ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

დაბეგვრის თანამედროვე თეორიები

დოქტორანტები:
ეკატერინე აღამანაშვილი
ზანდა მესხიძე
თამილა ქარცივაძე
ბათუმი, 2022
გეგმა

შესავალი
დაბეგვრის ზოგადი დახასიათება და ისტორიული მიმოხილვა
ძირითადი ნაწილი
საგადასახადო თეორიების მიმოხილვა
თანამედროვე საგადასახადო სისტემები
დაბეგვრის თავისებურებები საქართველოსა და სხვა ქვეყნებში
დასკვნა
 გადასახადი და დაბეგვრა

"ამ ქვეყანაზე ორი რამ არის

„გადასახადი, პირველ ყოვლისა, არის განაწილებისა და
გადანაწილების გზით მიღებული შემოსავლისა და სიმდიდრის გარდაუვალი, სიკვდილი და გადასახადები“
წილი, რომელიც სახელმწიფოს ხელისუფლების გარკვეულ ბენჟამინ ფრანკლინი
მოთხოვნილებებს აკმაყოფილებს“.
ვ.ჩანტლაძე

„დაბეგვრა არის იურიდიული და ფიზიკური პირების მიერ

სახელმწიფოსა და ხელისუფლების ადგილობრივი ორგანოების
სასარგებლოდ იმ ფულადი გადასახდელების დარიცხვა და
ამოღება, რომლებიც შეადგენენ საბიუჯეტო სახსრების მთავარ
წყაროს“
დაბეგვრის ლექსიკონი
გადასახადების მოძრაობა
(მარტივი ილუსტრაცია)
 საგადასახადო სისტემის და
პოლიტიკის ფორმირებას
ხანგრძლივი ისტორია აქვს;

საქართველოში ამ სისტემის
ფორმირება 1991-1992 წლების
მიჯნაზე დაიწყო

წყარო:
გადასახადები და დაბეგვრა, დამხმარე სახელმძღვანელო ეკონომიკური
სპეციალობების სტუდენტებისთვის, თბილისი, 2011
საგადასახადო/დაბეგვრის
ზოგადი თეორიები

ატომისტური თეორია;

დაზღვევის თეორია; "არაფერი არ საჭიროებს

იმდენ სიბრძნეს და
ჭკუას, როგორც
კლასიკური თეორია; განსაზღვრა იმ
ნაწილისა რასაც
ართმევენ
კეინსიანური თეორია; ქვეშევრდომებს და
რასაც უტოვებენ მათ“
მონეტარისტული თეორია;
შარლ ლუი მონტესკიე

მიწოდების თეორია.
 საგადასახადო/დაბეგვრის
კერძო თეორიები

პირდაპირი და არაპირდაპირი დაბეგვრის შეთანწყობის თეორია;

ერთი გადასახადის თეორია;
პროპორციული დაბეგვრის თეორია;
პროგრესული დაბეგვრის თეორია;
საგადასახადო ტვირთის გადაკისრების თეორია.
 საქართველოში მოქმედი გადასახადები

საერთო-სახელმწიფოებრივი ადგილობრივი
საშემოსავლო ქონების
დღგ
მოგების
იმპორტის
აქციზი
საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა

კონსტიტუცია;
საერთაშორისო ხელშეკრულებები და შეთანხმებები;
საგადასახადო კოდექსი;
კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტები.

დამოუკიდებელ საქართველოში საბიუჯეტო-საგადასახადო სისტემას საფუძველი ჩაეყარა

1993 წლის 30 მარტს: კანონი „საბიუჯეტო სისტემისა და უფლებების შესახებ“.

კანონის თანახმად, საბიუჯეტო სისტემაში დაინერგა დეცენტრალიზებული ბიუჯეტები:

ავტონომიური რესპუბლიკების ბიუჯეტები;
ადგილობრივი ტერიტორიული ერთეულების ბიუჯეტები.
დაბეგვრის თავისებურებები უცხო ქვეყნებში

დღევანდელ დღეს, განვითარებული ქვეყნების, განსაკუთრებით

ევროკავშირის ქვეყნებში - რეგიონული მმართველობის ორგანოების ხელში
თავს იყრის ფინანსური რესურსების მნიშვნელოვანი ნაწილი.

ევროკავშირის იმ ქვეყნებში, სადაც დაბალია ადგილობრივი შემოსავლების

ხვედრითი წონა გამოიყენება ბიუჯეტებს შორის განაწილების პრაქტიკა.
 სხვადასხვა ქვეყნების
საგადასახადო განაკვეთი

საფრანგეთში ცენტრალურ ბიუჯეტში შედის დღგ მხოლოდ 41,4 % და ფიზიკურ პირთა

საშემოსავლო გადასახადის 10,6 %.  
გერმანიაში საშემოსავლო გადასახადი იყოფა - 42,5% 42% და 15,5 % პროპორციებით
ცენტრალურ, მიწისა და ადგილობრივ მმართველობას შორის. 
ლატვიაში ადგილობრივ ბიუჯეტებს ეძლევათ კომპანიათა საშემოსავლო გადასახადის ნაწილი.
ამასთან, ცენტრალური ბიუჯეტიდან ღებულობენ დოტაციას 40%-ის ოდენობით.  
შვეიცარიის ფედერალურ ბიუჯეტში შედის არაპირდაპირი გადასახადების მთლიანი მოცულობის
მხოლოდ 30%, ხოლო დანარჩენი 70% მიიმართება თემებისა და კანტონების ბიუჯეტებში.
 დასკვნა
საქართველოში სამწუხაროდ არ არსებობს ჩამოყალიბებული და კარგად გათვლილი საგადასახადო
პოლიტიკა. არ წარმოებს საგასასახადო სისტემის განვითარების თეორიული კვლევები.
ხშირი ცვლილებები საგადასახადო კანონმდებლობაში, ხოლო თავად ცვლილებები განპირობებულია
არა გარკვეულ სტრატეგიულ ანალიზებზე დაყრდნობით, არამედ საგადასახადო ორგანოების ხშირად
ცვლადი, ხელმძღვანელი პირების პირადი გადაწყვეტილებებით.

ეს ყოველივე, რა თქმა უნდა უარყოფითად მოქმედებს ქვეყანაში მეწარმეობის განვითარებაზე და

საკმაოდ ამუხრუჭებს ეკონომიკურ ზრდას.

ვფიქრობთ აუცილებელია საქართველოს საგადასახადო სისტემის გადახედვა და მისი შედგენა

ქვეყანაში არსებული მდგომარეობის გათვალისწინებით და განვითარებაზე ორიენტირებული
ხედვებით.
 გამოყენებული ლიტერატურა
საქართველოს საგადასახადო კოდექსი, სსმ, 54, 12/10/2010;
ნაყოფია ბ., "საქართველოში საბიუჯეტო-საგადასახადო სისტემის სრულყოფა ევროკავშირის ქვეყნების
მაგალითზე",თბილისი, 2020;
კაკულია რ., "ფინანსური სისტემის განვითარების პრობლემები საქართველოში" თბილისი, 2015
ფუტკარაძე ს., "საქართველოს საგადასახადო სისტემა და მისი სრულყოფის პრობლემები თანამედროვე
ეტეპზე", სადოქტორო ნაშრომი, ბათუმი,2012;
ჩანტლაძე ვ., „ფინანსური მეცნიერების საფუძვლები“, თბილისი, 1995;
მესხია ი., ნიკოლეიშვილი ო., „გადასახადები და დაბეგვრა“, თბილისი, 2002;
"გადასახადები და დაბეგვრა", დამხმარე სახელმძღვანელო ეკონომიკური სპეციალობების
სტუდენტებისთვის, თბილისი, 2011.
 მადლობა
ყურადღებისთვის