KASAYSAYAN

Kahulugan
makabuluhang sa
salaysay tungkol
sa nakaraan
Kahalagahan
nag-uugnay ng nakaraan at
kasalukuyan (Salevouris at
Furay, 2000)
MAPANGKONSEPTWAL
maunawaan
tumutulong nagsisilbing MAYRELL SAGUBAN 1BSA-A
nagsasaad gumagamit
nakabatay sa kumikilala
KAS1-B
- matuto sa
- paggalaw ng pagkakamali - basehan ng iba't
kabuluhang mga institusyon ibang disiplina
aspektong etikal pananaw noon
pangkasaysayan sanggunian - damdamin at - aliwan/libangan
ng kasaysayan pangkasaysayan - maging
kaisipan ng mga open-minded
direkta hindi direkta tukuyin
tao - margkaroon ng
- sarili at critical thinking
Primarya Sekondarya nagbago at pagkakakilanlan
malawakang sanhi at epekto
- saksi - teksbuk at nagpatuloy ng bansa
mahalaga sa pagbabago sa loob
- ulat artikulo sa - kasalukuyan
mga Pilipino ng mahabang dyornal
(Veneracion, panahon na - talambuhay
(Cullen, 2013) Mga Pamayanang Pilipino
1983 at 1984; naranasan ng - sulat Heolohiya
- panayam Sinaunang Pamayanan sa Harap ng Pagbabago
Navarro, 1998) maraming tao iba't ibang Pagtatao sa Pilipinas
pamumuhay ng mga Pilipino pamumuhay ng mga
(Seixas, 2010 nangangailangan explanasyon sa paano nakarating ang
bago ang kolonyalisasyon Pilipino sa panahon ng
pagkakabuo ng kauna-unahang tao
batay sa ng Espanya kolonisasyon ng Espanya
batay sa Pilipinas

pagsusuri ng Tradisyong Linggwistiko Arkeolohikal at Siyentipikong Pag-aaral

konteksto Agham Mito Tradisyong Oral Sinaunang Paniniwala
katotohanan ang unang tao o Homo erectus ay may ayon sa mga natagpuang kalansay ng Homo Aspektong Pang-ekonomiya
ang mga isla ay nabuo ayon sa teoryang sagrado at malikhaing salaysay ng mga ninuno na masining na eksplanasyon ng mga Aspektong Pulitikal - paniniwalang animistiko Mga Pagbabago Mga Pag-aalsa Pilipinas sa 1800's
kakayahang makipag-ugnayan gamit ang erectus sa Java, Indonesia, at China, higit na umunlad ang
plate tectonics kung saan nagbubungguan ang: nagpapaliwanag kung paano nangyari/nabuo ang: ninuno o mga proto-scientists sa mga ang mga taong naninirahan ay kung saan sumasamba sila - Pulitikal - ang mga datu ay - Taong loob - tumanggap sa - Kalakalan - bukod sa pagluwas at
salita kaya nasabi ni Henry Otley Beyer na pinaniniwalaan ng mga siyentipiko na pamayanang sa-ilud/ilawod
- Philippine Sea Plate at Pacific Plate - Mga Diyos at paglalang ng daigdig pangyayaring mahirap maintindihan nauuri ayon sa tungkulin at ng iba't ibang bagay sapagkat naging cabeza de sistemang kolonyal at nakatira sa pag-angkat ng mga produkto sa
ang kakayahang ito ang tumulong sa kanila magkahiwalay ang naging ebolusyon ng tao kaysa sa pamayanang
(Silangan) - Unang pagdalumat ng sandaigdigan na ipinapasa sa susunod na kakayahan ito ay mayroong kaluluwa Redducion at Kristiyanisasyon barangay/gobernadorcillo ng loob ng pueblo at nakaranas ng pandaigdigang merkado, nagsimula
upang makabuo ng hagdan-hagdang sa-raya/ilaya sapagkat nasa
- Eurasian Plate (Kanluran) - Topograpikal na mga katangian ng mundo henerasyon sa pamamagitan ng: (hal. bangka, kalikasan) layunin ng reduccion ay ang ayusin pueblo, ito ang inakamababang "sibilisasyon at katiwasayan" na rin ang sistema ng kapitalismo
palayan at organisadong pinagkukunan ng tabing-dagat ang sentro ng
- Indian-Australian Plate (Timog) - Pandaigdigang mga kalamidad - mito - datu/raja/gat/sultan - paniniwalang may tatlong ang wasak-wasak na tirahan ng opisyal sa hirarkiya ng - Taong labas - hindi nila matanggap - Edukasyon - pagtuturo tungkol sa
pagkain noong 3, 000 BK na ang kalakalan at kapangyarihan sa
- Pagtatag ng natural na kaayusan - alamat tuan/lakan - pinuno ng bahagi ang mundo: langit mga pamayanan ng katutubong sistemang kolonyal; ang mga ang sistemang kolonyal kaya't elemento ng katesismong katoliko at
naakakaraan. Wave Migration Theory ni pagitan ng mga karatig bayan at
- Paglikha o pinagmulan ng tao, hayop, halaman - kuwentong bayan pamayanan na (tirahan ng mga banal at Pilipino sa loob ng isang Espanyol naman ang nasa itaas naninirahan sila sa labas ng pueblo. agham tulad ng medisina at
Henry Otley Beyer bansa
- epiko tagahukom/tagapagpatupad makapangyarihan), ibabaw sentralisidong lugar na tinatawag na ng hirakiya ng kapangyarihan. May mga pangkat ng mga Pilipino parmasiyutika
Heograpiya sunod-sunod na dumating ang mga - Pang-ekonomiya - nagkaroon
- kundiman ng batas ng lupa, at ilalalim ng lupa pueblo. katulad ng mga Igorot at Tinguianes - Teknolohiya - paggamit ng tren.
katangian ng Pilipinas Vocabulario Wikang Aeta, Indones, at Malayo na may mga - pagpasok ng relihiyong Islam ng konsepto ng pagbabayad ng
- bugtong - timawa/timagua/ maharlika - paniniwala sa ritwal na Dahil sa pisikal na pagkakaayos nito ay nanatili sa kabundukan ng telepono, telegrapo, steamship, atbp.
nakaapekto sa de la Lengua Austronesyano dalang burial jar at bakal sa (impluwensiya sa batas)
- dalit - malalayang mamamayan na pagsasakripisyo ng baboy mas mas mapapalaganap ang buwis o tributo Cordillera kaya sila ay tinatawag na - Medikal - paggamit ng mga
pamumuhay, pulitika, Tagala sa malawakang pamamagitan ng sasakyang - Indianisasyon (impluwensiya sa - Pangkultura - kulturang mula sa
- pabula may karapatang agrikultural na pinangungunahan ng ideolohiya ng Kristiyanismo at mga independent indios. Ang mga halamang gamot at pagpapabinyag
kultura, paniniwala ng 160 sa 713 salita paglalakbay ng mga pandagat. lingguwahe) Europa at Latin Amerika ay
- alipin/oripun - babaylan upang makatawid mapapadali ang kumbersyon ng Moro naman ay di nagpatinag sa bilang lunas sa sakit.
mga Pilipino ay patungkol sa Austronesian, - paglaganap ng palayok, pinakamababang uri ng tao makikita sa iba't ibang porma ng
siya sa mundong espirituwal mga Pilipino sa Katolisismo. mga Espanyol at sa mga puwersang - Kapaligiran - paglathala ng solusyon
bigas na napalaganap nila ang kasangkapang metal at status na nagsisilbi sa datu sining katulad ng arkitektura. militar nito na naglalayong sa mga suliranin sa kalikasan tulad
maaaring ginamit wikang Nusantao ni Willhelm Solheim goods dahil sa kalakalang Tsina - Panlipunan - nakabatay ang manakop at gawin silang mga ng labis na pagtrotroso.
Arkipelago sa sinaunang proto-Austronesian (6 naglakbay ang mga mandaragat ant (impluwensiya sa teknolohiya) hirarkiyang panlipunan sa lahi, Katoliko.
(7 107 isla) pagsasaka 000 BK) (Salazar, mangangalakal na Nusantao mula ari-arian, pag-aalsa, edukasyon,
2004). Timog ng China at Taiwan, patungong at puwesto sa sistemang
Dahil dito, maraming Palawan; Palawan patungong South kolonyal
pagkakatulad ng tunog Borneo at Indonesia. Dinala nila ang
Anyong at kahulugan ng mga
Anyong Tubig kanilang kaalaman sa bakal at
Timog-Silangan Lupa Kasunduan sa salita sa 1 000 - 2 000
- karagatan teknolohiya sa Pilipinas kaya
ng Asya - bundok Teritoryo wika sa buong
- dagat nasabing ito ay Panahong Bakal
- kapatagan - 3 kasunduang mundo.
- ilog - bulubundukin nagtakda ng
- lawa - tangway hangganan
Tropikal na - reservoir - bulkan - 1987 Austronesian Migration
Klima
Konstitusyon Theory ni Peter Bellwood
- tag-ulan
- UNCLOS at nagmula ang unang tao sa Pilipinas
(amihan,
Baseline mula sa Taiwan patungong Timog ng
habagat, Pamayanang
Pamayanang China, Hilaga ng Pilipinas, hanggang
ITCZ) saraya/ilaya
sa-ilud nakarating sa Indonesia, Malaysia, at
- tag-init
- yamang-gubat iba pang mga bansa sa
- yamang-dagat palitan kontemporaryong
- produktong Timog-Silangang Asya
- kalakal isyu tungkol sa
agrikultural agawan ng
teritoryo
DNA Sampling
ang mga DNA ng mga natagpuang artifacts
ay hindi tugma sa DNA ng ibang nanirihan sa
lugar. Nangangahulugang naganap ang human
dispersal and migration sa Pasipiko
- Kalansay ng Kankanaey na nahukay sa
Lapita
- Mga manok sa Polynnesia na nanggaling
sa Pilipinas

Ang Pagbubuo ng Ang Pilipinas sa Gitna ng

Pambansang Kamalayan Pagsasarili at Ang Bansa sa Ilalim ng Kasalukuyang Pilipinas at
Imperyalismo
pagsisimula ng Pambansang Pagpapasiya Diktadurya (1972-1986) Ang Landas Tungo sa
panibagong hamon sa
rebolusyunaryong kilusan kalagayan ng Pilipinas sa madilim na yugtong sinapit Kinabukasan (1986-2016)
nasyonalismo ng mga
laban sa kolonyalismong ilalim ng neokolonyalismol ng mga Pilipino
Pilipino
Espanyol

Bonifacio at ang Pagpupulong
ng Katipunan
- Nagkaroon ng malaking pulong ang
mga Katipunero sa Pasig at ang
layunin nito ay ipaalam na sila ay
nanganganib dahil alam na ng mga
Espanyol ang kanilang lihim na
lipunan. Napagkasunduan nilang
sundin ang plano ni Aguinaldo na
kumunsulta muna kay Rizal.
- Nagkaroon ulit ng pulong sa
Kangkong, Manila dahil nagsimula
na ang mga Espanyol sa pagtugis
sa mga miyembro ng Katipunan.
Sa pagkakataong ito, sinunod nila
ang plano ni Bonifacio na
makipagdigma.
Ang Pagsasagawa ni Bonifacio ng
Ang Sentralisasyon ng
Digmaan
Awtoridad sa Cavite
- Pinamunuan ni Bonifacio ang mga
Nagdurusa ang mga Katipunerong
Katipunero sa pamamagitan ng
nasa Maynila kasama si Bonifacio,
konsultatibong pamamaaran upang
habang ang mga katipunero sa Cavite
makuha ang kanilang kooperasyon.
ay nakaranas ng tagumpay. Dahil dito,
Subalit, sa pagsiklab ng digmaan at
nagkaroon sila ng panahon upang
patuloy na pagtugis sa kaniya,
talakayin at ibahin ang sistema ng
nahirapan siyang makipag-ugnayan sa
Katipunan mula sa konsultatibong
mga kasapi. Ang kaniyang mga tropa sa
pamamaraan (Bonifacio) patungong
Manila ay nasawi at umurong, at ang
sentralisadong pamamaraan
ibang nakaligtas ay nagtago. Hindi
(Aguinaldo)
lamang ang pamamaraan ng kaniyang
- Sangguniang Magdiwang - Bayan
pamumuno ang naging responsable sa
ng Novelta (Mariano Alvarez at ang
kanilang pagkatalo, katulad ng
kanyang anak na si Santiago)
pagkaubos ng armas at bala, at
- Sanguniang Magdalo -
mababang karanasan ng mga
Munisipalidad ng Kawit (Emilio
kumander.
Aguinaldo at Baldomero
Aguinaldo)
Mga Digmaan Pagbuo ng Nasyonalidad Kondisyon ng Pilipinas
Aguinaldo at ang Tagumpay ng Pagkapangulo ni Marcos Sr. Batas Militar
- Nagkaroon ng alitan sa pagitan ng Pagkatatag ng Pamahalaang Insular - Itinuturing ito na " golden age" sapagkat pagkatapos ng Digmaan at Mga Patakaran at Kasunduang Panlipunang Isyu
Sentralisasyon Nanalo si Ferdinand Marcos Sr. bilang Mga Protesta Tinanaw ni Marcos ang mga protesta
Amerika at Espanya na nauwi sa at Komonwelt nagkaroon ng pampublikong edukasyon, Pagkaudlot ng Neokolonyalismo Pang-Ekonomiya Kahit na natapos na ang kolonisasyon
- Imus Assembly - iminungkahi ng mga ika-10 presidente ng Pilipinas noong Hindi nanahimik ang bilang akto ng komunismo at banta
Spanish-American War. Upang tapusin - Pagkatapos ng digmaan, inimungkahi pag-unlad ng teknolohiya sa komunikasyon, Imperyalismong Amerikano Tinulungan ng mga Amerikano ang mga Tumulong din ang EU upang ng mga Amerikano sa Pilipinas, Ang Daan Tungo sa 1986 People Mga Hamon ng Pagbabago Matapos ang Diktadurang
pinuno ng Magdalo ang kanilang mga 1965. Pinagtuunan niya sa kaniyang mga Pilipino sa mga sa kanyang kapangyarihan at sa Ang Bansa mula noong 1992
ang digmaan at ibigay ng Espanya sa ng Cooper Act (1902) ang paglikha at at ang pag-usbong ng iba't ibang - Nanalo ang puwersang militar Pilipino na patalsikin ang mga Hapones makabangon ang Pilipinas pagkatapos ng mayroon pa ring impluwensiya ang mga Power Marcos (1986-1992)
pagbabago sa sistema ng Katipunan, termino ang pagpapagawa ng mga di-kaaya-ayang publiko. Ang nangyaring pagbomba
Amerika ang pamamahala sa Pilipinas, pangangasiwa ng Estados Unidos ng institusyon na tumulong sa pagbuo ng ng Hapon laban sa mga sa Pilipinas. Sila ay nagtagumpay at digmaan sa pamamagitan ng mga ito sa mga Pilipino. Ang pagpatay kay Benigno Aquino Jr., Hinarap ng pamahalaang Aquino ang:
ngunit karamihan ay tumutol kaya sila ay imprastraktura, pagpapabilis ng nangyayari sa bansa, sa Plaza Miranda ang nag-udyok sa Fidel Ramos (1992-1998)
nilagdaan ang Treaty of Paris (1898). isang pamahalaang sibil sa Pilipinas sa pambansang pagkakakilanlan sa Amerikano sa pamamagitan tinupad naman ng mga Amerikano ang patakaran at kasunduan bilang moral 1. Colonial Mentality - mas tinatangkilik na lider ng oposisyon ni Marcos, ang - naghihingalong ekonomiya
natalo. industriyalisasyon, at ang kaya marami ang kaniya na isuspende ang Writ of - nilagdaan ang peace agreement sa Moro National
- Hindi tinanggap ng mga Pilipino ang pamamagitan ng pagtatag ng mga pamamagitan ng pagpreserba at ng sopresang pag-atake. Dahil kanilang pangako na palayain ang obligations sa dating kolonya. ng mga Pilipino ang produktong mula sa naging dahilan ng tatlong araw na rally - pamahalaang salat sa pinansiya
- Tejeros Assembly - nagkaroon ng pagpapalawak ng kapangyarihang nagprotestang mga Habeas Corpus. Noong Setyembre Liberation Front (MNLF)
pamahalaang militar ng Amerika kaya pamahalaang insular. pagpapaunlad ng iba't ibang larangan ng sa pagkakapanalo, ang mga Pilipinas pagkatapos ng sampung taon. 1. Bell Trade Relations Act - nagkaroon EU kaya nagkaroon ng economical sa EDSA na nilahukan ng mahigit 2 - napunta ang 40% ng pamabansang badyet sa pagbabayad
dayaan noong eleksyon para sa bagong militar. estudyante laban sa 21, 1972 naman ay ipinahayag ni - pagpapatupad ng Electric Power Crisis Act (EPCA)
nagkaroon ng Philippine-American - Naipasa ang Tydings-Mcduffie Act sining tulad ng publikasyon, wika, imperyalistang Amerikano ay Dahil sa ekonomikal na krisis dulot ng ng free trade sa pagitan ng Pilipinas at EU imbalance na tinugunan naman ni dating milyong katao upang patalsikin sa ng malaking utang na panlabas na nagkakahalaga ng $26
pinuno ng rebolusyunaryong kilusan Siya ay nanalo ulit noong 1969 at kaniyang pamamahala. Marcos na ilalagay niya ang kabuuan noong 1993 na tumugon sa lumalalang krisis ng
War. Sa kasamaang palad, natalo ang (1935) kung saan nangako ang Amerika pagpipinta, katutubong sayaw at kanta, sumuko at ang Pilipinas pagkasira ng mga imprastraktura, ngunit dahil sa pinsala sa mga industriyal Presidente Carlos P. Garcia ng puwesto ang diktador. Umalis na ang bilyon na nakahadlang sa pagpapatupad ng malawakang
kaya nanalo si Aguinaldo. At sa wakas nagsilbi sa kanyang pangalawang Umabot ito ng ilang ng Pilipinas sa ilalim ng Batas Militar. kakulangan ng elektrisidad
mga rebolusyunaryo na pinangunahan na magiging isang malayang bansa musika, at mga pelikula. naman ay napasailalim sa nahirapang magsarili ang Pilipinas. Ang at agrikultural na pasilidad sa Pilipinas, pagpapa-implementa ng Filipino First pamilyang Marcos bago pa man lusubin reporma sa mga batayang pangangailangan ng mga tao
ay nanaig na ang sentralisasyon laban termino bilang presidente ngunit ito ay buwan na tinawag na Maraming nilabag na karapatang - nabawasan ang epekto ng 1977 Asian Financial
ni Emilio Aguinaldo dahil sa kakulangan pagkatapos ng sampung taong panahon - Subalit, dahil sa hegemonya ng mga puppet government ng mga kondisyon ng Pilipinas ang naging daan mas nakabenepisyo/profit ang Amerika. Policy. Subalit ito ay hindi sapat upang ng mga anti-diktaturya ang tulad ng pabahay, kalusugan, edukasyon, at trabaho
sa konsultatibong pamamaraan. napuno ng mga kontrobersiya patungkol " First Quarter pantao lalo na sa sinumang Crisis sa bansa
ng mga armas at watak-watak na ng transisyon. Dahil dito, naitatag ang imperyalistang Amerikano, ang mga Pilipino pasistang Hapones sa loob ng upang magkaroon muli ng espesyal na 2. Tydings Rehabilitation Act - nagbigay sugpuin ang colonial mentality. Malakanyang, at sa parehong araw ay - kakulungan ng elektrisidad
- Noong 1897, nasakop muli ng Espanya sa krisis sa ekonomiya, implasyon, at Storm", at nasundan nagpapakita ng paglaban sa - pagsigla ng ekonomiya, tinaguriang " Next Economic
pag-aalsa. Tinanggap nila ang pamahalaang Komonwelt (1935-1946) ay nagkaroon ng colonial mentality na tatlong taon (1942-1945). relasyon ang dalawang bansa na ng pinansiyal na tulong ang Amerika sa 2. Elitist Nationalism - umusbong din nanumpa si Cory Aquino bilang - pagbasura ng Senado ng Pilipinas sa Philippine-American
ang Cavite at si Aguinaldo ay gumawa utang dahil na rin sa dami at mahal ng pa ito ng protesta mula gobyerno. Halimbawa ang iligal na Tiger of Asia"
pagkatalo at nanumpa ng katapatan na nagsilbing preparasyon upang nakaapekto sa pagpapahalaga at tinatawag na neokolonyalismo. halagang $620 milyon para sa ang pagpabor ng mga taong nasa upper presidente at nangakong ibabalik ang Treaty of Friendship, Cooperation and Security
ng paraan para sa kapayapaan ngunit kanyang naging proyekto. Kasali rin sa sa Unibersidad ng pag-aresto at pagkulong, pagpatay,
sa mga mperyalistang Amerikano. tuluyang makamit ang kalayaan. pagtangkilik sa sariling atin. rehabilitasyon ng mga pasilidad ngunit class ng lipunan at mga pulitiko sa demokrasya sa Pilipinas. - karahasan at kawalan ng kapayapaan dahil sa paglawak
sumang-ayon na lamang siya na kanyang isyu ay ang talamak na Pilipinas - Diliman na samu't saring pisikal at sekswal na Joseph Estrada (1998-2001)
kapalit naman nito ang pagkakaroon nila pagtanggap ng pamamaraan ng mga ng operasyong militar sa kanayunan at paglakas ng
ipatapon kasama ang kanyang mga korapsyon; pati na rin ang kanyang tinawag na " Diliman pang-aabuso upang makakuha ng - itinatag ang National Anti Poverty Commission
ng Parity Rights, kung saan may Amerikano dahil ito ay magdudulot ng impormasyon, pang-blackmail, at mga liquidation squads ng magkabilang kampo
tinyente sa Hongkong kapalit ng pera at hinihinilaang pandaraya sa Commune" . - inilunsad ang Enterprise Development for the Poor
karapatan ang mga Amerikanong gamitin benepisyo sa kanila. pang-haharass. - harasment ng militar at pulisya sa mga lider ng mga
blankong pangako na reporma. eleksyon. - nasamsam ang mga MILF Headquarters at mga
ang mga yaman ng Pilipinas at sila ang makakaliwang kilusan
kampo
magpapatakbo ng mga pampublikong - patuloy na pakikidima ng mga komunista
- nagkaroon ng EDSA Revolution 2 dahil sa kawalan
utilidad. (CPP-NPA-NDF)
ng kaayusan sa pamamahala at sa samu't saring
3. Usapang Militar at Seguridad - - pakikidigma ng mga Moro at pulitikang separatismo ng
iskandalo at katiwalian
Inilunsad ang Military Bases Agreement MIM
(MBA) at Military Assistance Agreement
(MAA) (1947), at Mutual Defense
Gloria Arroyo (2001-2010)
Treaty (1951) bilang suportang
- pagtaas ng Gross Domestic Product (GDP)
militar.
- pagpapatupad ng Expanded Value Added Tax
(EVAT) Law upang matugunan ang kakulungan ng
pondo sa bansa
- pakikipagsundo ng mga komunista na ipagpatuloy
ang usapang pangkapayapaan
- paglakas ng iba't ibang kilusang bayan na
nagsusulong para sa demokrasya at ibba pang
interes