BIOLOGIA ŚWIATA ZWIERZĄT

08. 10. 2021r.

Wykład 1
Takson monofiletyczny – ibejmuje wszystkich potomków ostatniego wspólnego przodka – np. ssaki.
Takson parafiletyczny (grad) – obejmuje cześć potomków ostatniego wspólnego przodka – np. prostisty (przodkowie
roślin, grzybów i zwierząt; np. gady – bo nie objemują ptaków; np. gady ssakoształtne – bo nie ubemują ssaków.
Takson polifiletyczny – obejmuje organizmy pochodzące od różnych przodków. Wykazują podobieństwo na skutek
konwergencji. Np. zwierzęta stałocieplne (ptaki i ssaki).

Budowa protistów i sposób odżywiania

 grzybopodobne – heterotroficzne. Jednokomórkowe lub wielokmórkowo plechowce. Celulozowa ściana
komórkowa,
 roślinopodobne – większość autotrofów. Jednokomórkowe, kolonijne lub wielokomórkowe plechowce.
Chloroplasty, ziarna skrobi. Wiele ma celulozową ścianę komórkową.
 zwierzęce – heterotroficzne. Jednokomórkowe lub kolonijne. Brak ściany komórkowej + lizosomy, + glikogen
i tłuszcze.

Typy budowy (formy komórki) – jest to główne kryterium podziału pierwotniaków

 wiciowce – stały kształt ciała, poruszanie się za pomocą wici -> ameby – zmienny kształt ciała, nibynóżki.
 słonecznice – kuliste, cienkie promieniste nibynóżki,
 sporowce – brak organelli ruchu,
 orzęski
Retikulum endoplazmatyczne – gładkie (agranularnle), szorstkie (granuluralne – ergastoplazma)

Protista – takson parafiletyczny: część potomków ostatniego wspólnego przodka.

Budowa pierwotniaka – grudka cytoplazmy otoczana pellikulą.

Pelikula – błona komórkowa = plazmolemma podścielona tworami usztywniającymi (np. warstwą pęcherzykową –
alweole.

U Eugleniny = klejnotki
 błona komórkowa,
 epiplazma (zawiera białka – artykuliny),
 mikrotubule (liczba i lokalizacja zależna od gatunku),
U Apicomplexa
 błona komórkowa,
 wewnętrzny kompleks pellikularny (kompleks -> 2 błon leżących 15-10 mikrmetrów pod błoną komórkową).
U orzęsków
 pellikula
o błona komórkowa,
o alweole,
o epiplazma,
 infraciliatura – tworzona przez ciałka podstawowe oraz związane z nimi struktury włókniste i mikrotubularne.
Wszystkie te elementy tworzą korteks.

Ruch – pełzanie, pływanie.

Pseudopodia = nibynóżki. Służą do porusznia się, odżywiania się i odbiernia bodźców.
 lobopodia – szerokie, płatowate,
 filopodia – nitkowate,
 retikulopodia – siecowate u otwornic,
 aksopodia – cienkie i nitkowate, zawierają mikrotubularny szkielet, u słonecznic.
Undulipodia -wypustki cytoplazmatyczne o stałym charakterze zaopatrzone w tubularny szkielet 9+2.
Ruch rzęsek czy wici – polega na mechanizmie śluzowych dubletów mikrotubul peryferycznych względem siebie,
dzięki ATPowej aktywności ramion dyneinowych.

Mitochondria
 pierwotniaki aerobowe,
 pierwotniaki anaerobowe -mogą nie mieć mitochondriów (Entoameba, Trypanosoma, Trichomonas),
 kinetoplast – struktura podobna do mitochondriiów, niektóre wiciowce zwierzęce, leżą za kinetostomem, w
czasie podziału dzieli się i przechodzi do komórek potomnych.

Odżywianie
 całą powierzchnią ciała chłoną pokarm – saprofityczne,
 fagocytoza,
 cytostom -> cytopyge,
 pinocytoza.

Rozmnażanie bezpłciowe
 podział podłużny i poprzeczny – mitoza, ortomitoza z metafazą, pieuromitoza – bez metafazy, chromosomy
układają się nie na wrzecionie lecz na błonie jądrowej,
 podział endodiogeniczny – wytworzenie wewnątrz komórki macierzystej dwóch komórek potomnych,
 podziały wielokrotne – schizogonia – jednoczesny podział na wiele osobników potomnych; palintomia –
szereg podziałów wewnątrz cysty; endopylogenia – wytworzenie wewnątrz komórki macierzystej wielu
komórek potomnych.

Aparat Golgiego – w komórkach euokariotycznych.

Struktur łuskowata – diktiosomowa. Komórki większości pierwotniaków, roślin i zwierząt bezkręgowych. Równolegle
ułożone cysterny (2:6), pęcherzyki i wakuole na brzegach. Mnożą się i przechodzą po połowie do komórek
potomnych.

Wiciowce – aparat Golgiego wchodzi w skład aparatu parabazalnego – funkcja wydzielnicza?

Ciałko parabazalne – zmodyfikowany aparat Golgiego.
Włókna parbazalne – wyrastające z ciałek podtsawowych wici.

Oddychanie
 całą powierzchnią ciała,
 przepływ wody przez komórkę,
 beztlenowp, np. pasożty wewnętrzne,
 symbiotyczne glony – zoochiorelle.