Câu 7.

Anh/chị hiểu thế nào là giá trị nội tại và giá trị ngoại suy của 1
KQNC? Những yếu tố nào ảnh hưởng đến giá trị nội tại, giá trị ngoại suy?
Cho VD minh họa.
TÝnh gi¸ trÞ
§-a ra c¸c kÕt qu¶ cã tÝnh gi¸ trÞ chÝnh lµ toµn bé
mèi quan t©m cña c«ng viÖc lµm gi¶m thiÓu c¸c sai sè
trong nghiªn cøu nãi c¸ch kh¸c, ®¶m b¶o tÝnh fias trÞ
cña nghiªn cøu chÝnh lµ nh»m ng¨n ngõa mét sè lo¹i
sai sè hÖ thèng: ss hÖ thèng thiÕt kÕ. C¸c ss hÖ
thèng thiÕt kÕ cã thÓ lµm tæn h¹i ®Õn c¶ tÝnh gi¸ trÞ
néi t¹i vµ ngo¹i suy.
TÝnh gi¸ trÞ ®-îc ®Þnh nghÜa nh- sau:
TÝnh gi¸ trÞ lµ ph¹m vi trong ®ã toµn bé nh÷ng kÕt
qu¶ thu ®-îc tõ mét nghiªn cøu lµ chÝnh x¸c, xÐt vÒ
ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu, tÝnh ®¹i diÖn cña mÉu nghiªn
cøu vµ b¶n chÊt cña quÇn thÓ tõ ®ã mÉu ®-îc rót ra.
TÝnh gi¸ trÞ gåm cã 2 lo¹i, néi t¹i vµ ngo¹i suy:
+ TÝnh gi¸ trÞ néi t¹i:
Lµ ph¹m vi trong ®ã c¸c kÕt qu¶ cña mét nghiªn cøu
ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng thËt sù cña mÉu nghiªn cøu mµ
kh«ng cã bÊt cø sù gi¶i thÝch nµo kh¸c, nh- lµ sai sè
ngÉu nhiªn, sai sè hÖ thèng vµ nhiÔu. Môc tiªu quan
träng chñ yÕu cña thiÕt kÕ nghiªn cøu, thùc hiÖn, ph©n
tÝch vµ diÔn gi¶i kÕt qu¶ lµ t¨ng tèi ®a tÝnh gi¸ trÞ
néi suy.
Gäi Gi¸ trÞ néi t¹i v× nã ¸p dông cho nhãm BN nhÊt
®Þnh, ®-îc quan s¸t trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh vµ
kh«ng thÓ ¸p dông cho nh÷ng bÖnh nh©n kh¸c.
Gi¸ trÞ néi t¹i cña nh÷ng quan s¸t l©m sµng ®-îc x¸c
®Þnh bëi viÖc chóng ®-îc tiÕn hµnh tèt vµ ®· ®-îc xö
lý ®Ó lo¹i trõ c¸c ss hÖ thèng vµ gi¶m thiÓu ss ngÉu
nhiªn. §Ó cho c¸c quan s¸t l©m sµng cã Ých th× gi¸ trÞ
néi t¹i lµ cÇn nh-ng ch-a ®ñ.
Ví dụ: nữ mang guốc cao hay bị gãy xương thì phát hiện đó cần phải đặt
trong bối cảnh sinh học, và câu hỏi đặt ra là có lí do sinh học nào làm cho người
phụ nữ mang guốc cao gót bị gãy xương; nếu không thì phát hiện đó chưa đáp
ứng tiêu chuẩn giá trị nội tại. Giá trị nội tại có ý nghĩa quan trọng trong qui
trình nghiên cứu. Nếu tiêu chuẩn chính xác và tin cậy được duy trì thì giá trị nội
tại cũng được duy trì một phần lớn.
+ TÝnh gi¸ trÞ ngo¹i suy:
§-îc biÕt ®Õn nh- sù kh¸i qu¸t hãa, lµ ph¹m vi trong
®ã c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cã thÓ ¸p dông cho toµn quÇn
thÓ, kh«ng chØ riªng quÇn thÓ nghiªn cøu. Sù ¸p dông
nµy ®-îc cho lµ gi¸ trÞ ngo¹i suy cña nghiªn cøu: nÕu
mét nghiªn cøu kh«ng cã gi¸ trÞ ngo¹i suy, c¸c kÕt qu¶
sÏ kh«ng ¸p dông ®-îc cho mét quÇn thÓ réng h¬n.
Kh«ng cã qui luËt chung nµo ®Ó gióp kh¸i qu¸t hãa
tõ mét nghiªn cøu cho mét quÇn thÓ réng h¬n. Qu¸
tr×nh nµy kh«ng ®¬n gi¶n lµ vÊn ®Ò tÝnh ®¹i diÖn thèng
kª mµ cßn ®ßi hái ®¸nh gi¸ sù thÝch hîp vÒ sinh häc
cña mét kÕt qu¶ cho mét quÇn thÓ ®· biÕt.
C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng:
+ C¸c ss thiÕt kÕ vi ph¹m tÝnh gi¸ trÞ néi t¹i cña
nghiªn cøu cã nhiÒu: ss chän, ss th«ng tin, nhiÔu…
+ Mét nghiªn cøu kh«ng cã g× ®¸ng nghi ngê, cã gi¸
trÞ néi t¹i cao vÉn cã thÓ bÞ sai lÇm hoµn toµn khi
®em KQNC ®ã tæng qu¸t ra cho c¸c BN kh¸c. §ã lµ v× vÉn
cßn 1 lo¹i ss lµ ss mÉu.
+ TÝnh tæng qu¸t hãa th-êng Ýt ®-îc gi¶I quyÕt tháa
m·n ë bÊt kú mét nghiªn cøu nµo. Ngay c¶ khi ®èi víi 1
quÇn thÓ ®-îc x¸c ®Þnh theo ®Þa d- th× còng vÉn lµ mét
mÉu bÞ sai sè so víi quÇn thÓ réng h¬n.
VD: BN n»m viÖn lµ mÉu chøa sai sè cña c- d©n th-êng
tró 1 vïng, 1 tØnh…
Bæ sung nhiÒu trung t©m y tª th× cã thÓ gi¶I quyÕt
®-îc tÝnh tæng qu¸t hãa nh-ng ng-êi ta th-êng kh«ng
lµm c¸ch nµy v× phÇn lín c¸c nghiªn cøu l©m sµng ®-îc
tiÕn hµnh trong nh÷ng trung t©m y häc vµ bëi v× BN
hoÆc c¸c trung t©m nµy th-êng ®¹i diÖn cho nh÷ng giai
®o¹n cuèi cïng cña bÖnh, nªn sai sè lÊy mÉu trong
nghiªn cøu l©m sµng cã khuynh h-íng phãng ®¹i møc ®é
nghiªm träng cña bÖnh