Ethiek

HC Meta-ethiek 15 oktober

Fenomenologie van morele oordelen

1. morele oordelen pretenderen waar (objectief) te zijn. verschil smaakoordeel en
moreel oordeel. (objectivistische fenomenologie (hoe ze aan ons verschijnen))

2. We twijfelen over onze morele oordelen naar aanleiding van wat anderen vinden.

3. Morele oordelen motiveren. (subjectivisten)

Morele oordelen van buitenaf

In de wereld zelf is niets slechts in het ding/handeling zelf.
Moreel oordeel lijken niet vast te zitten aan dingen zelf.
Om uit feiten (de realiteit) waarde af te leiden kan niet.
 als niets een normatief oordeel waar lijkt te kunnen maken, waarom
denken en spreken we dan alsof dit wel zo is?

Probleem subjectivisme:
Morele discussies zijn geen discussies over wat moreel verboden of toegestaan is,
maar zijn volgens hen discussie over wat personen vinden.
Waarheid hangt van subject af.
Oplossing A: afstappen van pretentie van waarheid. We spreken we niet over
waarheid maar over iemands gevoel. NON COGNITIVISME
Oplossing B: Ondanks dat de waarheid van een moreel oordeel bepaald wordt
door wat een subject vindt, is er 1 waarheid die we eig. Diepdown vinden
REALISTISCH SUBJECTIVISME

Pretenderen morele oordelen waar te zijn  moreel taalgebruik (taalfilosofie)

Slecht wordt toegeschreven aan stelen ( wat zeggen we ?)
Cognitivisme: Stelen is slecht heeft waarheidswaarde (1 of 0)
 netzoals feitelijke claims ( bijv. wolken zijn wit)
Non-cognitivisme: Morele claims drukken geen waarheidswaardes uit
 slechts verlangens of houding erover uitdrukken
Non-Cognitivsme: functie van morele uitspraken is niet uitdrukken van een waarheid
Maar houding : X is goed = Hoera voor X
-problemen: -Ons moreel taalgebruik lijkt niet expressivistisch te zijn (oplossing
Blackburn)
-Hoe onderscheid tussen vormen van ‘hoera’ (moreel of op verjaardag)
- Moraal is niet alleen een uitdrukking van iets. Moraliteit wordt heel
serieus genomen (sterven voor gelijkheid e.d.), veel meer dan uitdrukken
van een emotie.
- Is oordeel alleen afhankelijk van je attitude (slavernij)
Manier naar meta-ethiek kijken:
- epistemologie  objectivisme- subjectivisme
- metafysica (hangt samen met taalfilosofie) realisme – anti-realisme
 is er een morele realiteit? Zijn er feiten in de wereld die normatief geladen
zijn?

Objectivistisch realisme: Morele werkelijkheid bestaat buiten van wat wij, mensen, goed
vinden.
Subjectivistisch realisme: Er is wel 1 waar oordeel maar deze realiteit is
binnen/afhankelijk van wat mensen goed vinden. We hebben allemaal dezelfde mentale
toestand t.o.v. bepaalde handelingen.

Antirealisme: Er is geen morele werkelijkheid die morele oordelen waar kan maken.
Er is geen waarheid buiten de oordelen waarmee de zinnen
corresponderen.
I. morele oordelen pretenderen NIET waar te zijn (non-cognitivisme)
II. Morele oordelen pretenderen WEL waar te zijn, maar er is niets dat
deze oordelen waar kan maken. (error-theory)

Probleem van objectivisme = probleem realisme

Error theory:
Er is geen normatieve waarheid hoewel onze oordelen wel sterven naar waarheid.
Moraal is een illusie

Argument from Queerness

a. Metafysisch merkwaardig: er bestaan geen eigenschappen in de wereld die
kunnen doen wat nodig is voor morele eigenschappen, nml. MOTIVEREN
!!Feiten motiveren niet!!
b. Epistemologisch merkwaardig: stel die feiten zijn er, hoe weten we dan dat
het daaraan toe behoort, hoe krijgen we toegang tot deze informatie?  onze
zintuigen tonen ons geen morele eigenschappen.
Argument from relativity:
De grote diversiteit aan normatieve opvattingen kunnen we het beste verklaren
door te denken dat ze een uitdrukking zijn van een manier van leven.

Problemen error theory:

a. Moeten we ons niet minimaal bewust zijn van de illusie van onze
oordelen?
b. Als error theory waar is, is dan alles toegestaan? Als niet, waarom?
Tegen Queerness: Morele eigenschappen motiveren niet (to be doneness is niet erin
opgesloten). Niet nodig voor realisme
Tegen relativity: zoveel verschil is er niet. Realisten kunnen dit alsnog verklaren 
andere culturen hebben in geschiedenis een ander (slecht) pad belopen (dwaling)
Onderscheid binnen realisme:
Non-naturalisme: De morele eigenschap die een moreel oordeel waar maakt kunnen we
niet via wetenschappelijke middelen achterhalen. Feit en waarde zijn gescheiden,
moraal is haar eigen domein en daar is net zo goed kennis in mogelijk die onafhankelijk
is van wat een subject vindt. Is =niet ought

Naturalisme: Wel via wetenschap. Feit en waarde zijn niet gescheiden. Is= ought

WC Meta-ethiek 16 oktober

Dilemma’s meta-ethiek: Als niets kan zeggen waarom iets goed of slecht is, waarom doen
we het dan?

Eerste vraag binnen metha-ethiek: pretenderen we dat een morele uitspraak een
waarde heeft? Cognitivisme vs non-cognitivisme

Cognitivisme: Oordelen ‘proberen’ waarheid te rapporteren over de werkelijkheid.

(mackie)
Sommige morele uitspraken kunnen gecheckt worden aan de hand van een
morele werkelijkheid. JA – realist/subjectivist. Nee-Error-theory (anti-realisme)
 zijn die feiten in de morele werkelijkheid onafhankelijk van ons zelf. Ja
– Realist (Kant). NEE- Relativisme/subjectivisme (Hume)

Non-cognitivisme: Moreel oordeel pretendeert geen waarheidswaarde te hebben maar

drukt een houding of attitude uit. (ayer)

Ayer:
Absolutisme stelt dat een moreel oordeel niet bewijsbaar is. Log. Positivisten willen alles
empirisch bewijzen(dus als niet bewijsbaar dan niet goed). Intuïtie is niet bewijsbaar
dus ze kunnen moraliteit niet bewijzen dus bestaat niet (illusie).
We kunnen geen proposities doen over morele claims(geen waarheidsclaims).

Volgens subjectivisten is er een waarheid achter de morele claims. Je kan zeggen ‘ ik vind
stelen niet goed’. Er is wel dus een waarheid maar die hangt van jou subjectieve
mening/intuïtie af. Ayer zegt dat die waarheid er niet is, je kan wel die claim maken
maar wat je eigenlijk zegt is “ik vind stelen”. Het enige wat je doet is een toon aan geven,
een attitude maar die kan niet goed of slecht zijn. Dus er is ook geen contradictie meer
die subjectivisme oplevert.
Noncognitivisme argument:
P1. Niets kan waar of onwaar zijn dat niet door de wetenschap bestudeerd kan worden.
P2. Open question argument bewijst dat ‘goed’ niet bestudeerd kan worden door de
wetenschap.
C. ‘Goed’ heeft geen waarheidswaarde
Bij welke stroming hoort Mackie?
Error-theory
Cognitivisme is ‘impotente’ theorie. Pretendeert objectief waar te zijn maar kan niet
bewijzen in de werkelijkheid dat die er is.
-Geen subjectivisme want negatieve doctrine (ontkent objectieve moraal en populaire
ideeën in de samenleving) en ontologisch versus linguistisch of conceptueel
( subjectivisme).

Tegen objectivisme:

Argument of queerness:
Epistemologisch: als we ons bewust zouden zijn van bepaalde morele eigenschappen
dan zou het door een bepaald zintuig binnen moeten komen. Hoe krijgen we toegang tot
deze info?
Metafysisch: Er is geen feitelijke morele werkelijkheid, als je dit toch zou aannemen dan
zou het een heel ‘queer’ iets zijn buiten ons kenbare universum (ander domein). Als het
er in zou vallen dan zou het een feit zijn en feiten kunnen ons niet motiveren tot
handelen.

HC 17 oktober – Vrije wil en morele verantwoordelijkheid

Normatieve ethiek vereist dat je je KAN en moet houden aan de morele voorschriften.
Als je niet anders KAN ben je ook niet verantwoordelijk.

Verwijten en belonen/straffen is ook verbonden met het KUNNEN uitvoeren van morele
voorschriften.  mensen zijn verantwoordelijk voor de keuzes die ze maken.
 alternatieve mogelijkheden
controle: wat jij kiest gebeurt
Vrijheid en vrijheid van de wil zijn noodzakelijk om moreel verantwoordelijk te zijn.

Door opkomst moderne wetenschap, van waarom?  naar hoe?

 onstaan ijzeren wetten ( zwaartekracht) = determinisme.
onbreekbare ketting van oorzaak en gevolg
(deamon van laplace die alles kan weten)
Gevolg:
Kennis is macht (want je weet hoe dingen gaan)
Onzekerheid/pessimisme (ook wij zijn onderdeel van de ketting van laplace)

Oplossingen:

- Klassiek compatibilisme (zacht determinisme)

Vrijheid en determinisme zijn compatibel.
Eerst kijken wat vrijheid inhoud en hoe dit in determinisme zou passen
Vrijheid = kunnen doen wat je wil, vrij als
de criteria om onze vrijheid/verantwoordelijkheid te bepalen zijn
onafhankelijk van het determinisme.
- Libertarisme (incompatibilisme)

Vrije wil en determinisme zijn niet compatibel. Vrijheid van de wil en vrijheid van
handelen (compatibilisme)p zijn niet gelijk.

- Determinisme
Vrijheid en determinisme zijn incompatibel. Determinisme is bewezen door wetenschap
dus we zijn onvrij.

HC 18 oktober- Strawson Freedom and Resentment

Hoofdstelling vd tekst:
-Wat zou er gebeuren als het determinisme waar is?
-Wat gebeurt er met de houdingen (attitudes) die we naar elkaar hebben als het
determinisme waar blijkt te zijn?

3 reden waarom determinsime geen bedreiging is voor de praktijk van morele

verantwoordelijkheid.
- pragmatisch. Als we resentment laten varen dan doen we dat niet omdat we denken
dat alles voorbepaald is maar om andere redenen.
- Als we personal reactive attitudes kunne houden dan moeten we de vicarious reactive
attitudes ook houden (die zijn verbonden met elrkaar)
- In onze natuur als mens (maakt ons mens) zit het dat we elkaar verantwoordelijk
houden, in de relaties die we met elkaar aangaan blijkt dit dat we reageren op wat
anderen.. Als determinisme waar blijkt kunnen we onze natuur niet afschudden.

Reactive attitude: is de houding die je aanneemt in een relatie t.o.v, de

houding/handelingen vand de ander.
-Resentment (afkeuren)
-Objective attitude (iemand die object is van klinische studie, kinderen)
Niet meer als menselijke relatie maar als object (alleen
toepasbaar op 2e groep. Voor eerste groep blijft RA want je
schort het alleen even op je RA, maar blijft een mens met
verantwoordelijkheid en geen object.

2 groepen waarop we reactieve attitude moeten opschoren. Je voelt wel de reactieve

attitude maar schort het op.
-tegenover de handeling (onwetendheid, niet expres)
-tegenover de actor van de handeling tegen jou (schizofrenie,hersentumor)

Reactieve attitude is tegenover ‘malicous will’ van andere.

Optimist: zegt dat we praktijken zoals straffen kunnen rechtvaardigen omdat we

mensen kunnen conditioneren (betere samenleving)

Pessimist: niet alleen pragmatische functie maar mensen verdienen ook straf. Straffen
en strafverdienen zit in de menselijke natuur.

Strawson; de optimistische view moeten we modificeren zodat we geen metafisische

argumenten (pessimist) gebruiken maar toch de menselijke natuur waarderen. Niet
formeel of metafischische claim maar vanuit de menselijke natuur zelf, in de RA ligt de
verantwoordelijkheid, waarom we mensen kunnen straffen.