Εξίσωση Bernoulli και Σύστηµα Αναφοράς

Το υποβρύχιο ylikonet βρίσκεται

βυθισµένο στη θάλασσα σε βάθος 6m και
κινείται µε σταθερή ταχύτητα µέτρου
18km/h και φορά όπως φαίνεται σχήµα. Η H=6m
πυκνότητα του θαλασσινού νερού στο
βάθος αυτό είναι ρ=1025 kg/m3.
α) Ποιο σύστηµα συντεταγµένων πρέπει να ylikonet
πάρουµε ώστε η ροή να είναι µόνιµη και να V0=18km/h
µπορεί να εφαρµοστεί η εξίσωση του
Bernoulli;
β) Να υπολογιστεί η µέγιστη πίεση που ασκείται στο υποβρύχιο.
∆ίνεται ότι το νερό είναι ακίνητο, η επιτάχυνση της βαρύτητας g =9,8m/s2 και
Patm=1,013·105 Pa
Απάντηση

α) Σε ένα σύστηµα ακίνητο στη Γη η ροή δεν είναι µόνιµη. Για παράδειγµα έστω ότι το
υποβρύχιο κινείται µε ταχύτητα V0 στο ακίνητο νερό. Ως προς ένα σύστηµα ακίνητο στη
∂Vi
Γη, βλ. σχήµα 1, η ταχύτητα του νερού σε ένα σηµείο δεν είναι σταθερή δηλ. ≠ 0.
∂t
Όταν το υποβρύχιο
είναι στη θέση Α υν,Β= 0 υν,Α= V0
τότε η ταχύτητα του
νερού στη θέση Α (Β) (Α)
είναι υΑ=V0 µε παρατηρητής
φορά προς τα υν,Β= V0 υν,Α= 0
αριστερά. Αυτό
συµβαίνει γιατί
κατά την κίνηση Σχήµα 1
του υποβρυχίου, το
µπροστινό τµήµα του δηλ. η πλώρη ¨συµπαρασύρει¨ το νερό που είναι σε επαφή µε αυτή
αποκτώντας έτσι την ταχύτητα του υποβρυχίου. Αντίστοιχα στη θέση Β είναι µηδέν
δηλ.υΒ=0.
Τη στιγµή που το υποβρύχιο είναι στη θέση Β η ταχύτητα του νερού στη θέση Α είναι
µηδέν δηλ. υΑ=0 και στη θέση Β υΒ=V0 µε φορά προς τα αριστερά. δηλ. παρατηρούµε
ότι οι ταχύτητες στα διάφορα σηµεία δεν έχουν σταθερές τιµές και η ροή δεν είναι
∂Vi
µόνιµη. ∆ηλ. ≠0
∂t
Η εφαρµογή της εξίσωσης Bernoulli στα σηµεία (A) και (B) θα δώσει λανθασµένο
1
αποτέλεσµα pB = p A + ρV02 . Το αποτέλεσµα είναι λανθασµένο µιας και η στατική
2
πίεση στο Β βγαίνει µεγαλύτερη από την πίεση ανακοπής στο σηµείο Α.

1
Αντίθετα στο σύστηµα του υποβρυχίου, βλ. σχήµα 2, η ροή είναι µόνιµη. Για
παρατηρητή που βρίσκεται πάνω στο υποβρύχιο ο ίδιος αντιλαµβάνεται ότι είναι
ακίνητος δηλ. υυποβ=0. Ενώ για Ατµόσφαιρα
το νερό αντιλαµβάνεται ότι Γ
κινείται µε ταχύτητα µέτρου παρατηρητής
Vνερού=V0 και φορά προς τα
δεξιά. (Μας ενδιαφέρει η Vνερού =V0
σχετική ταχύτητα µεταξύ
ρευστού και υποβρυχίου) υν,Β= V0 (Α)
Η χρήση της εξίσωσης Bernoulli (Β) ● υν,Α= 0
δίνει σωστό αποτέλεσµα
1
p A = pB + ρV02 .
2 Σχήµα 2

β) Η µέγιστη πίεση θα εµφανίζεται στο σηµείο της ελάχιστης ταχύτητας όπως προκύπτει
από την εξίσωση Bernoulli δηλ. στο σηµείο ανακοπής Α.

Εφαρµόζουµε την εξίσωση Bernoulli κατά µήκος της ρευµατικής ΑΒ, θεωρώντας το
σηµείο Β ότι βρίσκεται αρκετά µακριά από το υποβρύχιο ώστε να µην επηρεάζει τη ροή
και η σχετική ταχύτητά του να είναι V0.

km 1000m
V = 18 = 18 = 5m / s
h 3600 s
hA = hΒ
1 1 1
p A + ρυ A2 + ρ gh A = pB + ρυ B2 + ρ gh A ⇒ p A = pB + ρV02 ⇒
2 2 υΑ =0 2
1 1
p A = p Atm + ρν g Η + ρν V02 ⇒ p A = 1, 013·105 + 1025·9,8·6 + 1025·52 ⇒
2 2
p A = 1, 013·10 + 60270 + 12812,5 ⇒ p A = 1, 013·10 + 73082,5 = 1, 013·105 + 0, 730825·105 ⇒
5 5

p A = 1, 743825·105 ⇒ p A = 1, 74·105 Pa

Επειδή η ροή είναι µόνιµη στρωτή και οι ρευµατικές γραµµές οριζόντιες και
παράλληλες και δεν επιταχύνεται στην κατακόρυφη διεύθυνση η πίεση στο Β µακριά
από το υποβρύχιο είναι:
PB – PΓ = ρν·g·H ⇒ PB = PΓ + ρν·g·H ⇒ PB = Patm + ρν·g·H

Σχόλια
1) Τα φαινόµενα ροής γύρω από ένα σώµα είναι ίδια είτε το σώµα κινείται µε
σταθερή ταχύτητα και το ρευστό ηρεµεί, είτε το σώµα ηρεµεί και το ρευστό
κινείται µε αντίθετη ταχύτητα. Κατά την εφαρµογή της εξίσωσης Bernoulli, όταν
έχουµε εµπόδιο που κινείται µε σταθερή ταχύτητα µέσα σε ακίνητο ρευστό (π.χ.
αεροπλάνο), η ταχύτητα που υπεισέρχεται στον τύπο είναι η σχετική ταχύτητα του
ρευστού ως προς το εµπόδιο. ∆ηλαδή, την εξίσωση του Bernoulli την γράφει ο
παρατηρητής που βρίσκεται πάνω στο εµπόδιο. Αυτό γίνεται διότι η ροή µε

2
 σύστηµα αναφοράς ένα παρατηρητή στο έδαφος δεν είναι µόνιµη. Τουναντίον µε
σύστηµα αναφοράς το εµπόδιο η ροή είναι µόνιµη.
2) Αν κινούνται και το ρευστό και το εµπόδιο µε σταθερές ταχύτητες τότε επιλέγεται
σαν σύστηµα αναφοράς το εµπόδιο και η ταχύτητα ροής είναι η σχετική ταχύτητα




του ρευστού ως προς το εµπόδιο. ∆ηλ. υ = Vρευσ − υεµπ , όπου Vρευσ και υεµπ οι

ταχύτητες του ρευστού και του εµποδίου όπως τις µετρά ένας ακίνητος
παρατηρητής που βρίσκεται στο έδαφος.
3) Προσοχή για να µπορούµε να έχουµε εφαρµογή της εξίσωσης Bernoulli και η ροή
να είναι µόνιµη θα πρέπει οι ταχύτητες του ρευστού και του εµποδίου να είναι
σταθερές. Αν όχι τότε θα πρέπει να καταφύγουµε σε εξισώσεις που αφορούν µη
µόνιµη ροή. Π.χ αν το υποβρύχιο επιταχυνόταν, η ροή θα ήταν µη µόνιµη µε
οποιοδήποτε σύστηµα αναφοράς και να παίρναµε. Στην περίπτωση αυτή
υποχρεωτικά θα χρησιµοποιούσαµε ανάλυση για µη µόνιµη ροή. Το ίδιο αν θέλαµε
θα µπορούσαµε να κάνουµε και στο παράδειγµά µας αν παίρναµε σύστηµα
αναφοράς το έδαφος.

Χ. Αγριόδηµας