ĠDARE HUKUKU

Kamu hukukunun alt dalı olan idare hukukunun konusu „Ġdare‟dir.

Tanım: Kamu yararı gerçekleĢtirmek amacıyla kamu hizmeti sunan idari kurum ve
kuruluĢların, tüm kamu yönetiminin uyması gereken kurallar bütünüdür.

Peki, Ġdare kim?

Devlet teĢkilatlarının Yasama ve Yargı organları ile yürütme organının cumhurbaĢkanı ve

bakanlar dıĢında kalan tüm kuruluĢlar idare olarak tanımlanır. Bu tanımdan Ģunu
söylemeliyiz: Ġdare yürütme organı içerisinde yer alır.

İR
Yürütme organının 2 fonksiyonu karsımıza çıkar:

ET
1. Ġdari Fonksiyon (idare hukukunun konusu)
2. Siyasi Fonksiyon ( anayasanın konusu)

R
Genel bir tanımla idari Fonksiyon, devletin tüm iĢlemlerinden yasama, yargı ve yürütmenin

Ğ
siyasi nitelikteki iĢleri dıĢında kalan iĢlerdir. (çıkarma iĢlemi)

ĠDARĠ FONKSĠYONUN ÖZELLĠKLERĠ Ö

K
 Ġdari fonksiyonun temel amacı kamu yararını gerçekleĢtirmektir.
KU

 Ġdari fonksiyon, idari iĢlemler ile yerine getirilir.

 Ġdari fonksiyon, üstün ve ayrıcalıklı yetkiler (kamu gücü) kullanılarak gerçekleĢtirilir.
 Ġdari fonksiyon, sürekli bir devlet fonksiyonudur.
U

 Ġdari fonksiyonda, idare ve özel kiĢiler arasında eĢitlik yoktur.

H

 Ġdari fonksiyon, kar amacı gütmez.

BE

ĠDARENĠN GÖREVLERĠ
TU

 Milli güvenliğin korunması: Gerek milli güvenliğin korunmasında gerekse Türk

silahlı kuvvetlerinin yurt savunmasına hazırlanmasında TBMM‟ye karĢı
CumhurbaĢkanı sorumludur.
U

 Kolluk faaliyetlerinin yürütülmesi: Kolluk, ĠçiĢleri Bakanlığına Bağlı olan Emniyet

YO

Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı tarafından gerçekleĢtirilir.

 Kamu hizmetlerinin yürütülmesi: Yasama organı tarafından kamuya yararlı kabul
edilen, kamu hizmeti olarak nitelendirilen faaliyetlerin yürütülmesi idarenin
sorumluluğundadır.
 Özendirme ve Destekleme Faaliyetleri: Kamu yararı olan ancak TBMM tarafından
kamu hizmeti olarak nitelendirilmemiĢ alanlarda örneğin tarım veya sanayinin
geliĢtirilmesi, istihdamın artırılması için desteklerde bulunma, idareye verilmiĢ
anayasal vazifedir.
 Ġç düzen faaliyetleri: Ġdare, milli güvenliğin sağlanması, kolluk faaliyetlerinin, kamu
hizmetinin ve özendirme destekleme faaliyetlerinin yürütülmesinden sorumludur.
Ancak bu faaliyetleri gerçekleĢtirebilmesi için kendi ihtiyaçlarını karĢılamak

1
 durumundadır. Bu doğrultuda kurum içi düzenlemeler ve yazıĢmalar gerçekleĢtirir.
Ġdarenin bu kendine yönelik faaliyetleri iç düzen ya da özyönetim faaliyeti olarak
adlandırılır. Kendi sistemini oluĢturması
 Planlama faaliyetleri: Anayasa, Devletin yatırımları planlı yapması gerektiği
bunların görev ve yükümlüğünden bahsetmektedir.

ĠDARE HUKUKUNUN ÖZELLĠKLERĠ

 Ġdare hukuku genç bir hukuk dalıdır. (1800'lerin sonunda ortaya çıkmıĢtır).
 Tedvin edilmemiĢ dağınık bir hukuk dalıdır. (Diğer hukuk dallarında olduğu gibi
kanuna bağlı metin hukuku yoktur.)

İR
 Ġdare hukuku iĢlemleri devletin tek taraflı iradesiyle gerçekleĢir. (Kamu yararı esas
alınarak özel mülkiyet kiĢinin isteğinden bağımsız kamulaĢtırılabilmesi buna örnektir.)

ET
 Ġdari yargı alanındaki içtihatlara dayanır. Ġçtihadı hukuk dalıdır. (Kurallar kanun
koyucu tarafından konulmamıĢtır. Kurallar idari yargı organlarının somut olaylarda
verdiği kararlarla oluĢturulur).

R
 Bir kamu hukuk dalıdır.

Ğ
 Ġdare hukukundan doğan uyuĢmazlıklar genelde idari yargıda çözülür.
 Bağımsız bir hukuk dalıdır. (Özel hukuktan ayrıdır bazı kavram ve pratikler özel
Ö
hukukta bulunmaz. Kamu gücü, kamu ayrıcalığı, kamulaĢtırma gibi).
K
 Statüler niteliktedir (Tarafların serbest iradeleriyle kararlaĢtırılan hukuki iliĢkiler
yoktur, önceden belirlenmiĢ statüler ve genel hukuki durumlar vardır. VatandaĢlık
KU

statüsü, memurluk statüsü gibi)

 Dinamik bir hukuk dalıdır. DeğiĢen koĢullara ayak uydurur.
U

Dikkat: Özelliklerindendir veya değildir Ģeklinde soru gelebilir.

H

ĠDARE HUKUKUNA HÂKĠM OLAN ĠLKELER

BE

Ġdare hukukunu ve idareyi doğrudan ilgilendiren anayasal ilkeler Ģunlardır.

TU

 Hukuk devleti ilkesi

 Laiklik ilkesi
U

 EĢitlik ilkesi
YO

 Sosyal devlet ilkesi

 Ġdarenin bütünlüğü ( çok önemli bende kal )
 Merkezi yönetim ilkesi
 Yerinden yönetim ilkesi
 Yetki geniĢliği (VALĠ)

1) MERKEZĠ YÖNETĠM

2
BaĢkent TeĢkilatı ( CumhurbaĢkanı – Bakanlar ve BaĢkente yardımcı kuruluĢlar) ve TaĢra
TeĢkilatı (Vali – Kaymakam - …) olarak karĢımıza çıkar. Ġdarenin bütünlüğü baĢlığını
iĢlerken ayrıntılı Ģekilde bunların alt birimlerini yetki ve görevlerini anlatacağız.

Merkezden Yönetimin Özellikleri

1. Kamu hizmetlerine yönelik politika belirleme, karar alma ve yürütme yetkisi merkezi ir
yapının elinde toplanmasıdır. Böylece kamusal mal ve hizmetler, baĢkentteki bir organlar
tarafından planlanmakta ve uygulanmaktadır. Merkezi organ, söz konusu hizmetlere iliĢkin

İR
faaliyetleri taĢra teĢkilatları ve il düzeyindeki kuruluĢları aracılığıyla yürütür. Bu kuruluĢlar
merkezden gelen emir ve talimatları aynen uygulamaktır.

ET
2. Kamu hizmetleri için gerekli gelir ve giderler merkezden yönetilmektedir.

R
3. Merkezi idare birimlerinde görev alacak personelin atanması iĢlemi merkez tarafından

Ğ
yürütülmektedir.

Merkezi Yönetimin Yararları Ö

K
 Güçlü bir devlet yönetimi sağlar.
KU

 Üniter devlet yapısını güçlendirir.

 Hizmetler rasyonel ve akıcı bir Ģekilde yönetilir.
U

 Hizmetler daha az harcama ile gerçekleĢtirilir.

 Hizmetler tek tip (yeknesak) yürütülebilir.
H

 Ġdari ve mali denetim kolaydır. (önemli tek musluktan akan su)

 Kamu görevlileri yerel etkilerden kurtulur.
BE

 Kalkınma ve gelir dağılımı dengeli olarak yürütülmesi sağlanabilir.

TU

Merkezi Yönetimin Sakıncaları

 Kamu hizmetinde gecikmeye, bürokrasi ve kırtasiyeciliğe neden olur.

U

 Yerel ihtiyaçlara karĢılık veremez.

YO

 Merkezi yönetimin etkinliği azalmasına neden olur.

 Halk kamu hizmetlerine katılmasını azaltır.
 Kamu hizmetlerinin tarafsız ve eĢitlik ilkeleri zedelenir.
 Yerel demokrasiyi zayıflatır.

2) YERĠNDEN YÖNETĠMLER

Bazı idari hizmetlerin devlet merkezinden ve tek elden değil, merkezi idare teĢkilatı içinde yer
almayan ve merkezi idare hiyerarĢisine dahil olmayan kamu tüzel kiĢileri tarafından
yürütülmesidir.
3
Yerinden yönetimli kuruluĢlar Yerel idareler ve Hizmet kuruluĢları olmak üzere ikiye
ayrılır.

Yerinden yönetimli kuruluĢların kendilerine ait ayrı Tüzel KiĢilikleri vardır ve Özerktirler.

Yerel Yönetimler, belli bir yörede oturanlar, o yörede oturdukları için ortaya çıkan ortak
ihtiyaçlarını karĢılamak amacıyla tanınan bir özerkliği ifade etmektedir.

Yerel Yönetimler:

 Ġl özel idaresi,

İR
 Belediye

ET
 Köy idaresinden oluĢur.

R
Yerel yönetimlerin organları, kural olarak hizmet gördükleri yörenin seçmenleri tarafından

Ğ
belirlenir. (buraya dikkat edelim sınavlarda özellikle bunların seçimle gelip gelmediğini

Ö
soruyorlar. Ġleri de atama ile gelen idarecilerle karıĢtırmamak gerekir.)
Ġl özel idaresinin baĢı validir.(Bir tane geldi bile vali atanır seçimle gelmez.)
K
Belediye idaresinin baĢında seçimle iĢbaĢına gelen belediye baĢkanı yer alır ve belediyenin en
KU

yüksek, asli karar organı belediye meclisidir.

Hizmet KuruluĢları, teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren hizmetleri tüm ülkede yerine getiren
merkez teĢkilatından ayrı kamu tüzel kiĢiliğine sahip kuruluĢlardır. Hizmet yerinden yönetim
U

kuruluĢlarının organları seçmenlerin iradesi ile belirlenmez.

H

 Yerel Yerinden Yönetimler

BE

o Ayrı bir malvarlıkları, bütçeler vardır.

o Kamu tüzel kiĢiliği vardır.
o KiĢi topluluklarıdır.
TU

o Karar organları seçimle göreve gelir.

U

 Hizmet Yerinden Yönetimler

YO

o Ayrı bir malvarlıkları, bütçeleri vardır.

o Kamu tüzel kiĢiliği vardır.
o Mal topluluklarıdır.

o Karar organları, atama usulüyle göreve gelir.

Burası Önemli!!!

Yerel ve hizmet (iĢlevsel) yönünden yerinden yönetimler arasındaki temel fark Ģudur:

Hizmet yönünden yerinden yönetimde (eğitim, dağıtım, üretim..) hizmet türü sınırlı fakat ülke
çapında faaliyet alanına sahiptir.

4
Yerel yerinden yönetimde ise belirli bir coğrafya ile sınırlı olup hizmet portföyünde sınırlama
yoktur. Bir belediye düĢünecek olursak belediyenin sınırları bellidir; fakat temizlik, imar,
kanalizasyon, ulaĢım gibi bir Çok alanda faaliyet gösterir. ( Eğer anlamadıysan  küçük bi
ara ver)

Not: ArkadaĢalar idare hukuku geniĢ bir konu adım adım ilerliyoruz. Bu ayrımları çok iyi
öğrenmemiz gerekir. Sadece bu bilgiler bile bazen soru yaptıracaktır. GeçmiĢ yıllardaki
sorularda hizmet yerinden yönetimleri kiĢi topluluğu olarak vermiĢti. Çoğu sorularda ise
bunların tüzel kiĢilikleri olup olamadığını sorgulamıĢlardı. Emin adımlarla ilerliyoruz haydi
devam edelim.

İR
Yerel Yönetimin Yararları

ET
o Yerel ihtiyaçlara ve taleplere duyarlı yatırımlar yapılır.
o Yerel sorunlara daha hızlı ve etkili çözümler üretilir.

R
o Yerel yöneticiler daha duyarlı olur. (Bir sonraki seçimleri kayıp edebilirler.)
o Demokrasinin yerleĢmesini sağlar.

Ğ
o Bürokrasi ve kırtasiyeciliği azaltır.
o
o
Kayırmacılığı engeller.
Ö
Yerel demokrasinin yerleĢmesini halkın yönetimi sahiplenmesini sağlar.
K
KU

Yerel Yönetimin Zararları

o Ulusal birlik ve bütünlüğün bozulmasına neden olabilir.

U

o Yerel düzeyde yetkin ve deneyimli eleman bulma zorunluluğu yaĢanır.

Mali kaynakların kullanımında ülke çapında dengesizlik meydana gelebilir.
H

o
o Kamu hizmetleri aynı standartta olmaz.
BE

o Mali denetim zorlaĢır.

TU

3) YETKĠ GENĠġLĠĞĠ ( Adem-i Temerküz)

U

1982 Anayasasının 126. Maddesine göre, „‟Ġllerin idaresi yetki geniĢliği ilkesine dayanır.‟‟
YO

Anayasaya göre bu yetki sadece il idaresine tanınmıĢtır.

Yetki geniĢliğini kullanan tek makam VALĠDĠR.

Yetki GeniĢliği; Merkeze ait olan bir yetkinin, merkezi idarenin taĢra örgütlerinde merkezi
idarenin yürütmekte olduğu bir kamu hizmetini yürütülmesi için Valinin merkezin hiyerarĢik
denetimi altında fakat merkeze danıĢmadan, merkez adına karar alma serbesti yetine denir.

4) ĠDARENĠN BÜTÜNLÜĞÜ

5
Anayasanın 123. Maddesi der ki yönetimin kuruluĢ ve görevleri ile bir bütündür.

ĠĢte bu bütünlük HiyerarĢik denetim ve Ġdari Vesayet denetimi ile sağlanır. ĠĢte bu
kavramları bilmeliyiz, çünkü sürekli soru gelen yerlerin baĢında geliyor.

A) HĠYERARġĠK DENETĠM

Aynı tüzel kiĢilik içinde, hiyerarĢinin Üst kademesinde olan yöneticilerin genel yetki ilkesi
kapsamında, alt makamlardaki Astlarının eylem ve iĢlemlerini yerindelik ve hukukilik
bakımından hukuki bir bağ içerisinde denetleyebilmelerine hiyerarĢik denetim denir.

İR
Dikkat: Adım adım gidiyoruz… Mantık Ģu Üstün, Astı denetlemesini adı hiyerarĢik denetim.

ET
Merkezi yönetimin kendi içinde ve taĢra teĢkilat üzerinde emir ve talimat vermesi, aynı
Ģekilde Tüzel kiĢiliğe sahip yerel yerinden yönetimlerin ve Hizmetsel yerinden yönetimlerin
kendi içerisinde üst ast iliĢkisi hiyerarĢik denetimin bir sonucudur.

R
Ğ
ÖRNEK:



Ö
Sağlık Bakanının, Ġl Sağlık Müdürlükleri üzerindeki yetkisi
K
Ġl Sağlık Müdürlüklerini, Ģube müdürleri üzerindeki yetkisi
 ĠçiĢleri Bakanının, il Emniyet Müdürleri üzerindeki yetkisi
KU

 Ġl Emniyet Müdürleri, Polis Memuru üzerindeki yetkisi

 Bakanın, Vali üzerindeki yetkisi
U

 Valinin, Kaymakam üzerindeki yetkisi

H

 Rektörün, Dekan üzerindeki yetkisi

 TRT Genel Müdürünün, Haber Spikerine talimat vermesi
BE

HiyerarĢik Denetimin ÖZELLĠKLERĠ

TU

 Genel, olağan ve sert bir yetkidir.

 Aynı tüzel kiĢilik içinde uygulanır.
U

 Hem hukuka uygunluk hem de yerindelik denetimi içerir.

 Üst, asta emir ve talimat verebilir. Kanunsuz emir vermedikçe uymak zorundadır.
YO

Not: Kanunsuz Emir nedir?

Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle çalıĢmakta olan kimse, üstünden aldığı emri,
yönetmelik, CumhurbaĢkanlığı kararnamesi, kanun veya Anayasa hükümlerine aykırı görürse,
yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir.

Ancak, üstü emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu halde,
emri yerine getiren sorumlu olmaz.

6
Konusu suç teĢkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse
sorumluluktan kurtulamaz.

 Üst, Astın yetkilerini Onama, iptal etme, kaldırma, değiĢtirme, düzeltme, geri alma,
uygulamayı erteleme gibi geniĢ yetkilerine sahiptir.
 HiyerarĢik amir, astın iĢlemlerini değiĢtirebilir Aman dikkat yerine geçip iĢlem tesis
edemez. Burası önemli ikame yasağı olarakta karĢımıza gelebilir.

B) ĠDARĠ VESAYET

İR
Merkezi idare ile yerinden yönetim kuruluĢları arasındaki bütünlüğü sağlayan Ġdari vesayet

ET
ast - üst iliĢkisi değildir.
Anayasanın 127. Maddesi idari vesayet yetkisini Ģöyle vurgu yapmaktadır. “Merkezi idare,

R
mahalli idareler üzerinde, mahalli hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun Ģekilde
yürütülmesi, kamu görevlerinde bir sağlanması, toplum yararının korunması ve mahalli

Ğ
ihtiyaçların gereği gibi karĢılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde
idari vesayet yetkisine sahiptir.”
Aman buraya odaklan çok önemli!!!
Ö
K
KU

1. Anayasanın 127. maddesi idari vesayet iliĢkisini Sadece Merkezi idarenin, Mahalli
idareler yani Ġl özel Ġdaresi, belediye ve köy üzerinde idari vesayet iliĢkisinden söz
etmiĢtir. Çok ince bir ayrıntıdır.
U

Örnek:
H

 ĠçiĢleri bakanının, Belediye baĢkanı üzerindeki denetim iliĢkisi

 Valinin, belediye veya köy Muhtarının üzerindeki denetim iliĢkisi
BE

 Kaymakamın, köy Muhtarının üzerindeki denetim iliĢkisi

TU

2. Anacak anayasada yer almamakla birlikte Merkezi idarenin diğer Kamu tüzel
kiĢiliğine sahip Hizmetsel yerinden yönetim kuruluĢları üzerinde idarenin
bütünlüğü ilkesi gereği idari vesayet yetkisine sahiptir.
U
YO

Örnek:
 UlaĢtırma bakanlığı - TCDD Genel Müdürlüğü arasında Anayasanın 127. Maddesine
göre idari vesayet iliĢkisi yoktur. Fakat (bunu çok soruyorlar) Anayasanın 127.
Maddesine vurgu yapmadan idari vesayet iliĢkisini sorarlarsa var dememiz
gerekmektedir.

3. Kamu tüzel kiĢisinin baĢka bir Kamu tüzel kiĢisi üzerindeki denetim iliĢkisi idari
vesayet denetimi kapsamındadır. Bakın bu durumda anayasada belirtilmemiĢ biz
yine idari vesayet iliĢkisi bulunduğunu kabul edeceğiz. Kısacası anayasada
belirtilen idari vesayet kavramı sadece 1. Madde de belirttiğimiz durumdur.

7
Örnek:
 YÖK – Üniversite
 Ġl Belediyesi – ilçe Belediyesi
 Ceyhan Belediyesi – Seyhan Belediyesi
 Türkiye Barolar Birliği - Ġstanbul Barosu
Son NOKTA: Eğer aynı tüzel kiĢilik içindeyse HiyerarĢi, farklı tüzel kiĢilik içindeyse Ġdari
vesayet dememiz gerekmektedir. Bir ipucu olsun.

Ġdari Vesayet denetiminin ÖZELLĠKLERĠ

İR
 Farklı tüzel kiĢilikler arasında uygulanır.
 Özel, istisnai bir yetkidir.

ET
 Vesayet makamı, vesayet yetkisini kullandığı kuruma emir ve talimat veremez.
 Denetim yalnızca hukuka uygunluk denetimi ile sınırlıdır.

R
 Vesayet makamı, vesayet yetkisini kullandığı kurumun yerine geçip iĢlem yapamaz ayrıca

Ğ
iĢlemi değiĢtirme yetkisi de yoktur.

Ö
 Vesayet makamının yetkileri kanunda açıkça sayılmıĢtır:
K
 Onama
KU

 Onamama
 Uygulamasını erteleme

U

Ġptal etmek
 Yürürlüğe girmesini engelleme
H

 Ġdari yargıda dava açma

BE

ĠDARE HUKUKUNUN KAYNAKLARI

TU

A. Asıl Kaynaklar
U

1. Yazılı Kaynaklar
YO

a) Anayasa
b) Kanun
c) CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi
d) Uluslararası AndlaĢmalar
e) Yönetmelik

2. Yazısız Kaynak: idari Teamül ve Tatbikat

B. Yardımcı Kaynaklar

8
 1. Yargısal Ġçtihatlar
2. Doktrin

Not: Ģimdi arkadaĢalar, hiyerarĢi ve idari vesayet konularını bitirdik. Sırada idare
hukukunun kaynaklarından kısa kısa bahsedecegiz. Sonrasında ise hepimizin ortak
problemi olan kamu tüzel kiĢiliklerini tüm ayrıntısıyla göreceğiz haydi baĢlıyalım

1) Anayasa

İR
Normalar hiyerarĢisinin en üstünde yer alır.

ET
Devletin temel yapısını, biçimini, örgütünü, bu örgütün iĢleyiĢ kurallarını, milli egemenliğin
nasıl kullanılacağını kiĢilerin hak ve özgürlüklerini belirleyen en temel kanundur.

R
Bir devletin Ģeklini belirten, yasama, yürütme ve yargı güçlerinin nasıl kullanılacağını
gösteren, yurttaĢların kamu hakları ile özgürlüklerini ve devletin topluma karĢı ödevlerini

Ğ
belirten temel yasadır.

Ö
1215 yılında, Ġngiltere'de Kral ile Halk temsilcileri arasında imzalanan Magna Chartha
anayasaların ilk örneğini oluĢturur.
K
Tarihin ilk yazılı anayasası ise, 1789'da yürürlüğe giren ABD Anayasasıdır.
KU

Türk ve Ġslam tarihinin ilk anayasası ise, 23 Aralık 1876 tarihinde yayınlanan Kanun-i
Esasi'dir.
U
H

2) Kanun
BE

Toplum için uyulması gereken nesnel, soyut, genel ve sürekli nitelikteki hukuk kurallarını
içeren, etkileri yönünden objektif hukuk alanında yeni bir durum yaratan ya da var olan bir
TU

durumu düzenleyen veya ortadan kaldıran kural-iĢlemlerdir. TBMM tarafından Anayasa,

Ġçtüzük ve teamüllere uygun olarak yapılır ve CumhurbaĢkanınca yayımlandıktan sonra
U

yürürlüğe girer.
YO

Not: KHK demeliydi 3. Olarak fakat Son Anayasa değiĢikliği ile CumhurbaĢkanlığı Hükümet
Sistemine geçilmesiyle yürütme çift baslı olmaktan çıkarılmıĢ Bakanlar kurulunun
kaldırılmıĢtır. Buna bağlı olarak KHK‟ler de kalkmıĢ oldu.

3) CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi

16 Nisan referandumu ile kabul edilen CumhurbaĢkanlığı hükümet sisteminde, kanun

hükmünde kararnameler, tüzükler, Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan yönetmelikler,

9
Bakanlar Kurulu kararları, üçlü kararnameler, ikili kararnameler, BaĢbakanlık kararları gibi
iĢlemlerin tümü kaldırılarak, bu iĢlemler yerini "CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi" ne
bırakıyor.
6 ayrı CumhurbaĢkanlığı kararnamesi kategorisi öngörüyor:
1) CumhurbaĢkanı, yürütme yetkisine iliĢkin konularda CumhurbaĢkanlığı kararnamesi
çıkarabilir.
2) CumhurbaĢkanı, "sosyal ve ekonomik haklar ve ödevler" bölümündeki hak ve özgürlükleri
kararname ile düzenleyebilir.
3) Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin teĢkilatı ve görevleri CumhurbaĢkanlığı

İR
kararnamesi ile düzenlenir.
4) Olağanüstü hallerde CumhurbaĢkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda (…)

ET
CumhurbaĢkanlığı kararnamesi çıkarabilir.
5) Kamu tüzelkiĢiliği, CumhurbaĢkanı kararnamesiyle kurulabilir.

R
6) Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teĢkilat yapısı ile merkez ve

Ğ
taĢra teĢkilatlarının kurulması CumhurbaĢkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.

Ö
K
Ayrıca burası önemli!!!
KU

 Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda CumhurbaĢkanlığı

kararnamesi çıkarılamaz.
 Kanunda açıkça düzenlenen konularda CumhurbaĢkanlığı kararnamesi çıkarılamaz.
U

 CumhurbaĢkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde

H

kanun hükümleri uygulanır.

 Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda
BE

CumhurbaĢkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir.

TU

4) Uluslararası AndlaĢmalar
U
YO

Anayasanın 90. Maddesi uluslararası andlaĢmalara Ģöyle vurgu yapmaktadır:

Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası kuruluĢlarla yapılacak
andlaĢmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun
bulmasına bağlıdır.
Ekonomik, ticarî veya teknik iliĢkileri düzenleyen ve süresi bir yılı aĢmayan andlaĢmalar,
Devlet Maliyesi bakımından bir yüklenme getirmemek, kiĢi hallerine ve Türklerin yabancı
memleketlerdeki mülkiyet haklarına dokunmamak Ģartıyla, yayımlanma ile yürürlüğe
konabilir.
Bu takdirde bu andlaĢmalar, yayımlarından baĢlayarak iki ay içinde Türkiye Büyük Millet
Meclisinin bilgisine sunulur.

10
Milletlerarası bir andlaĢmaya dayanan uygulama andlaĢmaları ile kanunun verdiği yetkiye
dayanılarak yapılan ekonomik, ticarî, teknik veya idarî andlaĢmaların Türkiye Büyük Millet
Meclisince uygun bulunması zorunluğu yoktur; ancak, bu fıkraya göre yapılan ekonomik,
ticarî veya özel kiĢilerin haklarını ilgilendiren andlaĢmalar, yayımlanmadan yürürlüğe
konulamaz.
Türk kanunlarına değiĢiklik getiren her türlü andlaĢmaların yapılmasında birinci fıkra hükmü
uygulanır.
Usulüne göre yürürlüğe konulmuĢ milletlerarası andlaĢmalar kanun hükmündedir. Bunlar
hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine baĢvurulamaz.
Not: Peki Anayasaya aykırı bir uluslararası anlaĢma usulüne göre yürürlüğe girmiĢse nasıl

İR
ortadan kaldırılacak? Biraz düĢün cevabı ilerleyen satırlarda vereceğim (bedava bilgi yok)

ET
Usulüne göre yürürlüğe konulmuĢ temel hak ve özgürlüklere iliĢkin milletlerarası
andlaĢmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek

R
uyuĢmazlıklarda milletlerarası andlaĢma hükümleri esas alınır.

Ğ
Cevap: Anayasaya aykırı bir uluslararası anlaĢma usulüne göre yürürlüğe girmiĢse, ortadan
kaldırılması için milletarası andlasmanın dayanağı olan uygun bulma kanununa iptal davası
Ö
açılacaktır. Uygun bulma kanununun ortadan kalkmasıyla Milletlerarası anlaĢmada ortadan
kalkmıĢ olacaktır. umarım cevabın buydu değilse çay alacağım var haberin olsun
K
KU

5) Yönetmelik
U

Anayasanın 124. Maddesine göre:

H

 CumhurbaĢkanı,
BE

 Bakanlıklar
 Kamu tüzelkiĢileri
TU

Kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve CumhurbaĢkanlığı kararnamelerinin

uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak Ģartıyla, yönetmelikler
U

çıkarabilirler.
YO

Yönetmeliklerin CumhurbaĢkanı tarafından imzalanmaları da gerekmez.

Ayrıca her yönetmeliğin Resmî Gazetede yayımlanması da Ģart değildir. Anayasamıza göre
hangi yönetmeliğin Resmi Gazetede yayımlanacağı bir kanunla tespit edilmiĢtir.
Bu Kanuna göre:
 CumhurbaĢkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kiĢilerinin iĢbirliğine, yetki ve görev
alanlarına ait hükümleri düzenleyen;
 Kamu personeline ait genel hükümleri kapsayan
 Kamuyu ilgilendiren diğer yönetmelikler
Resmî Gazetede yayımlanır.

11
Buna karĢılık, milli güvenlik ile ilgili olan ve gizlilik derecesi taĢıyan yönetmelikler
yayımlanmazlar.
Bir yönetmeliğin Resmî Gazetede yayımlanıp yayımlanmaması gerektiğine nihaî karar
verecek olan makam CumhurbaĢkanlığıdır. (BaĢbakanlık idi) (Mevzuatı GeliĢtirme ve Yayın
Genel Müdürlüğü )
Resmî Gazetede yayımlanması gereken yönetmelikler, Resmî Gazetede yayımlandıkları
tarihte, baĢka surette ilgililere duyurulması gereken yönetmelikler ise, duyuruldukları tarihte
yürürlüğe girerler. (ÖNEMLĠ UNUTMA)

İR
Yönetmeliklerin denetimi nasıl yapılır?
Ġdarî bir iĢlem olan yönetmeliklerin denetimi idarî yargıda yapılır.

ET
CumhurbaĢkanlığının, Bakanlıkların yönetmelikleri ile kamu kuruluĢlarının ve kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluĢlarının ülke çapında uygulanacak yönetmeliklerinin

R
yargısal denetimi,

Ğ
ilk derece mahkemesi olarak DanıĢtayda yapılır.

Ö
Kamu kurumu ile kamu kuruluĢu niteliğindeki meslek kuruluĢlarının belli bir yörede
uygulanacak olan yönetmeliklerinin yargısal denetimi ise,
K
O yerde bulunan genel görevli idari yargı yeri olan idare mahkemelerinde yapılır.
KU
U

KAMU TÜZEL KĠġĠLĠĞĠ

H

Kamu Tüzel KiĢiliği, kamu yararına sağlamak amacıyla devlet tarafından

 CumhurbaĢkanlığı kararnamesi,
BE

 Kanunla
 Kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulmuĢ,
TU

Kamu gücü ayrıcalıklarına ve tüzel kiĢilik özelliklerine sahip örgütlenmedir.

Neredeyiz: Bak Ģimdi Kamu Tüzel KiĢiliği önemli neden çünkü her sınavda karĢımıza
U

çıkıyor nerdeyse. Gerek özellikleri gerek hangi kurumun Kamu Tüzel KiĢiliğine Sahip
YO

olduğunun bilinmesi Ģart hiyerarĢi ve idari vesayet denetiminin sorularını kaçırmamak için
bunları öğreneceğiz. Sırada KTK‟lar özelliklerine sonrasında ise hangi Kurumların Kamu
Tüzel KiĢiliği olduğunu inceleyeceğiz.

Kamu Tüzel KiĢiliğin ÖZELLĠKLERĠ

 Kamu tüzel kiĢileri, yüklendikleri görevleri yerine getirebilmek için gereksinim
duyacağı personel, araç- gereç ve bütçeye sahiptirler.

 Kamu gücüne sahip olduklarından, özel hukuk kiĢiliklerinden üstün ve ayrıcalıklıdır.

12
  Malları kural olarak kamu malı statüsündedir.
 Malları haczedilemez.
 KamulaĢtırılamaz.
 ZamanaĢımı yoluyla kazanılamaz.
 Sınırlı ayni hak kurulamaz.
 Devredilemez.

 Re‟sen Ġcra yetkilerine sahiptirler. Kendi iĢlemlerini, baĢka bir makamın onayı
olmaksızın kendileri icra edebilirler.

İR
 Kendi içlerinde hiyerarĢik denetim söz konusudur. Devlet tüzel kiĢiliğinin idari

ET
vesayet denetimi altındadırlar.

R
 Kamu tüzel kiĢilerinin kararları hukuka uygunluk karinesi geçerlidir. Ne demek bu
Aldığı kararlar yargı yeri tarafından ortadan kaldırılmadıkça hukuka uygun kabul

Ğ
ediliyor.

 Yönetmelik çıkarabilirler. Ö
K
KU

 En önemlisi KamulaĢtırma yetkisine sahiptirler.

U

Kamu Tüzel KiĢilikleri Anayasa ile Düzenlenen KuruluĢlar

H

 Devlet tüzel KiĢiliği

 Ġl Özel Ġdaresi
BE

 Üniversiteler (devlet ve vakıf)

 Belediye

TU

TRT (Devlet Radyo ve Televizyon Kurumu)

 Köy
 Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurulu
U
YO

 Kamu Kurumu niteliğindeki meslek kuruluĢları

 Türk Mühendis ve mimarlar odası
 Türk Esnaf ve sanatkârlar odası
 Türkiye Tohumcular birliği
 Türk Tabipler birliği
 Türkiye Odalar ve borsalar birliği
 Türk Eczacılar birliği
 Türkiye Ziraat odaları birliği vs…

13
NOT: Kamu Kurumu niteliğindeki meslek kuruluĢlarının, Kamu tüzel kiĢiliği olduğu halde
kamulaĢtırma yetkileri yoktur. Türkiye Odalar ve borsalar birliği istisna yani kamulaĢtırma
yapabilirler çünkü kendi kanunlarında bu yetki verilmiĢtir.

Not: Anayasal bir kuruluĢ olmasına rağmen Tüzel kiĢiliğini kendi kanunundan almıĢtır.

AĢağıdaki belirtilenlerin Kamu tüzel kiĢilikleri yoktur.

Devlet Tüzel kiĢiliği altında yer alır:

 Yasama organı TBMM

 Yargı organları

İR
 CumhurbaĢkanlığı
 Bakanlıklar

ET
 Milli Güvenlik Kurulu
 Genel Kurmay BaĢkanlığı

R
 Jandarma Genel komutanlığı

Ğ
 Emniyet Genel Müdürlüğü
 Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığı


Türkiye Ġstatistik Kurumu
Devlet Personel BaĢkanlığı
Ö
K
 Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı
KU

 Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü

 Kamu Görevlileri Etik Kurulu
U

 Meteoroloji Genel Müdürlüğü

 Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu
H

 Göç Ġdaresi Genel Müdürlüğü

BE

 Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü

 Afet ve Acil Durum Yönetimi BaĢkanlığı
 TaĢra teĢkilatında yer alan ĠL ve ĠLÇE idareleri ve Müdürlüklerinin de
TU

Tüzel kiĢiliği YOKTUR, Devlet Tüzel kiĢiliği altında yer alır.

U
YO

KAMU TÜZEL KĠġĠLERĠ

 Devlet tüzel KiĢiliği

 Ġl Özel Ġdaresi
 Üniversiteler (devlet ve vakıf) (FAKÜLTELERĠN TK yoktur.)
 Belediye
 TRT (Devlet Radyo ve Televizyon Kurumu)
 Köy
 Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurulu

14
 Kamu Kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları
 Türk Mühendis ve mimarlar odası
 Türk Esnaf ve sanatkârlar odası
 Türkiye Tohumcular birliği
 Türk Tabipler birliği
 Türkiye Odalar ve borsalar birliği
 Türk Eczacılar birliği
 Türkiye Ziraat odaları birliği vs…
 TCDD
 TOKĠ

İR
 MERKEZ BANKASI
 ZĠRAAT BANKASI

ET
 HALK BANKASI
 Ormanlar Genel Müdürlüğü

R
 Karayolları Genel Müdürlüğü
 Kamu Denetçiliği Kurumu

Ğ
 DSĠ (Devlet Su ĠĢleri Genel Müdürlüğü)


YÖK
THY
Ö
K
 TÜBĠTAK
KU

 Türk Dil Kurumu

 Türk Tarih Kurumu
 RTÜK
U

 Savunma Sanayisi BaĢkanlığı

H

 Milli Piyango Ġdaresi

 ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı
BE

 SOSYAL GÜVENLĠK KURUMU

 TSE (Türk Standartları Enstitüsü)
 Belediye Ġktisadi TeĢebbüsleri (halk ekmek A.ġ.)
TU

 DÜZENLEYĠCĠ VE DENETLEYĠCĠ KURULUġLAR

U

 1) Radyo ve Televizyon Üst Kurulu.

YO

 2) Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu.

 3) Sermaye Piyasası Kurulu.
 4) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu.
 5) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu.
 6) Kamu Ġhale Kurumu.
 7) Rekabet Kurumu.
 8) NÜKLEER DÜZENLEME KURUMU
 9) KiĢisel Verileri Koruma Kurumu
 10) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu

15
Not: Kamu Tüzel KiĢiliklerinin sonuna geldik halen problem yasayan varsa Youtube
HUKUKÖĞRETĠR yazarak video anlatımlarına ulaĢabilirsin. ĠĢin zor kısmı bitti. Bir arayı
hak ettik.

A) MERKEZĠ YÖNETĠM

1) BAġKENT TEġKĠLATI

A) CUMHURBAġKANI

İR
24 Haziran 2018 Seçimleri Sonrası Yürütme Yetkisi tek baĢına CumhurbaĢkanı Tarafından
yerine getirilmeye baĢlamıĢtır.

ET
Anayasanın 104. Maddesine göre; CumhurbaĢkanı Devletin baĢıdır. Yürütme yetkisi
CumhurbaĢkanına aittir.

R
16 Nisan 2017 yılında yapılan Anayasa DeğiĢikliği ve 24 Haziran 2018 Seçimleri sonrası

Ğ
Türkiye Parlamenter Sistemden CUMHURBAġKANLIĞI HÜKÜMET SĠSTEMĠNE
GEÇMĠġTĠR.
Ö
K
Türkiye Büyük Millet Meclisi ve CumhurbaĢkanlığı seçimleri beĢ yılda bir aynı günde
yapılır.
KU

Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir.

U

CumhurbaĢkanlığı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde

H

101 inci maddedeki usule göre ikinci oylama yapılır.

Anayasanın 101. Maddesine bakacak olursak önemli hususlar karĢımıza çıkar.

BE

 CumhurbaĢkanı seçilebilmenin Ģartları:

TU

 Kırk yaĢını doldurmuĢ,

 Yükseköğrenim yapmıĢ,
U

 Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaĢları arasından,

YO

Doğrudan halk tarafından seçilir.

CumhurbaĢkanının görev süresi beĢ yıldır.

Bir kimse en fazla iki defa CumhurbaĢkanı seçilebilir.

 CumhurbaĢkanlığına, kimler aday gösterebilir:

 Siyasi parti grupları,

 En son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek baĢına veya birlikte en az
yüzde beĢini almıĢ olan siyasi partiler ile

16
  En az yüz bin (100.000) seçmen aday gösterebilir.

CumhurbaĢkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.

 CumhurbaĢkanı Seçimi:

 Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday,
CumhurbaĢkanı seçilir.
 Ġlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa,
 Bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır.
 Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almıĢ iki aday katılır ve geçerli oyların

İR
çoğunluğunu alan aday, CumhurbaĢkanı seçilir.
 Ġkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle

ET
seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boĢalan adaylığın birinci oylamadaki
sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. Ġkinci oylamaya tek adayın kalması
halinde, bu oylama referandum Ģeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt

R
çoğunluğunu aldığı takdirde CumhurbaĢkanı seçilir.

Ğ
 Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece
CumhurbaĢkanı seçimi yenilenir.
Ö
 Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve baĢlayıncaya kadar mevcut
K
CumhurbaĢkanının görevi devam eder.
KU

 CumhurbaĢkanının Görev ve yetkileri

U

 CumhurbaĢkanı Devletin baĢıdır. Yürütme yetkisi CumhurbaĢkanına aittir.

 CumhurbaĢkanı, Devlet baĢkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin
H

birliğini temsil eder;

 Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalıĢmasını temin
BE

eder.
 Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde
TU

açılıĢ konuĢmasını yapar.

 Ülkenin iç ve dıĢ siyaseti hakkında Meclise mesaj verir.
 Kanunları yayımlar.
U

 Kanunları tekrar görüĢülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderir.
YO

 Kanunların, Türkiye Büyük Millet Meclisi Ġçtüzüğünün tümünün veya belirli

hükümlerinin Anayasaya Ģekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle
Anayasa Mahkemesinde iptal davası açar.
 CumhurbaĢkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
 Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına
iliĢkin usul ve esasları CumhurbaĢkanlığı kararnamesiyle düzenler.
 Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir,
 Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
 Milletlerarası andlaĢmaları onaylar ve yayımlar.
 Anayasa değiĢikliklerine iliĢkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar.

17
  Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır.
 Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin BaĢkomutanlığını
temsil eder.
 Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verir.
 Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kiĢilerin cezalarını hafifletir veya
kaldırır.
 CumhurbaĢkanı, yürütme yetkisine iliĢkin konularda CumhurbaĢkanlığı kararnamesi
çıkarabilir.

B) BAKANLIKLAR

İR
CumhurbaĢkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar
arasından CumhurbaĢkanı tarafından atanır ve görevden alınır.

ET
CumhurbaĢkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla CumhurbaĢkanı yardımcısı atayabilir.

R
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, CumhurbaĢkanı yardımcısı veya bakan olarak

Ğ
atanırlarsa üyelikleri sona erer.

Ö
CumhurbaĢkanı yardımcıları ve bakanlar, CumhurbaĢkanına karĢı sorumludur.

CumhurbaĢkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleriyle ilgili suç iĢledikleri iddiasıyla,

K
Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle
KU

soruĢturma açılması istenebilir.

 Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüĢür ve üye tamsayısının beĢte üçünün gizli
U

oyuyla soruĢturma açılmasına karar verebilir.

H

 SoruĢturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin, güçleri

oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterecekleri adaylar
BE

arasından, her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak onbeĢ kiĢilik bir
komisyon tarafından soruĢturma yapılır.
 Komisyon, soruĢturma sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclis BaĢkanlığına
TU

sunar.
 Rapor BaĢkanlığa verildiği tarihten itibaren on gün içinde dağıtılır ve dağıtımından
U

itibaren on gün içinde Genel Kurulda görüĢülür.

YO

 Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce
Divana sevk kararı alabilir.
 Yüce Divan yargılaması üç ay içinde tamamlanır, bu sürede tamamlanamazsa bir
defaya mahsus olmak üzere üç aylık ek süre verilir, yargılama bu sürede kesin olarak
tamamlanır.
 Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen CumhurbaĢkanı yardımcısı
veya bakanın görevi sona erer.
 CumhurbaĢkanı yardımcıları ve bakanlar, görevleriyle ilgili olmayan suçlarda yasama
dokunulmazlığına iliĢkin hükümlerden yararlanır.
 Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teĢkilat yapısı ile merkez
ve taĢra teĢkilatlarının kurulması CumhurbaĢkanlığı kararnamesiyle düzenlenir.

18
 C) BAġKENTE YARDIMCI KURULUġLAR

 DANIġTAY

Ġdari yargının son inceleme (temyiz) mercidir.

DanıĢtay üyelerinin 1/4‟ü CumhurbaĢkanı, 3/4‟ü HSK tarafından seçilir.

DanıĢtay BaĢkanı, BaĢsavcı, baĢkanvekilleri ve daire baĢkanları, kendi üyeleri arasından

İR
DanıĢtay Genel Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla dört yıl için
seçilirler. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.

ET
2016 yılında yapılan değiĢiklikle beraber DanıĢtay (1) idari ve (9) dava dairesi olmak
üzere 10 daireden oluĢur.

R
Ğ
DanıĢtay üyeleri 12 yıllığına seçilir. (2016 DeğiĢikliği)

Ö
K
 MGK (Milli Güvelik Kurulu);
KU

 CumhurbaĢkanı BaĢkanlığında,
 CumhurbaĢkanı Yardımcıları
U

 ĠçiĢleri Bakanı
 DıĢiĢleri Bakanı
H

 Adalet Bakanı
 Milli Savunma Bakanı
BE

 Genelkurmay BaĢkanı
 Kara Kuvvetleri Komutanı
TU

 Hava Kuvvetleri Komutanı

 Deniz Kuvvetleri Komutanı
U

Üyelerinden oluĢur.
YO

Gündemin özelliğine göre Kurul toplantılarına ilgili bakan ve kiĢiler çağrılıp görüĢleri
alınabilir.

Millî Güvenlik Kurulu; Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile
ilgili alınan tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusundaki görüĢlerini
CumhurbaĢkanına bildirir.

Kurulun, Devletin varlığı ve bağımsızlığı, ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği, toplumun

huzur ve güvenliğinin korunması hususunda alınmasını zorunlu gördüğü tedbirlere ait kararlar
CumhurbaĢkanınca değerlendirilir.

19
Millî Güvenlik Kurulunun gündemi; CumhurbaĢkanı yardımcıları ve Genelkurmay
BaĢkanının önerileri dikkate alınarak CumhurbaĢkanınca düzenlenir.

CumhurbaĢkanı katılamadığı zamanlar Millî Güvenlik Kurulu CumhurbaĢkanı yardımcısının

baĢkanlığında toplanır.

Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin teĢkilatı ve görevleri CumhurbaĢkanlığı

kararnamesiyle düzenlenir.

MGK, 2 Ayda BĠR toplanır.

NOT; JANDARMA GENEL KOMUTANININ MGK ÜYELĠĞĠNE SON VERĠLMĠġTĠR.

İR
ET
2) TAġRA TEġKĠLATI

R
 Ġl Genel Ġdaresi
 Vali

Ğ
 Ġl Ġdare Kurulu
 Ġl Ġdare ġube BaĢkanları ( Ġl Müdürleri)
Ö
K
 Ġlçe idaresi
KU

 Kaymakam
 Ġlçe Ġdare Kurulu
 Ġlçe Ġdare ġube BaĢkanları (Ġlçe Müdürleri)
U
H
BE

Not: Anayasanın126. Maddesine göre:

Türkiye, merkezî idare kuruluĢu bakımından,

TU

 Coğrafya durumuna,
 Ekonomik Ģartlara ve
U

 Kamu hizmetlerinin gereklerine göre,

 Ġllere; iller de diğer kademeli bölümlere ayrılır.
YO

 Ġllerin idaresi yetki geniĢliği esasına dayanır.

Anayasa TaĢra Örgütü içinde sadece illere yer verilmektedir. Ġlçeler ve Bölge yönetimleri
Anayasada geçmemektedir. Potansiyel bir soru gelecek yerdir. 

1. ĠL GENEL ĠDARESĠ

Ġllerin idaresi Yetki GeniĢliği esasına dayanır.

Ġlerin kurulması, kaldırılması ve sınırlarının değiĢtirilmesi KANUNLA Olur.
Tüzel kiĢilikleri olmayan Devlet Tüzel kiĢiliği altında Örgütlenen Ġl genel Ġdaresi:
20
  Vali
 Ġl idare Kurulu
 Ġl Ġdare ġube BaĢkanları (Ġl Müdürleri)

Olmak üzere 3‟e ayrılır.

A) VALĠ

 Ġl genel yönetiminin en yüksek hiyerarĢik amiridir.

 TaĢra teĢkilatında Yetki GeniĢliğinin tek sahibidir.
 Vali, Ġlde CumhurbaĢkanının temsilcisi ve idari yürütme vasıtasıdır.

İR
 Ġstisnai bir memurdur.
 Vali olabilmek için 65 yaĢını doldurmuĢ olmamak ve memur olabilme Ģartlarını taĢıyan

ET
herkes atanabilir.

Not: Valiler, ĠçiĢleri Bakanının Önerisi CumhurbaĢkanının KARARIYLA Atanır.

R
 Valinin Görev ve yetkileri

Ğ
5442 Sayılı Ġl Ġdare Kanununda Valinin görev ve yetkilerine geniĢ yer verilmiĢ bu
maddeleri tek tek inceleyelim. Haydi, baĢlıyoruz Ö
K
Son bir Ģey OHAL Döneminde çıkarılan KHK‟lar tamamı dikkate alınarak bu kitap
KU

hazırlanmıĢtır.

Vali, ilde CumhurbaĢkanının temsilcisi ve idari yürütme vasıtasıdır.

U

Bu sıfatla:
H

 Valiler, ilin genel idaresinden CumhurbaĢkanına karĢı sorumludur.

BE

CumhurbaĢkanı yardımcıları ve bakanlar, görevlerine ait iĢleri için valilere

re'sen emir ve talimat verirler.
 Bakanlıklar ve tüzelkiĢiliği haiz genel müdürlükler, il genel idare teĢkilatına ait bütün
TU

iĢleri doğrudan doğruya valiliklere yazarlar. Valilikler de illere ait iĢler için ilgili
Bakanlık veya tüzelkiĢiliği haiz genel müdürlüklerle doğrudan doğruya muhaberede
U

bulunurlar. Ancak Valiler, hesabata ve teknik hususlara ait iĢlerde idare Ģube
YO

baĢkanlarına vali adına imza yetkisi verebilirler.

 Vali, kanun, CumhurbaĢkanlığı kararnamesi ve diğer mevzuatın neĢir ve ilanını ve
uygulanmasını sağlamak ve talimat ve emirleri yürütmekle ödevlidir. Bu iĢlerin
gerçekleĢtirilmesi için gereken bütün tedbirleri almaya yetkilidir.
 Kanun, CumhurbaĢkanlığı kararnamesi ve diğer mevzuatın verdiği yetkiyi kullanmak
ve bunların yüklediği ödevleri yerine getirmek için Valiler genel emirler çıkarabilir
ve bunları ilan ederler.
 Vali, dördüncü maddenin son fıkrasında belirtilen adli ve askeri teĢkilat dıĢında
kalan bütün Devlet daire, müessese ve iĢletmelerini, özel iĢyerlerini, özel idare,
belediye köy idareleriyle bunlara bağlı tekmil müesseseleri denetler, teftiĢ eder.

21
  Ġlin her yönden genel idare ve genel gidiĢini düzenlemek ve denetlemekten
sorumludur.
 Vali, Cumhuriyet Bayramında ilde yapılacak resmi törenlere baĢkanlık yapar ve
tebrikleri kabul eder.
 Vali, ceza ve tevkif evlerinin muhafazasını ve Cumhuriyet savcısıyla birlikte
hükümlü ve tutukluların sağlık Ģartlarını gözetim ve denetimi altında
bulundurur.
 Vali, il sınırları içinde bulunan genel ve özel bütün kolluk kuvvet ve teĢkilatının
amiridir. Suç iĢlenmesini önlemek, kamu düzen ve güvenini korumak için gereken
tedbirleri alır. Bu maksatla Devletin genel ve özel kolluk kuvvetlerini istihdam eder,
bu teĢkilat amir ve memurları vali tarafından verilen emirleri derhal yerine getirmekle

İR
yükümlüdür.
 Memleketin sınır ve kıyı emniyetini ve sınır ve kıyı emniyetiyle ilgili bütün iĢleri,

ET
yürürlükte bulunan hükümlere göre sağlar ve yürütür.
 Ġl sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kiĢi dokunulmazlığının, tasarrufa müteaallik

R
emniyetin, kamu esenliğinin sağlanması ve önleyici kolluk yetkisi valinin ödev ve

Ğ
görevlerindendir.
 Bunları sağlamak için vali gereken karar ve tedbirleri alır.

BURASI ÖNEMLĠ !!! Ö

K
Vali, kamu düzeni veya güvenliğinin olağan hayatı durduracak veya kesintiye uğratacak
KU

Ģekilde bozulduğu ya da bozulacağına iliĢkin ciddi belirtilerin bulunduğu hâllerde on

beĢ günü geçmemek üzere ildeki belirli yerlere giriĢi ve çıkıĢı kamu düzeni ya da kamu
U

güvenliğini bozabileceği Ģüphesi bulunan kiĢiler için sınırlayabilir; belli yerlerde veya
saatlerde kiĢilerin dolaĢmalarını, toplanmalarını, araçların seyirlerini düzenleyebilir
H

veya kısıtlayabilir ve ruhsatlı da olsa her çeĢit silah ve merminin taĢınması ve naklini
BE

yasaklayabilir.

ġunu Unutma,
TU

 Valilerin Savcılardan dava açılmasını isteme yetkisi kaldırılmıĢtır.

 Valinin Denetleme Yetkisi Askeri ve Yargısal Organlar için geçerli değildir.
U

2016 yılında yapılan değiĢikliklerden birisi ġu Ģekildedir.

YO

Genel kolluk kuvvetlerinin imkân ve kabiliyetlerini aĢan durumlarda terörle mücadele için
gerekli olması veya terör eylemlerinin kamu düzenini ciddi Ģekilde bozması hâlinde, ĠçiĢleri
Bakanlığının teklifi üzerine CumhurbaĢkanı kararıyla Türk Silahlı Kuvvetleri
görevlendirilebilir. CumhurbaĢkanı kararında; görevin kapsam ve süresi, görev alanı,
istihbarat yetkisinin kapsamı, destek silahlarının kullanımına yönelik tahditler, görevlendirilen
birliklerin mülki amirler ve genel kolluk kuvvetleri ile iliĢkileri, ilgili kamu kurum ve
kuruluĢları tarafından alınması gereken tedbirler, icra edilecek görevlerin planlanması ve
izlenmesi ile gerek görülen diğer hususlar gösterilir. Görevlendirilecek Türk Silahlı
Kuvvetleri birliklerinin çapı, teĢkilatı, konuĢlandırılacağı yerler, emir komuta iliĢkileri, kuvvet

22
kaydırılması ve bu kapsamda gerekli görülen diğer hususlar Genelkurmay BaĢkanlığı
tarafından belirlenir.

ÖNEMLĠ: Dikkat özellikle yükselme sınavlarına hazırlanan ArkadaĢlar için önemli;

Bu fıkra kapsamındaki görevler yerine getirilirken görevin niteliğinden doğan veya görevle
ilgili olmak Ģartıyla görevin ifası sırasında iĢlendiği iddia olunan suçlardan dolayı:

a) Adli yargının görevine girdiğinden bahisle asker kiĢiler hakkında soruĢturma

yapılması;

 Genelkurmay BaĢkanı ve kuvvet komutanları için CumhurbaĢkanının,

İR
 Diğer personel için Millî Savunma Bakanının,
 Jandarma Genel Komutanı ve Sahil Güvenlik Komutanı ile bu komutanlıklardaki

ET
diğer personel için ĠçiĢleri Bakanının iznine tabidir.

b) Kanunlardaki özel hükümlerin yetki verdiğinden bahisle Cumhuriyet savcılarınca

R
memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında doğrudan soruĢturma yapılması;

Ğ
 ĠçiĢleri Bakanlığı ve bağlı kuruluĢlarının merkez teĢkilatlarında görevli olanlar ile


valiler için ĠçiĢleri Bakanının,
Ö
Bölge veya ilde görevli olanlar ile kaymakamlar için Valinin,
K
 Ġlçede görevli olanlar için kaymakamın iznine tabidir.
KU

Bu fıkra kapsamında verilen görevlerin yerine getirilmesi sırasında doğan acil ve zaruri
ihtiyaçları karĢılamak amacıyla yapılacak harcamalar, ilgisine göre Millî Savunma Bakanlığı
U

veya ĠçiĢleri Bakanlığı bütçesine konulan ödenekten karĢılanır.

H
BE

B) ĠL ĠDARE KURULU
TU

Valiye DanıĢmanlık yapar.

Kurul, Valinin veya Vali Muavinin baĢkanlığında toplanır ve
Ġl Ġdare Kurulu, Ģu kiĢilerden oluĢur;
U
YO

 Hukuk iĢleri Müdürü

 Defterdar
 Ġl Milli Eğitim Müdürü
 Ġl Sağlık Müdürü
 Çevre ve ġehircilik Ġl Müdürü
 Ġl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürü

ġunları Unutmayalım!!!

 Köy ve mahalle Muhtarları ve Ġhtiyar Heyetlerinin Üyeliğinin Son Bulmasına Ġl idare

kurulu karar verir.

23
  Ġl idare kurulu üyeleri arasında Ġl Emniyet Müdürlüğü ve Ġl Kültür ve Turizm
Müdürlüğü Yoktur.

C) ĠL MÜDÜRLERĠ ( ĠL ĠDARE ġUBE BAġKANLARI)

Her Bakanlık, bağlı ve ilgili kuruluĢlar Kamu Hizmetlerini gerçekleĢtirmek için Ġllerde
teĢkilatlanmaları gerekir. ĠĢte bu teĢkilatların BaĢına da Müdür veya BaĢkan atarlar. Bu
müdürler, Valinin emri altında çalıĢıp Valiye karĢı sorumludurlar.

Tek BaĢına yazıĢma yetkisi olmayıp Valilik aracılığıyla yazıĢmalarını gerçekleĢtirirler.

Ġl Milli Eğitim Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğü ,Aile ve Sosyal Ġl Müdürlüğü,

İR
Deftedarlık, Ġl Sağlık Müdürlüğü …

ET
2. ĠLÇE ĠDARESĠ

R
Ğ
Ġlçelerin Kurulması, Kaldırılması ve sınırlarının değiĢtirilmesi KANUNLA gerçekleĢtirilir.
Fakat bir ilçenin komĢu il ile olan sınırlarının değiĢtirilmesi ĠçiĢleri Bakanlığının
Hazırlayacağı MüĢterek Kararname ile olur.
Ö
K
ġunu da unutmamak gerekir Ġl Ġdaresi Anayasada belirtilmesine rağmen, ilçe idaresi
anayasada belirtilmemiĢtir.
KU

 Ġlçe idaresi
 Kaymakam
U

 Ġlçe Ġdare Kurulu

H

 Ġlçe Ġdare ġube BaĢkanları (Ġlçe Müdürleri)

BE

OluĢur.

A) KAYMAKAM
TU

 Ġlçe genel idaresinin baĢı kaymakamdır.

U

“Hükümetin temsilcisidir” ibaresi “CumhurbaĢkanının idari yürütme vasıtasıdır”

YO

Ģeklinde 2/7/2018 tarihli ve 703 sayılı KHK ile değiĢtirilmiĢtir.

 Kaymakamlar, ĠçiĢleri Bakanının önerisi, CumhurbaĢkanının onayı ile atanır.

 Vali istisnai memurken, kaymakamlar güvenceli meslek memurudur.

 Kaymakam olabilmek için devlet memurluğu için aranan Ģartlar dıĢında belli fakültelerden
mezun olmak (Siyasal Bilgiler, Hukuk ve ĠĠBF), 35 yaĢını doldurmamıĢ olmak ve
Kaymakamlık sınavını baĢarı ile kazanmıĢ olmak gerekir.

 Kaymakamların görev ve yetkileri

24
 Kaymakam kanun, CumhurbaĢkanlığı kararnamesi ve diğer mevzuatın neĢir ve ilanını,
uygulanmasını sağlar ve bunların verdiği yetkileri kullanır ve ödevleri yerine getirir.
 Kaymakam, valinin talimat ve emirlerini yürütmekle ödevlidir;
 Valiler, ilçeye ait bütün iĢleri doğrudan doğruya kaymakama yazarlar. Kaymakamlar da
ilçenin iĢleri hakkında bağlı bulundukları valilerle muhaberede bulunurlar. Ancak
olağanüstü hallerde kaymakamlar ĠçiĢleri Bakanlığı ve diğer Bakanlıklarla muhabere
edebilirler ve bu muhaberelerden valiye bilgi verirler;
 Kaymakam, denetlemesi sırasında iĢ baĢında kalmalarında mahzur gördüğü ilçe idare
Ģube baĢkanlarını valinin muvafakatiyle, diğer memur ve müstahdemleri re'sen
sorumluluğu altında iĢten el çektirebilir.


İR
Kaymakam, ilçenin her yönden genel idare ve genel gidiĢini düzenlemek ve
denetlemekten sorumludur;

ET
 Kaymakam, Cumhuriyet Bayramında ilçede yapılacak resmi törenlere baĢkanlık yapar ve
tebrikleri kabul eder.
 Kaymakam, ilçe sınırları içinde bulunan genel ve özel kolluk kuvvet ve teĢkilatının

R
amiridir;

Ğ
 Suç iĢlenmesini önlemek, kamu düzen ve güvenini korumak için gereken tedbirleri alır.

 Ö
Bu maksatla Devletin genel ve özel kolluk kuvvetlerini istihdam eder.
Kaymakam, ceza ve tevkif evlerinin muhafazasını ve Cumhuriyet savcısı ile birlikte
K
hükümlü ve tutukluların sağlık Ģartlarını gözetim ve denetimi altında bulundurur.
KU

B) ĠLÇE ĠDARE KURULU

U

Ġlçe Ġdare Kurulu, danıĢma kuruludur.

H

Kaymakama yardımcı olmak üzere Kaymakamın BaĢkanlığında

BE

 Yazı iĢleri Müdürü

 Mal Müdürü
TU

 Toplum Sağlığı Merkezi Sorumlu Hekimi (eski ismiyle Hükümet Hekimi)

 Milli Eğitim Müdürü

U
YO

 Ġl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürü (eski ismiyle Tarım memuru ve Veteriner) den
oluĢur.

C) ĠLÇE MÜDÜRLERĠ (ĠLÇE ĠDARE ġUBE BAġKANLARI)

 Kaymakama karĢı sorumludurlar.

 5 Bakanlığın Ġlçe Müdürlüğü bulunmaktadır.(Ġlçe Emniyet Müdürlüğü, Mal

Müdürlüğü, Ġlçe Sağlık Müdürlüğü, Ġlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Ġlçe Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Müdürlüğü)

NOT: Bucak Yönetimleri tamamı kaldırılmıĢtır.

25
 B) YERĠNDEN YÖNETĠMLER

 Coğrafi / Yerel Yerinden yönetimler

 Hizmetsel / ĠĢlevsel ( Fonksiyonel) Yerinden yönetimler

Olmak üzere 2‟ye ayrılır.

A. Coğrafi / Yerel Yerinden yönetimler (Mahalli Ġdareler)

Anayasanın 127. Maddesine göre;

İR
Mahallî idareler; il, belediye veya köy halkının mahallî müĢterek ihtiyaçlarını karĢılamak
üzere kuruluĢ esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen,

ET
seçmenler tarafından seçilerek oluĢturulan kamu tüzelkiĢileridir.

 Ġl Özel Ġdaresi

R
 Belediye

Ğ
 Köylerden oluĢur.

Ö
Karar organları 5 yılda bir yapılan yerel seçimlerle iĢ baĢına gelir.
K
Merkezi yönetim, idarenin bütünlüğünü sağlayabilmek için Mahalli idareler üzerinde Ġdari
KU

Vesayet yetisine sahiptir.

Büyük yerleĢim merkezleri için Kanunla Özel Yönetim biçimleri getirilebilir. BüyükĢehir
U

belediyelerinin anayasal dayanağını oluĢturur bu madde.

H
BE

A) ĠL ÖZEL ĠDARESĠ
TU

Ġl halkının mahallî müĢterek nitelikteki ihtiyaçlarını karĢılamak üzere kurulan ve karar organı
seçmenler tarafından seçilerek oluĢturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel
U

kiĢileridir.
YO

BüyükĢehirlerin bulundukları yerlerde Ġl Özel Ġdaresi KaldırılmıĢtır. Toplam 51 ilimizde Ġl

Özel Ġdaresi bulunmaktadır.

Ġl özel idaresi, ilin kurulmasına dair kanunla kurulur ve ilin kaldırılmasıyla tüzel kiĢiliği
sona erer.

Ġl özel idaresinin görev alanı Ġl özel idaresinin görev alanı il sınırlarını kapsar.

Kamu Tüzel KiĢiliği olduğundan Yönetmelik çıkarma yetkisi vardır ve Merkezi idarenin.
Ġdari Vesayet denetimi altındadır.

Ġl özel idaresinin organları:

26
 Ġl Genel Meclisini
 Ġl Encümeni
 Vali

1) ĠL GENEL MECLĠSĠ

Ġl genel meclisi, il özel idaresinin karar organıdır ve 5 yılda bir yapılan yerel seçimler
sonucunda il halkı tarafından seçilmiĢ üyelerden oluĢur.

*** Ġl genel meclisinin baĢkanı VALĠ değildir. BaĢkan meclis üyeleri arasından seçilir.

 Ġl genel meclisinin görev ve yetkileri

İR
a) Stratejik plân ile yatırım ve çalıĢma programlarını, il özel idaresi faaliyetlerini ve

ET
personelinin performans ölçütlerini görüĢmek ve karara bağlamak.

b) Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile

R
fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.

Ğ
c) Belediye sınırları il sınırı olan BüyükĢehir Belediyeleri hariç Ġl çevre düzeni plânı ile

Ö
belediye sınırları dıĢındaki alanların imar plânlarını görüĢmek ve karara bağlamak.
K
d) Borçlanmaya karar vermek.
KU

e) Bütçe içi iĢletmeler ile Türk Ticaret Kanununa tâbi ortaklıklar kurulmasına veya bu
ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artıĢına ve gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulmasına karar
U

vermek.
H

f) TaĢınmaz mal alımına, satımına, trampa edilmesine, tahsisine, tahsis Ģeklinin

değiĢtirilmesine veya tahsisli bir taĢınmazın akar haline getirilmesine izin; üç yıldan fazla
BE

kiralanmasına ve süresi yirmi beĢ yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak
tesisine karar vermek.
TU

g) ġartlı bağıĢları kabul etmek.

i) Ġl özel idaresi adına imtiyaz verilmesine ve il özel idaresi yatırımlarının yap-iĢlet veya yap-
U

iĢlet-devret modeli ile yapılmasına, il özel idaresine ait Ģirket, iĢletme ve iĢtiraklerin
YO

özelleĢtirilmesine karar vermek.

j) Encümen üyeleri ile ihtisas komisyonları üyelerini seçmek.

k) Ġl özel idaresi tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek.

l) Norm kadro çerçevesinde il özel idaresinin ve bağlı kuruluĢlarının kadrolarının ihdas, iptal
ve değiĢtirilmesine karar vermek.

m) Yurt içindeki ve yurt dıĢındaki mahallî idareler ve mahallî idare birlikleriyle karĢılıklı
iĢbirliği yapılmasına karar vermek.

27
n) Diğer mahallî idarelerle birlik kurulmasına, kurulmuĢ birliklere katılmaya veya ayrılmaya
karar vermek.

o) Ġl özel idaresine kanunlarla verilen görev ve hizmetler dıĢında kalan ve ilgililerin isteğine
bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek.

 Meclis toplantısı

Ġl genel meclisi, il genel meclisince belirlenecek bir aylık tatil hariç her ayın ilk haftası meclis
tarafından önceden belirlenen günde mutat toplantı yerinde toplanır.

 Gündem

İR
Gündem, meclis baĢkanı tarafından belirlenir ve üyelere en az üç gün önceden bildirilir.

ET
Valinin önerdiği hususlar meclisin ilk toplantısında gündeme alınır. Gündem, çeĢitli yollarla
da halka duyurulur.

R
 Toplantı ve karar yeter sayısı

Ğ
Ġl genel meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt çoğunluğuyla

Ö
karar verir. Ancak, karar yeter sayısı, üye tam sayısının dörtte birinden az olamaz. Oylamada
eĢitlik çıkması durumunda meclis baĢkanının bulunduğu taraf çoğunluk sayılır. Gizli
K
oylamalarda eĢitlik çıkması durumunda oylama tekrarlanır, eĢitliğin bozulmaması durumunda
meclis baĢkanı tarafından Kur‟a çekilir.
KU

 Meclis kararlarının kesinleĢmesi

U

Ġl genel meclisi tarafından alınan kararların tam metni, en geç beĢ gün içinde valiye
H

gönderilir. Vali, hukuka aykırı gördüğü kararları, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek
yeniden görüĢülmek üzere il genel meclisine iade edebilir. Valiye gönderilmeyen meclis
BE

kararları yürürlüğe girmez.

KesinleĢen il genel meclisi karar özetleri toplantıyı izleyen en geç yedi gün içinde çeĢitli
TU

yollarla halka duyurulur.

 Meclis üyeliğinin sona ermesi

U

Ġl genel meclisi üyeliği, ölüm ve istifa durumunda kendiliğinden sona erer.

YO

Özürsüz veya izinsiz olarak arka arkaya üç birleĢim günü veya bir yıl içinde yapılan
toplantıların yarısına katılmayan üyenin üyeliğinin düĢmesine, savunması alındıktan sonra
üye tam sayısının salt çoğunluğuyla karar verilir.

Ġl genel meclisi üyeliğine seçilme yeterliliğinin kaybedilmesi durumunda, valinin bildirmesi

üzerine DanıĢtay tarafından üyeliğin düĢmesine karar verilir.

2) ĠL ENCÜMENĠ

28
Ġl encümeni valinin baĢkanlığında, genel sekreter ile il genel meclisinin her yıl kendi üyeleri
arasından seçeceği üç üye ve valinin her yıl birim amirleri arasından seçeceği iki üyeden
oluĢur. (1+1+3+2) yedi üyeden oluĢur.

Valinin katılamadığı encümen toplantısına genel sekreter baĢkanlık eder. Encümen

toplantılarına gündemdeki konularla ilgili olarak, ilgili birim amirleri, vali tarafından oy hakkı
olmaksızın görüĢleri alınmak üzere çağrılabilir.

 Encümenin görev ve yetkileri

a) Stratejik plân ve yıllık çalıĢma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip il genel
meclisine görüĢ bildirmek.

İR
b) Yıllık çalıĢma programına alınan iĢlerle ilgili kamulaĢtırma kararlarını almak ve

ET
uygulamak.

c) Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek.

R
d) Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.

Ğ
e) Kanunlarda öngörülen cezaları vermek.
Ö
f) Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan ve miktarı beĢ milyar Türk Lirasına kadar olan
K
ihtilafların sulhen halline karar vermek.
KU

g) TaĢınmaz mal satımına, trampa edilmesine ve tahsisine iliĢkin kararları uygulamak, süresi
üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.
U

h) Belediye sınırları dıĢındaki umuma açık yerlerin açılıĢ ve kapanıĢ saatlerini belirlemek.
H

i) Vali tarafından havale edilen konularda görüĢ bildirmek.

BE

j) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

TU

 Encümen toplantısı

Encümen, haftada en az bir defa olmak üzere önceden belirlenen gün ve saatte toplanır.
U

BaĢkan acil durumlarda encümeni toplantıya çağırabilir.

YO

Encümen üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt çoğunluğuyla karar
verir. Oyların eĢitliği durumunda baĢkanın bulunduğu taraf çoğunluk sayılır. Çekimser oy
kullanılamaz.

Encümen gündemi vali tarafından hazırlanır.

Alınan kararlar baĢkan ve toplantıya katılan üyeler tarafından imzalanır. Karara muhalif
kalanlar gerekçelerini de açıklar.

Vali kanun ve diğer mevzuat hükümleri ile il genel meclisi kararlarına aykırı gördüğü
encümen kararının bir sonraki toplantıda tekrar görüĢülmesini isteyebilir.

29
Encümen, kararında ısrar ederse karar kesinleĢir.

Bu takdirde, vali, kesinleĢen encümen kararının uygulanmasını durdurur ve idari yargı

mercilerine yürütmeyi durdurma talebi ile birlikte on gün içinde baĢvurur.
Ġtiraz DanıĢtay‟ca en geç altmıĢ gün içinde karara bağlanır.

Encümen baĢkan ve üyeleri, münhasıran kendileri, ikinci derece dâhil kan ve kayın hısımları
ve evlatlıkları ile ilgili iĢlerin görüĢüldüğü encümen toplantılarına katılamazlar.

3) VALĠ

İR
Vali, il özel idaresinin baĢı ve tüzel kiĢiliğinin temsilcisidir.

ET
 Valinin görev ve yetkileri

a) Ġl özel idaresi teĢkilâtının en üst amiri olarak il özel idaresi teĢkilâtını sevk ve idare etmek,

R
il özel idaresinin hak ve menfaatlerini korumak.

Ğ
b) Ġl özel idaresini stratejik plâna uygun olarak yönetmek, il özel idaresinin kurumsal
Ö
stratejilerini oluĢturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi, il özel idaresi faaliyetlerinin ve
personelinin performans ölçütlerini hazırlamak ve uygulamak, izlemek ve değerlendirmek,
K
bunlarla ilgili raporları meclise sunmak.
KU

c) Ġl özel idaresini Devlet dairelerinde ve törenlerde, davacı veya davalı olarak da yargı
yerlerinde temsil etmek veya vekil tayin etmek.
U

d) Ġl encümenine baĢkanlık etmek.

H

e) Ġl özel idaresinin taĢınır ve taĢınmaz mallarını idare etmek.

BE

f) Ġl özel idaresinin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek.

TU

g) Yetkili organların kararını almak Ģartıyla sözleĢme yapmak.

h) Ġl genel meclisi ve encümen kararlarını uygulamak.

U

i) Bütçeyi uygulamak, bütçede meclis ve encümenin yetkisi dıĢında kalan aktarmaları

YO

yapmak.

j) Ġl özel idaresi personelini atamak.

k) Ġl özel idaresi, bağlı kuruluĢlarını ve iĢletmelerini denetlemek.

l) ġartsız bağıĢları kabul etmek.

m) Ġl halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak.

n) Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak.

30
o) Kanunlarla il özel idaresine verilen ve il genel meclisi veya il encümeni kararını
gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak

 Ġl Özel Ġdaresi Bütçenin hazırlanması ve kabulü

Vali tarafından hazırlanan bütçe tasarısı eylül ayı baĢında il encümenine sunulur.

Encümen, bütçeyi inceleyerek görüĢüyle birlikte kasım ayının birinci gününden önce il genel
meclisine sunar.

Ġl genel meclisi bütçe tasarısını yılbaĢından önce aynen veya değiĢtirerek kabul eder.

Ancak, meclis bütçe denkliğini bozacak biçimde gider artırıcı ve gelir azaltıcı değiĢiklikler

İR
yapamaz.

ET
B) BELEDĠYE

Tanımlar ile baĢlayalım:

R
Ğ
a) Belediye: Belde sakinlerinin mahallî müĢterek nitelikteki ihtiyaçlarını karĢılamak üzere
kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluĢturulan, idarî ve malî özerkliğe
sahip kamu tüzel kiĢisini, Ö
K
b) Belediyenin organları:
KU

 Belediye meclisini
 Belediye encümenini
U

 Belediye baĢkanını
H

c) Belde: Belediyesi bulunan yerleĢim yerini

BE

d) Mahalle: Belediye sınırları içinde, ihtiyaç ve öncelikleri benzer özellikler gösteren ve

sakinleri arasında komĢuluk iliĢkisi bulunan idarî birimi, Ġfade eder.
TU

Belediyenin KuruluĢu ve Sınırları

Nüfusu 5.000 ve üzerinde olan yerleĢim birimlerinde belediye kurulabilir.

U

Ġl ve ilçe merkezlerinde belediye kurulması zorunludur.( Sık sordukları noktalar ;))

YO

Ġçme ve kullanma suyu havzaları ile sit ve diğer koruma alanlarında ve meskûn sahası kurulu
bir belediyenin sınırlarına 5.000 metreden daha yakın olan yerleĢim yerlerinde belediye
kurulamaz.

Köylerin veya muhtelif köy kısımlarının birleĢerek belediye kurabilmeleri için meskûn
sahalarının, merkez kabul edilecek yerleĢim yerinin meskûn sahasına azami 5.000 metre
mesafede bulunması ve nüfusları toplamının 5.000 ve üzerinde olması gerekir.

 Bir veya birden fazla köyün köy ihtiyar meclisinin kararı veya

31
  Seçmenlerinin en az yarısından bir fazlasının mahallin en büyük mülkî idare amirine
yazılı baĢvurusu ya da
 Valinin kendiliğinden buna gerek görmesi durumunda,
 Valinin bildirimi üzerine, mahallî seçim kurulları,
 On beĢ gün içinde köyde veya köy kısımlarında kayıtlı seçmenlerin oylarını alır ve
sonucu bir tutanakla valiliğe bildirir.

ĠĢlem dosyası valinin görüĢüyle birlikte ĠçiĢleri Bakanlığına gönderilir.

CumhurbaĢkanı kararı ile o yerde belediye kurulur.

Yeni iskân nedeniyle oluĢturulan ve nüfusu 5.000 ve üzerinde olan herhangi bir yerleĢim

İR
yerinde, CumhurbaĢkanı kararı ile belediye kurulabilir.

ET
Not: 2/7/2018 tarihli ve 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 200 üncü maddesiyle 4
üncü maddenin beĢinci fıkrasında yer alan “DanıĢtay‟ın görüĢü alınarak müĢterek kararname”

R
ibaresi “CumhurbaĢkanı kararı” Ģeklinde, altıncı fıkrasında yer alan “ĠçiĢleri Bakanlığının
önerisi üzerine müĢterek kararnameyle” ibaresi “CumhurbaĢkanı kararı ile” Ģeklinde

Ğ
değiĢtirilmiĢtir.

 Sınırların Tespiti Ö
K
Yeni kurulan bir belediyenin sınırları, kuruluĢu izleyen altı ay içinde tespit edilir:
KU

 Sınırların KesinleĢmesi

Belediye sınırları, belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüĢü üzerine valinin onayı ile
U

kesinleĢir. KesinleĢen sınırlar, valilikçe yerinde uygulanmak suretiyle taraflara gösterilir ve

H

durum bir tutanakla belirlenir. KesinleĢen sınır kararları ile dayanağı olan belgelerin birer
örneği; belediyesine, mahallî tapu dairesine, il özel idaresine ve o yerin mülkî idare amirine
BE

gönderilir.

KesinleĢen sınırlar zorunlu nedenler olmadıkça beĢ yıl süre ile değiĢtirilemez.
TU

 BirleĢme ve katılma
U

Belde, köy veya bunların bazı kısımlarının bir baĢka beldeye katılabilmesi için bu yerlerin
YO

meskûn sahalarının katılacak beldenin meskûn sahasına uzaklığı 5.000 metreden fazla
olamaz.

Bir beldenin bazı kısımlarının komĢu bir beldeye katılmasında veya yeni bir belde ya da köy
kurulmasında, beldenin nüfusunun 5.000'den aĢağı düĢmemesi gerekir.

BüyükĢehir belediyesi bulunan yerlerde ayrılma yoluyla yeni bir belde kurulması için belde
nüfusunun 100.000'den aĢağı düĢmemesi ve yeni kurulacak beldenin nüfusunun 20.000'den az
olmaması Ģarttır.

(12.11.2012 tarihli ve 6360 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle bu fıkrada yer alan “50.000”
ibaresi “20.000” Ģeklinde değiĢtirilmiĢtir.)

32
  Mahalle ve yönetimi

Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. Belediye sınırları içinde mahalle
kurulması, kaldırılması, birleĢtirilmesi, bölünmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve
değiĢtirilmesi,

Belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüĢü üzerine Valinin onayı ile olur.

Belediye sınırları içinde nüfusu 500‟ün altında mahalle kurulamaz.

 Belde adının değiĢtirilmesi

Bir beldenin adı,

İR
 Belediye meclisi üye tam sayısının en az dörtte üç çoğunluğunun kararı ve

ET
 Valinin görüĢü üzerine ĠçiĢleri Bakanlığının onayı ile değiĢtirilir.
 Bu karar Resmî Gazetede yayımlanır.

R
 Beldenin adının değiĢmesi ile belediyenin adı da değiĢmiĢ sayılır.

Ğ
 Tüzel kiĢiliğin sona erdirilmesi

Ö
Meskûn sahası, bağlı olduğu il veya ilçe belediyesi ile nüfusu 50.000 ve üzerinde olan bir
K
belediyenin sınırına, 5.000 metreden daha yakın duruma gelen belediye ve köylerin tüzel
kiĢiliği; genel imar düzeni veya temel alt yapı hizmetlerinin gerekli kılması durumunda,
KU

CumhurbaĢkanı kararı ile kaldırılarak bu belediyeye katılır.

Tüzel kiĢiliği kaldırılan belediyenin mahalleleri, katıldıkları belediyenin mahalleleri hâline

U

gelir.
H

Tüzel kiĢiliği kaldırılan belediye ile köylerin taĢınır ve taĢınmaz mal, hak, alacak ve borçları
BE

katıldıkları belediyeye intikal eder.

Nüfusu 2.000'in altına düĢen belediyeler, CumhurbaĢkanı kararı ile köye dönüĢtürülür.
TU

Tüzel kiĢiliği kaldırılan belediyenin tasfiyesi il özel idaresi tarafından yapılır.

U

Tüzel kiĢiliği sona erecek belediye ve köylerin taĢınmazlarının satılması ile vadesi tüzel
kiĢiliğin sona ereceği tarihi aĢan borçlanma yapılması ĠçiĢleri Bakanlığının onayına tabidir.
YO

Not: Bakın arkadaĢlar aman dikkat edelim CumhurbaĢkanı kararıyla yapılanlara . HemĢehri
hukukuna göre Herkes ikamet ettiği beldenin hemĢehrisidir bunu bilmeyen var mı? Ufak bir
ara sonra devam.

Belediyenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları

 Belediyenin görev ve sorumlulukları

Belediye, mahallî müĢterek nitelikte olmak Ģartıyla;

33
a) Ġmar, su ve kanalizasyon, ulaĢım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri;
çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve
ambulans; Ģehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeĢil alanlar; konut;
kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor orta ve yükseköğrenim öğrenci yurtları
sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin
geliĢtirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır.

b) BüyükĢehir belediyeleri ile nüfusu 100.000‟in üzerindeki belediyeler, kadınlar ve çocuklar

için konukevleri açmak zorundadır. Diğer belediyeler de mali durumları ve hizmet
önceliklerini değerlendirerek kadınlar ve çocuklar için konukevleri açabilirler

İR
c) Devlete ait her derecedeki okul binalarının inĢaatı ile bakım ve onarımını yapabilir veya
yaptırabilir, her türlü araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karĢılayabilir; sağlıkla ilgili her

ET
türlü tesisi açabilir ve iĢletebilir; mabetlerin yapımı, bakımı, onarımını yapabilir; kültür ve
tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taĢıyan mekânların ve

R
iĢlevlerinin korunmasını sağlayabilir; bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması

Ğ
mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inĢa edebilir. Gerektiğinde, sporu
teĢvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve
Ö
nakdî yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karĢılaĢmaları
düzenler, yurt içi ve yurt dıĢı müsabakalarda üstün baĢarı gösteren veya derece alan
K
öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül
KU

verebilir.

d) Gıda bankacılığı yapabilir.

U
H

Not: Buradan genelde soru gelmez bir defa okumanız yeterlidir. Ġlla ezberleyeceğim diyenlere
kolay gele
BE

Belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanı belediye sınırlarını kapsar. Hizmetlerin yerine
getirilmesinde öncelik sırası, belediyenin malî durumu ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak
TU

belirlenir.

 Belediyenin yetkileri ve imtiyazları

U

Belediyenin yetkileri ve imtiyazları Ģunlardır:

YO

a) Belde sakinlerinin mahallî müĢterek nitelikteki ihtiyaçlarını karĢılamak amacıyla her türlü
faaliyet ve giriĢimde bulunmak.

b) Kanunların belediyeye verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları

koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek.

c) Gerçek ve tüzel kiĢilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı
vermek.

d) Özel kanunları gereğince belediyeye ait vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarının tarh,
tahakkuk ve tahsilini yapmak; vergi, resim ve harç dıĢındaki özel hukuk hükümlerine göre

34
tahsili gereken doğal gaz, su, atık su ve hizmet karĢılığı alacakların tahsilini yapmak veya
yaptırmak.

e) Müktesep haklar saklı kalmak üzere; içme, kullanma ve endüstri suyu sağlamak; atık su ve
yağmur suyunun uzaklaĢtırılmasını sağlamak; bunlar için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak,
iĢletmek ve iĢlettirmek; kaynak sularını iĢletmek veya iĢlettirmek.

f) Toplu taĢıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaĢım araçları, tünel, raylı sistem
dâhil her türlü toplu taĢıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, iĢletmek ve iĢlettirmek.

g) Katı atıkların toplanması, taĢınması, ayrıĢtırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve

depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak. (Bu Önemli bir yetki)

İR
h) Mahallî müĢterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir

ET
alan sınırları içerisinde taĢınmaz almak, kamulaĢtırmak, satmak, kiralamak veya kiraya
vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesis etmek.

R
i) Borç almak, bağıĢ kabul etmek.

Ğ
j) Toptancı ve perakendeci hâlleri, otobüs terminali, fuar alanı, mezbaha, ilgili mevzuata göre

Ö
yat limanı ve iskele kurmak, kurdurmak, iĢletmek, iĢlettirmek veya bu yerlerin gerçek ve tüzel
kiĢilerce açılmasına izin vermek.
K
k) Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan dava konusu uyuĢmazlıkların anlaĢmayla tasfiyesine
KU

karar vermek.

l) Gayrisıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve

U

denetlemek. (Bu Önemli bir yetki)

H

m) Beldede ekonomi ve ticaretin geliĢtirilmesi ve kayıt altına alınması amacıyla izinsiz satıĢ
BE

yapan seyyar satıcıları faaliyetten men etmek, izinsiz satıĢ yapan seyyar satıcıların faaliyetten
men edilmesi sonucu, cezası ödenmeyerek iki gün içinde geri alınmayan gıda maddelerini
gıda bankalarına, cezası ödenmeyerek otuz gün içinde geri alınmayan gıda dıĢı malları
TU

yoksullara vermek.

n) Reklam panoları ve tanıtıcı tabelalar konusunda standartlar getirmek.

U
YO

BELEDĠYENĠN ORGANLARI

1) Belediye Meclisi
2) Belediye Encümeni
3) Belediye BaĢkanı

Öncelikle belediye organlarını bilmemiz Ģart bunların görev ve yetkileri önemlidir. Çünkü
özellikle kurum sınavlarında belediye encümeninin yetkilerinden biri değildir Ģeklinde bir
soru yapılarak, belediye meclisine ait bir yetki Ģıkların birinde yer alabiliyor veya tam tersi.
Bazı kilit denile bilecek ayrım noktasını oluĢturan görev ve yetkileri aĢağıda sıralarken

35
parantez içinde belirteceğim. Hepsine ezberleme imkânın olmazsa en azından bunları bil.
ġimdi baĢlayalım…

1) BELEDĠYE MECLĠSĠ

Belediye meclisi, belediyenin karar organıdır ve 5 yılda bir yapılan yerel seçimler
sonucunda belirlenir. Belediyelerin meclis üye sayısı 9„dan az ve 55‟den fazla olamaz.

Belediye meclisinin görev ve yetkileri Ģunlardır:

a) Stratejik plân ile yatırım ve çalıĢma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin

İR
performans ölçütlerini görüĢmek ve kabul etmek.

ET
b) Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile
fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak. (ÖNEMLĠ)

R
c) Belediyenin imar plânlarını görüĢmek ve onaylamak, büyükĢehir ve il belediyelerinde il

Ğ
çevre düzeni plânını kabul etmek. Belediye sınırları il sınırı olan BüyükĢehir Belediyelerinde

Ö
il çevre düzeni planı ilgili BüyükĢehir Belediyeleri tarafından yapılır veya yaptırılır ve
doğrudan Belediye Meclisi tarafından onaylanır.
K
d) Borçlanmaya karar vermek. (ÖNEMLĠ)
KU

e) TaĢınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis Ģeklinin değiĢtirilmesine veya
tahsisli bir taĢınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına;
U

üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı
H

aynî hak tesisine karar vermek. (ÖNEMLĠ)

f) Kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine
BE

bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek.

TU

g) ġartlı bağıĢları kabul etmek. (ÖNEMLĠ)

h) Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan ve miktarı beĢbin YTL'den fazla dava konusu olan
U

belediye uyuĢmazlıklarını sulh ile tasfiyeye, kabul ve feragate karar vermek.

YO

i) Bütçe içi iĢletme ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununa tâbi ortaklıklar kurulmasına veya
bu ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artıĢına ve gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulmasına
karar vermek.

j) Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye yatırımlarının yap-iĢlet veya yap-iĢlet

devret modeli ile yapılmasına; belediyeye ait Ģirket, iĢletme ve iĢtiraklerin özelleĢtirilmesine
karar vermek. ( Sakın Unutma ÖNEMLĠ)

k) Meclis baĢkanlık divanını ve encümen üyeleri ile ihtisas komisyonları üyelerini seçmek.

l) Norm kadro çerçevesinde belediyenin ve bağlı kuruluĢlarının kadrolarının ihdas, iptal ve

değiĢtirilmesine karar vermek.

36
m) Belediye tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek.

n) Meydan, cadde, sokak, park, tesis ve benzerlerine ad vermek; mahalle kurulması,

kaldırılması, birleĢtirilmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiĢtirilmesine karar vermek;
beldeyi tanıtıcı amblem, flama ve benzerlerini kabul etmek. (ÖNEMLĠ)

o) Diğer mahallî idarelerle birlik kurulmasına, kurulmuĢ birliklere katılmaya veya ayrılmaya
karar vermek.

p) Yurt içindeki ve ĠçiĢleri Bakanlığının izniyle yurt dıĢındaki belediyeler ve mahallî idare
birlikleriyle karĢılıklı iĢ birliği yapılmasına; kardeĢ kent iliĢkileri kurulmasına; ekonomik ve
sosyal iliĢkileri geliĢtirmek amacıyla kültür, sanat ve spor gibi alanlarda faaliyet ve projeler

İR
gerçekleĢtirilmesine; bu çerçevede arsa, bina ve benzeri tesisleri yapma, yaptırma, kiralama
veya tahsis etmeye karar vermek.

ET
r) Fahrî hemĢehrilik payesi ve beratı vermek.

R
s) Belediye baĢkanıyla encümen arasındaki anlaĢmazlıkları karara bağlamak.

Ğ
t) Mücavir alanlara belediye hizmetlerinin götürülmesine karar vermek.

Ö
u) Ġmar plânlarına uygun Ģekilde hazırlanmıĢ belediye imar programlarını görüĢerek kabul
K
etmek.
KU

 BaĢkanlık divanı

Belediye meclisi, seçim sonuçlarının ilânını takip eden beĢinci gün belediye baĢkanının
U

baĢkanlığında kendiliğinden toplanır.

H

Meclis bu toplantıda, üyeleri arasından, gizli oyla meclis birinci ve ikinci baĢkan vekili ile en
az iki kâtip üyeyi ilk iki yıl için görev yapmak üzere seçer.
BE

Ġlk iki yıldan sonra seçilecek baĢkanlık divanı yapılacak ilk mahallî idareler seçimlerine kadar
TU

görev yapar. TBMM baĢkanı gibi öyle aklında kalsın.

Meclise belediye baĢkanı, katılamaması durumunda meclis birinci baĢkan vekili, onun da
U

katılamaması durumunda ikinci baĢkan vekili baĢkanlık eder. Ancak yıllık faaliyet raporunun
görüĢüldüğü meclis toplantısı meclis baĢkan vekilinin baĢkanlığında yapılır.
YO

Meclisin çalıĢması ve katılıma iliĢkin esas ve usulleri ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenir.

 Toplantı ve karar yeter sayısı

Belediye meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt
çoğunluğuyla karar verir. Ancak, karar yeter sayısı, üye tam sayısının dörtte birinden az
olamaz. (TBMM gibi)

37
Oylamada eĢitlik çıkması durumunda meclis baĢkanının bulunduğu taraf çoğunluk sayılır.
Gizli oylamalarda eĢitlik çıkması durumunda oylama tekrarlanır, eĢitliğin bozulmaması
durumunda meclis baĢkanı tarafından Kur‟a çekilir.

 Meclis kararlarının kesinleĢmesi

Belediye baĢkanı, hukuka aykırı gördüğü meclis kararlarını, gerekçesini de belirterek yeniden
görüĢülmek üzere beĢ gün içinde meclise iade edebilir.

Yeniden görüĢülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüĢülmesi istenip de belediye

meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleĢir.

İR
Belediye baĢkanı, meclisin ısrarı ile kesinleĢen kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargıya
baĢvurabilir.

ET
Kararlar kesinleĢtiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülkî idare
amirine gönderilir.

R
Mülkî idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.

Ğ
Ö
KesinleĢen meclis kararlarının özetleri yedi gün içinde uygun araçlarla halka duyurulur.

Not: 5 – 10 – 7 gün kuralı Youtube Hukuk Öğretir kanalından video anlatımına

K
ulaĢabilirsiniz.
KU

 Meclisin bilgi edinme ve denetim yolları

U

Belediye meclisi, bilgi edinme ve denetim yetkisini faaliyet raporunu değerlendirme, denetim
komisyonu, soru, genel görüĢme ve gensoru yoluyla kullanır.
H

 Meclis üyeliğinin sona ermesi

BE

Meclis üyeliği, ölüm ve istifa durumunda kendiliğinden sona erer.

TU

Meclis üyeliğinden istifa dilekçesi belediye baĢkanlığına verilir ve baĢkan tarafından meclisin
bilgisine sunulur.
U

Özürsüz veya izinsiz olarak arka arkaya üç birleĢim günü veya bir yıl içinde yapılan
YO

toplantıların yarısına katılmayan üyenin üyeliğinin düĢmesine, savunması alındıktan sonra

üye tam sayısının salt çoğunluğuyla karar verilir.

Belediye meclisi üyeliğine seçilme yeterliğinin kaybedilmesi durumunda, valinin bildirmesi

üzerine DanıĢtay tarafından üyeliğin düĢmesine karar verilir.

 Meclisin feshi Madde

Belediye meclisi;

a) Kendisine kanunla verilen görevleri süresi içinde yapmayı ihmal eder ve bu durum
belediyeye ait iĢleri sekteye veya gecikmeye uğratırsa,

38
 b) Belediyeye verilen görevlerle ilgisi olmayan siyasî konularda karar alırsa,

ĠçiĢleri Bakanlığının bildirimi üzerine DanıĢtay‟ın kararı ile feshedilir

2) BELEDĠYE ENCÜMENĠ

Belediye encümeni, Belediye BaĢkanı baĢkanlığında toplanır.

Hem danıĢma hem karar organıdır.

Belediye baĢkanının baĢkanlığında;

İR
a) Ġl belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in üzerindeki belediyelerde,

ET
 Belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye,
 malî hizmetler birim amiri ve belediye baĢkanının birim amirleri arasından bir yıl için
seçeceği iki üye olmak üzere yedi kiĢiden, (3+2+2)

R
Ğ
b) Diğer belediyelerde,

Ö
 Belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye,
K
 malî hizmetler birim amiri ve belediye baĢkanının birim amirleri arasından bir yıl için
seçeceği bir üye olmak üzere beĢ kiĢiden, (3+1+1)
KU

OluĢur.
U

Belediye baĢkanının katılamadığı toplantılarda, belediye baĢkanının görevlendireceği baĢkan

H

yardımcısı veya encümen üyesi, encümene baĢkanlık eder.

 Encümenin görev ve yetkileri

BE

Belediye encümeninin görev ve yetkileri Ģunlardır:

TU

a) Stratejik plân ve yıllık çalıĢma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip belediye
meclisine görüĢ bildirmek.
U

b) Yıllık çalıĢma programına alınan iĢlerle ilgili kamulaĢtırma kararlarını almak ve

YO

uygulamak. (ÖNEMLĠ)

c) Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek.

d) Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.

e) Kanunlarda öngörülen cezaları vermek. (ÖNEMLĠ)

f) Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan dava konusu olan belediye uyuĢmazlıklarının anlaĢma
ile tasfiyesine karar vermek.

39
g) TaĢınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine iliĢkin meclis kararlarını uygulamak; süresi
üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek. ( Üç yılın üstüyse Belediye Meclisi)

h) Umuma açık yerlerin açılıĢ ve kapanıĢ saatlerini belirlemek.

3) BELEDĠYE BAġKANI

Belediye baĢkanı, belediye idaresinin baĢı ve belediye tüzel kiĢiliğinin temsilcisidir.

Belediye baĢkanı, görevinin devamı süresince;

İR
 Siyasî partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz;
 Profesyonel spor kulüplerinin baĢkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz.

ET
 Belediye baĢkanının görev ve yetkileri

R
Belediye baĢkanının görev ve yetkileri Ģunlardır:

Ğ
a) Belediye teĢkilâtının en üst amiri olarak belediye teĢkilâtını sevk ve idare etmek,
belediyenin hak ve menfaatlerini korumak. Ö
K
b) Belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal
KU

stratejilerini oluĢturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi, belediye faaliyetlerinin ve

personelinin performans ölçütlerini hazırlamak ve uygulamak, izlemek ve değerlendirmek,
bunlarla ilgili raporları meclise sunmak.
U

c) Belediyeyi Devlet dairelerinde ve törenlerde, davacı veya davalı olarak da yargı yerlerinde
H

temsil etmek veya vekil tayin etmek.

BE

d) Meclise ve encümene baĢkanlık etmek. (ÖNEEEMLĠ)

Not: Banko gelen sorulardan biriside budur: belediye meclisine veya belediye encümeninin
TU

baĢkanı kimdir?

e) Belediyenin taĢınır ve taĢınmaz mallarını idare etmek.

U
YO

f) Belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek.

g) Yetkili organların kararını almak Ģartıyla sözleĢme yapmak.

h) Meclis ve encümen kararlarını uygulamak.

i) Bütçeyi uygulamak, bütçede meclis ve encümenin yetkisi dıĢındaki aktarmalara onay

vermek.

j) Belediye personelini atamak.

k) Belediye ve bağlı kuruluĢları ile iĢletmelerini denetlemek.

40
l) ġartsız bağıĢları kabul etmek. ( ġartlı BağıĢları belediye meclisi kabul ederdi)

m) Belde halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak.

n) Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak, engellilere yönelik hizmetleri
yürütmek ve engelliler merkezini oluĢturmak.

o) Temsil ve ağırlama giderleri için ayrılan ödeneği kullanmak.

p) Kanunlarla belediyeye verilen ve belediye meclisi veya belediye encümeni kararını

gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.

 BaĢkan vekili

İR
Belediye baĢkanı izin, hastalık veya baĢka bir sebeple görev baĢında bulunmadığı hâllerde, bu

ET
süre içinde kendisine vekâlet etmek üzere, belediye meclisi üyeleri arasından birini baĢkan
vekili olarak görevlendirir.

R
BaĢkan vekili, baĢkanın yetkilerine sahiptir.

Ğ
 Belediye baĢkanlığının sona ermesi
Ö
Belediye baĢkanlığı, ölüm ve istifa hâllerinde kendiliğinden sona erer.
K
Belediye baĢkanının;
KU

a) Mazeretsiz ve kesintisiz olarak yirmi günden fazla görevini terk etmesi ve bu durumun
mahallin mülkî idare amiri tarafından belirlenmesi,
U
H

b) Seçilme yeterliğini kaybetmesi,

c) Görevini sürdürmesine engel bir hastalık veya engellilik durumunun yetkili sağlık kuruluĢu
BE

raporuyla belgelenmesi,
TU

d) Meclisin feshine neden olan eylem ve iĢlemlere katılması,

Hâllerinden birinin meydana gelmesi durumunda ĠçiĢleri Bakanlığının baĢvurusu üzerine

U

DanıĢtay kararıyla baĢkanlık sıfatı sona erer.

YO

 Belediye baĢkanlığının boĢalması hâlinde yapılacak iĢlemler

Belediye baĢkanlığının herhangi bir nedenle boĢalması durumunda, vali tarafından belediye
meclisinin on gün içinde toplanması sağlanır.

Meclis, birinci baĢkan vekilinin, onun bulunmaması durumunda ikinci baĢkan vekilinin, onun
da bulunmaması durumunda en yaĢlı üyenin baĢkanlığında toplanarak;

a) Belediye baĢkanlığının boĢalması veya seçim dönemini aĢacak biçimde kamu

hizmetinden yasaklanma cezasının verilmiĢ olması durumunda bir baĢkan,
b) BaĢkanın görevden uzaklaĢtırılması, tutuklanması veya seçim dönemini aĢmayacak
biçimde kamu hizmetinden yasaklama cezası alması durumunda bir baĢkan vekili,

41
Seçer. Kim seçiyor Aman dikkat Belediye Meclisi.

Belediye baĢkanı veya baĢkan vekili belediye meclis üyeleri arasından ve gizli oyla seçilir. Ġlk
iki oylamada üye tam sayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu
aranır. Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday
için dördüncü oylama yapılır. Dördüncü oylamada en fazla oy alan üye, belediye baĢkanı veya
baĢkan vekili seçilmiĢ olur. Oyların eĢitliği durumunda kur'a çekilir.

Burası Ayrıca önemlidir!!!

Ancak,

İR
Belediye baĢkanı veya baĢkan vekili ya da meclis üyesinin terör veya terör örgütlerine
yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaĢtırılması veya tutuklanması ya da

ET
kamu hizmetinden yasaklanması veya baĢkanlık sıfatı veya meclis üyeliğinin sona ermesi
hallerinde;

R
BüyükĢehir ve il belediyelerinde ĠçiĢleri Bakanı,

Ğ
Diğer belediyelerde Vali tarafından görevlendirme yapılır.

Ö
Görevlendirilecek kiĢinin belediye baĢkanı seçilme yeterliğine sahip olması Ģarttır.
K
Görevden uzaklaĢtırılan veya tutuklanan belediye meclisi üyesinin istifa etmesi halinde de bu
KU

hükümler uygulanır.

Yeni seçilen belediye baĢkanının görev süresi, yerine seçildiği baĢkanın görev süresi ile
U

sınırlıdır. BaĢkan vekili, yeni baĢkan seçilinceye veya görevden uzaklaĢtırılmıĢ ya da

H

tutuklanmıĢ olan baĢkan göreve dönünceye kadar görev yapar.

Not: ArkadaĢlar buralar çok önemli kendine ufak ufak notlar al ve sonra tekrar et aman araya
BE

kaynamasın buradan bir soru gelir.

TU

 Görevden uzaklaĢtırma

Görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarında soruĢturma veya kovuĢturma açılan belediye
U

organları veya bu organların üyeleri, kesin hükme kadar ĠçiĢleri Bakanı tarafından
görevden uzaklaĢtırılabilir.
YO

Görevden uzaklaĢtırma kararı iki ayda bir gözden geçirilir. Devamında kamu yararı
bulunmayan görevden uzaklaĢtırma kararı kaldırılır.

Görevden uzaklaĢtırılanlar hakkında; kovuĢturma açılmaması, kamu davasının düĢmesi veya

beraat kararı verilmesi, davanın genel af ile ortadan kaldırılması veya görevden düĢürülmeyi
gerektirmeyen bir suçla mahkûm olunması durumunda görevden uzaklaĢtırma kararı
kaldırılır.

42
Görevden uzaklaĢtırılan belediye baĢkanına, görevden uzak kaldığı sürece aylık ödeneğinin
üçte ikisi ödenir ve bu süre içinde diğer sosyal hak ve yardımlardan yararlanmaya devam
eder.

Belediyenin Gelir ve Giderleri

Belediyenin gelirleri Ģunlardır:

a) Kanunlarla gösterilen belediye vergi, resim, harç ve katılma payları.

b) Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan pay.

İR
c) Genel ve özel bütçeli idarelerden yapılacak ödemeler.

ET
d) TaĢınır ve taĢınmaz malların kira, satıĢ ve baĢka suretle değerlendirilmesinden elde

R
edilecek gelirler.

Ğ
e) Belediye Meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karĢılığı
ücretler.

f) Faiz ve ceza gelirleri. Ö

K
g) BağıĢlar.
KU

h) Her türlü giriĢim, iĢtirak ve faaliyetler karĢılığı sağlanacak gelirler.

U

i) Diğer gelirler.
H

Belediyenin giderleri Ģunlardır:

BE

a) Belediye binaları, tesisleri ile araç ve malzemelerinin temini, yapımı, bakımı ve onarımı
için yapılan giderler.
TU

b) Belediyenin personeline ve seçilmiĢ organlarının üyelerine ödenen maaĢ, ücret, ödenek,

huzur hakkı, yolluklar, hizmete iliĢkin eğitim harcamaları ile diğer giderler.
U

c) Her türlü alt yapı, yapım, onarım ve bakım giderleri.

YO

d) Vergi, resim, harç, katılma payı, hizmet karĢılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip
ve tahsili için yapılacak giderler.

e) Belediye zabıta ve itfaiye hizmetleri ile diğer görev ve hizmetlerin yürütülmesi için
yapılacak giderler.

f) Belediyenin kuruluĢuna katıldığı Ģirket, kuruluĢ ve katıldığı birliklerle ilgili ortaklık payı ve
üyelik aidatı giderleri.

g) Mezarlıkların tesisi, korunması ve bakımına iliĢkin giderler.

h) Faiz, borçlanmaya iliĢkin diğer ödemeler ile sigorta giderleri.

43
i) Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılacak sosyal hizmet ve
yardımlar.

j) Dava takip ve icra giderleri.

k) Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri.

m) Yurt içi ve yurt dıĢı kamu ve özel kesim ile sivil toplum örgütleriyle birlikte yapılan ortak
hizmetler ve proje giderleri.

n) Sosyo-kültürel, sanatsal ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler.

o) Belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araĢtırması giderleri.

İR
p) Kanunla verilen görevler ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılan diğer giderler.

ET
r) ġartlı bağıĢlarla ilgili yapılacak harcamalar.

R
s) Ġmar düzenleme giderleri.

Ğ
t) Her türlü proje giderleri.

Ö
K
BELEDĠYE BÜTÇESĠ
KU

Belediye bütçesi,
U

Belediyenin stratejik plânına ve performans programına uygun olarak hazırlanan bütçe,

belediyenin malî yıl ve izleyen iki yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini gösterir, gelirlerin
H

toplanmasına ve harcamaların yapılmasına izin verir.

BE

Bütçe yılı Devlet malî yılı ile aynıdır.

Bütçe dıĢı harcama yapılamaz.

TU

Belediye baĢkanı ve harcama yetkisi verilen diğer görevliler, bütçe ödeneklerinin verimli,
tutumlu ve yerinde harcanmasından sorumludur.
U
YO

 Bütçenin hazırlanması ve kabulü

Belediye baĢkanı tarafından hazırlanan bütçe tasarısı eylül ayının birinci gününden önce
encümene sunulur ve ĠçiĢleri Bakanlığına gönderilir.

ĠçiĢleri Bakanlığı belediye bütçe tahminlerini konsolide eder ve 5018 sayılı Kamu Malî
Yönetimi ve Kontrol Kanunu uyarınca merkezi yönetim bütçe tasarısına eklenmek üzere eylül
ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına bildirir.

Encümen, bütçeyi inceleyerek görüĢüyle birlikte kasım ayının birinci gününden önce
belediye meclisine sunar.

44
Meclis bütçe tasarısını yılbaĢından önce, aynen veya değiĢtirerek kabul eder. Ancak, meclis
bütçe denkliğini bozacak biçimde gider artırıcı ve gelir azaltıcı değiĢiklikler yapamaz. Kabul
edilen bütçe, malî yılbaĢından itibaren yürürlüğe girer.

1) Hazırlayan, belediye baĢkanı

2) Ġnceleyen, Belediye encümeni
3) Kabul eden, Belediye Meclisidir.

Bu üçlüyü sakın unutma!!!

İR
BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ

ET
Anayasada doğrudan düzenlenmeyen BüyükĢehir belediyeleri, Anayasanın 127.
Maddesindeki „‟Büyük yerleĢim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirilebilir.‟‟
Hükmüne dayanılarak kurulmuĢtur.

R
2014 yerel seçimleri öncesinde Türkiye‟de toplam 16 büyükĢehir belediyesi bulunurken

Ğ
yapılan yeni düzenlemeler ile beraber bu tarihten sonraki sayı 30‟a kadar yükselmiĢtir. Asgari

Ö
3 tane ilçe ya da ilk kademe belediyesini bünyesinde barındıran belediyeler büyükĢehir
belediye statüsü kazanmakta olup bu belediyeler kamu tüzel kiĢisi olarak kabul edilir. Ġlçe
K
belediyelerinin birbirleri ile olan iletiĢimlerini sağlayan büyükĢehir belediyelerinin
KU

yönetimini belediye baĢkanı üstlenir.

U

BüyükĢehir Belediyesi Olan Ġller Listesi

H

 Adana BüyükĢehir Belediyesi

 Ankara BüyükĢehir Belediyesi
BE

 Antalya BüyükĢehir Belediyesi

 Aydın BüyükĢehir Belediyesi
Balıkesir BüyükĢehir Belediyesi
TU


 Bursa BüyükĢehir Belediyesi
 Denizli BüyükĢehir Belediyesi
U

 Diyarbakır BüyükĢehir Belediyesi

 Erzurum BüyükĢehir Belediyesi
YO

 EskiĢehir BüyükĢehir Belediyesi

 Gaziantep BüyükĢehir Belediyesi
 Hatay BüyükĢehir Belediyesi
 Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi
 Ġzmir BüyükĢehir Belediyesi
 KahramanmaraĢ BüyükĢehir Belediyesi
 Kayseri BüyükĢehir Belediyesi
 Kocaeli BüyükĢehir Belediyesi
 Konya BüyükĢehir Belediyesi
 Malatya BüyükĢehir Belediyesi
 Manisa BüyükĢehir Belediyesi
 Mardin BüyükĢehir Belediyesi

45
  Mersin BüyükĢehir Belediyesi
 Muğla BüyükĢehir Belediyesi
 Ordu BüyükĢehir Belediyesi
 Sakarya BüyükĢehir Belediyesi
 Samsun BüyükĢehir Belediyesi
 ġanlıurfa BüyükĢehir Belediyesi
 Tekirdağ BüyükĢehir Belediyesi
 Trabzon BüyükĢehir Belediyesi
 Van BüyükĢehir Belediyesi

 Yine 6360 sayılı kanunla büyükĢehir belediyesi olan illere bağlı ilçelerin mülki sınırları

İR
içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kiĢiliği kaldırılmıĢ, köyler mahalle
olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin

ET
belediyesine katılmıĢtır.
 Tüm BüyükĢehir Belediyelerinin il özel idarelerinin tüzel kiĢiliği kaldırılmıĢtır.

R
 Tüm BüyükĢehir Belediyelerinin bucakları ve bucak teĢkilatları kaldırılmıĢtır.

Ğ
 KuruluĢ

Ö
Toplam nüfusu 750.000‟den fazla olan illerin il belediyeleri kanunla büyükĢehir belediyesine
K
dönüĢtürülebilir.
KU

BüyükĢehir belediyelerinin sınırları, il mülki sınırlarıdır.

Ġlçe belediyelerinin sınırları, bu ilçelerin mülki sınırlarıdır.

U

 BüyükĢehir Belediyesinin Organları

H

 BüyükĢehir belediye meclisi

BE

 BüyükĢehir belediye Encümeni

 BüyükĢehir belediye BaĢkanı
TU
U

1) BüyükĢehir Belediye Meclisi

YO

BüyükĢehir belediyesinin karar organıdır.

BüyükĢehir belediye baĢkanı, büyükĢehir belediye meclisinin baĢkanı olup, büyükĢehir

içindeki diğer belediyelerin baĢkanları, büyükĢehir belediye meclisinin doğal üyesidir.

Meclis, BüyükĢehir Belediye BaĢkanı, ilçe belediye BaĢkanları ve ilçe belediye meclis
üyelerinin 1/5‟inden oluĢur.

Meclis kararlarının kesinleĢmesi BüyükĢehir belediye baĢkanı, hukuka aykırı gördüğü

belediye meclisi kararlarını, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüĢülmek
üzere belediye meclisine iade edebilir.

46
Yeniden görüĢülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüĢülmesi istenip de büyükĢehir
belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleĢir.

BüyükĢehir belediye meclisi ve ilçe belediye meclisi kararları, kesinleĢtiği tarihten itibaren en
geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare amirine
gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.

2) BüyükĢehir Belediye Encümeni

BüyükĢehir belediye encümeni, belediye baĢkanının baĢkanlığında, belediye meclisinin kendi

üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beĢ üye ile biri genel sekreter, biri malî
hizmetler birim amiri olmak üzere belediye baĢkanının her yıl birim amirleri arasından

İR
seçeceği beĢ üyeden oluĢur. 11 üyeden oluĢur.

ET
Belediye baĢkanının katılamadığı toplantılarda, encümen toplantılarına genel sekreter
baĢkanlık eder.

R
3) BüyükĢehir Belediye BaĢkanı

Ğ
BüyükĢehir belediye baĢkanı, büyükĢehir belediye idaresinin, yürütme organının baĢı ve tüzel
kiĢiliğinin temsilcisidir.
Ö
K
BüyükĢehir ve ilçe belediye baĢkanları görevlerinin devamı süresince siyasi partilerin yönetim
ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor kulüplerinin baĢkanlığını yapamaz
KU

ve yönetiminde bulunamaz.

BüyükĢehir belediye baĢkanının görev ve yetkileri Ģunlardır:

U
H

a) Belediye teĢkilatının en üst amiri olarak belediye teĢkilâtını sevk ve idare etmek, beldenin
ve belediyenin hak ve menfaatlerini korumak.
BE

b) Belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal

stratejilerini oluĢturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi hazırlamak ve uygulamak,
TU

belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini belirlemek, izlemek ve

değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak.
U

c) BüyükĢehir belediye meclisi ve encümenine baĢkanlık etmek, bu organların

YO

kararlarını uygulamak.

e) BüyükĢehir belediyesinin ve bağlı kuruluĢları ile iĢletmelerinin etkin ve verimli

yönetilmesini sağlamak, büyükĢehir belediyesi ve bağlı kuruluĢları ile iĢletmelerinin bütçe
tasarılarını, bütçe üzerindeki değiĢiklik önerilerini ve bütçe kesin hesap cetvellerini
hazırlamak.

f) BüyükĢehir belediyesinin hak ve menfaatlerini izlemek, alacak ve gelirlerinin tahsilini

sağlamak.

g) Yetkili organların kararını almak Ģartıyla, büyükĢehir belediyesi adına sözleĢme yapmak,
karĢılıksız bağıĢları kabul etmek ve gerekli tasarruflarda bulunmak.

47
h) Mahkemelerde davacı veya davalı sıfatıyla ve resmî mercilerde büyükĢehir belediyesini
temsil etmek, belediye ve bağlı kuruluĢ avukatlarına veya özel avukatlara temsil ettirmek.

i) Belediye personelini atamak, belediye ve bağlı kuruluĢlarını denetlemek.

j) Gerektiğinde bizzat nikâh kıymak.

k) Diğer kanunların belediye baĢkanlarına verdiği görev ve yetkilerden büyükĢehir belediyesi

görevlerine iliĢkin olan hizmetleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak.

Not: Görevden uzaklaĢtırmasına ĠçiĢleri Bakanı, görevden alınmasına DanıĢtay karar verir.

C) KÖY

İR
Köy kanunu 1924 yılından beri yürürlükte olan 442 sayılı en eski kanundur.

ET
Nüfusu 2.000‟den aĢağı yurtlara (köy) ve nüfusu 2.000 – 20.000 arasında olanlara (kasaba) ve
20.000‟den çok nüfusu olanlara (Ģehir) denir.

R
Ğ
Nüfusu 150‟yi aĢan oba, mezra denilen yerlerde Ġl Ġdare Kurulu ve Ġl Genel Meclisi kararı ve
Çevre ġehircilik Bakanlığının görüĢü ve ĠçiĢleri Bakanlığının kararı ile köy kurulur.
Ö
Köy nasıl kurulur sorusuna verilecek cevap „‟ĠçiĢleri Bakanlığının kararı ile kurulur.‟‟
K
Denilecek
KU

Köyün organlarına geçmeden önce Ġmece ve Salma ne demek olduğunu inceleyelim.

Ġmece: Genellikle kırsal yerleĢim yerlerinde, birçok kiĢinin toplanıp elbirliğiyle bir kiĢinin
U

tarlasını sürmek, ekinini biçmek, harmanını kaldırmak, mısırını, fındığını toplamak vb. gibi
H

bir iĢini görmesi ve böylece herkesin bu türden iĢlerinin sırayla bitirilmesi, gönüllü veya
zorunlu olarak elbirliği ile yapılması anlamına gelir.
BE

442 sayılı köy kanunun 15. Maddesine göre, Köy iĢlerinin birçoğu bütün köylü birleĢerek
imece ile yapılır.
TU

Salma: köy muhtarlarına, köyün çeĢitli ihtiyaçlarının karĢılanması için tanınan vergi
yetkisidir. Haktan gelirine göre para toplanmasıdır.
U
YO

Köyün organları;

 Köy Muhtarı
 Köy Ġhtiyar heyeti
 Köy Derneği

1) Köy Muhtarı

 Köy muhtarı, doğrudan doğruya köy derneği tarafından ve köylü kadın ve erkekler
arasından 5 yılığına seçilir.
 Köy Muhtarı, ihtiyar heyetinin baĢıdır.

48
 Köy Muhtarlığına Siyasi partiler aday gösteremez.
 Köy Bütçesi, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından hazırlanır.
 Genel yönetimin temsilcisi sıfatıyla da yasaları ve hükümet emirlerini
halka duyurur.
 Köy içinde birlik ve düzeni sağlar.
 Genel Yönetimle ilgili iĢlerin köyde uygulanmasına yardımcı olur.

Köy muhtarlığına ve ihtiyar meclisi üyeliğine seçildikten sonra:

1) Kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olanlar,

2) Ġzinsiz olarak yabancı Devlet resmi hizmetlerinde bulunanlar,

İR
3) Ağır hapis cezasını gerektiren bir suçtan dolayı kesin olarak hüküm giyenler,
4) Taksirli suçlar hariç olmak üzere 5 yıldan fazla hapis cezasıyla kesin olarak hüküm

ET
giyenler
5) Zimmet, ihtilas, irtikap, rüĢvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye
kullanmak, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlardan biri ile kesin olarak hüküm giymiĢ

R
olanlar,

Ğ
Muhtar ve ihtiyar meclisi üyeliğinden, il veya ilçe idare kurulunca çıkarılırlar. (Önemli)

2) Köy Ġhtiyar heyeti Ö

K
KU

 Ġki tür üyeden oluĢur.

 Bunlardan bir kısmı "seçilenler" diğeri "doğal" üyelerdir.
 Ġhtiyar Heyeti, doğrudan doğruya köy derneği tarafından ve köylü kadın ve erkekler
U

arasından 5 yılığına seçilir.

H

 Doğal üyeleri ise Köy Ġmamı ve Köyün BaĢöğretmenidir.

 Köy bütçesini kabul eder.
BE

 Köy sınırları içerisinde KamulaĢtırma kararını alır.

3) Köy Derneği
TU

 Köy derneği köyde ikamet eden seçmenlerden oluĢur.

U

 Köy Muhtarını ve köy ihtiyar heyeti üyelerini seçer.

 Köyün isteğe bağlı iĢlerini zorunlu hale getirebilir.
YO

B) Hizmetsel / ĠĢlevsel ( Fonksiyonel) Yerinden yönetimler ( Kamu Kurumları)

 Kamu tüzel kiĢilikleri vardır

 Kanunla ya da CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi ile kurulur.
 Merkezi yönetimin hiyerarĢik yapısı dıĢındadırlar
 Merkezin idari vesayet denetimine tabidirler
 Özerktirler, kendi karar organlarınca yönetilirler
 Kendilerine ait mal varlıkları, gelir kaynakları ve bütçeleri vardır.

49
 Hizmet konuları belirli iĢlevlerle sınırlıdır, genellikle tek görevleri vardır. (Ġhtisas Kuralı)
Hizmet yerinden yönetim kuruluĢları, sadece belli bir ihtiyacı karĢılamaya yönelik hizmet
ve faaliyetleri sürdürürler. Hizmet yerinden yönetim kuruluĢlarının görev ve yetkileri, iĢte
bu belli hizmetin yürütülmesi ile sınırlıdır.

1- Ġdari (Yönetsel) Kamu Kurumları;

 Vakıflar Genel Müdürlüğü,

 Spor Genel Müdürlüğü,
 Karayolları Genel Müdürlüğü,

İR
 Orman Genel Müdürlüğü,
 Devlet Su iĢleri Genel Müdürlüğü

ET
2- Ġktisadi (Ekonomik) Kamu Kurumları;

R
KĠT ( Kamu Ġktisadi KuruluĢları) olarakta karĢımıza çıkmaktadır.

Ğ
5 grupta değerlendirmek mümkündür:

a) Kamu Ġktisadi KuruluĢları (KĠK)

Ö
K
KuruluĢ sermayesinin tamamı devlete ait olan tekel nitelikteki mal ve hizmet üreterek kamu
yararı gözeterek, kar amacı gutmeyen hizmet sunarlar.
KU

Örnek: DHMĠ (Devlet Hava Meydanları ĠĢletmesi Genel Müdürlüğü)

U

b) Ġktisadi devlet TeĢekkülleri (ĠDT)

H

KuruluĢ sermayesinin tamamı devlete ait olmasının yanında serbest piyasa Ģartlarına ve
rekabet koĢulları altında kar amacı güden kuruluĢlardır.
BE

Örnek: BOTAġ, TEDAġ, TCDD, Ziraat Bankası, Halk Bankası, Devlet Malzeme ofisi, Türk
TU

Hava Yolları ( THY)

c) Müessese
U

Sermayesinin tamamı KĠK veya ĠDT ait olan iĢletmelere denir. Bu Müesseseler KĠK veya
YO

ĠDT genel Müdür önerisi veya Yönetim Kurulu Kararıyla kurulur.

Örnek: Alkol ĠĢletmeleri genel Müdürlüğüne bağlı Tuz iĢletmeleri Müesseseleri, MKEK‟e
bağlı Makine, silah sanayi Müessesesi.

d) Bağlı Ortaklık

Sermayesinin %50‟sinden fazlası KĠK veya ĠDT ait olan iĢletmelere denir.

Örnek: ÇELĠKSAN, FĠġEKSAN

e) ĠĢtirak

50
ĠDT, KĠK veya bağlı ortakların Sermayesinin en az %15 ve en fazla %50 sahip oldukları
Ģirketlerdir. ROKETSAN buna örnektir.

Not: KĠT, TBMM adına SAYIġTAY tarafından denetlenir. Harcama gerektiren iĢlerde Kamu
Ġhale Kanununa tabidir.

3- Sosyal Kamu Kurumları;

Çalıma, sağlık, emeklilik gibi ihtiyaçları karĢılamak için kurulan üyelerinden aidat Ģeklinde
para toplayan özerk bütçeli kuruluĢlardır. Maliyede bu durum Parafiskal gelirler olarak
karĢınıza daha önceden mutlaka çıkmıĢtır. 

İR
Sosyal Güvenlik Kurumu, ĠġKUR, Basın ve Ġlan Kurumu, OYAK.

ET
4- Bilimsel, Teknik ve Kültürel Kamu Kurumları

Üniversiteler, YÖK, TODAĠE, TUBĠTAK, TRT, Atatürk Kültür, Dil Tarih Yüksek Kurumu

R
5- Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek KuruluĢları

Ğ
Anayasanın 135. Maddesine göre, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluĢları ve üst
kuruluĢları; Ö
K
 Belli bir mesleğe mensup olanların müĢterek ihtiyaçlarını karĢılamak,
KU

 Meslekî faaliyetlerini kolaylaĢtırmak,

 Mesleğin genel menfaatlere uygun olarak geliĢmesini sağlamak,
 Meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan iliĢkilerinde dürüstlüğü ve
U

 Güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlâkını korumak maksadı ile
H

 Kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre
yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen
BE

 Kamu tüzelkiĢilikleridir.

Türk Tabipleri Birliği, Türk DiĢ Hekimleri Birliği, Türkiye Barolar Birliği vb.
TU

6- DÜZENLEYĠCĠ VE DENETLEYĠCĠ KURULUġLAR

U

Bağımsız idari otoriteler 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 3. Cetvele tabi
olarak Mali konularda SAYIġTAY‟ın denetimine tabidirler. Önemli alanlarda denetleme ve
YO

niteliğine sahip kamu hizmeti yerine getiren özerk kuruluĢlardır.

Merkezi yönetimin hiyerarĢi ve idari vesayet denetimi dıĢındadır.

Yaptırım uygulama ve kendi alanlarındaki uyuĢmazlıkları çöze bilme yetkilerine sahip

olduğundan yargı benzeri Kamu tüzel kiĢileridir. Aman dikkat yargı mercisi olarak kabul
edilmez.

 Radyo ve Televizyon Üst Kurulu.

 Bilgi Teknolojileri ve ĠletiĢim Kurumu.
 Sermaye Piyasası Kurulu.

51
  Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu.
 Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu.
 Kamu Ġhale Kurumu.
 Rekabet Kurumu.
 NÜKLEER DÜZENLEME KURUMU
 KiĢisel Verileri Koruma Kurumu
 Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu

İR
ET
R
Ğ
Ö
K
KU
U
H
BE
TU
U
YO

52
DEVLET MEMURLARI KANUNU

Bu Kanun, Devlet memurlarının hizmet şartlarını, niteliklerini, atanma ve yetiştirilmelerini,

ilerleme ve yükselmelerini, ödev, hak, yüküm ve sorumluluklarını, aylıklarını ve ödeneklerini
ve diğer özlük işlerini düzenler.

 Temel ilkeler:
1. Sınıflandırma:
2. Kariyer:
3. Liyakat:

Sınıflandırma: Devlet kamu hizmetleri görevlerini ve bu görevlerde çalışan Devlet

memurlarını görevlerin gerektirdiği niteliklere ve mesleklere göre sınıflara ayırmaktır.

Kariyer: Devlet memurlarına, yaptıkları hizmetler için lüzumlu bilgilere ve yetişme

şartlarına uygun şekilde, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkânını
sağlamaktır.

Liyakat: Devlet kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi,
görevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkânlarla
uygulanmasında bilgi ve yeteneklerinin esas alınmasıdır.

 İstihdam şekilleri:

Kamu hizmetleri;

1. Memurlar,
2. Sözleşmeli personel
3. Geçici personel
4. İşçiler

Eliyle gördürülür.

Memur: Mevcut kuruluş biçimine bakılmaksızın, Devlet ve diğer kamu tüzel kişiliklerince
genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerini ifa ile
görevlendirilenler kişilerdir.

Sözleşmeli personel: Kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli
projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve
istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç
gösteren geçici işlerde, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve
işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir.

Geçici Personel

İşçi: İş sözleşmesine göre istihdam edilen kişilerdir.

 Devlet memurlarının Ödevler ve Sorumluluklar

Sadakat: Devlet memurları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına sadakatla
bağlı kalmak ve milletin hizmetinde Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını sadakatla
uygulamak zorundadırlar

Tarafsızlık ve devlete bağlılık

Davranış ve işbirliği: Devlet memurları, resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güvene layık
olduklarını hizmet içindeki ve dışındaki davranışlarıyla göstermek zorundadırlar.

Yurt dışında davranış: Devlet memurlarından sürekli veya geçici görevle veya yetişme,
inceleme ve araştırma için yabancı memleketlerde bulunanlar Devlet itibarını veya görev
haysiyetini zedeleyici fiil ve davranışlarda bulunamazlar.

Mal bildirimi: Devlet memurları, kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına

ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler
uyarınca, mal bildirimi verirler. Mal bildirimi ilk defa göreve başlarken yapılır daha sonra ise
5 yılda bir tekrarlanır.

Basına bilgi veya demeç verme: Devlet Memurları, kamu görevleri hakkında basına, haber
ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremezler. Bu konuda
gerekli bilgi ancak bakanın yetkili kılacağı görevli illerde valiler veya yetkili kılacağı görevli
tarafından verilebilir.

 Devlet Memurlarının YASAKLARI

1) Toplu eylem ve hareketlerde bulunma yasağı:

Devlet memurlarının kamu hizmetlerini aksatacak şekilde memurluktan kasıtlı olarak birlikte
çekilmeleri veya görevlerine gelmemeleri veya görevlerine gelipte Devlet hizmetlerinin ve
işlerinin yavaşlatılması veya aksatılması sonucunu doğuracak eylem ve hareketlerde
bulunmaları yasaktır.

2) Grev yasağı:

Devlet memurlarının greve karar vermeleri, grev tertiplemeleri, ilan etmeleri, bu yolda
propaganda yapmaları yasaktır. Devlet memurları, herhangi bir greve veya grev teşebbüsüne
katılamaz, grevi destekleyemez veya teşvik edemezler.

3) Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı:

Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir
faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya
ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar.

Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç.

Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro,
muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf
yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.

Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar
bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler. Eğer ailenden
birileri bu işlerle uğraşmaya başlarsa bildireceksin.

4) Hediye alma, menfaat sağlama yasağı:

Devlet memurlarının doğrudan doğruya veya aracı eliyle hediye istemeleri ve görevleri
sırasında olmasa dahi menfaat sağlama amacı ile hediye kabul etmeleri veya iş sahiplerinden
borç para istemeleri ve almaları yasaktır.

5) Denetimindeki teşebbüsten menfaat sağlama yasağı:

Devlet memurunun, denetimi altında bulunan veya kendi görevi veya mensup olduğu kurum
ile ilgisi olan bir teşebbüsten, doğrudan doğruya veya aracı eliyle her ne ad altında olursa
olsun bir menfaat sağlaması yasaktır.

6) Gizli bilgileri açıklama yasağı:

Devlet memurlarının kamu hizmetleri ile ilgili gizli bilgileri görevlerinden ayrılmış bile
olsalar, yetkili bakanın yazılı izni olmadıkça açıklamaları yasaktır.

Not: Yasakları ve sorumluluklarını mutlaka bil yarın inşallah sende bir devlet memuru
olacaksın.

 MEMURLARIN SINIFLANDIRILMASI

I - GENEL İDARE HİZMETLERİ SINIFI

II - TEKNİK HİZMETLER SINIFI

III - SAĞLIK HİZMETLERİ VE YARDIMCI SAĞLIK HİZMETLERİ SINIFI

IV - EĞİTİM VE ÖĞRETİM HİZMETLERİ SINIFI

V - AVUKATLIK HİZMETLERİ SINIFI

VI - DİN HİZMETLERİ SINIFI

VII - EMNİYET HİZMETLERİ SINIFI

VIII - JANDARMA HİZMETLERİ SINIFI (yeni)

IX - SAHİL GÜVENLİK HİZMETLERİ SINIFI (yeni)

X - YARDIMCI HİZMETLER SINIFI

XI - MÜLKİ İDARE AMİRLİĞİ HİZMETLERİ SINIFI

XII - MİLLİ İSTİHBARAT HİZMETLERİ SINIFI

Not: Sınıflandırmalardan biri değildir? Veya Şu memurluk hangi sınıflandır içinde yer
almaktadır? Şeklinde karşımızı sorular çıkmaktadır. Şimdi küçük küçük notlar şeklinde bu
sınıflandırmanın içeriğine bakalım.

Mülkü idare Amirliği Sınıfı, valiler ve kaymakamlar ile bu sıfatları kazanmış olup İçişleri
Bakanlığı merkez ve iller kuruluşunda çalışanları ve maiyet memurlarını kapsar. İlk
yazmamın sebebi aman araya kaynamasın önemli bunu bileceksin.

Genel İdare Hizmetleri sınıfını, Bu Kanunun kapsamına dâhil kurumlarda yönetim, icra,
büro ve benzeri hizmetleri gören ve bu Kanunla tespit edilen diğer sınıflara girmeyen
memurlar kapsar.

Teknik Hizmetler sınıfını, meslekleriyle ilgili görevleri fiilen ifa eden yüksek mühendis,
mühendis, yüksek mimar, mimar, jeolog, hidrojeolog, hidrolog, jeofizikçi, fizikçi, kimyager,
matematikçi, istatistikçi gibi memurlar bu kapsamdadır.

Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı, Tüm sağlık personelini kapsar.

Bu sınıf, sağlık hizmetlerinde (Hayvan sağlığı dahil) mesleki eğitim görerek yetişmiş olan
tabip, diş tabibi, eczacı, veteriner hekim gibi memurlar ile bu hizmet sahasında çalışan yüksek
öğrenim görmüş fizikoterapist, ebe, hemşire, sağlık memuru, sosyal hizmetler mütehassısı,
biyolog, pisikolog, diyetçi, sağlık fizikçisi, sağlık idarecisi ile ebe ve hemşire, hemşire
yardımcısı, (Fizik tedavi, laboratuvar, eczacı, diş anestezi, röntgen teknisyenleri ve
yardımcıları, çevre sağlığı ve toplum sağlığı teknisyeni dahil) sağlık savaş memuru, hayvan
sağlık memuru ve benzeri sağlık personelini kapsar.

Eğitim ve öğretim sınıfı, Öğretmenler ( Yani Sizleri )

Avukatlık hizmetleri sınıfı, avukatlık ruhsatına sahip, baroya kayıtlı ve kurumlarını yargı
mercilerinde temsil yetkisini haiz olan memurları kapsar

Din hizmetleri sınıfı,

Emniyet Hizmetleri sınıfı, Polis, komiser muavini, komiser, başkomiser emniyet müfettişi,
polis müfettişi, emniyet amiri ve emniyet müdürü…

Jandarma Hizmetleri Sınıfı, Jandarma Genel Komutanlığı kadrolarında bulunan subay,

astsubay ve uzman jandarmaları kapsar.

Yardımcı hizmetler sınıfı, kurumlarda her türlü yazı ve dosya dağıtmak ve toplamak,
müracaat sahiplerini karşılamak ve yol göstermek; hizmet yerlerini temizleme, aydınlatma ve
ısıtma işlerinde çalışmak veya basit iklim rasatlarını yapmak…

Milli İstihbarat hizmetleri sınıfı.

  Memuriyete girişte yaş:

Genel olarak 18 yaşını tamamlayanlar Devlet memuru olabilirler.

Bir meslek veya sanat okulunu bitirenler en az 15 yaşını doldurmuş olmak ve Kazai Rüşt
kararı almak şartıyla Devlet memurluklarına atanabilirler.

 Sınıflandırmada öğrenim unsuru:

Genel olarak Ortaokulu bitirenler memur olabilirler.

 Devlet memurluğuna alınacaklarda Aranan Şartlar

Genel şartlar:

1. Türk Vatandaşı olmak,

2. Yaş şartlarını taşımak, üstte yer alıyor.
3. Kamu haklarından mahrum bulunmamak,
4. Kasten işlenen bir suçtan dolayı Bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da (
taksir yok )Affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene
ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,
5. Zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma,
hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan
kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm
olmamak.
6. Askerlik durumu itibariyle;
 Askerlikle ilgisi bulunmamak,
 Askerlik çağına gelmemiş bulunmak,
 Askerlik çağına gelmiş ise muvazzaf askerlik hizmetini yapmış yahut
ertelenmiş veya yedek sınıfa geçirilmiş olmak,
7. Görevini devamlı yapmasına engel olabilecek akıl hastalığı bulunmamak.
8. Güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması yapılmış olmak.

AMAN DİKKAT:

Kurum ve kuruluşlar çalıştırdıkları personele ait kadrolarda % 3 oranında engelli

çalıştırmak zorundadır.

 Aday Memurluk

Aday olarak atanmış Devlet memurunun adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan çok olamaz
ve Bu süre içinde aday memurun başka kurumlara nakli yapılamaz.
Dikkat edelim buraya !!!

 Adaylık süresi içinde temel ve hazırlayıcı eğitim ve staj devrelerinin her birinde
başarısız olanlarla adaylık süresi içinde hal ve hareketlerinde memuriyetle
bağdaşmayacak durumları, göreve devamsızlıkları tespit edilenlerin ve
 Adaylık süresi içinde aylıktan kesme veya kademe ilerlemesinin durdurulması cezası
almış olanların disiplin amirlerinin teklifi ve atamaya yetkili amirin onayı ile ilişikleri
kesilir.
 Uyarma ve kınama disiplin cezalarını almış olanlarında aday memeurluk sürecinde
ilişkisi kesilirdi. Bu ifade kaldırıldı. (Yeni) Artık Aday Memurluk sürecinde Uyarma
ve kınama cezalarını almak ilişki kesmeyi gerektirmez.

Adaylık devresi içinde veya sonunda, bu madde hükümlerine göre ilişikleri kesilenler (sağlık
nedenleri hariç)

3 yıl geçmeden Devlet memurluğuna alınmazlar.

ÖSYM bunları çok sever 

Memur, bulunduğu yere atanmışsa atanma emrinin kendisine tebliği günden BİR SONRAKİ
GÜN göreve başlar.

Memur bulunduğu yerden başka bir yere atanmışsa atanma emrinin kendisine tebliği
tarihinden itibaren 15 gün içinde göreve başlar.

Bu Süre içinde işe başlamayanların atanmaları iptal edilir ve bunlar 1 yıl süreyle Devlet
memuru olarak istihdam edilemezler.

 İstisnai Memurluklar

1. Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği

2. TBMM Memurları
3. Bakan Yardımcıları
4. TOKİ Başkan, Başkan Yardımcısı, Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı,
5. Özelleştirme İdaresi Başkanlığında Başkan, Başkan Yardımcısı, Başkanlık Müşaviri
6. Özel Kalem Müdürlükleri
7. Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliğine
8. Valiler
9. Büyükelçilik
10. Din İşleri Yüksek Kurulu Üyelikleri
11. Diyanet İşleri Başkanlığı Başkanlık Müşaviri
12. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Müşavirlikleri
13. Milli İstihbarat Teşkilatı memurlukları

 Memurluğun Sona Ermesi

a. Memurluktan çıkarılması
b. Memurluğa alınma şartlarından her hangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması veya
c. Memurlukları sırasında bu şartlardan her hangi birini kaybetmesi
d. Memurluktan çekilmesi
e. İstek,
f. Yaş haddi,
g. Malullük
h. Emekliye ayrılmasıyla
i. Ölümü

Durumlarında memurluğu sona erer.

 BURASI ÖNEMLİ:  Çekilme ile ilgili nokta atışı yapalım.

Devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle memurluktan
çekilme isteğinde bulunabilir. Mazeretsiz veya kurumlarınca kabul edilen mazereti olmaksızın
görevin terk edilmesi ve

Bu terkin kesintisiz 10 gün devam etmesi halinde, yazılı müracaat şartı aranmaksızın, çekilme
isteğinde bulunulmuş sayılır.

Tüm şartları yerine getirerek istifa edenler 6 AY

Yerine atanan kişinin gelmesini beklemeden çekilenler 1 YIL

Devir teslim yükümlülüğünü yerine getirmeyenler 3 YIL

Olağanüstü Hallerde yerine atanan memuru beklemeden çekilenler BİR DAHA MEMUR
OLAMAZLAR.

 Yıllık İzin

Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti

 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için 20 gün,

 On yıldan fazla olanlar için 30 gündür.

Birbirini izleyen iki yılın izni bir arada verilebilir.

Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer.

Öğretmenler yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayılırlar. Bunlara, hastalık ve diğer
mazeret izinleri dışında, ayrıca yıllık izin verilmez.

Hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir
aylık sağlık izni verilir.

 Mazeret izinleri

Kadın memura; doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam On
altı (8+8) hafta süreyle analık izni verilir. (3+13) şeklinde de kulanılabilir.
Çoğul gebelik durumunda, doğum öncesi sekiz haftalık analık izni süresine iki hafta eklenir.

Memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine on gün babalık izni

Kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da Eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana,
baba ve kardeşinin ölümü hâllerinde isteği üzerine yedi gün izin verilir.

 Memurlara Uygulanacak Disiplin cezaları

A - Uyarma: Memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile
bildirilmesidir.

B - Kınama: Memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile

bildirilmesidir.

C - Aylıktan kesme: Memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır.

D - Kademe ilerlemesinin durdurulması: Fiilin ağırlık derecesine göre memurun,

bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 - 3 yıl durdurulmasıdır.

E - Devlet memurluğundan çıkarma: Bir daha Devlet memurluğuna atanmamak üzere

memurluktan çıkarmaktır. (Özürsüz olarak bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek)

 Disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurullar

 Uyarma
 Kınama
 Aylıktan kesme cezaları

Disiplin Amirleri tarafından verilirken

 Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası,

Memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra, atamaya yetkili
amirler, il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde Valiler tarafından verilir.

 Devlet memurluğundan çıkarma cezası amirlerin bu yoldaki isteği üzerine, memurun

bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilir.

Dikkat:

1) Memurun savunması alınmadan disiplin cezası verilemez

2) Memura savunma için en az 7 gün süre verilir
3) Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı itiraz DİSİPLİN KURULUNA
4) Kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarına karşın YÜKSEK DİSİPLİN KURULUNA
Tebliğden itibaren 7 GÜN içinde itiraz edilebilir.
İtiraz merciileri 30 GÜN içinde karar vermek zorundadır.
5) Disiplin cezaları memurun özlük dosyasına işlenir.
Son olarak; Sakın unutma!!! Bir gün Memur olursan ki inşallah olacaksın.

Grev yapamazsın, Siyasi partilere üye olamazsın ama Sendikalara üye olup, Toplu Sözleşme
yapabilirsin (2010).
www.hukukogretir.com 1
İdarenin Kolluk faaliyeti:
idarenin kamu düzenini korumak ve sağlamak amacıyla
giriştiği tüm faaliyetler olarak tanımlanır.

Kamu düzeni nedir?

Dört unsuru vardır:
1) Güvenlik
2) Dirlik ve Esenlik
3) Genel Ahlak
4) Genel Sağlık

www.hukukogretir.com 2
1. Güvenlik
Bireylerin can ve mal güvenliği sağlamak için alınan önlemlerdir.
Trafik önlemleri, iş kazası ilişkin tedbirler, kişi dokunulmazlığı, konut
dokunulmazlığı, binaların yanma ve yıkılmasına karşı önlemler gibi.
2. Dirlik ve esenlik
Yaşamın normal seyrini olumsuz yönde etkileyecek her tür
düzensizlik ve karışıklığın önlenmesi veya ortadan kaldırılmasını
ifade eder.
Kargaşanın önlenmesi, ses, gürültü kirliliği, duman, pislik buna
örnektir.
3. Genel Ahlak
Değer yargılarımızın korunmasını ifade eder.
4. Genel Sağlık
Toplumun bulaşıcı ve salgın hastalıklardan korunmasını ifade eder.
Gıda üreticilerinin denetlenmesi, lokanta, … halkın sağlığını bozacak
her türlü girişime karşı önlem almak anlamına gelir.
www.hukukogretir.com 3
 1) İDARİ KOLLUK 2) ADLİ KOLLUK
a) Genel İdari Kolluk
b) Özel İdari Kolluk
c) Hizmet kolluğu

Kamu düzeni bozulmadan önceki kolluk faaliyetlerine idari

kolluk olarak değerlendirilirken Kamu düzeni bozulduktan
sonra suç işleyenlerin yakalanması ve delillerin toplanması
amacıyla girişilen faaliyetler ise adli kolluk denir.
www.hukukogretir.com 4
Kamu düzeni bozulmadan önce faaliyet gösteren ve
mevcut kamu düzeninin devamlılığını sağlamak
amacıyla alınan tedbirlerin tamamıdır.
Ör: Polisin devriye gezmesi gibi…
Önleyici hizmet olarak da değerlendirmek yanlış olmaz.
a) Genel İdari Kolluk
MAKAM PERSONEL
Cumhurbaşkanı Polis
Asıl Personel
İçişleri Bakanı Jandarma
Vali Bekçi
Yrd. Personel
Kaymakam Özel Güvenlik

www.hukukogretir.com 5
Not: Jandarma ve Sahil Güvenlik İçişleri bakanlığına
bağlanmıştır. (2016 KHK)
Not: Devlet Memurlar Kanunu’na da Jandarma Hizmet
sınıfı ve Sahil Güvenlik Hizmet sınıfı olmak üzere 2 sınıf
eklenmiştir.
b) Özel İdari Kolluk (Belli ihtiyaçları karşılamak için kurulan Kolluktur.)
MAKAM PERSONEL
Belediye Başkanı
Belediye Başkanı Yardımcısı
ZABITA
Belediye Meclisi ZABITA
Belediye Encümeni
Muhtar Köy
İhtiyar Meclisi Koruyucusu
www.hukukogretir.com 6
c) Hizmet kolluğu
Diğer kolluk faaliyetleri dışında kalan belli bir görev
tanımı içinde çalışan kolluktur.
Ör: Orman Koruyucu, Gümrük muhafaza…

Bunları mutlaka Youtube benden dinle gelebilecek

sorular üzerinden anlattım.

www.hukukogretir.com 7
Kamu düzeni Bozulduktan sonra suçluların
yakalanması ve suç delillerinin toplanması
bunların yargı organlarına teslim sürecine Adli
kolluk denir.
 Önleyici değil Bastırıcı kolluktur.
Trafik polisi üzerinden konuşalım videoda 

 İdari kolluk idari makamların emri altındayken,

adli kolluk adli makamların emri altındadır.

www.hukukogretir.com 8
İDARİ KOLLUK ADLİ KOLLUK
İçişleri Bakanlığına bağlıdır. İçişleri Bakanlığına bağlıdır.

Önleyici niteliktedir. Bastırıcı niteliktedir.

İdari makamların emri altıda Adli makamların emri altında

çalışır. çalışır.
Uyuşmazlıklar İdari yargıda Uyuşmazlıklar Adli yargıda çözülür.
çözülür.

Düzenleyici işlem yapabilir. Yapamaz.

Eğer Görevliler bir suç işlerse Kamu Eğer Görevliler bir suç işlerse
görevlilerinin Yargılanmasına ilişkin doğrudan cumhuriyet savcısı izin
kurallara göre izin alınarak almaksızın soruşturma başlatabilir.
soruşturma başlatabilir.

www.hukukogretir.com 9
I. Polis
II. Jandarma
III. Belediye zabıtası
IV. Orman Muhafaza Memuru
Yukarıdakilerden Kamu görevlilerinden hangileri
Genel İdari Kolluk görevlisidir?
(2011 KPSS Alan)

a) Yalnız I
b) Yalnız II
c) II ve III
d) II ve IV
e) I ve II

www.hukukogretir.com 10
Aşağıdakilerden hangisi İdarenin Kolluk faaliyetlerinden biri değildir?
( Kaymakamlık 2006)
a) Umuma açık yerlerin temizlik ve intizamının sağlanması
b) Yıkılmaya yüz tutmuş binaların yıktırılması
c) Sinema filmlerinin denetlenmesi
d) Salgın ve bulaşıcı hastalıkların önlemek için gerekli tedbirleri almak
e) Bir taşınmazın Kamulaştırılması

Aşağıdakilerden hangisi İdari Kolluğun görev alanına girmez? (KPSS 2013)

a) Kara yolu üzerinde Trafik denetlemesi yapmak
b) Kuduz hastalığı bir yerleşim yerini karantinaya almak
c) Ormandan kaçak ağaç kesilmesini önlemek için denetim yapmak
d) Maç öncesi stadyuma girenlerin üstlerini aramak
e) Ölümlü trafik kazası sonrası gerekli işlemleri yapmak

www.hukukogretir.com 11
İdare bir kamu hizmetini özel kişi veya kuruluşlara
gördürmek ya da mal ve hizmet alımı, satımı veya
kiralanması amacıyla sözleşmeler yapar.
Ancak idarenin yaptığı her sözleşme idari sözleşme
değildir.
İdarenin sözleşmeleri denilince, iki tür sözleşme ifade
edilmektedir:
1) İdari sözleşme ve
2) idarenin özel hukuk sözleşmeleridir.
İdare hukuku çerçevesinde hazırlanan;
 Taraflardan birisini idare olduğu
 idarenin üstün ve ayrıcalıklı hak ve yetkilere sahip
olduğu sözleşmelere idari sözleşme denir.
 Bu tür sözleşmelerde idare, kamu gücü
ayrıcalıklarından yararlanmaktadır. Bu durum
Tek taraflı değişiklik, fesih yetkisi olduğu gösterir.

 İdari sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan

uyuşmazlıklarda idari yargıya gidilir.
 İdarenin kamu gücü ayrıcalıklarından yararlanmaz.
 İdarenin özel hukuk sözleşmelerinde taraflar
arasındaki ilişki bir eşitlik ilişkisidir.
 Bu sözleşmelerin uygulanmasından doğan
uyuşmazlıklarda adli yargıya gidilir.

Sözleşmenin imzalanmasına kadar geçen aşamalarda

yapılan işlemler idari nitelikte olduğundan idare
hukukuna tabi ve bu işlemler sırasında ortaya çıkan
uyuşmazlıklar idari yargıda dava konusu olacaktır.
1) Kamu hizmetleri imtiyaz sözleşmesi
2) Mali iltizam sözleşmeleri
3) Kamu istikraz (Borçlanma) sözleşmeleri
4) Yeraltı ve yerüstü servetlerine ilişkin sözleşmeler
5) İdari hizmet sözleşmeleri
6) Görevlendirme sözleşmeleri
7) Orman işletme sözleşmeleri (1982 Anayasasına
ormanların özel kişilerce işletilmesi mümkün
değildir.)
İdarenin bir özel kişi ile yaptığı sözleşme uyarınca belli
bir kamu hizmetinin masrafları, kar ve zararı özel kişiye
ait olmak üzere, kurulması ve/veya işletilmesi usulüdür.

Bu usulde idareye imtiyaz veren, hizmeti gören kişiye

ise imtiyaz sahibi denir.
İmtiyaz sahibi hizmetten yararlananlardan ücret alır, kar ve
zararı kendisine aittir.
Sözleşmenin sona ermesiyle kamu hizmeti tesisi tümüyle ve
bedelsiz olarak karşıya geçer.
(ayrıntı kamu hizmetleri gördürülmesi anlatacağım.)
Mali iltizam sözleşmeleri, mültezim adı verilen karşı
tarafa, götürü veya orantılı bir kazanç ya da ücret
karşılığında, belli bir idari hizmetin gördürülmesini
öngören sözleşmelerdir.

Mali iltizam sözleşmesi Osmanlı döneminde daha çok

“aşar” vergilerinin tahsili sırasında uygulanmıştır.
Devlet ve öteki kamu tüzel kişileri tarafından tahvil,
bono vb. adlarla çıkarılan senetler karşılığında halktan
borç para alınmasını sağlayan sözleşme türüdür.

İşçi niteliği taşımayan sözleşmeli personel olan

kamu görevlileri ile idare arasında akdedilen
sözleşmelerdir.
Yeraltı ve yerüstü servetlerinin işletilme usulü devletin
denetim ve gözetimi altında kaplıcalar gibi bu sözleşme
ile yapılmaktadır.

Madenlerin işletilmesi sözleşme ile değil ruhsat

verilerek gerçekleştirilmektedir.

Petrol işletme hakkı Petrol Kanununun açık hükmü

gereği ruhsat ile verilmektedir.
1) İhaleler
2) Yap – işlet – devret (yüksek maliyet ve
teknoloji gerektiren işlerin yapımında)
3) Yap – işlet (Elektrik enerji üretiminde
kullanılır.)
4) Abonmanlık Sözleşmesi ( elektrik, su, doğal
gaz vs.)
Burada karşımıza iki ihale türü ortaya çıkmaktadır:
• 2886 Devlet İhale Kanunu
• 4734 Kamu İhale Kanunu

Devlet İhale Kanunu satım, kiralama, trampa gibi

sözleşmelerde uygulanır. Devlete bir gelir elde edilir.

Kamu İhale Kanunu ise mal ve hizmet alımı ile yapım

sözleşmelerinde uygulanmaktadır. Devlete bir gider
söz konusudur.
Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel
idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa,
mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda
yazılı hükümlere göre yürütülür.
İhale usulleri
a) Kapalı teklif usulü,
b) Belli istekliler arasında kapalı teklif usulü,
c) Açık teklif usulü,
d) Pazarlık usulü,
e) Yarışma usulü.
Not: Köy idaresi ve KİT’lerin satım işleri bu kanun kapsamı
dışındadır.
İsteklilerden, ihale konusu olan işin tahmin edilen bedelinin
% 3'ü oranında geçici teminat alınır.
Pazarlık usulü ile yapılacak ihalelerde, geçici teminat alıp
almamakta idareler serbesttir.
Belli istekliler arasında Kapalı Teklif Usulü ile yapılacak
ihaleler:
Uçak, harp gemisi, harp mühimmatı, elektronik cihaz, askeri
tesisat ve levazımat, silah ve malzeme sistemleri, savunma
sanayii ile ilgili faaliyetler ve bunlara ait her türlü yedek parça
alımı; barajlar, enerji santralleri, sulama tesisleri, limanlar,
rıhtımlar, hava meydanları, demiryolları, lokomotifler,
karayolları, tüneller, köprüler, akaryakıt tesisleri, özelliği
bulunan yapım işleri bedii ve teknik hususiyetleri taşıyan sanat
işleri, kentlerin ulaşım sistemlerine ilişkin planlar gibi büyük
projelerde uygulanır.
Yarışma usulünün Uygulanması:
 İdareler her türlü etüt, plan, proje ve güzel sanatlara ilişkin
işleri gerekli görüldüğünde, yarışma ile yaptırabilirler.

Pazarlık usulüyle yapılacak işler:

• Silahlı Kuvvetlerin manevra ve planlı tatbikatlarının
gerektirdiği ve acele olarak temini zorunlu her türlü
ihtiyaçları
• Önceden düşünülmesi mümkün olmayan ani ve
beklenmeyen olayların ortaya çıkması üzerine acele olarak
yapılması gerekip, kapalı veya açık teklif usulünün
uygulanmasına yeterli süre bulunmayan işler
• Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği
nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun
görülmeyen
Kamu kurum ve kuruluşlarının mal veya hizmet alımları ile
yapım işlerinin ihaleleri bu Kanun hükümlerine göre yürütülür.
İhale türleri:
a) Açık ihale usulü
b) Belli istekliler arasında ihale usulü
c) Pazarlık usulü
d) Doğrudan temin
e) Tasarım Yarışmaları
Doğrudan temin: ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen
isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan
temin edilebildiği usuldür.
İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde;
 saydamlığı,
 rekabeti,
 eşit muameleyi,
 güvenirliği,
 gizliliği,
 kamuoyu denetimini,
 ihtiyaçların uygun şartlarla ve
 zamanında karşılanmasını ve
 kaynakların verimli kullanılmasını
sağlamakla sorumludur.
 Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı
sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada
ihale edilemez.
 Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet
alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez.
 Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve
belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir.
 2/7/2018-KHK-703/171 md. Cumhurbaşkanlığı
hizmetlerinin özelliği ve güvenlik şartlarına uygun şekilde
yerine getirilme zorunluluğu nedeniyle
Cumhurbaşkanlığınca gerçekleştirilecek her türlü mal ve
hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin ihaleler pazarlık
usulü ile yapılabilir.
 Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.
 İlgili mevzuatı gereğince Çevresel Etki Değerlendirme
(ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için
ÇED olumlu belgesinin alınmış olması zorunludur.
 Ancak, doğal afetlere bağlı olarak acilen ihale edilecek
yapım işlerinde ÇED raporu aranmaz.

 İhale Komisyonu
İhale yetkilisi, biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu
işin uzmanı olması şartıyla, ilgili idare personelinden en az
dört kişinin ve muhasebe veya malî işlerden sorumlu bir
personelin katılımıyla kurulacak en az beş ve tek sayıda
kişiden oluşan ihale komisyonunu, yedek üyeler de dahil
olmak üzere görevlendirir.
 Yaklaşık maliyet
Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi
yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması
yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık
maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap
cetvelinde gösterilir.
 Tekliflerin hazırlanması ve sunulması
Teklif mektubu ve geçici teminat da dahil olmak üzere
ihaleye katılabilme şartı olarak istenilen bütün belgeler bir
zarfa konulur ve sunulur.
 Geçici teminat
İhalelerde, teklif edilen bedelin % 3’ünden az olmamak
üzere, istekli tarafından verilecek tutarda geçici teminat
alınır.
 İhalenin karara bağlanması ve onaylanması
Yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en
avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.
(DİK en uygun bedeli teklif edene bırakılır.)
videosunu mutlaka benden izle ayrım çok önemli.
 Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi
İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı
günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil
olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir.
 Kesin teminat
Taahhüdün sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun
olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşmenin
yapılmasından önce ihale üzerinde kalan istekliden ihale bedeli
üzerinden hesaplanmak suretiyle % 6 oranında kesin teminat
alınır.
İhalenin sözleşmeye bağlanması
Yapılan bütün ihaleler bir sözleşmeye bağlanır.
Sözleşmeler idarece hazırlanır ve ihale yetkilisi ile
yüklenici tarafından imzalanır.
Yüklenicinin ortak girişim olması halinde, sözleşmeler
ortak girişimin bütün ortakları tarafından imzalanır.
İhale dokümanında aksi belirtilmedikçe sözleşmelerin
notere tescili ve onaylattırılması zorunlu değildir.
İhale dokümanında belirtilen şartlara aykırı sözleşme
düzenlenemez.
 Bu Kanunla verilen görevleri yapmak üzere kamu tüzel
kişiliğini haiz, idari ve malî özerkliğe sahip Kamu İhale
Kurumu kurulmuştur.
 Kamu İhale Kurumu, bu Kanunda belirtilen esas, usul ve
işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda görevli ve
yetkilidir.
 Kurumun ilişkili olduğu Bakanlık Maliye Bakanlığıdır.
Kurumun merkezi Ankara’dadır.
 Kurum görevini yerine getirirken bağımsızdır. Hiçbir organ,
makam, merci ve kişi Kurumun kararlarını etkilemek
amacıyla emir ve talimat veremez.
 Kamu İhale Kurumu; Kamu İhale Kurulu, Başkanlık ve
hizmet birimlerinden oluşur.
 Kurumun karar organı biri başkan, biri ikinci başkan
olmak üzere en az dört yıllık öğrenim görenler arasından
Cumhurbaşkanınca atanan 9 üyeden oluşan Kamu İhale
Kuruludur. Kurul Başkanı, Kurumun da başkanıdır.
 Üyelerin geçmişte ve halen bir siyasi parti ile aday
gösterilme dâhil üyelik ve görev alma ilişkilerinin
bulunmaması gerekir.
 Kurul üyelerinin görev süresi dolmadan görevlerine son
verilemez. Ancak üyeler, ciddi bir hastalık veya engellilik
nedeniyle iş görememeleri veya atamaya ilişkin şartları
kaybetmeleri halinde atandıkları usule göre süresi
dolmadan görevden alınır.
 Üyeler görevi kötüye kullanmaktan veya yüz kızartıcı bir
suçtan mahkûm olmaları halinde ise Cumhurbaşkanı
onayıyla görevden alınır.
Kurumun bütçe uygulama sonuçlarına ilişkin yıllık
malî raporu ve bütçe kesin hesabı Cumhurbaşkanı
Kararı ile ibra edilir.
Kurumun yıllık hesapları ile gelir ve harcamalarına
ilişkin iş ve işlemleri, Sayıştay denetimine tâbidir.
Kurul kararları yerindelik denetimine tabi
tutulamaz.
Kurul Başkan ve üyeleri ile Kurum personeli
hakemlik ve bilirkişilik yapamazlar.
Kurul üyeleri göreve başlama ve görevden ayrılma
tarihlerini izleyen bir ay içinde ve görevleri devam
ettiği sürece her yıl genel mal beyanında
bulunmak zorundadır.
1) 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre aşağıdakilerden hangisi Kamu ihalelerine
egemen olan temel ilkeler arasında yer almaz? (Adli hakimlik 2008)
a) Saydamlık
b) Rekabet
c) Gizlilik
d) Eşit muamele
e) Süreklilik
2) Kamu ihalelerine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi 2886 sayılı Devlet İhale
Kanununda uygulanmaz? ( Kaymakamlık 2006)
a) Taşınır bir mal satımı
b) Kiralama
c) Trampa
d) Mülkiyetten başka ayni hak tesisi
e) Hizmet alımı
3) Hazine bonosu çıkarmak ve satmak aşağıdaki işlemlerden hangisini oluşturur? Adli
a) Mali iltizam sözleşmesi 2006
b) Banka kredisi işlemi
c) Genel nitelikli idari işlem
d) İdarenin özel hukuk sözleşmesi
e) Kamu istikraz sözleşmesi
Devlet tarafından ya da diğer Kamu Tüzel Kişilerince toplum
yararına yerine getirilen, ihtiyaçları karşılayan hizmete kamu
hizmeti denmektedir.

Bir işin kamu hizmeti sayılması için yapılan iş

sadece devlet kanunlarına uygun olmamalı ayrıca halk için
ortak gereksinimlerini de karşılaması gerekmektedir. Yani
kamu hizmeti olabilmesi için illa devletin bir şeyler yapması
gerekmiyor. Aksine özel ve tüzel kişiler de bu hizmeti
gerçekleştirebilirler, devletin denetimi ve gözetimi altında.

Önemli olan yapılan işin kamu hizmeti çerçevesi altında ve

yasalarında kanunlara göre yapılması gerekmektedir.
www.hukukogretir.com 1
• Eşitlik ve tarafsızlık ilkesi
• Değişkenlik (Uyarlama) ilkesi
• Süreklilik ve düzenlilik ilkesi
• Bedelsizlik ilkesi
(videolarda üzerinde çok konuşuldu.)
Not: Devlet bir bedel almaz. Örneğin ilköğretim devlet
okullarında parasızdır. Bir ücret alsa bile bazı kamu
hizmetlerinde örneğin sağlık hizmetinde bunu da kesinlikle
bir kar amacı gütmek için değildir. Bu durumu Verimlilik ve
devamlılık için bir katılma payı olarak ele almak gerekir.
Amaç toplumsal faydadır.
www.hukukogretir.com 2
Bazı kamu hizmetleri Tekel niteliğindedir.
Adalet, diplomasi, milli savunma, devlet demir yolları gibi…
Bazı hizmetlerde özel kişilerce de devlet kontrol gözetim ve
denetimi altında gerçekleşir. Tekel değildir.
Eğitim ve sağlık gibi…
Önemli !!!
Bir kamu hizmetinin kurulması ve idarenin görevlendirilmesi
Kanunla yapılır. 2017 değişikliği ile de Cumhurbaşkanlığı
Kararnamesiyle Yürütme alanında da kamu hizmeti ile ilgili
düzenlemeler yapılabilir.

www.hukukogretir.com 3
İdari kamu Hizmetleri: Eğitim, güvenlik, sağlık gibi
hizmetlerdir.

İktisadi Kamu Hizmetleri: Bireyler tek başlarına

yapamayacakları işleri Kamu İktisadi Teşebbüsler aracılığıyla
yerine getirilmesi. Elektrik, su, doğal gaz, telefon gibi…

Sosyal Kamu Hizmetleri: SGK, İŞKUR…

Bilimsel, Teknik ve Kültürel Kamu Hizmetleri:

ÜNİVERSİTELER, TÜBİTAK, DEVLET TİYATROLARI…

www.hukukogretir.com 4
1) Emanet Usulü
2) Müşterek Emanet Usulü
3) Yap – İşlet Usulü
4) Yap – İşlet – Devret Usulü
5) İltizam Usulü
6) Ruhsat Usulü
7) İmtiyaz Usulü

Tek tek ezberle sürekli sormuşlar;)

www.hukukogretir.com 5
Kamu hizmetinin bizzat devlet veya öteki kamu tüzel kişileri
tarafında doğrudan doğruya ve kendi örgüt ve hizmetlerine
tahsis ettikleri ayni ve şahsi araçlarla görülme usulüdür.

(kamu hizmetinin bizzat idare tarafından, kendi malı, kendi

tesisi, parası, kamu görevlileri kullanılarak yerine
getirilmesidir.)

Ör: Belediyenin çöp toplama hizmeti gibi

www.hukukogretir.com 6
Bu usul, bir kamu hizmetinin masrafları, hasar ve
zararı İdareye ait olmak üzere, gelir üzerinden belli
bir pay veya götürü bir ücret karşılığı özel bir kişiye
gördürülme usulüdür.

Müşterek emanet usulü bugün için terk edilmiştir.

(Tanım olarak bilmen yeterlidir.)

www.hukukogretir.com 7
Mali iltizam sözleşmeleri, mültezim adı verilen karşı
tarafa, götürü veya orantılı bir kazanç ya da ücret
karşılığında, belli bir idari hizmetin gördürülmesini
öngören sözleşmelerdir.

Mali iltizam sözleşmesi Osmanlı döneminde daha çok

“aşar” vergilerinin tahsili sırasında uygulanmıştır.

www.hukukogretir.com 8
Kamu hizmeti olarak kabul edilen bir faaliyet, eğer İdare
lehine tekel konusu yapılmamışsa, bu faaliyet İdarenin
vereceği bir izin ile özel kişilere de gördürülebilir.
Ör: belediyelerin toplu taşımacılık hizmetleri, eğitim ve
sağlık hizmetleri, maden arama gibi.
İdare ile bir özel kişi arasında herhangi bir sözleşme
yapılmaz.
İdarenin tek yanlı olarak vereceği izin ile belli bir kamu
hizmeti özel kişiye gördürülür.
Ruhsat usulü ile gördürülen kamu hizmetinin asli sahibi olan
İdarenin hizmeti gören özel kişi üzerinde geniş bir denetim
ve gözetim yetkisi vardır.
www.hukukogretir.com 9
Bu yöntem 1997 yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştır.
4283 sayılı Yasası ile yap - işlet usulünü elektrik enerji
santrallerinin, üretim şirketleri mülkiyetinde kurulmasını,
işletilmesini, üretilen elektrik enerjisinin satışını düzenleyen
yöntem olarak tanımlamıştır.
Bu üretim şirketleri yerli veya yabancı sermaye ortakları
olabilir.
Sadece termik santral kurma ve işletme izni verilmesi ile bu
termik santrallerde üretilen enerjinin satışına ilişkindir.
Hidroelektrik, jeotermal, nükleer santraller ve diğer
yenilenebilir enerji kaynakları ile çalıştırılacak santraller bu
Kanunun kapsamı dışındadır.
www.hukukogretir.com 10
Aşağıdaki verilen Kamu hizmetlerinden hangisi
yap – işlet usulü ile gördürülebilir?
a) Termik santral kurma ve işletme izni verilmesi
b) Hidroelektrik santraller kurma ve işletme izni
verilmesi
c) Jeotermal santraller kurma ve işletme izni verilmesi
d) nükleer santraller kurma ve işletme izni verilmesi
e) Eğitim ve Sağlık hizmetleri

www.hukukogretir.com 11
 Yap işlet usulünün temelinde, termik santral kurmak isteyen
enerji üretim şirketiyle TEAŞ (Türkiye Elektrik Anonim
Şirketi) arasında imzalanan bir sözleşme vardır.
 Bu sözleşme kurulması için Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığının izni gerekir.
 Bu sözleşmeye yap işlet sözleşmesi denmektedir ve bu
sözleşmeler özel hukuk sözleşmesi olarak kabul edilmiştir.
 Sözleşme imzalanana kadar bir uyuşmazlık çıktığında idari,
uygulama sırasında bir uyuşmazlık çıktığında adli yargıda
çözülür.
 SÜRE 20 yıldır, Fakat bu süre uzatılabilir.
Yap işlet devret usulünden farklı olarak, bu usulde, sözleşme
gereği kurulan tesisin mülkiyeti üretim şirketindedir.
Dolayısıyla sözleşme sonunda idareye bedelsiz
devredilmeyecektir.
www.hukukogretir.com 12
3996 sayılı kanunda düzenlenmiştir.
ileri teknoloji veya yüksek maddi kaynak gerektiren bazı
yatırım ve hizmetlerin, yap-işlet-devret modeli çerçevesinde
yaptırılmasını sağlamaktır.

Bu Kanun, köprü, tünel, baraj, sulama, içme ve kullanma

suyu, arıtma tesisi, kanalizasyon, haberleşme, kongre
merkezi, kültür ve turizm yatırımları, ticari bina ve tesisler,
spor tesisleri, yurtlar, tema parklar, balıkçı barınakları, silo
ve depo tesisleri, jeotermal ve atık ısıya dayalı tesisler ve
ısıtma sistemleri gibi…
www.hukukogretir.com 13
 Sözleşme Özel hukuk hükümlerine tabidir.
 Özel hukuk sözleşmesi olarak kabul edilir.
 Danıştay’dan görüş almaya gerek yoktur.
 Yüksek Planlama Kurulunun izni gerekmektedir.
 En fazla 49 yıllığına imzalanabilir.
 Türkiye’de faaliyette bulunma iznine sahip olan
Yabancı şirketlerde sözleşmenin tarafı olabilirler.
 Yapılacak yatırım için gerekli olan Kamulaştırma
işlemleri idarece yapılır bunların bedelleri sözleşme
tarafı olan Şirket tarafından karşılanır.
www.hukukogretir.com 14
 Sözleşmenin süresi dolmasıyla yapılan yatırım
bedelsiz olarak idareye geçer.
 Yap işlet usulünde bedelsiz olarak geçmezdi.
 Sözleşme imzalanana kadar bir uyuşmazlık
çıktığında idari, uygulama sırasında bir
uyuşmazlık çıktığında adli yargıda çözülür.
 Uyuşmazlık tahkim yolu ile de çözülebilir.

Burası önemli!!
Üretilen mal ve hizmet için idare tarafından alım
garantisi verilebilir.
www.hukukogretir.com 15
İdarenin bir özel kişi ile yaptığı sözleşme uyarınca belli bir
kamu hizmetinin masrafları, kar ve zararı özel kişiye ait
olmak üzere, kurulması ve/veya işletilmesi usulüdür.

Bu usulde idareye imtiyaz veren, hizmeti gören kişiye ise

imtiyaz sahibi denir.
İmtiyaz sahibi hizmetten yararlananlardan ücret alır, kar
ve zararı kendisine aittir.
Sözleşmenin sona ermesiyle kamu hizmeti tesisi tümüyle
ve bedelsiz olarak karşıya geçer.
İmtiyaz alacak kişi Türk Anonim şirketi olmalıdır. Fakat
yabancı ortaklı olabilir. www.hukukogretir.com 16
 Devlet adına CUMHURBAŞKANI

Belediye adına BELEDİYE MECLİSİ

İl Özel İdaresi adına İL GENEL MECLİSİ

 İmtiyaz, idarenin tek taraflı işlemiyle değil, iki taraflı bir

sözleşmeyle verilebilir. İmtiyaz usulü, ancak imtiyaz
sözleşmesi ile kurulabilir.
 Danıştay görüşü alınmak zorundadır. 2 ay içinde g.bildirir.
 Süresi 49 yılı geçemez.
 İdare tek taraflı bir şartname oluşturabilir.
www.hukukogretir.com 17
İmtiyaz sözleşmesi idari sözleşme niteliğindedir.
Bunun sonuçları:
 Tek yanlı değişiklik yapma yetkisi vardır.
 Hizmetten alınacak ücreti esas itibariyle idare belirler.
 İşletmeye denetim neticesinde para cezası veya geçici el
koyma yetkisi vardır.
 Bu çok önemli idare, takdir yetkisini kullanarak tesisin tüm
bina, alet veya eşyalarını bedelini ödeyerek satın alıp,
imtiyaz hakkını geri alabilir.
Buna Raşa – Rachat, tek yanlı fesih yetkisi denir.
İmtiyaz sahibi buna uymak zorunda, katlanacak. Ayrıca
imtiyaz sahibi yükümlülerini bizzat yerine getirmek zorundadır.
Yıllık gelirin bir kısmını idareye vermek zorundadır.
www.hukukogretir.com 18
 İmtiyaz sahibinin Hakları nelerdir?
İmtiyaz sahibinin imtiyaz sözleşmesinden doğan hakları ise
 mali dengesinin korunmasını isteme hakkı,
 kendisine sağlanan avantajlara saygı gösterilmesini isteme
hakkı,
 ücret alma hakkı ve
 yargısal başvuru hakkıdır.
İmtiyazcının değişen koşullar sebebiyle sözleşmeyi devam
ettirmesi mali bakımdan çok güçleşebilecek bir hal alabilir. Bu
durumda, kamu hizmetinin devamlılığı ilkesi zedeleneceğinden,
imtiyazcıya kamu idaresinden tazminat isteme hakkı tanınmıştır.
Ör: tek taraflı olarak İdare sözleşmeyi değiştirmiştir veya
ekonomik kriz, bunalım söz konusu olmuştur.
Buna Emprevizyon ( Öngörülmezlik) teorisi denir.
www.hukukogretir.com 19
Uyuşmazlıklar, yapılan sözleşme idari nitelikte
olduğundan öncesi veya sonrası ortaya çıkan uyuşmazlık
İdari yargıda çözülür. Yetkili makam Danıştay’dır.
Önemli!!!
Uyuşmazlık tahkim yolu öngörülebilir. Fakat
öngörülmemiş sözleşmeler idari yargıda çözülür.
Sona Erme!!!
 Karşılıklı anlaşma ile
 Sürenin dolmasıyla
 İdarenin fesih etmesiyle vaya
 Mahkeme kararı ile sona erebilir.

www.hukukogretir.com 20
İdarenin bir özel kişi ile yaptığı sözleşme uyarınca belli bir kamu
hizmetinin masrafları, kar ve zararı özel kişiye ait olmak üzere,
kurulması ve/veya işletilmesi usulü aşağıdakilerden hangisidir?
(Adli Hakimlik 2008)
a) Müşterek Emanet usulü
b) iltizam usulü
c) Ruhsat usulü
d) Emanet usulü
e) İmtiyaz usulü
Bir kamu hizmetinin o hizmeti üslenen bir kamu tüzel kişisi tarafından
bizzat yürütülmesi usulüne ne ad verilir? (Kaymakamlık 2006)
a) Müşterek Emanet usulü
b) iltizam usulü
c) Ruhsat usulü
d) İmtiyaz usulü
e) Emanet usulü

www.hukukogretir.com 21
1) Kamulaştırma
2) Devletleştirme
3) İstimval
4) Geçici İşgal

www.hukukogretir.com 1
Devletleştirme, kamu yararını gözetilmek şartıyla, kamu
hizmeti niteliği taşıyan özel bir işletmenin kanun
gereğince bütünüyle idareye geçirilmesini ifade ediyor.
Başka bir ifadeyle devletleştirme ticari, sınai, ulaştırma
gibi iktisadi kuruluşların devlet mülkiyetine geçirilmesi
anlamına geliyor.

Devletleştirmenin mümkün olabilmesi için, söz konusu

kuruluşun daha önce özel teşebbüs elinde olması
gerekiyor.
www.hukukogretir.com 2
1982 Anayasasının 47. maddesinde devletleştirme ile ilgili
hükümler bulunuyor.
“Kamu hizmeti niteliği taşıyan özel teşebbüsler, kamu
yararının zorunlu kıldığı hallerde devletleştirilebilir.
Devletleştirme gerçek karşılığı üzerinden yapılır.
Devletleştirmenin mümkün olabilmesi için;
 Özel teşebbüsün yaptığı hizmet veya üretimin ülke
çapında kamu ihtiyacına hitap etmemesi;
 bu hizmet veya üretimin, kontrol, rekabet, ilave veya
başka yollardan sağlama imkanının bulunmaması;
 hizmet veya üretimin yavaşlatılması veya durdurulması
halinde kamunun büyük zarar görmesi" durumlarında
mümkün oluyor.
www.hukukogretir.com 3
Önemli!!!
1) Devletleştirme ‘Kanun’ ile yapılır.
2) Bedel nakit veya taksit ile ödenir. Taksit süresi 5 yılı
geçmemelidir.
3) Bedelde uyuşmazlıklar çıkarsa Asliye hukuk
mahkemesine dava açılabilir.
4) Devletleştirme işleminin iptali için Anayasa
mahkemesine gidilmelidir.
Sebep? Çünkü yapılan işlemin dayanağı kanun.

www.hukukogretir.com 4
 Olağanüstü durumlarda, karşılığı ödenmek suretiyle
menkullere idarece zorla el atılmasıdır.
 İstimvalin konusu menkuller (taşınır) olmakla birlikte,
bedensel yükümlülükler de istimvalin konusun olabilir.
 Kamulaştırma olağan, istimval olağanüstü bir yetkidir.
 Bir olağanüstü hal durumunda olmakla birlikte, istimval
işlemi de yargı denetimine tabidir ve
 bedel uyuşmazlıkları adli yargıda görülür.
 Dayanak Anayasadır. Olağanüstü hallerde vatandaşlar
için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükler ile bu
ifade edilmektedir.
www.hukukogretir.com 5
 Kamulaştırma, devletleştirme ve istimval’in dayanağı Anayasa
iken geçici işgalin dayanağı Kanundur.
 Geçici işgali yapma yetkisi İl İdare Kuruluna aittir. Geçici işgal
kararnamesi ile bu işlemi yapar malike bedel olarak bir
tazminat öder.
• Bir bayındırlık hizmetinin görülmesi sırasında, bu hizmetlerin
görülmesi için gereksinim duyulan şantiye alanının inşası için
ya da yapım çalışmasında kullanılacak taş, kum, kireç ve
benzeri maddeleri çıkarmak için özel mülkiyette bulunan bir
taşınmaza idare tarafından geçici olarak el atılmasıdır.
• Geçici işgalin konusu arsa ve araziler olup, konut veya
eklentiler geçici işgale konu olamaz.
www.hukukogretir.com 6
Anayasanın 46’ncı maddesinde; "Devlet ve k​amu tüzel
kişileri; kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek
karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette
bulunan taşınmazların tamamını veya bir kısmını,
kanunla gösterilen esas ve usullere göre,
kamulaştırmaya ve bunlar üzerinde idarî irtifaklar
kurmaya yetkilidir.«

Şimdi 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’na bakalım.

İnstagram @Hukukoretir www.hukukogretir.com

www.hukukogretir.com 7
Kamulaştırma bedeli ile kesin hükme bağlanan artırım bedeli nakden ve
peşin olarak ödenir. Ancak,
 tarım reformunun uygulanması,
 büyük enerji ve sulama projeleri ile iskân projelerinin gerçekleştirilmesi,
 yeni ormanların yetiştirilmesi,
 kıyıların korunması ve
 turizm amacıyla
kamulaştırılan toprakların bedellerinin ödenme şekli kanunla gösterilir.
Kanunun taksitle ödemeyi öngörebileceği bu hallerde, taksitlendirme
süresi beş yılı aşamaz; bu takdirde taksitler eşit olarak ödenir.

Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçük

çiftçiye ait olanlarının bedeli, her halde peşin ödenir.
İkinci fıkrada öngörülen taksitlendirmelerde ve herhangi bir sebeple
ödenmemiş kamulaştırma bedellerinde kamu alacakları için öngörülen
en yüksek faiz uygulanır.
www.hukukogretir.com 8
1 – Yeterli ödenek temini

2 – Kamu yararı kararının Alınması

3 - Kamu yararı kararının Onaylanması

4 – Kamulaştırılacak taşınmaz Tespiti

5 – Kamulaştırma kararı alınması

6 – Satın alma veya Takas usulü

7 – Uyuşmazlık çıkması durumunda ADLİ Yargı aşaması

www.hukukogretir.com 9
Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma kararının
alınmasından sonra kamulaştırma işleminin her safhasında
kendi ihale komisyonu, yoksa bu amaçla kuracağı komisyon
marifetiyle tespit ettireceği bedel üzerinden mal sahibi ile
anlaşarak taşınmaz malı, kaynağı veya bunlar üzerindeki
irtifak haklarını satın alabilir.

Bu suretle satın alınan taşınmaz mal, kaynak veya irtifak

hakkı, sahibinden kamulaştırma yolu ile alınmış sayılır. 45
gün içinde tescil edilir.
Ancak, kamulaştırmaya ve bedeline itiraz davaları
açılamaz.
www.hukukogretir.com 10
Şimdi idare malik ile anlaşamadı ne yapacak?
 İdare, taşınmaz malın bulunduğu yer Asliye Hukuk
Mahkemesi görevli ve yetkilidir.
 Mahkeme duruşma için bir davetiye mektubu yazar.
Burada kamulaştırmaya karşı idari yargıda iptal davası
açılabileceği veya maddi hatalara ilişkin düzeltme
davacı adli yargıda açabileceği eğer bunları yapmazsa
taşınmazın idare adına tescil edileceği bildirilir.
 Mahkeme bunun üzerine tarafları anlaşmaya davet eder
 Sonrasında uygun Kamulaştırma bedelini kendisi tesbit
eder.
www.hukukogretir.com 11
Bu aşamada mahkemenin kamulaştırma kararı
kesindir. Temyiz edilemez. Bedele ilişkin temyiz veya
istinaf söz konusu olabilir.
İptale ilişkin idari yargıda dava açması ve yürütmeyi
durdurma kararı durumunda asliye hukuk mahkemesi
idare mahkemesinin kararını bekler.
İdari yargıya başvuru süresi 30 gündür malikin.

Ayrıca idare taşınmazın bir kısmını veya tamamını

kamulaştırma kararı alabilir. Eğer kamulaştırılmayan
kısım kullanılmaya elverişli değilse kalan kısmı da
kamulaştırabilir talep üzerine.

www.hukukogretir.com 12
 İdare kamulaştırmanın her safhasında
kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili
merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak
kısmen veya tamamen vazgeçebilir.

Şu kadar ki, dava sırasında vazgeçme halinde dava

giderleri ile harç, harcanan emek ve işin önemi
gözetilerek mahkemece maktulen takdir olunacak
avukatlık ücreti idareye yükletilir.
www.hukukogretir.com 13
Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren
beş yıl içinde, kamulaştırmayı yapan idarece,
kamulaştırma ve devir amacına uygun hiç bir işlem veya
tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca
tahsis edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa,
mal sahibi veya mirasçıları kamulaştırma bedelini
aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle
birlikte ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.
Doğmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmayan geri
alma hakkı düşer.

www.hukukogretir.com 14
Mal sahibinin kabul etmesi halinde kamulaştırma bedeli
yerine, idarenin kamu hizmetine tahsis edilmemiş olan
taşınmaz mallarından, bu bedeli kısmen veya tamamen
karşılayacak miktarı verilebilir.
Kamulaştırma bedeli yerine verilecek taşınmaz malın değeri,
idarenin ihale komisyonunca yoksa bu amaçla kuracağı bir
komisyonca tespit edilir.
Taşınmaz mal bedelleri arasındaki fark taraflarca nakit
olarak karşılanır.
Ancak idarenin vereceği taşınmaz malın değeri,
kamulaştırma bedelinin %20 aşamaz.
www.hukukogretir.com 15
3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun
uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya
aceleliğine Cumhurbaşkanı karar alınacak hallerde
veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü
durumlarda gerekli olan taşınmaz malların
kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler
sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile
mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın
bilirkişilerce tespit edilecek değeri,
idare tarafından mal sahibi adına milli bir bankaya
yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir.
www.hukukogretir.com 16
Kamu tüzelkişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz mal, kaynak
veya irtifak hakları diğer bir kamu tüzelkişisi veya kurumu tarafından
kamulaştırılamaz.
Taşınmaz mala; kaynak veya irtifak hakkına ihtiyacı olan idare, ödeyeceği
bedeli de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvurur.
Mal sahibi idare devire muvafakat etmez veya 60 gün içinde cevap vermez
ise anlaşmazlık, isteyen idarenin başvurusu üzerine Danıştay ilgili idari
dairesince (1.daire) incelenerek 2 ay içinde kesin karara bağlanır.
Taraflar bedelde anlaşamadıkları takdirde; alıcı idare, devirde anlaşma
tarihinden veya Danıştay kararının tebliği tarihinden itibaren 30 gün
içinde, 10 uncu maddede yazılı kıymet takdiri komisyonuna değer takdir
ettirir.
Taraflar bu komisyon raporuna, kendilerine veriliş veya tebliğ ediliş
tarihinden itibaren otuz gün içinde itiraz ettikleri takdirde, anlaşmazlık,
taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesince karara
bağlanır. www.hukukogretir.com 17
1) Hukuka Uygun olarak el atma
İmar planına uygun olarak hak
sahiplerinin izni olmaksızın arsa ve
arazileri parsellere ayırmaya idare yetkili
kılınmıştır.
Mücavir alanda Belediye
Mücavir alan dışında Valilik yetkilidir.
Meydan, park, karakol, okul, cami gibi
alanlar için idarenin %40 geçmeyecek
şekilde el atmasıdır.
İdare bir bedel ÖDEMEZ
www.hukukogretir.com
2) Hukuka Aykırı olarak el atma
(Fiili Yol)
Haksız fiil olarak değerlendirmek gerekir.
İdare ne kamulaştırma ne de başka türlü
bir idari işlem yapmadan el atıyor.
Bu durumda Men-i Müdahale davası
açılır.
Dava Adli Yargıda açılır.
Bu dava için zamanaşımı süresi yoktur.
18
Aşağıdakilerden hangisi kamulaştırma kararının
alınmasından önce diğerlerine göre ilk olarak yapılmalıdır?
(2008 Adli Hakimlik)
A) Kamu yararı kararının alınması
B) Satın alma usulünün denenmesi
C) Kamulaştırma bedeli için yeterli ödeneğin temin edilmesi
D) Kamulaştırılacak taşınmaz malın sınırlarını ve
cinsini gösterir ölçekli plan ve krokisinin yaptırılması
E) Kamulaştırılacak taşınmaz malın maliki ya da zilyedinin
belirlenmesi

www.hukukogretir.com 19
Aşağıdakilerden hangisi İdarenin sadece
olağanüstü dönemlerde kullanabileceği bir
yetkidir? (2006 Kaymakamlık)
a) Kamulaştırma yetkisi
b) Düzenleme yetkisi
c) Kamu alacaklarını tahsil yetkisi
d) Yaptırım uygulama yetkisi
e) İstimval yetkisi

www.hukukogretir.com 20
Olayın mantığını biraz konuşalım.
 Kamu hizmeti icra edilirken
 Ortaya çıkan zarar
 Oluşan farklılık
 Devletin bunun karşısındaki mali sorumluluğu
Anayasanın 125. maddesi İdarenin her türlü eylem ve
işlemlerine karşı yargı yolu açıktır. İdare, kendi eylem ve
işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.
İdarenin bu sorumluluğu;
 Kusurlu Sorumluluğu
 Kusursuz sorumluluk
Olarak 2’ye ayrılır.
www.hukukogretir.com 1
3 şekilde ortaya çıkar:

1) Hizmetin kötü işlemesi

2) Hizmetin geç işlemesi
3) Hizmetin hiç işlememesi

İdare kusurlu bir davranışla veya bir işlemle kişiye zarar

verirse bunu tazmin etmesi gerekmektedir.
Kamu hizmeti yürütülürken bir bozukluk, aksaklık varsa bu
durumda kamu görevlisinin bir kusuru olup olmadığı
şimdilik önemli değildir.
Tam yargı davası – tazminat davası idare açılır. İdarede
kamu görevlisine rücu edecektir.
www.hukukogretir.com 2
Anayasanın 129. maddesine göre;
Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini
kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat
davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun
gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare
aleyhine açılabilir.

Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri

iddia edilen suçlardan ötürü ceza kovuşturması
açılması, kanunla belirlenen istisnalar dışında, kanunun
gösterdiği idarî merciin iznine bağlıdır.

www.hukukogretir.com 3
 Hizmetin kötü işlemesi
Hizmetin özen, dikkat ve kalitede gereği gibi
sunulmamasıdır.
Doktorun yanlış, teşhis ve tedavisi…
 Hizmetin geç işlemesi
İtfaiyenin yangın yerine elinde oluğu halde geç ulaşması
aynı şekilde polis ve ambulans içinde bu durum söz
konusu olabilir.
Geç, yavaş olağan sayılmayacak bir gecikme ile
işlenmesi durumudur.
 Hizmetin hiç işlememesi

www.hukukogretir.com 4
İdare, bir kamu hizmetini yerine getirken hiçbir kusuru
olmadan ve hukuka uygun davranmasına rağmen
ortaya bir zarar çıkabilir.
Bu durum hukuki bir sorumluluk gerektirmezken Sosyal
devlet ilkesi gereği adalet ve hakkaniyet düşüncesi
gereği ile devletin sorumluluğuna gidilebilmesine
kusursuz sorumluluk denir.
Bu durum iki ilkeye dayandırılmaktadır:
 Tehlike (Risk) ilkesi
 Kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesi

www.hukukogretir.com 5
 İdarenin Tehlikeli Faaliyetleri ve Araç gerekçeleri
idarenin hiçbir kusuru olmasa bile, yürüttüğü tehlikeli
faaliyetler veya kullandığı tehlikeli araçlar nedeniyle
ortaya çıkan zararı tazmin etmekle yükümlü olmasıdır.
Örneğin, idare çeşitli silahlar, gemiler, uçaklar
kullanmak, cephanelikler ve mayınlı yerler
bulundurmak durumundadır.
Tehlikeli alt yapı tesisleri
Doğalgaz boru hattının döşenmesi

www.hukukogretir.com 6
Buna göre, tehlike yaratma olasılığı fazla ve
teknik yönden karmaşık olan, dolayısıyla her
zaman nedeni saptanamayacak olan zararlara
yol açabilecek bir idari faaliyet ya da araç-gereç
zarara yol açar ise, bu zararın, kusur şartı
aranmaksızın, idarece tazmin edilmesi gerekir.
İdarenin davranışı ile zararlı sonuç arasında
“illiyet” bağının varlığı yeterlidir.
Askeri araç kazası, gaz sıkışması sonucunda
patlama, mayın pat…

www.hukukogretir.com 7
 Mesleki risk
Kamu hizmetlerinde çalışan bir memur ya da kamu
görevlisinin görevi sırasında ya da görevi nedeniyle bir
zarara uğraması halinde, bu zarar hizmetin ya da
hizmetin bir gereği olarak kabul edilirse, mesleki risk
ilkesi gereği idarenin sorumluluğuna gidilebilir.
Mesela kamu görevlisi görevini yaparken iş kazası
sonucu yaralanıp sakat kalabilir veya bir meslek
hastalığına yakalanabilir.
Radyasyona maruz kalan hastane çalışanı örnektir.
İtfaiye personeli, Polis, Asker vs.
Bomba imha uzmanları

www.hukukogretir.com 8
 Sosyal Risk
Yine bir maçta meydana gelen beklenilmeyen bir olay,
taraftarların toplu hareketi ve bazı kişilere tecavüze
dönüşürse, idare bundan sorumlu tutulabilir.
Bunun gibi, bir ölüm olayı sebebiyle, ölenin
akrabalarının hükümet binasını taşa tutmaları ve bu
arada bir kişinin otomobilinin taşlarla hasara
uğratılması halinde, idare kusuru aranmaksızın kusurlu
görülmüştü.
Anarşi, terör gibi anayasal düzeni yıkmaya yönelik
eylem ve faaliyetler.
Toplumun bir ferdi olmasından kaynaklanan risktir.

www.hukukogretir.com 9
İdarece yapılan hizmet bazı kişileri zarara uğratabilir yani
bir külfete katlanmak zorunda bırakır.
Ör: Yol yapımında kullanılan dinamit çevredeki evlerde
çatlaklıklara sebep olması,
Kuş gribi dolayısıyla tavukların imha edilmesi bunun
neticesinde mal sahiplerine bedel ödenmesi,(faaliyet kolluk)
Maden ocakları dışarıya saldığı zehirli atıklardan dolayı
çiftçinin verimi düşmesi,
Operasyonda şehit düşen asker, polisimiz için yakınlarına
karşı sorumluluk…

www.hukukogretir.com 10
Not: idarenin bu sorumluluğu için:
İdari bir hareket
Zarar
İlliyet bağı
Olması gerekir.
Tek istisna Sosyal Risk durumunda illiyet bağı
aranmaz.
Açılacak olan tazminat davası tam yargı
davasıdır.

www.hukukogretir.com 11
www.hukukogretir.com 12
www.hukukogretir.com 13
 İdari işlem, yetkili idari makamların kamu gücünü
kullanarak, tek yanlı bir irade açıklamasının tek başına
sonuç doğurmasıdır.
 İdare tarafından yapılan bir irade açıklaması söz konusudur.
 İdari işlemleri diğerlerinden ayıran özelliği, ilgilinin üzerinde
ve onun iradesi dışında hukuk aleminde bir sonuç
doğurmasıdır.
 İdare burada üstün ve ayrıcalıklı yetki kullanır.

a) Tek taraflı idari işlemler

b) İki taraflı idari işlemler ( idari sözleşmeler)
Olarak ikiye ayrılır.
www.hukukogretir.com 1
İdari işlemler, Yürütmenin yaptığı ve bunlara bağlı
kurum ve kuruluşların işlemleri olarak karşımıza çıkar.
Fakat;
Yasama TBMM memurlarına karşı yaptığı işlemler idari
işlemdir.
Yargı organları kendi memurlarına karşı giriştiği işlemler
yine idari işlem niteliğindedir.

www.hukukogretir.com 2
İdari işlemler,
 Tek yanlılık
 İcrailik
 Hukuka uygunluk karinesinden yararlanma
 Yargısal denetime tabi olma
özelliklere sahiptir.

İdari işlemlerde tek yönlü (tek irade değil) bir irade

açıklaması vardır; yani karşı tarafın rıza ve
muvafakatine tabi değildir.
www.hukukogretir.com 3
İdari işlemin, ayrıca başka bir organın işlemine gerek
olmaksızın hukuk dünyasında tek başına hüküm ve
sonuç doğurabilmesidir.
Örneğin; bir kamu görevlisine Disiplin cezasının
verilmesi.
İcrailik bir kamu gücü ayrıcalığıdır; toplumdaki herkes
üzerinde uygulanabilir.
İcrailik kararın oluşmasında ortaya çıkar, bunun maddi
hayata uygulanmasında Re ’sen İcrailik ortaya çıkar.
Örneğin; Memura verilen maaştan kesinti cezası icrailik
bunun maaşından kesilmesi Re ’sen İcrailik denir.
www.hukukogretir.com 4
Hazırlık işlemleri veya Ön işlemler idari kararlar
İcrai nitelikte değildir. Teklif, tutanaklar, raporlar,
görüşler…

İdari bir işlem, bir mahkeme tarafından iptal

edilinceye kadar hukuka uygun kabul edilir ve
uygulanır.
Yürütmeyi durdurma kararı verilebilir.
İspat yükü idareye değil, hukuka aykırılığı iddia
eden tarafa aittir.
www.hukukogretir.com 5
Anayasanın 125. maddesine göre İdarenin her türlü
eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.
İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı
ödemekle yükümlüdür.
Bazı istisnalar mevcuttur. Bunlar Yargı denetimi dışında
tutulmuştur. (Yasama kısıntısı)
 HSK meslekten çıkarmalara karşı yargı yolu açık,
diğer kararlarına karşı kapalıdır.
 Yüksek Askeri Şura kararlarına karşı yargı yolu açık
terfi işlemleri ve kadrosuzluk nedeniyle emekliye
ayırma hariç.
www.hukukogretir.com 6
1) Maddi Açıdan
a) Şart (Durum) işlem
Kişiyi veya bir nesneyi, önceden kanun ya da düzenleyici
işlemlerle öngörülmüş bir hukuki statüye sokan, statüden çıkaran
ya da statü değiştiren işlemlerdir.
Örneğin: Öğrencinin üniversiteye kayıt ettirilmesi,
Memur ataması, Emekliye sevk… gibi
b) Sübjektif (öznel) İşlem
Alınan bir karar kişiden kişiye veya nesneye göre değişmesi
durumudur.
Örneğin: Vergi ödeme miktarı farklı olması, Disiplin işlemleri,
para cezaları… gibi
www.hukukogretir.com 7
2) İradenin sayısına ve Açıklama usulüne göre
 Basit işlem
Tek bir irade açıklaması ile işlemin gerçekleşmesi. Amirin
uyarma cezası vermesi.
 Kollektif işlem
Aynı Anda, Aynı yönde Birden fazla irade açıklaması ile
işlemlerin gerçekleşmesi.
Örneğin: Kurul kararları, SPK, Yönetim kurulları, Disiplin
Kurulları … gibi
 Karma işlem
Yine birden fazla irade söz konusu FAKAT burada aynı
anda değil belli bir sırayı takip eder irade açıklaması.
Müşterek kararnameler…
www.hukukogretir.com 8
3) Açıklanan İradenin şekline göre
 Sarih işlemler
İdari işlemler şeklen yazılı olarak yapılır istisnai durumlarda
sözlü verilebilir kolluk kuvvetlerinin talimatları.
 Zımni işlemler
İdarenin susmasıyla irade açıklamasıdır.
a) Zımni Red işlemi
2577 sayılı İYUK.m.10’da belirli bir başvurunun 60 gün içinde
idare tarafından cevaplandırılmaması halinde isteğin
reddedilmiş olduğu kabul edilir.
b) Zımni Kabul
Örneğin, İmar Kanunundan valiliğe yapı kullanımı için yapılan
başvurunun 30 gün içinde cevaplandırılmaması halinde bu
istek kabul edilmiş sayılır.
www.hukukogretir.com 9
4) Yararlandırıcı – Yüklendirici İşlemler
İlgilisine bir yarar sağlayan işlemler yararlandırıcı
niteliktedir.
Örneğin, ilgiliye ruhsat verme işlemi.
İlgilisine bir yükümlülük getiren işlemler de
yükümlendirici niteliktedir.
Vergi işlemleri gibi…
5) İsteğe Bağlı olmayan işlemler - İsteğe Bağlı
işlemler
Olarak da iki ayrım var.
Memur olmaya isteklisin sen
İzin ve ruhsat işlemleri…
www.hukukogretir.com 10
6) Ortaya çıkaracağı Hukuki Sonuç bakımından
 İnşai İşlem
Bir durum oluşturuyorsa, olan durumu değiştiriyor veya
ortadan kaldırıyorsa inşai bir işlemden söz ediyoruz.
Örneğin: Bir kişinin üniversiteye öğrenci olarak kaydının
yapılması, o kişinin durumunu değiştirir.
Bu hem inşai işlemdir, hem de şart işlemdir.
 Belirleyici İşlem
Var olan hukuki durumu belirten işlemlerdir.
Örneğin: mezun olmuş bir öğrenci için diploma
düzenlenmesi, öğrenci belgesi, babanın maaş bodrosu

www.hukukogretir.com 11
 1) Yetki Unsuru
2) Şekil Unsuru
3) Sebep Unsuru
4) Konu Unsuru
5) Amaç (Maksat) Unsuru

Bunların tamamı bir idari işlemin oluşabilmesi için gereken

unsurlardır. Bunların herhangi birinin hukuka aykırılığı
işlemin Yokluğuna veya iptal davası açılmasına sebep
olabilir. www.hukukogretir.com 12
İdare hukukunda idari işlemin tek bir amacı Kamu
Yararını gerçekleştirmektir.
Kişisel husumet, kişisel çıkar veya siyasi bir amaç
güderek yapılan idari işlemlerdir.
Kişisel husumetten dolayı kişiye ceza kesilmesi
Kişisel bir çıkar için gelir toplanması
Düşüncesi veya giyimi gibi sebeplerle disiplin kurallarına
aykırı olmamasına rağmen kişiye disiplin cezası
verilmesi.
Amaç yönünden Hukuka Aykırılık ‘Yetki saptırması’
olarak karşımıza çıkar
www.hukukogretir.com 13
İdarenin bir işlemi yapmaya sadece yetkisi olması
yetmez, aynı zamanda bir SEBEB unsuru da olması
gerekir.
İdari işlemi yapmaya iten sebep olarak değerlendirilir.
İşlemin yapılması açıkça kanunda gösterilmiş ise buna
Bağlı Yetki denir.
Örneğin, Bir kişinin arabasının bağlana bilmesi için
sigortasız olması gerekir.
Kamu düzeni, Kamu güvenliği, ihtiyaç görülmesi
üzerine idare Takdir yetkisini kullanarak da işlem
yapabilir.
www.hukukogretir.com 14
İşlemin yapılamasıyla ortaya çıkan sonuç idari işlemin
konusudur.
Örneğin:
 Emeklilik için Prim gün sayısını doldurma Sebep
unsuru, memur statüsünden çıkarılıp emekli
statüsüne sokulması Konu unsurudur.
 Sınavı kazanan öğrencinin üniversiteye kaydı,
 Sınavlarını başarıyla geçen öğrencinin mezun
statüsüne geçmesi
 İmara aykırı yapılan binanın yıkılması
www.hukukogretir.com 15
 idari işlemin konusunun İmkansız ise tesis edilen
işlemin uygulanamamasını ortaya çıkarır.
Örneğin, Afet alanı ilan edilen yere inşaat ruhsatı
verilmesi
Bir Kamu malının Kamulaştırılması
Ölü birinin üniversiteden mezun edilmesi… gibi

Eğer sebep unsuru ile konu unsuru arasında bir

kopukluk varsa yapılan işlem sakat olur.
Örneğin, Prim gününü doldurmamış birinin emekli
edilmesi gibi

www.hukukogretir.com 16
İdari işlemler, şekil kurallarına uygun yapılmalıdır.
 Yazılılık esastır. Bazı durumlarda sözlü bazı
durumlarda susarak da idari işlem tesis edilebilir.
 İdare aldığı kararlarda hangi makama hangi
sürelerde başvuru yapabileceğini belirtmek
zorundadır.
 İdari işlemler Bir sebebe bağlı olarak gerçekleştirilir.
Bu sebebin gerekçenin ilgililere yazılı ile bildirmek şart
değil, hatta karar metninde dahi yer alması şart değil
ama kişiler talep ederse bilgi edinme hakları
çerçevesinde gerekçeyi dilekçe ile öğrenebilirler.
www.hukukogretir.com 17
Yetkide Paralellik ilkesi
Bir idari işlemi yapmaya yetkili makam kanunda aksine bir
düzenleme yoksa yine aynı işlemi kaldırmaya, değiştirmeye,
düzeltmeye ve geri almaya da yetkilidir.
Şekilde ve Usulde paralellik
Bir idari işlemin yapılması sırasında izlenen şekil ve usul
kuralları kanunda aksine bir düzenleme yoksa yine aynı
işlemi kaldırmaya, değiştirmeye, düzeltmeye ve geri almada
da aynı usul ve şekil kuralları geçerlidir.

Not: Takdir yetkisi, Şekil, Yetki ve Amaç unsurlarında

kullanılamaz.
Şekil ve Yetki unsurları kanunda, Amaç unsuru ise kamu
yararı esasıyla belirlenmiştir.
www.hukukogretir.com 18
İdarenin kararları ve bu kararlara dayanak teşkil eden yetki,
Ancak Anayasa ve kanunla yetkilendirilmiş makam ve
kişilere aittir.
Yetkiler kamu düzenine ilişkindir.
Hakim, Yetki Unsurunu kendiliğinden dikkate alır.
Yetkisizlik Kural, yetkililik istisnadır.
Yetki sakatlıkları sonradan düzeltilemez.
Yetkisizlik, 4 durumda ortaya çıkar:
1) Kişi Yönünden Yetkisizlik
2) Konu Yönünden Yetkisizlik
3) Zaman bakımından Yetkisizlik
4) Yer Yönünden Yetkisizlik
www.hukukogretir.com 19
Burası çok önemli dikkatini bana ver.
 Kamu görevlisi olmayan, idare tamamen Yabancı
birinin karar alması
 Ayırt etme gücü olmayan bir kamu görevlisinin
bir işlem tesis etmesi
 Kanunca görevlendirilmemiş bir kamu
görevlisinin bir işlem tesis etmesi

İşte bu durumda Yetki Gaspı ortaya çıkar.

Bu hukuka aykırılıkların hükmü YOKLUKTUR.
www.hukukogretir.com 20
Bu ayrımda çok önemli bak şimdi ;)
Bir idari makam başka idari makamın görev alanına
giren konuda işlem tesis etmesidir.
 Astın üst yerine karar alması (Valinin görev alanına
giren bir konuda Kaymakamın karar alması)
 Üst Astın yerine karar alması (Kaymakamın görev
alanına giren bir konuda Valinin karar alması)
 Bir Bakanlığın başka bir Bakanlık görev alanında
işlem tesis etmesi
 Aynı kuruluşun çeşitli organlar arasındaki yetki
sorunu (Belediye Meclisi ile Belediye Encümeni)
www.hukukogretir.com 21
 Konu yönünden yetkisizlikte Yetki Tecavüzü ortaya
çıkar. Bu durumda işlem İptal edilebilirlik söz
konusudur.
 Yetkisizlik herkesin anlaya bileceği düzeyde ise Ağır ve
Bariz Yetki tecavüzü ortaya çıkar bunun yaptırımı ise
Yokluktur.
Yer bakımında Yetkisizlik
Coğrafi olarak sınırlandırma söz konusudur.
Ankara valiliği ile Yozgat valiliği
Zaman bakımından Yetkisizlik
Kamu görevlisinin yetkisini kullanabileceği süreyi ifade
etmektedir.
www.hukukogretir.com 22
A) Fonksiyon Gaspı (Görev Gaspı)
İdarenin yasama veya Yargı organlarının görev alanına
giren işlemler tesis etmesidir. YOKLUK - KONU
Örneğin: İdarenin yargı görevini yapması
 Valinin icra kararı vermesi veya boşanma kararı
vermesi,
 İçişleri bakanının belediye başkanının görevden alması
Örneğin: İdarenin yasama görevi
 Valinin Savaş ilanına karar vermesi,
 Bakanın kanun yapması
 Dokunulmazlığı kaldırması gibi
www.hukukogretir.com 23
Fonksiyon Gaspı (Görev Gaspı)

YASAMA
İDARE

YARGI

www.hukukogretir.com 24
B) YETKİ GASPI
Kamu görevlisi olmayan, idare
tamamen Yabancı birinin karar
alması

Ayırt etme gücü olmayan bir

kamu görevlisinin bir işlem tesis
etmesi İDARE
Kanunca görevlendirilmemiş
bir kamu görevlisinin bir işlem
tesis etmesi
YOKLUK - KİŞİ
www.hukukogretir.com 25
Örnekler:
 Memur olmayan bir kişinin memur yetkisini
kullanması
 Kemal Sunal Kaymakam olması
 Özel hukuk Tüzel Kişisinin Kamulaştırma kararı
 Polis olmayan kişinin üniforma giyerek trafik cezası
kesmesi
 Temizlik görevlisinin Müdürün evrakını imzalaması

www.hukukogretir.com 26
C) Yetki Tecavüzü
Bir idari makam başka idari makamın görev alanına
giren konuda işlem tesis etmesidir.
 Astın üst yerine karar alması (Valinin görev
alanına giren bir konuda Kaymakamın karar
alması)
 Üst Astın yerine karar alması (Kaymakamın görev
alanına giren bir konuda Valinin karar alması)
 Bir Bakanlığın başka bir Bakanlık görev alanında
işlem tesis etmesi
 Aynı kuruluşun çeşitli organlar arasındaki yetki
sorunu (Belediye Meclisi ile Belediye Encümeni)
www.hukukogretir.com 27
 YETKİ TECAVÜZÜ

İDARE İDARE

KONU – İPTAL EDİLEBİLİRLİK

www.hukukogretir.com 28
D) Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzü
İdarenin yetkisi çerçevesinde olmasına karşın iş
bölümü veya yetki bakımından başka bir merci
yetkili iken işlem tesis etmesi durumudur.
Örneğin:
Bakan başka bakanlık personelini emekli etmesi
Konya Belediye başkanı, Adana Belediye sınırları
içerisinde işlem tesis etmesi gibi.
Önemli olan şey,
Yetki tecavüzünde yaptırım İPTAL Edilebilirlik iken
BURADAKİ durum YOKLUKTUR.
www.hukukogretir.com 29
Yetki Tecavüzü İptal edilebilirlik

 Yetki Gaspı
 Fonksiyon Gaspı
 Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzü
 Konunun İmkansızlığı
 İşlemin emredici kurallara YOKLUK
Ahlaka ve Adaba Aykırı
olması
 Asli şekil şartlarına
Uyulmaması
www.hukukogretir.com 30
İdari işlemlerden ortaya çıkabilecek sakatlıklarda
uygulanacak yaptırımlar:
 Yokluk
 Ortadan kaldırılması: İptal davası ve Geri alma
 YOKLUK
Yokluk yaptırımı istisnai bir durumdur.
Hiç doğmamış kabul edilir. Fakat bazen yokluk yaptırımına tabi
olan idari işlem uygulanma riski olabilir bu durumda
mahkemece, bunun ispatı gerekir.
Herhangi bir süreye tabi olmadan adli veya idari yargıda dava
açılır, mahkeme yokluğu tespit edip esastan reddeder.
Uygulanmasında ortaya çıkacak zarar idari yargıda Tam yargı
davası olarak açılmaz burada haksız bir fiil olduğundan adli
yargıda dava açılır.
www.hukukogretir.com 31
 Yetki Gaspı
 Fonksiyon Gaspı
 Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzü
 Konunun İmkansızlığı
 İşlemin emredici kurallara Ahlaka ve Adaba Aykırı
olması
 Asli şekil şartlarına Uyulmaması: yazılı olması
gerekirken sözlü, imza edilmemiş, yayımlanmamış,
toplantı veya karar yeter sayılarına uyulmamış
olması gibi.
 Talep ve rızaya bağlı işlemlerde rızanın
alınmaması.
www.hukukogretir.com 32
1) İptal davası
 Sakat olan bir idari işlemin menfaati ihlal edilen
kişi veya kişilerce dava edilmesdir.
 Önemli olan aman dikkat işlem hukuka uygunluk
karinesi taşıdığında hak düşürücü süreye tabidir,
yazılı bildirimle 60 gün içinde dava açılmalıdır.
 Mahkemenin iptal kararı geçmişe etkilidir.
 Hiç doğmamış kabul edilir.
 3. İyiniyetli kişilerin kazanılmış hakkı korunur.

www.hukukogretir.com 33
2) Geri Alma
İdare, hukuka aykırı bir idari kararın yine idarenin alacağı
başka bir kararla ile hükümsüz hale gelmesidir.
 Hukuka uygun idari işlemler geri alınmaz.
 Süre, iptal için gerekli olan süredir. Ancak ilgiliye
yükümlülük getiriyorsa süre sınırlamaması yoktur. Eğer
ilgili kişiye yarar sağlıyorsa her zaman geri alınmaz.
 İptal gibi geçmişe etkilidir.
 Hem işlemi yapan hem de Hiyerarşik denetim mercii
geri alabilir. fakat idari vesayet makamı geri alamaz.
 Hile, ikrah ve idareni bariz hatası ise her zaman geri
alınabilir.
www.hukukogretir.com 34
• FİİLİ NEDENLERLE • GERİ ALMA
işlemin konusunun veya • KALDIRMA / İLGA
ilgilinin ortadan kalkması • DEĞİŞTİRME
(Ölüm) • DÜZELTME
• HUKUKİ NEDENLERLE
Mahkemece iptal edilmesi
• KENİDLİĞİNDEN
Süreye veya koşula bağlanmış
ve bunların ortadan
kaldırılması. (Ruhsat yıl
başlama şartı)
www.hukukogretir.com 35
 DÜZELTME ( TASHİH)
GERİ ALMA
İdari işlemin SADECE yanlış
GEÇMİŞE Yürür. hükümlerinin GEÇMİŞ ve
İşlemin Hukuka AYKIRI
GELECEĞE yönelik tashihin
olması gerekir. sonuç doğurmasıdır.

KALDIRMA (İLGA) DEĞİŞTİRME (TADİ)

Hem Hukuka UYGUN Hem Hukuka UYGUN

Hem de Hukuka AYKIRI Hem de Hukuka AYKIRI
İşlemlerin kaldırılmasıdır. İşlemlerin kaldırılmasıdır.
GELECEĞE yönelik sonuç GELECEĞE yönelik sonuç
doğurur. doğurur.
www.hukukogretir.com 36
 YETKİ DEVRİ İMZA DEVRİ

Karar alma yetkisi, yetkiyi devreden

Karar alma yetkisi, yetkiyi devreden
makamdan kalmakta, yetkiyi devir alan
makamdan ayrılıp, yetkiyi devir alan
makama sadece imza ile belgelendirme
makama geçmektedir.
yetkisi geçmektedir.

Husumet yetkiyi devralana yöneltilir. Husumet imzayı devredene yöneltilir.

İşlem devirALANIN işlemidir. İşlemin asıl sahibi devirEDENDİR..

SOYUT bir şekilde BİR MAKAMDAN diğer

SOMUT olarak BİR KİŞİYE yapılmakta kişi
MAKAMA devredilir. Görevli değişse bile
giderse imza devride sonuçsuz kalır.
yetki, o makamda kalmaktadır.

Her zaman devir edende bu yetkiyi

GERİ Almadıkça devreden kullanamaz
kullanabilir.

www.hukukogretir.com 37