÖ®ÖÖ ÛúÖÆüß ÛúÖôû•Öß ‘µÖÖ¾Öß »ÖÖÝÖŸÖê, ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûêú»ÖÖ †ÖÆêü. Æüß ¸êüÂÖÖ ÛúÖÆüß ²Öê™üÖÓ¾Öºþ®Ö †£Ö¾ÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖ
Æüß ³Öæ³ÖÖÝÖÖ¾Öºþ®Ö ÝÖê»Öß †ÃÖŸÖß, ŸÖ¸ü ŸÖê£Öß»Ö »ÖÖêÛúÖÓ®ÖÖ ¾ÖÖ¸ü ¾Ö
y
ÛúÖ¸üÞÖ ´Öæôû ¸êüÜÖÖ¾Öé¢ÖÖ ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯Öæ¾ÖÔ ×ÛúÓ¾ÖÖ ¯Ö×¿“Ö´Ö ×¤ü¿Öê®Öê ÝÖê»µÖÖ¾Ö¸ü
1800 ¸êüÜÖÖ¾Öé¢Ö 12 ŸÖÖÃÖÖÓ“µÖÖ ±ú¸üÛúÖ®Öê µÖêŸÖê, ŸµÖÖ´Öãôêû µÖÖ ŸÖÖ¸üßÜÖ ²Ö¤ü»ÖÖ¾Öß »ÖÖÝÖ»Öß †ÃÖŸÖß.
jP h
¸êüÜÖÖ¾Öé¢ÖÖ“µÖÖ †®ÖãÂÖÓÝÖÖ®Öê ×¤ü®ÖÖÓÛú ¾Ö ¾ÖÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ²Ö¤ü»Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ
ÃÖ´ÖÖµÖÖê•Ö®Ö Ûêú»Öê •ÖÖŸÖê.
p 

¯Öæ¾ÖÔ ²ÖÖ•Öæ»ÖÖ ‹Ûú ¾ÖÖ¸ü ¾Ö ŸÖÖ¸üßÜÖ †Ö×ÞÖ ¯Ö×¿“Ö´Ö ²ÖÖ•Öæ»ÖÖ
¤ãüÃÖ¸üÖ ¾ÖÖ¸ü ¾Ö ŸÖÖ¸üßÜÖ †ÃÖê ×¤üÃÖæ®Ö †Ö»Öê †ÃÖŸÖê.
•Ö×´Ö®Öß¾Öºþ®Ö “ÖÖ»ÖŸÖÖ®ÖÖ Æüß ¸êüÂÖÖ Ûêú¾ÆüÖ †Öê»ÖÖÓ›ü»Öß ÝÖê»Öß †Ö×ÞÖ
 •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ÃÖÓÛêúŸÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ¯Öé£¾Öß ¾Ö¸üß»Ö ×¤®ÖÖÓÛú ¾Ö ¾ÖÖ¸üÖÓ“Öß ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ
(†Ö×ÞÖ ¿Öê¾Ö™üÆüß) 1800 ¸êüÜÖÖ¾Öé¢ÖÖ¾Ö¸ü ÆüÖêŸÖê, ´ÆüÞÖæ®Ö †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ×¤®Ö¤üÙ¿ÖÛêú®ÖãÃÖÖ¸ü ×¤ü¾ÖÃÖ Ûêú¾ÆüÖ ²Ö¤ü»Ö»ÖÖ Æêü ÃÖ´Ö•Ö»Öê ®ÖÃÖŸÖê,
bu a
¾ÖÖ¸ü¸êüÂÖÖ †ÖÜÖŸÖÖ®ÖÖ ÜÖÖ»Öß»Ö ²ÖÖ²Öß ×¾Ö“ÖÖ¸üÖŸÖ ‘ÖêŸÖ»µÖÖ ÝÖê»µÖÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ¾ÖÖ¸ü¸êüÂÖÖ 1800 ¸êüÜÖÖ¾Öé¢ÖÖ ÃÖÖ¸üÜÖß ÃÖ¸üôû
1) ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖÖ“Öß ×¤ü¿ÖÖ. ®ÖÖÆüß. ÛúÖÆüß ×šüÛúÖÞÖß ŸÖß 1800 ¸êüÜÖÖ¾Öé¢ÖÖ“µÖÖ ¯Öæ¾Öì»ÖÖ, ŸÖ¸ü
A gr
2) “ÖÖ»Öæ †ÃÖ»Öê»ÖÖ ¾ÖÖ¸ü ¾Ö ×¤ü®ÖÖÓÛú. ÛúÖÆüß ×šüÛúÖÞÖß ŸÖß ¯Ö×¿“Ö´Öê»ÖÖ ¾Öôû»Öê»Öß †ÖÆêü.
 •Ö¯ÖÖ®ÖÛú›æü®Ö †´Öê×¸üÛêúÛú›êü †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ¾ÖÖ¸ü¸êüÂÖÖ †Öê»ÖÖÓ›æü®Ö  †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ¾ÖÖ¸ü¸êüÂÖêŸÖ ÛúÖôûÖ®ÖãÃÖÖ¸ü †®ÖêÛú¾ÖêôûÖ ²Ö¤ü»Ö Ûú¸üÞµÖÖŸÖ
•ÖÖŸÖÖ®ÖÖ †ÖÆêü ŸÖÖê“Ö ×¤ü¾ÖÃÖ ¾Ö ŸÖß“Ö ŸÖÖ¸üßÜÖ ÝÖÏÖÊ ¬Ö¸üÖ¾Öß »ÖÖÝÖŸÖê, †Ö»Öê. ¿Öê¾Ö™ü“ÖÖ ²Ö¤ü»Ö 2011 ÃÖÖ»Öß Ûêú»ÖÖ ÝÖê»ÖÖ.
eo
G
11 Mo. 9689665611
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i
B`Îmm : Xhmdr (Old)
t
gmam§e tiv
i
g§H$bZ : AmH«e w$a Am~wO
a m
p
P C
oTelegram Channel

9143445858
1
Contact : 9689665611
n
ta m
r r u
a
v e F
o
rt
i
itiv
e
a m
p
P C
o
2
^maV : àmH¥${VH$ {d^mJ C§Mr
joÌ\$imÀ`m Ñï>rZo XoemVrb gdm©V _moR>r amÁò na_ñWmZo amÁ`/joÌo
gdm}ÀM _mC§Q> Ho$-2 (8611 _r) H$mamH$moa_ am§J
1. amOñWmZ
(_mC§Q> Jm°S>{dZ Am°ñQ>rZ)
2. _Ü`àXoe
^y^mJmdarb Hw$Q²>Q>mZX (-2.2_r) Ho$ai
3. _hmamï´>.
Imob q~Xy
Jmodm ^maVmVrb gdm©V bhmZ amÁ`.
^y-{g_oda AgUmar Xoe, amÁò d Ë`mÀ`m bm§~rMr
n
ñWmZ Am{U {dñVma : Q>ŠHo$dmar
^maVmMo ñWmZ CÎma Am{U nyd© JmobmYm©V Amho, Vo Am{e`m Xoe amÁò bm§~r (%)
I§S>mÀ`m X{jU ^mJmV _Ü`dVu Amho.
a
nm{H$ñVmZ JwOamV, amOñWmZ, n§Om~ 22
H$H©$d¥Îm ^maVmÀ`m _Ü`^mJmVyZ OmVo. ^maVmÀ`m _w»` Oå_y d H$mí_r
t
^yàXoemMm Ajd¥Îmr` {dñVma 804’28” Vo -3706’53” A\$J{UñVmZ Oå_y Am{U H$mí_ra 0.70
CÎma (EHy$U Ajd¥Îmr` {dÎmVma : 2902’25”) MrZ Oå_y-H$mí_ra, {h_mMb à. 23
m
r r
^maVmMo X{jU Q>mH o $ 6045’ CÎma Ajd¥Îmmda - B§{Xam nm°BQª >. CÎmamI§S>, {gŠH$s_
Vo ^maVmÀ`m _w»`-^yàXoemnmgyZ Xya Agboë`m {ZH$mo~ma
~oQ>mda Amho. Ajd¥Îmr` {dñVmamMm à^md nO©Ý`_mZ, Zonmi
u
AéUmMb àXoe
CÎmamI§S>, C.àXoe, {~hma 12
Vmn_mZ Am{U {Xdg-amÌrÀ`m H$mbmdYrda nS>Vmo.
H$Ý`mHw$_mar Odi gdm©V _moR>m {Xdg d gdm©V bhmZ
{Xdg `m§À`m_Yrb \$aH$ gw_mao 45 {_{ZQ>m§Mm Amho hmM a
v e
^yVmZ
o
n.~§Jmb, {gŠH$s_
F
{gŠH$s_, n.~§Jmb, Amgm_
AéUmMb àXoe
4.50
i
\$aH$ bS>mI àXoemVrb boh òWo gw_mao 4 Vmgm§Mm Amho. å`mZ_ma AéUmMb à., ZmJmb±S>, 10.80
nydb
v
} m AéUmMb àXoemVrb {H${~Wy Jmd Am{U npíM_obm
i
_{Unya, {_Pmoam_
r t
JwOamV_Yrb (ga ImS>rOdi) KwAa _moQ>m òWrb ~m§½bmXoe n.~§Jmb, Amgm_, _oKmb` 27
i
gw`m}X`mVrb doioMm \$aH$ gw_mao 116 {_{ZQ>m§Mm (1 Vmg
56 {_.) åhUOoM Odinmg 2 Vmg Amho. t
{Ìnyam, {_Pmoam_
e
a
gmJar {g_m :
qhXr _hmgmJa hm OJmVrb EH$_od Agm _hmgmJa Amho
p
H$s Á`mMo Zmd EH$m Xoemdê$Z R>odbo Jobo Amho. ^maVmÀ`m npíM_ Am{U Z¡F$Ë` {Xeobm - Aa~r g_wÐ
nyd© Am{U A½Zo` {Xeobm - ~§JmbMm CngmJa
m
joÌ\$imÀ`m Ñï>rZo ^maV hm OJmVrb gmVì`m H«$_m§H$mMm
P
^maVmMm gmJar {H$Zmam = 7517 {H$_r
^maVmÀ`m {Xem
{Xem Q>mHo $mdarb ñWmZo
o
_moR>m Xoe Amho. Ë`mMo joÌ\$i 32,87,263 Mm¡.{H$._r.
^maVmMr ^ygr_m gw_mao = 15,200 {H$_r
C
amÁ`/joÌo
X{jUobm - qhXr _hmgmJa
^maVr` ÛrnH$ënmMo X{jU Q>moH$ - H$Ý`mHw$_mar
lrb§H$m Am{U ^maV `m§À`m_Üò - å`mZH$maMo AmImV d

nmëH$Mr Aé§X gm_wÐYwZr Amho.
^maVmMr gahÔ - nm{H$ñVmZ, lrb§ H $m, _mbXrd,
CÎma XâVa Oå_y H$mí_ra B§S>moZo{e`m, ~m§½bmXoe, å`mZ_ma.

nyd© {H${~`y AéUmMb àXoe ^maVmMo àmH¥${VH$Ñï>çm gd©gmYmaU VrZ {d^mJ AmhoV.
X{jU H$Ý`mHw$_mar (_y»`^_r) V{_iZmSy> 1. {h_mb` nd©Vam§Jm 2. CÎmaoH$S>rb _¡XmZ

B§{Xamnm°BªQ> {ZH$mo~ma ~oQ>o 3. ÛrnH$ënr` nR>ma
npíM_ KwAa _moQ>m JwOamV
3
I§S> {Z{_©VrMm B{Vhmg : {h_mb`mMr C§Mr AmOhr dmT>V Amho.
gwédmVrbm H$mimV gd© ^yàXoemMo EH$ d¡pídH$ _hmI§S> nR>mar àXoe hm gdm©V àmMrZ ^mJ Amho Am{U gd©
hmoV.o Vo n±{O`m ZmdmZo AmoiIbo OmVo. hm _hmI§S> Q>{o W«g ^yd¡km{ZH$ KS>m_moS>rMo H|$ÐñWmZ Amho.
g_wÐm_wio CÎma bm°ao{e`m (Laurasis) (`wao{e`m+CÎma nR>mamdarb gdm©{YH$ OwZo n{Å>Vmí_ (Gneisses) Am{U
A_o[aH$m) Am{U X{jU Jm|S>dU àXoe åhUyZ {d^mJbm H$Umí_ ( Granites ) IS> H $ Aadbr nd© V am§ J mV
Jobm hmoVm. gmnS>VmV.
Jm|S>dU hm EH$ _moR>m ^y^mJ Amho Ë`mV X{jU A_o[aH$m, Jm|S>dZ àXoemnmgyZ doJim hmoÊ`mnydu Am{U dhZ hmoÊ`mnydu
n
A{\«$H$m, ^maV (ÛrnH$ën) Am°ñQ´>o{b`m, A§Q>mpŠQ>©H$m Vmo X{jUoH$S>rb _moR>çm ^y^mJmMm EH$ ^mJ hmoVm.
`m§Mm g_mdoe hmoVm. àmH¥${VH$ {d^mJ
n¥ Ï drÀ`m A§ V J© V ^mJmVrb CÜd© J mr ( Upward )
a
1. CÎmaoH$S>rb nd©V_` àXoe - {h_mb`
à^mdm_wio ^yH$dmMo (^y^mJmMo) {d^mOZ Pmbo. Jm|S>dZ
2. CÎmaoH$S>rb _¡XmZr àXoe - dmid§Q>, n§Om~, h[a`mZm
t
^y^mJmnmgyZ AbJ Pmë`mda B§S>mo-Am°ñQ´>o{b`Z ^ynÅ>
_¡XmZ, _Ü`dVu, {Ì^yO d nydu` àXoe.
CÎmaoH$S>o dmhV OmVmZm Ë`mMr Iwao{e`Z `m _moR>çm
m
3. {ÛnH$ënr` nR>mar àXoe - _Ü`dVu CÀM^w_r d X»IZ
r r
^ynÅ>er Q>ŠH$a Pmbr. `m Q>H$ar_wio Q>o{Wg (Tethys)
4. {H$Zmar _¡XmZr àXoe - KmQ>, {H$Zmar _¡XmZo
gmJamÀ`m Vimer V`ma Pmbobo JmimMo IS>H$ dirÀ`m/
KS>rÀ`m ê$nmZo da Ambo d {h_mb` nd©VmMr {Z{_©Vr 5. ~oQ>o u
Pmbr. {h_mb`mMm ^y^mJ BVa {d^mJm§À`m VwbZoZo ZdrZ
Amho, Vmo ApñWa Amho.
Zì`mZo C§Mmdbobm {h_mb` Am{U àmMrZ {ÛnH$ënr`
nR>ma `m§À`mVrb ImobJQ> ^mJ CÎmaoH$S>rb {h_mb`mVyZ
a
v e F
o
CÎmaoS>rb nd©V_` àXoe :
{h_mb` nd©Vam§Jm `m gdm©V Adm©MrZ (modern, lat-
est) KS>rÀ`m nd©V am§Jm AmhoV.
i
{h_mb` hm OmJVrb gdm©V C§M ^y-CR>mdmMm àXoe Amho.
Jmim§_i
iv
d X{jUoVrb {ÛnH$ënr` nR>mam§dê$Z dmhUmè`m ZÚm§À`m
w o hiyhiy âbm Jobm. _moR>²m` à_mUmV JmimÀ`m
`m nd©Vam§Jm§Mm Jm^m H$Umí_ (Granites) IS>H$m§Zr
r t ~Zbobm AgyZ Ë`mÀ`m XwV\$m© ê$nm§V[aV Pmbobo JmimMo

Pmbr.
ti
g§M`Z hmoÊ`m_wio ^maVmÀ`m CÎmaobm {dñV¥V _¡XmZo {Z_m©U IS>H$ AmhoV. `m àXoemMr aMZm A{Ve` Jw§VmJw§VrMr
Amho. Ë`m_Üò A{Ve` Ag_mZ ^yê$no AmhoV.
e
{ÛnH$ënr` nR>ma :
a
gdm©V àmMZr, gdm©V pñWa ^y^mJ.
m
p
ho nR>ma _w»`V: A{¾OÝ` Am{U ê$nm§V[aV IS>H$m§Zr
{h_mb` nd©VmMr d¡{eîQ>ço :
{Vd« CVma,AË`wÀM ~\$m©ÀN>mXrV {eIao, W§S> hdm_mZ,
Aé§X Imob Xè`m, doJmZo dmhUmè`m ZÚm. {h_mb`
P
ê§$X Xè`m AmhoV.
C
o
~Zbobo Amho, Ë`mda H$_r CVmè`mÀ`m Q>oH$S>çm Am{U
B§S>m,o Am°ñQ´>{o b`Z ^ynQ²>Q>çmÀ`m CÎma {XeoH$S>o gaH$Ê`m_wio

^maVr` CnI§S>mMm AmH$ma Am{U ñWmZ ~XbV am{hbo.
`m ^ynQ²>Q>çmÀ`m hmbMmbr_wio ^yH$dMmda VmU nS>bm,
nd©Vm_Üò añË`m§Mr g§»`m H$_r Amho, {dIwaboë`m
eoVO{_ZtMo S>m|JaCVmam§da gnmQ> VwH$S>o nm`è`m§à_mUo
AmhoV. hm EH$ ~hþVm§e {R>H$mUr _Zwî`dñVr Zgbobm
{dñVmarV ^yàXoe Amho. Ë`mÀ`m nyd}H$S>rb ^mJmV Iyn
OmñV nO©Ý`_mnZ, Z¡g{J©H$ dZg§nÎmtMr XmQ>dmQ>rZo
Ë`m_wio dù`m nS>Uo, àñVma^§J Am{U Ádmbm_wIr dmT>bobr dmT> Am{U Xyada ngabobo {d{dY gm§ñH¥${VH$
BË`mXr {H«$`m KS>ë`m, Ádmbm_wIrÀ`m {H«$òVyZ A§X_mZ g_wh AmhoV.
Am{U {ZH$mo~ma ~oQ>o, {h_mb`mÀ`m {Z{_©Vr~amo~aM V`ma 2. CÎmaoH$S>rb _¡XmZr àXoe :
Pmbr.
hr _¡XmZr àXoe JmimÀ`m _¥XoMm EH$ gbJ nÅ>m Amho.
^y A § V J© V ^mJmVrb gVV hmo U mè`m hmbMmbr_w i o
JmimÀ`m g§M`ZmMr OmS>r npíM_oH$Sy>Z nyd}H$S>o dmT>V
4
OmVo. CVma _§X ñdê$nmMm, ZÚm g§WnUo dmhVmV Ë`m_wio A) Aa~r g_wÐmVrb ~oQ>o :
JmimMr _¡XmZo V`ma Pmbr AmhoV. bjÛrn, {_ZrH$m°` Am{U ^{_Z{Xdr ~oQ>o hm Aa~r
òWrb _¥Xm AË`§V gwnrH$ Agë`mZo hm {d^mJ XoemVrb g_wÐmVrb ~oAm§Mm g_wh Amho.
eo V r ì`dgm`mÀ`m Ñ{ï> Z o Iw n M _hÎdmMm. `m ^maVmÀ`m Z¡F$Ë` {H$Zmè`mnmgyZ 200 Vo 440 {H$_r Xya
{d^mJmVrb bmo H $g§ » ò M r KZVm A{YH$ Amho . pñWV AmhoV.
amOñWmZMo dmid§Q>r _¡XmZ `mbm AndmX Amho. hr ~oQ>o ^maVmMm gdm©V bhmZ H|$Ðem{gV àXoe Amho.
3. {ÛnH$ënr` nR>mar àXoe : `mMo EHy$U ^yn¥ð>r` joÌ\$i 32 Mm¡ag {H$_r Amho.
n
`m H|$Ðem{gV àXoemMr amOYmZr H$daÎmr hr Amho.
^maVr` nR>ma ho OJmVrb gdm©V àmMrZ ^y^mJ. BVa
^y^mJmÀ`m VwbZoV pñWa Amho. hm ^maVmVrb gdm©V _moR>m ~) ~§JmbÀ`m CngmJamVrb ~oQ>o :
a
àmH¥${VH$ {d^mJ Amho. CÎma A§X_mZ ~oQ>mMr àmH¥${VH$ d¡{eîQ>ço - EH$ _Ü`dVu
`m àXoemMm AmH$ma {ÌH$moUr Amho. `m ^mJmV AZoH$ nd©Vam§J Am{U Ë`m ~oQ>mda AZoH$ Aé§X Xè`m.
àñVa^§J {XgwZ òVmV. _Zwî` dñË`m§Mo {dVaU Ag_mZ
Amho. `m àXoemV gwnrH$ H$mir _¥Xm Amho, hm àXoe I{ZO
g§nÎmrZo g§nÞ Amho.
`m àXoemMo d¡{eîQ>ç - {jVrOg_m§Va ngabobm KZê$n
t
N>moQ>m A§X_mZ OdiOdi gnmQ> Amho, \$ŠV Ë`mÀ`m
r r m
CÎmaobm Q>oH$S>çm§Mr am§J Amho.
{ZH$mo~ma ~oQ>o hr Ob_¾ nd©Vam§JoMr {eIao AmhoV d hm
u
^mJ àm_w»`mZo S>m|Jami Amho. N>moQ>çm àdmhm§Zr Ë`mMm
a
bmìhmMm Wa. n¥ð>^mJ {R>H${R>H$mUr AnjaU Ho$bm Amho. àdmhm_wio
4. {H$Zmar _¡XmZr àXoe o
V`ma Pmboë`m ImobJQ> ^mJmV Jmi gmMyZ Ë`mMr
F
v e
JmimMr _¡XmZo V`ma Pmbr AmhoV.
ñWmZmZwgma hm àXoe XmoZ ^mJmV {d^mJbm OmVmo.
{d^mJ Cn{d^mJ joÌ (%)
i
A) npíM_ {H$Zmar _¡XmZr àXoe : C.nd©Vr` à. npíM_ {h_mb` 15%
iv
d¡{eîQ>ço : _mog_r ZÚm, C§M CR>md, {dÀN>o{XZ ^y^mJ, _Ü` {h_mb`
Vrd« CVmamMo H$S>o.

retit
àñVa ^§J, Pmboë`m g§aMZm, X§Vwa {H$ZmanÅ>r, Kù`m,
`m {H$ZmanÅ>rda AZoH$ ImS>çm, ^ypñWao, EH$_wIr ZÚm,

C._¡XmZr à
nyd© {h_mb`
dmid§Q> 32%
a
npíM_ _¡XmZ
p
ImOU, XbXb, níMOb (Imè`m nmÊ`mMo gamoda),
jma`wŠV nmZWi O{_Z, Ima\w$Q>rMr dZo, H$ÀN>d¥jmMr
_Ü`dVu _¡XmZ
{Ì^yO à. d ny. _¡XmZ
m
dZo, ñdÀN> Am{U gw§Xa {H$Zmao AmhoV.
P
ÛrnH$ënr` _Ü`dVu CÀM^y_r 53%
~) nyd© {H$Zmar _¡XmZr àXoe : o nR>mar à. X»IZMo nR>ma
C
d¡{eîQ>ço : _hmZXr, JmoXmdar, H¥$îUm Am{U H$mdoar
BË`mXr ZÚm§_wio V`ma Pmbobo {dñV¥V {Ì^yO àXoe ho `m
KmQ> Am{U {H$Zmar n.KmQ> d nyd© KmQ>
_¡XmZr àXoe n.{H$Zmar _¡XmZr à.
{H$Zmar àXoemMr d¡{eîQ>ço AmhoV. hr _¡XmZo ZÚm§Zr dmhÿZ nyd© {H$Zmar _¡XmZr à.
AmUboë`m JmimÀ`m g§M`Zm_yio {Z_m©U Pmbr AmhoV. ~oQ>o Aa~r g_wÐmVrb ~oQ>o
5. ~oQ>o ~§Jmb CngmJamVrb ~oQ>o
~oQ>m§Mo XmoZ {d^mJ AmhoV.
A. Aa~r g_wÐmVrb ~oQ>o

~. ~§JmbÀ`m CngmJamVrb ~oQ>o
5
1. CÎmaoH$S>rb nd©V_` àXoe `m nd©Vam§Jo_Üò H$mí_ra_Yrb nran§Omb d {h_mMb
àXoemVrb Ym¡bmYma `m am§Jm§Mm g_mdoe hmoVmo.
CÎma Am{U BemÝ` {Xeobm ngaboë`m YZwî`mH¥$Vr nd©Vr`
Wm¡bmYma hr am§J nyd}H$S>o ngabr Amho d Vr VwQ>H$ Amho.
àXoemV, {h_mb` Am{U nVH$moB© `m à_wI am§Jm§Mm g_mdoe.
`m_Üò H$mí_ra Imoao, Hw$bw-_Zmbr Imoao, H$m§J«mMo Imoao
{h_mb`m_wio ^maVr` CnI§S> Am{U {V~oQ>Mo nR>ma
ZmhrV.
{d^mJbo Jobo Amho.
nyd}H$S>rb bKw {h_mb` AZoH$ ZÚm§Zr C^m-AmS>dm
{h_mb`mMr à_wI nd©V loUr npíM_og qgYy ZXr Vo nydg}
N>oXbm Amho.Ë`m_yio Vmo A{YH$ VwQ>H$ Pmbobm Amho.
~«÷nyÌm ZXrn`ªV {dñVmabobr Amho.
n
X{jUoH$Sy>Z CÎmaoH$S>o H«$_ : {edm{bH$ - bKw
npíM_oH$S>o H$mí_ra_Yrb {h_mb`mMr ê§$Xr 400 {H$_r
{h_mb`/{h_mMb - ~¥hX {h_mb`/{h_mÐr
Va A{VnydH} $S>o Amgm__Yrb {h_mb`mMr é§Xr 150 {H$_r.
a
A{VW§S> H$moaS>o dmao {h_mb`m_wio AS>VmV, Ë`m_wio H$) ~¥hX {h_mb`/{h_mÐr :
^maVmMm ~Mmd hmoVmo Va CÎmaoH$S>o OmUmao ~mîn`wŠV gdm© V gbJ, AË`w À M Am{U A{VCÎmao H $S> r b
_mog_r dmao {h_mb`m_wio AS>dbo OmVmV. Ë`m_wio `m

CnI§S>mV nwaogm nmD$g nS>Vmo.
{h_mb` :
{h_mb` nd©Vam§J OJmVrb gdmoÀM am§J Amho. `m_Üò4
t
{h_mb`mMr nd©Vam§J.
`m am§JoV {h_mÀN>m[aV {eIao gw_mao 600 _r. C§MrMr
r r m
AmhoV. (H$mhr 8000 _r nojm OmñV) AZoH$ {h_ZÚm§Mo
u
ho CJ_ñWmZ.
a
gdm©V bm§~ nd©Vam§J åhUyZ dU©Z Ho$bo OmVo Varhr Vr
g_m§Va nd©Vam§Jm§Mm g_mdoe hmoVmo.
A) {edm{bH$ am§J o
gbJ Zmhr H$maU `m nd©Vam§JoÀ`m CÎmaoH$Sy>Z CJ_
F
nmdUmè`m AZoH$ ZÚm à_wI am§Jm§Mr PrO H$ê$Z Imob
~) bKw {h_mb` / {h_mMb am§Jm
H$) ~¥hX {h_mb` / {h_mÐr
S>) {h_mb`mnbrH$S>rb nd©Vam§J
i iv v e KiB© V`ma H$ê$Z nwT>o dmhVmV. VarXoIrb BVa XmoZ

{h_mb` am§Jm§À`m VwbZoV {h_mÐr nd©Vam§J {dñVrU© d
C§M Amho.
A) {edm{bH$ am§J :
rtit
A{VX{jUoH$S>rb am§Jm. g_wÐgnmQ>rnmgyZ gd©gmYmaU
e
~¥hX {h_mb`rZ am§J npíM_oH$S>rb ^mJmV dm`ìòH$Sy>Z
A½Zo`H$S>o ngabr Amho.
a
C§Mr 900 Vo 1100 _rQ>a. S>) {h_mb`mnbrH$S>rb nd©Vam§Jm :
p
{edm{bH$ Am{U bKw {h_mb`mÀ`m_Üò AZoH$ Xè`m
AmhoV. `m Xè`m§Zm Sy>Z åhUVmV. (CXm. S>ohamSy>Z,
{h_mb` àUmbr_Üò g_m{dï> Agboë`m na§Vw à_wI
{h_mb`mÀ`m nd© V am§ J m d {V~o Q > nR> m amÀ`m _Üò
m
P
H$moQ>brSy>Z, nmQ>brSy>Z) AgUmè`m am§Jm§Zm {h_mb`mnbrH$S>rb nd©Vam§Jm
o
npíM_ ^mJm_Üò {edm{bH$ am§Jm A{YH$ ñnï>nUo åhUVmV.
C
{XgVmV. Ë`m_mZmZo nyd© {h_mb`mV Ë`m {XgV ZmhrV.
`m am§Jm bKw {h_mb`mV {dbrZ Pmë`m AmhoV.
{edm{bH$À`m nm`Ï`mbJV ObmoT> n§Io (ZÚm§Zr _¡XmZr
`m am§Jm gw_mao 40 {H$_r é§X Am{U gw_mao 965 {H$_r
bm§~ AmhoV. `m_Üò àm_w»`mZo H$mamH$moa_, bS>mI,
H¡$bmg am§Jm§Mm g_mdoe.
nXoemV àdoe H$aVm§Zm EH$mEH$s gmR>dbobo JmimMo WmoS>o H$mamH$moa_ : ñWmZ - Oå_y H$mí_raÀ`m Ca ^mJmV.
{dñH$irV T>rJ) AmT>iVmV. {h_mb` àUmbrVrb à_wI am§J.
~) bKw {h_mb`/{h_mMb am§J : 800 _r C§Mrdarb gdm©V OmñV nd©V {eIam§Mo ho _mhoa
hr nd©Vam§J {edmbrH$ am§JoÀ`m CÎmaobm Amho. g_wÐ Ka Amho. `m am§JoVrb Ho$-2 (8611 _r) ho OJmVrb
gnmQ>rnmgyZ C§Mr 4500 _rQ>a. hr am§J C§MgIb Amho. Xwgao d ^maVmVrb gdm}ÀM {eIa Amho.
6
hr am§J 500 {H$_r n`ªV ngabr Amho Am{U OJm_Üò {h_mb`mer g§~§YrV nd©V
Y«wdr` àXoem~mhoarb gdm©{YH$ {h_mÀN>mXrV Agbobr å`mZ_ma gr_oaofobJV CÎma-X{jU {XeoZo ngaboë`m
nd©Vam§J Amho. A{Vnyd}H$S>rb ^mJmV Agboë`m `m Q>oH$S>çm§Zm nydmªMb
bS>mI am§J : g_wÐgnmQ>rnmgyZ A{VC§Mmda Agbobm Ago åhUVmV.
d OdiOdi nR>mamgmaIm àXoe åhUOo bS>mI am§J. `m Q>oH$S>çm ~hþVm§er JmimÀ`m IS>H$m§Zr ~Zë`m AmhoV.
H$mamH$moa_ am§J Am{U {h_mb`mÀ`m à_wI am§Jm§À`m _Üò `m Q>oH$S>çm AéUmMb àXoe, ZmJmb±S>, _{Unya,
hr nd©V am§J Amho. nO©Ý` N>mòÀ`m àXoemV hr am§J òVo. {_Pmoam_, `m amÁ`m§_Üò ngaë`m AmhoV, `m Q>oH$S>çm§Mr
n
g§nyU© bS>mI àXoemMo dU©Z - erVdmid§Q> C§Mr nyd}H$S>o dmT>V OmVo.
gdm©V CÎmaoH$S>o nVH$moB© Q>H
o $S>çm AmhoV Va {_Pmoam__Yrb
H¡$bmg nd©V am§J :
bwemB© Q>oH$S>çm X{jUoH$S>o AmhoV. `m§À`m_Üò ZmJm d
a
hr am§J nyU©nUo ^maVr` joÌmÀ`m ~mhoa {V~oQ> àXoemV
òVo. {h_mb`mMo VrZ ^mJ _{Unya Q>oH$S>çm AmhoV.
t
ZmJm Q>oH$S>çm§_Üò gmam_Vr (3826 _r) ho gdm}ÀM
A) npíM_ {h_mb` ~) _Ü` {h_mb`
{eIa Amho.
H$) nyd© {h_mb`
m
r r
_oKmb`mMo nR>ma - J§Jm ZXrÀ`m {Ì^yO àXoem_wio doJim
A) npíM_ {h_mb` :
hm {h_mb` qgYy ZXrnmgyZ Vo ZonmiÀ`m {d_obJV
Pmbm Amho.
u
a
ZÚm :
AgUmè`m H$mbr ZXrn`ªV ngabm Amho.
`m {h_mb`mV - Oå_y H$mí_ra, {h_mMb àXoe, CÎmamI§S>
o
{h_mb`mVrb ZÚm ~ma_mhr AmhoV. `m ZÚm `wdmdñWoV
F
v e
AmhoV. `m ZÚm AZoH$ AnjaU d¡{eîQ>ço {Z_m©U H$aVmV.
BË`mXr amÁò òVmV.
CXm. Imob Kù`m, ìhr AmH$mamÀ`m Xè`m, ÐþVàdmh,
i
àmH¥${VH$ Ñï>çm `m {h_mb`mMo VrZ ^mJ Y~Y~o.
1. H$mí_ra {h_mb` 2. {h_mMb {h_mb`
iv {h_mb` ZXràUmbr_Üò qgYy Am{U J§Jm-~«÷nwÌm `m
r t
3. Hw$_mD§$ {h_mb` _hÎdmÀ`m àUmbr.
~) _Ü` {h_mb` :
ti qgYy
e
a
H$mbr ZXr Vo {VñVm ZXrn`ªV _Ü` {h_mb` ngabm Amho.
OJmVrb _moR>çm ZÚm§n¡H$s EH$ Amho, Vr {V~oQ>_Yrb
Am{U Xm{O©qbJ {h_mb`. p

_Ü` {h_mb`mMo ^mJ - nyd}H$S>rb {gŠH$s_ {h_mb` _mZgamoda òWo CJ_ nmdVo, ^maVmVyZ Am{U Z§Va
nm{H$ñVmZ_YyZ dmhV Vr Aa~r gw_Ðmg {_iVo.
m
P
H$) nyd© {h_mb`
C
o
{VñVm Am{U ~«÷nwÌm ZXrÀ`m Xaå`mZ hm ^mJ Amho.
AéUmMb àXoe amÁ` ho nyd© {h_mb`mZo ì`mnbo Amho.
nyd}H$S>rb {h_mb`mbm AéUmMb {h_mb` Agohr
åhUVmV
qgYw ZXrÀ`m CnZÚm - gVbO, {~`mg, amdr, {MZm~,
Pob_.
^mJraWr ZXrMm CJ_ - J§JmoÌr, _bH$Z§X + ^mJraWr =
Xodà`moJ òWo EH$Ì òVmV Voìhm Ë`mg J§Jm åhUVmV.
CÎmamI§S>, CÎmaàXoe, {~hma, npíM_ ~§Jmb _YyZ dmhVo.
{gŠH$s__Yrb O¡bn bm Am{U AéUmMb àXoemVrb J§JoÀ`m CnZÚm - `_wZm, am_J§Jm, KmJam, J§S>H$, H$mogr.
~_ bm `m nd©V qIS>rVyZ {V~oQ>Mr amOYmZr ëhmgmH$S>o
~«÷nwÌm :
OmUmao _hÎdmMo _mJ© Ho$bo AmhoV. OmoaXma nmdgm_wio `m
CJ_ - {V~oQ>, nyd}H$S>o dmhV Amë`mZ§Va ^maVmV
nd©V am§Jm§Mr \$ma _moR>çm à_mUmda PrO hmoVo.
AéUmMb àXoemV àdoe H$aVo. `m ZXrMr ^maVmVrb
à_wI CnZXr gw~Z{gar Amho.
7
~«÷nwÌm Amgm__YyZ ~m§JbmXoemV dmhV OmVo Am{U g§»òZo AmhoV. `mH$ hm nmird àmUr AgyZ bS>mI_Üò
~§JmbÀ`m CngmJambm {_iVo. Ë`mMm Cn`moJ AmoPr dmhÿZ ZoÊ`mgmR>r Ho$bm OmVmo.
{h_mb`mÀ`m npíM_onojm nyd}H$S>o {dnwb à_mUmV njr
hdm_mZ :
AmT>iVmV. `m_Üò _°Jnm`Q> ({H$b{~b H$aUmam H¥$îU-
{g_bm ò W o dm{f© H $ gamgar nmD$g 1530 _r_r.
Ydb njr) Am{U JmUmar H$ñVwar ho à_wI njr AmhoV.
Xm{O©btJ - 3050 _r_r, ~¥hX {h_mb`mÀ`m CÎmaoH$S>rb
ñH$maSy>, {JbJrQ> Am{U qgYy Imoè`mVrb H$mí_ra_Yrb bmoH$g§»`m Am{U dgmhVr :
bohMm ^mJ òWo \$ŠV 75 Vo 150 _r_r. `m àXoemVrb bmoH$g§»òÀ`m 80% bmoH$ J«m_rU ^mJmV
nyd© {h_mb` npíM_ {h_mb`mnojm VwbZoZo C~Xma Amho.
_¥Xm
n
d 20% bmoH$ ehar ^mJmV amhVmV.
JÈ>r ho AmXrdmgr bmoH$ eoù`m _|T>çm§Mo H$in nmiVmV.
a
JwÁOar ho na§naoZo ñWbm§Va H$aUmao AmhoV Vo newnmbZ
{h_mb`mÀ`m H$_r C§Mrda KZXmQ> O§Jbo Am{U OmñV
H$aVmV.
t
C§Mrda JdVmi àXoe AmT>iVmo. H$maU {h_mb`mÀ`m
X{jU CVmamda ~è`mn¡H$s Om _¥XoMo AmÀN>mXZ Amho. M§~m bmoH$ qgYw Imoè`mVrb daÀ`m ^mJmV nma§nm[aH$
m
^Q>Ho$ Jwam»`mMo OrdZ OJVmV.
r r
bS>mI àXoemVrb C§Mrdarb gIb H$moaS>çm àXoemV
bS> m Ir bmo H $ : S> m | J amdarb gnmQ> bmJo d a Vgo M
jma`wŠV _¥Xm AmT>iVo. EImÚm {d{eï> ^mJmnwaVr
_`m©XrV Agbobr _¥Xm åhUOo ObmoT> _¥Xm hr Iwn u
B©emÝòH$S>rb H$mí_rar àXoemV d qgYy ZXrÀ`m XwV\$m©
a
Agboë`m ObmoT> n§T>çm§À`m ^mJmV dgbobo AmhoV. AZoH$
CËnmXZj_ AgVo.
H$mí_raMo Imoao Am{U S>h
o amSy>Z C§M^y_rdarb _¥XVo øw_gMo Am{Xdmgr JQ>mM o
§ r AéUmMb àXoe hr _m`^y_r Amho.
F
v e
à_mU H$_r AmT>iVo, dZ _¥Xm JS>X Vn{H$ar a§JmMr eoVr :
AgVo.
i
{h_mb`mVrb bmo H $ na§ n ao Z o eo V r H$aVmV. npíM_
dZg§nÎmr d àmUrOrdZ :
iv {h_mb`mV H$mí_raMo Imoao, H$m§J«mMo Imoao, gVOb ZXrMo
r t
^maVmÀ`m EHy$U O§JbmImbrb joÌmn¡H$s 52% O§JbmMo
Imoao Am{U CÎmamI§S>mVrb J§Jm `_wZm ZXrÀ`m XwV\$m©
ti
joÌ {h_mb`mV. CîUH${Q>~§Yr` gXmh[aV dfm©dZo _Ü` Agboë`m gIb ^mJmV - ^mV, _H$m, Jhÿ {nH$ KoVmV.
Hw$_mD$ {h_mb`mV Q>oH$S>rÀ`m nm`Ï`mer VgoM eoOmarb
e
{h_mb`mÀ`m nm`Ï`mer Q>oH$S>çm§nwaVr _`m©XrV AmhoV.
a
npíM_oH$S>o nO©Ý`_mZ H$_r hmoV OmVo VoWo C§M ^mJmV
p
CîUH${Q>~Y§ r` nmZPS>rMr O§Jbo AmT>iVmV `m_Üò gmb
m
d¥jmÀ`m OmVr gw_mao 1400 _r. C§Mrda dmT>VmV.
_¡XmZr ^mJmV àm_w»`mZo ^mVmMo CËnÞ {_iVo d _H$m,
Jhÿ, ~Q>mQ>o, Cg `mMohr CËnÞ KoVbo OmVo.
{h_mb`mV gdm©{YH$ \$i~mJm H$mí_ra Imoè`mV Am{U
P
AmT>iVmV. CXm. {MZma. C
o
1400 Vo A§XmOo 3400 _r.C§Mrda g_erVmoîU {_l
O§Jbo ngabr AmhoV. Am{U Ë`mV gyMrnUu d¥j
nd©Vr` O§Jbo gw_mao 3400 _r. C§Mrda gwé hmoVmV Am{U

npíM_ {h_mb`mV Am{U nyd© {h_mb`mV 4500 _r n`ªV
{h_mMb àXoemVrb Hw$by Imoè`mV AmhoV.
H$mí_ra_Yrb Xmb gamodaÀ`m {H$Zmè`m§da Ðmjm§À`m ~mJm
AmhoV. Am{U ~Xm_ d AH«$moS>Mr PmS>o AmhoV.
Xm{O©btJ {OëhçmVrb nd©V dm`ì`m bJVÀ`m Q>oH$S>çm
d gnmQ> ^mJm§_Üò àm_w»`mZo MhmMr bmJdS> Ho$br OmVo.
AmT>iVmV. H$m§J«m Imoè`mV _`m©XrV ñdê$nmV MhmMo nrH$ KoVmV.
{h_mb`mVrb àmUr : Am{e`mB© H$mir Añdbo, b§Jaw , {gŠH$s_ Xm{O©btJÀ`m Q>oH$S>çmda dobMrMo nrH$ KoVmV.
{h_mb`rZ eoir, gm§~a, ^maVr` J|S>m, H$mpí_ar, harU. CÎmamI§S>mÀ`m ^mJmV dZm¡fUm§Mr bmJdS> Ho$br OmVo.
{h_mb`mVrb XwJ_ © ^mJm_Üò C§Mmda {h_{~~Q>,o Vn{H$ar nyd© {h_mb` àXoemV ^mV ho à_wI nrH$ Amho {edm`
Añdbo, bhmZ AmH$mamMm nm§S>m, {V~oQ>r `mH$ _`m©XrV Jhÿ, _H$m, H$S>YmÝ` H$mhr à_mUmV KoVmV.
8
npíM_ {h_mb` ImÚmÞ {nH$mImbrb joÌ (CVmaVm dmhVwH$ :
H«$_) = Jhÿ - ^mV - ~mOar - Ádmar {g_bm, lrZJa òWo {d_mZgodm Amho.
nyd© {h_mb` ImÚmÞ {nH$mImbrb joÌ (CVaVm H«$_) {g_bm Am{U Xm{O©btJ,aoëdo_mJm©Zo OmoS>bo AmhoV.
= ^mV, Jhÿ. {h_mb`mVrb _mb gmYmaUnUo VamB© àXoemVrb à_wI
npíM_ {h_mb` ZJXr {nH$mImbrb joÌ (CVmaVm H«$_) aoëdoÀ`m {R>ŠmUr añË`mZo AmUVmV.
= D$g, H$S>YmÝ`, Vob{~`m, H$mnyg. `m aàXoemVrb Oå_y, F$frHo$e, S>ohamSy>Z Ý`y Obn¡Jwar,
nyd© {h_mb` ZJXr {nH$mImbrb joÌ (CVaVm H«$_) = {XZmnya hr à_wI aoëdo ñWmZHo$ AmhoV.
n
Vob{~`m, H$S>YmÝ`, D$g n`©Q>Z : ~¥hX {h_mb`mÀ`m ~\$m©i {eIam§da {Jar^«_U
{deofV: B©emÝ` {h_mb`mVrb bmoH$ Pw_ eoVr `m à{gÕ Amho.
nÕVrMm dmna H$aVmV. Pw_ MH«$mbm OmñVrV OmñV 25 MmaYm_ : Ho$XmaZmW, ~ÐrZmW, `_wZmoÌr, J§JmoÌr (gd©
df} EdT>m H$mbmdYr bmJV Ago na§Vw AmVm Vmo KQy>Z 4-
5 df} Pmbm Amho. {h_mMb àXoemVrb EHy$U bmJdS>r
Imbrb joÌmn¡H$s 1/5 joÌ ObqgMZmImbr Amho. a
CÎmamI§S> amÁ`mV)
t
CÎmamI§S>mbm Xod^y_r (Xodm§Mm àXoe) Agohr g§~moYbo
Amho. òWo harÛma, ho_Hw§$S> (erI VrW©joÌ) BË`mXtMm
m
ImUH$m_ :
MwZIS>H$ Am{U H$moigm `m I{ZOm§Mo ñÌmoV _oKmb`mV
r r
g_mdoe hmoVmo«.
u
OJmVrb gdm©{YH$ OmJ¥V 6 ^yH$§ nàdU joÌmVrb
EH$ joÌ {h_mb`mV Amho.
a o
_moR>çm à_mUmV AmhoV, _mÌ VoWo ~m§YH$m_mMm A§e OmñV
OJmVrb gd© AmR> hOmar {eIao {h_mb`mV AmhoV,
Agë`mZo H$moiemMr àV Mm§Jbr Zmhr.
F
Vr gd© 8000 _r nojm OmñV C§Mr AgUmar {eIao
v e
{Ìnwam amÁ`mV Vob d Z¡g{J©H$ dm`y _moR>çm à_mUmV
AmhoV.
AmT>iVmV d H$mhr {R>H$mUr {b½ZmB©Q> d {MH$Z mVrMo
gmR>o gmnS>bo AmhoV.
CÚmoJY§Xo :
r iitiv
{h_mb`mVrb à_wI {d^mJm_Üò {d^rÞ àH$maÀ`m
t
\$im§Mo CËnmXZ hmoVo åhUyZ \$im§da à{H«$`m H$aÊ`mMm

2. CÎmaoH$S>rb _¡Xmar àXoe - dmid§Q>
CÎmaoH$S>rb _¡XmZr àXoe - ^maVmVrb Xwgam _moR>m
^m¡Jmo{bH$ {d^mJ.
CÎmaoH$S>o {h_mb` Am{U X{jUoH$S>o {ÛnH$ënr` nR>mar
e
a
_hÎdmMm Cn`moJ {h_mb`mV Amho.
p
hñVH$bm hm Oå_y H$mí_ra amÁ`mVrb nma§nmarH$ ì`dgm`
m
Amho. `m ì`dgm`mVyZ amoOJmaj_ åhUyZ Aìdb ñWmZ
àXoemÀ`m Xaå`mZ hm àXoe Amho.
`m àXoemZo 6,77,638 Mm¡{H$_r joÌ ì`mnbo Amho.
qgYy, J§Jm, ~«÷nwÌm `m Z§Úm§À`m AdgmXm_wio {Z_m©U
Amho. P C
o
Amho. Ë`mZ§Va bmH$S>mdarb H$moard H$m_, H$mJX{Z{_©Vr
`§Ì, Jm{bMo, embr, âVH$m_, BË`mXr XoIrb _mJUr
{h_mMb àXoemVrb _hÎdmMo CÚmoJY§Xo : \$bmoÚmZ

eoVr, dZm¡fYr, bmoH$a, aoer_ CËnmXZ, BboŠQ´>m°{ZŠg.
Pmbobm hm ObmoT> _¡XmZr àXoe Amho.
`m àXoemMm {dñVma - npíM_oH$S>o amOñWmZ Vo nyd}H$S>o
Amgm_À`m Imoè`mn`ªV.
`m àXoemMr bm§~r - 2400 {H$_r, é§Xr 150 Vo 500 {H$_r.
gamgar C§Mr - 150 _rQ>a.
CÎmamI§S> amÁ`mV - n`©Q>Z, Mhm, dZ CËnmXZo.
CÎmaoH$S>rb _¡XmZr àXoem§Mo {d^mOZ :
{gŠH$s_ Am{U AéUmMb àXoemVrb _hÎdmMo
1. amOñWmZ - dmid§Q>
CÚmoJY§Xo - hmV_mJ d hñVH$bm, Mhm, \$im§Mo ag,
_wam§~o. 2. npíM_ _¡XmZ (n§Om~, h[a`mUm)
3. _Ü`dVu _¡XmZ, {Ì^yO àXoe d nydu` _¡XmZ
9
1. amOñWmZ - dmid§Q> : 2. amOñWmZ ~mJa : `m àXoemÀ`m nydH} $S>rb A§eV: ewîH$,
amOñWmZÀ`m _¡XmZr àXoembm ^maVr` _hmdmid§Q> H$moaS>m àXoe ~mJa åhUyZ AmoiIbm OmVmo.
åhUVmV. ho OmJVrb gmVdo _hmdmid§Q> - ^maVr` `m ^mJmMm CÎmaoH$S>rb àXoe eoImdVr àXoe åhUyZ
_hmH$mì`m_Üò `m ^y^mJmMo dU©Z bdUgmJa ({_R>mMm AmoiIbm OmVmo. `m_Üò AZoH$ {_R>mMr gamdao AmhoV.
g_wÐ) CXm. XoJZm, gm§~a `m àXoemÀ`m A{V CÎmaobm K½Ja ZXrMm
1949 nydu amOñWmZMo Zmd - amOnyVmZm _¡XmZr àXoe AgyZ Vr `m àXoemV bwßV Pmbobr Amho.
joÌ\$imÀ`m Ñï>rZo ^maVmVrb gdm©V _moR>o amÁ` - amOñWmZMm _¡XmZr àXoe - K½Ja ZXr d dmè`mÀ`m
n
amOñWmZ AnjaU à{H«$ò_wio V`ma Pmbobm Amho.
joÌ\$i - 3,42,239 Mm¡.H$s._r. CÎmaoH$S>rb _¡XmZmV hmoUmè`m JmimÀ`m {ZjonUmMo
àmH¥${VH$ aMZm : ñdê$n
amOñWmZÀ`m _¡XmZr àXoemMm CVma npíM_ Am{U
X{jUoH$S>o Amho.
BemÝòH$S>rb àXoemMr g_wÐgnmQ>rnmgyZM gamgarC§Mr a
^m~a : {h_mb`mÀ`m nm`Ï`mer ZÚm n§ I mÀ`m
t
AmH$mamMr _¡XmZo V`ma H$aVmV. `mV OmS>r âS>r dmiy
d XJS>JmoQ>o AgVmV `mbm bhmZ ZÚm§Mo _mJ© bwßV hmoVmV.
m
300 _r Va Am½Zo`H$S>rb àXoemMr gamgarC§Mr 150
_r nojm H$_r.
bwZr ZXr : r r
VamB© : ZÚm _¡XmZmV nwÝhm ^yn¥ð>mda òVmV, hm àXoe
u
XbXbrMm ~ZVmo.
~m§Ja/^m§Ja : C§MmdaÀ`m àXoemV OwÝ`m JmimMm àXoe.
CJ_ - Aadbr nd©Vam§JmVrb nwîH$ar XarVVyZ.
a
amOñWmZÀ`m dmid§Q>mVrb EH$_od à_wI ZXr. Hw$R>ë`mhr
g_wÐmbm OmD$Z {_iV Zmhr.
v e
{ZjonU.
hdm_mZ :
o
ImXa : ZÚm§À`m gIb àXoemV Pmboë`m ZdrZ JmimMo
F
ZXr g§~moYVmV.
1. _ê$ñWi 2. amOñWmZ ~mJa

r i
`m ZXrbm bdUmar ZXr åhUOoM g§ñH¥$V_Üò {_R>mMr
t
ti
amOñWmZ dmid§Q>mMo XmoZCn{d^mJ nS>VmV -
i
v XoemV gdm©V CîU hdm_mZmMm àXoe, {Xdgm Vmn_mZ
OmñV d amÌr H$_r AgVo.
{hdmù`mVrb Vmn_mZ 00C d CÝhmù`mVrb Vmn_mZ
500C AgVo åhUOoM dm{f©H$ Vmn_mZ 500C AgVo.
e
a
1. _éñWi : amOñWmZMo dmid§Q> _ê$ñWi `m ZmdmZo
dmè`mMm doJ 30 {H$_r/à{VVmg AgVmo, gamgar nO©Ý`
p
AmoiIbo OmVo. Aadbr nd©VmÀ`m npíM_obm hm àXoe
Amho d Vo H$ÀN>À`m aUmnmgyZ Vo n§Om~n`ªV ngabo Amho,
250 _r_r nojm H$_r, ~hþVm§e nmD$g Owb¡ d Am°JñQ>
_{hÝ`mV nS>Vmo.
m
amOñWmZÀ`m npíM_oH$S>rb O¡gb_oa, ~ma_oa, OmoYdya,
P
`m ^mJmV ^yObmMr nmVir 50 Vo 150 _r.AgVo d
o
{~H$mZoa {OëhçmV hm àXoe ngabm Amho.
hm àXoe gw_mao 650 {H$_r bm§~ d 300 {H$_r é§X ngabm
òWrb nmUr ImaQ> (jma`wŠV) AgVo.
C
Amho. npíM_ amOñWmZ_Yrb 8 {Oëhçm§Zr hm àXoe
ì`mnbm Amho.
_¥Xm :
amOñWmZÀ`m _¡XmZr àXoemVrb _¥Xm dmbwH$m_` Amho.
`m àXoemMr d¡{eîQ>ço : ñWmZ ~XbUmè`m dmbwH$m{Jar, `m_Üò 90% aoVr AgVo, hm _¥Xm gwnrH$ na§Vw H$moaS>r
{df_ hdm_mZ, {dai PmS>r, H$_r bmoH$dñVr. Amho.
{~H$mZoa {OëhçmV XmoZ {_imMr gamodao AmhoV. `m àXoemV Mma àH$maÀ`m _¥Xm AmT>iVmV.
O¡gb_oa, ~ma_oa d {~H$mZoa òWrb IS>H$mi àXoemV 1. bdU`wŠV dmid§Q>mVrb _¥Xm
IwZIS>H$ Am{U dmbwH$mí_ IS>H$ {dnwb à_mUmV 2. Vm§~S>r dmid§Q>r _¥Xm
AmhoV. 3. {ndir VnH$sar dmbwH$m_` _¥Xm
10
4. bwZr Imoao Am{U K½Ja ZXrÀ`m _¡XmZr àXoemVrb Obm¡T> amOñWmZ amÁ`mMr EHy $ U bmo H $g§ » ò n ¡ H $s 38%
_¥Xm. bmoH$g§»`m amOñWmZÀ`m dmid§Q>mV AmT>iVo.
dmid§Q>mVrb bmoH$m§Mo _w»` ì`dgm` - eoVr d newnmbZ
Z¡g{J©H$ dZg§nÎmr d àmUrOrdZ :
òWrb bmoH$g§»òMr KZVm Xa Mm¡{H$_r bm 83 ì`ŠVr
`m ewîH$ àXoemVrb dZg§nÎmrbm CÎma dmid§Q>mVrb H$mQ>ao r
BVH$s Amho.
dZo åhUVmV.
OmoYnwa ho `m àXoemVrb gdm©V _moR>o eha H$mQ>oar dZmÀ`m
dZmÀ`m g_yhmMo AmH$ma Am{U XmQ>r nO©Ý` _mZmZwgma
nQ²>Q>çmV Amho. {~H$mZoa d O¡gb_oa hr ehao àË`j
npíM_oH$Sy>Z nyd}H$S>o dmT>V OmVo.
n
dmQ>d§Q>mV dgbr AmhoV.
{In PwSy>n ho nU©{dahrV bm§~ gwB©gmaIm \$m§Úm Agbobo
dmQ>d§Q>mVrb dgmhVr H|$ÐrV àH$maÀ`m AmhoV. ~hþVm§e
PySy>n dmbwH$m_` _¥Xo_Üò _moR>çm à_mUmV AmT>iVo.
bmoH$ JwamIr AmhoV.
a
I¡a, H$moJ, ~oar, IoOar d {ZdSy>§J øm gXmharV PwS>nm§Mo
~è`mM _moR>çm joÌmda AmÀN>mXZ Amho. nO©Ý` Obg§M`Z :
~m^yi hm CÎm_ newImÚ Agboë`m d¥j `m àXoemV
AmT> i Vmo Am{U ew î H$ hdm_mZmV d dmbw H $m_`
n[apñWVrV XoIrb hm d¥j Mm§Jbm dmT>Vmo.
dmid§Q>mVrb dZrH$aUmgmR>r BñÌm`br ~m^yi Am{U åhUVmV.
t
Hw§$S> (Q>mŠ`m) OmohS> (Vir), Vbmd (H$m`_ ñdê$nr
r r m
Vbmd), `m§Mo ~m§YH$m_ amOñWmZ_Üò AmT>iVo.
amOñWmZ_Üò na§namJV nm`è`m§À`m {d{habm ~mdS>r
u
a
OmoOmo~m d¥j Cn`wŠV. OmoOmo~m `m d¥jmÀ`m {~`m§nmgyZ n¥ î R> ^ mJmdê$Z dmhUmao nmUr eo V rgmR> r gmR> d y Z
Vob{Z{_©Vhr Ho$br OmVo. o
R>odÊ`mÀ`m EH$ Zm_r Z_wZm åhUOo Im{XZ hmo`.
F
v e
òWo AZoH$ OmVtÀ`m nmbr d gmn AmT>iVmV. H$mhr `mMo Img d¡{eîQ>ço Ago Amho H$s, aoVr`wŠV Q>oH$S>rÀ`m
dÝ` àmÊ`m§À`m OmVr, ^maVmÀ`m BVa ^mJmV Xw{_©i CVmamda bm§~ (100 Vo 300 _r) AmS>dm ~m§Y ~m§YVmV.
{ZemMa (amÌr OmJaU H$aUmao) AgVmV.

rt
i
hmoÊ`mÀ`m _mJm©da AmhoV, Ë`m `m àXoemV _moR>çm
tiv
à_mUmda AmT>iVmV. CXm. H$midrQ>, qMH$mam.
dmQ>d§Q>mVrb àmUr AmH$mamZo N>moQ>o Am{U àm_w»`mZo
i
Q>§H$m åhUOo ^y{_JV N>moQ>çm Q>mŠ`m {PanUmao nmUr Jmoim
H$aÊ`mgmR>r Q>mŠ`m§Odi 10-12 _r Imob IS²>S>o IUbo
OmVmV Ë`mbm Hw$B© åhUVmV.
Aën nmdgmÀ`m {R>H$mUr nmdgmMo nmUr gmR>{dÊ`mgmR>r
e
a
`m dmQ>d§Q>r àXoemV bmb H$moëhm d O§Jbr _m§Oa `m Hw$B© dmnaVmV.
g_mOmH$Sy>Z g§ajU {_iVo. p

àOmVr AmT>iVmV. `m àmÊ`m§Zm {~îUmoB© `m ñWm{ZH$
eoVr d ObqgMZ :
m amOñWmZ_Yrb {d{har gw_mao 30 Vo 120 _r ImobrÀ`m
P
{~îUmoB© O_mV g§ajH$ åhUyZ AmoiIbr OmVo. H$maU
o
àmUr Am{U dZñnVtÀ`m àmUmMo ajU H$aUo hm Vo Ë`m§Mm AgVmV, nmUr Zoh_rM _Myi Am{U bdU`wŠV AgVo.
JmoS>çm nmÊ`mÀ`m {d{hatMo à_mU H$_r Amho.
Y_© _mZVmV.
C
15 ì`m eVH$mnydunmgyZ ho MmbV Ambo Amho. Ë`m§Mo
AÜ`mpË_H$ Y_©Jwê$ OmôídaJwé ho n`m©daU dmXr hmoVo.
dm`ì` amOñWmZ_Yrb H$mhr ^mJ B§ { Xam Jm§ Y r
H$mbì`mÀ`m ObqgMZmImbr òVmo.«
ObqgMZm_wio OmoYnya d J§JmZJa {OëhçmVrb gw_mao
òWo JéS>, ~{har ggmUm, Iê$Mr, {JYmS> ho njr
AmT>iVmV. ^maVr` amZH$m|~S>m hm amOñWmZÀ`m 40 Vo 60 Q>ŠHo$ joÌ bmJdS>r Imbr Ambo Amho.
dmid§Q>mVrb {Zdmgr njr Amho. ^maVmMm amï´>r` njr `m ^mJmVrb a{hdmem§Mo OrdZ_mZ gwYmaUo, dmid§Q>mMm
_moa òWo AmT>iVmo. {dñVma VnmgUo Am{U ObgmR>çm§Mo {Z`moOZ H$aUo hr

C{Ôï>o gmÜ` H$aÊ`mgmR>r ^maV gaH$maZo dmid§Q> {dH$mg
bmoH$g§»`m Am{U dgmhVr : H$m`©H$« _ hr `moOZm am~{dbr (C{Ôï>o da àíZ òD$ eH$Vmo)
11
amOñWmZ _¡XmZ (dmid§Q>) : gm§~a gamodamV {_R>mMr gamodao AmhoV.
ImÚmÞ {nH$mImbrb joÌ - CVmaVm H«$_ : Jhÿ, ~mOar, OmoYnya òWrb dmbwH$mí_ XJS>mMm dmna Eo{Vhm{gH$
^mV, Ádmar dmñVw, B_maVr, {Zdmgr B_maVrgmR>r Ho$bm OmVmo«. `m
ZJXr {nH$mmImbrb joÌ - CVaVm H«$_ : D$g, Vob{~`m, XJS>mbm {MÎma nËWa Aer {deof g§km Amho.
H$S>YmÝ`, H$mnyg. òWo bmb XJS> KmQy> nËWa `m ñWm{ZH$ ZmdmZo AmoiIbm
OmVmo `mMm dmna ~m§YH$m_mgmR>r H$aVmV.
nmird àmUr :
ZmJm¡a {OëhçmV ho A§VJ©V ^mJmVrb gdm©V _moR>o Imè`m
eoù`m§Mr bmohr, C§Q>mMr {~H$mZoar Am{U O¡gb_oar `m
n
nmÊ`mMo gamoda AgyZ Ë`m_wio amOñWmZ ho ^maVmVrb
OmVr npíM_r ewîH$ ^mJmVrb bmoH$m§À`m CnOr{dHo$Mm
{Vgè`m H«$_m§H$mMo _rR> CËnmXH$ amÁ` Amho.
_w»` AmYma Amho. amOñWmZ hm ^maVmVrb gdm©V _moR>m
~ma_oa, {~H$mZoa, ZmJm¡a {OëhçmV {b½ZmB©Q> H$moiemMo
a
bmoH$a CËnmXH$ àXoe Amho.
gmR>o AmhoV.
MmoH$bm, _madmS>r, _mbnwar, nw§Jb OmVtÀ`m _oT>çm `m
t
~ma_oa {OëhçmVrb {Jab òWo {b¾mB©Q>da AmYm[aV
àXoemV AmT>iVmV. XoemVrb EHy$U bmoH$a CËnmXZmn¡H$s
AmpÊdH$ D$Om© H|$Ð C^mabo Amho.
40 Vo 50% bmoH$a amOñWmZmVyZ òVo.
m
r r
O¡gb_oa d ~ma_oa {Oëho noQ´>mo{b`_Mr _w»` gmR>o
MmoH$bm `m g§H$arV OmVrÀ`m _|T>rMr bmoH$a CÀM _mVrMr
g_Obr OmVo. gwaVJS> Am{U {~H$mZoa òWo _oarZmo

u
Agbobr {R>H$mUo.
O¡gb_oa Imoè`m 1988 _Üò Am°B©b B§{S>`m {b{_Q>oS> `m
a
OmVrÀ`m _|T>rMr n¡Xmg H|$Ðo AmhoV. OmoYnya d {~H$mZoa
òWo bmoH$jarMm YmJm {Z{_©Vr H$aUmè`m {JaÊ`m AmhoV. o
H§$nZrZo Z¡g{J©H$ dm`w emoYyZ H$mT>bm.
òWo Jwam§À`m OÌm _moR>çm à_dUmda Am`mo{OV Ho$ë`m
F
v e
CÚmoJY§Xo :
OmVmV Am{U `m OÌm§Zm J«m_XodVm§Mr Zmdo XoVmV CXm- {~H$mZoa : OJmVrb gdm©V _moR>r bmoH$arMr ~mOmanoR>,
1. am_XodOr Jwam§Mr OÌm - _mZga
2. VoOmOr Jwam§Mr OÌm - na~Vga
r
3. _pìbZmW Jwam§Mr OÌm - {VbdmS>m
t
i
itiv
JmbrMm CÚmoJmgmR>r amOñWmZ_Yrb _|T>rMr bmoH$a hr
bmoH$arMo YmJo d Jm{bMo V`ma H$aÊ`mMo H|$Ð H$mVir
H$_mdUo, bmoH$a CÚmoJ.
_madmS> : H$mnS> {JaÊ`m.
O¡gb_oa : I{ZO g§nÎmr d n`©Q>Zdma AmYm[aV CÚmoJ.
e
a
OJâmV CËH¥$ï> XOm©Mr Amho. {~H$mZoa hr Am{e`m OmoYnwa : H$mnS>{JaÊ`m, YmVwH$m_, emB©, IoimMo gm{hË`,
p
I§S>mVrb gdm©V _moR>r bmoH$a ~mOmanoR>. Jm{bMo, A{^`m§{ÌH$s Am{U dmhZ CÚmoJm§Mo H|$ÐrH$aU.
dmhVwH$ : `m àXoemVyZ {Xëbr-_w§~B© hm amï´>r` _hm_mJ©
ImUH$m_ :
m
P
OmVmo, OmoYnya òWo {d_mZVi Amho.
o
`m àXoemV YmVy I{ZO ZmhrV, na§Vy XoemVrb {Oßg_
Am{U {MZr _mVrMo 90% gmR>o AmhoV. n`©Q>Z : O¡gb_oa, {~H$mZoa, OmoYnya hr Eo{Vhm{gH$ Ñï>çm
C
`m àXoemV ~m§YH$m_mMo XJS> CXm. g§J_ada d gmonñQ>moZ
gmnS>VmV, VgoM {~H$mZoa_Üò {b½ZmB©Q>, nmbr_Üò -
à{gÕ n`©Q>a ñWio.
Z¡g{J©H$ AmnÎmr d n`m©daUr` g_ñ`m :
Q>J§ ñQ>Z Zmm¡a Am{U ~maqgJgm¡a òWo I{ZOVob d Z¡g{J©H$ amOñWmZÀ`m dmid§Q>mVrb dm{f©H$ nO©Ý`_mZ 100 Vo
dm`y gmnS>Vmo. 150 _r_r BVHo$ H$_r Amho.
ZmJm¡a {OëhçmVrb _H«$mZm òWrb ImUrVrb g§J_ada òWo gamgar àËòH$ 10 dfm©V 4 df} XwîH$mimMr AgVmV.
dmnê$Z VmO_hbmMo ~m§YH$m_ Ho$bo Amho. CÝhmù`mVrb CîU YwirMr dmXio ho amOñWmZÀ`m
amOñWmZ ho {g_|Q> CËnmXZmgmR>r ^maVmVrb Xwgè`m dmid§Q>mMo gd©gmYmaU d¡{eîQ>ço Amho, `m dmXimbm
H«$_m§H$mMo amÁ` Amho. Am±Yr Ago åhUVmV.
12
dmid§Q>mVrb ^y-ê$no Ob{ZgmaU hmoVo.
~mJa : _ê$ñWi hm dmbwH$m_` _¡XmZr àXoe Am{U bhmZ h§Jm_r ZXr àdmhm§Zm ñWm{ZH$ ^mfoV Mmog åhUVmV.
nyd}H$S>rb Aadbr nd©Vam§Jm§À`m _Yrb A§eV: ewîH$ ho àdmh {edm{bH$ nd©Vam§JoVyZ dmhVmV.
_¡XmZr àXombm ~mJa åhUVmV. OwZr Am{U K½Ja ZXrÀ`m `_wZm Am{U gVbO `m XmoZ ZÚm§_Yrb àXoe K½Ja
_¡XmZr àXoembm~mJa åhUVmV. ZXrÀ`m Imoè`mZo ì`mnbm Amho. K½Ja ZXr ~¥hX
~maImU : M§ÐH$moarÀ`m AmH$mamÀ`m dmiyÀ`m Q>oH$S>çm, {h_mb`mVyZ CJ_ nmdVo Am{U h[a`mUmVyZ dmhV OmD$Z
dmè`mMm doJ Am{U {Xem `mZwgma `m Q>oH$S>çm pñWVr nwT>o amOñWmZmV àdoe H$aVo.
n
~XbVmV. hdm_mZ :
_ê$ñWi : npíM_ amOñWmZmVrb dmbwH$m_` ewîH$
`m àXoemVrb hdm_mZ _mÝgyZ àH$maMo AgyZ òWrb
dmid§Q>r àXoe.
a
H$moaS>m Am{U W§S> {hdmim d CîU CÝhmim AgVmo.
dmVO AnjaU : dmè`m_wio Pmbobo AnjaU.
A{V CîU Am{U A{V W§S> ho òWrb hdm_mZmMo d¡{eîQ>ço
2. npíM_ _¡XmZ (n§Om~-h[a`mUm)
n§ O m~ h[a`mUmMm _¡ X mZr àXo e hm amOñWmZÀ`m
dmid§Q>mÀ`m CÎmaobm Amho. hm àXoe JmimÀ`m _¥XZo o V`ma
Pmbm Amho d `mMo ñWmZ `_wZm ZXrÀ`m npíM_obm Amho.
Amho.
C t
r r u
m
0
`m _¡XmZr àXoemMr dm{f©H$ Vmn_mZ H$jm 2 C Vo 40
0
_o Am{U OyZ _{hÝ`mV CîU d H$moaS>o dmao dmhVmV.
a
_hm^maVmVrb Hw$ê$joÌ ho à{gÕ {R>H$mU `m àXoemV Amho.
ñWm{ZH$ ^mfoV `m dmè`m§Zm by Ago åhUVmV.
`m ^mJmda hÿU, VwH$s©, _moJb BË`mXtZr AmH«$_U Ho$bo nO©Ý`_mZ : o
F
v e
hmoVo. ^maVmÀ`m B{VhmgmV hm àXoe H$m`_ amOH$s` {edm{bH$ nd©Vam§Jm§À`m Odi : 950 _r_r
hmbMmbr Am{U bîH$ar S>mdnoMm§Mo H|$Ð hmoVo. amOñWmZÀ`m dmid§Q>mÀ`m gr_oda : 330 _r_r
àmH¥${VH$ aMZm :
r iti
`m àXoemMr {Z{_©Vr Adm©MrZ ( modern, latest )
ti
v
H$mimVrb. {h_mb`rZ ZÚm§ Z r dmhÿ Z AmUbo ë `m
JmimnmgyZ `m àXoemMr {Z{_©Vr, Ë`m_wio hm àXoer gwnrH$
A§~mbm 950 _r_r Va {hñgm 460 _r_r
~hþVm§enmD$g Owb¡ Vo gßQ>|~a Xaå`mZ nS>Vmo.
{hdmù`m_Üò {S>g~ | a Vo _mM© Xaå`mZ npíM_r AmdVmª_i

w o
nmD$g nS>Vmo d hm nmD$g aã~r {nH$m§gmR>r Cn`wŠV AgVmo.
e
Amho.
a p
`m àXoemÀ`m CÎma {g_oda - {edm{bH$ nd©Vam§Jm Am{U
X{jUobm amOñWmZMo dmid§Q> Amho.
m
_¥Xm :
òWrb _¥Xm àmYmÝ`mZo JmimMr Amho.
P
X{jU ^mJmV hbH$s dmbwH$m{_{lV âS>m _¥Xm AmT>iVo.
npíM_ {g_oda nm{H$ñVmZ VgoM nyd}H$S>o {Xëbram§Jon`ªV
o
(Aadbr nd©Vam§JMm EH$ ^mJ) hm àXoe ngabobm Amho. ^mJaÀ`m in[{ípM_obm Vm§~S>r _¥Xm AmT>iVo.
C
ho _¡XmZ B©emÝòH$S>o 275 _r Am{U Z¡F$ËòH$S>o 175 _r
C§M Amho.
CÎma Am{U nyd© ^mJmVrb _¥X_
AmT>iVo.
o Üò MwZI{S>M
o o à_mU OmñV
`m _¡XmZmÀ`m B©emÝògh {h_mb`mÀ`m nm`Ï`mbJV Z¡g{J©H$ dZg§nÎmr Am{U àmUr{OdZ :

C§ M gIb Q> o H $S> ç m Amho V , `m Q> o H $S> ç m§ M r g_w Ð `m àXoemV àm_w»`mZo ewîH$, H$mQ>oar, PwSy>nm§gh nmZP^
gnmQ>rnmgyZ C§Mr 300 _rQ>a BVH$s Amho. d¥j BË`mXr AmT>iVmV d gwIb ^mJmV bhmZ PwSy>no
`m _¡XmZr àXoemMm Z¡F$Ë` ^mJ A§eV: ewîH$ Amho. hm AmT>VmV. òWo AmT>iUmao d¥j - {Zb{Jar, XodXma,
^mJ A§{V_V: amOñWmZÀ`m dmQ>d§Q>mV {dbrZ hmoVmo. {H$H$a, {egd, ~m^yi.
amdr, {~`mg, gVbO ZÚm§Ûmao CÎmaoH$S>rb ^mJmMo `m àXoemV Ab~wIma d¥j _moR>çm à_mUmV AmT>iVmV.
13
CÎma ^mJmV nmZPS>r d¥j ~hþg§»òZo AmhoV. `m àXoemV àmYmÝ`nUo AmT>iUmar {nHo$ - Jhÿ, ^mV,
{edm{bH$ am§Jm§À`m nm`Ï`mOdi {egd Van§Om~_Yrb haâm, H$S>YmÝò, ~mOar, Vob{~`m, H$mnyg, D$g.
n{Q>`mbmÀ`m n[agamV gd©Ì T>mH$ d¥j (nig) ~hþg»§ òZo ObqgMZmImbrb joÌmV - Jhÿ, ^mV, H$mnwg, D$g,
AmhoV. _H$m, ^wB©_yJ, _mohar BË`mXr {nHo$ KoVmV.
VaU VmaU gmhr~ {OëhçmVrb har-Ho$-nËVZ òWrb {Oam`Vr eoVrV - ~mOar, haâm Od BË`mXr.
nmZWi àXoemV dÝ` àmUr A^`maÊ` Amho. `m _¡XmZr àXoemV bmJdS>rImbrb joÌmn¡H$s 38%
n§Om~Mm amÁ`njr : ~mP (JéS>) JìhmMo joÌ, 14% Vm§XimMo, 6% H$S>YmÝò, 5%
n
amÁ`àmUr : H$midrQ> ~mOar, Va ZJXr {nH$m§_Üò - 9% H$mnyg, 5% Vob{~`m
`m àXo e mVrb ZÚm§ _ Üò _Jar AmT> i VmV. Va Va 2% D$g. hm àXoe Jhÿ CËnmXZmV AJ«oga Amho.
X{jUoH$S>rb CîU _¡XmZr àXoemV C§Q>, ZÚm§bJVÀ`m ^mV ho òWrb Xwgao _hÎdmMo {nH$ Amho.

àXoemV åher, B©emÝòH$S>b ^mJmV KmoS>o BË`mXr
AmT>iVmV.
gñVZ àmÊ`m§_Üò AJmda _D$ bd AgUmao àmUr CXm.

a
g§nyU© ^maVmV n§Om~_Üò Xa hoŠQ>ar H$mngmMo CËnmXZ
t
gdm©V OmñV Amho.
AbrH$S>oM Ai§~rMr (_eê$_) eoVr Ho$br OmV Amho.
m

r r
_m§Oa, hm°J h[aU, amZ_m§Oa, Ima, {~~Q>çm, ZrbJm`, h[a`mUm Om{VMo ~¡b Am{U _wèhm OmVrÀ`m åher
H$midrQ>, H$moëhm, _w§Jyg BË`mXr àmUr AmT>iVmV.

u
Z¡F$ËòH$S>rb ewîH$ àXoemV AmT>iVmV.
A_¥Vga ho XwY g§H$bZ H$aÊ`mMo AJ«JÊ` H|$Ð Amho,
a
bmoH$g§»`m Am{U dgmhVr :
2011 À`m OZJUZoZwgma XmoÝhr amÁ`m§Mr (n§Om~ + o
òWyZ M§XrJT> d {g_bm òWo XwYmdm nwadR>m Ho$bm OmVmo.

F
Xw½YmoËnmXZo ~Z{dÊ`mgmR>r AmYw{ZH$ Xw½Yì`dgm`
v e
h[a`mUm) EHy$U bmoH$g§»`m 5.30 H$moQ>r Amho.
A_¥Vga, bw{Y`mZm d amohVH$ {Oëhçm§_Üò gwé Pmbm
EHy$U bmoH$g§»òÀ`m gmYmaU 72% bmoH$g§»`m J«m_rU
i
Amho. ^maVmVrb h[aVH«$m§VrV n§Om~ d h[a`mUmÀ`m
Am{U eoVr H$aUmar. bmoH$g§»òMr KZVm Xa Mm¡.{H$._r
bm 561 ì`ŠVr Amho.
iv _¡XmZr àXoemMm _moR>m dmQ>m.
r t Am{e`mVrb gdm©V _moR>o H¥$fr _hm{dÚmb` Mm¡Yar

bw{Y`mZm (n§Om~) ho `m _oXmZr àXoemVrb gdm©V _moR>o
ti
eha Amho. \$[aXm~mX (h[a`mUm), A_¥Vga (n§Om~),
MaUqgJ h[a`mUm, H¥$fr _hm{dÚmb` h[a`mZmVrb
e {hñgma òWo Amho.
a
Omb§Ya (n§Om~), n{Q>`mbm (n§Om~) BË`mXr _hÎdmMr
ehao AmhoV.
p
M§{XJT> hr n§Om~ d h[a`mUm `m amÁ`m§Mr gm_mB©H$
ObqgMZ :
`m àXoemVrb _moR>çm à_mUmda joÌ ObqgMZmImbr
m
P
amOYmZr Amho. Amho.
o
erIm§Mo gdm©V n{dÌ VrW©ñWmZ lrh[a_§{Xa gm{h~ h[a`mUm npíM_ ^mJmV EH$hr ZXr Zmhr.
C
(gwdU©_§{Xa) A_¥Vga ehamV Amho.
Jwé_wIr {bnr Agbobr n§Om~r ^mfm hr n§Om~Mr
`m àXoemVrb ^wOb gmYmaUnUo jma`wŠV AgVo.
CÎmao H $S> r b Omb§ Y a d bw { Y`mZm {Oëhçm§ _ Üò

A{YH¥$V ^mfm Amho, h[a`mUm, M§{XJT> Am{U {XëbrMr Hw$nZ{bH$m§Ûmao ObqgMZ Ho$bo OmVo Va h[a`mUm_Üò
n§Om~r hr Xwgar A{YH¥$V ^mfm Amho. `_wZm H$mbì`mÀ`m COì`m {H$Zmè`mH$S>rb {Oëhçm§_Üò
`m àXoemV g§JrV ^m§JS>m, {JÕmZ¥Ë`, nma§nm[aH$ {JVo, {d{harÛmao ObqgMZ Ho$bo OmVo.
nmH${H«$`m ho à{gÕ AmhoV.
Ob{dÚwV àH$ën :
`m àXoemVrb gU -bmohar, dg§V, ~¡gmIr, VrO
1. gVbO ZXrda ^mH«$m-Zm§Jb àH$ën
eoVr - hm àXoe ^maVmMo YmÝ` H$moR>ma R>abm Amho.
2. {~`mg ZXrda - {~`mg àH$ën
14
ImUH$m_ : VrO : qhXy pñÌ`m§Mm hm CndmgmMm Ym{_©H$ CËgd Amho,
`m àXoemÀ`m X{jUoH$S>rb ^mJmV {ZåZàVrÀ`m bmoh hm lmdU _{hÝ`mV òVmo. hm CËgd Xodr nmd©Vrbm g_{n©V
I{ZOm§Mo gmR>o AmT>iVmV. Ho$bm Amho.
A§~mbm, _h|ÐJS> ^mJm_Üò MwZIS>H$m§Mo bjUr` gmR>o ~¡gmIr : gm¡a dfm©Mr gwédmV `m CËgdmZo hmoVo, CÎma
AmhoV. àXoe d n§Om~_Yrb bmoH$ Mm§Jbo nrH$ Amë`m~Ôb
A§~mbm ho gdm©V _moR>çm à_mUmda emñÌr` CnH$aUm§Mr Xodmbm YÝ`dmX XoVmV. erI bmoH$m§_Üò `m gUmbm
{Z{_©Vr H$aUmao eha Amho, ho eha {dkmZ eha åhUyZ {deof _hÎd Amho. H$maU 1699 _Üò `mM {Xder
erIm§Mo 10 do Jwé JmoqdXqgh `m§Zr Imbgm n§WmMr
n
AmoiIbo OmVo.
ñWmnZm Ho$br.
CÚmoJY§Xo :
3. _Ü`dVu _¡XmZ, {Ì^yO àXoe d nydu` _¡XmZ
a
gw V r d bmo H $a H$mnS> { Z{_© V r, IV{Z{_© V r, hbH$s
A{^`m§{ÌH$s gm_wJr« , aoëdo B§{OZ, H$mJX, gmIa BË`mXr. _Ü`dVu _¡XmZo
bKw CÚmoJm_Üò - gm`H$b, {H«$S>m gm{hË`, hmV_mJ,
hmo{OAar,
A_¥Vga - H$mnS>{Z{_©Vr, `m§{ÌH$ gm{hËò, AÞà{H«$`m
CÚmoJmgmR>r à{gÕ.
t
ho _¡XmZ CÎmaoH$S>rb {h_mb` nd©V Am{U X{jUoH$S>rb
ÛrnH$ënr` nR>ma `m_Üò Amho.
r r m
Ë`mMr nyd©-npíM_ bm§~r 1050 {H$_r
u
ho _¡XmZ npíM_oH$S>o é§X Am{U nyd}H$S>o Aé§X Amho.
a
ho _¡XmZ ^maVr` g§ñH¥$VrMo _mhoaKaAmho.
Omb§Ya - {H«$S>m gm_J«rÀ`m CÚmoJ§Úm_Üò AJ«oga.
o
`m àXoemV h[aÛma, _Wwam, à`mJ (Abmhm~mX), H$mer
dmhVyH$ :
F
v e
(dmamUgr) Am{U J`m hr àmMrZ d n{dÌ ehao AmhoV.
`m àXoemV bmoh_mJm©Mo Omio Amho.
J§Jm Am{U {VÀ`m CnZÚm _Ü`dVu _¡XmZmMo Ob{ZñgmaU
i
aoëdo _mJmªMr à_wI O§ŠeZ - A_¥Vga, bw{Y`mZm, aodmar,
hmoVo. `m _¡XmZr àXoemMo {d^mJ nwT>rbà_mUo -
iv
H$mobH$mVm-A_¥Vga `m eham§Zm OmoS>Umam J«±S> Q´>§H$ hm
1. J§JoÀ`m CJ_mH$S>rb _¡XmZ
amï´>r` _hm_mJ© `m àXoemVyZ OmVmo.
r
etit
hm _mJ© nwT>o bmhmoan`ªV OmV Agë`mZo nm{H$ñVmZ
~amo~aÀ`m ì`mnmamgmR>r Ë`mMr _XV hmoVo.
2. J§JoMo _Ü` _¡XmZ
3. J§JoÀ`m _wImH$S>rb _¡XmZ
a
Z¡g{J©H$ Amnmr Am{U n`m©daUr` g_ñ`m :
m
p
A_¥Vga òWo Am§Vaamï´>r` {d_mZVi Amho. àmH¥${VH$ aMZm :
_Ü`dVu` _¡ X mZ AZo H $ ZÚm§ Z r dmhÿ Z AmUbo ë `m
JmimnmgyZ ~Zbobo Amho.
P
jma`wŠV _¥Xm hr `m àXoemVrb _w»` g_ñ`m Amho H$maU
o
Ë`m_wio _¥XoÀ`m gwnrH$Voda n[aUm_ hmoVmo.
ho OJmVbo gdm©V {dñV¥V gbJ JmimMo joÌ Amho.
`m àXoemVrb J§Jm, `_wZm, M§~i, Jmo_Vr, KmJam, H$mogr
n[aUm_ Amho. C
H$mbì`mÀ`m H$S>oZo hmoUmè`m A{VarŠV ObqgMZmMm hm
`m _hËdmÀ`m ZÚm AmhoV.
ho _¡XmZ gnmQ> Amho, Ë`m_wio H$mbdm ObqgMZmgmR>r
H$mbdm qgMZm_wio nmUr gmRy>Z amhVo, H$mbì`m§_YyZ nmUr
Cn`wŠV Amho.
{PanVo d ^wOb nmVir dmT>Vo. nmUr gmR>çmÀ`m
^wObñÌmoVm§À`m Ñï>rZo hr _¡XmZ g§nÞ Amho. Vm§Xyi d
g_ñò_wio H$mhr {R>H$mUr AëH$br _¥XoV â nS>Vo.
Jhÿ hr _w»` {nHo$ òWo KoVmV d BVa _hÎdmMr {nHo$ _H$m,
dmT>Ë`m ^yObmVyZ jma da òVmV, nmÊ`mMo CÜd©nVZ Pmbo
D$g, H$mnwg.
H$s jma VgoM O{_Zrda gmMyZ amhVmV.
15
1. J§JoÀ`m CJ_mH$S>rb _¡XmZ J§JoMo _Ü` _¡XmZ :
ho _¡XmZ 550 {H$_r bm§~ Am{U 380 {H$_r é§X Amho. `m_Üò ZÚm g§WnUo dmhV Agë`m_wio ZmJ_moS>r diUo,
`mMo ñWmZ npíM_ CÎma àXoe amÁ`mV Amho. ZmbmH¥$Vr gamodao V`ma Pmbr AmhoV.
`m àXoemVrb gIb nya joÌmVrb ZdrZ JmimMo g§M`Z `m àXoemV MrZ, H$mogr, KmJam `m ZÚm nwamMo W¡_mZ
hmoD$Z V`ma Pmboë`m àXoembm ImJa Ago åhUVmV. KmbVmV Am{U gVV àdmh ~XbVmV Ë`m_wio `m ZÚm
Va [H§$MrV C§M Agboë`m OwÝ`m JmimÀ`m àXoembm ^m§Ja {dÜd§gH$ R>aVmV.
Ago åhUVmV. ÛrnH$ënmda CJ_ nmdUmar emoU ZXr hr J§JM
o r _hÎdmMr
n
_moR>o XJS>, JmoQ>o Am{U dmiy BË`mXtZr V`ma Pmboë`m CnZXr Amho.
gw_mao 30 {H$_r bm§~rMm nÅ>m {edm{bH$ nd©VmÀ`m X{jU J§JoÀ`m _wImH$S>rb _¡XmZ :
nm`Ï`m bJV AmT>iVmo. Ë`mbm ^m~a Ago åhUVmV.
a
`m àXoemVwZ J§Jm, ~«÷nwÌm, gwdU©aI
o m `m ZÚm§_i
w o g_m§Va
{h_mb`mÀ`m CVmamdê$Z dmhV òUmè`m ZÚm `m nQ²>Q>çmV
Ob{ZñgmaU hmoVo.
t
bwnV hmoVmV Am{U ^m~aÀ`m X{jUoH$S>rb VamB© nÅ>çmV
Xm_moXa ZXr - J§JoÀ`m {Ì^wO àXoemV J§Jm hþJS>r àUmbr
nwÝhm àH$Q> hmoVmV. VamB© hm XbX{bMm àXoe Amho.
m
_Üò òD$Z {_iVo.
J§JM
o o _Ü` _¡XmZ
ho _¡XmZ 600 {H$_r bm§~ d 330 {H$_r é§X Amho. `mMo
hdm_mZ
r r u
g§nyU© _¡XmZr àXoemV CÝhmim, nmdgmim Am{U {hdmim gh
a o
ñWmZ nyd© CÎma àXoe Am{U {~hma amÁ`mV Amho.
_mog_r hdm_mZ AmT>iVo.
`m àXoemMr C§Mr H$_r Amho. `m àXoemVrb ZÚm§Mr
F
J§JÀo `m CJ_mH$S>rb _¡XmZr àXoemV \o$~«dw mar _{hÝ`mV Vmn_mZ
v e
àmH¥${VH$ d¡{eîQ>ço - Z¡g{J©H$ ~§mY, ZmJ_moS>r diUo,
dmT>Ê`mg gwédmV hmoVo, _o d OyZ _{hÝ`mV `m àXoemV
ZmbmH¥$Vr gamodao.
i
480 C n`ªV Vmn_mZ dmT>Vo.
J§JoÀ`m _wImH$S>rb _¡XmZ :
iv dmVmdaUmVrb AmÐ© V m 40% no j m H$_r AgVo ,
r t
`m _¡XmZmMo ñWmZ npíM_ ~§Jmb amÁ`mV Amho. `m CÝhmù`mV nU CîU Vw dmao dmhVmV.
_¡XmZmMm CR>md AË`ën Amho.
ti
Ob_¡Jwar Am{U Xm{O©qbJ {OëhçmVrb Q>oH$S>çmÀ`m
~§JmbÀ`m CngmJamdê$Z dmhUmè`m Z¡F$Ë` _mog_r
e dmè`mMr gwédmV nyd© ^mJmV _o-OyZ _Üò hmoV.o npíM_oH$S>o
åhUVmV.
a
nm`Ï`mbJV AgUmè`m H$_r C§MrÀ`m àXoembm XwAma
m
p
^yVmZÀ`m AmgnmgÀ`m nyd© {h_mbm`Vrb Q>oS>çm Am{U
nmD$g H$_r-H$_r hmoV AgVmo.
`m àXoemV gdm©{YH$ nmD$g ~§JmbÀ`m CngmJamH$Sy>Z
dmhUmè`m _mog_r dmè`mnmgyZ {_iVmo.
P C
o
nya_¡XmZo `m_Yrb àdoeÛma åhUOoM XwAma hmo`. (XwAma
åhUOo Xma)
XwAma _YyZ ^yVmZbm OmÊ`mMo _mJ© Jobo AmhoV.
J§JoÀ`m CJ_mH$S>rb _¡XmZm§Mm CVma :

nmdgmù`mZ§ V a H$mo a S> o Am{U W§ S > dmao dmhVmV.
{S>g|~a_Üò {hdmù`mMr gwédmV hmoVo.
{hdmù`mVrb OmZodmar _{hÝ`mV gamgar Vmn_mZ 40C
EdT>o AgVo .
dm`ìòH$Sy>Z Am½Zo`H$S>o `m àXoemV {h_mb`mV CJ_ J§JoMm _Ü` _¡XmZr àXoe
nmdUmar J§Jm Am{U {VMm CnZÚm - `_wZm, am_J§Jm, hm hdm_mZmMm g§H«$_U nQ²>Q>m Amho. òWrb gamgar
KmJam, H$mogr, Jmo_Vr, `m ~ma_mhr dmhUmè`m ZÚm Vmn_mZ 300 Vo 340C AgVo.
AmhoV. {~hma_Üò OwZÀ`m _Ü`mda nmD$g gwé hmoVmo.
M§~i ZXr {ÛnH$ënr` nR>mamda CJ_ nmdVo Am{U `_wZm OwZ-gßQ>~| a Xaå`mZ `m àXoemV 90% nmD$g ~§JmbÀ`m
ZXrbm òD$Z {_iVo. CngmJamdê$Z dmhUmè`m _mog_r dmè`m§_wio hmoVmo.
16
`m àXoemMr gmnoj AmÐ©Vm 70% nojm OmñV. Z¡g{J©H$ g§nÎmr
{hdmim Zmoìh|~a _{hÝ`mV gwé hmoVmo. {S>g|~a _{hÝ`mVrb
{H$_mZ Vmn_mZ 40C AgVo J§JoMo CJ_mH$S>rb _¡XmZ
ho nydu XmQ> O§Jbm§Zr ì`mnbo hmoVo, _mÌ AmVm eoVr d
J§JoÀ`m _wImH$S>rb _¡XmZr àXoe _mZdr dñVrMm {dñVma Pmbm Amho.
`mV CîU d AmÐ© hdm_mZ AmT>iVo. ^m~a Am{U VamB© joÌmV _¡XmZr àXoemnojm OmñV dZjoÌ
`m àXo e mVrb hdm_mZmda CÎmao H $S> r b {h_mb`, Amho `m_Üò gmb d go_b d¥jm§Mo A{YŠ` Amho.
X{jUoH$S>rb ~JmbMm CngmJa Am{U nydH© $S>rb _oKmb` npíM_r ewîH$ àXoemV {egd, ~m^yi, I¡a, go_b d¥j
nR>ma BË`mXtMm à^md nS>Vmo.
Obn¡Jaw r òWrb OmZodmar _{hÝ`mVrb {H$_mZ Vmn_mZ 20C
J§JM
AmT>iVmV.
n
o o _Ü` _¡XmZ
a
Am{U n.~§JmbÀ`m _Ü` ^mJmV Vmn_mZ 170C AmT>iVo.
A{V d¥jVmoS>r_wio `m àXoemVrb O§Jbo Zmhrgr Pmbr
_mM© _{hÝ`mV Vmn_mZmV dmT> hmoÊ`mg gwédmV hmoVo. _o
_{hÝ`m_Üò gamgar Vmn_mZ 330C n`ªV dmT>Vo.
dmXir dmè`mgh _mog_r nyd© nmD$g OmoaXma nS>Vmo. `m
nmdgmbm H$mb-~¡gmIr Ago åhUVmV. `m àXoemV OyZ
Vo Am°ŠQ>mo~a H$mbmdYrV OmñV nmD$g nS>Vmo.
AmhoV.
t
`m àXoemV dS>, qnni, qMM, _hþAm, H$Sy>qZ~, ~m^yi
r r m
BË`mXr d¥j AmT>iVmV.
u
J§JoÀ`m _wImH$S>rb _¡XmZ :
_¥Xm :
g§nyU© _Ü`dVu` _¡XmZr àXoemV - JmimMr _¥Xm
a
v e
J§JoÀ`m CJ_mH$S>rb _¡XmZr àXoe - `mV dmiy d Jmoio F
o
`mV XmoZ àH$maMr d¥jo AmT>iVmV.
1. CîUH${Q>~§Yr` dZo : CÎmaoH$S>rb XwAma àXoemV

AmT>iVmV. CXm. gmb, {egd.
i
`m§Mo {_lU AmT>iVo Va VamB©_Üò dmbwH$m_` {MH$Z 2. nmZPS>r dZo : npíM_ ^mJmV AmT>iVmV. CXm. gmJ,
_mVr AmT>iVo.
iv {egd, ~m§~y.
r t
ImXaMr ZdrZ JmimMr _¥Xm AëH$br `wŠV AgVo, bmoH$g§»`m Am{U dgmhVr
{VÀ`m_Üò øw_gMm A^md AgVmo.
ti
^m§Ja hr OwZr JmimMr _¥Xm n[anŠd AgVo.
`m _¡XmZr àXoemV XoemÀ`m EHy$U joÌmn¡H$s 9% ^mJ
e
a
ì`mnbm AgyZ òWo 23% bmoH$g§»`m H|$ÐrV Pmbr Amho.
J§JoÀ`m _Ü` _¡XmZr àXoe
p
`m àXoemV An[anŠd JmimMr _¥Xm AmT>iVo.
`m _oXmZr àXoemMr gamgar KZVm Xa Mm¡{H$_r bm 931.
m J§JoÀ`m CJ_mH$S>rb _¡XmZr àXoe :
P
H$_r Ob{ZñgmaUm_wio gmoS>rA_ jma gmRy>Z _¥Xm ZmnrH$
`màXoemV bmoH$g§»òMr KZVm Xa Mm¡{H$_r bm 1000
hmoVo. o nojm OmñV.
C
gmYmaUnUo `m _¥Xo_Üò Zm`Q´>moOZMo à_mU H$_r AgVo.
Ë`m_wio `m _¥Xobm Z¡g{J©H$ H¥${Ì_ IVm§Mr JaO AgVo.

^m§Ja àXoemV dgmhVr XmQ> AmhoV
`m àXo e mV bIZm¡ , H$mZny a , JmPr`m~mX, AmJ« m ,
J§JoÀ`m _wImH$S>rb _¡XmZr àXoe Abmhm~mX _oaR> hr à_wI ehao AmhoV.

`m àXoemV Om§^r Am{U JmimMr _¥Xm AmT>iVo. AmJ«m ho `m àXoemVrb Eo{Vhm{gH$ eha Amho.
Om§~r _oXm Z¡F$Ë` ^mJmV AgyZ Vr AmåbY_u` Amho d J§JoMm _Ü` _¡XmZr àXoe
{VÀ`mV øw_gMm A^md Amho. `mV O§Jb ì`mßV VamB© joÌ dJiVm BVaÌ XmQ> bmoH$dñVr
JmimMr _¥Xm AëH$br`wŠV AgyZ Vr øw_gZo g_¥XÜ Amho. òWo 33% bmoH$g§»`m J«m{_U ^mJmV Amho.
AgVo. nQ>Zm ho `m àXoemVrb _moR>o eha Amho.
17
dmamUgr, JmoaInwa, J`m, ^mJbnwa, _wgâ\$anya, Xa^§Jm, CÚmoJY§Xo
{_Pm©nya, H${Q>hma hr à_wI ehao AmhoV. _Ü`dVu _¡XmZr àXoe :eoVr_Üò AJ«oga
CÎma àXoemV dmamUgr ho _hÎdmMo d àmMrZ Ym{_©H$ eha òWo H$ÀÀ`m _mbmda AmYm[aV CÚmoJY§Xo AmhoV.
Amho.
`m_Üò gmIa, Vob, ^mV, H$mnwg, Am{U VmJmnmgyZ
J§JoÀ`m _wImH$S>b _¡XmZr àXoe H$mnS>{Z{_©Vr ho CÚmoJY§Xo AmhoV.
òWo bmoH$g§»òMo {dVaU Ag_mZ Amho. `m àXoemVrb J§JoÀ`m CJ_mH$S>rb _¡XmZr àXoe
CÎma ^mJmV Xa Mm¡{H$_r bm 400 ì`ŠVr AmhoV. `m àXoemV gmIa H$maImÝ`m§Mm {dH$mg Pmbm Amho.
Va H$mobH$mVm d hmdS>mOdi bmoH$g§»òMr KZVm 1000
nojm OmñV Amho.
n
H$mZnwa, am_nwa, Abmhm~mX, AmJ«m òWo gwVr H$mnS>
{JaÊ`m AmhoV.
a
H$mobH$mVm, hmdS>m, XwJm©nya, AgZerb, {gbrJwS>r,
am_nw a , AmJ« m , Abmhm~mX, {_Pm© n y a ò W o bmo H $a
OmYdnya amUrJ§O, YaJnya BË`mXr `m àXoemVrb à_wI
t
dñÌ{Z{_©Vr {JaÊ`m AmhoV. H$mZnya òWo VmJmÀ`m {JaÊ`m
ehao AmhoV.
AmhoV.
m
r r
eoVr AmJ«m, H$mZnya - Mm_S>çmÀ`m dñVy ~Z{dÊ`mMm CÚmoJ
_Ü`dVu _¡XmZr àXoemVrb ~hþVm§e bmoH$ eoVr H$aVmV.
EHy$U joÌmÀ`m {Zå_o joÌ XwAma bmJdS>r Imbr Amho.

u
BVa à_wI CÚmoJ - H$mJX, eoVr AdOmao, gm`H$br,
{H«$S>mgm{hË`, Vm§~o, H$mí`Mr ^m§S>r ~Z{dUo.
EHy$U {nH$joÌmn¡H$s 90% joÌm_Üò ImÚmÞ {nHo$ KoVbr
OmVmV.
J§JoMm CJ_mH$S>rb _¡XmZr àXoe
a
v e
J§JoMm _Ü` _¡XmZr àXoe
F
o
hm àXoe Hw$Q>ra Am{U bKw CÚmoJmgmR>r AJ«oga Amho.
hmV_mJ CÚmoJ - {_Pm©nya, JmoaInya, dmamUgr, nQ>Zm.
à_wI gmYZ Amho.
rt
i
hm àXoe eoVrg§nÞ Amho, òWo H$mbdo ho ObqgMZmMo
itiv
J§Jm-`_wZm XmoAm~À`m _Ü`^mJmV {dñV¥V joÌ bmJdS>r
Amho. AÞYmÝ`m_Üò Jhÿ d Vm§Xyi hr _hÎdmMr {nHo$
gmIa H$maImZo, AãO à{H«$`m, ^mV{JaÊ`m, H$S>YmÝò,
Vob{~`m§À`m {JaÊ`m `m àXoemV {dH${gV Pmë`m AmhoV.
aOB© Am{U Jm{bMo ~Z{dÊ`mMo H$maImZo = {_Pm©nya,
^Xmohr, dmamUgr.
e
a
AmhoV. VmJmÀ`m {JaÊ`m = JmoaInya, g_pñVnya
hr _hÎdmMr {nHo$ AmhoV. p

J§Jm-`_wZoÀ`m XmoAmd ^mJm_Üò dQ>mUm, haâm d Vwa dmamUgr Am{U ^mJbnya _Üò aoe_r gmS>çm V`ma Ho$ë`m
OmVmV.
m
P
_¡XmZr àXoemV ^wB_© Jy , Vri, _mohar hr Vob{~`m§Mr {nHo$. X{jU {~hma _Yrb Xmb{_`mZJa ho {g_|Q>, H$mJX d
J§JoÀ`m _Ü` _¡XmZr àXoe o nwÇ>o ßbm`dyS>, BË`mXr CÚmoJm§Mo H|$Ð åhUyZ CX`mbm Amho.
C
`m_Üò ^mV d Jhy hr _w»` {nHo$ Ë`mZ§Va _H$m, Vob{~`m d
D$gmMm H«$_m§H$ bmJVmo.
~am¡Zr òWo amgm`{ZH$ g§Hw$b Amho d VoWo Vob ewÕrH$aU
Am{U IV{Z{_©VrMm H$maImZm Amho.
J§JoÀ`m {Ì^yO àXoemV ^mV d VmJ hr _hÎdmMr {nHo$ AmhoV J§JoÀ`m _wImH$S>rb _¡XmZr àXoe :
òWo H$moigm d I{ZO gmnS>Vo.
ImUH$m_
~hþVH o $ CÚmoJY§Xo hþJirMo Imoao Am{U AgZgmob-XwJm©nay
_Ü`dVu` _¡XmZmMm nyd© ^mJ I{ZO g§nÞ Amho.
_Üò AmhoV.
~ra^y_, dY©dmZ, ~m§Hw$e òWo H$moigm gmnS>Vmo.
bmoI§S> Am{U nmobmX {Z{_©VrMo CÚmoJ = Hw$ëQ>r, ~Z©nya,
Xm_moXa Imoè`mV bmohI{ZO AmT>iVmo.
AgZgmob, XwJm©nya.
18
VmJmÀ`m {JaÊ`m = hþJir ZXrÀ`m H$mR>mda `m ^mJmVrb d¥jm§_Üò = gw§Ðr, JO©Z, ~m§~y ho d¥j
amgm`{ZH$ CÚmoJ = H$mobH$mVm Am{U hmdS>m òWo H|$ÐrV AmT>iVmV.
H$mJX CÚmoJ = H$mobH$mVm, [aQ>mJS>, Z¡hV, {ÌdoUr {Ì^yO àXoemVrb àmUr = ^maVr` AOJa, dmK, ^maVr`
aoëdo B§{OZ {Z{_©VrMo H|$Ð = {MÎma§OZ hÎmr, _Jar, _moR>çm g§»òZo {MVi
hpëX`m_Üò = amgm`{ZH$ g§Hw$b, Vob ewÕrH$aU, IV njr = I§S>çm, JéS>, gwVmanjr
H$maImZo _mgo - S>m°ë\$sZ Am{U g_wÐr S>m°pë\$Z
H$mobH$mVm-hþJir ho CÎma ^maVr` _¡XmZr àXoemVrb à_wI {Ì^yO àXoemVrb g_ñ`m = nwamMm YmoH$m, {h_mb`mVrb
n
Am¡Úmo{JH$ joÌ Amho. {h_ {dViy Z ò U mam Omo a Xma nmÊ`mMm bm| T > m ,
CîUH${Q>~§Yr` MH«$sdmXi.
dmhVyH$
a
nydu` _¡XmZr àXoe :
_Ü`dVu _¡XmZr àXoemV bmoh_mJm©Mo Omio gd©Ì {dH${gV
hm àXoe _Ü`dVu _¡XmZr àXoemMm gbJ ^mJ Agbm
t
Pmbo AmhoV.
`m àXoemV bIZm¡, AmJ«m, nQ>Zm, \¡$Om~mX hr ehao Var nyd© {h_mb`rZ B©emÝòH$S>rb doJim àmH¥${VH$ {d^mJ
Amho.
m
r r
bmoh_mJm©Zo OmoS>br AmhoV.
nyd© Amgm_ amÁ` = `m nXoemV òVmo.
{Ì^yO àXoe
u
~«÷nwÌm d {VÀ`m CnZÚm§wio `m Imoè`mMr gmYmaU C§Mr
a
{Ì^yO àXoemMm AmH$ma {ÌH$moUr Amho, hm OJmVbm gdm©V
_moR>m {Ì^yO àXoe Amho, Vmo npíM_ ~§Jmb d ~m§JbmXoemV o
nyd}H$S>o 130 _r d npíM_oH$S>o 30 _r Amho.
`m Imoè`mMr {Z{_©Vr ObmoE {Zjonm§_wio Pmbr Amho. `m
{dñVmabm Amho.
F
v e
{ZjonmMr ZmS>r gw_mao 1500 _r. EdT>r Amho.
hm {Ì^yO àXoe J§Jm, ~«÷nwÌoMm {Ì^yO àXoe qH$dm
~«÷nwÌm ZXr Amgm_Mr OrdZdm{hZr Amho, hr ZXr Vrd«
àXoembm h[aV {Ì^yOàXoe Ago åhUVmV.
r i
gw§Xa~ZMm àXoe `m ZmdmZo AmoiIbm OmVmo.
titi
~§JmbÀ`m CngmJamV hm OdiOdi 350 {H$_r bm§~
v
hm OJmVrb gdm©V gwnrH$ ^wàXoe Amho. Ë`m_wio `m
KiB© Vgo M AéUmMb àXo e mVrb YmdË`m§ _ § Y w Z
Amgm__Üò àdoe H$aVo.
`m ZXrZo Amgm__Üò nya_©XmZ V`ma Ho$br Amho.V
Amgm_Mo Imoao 80 Vo 100 {H$_r é§X d 1000 {H$_r
e
a
ngabm Amho. bm§~ Amho.
AmhoV. p
H$mobH$mVm Am{U hpëX`m hr `m àXoemVrb _hÎdmr ~§Xao
Amgm__ÜMo I{ZOVo b , Z¡ g {J© H $ dmy , H$mo i gm,
MwZIS>H$, \o$ëS>ñda BË`mXr AmT>iVmV.
m
{Ì^yO àXoemVrb JmimMr _¥Xm AdgmXmÀ`m gwú_
P
`m _¡XmZr àXoemV CîUH${Q>~§Yr` _mog_r àH$maMo dmao
o
H$Um§Mr ~Zbr Amho. d H$mhr joÌmV Vm§~S>r d Vm§~S>r
{ndir _¥Xm AmT>iVo. {Ì^yO àXoemV {dVarH$m, nmUWi
hdm_mZ Amho.
C
^mJ, gamodao, ObmoT> nwa_¡XmZo AmhoV.
{Ì^yV àXoemV AmÐ© nmZPS>r d¥jm§Mr AaÊò AmT>iVmV.
OJmVrb O¡d{d{dYVoZo gdm©V g_¥Õ àXoe Amho.
òWo CîUH${Q>~§Yr` dfm©dZo, nmZPS>rMr dZo, JdVmi

àXoe, ~m§~yMr dZo BË`mXr dZo AmT>iVmV.
XmQ> d C§M JdVmir ^mJ Ho$Z~«Ho $g `m ZmdmZo AmoiIbm
hm _¡XmZr àXoe ^maVr` J|S>çmgmR>r à{gÕ Amho.
OmVmo.
H$mPra§Jm amï´>r` CÚmZ OmJ{VH$ dmagm ñWi Amho.
~§JmbÀ`m CngmJamOdi g§wXa~Z ho ñdÀN> nmÊ`mÀ`m
Amgm__Üò AmT>iUmao njr= gmoZao r b§Jaw , H$íV, ~XH$,
nmUWi ^mJmVrb O§Jb Amho.
~§Jmb VJ_moa, {n½_r hm°J.
gwX§ a~ZmVrb H$ÀN>dj ¥ m§Zr gw_mao 20,400 Mm¡{H$_r EdT>o
BVa {R>H$mUr YmoŠ`mV Amboë`m àmÊ`mn¡H$s dmK, hÎmr,
joÌ ì`mnbo Amho.
19
{J~Z `m àmÊ`m§Mr g§»`m Amgm__Üò CëboIZr` Amho. ^mJ ì`mnbobm Amho.
nm§T>è`m n§Im§Mo H$íV ~XH$ hm Amgm_Mm amÁ`njr Amho. ^maVr` ÛrnH$ën ho {d{dY I{ZOm§Mo ^m§S>ma Amho.
Am°H$s©S>H$[aVm Amgm_ à{gÕ Amho. Aadbr nd©V, N>moQ>m ZmJnyaMo nR>ma Am{U H$Zm©Q>H$Mo
Amgm__Yrb O§Jbr nmUåhetMr g§»`m OJmV gdm©V nR>ma ho I{ZO g§nÞ àXoe AmhoV.
OmñV Amho. npíM_ KmQ> hm ÛrnH$ënr` nR>mamdarb _w»` Ob
`m àXoemV ^maVr` njm§Mm gdm©{YH$ OmVr AmhoV. {d^mOH$ Amho.
Amgm__Yrb _¥Xm d hdm_mZ MhmÀ`m _ù`mgmR>r Z_©Xm ZXr_wio ÛrnH$ënmMo XmoZ ^mJ nS>VmV.
n
AZwHy$b Amho. Amgm_À`m daÀ`m ^mJmV MhmÀ`m 1. _Ü`dVu CÀM^y_r = Z_©Xm ZXrÀ`m CÎmaobm
_ù`m§Mm {dH$mg Pmbm Amho. 2. X»IZMo nR>ma = Z_©Xm ZXrÀ`m X{jUobm
^maVm_Üò Amgm_ amÁ` MhmÀ`m CËinkmnXZmV AJ«go a
a
_Ü`dVu CÀM ^y_r
Amho.
CÎma ^maVr` _¡XmZm§À`m X{jU gr_nmgyZ Vo Z_©Xm

BVa {nHo$ - ^mV, _mohar, VmJ, ~Q>mQ>o, aVmir, Ho$ir,
nnB©, gwnmar, D$g, hiX.
Amgm_ qb~wdJu` \$io, nmbo^mÁ`m, dZm¡fYr _gmbo
BË`mXtMo _mhoaKa Amho.
t
ZXrn`ªVÀ`m àXoembm _Ü`dVu CÀM^y_r åhUVmV.
r r m
Aadbr nd©Vam§Jm, nyd© amOñWmZMr CÀM^y_r, _mdim
u
nR>ma, ~w§XobI§S>, ~mYobI§S>, N>moQ>m ZmJnya nR>ma, qdÜ`
nd©Vam§Jm ho _Ü`dVu CÀM^y_rMo Cn{d^m AmhoV.
a
`m àXoemV 45 àH$maÀ`m {d{dY ^mfm ~mobUmao doJdoJio
bmoH$g_wh AmhoV. òWo àm_w»`mZo Amgm_r d ~§Jmbr `m
B©emÝ`H$S>o dmhVmV.o
`m àmH¥${VH$ {d^mJmVrb CÎmaoH$S>rb ZÚm Z¡F$Ë`H$Sy>Z
XmoZ ^mfm ~mobë`m OmVmV.

F
v e
_Ü`dVu CÀM ^y_rMr é§Xr npíM_oH$S>o A{YH$ AgyZ
Amgm__Üò {~hÿ hm CËgd gmOam Ho$bm OmVmo d Xwgam
nyd}H$S>o Vr H$_r hmoV OmVo.
i
gU åhUOo XwJm©nyOm.
`m àmH¥${VH$ {d^mJmVrb H$mhr bjUr` ^wñdê$no =
3. {ÛnH$ënr` nR>mar àXoe
iv Aadbr nd©VmVrb _mD§$Q> A~y, M§~i ZXrÀ`m Imob
1. _Ü`dVu CÀM^y_r
2. X»IZMo nR>ma
retit Kù`m, O~bny a Odirb Z_© X m ZXrÀ`m Xw V \$m©
Agboë`m g§J_adar Aé§X Xè`m, _Ü`dVu nd©Vr`
a
{ÛnH$ënr` (Peninsula) = XmoZ b°Q>rZeãXmnmgyZ V`ma
àXoemÀ`m A{Vnyd}bm Agbobm H¡$_waMm {^ÎmrH$S>m.
Pmbm. p Aadbr nd© V hr ^maVmVrb A{VàmMrZ nd© V am§ J
g_Obr OmVo. Vr Z¡F$Ë` B©emÝ` {XeoV ngabr Amho.
m
Pene + Insula = OdiOdi ÛrnmgmaIr AgUmar
P
Z¡F$Ëòbm {VMr ê§$Xr A{YH$ AgyZ B©emÝòH$S>o Vr H$_r
^y_r
o
Á`m ^w_rÀ`m VrZ ~mOy nmÊ`mZo doT>boë`m AgVmV Ë`mg
hmoV Jobr Amho.
ÛrnH$ën Ago åhUVmV.
C
hm ^mJ g_wÐmg Kwgë`mgmaIm {XgVmo.
Aadbr nd©Vam§Jo_Yrb AgyZ B¡emÝòH$S>o Vr H$_r hmoV
Jobr Amho.
Aadbr nd©Vam§Jo_Yrb _w»` ^mJ hm _mD§$Q> A~y Am{U
{ÛnH$ën CÎma^maVr` _¡XmZr àXoemÀ`m X{jUoH$S>o Amho.
^maVr` {ÛnH$ën hm n¥Ïdrdarb gdm©V àmMrZ ^y^mJmn¡r AO_oa `m§À`m Xaå`mZ ngabm Amho.
EH$ Amho. Aadbr nd©Vm_Yrb Jwé{eIa (1722 _r) ho gdm©V
{ÛnH$ën hm A{¾OÝ` Am{U ê$nm§VarVIS>H$m§Zr ~Zbobm

C§M {eIa Amho.
Amho. B©emÝòH$S>rb Aadbr nd©VmMr C§Mr H$_r hmoV OmVo Am{U
{ÛnH$ënmZo ^maVmÀ`m ^m¡Jmo{bH$ joÌmÀ`m gw_mao 38%

nwT>o Vr VwQ>H$ S>m|Jamà_mUo {Xgy bmJVo.
20
dZmg ZXrÀ`m OmoaXma àdmhm_wio nyd}H$S>rb CVmamMr _midm nR>mamMm ~hþVm§e ^mJ hm _Ü`àXoe amÁ`mV òVmo.
Am{U bwZr ZXr_wio npíM_oH$S>rb CVmamMr Yyn Pmbr ho nR>ma npíM_obm Aadbr am§J Am{U X{jUobm qdÜ` am§J
Amho, Ë`m_wio Aadbr nd©Vam§J Iwn _moR>çm à_mUmV `m§À`mV òVo.
PrObr Amho. `m àXoemVyZ _hr ZXr CJ_ nmdVo d nwT>o JwOamV (npíM_oH$S>)o
hr PrO nyd}H$S>rb CVmamda OmñV à_mUmV Pmbr, amÁ`mV OmVo VgoM M§~i d ~oQ>dm ZÚm `m nR>mamda
Ë`m_wio Aadbr nd©Vam§JoMm _Ybm ^mJ OmñV Aé§X CJ_ nmdVmV Am{U Ë`m CÎmaoH$S>o dmhVmV.
Pmbm Amho Am{U Ë`mMm AmH$ma S>_ê$ gmaImPmbm.
qdÜ`mMb - ~mKobI§S>
n
Aadbr nd©V hm `m {d^mJVrb Ob {d^mOH$ Amho.
~w§XobI§S>mÀ`m Am½Zo` {Xeobm Am{U nR>mamÀ`m nyd}bm
nyd© amOñWmZMr CÀM ^y_r Agbobm àXoe qdÜ`mMb - ~mKobI§S> åhUyZ AmoiIbm
a
Aadbr nd©Vam§Jm§À`m nm`Ï`mnmgyZ nyd}H$S>o amOñWmZMr OmVmo.
CÀM^w_r ngabobr Amho. hm Q>oåg d emoU ZÚm d Ë`m§À`m CnZÚm§Mm àXoe Amho.
`m ^mJmMr gamgar C§Mr = 300 _r (H$mhr 600 _r
n`ªV) `m àXoemV ~Zmg ZXr dmhVo Vr M§~i ZXrMr
CnZXr Amho.
hm àXoe Aadbr S>m|Ja am§Jm§nmgyZ nyd}H$S>rb _¡XmZmn`ªV
t
qdÜ`mMb nd©VmMr Z¡F$Ë`-B¡emÝ` {XeoV H$S>çm§MrEH$
r r m
am§J V`ma Pmbr Amho, ho H$S>o Vrd« VmamMo AgyZ Vo CÎmaoH$S>o
VwQ>H$nUo {dIwabobo AmhoV. Va X{jUobm gbJ AmhoV
u
Am{U Ë`mMr EH$ q^VM V`ma Pmbr Amho.
a
ngabm Amho. {d§Ü`mMb ~hþVm§e ^mJ _Ü`àXoe amÁ`mV òVmo. Ë`mMm
`m ZÚm§À`m àdmhmbm bmJyZ Agboë`m Am{U {deofV: o
nyd}H$S>rb {dñVma CÎma àXoe amÁ`mÀ`m nyd© ^mJmn`ªV
F
v e
M§~i ZXrÀ`m àdmhmbJV Agboë`m ^y^mJmMo d¡{eï>ç Amho.
åhUOo Imob Kù`m. qdÜ`mMb nd©VmÀ`m nyd}H$S>o ~mKobI§S> àXoe Amho, Vmo
Vmo àXoe {~hS> åhUyZ AmoiIbm OmVmo.
rt
i
ZÚm§À`m àdmhm_wio `m Kù`m {Z_m©U Pmë`m AmhoV,
itiv
~w§XobI§S> : _midm nR>mamÀ`m B©emÝòbm hm nR>maAmho.
hm ^mJ _Ü` àXoe amÁ`mMm CÎma ^mJ Am{U Ë`mbm

_Ü`àXoe amÁ`mÀ`m nyd© ^mJmV Am{U N>ÎmrgJS>
amÁ`mÀ`m CÎma ^mJmV ngabm Amho.
Z_©Xm ZXr hr _Ü`dVu CÀM^y_r Am{U X»IZMo nR>ma
`m§À`m_Yrb àmH¥${VH$ gr_maofm _mZbr OmVo.
e
a
bmJyZ Agbobm CÎma àXoe amÁ`mMm X{jU ^mJ `m ~mKobI§S> nR>mamdê$Z emoU ZXrÀ`m ~hþVH o $ CnZÚm CJ_
Xaå`mZ Amho.
`m ^mJmV àm_w»`mZo H$Umí_ (J«Z
p
o mB©Q>) IS>H$ AmT>iVmo.
nmdVmV.
N>moQ>m ZmJnyaMo nR>ma :
m
P
~w§XobI§S>mMm CÎma ^mJ gnmQ> AgyZ Vmo CÎma ^maVr`
`m nR>mamMm gdm©{YH$ _moR>m ^mJ hm PmaI§S> amÁ`mV
o
_¡XmZr àXoemV ghOnUo {_gibobm Amho.
AgyZ Ë`mMm {dñVma eoOmrab n§.~§Jmb, N>ÎmrgJS>,
Agbobm ^yàXoe. C
~w§XobI§S>mÀ`m ^wñdê$nmMo dU©Z : {dIwaboë`m Q>oH$S>çm
AmoS>rem amÁ`mV Pmbm Amho.
ho nR>ma XoemVrb I{ZOg§nÎmrZo g§nÞ àXoemn¡H$s EH$
qgX hr à_wI ZXr `m nR>mamdê$Z CÎma {Xeobm dmhV
Amho.
OmVo Am{U `_wZobm {_iVo.
n{Å>Vmí_ IS>H$ `m àXoemMm _Ü`dVu ^mJmV _moR>çm
_midm nR>ma : à_mUmV AmT>iVmV.
_Ü`dVu nR>mamMm Z¡F$Ë` ^mJ `m nR>mamZo ì`mnbm Amho, `m Jm|S>dZ ^y_r {Z{_©VrÀ`m H$mimV {Z_m©U Pmboë`m
nR>mamMr gamgar C§Mr = 500 _r. IS>H$mVrb CÀM àVrÀ`m H$moiem_wio N>moQ>m ZmJnyaMm
`m nR>mamMr d¡{eîQ>ço = H$_r CR>md Am{U gbJ ^yàXoe àXoe hm I{ZOg§nÞ Pmbm Amho.
21
qdÜ` am§Jm àmUr = gm§~a, H$midrQ>, qMH$mam
hr am§J CÎma Am{U X{jU ^maVmMr gr_maofm åhUyZ _Ü`dVu CÀM^y_rV = H$moaS>r, nmZPS>r d¥jm§Mr dZo
AmoiIbr OmVo. AmT>iVmV. `m nR>mamda gmb d¥jmMr dZo AmT>iVmV.
`m am§JMo m {dñVma JwOamVÀ`m nyd© ^mJmnmgyZ Vo {~hman`ªV òWrb dZo ewîH$ d AmÐ© àH$maMr AmhoV, PmS>m§Mr C§Mr
ngabobm Amho. 25 _r n`ªV AgVo.
`mMr bm§~r gw_mao 1100 {H$_r Amho d gamgar C§Mr òWo AmT>iUmao àmUr = dmK, Am{e`mB© hS>r, Mma qeJr
450 Vo 600 _r Amho (H$mhr {R>H$mUr 900 _r nojm gm§~a, H$midrQ>, qMH$mam, amZQ>r Hw$Ìm
n
OmñV) njr = gma§J, KZoe njr (Indian Grey Hornbill)
`m am§JoV \$maer {eIao ZmhrV, `m am§JoMr X{jU {g_m
bmoH$g§»`m Am{U dgmhVr
Z_©Xm ZXr Amho.
a
`m àXoemV bmoH$g§IM o r KZVm 200 Vo 500 àVr Mm¡{H$_r
qdÜ` am§JoMo CÎmaoH$S>rb CVma AJXr gm¡å` AmhoV d Vo
BVH$s Amho.
t
CÎmaoH$S>o Xyada ngabobo AmhoV.
N>ÎmrgJS> amÁ`mV _mÌ 100 Vo 200 BVH$s.
hdm_mZ :
m
`m àXoemVrb O_mVr = {^ëb, {_Zmg
Aadbr am§JÀ o `m nydH} $S>o _Ü` àXoe Am{U PmaI§S> amÁ`mV
H$moaS>o d X_Q> CnmoîUH${Q>~§Yr` hdm_mZ Amho.
r r u
amOñWmZÀ`m _madmS> àm§VmVrb EH$ ^Q>H$s O_mV Jm{S>`m
bmohmS> ho bmohmaH$m_ H$aVmV.
_Ü`dVu CÀM^w_r_Üò {hdmim H$moaS>m AgVmo d CÝhmim
H$SH$ AgVmo Am{U gIb àXoemV Vmn_mZ 460C n`ªV
OmD$ eH$Vo.
_o Am{U OyZ ho gdm©{YH$ Vmn_mZmMo _{hZo AgVmV.
a
v e F
o
B§Xmoa Am{U CÁO¡Z òWo _amR>r ~mobUmao bmoH$ \$ma _moR>çm
g§»òZo AmhoV.
àmMrZ H$mir CÁO¡Z hr _midm àXoemMr amOH$s`,
Am{W©H$ Am{U gm§ñH¥${VH$ amOYmZr hmoVr.
nO©Ý`_mZ 750 Vo 1500 _r_r AgVo.

_¥Xm
rt
i
OyZ Vo gßQ>|~a Xaå`mZ nmdgmim AgVmo d dm{f©H$
itiv dV©_mZH$mimV gdm©V _moR>o eha d ì`mnmar H|$Ð åhUyZ

B§Xmoa CX`mg Ambo Amho.
eoVr
e
~ogm°ëQ> IS>H$mnmgyZ ~Zbobr H$mir _oXm àm_w»`mZo `m àXoemVrb bmoH$m§Mm à_wI ì`dgm` eoVr, òWo H$mnyg
a
_Ü`àXoe amÁ`mV AmT>iVo.
p
`m _¥XoV {MH$U_mVrMo à_mU A{YH$ Agë`mZo Vr
Amobmdm {Q>H$dyZ R>odUmar AgVo.
m
Am{U gmo`m{~Z hr _hÎdmMr ZJXr {nHo$ AmhoV.
hm nR>mar àXoe qgMZmgmR>r nmdgmda Adb§~yZ Amho.
~w§XobI§S>mVrb qgMZmMo _w»` ñÌmoV = {d{har d Xwgam
P
Ðìò `m§Mr H$_VaVm AgVo. C
o
bmb _¥Xm Aadbr am§Jm§_Üò AmT>iVo, `m _¥XV
o bmohm§emMo
à_mU OmñV AgVo, Va Zm`Q´>moOZ, \$m°ñ\$moag, g|Ðr`
nyd}H$S>rb A{V nO©Ý` Agboë`m àXoemV Om§^r _¥Xm

AmT>iVo.
nmÊ`mMm _w»` ñÌmoV - Vbmd
`m àXoemV O{_ZrMr ZmnrH$Vm, H$_r CËnmXH$Vm, qgMZ
gw{dYm§Mm A^md, AmYw{ZH$ nÕVtMm dmna Z H$aUo
BË`mXr g_ñ`m AmhoV.
ImUH$m_
Z¡g{J©H$ dZñnrVr Am{U àmUrOrdZ nR>mamda nm§T>am d bmb a§JmMm nmQ>rMm XJS> gmnS>Vmo.
_midm àXoemVrb Z¡g{J©H$ dZñnVr = CîUH${Q>~§Yr` _Ü` àXoemVrb nÞm {OëhçmV {hè`mÀ`m ImUr AmhoV.
ewîH$ dZo `m_Üò {dIwabobr gmJmMr O§Jbo AmhoV `m ~w§XobI§S> I{ZO g§nÎmrgmR>r à{gÕ Amho. òWo H$Umí_,
dZmV _w»`V: ~m^yi, nig ho d¥j AmT>iVmV. dmbwH$mí_ Am{U BVa _hÎdmMo XJS> AmT>iVmV.
22
b{bVnya Am{U N>Îmanya joÌmV IV{Z{_©VrgmR>r Cn`moJr n`©Q>Z
ZgUmam \$m°ñ\o$Q> gmnS>Vmo. ~w§XobI§S>_Üò = {H$ëbo, amOdmS>o _§{Xa AmhoV.
b{bVnya _Üò A{Ve` H$_r àVrMo bmoh I{ZO gmnS>V.o {jàm ZXrÀ`m H$mR>r dgbobo CÁO¡Z eha Hw$§ ^_où`mgmR>r
N>moQ>çm ZmJnyaÀ`m nR>mamda = A^«H$, ~m°ŠgmB©Q>, Vm§~o, à{gÕ. _Ü` àXoemVrb IOwamhmo {eën _§Xrao à{gÕ.
MwZIS>H$, bmohI{ZO, H$moigm BË`mXr I{ZOm§Mm àM§S>
Z¡g{J©H$ AmnÎmr d n`m©dUr` g_ñ`m
gmR>m Amho.
`m àXoemVrb _w»` n`m©daUr` g_ñ`m = d¥jVmoS>,
Xm_moXa Imoao - H$moiemÀ`m ImUtgmR>r à{gÕ AmhoV.
ImUH$m_, Am¡Úmo{JH$sH$aU, drO {Z{_©Vr, eharH$aU,
n
Xm_moXa Imoao = XoemVrb CÀM àVrÀ`m H$moiemMo à_wI
dmhZm§Mr dX©i, {dH$mg àH$ën.
CËnmXZ joÌ åhUyZ hm àXoe AmoiIbm OmVmo.
dZm§Mo joÌ d¥jVmoS>r_wio KQ>V Amho.
Xm_moXa ZXrÀ`m Imoè`mV Pm[a`m, I{ZOJ§O, nyd© d
a
A`mo½` nÕVrZo ImUH$m_m_wio n`m©daUmMr AdZVr hmoV
npíM_ ~moH$mamo Am{U am_JS> hr à_wI H$moigm joÌ
Amho.
t
AmhoV.
`m àXoemV AZoH$ Am¡pîUH$ àH$ën AmhoV.
CÚmoJY§Xo
m
r r
{dÚwV àH$ënmVyZ {ZKmbobo Q>mH$mD$ nXmW© AmOy~mOyMo
_midm àXoemVrb à_wI CÚmoJ : dñÌmoÚmoJ
dñÌmoÚmoJmÀ`m _moR>çm dgmhVr = B§Xmoa Am{U CÁO¡Z

2. X»IZMo nR>ma
u
n`m©daU XwfrV H$aVmV.
a o
òWo
Z_©Xm ZXrÀ`m X{jUoH$S>rb {ÌH$moUmH¥$Vr àXoe X»IZMo
{R>H$mU à{gÕ dñVy
F
nR>ma åhUyZ AmoiIbo OmVmo.
v e
aVbm_ ImUH$m_
`m {ÌH$moUr àXoemMm nm`m CÎmaog Va {eamoq~Xy X{jUog
B§Xmoa qMÜ`m§À`m ~mhwë`m
i
Agë`m_wio `mMm AmH$ma CbQ>çm {ÌH$moUmgmaIm {XgVmo.
B§Xmoa+CÁO¡Z H$mJXmÀ`m bJÚmnmgwZ V`ma
iv _hmXod-_¡H$b am§Jm d gmVnwS>m nd©Vam§Jm {_iyZ `m
r
hmoUmè`m dñVy
it
B§Xmoa = {S>Pob B§{OZ V`ma H$aÊ`mMm _moR>m CÚmoJ Amho.
{ÌH$moUmMm nm`m ~Zbm Amho.
t
B§XmoaOdirb {nV_nya = ñd`§M{bV dmhZ V`ma
e
npíM_ d nyd© KmQ> `m X»IZ nR>mamÀ`m {g_m AmhoV.
_hmamï´ > m Mo nR> m a _w » `V: A{¾OÝ` (~o g m° ë Q> )
a
H$aUmè`m CÚmoJm§Mo _moR>çm à_mUmda H|$ÐrH$aU Pmë`m_yio
p
Vo Am¡Úmo{JH$ eha åhUyZ AmoiIbo OmVo.
B§Xmoa = _Ü` àXoemMo ì`mnmar H|$Ð åhUyZ AmoiIbo OmVo.
m
IS>H$mnmgyZ ~Zbo. Amho.
~ogm°ëQ> IS>H$m§Mo Wa OdiOdi {jVrO g_m§Va ngabo
AmhoV. Ë`m_wio g§nyU© ^y^mJmMr aMZm nm`è`m§gmaIr
dmhVwH$
P
eoVr _mbmda AmYm[aV CËnmXZmMo à_wI H|$Ð Amho.
aoëdo_mJ© {dñVmabobo AmhoV.

C
o
_Ü`dVu CÀM^y_r àXoemÀ`m ~hwVm§e ^mJmV ~g Am{U
O~bnya, B§Xmoa, ^monmi òWo Am§VaamÁ`r` ~g ñWmZHo$

Pmbr Amho åhUyZ `m ~ogm°ëQ> IS>H$m§Mm aMZobm S>oŠH$Z
Q´>°n åhQ>bo OmVo.
H$Zm©Q>H$-Vob§JZm nR>ma _w»`V: H$Umí_ Am{U n{Å>Vmí_
IS>H$m§Zr ~Zbobo Amho, H$Zm©Q>H$Mo nR>ma _¡XmZ `m ZmdmZo
AmoiIbo OmVo.
AmhoV. X»IZMo nR>mamMo Cn{d^mJ -
O~bnya ho ^maVr` aoëdoÀ`m npíM_ _Ü` aoëdo {d^mJmMo 1. gmVnwS>m _hmXod -_¡H$b am§Jm
_w»`mb` Amho. 2. _hmamï´> nR>ma
3. H$Zm©Q>H$ Vob§JZm nR>ma
4. nyd}Mo nR>ma
23
1. gmVnwS>m - _hmXod _¡H$b am§Jm _hmamï´> nR>mamdarb S>m|Jam_Üò gm_mÝ`V: gnmQ> AmhoV,
hm nd©Vam§Jm§Mm g_wh åhUOo X»IZÀ`m nR>mmamMr CÎma nR>amMr C§Mr gw_mao 500 Vo 600 _r Amho.
{g_m. `m nR>mamMm CÎma ^mJ Vmnr ZXrÀ`m Imoè`mZo ì`mnbm
`m am§Jm nR>mamÀ`m nyd©-npíM_ {Xeobm ngaë`m AmhoV. Agy Z , Ë`mMm npíM_o H $S> o Amho Vmnr ZXrÀ`m
gmVnwS>m nd©Vam§Jm npíM_oH$S>o AgyZ Vr Z_©Xm Am{U Vmnr X{jUoH$S>rb nR>mamMm CVma nyd© {Xeobm Amho Am{U Ë`mZo
`m Z§m§À`m _Ü`^mJr AmhoV. JmoXmdar d H¥$îUm ZÚm§À`m Imoè`mMm CJ_mH$S>rb ^mJ
gmVnwS>m am§Jm nyd© JwOamVnmgyZ nwT>o nyd}H$S>o 800 {H$_r
ì`mnbm Amho.

n
n`ªV ngabr Amho. hr nd©V am§J _Ü`^mJr I§S>rV Pmbr _hmamï´> nR>mamMm nyd© ^mJ dYm©-d¡ZJ§Jm Imoè`mZo ì`mnbm
Amho Ë`m_wio CÎma ^maVmH$S>o OmÊ`mMm _mJ© {_iVmo hm Amho, `m ZÚm gmYmaUV: CÎma-X{jU {Xeobm dmhVmV.
I§S>rV ^mJ ~èhmUnya qIS> åhUyZ AmoiIbm OmVmo. 3. H$Zm©Q>H$-Vob§JZm nR>ma :
òWrb S>m|Jam _mWo 700 _r. C§MrMo Amho, (H$mhr 90§0
_r nojm A{YH$)
gmVnwS>m nd©V am§JM
o m nydH} $S>rb {dñVma åhUOo _Ü` àXoe a
ho nR>ma nR>mamÀ`m gdm©V X{jUoH$S>o Amho, X»IZ
t
nR>mamMm gdm©V _moR>m ^mJ `m nR>mamZo ì`mnbm Amho.
hm ñ\${Q>H$_` IS>H$m§Mm àXoe Amho. _w»`V: H$Umí_ d
m
Am{U N>ÎmrgJS> amÁ`mVrb AZwH«$_o _hmXod d _¡H$b
am§Jm.
_¡H$b am§Jm CÎma-X{jU ngabobr Amho d `m am§JZ o o Z_©Xm r r
n{Å>Vmí_ IS>H$m{edm` H$mhr ê$nm§V[aV IS>H$ òWo
AmT>iVmV. u
a
`m àXoemV CÎmaobm JmoXmdar d H¥$îUm ZXrÀ`m Imoè`m§Mm
Am{U _hmZXr `m ZÚm§Mo Imoao EH$_oH$m§nmgyZ {d^mOrV
o
H$mhr ^mJ AgyZ X{jUobm H$mdoar ZXrMo Imoao Amho.
Ho$bo AmhoV.
F
g§nyU© nR>mamda AZoH$ H$_r C§MrÀ`m Am{U H$Umí_
Z_©Xm, _hmZXr Am{U d¡ZJ§Jm `m VrZ _w»` ZXr àUmbtMo
AmhoV.
i
nmUbmoQ> joÌ åhUyZ gmVnwS>m-_hmXod-_¡H$b am§Jm à{gÕ
iv v e IS>H$m§Zr ~Zboë`m JmobmH$ma Q>oH$S>çm AmhoV.

H$Zm©Q>H$_Üò nR>mar àXoembm _¡XmZ åhUVmV, _¡XmZmMr
gamgar C§Mr 400 _r. Amho.
2. _hmamï´> nR>ma
rtit
X»IZ nR>mamÀ`m dm`ìòH$S>rb ^mJmg _hmamï´> nR>ma
e
`m nR>mamMo d¡{eîQ>ço åhUOo `mda AZoH$ H$_r C§MrÀ`m
Q>Ho $S>çm AmhoV, Ë`m_wio ZÚm§À`m Imoè`m§Mo {d^mOZ hmoV.o
a
åhUVmV. `m nR>mamÀ`m npíM_ {g_obJV npíM_ KmQ> `m nR>mamMm gd©gmYmaU CVma nyd© {XeoH$S>o.
Amho.
p
`m ^mJmVrb ~ogm°ëQ> IS>H$m§Mr {Z{_©Vr ôJr` CÐoH$m_wio
Vob§JZmMo nR>ma ho H$Zm©Q>H$ nR>mamÀ`m nyd© Am{U BemÝ`
{Xeobm Amho, `m àXoemMr nyd© {g_m hr nyd© KmQ> Amho.
m
P
nS>bëo `m Ag§»` ôJm§_YyZ ~mhoa Amboë`m bmìhmagm_wio hm àXoe gnmQ> AgyZ Ë`mda H$mhr _moOŠ`m {R>H$mUr
Pmbr Amho.
o Kw_Q>mH$ma Q>Ho $S>çm AmT>iVmV. `m àXoemMr gamgar C§Mr
_mZbo OmVo. C
~ogm°ëQ> IS>H$m§Mr H$_mb OmS>r 2 {H$_r Agmdr Ago 300 Vo 400 _rQ>a.
4. nyd}Mo nR>ma
S>oŠH$Z Q´>°n g§aMZoVrb ~ogm°ëQ> IS>H$m§Zr X»IZÀ`m
ho nR>ma VrZ Cn{d^mJm§Mo {_iyZ ~Zbobo Amho.
nR>mamMm dm`ì` ^mJ ì`mnbobm Amho, Vmo ^mJ _hmamï´>
nR>ma åhUyZ AmoiIbm OmVmo. 1. _hmZXrMo Imoao 2. X§S>H$maÊ`
bmìhmag ngaë`m_wio `m joÌmVrb ~ogm°ëQ> IS>H$ V`ma
3. Jh©OmVMo S>m|Ja
Pmbm Amho.
`m H$mù`m IS>H$m§À`m WamMr gdm©V OmñV OmS>r (gw_mao
2 {H$_r) _hmamï´> nR>mamÀ`m npíM_ gr_oOdi Amho.
24
1. _hmZXrMo Imoao : ^mJm§Mm g_mdoe hmoVmo.
N>mQo >m ZmJnya nR>mamÀ`m X{jUobm H$_r C§MrMm àXoe AgyZ hm XwîH$miàdU ^mJ AgyZ òWo A{ZpíMV ñdê$nmMm
Vmo S>m|Jaam§Jm Am{U nR>mam§Zr doT>bobm Amho. nmD$g nS>Vmo.
N>ÎmrgJS> amÁ`mMm _Ü`^mJ Am{U Amo{S>em amÁ`mÀ`m òWo dm{f©H$ nO©Ý`_mZ gamgar400 Vo 750 _r_r Amho.
npíM_ ^mJ _hmZXrÀ`m Imoè`mZo ì`mnbm Amho. _mM© Vo _o hm CÝhmù`mMm H$mi AgVmo Am{U gamgar
`m Imoè`mÀ`m npíM_ gr_oda _¡H$b am§Jm Am{U nyd© Vmn_mZ gw_mao 320C AgVo.
{g_oda nyd© KmQ>mMo S>m|Ja AmhoV - Imoè`mÀ`m X{jUobm _¥Xm
n
X§S>H$maÊ` nR>ma Amho.
_hmamï´>mÀ`m nR>mar àXoemV nyU©nUo {dH${gV Pmbobr
Imoè`mÀ`m g^modVmbr Zgboë`m nR>mam§Mr gamgar C§Mr
H$mir _¥Xm Amho.
500 _r. Amho, Va ~hþVHo $ {R>H$mUr gIb àXoemMr C§Mr
a
hr _¥Xm {deofV: H$mnyg Am{U D$g `m {nH$m§gmR>r Cn`wŠV
gamgar 300 _r. Amho. `m àXoemMm CVma nydH} $S>o Amho.
Amho.
2. X§S>H$maÊ`
N>ÎmrgJS> amÁ`mMm X{jU ^mJ Am{U AmoS>rem amÁ`mÀ`m
Z¡F$Ë` ^mJ X§S>H$maÊ` åhUyZ AmoiIbm OmVmo.
X§S>H$maÊ`mMm _Ü` ^mJ ho C§Mmdbobo nR>ma AgyZ Ë`mMr
t
bmb _¥Xm V{_iZmSy>, Am§Y« Am{U H$Zm©Q>H$ `m nR>mar
r r u
m
àXoemV AmT>iVo.
Z¡g{J©H$ dZñnVr Am{U àmUr OrdZ
`m àXoemV {dfwdd¥Îmr` gXmh[aV (A{Ve` _`m©XrV)
a o
C§Mr gw_mao 600 Vo 800 _rQ>a Amho.
CîUH${Q>~§Yr` AmÐ© nmZPS>r, CîUH${Q>~§Yr` ewîH$
`m nR>mamMo B§ÐmdVr ZXr_wio àË`jmV XmoZ ^mJ Pmbo
F
nmZPS>r, H$mQ>oar dZñnVr AmT>iVmV.
v e
AmhoV. B§ÐmdVr nyd}H$Sy>Z npíM_oH$S>o dmhVo.
`m O§JbmVwZ gmJ, gmb, {egd, M§XZ, I¡a, {haS>m,
X§S>H$maÊ` joÌ ho bmoh I{ZOmÀ`m gmR>çmgmR>r à{gÕ Amho.
i
AOw©Z BË`mXr d¥j AmT>iVmV.
3. Jh©OmV S>m|Ja
iv nR>mamdarb O§JbmV harU, MmaqeJr gm§~a, H$midrQ>,
r t
`m S>mJ
| am§Zr Amo{S>em amÁ`mMm dm`ì` ^mJ ì`mnbm Amho. Jdm, amZaoS>m BË`mXr JdV ImUmao àmUr AmT>iVmV.
ti
`m àXoemVyZ ~«m÷Ur d ~¡VaUr ZÚm dmhVmV. {edm` dmK, amZQ>r H¥$Ìm, Añdb ho _m§gmhmar àmUr
AmT>iVmV.
e
a
hdm_mZ
ganQ>Umè`m àmÊ`m§Mo ho _mhoa Ka Amho, `m àXoemVrb
AmT>iVo.
p
~hþVm§e nR>mar ^mJmV CîUH${Q>~§Yr` àH$maMo hdm_mZ
eoH$ê$ d gw_mao 300 njm§À`m OmVtMo ApñVËd YmoŠ`mV
m Ambr Amho.
P
{hdmim Am{U CÝhmù`mÀ`m gwadmVrMm XrK© H$mbmdYr
o
H$moaS>m AgVmo, Ë`mdoir Vmn_mZ 180C nojm OmñV AgVo. bmoH$g§»`m Am{U dgmhVr
C
CÝhmim hm \$ma CîU AgVmo. nmdgmim OyZ Vo gßQ>|~a
Xaå`mZ AgVmo. gamgar dm{f©H$ nO©Ý`_mZ gw_mao 600
nR>mamÀ`m CÎma Am{U B©emÝ` ^mJmV {^ëb Am{U Jm§S>
O_mVrMo bmoH$ amhVmV.
Vo 1500 _r_r Xaå`mZ AgVo. Am§Y«àXoe - VobJy ^mfm, H$Zm©Q>H$ -H$ÞS> ^mfm
\$ŠV V{_iZmSy>À`m nyd© ^mJmV B©emÝ` _mog_r dmè`m_wio V{_iZmSy> - V{_i ^mfm, nR>mamÀ`m Z¡F$Ë` ^mJmV -
{hdmù`mV nmD$g nS>Vmo. `m nR>mamÀ`m _Ü` ^mJmV _ë`mi_.

{Z_-ewîH$ àH$maMo hdm_mZ Amho. h¡Ðm~mX-X{jUoH$S>rb CXy© ^mfoMo H|$Ð
`m_Üò H$Zm©Q>H$, V{_iZmSy>Mm npíM_ Am{U A§VJ©V X{jUoVrb _moR>r ehao - h¡Xam~mX Am{U ~|Jbyê$
^mJ, npíM_ Am§Y«àXoe Am{U _Ü` _hmamï´> BË`mXr BVa _w»` ehao - H$Zm©Q>H$mVrb åh¡gwa, V{_iZmSy>Vrb
25
H$moB_© Vya Am{U gmbo_, _hmamï´>mVrb nwU,o ZmJnya, Zm§XSo >, CÚmoJY§Xo
Am¡a§Jm~mX. X»IZÀ`m nR>mar àXoemV Am¡Úmo{JH$ {dH$mg Pmbm Amho.
_hmamï´>mVrb nR>mar àXoe, gwnrH$ _¥X, Coago m nmUr nwadR>m _hmamï´> ho XoemVrb EH$ AJ«oga Am¡Úmo{JH$sH$aU Pmbobo
Am{U {dH${gV eoVr `m_wio H|$ÐrV dgmhVrgmR>r AZwH$y b amÁ` Amho.
R>abm Amho. gwVr H$mnS> CÚmoJ hm amÁ`mVrb gdm©V _moR>m Am{U OwZm
{dIwaboë`m dgmhVr ho H$Zm©Q>H$mVrb CÎma _¡XmZ àXoe CÚmoJ Amho, BVaCÚmoJ Ogo gmIa CÚmoJ, dmhZ CÚmoJ,
Am{U Am§Y«àXoemVrb am`bgr_m àXoemMo d¡{eï> Amho. BboŠQ´>m°{ZŠg CÚmoJ, AÞà{H«$`m CÚmoJ.
n
H$mdoar Am{U Vw§J^Ðm ZÚm§_Yrb hm àXoe Ag§»` H$Zm©Q>H$ Am{U Vob§JZm nR>ma - I{ZOg§nÎmrZo g_¥Õ
Vbmdm§Zr ì`mnbobm Amho. `m àXoemV H|$ÐrV dgmhVr AmhoV, `m nR>mamda CÀM à{VMo H$ÀMo bmoI§S>, Vm§~o,
AmT>iVmV. _°J{ZO, H«$mo_mBQ>, {MZr _mVr, MwZIS>H$ BË`mXr _hÎdmMo
{dIwaboë`m dmS>çm, dñË`m hr _bZmS> ^mJmMr d¡{eîQ>ço
AmhoV. âVZmQ>ç_ hm Z¥Ë` àH$ma V{_iZmSy> amÁ`mMm
gm§ñH¥${VH$ dmagm Amho. a
I{ZOo AmT>iVmV.
t
òWrb CÚmoJY§Xo - `§Ìgm_wJ«r, BboŠQ´>m°{ZŠg CËnmXZo,
Xwga§Mma gmYZo.
m
eoVr
X»IZÀ`m nR>mamda H$mnyg, D$g Am{U ^mV hr à_wI
r r
_m{hVr V§ÌkmZ CÚmoJmgmR>r nwUo, h¡Ðm~mX Am{U ~|Jbyê$
u
hr ehao Zì`mZoM ââmQ>rbm Ambr AmhoV.
a
{nHo$ AmhoV. dmhVwH$
X»IZÀ`m nR>mamÀ`m nyd© ^mJmV àm_w»`mZo ^mV {nHo$ o
`m nR>mar àXoemV añVo d aoëdo _mJm©Mo Omio {dH${gV
F
v e
KoVmV. Pmbo Amho.
Ádmar, H$mnwg, D$g, Vob{~`m BË`mXr {nHo$ _w»`Ëdo ~|Jbwê$, h¡Ðm~mX Am{U ZmJnya ho _hÎdnyU© Am§Vaamï´>r`
_hmamï´>mÀ`m nR>mamda KoVbr OmVmV.
{nH$dbr OmVmV.
t
i
itiv
X»IZÀ`m nR>mamÀ`m npíM_ ^mJmV àm_w»`mZo ~mOarMo
r
nrH$ KoVbo OmVo. `m nR>mamÀ`m CÎma ^mJmV H$S>YmÝ`
{d_mZVi `m àXoemV AmhoV.
n`©Q>Z
~mbmOr _§{Xa-{Vé_mbm, {_Zmjr _§{Xa - _XwamB©
e ~|Jbwê$ Am{U h¡Ðm~mX - CÚmZm§gmR>r à{gÕ
a
^§ S > m am {OëhçmVrb Vbmd åhUOo Ë`m àXo e mVrb
Am¡aJ
ObqgMZmMm H$Um Amho.
p
H$ÞS> ^mfoV Ho$ao åhUyZ AmoiIbo OmUmao Vbmd ho _Ü`
§ m~mX, {~Xa, {dOmnya, åh¡gay , nwU-o Eo{Vhm{gH$ ehao
VwiOmnya, n§T>anya, {eS>u, Jwb~Jm©, {Vê$_bm, _XwamB© -
m n`©Q>Z ñWio.
P
H$Zm©Q>H$ nR>mamdarb qgMZmMr nma§nm[aH$ nÕV Amho.
ImUH$m_ o Z¡g{J©H$ g§nÎmr Am{U n`m©daUr` g_ñ`m
C
`m nR>mamda _°J{ZO, H$moigm, H$ÀMo bmoIS § >, MwZIS>H$,
Vm§~o, ~m°ŠgmB©Q>, {gbrH$m, dmiy, H«$mo_mB©Q>, {MZr Am{U
nR>mar àXoemV ImUH$m_ ì`dgm` _moR>çm à_mUmV Ho$bm
OmV Agë`mZo Ë`m {R>H$mUr Ob Am{U _¥Xm àXwfU hmoV
I{ZO _rR> BË`mXr I{ZOo AmT>iVmV. Amho.
`mn¡H$s ~hþVm§e I{ZOo _hmamï´>, H$Zm©Q>H$, d Vob§JZm CÚmoJY§ÚmV _moR>çm à_mUmV dmT> Pmë`m_wio òWo hdm
nR>mamda _moR>çm à_mUmV gmnS>VmV. Am{U _¥Xm `m§Mohr àXwfU hmoV Amho.
_hmamï´>mVrb ZmJnya Am{U M§Ðnya {Oëhçm§_Üò {~Qw>{_Zg nR>mar àXoemMm npíM_ ^mJ hm ^yH$§ nm_wio _moR>çm à_mUmV
àH$maMm XJS>r H$moigm gmnS>Vmo. àmUhmZr Am{U {dÎmhmZr Pmbr.

H$Zm©Q>H$ ho XoemVrb _w»` gmoZo CËnmXH$ amÁ` Amho. H$mo`Zm YaUmMm n[aga hm XoIrb ^yH§$nàdU joÌ Amho.
26
4. {H$Zmar _¡XmZr àXoe npíM_KmQ> hm Aar g_wÐ Am{U ~§JmbÀ`m CngmJambm
{_iUmè`m ZÚm§Mm à_wI Ob{d^mOH$ Amho.
1. npíM_ KmQ> Am{U npíM_ {H$Zmar _¡XmZo
2. nyd© KmQ> Am{U nyd© {H$Zmar _¡XmZo npíM_ {H$Zmar _¡XmZo
OJâmVrb bmo H $g§ » ò À `m {Zå_r bmo H $g§ » `m npíM_ {H$ZmanÅ>rMo VrZ ^mJ nS>VmV
{H$ZmanÅ>rÀ`m àXoemV amhVo. 1. JwOamVMr {H$ZmanÅ>r
^maVmVrb gdm©V daÀ`m H«$_m§H$mÀ`m 4 _hmZJam§n¡H$s 3 2. H$moH$U d H$madma {H$ZmanÅ>r
{H$Zmar àXoemV AmhoV. 3. _b~ma {H$ZmanÅ>r (Ho$ai)
1. npíM_ KmQ> Am{U npíM_r {H$Zmar _¡XmZo
CÎmaoH$S>rb gmëhoa-_wëhoa {eIam§nmgyZ npíM_ KmQ> gwé
n
1. JwOamVMr {H$ZmanÅ>r
JwOamV amÁ`mbm gdm©V bm§~ gmJar {H$Zmam bm^bm Amho.
hmoVmo. Vmo Aa~r g_wÐmbm g_m§Va ngabm Amho.
KmQ>mMr bm§~r gw_mao 1600 {H$_r Amho, hr KmQ> nR>mamMr
{g_m Amho. a
H$MN>_Üò gnmQ> O{_Z Agbr Var H$mhr ^mJmV _Ü`_
t
C§MrÀ`m Q>oH$S>çm AmT>iVmV. _mÌ A{YH$m§e ^y^mJ
XbXbrMm Amho.
m
r r
`m KmQ>mMr C§Mr X{jUoH$Sy>Z CÎmaoH$S>o H$_r hmoV OmVo. H$ÀN>Mo aU Am{U H$mR>r`mdmS> {ÛnH$ënmÀ`m _Yrb
npíM_oÀ`m ~mOwbm Ë`mMm CR>md 1000 _rQ>anojm OmñV
Amho d Vr nydH} $S>À`m ~mOwbm nR>mar nXomV {_giyZ OmVmo.
u
^mJmV g_wÐ CWi Amho, `m {R>H$mUr AZoH$ ~oQ>o AmhoV.
JwOamVÀ`m {H$Zmè`mdarb AmUIr EH$ _moR>o AmImV
gmYmaUnUo npíM_ KmQ>mMo 3 ^mJ nS>VmV.
1. CÎma ^mJ : _hmamï´> nR>mamÀ`m npíM_ {g_oH$S>rb ^mJ.

2. _Ü` ^mJ : H$Zm©Q>H$ nR>mamÀ`m npíM_ {g_oH$S>rb ^mJ a
v e
o
åhUOo I§ ~ mVMo AmImV hmo ` . `m AmImVmH$S> o
F
H$m{R>`mdmS> hm ^mJ X{jU JwOamVnmgyZ doJim Pmbm
Amho.
i
3. X{jU ^mJ : AÞm_bmB© S>m|Ja am§Jm gm~a_Vr, Z_©Xm, Vmnr `m _moR>çm ZÚm I§~mVÀ`m
v
X{jU ^mJhm _Ü` ^mJmnmgyZ EH$m _moR>çm qIS>rZo doJim
i
AmImVmV Aa~r g_wÐmbm {_iVmV.
r
Ho$bm Amho, {Vbm nmbKmQ> qIS> åhUVmV.
ti
nmbKmQ> qIS> CX²J_§S>b_À`m X{jUobm Amho.
e
t 2. H$moH$U d H$madma {H$ZmanÅ>r
Aa~r g_wÐ Am{U npíM_ KmQ> `m§À`m_Yrb _hmamï´>,
a
npíM_ KmQ> hm {^ÎmrH$S>m Agbm Var Ë`mMr aMZm q^Vr Jmodm, H$Zm©Q>H$ amÁ`mVrb Aé§X nQ²>Q>çmbm H$moH$U d
p
gmaIr Z mhr, Ë`m_Üò AZoH$ qIS>r AmhoV, `m qIS>rMm
Cn`moJ dmhVwH$sgmR>r hmoVmo. `m_Üò nmbKmQ> hr gdm©V
H$madma {H$ZmanÅ>r åhUVmV.
`m {H$ZmanÅ>rMr é§Xr 50 Vo 100 {H$_r Amho.
_hÎdmMr qIS> Amho.
m
P
`m {H$Zmar àXoemV ^y{eam§Mr _m{bH$m ngabobr Amho.
o
npíM_ KmQ>mÀ`m CÎmaoH$S>rb ^mJmV ~ogm°ëQ> IS>H$ AgyZ
_Ü`^mJmV AdgmXr d ê$nm§VarV IS>H$ AmT>iVmV.
H$moH$U {H$Zmam hm A{YH$m§e IS>H$mi Amho.
C
_Ü` Am{U X{jU ^mJmV àm_w»`mZo H$Umí_ d n{Å>Vmí_
IS>H$ AmT>iVmV.
IS>H$mi ^y{eao _Ü`_ qH$dm H$_r bm§~rÀ`m nwiUm§_wio
Am{U ZÚm§À`m _wImbJV AgUmè`m ImS>çm§_wio doJir
Pmbr Amho.
KmQ>mV gd©Ì Om§^m IS>H$ AmT>hVmo. Ë`m_Üò bmoh Am{U
npíM_ {H$Zmè`mbJV AZoH$ {H$Zmar ~oQ>o AmT>iyZ òVmV
~m°ŠgmB©Q>Mo à_mU OmñV AgVo. `mVrb ~hþVm§e nmÊ`mV ~wS>mboë`m IS>H$mi _§MmÀ`m
X{jU KmQ>mV AÞm_bmB© S>m|Ja am§JoV _ÞmB©_wS>r (2695 ê$nmV AmhoV. CXm. H$madma {H$ZmanÅ>r Odirb g|Q>
_r) ho gdm©{YH$ C§MrMo {eIa Amho. _oar ~oQ>.
npíM_ KmQ>mda AZoH$ nR>mar ZÚm CJ_ nmdVmV CXm. 3. _b~ma {H$ZmanÅ>r
JmoXmdar, H¥$îUm, H$mdoar.
27
Ho$ai amÁ`mMr {H$ZmanÅ>rbm _b~ma {H$ZmanÅ>r åhUVmV. npíM_ KmQ>mÀ`m X{jU ^mJmV dÝ` àmUr OrdZmV
hr {H$ZmanÅ>r gnmQ> d é§X Amho. d¡{dÜ` AmT>iVo. hÎmr, Jdo, {~~Q>¡, dmK, Añdbo,
níMOb (H$m`b) ho `m {H$ZmanÅ>rMo d¡{eîQç Amho. {d{dY àH$maMr _mH$S>,o amZSy>H$ao BË`mXr àmUr `m ^mJmV
~|~ZmS> ho Ho$ai_Yrb gdm©V _moR>o níMOb joÌ Amho. AmT>iVmV.
níMOb = ImOZ gamoda gÜ`m npíM_ KmQ>mV7 amï´>r` CÚmZo Am{U 39 dÝÒrd
A^`maÊò AmhoV.
hdm_mZ : npíM_ KmQ>mVrb 39 {R>H$mUm§À`m g_mdoe World Heri-
npíM_ KmQ> g§nyU© npíM_ {H$ZmanÅ>rbm g_m§Va ngabm
n
tage Site _Üò UNESCO Zo Ho$bm Amho.
Amho Am{U Z¡F$Ë` _mog_r dmè`m§gmR>r Vmo _moR>m AS>Wim
Amho, `m dmè`m_wio `m àXoemV _moR>çm à_mUmV nO©Ý`d¥ï>r bmoH$g§»`m Am{U dgmhVr
a
hmoVo. npí`_ àXoemV bmoH$g§»òMr KZVm H$_r Amho.
{H$Zmar àXoemH$Sy>Z KmQ>mH$S>o nO©Ý`_mZ dmT>V OmVo, npíM_ KmQ>mV Am{XdmgtMr g§»`m OmñV Amho.
KmQ>joÌmV Vo gw_mao 4000 _r_r Amho.

AmJw§~o (H$Zm©Q>H$) òWo gamgar dm{f©H$ nO©Ý`_mZ gw_mao
7640 _r_r Amho. B©emÝ` àXoe dJiVm ho ^maVmVrb
gdm©V OmñV nmdgmMo {R>H$mU Amho.
t
_hmamï´> = {^ëb, dmabr, H$Zm©Q>H$ = VmoS>m, Ho$ai =
H$moamJm
r r m
KmQ> {d^mJmV eharH$aU H$_r.
u
Aa~r g_w Ð mÀ`m bJV Agbo ë `m {H$Zmar àXo e mV
{H$Zmar _¡XmZr àXoemMo hdm_mZ nmdgmù`mV = CîUd
a o
bmoH$g§»òMr KZVm OmñV Amho H$maU {H$Zmè`m bJV
X_Q> AgVo. KmQ> àXoemV hdm_mZ X_Q> AgVo, nU _¡XmZr ~§XamMr ñWmZo Am¡Úmo{JH$ d ì`mnmar ehao åhUyZ {dH${gV
F
v e
àXoemgmaIo CîU ZgVo. Pmbr AmhoV CXm. _w§~B©, R>mUo, gwaV
i
_¥Xm eoVr
v
npíM_ KmQ>mVrb Am{U bJVÀ`m _¡XmZr àXoemV,
i
JwOamVÀ`m _¡XmZr àXoemV Ádmar Am{U ~mOar hr à_wI
r t
{deofV: X{jU ^mJmV Om§^r _¥Xm AmT>iVo. {nHo$.
i
hr _¥Xm Vn{H$ar bmb a§JmMr AgyZ Ë`mV bmohmMo à_mU
t
^mV ho `m àXoemMo _w»` ImÚmÞ {nH$.
`m ^mJmVrb _ù`mÀ`m eoVrMo àH$ma -

A{YH$ AgVo hr _¥Xm AmåbY_u ZgVo.
e
a
_¡XmZm§À`m CÎma ^mJmV {deofV: JwOamVÀ`m _¡XmZr
àXoemV JmimMr _¥Xm AmT>iVo.
m
p 1. ~m~m ~wXmZ S>m|Jamdarb : H$m°\$sMo _io
2. _wÞma ^mJmVrb : MhmMo _io
3. Ho$ai - V{_iZmSy> KmQ> ^mJmVrb : _gmë`mÀ`m
P
Z¡g{J©H$ dZñnVr d àm{UOrdZ
o
X{jU gømÐrVrb H$mhr àXoem_Üò CîUH${Q>~§Yr` dZ
{nH$m§À`m ~mJm.
H$moH$UmnmgyZ X{jUoH$S>rb {H$Zmar nQ²>Q>çmV Zmai Am{U
C
AmT>iVmV. CXm. _hmoJZr, gmJ, E¡Z, ~m§~y.
bmJdS> Ho$boë`m dZm§_Üò {ZbJrar (Eucalyptus)
gwnmarÀ`m ~mJm§Mo OmñV à_mU Amho.
Am{U gmJ (Teak) d¥j AmT>iVmV. ImUH$m_
_Ü` KmQ> àXoemV - KZXmQ> O§Jbo (H$mhr {R>H$mUr) `m ^mJmV ~m°ŠgmB©Q>, _°J{ZO, bmoh BË`mXr I{ZOo
{H$Zmar àXoemV = dZm§Mr KZVm Am{U {d{dYVm EH$X_ AmT>iVmV.
H$_r hmoVo. Jmodm Am{U H$Zm©Q>H$mVrb H|$Ð_wI hr npíM_ KmQ>mVrb
H$moH$UmV - A§OZ, H$m§MZ, Am§~m, \$Ug, H$mOy BË`mXr gd©Ì _hÎdmMr ImUr joÌo AmhoV.
d¥j OmñV AmT>iVmV.
28
CÚmoJY§Xo : Z¡g{J©H$ AmnÎmr d n`m©daUr` g_ñ`m
{H$Zmar Vgo M nR> m ar àXo e mVrb CÚmo J m§ Z m npíM_ Z¡g{J©H$ gmYZg§nÎmrMm A{V[aŠV dmna.
KmQ>mVrb Ob{dÚwV àH$ën {dOnwadR>m H$aVmV. ^y»IbZ hr `m àXoemVrb à_wI Z¡g{J©H$ g§nÎmr Amho.
npíM_ KmQ> m V V{_iZmSy > V rb H$mo B © _ Vy a ho EH$_o d A{V[aŠV ImUH$m_ hr n`m©daUr` g_ñ`m.
Am¡Úmo{JH$ H|$Ð Amho. Vo H$mnS>{JaÊ`m Am{U B§{O{ZA[a¨J {H$Zmar àXoemV bmoH$g§»òMr KZVm A{YH$ Agë`m_wio
CÚmoJmMo H|$Ð Amho. _mZdr hñVjonmMo à_mU dmT>bo Amho.
JwOamV_Yrb Ah_Xm~mX-gwaV ho XoemVrb EH$ _moR>o
2. nyd© KmQ> Am{U nyd© {H$Zmar _oXmZo
n
H$mnS> CÚmoJmMo joÌ Amho. Ë`mÀ`m X{jUobm _w§~B©-nwUo
`m Am¡Úmo{JH$ àXoem§Mm npíM_oH$S>rb ^mJ `m {d^mJmV nyd© KmQ>
Amho. X»IZÀ`m nR>mamÀ`m nyd}H$S>rb gr_obJV nyd© KmQ>mMo
`m àXoemVrb CÚmoJ : Am¡fYo, dmhVwH$ gmYZo, ßb°pñQ>H$,
H¥$Ìr_ dñVy, Mm_S>çmÀ`m dñVy, Ohmb ~m§YUr.
`m àXoemV AZoH$ ~§XamÀ`m {R>H$mUr CÚmoJm§Mm {dH$mg
ñWmZ Amho.
ta
npíM_ KmQ>mà_mUoM nyd© KmQ> {^ÎmrH$S>m ZgyZ Vr EH$
ñdV§Ì nd©Vr` àUmbr Amho. Vr H$_r-A{YH$ à_mUmV
m
r r
Pmbm Amho, CXm. nUOr (Jmodm), _§Jbmoa (H$Zm©Q>H$), {PObobr VwQ>H$ nd©Vam§J Amho.
H$moPrH$moS>o (Ho$ai), {VédZ§Vnwa_ (Ho$ai).
u
Vr X{jUoH$S>rb V{_iZmSy>nmgyZ CÎmaoH$S>o AmoS>remn`ªV
a
dmhVwH$ ngabr Amho.
nR>mar àXoe Am{U {H$Zmar àXoe - añVo d bmoh_mJmªZr o
nR>mamdê$Z dmhUmè`m nyd© dm{hZr ZÚm§Zr hr nd©Vam§J
F
_YyZ _YyZ N>oXbr Amho. hr nd©Vam§J {H$Zmè`mbm g_m§Va
v e
OmoS>Ê`mgmR>r KmQ>mVrb qIS>rMm Cn`moJ Pmbm Amho.
{H$ZmanÅ>rVrb _mJ© CÎma-X{jU AmhoV. ngabr Amho.
{dH$mgmVrb _w»` g_ñ`m Amho.

n`©Q>Z :
rt
i
`m àXo e mMr àmH¥ $ {VH$ aMZm dmhVw H $ _mJmª À `m
itiv nyd© KmQ>mMo {d^mJ

nyd© KmQ>mVrb _b`{Jar, _h|Ð{Jar, {Z_{Jar BË`mXr {eIao
AmhoV. H¥$îUm Am{U JmoXmdar ZÚm§À`m Xaå`mZMm àXoe
Am§Ym« _Yrb nyd© KmQ> ho R>iH$nUo {XgUmao S>mJ| a AmhoV.
W§S> hdoMr {R>H$mUo :
e
1. gmnwVmam - JwOamV
a 2. _hm~ioœa - _hmamï´>
p
3. H$moS>mB©H°$Zb - V{_iZmSy> 4. _wÞma - Ho$ai
BVa n`©Q>Z ñWio
m
`m Aé§X nÅ>çmV nyd© KmQ> hm N>moQ>çm {dIwaboë`m
Q>oH$S>çm§à_mUo {XgVmo.
H¥ $ îUm ZXrÀ`m X{jUo b m Ca-X{jU ngbo ë `m
P
Zëbm_ëbm, dobrH$m|S>m, nmbH$m|S>m `m S>mJ| aam§Jm AmhoV,
2. amOm~mB© Q>m°da - _w§~B© o
1. gmoaQ>r gmo_ZmW _§{Xa - JwOamV
`m am§Jm§Mr C§Mr 300 Vo 1350 _r. À`m Xaå`mZ Amho.
n`©Q>Z ñWio (g_wÐ {H$Zmar)
1. lrdY©Z, JwhmJa - _hmamï´>
C nyd© KmQ>mÀ`m X{jU Q>mH o $mbm V{_iZmSy>_Yrb H$_r C§MrMo
{gê$_bmB© Am{U H$ma§Wm_bmB© S>m|Ja AmhoV.
2. H$moidm, H$b§JwQ> - Jmodm npíM_ Am{U nyd© KmQ> `m§À`m {dbrZrH$aUmMm àXoe
3. H$modmb_ - Ho$ai nyd© KmQ> Am{U npíM_KmQ> `m§Mo {~b{Jar nd©VmV
Eo{Vhm{gH$ n`©Q>Z ñWio {dbrZrH$aU hmoVo.

npíM_ KmQ>mÀ`m nyd}H$S>o ngabobr {~br{Jar S>m|Ja am§J
1. am`JS> - _hmamï´> 2. JmoH$U©
3. JUnVrnwio - aËZm{Jar 4. Jwédm`wa - Ho$ai hr O§Jb n[apñWVrH$s` Ñï>çm _wŠV _¡XmZ g_Obr OmVo,
Vr nyd© KmQ> Am{U npíM_ KmQ> `m§Zm OmoS>Vo.
29
{~bJrar S>m|Jaam§Jm§Mm àXoe ^maVmVrb O§Jbr hÎmtMo na§Vy npíM_ KmQ>mÀ`m VwbZoV nyd© KmQ>mMr n[aUm_H$maH$Vm
Xwgè`m H«$_m§H$mMo dgVrñWmZ Amho, `m _wŠV _¡XmZmMm H$_r Amho.
{dñVma Am½Zo`mH$S>o Pmbm Amho. _w»`V: KmQ>mVrb X{jU ^mJ {deofV: Am§Yà« Xoe, Am{U
nyd© {H$Zmar _¡XmZo V{_iZmSy>À`m ^mJmV {hdmù`mV nmD$g nS>Ê`mg
ghmæ`^yV R>aVmo.
~§JmbÀ`m CngmJamMr {H$ZmanÅ>r H$Ý`mHw$_mar nmgyZ Vo
gw§Xa~Z n`ªV ngabr Amho. _¥Xm
nyd© {H$Zmar _¡XmZmMo d¡{eïço - nR>mamdê$Z dmhUmè`m nyd© KmQ>mdaÀ`m _¥Xm H$Umí_ qH$dm nÅ>rVmí_ `m àmMrZ
n
ZÚm§Zr {Z_m©U Ho$bobo {Ì^yO àXoe. IS>H$mnmgyZ V`ma Pmë`m AmhoV.
J§Jm, ~«÷nwÌm ZXràUmbr_wio ~Zbobm {Ì^wO àXoe Ë`m {d{dY àH$maÀ`m bmb a§JmÀ`m N>Q>m_
§ Üò {XgyZ òVmV.
`m_Üò gdm©{YH$ à_mUmV bmb bmo_ _¥Xm Amho.
a
(gwX§ a~Z) Am{U J§JMo m {Ì^wO àXoe ho XmoZ doJio {d^mJ
nS>VmV. hr bmo_ Am{U dmbwH$m_` Agë`m_wio Amobmdm {Q>H$dy
nyd© KmQ> Am{U {H$ZmanÅ>r `m_Üò é§X _¡XmZo AmhoV.
nyd}H$S>rb _¡XmZm§Mo {d^mOZ
1. V{_iZmSy>Mm {H$Zmam
2. Am§Y«-Amo{S>em {H$Zmam
t
eH$V Zmhr åhUyZ Vr _¥Xm gw{nH$ ZgVo.
nyd© {H$Zmar àXoemV JmimMr _¥Xm AmT>iVo.
r r m
hm àXoe nyd© dm{hZr ZÚm§À`m _wImbJV Agë`mZo `m
u
àXoemVrb _¥Xm Xadfu Zì`mZo V`ma hmoVo Ë`m_wio {VÀ`m
a
gwnrH$VoMm XOm© {Q>Hy$Z amhVmo.
1. V{_iZmSy>Mm {H$Zmam :
`m {H$Zmè`mbm H$moamo_§S>bMm {H$Zmam Ago åhUVmV. o
Z¡g{J©H$ dZñnVr d àmUrOrdZ
F
v e
hm {H$Zmam H$Ý`mHw$_marnmgyZ Vo H¥$îUm ZXrÀ`m {Ì^yO nyd© KmQ> npíM_ KQ>mnojm O¡{dH$ A^`maÊò VgoM
àXoemn`ªV ngabm Amho.
i
O¡d{d{dYVoV nyU©nUo doJim Amho.
H$Ý`mHw$_mar Am{U am_oœa_ ÛrnmÀ`m _Ybm {H$Zmam hm
iv
_mZmaÀ`m AmImVmbm bmJyZ Amho. `m AmImVmV àdmi
`m KmQ>mV _Ü`_ ñdê$nmMm nmD$g hmoVmo Ë`m_wio `m
r t àXoemVrb ~hþVm§e dZo hr CîUH${Q>~§Yr` AmÐ© nmZPS>r

{^Îmr V`ma Pmë`m AmhoV.
ti
_mZmaMo AmImV _moË`m§À`m gmR>çm§gmR>r à{gÕ AmhoV.
qH$dm CîUH${Q>~§Yr` nmZPS>r àH$maMr AgVmV.
àíZ :
e
a
V{_iZmSy>À`m {H$Zmar àXoemV H$mdoarMm {Ì^yO àXoe
p
Amho. {H$Zmè`mOdi nw{bH$V gamoda ho Imè`m nmÊ`mMo
gamoda Amho.
m
1. nyd© KmQ>mV _Ü`_ ñdê$nmMm nmD$g hmoVmo.
2. nyd© KmQ>mVrb ~hþVm§e dZo hr CîUH${Q>~Y§ r` AmÐ© nmZPS>r
qH$dm CîUH${Q>~§Yr` H$moaS>r nmZPS>r àH$maMr AgVmV.
P
2. Am§Y«-Amo{S>em {H$Zmam
C
o
hm {H$Zmam H¥$îUm ZXrÀ`m {Ì^wO àXoem§À`m X{jUoH$Sy>Z
gwé hmoVmo. `m {H$Zmar àXoemMr d¡{eîQ>ço - H¥$îUm,
JmoXmdar, _hmZXr, `m§Mo {Ì^yO àXoe Am{U gamodao.
{MëH$m ho ^maVmVrb gdm©V _moR>o Imè`m nmÊ`mMo gamoda
CÎma : {dYmZ 1 d 2 XmoÝhr `mo½` d {dYmZ 2 ho 1 Mo
ñnï>rH$aU Amho.
nyd© KmQ> ho Am{e`mB© hÎmrMo OJmVrb gdm©V m_moR>o
dgVrñWmZ Amho. `m KmQ>mV {~~Q>o, gm§~a, dmK {d{dY
nú`m§À`m OmVr AmT>iVmV.
Amho. H¥$îUm d JmoXmdarÀ`m {Ì^wO àXoemV H$moëboê$ ho bmoH$g§»`m Am{U dgmhVr :
JmoS>çm nmÊ`mMo gamoda Amho. KmQ> àXoemV bmoH$g§»òMo {dVaU {dai Amho.
hdm_mZ `m àXoemV bmoH$g§»òMr KZVm Xa Mm¡{H$_r bm 200
npíM_ KmQ> Z¡F$Ë` _mÝgyZ dmè`m§Zm AS>Wim AmUVmo nojm H$_r Amho (KmQ>)
Va nyd© KmQ> B©emÝ` _mÝgyZ dmè`m§Zm AS>Wim AmUVmo. nyd© KmQ>mV eharH$aUmMo à_mU Iyn H$_r Amho
30
~hþVHo $ ehao àemgH$s` H|$Ðo åhUyZ {dH${gV Pmbr AmhoV 1. `m àXoemV bmoH$g§»òMr KZVm OmñV Amho.
CXm. aoZrJw§R>m. 2. `m àXoemV O{_ZrMm CR>md H$_r Amho
{H$Zmar _¡XmZràXoemV bmoH$g§»òMo H|$ÐrH$aU Pmbobo Amho 3. `m àXoemV eharH$aU Am{U Am¡Úmo{JH$sH$aUmMo à_mU
{edm` _moR>çm à_mUmV eharH$aU Pmbobo Amho {H$Zmar A{YH$ Amho.
_¡XmZr àXoemV bmoH$g§»òMr KZVm 300 àVr Mm¡{H$_r. 1. {dYmZ , `mo½` 2. {dYmZ 1 d 3 `mo½`
`m àXoemVrb ehao ~§XamÀ`m {R>H$mUr {dH${gV Pmbr 3. {dYmZ 1 d 2 `mo½` 4. darb gd© ~amo~a
AmhoV Am{U Ë`m§Zm Am¡Úmo{JH$ nmœ©^y_r Amho. CXm. H$mobH$mVm Am{U MoÞB© `m§Zm OmoS>Umam gwdU© MVwîH$moZ
n
naÛrn, Vw{VH$moarZ, {demImnÅ>U_, MoÞB BË`mXr. _mJm©Mm ~amM ^mJ nyd© KmQ>mVyZ OmVmo.
eoVr MoÞB© òWo Am§Vaamï´>r` {d_mZVi Amho.
nyd© KmQ> àXoe AmXrdmgr O_mVtMo gdm©{YH$ à^md joÌ
a
Z¡g{J©H$ AmnÎmr Am{U n`m©daUr` g_ñ`m
Amho. KmQ>mVrb eoVr _w»`Ëdo CXa{Zdm©hmgmR>r Ho$br OmVo. nyd© {H$Zmar _¡XmZm§À`m CîUH${Q>~§Yr` MH«$sdmXimMm
`m ^mJmV ^mV ho _w»` {nH$ d H$S>YmÝ` Am{U Vob{~`m
hr _hÎdmMr {nHo$ - H$mdoarÀ`m {Ì^wO àXoemV ^mV ho
dfm©VyZ {VZ doim KoVmV.
ImUH$m_
t
Zoh_rM YmoH$m AgVmo. CXm. 1999 gmbMo Amo{S>emVrb
r r m
àM§S> M{H«$dmXi Am{U 2004 gmbMo ËgwZm_r AmH«$_U
ny d © {H$Zmar _¡ X mZr àXo e mV Am¡ Ú mo { JH$ {dH$mgmMm
u
C§Mmdbobm ñVa Am{U bmoH$g§»òMo H|$ÐrH$aU `m_wio
a
n`m©daU YmoŠ`mV Ambo Amho. {deofV: AmoS>rem Am{U
nyd© KmQ> hm àm{MZ àñVam§Mm Agë`mZo A{¾OÝ` Am{U
ê$nm§V[aV IS>H$m§Mo òWo àm~ë` Amho. o
V{_iZmSy> `m amÁ`m§À`m {H$Zmar ^mJmV.
F
v e
Am§Ym« À`m KmQ>mV - H$S>ßnm IS>H$ {dnwb à_mUmV AmhoV, KmQ> {d^mJmV ImUH$m_m_wio Ë`m ^mJmVrb ^m¡Jmo{bH$
B_maV ~m§YH$m_mÀ`m Ñï>rZo Ë`m§Zm àM§S> _mJUr Amho. g§gmYZmg hmZr nmohmoMVAmho.
gmnS>VmV.
CÚmoJY§Xo : t
i
N>moQ>m ZmJnyaÀ`m nR>mamV {dbrZ hmoUmè`m KmQ>mÀ`m CÎma
itiv
^mJmV bmohI{ZO, _°J{ZO Am{U ~m°ŠgmB©Q> I{ZOo
r

5. ~oQ>o
^maVmV 2 ~oQ>o g_wh AmhoV Vo XmoÝhrhr g_wh _w»`
^y_rnmgyZ Xya AmhoV.
e A. Aa~r g_wÐmVrb bjÛrn ~oQ>o
a
nyd© KmQ>m_V CÚmoJY§Úm§Mm `mo½` {dH$mg Pmbobm Zmhr _mÌ
p
nydH} $S>rb {H$ZmanÅ>r Am¡Úmo{JH$ Ñï>çm {dH${gV Amho.
m
MoÞB©_Üò A{^`m§{ÌH$s CÚmoJ, _moQ>ma CÚmoJ, Q>mà CÚmoJ.
~. ~§JmbÀ`m CngmJamVrb A§X_mZ Am{U {ZH$mo~ma ~oQ>o
H$. ^maVmÀ`m _w»` ^y_rÀ`m {H$Zmè`mbJV Agbobr {H$Zmar
~oQ>o.
dmhVwH$ P
amgm`{ZH$, ñd`§M{OV dmhZo.
C
o
{demImnÅ> U _ : OhmO ~m§ Y Ur, _m{hVr V§ Ì kmZ,
1. KmQ> {d^mJmVrb añVo Am{U aoëdo Omio `m§Mo AnojoZwgma

{dH${gV Pmbobo Zmhr.
XmoÝhr ~oQ>m§À`m g_whmMr ñWmZo CîUH${Q>~§Yr` gmJam_Üò
AmhoV.
CîU Am{U {ZVi ñdÀN> nmUr àdmim§À`m dmT>rgmR>r
Cn`wŠV AgVo. `m XmoÝhr ~oQ>m§À`m g_whmV Amnë`mbm
{Od§ V àdmim§ À `m dgmhVr {XgVmV. àdmi ho
2. KmQ> {d^mJmV ^y^mJmMm C§MgIbnUm Am{U Am{W©H$ Vmn_mZmVrb ~XbmÀ`m àVr Iyn g§doXZerb AgVmV.
{dH$mgmMm {ZåZ ñVa AmT>iVmo. g_wÐmÀ`m n¥ð>^mJmÀ`m Vmn_mZmV Pmboë`m WmoS>çm
CÎma : XmoÝhr {dYmZo `mo½` {dYmZ 2 ho 1 Mo H$maU Amho ~XbmZogwÕm Ë`m§À`m a§Jmda n[aUm_ hmoVmo.
nyd© {H$Zmar _¡XmZr àXoemV añVo d aoëdo `m§Mo Omio {dH${gV Ë`m_w i o àdmi ho OmJ{VH$ hdm_mZ ~XbmMo
Pmbo Amho H$maU A{Vg§doXZj_ {ZX}eH$ AmhoV.

31
A. Aa~r g_wÐmVrb bjÛrn ~oQ>o {H$Zmar ~oQ>o
hm Aa~r g_wÐmV EH$dQ>boë`m 36 ~oQ>o, CnImS>çm d H$ÀN>À`m AmImVmVrb ~oQ>o hr ~hþVm§e Pmbargma»`m
e¡b{^ÎmrMm EH$ g_wh Amho. àdmim§À`m e¡b{^ÎmrÀ`m ñdê$nmV AmhoV. H$moH$U Am{U
Ob_¾ nd©Vr` J§JM o o A{V CÎmaoH$S>rb ^mJ åhUOo Aa~r _b~maÀ`m {H$Zmè`mbJV AZoH$ N>moQ>r ~oQ>o AmhoV.
g_wÐmVrb bjÛrn, _mbXrd Am{U N>mJmog ~oQ>o ~§JmbÀ`m CngmJamÀ`m {H$Zmè`mbJV _moR>çm g§»òZo
hr ~oQ>o Ádmbm_wIrÀ`m {eIam^modVr àdmimnmgyZ V`ma
AdgmXr ~oQ>o AmhoV.
Pmbr AgmdrV Agm A§XmO Amho. hdm_mZ
Vr e¡b{^ÎmrÀ`m ñdê$nmV AmhoV.
A{YH$m§e ~oQ>m§Mr àmH¥${VH$ aMZm EH$gmaIr Amho.
n
bjÛrn ~oQ>m§Mo hdm_mZ CîUH${Q>~§Yr` ñdê$nmMo Amho.
CÝhmù`mV VoWrb Vmn_mZ 220C Vo 350C AgVo Va
a
`m ~oQ>m§À`m npíM_ ^mJmV _moR>o ImOU AmhoV. {hdmù`mVrb Vmn_mZ 200C Vo 320C AgVo.
H$moUË`mhr ~oQ>mdaMr ^y_r g_yÐgnmQ>rnmgyZ 5 _r nojm A§ X _mZ Am{U {ZH$mo ~ ma Ûrng_y h mMo hdm_mZ
C§M Zmhr. VoWo S>m|Ja qH$dm ZXràdmh ZmhrV.
~. A§X_mZ {ZH$mo~ma ~oQ>o
`m g_whmV 572 ~oQ>o g_m{dï> AmhoV, Ë`mn¡H$s 38 ~oQ>md
_mZdr dgmhVr AmhoV.
§ a
t
CîUH${Q>~Y§ r` Amho. gamgar Vmn_mZ 230C Vo 320C À`m
m
Xaå`mZ AgVo Vo \$ma CîUhr ZgVo Am{U \$ma W§S>hr ZgVo.
r r
g_wÐmÀ`m gm{ÞÜ`m_wio òWo AmÐ©Vm _moR>çm à_mUmV
u
AgVo. ~§JmbÀ`m CngmJamdê$Z dmhUmè`m _mog_r
a
dmè`m§À`m emIo_wio òWo nmD$g nS>Vmo.
A§Xm_Z Am{U {ZH$mo~ma ho XmoZ doJio g_wh AmhoV, d ho
XmoZ g_wh 10 Ajm§j Imob ImS>rZo {d^mJbo Jobo AmhoV. o
nmoQ>© ãboAabm dm{f©H$ gamgar nO©Ý`_mZ gw_mao 3000
F
v e
_r_r BVHo$ Amho. `m àXoemV nmD$g _o _{hÝ`mnmgyZ gwé
A§X_mZ Am{U {ZH$mo~ma _Üò àdmi ho H$_r A{YH$
hmoVmo d {S>g~| a _{hÝ`mÀ`m AIoan`ªV amhVmo. `m {R>H$mUr
i
à_mUmV H$mhr ~oQ>m§À`m ^modVr Pmbarà_mUo {XgUmè`m
Z¡F$Ë` VgoM B©emÝ` _mog_r dmè`mnmgyZ nmD$g nS>Vmo.
e¡b{^ÎmrÀ`m ñdê$nmV AmhoV.
iv
r
Z¡g{J©H$ dZñnVr Am{U àmUrOrdZ
A§X_mZ g_wh
it bjÛrn ~oQ>mM § m g_yh hm ñdV§Ì n[apñWVrH$s àXoe Amho.
et
^mJ - 1. _moR>o A§Xm_Z, 2. bhmZ A§X_mZ
`mV {Od§V àdmi, nmUdZñnVr, _mgo BË`mXr AmT>iVmV.
a
Aé§X ImS>çm§Zr _moR>o A§X_mZMo
òWo g_wÐr H$mgd Am{U njr `m§Mr n¡Xmg hmoVo.
1. CÎma A§X_mZ
2. _Ü` A§X_mZ p Qw>Zm, a~moS>©, S>m°ë\$sZ _mgo òWo AmT>iVmV.
m Aa~r g_wÐmVrb ~oQ>m§_Üò _moR>çm g§ñWoZo àXoe{Zð> d¥j
P
3. X{jU A§X_mZ
Ago {d^mOZ Ho$bo Amho. o AmT>iVmV Vo ^maVmÀ`m _Ü`^w_rda AmT>iV ZmhrV.
CÎma A§X_mZmV AmÐ© gXmharV dZo AmT>iVmV OgOgo
C
hr ~oQ>o Ob_¾ nd©V e¥§IboMr {eIao AmhoV.
àËòH$ ~oQ>mÀ`m _Ü`^mJr C§M àXoe Amho.

X. {ZH$mo~ma ~oQ>m§H$S>o Omdo VgVgo dZm§Mr KZVm dmT>V
OmVo. X{jU {ZH$mo~ma ~oQ>mda gXmh[aV dZo AmT>iVmV.
_Ü` A§X_mZÀ`m nyd}bm AgUmao ~°aZ ~oQ> hm ^maVmVrb
{H$Zmar ^mJmV Kma\w$Q>rMr XmQ> dZo g§nyU© ~oQ>mÀ`m
EH$_od {Od§V Ádmbm_wIr Amho. gr_obJV {XgyZ òVmV.
{ZH$mo~ma g_yh bmoH$g§»`m Am{U dgmhVr
XhmAjm§j ImS>rÀ`m X{jUobm {ZH$mo~ma ~oQ>mM
§ m g_yh Amho. A§X_mZ {ZH$mo~ma ~oQ>md
§ a J«Qo > A§X_mZr, Omadm, g|{Q>Zb
o g
Ë`mV 22 ~oQ>o AgyZ Ë`mVrb 10 ~oQ>md§ a dñVr Amho. ho AmXrdmgr `m ~oQ>mdarb _yi a{hdmgr AmhoV.
32
`m ~oQ>mda ñWbm§VarV bmoH$m§Mr g§»`m OmñV Amho. bjÛrnÀ`m g_wÐmV AmT>iUmao _mgo - Q>çyZm, emH©$,
A§X_mZ-{ZH$mo~maMr amOYmZr - nmoQ>©ãboAa IoH$S>o, H$moi§r, H$mbd§ BË`mXr.
bjÛrn ~oQ>mdarb {Zdmgr Ho$ai {H$ZmanÅ>rVrb _ë`mir dmhVyH$
bmoH$m§gmaIo AmhoV. bjÛrn g_yh hdmB© _mJm©Zo d Ob_mJm©Zo OmoS>bb o m Amho.
eoVr AJmVr {d_mZVi hm bjÛrndarb EH$_od {d_mZVi
bjÛrn ~o Q > m darb gdm© { YH$ jo Ì ZmaimÀ`m Amho d Vo H$moMrbm OmoS>bo Amho.
bmJdS>rImbr Amho. hm ^maVmVrb gdm©V OmñV ZmaimMo nmoQ>© ãboAa ho A§X_mZ-{ZH$mo~ma ~oQ>mM
§ o amOYmZrMo eha
CËnmXZ H$aUmam àXoe Amho.
òWrb ZmaimV VobmMo à_mU ânya AgVo. A§X_mZ
n
MoÞB©, {demImnÅ>U_ Am{U H$mobH$Ë`mer OmoS>bb o o Amho.
`m g_yhmVrb EH$_od {d_mZVi nmoQ>©ãboAa òWo Amho.
a
~oQ>m§À`m g_whmV ^mV ho _w»` {nH$. {ZH$mo~ma ~oQ>mda n`©Q>Z
Zmai Am{U gwnmar hr ZJXr {nHo$ KoVbr OmVmV.
t
bjÛrn g_yhmV ñHy$~mS>m`pìh¨J, qdS>g{\ª$J, dm°Q>a
S>m|Jami ^mJmV - Am§~m, AZZg, g§Ìr, Ho$ir BË`mXr
pñH$B§J BË`mXr Ob{H«$S>m§Mo àH$ma bmoH${à` AmhoV.
~mJm AmhoV. VgoM ~oQ>md§ a {_ar, bd§J, Om`\$i BË`mXr
m
r r
A§X_mZ-{ZH$mo~ma ~oQ>m§darb n`©Q>Z ho nmoQ>© ãboAa Am{U
_gmë`mMr {nHo$hr KoVmV.
_mgo_mar u
Ë`m§À`m OdiÀ`m ~oQ>mnwaVoM _`m©XrV AmhoV.
Ë`mMo _w»` H$maU åhUOoM Am{Xdmgr bmoH$m§Zm g§ajU
gmYZAmho.
a
~o Q > m § d arb bmo H $m§ M o _mgo _ mar ho _w » ` Cn{O{dHo $ Mo
v e
o
XoÊ`mgmR>r n`©Q>H$m§Zm H$mhr ^mJmV àdoe {Xbm OmV Zmhr.
r i i v
t / STI / ASO
MPSC / UPSC / Bankig /iPSI
t
e
a n[ajm§gmR>r p
m
Cn`wŠV Aí`m ZmoQ²>g
P C
o
Telegram Channel
33
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i titiv
e
a p
m
P C
o
34
n
ta m
r r u
a
v e F
o
r i ti
B`Îmm : AH$amdr
gmam§eti
v
e
a m
p
P g§HC o
$bZ : AmH«w$a Am~wO

9143445858
1
Contact : 9689665611
OJmMm ^yJmob XOm© {Xbm Jobm. ßbyQ>mo hm Ë`mÀ`m emoYnmgyZ åhUOoM
1930 nmgyZ gy`© _moVrb Zddm J«h _mZbm OmV hmoVm.
{díd : AZoH$ {XKuH$m§Mm g_yh.
àH$medf© :
{X{K©H$m : AZoH$ AmH$meJ§Jm§Mm g_yh
1 àH$medf© : 9,45,080 H$moQ>r {H$._r.
AmH$meJ§Jm : AZoH$ gm¡a_mbm§Mm g_yh (Milk way)
gy`©-n¥Ïdr A§Va : 8.3 àH$me {_{ZQ>o (3 {_.20 go.)
gm¡a_mbm : J«h, CnJ«h, Vmao, bKwJ«hm§Mm g_yh
n¥Ïdr M§Ð A§Va : 1.25 àH$me goH§$X
gm¡a_mboV n¥Ïdrgh EHy$U 8 J«h, CnJ«h, bKwJO « , ~hþJh« ,
àH$me : 1 goH§$XmV 3 bmI {H$._r. A§Va H$mnVo.
n
Yw_Ho$Vy, CëH$m Am{U gy`© `m gdmªMm g_mdoe hmoVmo.
gw`© _mboV J«hm§Mo dJuH$aU XmoZ ^mJmV Ho$bo OmVo. n¥Ïdr
1) A§VJ«©h : ~wY, ewH«$, n¥Ïdr Am{U _§Ji n`m©daU
2) ~hrJ«©h : Jwé, eZr, `waoZg Am{U ZonÀ`wZ
A§VJ©«h Am{U ~{hJ«©h `m§À`m_YwZ EH$ Ag§»` ~hþ J«hm§Mm
nÅ>m OmVmo åhUyZ Ago dJuH$aU H$aÊ`mV Ambo.
{ebmdaU
ta ObmdaU dmVmdaU {OdmdaU

n¥ÏdrMm AmH$ma hm Geoid ({Odm°BS>) Amho.
m
gw`©_mboV ewH«$ d `wao{Z`g ho 2 J«h nyd}H$Sy>Z-npíM_oH$S>o n[adbZ :
{\$aVmV Va BVa gd© J«h npíM_oH$Sy>Z-nyd}H$S>o {\$aVmV.
r r u
n¥ÏdrMr ñdV:^modVr {\$aÊ`mMr à{H«$`m åhUOo n[adbZ
a
n[aUm_r ewH«$ d `waoZog `m J«hmda gw`© npíM_ {Xeobm
CJdVmo.
hmo`.
o
F
n¥Ïdr ñdV:À`m Amgm^modVr {\$aVo `mbmM n[adbZ
v e
gw`_ © mboVrb Ho$di n¥Ïdr `mM J«hmda n`m©daU {XgyZ òV.o
åhUVmV.
gy`© :
i
Aem n[adbZm_wio {Xdg Am{U amÌ {Z_m©U hmoVo.
iv
dmVmdaU-g§aMZm-hm`S´>moOZ 23.46% ho {Z`_ -
n¥Ïdr n[adbZm_wio Ywd « mH$S>o MnQ>r ~ZVo Va {dfwdd¥ÎmmH$S>o
r
24.85%.
it
n¥ÏdrÀ`m {ÌÁòÀ`m 109 nQ> _moR>m Amho.
\w$Jra ~ZVo. H$maU n[adbZm_wio n¥Ïdrda H|$ÐË`mJr ~b
gÜ`mMo d` 560 H$moQ>r df}

et (Centerifugal force) {Z_m©U hmoVo.
a
H|$ÐË`mJr ~b ho {dfwdd¥ÎmmH$S>o OmñV d Y«wdmH$S>o H$_r
J«hm§Mr d¡{eîQ>ço :
p
~wY : gw`m©Mm gdm©V Odi, AmH$mamZo gdm©V bhmZ
AgVo.
dmè`mÀ`m d gmJar àdmhmÀ`m {XeoZo ~Xb hmoVmo.
m
P
ewH«$: gdm©V VoOñdr J«h, nyd}H$Sy>Z npíM_oH$S>o {\$aVmo. n¥Ïdrbm ñdV:^modVr EH$ \o$ar nyU© H$aÊ`mgmR>r 23 Vmg
_§Ji : bmbga a§J
o 56 {_. 45.5 goH§$X bmJVmV.
C
Jwé : gw`©_mboVrb AmH$mamZo gdm©V _moR>m J«h
eZr : ^mamÀ`m ~m~VrV Xwgam Z§~a, `m^modVr 3 H$S>r

n¥Ïdr n[adbZ H$aVm§Zm VrÀ`m H$mën{ZH$ Amgm^modVr
{\$aVo Vr Amgm^modVr Á`m J{VV {\$aVo Ë`m JVrbm A{j`
AmhoV JVr Ago åhUVmV.
`waoZg : gy`m©nmgyZ Xya, {Zim a§J n¥ÏdrMr gw`m©^modVr {\$aÊ`mMr à{H«$`m åhUOo n[a^«_U
24 Am° J ñQ> 2006 amo O r Am§ V aamï´ > r ` IJmo b r`

hmo`.
g§KQ>ZoZo J«hm§Mr ZdrZ ì`m»`m ~Z{dbr d Ë`mZwgma n¥ÏdrÀ`m n[a^«_Um_wio EH$ df© nyU© hmoVo VgoM n¥Ïdrda
ßbyQ>moMo dJuH$aU J«hm§_YyZ ~Qy>J«hm§_Üò H$aÊ`mV F$VyMr {Z_uVr hmoVo.
Ambo. Ë`mMdoir goaog d ò[ag `m§Zmhr ~Qy> J«hm§Mm n¥Ïdrbm gw`m©^modVr EH$ \o$ar nyU© H$aÊ`mgmR>^ 365 Am{U
2
1/4 {Xdg bmJVmV. XoemÀ`m _Ü`dVu aoImd¥ÎmmMr ñWm{ZH$ doi hr g§nUy © XoemMr
n¥Ïdr gw`m©^modVr EH$m {d{eï> H$joVwZ {\$aVo d H$joVyZ doi åhUyZ _mZbr OmVo. Voìhm Ë`mg à_mU doi åhUVmV.
{\$aÊ`mÀ`m JVrbm Ajr` JVr åhUVmV. AéUmMb àoXemÀ`m A{VnydH} $S>rb ^mJ d JwOamVMm
n¥ÏdrÀ`m gy`m©^modVr b§~dV©imH$ma _mJm©Zo n[a^«_U H$aV AVr npíM_oH$S>rb ^mJ `m àXoem§À`m Xaå`mZ gw_mao 29
AgVo åhUyZ VrMo gw`m©nmgyZMo A§Va gmaIo ZgVo. aoIm§emMm \$aH$ Amho Ë`m_wio `m XmoÝhr ñWmZmVrb doi_o Üò
1. Cngw`© pñWVr : Ooìhm n¥Ïdr gw`m©nmgyZ H$_rV H$_r 1 Vmg 56 {_{ZQ>mM § m \$aH$ Amho. ^maVmMr à_mU doi
A§Vamda AgVo `m pñWVrV n¥ÏdrMm n[a^«_U H$jodarb hr 80030’ nyd© `m aoImd¥Îmmdê$Z R>adbr OmVo.
n
doJ dmT>Vmo. J«rZrM ehamOdiyZ OmUmao aoImd¥Îm ho _wi aoImd¥Îm åhUyZ
2. Cngw`© pñWVr : Ooìhm n¥Ïdr gw`m©nmgyZ OmñVrV OmñV _mZbo Amho. ^maVr` à_mU doi hr J«rZM doionojm 5
Vmg 30 {_. nwT>o Amho.
a
A§Vamda AgVo. `m pñWVrV n[a^«_U H$jo~mhoarb doJ
H$_r hmoVmo. gy`m©Mr ^mg_mZ pñWVr
n¥Ïdrdarb ñWmZ {ZpíMVr :
n¥Ïdrdarb ñWmZ {ZpíMVr H$aÊ`mgmR>r Ajd¥Îm d
aoImd¥Îm `m Xmohm|Mmhr Cn`moJ H$amdm bmJVmo.

t
XmoÝhr pñWVrV gw`m©Mr pñWVr ~XbVo. àË`jmV _mÌ n¥Ïdr
r r m
gw`m© ^modVr {\$aVo d gw`© {\$aë`mgmaIm OmUdVmo åhUyZ
u
`mg gw`m©Mo ^mg_mZ ^«_U åhUVmV.
a
doi {ZpíMV H$aUo : n¥ÏdrMr Am`Z {ñWVr :
GMT
o
Á`mdoir n¥ÏdrMm H$moUVmhr EH$ Y«wd gw`m©H$S>o OmñVrV
F
v e
OmñV H$bbobm AgVmo Ë`m pñWVrg Am`Z pñWVr Ago
1. GMT bm gwédmV 1975 nmgwZ Pmbr.
åhUVmV.
i
2. n¥Ïdrbm ñdV:^modVr {\$aÊ`mgmR>^ 24 Vmg
Am`Z pñWVr hr XmoZ {Xder òVo Am{U Ë`m {XdgmV
iv
bmJVmV åhUOoM EH$ dVw©imH$ma (3600) \o$ar nyU©
Am`Z XrZ åhUVmV Vo nwT>rbà_mUo -
r t
H$aÊ`mgmR>r 1440 {_{ZQ>o (24 x 60) bmJVmV. `mdê$Z
(15 aoIm§e = 1 Vmg) ti

n¥Ïdrbm àËòH$ A§e nyU© H$aÊ`mgmR>r 4 {_{ZQ>o bmJVmV. 1. 21 OyZ : CÝhmù`mVrb Am`Z {XZ.
`m {Xder n¥ÏdrMm CÎma Y«wd OmñVrV OmñV gw`m©H$S>o
e
a
CXm. 00 da gH$miMo 10 dmOo AgVm 650W Am{U
500E da {H$Vr dmObo AgVrb?
West = 65 x 4 = 260
m
p
H$bbobm AgVmo.
hm {Xdg CÎma JmobmYm©Vrb gdm©V _moR>m {Xdg Amho.
`m {Xder H$H©$d¥Îmmda gw`© {H$aUo b§~ê$n nS>VmV.
P
East
= 4 hrs.. 20 mn.
= 50 x 4 = 200
= 3 hrs. 20 min.
o
10 - 4.20 = 5.40 min.
C
10 + 3.20 = 13.20 (1.20 pm)
2. 22 {S>g|~a : {hdmù`mVrb Am`Z {XZ
`m {Xder n¥ÏdrMm X{jU Y«wd hm gw`m©H$S>o H$bbobm
AgVmo åhUOo 23 1/20 Zo H$bbobm AgVmo
hm {Xdg X.JmobmYm©Vrb gdm©V _moR>m {Xdg Amho. `m
{Xder _H$ad¥Îmmda gw`©{H$aUo b§~ê$n nS>VmV.
ñWm{ZH$ doi d à_mU doi g§nmV pñWVr
EImÚm {R>H$mUmMr doi Ooìhm AmnU _Ü`mÝhmZwgma Ooìhm n¥ÏdrMo XmoZ Y«wd gw`m©H$S>o AgVmV Ë`m pñWVrbm
gm§JVmo Voìhm Ë`mbm Ë`m {R>H$mUrMr ñWm{ZH$ doi Ago g§nmV pñWVr Ago åhUVmV.
åhQ>bo OmVo.
1. dg§V g§nmV : 21 _mM©
3
2. eaX g§nmV : 23 gßQ>|~a AmhoV Ë`mn¡H$s J[a`mZmd M°b|Og© JVm© _hËdmMo Amho.
`m XmoÝhr {Xder gw`©{H$aUo ho {dfwd¥Îmmda nS>VmV. `m 2. AQ>bm§{Q>H$ _hmgmJa : CÎma-X{jU {XeoV ngabobm
{Xder n¥Ïdrda {XZ_mZ d amÌ_mZ ho gd©Ì gmaIo AgVo Amho. nydb
} m-`wamon, npíM_obm-X{jU d CÎma A_o[aH$m.
(12-12 VmgmMo) B§J«Or S gmaIm AmH$ma `m _hmgmJamMm Amho.
Am§Vaamï´>r` dma aofm : 3. qhXr _hmgmJa : ^maVmÀ`m X{jUobm Amho. `mbm
^maVmÀ`m Zmdmdê$Z Zmd XoÊ`mV Ambo Amho. EHy$U
hr dma aofm H$moUË`mhr EH$m Xoembm XmoZ ^mJmV {d^mJV _hmgmJamÀ`m 20% joÌ ì`mnbo Amho. CîUH${Q>~§YmV
Zmhr.
n
hm _hmgmJa Amho. BVa _hmgmJamÀ`m VwbZoV H$_r
npíM_ {XeoZo àdmg H$aUmamZo Oa 1800 aoImd¥Îm ImobrMm.
Amobm§S>bo Va Ë`mbm nwT>Mm dma Amho Ago _mZmdo bmJVo. 4. ApŠQ>©H$ _hmgmJa : CÎma Y«wdm^modVmbr Amho. gdm©V
nyd© {XeoZo àdmg H$aUmè`mZo Oa 1800 aoImd¥Îm Amobm§S>bo
Va Ë`mbm _mJm dma Amho Ago _mZmdo bmJVo.
Important Facts a
bhmZ. Am{ŠQ>©H$ d n°{g{\$H$ _hmgmJa ~mo[a¨JÀ`m
t
g_wÐYwZrZo OmoS>bobo AmhoV.
0
ZmoQ> : 60 X{jU `m Ajd¥mnmgwZ A§Q>mpŠQ>©H$m I§S>mÀ`m
m
r r
Serval Seientist gives the hypothersis about the
{H$ZmanÅ>r À`m Ob^mJmbm X{jU _hmgmJa Ago
formation of earth :
Some IMP hypothesis
åhUVmV.
u
a
1. Immanuel kant - German Philosoper
2. Laplace - Mathernatician - Revise I kant
I§S> :

o
n¥ÏdrÀ`m EHy$U n¥ð>^mJmn¡H$s 29% ^mJ hm ^wI§S>mZo
hypotheris & called as Nebular Hypothesis
F
3. Multon & Chemberlein - Wondering star ap-
proach hypothesis (1900)
panding universe Hypothesis)

iiv
4. Edwin Hubble (1920) - Big bany theory (Ex-
v e ì`mnbobm Amho. n¥Ïdrda EHy$U gmV (7) ^wI§S> AmhoV
Vo nwT>rbà_mUo (joÌ\$imZwgma CVaVm H«$_)
Am{e`m - Am{\«$H$m - C.A_o[aH$m - X.A_o[aH$m -
r t A§Q>m{Q>©H$m - `wamon - Am°ñQ´>o{b`m.

i
Stephan hawking - Blackhole theory
t 1) Am{e`m I§S> :
OJmMo {d^mJ
e
a
hm I§S> gdm©V _moR>m AgyZ `m I§S>mMm Mmahr JmobmYm©V

p
n¥Ïdrdarb gd© ^w^mJ bhmZ d _moR>çm VwH$S>çmV
{d^mJbobo Amho Oo _hmgmJam§Zr doT>bobo AmhoV.
{dñVma Pmbobm Amho.
Am{e`m hm `wamon d Am[\«$H$m `m I§S>mZ
§ m OmoS>bb
o m Amho.
m
P
OJmÀ`m àmH¥${VH$ {d^mJm_Üò 4 _hmgmJao d 7 ^wI§S> Am{e`m d Am[\«$H$m `m§À`m _Üò {gZmB© {ÛnH$ënmMm
`m§Mm g_mdoe hmoVmo. o ^mJ Amho.
_hmgmJao :
C
n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmn¡H$s gw_mao 71% ^mJ hm _hmgmJam§Zr
n¥ÏdrÀ`m ^w^mJmn¡H$s 33% ^mJ ì`mnbm Amho.
Amgw åhUOo gw`© CJdUmar ~mOw `mdê$Z I§S>mMo Zmd

ì`mnbobm Amho. Am{e`m Ago nS>bo Amho.
ObMH«$mMr gwédmV d eodQ> _hmgmJamVM hmoVo. OJmVrb gdm©V OmñV nmdgmMo {R>H$mU (_m¡grZam_,
n¥Ïdrdarb I§S>m_wio _hmgmJamMo 4 ^mJmV {d^mOZ Moamn§wOr) d gdm©V C§M {eIa _mC§Q> EìhaoñQ> (88500)
H$aÊ`mV Ambo AmhoV Vo nwT>rbà_mUo - `mM I§S>mV Amho.
1. n°{g\$sH$ _hmgmJa : gdm©V _moR>m _hmgmJa. n¥ÏdrÀ`m Am{e`m I§S>mVrb {V~oQ>Mo nR>ma gdm©V C§M Agë`mZo
n¥ð>^mJmÀ`m 33% ^mJ `mZo ì`mnbm Amho. JVm© 32 `mg OJmMo N>ßna (Roof of the world) Ago åhUVmV.
4
dmid§Q>r àXoe : d{J©H$aU :
Aao{~`m : a~ - Ab - Ibr. amgm`{ZH$ - `m§{ÌH$ -{dbJVoZwgma
^maVr` CnI§S>mVrb : WaMo dmid§Q> OgOgo n¥ÏdrÀ`m H|$ÐmH$S>o Omb VgVgo Vmn_mZ dmT>Vo.
MrZ _Yrb :- Jmo~r Am{U Zëbm_H$mZ (10C/32 {_Q>a)

0
n¥ÏdrÀ`m H|$Ðmn`ªV gw_mao 5000 C EdT>o Vmn_mZ AgVo.
VwH©$ñVmZ_Yrb : H$maHw$_
n¥ÏdrÀ`m H|$ÐmH$S>o OmVmZm nXmWm©Mr KZVm dmT>V OmVo.
nm{H$ñVmZmVrb OH$moXm~mX òWo gdm©V OmñV 550
3
gopëgAg Vmn_mZmMr Zm|X Pmbr Amho. n¥ÏdrMr gamgarKZVm = 5.5 J«°_/go_r
Am{e`mVrb _hÎdmMo Xoe :

n
Am°Wa© hmoåg `m§À`m _Vo n¥ÏdrÀ`m Jmä`mV H|$Ðr` {dI§S>Z
Pmë`m_wio àM§S> à_mUmV CîUVm {Z_m©U hmoVo n[aUm_r
a
1. BñÌmB©b : àmdUm_Üò {ebmag {Z_m©U hmoVmo.
{Z{_©Vr : 1948
t
CîUVo_wio {ebmagmMo A{^gaU àdmh {Z_m©U hmoVmV.
amOYmZr : VoH$gbo_ (bwS>rAma Q>oH$S>çm§da dgbobo) Ë`m A{^gaU àdmhm_wio ^wn¥ð>mda Xm~ {Z_m©U hmoVmo
m
r r
ñWmZ : Z¡F$Ë` Am{e`m (dmid§Q>r àXoe) n[aUm_r ^wn¥ð>mÀ`m hmbmMmbr hmoD$Z doJdoJir ^wê$no
^mfm : {h~«w (H$m`m©b`rZ = {h~w«, B§J«Or)
nd©Vam§Jm : J°{b{b nd©Vam§J gdm©V C§M Amho.

V`ma hmoVmV.
u
The Source of Infersmation about the formation
a
of Earth.
dmQ>d§i : ZoJoìh (X{jU {Xoeog)
eoVr : eoVr hr XmoZ àH$maMr Amho Direct Sources : o

F
v e
1. Rock 2. Rock From mining
1) {H$~wñV : bmoH$m§Mm JQ> ,EH$Ì òD$Z gaH$mar O{_Zrda
3. Volcanic eruption 4. Magma (bmìhmag)
i
eoVr H$aVmV (gaH$ma Ë`m§Zm _XV H$aVo)
Indirect Source
iv
2) _moemd : bhmZ eoVr Agbobo eoVH$ar EH$Ì òVmV
1. Property of Matter 2. Gravitation
r t
d eoVr H$aVmV.
3. Magnetic Feild 4. Seismic Activity
2. Am{\«$H$m I§S> :
ti (Forth Auucke)
e
joÌ\$imÀ`m Ñï>rZo OJmVrb Xwgè`m H«$_m§H$mMm.
a p
OJmVrb gdm©V _moR>o ghmam dmid§Q> `m I§S>mV Amho.
OJmVrb gdm©V OmñV bm§~rMr ZXr ZmBb ZXr `mM
m

^y-hmbMmbr
^ynð¥ > {d{dY àH$maÀ`m IS>H$m§Zr ~Zbobo Amho. ^ynð¥ > Am{U
^yH$dM (Crust) pñWa Zmhr. ^yH$dMmV gmVË`mZo ^y-
P
I§S>mV Amho. `m I§S>mV àmMrZ B{Opße`Z g§ñH¥$VrMm
{dH$mg Pmbobm hmoVm. o hmbMmbt_wio ~Xb KSy>Z òVmV. Ë`m_wio ^ynð¥ >mda d
^yH$dMmV gmVË`mZo n[adV©Z KSy>Z òV.o ^yH$dMmV d ^ynð¥ >mda
3. CÎma A_o[aH$m I§S>
C
{Vgè`m H«$_m§H$mMm I§S>. H$mob°a°S>mo Y~Y~m, Zm`Jmam
~Xb KS>dZy AmUUmè`m XmoZ àH$maÀ`m eŠVr AmhoV.
^y-à{H«$`m :
Y~Y~m, J±S> H°$Ý`mZ hr Imob Kir `mM ^mJmV Amho. à{H«$`m§Mr H$m`©joÌV
{ebmdaU :
A) A§VJ©V (^yH$dM) :
1. {ebmdaU 2. ~bo
3. IS>H$ 4. W§S>dhZ {gÕm§V `m hmbMmbr A§VJ©V ^mJmVrb AmË`§{VH$ CîUVm d
5. gmJ[a Vi {dñVma 6. ~mø ~bo Vmn_mZmVrb \$aH$m_w i o hmo V mV. àXo e mVrb
C§MgIbnUm dmT>dVmV.
5
hmbMmbtMm doJ : A) _§X hmbMmbr :
_§X : gmVË`mZo hmoUmè`m àmdaUmVrb A{VCîUVo_wio {ebmdaUmV _§X hmbMmbr
I§S>OÝ` hmbMmbr : O_rZ CMbbr OmUo qH$dm IMUo

KSy>Z òVmV. `m _§X hmbMmbr_wio V~H$S>r (plates)
`mVyZ ^yI§S>, nR>mao, CÀM^y_r `m§Mr {Z{_©Vr. _Üò pñWË`§Va KSy>Z òVo. ^yH$dMmMm H$mhr ^mJ da
CMbbm OmVmo qH$dm Imbr IMVmo. `m{edm` `m_wio
nO©Ý` hmbMmbr : dbrH$aU d àñVa^§J {H«$òVyZ
^yH$dMmbm dù`m qH$dm KS>çm nS>VmV. ôJm {Z_m©U
dbrnd©V qH$dm JQ>nd©V `m§Mr {Z{_©Vr.
hmoVmV.
n
erK« : KQ>ZoÀ`m ñdê$nmV ~) erK« hmbMmbr :
^yH$§ n : ^ynÅ> hmbMmbr, àñVa^§J, nmVirda VmU dmT>Uo ^yH§$n d Ádmbm_wIr `m erK« hmbMmbr AmhoV. `m ^y-
d IS>H$m§Mr hmbMmb hmoUo. hmbrMmbt_wio ^yn¥ð>^mJmda AmH$pñ_H$ ~Xb KSy>Z
Ádmbm_w I r : n¥ Ï drÀ`m A§ V J© V ^mJmVy Z {ebmag
^yn¥ð>mda òUo.
~) ~{hJ©V (^yn¥ð>)
a
òVmV. `m hmbMmbr {dÜd§gH$ AgVmV. AWm©VM Ë`m§Mm
t
_`m©{XV joÌmda n[aUm_ hmoVmo.
~møeŠVr :
m
`m à{H«$`m dmVmdaUr` pñWVr d JwéËdmH$f©U ~bmZo
{Z`§{ÌV hmoVmV.
r r u
n¥ Ï drÀ`m n¥ ð > ^ mJmda {Z_m© U hmo U mè`m d H$m`© a V
AgUmè`m eŠVtZm ~møeŠVr Ago åhUVmV.
àXoemVrb C§MgIbnUm H$_r H$aVmV.
Anj` d {dñV¥V PrO : dmVmdaUr` pñWVr {deofV:

Vmn_mZ, AmÐ©Vm, nO©Ý`_mZ d JwéËd~b. a
v e F
o
Vmn_mZmVrb, dm`w^mamVrb, C§MrVrb \$aH$m§_wio nXmW©
EH$m {R>H$mUmhÿZ XwgarH$S>o dmhÿ bmJVmV. dmhVo nmUr,
dmam, bmQ>m, {h_ qH$dm ~\©$ Aem dmhUmè`m nXmWmªer
{ZJS>rV Agboë`m J{VOÝ` D$O}_wio O{_ZrMo AnjaU
i
AnjaU-dhZ-g§M`Z : `m {H«$`m nwT>rb H$maH$m_wio
hmoVo d n¥ð>^mJmda ~Xb KSy>Z òVmV.
v
KSy>Z òVmV. dmhVo nmUr, {h_ZXr, dmam, gmJar bmQ>m
i
r t
d ^yOb. IS>H$ :
i
^y h mbMmbtMo dJuH$aU hmbMmbtMr {Xem d
t ^yn¥ð>mMm gdm©V daMm Wa åhUOo {ebmdaU (Lithos-
e
hmbMmbtMm n[aUm_ `m AmYmamZo XoIrb Ho$bo OmVo. phere) hmo`. ^yJ^©emñÌr`Ñï>çm ^ynð¥ > Á`mnmgyZ ~Zbobo
dJuH$aUmMm AmYma
doJ aJQ>
_§X, erK«
m
p
Amho, Ë`m§Zm IS>H$ g§~moYbo OmVo. IS>H$ J«°ZmB©Q>gmaIm
H$R>rU, n§H$mí_mgmaIm _D$ qH$dm MwZIS>rgmIm gpÀN>Ð
Agy eH$Vmo. IS>H$ åhUOo gmYmaUnUo I{ZOm§Mo {_iU
{Xem
n[aUm_
P
A§VJ©V eŠVr :
{j{VOg_m§Va, H|$ÐË`mJr
o
I§S>OÝ`, nd©VOÝ`
C
^y-hmbMmbr
hmo`. hr I{ZOo YmVwH$ åhUOo bmoh, Vm§~o qH$dm AYmVyH$
åhUOo \$m°ñ\o$Q²>g, gë\$a `m ñdê$nma Agy eH$VmV.
IS>H$mMo àH$ma :
1) A{¾OÝ` IS>H$ :
A{VCîU bmìhmagmnmgyZ V`ma Pmboë`m IS>H$mbm
`m ^y-hmbMmbr ^yJ^m©V Imobda H$m`©aV AgVmV.
A{¾OÝ` IS>H$ åhUVmV. ho IS>H$ ^yn¥ð>mda qH$dm
A§VJ©V ^mJmVyZ A{V CîUVm qH$dm Xm~ `m_wio Ë`m
^yH$dMmV bmìhmag W§S> hmoD$Z {Z_m©U hmoVmV. bmìhmag
H$m`©aV hmoVmV. Ë`m§À`m_wio ^yn¥ð>mda nd©V, nR>mao
W§S> d KÅ> hmoUmè`m ñWmZmdê$Z `m IS>H$m§Mo nwT>rb àH$ma
BË`mXtMr {Z{_©Vr hmoVo. `m ^y-hmbMmbtMo Ë`m§À`m
hmoVmV.
JVrÀ`m AmYmao XmoZ àH$ma nS>VmV.
6
A) ~{h{Z©{_V IS>H$ : ^yn¥ê$R>mH$S>o òUmam {ebmag Agy eH$Vmo. `mV ~hþYm J«Z° mB©Q> qH$dm J°~m« o àH$maMm IS>H$
^yn¥ð>mda gmMyZ VoWo bdH$a W§S> hmoD$Z KÅ> hmoVmo. `m AgVmo.
IS>H$m§Zm ~{h{Z©{_V A{¾OÝ` IS>H$ åhUVmV. ~ogm°ëQ>
2. JmimMo (AdgmXr) IS>H$ :
ho `m àH$maÀ`m IS>H$mMo CXmhaU Amho. _hmamï´>mMo nR>ma
àm_w»`mZo ~ogmëQ> IS>H$mZo V`ma Pmbo Amho. ^yn¥ð>mdarb IS>H$m§Mr AnjaU H$maH$m_wio (CXm. dmam,
ZXr, {h_ZXr) PrO hmoV.o {POo_i
w o AdgmX àmßV hmoVmV.
~) Am§Va{Z©{_V IS>H$ : Ooìhm {ebmag ^yH$dMmVM W§S>
CXm. Jmi, dmiy, IS>H$m§Mo bhmZ-_moR>o VwH$S>o BË`mXr
hmoVmo, Voìhm Ë`mg Am§Va{Z©{_V IS>H$ åhUVmV. Ë`mIo
AdgmX H$maH$mH$Sy>Z dmhÿZ ZoD$Z gIb ^mJmV Ë`m§Mo
n
ImobrZwgma nwT>rb àH$ma nS>VmV.
g§M`Z hmoVo ho g§M`Z ñVam§À`m ñdê$nmV AgVo.
1. nmVm{bH$ IS>H$ (Plutonic) : {ebmag Ooìhm H$mbm§VamZo `m AdgmXm§da Xm~ nS>Vmo. AdgmXr H$Um§Zm
a
^ynð¥ >mnmgyZ ~è`mI Imobrda W§S> hmoVmo, Ë`mg nmVm{bH$ EH$g§Y H$ê$ eH$Umè`m nXmWmª_wio d Xm~ nS>ë`mZo
IS>H$ åhUVmV. OmñV Imobrda Agë`mZo Vo gmdH$me AdgmX H$R>rU d EH$g§Y ~ZVmo. AdgmXmVyZ ho IS>H$
W§S> hmoVmV, Ë`m_wio Ë`m§À`mV _moR>çm AmH$mamMo ñ\${Q>H$
V`ma hmoVmV.
2. A§Vd}er IS>H$ : {ebmag H$mhr doim ^yH$dMmVrb
IS>H$mVyZ _mJ© H$mT>Vm§Zm _Ü`_ ImobrdaM W§S> hmoVmo.

åhUVmV.
t
V`ma hmoV Agë`mZo Ë`m§Zm AdgmXr IS>H$ Ago
r r u
m
`mV AZoH$ Ordmí_ AmT>iVmV. ^ynð¥ >mMm gdm©{YH$ ^mJ
`m IS>H$m§Zr ì`mnbobm {XgVo, _mÌ Ë`m§Mr Imobr {deof
a
Aem IS>H$m§Zm CnnmVm{bH$ IS>H$ åhUVmV. {ebmag
IS>H$m§Vrb OmoS>mVyZ ^«§enmVirdê$Z qH$dm {Za{Zamù`m
ZgVo.
o
ñVarV IS>H$m§Mr {Z{_©Vr d g§KQ>Zm `mZwgma Ë`m§Mo
F
v e
IS>H$ Wam§À`m gr_m§dê$Z ngaVmo d Ë`mg W§S> Pmë`mda nwT>rbàH$ma nS>VmV.
{Za{Zamio AmH$ma àmßV hmoVmV. `m§Vm A§Vd}er IS>H$
i
(Intrusive forms) åhUVmV. 1. `m§{ÌH$ nÕVrZo V`ma hmoUmao ñV[aV IS>H$ :

iv
{^{ÎmIS>H$ (Dyke) : ho EH$ A§Vd}er ê$n AgyZ,
IS>H$m§Mm Anj` hmoVmo d AnjV nXmW© dmhÿZ ZoD$Z
r t ImobJQ> ^mJmV Ë`m§Mo g§M`Z hmoVo. Aem IS>H$m§Zm
ti
Ë`mMr aMZm q^VrgmaIr AgVo. Ago {^{Îm IS>H$ H$mhr
{H$_r A§Vamn`ªV {dñVmê$ eH$VmV. _mÌ Ë`m§Mr OmS>r
`m§{ÌH$ nÕVrZo V`ma hmoUmao IS>H$ åhUVmV.
e `m{ÌH$ nÕVrZo V`ma hmoUmè`m AdgmXr IS>H$m§Mo
a
H$mhr go_rnmgyZ Vo H$mhr XeH$ _rQ>an`ªV AgVo.

p
{ebmnÅ> (Sill) : ^yH$dMmVrb IS>H$m§À`m Wam§Xaå`mZ
H$Um§À`m AmH$ma_mZmZwgma dJuH$aU - I§S>mí_r,
dmbwH$m_` d _¥Ê_` IS>H$ Ago Ho$bo OmVo.
m
{ebmag AmS>ì`m {XeoZo ngê$Z Ë`m pñWVrVM W§S> hmoD$Z
I§ S > m í_r IS> H $mVrb H$U Jmo Q > ç m§ g ma»`m _mo R > ç m
P
ho A§Vd}er ê$n V`ma hmoVo. {ebmnQ²>Q> AZoH$ Mm¡ag
{H$_rn`ªV {dñVmabobo AgVmV. o AmH$mamMo AgVmV. qnS>mí_ ho `m àH$maMo CXmhaU hmo`.
dmbwH$m_` IS>H$mV dmiyÀ`m H$Um§Mo à_mU OmñV AgVo.

C
b°H$mo{bW (Lacolith) : `m A§Vd}er ê$nmMm {dñVma
gr{_V AgVmo, `mMm VimH$S>rb ^mJ {j{VO g_m§Va
CXm. dmbwH$mí_ IS>H$, _¥Ê_` IS>H$, A{Vgyú_
_¥XmH$Um§Mo ~Zbobo AgVmV. CXm. n§H$mí_ (eob)
AgVmo Va _Ü`mH$S>rb ^mJ H$mhrgm \w$Jra-~{hd©H«$
AgVmo, ~hþVoH$ b°H$mo{bWÀ`m VimH$S>o nwadR>m Z{bH$m 2. g|{Ð` nÕVrMo ñVarV IS>H$ : dZñnVr d àmUr `m§À`m
AgVo. Ad{eï> ^mJm§nmgyZ ho IS>H$ V`ma hmoVmV. Oa ho IS>H$
àmÊ`m§À`m earamnmgyZ V`ma Pmbobo AgVrb. CXm.
1. ~°Wmo{bH$ (Batholith) : _moR>çm à_mUmV {ebmag àdmi, e§I BË`mXr, Va Ë`m§À`m_Üò MwZIS>rMo à_mU
W§S> hmoD$Z V`ma Pmbobo ho EH$ _hmH$m` nmVm{bH$ A{YH$ AgVo. Aem IS>H$m§_Üò MwZIS>rMo IS>H$,
A§Vd}er ê$n AgyZ `mMm {dñVma eoH$S>mo {H$bmo_rQ>an`ªV MwZm B`mXtMm g_mdoe hmoVmo. Aem IS>H$m§Zm MwZm_`
7
IS>H$ Ago åhUVmV. Oa Ë`m§Mr {Z{_©Vr JmS>ë`m Jobëo `m ^yH$§ n (Earthquaks) :
dZñnVtnmgyZ Pmbobr Agyb, Va Ë`m§À`m_Üò H$m~©ZMo ^yH$§ n åhUOo ^ynð>mbm ~gUmao hmXaoqH$dm H$mhr H$maUm§Zr
à_mU A{YH$ AgVo, Aem IS>H$m§Zm H$~©_` IS>H$ H§$nm`_mZ hmoUmao ^yH$dM åhUOo ^yH$§ n hmo`. ^yH$dMmbm
Ago åhUVmV. H$moigm, I{ZO Vob d Z¡g{J©H$ dm`y {dñV¥V joÌmV ~gUmao Ago hmXao àm_w»`mZo ^yJ^m©Vrb
BË`mXr ^yJ^m¥Vrb `m IS>H$ àH$mamV V`ma hmoVmV. ^ynQ²>Q>çm§À`m hmbMmbt_wio ~gVmV, Va H$mhr dohm OmñV
3. amgm`{ZH$ à{H«$òZo V`ma hmoUmao ñV[a IS>H$ : j_Vo À `m Ádmbm_w I rÀ`m CÐo H $m_w i o ~gVmV.
nmÊ`m_Üò H$mhr à_mUmV {d{dY agm`Zo AgVmV. AbrH$S>rb g§emoYZmZwgma, ~hþVoH$ ^yH§$n nmVm{bH$
n
IS>H$mVrb {daKiUmar agm`Zo `mV g_m{dï> AgVmV. V~H$S>çm§À`m gr_m ^mJmV Ë`m§À`m nañna Q>H$at_wio
Aer nmÊ`mV {daKibobr agm`Zo pñWa nmÊ`mÀ`m hmoVmV.
Vimer gmMyZ Ë`mnmgyZ Aem IS>H$m§Mr {Z{_©Vr hmoVo, ^y§nemñÌmV ^yH§$nmMm d Ë`m_wio {Z_m©U hmoUmè`m d
CXm. {Oßg_, ñQ>°bo½_mB©Q>, MwZIS>H$ BË`mXr.

3) ê$nm§VarV IS>H$ :
ta
n¥Ïdrda {dñV¥V joÌmV ngaUmè`m ^yH$§ n bhatMm Aä`mg
Ho$bm OmVmo.
^yH§$n bhar :
m
r r
A{VCîUVm d Xm~ `m§À`m gm{ÞÜ`mV Amë`mZo Á`m g§W nmÊ`mV IS>m \o$H$ë`mZ§Va nmÊ`mÀ`m n¥ð>mJmda Á`m
IS>H$m§Mo _yiMo ñdê$n ~XbVo Aem IS>H$m§Zm ê$nm§V[aV
IS>H$ Ago åhUVmV. `m ê$nm§Vam_wio _yi IS>H$mV nyU© u
bmQ>m {Z_m©U hmoVmV, VemM bhar qH$dm bmQ>m ^yH$§ nm_wio
^yn¥ð>mda {Z_m©U hmoVmV.
~Xb hmoVmo. Ë`m§À`mV A{YH$ H${R>UnUm òVmo d Vo H$_r
à_mUmV {POVmV. CXm. dmiyÀ`m ñV[aV IS>H$mMo `m
a
v e
ê$nm§Va {H«$òZo JmaJmoQ>rV ê$nm§Va hmoVo. JmaJmoQ>r dmiyÀ`m
IS> H $mno j m A{YH$ H$R> r U Amho . AemM arVrZo
F
o
^yJ^m©Vrb ^ynÅ> Ooìhm nañnam§Zm YS>H$VmV qH$dm Ë`m§Zm
VS>m OmVmo, Ë`m_wio ^yH§$n bhatÀ`m ñdê$nmV D$Om© _wŠV
hmoVo. ^yH§$nmÀ`m {Z{_©Vr_wio àmW{å_H$ bhar d Xwæ`_
i
bhar {Z_m©U hmoVmV.
iv
MwZIS>rMo ê$nm§Va g§J_adamV hmoVo. `m à{H«$òV _yi
IS>H$mMo ^m¡{VH$ d amgm`{ZH$ JwYU_© ~XbVmV. `m 1) àmW{_H$ bhar (P-Waves) :
r it
IS>H$mMo XmoZ àH$mao ê$nm§Va hmoV Agë`mZo Ë`m§Mo XmoZ
àH$ma nS>VmV.
et
^yH$§ nmÀ`m {Z{_©Vr à{H«$òV ^yH$§ n H|$ÐmVyZ ~mhoa nS>Umè`m
`m gwédmVrÀ`m bhar hmoV. `m_wio Ë`m§Zm àmW{_H$ bhar
a
Ago g§~moYbo OmVo.
A.ñne©OÝ` ê$nm§V[aV IS>H$ : A{VCîUVoÀ`m gm{ÞÜ`mV
p
Amë`mZo ho IS>H$ V`ma hmoVmV. VËn bmìhmagmÀ`m
g§nH$m©V òUmao àmMrZ IS>H$ EH$ Va {dViVmV qH$dm
`m bhar gai aofoVM àdmg H$aVmV. hr bha nwT>o-_mJo
gaH$Vm§Zm Ë`mVrb H$Um§Mo AmHw$§ MZ-àgaU hmoV.o Ë`m§À`m
m
P
A{Ve` VmnVmV. Ë`m§À`m_wio Ë`m§À`m ^m¡{VH$ d _mJm©V òUmar àËòH$ ~m~ Ë`m nwT>o T>H$bVmV. Ë`m§Mm doJ
o
gmam`{ZH$ ñdê$nmV ~Xb hmoD$Z ho IS>H$ ~ZVmV. gd© ^yH§$n bhat_Üò gdm©{YH$ AgyZ OmñV KZVoÀ`m
C
~. àmXo{eH$ ê$nm§V[aV IS>H$ : ^y-hmbMmbt_wio
^yH$dMmV JmS>ë`m Joboë`m _yi IS>H$mda A{VXm~ d
_mÜ`_mVyZ OmVm§Zm Ë`m§Mm doJ dmT>Vmo. Ë`m§À`m OmñV
doJm_wio Ë`m n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmda gdm©V AJmoXa
YS>H$VmV. ^yH§$n_mnZ `§Ìmda `m bhatMr Zm|X gd©àW_
A§VJ©V CîUVm `m_wio {dñV¥V àXoemVrb IS>H$mV KSy>Z hmoVo.
òUmè`m ê$nm§VamZo `m àH$mamMo IS>H$ V`ma hmoVmV.
2) Xwæ`_ bhar (S-Waves) :
ñne©OÝ` ê$nm§V[aV IS>H$mnojm `m IS>H$m§Mm ^yn¥ð>mda
`m bhar da-Imbr `m {XeoZo H$m`©aV AgVmV, àmW{_H$
{dñVma A{YH$ Agë`mZo Ë`m§Zm àmXo{eH$ ê$nm§V[aV
IS>H$ åhUVmV. Aem IS>H$m§V gmoZo, Mm§Xr, {hao bharZ§Va `m§Mr {Z{_©Vr ^yH§$n H|$ÐmV hmoVo.
`m§gmaIr _m¡ë`dmZ I{ZOo gmnS>VmV. Ë`m nwT>o gaH$Ê`mÀ`m {Xeobm H$mQ>H$moZ H$ê$Z àdmg
8
H$aVmV. `m bhatMo d¡{eîQ>ço åhUOo Ë`m Ðdê$n Vo H$_r-A{YH$ JVrZo doJdoJù`m {Xem§Zr hmbMmb
_mÜ`_mVyZ àdmg H$ê$ eH$V ZmhrV. Ë`m_wio Ë`m H$aVmV.
^yJ^m©Vrb Ðdê$n ^mJmV emofë`m OmVmV. Ooìhm XmoZ ^ynQ²>Q>m§À`m gr_m nañnam§Zm YS>H$VmV Voìhm
`mdê$Z n¥ÏdrÀ`m A§Va§JmMr H$ënZm òVo. Ë`m§Mm doJ _moR>çm à_mmUmda D$Om© ~mhoa nS>Vo, hr D$Om© ^yH§$nmÀ`m
àmW{_H$ bhatnojm H$_r AgVmo, Ë`m_wio ^yH§$n_mZH$ {Z{_©VrMo à_wI H$maU hmo`. CXm. {S>g|~a 2004 _Yrb
`§Ìmda Ë`mMr Zm|X àmW{_H$ bharZ§Va hmoVo. gw_mÌmOdiMm ^yH§$n `m àH$maMm hmoVm.
3) ^yn¥ð> bhar (L-Waves) : 2) Ádmbm_w I r` CÐo H $ : Ádmbm_w I rMm CÐo H $
n
`m gdm©V _§X JVrÀ`m ^yH§$n bhar AgyZ Ë`m ^yn¥ð>mbm
^yH§$n{Z{_©VrMo EH$ à_wI H$maU Amho. Ádmbm_wIrÀ`m
g_m§Va ^yn¥ð>mImbyZ àdmg H$aVmV. CÐoH$mÀ`m doir ñ\$moQ>H$ dm`y ^yn¥ð>mH$S>o AoH$bo OmV
AgVmZm H$_Hw$dV ^yn¥ð>mbm ^yH§$nmMo YŠHo$ AgVmV.
a
`m bhat_Üò H$U da-Imbr `m {XeoZo àdmgmÀ`m {XeoZo
Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$mÀ`m Vrd«Voda `m ^yH§$nmMr Vrd«Vm
hmbVmV. Oar Ë`m§Mm doJ gdm©V H$_r Agbm Var ^ynð¥ >mda
^yH§$n H|$ÐmÀ`m ^mJmV gdm©{YH$ {dÜd§g H$aVmV.
Ë`m§À`m_wio IS>H$mV pñWË`§Va KSy>Z òVmZm _moR>m AmdmO
òVmo. Ë`m§À`m_wio ~m§YH$m_o CÕdñV hmoVmV.
^yH$§ nmÀ`m à_wI YŠŠ`mZ§Va òUmè`m bhat_wio _mb_ÎmoMo
t
Adb§~Zy AgVo. CXm. H«$mH$mQ>mA
r r
o m Ádmbm_wIr CÐoH$mÀ`m
doir Ë`mMm AmdmO gw_mao 12,400 {H$_rdarb Ho$n
m
hm°Zn© `ªV nmohmoMbm d Ë`m_wio {Z_m©U Pmboë`m ^yH$§ nm_wio
u
ËgwZm_r bmQ>m {Z_m©U Pmë`m hmoË`m.
a
3) dbrH$aU d àñVa^§J (Folding and Faulting)
{deof ZwH$gmZ hmoVo.
Or{dVhmZr hmoVo. `m Z§VaÀ`m YŠŠ`m§Mr Vrd«Vm VwbZoZo
o
: ^y_n¥ð>mdarb IS>H$m§da Xm~ d VmU {Z_m©U Pmë`mg
F
v e
Ë`mg dù`m nS>VmV d VS>o OmVmV.
H$_r Agbr Var `m bhar ^yn¥ð>mOdiyZ àdmg H$aV
{deofV: VS>m Joboë`m ^mJmÀ`m XmoÝhr ~mOy§g IS>H$m§Mr
i
Agë`mZo Ë`m§Mr {dÜd§gH$ j_Vm OmñV AgVo. _w»`
da qH$dm Imbr Aer hmbMmb hmoVo d nwÝhm Vo nydp© ñWVrV
iv
YŠŠ`mZ§Va nwT>o {XK©H$mi hr à{H«$`m Mmby amhVo.
òÊ`mMm à`ËZ H$aVmV.
r t
[aíQ>a à_mU :

ti
B.g. 1935 _Üò A_o[aH$Z ^yH§$nVÁk Mmëg© [aíQ>a
Ë`mVyZ Ë`m IS>H$m§V pñWË`§Va KSy>Z òVo. ho pñWË`§Va
^yH§$nmMo EH$ H$maU Amho. Aem àH$mao ^yH§$nmMr AZoH$
e
a
`m§Zr ^yH§$n bhatMr Vrd«Vm _moOÊ`mMo à_mU emoYbo. ho CXmhaUo AmhoV. CXm. _hmamï´> (bmVya)-1993, Amgm_

à_mU 1 Vo 9 À`m H$joV AgVo.
p
^wH§$n Zm^r : OoWo ^yH§$nmMr {Z{_©Vr hmoVo, Vo ñWmZ
(1950), {gŠH$s_(2011), g°Z\«°$pÝgñH$mo (1906).
m 4) _mZd {Z{_©V H$maUo : `m_Üò àm_w»`mZo _mZd{Z{_©V
P
^ynð¥ >mImbr H$mhr {H$bmo_rQ>a Imobrda Agy eH$Vo. Ë`mg H$maUm§Mm g_doe hmoVmo, `mV AUwñ\$moQ>, Imob ImUr,
^yH§$n Zm^r (Focus) Ago åhUVmV.
o I{ZOm§Mo CËIZZ, YaUo ~m§YH$m_, Obme` {Z_m©U H$aUo

C
`m ^yH$§ nZm^rÀ`m ~amo~a da ^ynð¥ >mda Agboë`m ñWmZmbm
^yH§$n H|$Ð (Epicentre) Ago åhUVmV.
BË`mXr H$maUm§Mm g_mdoe hmoVmo. `m_wio {Z_m©U hmoUmao
^yH§$n H$_r j_VoMo AgVmV.
^yH§$nmMr H$maUo : ^yH$§ nmMo n[aUm_ :
^yH§$n {Z{_©VrMr AZoH$ H$maUo AgyZ Ë`mn¡H$s Imbrb ^yH§$nmMo n[aUm_ Ë`mÀ`m Vrd«Voda Adb§~yZ AgyZ Vo
_hÎdmdMr AmhoV. Imbrbà_mUo :

1) ^ynÅ>çm§À`m hmbMmbr : ^yH$dM AZoH$ ^ynQ²>Q>çmZo A.Or{dV d {dÎmhmZr : OmñV Vrd«VÀo `m ^yH$§ nm_wio _moR>çm
~Zbobo Amho. Ë`mVrb H$mhr ^yIS§ >r`, gmJar` Va Cd©[aV à_mUmV B_maVtMr nS>PS> hmoV.o Ë`m_wio _moR>çm à_mUmda
XmoÝhtÀ`m ghmJmVyZ ~Zbobo AmhoV. ^ynQ²>Q> pñWa ZgyZ Or{dV d {dÎm hmZr hmoVo. CXm. 15 _mM© 2011 amoOr
9
OnmZ_Üò Pmboë`m ^yH§$nmMr Vrd«Vm 9.0 [aíQ>a hmooVr. ^yH§$nmÀ`m Zm{^Ho$À`m Imobrdê$Z ^yH§$nmMo nwT>rb VrZ
Ë`m_wio _moR>çm à_mUmda {Z_m©U Pmboë`m ËgwZm_r àH$ma nS>VmV.
bmQ>m§_wio gw_mao 10,000 bmoH$ àmUmg _wH$bo d 1. H$_r Imobrdarb ^yH$§ n : `m ^yH§$nmMo H|$Ð gmYmaUV:
H$moQ>çmdYr S>m°bg© _mb_ÎmoMo ZwH$gmZ Pmbo. 10 {H$_r nojm A{YH$ Imobrda ZgVo, Varhr 70 {H$_r
30 gßQ>|~a 1993 amoOr bmVyaÀ`m ^yH§$nmV gw_mao Imbrn`ªVÀ`m ^yH§$nmMm `mV g_mdoe AgVmo.
20,000 bmI àmUmg _wH$bo Am{U gw_mao 30,000 2. _Ü`_ Imobrdarb ^yH§$n : `m ^yH§$nmÀ`m H|$ÐmMr
bmoH$ OI_r Pmbo Ë`mMà_mUo 26 OmZodmar 2001 amoOr Imbr gw_mao 70 - 300 {H$_r AgVo.
n
JwOamV_Yrb ^yO òWo Pmboë`m ^yH§$nmMr Vrd«Vm 7.6 3. A{VImobrdarb ^yH$§ n : `m ^yH§$nmMr Imobr gw_mao
[aíQ>a hmoVr, Voìhm gw_mao 19,727 bmoH$ àmUmg _wH$bo 300 Vo 700 {H$_rnojm A{YH$ AgVo. ^ynQ²>Q> Imbr
d gw_mao 1,66,000 OI_r Pmbo. `mIoarO ^yH§$nm_wio gaH$Ê`mZo ho ^yH§$n KSy>Z òVmV.
dmhVyH$ _mJmªMo, añË`mdarb nwbm§Mo _moR>o ZwH$gmZ hmoVo.
~. AmJ : ^yH§$nm_wio drOdmhH$ Vmam Am{U dm`wdmhH$
Zi CÜdñV hmoD$Z Ë`m ^mJmV H$mhr doim AmJ a
^yH§$nmMo OmJ{VH$ {dVaU :
t
^yH§$n OJmÀ`m gd© ^mJmV hmoV Agbo, Var Ë`m§À`m
m
r r
bmJÊ`mMr eŠ`Vm AgVo. {ddaUmMo {ZpíMV Ago àmê$n Amho, Ë`mZwgma Imbrb
H$.^yñdê$nmda n[aUm_ : nd©Vr` àXoemV ^yH§$nm_wio u
Mma nÅ>çm§V Vo àm_w»`mZo {dIwabobo AmhoV.
a
^y{_nmV hmoD$Z _mZdr dñË`m Zï> hmoVmV, ^yH§$nm_wio 1. n°{g{\$H$ g^modVmbMm nÅ>m : `m nÅ>çmV {dñV¥
YaUmbm ôJm nS>VmV, ^y{_nmV hmoD$Z ZÚm§À`m nmÌmV o
à_mUmV d _moR>çm Vrd«VoMo ^yH§$n hmoVmV, H$maU `m
~Xb {Z_m©U hmoVmV, Ë`m_wio n[agamV nwamMr eŠ`Vm
F
{d^mJmV {d{dY ^ynQ²>Q>m§Mo gr_m ^mJ EH$Ì òVmV. hm
AgVo.
i
S>. ^yObmda n[aUm_ : OoWo _moR>çm à_mUmda ^yOb AgVo
iv v e
VoWyZ H$ma§Á`mà_mUo nmUr ~mhoa òVo, H$mhr Pao d {d{har
nÅ>m CÎmaoH$S>o AbmñH$mnmgyZ gwé hmoVmo, Vmo OnmZ_Yrb
Š`wamB©b, _[a`mZm JVm©, {\${bnmB©Ýgn`ªV OmVmo. nwT>o
Ë`mÀ`m XmoZ emIm hmoVmV. Ë`mVrb EH$ B§S>moZo{e`mH$S>o
r t d Xwgar Ý`wPrb§S>H$S>o OmVo. `m nQ²>Q>çmV n°{g{\$H$À`m

H$moaS>çm nS>VmV, Va H$mhr nmÊ`mZo âVmV.
ti
B. gmJamVrb n[aUm_ : ^yH§$n bhat_wio gmJaVi da
nyd© {H$Zmè`mda CÎma A_o[aHo$Mm npíM_ {H$Zmam, _Ü`
A_o[aH$m, X{jU A_o[aHo$À`m npíM_ {H$Zmè`mdê$Z noê$,
e
a
qH$dm Imbr gaH$bm OmVmo. Ë`m_wio nmÊ`mMo {dñWmnZ {Mbrn`ªV OmVmo. `m nQ²>Q>çmV OJmVrb EHy$U ^yH$§ nmÀ`m
åhUVmV.
p
hmoD$Z {Z_m©U hmoUmè`m C§M bmQ>m§Zm ËgwZm_r Ago gw_mao 65% ^yH§$n Zm|Xbo OmVmV.
m 2. _Ü` AQ>bm§{Q>H$ nQ²>Q>m : `m nQ²>Q>çmV _Ü` AQ>bm§{Q>H$
P
Ë`m§Mr C§Mr 30 _rQ>an`ªV Agy eH$Vo. `m bmQ>m§_wio
o
_moR>çm à_mUmV {dÜd§g hmoVmo. 26 {S>g|~a 2004 amoOr
arO d Ë`m bJVÀ`m AZoH$ ~oQ>m§Mm g_mdoe hmoVmo. `m
nQ²>Q>çmVrb ~hþVoH$ ^yH§$n gmJaVimÀ`m {dñVmam_wio
C
{Z_m©U Pmboë`m ËgwZm_r_wio ^maV-lrb§H$m d Wm`b§S>
gh EHy$U 14 XoemVrb gw_mao 2,30,000 bmoH$ àmUmg
hmoVmV d Ë`m§Mr Vrd«Vm _Ü`_ AgVo.
3. _Ü` ^y{_I§S>r` nQ²>Q>m : `m nÅ>çmV `wamon_Yrb
_wH$bo. n¥ÏdrÀ`m A§VJ©V ^mJmVrb {d{dY Wam§Mm emoY
^yd¡km{ZH$m§Zm ^yH§$n bharÀ`m Aä`mgm_wio bmJbm. AënmB©Z, Am{e`m _m`Za, H$m°Ho$g, ^y_Ü` g_wÐ, nyd©
Am{\«$H$m, {h_mb`, {V~oQ> nR>ma, {VEZemZ, MrZ_Yrb
^yH§$nmMo àH$ma : AëVmB© nd©V, nyd© g¡~[o a`m, å`mZ_ma `m§Mm g_mdoe hmoVmo.
^yH§$n {Z{_©VrÀ`m H$maUmdê$Z - Ádmbm_wIr` ^yH§$n `m nQ²>Q>çmV OmJ{VH$ ^yH§$nmÀ`m 21% ^yH§$nmMr Zm|X
nmVm{bH$ ^yH§$n, VS>o OmD$Z hmoUmam ^yH§$n _mZd{Z{_©V hmoVo na§Vw Ë`mMr Vrd«Vm H$_r AgVo.
^yH§$n Ago àH$ma nS>VmV.
10
4. ^ynQ²>Q>çm§À`m A§VJ©V ^mJmVrb ^yH§$n : OJmVrb H$dMmH$S>o d n¥ð>^mJmH$S>o òÊ`mMm à`ËZ H$aV amhVmo.
~hþVoH$ ^yH§$n ^ynQ²>Q>çm§À`m gr_m ^mJmV hmoVmV, na§Vw n[aUm_V: AmË`§{VH$ Xm~m_wio H$dM ôXyZ {ebmag
H$mhr ^mJmV ^ynQ²>Q>m§À`m A§V^m©JmV Zm|Xbo OmVmV. Ago ñ\$moQ>H$arË`m n¥ð>^mJmda òVmo. `m{ebmagmMm òmoV
^yH§$n nyd© Am{\«$H$m, npíM_ g§`wŠV g§ñWmZo, ^maVmMo gmYmaUV: 500 Vo 800 {H$_r Imobrda AgVmo.
X»IZ nR>ma òWo Zm|Xbo Jobo AmhoV. B.ò 1993 _Yrb AemVèhoMr Ádmbm_wIr` CÐoH$mMr à{H«$`m n°{g{\$H$
bmVyaMm ^yH§$n `m àH$maMm hmoVm. `m àH$maMo ^yH§$n _hmgmJamÀ`m {H$Zmar ^mJmV d Amëßg {h_mb`
Šd{MV hmoVmZm AmT>iVmV. nQ²>Q>çmV KS>V AgVo.
n
Ádmbm_wIr (Volcano) ~. {dbJrH$aU j_Vm : _Ü` _hmgmJar` nd©Vam§Jm§Zm
^y H $dMmbm nS> b o ë `m ô J o V y Z ^y n ¥ ð > m da ò U mè`m
{dbJrH$aU gr_m åhUVmV.
`m ^mJmV XmoZ ^ynQ²>Q> EH$_oH$m§nmgyZ Xya OmV AgVmV.
a
bmìhmagmÀ`m à{H«$òbm Ádmbm _wIr åhUVmV.
Á`m Aé§X ôJoVyZ hm bmìhmag ^yn¥ð>mda òVmo, Ë`mg
^ynQ²>Q> Xya hmoV AgVm§Zm {ebmag Ë`m§À`m _Yrb ôJoVyZ
t
Ádmbm_wIrMo _wI Ago åhUVmV. da òVmo, Ë`mnmgyZ ZdrZ IS>H$ ~ZV AgVmo, Aem arVrZo
hmoUmè`m Ádmbm_wIrnojm g§IoZo OmñV AmhoV.
Ádmbm_wIrMo ^ynð ¥ >mdarb _wI ImobJQ> AgVo. ^ynð¥ >mbm
m
nS>boë`m bm§~ ôJo_YyZ Ádmbm_wIrMm CÐoH$ Pmbm
Agob Va Ë`mg ^«§e_ybH$ Ádmbm_wIr (Fissure) Ago
r r
_mÌ ho gmJar ^mJmV hmoV Agë`mZo Vo Amnë`m bjmV
u
òV ZmhrV. AY:gaUr` {d^mJmVrb Ádmbm_wItà_mUo
ho Ádmbm_wIr ñ\$moQ>H$ ZgVmV.
a
åhUVmV.
Ádmbm_wIrVyZ {d{dY àH$maMo nXmW© ~mhoa \o$H$bo o
AmBgb±S> d Am{\$«$Ho$Vrb IMXar joÌmVrb Ádmbm_wIr
F
hr O{_Zrdarb IMXar Ádmbm_wItMr CXmhaUo AmhoV.
v e
OmVmV. Ë`mV H$R>rU IS>H$, {ebmag amI, IS>H$m§Mo
bhmZ VwH$S>o, dm`y, BË`mXtMm g_mdoe hmoVmo. `m gdmªZm 2. VßV ñWi Ádmbm_wIr : ho Ádmbm_wIr ^ynQ²>Q>
bmìhm Ago åhUVmV.
Ádmbm_wIrMr H$maUo :
r i
itiv
Ádmbm_wIr åhUOo n¥ÏdrÀ`m A§Va§JmnmgyZ VËn {ebmag,
t
{ddV©{ZH$s à{H«$òer g§~{§ YV ZgVmV. Ë`m§Mo ñWmZXoIrb
^ynQ²>Q> gr_m§nmgyZ Xyada AgVo.
àmdaUmV Imobda V`ma hmoUmao CÜd©Jm_r {ebmag ñV§^
CÜd©Jm_r WoQ> n¥ð>^mJmn`ªV nmohmoMÊ`mZo ho CÐoH$ hmoVmV.
e
amI Am{U doJdoJho dm`y BË`mXr n¥ÏdrÀ`m H$dMmVyZ
a
n¥ð>^mJmda òÊ`mMm _mJ© hmo`. `m ñV§^m§Mo ñWmZ àmdaU-Jm^m gr_oda AgVo.
p
ho CÐoH$ _ybV: ^ynQ²>Q> {ddV©{ZH$s d D$Üd©Jm_r àmdaUr`
Ë`m§Zm VËnñWio Ago åhUVmV. ^ynÅ>m§À`m hmbMmbtÀ`m
VwbZoZo hr VßV ñWio gmnoj[aË`m pñWa AgVmV. Ë`m_wio
m
MH«$s` {ebmag ñV§^ Aem XmoZ à{H«$`m§_YyZ hmoVmV.
P
Ooìhm EImXm ^ynQ²>Q> VËn ñWimdê$Z OmVmo Voìhm Ë`m
o
1. ^ynQ²>Q> {ddV©{ZH$s : {ddV©{ZH$s H$m`m©À`m g§X^m©Zo XmoZ
ñnï> H$maUo gm§JVm òVrb d Vr ^ynQ²>Q>mÀ§ `m gr_m àH$mam§er
^ynQ²>Q>mda Ádmbm_wIrMo CÐoH$ hmoVmV. n°{g{\$H$
{ZJ{S>V AmhoV. C
A. OoWo XmoZ ^ynQ²>Q> EH$Ì òV AgVmV VoWo Ë`mn¡H$s OS> d
_hmgmJamVrb hdmB© ~oQ>m§Mr {Z{_©Vr Aem VËn ñWi
Ádmbm_wIr_wio Pmbr Amho.
OmñV KZVm Agbobm ^ynQ²>Q> Xwgè`m ^ynQ²>Q>mImbr

gaH$Vmo d àmdaUmV {eaVmo.
gaH$Umam ^ynQ²>Q> Am VèhoZo AY:gaUr` {d^mJmV {dbrZ
hmoVmo. Voìhm ^ynQ²>Q> {dViVmo Am{U Ë`mIo {ebm agmV
ê$nm§Va hmoVo. AemarVrZo V`ma Pmbobm {ebmag nwÝhm
11
Ádmbm_wIrMo àH$ma : XrnJJ¥h Agohr åhUVmV. H$maU `mVyZ ~mhoa nS>mUè`m
Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$mÀ`m àH$mamZwgma d Ë`mÀ`m CÐoH$mÀ`m bmìhm, dm`y `m_wio gVV COoS> CnbãY hmoVmo. OJmVrb
H$mbmdYrZwgma Ádmbm_wIrMo Imbr àH$ma nS>VmV. Ago OmJ¥V Ádmbm_wIr _Ü` gmJar` Ob_¾ nd©Vam§JÀo `m
1. CÐoH$mÀ`m ñdê$nmdê$Z nS>Umao Ádmbm_wIrMo àH$ma joÌmV àm_w»`mZo AmT>iVmV. OnmZ_Yrb \w${O`m_m
d BQ>brVrb ìhrñ`ypìh`g hr OmJ¥V Ádmbm_wIrMr
A.H|$Ðr` Ádmbm_wIr :
CXmhaUo AmhoV.
Ooìhm Ádmbm_wIrMm CÐoH$ ^yn¥ð>mbm Imobda nS>boë`m
~. {Z{ÐñV/gwßV Ádmbm_wIr : EImÚm Ádmbm_wItMm
ôJoVyZ hmoVmo, Voìhm Ë`mg H|$Ðr` Ádmbm_wIr åhUVmV.
n
CÐoH$ Pmë`mZ§Va H$mhr H$mimgmR>r Vmo em§V hmoVmo Am{U
ho Ádmbm_wIrMo CÐoH$ hm{ZH$maH$, Aem Ádmbm_wIrÀ`m
nwÝhm H$YrVar EH$X_ OmJ¥V hmoVmo. Aem Ádmbm_wIrbm
CÐoH$mÀ`m doir bmìhmag, amI, IS>H$m§Mo bhmZ-_moR>o {Z{ÐñV Ádmbm_wIr åhUVmV. Aem AMmZH$ OmJ¥V
a
VwH$S>o AmH$memV eoH$S>mo _rQ>a C§Mrn`ªV da \o$H$bo OmVmV hmoUmè`m Ádmbm_wIr_wio _moR>çm à_mUmda Or{dV d
Aem CÐoH$mÀ`m doir {d{dY àH$maÀ`m dm`y§À`m
t
{dÎmhmZr hmoVo. BQ>brVrb pìhñ`ypìh`g, AbmñH$mVrb
CÐoH$m_wio AmH$memV H$mo~r-âbm°dagma»`m AmH$mamÀ`m H$mQ>_mB© hr `m àH$maÀ`m Ádmbm_wIrMr CXmhaUo AmhoV.
àM§S> T>H$m§Mr {Z{_©Vr hmoVo.
m
r r
H$._¥V Ádmbm_wIr : Á`m Ádmbm_wIrMm {XK©H$mi CÐoH$
OnmZ_Yrb \w${O`m_m d BQ>brVrb ìhrñ`ypìh`g
(OmJ¥V Ádmbm_wIr) ho `m àH$maMo Ádmbm_wIr AmhoV. u
Pmbobm Zmhr Aem Ádmbm_wItZm _¥V Ádmbm_wIr Ago
åhUVmV. OmJ¥V Z hmoÊ`mMm H$mbmdYr {ZpíMV Zgbm
H$mhr H$mi Aem Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$mdoir ~mhoa
nS>Umam bmìhmag Oa KÅ> Agob, Va Vmo ^yn¥ð>mda Z òVm
Z{bHo$À`m Vm|S>mer gmMV amhVmo.
Aem doir hm bmìhm OmoamZo daVr T>H$bbm Joë`mZo Ë`m
a
v e F
o
Var {H$_mZ H$mhr hOma df© Var Aem Ádmbm_wIrMm
CÐoH$ Pmbobm ZgVmo. ^{dî`mV Ë`m Ádmbm_wIrMm CÐoH$
hmoÊ`mMr bjUo Z {XgUo hohr òWo Ano{jV Amho. Aem
Ádmbm_wIrÀ`m _wImV nmUr gmMyZ òWo gamodao V`ma
r i
it
v
Ádmbm_wIrMo _wI d Ë`m nXmWm©À`m g§M`Zm_wio {Z_m©U
i
Pmbobm e§Hy$ `m§Mo {dI§S>Z hmoD$Z \$ma _moR>m ^mJ
IS>H$m§À`m VwH$S>çm§À`m ñdê$nmV AmH$memV \o$H$bm
t
OmD$Z e§Hy$ d Ádmbm_wIrMo _wI {dI§{S>V hmoVmV.
Pmbobr AmhoV. CXm. _mC§Q> {H$br_m§Omamo hm Am[\«$Ho$À`m
Q>m§Pm{Z`mVrb Ádmbm_wIr, H$mhr _¥V Ádmbm_wIrÀ`m
_wImV O§Jbo dmT>bobr AmhoV.
Ádmbm_wIrÀ`m _wImVyZ ~mhoa nS>Umao nXmW©
e
a
CXm. B§ S > m o Z o { e`mVrb H« $ mH$mQ> m Amo Ádmbm_w I rÀ`m Ádmbm_IrÀ`m CÐoH$mÀ`m doir KZê$n, Ðdê$n d
p
CÐoH$mÀ`m doir `m ~oQ>mMm _moRm ^mJ Zï> Pmbm hmoVm.
AbmñH$mVrb H$mQ>_mB© nd©V d doñQ> B§{S>O_Yrb {nbr
dm`wê$n nXmW© ~mhoa nS>VmV.
m 1. KZê$n nXmW© : Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$mÀ`m doir {d{dY
P
nd©V Aem Ádmbm_wIrMr CXmhaUo AmhoV.
~. ^«e o
§ _ybH$ Ádmbm_wIr : ^yn¥ð>mbm nS>boë`m ôJoVyZ
àH$maMo KZê$n nXmW© ~mhoa nS>VmV. Ë`m§Zm àmàmoŠbmñQ>
åhUVmV. Ë`mV amI, Ádmbm_wIr` Yyi, IS>H$m§Mo bhmZ
C
`m àH$maÀ`m Ádmbm_wIrMo CÐoH$ em§V AgyZ Vo ì`mnH$
^yàXoemV òVmV. Aem CÐoH$mÀ`m doir ~mhoa Ambobm
VwH$S>o _moR>o VwH$S>o `m§Mm g_mdoe hmoVmo.
2. Ðdê$n nXmW© : Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$mÀ`m doir Oo
bmìhm KÅ> Agob Va Vmo Ë`m ôJoÀ`m XmoÝhr ~mOyg gmMyZ Ðdê$n nXmW© ~mhoa nS>VmV Ë`m§Zm _°½_m åhUVmV. ~mhoa
gnmQ> _¡XmZo, nR>mao V`ma hmoVmV. CXm. X»IZMo nR>ma. Amboë`m Ðdê$n nXmWm©g bmìhm åhUVm. bmìhm d
2. CÐoH$mÀ`m H$mbmdYrdê$Z nS>Umao Ádmbm_wIrMo _°½_mMo dJuH$aU Ë`m§À`mVrb dmiy qH$dm {g{bH$m `m
àH$ma KQ>H$m§À`m à_mUmdê$Z H$aVmV (A) A°{gS> bmìhm_Üò
A.OmJ¥V Ádmbm_wIr : Aem Ádmbm_wIrVyZ gVV bmìhm, {g{bH$mMo àH$mU A{YH$ Agë`mZo Vmo KÅ> AgVmo d
dm`y, amI `m§Mm CÐoH$ hmoV AgVmo. Aem Ádmbm_wItZm Ë`mMo Ádmbm_wIrÀ`m _wImg^modVmbr g§M`Z hmoVo.
12
Ë`m_wio Q>oH$S>çm§Mr {Z{_©Vr hmoVo. (~) ~o{gH$ bmìhm_Üò X{jU A_o[aHo$À`m A±S>rO, CÎma A_o[aHo$À`m am°H$s
{g{bH$mMo à_mU H$_r AgyZ Vmo OmñV àdmhr AgVmo nd©Vmdê$Z, AbmñH$mVyZ Vmo Am{e`mÀ`m nyd© {H$Zmè`mda
Ë`m_wio ^yn¥ð>mda Vmo Xyan`ªV ngaV OmVmo d nR>mam§Mr òVmo. OnmZ, {\${bnmB©Ýg_YyZ Vmo doñQ> B§{S>O_Üò OmVmo.
{Z{_©Vr hmoVo. òWo Ë`mÀ`m ^yH§$n nÅ>çmà_mUoM XmoZ emIm hmoVmV.
3. dm`yê$n nXmW© : Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$mVyZ {d{dY Ë`mVrb EH$ Omdm, gw_mÌm Va XwgarH$S>o Ý`wPrb§S>H$S>o
àH$maMr {dfmar dm`y, ÁdbZerbdm`y ~mhoa nS>VmV. OmVo.
Ë`mV Zm`Q´>moOZ, H$m~©Z S>mÀm°ŠgmBS>, hm`S´>moOZ, `m Ádmbm_wIr nQ>Q²>çmV ~hþVoH$ Ádmbm_wItMo CÐoH$
n
gë\$a S>mÀm°ŠgmBS> à_wI AgVmV. `m{edm` Aem ^ynQ²>Q> nañnam§da AmXië`mZo gr_mdVu ^mJmV hmoVmV.
dm`wê$n nXmWm©V 60-90% dm\o$Mo à_mU AgVo. `m_Üò n°{g\$sH$ d Am{e`mB© ^ynQ>Q²>m§Mm g_mdoe hmoVmo.
`m nQ²>Q>çmV OnmZMm \w${O`m_m, CÎma A_o[aHo$Vrb
a
Ádmbm_wIrMo OmJ{VH$ {dVaU :
gdm©{YH$ Ádmbm_wIrMr Zm|X Imbrb VrZ nQ²>Q>çmV hmoV.o
emñVm, hÿS>, ao{Zà, AbmñH$mVrb ìh°br, Am°\$ ñ_moH$
t
{\${bnmB©Ýg_Yrb _oWm°Z, hdmB© ~oQ>m§darb {H$bmdH$m
^ynð ¥ >mdarb Odmbm_wItMo {dVaU {d{eï> joÌmVM _moR>çm
BË`mXtMm g_mdoe hmoVmo. OJmVrb gw_mao 80 OmJ¥V
à_mUmda {XgyZ òVo. Ë`m_wio Ë`m§À`m {dVaUmMo R>am{dH$
m
r r
Ádmbm_wIr `m nQ²>Q>çmV òVmV.
nÅ>o AmT>VmV. Ë`m§Mo ^yH$§ nnQ²>Q>çmer ~aoM gmå` AmT>iVo.
ho nQ²>Q>o H$_Hw$dV ^yn¥ð>mVÀ`m nQ²>Q>çmV ^yH§$nmÀ`m u
~) _Ü` ^yI§S>r` nQ²>Q>m :
a
hmbMmbr gVV KSy>Z òVmV. OoWo KS>r d©V {Z{_©VrMr
à{H«$`m AÚmn gwé Amho. o
`m nQ²>Q>çmbm AënmB©Z {h_mb` nQ²>Q>m Agohr åhUVmV.
`m nQ²>Q>çmMm {dñVma H°$ZXr ~oQ>mnmgyZ gwé hmoVmo. ^y_Ü`
F
v e
Ë`m joÌmV OJmVrb ~hþVH o $ Ádmbm_wIr AmT>iVmV. CXm. gmJamdê$Z Vmo Amëßg nd©V, Eë~U©, qhXwH$w e, {h_mb`
CÎma A_o[aHo$Vrb H$m°{S>b © ao m, X{jU A_o[aHo$Vrb A±S>rO nd©Vmdê$Z nyd}H$S>o å`mZ_ma_Yrb nd©VloÊ`m§H$S>o OmVmo.
gVV ApñWa AgVo.

nañnam§nmgyZ Xya gaH$Umè`m ^ynQ²>Q>mÀ
rt
i
nd©V BË`mXr (~) OJmVrb gdm©{YH$ OmJ¥V Ádmbm_wIr
itiv
nQ²>Q>çm§À`m gr_mdVu ^mJmV AmT>iVmV. H$maU VoWo ^ynð¥ >
§ `m gr_mdVu ^mJmV
`m nQ²>Q>çmVrb Ádmbm_wIr {H«$`m àm_w»`mZo `wao{e`m
^ynQ²>Q>, Am{\«$H$Z d qhXr ^ynQ²>Q> nañnam§da AmXië`mZo
KSy>Z òVmV. `m nQ²>Q>çmV OJmVrb H$mhr à{gÕ
Ádmbm_wIr AmhoV. CXm. ^y_Ü` gmJamVrb ñQ´>m±m~mobr,
e
a
{deofÎdmZo Ádmbm_wIr AmT>iVmV. Ë`mMà_mUo Aem pìhñ`w{ìh`g, EQ>Zm, E{O`Z, g_wÐmVrb Ádmbm_wIr,
p
V~H$S>çm Á`m ^mJmV nañnam§Zm {^S>VmV, Odi òVmV
Aem gr_mdVu ^mJmV gdm©{YH$ Ádmbm_wIr AmT>iVmV.
VwH©$ñVmZmVrb AamaV `m§Mm g_mdoe hmoVmo.
^yH§$n d Ádmbm_wIrMo {dVaU àm_w»`mZo I§S>mÀ`m
m
P
H$mhr Ádmbm_wIr V~H$S>çm§À`m Am§VaJ^m©V AmT>hVmV. (^ynQ²>Q>çm§À`m) gr_mdVu ^mJmV AmT>iVmV. (H$maU
o
CXm.hdmB© ~oQ>o d nyd© Am{\«$Ho$À`m IMXarMm ^mJ. VoWo ApñWaVm).
Ádmbm_wIr {dVaUmMo nÅ>o :
A) n°{g{\$H$ _hmgmJam^modVmbm nÅ>m :
C H$._Ü` AQ>bm§{Q>H$ nÅ>m :
`m nQ²>Q>çmV àm_w»`mZo ^«e§ _ybH$ Ádmbm_wIr AmT>iVmV.
`m nQ² > Q > ç mbm OJmMo A{¾H§ $ H$U åhUVmV. H$maU AQ>bm§{Q>H$_Yrb arO joÌmV ^ynQ²>Q> nañnam§nmgyZ Xya OmV
OJmVrb à_wI Ádmbm_wIr `m nQ²>Q>çmV òVmV. Agë`mZo `m Ádmbm_wIrMr {Z{_©Vr gr_mdVu ^mJmV
CÎma d X{jU A_o[aHo$Mm npíM_ {H$Zmam, Am{e`mMm
hmoVo. `m nQ²>Q>çmV _mC§Q> ho{bZm, _mC§Q> {nbr `m à{gÕ
nyd© {H$Zmam `m àXoemV òVmV. `m nÅ>çmMr gwédmV Ádmbm_wIrMm g_mdoe hmoVmo.
A§Q>mpŠQ>©H$mÀ`m Eê$~g nd©VmnmgyZ hmoVo.
13
Ádmbm_wIrMo n[aUm_ : gmJ[aVi àdaU {gÕm§V :
Ádmbm_wIr hr \$ma {dZmeH$mar Aer Z¡g{J©H$ AmnÎmr Ooìhm gmJamÀ`m VimMr nañnam§nmgyZ Xya OmUmao ^ynQ²>Q>o
Amho. {VÀ`m_wio {d{dY àH$maMo n[aUm_ hmoVmV. AmT>iVmV Voìhm Xya OmUmè`m ^ynQ²>Q>çm_wio Ë`m§À`m
A) Or{dV d {dÎmhmZr : Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$m_wio, Vimda Z{dZ gmJa VimMr {Z{_©Vr hmoVo.
{deofV: ñ\$moQ>H$ CÐoH$m_wio _moR>çm à_mUmda Or{dV d na§Vy àË`jmV gmJa VimMm AmH$ma dmT>V ZgyZ Vo
{dÎmhmZr hmoVo. Ë`mV dZo, Kao, eoVr, añVo, nyb, àmUr d gmJaVi XmoÝhr ~mOyÀ`m ^yI§S>mImbr OmV AgVo Aer
_mUgo `m§Mm g_mdoe hmoVmo. CXm. B.g. 1902 _Üò ^m¡Jmo{bH$ pñWVr AQ>bm§{Q>H$ _hmgmJamV {XgyZ òVo.
n
_m{Q>©{ZH$ ~oQ>mdarb Ádmbm_wIrV gw_mao 30,000 bmoH$
IS>H$ d IS>H$MH«$ :
_¥Ë`y_wIr nS>bo.
~) n`m©daUmMo àXyfU : Ádmbm_wIrÀ`m CÐoH$mÀ`m doir 1) A{¾OÝ` IS>H$ : àdaUm_YyZ bmìhmag ~mhoa nSy>Z
_moR>çm à_mUmda ~mhoa nS>Umè`m Yyi, Yya, amI, {dfmar
dm`y, nmÊ`mMr dm\$ BË`mXr XrK©H$mi dmVmdaUmV amhVmV.
Ë`m_wio n`m©daUmMo àXyfU hmoV,o Kao, eoVr, {nHo$, dZñnVr a
qH$dm ^y-H$dMm_Üò W§S> Pmë`mg Ë`mMo A{¾O
t
IS>H$m_Üò ê$nm§Va hmoVo.
2) A{¾O IS>H$mMo XmoZ àH$ma nS>VmV.
m
r r
`m§da amI, Yyi, BË`mXr gmMyZ Ë`m§Mo ZwH$gmZ hmoV.o {dfmar (A) ~{hJ©V (~) A§VJ©V
dm`w_§ i
w o dZñnVr d àmUr _¥V hmoVmV.
H$) ËgwZm_r bmQ>m : H$mhr doim gmJamÀ`m Vi^mJmda
ñVarV IS>H$ :u
{Z_m©U hmoVmV d Ë`m§À`m_wio {H$Zmè`mdarb àXoemV
Or{dV d {dÎm hmZr hmoVo. a
hmoUmè`m Ádmbm_wIrÀ`m ñ\$moQ>H$ CÐoH$m_wio ËgwZm_r bmQ>m
v e F
o
Obme`mÀ`m Vimer Jmi gmMyZ {XK©H$mi Ë`mda Xm~
nS>ë`mg Ë`m JmiMo ê$nm§Va IS>H$m_Üò hmoVo Ë`mbmM
ñVarV IS>H$ qH$dm ObOÝ` IS>H$ Ago åhUVmV.
hm IS>H$ PrOàdU AgVmo VgoM Ë`m_Üò {Odmí_
i
OoWo Ádmbm_wIr hmoVo VoWo ^yH§$n d gmJar ^mJmV ËgwZm_r
òÊ`mMr eŠ`Vm AgVo.
iv B§YZmMo à_mU AmT>iyZ òVo.
r
ê$nm§VarV IS>H$ :
I§S>dhZ {gÕm§V :
it A{¾OÝ` qH$dm ñVarV IS>H$mMo Xm~, Vmn_mZ qH$dm
doJZa (O_©Zr 1912) :
et BVa H$maUm_wio _wi ê$n ~XbV Agob Voìhm Ë`mg
a
doJZa `m O_©Z hdm_mZ emñÌkmZo hm {gÕm§V _m§S>bm.
p
Ë`mÀ`m _Vo n¥Ïdr {Z_m©U Pmbr Voìhm n¥Ïdrda EH$M
^yIS§ > hmoVm na§Vw n¥Ïdrda {Z_m©U hmoUmao ßbmdr Vi VgoM
m
ê$nm§VarV IS>H$ Ago åhUVmV.
IS>H$ MH«$ :
IS>H$ MH«$ hr Aer à{H«$`m Amho {H$ Á`mÛmao n¥ÏdrM
P
gy`© Am{U M§ÐmÀ`m JwéËdmH$f©Um_wio VwH$S>o hmoD$Z
doJdoJio I§S> {Z_m©U Pmbo. o A§Va§J Am{U ~{hJ©V ^mJ nañnam§er OmoS>bo OmVmV
WmoS>Š`mV VrÝhr IS>H$m§Mo XrK© H$mimZ§Va EH$_oH$m§V
C
gwédmVrbm Ë`m I§S>bm n±{O`m Ago åhQ>bo OmV Ago
(_hmgmJambm n°ÝWmbmgm Ago åhQ>b)o
ê$nm§Va hmoVo.
^y-~mø ~bo :
Ë`m I§ S > m À`m CÎmao H $S> r b ^mJ Á`mbm A§ J mamb± S >
(`wao{e`m) Va X{jUoH$S>rb ^mJ Jm|S>dUm b±S> Ago ^y-~mø ~bo ^yê$nmda à{H«$`m H$ê$Z Ë`mMo AZmÀN>XZ
åhQ>bo OmV Ago. H$aÊ`mMo H$m`© H$aVo.
A§Jmam b±S> : CÎma A_o[aH$m, `wamon Am{e`m. AZmÀN>XZmMo _w»`V: VrZ àH$ma nS>VmV.
Jm|S>dUm b±S> : X{jU A_o[aH$m, Am{\«$H$m,, ^maV, 1. ^m¡{VH$ : {dñV¥V hmbMmb - {T>giy Pmboë`m IS>H$mMo
Am°ñQ´>o{b`m, A§Q>m{ŠQ>©H$m. Ë`mÀ`m _yi {R>H$mUmhÿZ {dñWmnZ hmoÊ`mÀ`m à{H«$òg
14
Oa JwéËdmH$f©U ~b O~m~Xma Agob Va Ë`m à{H«$òg 3) n¥ÏdrMo Am¡pîH$H$ g§VwbZ :
{dñV¥V hmbMmb Ago åhUVmV. hr à{H«$`m Ho$di n¥Ïdrbm gy`m©nmgyZ CîUVm {_iVo hr CîUVm gw`m©H$Sy>Z
CVmamÀ`m àXoemV eŠ` AgVo, Ogo ^wg»IbZ. òUmè`m bKw bharÀ`m ñdê$nmV AgVo Ë`mg BÝgwbmoeZ
CXm. hdm, nmUr, ZXr, gmJar bmQ>m, {h_ZXr. Ago åhUVmV.
2. amgm`{ZH$ : n¥Ïdrbm OodT>r CîUVm àmßV hmoVo VodT>rhr CîUVm n¥Ïdr
1. Oxidation 2. Carbonation nmgyZ CËgOuV Ho$br OmVo. WmoS>Š`mV n¥Ïdrbm àmßV

3. Hdryaction 4. Desilication hmoUmar {Zìdi D$Om© 0% AgVo. `mg n¥ÏdrMo Am¡pîUH$
n
g§VwbZ Ago åhUVmV.
5. Solution
na§Vy n¥Ïdr Vr D$Om© CËgOuV H$aÊ`mnydu H$mhr H$mi dmnaVo.
3. O¡{dH$ : PmS>m§À`m _wim_wio.
a
gw`m©nmgyZ {_iUmè`m 100% {_iUmè`m D$O}Mo
hdm_mZ Am{U hdo M r {gWVr ( Climate and
{dVaU :
t
Weather) :
27% : EdT>r D$Om©T>Jm§da nSy>Z namd{V©V hmoVo.
hdoÀ`m {d{dY KQ>H$m§Mm åhUOoM Vmn_mZ, dmao, AmÐ©Vm
m
r r
6% : EdT>r D$Om© dmVmdaUmVrb CBVa H$mhr KQ>H$m§da
Am{U Ñï>r `m§Mm {XK©H$mi Aä`mgH$ê$Z H$mT>bobm
{ZîH$f© åhUOo Vmn_mZ hmo`. u
nSy>Z namd{V©V hmoVo.
2% : EdT>r D$Om© ~\$m©ÀN>m{XV àXoemda nS>ë`m~amo~a
a
OmJ{VH$ hdm_mZemñÌmZwgma 41 dfm©Mm {XK©H$mbrZ
Aä`mg Ho$bm OmVmo.
namd{V©V hmoVo.
o
F
14% : EdT>r D$Om© dmVmdaUmV emofyZ KoVbr OmVo d
v e
hdoVrb ~Xb : hdoÀ`m {d{dY KQ>H$m§Mm Aä`mg H$ê$Z
Z§Va namd{V©V Ho$br OmVo.
AënH$mbmdYrH$[aVm ì`ŠV Ho$bobm A§XmO åhUOo hdoMr
i
51% : EdT>r D$Om© n¥Ïdr dmnaVo (emofyZ KoVo) d Z§Va
pñWVr hmo`.
dmVmdaUmMr g§aMZm :
iv CËg{O©V H$aVo.
r it
^w-n¥ð>mda Joë`mg dmVmdaUmMo Vmn_mZ H$_r hmoVo Vo
t
gmYmaUV: àVr {H$_r. bm 605’ C Zo H$_r hmoVo.
e
hdoMo Vmn_mZ :
hdoZo YmaU Ho$bobr CîUVm åhUOo hdoMo Vmn_mZ hmo`.
a
n¥ÏdrnmgyZ VnñVãYrMr C§Mr {dfwdd¥Îmmda 18 {H$_r
p
Amho. Va XmoÝhr Y«wdmda VrC§Mr 8 {H$_r Amho Va gamgar
C§Mr 13 {H$_r _mZbr OmVo.
m
_w»`V: hdoÀ`m CîUVoMm ñÌmoV ^wn¥ð> _mZbm OmVmo.
n¥Ïdrda hdoMo Vmn_mZ {dfwdd¥ÎmmH$Sy>Z Y«wdmH$S>o H$_r

hmoV OmVo.
P
dmVmdaUmVrb gd© ~Xb ho Vnm§~am_Üò KSy>Z òVmV.
C
o
1. Vnm§~a : `m WamV dmXio nmD$g, T>J BË`mXrMr {Z{_©Vr
hmoVo. VnñVãYr gw_mao 3 {H$_r OmS> AgVo.
2. pñWVm§~a : hdoMr hmbMmb `m WamV hmoV Zmhr. `m
WamÀ`m ^mJmV AmoPmoZ boà AgVo.
C§ M rZw g ma Vmn_mZ H$_r hmo V o . H$maU ^y n ¥ ð > m bJV
dmVmdaUmbm AàË`j ^ynð>mH$Sy>Z CîUVm {_iV AgVo
åhUyZ OgOgo C§M Omb VgVer Vmn_mZ H$_r hmoVo.
hdoMo ñWmZm§VaU ho A{^gaU (onvection) d A{^dhZ
(Advection) `m XmoZ àH$mao hmoV AgVo.
3. _Ü`mdaU : dmVmdaUmVrb gdm©V H$_r Vmn_mZ `m Vmn_mZmMo nQ²>Q>o :
WamV AgVo. 1. CîUH$Q>r~§Yr` : 00 - 23.50
4. Am`Zm§~a : A`m Wam[Z Radio Waves reflect hmoVmV. 2. g_{eVmoîU H$Q>r~§Yr` : 23.50 - 66.50
åhUyZ `m WamMm g§XoedhZmgmR>r Cn`moJ hmoVmo. 3. {eVH$Q>r~§Yr` : 66.50 Vo 099
15
hdoMo Xm~ Am{U dmao : dmè`m§Mo àH$ma :
hdoMm Xm~ åhUOo dmVmdaUmVrb hdoÀ`m ñV§^mMo ñWm{ZH$ dmao :
n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmda nS>Umao dOZ hmo`. 1. Imao dmao 2. _VbB© dmao
hdoMm Xm~ d hdoMo Vmn_mZ nañnam§Mr ì`ŠV à_mUmV 3. X[a_ dmao 4. S>m|Jar dmao
AgVo, åhUOoM Vmn_mZ dmT>ë`mg hdoMm Xm~ H$_r 5. BVa ñWm{ZH$ dmao
hmoVmo. J«{h` dmao
^ynð ¥ >mda hdoMo Vmn_mZ H$_r A{YH$ Agë`m_wio hdoÀ`m 1. ì`mnmar dmao / ny{d©` dmao
Xm~mMo {d{dY nQ²>Q>o V`ma hmoVmV.
{dfwd¥Îmr` H$_r Xm~mMm nQ²>Q>m : `m ^mJmV gy`© {H$aUo
n
2. à{Vì`mnmar dmao / npíM_r dmao
3. Y«wdr` dmao
a
b§~ê$n nS>V Agë`mZo òWrb hdm VmnVo d da OmVo
Oo dmao n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmdarb {dñV¥V àXoemV {XK©
Ë`m_wio òWrb hdoMm Xm~ H$_r hmoVmo.
t
A§Vamn`ªV EH$m {ZpíMV {XeoV H$m`_ñdê$nr dmhVmV
_Ü` Ajd¥ Î mr` OmgV Xm~ nÅ> m : {dfw d ¥ Î mr`
Ë`m§Zm J«hr` dmao Ago åhUVmV.
^mJm_YyZ da Jobobr hdm CÎma d X{jU {Xeobm diVo
m
C§Mr darb Vmn_mZ H$_r Agë`m_wio hr OS> hdm Imbr
òVo Ë`m_wio hm nÅ>m {Z_m©U hmoVmo.
r r
dmao ho OmñV Xm~mH$Sy>Z H$_r Xm~mH$S>o dmhVmV.
u
ñWm{ZH$ dmao :
a o
0 0
hr hdm 25 Vo 35 Ajd¥ÎmmXaå`mZ Imbr òVo hr hdm Oo dmao hdoÀ`m ñWm{ZH$ pñWVr_wio {Z_m©U hmoVmV Am{U
H$moaS>r Agë`mZo `m ^mJmV nmD$g nS>V Zmhr åhUyZ _`m©{XV àXoemV AmT>iVmV Ë`m§Zm ñWm{ZH$ dmao Ago
F
v e
n¥Ïdrdarb ~hþVoH$ CîU dmid§Q> `m ^mJmV AmT>iVmV. åhUVmV. ho dmao F$VwnaËdo {Xem ~Xby eH$VmV.
{dfwdd¥ÎmmÀ`m X{jU Y«d w mH$S>o VgoM CÎma Y«dw mH$S>o Y«{w d`
i
1. Imao dmao : ho dmao {Xdgm dmhVmV (g_wÐmH$Sy>Z
iv
H$_r Xm~mMm nÅ>m {Z_m©U hmoVmo Ë`mMo _w»` H$maU åhUOo
n¥ÏdrÀ`m n[adbZm_wio `m ^mJmVrb hdm daÀ`m {Xeobm
^yn¥ð>mH$S>o)
r t 2. _VbB© dmao : ho dmao amÌrÀ`m doir ^ynð¥ >mH$Sy>Z g_wÐmH$S>o

hmoVmo.
ti
T>H$bbr OmVo n[aUm_r `m nQ>Q²>çmV hdoMm Xm~ H$_r dmhVmV H$maU amÌrÀ`m doir g_wÐmdarb Vmn_mZ OmñV
AgVo d Ë`m_wio VoWrb hdoMm Xm~ H$_r AgVmo `m CbQ>
e
a
dmao : n[apñWËr ^yn¥ð>mda AgoVo d VoWrb hdoMm Xm~ hm OmñV
p
n¥ Ï drÀ`m n¥ ð > ^ mJmdarb hdo À `m OmñV Xm~mÀ`m
àXoemH$Sy>Z hdoÀ`m H$_r Xm~mÀ`m àXoemH$S>o ^yn¥ð>mbm
AgVmo, åhUyZ dmao OmñV Xm~mH$Sy>Z H$_r Xm~mH$S>o
m (g_wÐmH$S>o dmhVmV)
P
g_m§Va dmhUmè`m hdoÀ`m àdmhmg dmam Ago åhUVmV.
o
ìhoab emñÌkmÀ`m _Vo n¥ÏdrÀ`m n[adbZm_wio {Z_m©U
3. S>m|Jar dmao : ho dmao amÌr dmhVmV. H$maU amÌrÀ`m doir
X[aVrb Vmn_mZ ho S>m|JamÀ`m Vmn_mZmnojm OmñV AgVo
hmoV.o
C
hmoUmè`m H|$ÐË`mJr eŠVr_wio H$mo[aAmobrg ~b {Z_m©U Ë`m_wio VoWrb hdoMm Xm~ hm H$_r hmoVmo. `mCbQ>
S>m|Jamdarb Vmn_mZ ho H$_r AgVo d Ë`m_wio VoWrb
H$mo[aAmo{bg ~bm_wio dmao n¥ÏdrÀ`m X{jU JmobmYm©V hdoMm Xm~ OmñV AgVmo åhUyZ amÌrÀ`m doir dmao ho
S>m{dH$S>o PwH$VmV Va CÎma JmobmYm©V dmao COdrH$S>o S>m|JamH$Sy>Z X[aH$S>o dmhVmV.
PwH$VmV. 4. X[a` dmao : ho dmao {Xdgm dmhVmV.
16
ñWm{ZH$ dmao àH$ma àXoe C~Xma dmVmdaU {Z_m©U hmoVo. Ë`m_wio n[aUm_r hdoMm
by dmao CîU dmao C.^maVr` _¡Xmar àXoe H$_r Xm~ {Z_m©U hmoVmo.
ZmadoñQ>a CîU dmao npíM_ ~§Jmb Aem n[apñWVrV Oo dmao ^maVr` CnI§S>mH$S>o `m`bm
Ab{ZZmo C~Xma dmao noê$ (X.A_o[aH$m) nm{hOoV Ë`m§Mr {Xem ~XbVo Am{U Ë`mMm ^maVmÀ`m
~|Jwbm {eV dmao X.A{\«$Ho$Mr n.{H$ZmanÅ>r _mÝgyZ da ZH$mamË_H$ n[aUm_ hmoVmo.
I_{gZ CîU d H$moaS>o B{OßV Eb-{ZZmo `m ñn°{Ze eãXmMm AW© bhmZ _wbJm Agm
{ga°H$mo CîU dmao A{\$«$H$m hmoVmo.
n
{MZwH$ CîU dmao am°H$s nd©V n°{g{\$H$ _hmgmJamV {Ig_g Xaå`mZ {Z_m©U hmoUmè`m
bm {ZZm {eV dmao noê$ (X.A_o[aH$m) `m gmar A{dîH$mambm {¼ñVmMo _wb Agohr åhUVmV.
\$m°Z CîU dmao Amëng nd©V
Eb-{ZZmo ho àËòH$s 3 Vo 5 dfm©Zo àH$Q> hmoVmo.
gm_yZ
Pm|S>m
ñQ´>mob
CîU dmao
CîU dmao
W§S> dmao
BamU
AO]{Q>Zm
\«$mÝg a
Eb-{ZZmo ho {dfwd¥Îmr` g_wÐr àdmhmMm {dñVma Amho.
t
Oo W§S> noê${d`Z g_wÐmMr OmJm KoVmV.
m
Eb-{ZZmo noê$À`m {H$Zmar joÌmVrb Vmn_mZ 100C Zo
r r
nm§noam W§S> dmao AO]{Q>Zm
dmT>dVo `m_wio nwT>rb n[aUm_ {XgyZ òVmV.
ha_°Q>Z ~moam
gXZ© ~ñQ>a
CîU dmao
W§S> dmao
n.A{\«$H$m
Am°ñQ´>o{b`m u
1. {dfwd¥Îmr` dmVmdaUmVrb g§aMZoV {~KmS>.
gm§VmAmZm CîU dmao
_mÝgyZMr {Z{_©Vr :

am°H$s nd©V
_mÝgyZ hm eãX Aa~r ^mfoVrb _mog_ `m eãXmnmgyZ

a
v e
o
2. g_wÐr nmÊ`mÀ`m ~mînr^dZmVrb A{Z`{_VVm
3. gmJar Planktons Mr g§»`m H$_r hmoVo Ë`m_wio _mem§À`m
g§Ioda n[aUm_ hmoVmo. F
i
^maVmV _mÝgy Z À`m _mo R > ç m H$mimgmR> r ny d m© Z w _ mZ
CX`mg Ambm Amho.
`m eãXmMm AW© F$Vy Agm hmoVmo.
iv bmdÊ`mgmR>r Eb-{ZZmo Mm Cn`moJ hmoVmo.
r t hm àdmh {S>g|~a _{hÝ`mV òV AgyZ {S>g|~a _Üò noê$
ti
_mÝgyZ åhUOo F$VyZwgma {Xem ~XbUmao dmao hmo`.
_mÝgyZ hr hdm_mZmMr pñWVr OmJ{VH$ hdm_mZmVrbEH$

òWo CÝhmim AgVmo.
e
a
AndmXmË_H$ pñWVr Amho. bm {ZZmo (La-Nino) :
p
_mÝgyZMr {Z{_©Vr àH$fm©Zo ^maVr` CnI§S>mV hmoVm§Zm
Eb-{ZZmoÀ`m CbQ> n[apñWVr bm {ZZmoMr Amho.
bm {ZZmo hm ñn°{Ze eãX AgyZ Ë`mMm AW© bhmZ _wbJr

m
AmT>iVo. Ë`mMà_mUo A½Zo` Am{e`m, {MZ `m X{jU
P C
o
^mJ Am°ñQ´>o{b`mMm dm`ì` d CÎma ^mJ `m {R>H$mUr
_mÝgwZMr {Z{_©Vr hmoVo.
_mÝgy Z {Z{_© V rMr à{H« $ `m 100% ñnï> H$aÊ`mV
emñÌkm§Zm è Ambobo Zmhr na§Vy Ë`m g§X^m©V nwT>rbà_mUo
H$mhr {gÕm§V _m§S>Ê`mV Ambo.
Agm hmoVmo.
bm-{ZZmoMm ^maVr` _mÝgyZda gH$mamË_H$ n[aUm_ hmoVmo.
AmdV© - àË`mdV© :
AmdV© :
^y-n¥ð>mdarb EImÚm {R>H$mUr {d{eï> H$maUm_wio hdoMo
1. ITCZ - Inter Tropical Convergens Zone (Am§Va
CîU H${Q>~§Yr` g§_rbZ {d^mJ) H$_r Xm~mMo H|$Ð {Z_m©U hmoVo Am{U Ë`mÀ`m ^modVr hdoMm
OmñV Xm~mMm àXoe {Z_m©U hmoVmo `m pñWVr_wio {g_mdVu
2. Eb-{ZZmo (El-Nino) :
àXoemH$Sy>Z H|$ÐmH$S>o MH«$mH$ma[aË`m dmao dmhVmV Ë`mg
Eb {ZZmo M r {Z{_© V r X{jU A_o [ aHo $ À`m npíM_
AmdV© Ago åhUVmV.
{H$ZmanÅ>rda (noê$) XoemOdi JaO nmÊ`mÀ`m àdmhm_wio
17
AmdV© ho X{jU Jmo b mYm© V KS> ç mù`mÀ`m {Xeo Z o gm§Ðr^dZ () :
Šbm°H$dmBO àdmhrV AgVmV Va CÎma JmobmYm©V hdoMo Vmn_mZ Xdm§H$ Vmn_mZmnojm H$_r Pmë`mg Ë`m
KS>çmù`mÀ`m {déÕ {XeoZo àdmhrV hmoVmV. hdoH$S>o A{V[aŠV ~mînmMr pñWVr {Z_m©U hmoVo Ë`m
àË`mdV© : A{V[aŠV ~mînmMo ê$nm§Va Obq~Xy _Üò hmoVo `m à{H«$òg
gm§Ðr^dZ Ago åhUVmV.
^ynð>mdarb EImÚm {R>H$mUr {d{eï> H$maUm_wio H|$Ð^mJr
YwHo$, YwaHo$, Xdq~Xy, , {h_Vwfma (dm\o$Mo ê$nm§Va ~\$m©V
hdoMm OmñV Xm~ Va Ë`m g^modVr hdoMm H$_r Xm~ {Z_m©U
hmoVmo `m n[apñWVrV hdm H|$Ð^mJmH$Sy>Z {g_mdVu hmoUo) Am{U T>J ho gm§Ðr^dZmMo àH$ma AmhoV.
^mJmH$S>o àdmhrV hmoVo.
àË`mdV© ho X{jU JmbmYm©V KS>çmù`mÀ`m {déÕ {XeoZo

n
dm`wamfr Am{U gr_m :
n¥ÏdrÀ`m n¥ð>^mJmdarb hdoMr àM§S> _moR>r amer {H$
a
àdmhrV AgVo Va CÎma JmobmYm©V KS>çmù`mÀ`m {XeoZo Á`m_Üò ^yn¥ð>mda g_m§Va nmVirda hdoÀ`m ^m¡{VH$
àdmhrV AgVo.
t
JwUY_m©_Üò g_mZVm AmT>iVo. Ë`mg dm`wamfr Ago
~hþXm CîUH${Q>~§Yr` àXoem_Üò AmdV©-àË`mdVm©Mr åhUVmV.
{Z{_©Vr hmoVo Ë`m_wio g_wÐ{H$Zmè`mda àM§S> à_mUmV
m
r r
Ooìhm XmoZ {^Þ JwUY_m©À`m dm`wamfr nañna g§nH$m©V
nmD$g Am{U dmXi {Z_m©U hmoVo, Aem n[apñWVrbm
^maVr` CnI§S>mV M{H«$dmXi, AQ>bm§{Q>H$ g_wÐmV åhUVmV. u
òVmV Voìhm Ë`mÀ`m g§nH$m©À`m àXoemg {g_m Ago
a
hþ[aHo$Z, npíM_ n°{g{\$H$ Am{U MrZ À`m X{jU g_wÐmV
Q>m`\w$Ýg npíM_ Am°ñQ´>o{b`m_Üò {dbr {dbr, npíM_

o
W§S> {g_m : W§S> hdoMm àXoe C~Xma hdo_Üò Pmë`m_wio
Or {g_m {Z_m©U hmoVo Ë`mg W§S> {g_m åhUVmV.
F
v e
A{\«$Ho$_Üò Q>moaZmS>mo Ago åhUVmV.
C~Xma {g_m : C~Xma hdoMm W§S> hdo_Üò àdoe
i
AmÐ©Vm (humility) : Pmë`mZ§Va Or {g_m {Z_m©U hmoVo Ë`mg C~Xma {g_m Ago

v
AmÐ©Vm åhUOo hdoVrb ~mînmMo à_mU hmo`.
i
åhUVmV.
r t
hdoMr ~mîn YmaU j_Vm : A{Ydoï>rV {g_m : W§S> hdm Am{U C~Xma hdm
ti
hdm {H$Vr ~mîn emofyZ KoD$ eH$Vo Ë`m j_Vog hdoMr
EH$_oH$m§H$S>o àdmhrV Pmë`m_wio Or {g_m {Z_m©U hmoVo
e Ë`mg A{Ydoï>rV {g_m Ago åhUVmV.
a
~mînYmaUm Ago åhUVmV.
p
Oa hdoZo {VÀ`m j_VoEdT>o ~mîn YmaU Ho$bo Agob Va
Ë`m hdog ~mîn g§àŠV hdm Ago åhUVmV.
d¥ï>r
m d¥ï>rMo VrZ àH$ma nS>VmV
P
Oa hdoH$S>rb ~mîn j_Vonojm H$_r Agob Va Ë`m hdog
o
~mîn Ag§n¥ŠV hdm Ago åhUVmV.
1. {h_d¥ï>r
3. nmD$g
2. Jmam
C
hdo M o Vmn_mZ Am{U hdo M r ~mînYmaUm j_Vm ho
g_à_mUmV AgVo. hdoMo Vmn_mZ dmT>ë`mg ~mînYmaU

A{^gaU - à{VamoY - AmdV©
A{^gaU nO© Ý ` : {dfw d ¥ Î mr` àXo e mV hdo À `m
j_Vm dmT>Vo Am{U Vmn_mZ H$_r Pmë`mg ~mînYmaU
j_Vm H$_r hmoVo. A{^gaUm_wio Am{U Vmn_mZmV dmT> Am{U KQ> `m
n[apñWVrH$S>o `m àH$mamV nmD$g XaamoO nS>Vmo.
Ðdm§H$ (Dew point) : à{Vamo Y nO© Ý ` : ~mîn`w Š V hdm nd© V mgma»`m
Á`m Vmn_mZmbm hdm ~mîng§n¥ŠV hmoVo Ë`m Vmn_mZmg AS>Wù`mbm WSy>Z C§M Joë`m_wio Ë`m hdoMo Vmn_mZ H$_r
Xdm§H$ Ago åhUVmV. hmoVo n[aUm_r A{V[aŠV ~mînmMo ê$nm§Va Obq~XyV hmoD$Z
nmdgmg gwédmV hmoVo.
18
^maVmVrb EHy$U nmdgmn¡H$s gdm©{YH$ nmD$g `mM 1. npíM_r OoQ> :
àH$maMm Amho. CÎma àdmh : ho dmao ^y_Ü` g_wÐmdê$Z ^maVmH$S>o
nO©Ý` N>mòMm àXoe `m àH$maÀ`m nmdgm_wio {Z_m©U hmoVmo. Amë`mda hr_mb`mbm VmoS>VmV d Ë`mMo XmoZ emIoV
AmdV© nOÝ` : AmdV© {Z{_©VrÀ`m doir Omo nmD$g nS>Vmo ê$nm§Va hmoVo CÎma d X{jU. Ë`mn¡H$s CÎma emIm hr
Ë`mg AmdV© nO©Ý` Ago åhUVmV. {V~oQ>dê$Z dmhVo.
X{jU emIm : npíM_r OoQ> àdmhmMr X{jU emIm hr
T>J\w$Q>r :
{h_mb`mÀ`m X{jUoH$S>o dmhVo d ^maVmÀ`m CÎmaoH$S>rb
n
`m àH$mamV OmoaXma CÜd©Jm_r (da OmUmao) dmè`m_wio S>m|Jar ^mJmV _wgiYma nmD$g XoVo. (n§Om~, h[a`mUm,
O{_ZrH$S>o òV Agbobo nmdgmMo W|~ daÀ`m da T>JmVM CÎmamI§S>)
Wm§~{dbo OmVmV. Ë`m W|~moM JmamV ê$nm§Va hmoVo n[aUm_r 2. nydu` OoQ> àdmh :
T>J OS> hmoVmV. OS> Pmboë`m T>Jm§Mo dOZ CÜd©Jm_r
dmao noby eH$V ZmhrV Vodhm Jmam§gh AmH$pñ_H$ _ygiYma
nmD$g nS>Vmo `mbmM T>J\y$Q>r åhUVmV. a
gy`{© H$aUo CÝhmù`mV H$H©$d¥Îmmda b§~ê$n nS>V Agë`mZo
t
CÜd© hdoMo A{^gaU CbQ> {XeoZo hmoVo d ho dmao nyd}H$Sy>Z
npíM_oH$S>o dmhVmV.
m
r r
gd©M _wgiYma d¥ï>r åhUOo T>J\w$Q>r Zìho.
OmJ{VH$ Vmn_mZ {dVaUmMm Aä`mg H$aVmZm OmZodmar
d Owb¡ `m XmoÝhr _{hÝ`mMo Vmn_mZ n¥ð>^mJmdarb {j{VO gmJa Vi aMZm :
u gmJaemñÌ
g_m§Va Vmn_mZmÀ`m {dVaUmgmR>r dmnabo OmVmo H$maU

hoXmoÝhr _{hZo gw`m©Mm CÎmamÙ Am{U X{jUm`Z H$mi
_mZbm OmVmo. n[aUm_r `m H$mimV gw`©{H$aUo _H$ad¥Îm a
v e

F
o
The largest contincental shelf in the workd is
the Siberian scll (1500 km) at artic ocean.
The Ocean having 97.25% of the total water
The biosphere having 0.0004% of the total wa-
i
Am{U H$H©$d¥Îm `mda b§~mH$ma nS>VmV Ë`m_wio Vo {H$_mZ
ter.
d H$_mb Vmn_mZ Xe©H$ _{hZo hmoV.
iv The Ocean water having near about 18.97% of
r t
dm`w^ma g_wÐgnmQ>rOdi gdm©{YH$ AgVmo d C§MrZwgma chlonne.

i
dm`w^ma Xa 300 _rQ>abm 34 {_br~ma EdT>m H$_r hmoVmo.
t ^yIS§ > _§M : ^wIS§ >mMm {H$Zmè`mbJV Agbobm g_wÐmV
e
g_^ma aofm åhUOo g_mZ dm`w^ma Agboë`m {R>H$mUm§Zm

a
OmoS>Umè`m H$mën{ZH$ aofm hmo`.
p
g_Vmn aofm åhUOo g_mZ Vmn_mZ Agboë`m {R>H$mUm§Zm
OmoS>Umè`m H$mën{ZH$ aofm hmo`.
m
~wS>mbobm ^mJ åhUOo ^yI§S> _§M hmo`. hm ^mJ Iyn
_hÎdmMm AgVmo. `m_Üò _mgo_mar Ho$br OmVo d Ë`mM
~amo~a `m^mJmbm Z¡g{J©H$ dm`w, I{ZOVob, {d{dY
P
I{ZOo {_idVm òVmV.
OoQ> àdmh : o gmJar {Zjon : g_wÐ Vimer Agboë`m _¥Xy {MIbmV

C
OoQ> àdmh ho dmVmdaUmVrb A{VCÀM (VnñVãYr)
WamVrb doJdmZ dmè`mMm àdmh Amho.
Agboë`m gmJar dZñnVr d àmÊ`m§Mo AdeofmMo à_mU
åhUOo gmJar {Zjn hmo`.
ho dmao Vmer 150 {H$_r doJmZo dmhVmV. ho dmao ZmJ_moS>r
gmJar ObmMo Vmn_mZ :
diUo KoD$Z dmhVmV. Ë`m§Mr é§Xr 100 Vo 200 {H$_r
AgVo. gmJa ObmMo Vmn_mZ åhUOo gmJa ObmZo YmaU Ho$bobr
ho dmao ^w_Ü` g_wÐmdê$Z ^maVmH$S>o òVmV. `m dmè`m§Mr CîUVm hmo`.
dmhÊ`mMr {Xem hr npíM_oH$Sy>Z nyd}H$S>o Amho. gmJamÀ`m Vmn_mZmÀ`m ñÌmoV gy`© _mZbm OmVmo. gw`{© H$aU
ho dmao XmoZ àH$maMo AgyZ Vo nwT>rbà_mUo - n¥Ïdrda gd©Ì gmaIo nS>V ZgyZ JmobmYm©Zgw ma Ë`mMo à_U
19
H$_r OmñV hmoVo n[aUm_r gwÐmÀ`m Vmn_mZmV {^ÞVm {XgyZ 3. g_erVmoîU H$Q>r~§Yr` : _Ü`_ Vo H$_r jmaVm
òVo. 4. {eV H${Q>~§Yr` : gdm©V H$_r jmaVm
g_wÐmMo Vmn_mZ {dfwd¥ÎmmH$Sy>Z Y«wdmH$S>o H$_r hmoV OmVo gmJamÀ`m jmaVoda n[aUm_ H$aUmao KQ>H$
(Vmn_mZmMo AmS>do {dVaU) Va gmJa ObmÀ`m ^yn¥ð> 1. ~mînr^dZ 2. nmD$g
^mJmH$Sy>Z gmJa VimH$S>o Vmn_mZmV KQ> hmoV OmVo (Cô
3. dmao 4. g_wÐr àdmh
{ddaU)
5. ZÚm§Ûmao hmoUmam JmoS>çm nmÊ`mMm nmD$g
0.5 0 C {dfw d ¥ Î mmH$Sy > Z Y« w d mH$S> o OmVmZm àËò H $
Verllcal Distribution of Salinity
n
Ajd¥Îmmbm Vmn_mZ H$_r hmoV OmVo.
Salinity generally increases with depthe and
X{jU JmobmYm©nojm (160C) CÎma JmobmYm©Vrb (190C) there is a disinet zone called halocline zone.
g_wÐmÀ`m nmÊ`mMo Vmn_mZ OmñV AgVo. H$maU OmñVrV From the below of halocline zone the salinity
OmñV CÎma JmobmY© O{_ZrZo ì`mnbobm Amho.
gmJar ObmMr jmaVm :
ta
increases sharply
The lower salinity water is rest above the higher
salinity water
m
Reason : Because the ater with lower salinity
r r
gmJar Obm_Üò {daKiboë`m jma`wŠV nXmWm©Mo à_mU
having lower density and the water with hither
åhUOo gmJar ObmMr jmaVm hmo`. hr jmaVm Xa hOmar
^mJm_Üò _moObr OmVo. Ë`mgmR>r % ho {MÝh dmnaVmV. u
salinty having higher density.
a
nmÊ`mMr jmaVm d KZVm hr g_ à_mUmV AgVo.
OJmV doJdoJù`m {R>H$mUr jmaVm {^Þ {^Þ Amho na§Vw
gJù`m _hmgmamÀ`m jmaVoMr gamgar H$mT>ë`mg 35% o
jmaVoÀ`m à_mUmZwgma g_wÐm§Mm dmT>Vm H«$_ :
F
AgVo.
gmJar ObmÀ`m jmaVoMo ñÌmoV :
i iv
^wI§S>mdê$Z dmhV òUmè`m ZÚm IS>H$m§Mr PrO H$ê$Z
v e 1. ~mëQ>rH$ g_wÐ - 9% 2. ^w_Ü` g_wÐ - 39%
3. Vm§~S>m g_wÐ - 41% 4. H°$pñn`Z g_wÐ - 155%
5. J«oQ> gmëQ> boH$-220% 6. _¥V g_wÐ - 332%
rt
t
_mo R > ç m à_mUmV jma g_w Ð m_Üò AmUVmV.
i
(Ë`mnmÊ`m_Üò H$m~m}ZoQ>Mo à_mU OmñV Agë`m_wio
e
àXoemZwgma jmaVoMm CVaVm H«$_ :
1. CîU àXoe (CnCîU) - 37%
a
jmamMr Md OmUdV Zmhr)
2. {dfwdÎ¥ mr` àXoe - 34% (Vmn_mZ OmñV AgyZhr jmaVm
gmJar g{Odm§Ûmao H$m~m}ZQ
p
o > jmam§Mo _moR>çm à_mUmV emofU
Pmë`m_wio H$m~m}ZoQ>Mo à_mU H$_r hmoD$Z Nacl (jma)
H$_r AgVo H$maU {dfwd¥Îmr` àXoe hm A{VnO©Ý`_mZ,
m A^«mÀN>m{XV AmH$me, AmÐ©Vm hr d¡{eîQ>ço Agbobm
P
Mo à_mU dmT>Vo n[aUm_r g_wÐmMr jmaVm dmT>Vo.
Amho)
gmJar ObmÀ`m jmaVoMo {dVaU : o 3. g_{eVmoîU àXoe - 33%
C
Cô {dVaU : `m {dVaUm g§X^m©V H$moUVmhr {ZpíMV
{ZîH$f© {ZKV Zmhr.
4. Y«dw r` àXoe - 31%
^maVmV dmnaÊ`mV òUmao nmUr :
AmS>do {dVaU : Vmn_mZmZwgma jmaVoMo à_mU doJdoJio 1. H¥$fr : 92% 2. CÚmoJ : 5%
AgVo, Vmn_mZ OmñV jmaVm OmñV, Vmn_mZ H$_r jmaVm 3. {nÊ`mgmR>r : 3%
H$_r. gmJamÀ`m jmaVoMo à_mU nwT>rbà_mUo Amho.
_hmgmJamg§~§YrMo AÜ``Z d g§emoYZ amï´>r` _hmgmJa
1. CîUH$Q>r~§Yr` : _Ü`_ jmaVm {dkmZ g§ñWm, nUOr `m§À`m _m\©$V Ho$bo OmVo.
2. CnCîU H$Q>r~§Yr` : gdm©{YH$ jmaVm
20
gmJar àdmh : Hind Ocean
gmJar àdmh åhUOo _hmgmJamÀ`m ObmMr Xya A§Vamn`ªV 1. gmo_mbr àdmh

hmoUmar {j{VO g_m§Va hmbMmb hmo`. 2. A°½`wëhmg àdmh
gmJar àdmh ho H$m`_dê$nr AgVmV. {Xem, doJ Am{U
OJmVrb à_wI {Ûng_yh :
gmVË`Vm hr gmJar àdmhmMr JwUY_© (d¡{eîQ>ç) AmhoV.
Ûrng_yh åhUOo AZoH$ ~oQ>m§Mm ghÿh qH$dm e¥§Ibm hmo`.
gmJar àdmh ho _§X JVrZo dmhVmV (2 Vo 10 {H$_r/
Ûrng_yh (Archipelago) hm eãX b°{Q>Z ^mfoVrb
Vmg) d `m àdmhmÀ`m dmhÊ`m_wio Vmn_mZm_Üò
n
Arkhil åhUOo _w»` Am{U Pelagos åhUOo gmJa `m
nwZ{d©VaU OJâ hmoV AgVo.
eãXmdê$Z ~Zbobm Amho.
gmJar àdmh J«hr` dmè`mÀ`m gmJaObn¥ð>mer Pmboë`m
Ûrng_y h ho _mo R > ç m ^y { _I§ S > m Odi AmT> i VmV.
a
Kf©UmVyZ {Z_m©U hmoVmV. Odinmg _hmgmJamVrb gd©M
Ûrng_yhmMr CËnÎmr, PrO, g§M`Z Am{U ^y-hmbMmbr
àdmh ho amï´>r` dmè`mÀ`m {XeoZo dmhVmV.
t
BË`mXr {H«$`m§_wio hmoVo.
gmJar àdmh ho XmoZ àH$maMo AgVmV -
OJmVrb B§ S > m o Z o { e`m, OnmZ, {\${bnmB© Ý g,
m
r r
1. CîUgmJar àdmh : CîU nmÊ`mMo W§S> nmÊ`mH$S>o dhZ. Ý`yPrb§S>Am{U B§½b§S> ho à_wI Ûrng_yh AmhoV. `m{edm`
{dfwd¥Îmr` ^mJmV V`ma hmoVmV d Yw«dmH$S>o dmhVmV.
2. {eV gmJar àdmh : W§S> nmÊ`mMo CîU nmÊ`mH$S>o dhZ u
Ý`y{Jar Zmoìhm`m Pr_ë`m,ñdmb~mS>,© goìh{Z©`m Pr_ë`m,
H°$Zo{S>`Z AmpŠQ>©H$ _hÎdmMo Ûrng_yh AmhoV.
H$aVmV, Y«wdmH$Sy>Z {dfwd¥ÎmmH$S>o dmhVmV.
gmJar àdmhm_wio hmoUmao n[aUm_ :
1. gmJar àdmh Á`m àXoemOdiyZ dmhVmV Ë`m àXoemÀ`m
a
v e Ûrng_yh
o
joÌ\$imZwgma OJmVrb Xhm à_wI Ûrng_yh (Mm¡{H$_r
_Üò)
F
joÌ\$i ñWmZ
Vmn_mZmda n[aUm_ H$aVmV.
rt
i
itiv
2. OoWo CîU d W§S> àdmh EH$Ì òVmV VoWo XmQ> YwH$o {Z_m©U hmoV.o
3. OoWo CîU d W§S> àdmh EH$Ì EH$_oH$mV {_giVmV VoWo
Planktons Mr {Z{_©Vr Mm§Jë`m àH$mao hmoVo d _mgo_marg
_bo{e`m
H°$Zo{S>`Z AmpŠQ>H© $
Ý`y{Jar
OnmZ
{~«{Q>e ~oQ>o
20,00,000
14,24,000
7,86,000
3,80,000
3,15,000
qhXr/àem§V _hmgmJa
AmpŠQ>H© $ _hmgmJa
àem§V _hmgmJa
àem§V _hmgmJa
AQ>bm§{Q>H$ _hmgmJa
e
MmbZm {_iVo«.
a p
4. dmhVwH$sMm IM© gmJar àdmhm_wio H$_r hmoVmo.
W§S> àdmh :
m
Ý`yPrb§S>
A±{Q>bO o
Zmoìhm`m Pr_ë`m
2,68,000
2,10,000
90,650
àem§V _hmgmJa
H°$ao{~`Z g_wÐ
AmpŠQ>H© $ _hmgmJa
P
ñdmb~mS>© 61,000 AmpŠQ>©_hmgmJa
1. h§~moëS>a qH$dm noê$ àdmh
oAllantio Ocean goìh{Z©`m Pr_ë`m 37,000 AmpŠQ>H© $ _hmgmJa
2. \$m°H$b±S> àdmh
3. H°${b\$mo{Z©`m àdmh
4. X{jU Y«wdr` àdmh
C ~|½`wbm àdmh
H°$bar àdmh
1. _bo{e`m Ûrng_yh :
hm Ûrng_yh Am½Zo` Am{e`m Am{U Am°ñQ>´>o{b`m `m§À`m
5. Amo`m{eAmo àdmh b°~«mS>moa àdmh Xaå`mZ AmT>iVmo.
Ë`mVrb H$mhr ~oQ>m§Zm Zmdo {Xbobr AgyZ Vr B§S>moZo{e`m,
CîU àdmh (Allantio Ocean) :
{\$brnmB©Ýg, qgJmnya, ~«Zw mB©, nyd© _bo{e`m, nyd© Vm`_moa,
1. ~«mPrb ndmh 2. Jë\$ àdmh
Ý`y{Jar Ûrng_yh BË`mXr AgyZ hr à_wI ~oQ>o AmhoV.
3. `w{Z`m àdmh 4. CÎma AQ>bm§{Q>H$
^yJû` Ñ{ï>H$moZmVyZ nmhVm hm g{H«$` Ádmbm_wIr àXoe
Amho. `m àXoemV AZoH$ nd©V ^ydV©{ZH$s {H«$ò_i w o Pmbobo
21
AmhoV. CXm. {H$Zm~mby (4095 _r. C§M), nwê$H$ hr _w»` ~oQ>o AmhoV. `m{edm` AZoH$ bhmZ ~oQ>o AmhoV.
(4884 _r. C§M), ho Ûrng_yh {dfwdÎ¥ mr` nQ²>Q>çmV òVmV. hr Ûrng_yh Am°ñQ´>o{b`mÀ`m nyd}bm 1500 {H$bmo_rQ>a
2. H°$Zo{S>`Z AmpŠQ>©H$ Ûrng_yh : A§Vamda AmhoV. Hw$H$ g_wÐYwZr_wio CÎma ~oQ>o d X{jU
~oio {d^ŠV Pmbobr AmhoV. `m _w»` XmoZ ~oQ>m§{edm`
hm Ûrng_yh H°$ZS>mÀ`m à_wI ^y^mJmÀ`m CÎmaobm Amho.
ñQw>AQ>©, emW_ `m§Mmhr g_mdoe `m Ûrng_yhmV Ho$bm
`m Ûrng_yhmVrb ~oQ>m§Mr g§»`m 3,563 Amho. `m
OmVmo.
Ûrng_yhmÀ`m npíM_obm ìhçy\$moQ>© g_wX, CÎmaobm AmpŠQ>H© $
_hmgmJa, nydb
} m J«rZb±S>, ~{\$Z CngmJa Am{U S>po ìhg 7. A±{Q>bO o Ûrng_yh :
gm_wÐYwZr Amho. `m _hmÛrnmÀ`m X{jUobm hS>gZMm
CngmJa Amho.
n
`m Ûrng_yhmMo ñWmZ H°$ao{~`Z g_wÐmV Amho. 0 A±{Q>bOo
Ûrng_yhmV J«oQ>a A±{Q>boO ~oQ>m§Mm g_yh Amho. `m_Üò
a
3. Ý`y{JZr Ûrng_yh : Š`y~m, O_¡H$m, h¡Vr, S>mo_°{ZH$Z [anpãbH$ Am{U
ß`w[aQ>mo[aH$m `m ~oQ>m§Mm g_mdoe hmoVmo.
t
àemgH$s` Ñ{ï>H$moZmVyZ `m Ûrng_yhmMo XmoZ ^mJ nS>VmV.
npíM_oH$S>rb B§S>moZo{e`mMm AYm© ^mJ nnwAm ZmdmZo 8. Zmoìhm`m Pr_ë`m Ûrng_yh :
m
r r
AmoiIbm OmVmo. nyd}H$S>rb AYm© ^mJnnwAm Ý`y{Jar a{e`Z ^mfoVrb Zmoìhm`m Po_ë`m eãXmMm AW© ZdrZ
`m ZmdmZo AmoiIbm OmVmo. `m CÎma {Xeobm àem§V
_hmgmJa ngabobm Amho. `m Ûrng_yhmÀ`m nyd© {Xeobm u
O_rZ Agm hmoVmo. hr Ûrng_yh AmpŠQ>©H$ _hmgmJamV
AmhoV. `mMo ñWmZ a{e`mMm CÎmaobm Amho. Zmoìhm`m
{~ñ_mH©$ Am{U gmobmo_Z ho g_wÐ AmhoV X{jU gr_oda
4. OnmZ {Ûng_yh : a
H$moab g_wÐ Amho. Z¡F$Ë` {Xeobm Aam\w$amo hm g_wÐ Amho.
v e F
o
Po_ë`m hm Ûrng_yh _w»` XmoZ ~oQ>m§V {d^mJbobm Amho.
Ë`mn¡H$s _w»` ~oQ> Zmoìhm`m Po_ë`m AgyZ Xwgao _hÎdmMo
~oQ> goìh{Z©`m Po_ë`m ZmdmZo AmoiIbo OmVmo. `m
i
hm Ûrng_yh B©emÝ` Vo Z¡F$Ë` {XeoV ngbobm AgyZ Vmo
Ûrng_yhmVrb CÎmaoH$S>rb ~oQ>mda {h_ZÚm AmhoV.
iv
Am{e`m I§S>mÀ`m nyd}bm Amho. `m {Ûng_yhmMo ñWmZ 9. ñdmb~mS>© Ûrng_yh :
ret
t
àem§V _hmgmJamV Amho. `m Ûrng_yhmV hmoÝey d _w»`
i
~oQ>o AmhoV. `m{edm` hmoŠH$m`S>mo, {eH$moHy$, Š`yey,
Amoemo_r emoQ>mo, Amo{H$Zmdm Jw§Vmo hr AÝ` ~oQ>o AmhoV.
ñdmb~S>M © m AW© erV gmJa {H$Zmam Agm hmoVmo. Ûrng_yh
Am{ŠQ>©H$ _hmgmJa, ~°aoQ> g_wÐ, J«rZb§S> g_wÐ Am{U
Zmd}{O`Z g_wÐmÀ`m Xaå`mZ Amho. Zm°d} XoemÀ`m AJXr
5. {~«{Q>e Ûrng_yh :
a p
`m Ûrng_yhmMo ñWmZ CÎma AQ>bm§{Q>H$ _hmgmJamV Amho.
m
CÎmaobm `m Ûrng_yhmMo ñWmZ ñWmZ Amho. Ûrng_yh
AmpŠQ>©H$ d¥ÎmmÀ`m CÎmaobm Agë`m_wio CÝhmù`mV
_ÜàmÌrMm gy`© d {hdmù`mV Y«dw r` amÌrMm àË`` òVmo.
P
`wamon I§S>mÀ`m dm`ì` {Xeobm ngaboë`m ~oQ>m§À`m
C
o
g_y h mbm {~« { Q> e ~o Q > o åhUy Z Amo i Ibo OmVo . `m
Ûrng_yhmV J«oQ> {~«Q>Z Am{U Am`bªS> `m _w»` ~oQ>m§Mm
g_mdoe hmoVmo. `m _w»` ~oQ>m{§ edm` BVa gw_mao ghm hOma
bhmZ ~o Q > m § M m g_mdo e `m Ûrng_y h mV hmo V mo . `m
`m joÌmV _ÜàmÌrMm gy`© 99 {Xdg AgVmo, Va Y«wdr`
amÌ 84 {Xdgm§Mr AgVo, `m {Ûng_yhmMo 64% joÌ
{h_ZÚm§Zr ì`mnbo Amho.. 30% joÌ AmogmS> IS>H$m§Zr
Va 10% joÌ dZñnVr§Zr ì`mnbo Amho. B.g. 1920
_Üò Zm°d} `m XoemZo `m Ûrng_yhmbm ñdmb~© ho Zmd {Xbo.
Ûrng_yhmMm CX` ^y-hmbMmbt_wio Pmbm Agmdm, Agm
Ûrng_yh CÀM Ajd¥Îmr` àXoemV Agë`mZo òWrb
emñÌkm§ZmMm A§XmO Amho.
gamgar Vmn_mZ 40 gopëg`g Vo 60 gopëg`g AgVo
6. Ý`yPrb§S> Ûrng_yh :
Am{U OmZodmar _{hÝ`mMo gamgar Vmn_mZ -160
Z¡F$Ë` àem§V _hmgmJamV `m {Ûng_yhmMo ñWmZ Amho.
gopëg`g Vo 120 gopëg`g Xaå`mZ AgVo.
`m Ûrng_yhmV _w»` XmoZ ~oQ>o AmhoV. Ë`mV CÎma Am`bªS>
22
il y
at by
jP h
p
bu a
A gr
‡µÖ¢ÖÖ : 11 ¾Öß ³ÖæÝÖÖê»Ö (®Ö×¾Ö®Ö)

ÃÖÖ¸üÖ¿Ó Ö
eo
G
1 Mo. 9689665611
1. ³Öæ - ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà¯ÖêõÖÖ ŸµÖÖÓ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖÖê.
 µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ ÃŸÖ¸üÖŸÖ ¾ÖóµÖÖ ¯Ö›üŸÖÖŸÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ
³Öæ - ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà“Öê ¯Öã¸üÖ¾Öê : ×¾Ö³ÖÓÝÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Öß ‘Ö›üß“Öê ¯Ö¾ÖÔŸÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ÝÖ™ü
 ®ÖÃÖÝÖÖÔŸÖ ³Öæºþ¯Öê Æüß ÛúÖµÖ´ÖÃÖË ¾Öºþ¯Öß ®ÖÃÖŸÖÖŸÖ. ŸÖß ®ÖêÆü´Öß ²Ö¤ü»ÖŸÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôûê µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà®ÖÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ
†ÃÖŸÖÖŸÖ. †¿ÖÖ ¯Öã¸üÖ¾µÖÖ¾Öºþ®Ö †ÃÖê ×¤üÃÖæ®Ö µÖêŸÖê, Ûúß ³Öæ- Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ ²Ö»ÖÖ“Öê ¯Öãœüß»Ö ¤üÖê®Ö
ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà´Öãôûê ¯Öé£¾Öß ¯ÖéÂšüÖ “µÖÖ ³ÖÖÝÖÖ¾Ö¸ü ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ÆüÖŸê ÖÖê. µÖÖ“Öê ÝÖ™ü ¯Ö›üŸÖÖŸÖ.
ÛúÖÆüß ¯Öã¸üÖ¾Öê ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ´ÖÖÞÖê : †) ŸÖÖÞÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖÛúÖ¸üß ²Ö»Öê :
†) 2004 “µÖÖ ÃÖã®ÖÖ´Öß®ÖÓŸÖ¸ü, ÃÖã´ÖÖ¡ÖÖ ²Öê™üÖ“µÖÖ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ“Öß  ²Ö»Öê •Öê¾ÆüÖ ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ¯ÖÖÃÖæ®Ö ×¾Ö¹ý¨ü ×¤ü¿Öê®Öê ÛúÖµÖÔ Ûú¸üŸÖÖŸÖ
ˆÓ“Öß ÛúÖÆüß ÃÖë×™´Öß™üÃÖÔ®Öê ¾ÖÖœü»Öß. ŸÖê¾ÆüÖ ŸÖÖÞÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖê.
†Ö) ×Æü´ÖÖ»ÖµÖÖ´Ö¬Öß»Ö ×¿Ö¾ÖÖ×»ÖÛú, ´Ö¬µÖ ×Æ´ÖÖ»ÖµÖ, ×Æü´ÖÖ¦üß  ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ (¯ÖÏÃŸÖ¸ü³ÖÓÝÖ ) ÆüÖê‰ú®Ö ³ÖêÝÖÖ
il y
µÖÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖ¸üÖÓÝÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß. ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû ÜÖ“Ö¤ü¸üß ×ÛúÓ¾ÖÖ ÝÖ™ü ¯Ö¾ÖÔŸÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´Ö
‡) ®ÖÖê¾Æëü²Ö¸ü 1963 ´Ö¬µÖê †Ö‡ÔÃÖ»ÖÑ›ü•Ö¾Öôû ‹Ûú ²Öê™ü ŸÖß ÆüÖêŸÖê.
at b
ÃÖ´Öã¦üÃÖ¯ÖÖ™üß“µÖÖ ¾Ö¸ü †Ö»µÖÖ“Öê ¾ÖÖŸÖÔÖÓÛú®Ö ÛúÖÆüß ®ÖÖ×¾ÖÛúÖÓ®Öß ²Ö) ¤üÖ²Ö ×®Ö´ÖÖÔÞÖÛúÖ¸üß ²Ö»Öê :
Ûêú»Öê. Æêü ®ÖÖ×¾ÖÛú ŸµÖÖ ¯Ö×¸üÃÖ¸üÖŸÖæ®Ö •ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÓÖ®Öß  ²Ö»Öê •Öê¾ÆüÖ ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ“µÖÖ ×¤ü¿Öê®Öê ÛúÖµÖÔ Ûú¸üŸÖÖŸÖ ŸÖê¾ÆüÖ
y
Æüß ‘Ö™ü®ÖÖ ¯ÖÖ×Æü»Öß. ŸµÖÖÓ®ÖÖ Ûëú×¦üŸÖ ²Ö»Ö †ÃÖêÆüß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
‡Ô) ÃÖã®ÖÖ´Öß®ÖÓŸÖ¸ü ÛúÖÆüß ²Öê™êü »Öã¯ŸÖ —ÖÖ»µÖÖ “Öê ×®Ö¤ü¿ÖÔ®Ö ÖÃÖ  µÖÖ ²Ö»ÖÖÓ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸ü ¤üÖ²Ö ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖê‰ú®Ö
jP h †Ö»Öê †ÖÆêü. ˆ¤üÖ. ´ÖêÝÖÖ¯ÖÖê›ü.
ˆ) ´ÖãÓ²Ö‡Ô ²Öê™üÖ“µÖÖ †ÖÝ®ÖêµÖ»ÖÖ, ´ÖÖ—ÖÝÖÖ¾Ö ÝÖÖê¤üß•Ö¾Öôû ¾Ö®ÖÖÓÃÖÆ
p ³Öæ¯ÖéÂšüÖÃÖ ²ÖÖÛú µÖêÞÖê, ¾ÖóµÖÖ ¯Ö›üÞÖê ×ÛúÓ¾ÖÖ ³ÖêÝÖÖ ¯Ö›üÞÖê
µÖÖ ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖÖŸÖ.
•Ö´Öß®Ö ²Öã›üÖ»µÖÖ “Öê ¯Öã¸üÖ¾Öê †ÖÆêüŸÖ. µÖÖ ÜÖÖ›üßŸÖ ÛúÖÆüß  ¾Ö»ÖßÛú¸üÞÖ :
bu a
ÜÖÖê»Öß¾Ö¸ü †Ö•ÖÆüß µÖÖ ¾ÖéõÖÖÓ“Öê ²ÖÓã¬Öê †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.  ´Öé¤ãü ¾Ö »Ö¾Ö×“ÖÛú ÜÖ›üÛúÖÓ¾Ö¸ü ŸµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Ö •ÖÖÃŸÖ ¯Ö›üŸÖÖê.
´ÖÓ¤ü ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß : •µÖÖ¾Öêôûß ÜÖ›üÛúÖ“µÖÖ ÃŸÖ¸üÖÓ´Ö¬Öæ®Ö ‰ú•ÖÖÔ »ÖÆü¸üß ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ
A gr
 †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ²Ö»ÖÖÓ´Öãôêû ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ´Ö¬µÖê •µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖÖŸÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ ŸµÖÖ¾Öêôûß ¾ÖóµÖÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
ŸµÖÖÓ®ÖÖ ³Öæ×¾Ö¾ÖŸÖÔ®ÖÛúß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà“µÖÖ  ¾Ö»ÖßÛú¸üÞÖÖ“Öß ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ Æüß ¾Ö»Öß ¯Ö¾ÖÔŸÖÖ“µÖÖ ×®ÖÙ´ÖŸÖßÃÖ ÛúÖ¸üÞÖß³ÖæŸÖ
×¤ü¿ÖÖÓ®ÖãÃÖÖ¸ü ŸµÖÖÓ“Öê ‰ú¬¾ÖÔÝÖÖ´Öß †Ö×ÞÖ ×õÖ×ŸÖ•Ö ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü †ÃÖê šü¸üŸÖê. ˆ¤üÖ. ×Æ´ÖÖ»ÖµÖ, †Ö»¯ÃÖ, ¸üÖòÛúß, †Ñ›üß•Ö ‡ŸµÖÖ¤ß.
eo
¤üÖê®Ö ÝÖ™ü Ûêú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ.  ¾Ö»Öß“Öê ³ÖÖÝÖ :

1) ‰ú¬¾ÖÔÝÖÖ´Öß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß (ÜÖÓ›ü ×®Ö´ÖÖÔÞÖÛúÖ¸üß) :  ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖ ¾ÖóµÖÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ¾ÖóµÖÖÓÓ“µÖÖ ¤üÖê®Æüß ²ÖÖ•ÖæÓ®ÖÖ
 ¯Öé£¾Öß“µÖÖ †ÓŸÖ¸ÓüÝÖÖŸÖß»Ö ²Ö»ÖÖÓ´Öãôêû ¾Ö ‰ú•Öì“µÖÖ ¾ÖÆü®ÖÖ´Öãôêû ³Öã•ÖÖ †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
G
ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ¯Öé£¾Öß“µÖÖ Ûëú¦üÖÛú›æü®Ö ³Öæ¯ÖéÂšüÖÛú›êü  •Öê¾ÆüÖ ´Ö¬µÖ ³ÖÖÝÖ †×¬ÖÛú ˆÓ“Öß¾Ö¸ü †ÃÖŸÖÖê ¾Ö ŸµÖÖ“µÖÖ ³Öã•ÖÖ
×ÛúÓ¾ÖÖ ³Öæ¯ÖéÂšüÖÛú›æü®Ö Ûëú¦üÖÛú›êü µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß †×ŸÖ´ÖÓ¤ü ÝÖŸÖß®Öê ×¾Ö¹ý¨ü ×¤ü¿ÖêÃÖ ˆŸÖ¸üŸÖÖŸÖ, ŸµÖÖ ¾Ö»ÖßÃÖ †¯Ö®ÖŸÖß ¾Ö»Öß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ.  •Öê¾ÆüÖ ¾Ö»Öß“ÖÖ ´Ö¬µÖ³ÖÖÝÖ Ûú´Öß ˆÓ“Öß¾Ö¸ü †ÃÖŸÖÖê ¾Ö ŸµÖÖ“µÖÖ
 µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà´Öãôêû ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÃŸÖßÞÖÔ ³ÖÖÝÖ ¾Ö¸ü ˆ“Ö»Ö»ÖÖ ³Öã•ÖÖ ´Ö¬µÖ³ÖÖÝÖß ‹Ûú´ÖêÛúÖÓÛú›êü ˆŸÖ¸üŸÖÖŸÖ ŸÖê¾ÆüÖ ŸµÖÖ ¾Ö»ÖßÃÖ
•ÖÖŸÖÖê ×ÛúÓ¾ÖÖ ÜÖ“ÖŸÖÖê. ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ ÃÖ´Öã¦üÃÖ¯ÖÖ™üß¯ÖêõÖÖ ¾Ö¸ü †×³Ö®ÖŸÖß ¾Ö»Öß †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
ˆ“Ö»Ö»ÖÖ ÝÖê»µÖÖ´Öãôêû ÜÖÓ›üÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê. ´ÆüÞÖæ®Ö µÖÖ  ¾Ö»Öß“Öê ¯Ö¾ÖÔŸÖ :
ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà®ÖÖ ÜÖÓ›ü ×®Ö´ÖÖÔÞÖ Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.  ¾Ö»ÖßÛú¸üÞÖÖ´Öãôêû ¾Ö»Öß ¯Ö¾ÖÔŸÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê.
2) ×õÖ×ŸÖ•Ö ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü (¯Ö¾ÖÔŸÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖÛúÖ¸üß) ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß : ˆ¤üÖ. ×Æü´ÖÖ»ÖµÖ, †Ö»¯ÃÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖ. ¾ÖµÖÖê´ÖÖ®ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ¾Ö»Öß ¯Ö¾ÖÔŸÖÖÓ“Öê
 µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ×õÖ×ŸÖ•Ö ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ×¤ü¿ÖêŸÖ ÛúÖµÖÔ Ûú¸üŸÖÖŸÖ. ²Ö»ÖÖ“µÖÖ ¤üÖê®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü Ûêú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ.
×¤ü¿Öê®ÖãÃÖÖ¸ü µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ ÃŸÖ¸üÖŸÖ ŸÖÖÞÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ 1) ¯ÖÏÖ“Öß®Ö ¾Ö»Öß ¯Ö¾ÖÔŸÖ : 200 ¤ü¿Ö»ÖõÖ ¾ÖÂÖÖÕ¯Öæ¾Öá ×®Ö´ÖÖÔÞÖ —ÖÖ»Öê»Öê
¤üÖ²Ö ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖê. µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà´Öãôêû ³Öæ¯ÖéÂšüÖÃÖ¾ÖóµÖÖ, ‘Ö›ü¶Ö, ˆ¤üÖ. †¸ü¾Ö»Öß, ˆ¸ü»Ö ¯Ö¾ÖÔŸÖ ¾Ö †ò¯Öê×»Ö×¿ÖµÖ®Ö. ÃÖ¬µÖÖ“Öê
³ÖêÝÖÖ ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. †¸ü¾Ö»ÖßŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÖÔê““Ö ×¿ÖÜÖ¸ü 1722 ´Öß. †ÖÆêü.
 µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ´ÖÓ¤ü ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß †ÖÆêüŸÖ. ¯Ö¸ÓüŸÖã ÜÖÓ›ü ×®Ö´ÖÖÔÞÖ
2 Mo. 9689665611
2) †¾ÖÖÔ“Öß®Ö ¾Ö»Öß ¯Ö¾ÖÔŸÖ : ÃÖã´ÖÖ¸êü 10 ŸÖê 25 ¤ü¿Ö»ÖõÖ ¾ÖÂÖÖÕ¯Öæ¾Öá ˆ“Ö»Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ŸÖê¾ÆüÖ ÆüÖêŸÖê. µÖÖŸÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖ ¯ÖÏŸÖ»Ö ³Öæ´Öß-†×³Ö´ÖãÜÖ
×®Ö´ÖÖÔÞÖ —ÖÖ»Öê»Öê ˆ¤üÖ. ¸üÖòÛúß ¾Ö ×Æü´ÖÖ»ÖµÖ. ×Æü´ÖÖ»ÖµÖÖ“Öß ÃÖ¾ÖÖÔê““Ö †ÃÖŸÖê.
ˆÓ“Öß 8848 ´Öß. †ÖÆêü. ‡) ÛúÖŸÖ¸ü ×¾Ö³ÖÓÝÖ : ÛúÖÆüß ¾ÖêôûÖ, ×¾Ö³ÖÓÝÖ ¯ÖÏŸÖ»ÖÖ“µÖÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß
¾Ö»Öß“Öê ¯ÖÏÛúÖ¸ü : ‹ÛúÖ ²ÖÖ•Öæ“µÖÖ ÜÖ›üÛú ÃŸÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ‰ú¬¾ÖÔ ×¤ü¿Öê®Öê ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Ö
1) ÃÖ´Ö×´ÖŸÖ ¾Ö»Öß : ÆüÖŸê Ö ®ÖÖÆüß. ŸµÖÖ‹ê¾Ö•Öß ÜÖ›üÛú ÃŸÖ¸üÖ“Ó Öß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Ö ×õÖ×ŸÖ•ÖÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü
†) †õÖßµÖ ¯ÖÏŸÖ»Ö ˆ¬ÖÔ¾ÖÝÖÖ´Öß ×¤ü¿Öê®Öê ‘Ö›üŸÖê.
†Ö) ¾Ö»Öà“µÖÖ ³Öã•ÖÖÓ“ÖÖ ˆŸÖÖ¸ü ÃÖ´ÖÖ®Ö †ÃÖŸÖÖê. ‡Ô) ¯ÖÏÞÖÖê¤ü ×¾Ö³ÖÓÝÖ : •Öê¾ÆüÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖ ¯ÖÏŸÖ»ÖÖ“µÖÖ ‹ÛúÖ²ÖÖ•Öæ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ
2) †ÃÖ´Ö×´Ö ŸÖ ¾Ö»Öß : ÃÖã™üÖ ÆüÖê‰ú®Ö ¯Öãœü“µÖÖ ²ÖÖ•Öæ¾Ö¸ü µÖê‰ú®Ö ¯Ö›üŸÖÖê, ŸµÖÖ¾Öêôûß †¿ÖÖ
†) †õÖßµÖ ¯ÖÏŸÖ»Ö Ûú»Ö»Öê»Öê ×¾Ö³ÖÓÝÖÖ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê. µÖÖŸÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖ ¯ÖÏŸÖ»ÖÖ“ÖÖ ÛúÖê®Ö 450
†Ö) ¾Ö»Öß“µÖÖ ³Öã•ÖÖÓ“Öê ÛúÖê®Ö Ûú´Öß •ÖÖÃÖË ŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ¯ÖêõÖÖ Ûú´Öß †ÃÖŸÖÖê.
il y
3) ˆ»Ö£Ö»Öê»Öß ¾Ö»Öß :
 ÝÖ™ü ¯Ö¾ÖÔŸÖ :
at b
†) ¾Ö»Öß“Öß ‹Ûú ¿ÖÖÜÖÖ ¤ãüÃÖ·µÖÖ ¿ÖÖÜÖê¾Ö¸ü —ÖãÛú»Öê»Öß †ÃÖŸÖê.
 Ûú×šüÞÖ ÜÖ›üÛúÖÓ´Ö¬µÖê ‰ú•ÖÖÔ »ÖÆü¸üß ‹Ûú´ÖêÛúÖÓÛú›êü †Ö»µÖÖ®Öê ¤üÖ²Ö
†Ö) ³Öã•ÖÖÓ“ÖÖ ˆŸÖÖ¸ü ‹ÛúÖ“Ö ×¤ü ¿Öê®Öê †ÃÖŸÖÖê ´ÖÖ¡Ö ÛúÖê®Ö
¯Ö›æü®Ö ×¾Ö³ÖÓÝÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ¤üÖê®Ö ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ×¾Ö³ÖÓÝÖÖ´Ö¬Öß»Ö
Ûú´Öß •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ.
³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ •Öê¾ÆüÖ ¾Ö¸ü ˆ“Ö»Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê, ŸÖê¾ÆüÖ ŸÖÖê
y
4) †Ö›ü¾Öß ¾Ö»Öß :
šüÖÛê úóµÖÖÃÖÖ¸üÜÖÖ ×¤üÃÖŸÖÖê. šüÖÛê úóµÖÖ¯ÖÏ´ÖÖÞÖê ×¤üÃÖÞÖÖ·µÖÖ µÖÖ ³ÖÖÝÖÖÃÖ
†) ‹Ûú ¾Ö»Öß ¤ãüÃÖ·µÖÖ ¾Ö»Öß¾Ö¸ü ×õÖ×ŸÖ •ÖÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ×¾ÖÃÖÖ¾Ö»Öê»Öß
jP h
p †ÃÖŸÖê.
†Ö) ¾ÖóµÖÖ ‹ÛúÖ“Ö ×¤ü ¿Öê®Öê ¾Öôû»Öê»µÖÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ.

šüÖêÛúôûÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ÝÖ™ü ¯Ö¾ÖÔŸÖ ´ÆÞÖŸÖÖŸÖ.
ˆ¤üÖ. ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö ´Öê‘ÖÖ»ÖµÖÖ“Öê ¯ÖšüÖ¸ü, ®Ö´ÖÔ¤Ö †Ö×ÞÖ ŸÖÖ¯Öß ®Ö¤üß
¤ü¸ü´µÖÖ®Ö“ÖÖ ÃÖÖŸÖ¯Öã›üÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖ, •Ö´ÖÔ®Öß´Ö¬Öß»Ö ²»ÖòÛú ±úÖò¸üêÃ™ü ¯Ö¾ÖÔŸÖ
5) ÃÖ´Ö®Ö×ŸÖ Ûú ¾Ö»Öß :
¾Ö ±ÏúÖ®ÃÖ´Ö¬Öß»Ö ¾ÆüÖòÃÖ•ÖêÃÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖ.
bu a
†) ÃÖ¸üôû ¾ÖóµÖÖ
†Ö) †õÖßµÖ ¯ÖÏŸÖ»Ö ‰ú¬¾ÖÔ´ÖãÜÖß, —ÖãÛú»Öê»Öê ×ÛúÓ¾ÖÖ ×õÖ×ŸÖ•Ö  ÜÖ“Ö¤ü¸üß :
A gr
ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü  ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖß»Ö ¤üÖê®Ö ÃÖ»ÖÝÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖÖ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö“µÖÖ ³ÖÖÝÖÖ¾Ö¸ü ŸÖÖÞÖ

‡) ¾ÖóµÖÖÓ“µÖÖ ³Öã•ÖÖ ‹Ûú´ÖêÛúÖÓÃÖ ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ×®Ö´ÖÖÔÞÖ —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû ŸÖÖê ³ÖÖÝÖ ÜÖ“ÖŸÖÖê. †¿ÖÖ ÜÖ“Ö»Öê»µÖÖ ³ÖÖÝÖÖÃÖ
ÜÖ“Ö¤ü¸üß †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
×¾Ö³ÖÓÝÖ ¯ÖÏÃŸÖ¸ü³ÖÓÝÖ :
eo
  ˆ¤üÖ. †Ö×±ÏúÛêúŸÖß»Ö ¸üß°™ü ¾Æòü»Öß †Ö×ÞÖ ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö ®Ö´ÖÔ¤üÖ ¾Ö

 ¯Öé£¾Öß“µÖÖ †ÓŸÖ¸ÓüÝÖÖŸÖß»Ö ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¹ý¤Ëü¬Ö ×¤ü¿Öê®Öê ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ŸÖÖ¯Öß µÖÖ ®ÖªÖÓ“µÖÖ ¤ü·µÖÖ.
ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ²Ö»ÖÖÓ´Öãôêû, ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ ÃŸÖ¸üÖÓŸÖ ŸÖÖÞÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖê.
µÖÖ ŸÖÖÞÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖÓ®ÖÖ ŸÖ›êü ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. ¿Öß‘ÖÐ ÆüÖ“Ö»ÖÖ“Ö :
G
 †¿ÖÖ ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ ŸÖã™üÞµÖÖÃÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖ, ¯ÖÏÃŸÖ ¸ü³ÖÓÝÖ, ³ÖÏÓ¿Ö †ÃÖê  †ÓŸÖ¸ÓüÝÖÖŸÖß»Ö ²Ö»ÖÖÓ´Öãôêû ÛúÖÆüß ¾ÖêôêûÃÖ ¿Öß‘ÖÐ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öß ‘Ö›æü®Ö
´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ÜÖ›üÛúÖ“µÖÖ ŸÖã™ü»Öê»µÖÖ ¯ÖÏŸÖ»ÖÖÃÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖ¯ÖÏŸÖ»Ö †ÃÖê µÖêŸÖÖŸÖ. ³ÖæÛÓú¯Ö †Ö×ÞÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ˆ¦êüÛú Æêü †¿ÖÖ ¿Öß‘ÖÐ
´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà“Öê ¯ÖÏÛúÖ¸ü †ÖÆêüŸÖ.
 ×¾Ö³ÖÓÝÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖêŸÖæ®Ö ÝÖ™ü ¯Ö¾ÖÔŸÖ ¾Ö ÜÖ“Ö¤ü¸üßÃÖÖ¸üÜµÖÖ ³Öæºþ¯ÖÖÓ“Öß  ³ÖæÛÓú¯Ö :
×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê.  ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖ“µÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà´Öãôêû
×¾Ö³ÖÓÝÖÖ“Öê ¯ÖÏÛúÖ¸ü : ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ £Ö¸üÖÓŸÖ ¯ÖÏ“ÖÓ›ü ŸÖÖÞÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖê. ÆüÖ ŸÖÖÞÖ
×¾Ö×¿ÖÂ™ü ´ÖµÖÖÔ¤ê¯Ö»ÖßÛú›êü ÝÖê»µÖÖ ¾Ö¸ü ŸÖÖê ŸÖÖÞÖ ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖ ‹ÜÖÖªÖ
†) ÃÖÖ´ÖÖ®µÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖ : †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖÖ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß
×šüÛúÖÞÖß ´ÖÖêÛúôûÖ ÆüÖêŸÖÖê. •µÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ŸÖÖê ´ÖÖêÛúôûÖ ÆüÖêŸÖÖê, ŸÖê£Öê
ÜÖ›üÛúÖ“ÖÖ ‹Ûú ³ÖÖÝÖ ×¾Ö ³ÖÓÝÖ ¯ÖÏŸÖ»ÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔ®Öê ÜÖÖ»Öß
‰ú•Öì“Öê ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö ÆüÖê‰ú®Ö ‰ú•ÖÖÔ »ÖÆü¸üß ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ ´Öãôêû
ÃÖ¸üÛú»µÖÖ®Öê ÆüÖêŸÖê. µÖÖŸÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖ ¯ÖÏŸÖ»Ö †ÖÛúÖ¿ÖÖ×³Ö´ÖãÜÖ †ÃÖŸÖê.
³ÖæÛú¾Ö“Ö ÛÓú¯Ö ¯ÖÖ¾ÖŸÖê, ´ÆüÞÖ•Öê“Ö ³ÖæÛÓú¯Ö ÆüÖêŸÖÖê.
†Ö)ˆŸÛÎú´Ö (×¾Ö¹ý¨ü) ×¾Ö³ÖÓÝÖ : †¿ÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ×¾Ö ³ÖÓÝÖÖ“Öß
 ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖ •µÖÖ×šüÛúÖÞÖß ÆüÖ ÃÖÖ“Ö»Öê»ÖÖ ŸÖÖÞÖ ´ÖÖêÛúôûÖ ÆüÖêŸÖÖê,
×®ÖÙ´ÖŸÖß ÜÖ›üÛúÖ“ÖÖ ‹Ûú ³ÖÖÝÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖ ¯ÖÏŸÖ»ÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔ®Öê ¾Ö¸ü
ŸµÖÖ ×šÛúÖÞÖÖ»ÖÖ ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öê Ûëú¦üü ×ÛúÓ¾ÖÖ ³ÖæÛúÓ ¯Ö®ÖÖ³Öß †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
3 Mo. 9689665611
 ³ÖæÛÓú¯ÖÛëú¦üÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ‰ú•ÖÖÔ»ÖÆü¸üß •µÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ÃÖ¾ÖÔ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯ÖÖêÆü“ÖŸÖÖŸÖ ´ÖãŒŸÖ —ÖÖ»Öê»Öß ‰ú•ÖÖÔ
ŸµÖÖ ×šÛúÖÞÖß ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“ÖÖ ¬ÖŒÛúÖ ÃÖ¾ÖÔ¯ÖÏ£Ö´Ö ²ÖÃÖŸÖÖê. ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸üß»Ö Æüß 2.0´ÖÆü¢Öê“µÖÖ
†¿ÖÖ ×šüÛúÖÞÖÖ»ÖÖ ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öê †×¯ÖÛëú¦ü †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öê ³ÖæÛÓú¯ÖÖŸÖæ®Ö ´ÖãŒŸÖ
†×¯ÖÛëú¦ü Æêü ®ÖêÆü´Öß ³ÖæÛÓú¯Ö Ûëú¦üÖÃÖ (®ÖÖ³ÖßÃÖ) »ÖÓ²Öºþ¯Ö †ÃÖŸÖê. —ÖÖ»Öê»µÖÖ ‰ú•Öì“µÖÖ 32
 ³ÖæÛÓú¯Ö”ûÖµÖê“ÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö : ¯Ö™ü †ÃÖŸÖê.
 ³ÖæÛÓú¯Ö»ÖÆü¸üß“Öê ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú »ÖÆü¸üß (P), ¤ãüµµÖ´Ö »ÖÆü¸üß (S) ¾Ö
³Öæ¯ÖéÂšü »ÖÆü¸üß (L) †ÃÖê ŸÖß®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü †ÃÖŸÖÖŸÖ. ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú  ³ÖæÛÓú¯Ö×®ÖÙ´ÖŸÖß“Öß ÛúÖ¸üÞÖê :
»ÖÆü¸üß ÃÖ¾ÖÔ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ®Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ. ¤ãüµµÖ´Ö »ÖÆü¸üß ±úŒŸÖ  ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê ³ÖæÛú¾Ö“ÖÖŸÖß»Ö ‰ú•ÖÖÔ ´ÖãŒŸÖ
‘Ö®Ö ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ®Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ. —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû ÆüÖŸê Öê. ³ÖæÛÓú¯Ö ×®ÖÙ´ÖŸÖß“Öß ÛúÖÆüß ÛúÖ¸üÞÖê ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ´ÖÖÞÖê
 ¯ÖÏÖ£Ö×´ÖÛú »ÖÆü¸üß ÃÖ¾ÖÔ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖÓŸÖæ®Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ Ûú¸üŸÖ †ÃÖ»µÖÖ ŸÖ¸üß †ÖÆêüŸÖ.
il y
‹ÛúÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖæ®Ö ¤ãüÃÖ·µÖÖ ´ÖÖ¬µÖ´ÖÖŸÖ ¯ÖÏ¾Öê¿Ö Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ ŸµÖÖ“Öê 1) •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß : •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“µÖÖ ˆ¦êüÛúÖÓ´Öãôêû ³ÖæÛÓú¯ÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß
at b
¾ÖÛÎúß³Ö¾Ö®Ö ÆüÖêŸÖê. ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖê. †¿ÖÖ ³ÖæÛÓú¯ÖÖÓ“Öê Ûëú¦ü ÃÖÆüÃÖÖ Ûú´Öß ÜÖÖê»Öß¾Ö¸ü
 ³ÖæÛÓú¯ÖÃ£ÖÖ®ÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¤æü¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ ³ÖæÛÓú¯Ö´ÖÖ¯Ö®Ö Ûëú¦üÖŸÖÆüß †ÃÖŸÖŸÖ †Ö×ÞÖ ˆ¦êüÛúÖ“µÖÖ •Ö¾Öôû“µÖÖ ¯Ö×¸üÃÖ¸üÖŸÖ“Ö µÖÖÓ“ÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö
³ÖæÛÓú¯Ö»ÖÆü¸üà“Öß ®ÖÖë¤ü ×´ÖôûŸÖê. †ÃÖê †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ÛúÖÆüß ×¾Ö×¿ÖÂšü ¯ÖÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ ×´Ö ôûŸÖÖê. ˆ¤üÖ. 1981 ÃÖÖ»Öß ÛòúÃÖÛêú›ü ¯Ö¾ÖÔŸÖ¸üÖÓÝÖÖŸÖ
y
õÖê¡ÖÖŸÖ »ÖÆü¸üà“Öß ®ÖÖë¤ü ÆüÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. †¿ÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖÃÖ ³ÖæÛÓú¯Ö”ûÖµÖê“ÖÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“ÖÖ ˆ¦êüÛú —ÖÖ»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ, ŸµÖÖ“Ö ¾ÖêôêûÃÖ ÃÖë™ü Æêü»Öê®ÃÖ
¯ÖÏ¤êü¿Ö †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. µÖê£Öê 5.5 µÖÖ ×¸ü¿™ü¸ü ´ÖÆü¢Öê“ÖÖ ³ÖæÛÓú¯Ö —ÖÖ»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ.
jP h
 †×¯ÖÛëú¦üÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö 1050 ŸÖê 1400 ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö“ÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö ¤üÖê®Æüß 2) ³Öæ×¾Ö¾ÖŸÖÔ®Ö Ûúß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Ö: ³ÖæÛú¾Ö“Ö Æêü †®ÖêÛú »ÖÆüÖ®Ö ´ÖÖêšü¶Ö
p
¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ »ÖÆü¸üàÃÖÖšüß ³ÖæÛÓú¯Ö”ûÖµÖê“ÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö ´ÆüÞÖæ®Ö †ÖêôûÜÖ»ÖÖ ³Öæ¯Ö™Ëü™ü¶ÖÓ¯ÖÖÃÖæ®Ö ²Ö®Ö»Öê»Öê †ÃÖæ®Ö ŸÖê ×Ã£Ö¸ü ®ÖÖÆüßŸÖ. ²ÖÖÊ
•ÖÖŸÖÖê. †×¯ÖÛëú¦üÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¤æü¸ü 1050 ŸÖê 1400 ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ¯Öé£¾Öß ¯ÖÏÖ¾Ö¸üÞÖÖ¾Ö¸üß»Ö •ÖÖÃŸÖ ‘Ö®ÖŸÖê“µÖÖ ³ÖÖÝÖÖ¾Ö¸ü Æêü ŸÖ¸ÓüÝÖŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ.
bu a
³ÖÖê¾ÖŸÖß P »ÖÆü¸üà“ÖÖ ³ÖæÛúÓ ¯Ö”ûÖµÖê“ÖÖ ¯Ö™Ëü™üÖ ¯ÖÖÆüÖµÖ»ÖÖ ×´ÖôûŸÖÖê. S ÃÖ¾ÖÔ ÃÖÖ´ÖÖ®µÖ¯ÖÞÖê ÃÖß´ÖÖ¾ÖŸÖá ³ÖÖÝÖÖŸÖ ³Öæ¯Ö¼ü ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Öà´Öãôêû ³ÖæÛÓú¯Ö
»ÖÆü¸üà“µÖÖ ³ÖæÛÓú¯Ö”ûÖµÖê“ÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö ÆüÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸üÖ®Öê ´ÖÖêšüÖ †ÖÆêü. ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖê. µÖÖŸÖ ³Öæ¯Ö™Ëü™ü ÃÖ¸üÛúÞÖê, ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ¾Ö¸ü
A gr
 ´ÖÛìú»Öß Æêü ³ÖæÛÓú¯Ö´ÖÖ¯Ö®ÖÖ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öß ŸÖß¾ÖÎŸÖÖ ¤ü¿ÖÔ¾ÖŸÖê. †Ö¤üôûÞÖê, ‹Ûú¤ãüÃÖ·µÖÖ ÜÖÖ»Öß •ÖÖÞÖê ‡ŸµÖÖ¤üß ²ÖÖ²Öß ‘Ö›üŸÖ
ŸÖ¸ü ×¸ü¿™ü¸ü ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ Æêü ³ÖæÛúÓ ¯ÖÖ“Öß ´ÖÆüŸŸÖÖ (Magnitude) ¤ü¿ÖÔ¾ÖŸÖê. †ÃÖŸÖÖŸÖ.
 ´ÖÛìú»Öß ¯Ö×¸ü´ÖÖÞÖ Æêü ¸êüÂÖßµÖ †ÖÆêü †Ö×ÞÖ ×¸ü¿™ü¸ü ¯Ö×¸ü´ÖÖÞÖ »ÖÖÝÖßµÖ 3) ´ÖÖ®Ö¾Ö×®ÖÙ´ÖŸÖ ³ÖæÛÓú¯Ö : †»ÖßÛú›ü“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ •ÖÝÖÖŸÖß»Ö
eo
´ÖÖ¯Ö®Ö ÁÖêÞÖßŸÖ †ÃÖŸÖê. ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖóµÖÖ ³ÖÖÝÖÖÓ´Ö¬µÖê †Ö×Þ¾ÖÛú Ã±úÖê™ü, ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¾Ö¸üß»Ö

ÜÖÖê¤üÛúÖ´Ö, ÃÖãºÓþÝÖÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü, †ÞÖã“ÖÖ“ÖÞµÖÖ, ²ÖÖÓ¬ÖÛúÖ´Öê ŸÖÃÖê“Ö
¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ´ÖÛìú»Öß ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ×¸ü¿™ü¸ü ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ÜÖÖÞÖÛúÖ´Ö µÖÖ ´ÖÖ®Ö¾Öß ×ÛÎúµÖÖÓ´Öãôêû ¤êüÜÖß»Ö ³ÖæÛÓú¯ÖÖÓ“Öß ³ÖæÛÓú¯ÖÖÓ“Öß
G
´ÖÖ¯Ö®Ö ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öß ŸÖß¾ÖÎŸÖÖ ³ÖæÛÓú¯ÖÖŸÖæ®Ö ˆŸÃÖÙ•ÖŸÖ ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê.

Ûú¿ÖÖ“Öê? ÆüÖêÞÖÖ¸üß ‰ú•ÖÖÔ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß :
´ÖÖ¯Ö®ÖŸÖÓ¡Ö ×®Ö¸üßõÖÞÖ ³ÖæÛÓú¯Ö ´ÖÖ¯ÖÛú µÖÓ¡Ö  •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“Öê ˆ¦êüÛúÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ¤üÖê®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸üÖ´Ó Ö¬µÖê ¾ÖÝÖáÛú¸üÞÖ Ûêú»Öê
´ÖÖ¯Ö®Ö ³Öæ¯ÖéÂšü, ´ÖÖ®Ö¾Ö ×®ÖÙ´ÖŸÖ »ÖÆü¸üßŸÖß»Ö ‰ú•Öì“Öê •ÖÖŸÖê.
‘Ö™üÛú ¾Ö ¾ÖÖÃŸÖæ µÖÖÓ¾Ö¸ü »ÖÖÝÖßµÖ ´ÖÖ¯Ö®Ö 1) Ûëú¦üßµÖ ˆ¦êüÛú
ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÖÓ“Öê 2) ³ÖêÝÖßµÖ ˆ¦êüÛú.
ÃÖÓÜµÖÖŸ´ÖÛú ×®Ö¸üßõÖÞÖ  •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“µÖÖ ˆ¦êüÛúÖ“ÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß ¾Ö ÃÖÖŸÖŸµÖ µÖÖ¾Öºþ®Ö
‹ÛúÛú ŸÖß¾ÖÎŸÖÖ <2.0 ¯ÖÖÃÖæ®Ö 10.0+ •ÖÖÝÖéŸÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß, ×®Ö×¦üÃŸÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß, ÃÖã¯ŸÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ´ÖéŸÖ
I - •ÖÖÞÖ¾ÖŸÖ ®ÖÖÆüßŸÖ (®ÖÖë¤üß †ÖœüôûŸÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß †ÃÖêÆüß •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖà“Öê ¾ÖÝÖáÛú¸üÞÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖê.
ŸÖê XII - ÃÖÓ¯ÖæÞÖÔ ®ÖÖ¿Ö ®ÖÖÆüßŸÖ.)  ‡Ó›üÖ®ê Öê×¿ÖµÖÖŸÖß»Ö •ÖÖ¾ÖÖ-ÃÖã´ÖÖ¡ÖÖ µÖÖ ²Öê™üÖÓ´Ö¬µÖê ÛÎúÖÛúÖ™üÖê†Ö ®ÖÖ¾ÖÖ“Öê
3.0 ´ÖÆü¢Öê“µÖÖ ³ÖæÛúÓ ¯ÖÖŸÖ ²Öê™ü ÆüÖêŸÖê. µÖê£Öê •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“Öê ¾ÖÖ¸Óü¾ÖÖ¸ü ˆ¦êüÛú ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖ.
4 Mo. 9689665611
 28 †ÖòÝÖÃ™ü 1883 ¸üÖê•Öß ÃÖÛúÖôûß 10 “µÖÖ ÃÖã´ÖÖ¸üÖÃÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ ÛúÖÆüß ¾ÖêôûÖ ÃÖã´ÖÖ¸êü 10 ×Ûú ´Öß ¯ÖêõÖÖÆüß †×¬ÖÛú ¹Óý¤ü ¾Ö ¿ÖêÛú›üÖê
ˆ¦êüÛú •ÖÝÖÖŸÖß»Ö †ÖŸŸÖÖ ¯ÖµÖÕŸÖ ®ÖÖë¤ü —ÖÖ»Öê»µÖÖ ˆ¦êüÛúÖÓŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÖÕŸÖ ´Öß™ü¸ü ÜÖÖê»Ö †ÃÖŸÖÖŸÖ. ÛúÖ»ÖÖÓŸÖ¸üÖ®Öê ŸÖê£Öê ÃÖ¸üÖê¾Ö¸üÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß
´ÖÖêšüÖ ˆ¦êüÛú šü¸ü»ÖÖ. ¯Ö×¸üÞÖÖ´Öß ÃÖÓ¯ÖæÞÖÔ ²Öê™ü“Ö ÝÖ›ü¯Ö —ÖÖ»Öê. ÆüüÖŸê Öê. »ÖÆüÖ®Ö †ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ÛúÖÆüß»Öà®ÖÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ
 •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß•Ö¾Öôû ÃÖ´Öã¦üÖŸÖ ¯µÖã×´ÖÃÖ µÖÖ ÃÖ×“”û¦ü ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ×¾Ö¾Ö¸ü ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
‡ŸÖÛúÖ •ÖÖ›ü £Ö¸ü ÃÖÖ“Öæ®Ö ŸÖ¸ÓüÝÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Ûúß ŸµÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖæ®Ö 4) ×¾Ö¾Ö¸ü ÃÖ¸üÖê¾Ö¸ü : •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ×¾Ö¾Ö¸ü •µÖÖ¾Öêôûß ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“µÖÖ
•ÖÖÞÖÖ¸üß •ÖÆüÖ•ÖêÆüß £ÖÖÓ²Öæ®Ö ¸üÖ×Æü»Öß. ¯ÖÖÞµÖÖ®Öê ³Ö¸ü»Öê •ÖÖŸÖê ŸÖê¾ÆüÖ ŸÖê ×¾Ö¾Ö¸ü ÃÖ¸üÖê¾Ö¸ü ´ÆüÞÖæ®Ö †ÖêôûÜÖ»Öê
 1927 ´Ö¬µÖê ŸµÖÖ“Ö •ÖÖÝÖê¾Ö¸ü •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“µÖÖ ˆ¦êüÛúÖ»ÖÖ ¯Öã®ÆüÖ •ÖÖŸÖê.
ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ —ÖÖ»Öß. †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ •ÖÖÝÖß ®Ö¾Öß®Ö ²Öê™ü •Ö®´ÖÖ»ÖÖ †Ö»Öê.
ŸµÖÖ»ÖÖ †®ÖÛú ÛÎúÖÛúÖ™üÖê†Ö †ÃÖê ®ÖÖ¾Ö ×¤ü»Öê †ÖÆêü. †®ÖÛú 5) •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ÜÖãÓ™üÖ : •µÖÖ¾Öêôûß •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“µÖÖ ´ÖãÜÖÖ¿Öß
»ÖÖ¾ÆüÖ ¸üÃÖÖ“Öê ‘Ö®Öß³Ö¾Ö®Ö ÆüÖêŸÖê ŸµÖÖ¾Öêôûß µÖÖ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê.
´ÆüÞÖ•Öê ²ÖÖ»Ö.
il y
6) ÜÖÓÝÖÖ¸üÛú ¿ÖÓÛúæ : •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“µÖÖ ˆ¦êüÛúÖŸÖæ®Ö ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ
 ¦ü¾Ö¹ý¯Ö ¯Ö¤üÖ£ÖÔ :-
‘Ö®Öºþ¯Ö ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ²ÖÖÆêü¸ü ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. µÖÖŸÖ ¸üÖÜÖ, †¬ÖÔ¾ÖŸÖ •ÖôûÖ»Öê»µÖÖ
 •µÖÖ¾Öêôûß Æêü ×¾ÖŸÖôû»Öê»Öê ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ³Öæ¯ÖéÂšüÖ“µÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ
at b
×®ÖÜÖÖ·µÖÖÃÖÖ¸üÜÖê ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ¾Ö ÃÖÛúÖêÞÖÖ¿´Ö µÖÖÓ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖê.
†ÃÖŸÖÖŸÖ ŸµÖÖ¾Öêôûß ŸµÖÖÃÖ ´ÖòÝ´ÖÖ †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ŸÖÃÖê“Ö •µÖÖ¾Öêôûß †¿ÖÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÔÖ“Ó µÖÖ ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖŸÖæ®Ö ¿ÖÓŒ¾ÖÖÛéúŸÖß ™êüÛú›üß ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖê.
´ÖòÝ´ÖÖ ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü µÖêŸÖÖê. ŸµÖÖ¾Öêôûß ŸµÖÖÃÖ »ÖÖ¾ÆüÖ †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ †¬ÖÔ¾Ö™ü •ÖôûÖ»Öê»µÖÖ ×®ÖÜÖÖ·µÖÖÓ®ÖÖ ÜÖÓÝÖÖ¸üÛú ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
y
µÖÖ »ÖÖ¾ÆüÖ¸üÃÖÖŸÖ †ÃÖÞÖÖ·µÖÖ ×ÃÖ»ÖßÛúÖ“µÖÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ ‡™ü»ÖßŸÖß»Ö ®Öã†Öê¾ÖÖê ¯Ö¾ÖÔŸÖ Æêü µÖÖ“Öê ˆ¤üÖÆü¸üÞÖ †ÖÆêü.
ŸµÖÖ“Öê ¤üÖê®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü ¯Ö›üŸÖÖŸÖ.
jP h
†) †Ö´»Ö »ÖÖ¾ÆüÖ : µÖÖ´Ö¬µÖê ×ÃÖ »ÖßÛúÖ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ •ÖÖÃŸÖ 7) ÃÖÓ×´ÖÁÖ ¿ÖÓÛæú : »ÖÖ¾ÆüÖ¸üÃÖ ¾Ö †¬ÖÔ¾Ö™ü •ÖôûÖ»Öê»µÖÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÔÖÓ“µÖÖ
p
†ÃÖŸÖê ŸµÖÖ“ÖÖ ×¾ÖŸÖ»Ö®Ö Ø²Ö¤üæ ˆ““Ö †ÃÖŸÖÖê. ŸÖÖê ‘Ö¼ü
‹ÛúÖ¾Ö¸ü ‹Ûú ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÃŸÖ¸üÖÓ´Öãôûê ÃÖÓµÖãŒŸÖ ¿ÖÓÛæú“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß
ÆüÖêŸÖê. ¤üÖê®Ö ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖóµÖÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÖÔ ¯ÖÖÃÖæ®Ö ÆüÖ ¿ÖÓÛæú ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»ÖÖ
†ÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖ“Öê ¾ÖÆü®Ö ÃÖÓ£Ö ÝÖŸÖß®Öê ÆüÖêŸÖê.
†ÃÖ»µÖÖ®Öê ŸµÖÖÃÖ ÃÖÓ×´ÖÁÖ ¿ÖÓÛæú †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ŸÖê ÃÖ´Ö×´ÖŸÖ
†Ö) †»Ûú»Öß »ÖÖ¾ÆüÖ : µÖÖ´Ö¬µÖê ×ÃÖ»ÖßÛúÖ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ Ûú´Öß
bu a
(¯ÖÏ´ÖÖÞÖ²Ö¨ü) †ÖÛúÖ¸üÖ“Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ. ˆ¤üÖ. †´Öê¸üßÛêúŸÖß»Ö ÃÖë™ü
†ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ“ÖÖ ×¾ÖŸÖ»Ö®Ö Ø²Ö¤æ Ûú´Öß †ÃÖŸÖÖê. ŸÖÖê ¯ÖÖŸÖôû Æêü»Ö®ÃÖ.
A gr
†ÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ŸÖÖê •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüß †ÃÖŸÖÖê.

 •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“Öê ×¾ÖŸÖ¸üÞÖ :
•¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ³Öæ¹ý¯Öê :  ¯Öé£¾Öß¾Ö¸ü •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ¾Ö ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öê ŸÖß®Ö ¯ÖÏ´ÖãÜÖ õÖê¡Ö †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
1) »ÖÖ¾ÆüÖ ‘Öã´Ö™ü : •µÖÖ¾Öêôûß ´ÖòÝ´ÖÖ ÆüÖ ´ÖãÜÖÖŸÖæ®Ö ²ÖÖÆêü¸ü µÖê‰ú®Ö 1) ¯Öò×ÃÖ×±úÛú ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ³ÖÖê¾ÖŸÖÖ»Ö“ÖÖ ¯Ö¼üÖ : µÖÖ ¯Ö™Ëü™ü¶Ö»ÖÖ
eo
ŸÖê£Öê“Ö ‘Ö®Öºþ¯Ö ²Ö®ÖŸÖÖê, ŸµÖÖ¾Öêôûß ‘Öã´Ö™üÖÛúÖ¸ü ™êüÛú›üß“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ¯Öò ×ÃÖ×±úÛú“Öê †×Ý®ÖÛÓúÛúÞÖ †ÃÖêÆüß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ´Ö¬µÖê
ÆüÖŸê Öê. »ÖÖ¾ÆüÖ ¸üÃÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüß¯ÖÞÖÖ¾Ö¸ü µÖÖ ‘Öã´Ö™üÖ“Ó Öê †ÖÛúÖ¸ü šü¸üŸÖÖŸÖ. ¯Öò×ÃÖ×±úÛú“µÖÖ ¯Öæ¾ÖÔ ¾Ö ¯Ö×¿“Ö´Ö ×Ûú®ÖÖ¸ü¯Ö¼üß ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö
ŸÖß¾ÖÎ ˆŸÖÖ¸üÖÓ“µÖÖ ˆÓ“Ö ‘Öã´Ö™üÖÛúÖ¸ü ™êüÛú›ü¶ÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß †Ö´»Ö ÆüÖêŸÖÖê. µÖÖ ¯Ö™Ëü™ü¶ÖŸÖ •ÖÝÖÖŸÖß»Ö ²ÖÆãüŸÖÖÓ¿Öß ˆÓ“Ö •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ¿ÖÓÛæú
G
»ÖÖ¾ÆüÖ¸üÃÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ÆüÖŸê Öê. †»Ûú»Öß »ÖÖ¾ÆüÖ´Öãôûê Ûú´Öß ˆÓ“Öß“Öê ×¾ÖÃŸÖéŸÖ ¾Ö •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ¯Ö¾ÖÔŸÖ †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ÛúÖê™üÖê¯ÖÖŒÃÖß ÆüÖ •ÖÝÖÖŸÖß»Ö
ŸÖôû †ÃÖ»Öê»Öê ‘Öã´Ö™ü ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ÃÖ¾ÖÔÖÓŸÖ ˆÓ“Öß¾Ö¸üß»Ö •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß µÖÖ ¯Ö™ü¶ÖŸÖ †ÖÆêü. µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ
2) »ÖÖ¾ÆüÖ ¯ÖšüÖ¸êü : ³Öê ÝÖßµÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßŸÖæ® Ö ¯ÖÃÖ¸üÞÖÖ·µÖÖ ±ãú×•ÖµÖÖ´ÖÖ (•Ö¯ÖÖ®Ö) ´ÖÖ‰Óú™ü ÃÖë™ü Æêü»Öê®ÃÖ (¾ÖÖòØ¿ÖÝ™ü®Ö - †´Öê×¸üÛêú“Öß
»ÖÖ¾ÆüÖ¸üÃÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö µÖÖ“Öß ˆŸ¯Ö¢Öß ÆüÖêŸÖê. ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ×¾ÖÃŸÖéŸÖ ÃÖÓµÖãŒŸÖ ÃÖÓÃ£ÖÖ®Öê) ×¯Ö®ÖÖ™æü²ÖÖê †Ö×ÞÖ ´Öê†Öò®Ö (×±ú×»Ö ¯ÖÖ‡Ô®ÃÖ) Æêü
³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü »ÖÖ¾ÆüÖ¸üÃÖ ¯ÖÃÖ¸ü»µÖÖ´Öãôêû †¿ÖÖ ¯ÖšüÖ¸üÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß †ÖÆêüŸÖ.
ÆüÖêŸÖê. ³ÖÖ¸üŸÖÖ´Ö¬Öß»Ö ¤üÜÜÖ®Ö “Öê ¯ÖšüÖ¸ü (›êüŒÛú®Ö ™Òòü¯Ö) Æêü µÖÖ“Öê 2) ´Ö¬µÖ †™ü»ÖÖÓ×™üÛú ¸üÖÓÝÖ : µÖÖ ¯Ö™ü¶ÖŸÖ ´Ö¬µÖ †™ü»ÖÖÓ×™üÛú ¸üÖÓÝÖê“µÖÖ
‹Ûú ˆ¢Ö´Ö ˆ¤üÖÆü¸üÞÖ †ÖÆêü. ¤üÖê®Æüß ²ÖÖ•ÖæÛú›üß»Ö ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖà“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖê.
ÃÖ¾ÖÔÖÓŸÖ ÃÖ×ÛÎúµÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß õÖê¡Ö ´ÆüÞÖ•Öê †Ö‡ÔÃÖ»ÖÑ›ü Æêü µÖÖ
3) •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ÛúÖÆüß»Ö : ÛúÖÆüß ¾ÖêôûÖ, •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ˆ¦êüÛúÖŸÖæ®Ö
´Ö¬µÖ †™ü»ÖÖÓ×™üÛú ¸üÖÓÝÖê´Ö¬µÖê †ÖÆêü.
ÜÖæ¯Ö ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¾Ö¸ü ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ²ÖÖÆêü¸ü ¯Ö›üŸÖÖŸÖ ¾Ö ŸµÖÖ“Ö ¾Öêôûß
3) ´Ö¬µÖ ³ÖæÜÖÓ›üßµÖ ¯Ö¼üÖ : µÖÖ ¯Ö™Ëü™ü¶ÖŸÖ †»¯ÖÖ‡Ô®Ö ¯Ö¾ÖÔŸÖ ÁÖêÞÖß,
ÜÖæ¯Ö ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ¤üÖ²Ö´ÖãŒŸÖß ÆüÖêŸÖê. ˆ¦êüÛúÖ®ÖÓŸÖ¸ü µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ
³Öæ´Ö¬µÖ ÃÖÖÝÖ¸ü õÖê¡Ö ŸÖÃÖê“Ö ¯Öæ¾ÖÔ †Ö×±ÏúÛúÖ ×¾Ö³ÖÓÝÖ õÖê¡Ö µÖÖÓ“ÖÖ
´ÖÖêšü¶Ö †ÖÛúÖ¸üÖ“Öê ¾Ö ÜÖÖê»Ö¾Ö¸ü ÜÖôûÝÖê ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. µÖÖÓ®ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖê. µÖÖ´Ö¬Öß»Ö Ã™ÒüÖò´²ÖÖê»Öß †Ö×ÞÖ ‹™ü®ÖÖ Æêü ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤
•¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ÛúÖÆüß»Ö (Ûòú»›êü¸üÖ) †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. †ÃÖê ÜÖôûÝÖê •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß †ÖÆêüŸÖ.
5 Mo. 9689665611
2. ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ †Ö×ÞÖ ×¾ÖÃŸÖéŸÖ —Öß•Ö
 ¯Öé£¾Öß¾Ö¸ü †×Ý®Ö•Ö®µÖ ÜÖ›üÛú, ÃŸÖ×¸üŸÖ ÜÖ›üÛú †Ö×ÞÖ ºþ¯ÖÖÓŸÖ×¸üŸÖ †Ö) ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü : ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü ´Öé¤êüŸÖß»Ö
ÜÖ›üÛú †ÃÖê ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ŸÖß®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ¯Öé£¾Öß¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü ÜÖ×®Ö•ÖÖÓ¿Öß ÃÖÓ¯ÖÛúÖÔŸÖ µÖêŸÖÖê. ´Öé¤üêŸÖß»Ö ´ÖéŸÖ ‘Ö™üÛúÖÓ“µÖÖ (×¾Ö‘Ö™ü®ÖÖ“µÖÖ)
•¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßŸÖæ®Ö ²ÖÖÆêü¸ü ¯Ö›üÞÖÖ·µÖÖ »ÖÖ¾ÆüÖ ¸üÃÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö †×Ý®Ö•Ö®µÖ Ûãú•ÖÞµÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖêŸÖæ®Ö ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖê.
ÜÖ›üÛú ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ÆüÖ ¯Öé£¾Öß ¾Ö¸üß»Ö ¯ÖÏ£Ö´Ö ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖ ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü ¾Ö Æü¾ÖêŸÖß»Ö ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü
—ÖÖ»Öê»ÖÖ ÜÖ›üÛú †ÖÆêü. ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö ÜÖ×®Ö•ÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÓ¯ÖÛúÖÔŸÖ µÖêŸÖÖê. ±êú»›üÃ¯ÖÖ¸ü, †Ö×ÞÖ
 ºþ¯ÖÖÓŸÖ×¸üŸÖ ÜÖ›üÛúÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß Æüß †×Ý®Ö•Ö®µÖ †Ö×ÞÖ ÃŸÖ×¸üŸÖ ÛúÖ²ÖÖì®Öê™üÃÖÖ¸üÜÖß ÜÖ×®Ö•ÖÖÓ“Öê ×¾Ö‘Ö™ü®Ö ÆüÖêŸÖê.
ÜÖ›üÛúÖÓ¾Ö¸ü ¯ÖÏ“ÖÓ›ü ¤üÖ²Ö ¯Ö›ü»µÖÖ®Öê ¾Ö ˆÂÞÖŸÖÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ —ÖÖ»µÖÖ®Öê  “Öã®ÖÜÖ›üÛúÖ¾Ö¸üß»Ö ÛúÖ²ÖÔ®Ö®Ö ¯ÖÏ×ÛÎúµÖê¤ü¸ü´µÖÖ®Ö, ŸµÖÖŸÖß»Ö Ûòú×»¿Ö†´Ö
ÆüÖêŸÖê. †Ö×ÞÖ ÛúÖ²ÖÖì®Öê™ü ‹Ûú´ÖêÛúÖÓŸÖæ®Ö ¾ÖêÝÖôêû ÆüÖêÞµÖÖ“Öß ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖê ¾Ö
il y
 ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ : “Öã®ÖÜÖ›üÛú ×¾Ö‘Ö×™üŸÖ ÆüÖêŸÖÖê.
³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸üß»Ö ÜÖ›üÛú ŸÖã™üŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖŸÖß»Ö ÛúÞÖ ÃÖã™êü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ‡) õÖÖ¸ü : ÜÖ›üÛúÖÓ´Ö¬Öß»Ö õÖÖ¸ü ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ÃÖÓµÖãÝÖê †ÃÖ»Öß ŸÖ¸üß,
at b

µÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛú Ûú´ÖÛãú¾ÖŸÖ ²Ö®ÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖŸÖ ×¾Ö»ÖÝÖßÛú¸üÞÖ ¾Ö ŸµÖÖÓ´Öãôêû ¤êüÜÖß»Ö ÛúÖ×µÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖê. Ûòú×»¿ÖµÖ´Ö,
×¾Ö‘Ö™ü®Ö µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖÖŸÖ. µÖÖ»ÖÖ“Ö ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ †ÃÖê ÃÖÖê×›üµÖ´Ö, ´ÖòÝ®Öê×¿ÖµÖ´Ö, ¯ÖÖê™òü×¿ÖµÖ´Ö ‡ŸµÖÖ¤üß õÖÖ¸ü ÜÖ›üÛúÖŸÖ
y
´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖÓ®ÖÖ ˆÂÞÖŸÖÖ ×´ÖôûÖ»µÖÖÃÖ ŸÖê ¯ÖÏÃÖ¸üÞÖ ¯ÖÖ¾ÖŸÖÖŸÖ.
 ×¾Ö¤Ö¸üÞÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛú ×—Ö•ÖŸÖÖŸÖ, ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖ ×¾Ö»ÖÝÖ ÆüÖêŸÖÖê ¾Ö ŸµÖÖ“µÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÖ®Öê ´Öæôû ÜÖ›üÛúÖŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ õÖÖ¸üÖÓ“Öê
jP h
´Öæôû ÜÖ›üÛúÖ“ÖÖ †ÖÛúÖ¸ü ²Ö¤ü»ÖŸÖÖê.
p
×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖ“Öê ¯ÖÏÛúÖ¸ü :-
Ã±ú×™üÛúßÛú¸üÞÖ ‘Ö›üŸÖê. Ã±ú×™üÛúßÛú¸üÞÖ —ÖÖ»Öê»Öê õÖÖ¸ü ÛúÞÖ ´Öæôû
ÜÖ›üÛúÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¾ÖêÝÖôêû ÆüÖêŸÖÖŸÖ ¾Ö ²ÖÖ•Öæ»ÖÖ ¯Ö›üŸÖÖŸÖ ŸµÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛú
 ÜÖ›üÛú ÛúÖ‡ÔÛú ×ÛúÓ¾ÖÖ ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ¯Ö¤Ëü¬ÖŸÖß®Öê ×¾Ö¤üÖ¸üßŸÖ ÆüÖêŸÖÖê.
¤ãü³ÖÓÝÖŸÖÖê.
bu a
ŸµÖÖ´Öãôêû ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖ“Öê ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê ¤üÖê®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. ÛúÖ×µÖÛú 2) ˆÂÞÖŸÖÖ :
×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ †Ö×ÞÖ ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ.  ¿ÖãÂÛú Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ¯ÖÖÞµÖÖ“Öß ˆ¯Ö»Ö²¬ÖŸÖÖ Ûú´Öß
A gr
1) ¯ÖÖÞÖß :- †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû, ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖß»Ö ²Ö¤ü»ÖÖÓ´Öãôêû ‘Ö›æü®Ö

 ¾ÖÖ»ÖãÛúÖ¿´Ö, ÛúÖê®Öß ¾ÖÖ»ÖãÛúÖ¿´Ö (×ÝÖÏ™ü) †Ö×ÞÖ Ø¯Ö›üÖ¿´Ö µÖÖÓÃÖÖ¸üÜµÖÖ µÖêŸÖê. ˆÂÞÖ ¾ÖÖôû¾ÖÓ™üÖŸÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖ“Öß ¤îü×®ÖÛú ÛúõÖÖ †×¬ÖÛú †ÃÖŸÖê.
ÃŸÖ×¸üŸÖ ÜÖ›üÛúÖ“Öê ¯ÖÖÞµÖÖ´Öãôûê ÃÖÆü•Ö ×¾Ö»ÖÝÖßÛú¸üÞÖ ÆüÖŸê Öê. ¯ÖÖÞµÖÖ´Öãôûê ÃÖæµÖÖì¤üµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ ¾ÖÖœü ÃÖãºþ ÆüÖêŸÖê ¾Ö ÜÖ›üÛú ŸÖÖ¯ÖŸÖÖŸÖ.
eo
¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖê. ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö Æüß ÜÖ×®Ö•Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö¾ÖÖœüßÃÖ ×³Ö®®Ö ¯ÖÏ×ŸÖ ÃÖÖ¤ü ¤êüŸÖÖŸÖ.
 ¯ÖÖÞµÖÖŸÖß»Ö ¸êüÞÖæÓ“ÖÖ ÜÖ›üÛúÖŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÜÖ×®Ö•ÖÖÓ¿Öß ÃÖÓµÖÖêÝÖ ´ÆüÞÖæ®Ö“Ö ÃÖÓ¯ÖæÞÖÔ ÜÖ›üÛú ¯ÖÏÃÖ¸üÞÖ ¯ÖÖ¾ÖŸÖ ®ÖÃÖæ®Ö ŸµÖÖŸÖß»Ö ÛúÖÆüß
‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖÃÖ •Ö»ÖßµÖ †¯Ö‘Ö™ü®Ö ÜÖ×®Ö•Öê Ã¾Ö ŸÖÓ¡Ö¸üßŸµÖÖ ¯ÖÏÃÖ¸üÞÖ ¯ÖÖ¾ÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖŸÖ
†ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ŸÖÖÞÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖŸê ÖÖê. ÆüÖ ¸êüÞÖ¾ÖßµÖ ŸÖÖÞÖ ÜÖ›üÛúÖ“µÖÖ ×¾Ö»ÖÝÖßÛú¸üÞÖÖ“Öê
G
 ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ÜÖ×®Ö•Öê ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö ¯ÖÖÞµÖÖ¿Öß ×ÛúÓ¾ÖÖ Æü¾ÖêŸÖß»Ö ´ÖãÜµÖ ÛúÖ¸üÞÖ †ÖÆêü. †Öî×ÂÞÖÛú ±ú¸üÛúÖ´Öãôêû ÃÖÖŸÖŸµÖÖ®Öê ¯ÖÏÃÖ¸üÞÖ
†Ö¦ÔüŸÖê´Öãôêû ¤êüÜÖß»Ö ×¾Ö¸ü‘ÖôûŸÖÖŸÖ. µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖêÃÖ ¦üÖ¾ÖßÛú¸üÞÖ †ÃÖê †Ö×ÞÖ †ÖÓÛãú“Ö®Ö ¯ÖÖ¾Öæ®Ö ÛúÞÖßµÖ ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖ“Öß ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖê.
´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ´ÆÞÖ•Öê“Ö ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö ÜÖ×®Ö•Ö ÛúÞÖ ÃÖã™êü ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
†) †Öò×ŒÃÖ•Ö®Ö : ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ÜÖ×®Ö•ÖÖÓ“ÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖŸÖß»Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ  ÝÖÏò®ÖÖ‡Ô™üÃÖÖ¸üÜµÖÖ ÜÖ›üÛúÖŸÖ •ÖÖê›ü †ÃÖŸÖÖŸÖ. Æêü •ÖÖê›ü ˆÂÞÖŸÖê´Öãôêû
Æü¾ÖêŸÖß»Ö †Öò×ŒÃÖ•Ö®Ö¿Öß ÃÖÓµÖÖêÝÖ ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖÖê. ÃÖÖ´ÖÖ®µÖŸÖ„»ÖÖêÆü ×¾Ö¤üÖ×¸üŸÖ ÆüÖê‰ú®Ö ±ãú™üŸÖÖŸÖ ¾Ö ŸµÖÖ“Öê ´ÖÖêšêü ŸÖãÛú›êü (ÜÖÓ›ü) ¯Ö›üŸÖÖŸÖ.
†Ö×ÞÖ †ò»µÖã×´Ö ×®ÖµÖ´ÖÃÖÖ¸üÜÖß ÜÖ×®Ö•Öê †Öò×ŒÃÖ •Ö®Ö¿Öß ÃÖÓµÖÖêÝÖ µÖÖ»ÖÖ“Ö ÜÖÓ›ü ×¾ÖÜÖÓ›ü®Ö ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
¯ÖÖ¾Öæ®Ö ŸµÖÖÓ“Öê ³ÖÃ´Öß Ûú¸üÞÖ ÆüÖŸê Öê. ³ÖÃ´Öß Ûú¸üÞÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÜÖ›üÛúÖ“Öß  ˆÂÞÖŸÖÖ •Ö¸üß ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖÃÖ ¯ÖÏŸµÖõÖÖŸÖ ÛúÖ¸üÞÖß³ÖæŸÖ
´Öæôû ÜÖ›üÛúÖ¿Öß ŸÖã»Ö®ÖÖ Ûêú»µÖÖÃÖ ŸµÖÖ“ÖÖ ÛúšüßÞÖ¯ÖÞÖÖ Ûú´Öß ÆüÖêŸÖ ®ÖÃÖ»Öß ŸÖ¸üß ŸÖß ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ ¾ÖÖœüÞµÖÖÃÖ
ÆüÖêŸÖÖê, †ÖÛúÖ¸ü´ÖÖ®ÖÖŸÖ ¾ÖÖœü ÆüÖêŸÖê †Ö×ÞÖ ¸ÓüÝÖÖŸÖ ²Ö¤ü»Ö —ÖÖ»Öê»ÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÛúÖ¸üÛú šü¸üŸÖê. ˆÂÞÖŸÖÖ ¾ÖÖœü»Öß Ûúß ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú
†ÖœüôûŸÖÖê. ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ ¾ÖÖœüŸÖÖê.
 ³ÖÃ´Öß Ûú¸üÞÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖ»ÖÖ ŸÖÖÓ²Ö›üÖ ¸ÓüÝÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖê, ŸÖ¸ü 3) ¤üÖ²Ö :
†ò»µÖã×´Ö×®ÖµÖ´Ö ³ÖÃ´Öß Ûú¸üÞÖÖ®Öê ×¯Ö¾ÖôûÖ ¸ÓüÝÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖê.  ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸ü ÃŸÖ¸ü †ÃÖ»µÖÖ®Öê ¾Ö¸üß»Ö ÃŸÖ¸üÖ“ÖÖ ÜÖÖ»Öß»Ö
6 Mo. 9689665611
ÜÖ›üÛúÖ¾Ö¸ü ¯ÖÏ“ÖÓ›ü ¤üÖ²Ö †ÃÖŸÖÖê. ÜÖ›üÛúÖ“ÖÖ ¾Ö¸üß»Ö ÃŸÖ¸ü ×®Ö‘Öæ®Ö —Öß•Ö Ûú¸üŸÖÖŸÖ.
ÝÖê»µÖÖ®Öê ÜÖÖ»Öß»Ö ÃŸÖ¸ü ˆ‘Ö›üÖ ¯Ö›üŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôûê ŸµÖÖ ¾Ö¸üß»Ö ¤üÖ²Ö  ¿Öê¾ÖÖôû, Æü×¸üŸÖÖ, ¤üÝÖ›ü±æú»Ö µÖÖÓÃÖÖ¸üÜµÖÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß †Ö×ÞÖ ×•Ö¾ÖÖÞÖæ
Ûú´Öß ÆüÖêŸÖÖê. ¤üÖ²Ö Ûú´Öß —ÖÖ»µÖÖ“µÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖŸÖ µÖÖÓÃÖÖ¸üÜÖê ÃÖæõ´Ö•Öß¾Ö ÜÖ›üÛúÖ“µÖÖ ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ¾Ö¸ü ¾ÖÖœüŸÖÖŸÖ †Ö×ÞÖ
ÛúÖÆüß ÃÖê´Öß ŸÖê ´Öß™ü¸ü •ÖÖ›üß“ÖÖ ÜÖÖê»Ö¾Ö¸üß»Ö ³ÖÖÝÖ ¯ÖéÂšü ³ÖÖÝÖÖ¾Ö¸ü ŸÖê ¸üÃÖÖµÖ®ÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß Ûú¸üŸÖÖŸÖ Ûúß •µÖÖ´Ö¬µÖê ÜÖ›üÛúÖ“µÖÖ ¾Ö¸ü“ÖÖ
ˆ‘Ö›üÖ ¯Ö›ü»µÖÖ®Öê ²ÖÖÆêü¸üß»Ö ²ÖÖ•ÖæÃÖ ¯ÖÏÃÖ¸üÞÖ ¯ÖÖ¾ÖŸÖÖê. †¿ÖÖ £Ö¸ü ³ÖÓÝÖ ÆüÖêÞµÖÖ“Öß õÖ´ÖŸÖÖ †ÃÖŸÖê.
¯ÖÏ Ã Ö¸üÞ ÖÖ´Öã ôê û ÜÖ›üÛ úÖ»ÖÖ ³Öê ÝÖÖ ¯Ö›üŸ ÖÖŸÖ. ŸÖÖÞÖ Ûú´Öß  ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖ“Öê ´ÖÆü¢¾Ö :-
—ÖÖ»µÖÖ®Öê ¾Ö ¤üÖ²Ö´ÖãŒŸÖ —ÖÖ»µÖÖ®Öê ÆüÖêÞÖÖ¸êü ÜÖ›üÛúÖ“Öê ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ  ¯Öé£¾Öß¾Ö¸üß»Ö ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖôûß ³Öæºþ¯Öê †Ö×ÞÖ ´Öé¤üÖ µÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ
´ÆüÞÖ•Öê“Ö Ã£ÖÖ®Ö³ÖÏÂ™üü ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ÆüÖêµÖ. ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖŸÖ„ ÝÖÏò®ÖÖ‡Ô™üÃÖÖ¸üÜµÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖê´Öãôêû ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖê. ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖÖ“µÖÖ ¯Ö×Æü»µÖÖ ¯ÖÖµÖ¸üßŸÖæ®Ö
‹ÛúÃÖÓ¬Ö ÜÖ›üÛúÖÓŸÖ µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öß ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖê. †¿ÖÖ ÜÖ›üÛúÖ“ÖÖ ÛúÖ¸üÛúÖÓ®ÖÖ †¯ÖõÖ¸üÞÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ, •Öê
²ÖÖÊ ÃŸÖ¸ü ÆüÖ ´Öæôû ÜÖ›üÛúÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖŸÖŸÖ ÃÖã™üÖ ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖÖê, ‹ÛúÖ ×šüÛúÖÞÖÖÆæü®Ö ¤ãüÃÖ·µÖÖ ×šÛúÖÞÖß ¾ÖÖÆæü®Ö ®Öê»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ †Ö×ÞÖ
il y
µÖÖ»ÖÖ †¯Ö¯ÖÞÖÔ®Ö †ÃÖêÆüß ´ÆÞÖŸÖÖŸÖ. ´ÖÝÖ ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖŸÖæ®Ö ×¡Ö³Öã•Ö ¯ÖÏ¤üê¿Ö, ¯ÖãôûÞÖ, ´Öî¤üÖ®Öê †¿ÖÖ ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖ“µÖÖ
 ¤üÜÜÖ®Ö“µÖÖ ¯ÖšüÖ¸üÖ¾Ö¸ü Ûú®ÖÖÔ™üÛú, †ÖÓ¬ÖÐ¯ÖÏ¤êü¿Ö, ŸÖê»ÖÓÝÖÞÖÖ †Ö×ÞÖ
at b
³Öæºþ¯ÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê.
†Öê×›ü¿ÖÖ µÖê£Öê µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê ‘Öã´Ö™ü ¯ÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ ×´ÖôûŸÖÖŸÖ.  ×¾Ö¤üÖ¸ü®ÖÖ´Öãôêû ÜÖ×®Ö•ÖÃÖ´Öé¤Ë¬Öß ¾Ö ‹Ûú×¡ÖÛú¸üÞÖ ÆüÖêŸÖê.
ÜÖ›üÛúÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖŸÖŸÖ ÃÖã™üÖ ÆüÖŸê Ö •ÖÖŸÖÖê, µÖÖ»ÖÖ †¯Ö¯ÖÞÖÔ®Ö †ÃÖêÆüß  •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ †¯ÖõÖÖ»Ö®Ö ¯ÖÏ×ÛÎúµÖê¾¤üÖ¸êü õÖÖ¸ü ¾Ö
y
´ÆÞÖŸÖÖŸÖ. ‡ŸÖ¸ü ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ´Öæôû ÜÖ›üÛúÖŸÖæ®Ö ×®Ö‘Öæ®Ö •ÖÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ´Öãôêû »ÖÖêÆü ¾Ö
 •Öî×¾ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ :- †ò»µÖã×´Ö×®ÖµÖ´Ö µÖÖÓ“Öê ¾Ö¸ü“µÖÖ £Ö¸üÖŸÖ ‹Ûú¡Ö ÆüÖêŸÖÖŸÖ.

jP h
pÃÖ•Öß¾Ö ¯ÖÏÖÞµÖÖÓ¾¤üÖ¸êü ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ×ÛÎúµÖÖÓ“µÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÖ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖ“Öê
×¾Ö»ÖÝÖßÛú¸üÞÖ ÆüÖŸê Öê. ¾ÖéõÖ †Ö×ÞÖ ‡ŸÖ¸ü ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖà“Öß ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖÓ“Öß
ˆ¤üÖ., •ÖÖÓ³ÖÖÜÖ›üÛú ¾Ö ²ÖÖòŒÃÖÖ‡Ô™ü.
bu a
3. †¯ÖõÖ¸üÞÖÖ“Öß Ûú¸üÞÖê
A gr
Ã£ÖôûÖ“Öê ®ÖÖ¾Ö ®ÖÖ¾ÖÖ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ³Öæºþ¯Ö Ã£ÖÖ®Ö

¸êü¾Ö¤Óü›üÖ ¾ÖÖôæû“ÖÖ ¤üÖÓ›üÖ ¸üÖµÖÝÖ›ü, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü
ÝÖÞÖ¯ÖŸÖß¯Öãôûê ¯ÖãôûÞÖ ¸üŸ®ÖÖ×ÝÖ¸üß, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü
eo
¯ÖÏ¾Ö¸üÖÃÖÓÝÖ´Ö ¤üÖê®Ö ®ÖªÖÓ“ÖÖ ÃÖÓÝÖ´Ö †Æü´Ö¤ü®ÖÝÖ¸ü, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü

†.ÛÎú. †¯ÖõÖ¸üÞÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ÛúÖ¸üÛú †ÖÛéúŸµÖÖ Ã¾ÖŸÖ: ÛúÖœüÞÖê
G
1 ˆÜÖ›ü µÖÖ ×ÛÎúµÖêŸÖ ×Æü´Ö®Ö¤üß“µÖÖ ŸÖôûÖ¾Ö¸ü ¾Ö ÛúÖšüÖ¾Ö¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ ×Æü´Ö®Ö¤üß

ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ¾Ö¸ü ÃÖ¸üÛúŸµÖÖ ²Ö±úÖÔ“ÖÖ ¤üÖ²Ö ¯Ö›üŸÖÖê.
¯Ö×¸üÞÖÖ´Öß, ŸÖôûÖÛú›æü®Ö ¾Ö¸ü †Ö»Öê»µÖÖ ¾Ö ÛúÖšüÖ¾Ö¸ü ¯Öãœêü †Ö»Öê»µÖÖ
ÜÖ›üÛúÖ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ ˆÜÖ›ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê, µÖÖ»ÖÖ“Ö ˆÜÖ›ü ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ
´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. †¯ÖõÖ¸üÞÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ ŸÖôûÖÛú›üß»Ö ³ÖÖÝÖ †Öê²Ö›ü-¬ÖÖê²Ö›ü
ÆüÖê‡Ô»Ö.
2 †¯Ö‘ÖÂÖÔÞÖ µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖêŸÖ ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ“Öê ‘ÖÂÖÔÞÖ ÆüÖêˆ®Ö ŸÖê ÜÖ¸ü¾Ö›ü»Öê ¾ÖÖ¸üÖ,
•ÖÖŸÖê. •ÖÃÖê ±úÙ®Ö“Ö¸ü»ÖÖ ¯ÖÖò×»Ö¿Ö Ûú¸üŸÖÖ®ÖÖ ÜÖ¸üÜÖ¸üßŸÖ ÛúÖÝÖ¤ü ×Æü´Ö®Ö¤üß,
¾ÖÖ¯Ö¸ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê ŸÖ¿Öß“Ö ÛúÖÆüß¿Öß ×ÛÎúµÖÖ µÖê£Öê ‘Ö›üŸÖê. ÛúÖ¸üÛúÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü ÃÖÖÝÖ¸üß
¾ÖÖÆüŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ †¾ÖÃÖÖ¤üÖÓ“µÖÖ ÛúÞÖÖÓ´Öãôêû ‘ÖÂÖÔÞÖ ‘Ö›üŸÖê ¾Ö »ÖÖ™üÖ
¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖ ÝÖãôûÝÖãôûßŸÖ ÆüÖêŸÖÖê. ÛúÖ¸üÛúÖ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ •ÖÃÖÖ ¾ÖÖœüŸÖÖê ŸÖÃÖê
†¯Ö‘ÖÂÖÔÞÖ Æüß ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖŸÖê.
7 Mo. 9689665611
†.ÛÎú. †¯ÖõÖ¸üÞÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ÛúÖ¸üÛú
3 ÃÖ×®®Ö‘ÖÂÖÔÞÖ - ÜÖ›üÛú †Ö×ÞÖ ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ŸÖãÛú›êü ‹Ûú´ÖêÛÓúÖ¾Ö¸ü ¾ÖÖ¸üÖ,
†Ö¯Ö™üŸÖÖŸÖ ¾Ö ŸÖê ŸÖã™æü®Ö ŸµÖÖ“Öê »ÖÆüÖ®Ö ŸÖãÛú›êü ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ÃÖÖÝÖ¸üß,
¾ÖÆü®ÖÖ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ŸÖãÛú›ü¶ÖÓ“ÖÖ †ÖÛúÖ¸ü »ÖÆüÖ®Ö ÆüÖêŸÖÖê, ŸÖÃÖê“Ö »ÖÖ™üÖ,
ÜÖ›üÛúÖ»ÖÖ ÝÖÖê»ÖÖ‡Ô µÖêŸÖ •ÖÖŸÖê. ®Ö¤üß
†¯Ö‘ÖÂÖÔÞÖ †Ö×ÞÖ ÃÖ×®®Ö‘ÖÂÖÔÞÖ µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖêŸÖß»Ö ±ú¸üÛú ´ÆüÞÖ•Öê †¯Ö‘ÖÂÖÔÞÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖêŸÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÖÔ “µÖÖ ¾ÖÆü®ÖÖ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ÆüÖêŸÖÖê,
ŸÖ¸ü ÃÖ×®®Ö‘ÖÂÖÔÞÖ Æêü ¾ÖÖÆüŸµÖÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÔÖÓ¿Öß ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ †ÃÖŸÖê.
4 ¦üÖ¾ÖÞÖ-•Öê¾ÆüÖ ÛúÖÆüß ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê †¯ÖõÖ¸üÞÖ ÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ ³Öæ•Ö»Ö,
®Ö¤üßŸÖß»Ö ÛúÖÆüß •Ö»ÖÖ“Öê †Ö´»ÖÖ ŸÖ ºþ¯ÖÖÓŸÖ¸ü —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû ÆüÖêŸÖê, ®Ö¤üß
il y
†¿ÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖêÃÖ ¦üÖ¾ÖÞÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö “Öã®ÖÖ ÃÖÖÝÖ¸üß
at b
¾Ö “Öã®ÖÜÖ›üÛú Æüß ÜÖ×®Ö•Öê ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ×¾Ö ¸ü‘ÖôûŸÖÖŸÖ. ®ÖÓŸÖ¸ü ŸÖß »ÖÖ™üÖ
¯ÖÖÞµÖÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü ¾ÖÖÆæü®Ö ×Ûú®ÖÖ¸üß ³ÖÖÝÖÖŸÖ •Öê£Öê “Öã®ÖÜÖ›üÛú, ›üÖ»ê ÖÖê´ÖÖ‡Ô™ü,
¾ÖÖ»ÖãÛúÖ¿´Ö †ÃÖê ÜÖ›üÛú †ÃÖ»Öê»Öê ×Ûú®ÖÖ¸üß³ÖÖÝÖ †¿ÖÖ ŸÖ·Æê“µÖÖ
y
†¯ÖõÖ¸üÞÖÖÃÖ •ÖÖÃŸÖ ÃÖÓ¾Öê¤ü®Ö ¿Öß»Ö †ÃÖŸÖÖŸÖ.
jP h
5
p †¯Ö¾ÖÆü®Ö - ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸üß»Ö ÃÖã™üê —ÖÖ»Öê»Öê ¾ÖÖôæû“Öê ÛúÞÖ ¾ÖÖ·µÖÖ²Ö¸üÖ²ê Ö¸ü
¾ÖÖÆæü®Ö ®Öê»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. ×•Ö£Öê ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖà“ÖÖ †³ÖÖ¾Ö †ÖÆêü ŸÖê£Öê Æüß
×ÛÎúµÖÖ †×¬ÖÛú ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß¯ÖÞÖê ‘Ö›üŸÖê. ‹ÜÖÖªÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖß»Ö ¾ÖÖôæû“µÖÖ
¾ÖÖ¸üÖ
¾ÖÖÆæü®Ö •ÖÖÞµÖÖ®Öê ÜÖôûÝÖÖ ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖê. µÖÖ»ÖÖ“Ö †¯Ö¾ÖÆü®Ö ÜÖôûÝÖÖ

bu a
†ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
6 ¾Öê¬Ö®Ö-®Ö¤üßŸÖß»Ö ¯ÖÖÞµÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ŸÖôûÖÛú›ü“ÖÖ ÝÖÖôû ¾ÖÆüÖŸÖ †ÃÖŸÖÖê. ®Ö¤üß
A gr
×ÛúŸµÖêÛú¤üÖ, ŸÖôûÖ¾Ö¸üß»Ö †›ü£ÖóµÖÖÓ´Öãôêû ØÛú¾ÖÖ ŸÖôûÖ¾Ö¸ü

†ÃÖ»Öê»µÖÖ ³ÖêÝÖÖÓ´Öãôêû ¯ÖÏ¾ÖÖÆü “ÖÛÎúÖ ÛúÖ¸ü ²Ö®ÖŸÖÖê. ŸµÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü
†ÃÖ»Öê»µÖÖ ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ŸÖãÛú›ü¶ÖÓ®ÖÖ ¤êüÜÖß»Ö “ÖÛÎúßµÖ ÝÖŸÖß ¯ÖÏÖ¯ŸÖ
eo
ÆüÖêŸÖê. †ÃÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆü ‹ÛúÖ“Ö •ÖÖÝÖß ÃÖŸÖŸÖ ×±ú¸ü»µÖÖ´Öãôêû ®Ö¤üß“µÖÖ

¯ÖÖ¡ÖÖ´Ö¬µÖê ÜÖôûÝÖÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖê. ÆüÖ ÜÖôûÝÖÖ ¯Öãœêü ´ÖÖêšüÖ ¾Ö
ÜÖÖê»ÖÝÖ™ü ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖÖê. ŸµÖÖ»ÖÖ ´Ö›üŒµÖÖ ÃÖÖ¸üÜÖÖ †ÖÛúÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ
G
ÆüÖêŸÖÖê.
7 †¬ÖÖêÝÖÖ´Öß †¯ÖõÖ¸üÞÖ (†®Öã»ÖÓ²Ö †¯Ö‘ÖÂÖÔÞÖ) - Æüß •Ö»ÖßµÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾ÖÖ®Öê ®Ö¤üß,

ÆüÖêÞÖÖ¸üß ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ †ÖÆêü. µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖê´Öãôêû ŸÖôûÖÛú›üß»Ö ¯Ö¤üÖ£ÖÖÕ“Öê ×Æü´Ö®Ö¤üß
†¯ÖõÖ¸üÞÖ ÆüÖê‰ú®Ö ÆüÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ¾ÖÖÆæü®Ö ÝÖê»µÖÖ´Öãôêû ®Ö¤üß“Öê ¯ÖÖ¡Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ
¤ü¸üß“ÖÖ ŸÖôû³ÖÖÝÖ ÜÖÖê»Ö ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖÖê.
8 †×³Ö¿ÖßÂÖÔ †¯ÖõÖ¸üÞÖ : ®Ö¤üß“µÖÖ ˆÝÖ´ÖÛú›êü ÆüÖêÞÖÖ¸êü ¯ÖÖ¿¾ÖÔ¾ÖŸÖá ®Ö¤üß
†¯ÖõÖ¸üÞÖ. ®Ö¤üß“µÖÖ ˆÝÖ´ÖõÖê¡ÖÖŸÖß»Ö ´Öé¤üÖ, ¤üÝÖ›üÝÖÖê™êü ×ÛúÓ¾ÖÖ ÜÖ›üÛú
Æêü ˆÝÖ´ÖõÖê¡ÖÖŸÖß»Ö ŸÖß¾ÖÎ ˆŸÖÖ¸üÖ´Öãôûê ÛúÖêÃÖôûŸÖÖŸÖ. †ÃÖê ÛúÖêÃÖôû»Öê»Öê
¯Ö¤üÖ£ÖÔ ®Ö¤üß ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ“µÖÖ ×¤ü¿Öê®Öê ¾ÖÖÆæü®Ö ®ÖêŸÖê. µÖÖ´Öãôûê ®Ö¤üß“ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆü
ˆÝÖ´Ö õÖê¡ÖÖÛú›êü ¾ÖÖœüŸÖÖê.
8 Mo. 9689665611
†.ÛÎú. †¯ÖõÖ¸üÞÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ÛúÖ¸üÛú
9 ²ÖÖ•ÖæÛú›üß»Ö †¯ÖõÖ¸üÞÖ : Æêü ®Ö¤üß ×ÛúÓ¾ÖÖ ×Æü´Ö ®Ö¤üß“µÖÖ ¤ü¸üß“µÖÖ ®Ö¤üß
²ÖÖ•ÖæÓ¾Ö¸ü ÆüÖêŸÖê. ¤ü¸üß“µÖÖ ²ÖÖ•ÖæÓ“Öê †¯ÖõÖ¸üÞÖ ˆ¯Ö®ÖªÖÓ«üÖ¸êü ¾Ö ‡ŸÖ¸ü ×Æü´Ö®Ö¤üß
»ÖÆüÖ®Ö ®ÖªÖÓ «üÖ¸êü ÆüÖêŸÖê. •Öê¾ÆüÖ Ûú¬Öß †¬ÖÖêÝÖÖ´Öß †¯ÖõÖ¸üÞÖÖ“Öß
ÝÖŸÖß Ûú´Öß ÆüÖêŸÖê, ²ÖÖ•ÖæÛú›üß»Ö †¯ÖõÖ¸üÞÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Ö †×¬ÖÛú
•ÖÖÞÖ¾ÖŸÖÖê. µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖê»ÖÖ ¤ü¸üß“Öê ¹Óý¤üßÛú¸üÞÖ ¯ÖÞÖ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ¤ü¸üß“µÖÖ
ŸÖôûÖÛú›üß»Ö ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÃÖã¨üÖ ²ÖÖ•ÖæÛú›üß»Ö †¯ÖõÖ¸üÞÖ ‘Ö›üŸÖê.
µÖÖ“µÖÖ´Öãôêû ´ÖãÜµÖŸÖ„ ¯Öæ¸ü ´Öî¤üÖ®ÖÖÓ“Öê ×¾ÖÃŸÖÖ¸üßÛú¸üÞÖ ‘Ö›üŸÖê.
10 ÛúÂÖÔÞÖ - ÛúÖ¸üÛúÖÓÛú›æü®Ö ÃÖÓ¯ÖÖ¤üßŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÖÕ“Öê ³Öæ•Ö»ÖÖ
il y
³Öæ¯ÖéÂšüÖ»ÖÝÖŸÖ“µÖÖ ³ÖÖÝÖÖÛú›æü®Ö ‘Ö¸ÓüÝÖôûÞÖê, œüÛú»ÖÞÖê †Ö×ÞÖ †ÖêœüÞÖê ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ
µÖÖ ×ÛÎúµÖÖÓ¤Ë¾ÖÖ¸êü ¾ÖÆü®Ö ÆüÖêŸÖê. †¿ÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸êü ¾ÖÆü®Ö ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê ´ÖÖêšü¶Ö ‡ŸÖ¸ü ÃÖ¾ÖÔ
at b
†ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ •Ö›ü ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ÆüÖêŸÖê. ÛúÖ¸üÛêú
11 ˆŸ¯Ö×¸ü¾ÖÆü®Ö - †®ÖêÛú¤üÖ •Ö›ü ×ÛúÓ¾ÖÖ ³Ö¸ü›ü ÜÖ›üÛú ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ¾Ö¸ü ®Ö¤üß,
y
†Ö¤üôûŸÖ-†Ö¯Ö™üŸÖ ™ü¯¯µÖÖ™ü¯¯µÖÖ®Öê ¯Öãœêü •ÖÖŸÖ ¸üÖÆüŸÖÖŸÖ. ¾ÖÖ¸üÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ¾ÖÖ¸üß
¯ÖÖÞµÖÖ“µÖÖ ²Ö»ÖÖ¾¤üÖ¸êü ¾ÖÖôæû, ÝÖÖê™üê †Ö×ÞÖ ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ŸÖãÛú›êü ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö †Ö×ÞÖ
jP h
p ¯ÖÏ×ÛÎúµÖê®Öê ¾ÖÖÆæü®Ö ®ÖêÞÖê •Ö›ü ÆüÖêŸÖê, ŸÖê¾ÆüÖ Æüß ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖê. †ÃÖê
ˆÃÖôû»Öê»Öê ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ˆÓ“Öß¾Öºþ®Ö ˆÃÖôûß ‘Öêˆ®Ö ¯Öã®ÆüÖ
ÃÖÖÝÖ¸üß
»ÖÖ™üÖ
ÜÖÖ»Öß µÖêŸÖÖŸÖ.
bu a
12 ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö - Æü»ÖÛêú ÃÖæõ´Ö ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ“µÖÖ ¾Ö¸ü“µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖæ®Ö ®Ö¤üß,
¾ÖÖÆüŸÖ •ÖÖŸÖÖŸÖ. ²Ö·µÖÖ“Ö †ÓŸÖ¸üÖ¯ÖµÖÕŸÖ Æêü ÛúÞÖ ŸÖôûÖÛú›êü ×Ã£Ö¸ü ¾ÖÖ¸üÖ,
A gr
ÆüÖêŸÖ ®ÖÖÆüßŸÖ. ÃÖÖÝÖ¸üß

»ÖÖ™üÖ
eo
13 ¦üÖ×¾ÖÛú¸üÞÖ - ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ×¾Ö¸ü‘Öôû»Öê»µÖÖ ×Ã£ÖŸÖßŸÖß»Ö ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ®Ö¤üß,

¯ÖÖÞµÖÖ¾¤üÖ¸êü ¾ÖÖÆæü®Ö ®Öê»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. •µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ “Öã®ÖÜÖ›üÛú ¾Ö ÃÖÖÝÖ¸üß
“Öã®ÖÜÖ›üÛúÖÃÖÖ¸üÜÖê ¦ü¾Öß³ÖæŸÖ ÆüÖêÞÖÖ¸êü ÜÖ›üÛú †ÖœüôûŸÖÖŸÖ, ŸµÖÖ »ÖÖ™üÖ,
¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ×¾Ö¸ü‘Öôû»Öê»Öê ¯Ö¤üÖ£ÖÔ •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ³Öæ•Ö»Ö
G
14 ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ - ÛúÖ¸üÛúÖÓ“µÖÖ ÛúÖµÖÖÔ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ÛúÖÆüß ‘Ö™üÛúÖÓ´Öãôêû ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖ“Öß ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖ †ÃÖŸÖê. ÛúÖ¸üÛúÖÓ“µÖÖ ÝÖŸÖß“ÖÖ
´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¾Ö¸ü ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖê¾Ö¸ü ‘Ö›üŸÖ †ÃÖŸÖÖê. ÛúÖ¸üÛúÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ“Öß ÝÖŸÖß Ûú´Öß —ÖÖ»µÖÖÃÖ ŸµÖÖÓ“Öß
¾ÖÆü®ÖÖ“Öß õÖ´ÖŸÖÖ Ûú´Öß ÆüÖêŸÖê ¾Ö ŸµÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ¾ÖÖÆæü®Ö ®ÖêŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÖÕ“Öê †ÖÛúÖ¸ü´ÖÖ®Ö¤êüÜÖß»Ö Ûú´Öß ÆüÖê‡Ô»Ö. ŸÖÃÖê“Ö ŸµÖÖÓ“Öê
¾ÖÆü®Ö ¾Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö Ûú´Öß ÆüÖêŸÖê. ¯Öæ¸ü ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖßŸÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ®Ö¤üß ¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖæ®Ö ¾ÖÖÆüŸÖ †ÃÖŸÖÖ®ÖÖ ®Ö¤üß“Öß ÝÖŸÖß •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê,
ŸµÖÖ´Öãôêû ¾ÖÆü®Ö õÖ´ÖŸÖÖ ¤êüÜÖß»Ö •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê. ŸÖÃÖê“Ö ÃÖÓ“Ö×µÖŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ¯Ö¤üÖ£ÖÔÖÓ“ÖÖ †ÖÛúÖ¸ü ´ÖÖêšüÖ †ÃÖŸÖÖê. •Ö¸ü •Ö×´Ö®Öß“ÖÖ
ˆŸÖÖ¸ü ×ÛúÓ¾ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ“Öß ×¤ü¿ÖÖ ²Ö¤ü»Ö»Öß ŸÖ¸ü ŸÖê£Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖê. •Öê¾ÆüÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ˆŸÖÖ¸ü´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖŸÖê. •ÖÃÖê ´Öî¤üÖ®Öß ¯ÖÏ¤êü¿Ö
ŸÖê£Öê ®ÖªÖÓ“Öß ÝÖŸÖß Ûú´Öß ÆüÖêŸÖê ŸµÖÖ´Öãôêû ÝÖã¹ýŸ¾Ö²Ö»ÖÖ´Öãôêû ´ÖÖêšêü ÛúÞÖ »Ö¾ÖÛú¸ü ÃÖÓ“Ö×µÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ ®ÖÓŸÖ¸ü »ÖÆüÖ®Ö ÛúÞÖÖÓ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö
ÆüÖêŸÖê. ŸÖê£Öê †¾ÖÃÖÖ¤üÖÓ®ÖÖ ¯Öãœêü ¾ÖÖÆæü®Ö ®ÖêÞµÖÖÃÖ ®ÖªÖ †ÃÖ´Ö£ÖÔ šü¸üŸÖÖŸÖ ¾Ö ŸÖê£Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖÃÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖê. »ÖÆüÖ®Ö ÛúÞÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖŸÖ
¤üß‘ÖÔ ÛúÖôû ŸÖ¸ÓüÝÖ ŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ®Ö¤ß ¾Ö ¾ÖÖ¸êü ÃÖæõ´Ö ÛúÞÖÖÓ®ÖÖ ¿Öê¾Ö™ü¯ÖµÖÕŸÖ ¾ÖÖÆæü®Ö ®ÖêŸÖÖŸÖ †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü“µÖÖ †¾ÖÃ£ÖêŸÖ ŸµÖÖÓ“Öê
ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ‘Ö›üŸÖê. ¯ÖÏ¾ÖÖÆü´ÖÖÝÖÖÔŸÖ ¾ÖéõÖ, ¯Ö¾ÖÔŸÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ŸÖŸÃÖ´Ö †›ü£ÖôûÖ †Ö»µÖÖ®Öê ÛúÖ¸üÛúÖÓ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ ´ÖÓ¤üÖ¾ÖŸÖÖê, †¿ÖÖ Ã£ÖÖ®Öß
ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖÃÖ ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖê.
9 Mo. 9689665611
 †¯ÖõÖ¸üÞÖÖ“Öß ÛúÖ¸üÛêú †Ö×ÞÖ ³Öæ¹ý¯Öê :-  ®Ö¤üß»ÖÖ ¯Öæ¸ü †Ö»µÖÖÃÖ ®Ö¤üß“Öê †¯ÖõÖ¸üÞÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ ¾ÖÖœüŸÖê ¾Ö ŸµÖÖ
 ¯ÖÏŸµÖêÛú ÛúÖ¸üÛúÖÓ´Öãôêû ×¾Ö×¾Ö¬Ö ³Öæºþ¯Öê Ûú¿Öß ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ ŸÖê ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ´ÖÓ¤ü ˆŸÖÖ¸üÖ“Öê ×¾ÖÃŸÖéŸÖ ´Öî¤üÖ®Ö ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖê, ŸµÖÖ »ÖÖ“Ö
†Ö¯ÖÞÖ ÃÖ´Ö•ÖÖ¾Öæ®Ö ‘Öê‰úµÖÖ. ¯Öæ¸ü´Öî¤üÖ®Ö ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ ´Öî¤üÖ®ÖÖŸÖß»Ö ´Öé¤üÖ ÃÖã¯ÖßÛú †ÃÖ»µÖÖ
 ®Ö¤üß“Öê ÛúÖµÖÔ : ´Öãôêû ¿ÖêŸÖßÃÖÖšüß ±úÖµÖ¤üê¿Öß¸ü šü¸üŸÖê.
 ˆÝÖ´ÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ®Ö¤üß“ÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ •ÖÃÖÖ ÃÖãºþ ÆüÖêŸÖÖê ×ŸÖ£Öæ®Ö ŸÖß  ¯Öæ¸üÛúÖôûÖŸÖ ¯Öæ¸ü´Öî¤üÖ®Öê ¯ÖÖÞµÖÖŸÖß»Ö †¾ÖÃÖÖ¤üÖÃÖÆü •Ö»Ö´ÖµÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ,
†¯ÖõÖ¸üÞÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ ÃÖã¹ý Ûú¸üŸÖê. ¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ®Ö¤üß“ÖÖ ¾ÖêÝÖ ŸµÖÖ´Öãôêû ®Ö¤üß“µÖÖ ŸÖ™üÖ¾Ö¸ü ³Ö¸ü›ü †¾ÖÃÖÖ¤üÖ“Öê ×®ÖõÖê¯ÖÞÖ ‘Ö›üŸÖê, Æê
•ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖÖê. µÖê£Öê ÛúÖšüÖÓ¯ÖêõÖÖ ŸÖôûÖ“Öê ÜÖ®Ö®Ö •ÖÖÃŸÖ ÆüÖêŸÖê. ×®ÖõÖê¯ÖÞÖ ®Ö¤ß×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸ü ¯Öæ¸üŸÖ™üÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß Ûú¸üŸÖÖŸÖ.
µÖÖ´Öãôêû ŸÖß¾ÖÎ ˆŸÖÖ¸üÖ“Öê ÛúÖšü ¾Ö †¹Óý¤ü ŸÖôû †ÃÖ»Öê»Öß ‘Öôû‡Ô  ×¡Ö³Öã•Ö ¯ÖÏ¤üê¿Ö Ûêú¾Öôû ¯Öãœüß»Ö ×¤ü»Öê»µÖÖ ×Ã£ÖŸÖßŸÖ“Ö ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖê. 1) ×•Ö£Öê †¾ÖÃÖÖ¤üÖÓ“ÖÖ ¯Öã¸ü¾ÖšüÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖê.
ˆ¤üÖ.: ˆ»ÆüÖÃÖ ®Ö¤ß“Öß ‘Öôû‡Ô †Ö×ÞÖ ®Ö´ÖÔ¤üÖ ®Ö¤ß“Öß ‘Öôû‡Ô. 2) ÃÖ´Öã¦ü ±úÖ¸ü ÜÖÖê»Ö ®ÖÖÆüß.
il y
ÜÖÖê»Ö ‘Öôû‡Ô»ÖÖ ‡ÓÝÖÏ•ÖßŸÖ Ûòú×®ÖµÖ®Ö †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû ÛúÖÆüß ®ÖªÖ ×¡Ö³Öã•Ö ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß Ûú¸üŸÖ ®ÖÖÆüßŸÖ.
†¿ÖÖ ®Ö¤üµÖÖÓ“µÖÖ ´ÖãÜÖÖ•Ö¾Öôû ÜÖÖ›ü¶ÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê.
at b
 ®Ö¤üß“µÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖŸÖ ÛúÖ»ÖÖÓŸÖ¸üÖ®Öê ¯ÖÖÞµÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ÝÖÖôûÖ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ
¾ÖÖœüŸÖê. ¯ÖµÖÖÔµÖÖ®Öê ®Ö¤üß“ÖÖ ŸÖôû³ÖÖÝÖÖ“Öê ÜÖ®Ö®Ö Ûú´Öß ÆüÖêŸÖê. ´ÖÖ¡Ö ÃÖÖÝÖ¸üß »ÖÖ™üÖÓ“Öê ÛúÖµÖÔ :-
ÛúÖšüÖ¾Ö¸ü ŸÖÃÖê“Ö ¤ü¸üß“µÖÖ ˆŸÖÖ¸üÖ¾Ö¸ü ÜÖ®Ö®Ö •ÖÖÃŸÖ ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖ  ŸÖß¾ÖÎ ˆŸÖÖ¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ •Ö×´Ö®Öß¾Ö¸ü £Öê™ü †Ö¯Ö™üÞÖÖ·µÖÖ »ÖÖ™üÖÓ´Öãôûê
y
´Öãôêû ¤ü¸üß“Öê ˆ³Ö™ü ŸÖ™ü ¹Óý¤üÖ¾Öæ®Ö ¤ü¸üß»ÖÖ V †ÖÛúÖ¸ü ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖê. ÃÖÖÝÖ¸üß Ûú›ü¶ÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê.
µÖÖ ¤ü·µÖÖÓ®ÖÖ V †ÖÛúÖ¸üÖ“Öß ¤ü¸üß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.

jP h
²Ö·µÖÖ“Ö ¾ÖêôûÖ ›üÖëÝÖ¸ü ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö Ûú›ü¶Ö¾Öºþ®Ö ¯ÖÖÞÖß ¾ÖÖÆüŸÖê.
p
ˆŸÖÖ¸üÖ¾Öºþ®Ö ŸÖê ¾ÖêÝÖÖ®Öê ÜÖÖ»Öß ¯Ö›üŸÖê †Ö×ÞÖ ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê ÜÖ®Ö®Ö
 ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ »ÖÝÖŸÖ“µÖÖ †¯ÖõÖ¸üÞÖÖŸÖ ´Öé¤æü ÜÖ›üÛú ¯Ö×Æü»µÖÖÓ¤üÖ
×—Ö•ÖŸÖÖê. »ÖÖ™üÖÓÛú›æü®Ö ´Öé¤æü ÜÖ›üÛúÖ“Öß —Öß•Ö ÆüÖêŸÖê. •µÖÖ®Öê ¯ÖÖêÛúôûß
×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖ»ÖÖ ÃÖÖÝÖ¸üß ÝÖãÆüÖ ´ÆüÞÖŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.
Ûú¸üŸÖê. ŸµÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ÃÖÖ´ÖÖ®µÖŸÖ„ ¬Ö²Ö¬Ö²µÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê.  •µÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ‹ÛúÖ ³Öæ×¿Ö¸üÖ¾Ö¸üß»Ö ¤üÖê®Ö ÝÖãÆüÖ ¯Ö¸üÃ¯Ö¸ü ×¾Ö¹ý¤Ëü¬Ö
bu a
 •Öê¾ÆüÖ ®Ö¤ß †Ö»Ö™æü®Ö-¯ÖÖ»Ö™æü®Ö ÛúšüßÞÖ ¾Ö ´Öé¤æü ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ ×¤¿Öê®Öê ‹Ûú´ÖêÛúßÃÖ ×´ÖôûŸÖÖŸÖ ŸµÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ÃÖÖÝÖ¸üß Ûú´ÖÖ®Ö ŸÖµÖÖ¸ü
ÃŸÖ¸üÖÓ¾Öºþ®Ö ¾ÖÖÆüŸÖê ŸÖê£Öê ¬ÖÖ¾ÖŸµÖÖ †Ö×ÞÖ ¬Ö²Ö¬Ö²Öê ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ÆüÖêŸÖê.
A gr
¿Ö¸üÖ¾ÖŸÖß ®Ö¤üß¾Ö¸üß»Ö •ÖÖêÝÖ, “ÖÓ²Öôû ®Ö¤üß¾Ö¸üß»Ö ”ãû×»ÖµÖÖ †Ö×ÞÖ  ÃÖÖÝÖ¸üß Ûú´ÖÖ®Öß“Öê ”ûŸÖ ÛúÖêÃÖôû»µÖÖ ®ÖÓŸÖ¸ü ŸÖê£Öê ÃÖÖÝÖ¸üß ÃŸÖÓ³Ö
´ÖÆüÖ²ÖôêûÀ¾Ö¸ü µÖê£Öß»Ö ¾ÖêÞÞÖÖ ¬Ö²Ö¬Ö²µÖÖÓ“Öß ÛúÖÆüß ˆ¤üÖÆü¸üÞÖê †ÖÆêüŸÖ. ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
 ÜÖ›üÛúÖ¾Ö¸ü ÃÖŸÖŸÖ ¾ÖêÝÖÖ®Öê ÜÖÖ»Öß ¯Ö›üÞÖÖ·µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖ“µÖÖ †Öê‘ÖÖ´Öãôêû  •Öê£Öê »ÖÖ™üÖÓ´Öãôêû ÜÖ›üÛúÖÓ“Öê †¯ÖõÖ¸üÞÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖê
eo
¬Ö²Ö¬Ö²µÖÖ“µÖÖ ŸÖôûÖ¿Öß ÜÖôûÝµÖÖ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖŸê Öê •µÖÖÃÖ ¯ÖÏ¯ÖÖŸÖÝÖŸÖÖÔ ŸÖê£Öê ×¾ÖÃŸÖéŸÖ ŸÖ¸ÓüÝÖ ‘ÖÙÂÖŸÖ ´ÖÓ“Ö ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖê. Æêü †¯Ö‘ÖÂÖÔÞÖÖ´Öãôêû
†ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
 ®Ö¤üß¯ÖÖ¡ÖÖŸÖ ÜÖ›üÛúÖÓ´Ö¬µÖê •ÖÖê›ü †ÃÖŸÖÖŸÖ ŸÖê£Öê ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖÃÖÖê²ÖŸÖ ¾ÖÖÆüŸÖ  †ÃÖê ŸÖ¸ÓüÝÖ ‘ÖÙÂÖŸÖ ´ÖÓ“Ö †ÖêÆüÖê™üß“µÖÖ ¾Öêôûß ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ. Ûú›üµÖÖ“Öê
†Ö»Öê»Öê ¤üÝÖ›ü †›üÛúŸÖÖŸÖ. ®Ö¤üß“µÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ´Öãôêû ŸÖê ‹ÛúÖ“Ö
G
´ÖÖÝÖê ÃÖ¸üÛúÞÖê Æêü ¤êüÜÖß»Ö µÖÖ“ÖÖ ‹Ûú ¯Öã¸üÖ¾ÖÖ †ÖÆêü.

×šüÛúÖÞÖß ¾ÖŸÖãÔôûÖÛúÖ¸ü ×¤ü¿Öê®Öê ×±úºþ »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ. †¿ÖÖ ×šüÛúÖÞÖß  ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸üß»Ö ÃÖÆü•Ö †ÖœüôûÞÖÖ¸êü ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖ“Öê ³Öæºþ¯Ö ´ÆüÞÖ•Öê
¾Öê¬Ö®Ö ¯ÖÏ×ÛÎúµÖêŸÖæ®Ö ÜÖôûÝµÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê. †¿ÖÖ ÜÖôûÝµÖÖÓ®ÖÖ ¯ÖãôûÞÖ ÆüÖêµÖ. ÃÖ´Öã¦üÖŸÖ ×¿Ö¸üÞÖÖ·µÖÖ •Ö×´Ö®Öß“µÖÖ ³ÖÖÝÖÖ»ÖÖ ³Öæ¿Öß¸ü
ÛãÓú³ÖÝÖŸÖÖÔ ×ÛúÓ¾ÖÖ ¸üÖÓ•ÖÞÖÜÖôûÝÖÖ †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
 †Æü´Ö¤ü®ÖÝÖ¸ü ×•Ö»ÊÖŸÖß»Ö ×®Ö‘ÖÖê•Ö µÖê£Öê ÛãúÛú›üß ®Ö¤ßŸÖ †Ö×ÞÖ  ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™ÒüÖ“µÖÖ ×Ûú®ÖÖ¸üß ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ×¤ü ¾Öê†ÖÝÖ¸ü, ÝÖãÆüÖÝÖ¸ü, Æü¸êüÀ¾Ö¸ü
¯ÖãÞÖê ×•Ö»ÊÖŸÖ ³ÖêÝÖ›êü¾ÖÖ›üß •Ö¾Öôûß»Ö ‡Ó¦üÖµÖÞÖß ®Ö¤üßŸÖ ´ÖÖêšü¶Ö ‡ŸµÖÖ¤üàÃÖÖ¸üÜÖß »ÖÖÓ²Ö ¯ÖãôûÞÖê ×¾ÖÛú×ÃÖŸÖ —ÖÖ»Öê»Öß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
ÛãÓú³ÖÝÖŸÖÖÔ ¯ÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ ×´ÖôûŸÖÖŸÖ. ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ »ÖÖÓ²Ö ¯ÖãôûÞÖ ´Ö×¸ü®ÖÖ ¯ÖãôûÞÖ Æêü “Öê®®Ö‡Ô µÖê£Öê
 •Öê¾ÆüÖ ®Ö¤üß ´Öî¤üÖ®Öß ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ¯ÖÏ¾Öê¿Ö Ûú¸üŸÖê, ŸÖê£Öê ˆŸÖÖ¸üÖŸÖ ‹Ûú¤ü´Ö †ÖÆêü.
²Ö¤ü»Ö ÆüÖêŸÖÖê ¾Ö ×ŸÖ“Öß ÝÖŸÖß ´ÖÓ¤üÖ¾ÖŸÖê, ¯Ö×¸üÞÖÖ´Öß ÛúÖÆüß ¯Ö¤üÖ£ÖÔ  ³Öæ×¿Ö¸üÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ•Öæ®Öê ¤êüÜÖß»Ö ¾ÖÖôæû“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ‘Ö›üŸÖ †ÃÖŸÖê †ÃÖê
¯Ö¾ÖÔŸÖ ¯ÖÖµÖ£µÖÖ »ÖÝÖŸÖ“Ö ÃÖÓ“Ö×µÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ³Ö¸ü›ü †¾ÖÃÖÖ¤ü •ÖÃÖê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ»ÖÖ ‹ÛúÖ ³Öæ×¿Ö¸üÖÛú›æü®Ö ¤ãüÃÖ·µÖÖ ³Öæ×¿Ö¸üÖ¯ÖµÖÕŸÖ
Ûúß ´ÖÖêšêü ¤üÝÖ ›üÝÖÖê™êü, †Öê²Ö›ü¬ÖÖê²Ö›ü ¤üÝÖ›ü ¯ÖÖµÖ£µÖÖ »ÖÝÖŸÖ“Ö ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖê. ÛúÖ»ÖÖÓŸÖ¸üÖ®Öê µÖÖ“Öß »ÖÖÓ²Öß ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖŸÖê ¾Ö
ÃÖÓ“Ö×µÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ, ˆ¸ü»Öê»ÖÖ †¾ÖÃÖÖ¤ü ®Ö¤üß¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖÃÖÖê²ÖŸÖ ¯Öãœêü ¾ÖÖÆæü®Ö ¯ÖãôûÞÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ÛúÖÆüß †ÓŸÖ¸üÖ¾Ö¸ü ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ‘ÖãÃÖÞÖÖ¸êü ²ÖÖÓ¬ÖÖÃÖÖ¸üÜÖê
®Öê»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. µÖÖ ×šüÛúÖÞÖß ¯ÖÓÜÖÖÛéúŸÖß ´Öî¤üÖ®ÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê. ³Öæºþ¯Ö ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖŸê Öê. µÖÖ»ÖÖ“Ö ¾ÖÖôæû“ÖÖ ¤üÖÓ›üÖ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ÁÖß¾Ö¬ÖÔ®Ö,
10 Mo. 9689665611
¸êü¾Ö¤Óü›üÖ µÖê£Öß»Ö ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™ÒüÖŸÖß»Ö ×Ûú®ÖÖ¸üß³ÖÖÝÖÖŸÖ †ÃÖê ¾ÖÖôæû“Öê  ¤üÖê®Ö ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ÛúšüßÞÖ ÜÖ›üÛúÖÓ“µÖÖ ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ´Öé¤üæ ÜÖ›üÛú †ÃÖ»µÖÖÃÖ
¤üÖ›Ó üê ¯ÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ ×´ÖôûŸÖÖŸÖ. ¾ÖÖ¤üôû ×ÛúÓ¾ÖÖ ÃÖã®ÖÖ´Öß“µÖÖ ×¾Ö ®ÖÖ¿ÖÛúÖ¸üß ´Öé¤æü ÜÖ›üÛúÖ“Öß —Öß•Ö •Ö»Ö¤ü ÆüÖêŸÖê ¾Ö ¯Ö®ÆüÖôûßÃÖÖ¸üÜÖÖ Ûú™üÛú
¿ÖŒŸÖßÃÖ £ÖÖê¯Ö×¾ÖÞµÖÖ“Öê ¾Ö ŸµÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖÓ¸üõÖÞÖ ¤êüÞµÖÖ“Öê ÛúÖ´Ö †ÖÛúÖ¸üÖÃÖ µÖêŸÖÖê. µÖÖÃÖ µÖÖ¸ü¤üÖÓÝÖ †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
¾ÖÖôæû“Öê ¤ÓüÖ›êü Ûú¸üŸÖÖŸÖ.  ÃÖæõ´Ö ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ×®Ö»ÖÓ²Ö®ÖÖ¾¤üÖ¸êü ¾ÖÖÆæü®Ö ®Öê»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. ´ÖÖêšü¶Ö
 Ûú¬ÖßÛú¬Öß ¾ÖÖôæû“Öê ¤üÖÓ›êü †Ö×ÞÖ •Ö´Öß®Ö µÖÖÓ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ÃÖ´Öã¦üÖ“ÖÖ †ÖÛúÖ¸üÖ“µÖÖ †¾ÖÃÖÖ¤üÖÓ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ÆüÖê‰ú®Ö ¾ÖÖôæû“µÖÖ ™êüÛú›ü¶ÖÓ“Öß
³ÖÖÝÖ ²ÖÓ×¤üÃŸÖ ÆüÖêŸÖÖê. µÖÖ ×šüÛúÖÞÖ“Öê ¯ÖÖÞÖß ´Ö“Öæôû †ÃÖŸÖê. †¿ÖÖ ×®ÖÙ´ÖŸÖß ÆüÖêŸÖê. µÖÖÓ®ÖÖ“Ö ¾ÖÖ»ÖãÛúÖ×ÝÖ¸üß †ÃÖêÆüß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
ÜÖÖ·µÖÖ ¾Ö ´Ö“Öæôû ¯ÖÖÞµÖÖ“µÖÖ ÃÖ¸üÖê¾Ö¸üÖÃÖ ÛúÖµÖ»Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ ÜÖÖ•ÖÞÖ  ¯ÖÖêµÖ™üÖ †Ö×ÞÖ ×“ÖÛúÞÖ´ÖÖŸÖß“Öê ÃÖæõ´Ö ÛúÞÖ ´Öæôû Ã£ÖÖ®ÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö
´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ×®Ö»ÖÓ²Ö®ÖÖ¾¤üÖ¸êü ¤æü¸ü¯ÖµÖÕŸÖ ¾ÖÖÆæü®Ö ®Öê»Öê •ÖÖ‰ú®Ö ÃÖÓ“Ö×µÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
 †Öê×›ü¿ÖÖŸÖß»Ö ×“Ö»ÛúÖ †Ö×ÞÖ Ûêú¸üôû ´Ö¬Öß»Ö ¾Öê´²Ö®ÖÖ›ü ÃÖ¸üÖê¾Ö¸êü µÖÖ ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖ´Öãôêû —ÖÖ»Öê»µÖÖ ³Öæºþ¯ÖÖÃÖ »ÖÖê‹ÃÖ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
Æüß ÜÖÖ•ÖÞÖÖ“Öß ˆ¤üÖÆü¸üÞÖê †ÖÆêüŸÖ. †Öê×›ü¿ÖÖŸÖß»Ö ×“Ö»ÛúÖ ÃÖ¸üÖê¾Ö¸ü ³Öæ•Ö»ÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ :-
il y
´ÖÖ®ÃÖæ®Ö ¯Ö•ÖÔ®µÖÖ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ÝÖÖê›ü¶Ö ¯ÖÖÞµÖÖ“Öê ÆüÖêŸÖê.
 ‡ŸÖ¸ü ÃÖ¾ÖÔ ÛúÖ¸üÛúÖÓ“µÖÖ´ÖÖ®ÖÖ®Öê ÃÖÖÝÖ¸üß »ÖÖ™üÖ“Ó µÖÖ ÛúÖµÖÖÔ´Ö¬µÖê ÃÖÖŸÖŸµÖ ³Öæ´Ö¬µÖ ÃÖ´Öã¦üÖÃÖ³ÖÖê¾ÖŸÖÖ»Ö“µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¾Ö¸ü

at b
†ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû µÖÖ ÛúÖ¸üÛúÖÓ“Öê ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö †»¯ÖÛúÖôûÖŸÖ“Ö ×¤üÃÖæ®Ö “Öã®ÖÜÖ›üÛúÖ®Öê ²Ö®Ö»Öê»Öß ³Öæºþ¯Öê †ÖÆêüŸÖ. ÛÎúÖê‹×¿ÖµÖÖ“µÖÖ
µÖêŸÖÖŸÖ. ›üÖ×»´Ö×¿ÖµÖ®Ö ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ»ÖÝÖŸÖ“µÖÖ ×¾ÖÃŸÖßÞÖÔ ÛúÖÃ™Ôü ¯ÖšüÖ¸üÖ¾Ö¸ü
Æüß ³Öæ¹ý¯Öê ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öß †ÖÆêüŸÖ.
y
¾ÖÖ·µÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ :-  µÖã¸üÖê¯Ö×¿Ö¾ÖÖµÖ ÛúÖÃ™Ôü ³ÖæÃ¾Öºþ¯ÖÖÓ“Öß †®µÖ ˆ¤üÖÆü¸üÞÖê Ûòú¸êü×²ÖµÖ®Ö
jP h
 ¾ÖÖ·µÖÖ“Öê ÛúÖµÖÔ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß¯ÖÞÖê ÆüÖêÞµÖÖÃÖ ÜÖÖ»Öß»Ö ²ÖÖ²Öß †Ö¾Ö¿µÖÛú
†ÖÆêüŸÖ.
p
†) ¿ÖãÂÛúŸÖÖ:¯Ö•ÖÔ®µÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¯ÖêõÖÖ ²ÖÖÂ¯Öß ³Ö¾Ö®ÖÖ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ
²Öê™êü, ´Öê×ŒÃÖÛúÖê, “Öß®Ö“ÖÖ ¤ü×õÖÞÖ ³ÖÖÝÖ, ÃÖÓµÖãŒŸÖ ÃÖÓÃ£ÖÖ®Öê µÖÖ
³ÖÖÝÖÖŸÖ ¾Ö ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖ ´Öê‘ÖÖ»ÖµÖ, †ÖÓ¬ÖÐ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ²ÖÖê¸üÖ ÝÖãÆüÖ,
´ÖÆüÖ¸üÖÂ™ÒüÖŸÖß»Ö ÛúÖ®Ææü¸ü ¯ÖšüÖ¸ü, ´Ö¬µÖ¯ÖÏ¤êü¿Ö †Ö×ÞÖ ”ûŸŸÖß ÃÖÝÖœü
µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖÓ´Ö¬µÖê †×¬Ö Ûú †ÃÖŸÖê. ‡ŸµÖÖ¤üß.
bu a
†Ö) ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖà“Öê ×¾Ö¸üôû †Ö“”ûÖ¤ü®Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ ¾ÖéõÖÖÓ“ÖÖ †³ÖÖ¾Ö.  ÛúÖÃ™Ôü ¯Ö¤Ëü¬ÖŸÖß“Öß ³Öæ¸ü“Ö®ÖÖ ×¾ÖÛú×ÃÖŸÖ ÆüÖêÞµÖÖÃÖÖšüß ¯Öãœüß»Ö ŸÖß®Ö
‡) ¯ÖéÂšü ³ÖÖÝÖÖ¾Ö¸ü ¿ÖãÂÛú ¾Ö ÃÖã™êü ¯Ö¤üÖ£ÖÔ †ÃÖÞÖê. ‘Ö™üÛú †Ö¾Ö¿µÖÛú †ÃÖŸÖÖŸÖ.
A gr
‡Ô) †¾ÖÃÖÖ¤üÖÓ®ÖÖ ˆ“Ö»Öæ®Ö ¾ÖÖÆæü®Ö ®ÖêÞµÖÖ‹¾ÖœüÖ ¾ÖÖ·µÖÖ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ. 1) ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒµÖÖ‡Ô›ü :- ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü´Öãôêû ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ
 ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ÃÖã™êü ¾ÖÖ·µÖÖ¾¤üÖ¸êü ¯Ö¤üÖ£ÖÔ ˆ“Ö»Öæ®Ö ®Öê»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ´Öãôêû †Ö´»Ö ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖê, •µÖÖ´Öãôêû ¦üÖ¾ÖÞÖÖ“Öß ×ÛÎúµÖÖ •Ö»Ö¤üÝÖŸÖß®Öê
ŸµÖÖÓ“Öê »ÖÆüÖ®Ö ŸÖãÛú›êü ÆüÖêŸÖÖŸÖ. †¿ÖÖ †¯ÖõÖ¸üÞÖÖ´Öãôêû ÜÖôûÝÖê ÆüÖêŸÖê.
eo
×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. 2) ³Öã•Ö»ÖÖ“Öß ×ÛÎúµÖÖ¿Öß»Ö ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Ö :- ×¾Ö¦üÖ¾µÖ ÛúÖ²ÖÔ®Ö

 ‡×•Ö¯ŸÖ´Ö¬µÖê ÛúŸÖÖ¸ü ÜÖôûÝÖÖ µÖÖ¯ÖÏÛúÖ¸êü ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»ÖÖ †ÖÆêü. ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü ÃÖÖê²ÖŸÖ ÃÖÓ¯ÖéŒŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖ“Öß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Ö
ŸµÖÖ “Öß »ÖÖÓ²Öß ÃÖã´ÖÖ¸êü 300 ×Ûú ´Öß. †Ö×ÞÖ ¹Óý¤üß 135 ×Ûú ´Öß. ÃÖÆü•Ö ÆüÖêÞÖê. ÜÖ›üÛú •Öê¾ÖœüÖ ÃÖ×“”û¦ü ŸÖê¾Öœüß ¯ÖÖÞÖß ´Öã¸üÞµÖÖ“Öß
G
†ÖÆêü. ÃÖ´Öã¦üÃÖ¯ÖÖ™üß¯ÖÖÃÖæ®Ö ÆüÖ ÜÖôûÝÖÖ 133 ´Öß. ÜÖÖê»Ö †ÖÆêü. ÝÖŸÖß •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê.
 •Ö×´Ö®Öß“µÖÖ ¯ÖéÂšü ³ÖÖÝÖÖ¾Ö¸ü ¾ÖÖ·µÖÖ´Öãôêû †¯Ö‘ÖÂÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû 3) •ÖÖê›ü :- ÜÖ›üÛúÖŸÖß»Ö ŸÖ›êü †Ö×ÞÖ •ÖÖê›üÖÓ´Öãôûê ¯ÖÖÞÖß ´Öã¸üÞµÖÖÃÖÖšüß
ÜÖ›üÛúÖ“ÖÖ ¾ÖÖŸÖÖ×³Ö´ÖãÜÖ ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖ ÝÖãôûÝÖãôûßŸÖ ˆŸÖÖ¸üÖ“ÖÖ ²Ö®ÖŸÖÖê. •ÖÖÝÖÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖê.
†¿ÖÖ ÜÖ›üÛúÖÓ®ÖÖ ¾ÖÖŸÖ‘ÖéÂ™ü ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.  †¯ÖõÖ¸üÞÖ ¾Ö ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ³Öæ¹ý¯Öê :-
 ÜÖ›üÛúÖ¾Ö¸ü ¾ÖÖ¸üÖ †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ ÃÖÖê²ÖŸÖ ¾ÖÖÆæü®Ö †ÖÞÖ»Öê»Öê ÛúÞÖ  •µÖÖ ÜÖ›üÛúÖŸÖ ³ÖêÝÖÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ •ÖÖê›ü †ÖÆêüŸÖ †¿ÖÖ ÜÖ›üÛúÖÓ´Ö¬µÖê
†Ö‘ÖÖŸÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ. ÆüÖ †Ö‘ÖÖŸÖ ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê ÜÖ›üÛúÖ“µÖÖ ´Öã¸ü»Öê»Öê ¯ÖÖÞÖß ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ“µÖÖ ÜÖÖ»Öß †×¬ÖÛú ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ Ûëú×¦üŸÖ
¯ÖÖµÖ£µÖÖÛú›üß»Ö ³ÖÖÝÖÖŸÖ •ÖÖÃŸÖ ÆüÖêŸÖÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû ´ÖÖ£µÖÖ Ûú›üß»Ö ÆüÖêŸÖê. ´ÆüÞÖæ®Ö“Ö ³Öæ•Ö»ÖÖ´Öãôêû ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêÞÖÖ¸üß ³Öæºþ¯Öê ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ“µÖÖ
³ÖÖÝÖÖ¯ÖêõÖÖ ¯ÖÖµÖ£µÖÖ Ûú›üß»Ö ³ÖÖÝÖÖ“Öê †¯ÖõÖ¸üÞÖ •ÖÖÃŸÖ ÆüÖêŸÖê. ÜÖÖ»Öß ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ.
ŸµÖÖŸÖÆüß •Ö×´Ö®Öß¯ÖÖÃÖæ®Ö ´Ö¬µÖ´Ö ˆÓ“Öß¾Ö¸ü ¾ÖÖ·µÖÖ²Ö¸üÖê²Ö¸ü ¾ÖÖÆæü®Ö  •µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ×•Ö¯ÃÖ´Ö ¾Ö “Öæ®ÖÜÖ›üÛú µÖÖ ÃÖÖ¸üÜÖê ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ×¾Ö¸ü‘Öôæû
µÖêÞÖÖ¸ê ÛúÞÖ Æêü ²ÖÖ¸üßÛú †ÃÖ»Öê ŸÖ¸üß ¾ÖÖ·µÖÖ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ •ÖÖÃŸÖ ¿ÖÛúÞÖÖ¸êü ÜÖ›üÛú †ÃÖŸÖÖŸÖ ŸÖê£Öê †Ö´»Ö •Ö»ÖÖ´Ö¬µÖê ÜÖ›üÛú
†ÃÖ»µÖÖ®Öê ´Ö¬Ö»µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ¯ÖÖµÖ£µÖÖ“µÖÖ ŸÖã»Ö®ÖêŸÖ †¯ÖõÖ¸üÞÖ ×¾Ö¸ü‘ÖôûŸÖÖê. ŸµÖÖŸÖß»Ö ³ÖêÝÖÖ ÛúÖ»ÖÖÓŸÖ¸üÖ®Öê ´ÖÖêšü¶Ö ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ÃÖŸÖŸÖ
•ÖÖÃŸÖ ÆüÖêŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû †¿ÖÖ ÜÖ›üÛúÖ“ÖÖ †ÖÛúÖ¸ü ³Öæ”û¡ÖÖÃÖÖ¸üÜÖÖ ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ¦üÖ¾ÖÞÖ ×ÛÎúµÖê´Öãôêû µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ³Öæ¯ÖéÂšüÖ¾ÖÖ¸ü ¾ÖŸÖãÔôûÖÛúÖ¸ü
×¤üÃÖŸÖÖê. ´ÆüÞÖæ®Ö †¿ÖÖ ÜÖ›üÛúÖÓ®ÖÖ ³Öæ”û¡Ö ÜÖ›üÛú †ÃÖê ´Æü ÞÖŸÖÖŸÖ.ü ÜÖôûÝÖê ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. µÖÖÓ®ÖÖ ×¾Ö»ÖµÖ®Ö ×¾Ö¾Ö¸êü †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
11 Mo. 9689665611
 ¯ÖéÂšüßµÖ •Ö»Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÆü †¿ÖÖ ×¾Ö¾Ö¸üÖ´Ö¬µÖê »Öã¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖê. µÖÖ ×¾Ö»ÖµÖ®Ö (Arete) †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
×¾Ö¾Ö¸üÖ“ÖÖ ŸÖôûÖÛú›üß»Ö ³ÖÖÝÖ ÛúÖêÃÖôûÞÖê Æêü ‹Ûú ®ÖîÃÖÙÝÖÛú †×¸üÂ™ü  •Öê¾ÆüÖ ŸÖß®Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ ŸÖß®Ö ¯ÖêõÖÖ †×¬ÖÛú ×Æ´ÖÝÖ¾Æü¸ü ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖŸÖ
ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖê. ŸÖê£Öê ×Æ´Ö®Ö¤üß“µÖÖ —Öß•Öê´Öãôêû ¿ÖßÂÖÖÔÛú›êü ÜÖ®Ö®Ö ÆüÖêŸÖê µÖÖ´Öãôêû
 ÛúÖÆüß ¯ÖÏ¤üê¿ÖÖŸÖ ³Öæ•Ö»ÖÖŸÖ ×¾Ö¸ü‘Öôû»µÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖ´ÖÖÝÖÖÕ“Öß ×¿ÖÜÖ¸üÖÛú›êü ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶¯ÖæÞÖÔ †ÃÖÖ Ø¿ÖÝÖÖÃÖÖ¸üÜÖÖ ³ÖÖÝÖ ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖê.
•ÖÖôûß ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖê. ÛúÖÆüß ¾ÖêôûÖ ×—Ö¸ü¯ÖÞÖÖ¸êü ¯ÖÖÞÖß †×“”û¦ü ¾Ö ×Ã¾ÖŸ—Ö»ÖÕ›ü ´Ö¬Öß»Ö †Ö»¯ÃÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖÖŸÖß»Ö ´Öò™ü¸üÆüÖò®ÖÔ Æêü ŸµÖÖ“Öê
‹ÛúÃÖÓ¬Ö ÜÖ›üÛúÖ´Öãôêû †›üŸÖê. †ÖÞÖÜÖß ÜÖÖê»Ö¾Ö¸ü •ÖÖÞµÖÖ¯ÖêõÖÖ ˆ¤üÖÆü¸üÞÖ ÆüÖêµÖ.
ŸÖê ŸÖê£Öê“Ö ÃÖÖ“ÖŸÖê ¾Ö †×”û¦ü ÜÖ›üÛúÖ“µÖÖ ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ»ÖÖ ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü  ×Æü´Ö®Ö¤üß Æüß ®Ö¤üß¯ÖÏ´ÖÖÞÖê •Ö»ÖÃ¾Öºþ¯ÖÖŸÖ ®ÖÃÖæ®Ö ŸÖß ‘Ö®ÖÃ¾Öºþ¯ÖÖŸÖ
¾ÖÖÆæü »ÖÖÝÖŸÖê. Ûòú×»¿Ö†´Ö ÛúÖ²ÖÖì®Öê™üÃÖÖ¸üÜÖß ÜÖ×®Ö•Öê †¿ÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ †ÃÖŸÖê. ŸµÖÖ ´Öãôûê ŸÖê£Öß»Ö ¤ü¸üß“µÖÖ ŸÖôûÖ“Ó Öê ŸÖÃÖê“Ö ÛúÖšüÖ“Ó Öê †¯ÖõÖ¸üÞÖ
×¾Ö¸ü‘ÖôûŸÖÖŸÖ. ÆüÖêŸÖê. µÖÖÓ´Öãôêû ¤ü¸üß“ÖÖ ŸÖôû³ÖÖÝÖ ¹Óý¤ü ÆüÖêŸÖÖê. µÖÖ»ÖÖ“Ö U †ÖÛúÖ¸üÖ“Öß
 ÛúÖ»ÖÖÓŸÖ¸üÖ®Öê µÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖê´Öãôêû ŸÖê£Öê ÝÖãÆüÖ ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖŸê ÖÖŸÖ. †¿ÖÖ¯ÖîÛúß ¤ü¸üß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
il y
ÛúÖÆüß ÝÖãÆüÖ ÜÖæ¯Ö ´ÖÖêšü¶Ö ¾Ö ÛúÖÆüß ×Ûú»ÖÖê´Öß™ü¸ü †ÓŸÖ¸üÖ¯ÖµÖÕŸÖ 1) ×Æü´ÖÖêœü×ÝÖ¸üß : ×Æü´Ö®Ö¤üß²Ö¸üÖê²Ö¸ü ¾ÖÖÆæü®Ö †Ö»Öê»µÖÖ •ÖÖ›ü¶Ö ³Ö¸ü›ü¶Ö
×¾ÖÃŸÖÖ×¸üŸÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ˆ¤üÖÆü¸üÞÖÖ£ÖÔ, ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö ´Öê‘ÖÖ»ÖµÖ ¯ÖÏÖÓŸÖÖŸÖ ÝÖÖôûÖ“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ×Æ´Ö®Ö¤üß œüßÝÖÖÓ“µÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ ×šüÛú×šüÛúÖÞÖß
at b
†¿ÖÖ ‹ÛúÖ ÝÖãÆêü“Öß »ÖÖÓ²Öß 23 ×Ûú »ÖÖê´Öß™ü¸ü †ÖÆêü. Ûú¸üŸÖê. †¿ÖÖ ×œüÝÖÖ·µÖÖÓ´Öãôêû ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»µÖÖ ™êüÛú›ü¶ÖÓ®ÖÖ ×Æü
 ×—Ö¸üü¯ÖÞÖÖ¸êü ¯ÖÖÞÖß Ûòú×»¿Ö†´Ö ÛúÖ²ÖÖì®Öê™ü“Öê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö Ûú¸üŸÖê. ¯ÖÖÞµÖÖ“Öê ´ÖÖêœü×ÝÖ¸üß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
y
ÝÖãÆüÖÓ“µÖÖ ”ûŸÖÖ¾Ö¸ü †¾ÖõÖê¯ÖÞÖ ÆüÖêŸÖê ¾Ö Ûòú×»¿Ö†´Ö ÛúÖ²ÖÖì®Öê™ü 2) ×Æ´ÖÛú™üÛú : ×Æü´Ö®Ö¤üßŸÖß»Ö †Öê²Ö›ü¬ÖÖê²Ö›ü †ÖÛúÖ¸üÖ“Öê ¯Ö¤üÖ£ÖÔ
”ûŸÖÖ¾Ö¸ü ÃÖÖ“ÖŸÖÖê. †ÃÖê ÃÖÓ“ÖµÖ®Ö ŸÖôûÖ“µÖÖ ×¤ü¿Öê®Öê ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖŸÖê. ¾ÖÆü®Ö ´ÖÖÝÖÖÔŸÖ ®ÖÖÝÖ´ÖÖê›üß »ÖÖÓ²Ö™ü ›üÖëÝÖ¸üÖÛú›êü ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖŸÖ. µÖÖ
jP h
Ûòú×»¿Ö†´Ö ÛúÖ²ÖÖì®Öê™ü ´Öãôêû ÃÖÓ¯ÖéŒŸÖ —ÖÖ»Öê»Öê •Ö»Ö ×—Ö¸ü¯ÖŸÖÖ®ÖÖ »ÖÖÓ²Ö™ü ™êüÛú›ü¶Ö ×Æü´ÖÛú™üÛú ´ÆüÞÖæ®Ö †ÖêôûÜÖ»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ.
ÝÖãÆüÖÓ“µÖÖ ŸÖôûÖ¾Ö¸ü Æüß †¿ÖÖ ´ÖÖêšü¶Ö †ÖÛúÖ¸üÖ“Öê ÃŸÖÓ³Ö ŸÖµÖÖ¸ü 3) †ÖÝÖÓŸÖãÛú ÜÖ›üÛú : ×Æü´Ö®Ö¤üß“µÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Ö õÖê¡ÖÖŸÖ Ã£ÖÖ×®ÖÛú
p
ÆüÖê‰ú »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ. ”ûŸÖÖÛú›æü®Ö ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖÞÖÖ·µÖÖ ÃŸÖÓ³ÖÖÓ®ÖÖ †¬ÖÖê´ÖãÜÖß ÜÖ›üÛúÖ¯ÖêõÖÖ ×³Ö®®Ö Ã¾Öºþ¯ÖÖ“ÖÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ×³Ö®®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“ÖÖ ÜÖ›üÛú
»Ö¾ÖÞÖÃŸÖÓ³Ö ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. †ÖœüôûŸÖÖê. ÆüÖ ÜÖ›üÛú Ã£ÖÖ×®ÖÛú ¯ÖÏ¤üê¿ÖÖŸÖß»Ö ®ÖÃÖæ®Ö ŸÖÖê ×Æü´Ö®Ö¤üß¾¤üÖ¸êü
bu a
 ŸÖ¸ü •Ö´Öß®ÖßÛú›æü®Ö ”ûŸÖÖÛú›êü ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖÞÖÖ·µÖÖ ÃŸÖÓ³ÖÖÓ®ÖÖ ‰ú¬¾ÖÔ ¤æü¸ü¾Ö¸ü“µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖæ®Ö ¾ÖÖÆæü®Ö †ÖÞÖ»Öê»ÖÖ †ÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖÃÖ †ÖÝÖÓŸÖãÛú
A gr
´ÖãÜÖß »Ö¾ÖÞÖÃŸÖÓ³Ö ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ÜÖ›üÛú ´ÆÞÖŸÖÖŸÖ. †ÃÖê †ÖÝÖÓ ŸÖãÛú ÜÖ›üÛú ˆ““Ö †õÖ¾ÖéŸŸÖßµÖ
 ÛúÖÆüß¾ÖêôûÖ, ‰ú¬¾ÖÔ´ÖãÜÖß ¾Ö †¬ÖÖê´ÖãÜÖß »Ö¾ÖÞÖÃŸÖÓ³Ö ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖ‰ú®Ö ×Æü´ÖÖ“”ûÖ×¤üŸÖ ¯ÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ ×´ÖôûŸÖÖŸÖ.
‹Ûú´ÖêÛúÖÃÖ ×´ÖôûŸÖÖŸÖ ¾Ö ŸµÖÖŸÖæ®Ö ÃÖ»ÖÝÖ »Ö¾ÖÞÖÃŸÖÓ³ÖÖÓ“Öß ×®ÖÙ´ÖŸÖß  ×Æü´ÖÖêœü :-
eo
ÆüÖêŸÖê.  ×Æü´Ö®Ö¤üß®Öê —Öß•Ö Ûêú»µÖÖ´Öãôêû ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»ÖÖ †¾ÖÃÖÖ¤ü ¾ÖÆü®ÖÖ

×Æü´Ö®Ö¤üß“Öê ÛúÖµÖÔ :- ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ÛúÖšüÖÛú›êü ×ÛúÓ¾ÖÖ ×Æü ´Ö®Ö¤üß“µÖÖ ´ÖÖÝÖÖÔŸÖ ÃÖÓ“Ö×µÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖê.
 ²Ö±úÖÔ“µÖÖ ¯ÖÏ“ÖÓ›ü ¤üÖ²ÖÖ´Öãôêû ²Ö±úÖÔ“Öê £Ö¸ü ˆŸÖÖ¸üÖ“µÖÖ ×¤ü¿Öê®Öê ´ÖÓ¤ü µÖÖ †¾ÖÃÖÖ¤üÖÃÖ ×Æü´ÖÖêœ †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ×Æü´Ö®Ö¤üß“µÖÖ ÛúÖšüÖÛú›üß»Ö
²ÖÖ•ÖæÃÖ ÃÖÓ“Ö×µÖŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ×Æü´ÖÖêœüÖÃÖ ¯ÖÖÀ¾ÖÔ ×Æ´ÖÖêœü ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ
G
ÝÖŸÖß®Öê ÃÖ¸üÛæú »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ. †¿ÖÖ ²Ö±úÖÔ“µÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖÃÖ ×Æ´Ö®Ö¤üß

´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.ú ×Æü´Ö®Ö¤üß“µÖÖ ŸÖôûÖ»ÖÖ ÃÖÓ“Ö×µÖŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ×Æü´ÖÖêœüÖÃÖ ³Öæ×Æ´ÖÖêœü
 ×Æü´Ö®Ö¤üß“µÖÖ ŸÖôûÖÛú›üß»Ö †¯Ö‘ÖÂÖÔÞÖ ¾Ö ˆÜÖ›üÞµÖÖ“µÖÖ ×ÛÎúµÖê®Öê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ŸÖ¸ü ¤üÖê®Ö ×Æü´Ö®Ö¤üß“µÖÖ ‹Ûú×¡ÖŸÖ ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüõÖê¡ÖÖŸÖ
³Öæ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ´ÖêÂÖ×¿Ö»ÖÖ Æêü ³Öæ¹ý¯Ö ŸÖµÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖê. ´ÖêÂÖ×¿Ö»Öê“ÖÖ ÃÖÓ“Ö×µÖŸÖ ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ×Æ´ÖÖêœüÖÃÖ ´Ö¬µÖ ×Æü´ÖÖêœü ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. •Öê£Öê
ˆÝÖ´ÖÖÛú›üß»Ö ³ÖÖÝÖÖ ÝÖãôûÝÖãôûßŸÖ †ÃÖŸÖÖê ŸÖ¸ü ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ“µÖÖ ×Æü´Ö®Ö¤üß“µÖÖ ´ÖãÜÖÖÛú›êü ÃÖÓ“Ö×µÖŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ ×Æü´ÖÖêœüÖÃÖ †ÓŸµÖ
×¤ü¿ÖêÛú›üß»Ö ³ÖÖÝÖ ÜÖ›ü²Ö›üßŸÖ †ÃÖŸÖÖê. ×Æü´ÖÖêœü †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
 †¯ÖõÖµÖ, ×¾ÖÃŸÖéŸÖ —Öß•Ö †Ö×ÞÖ ²Ö±úÖÔ“Öß ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Ö µÖÖÓ´Öãôêû
×Æü´Ö®Ö¤ß“µÖÖ ¿ÖßÂÖÔ³ÖÖÝÖÖÛú›üß»Ö ŸÖôûÖ“ÖÖ ÜÖ›üÛú ÆüÖ ŸÖß¾ÖÎ ˆŸÖÖ¸üÖ“ÖÖ
ÆüÖêŸÖÖê. ÜÖÖê»Ö ¯ÖÖêÛúôûßŸÖß»Ö ÜÖôûÝµÖÖ»ÖÖ †Ö¸üÖ´Ö ÜÖã“Öá ÃÖÖ¸üÜÖÖ
†ÖÛúÖ¸ü µÖêŸÖÖê ŸµÖÖ»ÖÖ ×Æü´ÖÝÖ¾Æü¸ü †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
 ÃÖÆüÃÖÖ ¤üÖê®Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ †®ÖêÛú ×Æü´ÖÝÖ¾Æü¸ü ‹Ûú´ÖêÛúÖÓ“µÖÖ ²ÖÖ•Öæ»ÖÖ
×¾ÖÛú×ÃÖŸÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ ¤üÖê®Ö ×Æ´ÖÝÖ¾Æü¸üÖÓ“µÖÖ ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö
×¿Ö»»ÖÛú ¸üÖÆüÞÖÖ¸üÖ ³ÖÖÝÖ †ºÓþ¤ü Ø³ÖŸÖß“ÖÖ †ÃÖŸÖÖê. ŸµÖÖ»ÖÖ ¿ÖãÛúÛæú™ü
12 Mo. 9689665611
4. Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ¯ÖÏ¤êü¿Ö
†) ×®Ö´®Ö †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö :-
1) ×¾ÖÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖßµÖ ¾ÖÂÖÖÔ¾Ö®Öê :
³ÖÖîÝÖÖê×»ÖÛú ×¾ÖŸÖ¸üÞÖ Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê
 ¤üÖê®Æüß ÝÖÖê»ÖÖ¬ÖÖÔŸÖ ×¾ÖÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö  ÃÖŸÖŸÖ ˆÂÞÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö, ¾ÖÂÖÔ³Ö¸ü ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß  ˆÂÞÖÛú×™ü²ÖÓ¬ÖßµÖ ¾ÖÂÖÖÔ ¾Ö®Öê, ‘Ö®Ö¤üÖ™ü ×¡ÖÃŸÖ¸üßµÖ
ÃÖã´ÖÖ ¸êü 50 ŸÖê 100 ÃÖã´ÖÖ¸êü 270 ÃÖê. ¾Ö®Öê, ˆÓ“Ö †Ö×ÞÖ ÛúšüßÞÖ »ÖÖÛú›üÖ“Öß ÃÖ¤üÖÆü×¸üŸÖ
 †ò´Öê—ÖòÖ®Ö ÜÖÖê¸êü, ´Ö¬µÖ †´Öê×¸üÛêú“µÖÖ  ¾ÖÂÖÔ³Ö¸ü ÃÖ´ÖÖ®Ö ×¾ÖŸÖ¸üÞÖ †ÃÖÞÖÖ¸üÖ ¾Ö®Öê, “ÖœüÞÖÖ¸êü †Ö×ÞÖ ˆ›ü¶Ö ´ÖÖ¸üÞÖÖ¸êü ¯ÖÏÖÞÖß
¯Öæ¾ÖìÛú›üß»Ö ×Ûú®ÖÖ¸üÖ, ÛúÖÑÝÖÖê ÜÖÖê¸êü, †Ö¸üÖêÆü ¯Ö•ÖÔ®µÖ. ¯Ö•ÖÔ®µÖ´ÖÖ®Ö 2500 ŸÖê ÃÖ¸ü¯Ö™üÞÖÖ¸êü ¯ÖÏÖÞÖß, ×¾ÖÃŸÖéŸÖ •Öî¾Ö×¾Ö×¾Ö¬ÖŸÖÖ
il y
´ÖÖ¤üÖÝÖÖÃÛú¸ü, ´Ö»Öê×¿ÖµÖÖ , ‡Ó›üÖ®ê Öê×¿ÖµÖÖ, 3000 ×´Ö´Öß.  ÛúÖ×µÖÛú ¯ÖêõÖÖ ¸üÖÃÖÖµÖ×®ÖÛú ×¾Ö¤üÖ¸üÞÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß
×±ú×»Ö×¯Ö®ÃÖ †Ö×ÞÖ ¯ÖÖ¯Öã†Ö®µÖæ ×ÝÖ®Öß  œüÝÖÖÓ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ •ÖÖÃŸÖ †Ö×ÞÖ †Ö¦ÔüŸÖÖ  »ÖÖêÆü ÜÖ×®Ö•ÖÖÓ®Öß ÃÖ´Öé¨ü ´Öé¤üÖ
at b
 †Ö×¤ü¾ÖÖÃÖß •Ö´ÖÖŸÖà“ÖÖ †×¬Ö¾ÖÖÃÖ.
2) ´ÖÖêÃÖ´Öß Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ¯ÖÏ¤êü¿Ö :
y

jP h
ˆÂÞÖÛú×™ü ²ÖÓ¬ÖÖÓ´Ö¬µÖê-®ÖîŠúÍŸµÖ
p
³ÖÖ¸üŸÖ,
 ˆ®ÆüÖóµÖÖŸÖß»Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü 270 ÃÖê. ŸÖê 320
ÃÖê. ¾Ö ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖß»Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö 150 ÃÖê. ŸÖê 240 ÃÖê.
 ˆÂÞÖ Ûú×™ü²ÖÓ ¬ÖßµÖ ¾ÖÂÖÖÔ¾Ö®ÖÖÓ“ µÖÖ
ŸÖã»Ö®ÖêŸÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß ¾Ö ¯ÖÏÖÞµÖÖÓ“µÖÖ Ûú´Öß
 †ÖÝ®ÖêµÖ †Ö×¿ÖµÖÖ,  ¯Ö•ÖÔ®µÖ´ÖÖ®Ö 250 ŸÖê 2500 ×´Ö ´Öß, ‹Ûú ×ÛúÓ¾ÖÖ ¯ÖÏ•ÖÖŸÖß,
bu a
 ®ÖîŠúÍŸµÖ †Ö×±ÏúÛúÖ, ŸµÖÖ¯ÖêõÖÖ †×¬ÖÛú ´Ö×Æü®Öê ¯Ö•ÖÔ®µÖ 60 ×´Ö´Öß ¯ÖêõÖÖ  ¾Ö®Ö ÛúÖê¸ü›ü¶Ö ÃÖß´ÖÖÓŸÖ ¯ÖÏ¤üê¿ÖÖŸÖ ÛúÖ™êü¸üß
 ‡Ô¿ÖÖ®µÖ ¾Ö ¤ü×õÖÞÖ †´Öê×¸üÛúÖ Ûú´Öß, ¯Ö•ÖÔ®µÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ •ÖÖÃŸÖ †Öê»ÖÖ¾ÖÖ, ¯ÖÏ×ŸÖ¸üÖê¬Ö —ÖÖ›ü-—Öæ›æü¯Ö,
A gr
†Ö×ÞÖ ¯Ö•ÖÔ®µÖ,  ŸÖéÞÖ³ÖõÖÛú †Ö×ÞÖ ¾ÖÖ‘ÖÖÃÖÖ¸üÜÖê

 ‡Ô ¿ ÖÖ®µÖ †Ö×ÞÖ †ÖÝ®Öê µ Ö  ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÛúõÖÖ •ÖÖÃŸÖ, ´ÖÖÓÃÖ³ÖõÖÛú ¯ÖÏÖÞÖß,
²ÖÎÖ—Öß»Ö,  ITCZ “µÖÖ Ã£ÖÖ®ÖÖÓ Ÿ Ö¸üÞÖÖ´Öã ôê û ˆ®ÆüÖ óµÖÖŸÖ  •ÖÖÃŸÖ ¯Ö•ÖÔ®µÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ »ÖÖêÆü ÃÖ´Öé¨ü
eo
 †Öò Ã ™Ò ü ¸ ê ü × »ÖµÖÖ“ÖÖ ÛúÖÆü ß †×³ÖŸÖ™üÖÛú›êü ¾Ö ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖ †¯ÖŸÖ™üÖÛú›êü ÆüÖ»Ö“ÖÖ»Ö ´Öé¤üÖ

³ÖÖÝÖÖÓ´Ö¬µÖê ÆüÖêŸÖê.  ³ÖÖŸÖ (ŸÖÖÓ¤æüôû) ¿ÖêŸÖß.
 ×¾ÖÃŸÖéŸÖ ³Öæ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖ¾Ö¸ü ¤üÖ²ÖÖ“Öê ¯Ö™Ëü™êü ²Ö¤ü»ÖŸÖÖŸÖ.
G
3) ˆÂÞÖ Ûú×™ü²ÖÓ¬ÖßµÖ ÝÖ¾ÖŸÖÖôû ¯Ö¦êü¿Ö ÃÖò¾ÆüÖ®ÖÖ

³ÖÖîÝÖÖê×»ÖÛú ×¾ÖŸÖ¸üÞÖ Æü¾ÖÖ´Ö®Ö ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê
 10 0 ŸÖê 20 0 ˆ. ¾Ö ¤ü .  ÃÖãÃ¯ÖÂ™ü †Ö¦Ôü ˆ®ÆüÖôûÖ †Ö×ÞÖ ÛúÖê¸ü›üÖ  ˆÓ“Ö ¾Ö •ÖÖ›ü ÝÖ¾ÖŸÖ (ÝÖ•ÖÝÖ¾ÖŸÖ)
†õÖ¾Öé¢ÖÖÓ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ×Æü¾ÖÖôûÖ.  ¤ãüÂÛúÖôû-¯ÖÏ×ŸÖ¸üÖê¬ÖÛú ¯ÖÃÖ¸ü»Öê»Öß ×¾Ö¸üôû
 ´ÖÆüÖ ¸üÖÂ™Ò üÖ ŸÖß»Ö ¯Ö•ÖÔ ®µÖ ”û ÖµÖê “ÖÖ  ˆ®ÆüÖóµÖÖŸÖß»Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü 350 ™üÖêÛúÖÛú›êü ×¾ÖÃŸÖßÞÖÔ —Öã›ãü¯Öê
¾¤üß¯ÖÛú»¯ÖßµÖ ¯ÖšüÖ¸ü ×¾Ö³ÖÖÝÖ ÃÖê. ŸÖ¸ü ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖß»Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö 240  —ÖÖ›ü,“Ö¸üÖ‰ú Ûãú¸üÞÖê, ´ÖÆüÖÛúÖµÖ ¿ÖÖÛúÖÆüÖ¸üß ¯ÖÏÖÞÖß
 ŸÖê»ÖÓÝÖÞÖÖ †Ö×ÞÖ Ûú®ÖÖÔ™üÛú,×´Ö—ÖÖê¸üÖ´Ö“ÖÖ ÃÖê. ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ¯Ö•ÖÔ®µÖ 250 ŸÖê 1000  ŸÖéÞÖ³ÖõÖß, ´ÖÖÓÃÖ³ÖõÖß ŸÖÃÖê“Ö ¯ÖÏÖÞµÖÖÓ“µÖÖ
³ÖÖÝÖ ×´Ö ´Öß. ´ÖéŸÖÖ¾Ö¿ÖêÂÖÖ¾Ö¸ü •ÖÝÖÞÖÖ¸êü ¯ÖÏÖÞÖß •ÖÖÃŸÖ
 ÛúÖÑÝÖÖê“Öê ÃÖß´ÖÖ¾ÖŸÖá ³ÖÖÝÖ  ˆ““Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÛúõÖÖ ITCZ †Ö×ÞÖ  ÝÖã¸ü“Ö¸üÖ‡Ô, ¯Ö¿Öã¯ÖÖ»Ö®Ö ¾µÖ¾ÖÃÖÖµÖ
 ¤ü×õÖÞÖ-´Ö¬µÖ †Ö×±ÏúÛúÖ ˆ¯ÖÖêÂÞÖ Ûú×™ü²ÖÓ¬ÖßµÖ ˆ““Ö ¤üÖ²Ö¯Ö™Ëü™üÖ
 ¾Æêü®Öê—Öã‹»ÖÖ“Öê »ÖÖ®ÖÖêÃÖ ²ÖÎÖ—Öß»Ö“Öê  ¯Öæ¾ÖáµÖ ¾ÖÖ¸êü
Ûòú´¯ÖÖê•Ö
13 Mo. 9689665611
4) ˆÂÞÖÛú×™ü ²ÖÓ¬ÖßµÖ †ÖêÃÖÖ›ü ¯ÖÏ¤êü¿Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ ¿ÖãÂÛú Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ¯ÖÏ¤êü¿Ö (ÃÖÆüÖ¸üÖ)
³ÖÖîÝÖÖê×»ÖÛú ×¾ÖŸÖ¸üÞÖ Æü¾ÖÖ´Ö®Ö ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê
 ¤üÖê®Æüß ÝÖÖê»ÖÖ¬ÖÖÕ´Ö¬µÖê 200 ŸÖê 300  ˆ®ÆüÖóµÖÖ“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü 300 ŸÖê  ¯ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ †³ÖÖ¾Ö ÃÖÆü®Ö Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ÜÖã¸ü™ü¶Ö
†õÖ¾Öé¢ÖÖÓ“µÖÖ ´Ö¬µÖê †ÃÖŸÖÖŸÖ. 450 ÃÖê. ŸÖ¸ü ×Æ¾ÖÖóµÖÖ“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ¾Ö ÛúÖ™êü¸üß ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß
 ÃÖ¾ÖÔ ÜÖÓ›üÖÓ“Öê ¯Ö×¿“Ö´ÖêÛú›üß»Ö ×Ûú®ÖÖ¸ê 200 ŸÖê 250 ÃÖê.  õÖÖ¸üµÖãŒŸÖ ´Öé¤üÖ
 ÝÖã•Ö¸üÖŸÖ´Ö¬Öß»Ö ²Ö¸üÖ“ÖÃÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö,  ¯Ö•ÖÔ®µÖ´ÖÖ®Ö 200 ×´Ö´Öß ¯ÖêõÖÖ Ûú´Öß,  ÃÖÆüÃÖÖ »ÖÆüÖ®Ö †ÖÛúÖ¸üÖ“Öê ×®Ö¿ÖÖ“Ö¸ü ¯ÖÏÖÞÖß,
¸üÖ•ÖÃ£ÖÖ®Ö †Ö×ÞÖ Æü×¸üµÖÖÞÖÖ“ÖÖ ¯Ö×¿“Ö´Ö †ŸµÖ»¯Ö †Ö¦ÔüŸÖÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ †Ö¦ÔüŸÖê“ÖÖ ×²Öôêû Ûúºþ®Ö ¸üÖÆüÞÖÖ¸êü ¯ÖÏÖÞÖß
³ÖÖÝÖ †³ÖÖ¾Ö, ˆ““Ö ¤îü×®ÖÛú ÛúõÖÖ, ×¤¾ÖÃÖÖ  ²Ö¤üÖ‰ú®Ö (ÃÖÆüÖ¸üÖ), ²Öã¿Ö´Öê®Ö (Ûú»ÖÆüÖ¸üß),
 ×“Ö»Öß, ¯Öêºþ, ®ÖîŠúŸµÖ †Ö×±ÏúÛúÖ, ˆ““Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö †²ÖË†Öê¸üß•Öß®ÃÖ (†ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ ) µÖÖÓ“ÖÖ
il y
†ÓŸÖÝÖÔŸÖ ´Öê×ŒÃÖÛúÖê, ²ÖÖ•ÖÖ Ûòú×»Ö-  ¾ÖêÝÖÖ®Öê ¾ÖÖÆü®ÖÖ¸êü ¾ÖÖ¸êü, ˆ¯ÖÖêÂÞÖ ˆ““Ö †×¬Ö¾ÖÖÃÖ
±úÖêÙ®ÖµÖÖ, ˆ¢Ö¸ü †Ö×±ÏúÛúÖ, ‡¸üÖÞÖ, ¤üÖ²ÖÖ´Öãôêû ¤æü¸ü •ÖÖÞÖÖ¸êü †¬ÖÖêÝÖÖ´Öß ¾ÖÖ¸êü  ´ÖºþªÖ®Ö ¯Ö×¸üÃÖ¸üÖŸÖ ¿ÖêŸÖß.
at b
¯Ö×¿“Ö´Ö ³ÖÖ¸üŸÖ, †ÓŸÖÝÖÔŸÖ †Ö×¿ÖµÖÖ  ¯Ö•ÖÔ®µÖ”ûÖµÖê“Öß ×Ã£ÖŸÖß.
†Ö×ÞÖ †´Öê¸üßÛêú“Öß ÃÖÓµÖãŒŸÖ ÃÖÓÃ£ÖÖ®Öê
y
²Ö) ´Ö¬µÖ-†õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö
jP h
1) ³Öæ´Ö¬µÖÃÖÖÝÖ¸üßµÖ Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ¯ÖÏ¤êü¿Ö :
³ÖÖîÝÖÖê×»ÖÛú ×¾ÖŸÖ¸üÞÖ
p
Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê
 300 ŸÖê 400 ˆ. †Ö×ÞÖ  ÃÖÖî´µÖ, †Ö¦Ôü ×Æü¾ÖÖôêû; ÃÖã´ÖÖ¸êü 100 ŸÖê 140 ÃÖê. ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö,  —Öã›ãü¯Öß ¾Ö®Öê, ÛúšüßÞÖ, •ÖÖ›ü, ”ûÖê™üß
bu a
¤ü.†õÖ-¾Öé¢ÖÖÓ“µÖÖ ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö,  ‰ú²Ö¤üÖ¸ü ¾Ö ¿ÖãÂÛú ˆ®ÆüÖôêû, ˆ®ÆüÖóµÖÖŸÖß»Ö 210 ŸÖê †Ö×ÞÖ ×“Ö¾Ö™ü ¯ÖÖ®Öê †ÃÖÞÖÖ¸ü ß
 ´Ö¬µÖ Ûòú×»Ö±úÖêÙ®ÖµÖÖ, 270 ÃÖê. ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö, ²Ö·µÖÖ¯ÖîÛúß ÃÖæµÖÔ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö, ˆ®ÆüÖóµÖÖŸÖ ÃÖ¤üÖÆü×¸üŸÖ —ÖÖ›êü ¾Ö —Öã›ãü¯ÖÖÓ“Öß ¾Ö®Öê
A gr
 ³Öæ´Ö¬µÖ ÃÖÖÝÖ¸üÖ“Öê ×Ûú®ÖÖ¸üß ˆ““Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö, ˆ““Ö ¤îü®ÖÓ×¤ü®Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÛúõÖÖ  ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖ ˆŸ¯ÖÖ×¤üŸÖ Ûêú»Öß •ÖÖÞÖÖ¸üß
¯ÖÏ¤êü¿Ö,  ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖß»Ö ¯Ö•ÖÔ®µÖ´ÖÖ®Ö 500 ŸÖê 1000 ×´Ö ´Öß, †®®Ö¯ÖßÛêú, †Öò×»Ö¾Æü, ¦üÖõÖê , ³ÖÖ•µÖÖ
 Ûê ú ¯Ö ™ü Ö ˆ®Ö, ¤ü × õÖÞÖ ¬ÖãŒµÖÖ®Öê ¾µÖÖ¯Ö»Öê»Öê ×Ûú®ÖÖ¸êü †Ö×ÞÖ Ø»Ö²Öæ¾ÖÝÖáµÖ ±úôêû
eo
†Ö×±ÏúÛúÖ,  ˆ®ÆüÖóµÖÖŸÖß»Ö ˆ¯ÖÖêÂÞÖ ˆ““Ö Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö †Ö×ÞÖ  ¯Ö¿Öã¯ÖÖ»Ö®Ö ¾µÖ¾ÖÃÖÖµÖ, ˆ““Ö †õÖ¾Öé¢ÖÖ
 ¤ü × õÖÞÖ †Ö×ÞÖ ®Öî Š úŸµÖ ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖß»Ö ¯Ö×¿“Ö´Öß ¾ÖÖ¸êü µÖÖÓ“Öê †Ö»Ö™æü®Ö ¯ÖÖ»Ö™æü®Ö ¾Ö¸ü ÃÖæ×“Ö ¯ÖÞÖá ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß.
†ÖòÃ™Òü¸üê×»ÖµÖÖ †×ÃŸÖŸ¾Ö.
G
2) “Öß®Öß ¯ÖÏÛúÖ¸ü ØÛú¾ÖÖ †Ö¦Ôü ˆ¯ÖÖêÂÞÖÛú×™ü²ÖÓ¬ÖßµÖ Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ¯ÖÏ¤êü¿Ö :

 Ã£ÖÖ®Ö 200 ŸÖê 400 ˆ. †Ö×ÞÖ  ÃÖ¾ÖÔÖŸÖ ‰ú²Ö¤üÖ¸ü ´ÖÆüß®Öê 100 ÃÖê. “µÖÖ ¾Ö¸ü  ×´Ö×ÁÖŸÖ ¾Ö®Öê, ÛúÖÆüß ÝÖ¾ÖŸÖÖôû ³ÖÖÝÖ
¤ü.†õÖ¾Öé¢Ö  ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ £ÖÓ›ü ´Ö×Æü®Öê 00 ŸÖê 180 ÃÖê. “µÖÖ ´Ö¬µÖê ¾ÖÖôæû“µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ¤êü¾Ö¤üÖ¸ü
 ˆ¢Ö¸ü ³ÖÖ¸üŸÖ ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯Öæ¾ÖÔ †Ö×¿ÖµÖÖ  ˆ““Ö †Ö¦ÔüŸÖÖ  ü³ÖÖŸÖ, ÝÖÆæü, ´ÖÛúÖ, ÛúÖ¯ÖæÃÖ, ŸÖÓ²ÖÖÜÖæ,
†ÖÝ®ÖêµÖ ÃÖÓµÖãŒŸÖ ÃÖÓÃ£ÖÖ®Ö  ˆ®ÆüÖôêû †Ö¦Ôü ˆÂÞÖ Ûú×™ü ²ÖÓ¬ÖÖÓÃÖÖ¸üÜÖê ˆÂÞÖ ‰úÃÖ, ¿ÖêŸÖß ˆŸ¯ÖÖ¤ü®Öê Ø»Ö²Öæ¾ÖÝÖáµÖ
 ŸÖ™üßµÖ †ÖÝ®ÖêµÖ †Ö×±ÏúÛúÖ  ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖ ¤ü¾Ö, ¾ÖÂÖÔ³Ö¸ü ¯ÖÖ‰úÃÖ 600 ŸÖê ±úôêû
 ¯Öæ¾ÖáµÖ †ÖòÃ™Òêü¸êü×»ÖµÖÖ 2500 ×´Ö´Öß. “µÖÖ ´Ö¬µÖê
 ÜÖÓ›üÖÓ“µÖÖ †ÖŸÖß»Ö ³ÖÖÝÖÖŸÖ Ûú´Öß ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖê.
14 Mo. 9689665611
3) ÃÖ´Öã¦üß ¯Ö×¿“Ö´Ö µÖã¸üÖê×¯ÖµÖ®Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö
 ÜÖÓ›üÖ“µÖÖ ¯Ö×¿“Ö´Ö ³ÖÖÝÖÖŸÖ 450 ŸÖê 650  ÃÖÖî´µÖ ŸÖê £ÖÓ›ü ˆ®ÆüÖôûÖ ÃÖã´ÖÖ¸êü 200 ÃÖê. ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö,  ¾ÖÂÖÔ³Ö¸ü †ÖÜÖæ›ü ×Æü ¸ü¾Öê ÝÖ¾ÖŸÖ,
ˆ¢Ö¸ü ¾Ö ¤ü×õÖÞÖ ÝÖÖê»ÖÖ¬ÖÖÔŸÖ ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖß»Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü 50 ÃÖê. ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖ ¯ÖÖ®ÖÝÖôû ÃÖæ“Öß¯ÖÞÖá
 †´Öê × ¸üÛ ê ú“Öß ÃÖÓ µ Öã Œ ŸÖ ÃÖÓ Ã £ÖÖ®Öê ,  ¾ÖÂÖÔ³Ö¸ü ¯ÖÖ‰úÃÖ 500 ŸÖê 2500 ×´Ö´Öß., œüÝÖÓÖ“Öê ¾Ö®Öê
Ûòú®Ö›üÖ“ÖÖ ¯Ö×¿“Ö´Ö ³ÖÖÝÖ, ¤ü×õÖÞÖ †Ö“”ûÖ¤ü®Ö, †×¬ÖÛú †Ö¦ÔüŸÖÖ, ×¸ü´Ö×—Ö ´Ö ¯ÖÖ‰úÃÖ  ×Æ¾ÖÖôûß ÝÖÆæü, ¸üÖµÖ, ²ÖÖ»Öá
†»ÖÖÃÛúÖ , ¤ü×õÖÞÖ ×“Ö»Öß, ®ÖîŠúÍŸµÖ †Ö×ÞÖ ¤ü¾Ö  “Ö¸üÖ‰ú Ûãú¸üÞÖê
†ÖòÃ ™Ò üê ×»ÖµÖÖ, ®µÖæ—Öß»ÖÓ ›ü †Ö×ÞÖ  ¯Ö×¿“Ö´Öß ¾ÖÖ·µÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾ÖÖÜÖÖ»Öß ¯Ö×¿“Ö´Ö  ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸ü ´ÖŸÃµÖ¾µÖ¾ÖÃÖÖµÖ
¯Ö×¿“Ö´Öß µÖæ¸üÖê¯Ö ×Ûú®ÖÖ¸ü¾ÖŸÖá ³ÖÖÝÖÖŸÖ ‰ú²Ö¤üÖ¸ü ÃÖÖÝÖ¸üß ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ“ÖÖ
il y
¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö.
at b
Ûú) ŸÖîÝÖÖ ØÛú¾ÖÖ ˆ¯Ö-†ÖÙŒ™üÛú Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ¯ÖÏ¤êü¿Ö
1) ŸÖîÝÖÖ ØÛú¾ÖÖ ˆ¯Ö-†ÖÙŒ™üÛú Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ¯ÖÏ¤êü¿Ö :
y


jP h
ˆ““Ö-´Ö¬µÖ †õÖ¾Öé¢Ö (550
ŸÖê 650)
p
ˆ¢Ö¸ü †´Öê×¸üÛêú“ÖÖ ˆŸŸÖ¸ü



ˆ®ÆüÖóµÖÖ“ÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß »ÖÆüÖ®Ö ¯Ö¸ÓüŸÖã ¿ÖßŸÖ,
ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü 150 ŸÖê 200 ÃÖê.
×Æü¾ÖÖôêû 00 ÃÖê. ¯ÖêõÖÖ Ûú´Öß
 ˆŸŸÖ¸êüÛú›êü ¿ÖÓÛæú“µÖÖ †ÖÛúÖ¸üÖ“Öß ¾Ö®Öê
(ŸÖîÝÖÖ)
 ´Öé¤æü ¾Ö ¾Ö•Ö®ÖÖ®Öê Æü»ÖÛêú »ÖÖÛæú›ü
³ÖÖÝÖ, ˆ¢Ö¸êü¯ÖÖÃÖæ®Ö ®µÖæ±úÖˆÓ-  ˆ®ÆüÖóµÖÖŸÖ 300 ŸÖê 500 ×´Ö´Öß. ¯ÖÖ‰úÃÖ ü †ŸµÖÓŸÖ †Ö´»ÖµÖãŒŸÖ ´Öé¤üÖ,
bu a
›ü»ÖÑ›ü ŸÖê †»ÖÖÃÛúÖ, ˆ¢Ö¸ü  ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖ ×Æü´Ö¾ÖéÂ™üß, ¾Ö ¬ÖãŒµÖÖ“Öê ¤üÖ™ü †Ö“”ûÖ¤ü®Ö  †¯Öã¸êü •Ö»Ö-×®ÖÃÃÖÖ¸üÞÖ
µÖã¸êü×¿ÖµÖÖŸÖ  ˆ““Ö †Ö¦ÔüŸÖÖ, ³Öã¸ü³Öã¸üÞÖÖ¸êü ¤ü¾Ö, ¬ÖãÛêú  ×¯ÖÛú ¾ÖÖœüß“ÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß »ÖÆüÖ®Ö
A gr
ÃÛò ú ×®›ü ® Öê × ¾Æü µ ÖÖ¯ÖÖÃÖæ ® Ö  ¬ÖÐã¾ÖÖÛú›üß»Ö £ÖÓ›ü ×Æü¾ÖÖôêû,  ¯ÖÏÖµÖÖê×ÝÖ Ûú ŸÖŸ¾ÖÖ¾Ö¸ü ×¯ÖÛú¾Ö»Öê»µÖÖ
ÃÖî²Öê×¸üµÖÖ ŸÖÃÖê“Ö ²ÖêØ¸üÝÖ ÃÖ´Öã¦ü  ˆ®ÆüÖóµÖÖŸÖß»Ö ¯Ö×¿“Ö´Öß ¾ÖÖ¸êü ³ÖÖ•µÖÖ †Ö×ÞÖ ´Öæôû¾ÖÝÖáµÖ ×¯ÖÛêú,
†Ö×ÞÖ †Öê Ü ÖÖê ™ ü Ã Ûú  ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖß»Ö †Ö×¿ÖµÖÖÛú›üß»Ö ¬ÖÐã¾ÖßµÖ ¯ÖÏŸµÖÖ¾ÖŸÖÔ  ÛêúÃÖÖôû ¯ÖÏÖÞÖß, ×¿ÖÛúÖ¸ü ¾Ö »ÖÖÛæú›üŸÖÖê›ü
eo
ÃÖ´Öã¦üÖ¯ÖµÖÕŸÖ  ¯ÖÏÖÃÖÓ×ÝÖÛú “ÖÛÎúß¾ÖÖ¤üôêû ´ÖãÜµÖ ¾µÖ¾ÖÃÖÖµÖ

 ÜÖÓ›üÖÓŸÖÝÖÔŸÖ Ã£ÖÖ®Ö
2) ™ãÓü›ÒüÖ Æü¾ÖÖ´Ö®Ö ¯ÖÏ¤êü¿Ö :
G

 650 ŸÖê 900 ˆ.  ˆ®ÆüÖóµÖÖŸÖß»Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü 100 ÃÖê. ¾Ö  ™ãÓü›ÒüÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß
 †ÖÙŒ™üÛú ÃÖ´Öã¦üÖ“ÖÖ ˆ¢Ö¸ü †´Öê×¸üÛêú“ÖÖ ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖß»Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü -200 ŸÖê -300 ÃÖê.  ²Ö±Ôú ×¾ÖŸÖôû»µÖÖ¾Ö¸ü ¤ü»Ö¤ü»Öß“Öê
¾ÖÖµÖ¾µÖ ³ÖÖÝÖ, ÝÖÏ ß®Ö»ÖÑ ›ü †Ö×ÞÖ  ¾ÖÖÙÂÖÛú ¾ÖéÂ™üß ÃÖã´ÖÖ¸êü 300 ŸÖê 500 ×´Ö´Öß, ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê õÖê¡Ö
µÖæ¸êü×¿ÖµÖÖ“µÖÖ ÃÖß´ÖÖ, †Ó™üÖÙŒ™üÛú ×Æü´ÖÖ“µÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ, Ûú´Öß ¾ÖÖÂ¯Öß³Ö¾Ö®Ö ü ÜÖ×®Ö•Ö †Ö×ÞÖ ŸÖê»Ö ÃÖÓÃÖÖ¬Ö®Öê
«üß¯ÖÛú»¯Ö, ÛúÖÆüß ¬ÖÐã¾ÖßµÖ ²Öê™êü  ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸ü ¬ÖãŒµÖÖ“Öê †Ö“”ûÖ¤ü®Ö ‹×ÃÛú´ÖÖê
 ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß ¾ÖÖ¸êü  ÃÖß»Ö, ¾ÖÖò»Ö¸üÃÖ, ¬ÖÐ¾ã ÖßµÖ †Ã¾Ö»Ö,
 ˆ““Ö †õÖ¾ÖéŸŸÖÖ¾Ö¸üß»Ö ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ“µÖÖ ÃÖÖ×®Ö¬µÖÖŸÖ ×¿ÖÛúÖ¸ü, ´ÖÖÃÖê´ÖÖ¸üß.
 ¬ÖÐã¾ÖßµÖ ¯ÖÏŸµÖÖ¾ÖŸÖÔ
 ˆ““Ö ¤üÖ²Ö ¯Ö™Ëü™êü
15 Mo. 9689665611
3) ²Ö±úÖÔ“”ûÖ×¤üŸÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö :
 ¤ü Ö ê ® Æü ß ÝÖÖê » ÖÖ¬ÖÖÔ ŸÖß»Ö  ‰ú²Ö¤üÖ¸ü ´Ö×Æü®ÖÖ ÆüÖ 00 ÃÖê. “µÖÖ ÜÖÖ»Öß  ¯Ö×¸ü¯ÖŒ¾Ö ´Öé¤êü“ÖÖ †³ÖÖ¾Ö,
¬ÖÐã¾ÖÖ•Ö¾Öôûß»Ö ¯ÖÏ¤üê¿Ö  ²ÖÖÂ¯Öß ³Ö¾Ö®ÖÖ¯ÖêõÖÖ ¾ÖéÂ™üß •ÖÖÃŸÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß ®ÖÖÆüß
 †Ó ™ ü Ö ÙŒ™ü Û úÖ †Ö×ÞÖ  ˆ®ÆüÖôûÖ ×¾Ö¸üÆüßŸÖ Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ´Ö×Æü®Öê ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ÝÖÖêšüÞÖ ×²ÖÓ¤æü ÜÖÖ»Öß  ²Ö±úÖÔ“”ûÖ×¤ü ŸÖ ³Öæ¯ÖÏ¤êü¿Ö
ÝÖÏß®Ö»ÖÑ›ü“ÖÖ †ÓŸÖÝÖÔŸÖ ³ÖÖÝÖ, ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö  ÃÖ´Öã¦üß•Öß¾Ö ŸÖÃÖê“Ö •Ö»ÖßµÖ
†ÖÙŒ™üÛú ÃÖ´Öã¦ü †Ö×ÞÖ  •ÖÝÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ £ÖÓ›ü ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö, ×Æü´ÖÃ¾Öºþ¯ÖÖŸÖß»Ö †ŸµÖ»¯Ö ¾ÖéÂ™üß ¯ÖõÖß
ÃÖÓ ² ÖÓ × ¬ÖŸÖ ²Öê ™ ê ü ÃÖ¤î ü ¾ Ö  ²ÖÖÂ¯Öß³Ö¾Ö®Ö Ûú´Öß  ¿ÖÖÃ¡ÖßµÖ ¿ÖÖê¬Ö ´ÖÖê×Æü´ÖÖ
²Ö±úÖÔ“”ûÖ×¤üŸÖ  —ÖÓ—ÖÖ¾ÖÖŸÖß ¾ÖÖ¸üÖ
il y
Ûú) ˆ““Ö †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ØÛú¾ÖÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö :
at b
3) ²Ö±úÖÔ“”ûÖ×¤üŸÖ ¯ÖÏ¤êü¿Ö :
y
 ¯Öé£¾Öß¾Ö¸üß»Ö ×¾ÖÃŸÖé ŸÖ ¯ÖÏ¤üê¿ÖÖŸÖ ×¾ÖŸÖ¸üÞÖ  ˆÓ“Öß®ÖãÃÖÖ¸ü Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö †¾Ö»ÖÓ²Öæ®Ö  ˆÓ“Öß¾Ö¸üß»Ö ÃÖæ“Öß¯ÖÞÖá ¾Ö®Öê ×®Ö´®Ö ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸ü
 †Ö×¿ÖµÖÖŸÖß»Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖ„ ˆÓ“Ö ¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ  ¾ÖÖŸÖÖ×³Ö´ÖãÜÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ¾ÖÖŸÖ×¾Ö®´ÖãÜÖ Ã£ÖÖ®Ö, ˆÂÞÖ ¯ÖÖ®Ö—Ö›üß ŸÖê ÃÖ¤üÖÆü×¸üŸÖ ¾ÖéõÖê
jP h
¯ÖÏ¤êü¿Ö, ´Ö¬µÖ µÖã¸üÖê¯Ö, ˆŸŸÖ¸ü ¾Ö ¤ü×õÖÞÖ
p
†´Öê×¸üÛêú“ÖÖ ¯Ö×¿“Ö´Ö ³ÖÖÝÖ 
¯ÖÏ×ŸÖ¸üÖê¬Ö ¯Ö•ÖÔ®µÖ
†ŸÖß ˆÓ“Öß¾Ö¸ü ×Æü´Ö¾ÖéÂ™üß


•ÖÖÓ³ÖÖ ´Öé¤üÖ, Ûãú¸üÞÖê †Ö×ÞÖ “Ö¸üÖ‰ú õÖê¡Öê
ˆŸÖÖ¸üÖ¾Ö¸üß»Ö ¯ÖÖµÖ·µÖÖ-¯ÖÖµÖ·µÖÖÓ“Öß ¿ÖêŸÖß,
¯ÖµÖÔ™ü®Ö
bu a
5. •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú Æü¾ÖÖ´Ö®Ö ²Ö¤ü»Ö

A gr
 ×¾ÖÃÖÖ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖŸÖ ¯Öé£¾Öß“µÖÖ ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ¾Ö¸üß»Ö ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ  ¯Öé£¾Öß“µÖÖ ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ“Öê ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö Æêü 140 ÃÖê. ‡ŸÖÛêú
ÃÖã´ÖÖ¸êü 0.80 ÃÖê. ¯ÖµÖÕŸÖ ¾ÖÖœü —ÖÖ»Öß †ÖÆêü. †ÖÆêü.
ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ ®ÖÖ´Ö¬µÖê 0.80 ÃÖê. ®Öê ¾ÖÖœü —ÖÖ»Öß †ÖÆêü. µÖÖ“ÖÖ
eo
´ÖÖ×ÆüŸÖ †ÖÆêü ÛúÖ ŸÖã´ÆüÖÓ»ÖÖ ? 

†£ÖÔ ¯Öé£¾Öß“µÖÖ ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ“µÖÖ ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ ®ÖÖ´Ö¬µÖê ¾ÖÖœü
 ÃÖã´ÖÖ¸êü ŸÖßÃÖ ¾ÖÂÖÖÕ¯ÖêõÖÖ •ÖÖÃŸÖ ÛúÖ»ÖÜÖÓ›üÖŸÖ ÃÖÓÛú»ÖßŸÖ Ûêú»Öê»µÖÖ ÆüÖêŸÖ †ÖÆêü †Ö×ÞÖ ¯ÖãœêüÆüß ¾ÖÖœü ÆüÖêÞµÖÖ“Öß ¿ÖŒµÖŸÖÖ †ÖÆêü.
´ÖÖ×ÆüŸÖß“µÖÖ †Ö¬ÖÖ¸êü ÃÖÖ´ÖÖ®µÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÛúÖœü»Öê •ÖÖŸÖê. ŸµÖÖ“Öß ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖ ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü, ×´Ö£Öê®Ö µÖÖÓÃÖÖ¸üÜÖê ¾ÖÖµÖæ
ŸÖã»Ö®ÖÖ ³Öæ¯ÖéÂšü ¾Ö ÃÖÖÝÖ¸üß¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ“µÖÖ Ã£ÖÖ®ÖÖ¾Ö¸üß»Ö ¤îü×®ÖÛú
G
ˆŸÃÖÙ•ÖŸÖ ÆüÖêŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ´Öãôêû ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖ ˆÂÞÖŸÖÖ

ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖ¿Öß Ûêú»Öß •ÖÖŸÖê. ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖß»Ö µÖÖ ±ú¸üÛúÖ»ÖÖ ×¾ÖÃÖÓÝÖŸÖß ÃÖÖšü×¾ÖÞµÖÖ“Öß õÖ´ÖŸÖÖ ¾ÖÖœüŸÖê ¾Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ ¾ÖÖœü ÆüÖêŸÖê Æêü µÖÖ“Öê
†ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ´ÖãÜµÖ ÛúÖ¸üÞÖ †ÖÆêü. ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖß»Ö µÖÖ ²Ö¤ü»ÖÖÃÖ •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú
 ¤üß‘ÖÔÛúÖ»Öß®Ö ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖ¯ÖêõÖÖ ±ú¸üÛú •Ö¸ü †×¬ÖÛú †ÃÖê»Ö, ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ¾ÖÖœü †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
ŸÖ¸ü ŸµÖÖÃÖ ¬Ö®ÖÖŸ´ÖÛú ×¾ÖÃÖÓÝÖŸÖß ´Æü™ü»Öß •ÖÖŸÖê. ±ú¸üÛú •Ö¸ü
Ûú´Öß †ÃÖê»Ö, ŸÖ¸ü ŸµÖÖ»ÖÖ ŠúÍÞÖÖŸ´ÖÛú ×¾ÖÃÖÓÝÖŸÖß ´Æü™ü»Öß •ÖÖŸÖê.  •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö¾ÖÖœüß“Öê ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö :
1) ˆÂÞÖŸÖê“Öß »ÖÖ™ü : ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖ ˆÂÞÖŸÖÖ ÃÖÖšü¾Öæ®Ö šêü¾ÖÞµÖÖ“µÖÖ
ÝÖéÆü ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ“Öê ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß õÖ´ÖŸÖêŸÖ ¾ÖÖœü ÆüÖŸê Öê. ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖ: ˆ®ÆüÖóµÖÖ“µÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö
ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö (0ÃÖê.) ¾ÖÖœüŸÖê. ˆ®ÆüÖôêû Æêü †×¬ÖÛú ŸÖß¾ÖÎ ×ÛúÓ¾ÖÖ †×¬ÖÛú ‘ÖÖŸÖÛú †ÃÖæ
¿ÖãÛÎú 456.85 ¿ÖÛúŸÖÖŸÖ. ˆ®ÆüÖóµÖÖÓ´Ö¬µÖê †ŸµÖÖ×¬ÖÛú ˆÂÞÖ †¾Ö¬Öß“ÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß
´ÖÓÝÖôû -87 ŸÖê -5 µÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖÖê. ×¿ÖÛúÖÝÖÖê (1995) †Ö×ÞÖ ¯Öò×¸üÃÖ (2003) µÖê£Öê
²Öã¬Ö 467 †Ö»Öê»µÖÖ ˆÂÞÖ ŸÖê“µÖÖ »ÖÖ™üÖÓ´Öãôêû ¿ÖêÛú›üÖê »ÖÖêÛú ´ÖéŸµÖã´ÖãÜÖß
¯Öé£¾Öß 14 ¯Ö›ü»Öê ÆüÖêŸÖê.
16 Mo. 9689665611
2) †Öî×ÂÞÖÛú ²Öê™êü : •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ ®Ö ¾ÖÖœüß´Öãôêû ˆÂÞÖŸÖê“µÖÖ †) ÃÖ´Öã¦üÖ´Ö¬µÖê •Öê»Öß×±ú ¿Ö“Öê ¯ÖÏ•Ö®Ö®Ö ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖ
»ÖÖ™üÖ µÖÖ †×¬ÖÛú ¡ÖÖÃÖ¤üÖµÖÛú ²Ö®ÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ. ×¾Ö¿ÖêÂÖÛúºþ®Ö ´ÖÖêšü¶Ö †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×¤üÃÖŸÖê. ŸÖê †ÖŸÖÖ †¿ÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ×¤üÃÖæ »ÖÖÝÖ»Öê †ÖÆêüŸÖ,
¿ÖÆü¸üÖÓ´Ö¬µÖê •Öê£Öê †Öî×ÂÞÖÛú ²Öê™üÖÓ“ÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ¯ÖÏÜÖ¸üŸÖê®Öê •ÖÖÞÖ¾ÖŸÖÖê. •Öê£Öê ŸµÖÖÓ“Öê †×ÃŸÖŸ¾Ö µÖÖ¯Öæ¾Öá ®Ö¾ÆüŸÖê. †ÃÖê ‘Ö›üÞµÖÖ“Öê ÛúÖ¸üÞÖ
¿ÖêŸÖß †Ö×ÞÖ ¾Ö®ÖõÖê¡ÖÖÓ“µÖÖ ŸÖã»Ö®Öê®Öê, ¸üÃŸµÖÖÓ“Öê ›üÖÓ²Ö¸üßÛú¸üÞÖ †Ö×ÞÖ ´ÆüÞÖ•Öê ¯ÖÖÞµÖÖ“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ¾ÖÖœüÞÖê †Ö×ÞÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ¯ÖÖÞµÖÖ“Öß
×ÃÖ´Öê™Ó ü ÛúÖÑ×ÛÎú™ü“Öê ²ÖÖÓ¬ÖÛúÖ´Ö µÖÖÓ´Öãôêû ®ÖÖÝÖ¸üß õÖê¡ÖÖ´Ö¬Öß»Ö ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ †Ö´»Ö ¯ÖÖŸÖôûß ¾ÖÖœüÞÖê Æêü †ÖÆêü.
†×®ÖµÖÓ×¡ÖŸÖ ¾ÖÖœü ÆüÖêŸÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ´ÖãôêûÆüß ¯Öé£¾Öß“µÖÖ ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß †Ö) •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö¾ÖÖœüß´Öãôêû ›üÖÃÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÓÜµÖêŸÖÆüß ¾ÖÖœü ÆüÖêŸÖ
ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ ³Ö¸ü ¯Ö›üŸÖê. †ÖÆêü. ¯ÖÏÖœî ü ›üÖÃÖÖÓ®ÖÖ ¯ÖÏ•Ö®Ö®ÖÖÃÖÖšüß †Ö¦Ôü ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß †Ö×ÞÖ †×¬ÖÛú
3) ÃÖ´Öã¦ü¯ÖÖŸÖôûßŸÖ ¾ÖÖœü : •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸ü ÃÖ´Öã¦ü¯ÖÖŸÖôûßŸÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖ“Öß ÝÖ¸ü•Ö †ÃÖŸÖê. ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ ¾ÖÖœü —ÖÖ»µÖÖ´Öãôêû
¾ÖÖœü ÆüÖêŸÖ †ÖÆêü Æêü »ÖõÖÖŸÖ µÖêŸÖê. Æüß ¾ÖÖœü •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö †¿ÖÖ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖ´Ö¬µÖê ›üÖÃÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÓÜµÖêŸÖ ¾ÖÖœü ÆüÖêŸÖ †ÖÆêü. •Öê£Öê ŸÖê
¾ÖÖœüß´Öãôêû ÆüÖêŸÖ †ÖÆêü. †Ö»ÖêÜÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü 1990 ´Ö¬µÖê •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ¯Öæ¾Öá †ÖœüôûŸÖ ®ÖÃÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû ®Ö¾Ö®Ö¾Öß®Ö ³ÖÖÝÖÖŸÖ ›ëüÝÖæ ÃÖÖ¸üÜÖê
il y
ÃÖ´Öã¦ü ¯ÖÖŸÖôûß´Ö¬µÖê ÃÖã´ÖÖ¸êü 50 ×´Ö ´Öß ¯ÖêõÖÖ †×¬ÖÛú ¾ÖÖœü †Ö•ÖÖ¸ü ¯ÖÃÖ¸üŸÖ †ÖÆêüŸÖ.
—ÖÖ»Öß. ‡) ¯ÖÏ¾ÖÖôû Ûú™Ëü™êü : •Öê¾ÆüÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ ²Ö¤ü»Ö ÆüÖêŸÖÖê ŸÖê¾ÆüÖ ¯ÖÏ¾ÖÖôû
at b
 ¯ÖÏ×ŸÖ¾ÖÂÖÔ ÆüÖ ¾ÖÖœüß“ÖÖ ¤ü¸ü ÃÖã´ÖÖ¸êü 3 ×´Ö ´Öß †ÖÆêü. †Ö¯Ö»µÖÖ ¯Öê¿ÖßŸÖ ¸üÖÆüÞÖÖ·µÖÖ ¿Öê¾ÖÖôûÖÓ®ÖÖ ²ÖÖÆêü¸ü ÛúÖœüŸÖÖŸÖ. µÖÖ
 •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ÃÖ´Öã¦ü¯ÖÖŸÖôûßŸÖß»Ö ÆüÖêÞÖÖ¸üß Æüß ¾ÖÖœü ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê ²Ö±úÖÔ“Öê ¿Öê¾ÖÖôûÖ´Öãôêû“Ö ¯ÖÏ¾ÖÖôûÖÓ®ÖÖ ¸ÓüÝÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ÆüÖêŸÖÖê. ÃÖÖÝÖ¸üß ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ
y
ÃŸÖ¸ü †Ö×ÞÖ ×Æü ´Ö®ÖªÖ µÖÖÓ“µÖÖ ×¾ÖŸÖôûÞµÖÖ´Öãôêû —ÖÖ»Öê»Öß ¾ÖÖœü Æêü •Ö¸ü 10 ÃÖê. ŸÖê 20 ÃÖê. “Öß ¾ÖÖœü ¤üß‘ÖÔ ÛúÖôû ¸üÖ×Æü»Öß ŸÖ¸ü ×¾Ö¸Óü•Ö®ÖÖ“Öß
†ÖÆêü. ÃÖ´Öã¦ü¯ÖÖŸÖôûßŸÖ ¾ÖÖœü ÆüÖÞê µÖÖ´Öãôêû ‘ÖÖŸÖÛúß †Ö¾ÖÔ ŸÖê †Ö×ÞÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖê •µÖÖ´Öãôûê ¯ÖÏ¾ÖÖôû ¸ÓüÝÖÆüß®Ö ÆüÖêŸÖÖŸÖ. •Ö¸ü Æüß ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ
jP h
×Ûú®ÖÖ¸ü¾ÖŸÖá ³ÖÖÝÖÖŸÖ ¾ÖÖ¸Óü¾ÖÖ¸ü ¯Öæ¸ü×Ã£ÖŸÖß µÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖê. ²Ö¸üß“Ö ²Öê™êü
ÃÖã¤Ëü¬ÖÖ ÃÖ´Öã¦üÖ“µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖÜÖÖ»Öß •ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ ¬ÖÖêÛúÖ ÃÖÓ³Ö¾ÖŸÖÖê
p ¤üß‘ÖÔ ÛúÖôû “ÖÖ»Öæ ¸üÖ×Æ»µÖÖÃÖ ¯ÖÏ¾ÖÖôû ´ÖéŸÖ ¯ÖÖ¾ÖŸÖÖŸÖ. ¯ÖÏ¾ÖÖôûÖÓ´Ö¬µÖê
ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ µÖÖ ×¾Ö¸Óü•Ö®Ö ¯ÖÏ×ÛÎúµÖê´Öãôêû ¯ÖÏ¾ÖÖôû ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ´ÖéŸÖ
ŸµÖÖ“Ö¯ÖÏ´ÖÖÞÖê ´ÖÖÃÖê, ¯ÖõÖß †Ö×ÞÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß µÖÖÓ“Öê †×¬Ö¾ÖÖÃÖ ®ÖÂ™ü ¯ÖÖ¾ÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ. •ÖÝÖÖŸÖß»Ö 1/5 ¯ÖêõÖÖ •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ¾ÖÖôû Ûú™Ëü™êü (ÃÖ´ÖãÆü)
ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖß»Ö. ®ÖÂ™ü —ÖÖ»Öê †ÖÆêü.
bu a
 ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ¸üÖÂ™ÒüßµÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ÃÖê¾ÖÖÓ“Öê Ûëú¦ü µÖÖÓ“µÖÖ ŸÖ±ìú Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»Ö :
A gr
³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸üß»Ö ÃÖ´Öã¦ü¯ÖÖŸÖôûßŸÖ ÆüÖêÞÖÖ¸üÖ ²Ö¤ü»Ö

†³µÖÖÃÖ»ÖÖ •ÖÖŸÖ †ÖÆêü. 1990 †Ö×ÞÖ 2100 µÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß  •ÖÖÝÖŸÖßÛú ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸üß»Ö Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ“µÖÖ †ÖÛéú×ŸÖ ²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ÃÖÖŸÖŸµÖÖ®Öê
¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ÃÖ´Öã¦ü¯ÖÖŸÖôûß 9 ŸÖê 90 ÃÖê´Öß ®Öê ¾ÖÖœüÞµÖÖ“Öß ¿ÖŒµÖŸÖÖ ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ µÖÖ ²Ö¤ü»ÖÖÃÖ ÃÖÆü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»Ö»Ö ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
 Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö †ÖÛéú×ŸÖ ²ÖÓ¬ÖÖ´Ö¬µÖê ŸÖß¾ÖÎ ²Ö¤ü»Ö —ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆêüŸÖ. µÖÖ“Öß
eo
¾ÖŸÖÔ¾Ö»Öß †ÖÆêü.
4) ˆÓ“Ö ¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ ×Æü´ÖõÖê¡ÖÖŸÖß»Ö ×Æü´Ö®ÖªÖÓ“Öê ×¾ÖŸÖôûÞÖê †Ö×ÞÖ †®ÖêÛú ˆ¤üÖÆü¸üÞÖê †Ö¯ÖÞÖ ¯ÖÖ×Æü»Öß.
¬ÖÐã¾ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ²Ö±úÖÔ“Öê ×¾ÖŸÖôûÞÖê : ²Ö±Ôú ×¾ÖŸÖôûÞÖê Æüß 1) ¯Öã¸üÖÓ“Öß ¾ÖÖ¸Óü¾ÖÖ×¸üŸÖÖ †Ö×ÞÖ ŸÖß¾ÖÎŸÖêŸÖ —ÖÖ»Öê»Öß ¾ÖÖœü :
‹Ûú ®ÖîÃÖÙÝÖÛú ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ †ÖÆêü. ¯Ö¸ÓüŸÖã •Öê¾ÆüÖ ×Æü´Ö®ÖªÖ ¾Ö ×Æü´Ö®ÖÝÖ †ÖÛú×Ã´ÖÛú ¯Öã¸üÖÓ“µÖÖ ÃÖÓÜµÖêŸÖ ¾Ö ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ ¾ÖÖœü —ÖÖ»Öß †ÖÆêü.
G
×¾ÖŸÖôûÞµÖÖ“Öß ×ÛÎúµÖÖ Ø“ÖŸÖÖ•Ö®ÖÛú ×Ã£ÖŸÖß¯ÖµÖÕŸÖ ¾ÖÖœüŸÖê ŸÖê¾ÆüÖ Æüß Æêü ²ÖÆãü¬ÖÖ ‹ÛúÖ ×¤ü¾ÖÃÖÖŸÖ —ÖÖ»Öê»µÖÖ †×ŸÖ ¾ÖéÂ™üß´Öãôêû ×ÛúÓ¾ÖÖ
²ÖÖ²Ö ÛúÖôû•ÖßŸÖ ™üÖÛúÞÖÖ¸üß †ÃÖŸÖê. ×Æ´Ö¸êüÂÖÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ×Æü´Ö®ÖªÖÓ“Öß (´ÖãÓ²Ö‡Ô 2005, Ûêú¤üÖ¸ü®ÖÖ£Ö 2013) †Ö¾ÖŸÖÖÔ ÃÖÖ¸üÜµÖÖ ²Ö¤ü»Ö»Öê»µÖÖ
ÆüÖêÞÖÖ¸üß ×¯Ö”êÆüÖ™ü ÆüÖ •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ¾ÖÖœüß“ÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö †ÖÆêü. Æü¾Öê“µÖÖ ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß´Öãôêû ÆüÖêŸÖê. “Öê®®Ö‡Ô (2015) ¿ÖÆü¸ü †Ö×ÞÖ
1989 ¯ÖÖÃÖæ®Ö“µÖÖ ˆ¯ÖÝÖÏÆüßµÖ †ÖÛú›êü¾ÖÖ¸üß“ÖÖ †³µÖÖÃÖ Ûú¸üŸÖÖ †Ö•Öæ²ÖÖ•Öæ“µÖÖ õÖê¡ÖÖ´Ö¬µÖê †“ÖÖ®ÖÛú µÖêÞÖÖ·µÖÖ ¯Öã¸üÖÓ“Öß ÃÖÓÜµÖÖ
×Æü´Ö®ÖªÖ ´ÖÖÝÖê ÃÖ¸üÛú»Öê»µÖÖ“Öê »ÖõÖÖŸÖ µÖêŸÖê. †×¬ÖÛú ¾ÖÖœü»µÖÖ“Öê »ÖõÖÖŸÖ µÖêŸÖê.
 ×Æü´Ö®Ö¤üß“Öê ‹¾Öœü¶Ö ¾ÖêÝÖÖ®Öê ×¾ÖŸÖôûÞÖê Æêü †®ÖîÃÖÙÝÖÛú †ÖÆêü. Æüß
2) ¤ãüÂÛúÖôû †Ö×ÞÖ “ÖÛÎúß¾ÖÖ¤üôêû µÖÖÓ“µÖÖ ŸÖß¾ÖÎŸÖêŸÖ ¾Ö ¾ÖÖ¸Óü¾ÖÖ×¸üŸÖêŸÖ
×¯Ö”êÆüÖ™ü ¯ÖÏ×ŸÖ ¾ÖÂÖÔ ÃÖã´ÖÖ¸êü 22 ´Öß. †ÖÆêü. ÆüÖêÞÖÖ¸üß ¾ÖÖœü : •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö¾ÖÖœü Æüß ¤ãüÂÛúÖôû ŸÖÃÖê“Ö
 ×Æü´Ö®ÖªÖÓ“Öß ×¯Ö”ûÆê üÖ™ü Æêü •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö¾ÖÖœüß“Öê ‹Ûú ×®Ö¤ü¿ÖÔÛú
†×¬ÖÛú ¯Ö•ÖÔ®µÖ¾ÖéÂ™üß ÃÖÖšüß Æüß •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸ü †ÃÖæ ¿ÖÛúŸÖê.
 ‡.ÃÖ.1970 ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯Öé£¾Öß ¾Ö¸ü ¤ãüÂÛúÖôûÖ“µÖÖ õÖê¡ÖÖŸÖ ¤ãü¯Ö™üß®Öê
†ÖÆêü.
5) †®µÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö : ¯Öé£¾Öß“µÖÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö¾ÖÖœüß´Öãôêû, ÛúÖÆüß †¯ÖÏŸµÖõÖ ¾ÖÖœü —ÖÖ»Öß †ÖÆêü.
 ˆÂÞÖ Ûú×™²ÖÓ¬ÖÖŸÖ ¯ÖÏ×ŸÖ¾ÖÂÖá ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ †Ö¾ÖŸÖÔÖ“Ó µÖÖ ÃÖÓÜµÖêŸÖ
¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ÃÖã¤Ëü¬ÖÖ ¯ÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ ×´ÖôûŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ¯ÖîÛúß ÛúÖÆüß
ÜÖÖ»Öß»Ö¯ÖÏ´ÖÖÞÖê †ÖÆêüŸÖ. ŸÖÃÖê“Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ ŸÖß¾ÖÎŸÖêŸÖ ¾ÖÖœü ÆüÖêŸÖÖ®ÖÖ ×¤üÃÖŸÖê.
17 Mo. 9689665611
3) ¯ÖßÛú ¾ÖÖœüß“µÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ ¾Ö ÛéúÂÖß ˆŸÖË ¯Ö®®ÖÖŸÖ ²Ö¤ü»Ö ÆüÖ ¾ÖÖµÖæ •ÖÝÖ³Ö¸ü ¯ÖÃÖ¸ü»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê ŸµÖÖ´Öãôêû ¯Öé£¾Öß ¯ÖéÂšüÖ¾Ö¸ü ÃÖÖî¸ü
ÆüÖêÞÖê: ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖß»Ö ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖÞÖÖ·µÖÖ ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ- ŸÖÖ¯Ö Ûú´Öß ¯ÖÖêÆü“ÖŸÖÖê.
‡Ô›ü“Öê Æêü ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖß»Ö ¤ü¿Ö»ÖõÖ ³ÖÖÝÖÖÓ¯ÖîÛúß (ppm)  ‹»Ö ×ÃÖ†Öò®Ö (1982) †Ö×ÞÖ Ø¯Ö™üÖÓ²Öæ(1991) µÖÖ †»ÖßÛú›üß»Ö
†ÖÆêü. ¾ÖÖœüŸµÖÖ ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ ‡Ô›ü“ÖÖ ×¾Ö¯Ö¸üßŸÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ×¾ÖÃ±úÖê™üÖ®ÖÓŸÖ¸ü ¯Öé£¾Öß“Öê ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÛúÖÆüß
†Ö¸üÖêÝµÖ , Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö, ÛéúÂÖß, ¾ÖÖµÖã µÖÖÓ¾Ö¸ü ÆüÖŸê Ö †ÃÖŸÖÖê. µÖÖ ²ÖÖ²Öà´Öãôûê ¾ÖÂÖÖÕÃÖÖšüß ÛúÖÆüß ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ‘Ö™ü»Öê ÆüÖêŸÖê.
•ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö¾ÖÖœüßÃÖÆüß “ÖÖ»Ö®ÖÖ ×´ÖôûŸÖê. •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú †Ö¸üÖêÝµÖ 4) ¿ÖÖÃ¡Ö–ÖÖÓ“µÖÖ ´ÖŸÖê †Ö¯Ö»Öß ¯Öé£¾Öß ÃÖ¬µÖÖ ÃÖæµÖÔ´ÖÖ»ÖêŸÖß»Ö ÃÖ•Öß¾ÖÖÓ“µÖÖ
ÃÖÓ‘Ö™ü®Öê®ÖãÃÖÖ¸ü ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖß»Ö 350 ppm ¯ÖêõÖÖ ÛúÖ²ÖÔ®Ö †×ÃŸÖŸ¾ÖÖÃÖ ¾Ö ¾ÖÖÃŸÖ¾µÖÖÃÖ µÖÖêÝµÖ †¿ÖÖ ¯Ö™Ëü™ü¶ÖŸÖ †ÖÆêü. ¯Öæ¾Öá
›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡›ü“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ¯ÖµÖÖÔ ¾Ö¸üÞÖÖÃÖ ‘ÖÖŸÖÛú †ÃÖŸÖê. •Öê¾ÆüÖ ¯Öé£¾Öß µÖÖ ¯Ö™Ëü™ü¶Ö“µÖÖ ²ÖÖÆêü¸ü ÆüÖêŸÖß. ŸÖê¾ÆüÖ ¯Öé£¾Öß¾Ö¸üß»Ö
 ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü“µÖÖ ¾ÖÖœüŸµÖÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ´Öãôêû ¯ÖßÛú ˆŸ¯ÖÖ¤ü®Ö Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö †×ŸÖ£ÖÓ›ü ÆüÖêŸÖê. ÆüÖ ¯Ö™Ëü™üÖ ÛúÖ»ÖÖ®Öãºþ¯Ö ÃÖæµÖÖÔ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¤æü¸ü
Æüß ¾ÖÖœü»Öê †ÖÆêü. ÃÖ¸üÛú»ÖÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû ¯Öé£¾Öß †ÖŸÖÖ µÖÖ ¯Ö™Ëü™ü¶ÖŸÖ †Ö»Öß
il y
4) ¾ÖÂÖÖÔ¾Ö®Öê †Ö×ÞÖ Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»Ö : ¾ÖÂÖÖÔ¾Ö®Öê Æüß ¯Öé£¾Öß “Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö †ÖÆêü. ÊÖ ×¾Ö³ÖÖÝÖÖ»ÖÖ ¿ÖÖÃ¡Ö–Ö ÝÖÖê»›üß »ÖÖòÛú ×¾Ö³ÖÖÝÖ ´ÆÞÖŸÖÖŸÖ.
£ÖÓ›ü šêü¾ÖÞµÖÖŸÖ ´ÖÆüŸŸ¾ÖÖ “Öß ³Öæ×´ÖÛúÖ ²Ö•ÖÖ¾ÖŸÖÖŸÖ. ˆÂÞÖ Ûú×™ü²ÖÓ¬ÖßµÖ •ÖÃÖ•ÖÃÖê ÃÖæµÖÖÔ “Öê †ÖÛúÖ¸ü´ÖÖ®Ö ¾ÖÖœüŸÖ •ÖÖŸÖê ŸÖÃÖŸÖÃÖÖ ÆüÖ ¯Ö¼üÖ
at b
†Ö¦Ôü ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ¹Óý¤ü ¯ÖÞÖá ¾ÖÂÖÖÔ¾Ö®ÖÓÖ“µÖÖ †Ö“”ûÖ¤ü®ÖÖ´Öãôêû ²ÖÖÂ¯Ö ÃÖæµÖÖÔ ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¤æü¸ü ÃÖ¸üÛúŸÖ †ÖÆêü. ¯Ö™Ëü™ü¶ÖŸÖ ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ †¿ÖÖ
†›ü¾ÖÞµÖÖÃÖ ´Ö¤üŸÖ ÆüÖêŸÖê †Ö×ÞÖ ²ÖÖÂ¯Öß³Ö¾Ö®Ö ¾ÖêÝÖ Ûú´Öß ÆüÖê‰ú®Ö ²Ö¤ü»ÖÖÓ´Öãôêû ¯Öé£¾Öß“Öê Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö £ÖÓ›ü ×ÛúÓ¾ÖÖ ‰ú²Ö¤üÖ¸ü ÆüÖêŸÖê.
®ÖîÃÖÙÝÖÛú¸üßŸµÖÖ Æü¾ÖÖ ¿ÖßŸÖ»Ö ¸üÖÜÖ»Öß •ÖÖŸÖê. •Öê¾ÆüÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ  ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖß»Ö ×®Ö¾ÖÔ®ÖßÛú¸üÞÖ ¤êüÜÖß»Ö ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ-
y
µÖÖ ¾Ö®ÖÖÓ“Öß ŸÖÖê›ü Ûêú»Öß •ÖÖŸÖê, ¾Ö®Öê •ÖÖôû»Öß •ÖÖŸÖÖŸÖ, ŸÖê¾ÆüÖ Æü¾ÖÖ ‡Ô›ü“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ¾ÖÖœü¾ÖŸÖê. ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü“µÖÖ ‹¾Öœü¶Ö
jP h
†×ŸÖ ˆÂÞÖ ¾Ö ÛúÖê¸ü›üß ÆüÖê‰ú »ÖÖÝÖŸÖê. •µÖÖ ¾ÖêôêûÃÖ Æüß ¾Ö®Öê
•ÖÖôû»Öß •ÖÖŸÖÖŸÖ ŸÖê¾ÆüÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¾Ö¸ü ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü
p •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖß»Ö ´ÖÖ¡Öê“Öê ÃÖ´ÖÖµÖÖê•Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖ»ÖÖ
ÃÖã´ÖÖ¸êü 20 ŸÖê 25 ¾ÖÂÖÔ »ÖÖÝÖŸÖÖŸÖ.
¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖ ×´ÖÃÖôæû®Ö ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖ¾Ö¸ü ŸÖÖÞÖ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖê.  Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»Ö †³µÖÖ ÃÖÞµÖÖ “Öß ÛúÖÆüß ÃÖÖ¬Ö®Öê :
´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¾Ö ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¾Ö¸ü ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ×®Ö¾ÖÔ®ÖßÛú¸üÞÖÖ´Öãôêû  ¯Öé£¾Öß“µÖÖ ¯ÖÏÖ“Öß®Ö Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ ´ÆüÞÖ•Öê“Ö ¯Öæ¸üÖ Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö
bu a
¯Ö•ÖÔ®µÖÖ“ÖÖ †ÖÛéú×ŸÖ ²ÖÓ¬Ö ¾Ö ¯Ö•ÖÔ®µÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ²Ö¤ü»Ö ‘Ö›æü®Ö ¿ÖÖÃ¡Ö ÆüÖêµÖ. Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ“Öê ´ÖÖ¯Ö®Ö Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß Ûêú¾Öôû ´ÖÖÝÖß»Ö
A gr
†Ö»ÖÖ †ÖÆêü. 140 ¾ÖÂÖÖÕ¯ÖÖÃÖæ®Ö“Ö ˆ¯ÖÛú¸üÞÖÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü ¿ÖÖÃ¡Ö–Ö Ûú¸üŸÖ †ÖÆêüŸÖ.

 µÖÖ´Ö¬µÖê ¾ÖéõÖ ÜÖÖê›üÖÓ¾Ö¸üß»Ö ¾ÖŸÖãÔôêû, ²Ö±úÖÔ“”ûÖ×¤üŸÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö
 Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖ“Öß ÛúÖ¸üÞÖê :
 •ÖÖÝÖŸÖßÛú Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖÃÖ ´ÖÖ®Ö¾Öß ÛéúŸÖß Ûú¸üÞÖß³ÖæŸÖ †ÃÖ»µÖÖ
ÝÖÖ³µÖÖŸÖß»Ö ®Ö´Öã®Öê, ¯ÖÏ¾ÖÖôû Ûú™Ëü™êü †Ö×ÞÖ ÃÖÖÝÖ¸üß ×®ÖõÖê¯Ö µÖÖÓ“ÖÖ
ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖŸê ÖÖê.
eo
ŸÖ¸üß ŸµÖÖÃÖ ÛúÖÆüß ®ÖîÃÖÙÝÖ Ûú ÛúÖ¸üÞÖê Æüß †ÖÆêüŸÖ ŸÖß ¯Öãœüß»Ö

 ³Öæ¾Öî–ÖÖ×®ÖÛúÖÓ“µÖÖ ¿ÖÖê¬ÖÛúÖµÖÖÔŸÖ †ÃÖê †ÖœüôûŸÖê Ûúß, ÃÖã´ÖÖ¸êü 8000
¯ÖÏ´ÖÖÞÖê :
1) ÃÖæµÖÖÔ¯ÖÖÃÖæ®Ö ×´ÖôûÞÖÖ¸üß ‰ú•ÖÖÔ ÃÖŸÖŸÖ ÃÖÖ¸üÜÖß ®ÖÃÖŸÖê. ÃÖæµÖÖÔ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¾ÖÂÖÖÕ¯Öæ¾Öá ¸üÖ•ÖÃ£ÖÖ®Ö “ÖÖ ¯ÖÏ¤üê¿Ö †Ö¦Ôü †Ö×ÞÖ £ÖÓ›ü Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö †®Öã³Ö¾ÖŸÖ
ÆüÖŸê ÖÖ. Æü›ü¯¯ÖÖ ÃÖÓÃÛéúŸÖß“µÖÖ ÃÖã´ÖÖ¸êü 4000 ¾ÖÂÖÖÔ¯Öæ¾Öá ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¿ÖãÂÛúŸÖÖ
×´ÖôûÞÖÖ¸üß ‰ú•ÖÖÔ Ûú´Öß †ÃÖ»µÖÖÃÖ ÃÖÖî¸üŸÖÖ¯Ö Ûú´Öß ×´ÖôûŸÖÖê.
G
×®Ö´ÖÖÔÞÖ —ÖÖ»Öß †ÖÆêü. ³ÖæÝÖ³ÖáµÖ ÛúÖôûÖ´Ö¬µÖê, ÃÖã´ÖÖ¸êü 500 ŸÖê

µÖÖ´Öãôêû ¯Öé£¾Öß £ÖÓ›ü ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖê.
300 ¤ü¿Ö»ÖõÖ ¾ÖÂÖÖÔ¯Öæ¾Öá ¯Öé£¾Öß ¤êüÜÖß»Ö ˆ²Ö¤üÖ¸ü ÆüÖêŸÖß. †Ó¤üÖ•Öê
2) ×´Ö»Ö®ÛúÖê¾Æüß“Ö †ÖÓ¤üÖê»Ö®Ö Æêü ¤ãüÃÖ¸êü ÛúÖ¸üÞÖ †ÖÆêü. ÃÖæµÖÖÔ¯ÖÖÃÖæ®Ö
10,000 ¾ÖÂÖÖÔ¯Öæ¾Öá ¿Öê¾Ö™ü“µÖÖ ×Æ´ÖÖ®Öß µÖãÝÖÖ“ÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß ÃÖÓ¯Ö»ÖÖ.
×´ÖôûÞÖÖ·µÖÖ ÃÖÖî¸üŸÖÖ¯ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ²Ö¤ü»Ö ÆüÖê‰ú®Ö ŸµÖÖ“ÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö
¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß †Ö×ÞÖ ¯ÖÏÖÞµÖÖÓ“µÖÖ •Öß¾ÖÖ¿´Ö ˆŸŸÖ ´Ö¸üßŸµÖÖ ÃÖÓ¸ü×õÖŸÖ
Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ¾Ö¸ü ÆüÖêŸÖÖê. µÖÖŸÖ ÃÖæµÖÔ ŸÖê ¯Öé£¾Öß “Öê †ÓŸÖ¸ü Ûú´Öß ÆüÖêÞÖê
—ÖÖ»Öê. ÃÖÓ¸ü×õÖŸÖ —ÖÖ»Öê»Öê ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß †Ö×ÞÖ ¯ÖÏÖÞµÖÖÓ“Öê •Öß¾ÖÖ¿´Ö
´ÆüÞÖ•Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ¾ÖÖœü ŸÖ¸ü ÃÖæµÖÖÔ ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯Öé£¾Öß ¤æü¸ü •ÖÖÞÖê ´ÆüÞÖ•Öê
ˆ¤üÖ. ´ÖÆüÖÛúÖµÖ ÆüŸŸÖß “Öê (´Öò´ÖÖò£Ö) •Öß¾ÖÖ¿´Ö †Ö•ÖÆüß ÃÖÖ¯Ö›üŸÖÖŸÖ.
ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖ ‘Ö™ü ÆüÖêµÖ. •Öê¾ÆüÖ †Ö¯ÖÞÖ ÃÖæµÖÖÔ ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¤æü¸ü •ÖÖŸÖÖê
 •Ö¸ü ¯Öé£¾Öß “Öê Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö †®ÖêÛú ¾ÖêôûÖ ²Ö¤ü»Ö»Öê ÝÖê»Öê †ÖÆêü ŸÖ¸ü
ŸÖê¾ÆüÖ ×Æü´ÖµÖãÝÖ µÖêÞµÖÖ“Öß ¿ÖŒµÖ ŸÖÖ •ÖÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê.
†ÖŸÖÖ“Ö †Ö¯ÖÞÖ ŸµÖÖ“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü ÛúÖ Ûú¸üŸÖ †ÖÆüÖêŸÖ?
3) •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ˆ¦êüÛú Æêü Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖ“Öê †ÖÞÖÜÖß ‹Ûú ÛúÖ¸üÞÖ  †×»ÖÛú›ü“ÖÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖ“ÖÖ Ûú»Ö ×¾Ö¿ÖêÂÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ †ÖÆêü.
´ÖÖ®Ö»Öê •ÖÖŸÖê. •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ×¾ÖÃ±úÖê™üÖŸÖæ®Ö ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖ ²Ö¸êü“Ö µÖÖ“Öê ÛúÖ¸üÞÖ ´ÆüÞÖ•Öê †®ÖêÛú ´ÖÆü¢¾ÖÖ“µÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÖÓ¯ÖîÛúß 20
ÛúÞÖ †Ö×ÞÖ ‹†¸üÖêÃÖÖê»Ö (×¾Ö¿ÖêÂÖÛúºþ®Ö ÃÖ»±ú¸ü ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü) ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖ“µÖÖ ´Ö¬µÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ´ÖÖ®Ö¾ÖÖ“Öß ÛéúŸÖß †Ö×ÞÖ ŸµÖÖÓ“ÖÖ
±êúÛú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖ µÖÖ ×®Ö»ÖÓ²Ö®Ö —ÖÖ»Öê»Öê ‹†¸üÖêÃÖÖê»Ö ¯Öãœêü •ÖÖÞµÖÖ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ ÆüÖ ´ÖÖÝÖß»Ö ¤üÆüÖ Æü•ÖÖ¸ü ¾ÖÂÖÖÕ¯ÖêõÖÖ ÝÖê»µÖÖ
²Ö·µÖÖ“Ö ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßÃÖÖšüß ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖ ¸üÖÆüŸÖÖŸÖ. ¾ÖÖ·µÖÖ¾¤üÖ¸êü ¤ü¿ÖÛúÖÓ´Ö¬µÖê †³ÖæŸÖ¯Öæ¾ÖÔ —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü.
18 Mo. 9689665611
 ¯ÖÏÖ“Öß®Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ ¯Öã¸üÖÆü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö Æêü ¯Öã¸üÖ¾Öê ¤ü¿ÖÔ×¾ÖŸÖÖŸÖ, Ûúß ×Æ´ÖµÖãÝÖÖŸÖß»Ö ÃÖÖ»Öß —ÖÖ»ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ. µÖÖ´Ö¬µÖê †Öê—ÖÖê®Ö ¾ÖÖµÖæÓ“ÖÖ ®ÖÖ¿Ö Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ
ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö¾ÖÖœüß“µÖÖ ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¯ÖêõÖÖ ÃÖ¬µÖÖ“Öß ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ¾ÖÖœü †Ó¤üÖ•Öê ˆŸ¯ÖÖ¤ü®ÖÖÓ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü ÆüôæûÆüôæû ²ÖÓ¤ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öê šü¸ü»Öê ÆüÖêŸÖê.
¤üÆüÖ ¯Ö™üß®Öê †×¬ÖÛú ¾ÖêÝÖÖ®Öê ‘Ö›æü®Ö µÖêŸÖ †ÖÆêü. ¯Öò×¸üÃÖ Ûú¸üÖ¸üÖ´Ö¬µÖê •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ¾ÖÖœü 1.50 ÃÖê. ¯ÖµÖÕŸÖ
 Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖ»ÖÖ ÃÖÖ´ÖÖê¸êü •ÖÖÞµÖÖ ÃÖÖšüß †ÖŸŸÖÖ¯ÖµÖÔŸÖ ´ÖµÖÖ×¤üŸÖ ¸üÖÜÖÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖÆüß šü¸ü»Öê ÆüÖêŸÖê. 2030 ŸÖê 2050 “µÖÖ
†Ö¯ÖÞÖ ÛúÖêÞÖŸÖß ¯ÖÖ¾Ö»Öê ˆ“Ö»Ö»Öß †ÖÆêüŸÖ? ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö µÖÖŸÖ ÃÖÆü³ÖÖÝÖß ¸üÖÂ™ÒüÖ®Ó ÖÖ Æü×¸üŸÖÝÖéÆü ¾ÖÖµÖæÓ“Öß ¿Öæ®µÖ ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö
 1950 ÃÖÖ»Öß ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖß»Ö ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü“µÖÖ †“ÖæÛú ¯ÖÖŸÖôûß ¸üÖÜÖÖ¾Öß »ÖÖÝÖÞÖÖ¸ü †ÖÆêü.
¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ“Öß ®ÖÖë¤ü ‘ÖêÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß. ŸµÖÖ¾ÖêôêûÃÖ ×®Ö×¿“ÖŸÖ —ÖÖ»Öê Ûúß Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖ“µÖÖ †ÖÓŸÖ¸ü¿ÖÖÃÖÛúßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖß»ÖÖ 2007 “ÖÖ
ÛúÖ²ÖÔ®Ö ›üÖµÖ†ÖòŒÃÖÖ‡Ô›ü“Öê ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖß»Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ ÃÖÖŸÖŸµÖÖ®Öê ®ÖÖê²Ö»Ö ¿ÖÖÓŸÖŸÖÖ ¯Öã¸üÃÛúÖ¸ü Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖŸÖß»Ö ÛúÖ´ÖÖÃÖÖšüß ¤êüÞµÖÖŸÖ
¾ÖÖœüŸÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ®ÖÓ ŸÖ¸ü Æü×¸üŸÖÝÖéÆüÖÓ“µÖÖ ¾ÖÖµÖæÓ“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÆüß †Ö»ÖÖ.
¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖ ¾ÖÖœüŸÖ †ÃÖ»µÖÖ“Öê ×®ÖÂÛúÂÖÔ ×´ÖôûÖ»Öê. 1980 ¯ÖµÖÕŸÖ Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»Ö †Ö×ÞÖ ³ÖÖ¸üŸÖ :
il y

Æêü ×®Ö×¿“ÖŸÖ —ÖÖ»Öê Ûúß ¯Öé£¾Öß“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ¾ÖÖœüŸÖ †ÖÆêü. Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖ“ÖÖ ÃÖ¾ÖÔÖÓŸÖ •ÖÖÃŸÖ ¬ÖÖêÛúÖ ×¾ÖÛúÃÖ®Ö¿Öß»Ö,
at b
 Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖ×¾ÖÂÖµÖß“µÖÖ †ÖÓŸÖ¸ü¿ÖÖÃÖÛúßµÖ ÃÖ×´ÖŸÖß®Öê (IPCC) †ŸµÖ»¯Ö ×¾ÖÛú×ÃÖŸÖ, ”ûÖê™ü¶Ö ²Öê™üÖÓ¾Ö¸üß»Ö ¸üÖÂ™ÒÖÓ®ÖÖ ÆüÖêŸÖÖê. ˆ¤üÖ.
µÖÖ ×¾ÖÂÖµÖÖÃÖÓ¤ü³ÖÖÔ®Öê †®ÖêÛú ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö®Öê Ûêú»Öß †ÖÆêüŸÖ.†Ö¢ÖÖ¯ÖµÖÕŸÖ ×±ú•Öß ²Öê™üÖ“Ó ÖÖ ÃÖ´ÖæÆü ¯Öãœüß»Ö ¯Ö®®ÖÖÃÖ ¾ÖÂÖÖÕŸÖ ÃÖ´Öã¦üÖÜÖÖ»Öß •ÖÖÞµÖÖ“Öß
IPCC ®Öê ¯ÖÖ“Ö ¾ÖÖÙÂÖÛú †Æü¾ÖÖ»Ö ¾Ö †®ÖêÛú ×¾Ö¿ÖêÂÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÆüß ¿ÖŒµÖŸÖÖ †ÖÆêü. “Öß®Ö †Ö×ÞÖ ³ÖÖ¸üŸÖÖÃÖÖ¸üÜµÖÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¾Ö¸ü
y
¯ÖÏ×ÃÖ¤¬Ö Ûêú»Öê †ÖÆêüŸÖ. ÛúÖÆüß ×¾Ö¿ÖêÂÖ †Æü¾ÖÖ»ÖÖŸÖß»Ö †»ÖßÛú›ü“ÖÖ Æü×¸üŸÖ ¾ÖÖµÖæÓ“Öê ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö Ûú¸üÞÖÖ·µÖÖ ¤êü¿ÖÖÓ¾Ö¸ü †ÖŸÖÖ µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔ®Öê
2018 ´Ö¬Öß»Ö †Æü¾ÖÖ»Ö 1.50 ÃÖê. “µÖÖ •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ÛúÖôû•Öß ‘ÖêÞµÖÖ“Öß ´ÖÖêšüß •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß †ÖÆêü.
jP h
¾ÖÖœüß¾Ö¸ü (SR1.5) ¯ÖÏ×ÃÖ¬¤ü —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü.
p
´ÖÖÆüßŸÖ †ÖÆêü ÛúÖ ŸÖã´ÆÖÓ»ÖÖ?
1) Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖ“ÖÖ ¸üÖÂ™Òüß µÖ ÛéúŸÖß †Ö¸üÖÜÖ›üÖ (2008) :
NAPCC µÖÖ †Ö¸üÖÜÖ›ü¶Ö†ÓŸÖÝÖÔŸÖ 8 †×³ÖµÖÖ®ÖÖÓ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö
ÃÖÓµÖãŒŸÖ ¸üÖÂ™Ò¯Ö×¸üÂÖ¤üê“µÖÖ ¸ü“Ö®ÖêŸÖ Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»ÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔ®Öê ÆüÖêŸÖÖê.
bu a
(UNFCCC) 9 ´Öê 1992 ÃÖÖ»Öß ×¸ü†Öê ¤üß •Ö®Öê×¸ü†Öê µÖê£Öß»Ö 2) Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ²Ö¤ü»Ö †®ÖãÛæú»Ö®Ö ×®Ö¬Öß : ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖ:Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö
¾ÖÃÖãÓ¬Ö¸üÖ ¯Ö×¸üÂÖ¤üêŸÖ ÃÖ¾ÖÔ ¸üÖÂ™ÒÖÓ“ÖÖ †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ¯ÖµÖÖÔ¾Ö¸üÞÖ Ûú¸üÖ¸ü ²Ö¤ü»ÖÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¯Ö¸üßŸÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÖÓ®ÖÖ ×¾ÖÛúÖ¸üõÖ´Ö †ÃÖ»Öê»Öß ¸üÖ•µÖ
A gr
Ã¾ÖßÛúÖ¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öê»ÖÖ †ÖÆêü. †Ö×ÞÖ Ûëú¦ü¿ÖÖ×ÃÖŸÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖÓ®ÖÖ ´Ö¤üŸÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß µÖÖ ×®Ö¬Öß“µÖÖ
ŒµÖÖê™üÖê ¯ÖÏÖê™üÖêÛúÖò»Ö µÖÖ †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ Ûú¸üÖ¸üÖ´Ö¬µÖê ÃÖ¤üÃµÖ †Ó´Ö»Ö²Ö•ÖÖ¾ÖÞÖßÃÖÖšüß ®ÖÖ²ÖÖ›Ôü µÖÖ ÃÖÓÃ£ÖêÛú›êü Æüß •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß ¤êüÞµÖÖŸÖ
¸üÖÂ™ÒüÖÓÛú›æü®Ö Æü×¸üŸÖÝÖéÆü ¾ÖÖµÖæ ˆŸÃÖ•ÖÔ®Ö Ûú´Öß Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÏµÖŸ®Ö †Ö»Öß.
eo
¿Öß»Ö ¸üÖÆüŸÖß»Ö †ÃÖê ÃÖÓ´ÖŸÖ Ûêú»Öê. 3) ¸üÖÂ™ÒüßµÖ Ã¾Ö“”û ‰ú•ÖÖÔ ×®Ö¬Öß : ÛúÖêôû¿ÖÖ“µÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸üÖ¾Ö¸ü Ûú¸ü
¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖÖŸÖß»Ö ×Ã£ÖŸÖÖÓ²Ö¸üÖŸÖ (Stratosphere) †ÃÖ»Öê»µÖÖ »ÖÖ¾Öæ®Ö Ã¾Ö“”û ‰ú•ÖÖÔ †×³ÖµÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö®Ö ¾Ö ×¾ÖÛúÖÃÖÖÃÖÖšüß
†Öê—ÖÖê®Ö ¾ÖÖµÖæ“Öê ÃÖÓ¸üõÖÞÖ Ûú¸üÞµÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ´ÖÖò®™Òêü†»Ö Ûú¸üÖ¸ü 1987 ×®Ö¬Öß •Ö´ÖÖ Ûêú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ¯ÖÏÛú»¯ÖÖ“µÖÖ ÜÖ“ÖÖÔÃÖÖšüß 40% ×®Ö¬Öß
G
Ûú•ÖÔ ×ÛúÓ¾ÖÖ †®Öã¤üÖ®ÖÖ“µÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ ×¤ü»Öê •ÖÖŸÖê.
6. ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü ÃÖÖ¬Ö®ÖÃÖÓ¯Ö¢Öß
 ¿ÖÖÃ¡Ö¿Öã¨ü ¯Ö¨üŸÖß®Öê ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ 19 ¾µÖÖ ¿ÖŸÖÛúÖ“µÖÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü ŸÖôû¸ü“Ö®ÖÖ :
ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖß»ÖÖ Ûêú»ÖÖ •ÖÖ‰ú »ÖÖÝÖ»ÖÖ. 1872 ŸÖê 1876 µÖÖ
ÛúÖ»ÖÜÖÓ›üÖŸÖ “Öò»Öê®•Ö¸ü µÖÖ ×²ÖÎ×™ü¿Ö •ÖÆüÖ•ÖÖ®Öê Ûêú»Öê»µÖÖ •ÖÝÖ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖÖ®Öê †»ÖßÛú›ü“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ÃÖÖÝÖ¸üŸÖôû³ÖÖÝÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ÃÖÖÝÖ¸ü×Ûú®ÖÖ¸üß
‹Ûú ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß ÃÖÖÝÖ¸üß ¿ÖÖê¬Ö´ÖÖê×Æü´Ö ¯ÖæÞÖÔ —ÖÖ»Öß. ŸµÖÖÓ®Öß ÜÖÖê»Ö õÖê¡Ö µÖÖ¯Öã¸üŸÖÖ“Ö †³µÖÖÃÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ ¸üÖ×Æü»ÖÖ ®ÖÖÆüß ŸÖ¸ü ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“µÖÖ
ÃÖ´Öã¦üÖ×¾ÖÂÖµÖß ¾Ö ŸÖê£Öß»Ö •Öß¾ÖÃÖéÂ™üß ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔŸÖ ®Ö¾Öß®Ö ´ÖÖ×ÆüŸÖß †×ŸÖÜÖÖê»Ö ³ÖÖÝÖÖ“ÖÖ †³µÖÖÃÖ ¤êüÜÖß»Ö Ûêú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. ÃÖÖÝÖ¸üŸÖôûÖ“ÖÖ
ˆ•Öê›üÖŸÖ †ÖÞÖ»Öß. ´ÖÖ®Ö¾ÖÖ“µÖÖ ¥ü×Â™ü ÛúÖê®ÖÖŸÖæ®Ö ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß
 ÃÖ®Ö 1920 ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¯ÖÏ×ŸÖ¬¾Ö®Öß †Ö¸êüÜÖÛú µÖÓ¡ÖÖ“ÖÖ (Echo †ŸµÖÖ¬Öã×®ÖÛú ÃÖÓ¿ÖÖê¬Ö®Ö ÃÖã¹ý †ÖÆêü.
Sounder) ¾ÖÖ¯Ö¸ü ×®ÖµÖ×´ÖŸÖ¯ÖÞÖê Ûêú»ÖÖ •ÖÖ‰ú »ÖÖÝÖ»ÖÖ. ŸµÖÖ †) ³ÖæÜÖÓ›ü ´ÖÓ“Ö (ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü •Ö´Öß®Ö) : ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ»ÖÝÖŸÖ †ÃÖ»Öê»ÖÖ
†Ö¬ÖÖ¸êü ®ÖÛúÖ¿ÖÖÛúÖ¸üÖ®Ó Öß ×¾Ö×¾Ö¬Ö ÃÖÖÝÖ¸ü ŸÖôûÖ“Öê ®ÖÛúÖ¿Öê ²Ö®Ö¾ÖÞµÖÖÃÖ ¾Ö •Ö»Ö´ÖÝ®Ö ³ÖæÜÖÓ›üÖ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ ´ÆüÞÖ•Öê ³ÖæÜÖÓ›ü ´ÖÓ“Ö ÆüÖêµÖ.
ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ Ûêú»Öß.  µÖÖ ³ÖÖÝÖÖ®Öê ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü ŸÖôûÖ“µÖÖ ‹ÛæúÞÖ õÖê¡ÖÖ¯ÖîÛúß ÃÖã´ÖÖ¸êü 7.6
19 Mo. 9689665611
™üŒÛêú õÖê¡Ö ¾µÖÖ¯Ö»Öê †ÖÆêü. ÆüÖ ³ÖÖÝÖ •Ö»Ö´ÖÝ®Ö , ¹Óý¤ü, ˆ£Öôû, ´ÖÓ¤ü •ÖÖÃŸÖ ÜÖÖê»Öß“µÖÖ Ûú´Öß ¹Óý¤üß“µÖÖ ¤æü¸ü¾Ö¸ü ¯ÖÃÖ¸ü»Öê»µÖÖ ³Öæºþ¯ÖÖ»ÖÖ
ˆŸÖÖ¸üÖ“ÖÖ †ÃÖŸÖÖê. ÝÖŸÖÖÔ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
 µÖê£Öê ÃÖÖ´ÖÖ®µÖŸÖ: ÃÖ´Öã¦üÃÖ¯ÖÖ™üß¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖÖÝÖ¸üÖ“Öß ÜÖÖê»Öß ÃÖã´ÖÖ¸êü  ÝÖŸÖÖÔ µÖÖ ÃÖÖ´ÖÖ®µÖŸÖ: ³Öæ¯Ö™Ëü™üÖÓ“µÖÖ ÃÖß´ÖÖ¾ÖŸÖá ³ÖÖÝÖÖŸÖ †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
180 ŸÖê 200 ´Öß™ü¸ü¯ÖµÖÕŸÖ †ÃÖŸÖê. Æüß •ÖÖÝÖéŸÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß“Öß ¾Ö ³ÖæÛÓú¯Ö¯ÖÏ¾ÖÞÖÖ“Öß õÖê¡Öê Æüß †ÃÖŸÖÖŸÖ.
 ÆüÖ ³ÖÖÝÖ ˆ£Öôû †ÃÖ»µÖÖ®Öê ÃÖæµÖÔ¯ÖÏÛúÖ¿Ö ŸÖôû³ÖÖÝÖÖ¯ÖµÖÕŸÖ ¯ÖÖêÆü“ÖŸÖ  ¯Öò×ÃÖ×±úÛú ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ´Ö×¸üµÖÖ®ÖÖ ÝÖŸÖÖÔ Æüß •ÖÝÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÔÖÓŸÖ
†ÃÖ»µÖÖ®Öê Æüß õÖê¡Öê ¯»Ö¾ÖÛúÃÖÓ¯Ö®®Ö †ÃÖŸÖÖŸÖ. ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ´Ö¬µÖê ÜÖÖê»Ö ÝÖŸÖÖÔ †ÃÖæ®Ö ×ŸÖ“Öß ÜÖÖê»Öß ÃÖã´ÖÖ¸êü 11 ×Ûú ´Öß. †ÖÆêü. ŸÖ¸ü
†ÖœüôûÞÖÖ¸êü Æêü »ÖõÖÖ¾Ö¬Öß ÃÖæõ´Ö•Öß¾Ö ´ÖÖ¿ÖÖÓ“Öê ¯ÖÏ´ÖãÜÖ ÜÖÖª †ÖÆêü. ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö •ÖÖ¾ÖÖ ÝÖŸÖÖÔ Æüß •Ö¾Öôû¯ÖÖÃÖ 7.7 ×Ûú´Öß
ÃÖÖÝÖ¸ü¯ÖéÂšü ¾Ö ŸÖôûÖÛú›üß»Ö ÛúÖê™ü¶¾Ö¬Öß ´ÖÖÃÖê ³ÖæÜÖÓ›ü ´ÖÓ“ÖÖ¾Ö¸ü ÜÖÖê»Ö †ÖÆêü.
ÜÖÖªÖ“µÖÖ ¿ÖÖê¬ÖÖŸÖ ¾Ö ¯ÖÏ•ÖÖêŸ¯ÖÖ¤ü®ÖÖÃÖÖšüß µÖêŸÖÖŸÖ. ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü ˆ) •Ö»Ö´ÖÝ®Ö ¸üÖÓÝÖÖ †Ö×ÞÖ ¯ÖšüÖ¸ü : ÃÖÖÝÖ¸üŸÖôûÖ¾Ö¸üß»Ö ¯Ö¾ÖÔŸÖ¸üÖÓÝÖÖ
•Ö×´Ö®Öß¾Ö¸ü •ÖÝÖÖŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ÃÖÓ¯Ö®®Ö ´ÖŸÃÖõÖê¡Öê †ÖÆêüŸÖ. ˆ¤üÖ. Æêü •Ö»Ö´ÖÝ®Ö ¯Ö¾ÖÔŸÖ ´ÆÞÖæ®Ö †ÖêôûÜÖ»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. µÖÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖ¸ÓüÖÝÖÖ
il y
ˆ¢Ö¸ü †´Öê×¸üÛêú“µÖÖ ¯Öæ¾ÖÔ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ•Ö¾Öôû ÝÖÏò›ü ²ÖÑÛú, •ÖÖò•ÖÔÃÖ ¿ÖêÛú›üÖê ×Ûú»ÖÖê´Öß™ü¸ü ¹Óý¤ü ŸÖ¸ü Æü•ÖÖ¸üÖê ×Ûú»ÖÖê´Öß™ü¸ü »ÖÖÓ²Ö †ÃÖŸÖÖŸÖ.
²ÖÑÛú. ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü •Ö×´Ö®Öß¾Ö¸ü ÆüÖêÞÖÖ¸üß ´ÖÖÃÖê´ÖÖ¸üß Æüß •ÖÝÖ³Ö¸üÖŸÖß»Ö
at b
ÛúÖÆüß ÃÖÖÝÖ¸üß ˆÓ“Ö¾Ö™ü¶Ö“Öê ´ÖÖ£Öê ÃÖ¯ÖÖ™ü ¾Ö ×¾ÖÃŸÖéŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ
´ÖŸÃµÖˆªÖêÝÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ´ÖãÜÖ †Ö¬ÖÖ¸ü †ÖÆêü. ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖÖÝÖ¸üß ¯ÖšüÖ¸ü ´ÆÞÖŸÖÖŸÖ. ˆ¤üÖ. ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö
 •ÖÝÖÖŸÖß»Ö ÜÖ×®Ö•Ö ŸÖê»Ö ¾Ö ®ÖîÃÖÙÝÖÛú ¾ÖÖµÖæ“Öê ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ ´ÖÖêšêü ÃÖÖšêü ”ûÖÝÖÖêÃÖ“Öê ¯ÖšüÖ¸ü. •Ö»Ö´ÖÝ®Ö ¯Ö¾ÖÔ ŸÖ¸üÖÓÝÖÖÓ“µÖÖ ×¿ÖÜÖ¸üÖÓ“Öê ³ÖÖÝÖ ÛúÖÆüß
y
ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü •Ö×´Ö®Öß¾Ö¸ü †ÖÆêüŸÖ. ˆ¤üÖ. †¸ü²Öß ÃÖ´Öã¦üÖŸÖß»Ö ´ÖãÓ²Ö‡Ô ×šüÛúÖÞÖß ÃÖÖÝÖ¸ü¯ÖéÂšüÖ“µÖÖ ¾Ö¸ü †Ö»Öê»Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÓÖ®ÖÖ †Ö¯ÖÞÖ
ÆüÖµÖ. ÜÖ×®Ö•Ö ŸÖê»Ö ¾Ö ®ÖîÃÖÙÝÖÛú ¾ÖÖµÖæ ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ µÖê£Öê ÜÖ×®Ö•Öê ÃÖÖÝÖ¸üß ²Öê™êü ´ÆüÞÖæ®Ö †ÖêôûÜÖŸÖÖê.
jP h
Æüß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
p
†Ö) ÜÖÓ›üÖ®ŸÖ ˆŸÖÖ¸ü : ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü •Ö×´Ö®Öß“ÖÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü ÃÖÓ¯Ö»µÖÖ®ÖÓ ŸÖ¸ü
†) ÜÖÓ›üßµÖ ²Öê™êü : ˆ¤üÖ. ´ÖÖ¤üÖÝÖÖÃÛú¸ü ²Öê™ü, ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü“ÖÖ
¾ÖÖµÖ¾µÖêÛú›üß»Ö ³ÖÖÝÖ.
0
ÃÖÖÝÖ¸ü ŸÖôûÖ“ÖÖ ˆŸÖÖ¸ü ŸÖß¾ÖÎ ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖÖê. µÖÖ ˆŸÖÖ¸üÖÓ“ÖÖ ÛúÖê®Ö 2 †Ö) •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ²Öê™ü : ˆ¤üÖ. Æü¾ÖÖ‡Ô ²Öê™êü (¯Öò×ÃÖ×±úÛú ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü)
bu a
ŸÖê 50 ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö †ÃÖæ ¿ÖÛúŸÖÖê. †¿ÖÖ ˆŸÖÖ¸üÖÓ®ÖÖ ÜÖÓ›üÖ®ŸÖ ˆŸÖÖ¸ü ‡) ¯ÖÏ¾ÖÖôû ²Öê™êü : ˆ¤üÖ. †ò»Ö›òü²ÖÎÖ ²Öê™êü, †™ü»ÖÖÓ×™üÛú ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸
†ÃÖê ´Æ™ü»Öê •ÖÖŸÖê. µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÃÖ´Öã¦üÖ“Öß ÜÖÖê»Öß 200 ŸÖê 4000  ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üßµÖ ÃÖÓÃÖÖ¬Ö®Ö :
A gr
´Öß ¯ÖµÖÕŸÖ ÜÖÖê»Ö ÆüÖêŸÖ •ÖÖŸÖê. ÃÖ´Öã¦üŸÖôûÖ“µÖÖ ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖóµÖÖ ¯ÖÖŸÖôûà¾Ö¸ü ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öß
 ÃÖ¾ÖÔ ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖŸÖ: ÜÖÓ›üÖ®ŸÖ ˆŸÖÖ¸ü Æüß ³ÖæÜÖÓ›üÖÓ“Öß ÃÖß´ÖÖ ´ÖÖ®Ö»Öß ×¾Ö¯Öã»Ö ÃÖÖ¬Ö®ÖÃÖÓ¯Ö¢Öß †ÖÆêü. µÖÖ ÃÖÖ¬Ö®ÖÃÖÓ¯ÖŸŸÖß “Öê 1) •Öî×¾ÖÛú ¾Ö
•ÖÖŸÖê. ÃÖÖÝÖ¸üß õÖê¡ÖÖ“µÖÖ ÃÖã´ÖÖ¸êü 8.5 ™üŒÛêú õÖê¡Ö ÜÖÓ›üÖ®ŸÖ ˆŸÖÖ¸üÖÓ®Öß 2) †•Öî×¾ÖÛú ÃÖÖ¬Ö®ÖÃÖÓ¯Ö¢Öß †ÃÖê ¾ÖÝÖáÛú¸üÞÖ Ûêú»Öê •ÖÖŸÖê.
eo
¾µÖÖ¯Ö»Öê †ÖÆêü. ÜÖÓ›üÖ®ŸÖ ˆŸÖÖ¸üÖ¾Ö¸ü ×´Ö£Öê®Ö ÆüÖµÖ›Òêü™ü®Öêü Æüß ¯ÖÖÞÖß

†Ö×ÞÖ ×´Ö £Öê®Ö“Öß ÃÖÓµÖãÝÖê †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ÃÖã´ÖÖ¸êü 1400 “ÖÖî.×Ûú ´Öß ´ÖÖÆüßŸÖ †ÖÆêü ÛúÖ ŸÖã´ÆüÖÓ»ÖÖ?
¾µÖÖ¯ŸÖ ÛéúÂÞÖÖ - ÝÖÖê¤üÖ¾Ö¸üß ˆ¯ÖŸÖ™ü ÜÖÖê¸êü õÖê¡Ö ×´Ö£Öê®Ö ÆüÖµÖ›Òêü™ü®Öê †ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ“µÖÖ ®ÖîŠúŸµÖ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸ü ÝÖÏê™ü ²Öò×¸üµÖ¸ü ×¸ü±ú Æüß
ÃÖÓ¯Ö®®Ö †ÖÆêü. ¯Öé£¾Öß¾Ö¸üß»Ö ÃÖ¾ÖÖÔŸÖ ´ÖÖêšüß ¯ÖÏ¾ÖÖôû Ûú™Ëü™ü¶ÖÓ“Öß ¸üÖÝÓ Ö †ÖÆêü. Æüß •ÖÝÖÖŸÖß»Ö
G
‡) ÃÖÖÝÖ¸üß ´Öî¤üÖ®Öê : ÜÖÓ›üÖ®ŸÖ ˆŸÖÖ¸üÖ“µÖÖ ¯Öãœêü ÃÖÖÝÖ¸üß ´Öî¤üÖ®Öê ®ÖîÃÖÙÝÖÛú †Ö¿“ÖµÖÔÖÓ¯ÖîÛúß ‹Ûú †ÖÆêü. Æüß 2010 ×Ûú ´Öß ¯ÖµÖÕŸÖ
†ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ÃÖÖÝÖ¸üß ´Öî¤üÖ®Öê ×¾ÖÃŸÖéŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ÃÖÖÝÖ¸üß ´Öî¤üÖ®ÖÖÓ¾Ö¸ü ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü»Öê»Öß †ÖÆêü ¾Ö µÖÖ ¸üÖÓÝÖêŸÖ 400 ¯ÖêõÖÖ †×¬ÖÛú ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê
»ÖÆüÖ®Ö-´ÖÖêšü¶Ö †ÖÛúÖ¸üÖ“Ó Öê •Ö»Ö´ÖÝ®Ö ˆÓ“Ö¾Ö™êü, ¯Ö¾ÖÔŸÖ, ¯ÖšüÖ¸êü ‡ŸµÖÖ¤üß ¯ÖÏ¾ÖÖôû †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. Æüß ¸üÖÓÝÖ ®ÖÂ™ü ÆüÖêÞµÖÖ“µÖÖ ´ÖÖÝÖÖÔ¾Ö¸ü †ÖÆêü.
³Öæºþ¯Öê †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖÓ“ÖÖ ˆŸÖÖ¸ü ´ÖÓ¤ü †ÃÖæ®Ö ÃÖÖÝÖ¸üŸÖôû õÖê¡ÖÖ“µÖÖ
66 ™üŒÛêú õÖê¡Ö ŸµÖÖÓ®Öß ¾µÖÖ¯Ö»Öê †ÖÆêü. ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“Öê ‡ŸÖ¸ü ˆ¯ÖµÖÖêÝÖ :
 µÖÖ ´Öî¤üÖ®ÖÖ¾Ö¸üß»Ö ³Öæ¸ü“Ö®ÖÖ •¾ÖÖ »ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ¾Ö ³Öæ×¾Ö¾ÖŸÖÔ®ÖÛúßµÖ †) ‰ú•ÖÖÔ :
×ÛÎúµÖÖÓ´Öãôêû ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»Öß †ÖÆêü. 1) ³Ö¸üŸÖß-†ÖêÆüÖê™üß ‰ú•ÖÖÔ : ³Ö¸üŸÖß-†ÖêÆüÖê™üß“µÖÖ †Ö×¾ÖÂÛúÖ¸üÖŸÖæ®Ö
‡Ô) ÃÖÖÝÖ¸üß ÝÖŸÖÖÔ : ÃÖÖÝÖ¸üŸÖôûÖ¾Ö¸ü ÛúÖÆüß ×šüÛúÖÞÖê ÜÖÖê»Ö, †¹Óý¤ü ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ‰ú•ÖÖÔ ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖê.
†Ö×ÞÖ ŸÖß¾ÖÎ ˆŸÖÖ¸üÖ“Öß ÃÖÖÝÖ¸üß ³Öæºþ¯Öê †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖÖÝÖ¸üß  2016 ´Ö¬µÖê ®ÖÖê¾ÆüÖÃÛòú×™üµÖÖ •Ö¾Öôûß»Ö ±Óú›üß“µÖÖ ˆ¯ÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖ
›üÖêÆü ×ÛúÓ¾ÖÖ ÝÖŸÖÖÔ †ÃÖê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ´ÖÖêšü¶Ö •Ö×®Ö¡ÖÖ¾¤üÖ¸êü ÃÖ¾ÖÔ ¯ÖÏ£Ö´Ö 500 ‘Ö¸üÖÓ®ÖÖ ¯Öã¸êü»Ö ‡ŸÖŒµÖÖ
 ÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖŸÖ„ Ûú´Öß ÜÖÖê»Öß“µÖÖ ³Öæºþ¯ÖÖÓ®ÖÖ ›üÖêÆü ´ÆÞÖŸÖÖŸÖ, ŸÖ¸ü
¾Öß•Öê“µÖÖ ×®ÖÙ´ÖŸÖß“Öß ÃÖãºþ¾ÖÖŸÖ Ûêú»Öß ÝÖê»Öß.
20 Mo. 9689665611
2) †Öî×ÂÞÖÛú ‰ú•ÖÖÔ : ÃÖ´Öã¦üÖŸÖß»Ö •Ö»ÖÖ“µÖÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ×³Ö®®ÖŸÖê“ÖÖ (ÃÛæú²ÖÖ ›üÖµÖ¾ØÆüÝÖ ), ´ÖÖÃÖê´ÖÖ¸üß, ¯ÖãôûÞÖ ¯ÖµÖÔ™ü®Ö ‡ŸµÖÖ¤üß ‘Ö™üÛúÖÓ“ÖÖ
‰ú•ÖÖÔ ×®ÖÙ´ÖŸÖßÃÖÖšüß ˆ¯ÖµÖÖêÝÖ ÆüÖêŸÖÖê. ˆÂÞÖ Ûú×™ü²ÖÓ¬ÖßµÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü Ûêú»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.
ÃÖÖÝÖ¸ü ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ“µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖ“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö 250 ŸÖê 300 ÃÖê. †ÃÖŸÖê. ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü ÛúÖêÞÖÖ“µÖÖ ´ÖÖ»ÖÛúß“Öê †ÖÆêüŸÖ ?
ŸÖ¸ü µÖÖ õÖê¡ÖÖŸÖß»Ö ÜÖÖê»Ö ÃÖÖÝÖ¸üß•Ö»ÖÖ“Öê ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö 50 ÃÖê. ¯ÖêõÖÖ
 ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ¾Ö¸ü †Ö×¬Ö¯ÖŸµÖ †ÃÖÞÖÖ·µÖÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸üÖ¾Ó ¤üÖ¸êü †ÃÖê ‹Ûú´ÖŸÖ
Ûú´Öß †ÃÖŸÖê. µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖ“µÖÖ ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖŸÖß»Ö ±ú¸üÛúÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü
—ÖÖ»Öê Ûúß, ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü ÛúÖêÞÖÖ“µÖÖÆüß ´ÖÖ»ÖÛúß“Öê ®ÖÖÆüßŸÖ. ÆüÖ“Ö
Ûúºþ®Ö •Ö×®Ö¡ÖÖ«üÖ¸êü ¾Öß•Ö×®ÖÙ´ÖŸÖß Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖê. ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®Ö ±ú¸üÛúÖ¾Ö¸ü
†®ÖÖî¯Ö“ÖÖ×¸üÛú Ûú¸üÖ¸ü üÃÖÖÝÖ¸üÖ“ÖÖ ÛúÖµÖ¤üÖ ´ÆüÞÖæ®Ö ¯ÖÖôû»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.
†Ö¬ÖÖ×¸üŸÖ ŸÖ¸ÓüÝÖÞÖÖ¸êü •Ö×®Ö¡Öê ²Öê×»•ÖµÖ´Ö ¾Ö ŒµÖã²ÖÖ µÖê£Öê ŸÖµÖÖ¸ü
 ÃÖÖÝÖ¸üß ÛúÖµÖªÖ“µÖÖ ÃÖÓ¤ü³ÖÖÔ®Öê ÃÖÓµÖãŒŸÖ ¸üÖÂ™ÒüÖ“µÖÖ ¯Ö×¸üÂÖ¤üê´Ö¬µÖê
Ûêú»Öß †ÖÆêüŸÖ.
†Ö¬Öã×®ÖÛú ´ÖÖ»ÖÛúß ÆüŒÛúÖÓ“Öß ¯ÖÖµÖÖ³Ö¸üÞÖß Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.
†Ö) ×¯ÖÞµÖÖ“Öê ¯ÖÖÞÖß : ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ õÖÖ¸üŸÖê“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ
(UNCLOS 1982).
•ÖÖÃŸÖ †ÃÖ»µÖÖ´Öãôêû ŸÖê ×¯ÖÞµÖÖÃÖÖšüß ×ÛúÓ¾ÖÖ ØÃÖ“Ö®ÖÖÃÖÖšüß ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ
µÖÖ ÛúÖµÖªÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ¤êü¿ÖÖ“µÖÖ ×Ûú®ÖÖ¸ü¯Ö¼üß¯ÖÖÃÖæ®Ö 12 ®ÖÖ×¾ÖÛú
il y

®ÖÃÖŸÖê, ¯Ö¸ÓüŸÖã ÃÖÖÝÖ¸ü•Ö»ÖÖ“Öê ÝÖÖê›ü¶Ö ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ ºþ¯ÖÖÓŸÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖ
´Öî»ÖÖ¯ÖµÖÕŸÖ“Öê ÃÖÖÝÖ¸üß õÖê¡Ö ŸµÖÖ ¤êü¿ÖÖ“Öê ¯ÖÏÖ¤ê×¿ÖÛú õÖê¡Ö ´ÆüÞÖæ®Ö
µÖêŸÖê. µÖÖÃÖÖšüß ×®ÖõÖÖ¸üßÛú¸üÞÖÖ“Öß ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü»Öß •ÖÖŸÖê.
at b
†Öê ôû ÜÖ»Öê •ÖÖŸÖê. µÖÖ ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒ ŸÖ ŸÖÖê ¤ê ü¿Ö †Ö¯Ö»µÖÖ
×®ÖõÖÖ¸üßÛú¸üÞÖ ´ÆÞÖ•Öê ÃÖÖÝÖ¸üß•Ö»ÖÖŸÖæ®Ö ´Ößšü ¾ÖêÝÖôêû Ûú¸üÞÖê.
×Ûú®ÖÖ¸ü¯Ö¼üß¯ÖÖÃÖæ®Ö 200 ®ÖÖ×¾ÖÛú ´Öî»Ö •Ö»Ö³ÖÖÝÖ ×¾Ö¿ÖêÂÖ †ÖÙ£ÖÛú
 Æüß ¯Ö¨üŸÖ ÜÖÙ“ÖÛú †ÃÖæ®Ö ¯ÖÖÞµÖÖ“Öê ¤ãüÙ³ÖõµÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ †ÖêÃÖÖ›ü
õÖê¡Ö ´ÆüÞÖæ®Ö ¾ÖÖ¯Öºþ ¿ÖÛúŸÖÖê.
y
¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ¤êü¿ÖÖÓ´Ö¬µÖê ¾ÖÖ¯Ö¸ü»Öß •ÖÖ‰ú ¿ÖÛúŸÖê. ˆ¤üÖ. ÃÖÖî¤üß
 ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖ ÆüÖ ×®ÖµÖ´Ö ¯Ö×Æü»µÖÖ 200 ®ÖÖ×¾ÖÛú ´Öî»Ö ÃÖÖÝÖ¸üŸÖôû ¾Ö
†¸êü×²ÖµÖÖ, †Öê´ÖÖ®Ö, µÖã.‹.‡Ô., Ã¯Öê®Ö, †»•Öê×¸üµÖÖ, ÃÖÖµÖ¯ÖÏÃÖ ‡ŸµÖÖ¤üß
ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü •Ö×´Ö®ÖßÃÖÖšüßÆüß »ÖÖÝÖæ †ÖÆêü. µÖÖ õÖê¡ÖÖŸÖ ÃÖÖ¯Ö›üÞÖÖ·µÖÖ
jP h
¤êü¿Ö ×®ÖõÖÖ¸üßÛú¸üÞÖÖ¾¤üÖ¸êü ×¯ÖÞµÖÖ“Öê ¯ÖÖÞÖß ×´Öôû×¾ÖŸÖÖŸÖ.
p
‡) ¾µÖÖ¯ÖÖ¸ü †Ö×ÞÖ ¾ÖÖÆüŸÖæÛú : ÃÖÖÝÖ¸üß •Ö»Ö¾ÖÖÆüŸÖãÛúß¾¤üÖ¸êü ¯ÖÏ¾ÖÖÃÖß
ÃÖÖ¬Ö®ÖÃÖÓ¯Ö¢Öß “ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“ÖÖ †×¬ÖÛúÖ¸ü ±úŒŸÖ ŸµÖÖ ¤êü¿ÖÖÓ®ÖÖ
†ÃÖŸÖÖê. Æêü ×¾Ö¿ÖêÂÖ †ÖÙ£ÖÛú õÖê¡Ö (Exclusive Economic
¾Ö ´ÖÖ»ÖÖ“Öß ¾ÖÖÆüŸÖæÛú Ûêú»Öß •ÖÖŸÖê. •Ö»Ö¾ÖÖÆüŸÖæÛú ‡ŸÖ¸ü ¾ÖÖÆüŸÖæÛú Zone- EEZ) †ÖÆêü.
bu a
ÃÖÖ¬Ö®ÖÖÓ¯ÖêõÖÖ Ã¾ÖÃŸÖ †ÃÖŸÖê.
 †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ÃÖÓÃÖÖ¬Ö®Öê :
 †™ü»ÖÖÓ×™üÛú ÃÖÖÝÖ¸üß´ÖÖÝÖÔ ÆüÖ •ÖÝÖÖŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÔÖŸÖ ´ÖÆü¢¾ÖÖ“ÖÖ ¾Ö
ÛúÖÆüß †ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ÃÖÓÃ£ÖÖ ÃÖÓÃÖÖ¬Ö®ÖÖÓ“Öê ×®ÖµÖ´Ö®Ö Ûú¸üŸÖÖŸÖ.
A gr
†×¬ÖÛú ¾µÖÃŸÖ ÃÖÖÝÖ¸üß ´ÖÖÝÖÔ †ÖÆêü. ˆ¢Ö¸ü †´Öê×¸üÛúÖ †Ö×ÞÖ

200 ®ÖÖ×¾ÖÛú ´Öî»Ö ¯Ö»ÖßÛú›ü“µÖÖ ÜÖã»µÖÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üß õÖê¡ÖÖŸÖß»Ö
¯Ö×¿“Ö´Ö µÖã¸üÖê¯Ö ÊÖ ¤üÖê®Ö ´ÖÆü¢¾ÖÖ“µÖÖ †ÖÙ£ÖÛú ¾Ö †ÖîªÖê×ÝÖÛú
ÃÖÖ¬Ö®ÖÃÖÓ¯Ö¢Öß“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ¯Ö¸ü¾ÖÖ®ÖÝÖß ÛúÖêÞÖŸµÖÖÆüß ¤êü¿ÖÖ»ÖÖ
¥üÂ™üµÖÖ ¯ÖÏÝÖŸÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖÃÖ •ÖÖê›üŸÖÖê.
†ÖÓŸÖ¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ÃÖÓÃ£ÖÖÓ“µÖÖ ÃÖÆü´ÖŸÖß×¿Ö¾ÖÖµÖ ×´ÖôûŸÖ ®ÖÖÆüß.
eo
‡Ô) ÃÖÖÝÖ¸üß ¯ÖµÖÔ™ü®Ö : ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü ¯ÖµÖÔ™ü®ÖÖŸÖ ®ÖÖîÛúÖ ×¾ÖÆüÖ¸ü, ¯ÖÖÞÖ²Öã›ü¶Ö
7. ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü - ŸÖôû¸ü“Ö®ÖÖ †Ö×ÞÖ ÃÖÖ´Ö×¸üÛú ´ÖÆüŸ¾Ö

G
 ØÆü¤ß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü ÆüÖ õÖê¡ÖÖ®ÖãÃÖÖ¸ü ¯Öò×ÃÖ×±úÛú ¾Ö †™ü»ÖÖÓ×™üÛú ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“Öß ŸÖôû¸ü“Ö®ÖÖ :

´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ®ÖÓŸÖ¸ü“ÖÖ ×ŸÖÃÖ·µÖÖ ÛÎú´ÖÖÓÛúÖ“ÖÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü †ÖÆêü. ÆüÖ
µÖÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“Öê ®ÖÖ¾Ö ØÆü¤ãÃŸÖÖ®Ö /³ÖÖ¸üŸÖ (India) µÖÖ ¤êü¿ÖÖ¾Öºþ®Ö  ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“Öß ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß ÜÖÖê»Öß 4000 ´Öß™ü¸ü †ÖÆêü.
ºþœü —ÖÖ»Öê †ÖÆêü. ‹ÛæúÞÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üßµÖ õÖê¡ÖÖ“µÖÖ 20 ™üŒÛêú ³ÖÖÝÖ ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü •Ö´Öß®Ö :
ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ®Öê ¾µÖÖ¯Ö»Öê»ÖÖ †ÖÆêü.  ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“µÖÖ ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü •Ö×´Ö®Öß´Ö¬µÖê ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ
 ØÆü¤ß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü ÆüÖ ¯Ö×¿“Ö´ÖêÃÖ †Ö×±ÏúÛúÖ, ˆ¢Ö¸êüÃÖ ¾Ö ¯Öæ¾ÖìÃÖ ×¾Ö×¾Ö¬ÖŸÖÖ †ÖœüôûŸÖê. ³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ×Ûú®ÖÖ¸üß ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü •Ö´Öß®Ö
†Ö×¿ÖµÖÖ, ¯Öæ¾ÖìÃÖ †ÖòÃ™Òüê ×»ÖµÖÖ ¾Ö ¤ü×õÖÞÖêÃÖ ¤ü×õÖÞÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü ²Ö¸üß“Ö ×¾ÖÃŸÖßÞÖÔ †ÖÆêü. †Ö×±ÏúÛúÖ ¾Ö ´ÖÖ¤üÖÝÖÖÃÛú¸ü“µÖÖ ¯Öæ¾ÖÔ
µÖÖ ¤ü¸ü´µÖÖ®Ö ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü»Öê»ÖÖ †ÖÆêü. ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸ü ´ÖÖ¡Ö ŸÖã»Ö®ÖÖŸ´ÖÛú¥üÂ™ü¶Ö ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü •Ö´Öß®Ö †¹Óý¤ü
 ¯Öò×ÃÖ×±úÛú †Ö×ÞÖ †™ü»ÖÖÓ×™üÛú ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖÃÖÖ¸üÜÖÖ ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü †ÃÖæ®Ö ŸÖß ‡Ó›üÖê®Öê×¿ÖµÖÖ“µÖÖ ×Ûú®ÖÖ¸üß ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÜÖæ¯Ö“Ö †¹Óý¤ü (160
ˆ¢Ö¸êüÃÖ †ÖÙŒ™üÛú ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü»Öê»ÖÖ ®ÖÖÆüß. µÖÖ ×Ûú ´Öß.) †ÖÆêü. ³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ¯Ö×¿“Ö´Ö ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ»ÖÝÖŸÖ ÃÖ´Öã¦ü²Öã›ü
´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“µÖÖ ˆ¢Ö¸êüÃÖ †Ö×¿ÖµÖÖ ÜÖÓ›ü †ÖÃÖ»µÖÖ®Öê ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü •Ö´Öß®Ö ¹Óý¤ü †ÖÆêü ŸÖ¸ü ¯Öæ¾ÖÔ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸ü ŸÖß †¹Óý¤ü †ÖÆêü.
ˆ¢Ö¸êüÛú›êü ²ÖÓ×¤üÃŸÖ †ÖÆêü.
21 Mo. 9689665611
´Ö¬µÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üßµÖ ¸üÖÓÝÖÖ :  ´ÖÖ¤üÖÝÖÖÃÛú¸ü ²Öê™üÖ“µÖÖ ¯Öæ¾ÖìÃÖ ×¸üµÖã×®ÖµÖ®Ö, ´ÖÖò×¸ü¿ÖÃÖ ¾Ö ÃÖê¿Ö»ÃÖ
†¿Öß ²Öê™êü †ÖÆêüŸÖ. ˆ¢Ö¸êüÃÖ †Ö×±ÏúÛúÖ ¿ÖéÓÝÖÖ“µÖÖ ¿Öê•ÖÖ¸üß †ÃÖ»Öê»Öê
 ØÆü¤ß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖ ´Ö¬µÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üßµÖ ¸üÖÓÝÖ †ÃÖæ®Ö Æüß ´Ö¬µÖ
ÃÖÖêÛúÖê¡ÖÖ Æêü ²Öê™üÆüß ¯ÖÏ×ÃÖ¨ü †ÖÆêü.
ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üßµÖ ¸üÖÓÝÖ ´ÆüÞÖæ®Ö †ÖêôûÜÖ»Öß •ÖÖŸÖê. µÖÖ ¸üÖÓÝÖê“Öß
 »ÖõÖ«üß¯Ö - ”ûÖÝÖÖêÃÖ ¯ÖšüÖ¸üÖ¿Öß ÃÖÓ»ÖÝ®Ö †ÃÖ»Öê»Öß ²Öê™êü ´ÆüÞÖ•Öê
ÃÖãºþ¾ÖÖŸÖ ÃÖÖê´ÖÖ»Öß µÖÖ ×¾¤ü¯ÖÛú»¯ÖÖ“µÖÖ •Ö¾Öôû ÝÖ»±ú †Öò±ú
»ÖõÖ«üß¯Ö, ´ÖÖ»Ö×¤ü¾Ö †Ö×ÞÖ ”ûÖÝÖÖêÃÖ ²Öê™êü. µÖÖÓ¯ÖîÛúß ²ÖÆãüŸÖêÛú ²Öê™êü
‹›ü®Ö´Ö¬Öæ®Ö ÆüÖêŸÖê.¤ü×õÖÞÖêÛú›êü ´ÖÖ¤üÖÝÖÖÃÛú¸ü ²Öê™üÖ“µÖÖ ¯Öæ¾ÖìÃÖ Æüß
¯ÖÏ¾ÖÖôû ÃÖÓ“ÖµÖ®ÖÖŸÖæ®Ö ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»µÖÖ ÛÓúÛúÞÖ«üß¯ÖÖ“µÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ
¯Ö¾ÖÔŸÖ¸üÖÓÝÖ ¤üÖê®Ö ¿ÖÖÜÖêŸÖ ×¾Ö³ÖÖÝÖ»Öß •ÖÖŸÖê. ŸµÖÖÓŸÖß»Ö ‹Ûú ¿ÖÖÜÖÖ
†ÖœüôûÞÖÖ¸êü «üß¯ÖÃÖ´ÖæÆü †ÖÆêüŸÖ.
®ÖîŠúÍŸµÖ ×¤ü¿Öê»ÖÖ ×¯ÖÏ®ÃÖ ‹›ü¾Ö›Ôü ²Öê™üÖ¯ÖµÖÕŸÖ ¯ÖÃÖ¸ü»Öß †ÖÆêü. Æüß
 ¯ÖÖ×ÛúÃŸÖÖ®ÖÖ“µÖÖ ×Ûú®ÖÖ¸üß ³ÖÖÝÖÖŸÖ ²ÖãÓ¤êü»Ö †Ö×ÞÖ ‡¸üÖÞÖ“µÖÖ
¿ÖÖÜÖÖ ®ÖîŠúÍŸµÖ ØÆü¤ß •Ö»Ö´ÖÝ®Ö ¸üÖÓÝÖ µÖÖ ®ÖÖ¾ÖÖ®Öê †ÖêôûÜÖ»Öß
¯ÖÙ¿ÖµÖÖ“µÖÖ †ÖÜÖÖŸÖÖŸÖ ×Ûú¿Ö, Æëü›üÖê¸üÖ¾Öß, »ÖÖ¾ÖÖ®Ö, ×ÃÖ¸üß ‡ŸµÖÖ¤üß
•ÖÖŸÖê, ŸÖ¸ü ¤ãüÃÖ¸üß ¿ÖÖÜÖÖ †ÖÝ®ÖêµÖ ×¤ü¿ÖêÛú›êü †ò´ÖÃ™ü¸ü›òü´Ö ¾Ö
²Öê™êü †Öœüôæû®Ö µÖêŸÖÖŸÖ.
ÃÖë™ü¯ÖÖò»Ö ²Öê™üÖ¯ÖµÖÕŸÖ ¯ÖÃÖ¸ü»Öß †ÖÆêü. Æüß ´Ö¬µÖ ØÆü¤ß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üßµÖ
il y
¸üÖÓÝÖ †®ÖêÛú ÃÖ´ÖÖÓŸÖ¸ü ¸üÖÓÝÖÖÓ®Öß ²Ö®Ö»Öß †ÖÆêüŸÖ. 2) ²ÖÓÝÖÖ»Ö“µÖÖ ˆ¯ÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ²Öê™êü : µÖÖ ÝÖ™üÖŸÖß»Ö ÃÖ¾ÖÖÕŸÖ ´ÖÖêšêü
at b
 µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“µÖÖ ¤ü×õÖÞÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÛêúÝÖã‹Ô »Öê®Ö ¯ÖšüÖ¸ü, ²Öê™ü ´ÆüÞÖ•Öê ÁÖß»ÖÓÛúÖ ²Öê™ü ÆüÖêµÖ.
´ÖÖ¤üÖÝÖÖÃÛú¸ü“µÖÖ ¤ü×õÖÞÖêÃÖ ´ÖÖ¤üÖÝÖÖÃÛú¸ü ¯ÖšüÖ¸ü ¾Ö †Ö×±ÏúÛêú“µÖÖ  ®Ö¾¾Ö¤ü ¯Öæ¾ÖÔ ¯Ö¾ÖÔŸÖ¸üÖÓÝÖê“µÖÖ ¯Öæ¾Öì Ûú›êü †Ó¤ü´ÖÖ®Ö ×®ÖÛúÖê²ÖÖ¸ü ²Öê™üÖÓ“ÖÖ
¤ü×õÖÞÖêÃÖ †ÝÖã»ÆüÖÃÖ ¯ÖšüÖ¸ü †ÖÆêü. ÃÖ´ÖæÆü †ÖÆêü.
y
 ×ÆüÓ¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖ ³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ¯Ö×¿“Ö´ÖêÛú›êü ”ûÖÝÖÖêÃÖ Æêü ¯ÖšüÖ¸ü  †Ó¤ü´ÖÖ®Ö¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖã´ÖÖ¡ÖÖ“µÖÖ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸üß»Ö ²Öê™üÖÓ¯ÖîÛúß ²ÖÆãüŸÖêÛú
†ÃÖæ®Ö ŸÖê ´Ö¬µÖ ×ÆüÓ¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üßµÖ ¸üÖÓÝÖê¯ÖµÖÕŸÖ ¯ÖÃÖ¸ü»Öê †ÖÆêü. ²Öê™êü Æüß •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖßµÖ ²Öê™êü †ÖÆêüŸÖ. Æüß ÃÖ¾ÖÔ ²Öê™êü ³Öæ¯Ö¼üÃÖß´Öê¿Öß
jP h
 ¯Öæ¾ÖÔ ×ÆÓ¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖ ´ÆüÞÖ•Öê“Ö ²ÖÓÝÖÖ»Ö“µÖÖ ˆ¯ÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖ ˆŸŸÖ¸ü
p
¤ü×õÖÞÖ ×¤ü¿ÖêÃÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü»Öê»µÖÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖ¸üÖÓÝÖê»ÖÖ ®Ö¾¾Ö¤ü ¯Öæ¾ÖÔ ¸üÖÓÝÖ
×®ÖÝÖ×›üŸÖ †ÖÆêüŸÖ. Æüß ²Öê™êü •Ö»Ö´ÖÝ®Ö ¯Ö¾ÖÔŸÖÖÓ“Öê ÃÖ´Öã¦ü ÃÖ¯ÖÖ™üß“µÖÖ
¾Ö¸ü †Ö»Öê»Öê ³ÖÖÝÖ †ÖÆêü.
†ÃÖê ÃÖÓ²ÖÖê¬ÖŸÖÖŸÖ. Æüß ¸üÖÓÝÖ †Ó¤ü´ÖÖ®Ö ²Öê™üÖ“µÖÖ ¯Ö×¿“Ö´ÖêÛú›æü®Ö 3) †ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ“µÖÖ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ •Ö¾Öôûß»Ö ²Öê™êü : †ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ“µÖÖ
bu a
ÃÖã¹ý¾ÖÖŸÖ ÆüÖê‰ú®Ö ¤ü×õÖÞÖê»ÖÖ †ò´ÖÃ™ü¸ü›òü´Ö ¾Ö ÃÖë™ü ¯ÖÖò»Ö ²Öê™üÖ“µÖÖ ¯Ö×¿“Ö´Ö ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸ü ±úÖ¸ü“Ö £ÖÖê›üß ²Öê™üê †ÖÆêüŸÖ. ŸµÖÖÓ¯ÖîÛúß †¿´ÖÖê¸ü,
¯Öæ¾ÖìÃÖ ÃÖÓ¯ÖŸÖê. ×ÛÎúÃÖ´ÖÃÖ ¾Ö ÛúÖêÛúÖêÃÖ (Ûúß×»ÖÓÝÖ) Æüß ²Öê™êü ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öß †ÖÆêüŸÖ.
A gr
ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ²Öê™êü :  ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üßµÖ ÜÖÖê¸üß :

 †ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ ´ÖÖ¤üÖÝÖÖÃÛú¸ü ¾Ö ÁÖß»ÖÓÛúÖ µÖÖ ´ÖÖêšü¶Ö ²Öê™üÖÓ×¿Ö¾ÖÖµÖ  ÃÖÖÝÖ¸üŸÖôûÖ¾Ö¸üß»Ö ÜÖÖê»Ö¾Ö¸ü †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÃÖ¯ÖÖ™ü ³ÖÖÝÖÖÃÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üßµÖ
ÜÖÖê¸üß ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.
eo
×ÆÓ¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖ †®ÖêÛú »ÖÆüÖ®Ö-´ÖÖêšüß ²Öê™êü ¾Ö “ÖÖ¸ü «üß¯ÖÃÖ´ÖæÆü

†ÖÆêüŸÖ. Æüß ÃÖ¾ÖÔ ²Öê™êü ¯Öãœüß»Ö ÝÖ™üÖÓŸÖ ×¾Ö³ÖÖÝÖŸÖÖ µÖêŸÖß»Ö.  ×ÆÓ¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ÛúÖÆüß ÜÖÖê·µÖÖÓ“Öß ®ÖÖ¾Öê ÜÖÖ»Öß»Ö µÖÖ¤üßŸÖ
1) †¸ü²Öß ÃÖ´Öã¦üÖŸÖß»Ö ²Öê™êü †ÖÆêüŸÖ.
2) ²ÖÓÝÖÖ»Ö“µÖÖ ˆ¯ÖÃÖÖÝÖ¸üÖ»ÖÝÖŸÖ“Öß ²Öê™êü 1) †Öê´ÖÖ ®Ö ÜÖÖê¸êü, 2) †¸êü×²ÖµÖ®Ö ÜÖÖê¸êü,
G
3) †ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ “µÖÖ ×Ûú ®ÖÖ·µÖÖ»ÖÝÖŸÖ“Öß ²Öê™êü 3) ÃÖÖê´ÖÖ »Öß ÜÖÖê¸êü, 4) ´ÖÖò×¸ü¿ÖÃÖ ÜÖÖê¸êü,
4) †Ó™üÖÙŒ™üÛúÖ ÜÖÓ›üÖ•Ö¾Öôûß»Ö ²Öê™êü. 5) ´ÖÃÛúÖ ¸êü®Ö ÜÖÖê¸êü, 6) †ÝÖã»ÆüÖÃÖ ®ÖÖŸÖÖôû ÜÖÖê¸êü,
7) ¯Ö×¿“Ö´Ö †ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ“Öê ÜÖÖê¸êü,
1) †¸ü²Öß ÃÖ´Öã¦üÖŸÖß»Ö ²Öê™êü : Æüß ²Öê™êü ¤üÖê®Ö ˆ¯Ö×¾Ö³ÖÖÝÖÖŸÖ ×¾Ö³ÖÖÝÖŸÖÖ
8) ´Ö¬µÖ ×ÆüÓ¤üß ÜÖÖê¸êü, 9) ÝÖÓÝÖÖ ÜÖÖê¸êü
µÖêŸÖß»Ö. †Ö×±ÏúÛêú“µÖÖ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ•Ö¾Öôûß»Ö ²Öê™êü ¾Ö ´Ö¬µÖ
¯Ö¾ÖÔŸÖ¸üÖÓÝÖê®Ö•ÖßÛú“Öß ´ÆÞÖ•Öê“Ö »ÖõÖ«üß¯Ö - ”ûÖÝÖÖêÃÖ ¸üÖÓÝÖêŸÖß»Ö ²Öê™êü. ÃÖÖÝÖ¸üß ÜÖôûÝÖê †Ö×ÞÖ ÝÖŸÖÖÔ :
†Ö×±ÏúÛúÖ ÜÖÓ›üÖ“µÖÖ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ»ÖÝÖŸÖ“µÖÖ ²Öê™üÖÓ´Ö¬µÖê †£ÖÖÔŸÖ“Ö  ×ÆüÓ¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ²ÖÆãüŸÖÖÓ¿Ö ÝÖŸÖÖÔ ŸµÖÖ“µÖÖ ¯Öæ¾ÖÔ ÃÖß´ÖêÛú›êü
´ÖÖ¤üÖÝÖÖÃÛú¸ü Æêü ²Öê™ü ÃÖ¾ÖÖÕŸÖ ´ÖÖêšêü †ÖÆêü. †ÖÆêüŸÖ. ŸµÖÖ ³ÖÖ¸üŸÖ-†ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ †Ö×ÞÖ ¯Öò×ÃÖ×±úÛú ³Öæ¯Ö¼üÖ“µÖÖ
 ´ÖÖ¤üÖÝÖÖÃÛú¸ü ²Öê™ü Æêü ¤üÖê®Ö ¾ÖêôûÖ ´ÖãÜµÖ ³Öæ´Öß¯ÖÖÃÖæ®Ö †»ÖÝÖ ·ÆÖÃÖ ÃÖß´Öê¾Ö¸ü †ÖÆêüŸÖ. µÖÖÓ¯ÖîÛúß •ÖÖ¾ÖÖ-ÃÖã´ÖÖ ¡ÖÖ²Öê™üÖÓ•Ö¾Öôûß»Ö
—ÖÖ»Öê»Öê †ÖÆêü. ¯ÖÏ£Ö´Ö †Ö×±ÏúÛúÖ ÜÖÓ›üÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö †»ÖÝÖ ÆüÖê‰ú®Ö ŸÖê ÃÖãÓ¤üÖ (7450 ´Öß. ÜÖÖê»Öß) †Ö×ÞÖ †Öê²Ö (6875 ´Öß. ÜÖÖê»Öß) µÖÖ
‡Ó›üÖê-†ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ ³Öæ¯Ö¼üÖ“ÖÖ ³ÖÖÝÖ ²Ö®Ö»Öê ¾Ö ®ÖÓŸÖ¸ü“µÖÖ ÛúÖôûÖŸÖ ŸÖê ¤üÜÖ»Ö ‘ÖêÞµÖÖ•ÖÖêÝµÖÖ ÝÖŸÖÖÔ †ÖÆêüŸÖ.
‡Ó›üÖê-†ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖ ³Öæ¯Ö¼üÖ¯ÖÖÃÖæ®ÖÆüß ×¾Ö»ÖÝÖ —ÖÖ»Öê. ŸÖê ‹Ûú  ÃÖÖÝÖ¸üß•Ö»ÖÖ“Öß ÃÖ¸üÖÃÖ¸üß õÖÖ¸üŸÖÖ ¤ü¸ü Æü•ÖÖ¸üß 35 ³ÖÖÝÖ ‡ŸÖÛúß
ÃÖÓ¾Öê¤ü®Ö¿Öß»Ö ³ÖæÛÓú¯Ö ¯ÖÏ¾ÖÞÖõÖê¡Ö †ÖÆêü. †ÃÖŸÖê.
22 Mo. 9689665611
ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ÃÖÖÝÖ¸üß ¯ÖÏ¾ÖÖÆü: ³ÖÖÝÖ ¸üÖ×Æü»ÖÖ †ÖÆêü. ˆ¤üÖ. ¯ÖÏÖ¤ê×¿ÖÛú ÃÖÆüÛúÖµÖÖÔÃÖÖšüß ‡Ó×›üµÖ®Ö †Öê¿Ö®Ö
×¸ü´Ö †ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö®Ö (IOR-ARC), ²Öß´ÃÖ ™êüÛú (BIMSTECK),
¤ü×õÖÞÖ ØÆü¤ß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÆü¯ÖÏÞÖÖ»Öß “ÖÛÎúßµÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆü †ÖÛéú×ŸÖ
ÝÖÓÝÖÖ ´ÖêÛúÖÑÝÖ ÛúÖê-†Öò¯Ö¸êü¿Ö®Ö, ‡ŸµÖÖ¤ß.
²ÖÓ¬Ö ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖê. µÖÖ “ÖÛÎúßµÖ †ÖÛéú×ŸÖ ²ÖÓ¬ÖÖ“µÖÖ ¤üÖê®Ö ¯ÖÏ´ÖãÜÖ ³Öã•ÖÖ
³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ²ÖÖ²ÖŸÖßŸÖ ØÆü¤ß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü Æüß ‹Ûú ‰ú•ÖÖÔ †ÖÆêü.
´ÆüÞÖ•Öê 1) ¤ü×õÖ ÞÖ ×¾ÖÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖßµÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆü - ÆüÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆü ¯Öæ¾ÖáµÖ ¾ÖÖ·µÖÖÓ“µÖÖ
³ÖÖ¸üŸÖ ¤êü¿Ö•ÖÝÖÖŸÖß»Ö ´ÖÖêšüß †£ÖÔ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ †ÃÖ»Öê»ÖÖ “ÖÖî£µÖÖ ÛÎú´ÖÖÓÛúÖ“ÖÖ
¯ÖÏ³ÖÖ¾ÖÖÜÖÖ»Öß ¯Öæ¾ÖÔ -¯Ö×¿“Ö´Ö ¾ÖÖÆüŸÖÖê. 2) ¯Ö×¿“Ö´Ö ¯ÖÏ¾ÖÖÆü- ÆüÖ ¯Ö×¿“Ö´Öß
¤êü¿Ö ´ÖÖ®Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê. †£ÖÔ ¾µÖ¾ÖÃ£Öê“ÖÖ •Ö¾Öôû•Ö¾Öôû 70 ™üŒÛêú ³ÖÖÝÖ
¾ÖÖ·µÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾ÖÖÜÖÖ»Öß †ÃÖÞÖÖ¸üÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆü ¯Ö×¿“Ö´ÖêÛú›æü®Ö ¯Öæ¾ÖìÛú›êü
ŸÖê»ÖÖ“µÖÖ †ÖµÖÖŸÖß¾Ö¸ü †¾Ö»ÖÓ²Öæ®Ö †ÖÆêü. µÖÖŸÖß»Ö ²ÖÆãüŸÖÖÓ¿Ö ŸÖê»Ö †ÖÜÖÖŸÖß
¾ÖÖÆüŸÖÖê. ÆüÖ †ÖÛéú×ŸÖ²ÖÓ¬Ö “ÖÛÎúÖÛúÖ¸ü †ÃÖæ®Ö ¯Ö×¿“Ö´ÖêÛú›êüê´ÖÖê—ÖÖÓ×²ÖÛú
¯ÖÏ¤êü¿ÖÖÓŸÖæ®Ö µÖêŸÖÖê.
†ÝÖã»ÆüÖÃÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆü ¾Ö ¯Öæ¾ÖìÛú›êü ¯Ö×¿“Ö´Ö †ÖòÃ™Òüê ×»ÖµÖÖ ¯ÖÏ¾ÖÖÆüÖ®Öê ¯ÖæÞÖÔ
•ÖÝÖÖŸÖß»Ö ÃÖÖÝÖ¸üß õÖê¡ÖÖŸÖæ®Ö ÆüÖêŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ÜÖ×®Ö•Ö ŸÖê»Ö
ÆüÖêŸÖÖê. ÆüÖ “ÖÛÎúßµÖ †ÖÛéú×ŸÖ²ÖÓ¬Ö •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸üß»Ö ¯ÖÏ´ÖãÜÖ
ˆŸ¯ÖÖ¤ü®ÖÖÓ¯ÖîÛúß †Ó¤üÖ•Öê 40 ™üŒÛêú ˆŸ¯ÖÖ¤ü®Ö ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖæ®Ö ÆüÖêŸÖê.
†ÖÛéú×ŸÖ²ÖÓ¬ÖÖÓ¯ÖîÛúß ‹Ûú ´ÖÖ®Ö»ÖÖ •ÖÖŸÖÖê.
il y
¯Öæ¾ÖìÛú›üß»Ö ¤êü¿ÖÖÓ¿Öß ¾ÖÖœüŸµÖÖ ¾µÖÖ¯ÖÖ¸üß ÃÖÓ²ÖÓ¬ÖÖŸÖæ®Ö ³ÖÖ¸üŸÖÖ»ÖÖ µÖêŸµÖÖ
ˆ¢Ö¸ü ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖ ŠúŸÖæ®ÖãÃÖÖ¸ü ´ÖÖ®ÃÖæ®Ö ¾ÖÖ·µÖÖÓ“µÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾ÖÖ®Öê
ÛúÖÆüß ¾ÖÂÖÖÕŸÖ ´ÖÖêšüÖ ¾ÖÖ™üÖ ×´Öôæû ¿ÖÛúŸÖÖê. ÝÖê»µÖÖ ‹ÛúÖ ¤ü¿ÖÛúÖŸÖ“Ö
at b
ÃÖÖÝÖ¸üß ¯ÖÏ¾ÖÖÆü ¾ÖÖÆüŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ´ÖãÜµÖŸÖ: Æêü ¯ÖÏ¾ÖÖÆü ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ»ÖÖ †®ÖãÃÖºþ®Ö
†×ÃÖµÖÖ®Ö®Ö ¤êü¿ÖÖÓ¿Öß †ÃÖ»Öê»ÖÖ ³ÖÖ¸üŸÖÖ“ÖÖ ¾µÖÖ¯ÖÖ¸ü •ÖÖê 1993 ´Ö¬µÖê
¾ÖÖÆüŸÖÖŸÖ. ˆ®ÆüÖóµÖÖŸÖ ŸµÖÖÓ“Öß ×¤ü¿ÖÖ ‘Ö›ü¶ÖóµÖÖ“µÖÖ ÛúÖ™ü¶ÖÓ¯ÖÏ´ÖÖÞÖê,
±úŒŸÖ 1484 ¤ü¿Ö»ÖõÖ ›üÖò»Ö¸ü ÆüÖêŸÖÖ ŸÖÖê †ÖŸÖÖ ¤ãü¯¯Ö™ü —ÖÖ»Öê»ÖÖ †ÖÆêü.
ŸÖ¸ü ×Æü¾ÖÖóµÖÖŸÖ ŸÖß ‘Ö›ü¶ÖóµÖÖ“µÖÖ ÛúÖ™ü¶ÖÓ“µÖÖ ×¾Ö¹ý¨ü ×¤ü¿Öê®Öê †ÃÖŸÖê.
y
´ÖÖÆüßŸÖ †ÖÆêü ÛúÖ ŸÖã´ÆüÖÓ»ÖÖ?
ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ“Öê ³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ¥üÂ™üß®Öê ´ÖÆü¢¾Ö :
jP h
ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸ü õÖê¡ÖÖ´Ö¬Öê ³ÖÖ¸üŸÖÖ»ÖÖ ´Ö¬µÖ¾ÖŸÖá ¾Ö ÃÖÖ´Ö×¸üÛú
Ã£ÖÖ®Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê †ÖÆêü. ³ÖÖ¸üŸÖÖ“Öê ¸üÖÂ™ÒüßµÖ ×ÆüŸÖ ¾Ö †ÖÙ£ÖÛú Ã¾ÖÖ¸üÃµÖ
p ×¤ü†Öê-ÝÖÖê ÝÖÖÙÃÖ†Ö Æêü ×¾ÖÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖÖ“µÖÖ ¤ü×õÖÞÖêÃÖ †ÃÖ»Öê»Öê ´Ö¬µÖ
ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ¯ÖÏ¾ÖÖôû ²Öê™ü †ÖÆêü. ŸÖê£Öê 60 »ÖÆüÖ®Ö ²Öê™ÓüÖ“ÖÖ
ÃÖ´ÖæÆü †ÖÆêü. µÖÖ ²Öê™üÖ“ÖÖ ¿ÖÖê¬Ö µÖã¸üÖê×¯ÖµÖ®Ö »ÖÖêÛúÖÓ®Öß »ÖÖ¾Ö»ÖÖ ŸµÖÖ»ÖÖ
Æêü †×¾Ö³ÖÖ•µÖ×¸üŸµÖÖ ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ»ÖÖ •ÖÖê›ü»Öê ÝÖê»Öê †ÖÆêü. ØÆü¤üß
¯ÖÖêŸÖãÔ×ÝÖ•ÖÖÓ®Öß ®ÖÖ¾Ö ×¤ü»Öê. Æêü ®ÖÖî¤ü»Ö ¾Ö ÃÖÓ¸üõÖÞÖÖ“µÖÖ ¥üÂ™üß®Öê ÜÖæ¯Ö
bu a
´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ¿Öß ¿ÖÖÓŸÖßõÖê¡Ö ´ÆüÞÖæ®Ö ¸üÖÜÖÞÖê, ´ÖÆüÖ¿ÖŒŸÖà“µÖÖ Ã¯Ö¬Öì ¯ÖÖÃÖæ®Ö
´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê Ã£ÖÖ®Ö †ÖÆêü. µÖÖ ²Öê™üÖÓ“µÖÖ ØÆü¤üß ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖŸÖß»Ö ×¾Ö×¿ÖÂ™ü
Æêü õÖê¡Ö ´ÖãŒŸÖ šêü¾ÖÞÖê, ÃÖÖÝÖ¸üŸÖ™üßµÖ ¸üÖÂ™ÒüÖÓ´Ö¬Öê ÃÖÆüÛúÖµÖÖÔ“Öß ³ÖÖ¾Ö®ÖÖ
³ÖÖîÝÖÖê×»ÖÛú Ã£ÖÖ®ÖÖ´Öãôêû ŸµÖÖ»ÖÖ ÃÖÖ´Ö×¸üÛú ´ÖÆü¢¾Ö ¯ÖÏÖ¯ŸÖ —ÖÖ»Öê †ÖÆêü.
A gr
¾ÖÖœüßÃÖ »ÖÖ¾ÖÞÖê Æüß ³ÖÖ¸üŸÖÖ“µÖÖ ¯Ö¸ü¸üÖÂ™ÒüßµÖ ¬ÖÖê¸üÞÖ×®ÖŸÖß“ÖÖ ®ÖêÆü´Öß“Ö
8. •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß
eo
 ‹ÛúÖ“Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ  ´Öé¤üÖ †ŸµÖÓŸÖ ÃÖã¯ÖßÛú ¾Ö Êã´Ö ÃÖµÖãŒŸÖ †ÃÖŸÖê. µÖê£Öß»Ö ²ÖÆãüŸÖÖÓ¿Öß
¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß ¾Ö ¯ÖÏÖÞÖß ‹Ûú×¡ÖŸÖ ¸üÖÆüŸÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¯ÖÏ¤üê¿ÖÖÃÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß ¾ÖéõÖÖÓ“Öê »ÖÖÛæú›ü ÛúšüßÞÖ †ÃÖŸÖê. ´ÖÆüÖêÝÖ®Öß, ‹²Ö®Öß, ¸üÖê•Ö¾Öæ›ü,
´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. ¸ü²Ö¸ü, ŸÖÖ›ü, ®ÖÖ¸üôû, ¯ÖÖ´Ö †ÃÖê ¾ÖéõÖ ŸÖÃÖê“Ö †ÖòÙÛú›ü, •ÖÓÝÖ»Öß±ãú»Öê,
×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ¾Öê»Öß, ®Öê“Öê, ¿Öê¾ÖÖôû, ‡ŸµÖÖ¤üß ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß µÖê£Öê
G
•Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß ¾Ö ¯Ö×¸üÃÖÓÃ£ÖêŸÖß»Ö ±ú¸üÛú :

†ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
 ‹ÜÖÖªÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ, •Öê£Öê •Öî×¾ÖÛú †Ö×ÞÖ †•Öî×¾ÖÛú ‘Ö™üÛúÖÓ´Ö¬µÖê
†ÖÓŸÖ¸ü×ÛÎúµÖÖ ‘Ö›üŸÖ †ÃÖŸÖê. µÖÖ »ÖÖ ¯Ö×¸üÃÖÓÃ£ÖÖ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.  ¯ÖÏÖÞÖß •Öß¾Ö®Ö : µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß´Ö¬µÖê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê ¯ÖÏÖÞÖß ¾Ö
¯ÖõÖß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ´ÖÖÛú›ü, †Öê¸üÖÓÝÖ‰ú™üÖ®Ö, ÝÖÖê×¸ü»ÖÖ, ×“ÖÓ¯ÖÖ—Öß,
³Öæ-•Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß : ×ÝÖ¬ÖÖ›ü ¾ÖÝÖáµÖ ¯ÖõÖß, ÆüÖò®ÖÔ×²Ö»Ö, ¯ÖÖê¯Ö™ü ‡ŸµÖÖ¤üà“µÖÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏ•ÖÖŸÖß
1) ¾ÖÂÖÖÔ¾Ö ®ÖÖŸÖß»Ö •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
 †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : 00 ŸÖê 100 ˆ¢Ö¸ü ¾Ö ¤ü×õÖÞÖ ÝÖÖê»ÖÖ¬ÖÔ.  ´ÖÖ®Ö¾Öß •Öß¾Ö®Ö : µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ´Öæôû ´ÖÖ®Ö¾Öß •Ö´ÖÖŸÖß †ªÖ¯ÖÆüß
 ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß : µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖ •Öî¾Ö×¾Ö×¾Ö¬ÖŸÖÖ ×¾Ö¯Öã»Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ †Ö×¤ü´Ö †¾ÖÃ£ÖêŸÖ †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
†ÖœüôûŸÖê. ¯Öé£¾Öß ¾Ö¸üß»Ö ÃÖ•Öß¾ÖÖÓ“µÖÖ ×®Ö´´µÖÖ ¯ÖêõÖÖ •ÖÖÃŸÖ ¯ÖÏ•ÖÖŸÖß ˆ¤üÖ.: ÛúÖÓÝÖÖê´Ö¬Öß»Ö ×¯ÖÝ´Öß, †ò´Öê—ÖÖò®Ö´Ö¬Öß»Ö ²ÖÖê¸üÖê ‡Ó×›üµÖ®Ö,
×¾ÖÂÖã¾Ö¾Öé¢ÖßµÖ ¾Ö®ÖÖÓ´Ö¬µÖê †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. µÖÖ ¾Ö®ÖÖŸÖß»Ö ²ÖÆãüŸÖÖÓ¿Ö †Ó¤ü´ÖÖ®Ö-×®ÖÛúÖê²ÖÖ ¸ü´Ö¬Öß»Ö ÃÖë×™ü®Ö»Ö, †ÖòÝ¾ÖÖ, •ÖÖ¸ü¾ÖÖ, ‡ŸµÖÖ¤üß.
¾ÖéõÖ ¹Óý¤ü¯ÖÞÖá †ÃÖæ®Ö ¤üÖ™üß¾ÖÖ™üß®Öê ¾ÖÖœüŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ“Öß ÃÖ¾ÖÔÃÖÖ¬ÖÖ¸üÞÖ 2) ˆÂÞÖ Ûú×™ü²ÖÓ¬ÖßµÖ ¯ÖÖ®Ö—Ö›üß •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß :
ˆÓ“Öß 50 ´Öß™ü¸ü †ÃÖŸÖê.  †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : 50 ŸÖê 300 ˆ¢Ö¸ü ¾Ö ¤ü×õÖÞÖ ÝÖÖê»ÖÖ¬ÖÔ
23 Mo. 9689665611
 ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß : µÖÖ ¾Ö®ÖÖŸÖß»Ö ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß ¯ÖÖ¾ÖÃÖÖóµÖÖŸÖ ×Æü¸ü¾µÖÖÝÖÖ¸ü  ÜÖÖê›üÃÖ¥ü¿µÖ ¯ÖÖ®Öê“Ö ¯ÖÏÛúÖ¿Ö ÃÖÓ¿»ÖêÂÖÞÖ Ûú¸üŸÖÖŸÖ.
¾Ö ÛúÖê¸ü›ü¶Ö ŠúÍŸÖæŸÖ ¯ÖÖ®ÖÝÖôû ÆüÖê‰ú®Ö ¯ÖÞÖÔ Æüß®Ö ÆüÖêŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ´Öãôêû  ¯ÖÏÖÞÖß •Öß¾Ö®Ö : ×¾Ö¸üôû ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß •Öß¾Ö®Ö †ÃÖ»µÖÖ®Öê
µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖß»Ö ¾Ö®ÖÖÓ®ÖÖ ¯ÖÖ®Ö—Ö›üß“Öß ¾Ö®Öê ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ. •Öî¾Ö×¾Ö×¾Ö¬ÖŸÖÖ ÃÖã¨üÖ ´ÖµÖÖÔ×¤üŸÖ †ÖÆêü.
 ÃÖÖÝÖ ÆüÖ µÖÖ ¾Ö®ÖÖÓŸÖß»Ö †ÖÙ£ÖÛú¥üÂ™ü¶Ö ¯ÖÏ´ÖãÜÖ ¾ÖéõÖ †ÖÆêü. ×¾Ö×¾Ö¬Ö
 µÖê£Öê ´ÖÖêšü¶Ö †ÖÛúÖ¸üÖ“Öê ¯ÖÏÖÞÖß Ûú´Öß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. »ÖÆüÖ®Ö †ÖÛúÖ¸üÖ“Öê
¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê ²ÖÖÓ²Öæ, ÃÖÖÝÖ ÃÖÖ»Ö, ×¿ÖÃÖ¾Ö, “ÖÓ¤ü®Ö , ÜÖî¸ü, ÛãúÃÖæ´Ö ˆÓ›ü»Ö ¯ÖÏÖÞÖß ŸµÖÖ´ÖÖ®ÖÖ®Öê †×¬ÖÛú †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
¾ÖéõÖ ‡ŸµÖÖ¤ß ´ÖÆü¢¾ÖÖ“Öê ¾ÖéõÖ †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
¯ÖÏÖÞÖß : ˆÓ™ü, ‘ÖÖê¸ü¯Ö›ü, ¯ÖÖ»Ö ¾Ö ÃÖÖ¯ÖÖÓ“µÖÖ †®ÖêÛú •ÖÖŸÖß,
 ¯ÖÏÖÞÖß •Öß¾Ö®Ö : ˆÂÞÖ ¾Ö ˆ¯ÖÖêÂÞÖ Ûú×™ü²ÖÓ¬ÖßµÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß´Ö¬µÖê Ø¾Ö“Öæ, ¾ÖÖôû¾ÖÓ™üß ÛúÖÃÖ¾Ö, ˆÓ¤üß¸ü, ´ÖÓãÝÖæÃÖ ŸÖÃÖê“Ö ¿ÖêóµÖÖ-´Öëœü¶Ö,
¯ÖÏÖ×ÞÖ •Öß¾Ö®ÖÖ²ÖÖ²ÖŸÖ ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ ×¾Ö×¾Ö¬ÖŸÖÖ †ÖœüôûŸÖê. µÖÖ ÝÖÖœü¾Ö, ‡ŸµÖÖ¤ß.
¤üÖê®Æüß •Öß¾ÖÃÖÆÓüŸÖßŸÖß»Ö •Öî¾Ö×¾Ö×¾Ö¬ÖŸÖÖ •ÖÝÖÖŸÖß»Ö ¤ãüÃÖ·µÖÖ ¯ÖõÖß : ¯ÖõµÖÖÓ´Ö¬µÖê ¿ÖÆüÖ´ÖéÝÖ, ‘Öã²Ö›ü, »ÖÖ¾ÖÖ, ÝÖ¹ý›ü, ÃÖÃÖÖÞÖÖ,
ÛÎú´ÖÖÓÛúÖ“Öß †ÖÆêü. ×ÝÖ¬ÖÖ›ü, ›üÖê´Ö ÛúÖ¾ÖôûÖ, ‡ŸµÖÖ¤üß ¯ÖõÖß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
il y
 µÖÖŸÖ †ŸÖß ÃÖæõ´Ö ¯ÖÏÖÞµÖÖÓ¯ÖÖÃÖæ®Ö ŸÖê ´ÖÆüÖÛúÖµÖ †ÃÖê Æü¢Öß , ¯ÖÖÞÖ‘ÖÖê›êü, Ûúß™üÛú : ‘Ö¸ü´ÖÖ¿Öß, ³ÖãÓÝÖê, ±ãú»Ö¯ÖÖÜÖ¸êü, ¯ÖŸÖÓÝÖ , ¾ÖÖôû¾Öß“Öê ¯ÖÏÛúÖ¸ü,
ÝÖë›êü ŸÖÃÖê“Ö ¾ÖÖ‘Ö, ØÃÖÆü, ÝÖ¾Öê, ´ÖÖÛú›êü ‡ŸµÖÖ¤üàÃÖÖ¸üÜÖê ¯ÖÏÖÞÖß
at b
‡ŸµÖÖ¤üß.
×¤üÃÖæ®Ö µÖêŸÖÖŸÖ.
 ´ÖÖ®Ö¾Öß •Öß¾Ö®Ö : ´ÖÖ®Ö¾Öß ¾ÖÃÖÖÆüŸÖß ±úŒŸÖ ¯ÖÖÞÖ¾Öšü¶Ö•Ö¾Öôû
3) ÃÖò¾ÆüÖ®ÖÖ ÝÖ¾ÖŸÖÖôû •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß : †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ ×¾ÖÜÖã¸ü»Öê»µÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. µÖê£Öê ÛúÖÆüß
y
 †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : 100 ŸÖê 200 ˆ¢Ö¸ü ¾Ö ¤ü×õÖÞÖ ÝÖÖê»ÖÖ¬ÖÔ
¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ³Ö™üÛúß •Öß¾Ö®Ö¿Öî»Öß †ÖÆêü. ²Ö¤üÖ‰ú®Ö •Ö´ÖÖŸÖß“Öß »ÖÖêÛú
jP h
 ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß : ÃÖã´ÖÖ¸êü 3 ŸÖê 6 ´Öß. ˆÓ“Öß“Öê ÝÖ¾ÖŸÖ Æêü µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖ“Öê ¯Öæ¾Öá ˆÓ™üÖ¾Öºþ®Ö ¾µÖÖ¯ÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖ †ÃÖŸÖ.
¯ÖÏ´ÖãÜÖ ¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ê Æêü ÝÖ¾ÖŸÖ ÃÖ»ÖÝÖ ¾Ö ²ÖÖ¸ü´ÖÖÆüß †ÖœüôûŸÖê. Æêü 5) ³Öæ´Ö¬µÖ ÃÖÖÝÖ¸üß •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß (“Öò¯Ö¸ü»Ö ¯ÖÏ¤êü¿Ö) :
p
ÝÖ¾ÖŸÖ •ÖÖ›ü, ¸üÖšü ¾Ö ¹Óý¤ü ¯ÖÖŸÖß“Öê †ÃÖŸÖê. µÖÖ ÝÖ¾ÖŸÖÖ»ÖÖ ÆüŸŸÖß
 †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : 300 ŸÖê 400 ˆ¢Ö¸ü ¾Ö ¤ü×õÖÞÖ ÝÖÖê»ÖÖ¬ÖÖÔŸÖ
ÝÖ¾ÖŸÖ †ÃÖêÆüß ÃÖÓ²ÖÖê¬ÖŸÖÖŸÖ. —Öã›æü¯Ö ¾Ö ¾ÖéõÖ¯ÖÏÛúÖ¸ü †ŸµÖÓ ŸÖ ŸÖã¸üôûÛú
bu a
Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.  ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß : µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖà“Öß ˆÓ“Öß Ûú´Öß †ÃÖŸÖê.
¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß ¯ÖÖ®Ö—Ö›üß †Ö×ÞÖ ÃÖ¤üÖÆü×¸üŸÖ †¿ÖÖ ×´ÖÁÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖ“µÖÖ
 ¯ÖÏÖÞÖß •Öß¾Ö®Ö : ´Öã²Ö»ÖÛú ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖ¾Ö¸üß»Ö ²ÖÖ¸ü´ÖÖÆüß ÝÖ¾ÖŸÖÖ“µÖÖ
A gr
†ÖÆêüŸÖ. ¾ÖéõÖÖÓ“Öß ¯ÖÖ®Öê ´ÖêÞÖ“Ö™ü, ×“Ö¾Ö™ü ¾Ö •ÖÖ›ü †ÃÖŸÖÖŸÖ. ¯Ö×¸üÞÖÖ´Öß

¤üÖ™ü †Ö“”ûÖ¤ü®ÖÖ´Öãôêû ÃÖò¾ÆüÖ®ÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß´Ö¬µÖê ŸÖéÞÖ³ÖõÖÛú ¯ÖÏÖÞÖß
´Öã²Ö»ÖÛú ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ. ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖßŸÖß»Ö ¯ÖÖÞµÖÖ“Öê ²ÖÖÂ¯Öß³Ö¾Ö®Ö Ûú´Öß ÆüÖê‰ú®Ö ŸµÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖÛæú»Ö
 ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ŸÖéÞÖ³ÖõÖÛú ¯ÖÏÖÞµÖÖÓ“µÖÖ †×ÃŸÖŸ¾ÖÖ´Öãôêû
¯ÖµÖÖÔ¾Ö¸üÞÖÖŸÖÆüß ŸÖÝÖ ¬Öºþ ¿ÖÛúŸÖÖŸÖ. µÖê£Öê Ø»Ö²Öæ¾ÖÝÖáµÖ ±úôû—ÖÖ›êü,
eo
ÃÖÖÆü×•ÖÛú“Ö µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ †®ÖêÛú´ÖÖÓÃÖ ³ÖõÖÛú ¯ÖÏÖÞµÖÖÓ“Öê ¾ÖÖÃŸÖ¾µÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö¸ÓüÝÖß ±ãú»ÖÖÓ“Öß —Öã›ãü¯Öê †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ¸üÖê—Ö´Öê¸üß, ÛúÖòÛÔú, †ÖêÛú,
†ÖœüôûŸÖê. †Öò×»Ö¾Æü, µÖãÛòú×»Ö¯™üÃÖ, ¯Öß“Ö, ¯ÖÖ‡Ô®Ö, Ã¾Öß™ü “ÖêÃ™ü®Ö™ü, ×ÃÖ›üÖ¸ü,
 ¯ÖõµÖÖÓ´Ö¬µÖê ×ÝÖ¬ÖÖ›ü, ´ÖÖôûœüÖêÛú, ×™ü™ü¾Öß, ¿ÖÆüÖ´ÖéÝÖ ‡ŸµÖÖ¤üß ¯ÖõÖß ÃÖÖµÖ¯ÖÏÃÖ ‡ŸµÖÖ¤üß ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß †ÖÆêüŸÖ.
†ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
G
 ¯ÖÏÖÞÖß •Öß¾Ö®Ö : µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖ ÃÖÃÖÖ, Æü×¸üÞÖ, ¿Öêôûß, ›ãüŒÛú¸ü,

4) †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : ‘ÖÖê›üÖ, ŸÖ¯Ö×Ûú¸üß †Ã¾Ö»Ö, ×“Ö¢ÖÖ, ÛúÖê»ÆüÖ , ¸üÖ®Ö´ÖÖÓ•Ö¸ü, ¿ÖêóµÖÖ,
 †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : ¤üÖê®Æüß ÝÖÖê»ÖÖ¬ÖÖÔŸÖ 200 ŸÖê 300 ˆ¢Ö¸ü ¾Ö ´ÖëœüµÖÖ †¿Öß ¯ÖÏÖÞÖßÃÖÓ¯Ö¤üÖ ¯ÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ ×´ÖôûŸÖê.
¤ü×õÖÞÖ †õÖ¾Öé¢ÖÖ¤¸ü´µÖÖ®Ö  ×ÝÖ¬ÖÖ›ü, ÝÖ¹ý›ü µÖÖ ¯ÖõµÖÖÓ“Öê ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ †Ö×¬ÖŒµÖ †ÖÆêü. ÃÖãÃÖ¸ü,
 ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß : ×¾ÖÜÖã¸ü»Öê»µÖÖ Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß •Öß¾Ö®Ö †ÖœüôûŸÖê. ÃÖ¸ü¯Ö™üÞÖÖ¸êü ¯ÖÏÖÞÖß †Ö×ÞÖ Ûúß™üÛúÖÓ´Ö¬µÖê ×¾Ö×¾Ö¬Ö ×Ûú›ü¶ÖÓ“Öê ¯ÖÏÛúÖ¸ü,
µÖÖ´Ö¬µÖê ÜÖ•Öæ¸ü, ÜÖê•Ö›üß, ²ÖÖ³Öæôû µÖÖ ÛúÖ™êü¸üß ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß ŸÖ¸ü ´Ö¬Ö´ÖÖ¿µÖÖ †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
¿Öê¸üß, ‘ÖÖµÖ¯ÖÖŸÖ, ‘ÖÖÞÖê¸üß µÖÖ —Öã›æü¯Ö ¯ÖÏÛúÖ¸üÖŸÖß»Ö ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß  ´ÖÖ®Ö¾Öß •Öß¾Ö®Ö : µÖê£Öß»Ö Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö †Ö»ÆüÖ¤ü¤ÖµÖÛú †ÃÖ»µÖÖ®Öê
†ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ÛúÖê¸ü›ü¶Ö Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ´Öãôêû ¾ÖéõÖÖ¾Ö¸üÞÖ Œ¾Ö×“ÖŸÖ ´ÖÖ®Ö¾Öß •Öß¾Ö®Ö ÃÖãÃÖÊ ¾Ö ×¾ÖÛú×ÃÖŸÖ †ÖÆêü.
†ÖœüôûŸÖê.
6) ÃÖ´Ö¿ÖßŸÖÖêÂÞÖ ¯ÖÖ®Ö—Ö›ü •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß :
¾Ö®Ö ¾Öî×¿ÖÂ™üü¶ê :  †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : 400 ŸÖê 500 ˆ¢Ö¸ü ¾Ö ¤ü×õÖÞÖ ÝÖÖê»ÖÖ¬ÖÖÔŸÖ
 •ÖÖ›ü ¯ÖÖ®Öê ¾Ö ¯ÖÖÞÖß ÃÖÖšü¾ÖÞµÖÖ“Öß õÖ´ÖŸÖÖ †ÃÖ»Öê»µÖÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê ÜÖÓ›üÖ“µÖÖ ¯Öæ¾ÖÔ ³ÖÖÝÖÖŸÖ“Ö
 ÛúÖ™êü¸üß †ÃÖ»µÖÖ®Öê ²ÖÖÂ¯Öß ³Ö¾Ö®ÖÖ“ÖÖ ¾ÖêÝÖ ´ÖÓ¤ü, ¯ÖÏÖÞµÖÖÓ¯ÖÖÃÖæ®Ö  ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß : ˆÓ“Ö ¾ÖÖœüÞÖÖ¸üß —ÖÖ›êü (18 ŸÖê 30 ´Öß.),Ûú´Öß ˆÓ“Öß“Öß
ÃÖã¸ü×õÖŸÖ.
24 Mo. 9689665611
—ÖÖ›êü, »ÖÖò¸êü»Ö, ²Öê¸üß ¾ÖÝÖáµÖ —Öã›æü¯Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. µÖÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖÓ“µÖÖ †ÓÝÖÖ¾Ö¸ü •ÖÖ›ü “Ö¸ü²Öß †ÃÖæ®Ö ŸÖê ÛêúÃÖÖôû
•Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖ ÛúšüßÞÖ »ÖÖÛæú›ü †ÃÖ»Öê»Öê ¾Ö ¯ÖÖ®Ö—Ö›ü •ÖÖŸÖß“Öê †ÃÖŸÖÖŸÖ. ¸êü®Ö×›ü †¸ü, ×ÝÖÏ—Ö»Öß †Ã¾Ö»Ö, ‹»Ûú, Ûòú×¸ü²ÖÖê, ‡ŸµÖÖ¤üß
¾ÖéõÖ †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ˆ¤üÖ. ²Öß“Ö, ‹»´Ö, “ÖêÃ®Ö™ü, †ÖêÛú, ×¾Ö»ÖÖê, ŸÖéÞÖ³ÖõÖÛú ¯ÖÏÖÞÖß µÖê£Öê †ÖÆêüŸÖ. »ÖÖÓ›üÝÖÖ, ¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ ØÃÖÆü, ¯µÖã´ÖÖ ¾Ö
“Öê¸üß, ´Öò¯Ö»Ö, ¯ÖÖ‡®Ö, †ÖÛÎúÖê›ü, ¤êü¾Ö¤üÖ¸ü ‡ŸµÖÖ¤üß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ¯ÖÑ£Ö¸ü Æêü ´ÖÖÓÃÖ³ÖõÖÛú ¯ÖÏÖÞÖßÆüß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
 ¯ÖÏÖÞÖß •Öß¾Ö®Ö : µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖ ŸÖ¯Ö×Ûú¸üß †Ã¾Ö»Ö, ŸÖÖÓ²Ö›üÖ  ´ÖÖ®Ö¾Öß •Öß¾Ö®Ö : µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖ ¾ÖÖŸÖÖ¾Ö¸üÞÖ †×ŸÖ £ÖÓ›ü
ÛúÖê»ÆüÖ, ÃÖê²Ö»Ö, Ø´ÖÛú †ÃÖê ¤üÖ™ü ¾Ö ´Ö‰ú ÛêúÃÖ †ÃÖ»Öê»Öê ¯ÖÏÖÞÖß †ÃÖ»µÖÖ®Öê ´ÖÖ®Ö¾Öß ¾ÖÃŸÖß Ûú´Öß †ÖœüôûŸÖê. µÖÖ ÃÖæ“Öß¯ÖÞÖá ¾Ö®ÖÖÓŸÖß»Ö
†ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ²Ö×Æü¸üß ÃÖÃÖÖÞÖÖ, ÃÖãŸÖÖ¸ü, ÛúÖÙ›ü®Ö»Ö Æêü ¯ÖõÖß ¯ÖÖÆüÖµÖ»ÖÖ ¾ÖéõÖ ´Öé¤æü »ÖÖÛú›üÖÃÖÖšüß ¯ÖÏ×ÃÖ¤üË¬Ö †ÖÆêüŸÖ.
×´ÖôûŸÖÖŸÖ. ŸÖÃÖê“Ö µÖê£Öê †®ÖêÛú ¯ÖÏÛúÖ¸ü“Öê Ûúß™üÛú †ÖÆêüŸÖ. 9) ™ãÓü›ÒüÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß :
7) ÃÖ´Ö¿ÖßŸÖÖêÂÞÖ ÝÖ¾ÖŸÖÖôû •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß :  †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : 650 ŸÖê 900 ˆ¢Ö¸ü †õÖ¾Öé¢Ö
il y
 †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : 400 ŸÖê 550 ˆ¢Ö¸ü ¾Ö ¤ü× õÖÞÖ  ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß : •Ö´Öß®Ö ¾ÖÂÖÖÔŸÖß»Ö †Öšü ´Ö×Æü®µÖÖÓ¯ÖêõÖÖ †×¬ÖÛú ÛúÖôû
†õÖ¾Öé¢ÖÖ¤ü´µÖÖ®Ö ²Ö±úÖÔ“”ûÖ×¤üŸÖ †ÃÖŸÖê. ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖà®ÖÖ ¾ÖÖœüßÃÖ »ÖÖÝÖÞÖÖ¸üß ˆÂÞÖŸÖÖ,
at b
 ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß : ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖßŸÖ ÝÖ¾ÖŸÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü †×¬ÖÛú †ÖœüôûŸÖÖê. µÖÖ ¯ÖÏÛúÖ¿Ö ¾Ö •Ö×´Ö®ÖßŸÖß»Ö ¯ÖÖÞÖß •Ö¾Öôû•Ö¾Öôû ®ÖÃÖŸÖê. ŸµÖÖ´Öãôêû
¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö ÝÖ¾ÖŸÖ »ÖãÃÖ»Öã¿ÖßŸÖ ¾Ö ´Ö‰ú †ÃÖŸÖê. ¯ÖÖ‰úÃÖ ²ÖêŸÖÖ“ÖÖ ÜÖã¸ü™ü¶Ö Ã¾Öºþ¯ÖÖŸÖß»Ö ÝÖ¾ÖŸÖ, —Öã›ãü¯Öê, ¿Öî¾ÖÖ»Ö, ¤üÝÖ ›ü±æú»Ö ‡ŸµÖÖ¤üß
y
†ÃÖ»µÖÖ®Öê †Öê»ÖÖ¾ÖÖ ´Öé¤êüŸÖß»Ö ÜÖÖ»Ö“µÖÖ £Ö¸üÖ¯ÖµÖÕŸÖ ¯ÖÖêÆüÖê“ÖŸÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß ×¤üÃÖŸÖÖŸÖ.
®ÖÖÆüß. ŸµÖÖ´Öãôêû ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖà´Ö¬Öß»Ö ¾ÖéõÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü ±úÖ¸üÃÖÖ †ÖœüôûŸÖ  ¯ÖÏÖÞÖß •Öß¾Ö®Ö : µÖê£Öê ¯ÖÏÖ×ÞÖ •Öß¾Ö®Ö †ŸµÖ»¯Ö †ÖœüôûŸÖê. †×ŸÖ

jP h
®ÖÖÆüß.
¯ÖÏÖÞÖß •Öß¾Ö®Ö : µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖ ¯ÖÏÖÞÖß•Öß¾Ö®Ö ¾Öî×¾Ö¬µÖ¯ÖæÞÖÔ †ÖÆêü.
p £ÖÓ›ü Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖŸÖ •ÖÝÖÞµÖÖÃÖÖšüß »ÖÖÝÖÞÖÖ¸üß †ÓÝÖÖ¾Ö¸üß»Ö •ÖÖ›ü “Ö¸ü²Öß
¾Ö ¤üÖ™ü ÛêúÃÖ ¯ÖÏÖÞµÖÖÓ“µÖÖ ¿Ö¸üß¸üÖ¾Ö¸ü †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. †Ã¾Ö»Ö, ÛúÃŸÖã¸üß
Æü×¸üÞÖ, ÛúÖôû¾Öß™ü, ÝÖ¾ÖÖ, ‘ÖÖê›üÖ Æêü ŸÖéÞÖ³ÖõÖß ŸÖ¸ü »ÖÖÓ›üÝÖê, ÛúÖòµÖÖê™ü ²Öî»Ö, ¸êü®Ö×›ü†¸ü, Ûòú×¸ü²Öæ, »ÖêØ´ÖÝÖ, ÃÖÃÖÖ µÖÖ ŸÖéÞÖ³ÖõÖÛúÖÓ²Ö¸üÖê²Ö¸ü
bu a
µÖÖÓÃÖÖ¸üÜÖê ´ÖÖÓÃÖ³ÖõÖß ¯ÖÏÖÞÖß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ¾Æêü»›ü ÝÖ¾ÖŸÖÖôû ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ †ÖÙŒ™üÛú »ÖÖÓ›üÝÖÖ, Ûãú¡ÖÖ, ÛúÖê»ÆüÖ Æêü ´ÖÖÓÃÖ³ÖõÖß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ×Æü
¿ÖÆüÖ´ÖéÝÖ ¯ÖõÖß †ÖœüôûŸÖÖê ŸÖ¸ü †ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖŸÖ ÛúÖÓÝÖÖºþ, Ø›üÝÖÖê ´ÖÖ®Öß ‘Öã²Ö›ü, ´Öò¸ü´ÖÖòŸÖ Æêü ¯ÖõÖß ŸÖ¸ü ×Ûú®ÖÖ¸üß ³ÖÖÝÖÖŸÖ ÃÖß»Ö, ¾ÖÖ»Ö¸üÃÖ
A gr
(•ÖÓÝÖ »Öß Ûãú¡Öê) †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. Æêü ¯ÖÏÖÞÖß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ¤ü×õÖÞÖêÛú›æü®Ö Ã£Ö»ÖÖÓŸÖ×¸üŸÖ ÆüÖêÞÖÖ¸êü ¯ÖõÖß
 ´ÖÖ®Ö¾Öß •Öß¾Ö®Ö : µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖ ×¾Ö¸üôû »ÖÖêÛú¾ÖÃŸÖß ¯ÖÆüÖ¾ÖµÖÖÃÖ •Öæ®Ö ŸÖê ÃÖ¯™üêÓ²Ö¸ü µÖÖ ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ µÖê£Öê µÖêŸÖÖŸÖ.
×´ÖôûŸÖê. ¯Öæ¾Öá ×¿ÖÛúÖ¸ü Æêü µÖê£Öß»Ö ˆ¯Ö×•Ö×¾ÖÛêú“Öê ÃÖÖ¬Ö®Ö ÆüÖêŸÖê. Æüß  ´ÖÖ®Ö¾Ö •Öß¾Ö®Ö : †×ŸÖ¿ÖßŸÖ Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ´Öãôêû ´ÖÖ®Ö¾Öß ¾ÖÃÖÖÆüŸÖß
eo
•Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß ¿ÖêŸÖß, ¯Ö¿Öã¯ÖÖ»Ö®Ö µÖÖ ˆªÖêÝÖÖÓÃÖÖšüß ¯ÖÖêÂÖÛú †ÖÆêü. †ŸµÖÓŸÖ ×¾Ö¸üôû †ÖÆêüŸÖ. ¯ÖÏ×ŸÖÛæú»Ö Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖŸÖ ¸üÖÆüÞÖÖ¸êü »Öò¯Ö-
 †ÖòÃ™Òêü×»ÖµÖÖŸÖß»Ö ´Ö×¸ü®ÖÖê •ÖÖŸÖß“Öß ´Öëœüß “ÖÖÓÝÖ»µÖÖ ¾Ö ¤ü•Öì¤üÖ¸ü ÃÖò´ÖÖ‡Ô›ü- ‹×ÃÛú´ÖÖê µÖÖ •Ö´ÖÖŸÖß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
»ÖÖêÛú¸üßÃÖÖšüß •ÖÝÖ¯ÖÏ×ÃÖ¤Ë¬Ö †ÖÆêü. ‹×ÃÛú´ÖÖê µÖÖ †Ö×¤ü¾ÖÖÃÖß •Ö´ÖÖŸÖß¿Öß ¯ÖÖ×¿“Ö ´ÖÖŸµÖÖÓ“ÖÖ
G
8) ŸÖîÝÖÖ(²ÖÖê×¸üµÖ»Ö) •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß : ÃÖÓ¯ÖÛÔú —ÖÖ»µÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ŸµÖÖÓ“µÖÖ •Öß¾Ö®ÖÖŸÖ ²Ö¤ü»Ö —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü.

 †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : 500 ŸÖê 650 ˆ¢Ö¸ü †õÖ¾Öé¢Ö †Ö¬Öã×®ÖÛú ÃÖÖ´ÖÝÖÏß ×´Öôæû »ÖÖÝÖ»µÖÖ®Öê ×¿ÖÛúÖ¸ü ¾Ö ´ÖÖÃÖê´ÖÖ¸üß“µÖÖ
ŸÖÓ¡ÖÖŸÖ ²Ö¤ü»Ö ÆüÖê‰ú »ÖÖÝÖ»ÖÖ †ÖÆêü. ŸµÖÖ´Öãôêû ŸÖê †×¬ÖÛú ŸÖÖÛú¤üß®Öê
 ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß : ‹ÛúÖ“Ö ¯ÖÏÛúÖ¸ü“µÖÖ ¾ÖéõÖÖÓ“Öß ¾Ö®Öê Æüß µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß“Öê µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß“ÖÖ ®ÖÖ¿Ö Ûúºþ »ÖÖÝÖ»Öê †ÖÆêüŸÖ.
¾Öî×¿ÖÂ™ü¶ †ÖÆêü. ÃÖ¤üÖÆü×¸üŸÖ ÃÖæ×“Ö¯ÖÞÖá ¾ÖéõÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü µÖê£Öê ´ÖÖêšü¶Ö
¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖ †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ¾ÖéõÖÖŸÖß»Ö ¸êü—Öß®Ö ¾Ö ŸÖê»ÖÖ´Öãôêû 10) ¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß :
¾ÖéõÖÖÓ“Öê †×ŸÖ £ÖÓ›ü Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖÓ¸üõÖÞÖ ÆüÖêŸÖê.  †õÖ¾Öé¢ÖßµÖ ×¾ÖÃŸÖÖ¸ü : ×¾Ö×¿ÖÂ™ü ®ÖÖÆüß. ³Öæ´Öß“µÖÖ ˆÓ“Öß®ÖãÃÖÖ¸ü,
 µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖ Ã¯ÖÏãÃÖ, ±ú¸ü, ›üÝ»ÖÃÖ ±ú¸ü, ¯ÖÖ‡Ô®Ö, •Öã×®Ö¯Ö¸ü, ×Æü´ÖÖ»ÖµÖ, ¸üÖòÛúß, †Ñ›üß•Ö ÃÖÖ¸üÜµÖÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖÁÖêÞÖß.
×ÃÖ›üÖ¸ü, »ÖÖ“ÖÔ, †ÖêÛú, Æêü´Ö»ÖÖòÛú, ‡ŸµÖÖ¤ß ¾ÖéõÖ ¯ÖÏÛúÖ¸ü †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.  ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß : ¯ÖÖ®Ö—Ö›üß¯ÖÖÃÖæ®Ö ™ãÓü›ÒüÖ ¯ÖµÖÕŸÖ ˆÓ“Öß®ÖãÃÖÖ¸ü ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß
¸üÖÃÖ²Öê¸üß, ÃÖÖ»Ö´Ö®Ö²Öê¸üß, ÝÖã—Ö²Öê¸üß, Ã™ÒüÖò²Öê¸üß, ²»µÖæ²Öê¸üß, ²»ÖòÛú Ûú¸Óü™ü †ÖœüôûŸÖê. Ûú´Öß ŸÖÖ¯Ö´ÖÖ®ÖÖ´Öãôêû †Ö×ÞÖ ¾ÖÖ·µÖÖÓ´Öãôêû —Öã›ãü¯Öê ”ûÖê™êü
‡ŸµÖÖ¤üß ±úôû—ÖÖ›êü ¤êüÜÖß»Ö †ÖÆêüŸÖ. †Ö×ÞÖ ²ÖÖ¸ü´ÖÖÆüß †ÃÖŸÖÖŸÖ.
ˆ¤üÖ.: ×Æü´ÖÖ»ÖµÖÖŸÖ ¸üÆüÖê›üÖ›ê êü›ÒüÖò®Ö “Öß —ÖÖ›êü ¯Ö¾ÖÔŸÖÖ¾Ö¸ü †ÖœüôûŸÖÖŸÖ.
 ¯ÖÏÖÞÖß •Öß¾Ö®Ö : µÖÖ ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ •Ö×´Ö®Ö ¾ÖÂÖÖÔŸÖß»Ö †×¬ÖÛú ÛúÖôû ÃÖ´Öã¦üÃÖ¯ÖÖ™üß¯ÖÖÃÖæ®Ö ÃÖã´ÖÖ¸êü 2000 ´Öß. ¯ÖµÖÕŸÖ †ÖêÛú (¤êü¾Ö¤üÖ¸ü),
×Æü´ÖÖ“”ûÖ×¤üŸÖ †ÃÖ»µÖÖ®Öê µÖê£Öß»Ö ²ÖÆãüŸÖêÛú ¯ÖÏÖÞÖß •ÖÖ›ü ÛúÖŸÖ›üß“Öê »ÖÖò¸êü»Ö, “ÖêÃ™ü®Ö™üÃÖÖ¸üÜµÖÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ¯ÖÖ‡Ô®Ö ¾ÖéõÖ
25 Mo. 9689665611
ÃÖ´Öã¦üÃÖ¯ÖÖ™üß¯ÖÖÃÖæ®Ö 4000 ´Öß™ü¸ü¯ÖµÖÕŸÖ †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. ŸµÖÖ ¯Öãœêü  •Ö»ÖßµÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß :
´ÖÖ¡Ö ÝÖ¾ÖŸÖ, ¿Öê¾ÖÖôû, ¤üÝÖ ›ü±æú»Ö ¯ÖÏÛúÖ¸üÖŸÖß»Ö ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß  ¯Öé£¾Öß“ÖÖ ÃÖã´ÖÖ¸êü 70% ³ÖÖÝÖ ÆüÖ ´ÖÆüÖÃÖÖÝÖ¸üÖ®Öê ¾µÖÖ¯ŸÖ †ÖÆêü.
†ÖœüôûŸÖÖŸÖ.  ¯Öé£¾Öß“µÖÖ ¯ÖéÂšü³ÖÖÝÖÖ¾Ö¸üß»Ö ÛúÖêÞÖŸµÖÖ Æüß •Ö»Ö¾µÖÖ¯ŸÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ •Ö»ÖßµÖ
 ¯ÖÏÖÞÖß •Öß¾Ö®Ö : ¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ ˆ““Ö³Öæ´Öß ÜÖÖ¸ü, ÃÖÃÖÖ, Æü×¸üÞÖ, •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß †×ÃŸÖŸ¾ÖÖŸÖ †ÖÆêüŸÖ, µÖÖ ÝÖÖê›ü¶Ö ¾Ö ÜÖÖ·µÖÖ ¯ÖÖÞµÖÖŸÖ
¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ ¾ÖÖ‘Ö, ×²Ö²Ö™êü, »ÖÖÓ›üÝÖê †Ö×ÞÖ †Ã¾Ö»Öê †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. †ÖœüôûŸÖÖŸÖ. •Ö»ÖßµÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß“Öê ÝÖÖê›ü¶Ö ¯ÖÖÞµÖÖŸÖß»Ö •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß,
ŸÖÃÖê“Ö ”ûÖê™ü¶Ö ¯ÖÖÜÖ¸üÖÓ¯ÖÖÃÖæ®Ö ÝÖ¹ý›üÖ¯ÖµÖÕŸÖ †®ÖêÛú×¾Ö¬Ö ¯ÖõÖß ÃÖÖÝÖ¸üßµÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß, ÜÖÖ›üß •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß, ¤ü»Ö¤ü»Ö ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖß»Ö
†ÖœüôûŸÖÖŸÖ. •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß, ¯ÖÏ¾ÖÖôû ×³ÖŸŸÖß •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖß, ‡ŸµÖÖ¤üß ¯ÖÏÛúÖ¸ü †ÖÆêüŸÖ.
 Æêü ¯ÖÏÛúÖ¸ü ¯ÖÖÞµÖÖŸÖß»Ö õÖÖ¸ü ‘Ö™üÛúÖÓ¾Ö¸ü †Ö¬ÖÖ×¸üŸÖ †ÃÖŸÖÖŸÖ. µÖê£Öê
 ´ÖÖ®Ö¾Öß •Öß¾Ö®Ö : ÛúÖÆüß ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ »ÖÖêÛú “ÖÆüÖ, ŸÖÖÓ¤æüôû, •Ö¾Ö Æüß •Ö»ÖßµÖ ¾Ö®ÖÃ¯ÖŸÖß •ÖÝÖŸÖÖŸÖ.
×¯ÖÛêú ‘ÖêŸÖÖŸÖ. ¯Ö¾ÖÔŸÖÖ“µÖÖ ˆŸÖÖ¸üÖ¾Ö¸üß»Ö ÝÖ¾ÖŸÖÖôû ³ÖÖÝÖÖŸÖ ¯Ö¿Öã¯ÖÖ»Ö®Ö
il y
Ûêú»Öê •ÖÖŸÖê. µÖÖ •Öß¾ÖÃÖÓÆüŸÖßŸÖ ¯ÖµÖÔ™ü®ÖÖ“ÖÖ ×¾ÖÛúÖÃÖ —ÖÖ»ÖÖ †ÖÆêü.
9. †Ö¯Ö¢Öß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö
at b
´ÖãÜµÖ †Ö¯Ö¢Öß
y
¾ÖÂÖÔ †Ö¯Ö¢Öß Ã£ÖÖ®Ö †¤üÖ•Öê ´Öé¢ÖÖÓ“Öß ÃÖÓÜµÖÖ / —ÖÖ»Öê»Öß ÆüÖ®Öß
jP h
1920
1923
p ³ÖæÛÓú¯Ö
³ÖæÛÓú¯Ö
“Öß®Ö
•Ö¯ÖÖ®Ö
2,35,000
1,42,000
1970 ³ÖÖê»ÖÖ “ÖÛÎúß¾ÖÖ¤üôû ³ÖÖ¸üŸÖ ¾Ö ÝÖÖÓÝ»ÖÖ¤êü¿Ö 5,00,000
bu a
1984 ×´Ö£Öê»Ö †ÖµÖÖÃÖÖêÃÖÖµÖ®Öê™ü ³ÖÖê¯ÖÖôû, ³ÖÖ¸üŸÖ 10,000 ¾Ö 5 »ÖÖÜÖ ¯ÖÏ³ÖÖ×¾ÖŸÖ
¾ÖÖµÖãÝÖôûŸÖß
A gr
1985 ¹ý‡ÔÃÖ •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ˆ¦êüÛú ÛúÖê»ÖÓ×²ÖµÖÖ 25,000

1994 ³ÖæÃÜÖ»Ö®Ö ¾Ö¸Óü¬ÖÖ ‘ÖÖ™ü, ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü, ³ÖÖ¸üŸÖ 20 ‘ÖÖ™ü ¸üÃŸÖê ÜÖ“ÖÞÖê, ÛúÖêÛúÞÖ ×Ûú®ÖÖ¸ü¯Ö¼üß“Öê
eo
†®ÖêÛú ×šüÛúÖÞÖß 1 ×Ûú´Öß¯ÖµÖÕŸÖ ®ÖãÛúÃÖÖ®Ö

1995 ¸êü»¾Öê †¯Ö‘ÖÖŸÖ ×±ú¸üÖê•ÖÖ²ÖÖ¤ü, ³ÖÖ¸üŸÖ 400
1999 “ÖÛÎúß¾ÖÖ¤üôû †Öê×›ü¿ÖÖ, ³ÖÖ¸üŸÖ 10,000
G
2004 ŸÃÖã®ÖÖ´Öß ³ÖÖ¸üŸÖ, ‡Ó›üÖê®Öê×¿ÖµÖÖ, ÁÖß»ÖÓÛúÖ 2,50,000

2005 ³ÖæÛÓú¯Ö ³ÖÖ¸üŸÖ, ¯ÖÖ×ÛúÃŸÖÖ®Ö 82,000
2005 •Ö»Ö¯ÖÏ»ÖµÖ ´ÖãÓ²Ö‡Ô, ³ÖÖ¸üŸÖ 1100
2014 ÝÖÖ¸ü¯Öß™ü ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™Òü, ³ÖÖ¸üŸÖ †®ÖêÛú ˆ³µÖÖ ×¯ÖÛúÖÓ“Öê ®ÖãÛúÃÖÖ®Ö, 2700 ÛéúÂÖß
ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ •Ö®ÖÖ¾Ö¸üÖÓ“ÖÖ ´ÖéŸµÖæ
2019 ±úÞÖß “ÖÛÎúß¾ÖÖ¤üôû †Öê×›ü¿ÖÖ, ³ÖÖ¸üŸÖ 89
†Ö¯Ö¢Öà“Öê ¯ÖÏÛúÖ¸ü : ‡ŸµÖÖ¤üß. ˆ¤üÖ.: 26 ×›üÃÖë²Ö¸ü 2004 ¸üÖê•Öß ‡Ó›üÖê®Öê×¿ÖµÖÖŸÖß»Ö

³ÖæÛÓú¯Ö †Ö×ÞÖ ŸµÖÖ“ÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö Ã¾Ö¹ý¯Ö †Ö»Öê»Öß ÃÖã®ÖÖ´Öß.
†Ö¯ÖŸŸÖßÓ“Öê ŸµÖÖÓ“µÖÖ ˆŸ¯ÖŸŸÖß®ÖãÃÖÖ¸ü †®ÖêÛú ¯ÖÏÛúÖ¸ü ¯Ö›üŸÖÖŸÖ. ŸÖê
¯Öãœüß»Ö¯ÖÏ´ÖÖÞÖê †ÖÆêüŸÖ. 2) ³Öæ¿ÖÖÃ¡ÖßµÖ : ³ÖæÃÜÖ»Ö®Ö, ¯ÖÓÛúÃÜÖ»Ö®Ö, ×Æü´ÖÃÜÖ»Ö®Ö ‡ŸµÖÖ¤üß.
1) ³Öæ-×¾Ö¾ÖŸÖÔ®Ö ÛúßµÖ †Ö¯ÖŸŸÖß : ³ÖæÛúÓ ¯Ö, •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÜÖß ˆ¦êüÛú, ÃÖã®ÖÖ´Öß ˆ¤üÖ.: ´ÖÆüÖ¸üÖÂ™ÒüÖŸÖß»Ö 2014 “Öê ´ÖÖôûßÞÖ µÖê£Öß»Ö ¯ÖÓÛúÃÜÖ»Ö®Ö.
26 Mo. 9689665611
3) Æü¾ÖÖ´ÖÖ®ÖÖÃÖÓ²ÖÓ¬Öß : ´ÖÆüÖ¯Öæ¸ü, †Ö¾ÖŸÖÔ, ¾ÖÖ¤üôêû, ˆÂ´ÖÖ »ÖÆü¸üß.  †Ö¯ÖŸŸÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö †Ö¯ÖŸŸÖß´Öãôêû ÆüÖêÞÖÖ¸êü ®ÖãÛúÃÖÖ®Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ
ˆ¤üÖ.: 2018 ´Ö¬Öß»Ö Ûêú¸üôû´Ö¬Öß»Ö ´ÖÆüÖ¯Öæ¸ü. ÆüÖ®Öß µÖÖÓ“ÖÖ ¬ÖÖêÛúÖ Ûú´Öß Ûú¸üŸÖê. †×¸üÂ™üÖ¾Ö¸ü »ÖõÖ Ûëú×¦üŸÖ Ûúºþ®Ö
4) •Öî×¾ÖÛú †Ö¯ÖŸŸÖß : ×¯ÖÛúÖÓ¾Ö¸üß»Ö ™üÖêôû¬ÖÖ›ü, Ûúß™üÛúÖÓ“ÖÖ Æü»»ÖÖ, ŸµÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö »ÖÖêÛúÖÓ¾Ö¸ü ÆüÖêÞÖÖ·µÖÖ ¯ÖÏ×ŸÖÛæú»Ö ¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÖÓ®ÖÖ Ûú´Öß
ÃÖÖ£Öà“Öê †Ö•ÖÖ¸ü, °»Öæ, ›ëüÝµÖæ , ÛúÖò»Ö¸üÖ ‡ŸµÖÖ¤üß. ˆ¤üÖ. 1992 Ûú¸üÞµÖÖÃÖ ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûú¸üŸÖê.
“ÖÖ ÃÖã¸üŸÖ ¯»ÖêÝÖ .  †Ö¯Ö¢Öß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö “ÖÛÎú :
5) ´ÖÖ®Ö¾Ö×®ÖÙ´ÖŸÖ : †ÖîªÖê×ÝÖÛú õÖê¡ÖÖŸÖß»Ö †¯Ö‘ÖÖŸÖ, ¾ÖÖÆüŸÖæÛú  †Ö¯ÖŸŸÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®ÖÖ´Ö¬µÖê †Ö¯ÖŸŸÖß ¸üÖêÜÖÞÖê, †Ö¯ÖŸŸÖß ˆ¯Ö¿Ö´Ö®Ö,
†¯Ö‘ÖÖŸÖ, †Ö×Þ¾ÖÛú †¯Ö‘ÖÖŸÖ ‡ŸµÖÖ¤ß. ˆ¤üÖ. ³ÖÖê¯ÖÖôû 1984 †Ö¯ÖŸŸÖß ÃÖãÃÖ••ŸÖÖµÖÖ †Ö¯ÖŸŸÖß ¯Öæ¾ÖÔ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ †ÖÆêüŸÖ. †Ö¯ÖŸŸÖß
´Ö¬Öß»Ö ¾ÖÖµÖãÝÖôûŸÖß. ¯Öæ¾ÖÔ ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö Æêü †Ö¯ÖŸŸÖß“Öß ¯Öæ¾ÖÔŸÖµÖÖ¸üß Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ
 †×¸üÂ™ü : †ÖÆêü. •ÖêÞÖêÛúºþ®Ö ³Ö×¾ÖÂµÖÖŸÖ †Ö¯ÖŸŸÖß“ÖÖ ÃÖÖ´Ö®ÖÖ Ûêú»ÖÖ •ÖÖˆ
¿ÖÛúŸÖÖê.
il y
 †×¸üÂ™üÖ´Öãôêû »ÖÖêÛúÖÓ“µÖÖ •Öß×¾ÖŸÖÖ»ÖÖ ×ÛúÓ¾ÖÖ Ã£ÖÖ¾Ö¸ü ´ÖÖ»Ö´ÖŸŸÖÖÓ®ÖÖ
¬ÖÖêÛêú ×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖêŸÖÖŸÖ. †×¸üÂ™üÖ´Öãôêû †Ö¯ÖŸŸÖß •Ö®µÖ ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß  †Ö¯Ö¢Öß ÃÖãÃÖ••ÖŸÖÖ :
at b
×®Ö´ÖÖÔÞÖ ÆüÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖê. †×¸üÂ™êü Æüß ¯Ö×¸üÃÖ¸üÖŸÖß»Ö ®ÖîÃÖÙÝÖÛú ×ÛúÓ¾ÖÖ  †Ö¯Ö¢Öß“Öê ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö Ûú´Öß Ûú¸üÞÖê †Ö×ÞÖ ˆ¯ÖÖµÖÖÓÃÖÖšüß ŸÖµÖÖ¸üß
´ÖÖ®Ö¾Ö×®ÖÙ´ÖŸÖ ÆüÃŸÖõÖê¯ÖÖÓ´Öãôêû ‘Ö›æü®Ö µÖêÞÖÖ·µÖÖ ‘Ö™ü®ÖÖ †ÖÆêüŸÖ. Ûú¸üÞÖê µÖÖÓ“ÖÖ µÖÖŸÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖê. µÖÖ´Ö¬µÖê ‘Ö¸ü™üß ×ÛúÓ¾ÖÖ ÃÖ´Öã¤üÖµÖ
ÃŸÖü¸üÖ¾Ö¸üß»Ö ×®ÖµÖÖê•Ö®Ö, •Ö®Ö•ÖÖÝÖéŸÖß Ûú¸üÞÖê, Ûú´ÖÛãú¾ÖŸÖ ‘Ö™üÛúÖÓ®ÖÖ
y
†×¸üÂ™ü †Ö×ÞÖ †Ö¯ÖŸŸÖßŸÖß»Ö ±ú¸üÛú :
²ÖôûÛú™üß ¤êüÞÖê, ‡ŸµÖÖ¤üà“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖê.
 †×¸üÂ™ü †Ö×ÞÖ †Ö¯ÖŸŸÖß Æêü ¿Ö²¤ü ÃÖÆüÃÖÖ †Ö»Ö™æü®Ö¯ÖÖ»Ö™æü®Ö ¾ÖÖ¯Ö¸ü»Öê
jP h
•ÖÖŸÖÖŸÖ, ¯Ö¸ÓüŸÖã µÖÖ ¤üÖê®Ö ×³Ö®®Ö ÃÖÓÛú»¯Ö®ÖÖ †ÖÆêüŸÖ. †Ö¯ÖŸŸÖß Æüß
†×¸üÂ™üÖÓ“ÖÖ —ÖÖ»Öê»ÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö ¤üÖÜÖ¾ÖŸÖ †ÖÆêü. †Ö¯ÖŸŸÖß Æüß
p 

ˆ¯Ö¿Ö´Ö®Ö :
ˆ¯Ö¿Ö´Ö®Ö ´ÆüÞÖ•Öê †Ö¯Ö¢Öß µÖêÞµÖÖ¯Öæ¾Öá ŸµÖÖ“ÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Ö Ûú´Öß
´ÖÖ®Ö¾ÖÛëú×¦üŸÖ ÃÖÓÛú»¯Ö®ÖÖ †ÖÆêü, ŸÖ¸ü †×¸üÂ™ü Æüß ®ÖîÃÖÙÝÖÛú ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öê ˆ¯ÖÖµÖ. ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê µÖÖŸÖ ÃÖÓ³ÖÖ¾µÖ †Ö¯Ö¢Öß“ÖÖ ×¾Ö“ÖÖ¸ü
Ûúºþ®Ö Ûêú»Öê»Öê ˆ¯ÖÖµÖ ÆüÖŸê Ö. ´ÖãÜµÖŸÖ: †¿Öß †Ö¯Ö¢Öß Ûúß •µÖÖ»ÖÖ
bu a
†ÖÆêü. •ÖÝÖÖŸÖ ÛúÖêÞÖŸµÖÖ Æüß ¯ÖÏ¤êü¿ÖÖŸÖ ÆüÖêÞÖÖ¸üÖ ³ÖæÛÓú¯Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ ¾ÖÖ¤üôûê
Æüß †×¸üÂ™êü †ÃÖŸÖÖŸÖ ¯Ö¸ÓüŸÖã ´ÖÖ®Ö¾Öß ¾ÖÃÖÖÆüŸÖß´Ö¬µÖê †¿ÖÖ ‘Ö™ü®ÖÖ ¸üÖêÜÖŸÖÖ µÖê‰ú ¿ÖÛúŸÖ ®ÖÖÆüß µÖÖÃÖÖšüß Ûêú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. ´ÖÖ®Ö¾Öß
ÃÖ´Öã¤üÖµÖÖÓ“Öß ÃÖã¸üõÖÖ, •Öß×¾ÖŸÖ ¾Ö ×¾Ö¢Ö ÆüÖ®Öß“Öê ¯ÖÏ´ÖÖÞÖ Ûú´Öß
A gr
‘Ö›ü»µÖÖ ŸÖ¸ü ŸµÖÖ»ÖÖ †Ö¯ÖŸŸÖß †ÃÖê ÃÖÓ²ÖÖê¬ÖŸÖÖŸÖ.

Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ˆ¯Ö¿Ö´Ö®ÖÖ“Öê ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûêú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ.
 ×¾ÖÛúÖ¸üõÖ´ÖŸÖÖ :  ÃÖ´Öã¤üÖµÖ ÃŸÖ¸üÖ¾Ö¸ü †Ö¯ÖŸŸÖß“Öê ×®ÖµÖÖê•Ö®Ö,
 ‹ÜÖÖ¤üÖ ¯ÖÏ¤üê¿Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ ŸÖê£Öß»Ö »ÖÖêÛú ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß †Ö×ÞÖ ³ÖÖîÝÖÖê×»ÖÛú  •Ö®Ö•ÖÖÝÖéŸÖß †Ö×ÞÖ ´ÖÖ×ÆŸÖß“ÖÖ ¯ÖÏÃÖÖ¸ü
eo
¾Öî×¿ÖÂ™üËµÖÖÓ´Öãôêû ‹ÜÖÖªÖ †Ö¯ÖŸŸÖß»ÖÖ ²Öôûß ¯Ö›üŸÖÖŸÖ ŸµÖÖ»ÖÖ  ¹ýÝÞÖÖ»ÖµÖÖÓ“Öß ÃÖ••ÖŸÖÖ,

×¾ÖÛúÖ¸üõÖ´ÖŸÖÖ ´ÆüÞÖŸÖÖŸÖ.  ¬ÖÖêÛúÖ¤üÖµÖÛú õÖê¡ÖÖ¯ÖÖÃÖæ®Ö ¤æü¸ü¾Ö¸ü ×®Ö¾ÖÖ·µÖÖ“Öß ÃÖÖêµÖ Ûú¸üÞÖê
†Ö¯Ö¢Öß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö : ‡ŸµÖÖ¤üß.
G
 †Ö¯ÖŸŸÖßÓ²Ö¤Ëü¤ü»Ö •Ö®Ö•ÖÖÝÖéŸÖß Ûú¸üÞÖê, ŸµÖÖÓ“ÖÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Ö Ûú´Öß  †Ö¯ÖŸŸÖß ¯ÖÏ×ŸÖÃÖÖ¤ü :

Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÖ¾Ö»Öê ˆ“Ö»ÖÞÖê, †Ö¯ÖŸŸÖßÓ´Öãôûê ÆüÖÞê ÖÖ·µÖÖ ®ÖãÛúÃÖÖ®Öß“Öê  »ÖÖêÛúÃÖ´Öã¤üÖµÖÖÓÛú›æü®Ö ×¤ü»ÖÖ •ÖÖÞÖÖ¸üÖ ¯ÖÏ×ŸÖÃÖÖ¤ü ´ÆüÞÖ•Öê †Ö¯ÖŸŸÖß
´Öæ»µÖÖÛú®Ö Ûú¸üÞÖê, †Ö¯ÖŸŸÖß ÝÖÏÃŸÖ »ÖÖêÛúÖÓ®ÖÖ †®®Ö, ¾ÖîªÛúßµÖ ¯ÖÏ×ŸÖÃÖÖ¤ü ÆüÖêµÖ. •Ö¸üß Æüß ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ †Ö¯ÖŸŸÖß ®ÖÓŸÖ¸ü ‘Ö›üŸÖ †ÃÖ»Öß
´Ö¤üŸÖ ¯Öã¸ü¾ÖÞÖê, µÖÖ´Ö¬µÖê ´ÖÖêšü¶Ö ¯ÖÏ´ÖÖÞÖÖŸÖß»Ö ´Ö®ÖãÂµÖ²Öôû, ÃÖÓÃ£ÖÖ ŸÖ¸üßÆüß Æêü »ÖÖêÛú ÃÖ´Öã¤üÖµÖÖ“µÖÖ ÃÖãÃÖ••Ö ŸÖê“Öê ¯ÖÏ×ŸÖØ²Ö²Ö †ÖÆêü.
†Ö×ÞÖ ¾ÖêÝÖ¾ÖêÝÖóµÖÖ ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖÓ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö †ÃÖŸÖÖê. Æêü ²ÖÆãü¿ÖÖÜÖßµÖ †Ö¯ÖŸŸÖß †Ö»µÖÖ®ÖÓŸÖ¸ü“ÖÖ »ÖÝÖê“Ö“ÖÖ ÛúÖôû µÖÖ´Ö¬µÖê ÃÖ´ÖÖ×¾ÖÂ™ü
ÛúÖµÖÔ †ÖÆêü, •µÖÖ ´Ö¬µÖê ÜÖÖ»Öß»Ö ‘Ö™üÛúÖÓ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖê. †ÖÆêü.
 ÃÖãÃÖ••Ö ŸÖÖ  ¯Öã®Ö¯ÖÏÖÔ¯ŸÖß (¯Öæ¾ÖÔ¾Ö ŸÖ ÆüÖêÞÖê) :
 ¤üêÜÖ¸êüÜÖ, ¯ÖÏÖ¸Óü×³ÖÛú ÃÖæ“Ö®ÖÖ †Ö×ÞÖ ×®Ö¾ÖÖ¸üÞÖ  †Ö¯Ö¢Öà“ÖÖ ¯Ö×¸üÞÖÖ´Ö —ÖÖ»Öê»µÖÖ ³ÖÖÝÖÖŸÖ ˆ¯ÖÖµÖµÖÖê•Ö®ÖÖ Ûúºþ®Ö,
 ×®Ö¾ÖÔÃÖ®Ö, ¿ÖÖê¬Ö †Ö×ÞÖ ²Ö“ÖÖ¾Ö ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß ¯Öæ¾ÖÔ¯Ö¤üÖ¾Ö¸ü †ÖÞÖÞµÖÖ“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖê. ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ
 ¾ÖîªÛúßµÖ ´Ö¤üŸÖß“ÖÖ ¯Öã¸ü¾ÖšüÖ ÃÖê¾ÖÖÓ“Öß ¯Öã®ÖÃ£ÖÖÔ¯Ö®ÖÖ †Ö×ÞÖ ³ÖÖî×ŸÖÛú, ÃÖÖ´ÖÖ×•ÖÛú, †ÖÙ£ÖÛú µÖÖ
 †®®Ö, ¾ÖÃ¡Ö †Ö×ÞÖ ×®Ö¾ÖÖ¸üÖ µÖÖÓÃÖÖ¸üÜµÖÖ ÝÖ¸ü•ÖÖÓ“ÖÖ ¯Öã¸ü¾ÖšüÖ ‘Ö™üÛúÖÓ“µÖÖ ®ÖãÛúÃÖÖ®Ö³Ö¸ü¯ÖÖ‡Ô“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö µÖÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖê.
 ¯Öã®Ö¸Ôü“Ö®ÖÖ †Ö×ÞÖ ¯Öã®Ö¾ÖÔ ÃÖ®Ö
27 Mo. 9689665611
 ¯Öã®Ö¾ÖÔÃÖ®Ö : †Ö¯Ö¢Öß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®ÖÖ“ÖÖ ÆüÖ ¿Öê¾Ö™ü“ÖÖ ™ü¯¯ÖÖ †ÃÖ»ÖÖ ³ÖÖ¸üŸÖÖŸÖß»Ö †Ö¯ÖŸŸÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö :
ŸÖ¸üß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö ¯ÖÏ×ÛÎúµÖÖ “ÖÖ»Öæ“Ö ¸üÖÆüŸÖê. µÖÖ ™ü¯¯µÖÖ´Ö¬µÖê ¯Ö×¸ü×Ã£ÖŸÖß
 ³Öæ-Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ×Ã£ÖŸÖß ¾Ö ÃÖÖ´ÖÖ×•ÖÛú ¾Ö †ÖÙ£ÖÛú ×¾ÖÛúÖ¸üõÖ´ÖŸÖê“Öß
¯Öæ¾ÖÔ¾ÖŸÖ ¸üÆüÖ¾Öß ´ÆüÞÖæ®Ö ¯ÖÏµÖŸ®Ö Ûêú»Öê •ÖÖŸÖÖŸÖ. ÆüÖ ™ü¯¯ÖÖ
ˆ““Ö ¯ÖÖŸÖôûß µÖÖ²ÖÖ²Öß ³ÖÖ¸üŸÖÖ»ÖÖ •ÖÝÖÖŸÖß»Ö ‹Ûú †Ö¯ÖŸŸÖß ¯ÖÏ¾ÖÞÖ
¤üß‘ÖÔÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬Öß¯ÖµÖÕŸÖ “ÖÖ»Öæ ¸üÖÆæü ¿ÖÛúŸÖÖê.
¤êü¿Ö ²Ö®Ö¾ÖŸÖÖŸÖ.
Æêü ®ÖêÆü´Öß »ÖõÖÖŸÖ šêü¾ÖÖ  2004 “µÖÖ ÃÖã®ÖÖ´Öß®Öê †Ö¯ÖŸŸÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ ¯Ö®ÖÖÛú›êü ¯ÖÆüÖÞµÖÖ“ÖÖ
ÃÖÓ¸ü“Ö®ÖÖŸ´ÖÛú †Ö×ÞÖ †ÃÖÓ¸ü“Ö®ÖÖŸ´ÖÛú ˆ¯Ö¿Ö´Ö®Ö : ÃÖÓ¸ü“Ö®ÖÖŸ´ÖÛú ¥ü×Â™üÛúÖê®Ö ²Ö¤ü»Ö»ÖÖ †ÖÆêü. ×•Ö¾ÖÖÓ“Öê ¸üõÖÞÖ ¾Ö †Ö¯ÖŸŸÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ
ˆ¯ÖÖµÖµÖÖê•Ö®ÖÖÓ´Ö¬µÖê †Ö¯ÖŸŸÖßÓ“ÖÖ †¯Öê×õÖŸÖ ¯ÖÏ³ÖÖ¾Ö Ûú´Öß Ûú¸üÞÖê ×ÛúÓ¾ÖÖ µÖÖÓÛú›êü ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ®Ö »ÖõÖ ¯Öã¸ü¾Öæ »ÖÖÝÖ»Öê. †®ÖêÛú ¸üÖ•µÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸üÖÓ®ÖÖ
™üÖôûÞÖê µÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÏŸµÖõÖ (³ÖÖî×ŸÖÛú) ¾ÖÖÃŸÖæ ×®ÖÙ´ÖŸÖß Ûú¸üÞÖê µÖÖ ²ÖÖ²Öà“ÖÖ †Ö¯ÖŸŸÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö ÛúÖµÖÖÔ»ÖµÖÖÓ“Öß Ã£ÖÖ¯Ö®ÖÖ Ûú¸üÞµÖÖ“Öß ×¾Ö®ÖÓŸÖß
†ÓŸÖ³ÖÖÔ¾Ö ÆüÖêŸÖÖê. Æêü †×³ÖµÖÖÓ×¡ÖÛúß ŸÖÓ¡Ö–ÖÖ®ÖÖ´Öãôêû ÃÖÖ¬µÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖê Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß.
³ÖÖ¸üŸÖ ÃÖ¸üÛúÖ¸ü“µÖÖ ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü ®Ö¾Öß ×¤ü»»Öß µÖê£Öê ¸üÖÂ™ÒüßµÖ †Ö¯ÖŸŸÖß
il y
×ÛúÓ¾ÖÖ ŸµÖÖ´Öãôêû †¯Ö‘ÖÖŸÖ ¯ÖÏ×ŸÖ²ÖÓ¬Ö †Ö×ÞÖ »Ö¾Ö“ÖßÛú ¾ÖÖÃŸÖæ ÃÖÓ¸ü“Ö®ÖÖ 
ŸÖµÖÖ¸ü Ûú¸üŸÖÖ µÖêŸÖê. ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ ¯Ö®Ö ÃÖÓÃ£ÖÖ (NIDM) †Ö×ÞÖ ¸üÖÂ™ÒüßµÖ †Ö¯ÖŸŸÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ
at b
†ÃÖÓ¸ü“Ö®ÖÖŸ´ÖÛú ˆ¯ÖÖµÖµÖÖê•Ö®ÖÖÓ´Ö¬µÖê ¯ÖÏŸµÖõÖ ¸ü“Ö®ÖÖŸ´ÖÛú ¯Ö®Ö ¯ÖÏÖ×¬Ö Ûú¸üÞÖ (NDMA) µÖÖ ÃÖÓÃ£ÖÖÓ“Öß Ã£ÖÖ¯Ö®ÖÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ
×®ÖÙ´ÖŸÖß“ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖ ®ÖÖÆüß. µÖÖ´Ö¬µÖê ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê –ÖÖ®ÖÖ“ÖÖ ¾ÖÖ¯Ö¸ü, †Ö»Öß †ÖÆêü. µÖÖÓ“ÖÖ ´ÖãÜµÖ ÆêüŸÖæ ³Ö×¾ÖÂµÖÖŸÖß»Ö †Ö¯ÖŸŸÖßÓ´Öãôûê ÆüÖÞê ÖÖ·µÖÖ
ÃÖ¸üÖ¾Ö ×ÛúÓ¾ÖÖ †Ö¯ÖŸŸÖß“ÖÖ ¬ÖÖêÛúÖ Ûú¸üÞµÖÖÃÖÖšüß ÃÖ¾ÖÔ´ÖÖ®µÖŸÖÖ µÖÖÓ“ÖÖ ÃÖÓ³ÖÖ¾µÖ ®ÖãÛúÃÖÖ®ÖÖÃÖ Ûú´Öß Ûú¸üÞÖê ÆüÖ †ÖÆêü.
y
ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖê. ×¾Ö¿ÖêÂÖŸ¾ÖÖ®Öê ¬ÖÖê¸üÞÖê †Ö×ÞÖ ÛúÖµÖ¤êü, •Ö®Ö•ÖÖÝÖéŸÖß,  Ûëú¦üßµÖ ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü ¸üÖÂ™ÒüßµÖ †Ö¯ÖŸŸÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö ¯ÖÏÖ×¬ÖÛú¸üÞÖÖ“Öß
(NDMA), ŸÖ¸ü ¸üÖ•µÖ ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü ¸üÖ•µÖ †Ö¯ÖŸŸÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö

jP h
¯ÖÏ×¿ÖõÖÞÖ †Ö×ÞÖ ×¿ÖõÖÞÖ µÖÖÓ¾¤üÖ¸êü ÃÖÖ¬µÖ Ûú¸üŸÖÖ µÖê‡Ô»Ö.
†Ö¯ÖŸŸÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®ÖÖŸÖ ÃÖã¤æü¸ü ÃÖÓ¾Öê¤ü®Ö, ³ÖÖîÝÖÖê×»ÖÛú ´ÖÖ×ÆüŸÖß
p ¯ÖÏÖ×¬ÖÛú¸üÞÖ (SDMA) †Ö×ÞÖ ×•Ö»ÆüÖ ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü ×•Ö»ÆüÖ
¯ÖÏÖ×¬ÖÛú¸üÞÖê †¿Öß ¸ü“Ö®ÖÖ Ûú¸üÞµÖÖŸÖ †Ö»Öß †ÖÆêü.
¯ÖÏÞÖÖ»Öß ¾Ö •ÖÖÝÖ×ŸÖÛú Ã£ÖÖ®Ö×®Ö×¿“ÖŸÖß ¯ÖÏÞÖÖ»Öß“Öê ´ÖÆüŸŸ¾Ö:  µÖÖ ¾µÖ×ŸÖ×¸üŒŸÖ, ¸üÖÂ™ÒüßµÖ †ÖÞÖß²ÖÖÞÖß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö ÃÖ×´ÖŸÖß Æüß
bu a
 ÃÖã¤æü¸ü ÃÖÓ¾Öê¤ü®Ö Æêü †Ö¯ÖŸŸÖß ¯ÖÏ¾ÖÞÖõÖê¡ÖÖŸÖß»Ö ¯ÖÏÖ´ÖãÜµÖÖ®Öê ¯Öæ¸üÝÖÏÃŸÖ ¯Öæ¾Öá“µÖÖ ¸ü“Ö®Öê®ÖãÃÖÖ¸ü ŸÖµÖÖ¸ü —ÖÖ»Öê»Öß ÃÖÓÃ£ÖÖ ÃÖã¤Ëü¬ÖÖ ¸üÖÂ™ÒüßµÖ
õÖê¡ÖÖ“µÖÖ ®ÖÛúÖ¿ÖÖ †Ö¸êüÜÖ®ÖÖÃÖÖšüß ¯ÖÏ³ÖÖ¾Öß ÃÖÖ¬Ö®Ö šü¸üŸÖ †ÖÆêü. ¯ÖÖŸÖôûß¾Ö¸ü ÛúÖµÖÔ¸üŸÖ †ÖÆêü.
A gr
†×ŸÖ ÃÖæõ´Ö»ÖÆü¸üà´ÖÖ±ÔúŸÖ ×´ÖôûÞÖÖ¸üß ÃÖÖÓ×ÜµÖÛúßµÖ ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¯Öæ¸üÝÖÏÃŸÖ  †¾ÖÂÖÔÞÖ µÖÖ †Ö¯ÖŸŸÖß“Öß •Ö²ÖÖ²Ö¤üÖ¸üß ÛéúÂÖß ´ÖÓ¡ÖÖ»ÖµÖÖ“µÖÖ
õÖê¡ÖÖ×¾ÖÂÖµÖß ´ÖÖ×ÆüŸÖß ¯Öã¸ü¾Öæ ¿ÖÛúŸÖê. ÃÖã¤æü¸ü ÃÖÓ¾Öê¤ü®Ö ˆ¯ÖÝÖÏÆü †ÖÜÖŸµÖÖ×¸üŸÖ µÖêŸÖê. »ÖÂÛú¸üß ¤ü»Ö, ÆüÖê´ÖÝÖÖ›Ôü, ×®Ö´Ö»ÖÂÛú¸üß¤ü»Ö
†Ö¾ÖŸÖÔÖ“µÖÖ ´ÖÖÝÖÖÔ“Öê ×®Ö¸üßõÖÞÖ Ûúºþ®Ö Æüß ´ÖÖ×ÆŸÖß ¤êüŸÖÖŸÖ. »ÖÖêÛúÖÓ“µÖÖ ‡ŸµÖÖ¤üß ´ÖÆüŸŸ¾ÖÖ“Öß ³Öæ×´ÖÛúÖ ¯ÖÖ¸ü ¯ÖÖ›üŸÖÖŸÖ. µÖÖ×¿Ö¾ÖÖµÖ ‡ÄÖÖê,
eo
ÃÖŸÖÛÔúŸÖêÃÖÖšüß ¾Ö ŸµÖÖÓ®ÖÖ ÃÖã¸ü×õÖŸÖ Ã£Öôûß ®ÖêÞµÖÖÃÖÖšüß ¯Öã¸êüÃÖÖ ¸üÖÂ™ÒüßµÖ ÃÖã¤æü¸ü ÃÖÓ¾Öê¤ü®Ö ÃÖÓÃ£ÖÖ (NRSA) µÖÖ ÃÖÓÃ£ÖÖÓ“Öß †Ö¯ÖŸŸÖß
†¾Ö¬Öß ŸµÖÖ´Öãôêû ×´ÖôûŸÖÖê. Æü¾ÖÖ´ÖÖ®Ö ×¾ÖÂÖµÖÛú ˆ¯ÖÝÖÏÆüÖÓ´Öãôêû ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ ¯Ö®ÖÖŸÖ ´ÖÆüŸŸ¾ÖÖ“Öß ³Öæ×´ÖÛúÖ †ÖÆêü.
†Ö¾ÖŸÖÔÖÓ“ÖÖ ´ÖÖÝÖÔ, ŸÖß¾ÖÎŸÖÖ †Ö×ÞÖ ×Ûú®ÖÖ·µÖÖ¾Ö¸üß»Ö (³Öæ´Öß¾Ö¸üß»Ö)
´ÖÖÆüßŸÖ †ÖÆêü ÛúÖ ŸÖã´ÆüÖÓ»ÖÖ?
¯ÖÏ¾Öê¿ÖÖ“Öß ¾Öêôû ŸÖÃÖê“Ö Æü¾Öê“µÖÖ ×Ã£ÖŸÖßŸÖß»Ö ŸÖß¾ÖÎ ²Ö¤ü»ÖÖÓ“Öß ´ÖÖ×ÆüŸÖß
G
×´ÖôûŸÖê. Ûëú¦üßµÖ ¯Öé£¾Öß ×¾Ö–ÖÖ®Ö ´ÖÓ¡ÖÖ»ÖµÖÖ®Öê ‡Ó×›üµÖÖ Œ¾ÖêÛú †ò¯»ÖßÛêú¿Ö®Ö

 ³ÖÖîÝÖÖê×»ÖÛú ´ÖÖ×ÆŸÖß¯ÖÏÞÖÖ»Öß †Ö¯Ö¢Öß ¾µÖ¾ÖÃ£ÖÖ¯Ö®Ö “ÖÛÎúÖŸÖ ×®ÖµÖÖê•Ö®Ö, ÃÖãºþ Ûêú»Öê †ÖÆêü. ³ÖæÛÓú¯ÖÖ¿ÖÖÃ¡ÖÖÃÖÖšüß“Öê ¸üÖÂ™ÒüßµÖ Ûëú¦üÖ®Öê (NCS) Æêü
ÃÖÓ¯ÖÏêÂÖÞÖ †Ö×ÞÖ ¯ÖÏ×¿ÖõÖÞÖ µÖÖ ×¾Ö×¾Ö¬Ö ¯ÖÖŸÖóµÖÖÓ¾Ö¸ü ‹Ûú †ò¯Ö ×¾ÖÛúÃÖßŸÖ Ûêú»Öê †ÖÆêü. µÖÖ †ò¯Ö¤Ëü¾ÖÖ¸êü ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“Öê Ã£ÖÖ®Ö, ¾Öêôû
¯Ö×¸üÞÖÖ´ÖÛúÖ¸üÛú ÃÖÖ¬Ö®Ö ´ÆüÞÖæ®Ö ˆ¤üµÖÖ»ÖÖ †Ö»Öê †ÖÆêü. †Ö×ÞÖ ´ÖÆüŸŸÖÖ ³ÖæÛÓú¯Ö ‘Ö›ü»µÖÖ¾Ö¸ü †Ö¯Ö»µÖÖ»ÖÖ ×´ÖôûŸÖê. ³ÖæÛÓú¯ÖÖ“µÖÖ
ÛúÖ»ÖÖ¾Ö¬ÖßŸÖ »ÖÖêÛúÖÓ´Ö¬Öß»Ö ×³ÖŸÖß Ûú¸üÞµÖÖÃÖÆüß µÖÖ“ÖÖ ˆ¯ÖµÖÖêÝÖ ÆüÖ‡Ô»Ö.

¯Ö×¸üõÖÖÓÃÖÖšüß ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ †¿ÖÖ ®ÖÖê™ËüÃÖ
´ÖÖê±úŸÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö
Telegram
Channel
@abujpatil
28 Mo. 9689665611

Geo State Board

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Geo State Board

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

By : Abuj Patil ^yJmob (Geography)

MPSC / UPSC / PSI / STI / ASO

VrW©ê$n gmogm`Q>r, n{hbm _Obm, noéJoQ> nmobrg Mm¡H$s-hÎmrJUnVr

AgVo. _{hZo 29 qH$dm 30 {XdgmMo. I§S> AmhoV.

hdoMo Vmn_mZ C§MrZwgma ~XbVo. C

gamgar C§Mr 300 _rQ>a Amho. Am§Y«àXoe, `m amÁ`mVyZ dmhVo.

H$moH$Ud gømÐr nd©Vr` ^mJmV gw_mao 3000 _r_r nO©Ý` o

1. _mog_r dmao: {d{eï> F$VyV dmhVmV.

e Ho$bo OmVo Ë`mbm {_R>mJa åhUVmV.

AmT>iUmao {Oëho : qgYwXyJ©, aËZm{Jar, H$moëhmnya,

gXmh[aV d {Z_gXmh[aV dZm§V - dmK, {~~Q>çm, Jdm,

nmZPS>r d H$_r nO©Ý`mÀ`m àXoemV - h[aU, H$moëho,

m ^yB©H$moQ> (_¡XmZmdarb) : ZiXyJ©, H§$Yma Am{U

VrW©ê$n gmogm`Q>r, n{hbm _Obm, noéJoQ> nmobrg Mm¡H$s-hÎmrJUnVr

Amho. gm§{JVbo OmVo. A§em_Ü`o gm§{JVboë`m `m A§Vamg aoIm§e Ago

A§e A§VamZo H$mT>bb

gd© aoImd¥Îmm§Mr bm§~r gmaIr AgVo. XmoZ aoImd¥Îmm§Vrb A§Va

United Kingdom `m XoemVrb J«rZrM ehamVwZ OmUmao

_wi aoImd¥Îm d 1800 aoImd¥Îm EH$_oH$m§À`m g_moa AmhoV. _wi

1) dm`w : dmVmdaUmV doJdoJio dm`w AgVmV `m§Vrb Zm`Q´>mO

{XeoZo dmhÿ bmJVo. Ë`mg dmao åhUVmV.

nyd}g ~m§Jbmoe d å`mZ_ma Xoe Amho.

ZD$ : àmH¥${VH$ aMZm titiv

_¡XmZr Ago XmoZ ^mJ hmoVmV. p

npíM_ {H$Zmar àXoemVrb ZÚm doJmZo dmhVmV Ë`m_wio `m§À`m

^maVr` nR>mamdarb ZÚm.

_mog_r dmao åhUVmV.

ho dmao ^w^mJmdê$Z dmhV Agë`mZo Vo H$moaS>o AgVmV na§Vw

OmZodmar hm ^maVmVrb gdm©V W§S> _{hZm AgVmo. `mM H$mimV

EH$ àH$ma Amho.

m AUw{dÚwV, ndZ {dÚwV Ago àH$ma nS>VmV.

C§Mmda ~m§Ybr OmVmV. ti

e noaUrÀ`m doir H$_r Vmn_mZmMr Va {nH$ V`ma hmoÊ`mg OmñV

{VÝhr g§ajU Xbm§Mr _w»`mb`ohr `oWoM Amho.

VrW©ê$n gmogm`Q>r, n{hbm _Obm, noéJoQ> nmobrg Mm¡H$s-hÎmrJUnVr

gd© Ajd¥Îmo hr EH$_oH$m§Zm g_m§Va AgVmV.

Ë`m H$mën{ZH$ AmhoV.

Ago XmoZ g_mZ ^mJ R>odVmV.

A§emV N>oXUmar (H$moZ H$aUmar) Or AY©dV©wio H$mT>br

aoImd¥ÎmmbmM _yi aoImd¥Îm åhUVmV.

aoImd¥Îmo H$mT>Vm `oVmV. 3. Google Map

aoImd¥Îmo npíM_ JmobmYm©V AgVrb.

Ajd¥Îmo Oer Y¥dmH$S>o bhZ bhmZ hmoV OmVmV, Ver

aoImd¥Îmm_wio EImÚm {R>H$mUÀ`m doioMm A§XmO ì`ŠV

aoIm§em_wio AMyH$nUo gm§JVm `oVo.

20) CÎma Am{U X{jU)

XoemgmR>r à_mU doi åhUyZ R>a{dÊ`mV `oVo.

ñWm{ZH$doi Amho. ^maVmMr à_mU doi hr GMT nojm

2. AmpŠQ>©H$ d¥Îm Am{U A§Q>mpŠQ>©H$ d¥Îm

(~¥hXd¥Îmm§Mm) dmna hmoVmo.

AënH$mbrZ pñWVr åhUOo hdm hmo`.

gamgar pñWVr åhUOo Ë`m àXoemMo hdm_mZ hmo`.

hdoMr _w»` A§Jo 3. dmao

~mîn (nmÊ`mMr dm\$) OmñV AgVo Vr hdm X_Q> AgVo,

AgVo. OmñV Vmn_mZmÀ`m hdo_Ü`o OmñV ~mîn _mdy/

hdm_mZmda n[aUm_ H$aUmao KQ>H$

ñWm{ZH$ dmao, BË`mXr KQ>H$m§Mm XoIrb Ë`m Ë`m àXoemVrb

hdm_mZmda n[aUm_ hmoVmo. C {dfwd¥ÎmmnmgyZ XmoÝhr Y«wdmH$S>o H$_r-H$_r hmoV OmVo

AgVo. I§S>m§VJ©V ^mJmV Vmn_mZmVrb \$aH$ OmñV

H$maUr^yV R>aVo Amho. `mM H$maUmZo n¥ÏdrMo Vmn_mZ

Vmn_mZ {Xdgm H$_r AgVo Va amÌr OmñV AgVo.

hdoMo Vmn_mZ {Xdgm OmñV AgVo d amÌr H$_r AgVo.

Vmn_mZ dmT> Ago åhUVmV, Á`m dm`y§_wio hr dmT> hmoVo