Akışkanlar Mekaniği Ders Notları - Bütün Bölümler

Akışkanlar Mekaniği
Dr. Osman TURAN

Makine ve İmalat Mühendisliği
osman.turan@bilecik.edu.tr
Kaynaklar
Ders Değerlendirmesi
Vize % 30
Ödev ve Kısa sınavlar % 20
Final % 50
Ders İçeriği
1 • Genel Bilgiler
2 • Akışkanların Özellikleri
3 • Akışkan Statiği
4 • Akışkan Kinematiği
5 • Akış Sistemlerinin Sonlu Kontrol Hacmi Analizi
6 • Akış Sistemlerinin Diferansiyel Analizi
7 • Boyut Analizi ve Modelleme
8 • Borularda Akış
Mühendislik Mekaniği
Şekil Değiştiren
Statik Dinamik
Cisimlerim Mekaniği
Mukavemet
Akışkanlar
Mekaniği
Durağan ve hareket halindeki akışkanların davranışlarını ve yine akışkanların diğer

akışkanlar ve katılar ile oluşturdukları sınırlardaki etkileşimleri inceler.
MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Bir cisme kuvvet uygulanırsa ?
Cisim hareket Cisim hareket Cisim şekil

etmeyebilir edebilir değiştirebilir
Statik (1.Sınıf) Dinamik (2.Sınıf)

Mukavemet (2.Sınıf)
Akışkanlar Mekaniği (3. Sınıf)

Akışkanlar Mekaniğinin Uygulama Alanları


Tacoma Narrows Bridge (Washington/ABD, 1938)

Akışkan Nedir?
Madde
Katı Sıvı Gaz
Akışkan
“Olanaklı en küçük kayma (kesme) gerilmesi etkisinde dahi,
sürekli olarak şekil değiştirebilen maddelere akışkan denir.”

Gerilme Nedir?
• Gerilme, birim alan başına

kuvvet olarak tanımlanır.
• Normal bileşen: Normal

gerilme
– Durgun bir akışkandaki
normal gerilme basınç
olarak adlandırılır.
• Teğetsel bileşen: Kayma

gerilmesi

Akışkan ile Katı Arasındaki Fark Nedir?
 Katı ve akışkan arasındaki temel fark, kayma gerilmesine maruz

kaldıklarında nasıl davranış gösterdikleri ile ilgilidir.
Katı: Akışkan:
Uygulanan kayma gerilmesine, bir Uygulanan kayma gerilme altında
miktar şekil değişimine uğrayarak sürekli olarak şekil değişimine uğrar.
direnç gösterebilir. Kayma Kayma gerilmesi birim zamandaki
gerilmesi şekil değişimi ile doğru şekil değişimi (şekil değiştirme hızı)
orantılıdır. ile doğru orantılıdır.
F F V
   
A A h

Sıvı ile Gaz Arasındaki Fark Nedir?
• Sıvılar, içerisinde bulundukları kabın şeklini alır ve yerçekimi etkisi

altında bir serbest yüzey oluşturur.
• Gazlar, gaz molekülleri kabın çeperleriyle temas edinceye kadar

yayılır ve tüm hacmi kaplarlar. Gazlar serbest yüzey oluşturamazlar.
Moleküller arası çekim kuvveti
katı sıvı gaz

Kaymama Koşulu ve Sınır Tabaka
• Deneysel gözlemler, hareket halindeki akışkanın

yüzeye yaklaştıkça hızının azaldığının ve
yüzeyde tamamen durduğunu göstermiştir.
• Katı bir yüzey ile doğrudan temas halinde olan

akışkanlar viskoz etkilerden dolayı yüzeye
“yapışırlar” ve kayma söz konusu olmaz, bu
durum kaymama koşulu olarak bilinir.
• Viskoz (sürtünme) etkilerin önemli olduğu

yüzeye yakın bölgelere sınır tabaka bölgesi adı
verilir.
• Kaymama koşuluna ve sınır tabaka oluşumuna

neden olan akışkan özelliği viskozitedir.
• Kaymama koşulu, akışkanlar mekaniği

problemlerinin analitik ve sayısal olarak
modellenmesinde önemli bir sınır koşulu
olarak kullanılmaktadır.

Akış Türleri : Viskoz ve Viskoz olmayan akış
• Sürtünme etkilerinin ihmal

edilemeyecek kadar önemli
olduğu akış
bölgelerine−Genellikle katı
yüzeye yakın bölgeler−viskoz akış
bölgeleri denir.
• Sürtünme etkilerinin basınç ve
atalet kuvvetlerine kıyasla küçük
olduğu bölgelere viskoz olmayan
akış bölgeleri denir.

Akış Türleri : İç ve dış akış
• İç akışlar, viskoz etkilerin

akış alanının tamamında
etkin olduğu akışlardır.
• Dış akışlarda viskoz

etkiler, kendini sadece
sınır tabaka ve art izi
bölgelerinde
göstermektedir.

Akış Türleri : Sıkıştırılabilir ve sıkıştırılamaz akış
Bir akışkanın hacmini değişebilme özelliğine “sıkıştırılabilirlik” denir.
• Akış esnasında yoğunluk

değişiminin çok küçük olduğu
durumlarda akış sıkıştırılamaz
olarak kabul edilir.
• Sıvı akışlarda genelde sıkıştırılamaz
akış sınıfına girer.
• Gaz akışları ise genelde
sıkıştırılabilirdir, özellikle yüksek
hızlı akışlar.
• Mach sayısı, Ma = V/c
sıkıştırılabilirlik etkilerinin önemli
olup olmadığına karar vermede
önemli bir parametredir..
– Ma < 0.3 : Sıkıştırılamaz
– Ma < 1 : Sesaltı
– Ma = 1 : Sonik
– Ma > 1 : Sesüstü
– Ma >> 1 : Hipersonik

Akış Türleri : Laminer ve Türbülanslı Akış
Laminer Akış:
• Çalkantısız akışkan tabakaları ile
karakterize edilen çok düzenli akışkan
hareketi laminer akış olarak
adlandırılır.
• Yüksek viskoziteli akışkanların düşük

hızlı akışları genellikle laminerdir.
Türbülanslı Akış:
• Yüksek hızlarda görülen ve hız
çalkantıları ile nitelendirilen çok
düzensiz akışkan hareketi türbülanslı
akış olarak adlandırılır.
• Hava gibi düşük viskoziteli akışkanların

yüksek hızlı akışları genellikle
türbülanslıdır.

Akış Türleri : Laminer ve Türbülanslı Akış
Türbülanslı Akış
Laminer Akış

Akış Türleri : Laminer ve Türbülanslı Akış : Reynolds Sayısı
ρ : yoğunluk (kg/m3)
μ : dinamik viskozite (kg/ms)
ν : kinematik viskozite (m2/s)
μ=ρν
Laminerden türbülanslı akışa geçiş, V : hız (m/s)

L : karakteristik uzunluk (m)
• geometri,
• yüzey pürüzlülüğü,
• akış hızı,
• yüzey sıcaklığı,
• akışkan türü ve daha birçok şeye bağlıdır.
Osborne Reynolds, 1880 yılındaki detaylı deneylerden

sonra, akış rejiminin esasen, akışkandaki atalet
kuvvetlerinin, viskoz kuvvetlere oranına bağlı
olduğunu keşfetmiştir. Bu orana Reynolds sayısı denir

Akış Türleri : Doğal ve Zorlanmış Akış

Akış Türleri : Bir, iki ve üç Boyutlu Akış
• Bir akış alanı en iyi şekilde hız dağılımı ile tanımlanır.

• Eğer akış hızı, temel boyutlarda birine, her ikisine yada her üçüne göre değişiyor ise sırası
ile bir, iki ve üç boyutlu olduğu söylenebilir.
• 1 ve 2-B’lu akışların analitik ve sayısal çözümleri 3-B’lu akışlara göre daha az karmaşıktır.
• Örnek: Tam gelişmiş boru akışında hız V(r) yarıçap r’nin ve basınç P(z) boru boyunca olan
mesafe z’nin fonksiyonudur.

Akış Türleri : Bir, iki ve üç Boyutlu Akış

Bölüm 2: Akışkanların özellikleri
Giriş
Bir sistemin herhangi bir karakteristiğine özellik denir.
Bilinenler: basınç P, sıcaklıkT, hacimV ve kütle m.
Az bilinenler: viskozite, ısıl iletkenlik, elastiklik modülü, ısıl
genleşme katsayısı, buhar basıncı, yüzey gerilimi.
Yoğun özellikler: Sistemin kütlesinden bağımsızdırlar.
Örnekler: sıcaklık, basınç ve yoğunluk.
Yaygın özellikler: Değerleri sistemin büyüklüğüne bağlı
olan özelliklerdir. Örnekler: toplam kütle, toplam hacim
ve toplam momentum
Birim kütle başına verilen özellikler özgül özellikler
olarak adlandırılır. Örneğin, özgül hacim v = V/m ve
özgül toplam enerji e=E/m.
ME33 : Fluid Flow 2 Chapter 2: Properties of Fluids

Sürekli ortam
Gaz fazında atomlar arasındaki
mesafe fazladır.
Ancak, biz analizlerimizde bir
maddenin atomik yapısını göz
ardı ederiz ve onu boşluksuz
homojen bir madde-sürekli
ortam- olarak göz önüne alırız.
Bu, bize maddenin özelliklerini
ortam boyunca düzgün bir şekilde
değişen büyüklükler olarak ele
almamıza olanak tanır.
Sürekli ortam kabulü çözümlenen
sistemin büyüklüğünün moleküller
arasındaki mesafeye oranla
büyük olması durumunda
geçerlidir.(Knudsen, Kn number)

Yoğunluk ve Özgül Ağırlık
Yoğunluk birim hacim başına kütle, r = m/V şeklinde
tanımlanır ve birimi kg/m3’tür.
Özgül hacim: v = 1/r = V/m.
Gazların yoğunluğu sıcaklık ve basınca bağlıdır.
Bağıl yoğunluk bir maddenin yoğunluğunun belirli
sıcaklıktaki standart bir maddenin (genellikle 4°C’deki su),
yoğunluğuna oranı şeklinde tanımlanır: rb=r/rH20 ve
boyutsuzdur.
Özgül ağırlık birim hacim başına ağırlık olarak tanımlanır:
gs = rg’dir. Burada, g yerçekimi ivmesidir.gs’nin birimi
N/m3’tür.

İdeal gazların yoğunluğu
Hal denklemi: Basınç, sıcaklık ve yoğunluk
arasındaki ilişkiyi veren denklemdir.
En basit ve en iyi bilinen hal denklemi ideal gaz
denklemidir:
P v = R T ya da P = r R T
İdeal gaz denklemi çoğu gaz için geçerlidir.

Ancak, su buharı ve soğutkan akışkan buharı
gibi yoğun gazlar ideal gaz olarak ele
alınmamalıdır. Bu gibi gazların özellikleri için
tablolara göz atılabilir. Örneğin, Tablo A-3 - A-6.

Buhar basıncı ve kavitasyon
Buhar basıncı, sıvı içerisinde gaz
kabarcıklarının ilk oluştuğu basınca
buhar basıncı denir.
Akış esnasında, bir bölgede, sıvının
basıncı buharlaşma basıncının
altına düşerse buhar kabarcıkları
(kaviteler) oluşur.
Buhar kabarcıkları yerel basınç
buhar basıncının üzerine çıktığında
göçer.
Kabarcıkların göçmesi yıkıcı
etkilere sahip basınç
dalgalanmaları oluşturarak makina
ve ekipmanlara zarar verir.
Kavitasyon gürültülü bir olaydır ve
yapısal titreşimlere yol açabilir.

Enerji ve özgül ısılar
Toplam enerji E farklı formlardan oluşmaktadır: Isıl, mekanik, kinetik,
potansiyel, elektrik, manyetik, kimyasal, ve nükleer.
Enerji birimi joule (J)’dür.
Mikroskobik enerji
İç enerji u, durgun (akmayan) akışkanlar için tanımlanır ve
moleküler aktivitenin bir sonucu olarak gösterilir.
Entalpi h=u+Pv akan bir akışkan için tanımlanır ve akış enerjisi
(Pv)’yi içerir.
Makroskobik enerji
Kinetik enerji ke=V2/2
Potansiyel enerji pe=gz
Elektrik, manyetik, kimyasal ve nükleer enerjinin olmadığı durumlar
için toplam enerji: eakan=h+V2/2+gz.

Sıkıştırılabilirlik katsayısı
Bir akışkanın hacmi P ve T ile nasıl değişir?
Akışkanlar T ↑ ya da P ↓ ile genleşirler.
Akışkanlar T ↓ ya da P ↑ ile sıkışırlar.
P ve T’deki değişimleri hacimdeki değişimle ilişkilendiren akışkan
özelliklerine ihtiyaç vardır:
Sıkıştırılabilirlik katsayısı
 P   P 
  v   r  r 
 v T  T
Hacimsel genleşme katsayısı
1  v  1  r 
      
v  T  P r  T  P
P ve T’nin ortak etkileri aşağıdaki gibi yazılabilir:
 v   v 
dv    dT    dP
 T  P  P T

Viskozite
Viskozite bir
akışkanın harekete
karşı gösterdiği iç
direnci temsil eder.
Akan bir akışkanın bir
cisim üzerine akış
yönünde uyguladığı
kuvvete sürükleme
kuvveti denir ve bu
kuvvetin büyüklüğü
bir oranda viskoziteye
bağlıdır.
Viskozite
Viskozite için bir bağıntı elde etmek
üzere, aralarında ℓ mesafe bulunan
iki çok geniş plaka arasındaki
akışkan tabakasını göz önüne alınız.
Gerilmenin tanımı: t = F/A.
Kaymama koşulundan faydalanarak,
u(0) = 0 and u(ℓ) = V, hız profili ve
gradyeni ise u(y)= Vy/ℓ ve du/dy=V/ℓ
Newton tipi akışkan için kayma
gerilmesi: t = mdu/dy
m dinamik viskozitedir ve birimi
kg/m·s, Pa·s ya da poise’dır.

Yüzey gerilimi
Sıvı damlaları içleri sıvıyla dolu
küresel balonlar gibidir ve sıvının
yüzeyi ise gerilme altında
esnemiş zara benzer bir davranış
sergiler.
Buna neden olan çekme kuvveti:
Moleküller arası çekim
kuvvetinden kaynaklanır.
Yüzey gerilimi, ss olarak
adlandırılır.
Yüzey molekülüne etkiyen çekim
kuvveti simetrik değildir.
İçteki moleküller tarafından
uygulanan çekim kuvveti sıvıyı
yüzey alanını minimuma
indirmeye ve küresel bir şekil
almaya zorlar.
Kılcallık etkisi
Kılcallık etkisi küçük çaplı
bir boruda sıvının yükselmesi
veya alçalmasıdır.
Borudaki eğri yüzey
menisküs olarak adlandırılır.
Suyun menüsküsü yukarı
doğrudur çünkü su ıslatan bir
akışkandır.
Civanın menüsküsü aşağı
doğrudur çünkü civa
ıslatmayan bir akışkandır.
Kılcal yükselme miktarını
veren bağıntı şekildeki
kuvvet dengesi elde
edilebilir.

Sıvının yüzey ıslatması
 açısına temas açısı denir  > 90 ise ıslatmayan (civa gibi),
 < 90 ise ıslatan sıvı söz konusudur.
Atmosferik havada, suyun cam

ile yaptığı temas açısı hemen
hemen sıfırdır,   0.

Kılcal bir borudaki yükselme
Kılcal yükselmede yükselen akışkanın

ağırlığı yüzey gerilimi kuvveti ile
dengelenir.
W  Fyüzey  r g ( R2 h)  2 Rs s cos 
Böylece kılcal yükselme:
2s s
h cos 
r gR
Dr. Osman TURAN

Bölüm 3: Basınç ve Akışkan Statiği
MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 3 : Basınç ve Akışkan Statiği

Basınç
• Basınç, bir akışkan tarafından birim alana uygulanan normal

kuvvettir.
• Basıncın birimi pascal (Pa) olarak adlandırılan N/m2 ‘dir.
• Basınç birimi Pa,uygulamada

çok küçük olduğundan daha çok
kilopascal (1 kPa = 103 Pa) ve
megapascal (1 MPa = 106 Pa)
kullanılır.

Basınç
70 kg 140 kg
Aayak=
343 cm2
P = 20 kPa P = 40 kPa

Basınç
1 bar = 105 Pa
1 atm = 101325 Pa = 101.325 kPa = 1.01325 bar
1 atm ≈ 1 bar
1 kgf/cm2 = 9.807 N/cm2 = 9.807 x 104 N/m2 = 9.807 x 104 Pa
1 kgf/cm2 = 0.9807 bar
1 kgf/cm2 = 0.9679 atm
1 kgf/cm2 = 14.223 psi

1 psi = 0.068 atm 32 Hava ≈ 32 psi ≈ 2.2 bar ≈ 2.2 atm
1 psi = 0.069 bar

Mutlak, Etkin ve Vakum Basınçları
• Verilen bir konumdaki gerçek

basınca mutlak basınç denir.
• Çoğu basınç ölçme cihazları

atmosferde sıfıra kalibre edilir ve
bundan dolayı etkin basınç olarak
adlandırılır,
Petkin = Pmutlak - Patm
• Basınç atmosferik basıncın

altındaysa vakum basıncı olarak
adlandırılır,
Pvakum = Patm - Pmutlak

Petkin
Patm
Pvakum Pmutlak
Patm Patm
Pmutlak
Pmutlak = 0


Bir Noktadaki Basınç
• Akışkan içersindeki herhangi bir noktadaki

basınç tüm yönlerde aynıdır.
• Basınç belirli bir büyüklüğe sahiptir ancak
belirli bir yönü yoktur.
P
P
Basınç vektörel bir P
büyüklük değildir, skaler

bir büyüklüktür. P
P

Bir Noktadaki Basınç
Akışkan içersindeki herhangi bir noktadaki basınç tüm yönlerde aynıdır.

Basıncın Derinlikle Değişimi
• Durgun bir akışkan içerisinde basınç yatay yönde
değişmez.
• Basınç derinlikle artar. Bunun temel nedeni,

derinliklerdeki akışkan tabakalarının üzerlerinde
daha fazla akışkan yani daha fazla ağırlık
bulunmasıdır.
• Basınç ile derinlik arasındaki bu ilişkiyi elde

etmek üzere, şekildeki dikdörtgen akış elemanını
göz önüne alalım:
z- yönündeki kuvvet dengesi
F z  maz  0
P2 Dx  P1Dx  r g DxDz  0
Dx
DP  P2  P1  r g Dz   s Dz

Basıncın Derinlikle Değişimi
• Durgun bir akışkan içersindeki basınç,kabın şeklinden

ve kesitinden bağımsızdır.
• Bir akışkan içersinde yatay bir düzlemde her noktadaki
basınç aynıdır.

Scuba Diving ve Hidrostatik Basınç

Scuba Diving ve Hidrostatik Basınç
• 100 ft (30 m) derinlikte

1 yüzücü üzerindeki
basınç nedir?
100 ft
 kg  m  1m 
Pgage,2  r gz   998 3  9.81 2  100 ft   
 m  s   3.28 ft 
 1atm 
 298.5kPa    2.95atm
 101.325 kPa 
2 Pabs ,2  Pgage,2  Patm  2.95atm  1atm  3.95atm

Ani Çıkışın Tehlikesi: Vurgun Hastalığı
Vurgun (Dekompresyon) hastalığı: kanda

• 100 ft (30m) derinlikte
çözünmüş halde bulunan solunum gazlarının
(azot gibi), ortam basıncındaki ani düşüş ile
yüzücü üzerindeki
birlikte gaz kabarcıkları haline dönüşmesi ile basınç nedir?
oluşur. Özellikle dalgıçlar, pilotlar veya su altı  kg  m  1m 
Pgage,2  r gz   998 3  9.81 2  100 ft   
inşaat işçileri gibi basınç değişimine maruz  m  s   3.28 ft 
kalan kimselerde rastlanır.  1atm 
 298.5kPa    2.95atm
 101.325kPa 
Pabs ,2  Pgage,2  Patm  2.95atm  1atm  3.95atm
• Ani çıkışın tehlikesi

nedir?
Boyle’un kuralı PV
1 1  PV
2 2
V1 P2 3.95atm
  4
V2 P1 1atm
Pascal Yasası
• Sıvılara bir tarafından

uygulanan basınç diğer
tarafına da aynı oranda etkir.
• Resimde,pistonlar aynı
yüksekliktedir:
F1 F2 F2 A2
P1  P2    
A1 A2 F1 A1
• A2/A1 oranı hidrolik kaldıracın

ideal mekanik faydası olarak
adlandırılır.

Manometre
• Durgun bir akışkan içersindeki

Dz’lik bir yükseklik değişimi DP/rg
‘ye karşılık gelmektedir.
• Bu ilkeye göre çalışan düzeneklere

manometre denir.
• Bir manometre temelde içersinde

civa,su,alkol veya yağ gibi içerisinde
bir veya daha fazla akışkan bulunan
cam yada plastik bir U-borusundan
oluşur.
• Eğer yüksek basınç farkları

P1  P2 öngörülüyorsa civa gibi ağır
akışkanlar kullanılır.
P2  Patm  r gh

Manometre

Çok-Akışkanlı Manometre
• Çok-akışkanlı sistemler için:
– H yüksekliğindeki akışkan sütununun bir

ucundan diğer ucuna basınç değişimi
DP = rgh’ dır.
– Akışkan içersinde aşağı inildikçe basınç

artarken,yukarı doğru çıkıldıkça azalır.
– Durgun akışkan içersindeki aynı

yükseklikteki iki noktanın basınçları
eşittir.
– Basınç rgh terimlerini ekleyerek veya
çıkararak belirlenebilir.

Çok-Akışkanlı Manometre

Basınç Düşüşlerinin Ölçülmesi
• Manometreler, vanalar,
borular, ısı değiştiricileri
boyunca olan basınç
düşüşlerini ölçmek için
oldukça uygundur.
• P1-P2 basınç düşüşü, 1

noktasındaki P1’den
başlayarak 2 noktasına
ulaşıncaya kadar rgh
terimlerini ekleyerek veya
çıkararak ve sonucu P2’ye
eşitleyerek bulunur.
• Eğer boru içersindeki

akışkan bir gaz ise,
r2>>r1 ve P1-P2= rgh

Barometre
• Atmosferik basınç barometre, denilen bir

alet tarafından ölçülür ve bu yüzden
atmosferik basınca barometrik basınç
denir.
• PC basıncı bu noktanın üzerinde sadece

civa buharının bulunması ve buradaki
basıncın Patm’ye oranla çok düşük
olmasından dolayı ihmal edilebilir.
• Yükseklikten dolayı atmosferik basıncın

değişiminin birçok etkisi vardır: yemek
PC  r gh  Patm pişirme, burun kanamaları, motor
performansı, uçak performansı.
Patm  r gh

Örnek 3.1: Barometre ile bina yüksekliği ölçümü
ρhava = 1.18 kg/m3

Örnek 3.2
Bir tanktaki su, hava ile basınçlandırılmış olup

Şekildeki çok akışkanlı manometre kullanılarak
ölçülmektedir: h1 = 0.2 m, h2=0.3 m ve h3 = 0.46
m olması halinde, tanktaki havanın etkin basıncını
hesaplayınız.
ρsu = 1000 kg/m3 , ρyağ = 850 kg/m3 ,
ρciva = 13600 kg/m3 .

Örnek 3.3
Yatay ve paralel iki boruda tatlı ve tuzlu su şekilde gösterildiği gibi U-tipi bir manometre ile
bağlanmıştır. Her iki boru hattı arasındaki basınç farkını belirleyiniz.
ρsu = 1000 kg/m3 , ρtuzlu su = 1035 kg/m3 , ρciva = 13600 kg/m3 .

Örnek 3.4 ve 3.5
Şekildeki sürtünmesiz piston-silindir düzeneği 100 kPa’lık etkin basınçta çalışan bir düdüklü
içerisinde gaz bulunmaktadır. Pistonun kütlesi 4 tencerenin kapağında bulunan 4 mm2 lik açıklığa
kg olup kesit alanı 35 cm2 dir. Piston üzerinde yerleştirilmiş olan metal parçanın kütlesini
bulunan sıkışmış haldeki yay pistona 60 N luk bulunuz.
kuvvet uygulamaktadır. Atmosferik basıncın 95
kPa olduğu bir yerde bulunan sistemin
içerisindeki gazın basıncını bulunuz.

Örnek 3.6 ve 3.7
ρsıvı= ?
h= ?

Örnek 3.8 ve 3.9

Örnek 3.10
Şekildeki hidrolik kaldıraç yağ ile doludur. Pistonların ağırlıkları ihmal edilerek, bu
tasarımın, 8896 N ağırlığı desteklemek için gerekli olan basma kolu kuvvetini
hesaplayınız. γyağ = 8797.6 N/m3 .
8896
N
d1 = 7.62 cm F=?
2.54 cm
38.1 cm
d2 = 2.54 cm

Örnek 3.11
a) L = 120 cm ise PA=?

b) PA= 135 kPa ise L=?

Dr. Osman TURAN

Bölüm 3: Basınç ve Akışkan Statiği

Akışkan Statiği
• Akışkan Statiği durgun haldeki akışkanlarla ilgili problemleri ele alır.
• Akışkan statiğinde, bitişik akışkan tabakaları arasında bağıl bir

hareket söz konusu değildir.
• Bu yüzden akışkan içersinde onun şeklini değiştirmeye çalışan

kayma gerilmeleri yoktur.
• Akışkan statiğinde tek inceleyeceğimize normal gerilmedir

– Normal gerilmenin nedeni basınçtır.
– Basıncın değişimi yalnızca akışkanın ağırlığından ötürüdür akışkan statiği
yalnızca çekim alanlarında önem kazanır.
• Uygulamalar: Barajlar, sıvı depolama tankları, hidrolik presler vs.

Deriner Barajı : Türkiyenin en yüksek 1. dünyanın 6. barajı, gövde yüksekliği = 249 m

Dalmış Düz Yüzeyler Üzerindeki Hidrostatik Kuvvetler
• Düz bir yüzeydeki

hidrostatik kuvvetler bir
paralel kuvvetler sistemi
oluşturur.
• Uygulamada genellikle bu
kuvvetin büyüklüğünü ve
basınç merkezi, denilen
uygulama noktasını
belirleme gereği duyarız.
• Atmosferik basınç Patm

plakanın her iki yüzeyine
etkidiğinde ihmal edilebilir.

Dalmış Düz Yüzeyler Üzerindeki Hidrostatik Kuvvetler: Basınç Merkezi
• Sabit yoğunluklu bir sıvıya tamamen

batırılan düz bir yüzey üzerine etki
eden bileşke hidrostatik kuvvet ,
yüzeyin kütle merkezindeki basınç ile
yüzey alanının çarpımına eşittir:
• Bileşke hidrostatik kuvvetin etki çizgisi

basınç merkezinden geçer.
• Basınç merkezinin düşey konumu

bileşke kuvvetin momenti ile yayılı
basınç kuvvetinin x-eksenine göre
momentinin eşitlenmesiyle belirlenir.
Ixx,C basit geometriler için tablo halinde

verilmiştir. Kütlem merkezine
göre atalet momenti
Kütlem merkezinin su yüzeyine olan dik uzaklığı

Dalmış Düz Yüzeyler Üzerindeki Hidrostatik Kuvvetler: Basınç Merkezi

Örnek 3.12
Bir araba kaza sonucu göle uçarak tekerlekleri üzerinde

göle çökmüştür. Arabanın kapısı 1.2 m yüksekliğinde ve
1 m genişliğinde olup üst kenarı suyun serbest
yüzeyinden 8 m derindedir. Kapı üzerindeki hidrostatik
kuvveti ve basınç merkezinin konumunu belirleyerek,
sürücünün kapıyı açıp açamayacağını tartışınız.
Kabuller:
* Göl tabanı yatay
* Arabanın kapısı düşey bir dikdörtgen plaka olarak
düşünülebilir.
* Yolcu kabini içerisi su sızdırmayacak şekilde iyi
yalıtılmıştır.

Örnek 3.13
2.44 m Bir su deposundan olan şu akışı şekilde gösterildiği

gibi 152.4 cm genişliğinde, A noktasından mafsallı
ve L şekilli bir kapak ile kontrol edilmektedir. Su
yüksekliği 3.66 m’ye ulaştığında kapağın açılması
4.57 m
3.66 m istendiğine göre, gerekli ağırlığın kütlesini
hesaplayınız.
2.44 m
yp
h = 3.66 m

Örnek 3.14
AB kapağı 180 kg kütlesinde ve homojendir.

Kapağın kağıt düzlemine dik genişliği 1.2 m dir.
Kapak, A noktasından mafsallaşmıştır ve B
noktasında ise düz tabana dayanmaktadır.
Hangi h mesafesinde B noktasındaki kuvvet
sıfır olur.
γsu = 9790 N/m3 , γGliserin = 12360 N/m3

Dalmış Eğrisel Yüzeyler Üzerindeki Hidrostatik Kuvvetler
• Dalmış bir eğrisel yüzey için hidrostatik kuvvetin FR bulunması normal

olarak eğrisel bir yüzey boyunca yönleri değişen basınç kuvvetlerinin
integre edilmesini gerektirir.
• En basit yaklaşım: yatay ve düşey bileşenler FH ve FV’yi ayırmaktır.

Dalmış Eğrisel Yüzeyler Üzerindeki Hidrostatik Kuvvetler
• Eğrisel yüzeydeki yatay kuvvet bileşeni:
FH = F x
Yüzeyin düşey izdüşümüne etki eden

hidrostatik kuvvete eşittir.
• Eğrisel yüzeydeki dikey kuvvet bileşeni:
FV=Fy+W
V hacmindeki sınırlandırılmış bir sıvı bloğunun

ağırlığı W=rgV ‘dir ve bu hacmin kütle
merkezi boyunca aşağı doğru etkir. FV yüzeyin
yatay izdüşümüne etki eden hidrostatik kuvvet
ile akışkan bloğun ağırlığının toplamına eşittir.
• Kuvvetin büyüklüğü
FR=(FH2+FV2)1/2
• Kuvvetin açısı
a = tan-1(FV / FH)
Örnek 3.15
A noktasından mafsallı 0.8 metre yarıçapında

uzun bir silindir otomatik kapak olarak
kullanılmakta olup su 5 m’yi ulaştığında kapak A
noktasındaki mafsal etrafında açılmaktadır. a)
Kapak açıldığı andaki silindir üzerine etkiyen
hidrostatik kuvveti ve etki çizgisini b) silindirin 1
m uzunluğunun ağırlığını hesaplayın.

Örnek 3.16
4 m boyuna ve 3 m yarıçapına sahip daire

şeklindeki ağırlıksız kapak üst kenarındaki A
noktasından mafsallanmıştır. Kapak B noktasında
bir yay vasıtasıyla bastırılarak su akışı kontrol
edilmektedir. Su seviyesi A noktasına ulaşması
halinde kapağı kapalı tutacak minimum yay
kuvvetini hesaplayınız.
FH
FR
FV

Örnek 3.17
4 cm çapındaki tıpa 25 N’luk bir

hidrostatik kuvvete maruz
kaldığında açılacak şekilde
tasarlanmıştır. Bu durumda civalı
manometreden okunacak h
yüksekliğini bulunuz.
ρsu = 1000 kg/m3 , ρciva = 13600 kg/m3

Örnek 3.18
AB kapağı yarım daire şeklindedir

ve B noktasından mafsallaşmıştır.
Kapak A noktasındaki yatay P
kuvvet ile tutulmaktadır. Denge
için gerekli P kuvveti nedir?

Kaldırma Kuvveti

Kaldırma Kuvveti

Archimedes Prensibi
• Archimedes prensibi : Bir akışkan içersine daldırılan bir cisme etkiyen

kaldırma kuvveti,bu cisim tarafından yer değiştirilen akışkanın ağırlığına
eşittir ve bu kuvvet, yer değiştiren hacmin (sıvının) kütle merkezi boyunca
yukarıya doğru etkir.
FB = Wys = ρf g Vys= ρf g Vbatan

Kaldırma Kuvveti
FB = rf g Vbatan
FB
1. Yüzme : rcis<rakş.
(FB = Wbody)
FB
Wbody
2. Asılı kalma : rcis=rakş.
(FB = Wbody)
Wbody
3. Batma: rcis >rakş.

(FB < Wbody)

Archimedes Prensibi: Falkirk Çarkı

Kararlılık

Kararlılık
• Kaldırma kuvvetinin en önemli uygulamalarından
dalmış ve yüzen cisimlerin kararlılığına olan
etkisidir.
• Dalmış ve yüzen cisimlerin kararlılığı gemi deniz

altı tasarımlarında büyük öneme sahiptir.
• Kararlılık cisimlerin denge halindeki ilk konumuna

dönebilme kabiliyetidir.
• Düşey ve dönel kararlılık.

Zeminde top benzetmesi

Dalmış ve Yüzen Cisimlerin (Düşey) Kararlılığı
Zeminde top benzetmesi

Dalmış Cisimlerin (Dönel) Kararlılığı

• Dalmış cismin dönel kararlılığı,cismin ağırlık merkezi G ile yer

değiştiren hacmin kütle merkezi olan kaldırma merkezi B’nin
birbirlerine göre konumlarına bağlıdır.
– G,B’nin aşağısında: kararlı
– G,B’nin üstünde: kararsız
– G ile B’nin rastlaşması: nötr kararlılık.


Yüzen Cisimlerin (Dönel) Kararlılığı
Geri çağırıcı Devirici

moment moment

Yüzen Cisimlerin (Dönel) Kararlılığı
• Eğer yüzey ağırlığın

Öte-merkez üstündeyse (G,B’den düşükse),
daima kararlıdır.
• Yüzme merkezinin yerini

değiştirmesinden ve geri
çağrıcı momentten dolayı
G,B’den büyük olduğu zaman
yüzen cisimler kararlı olabilir.
Geri çağırıcı moment Devirici moment
• Kararlılığın ölçütü
metasentretik ağırlıktır GM.
Eğer GM > 0 ise gemi
kararlıdır.

Bölüm 4: Akışkan Kinematiği
Giriş
Akışkan kinematiği, harekete neden olan kuvvet

ve momentleri dikkate almaksızın akışkan
hareketinin tanımlanmasını konu alır.
Bu bölümde tartışacağımız konular.
Lagrange ve Euler akış tanımlamaları

Maddesel türevi
Reynolds Transport Teoremi
2 Bölüm 4: Akışkan Kinematiği

Giriş
Hareket Tanımı
Lagrange Yaklaşımı Euler Yaklaşımı

Lagrange Tanımlaması
Her bir cismin zamana bağlı konum vektörünün ve hız
vektörünün izinin sürülmesi yönteminin akan bir
akışkana uygulanmasına akışın Lagrange
tanımlaması denir.
Akışkan parçacıklarının (moleküllerinin) tek tek takip
edilmesi esasına dayanır.
Pratik akış analizlerine uygulamak zordur.
Akışkanlar milyarlarca moleküllerden oluşur.
Lagrange tanımlamasında tek tek
akışkan parçacıklarının konum ve Moleküllerin birbirine tesirini tanımlamak veya
hızlarının incelenmesi gerekir. modellemek oldukça zordur.
Bununla birlikte,özelleştirilmiş uygulamalar için
kullanışlıdır.
Spreyler, partiküller, hava dinamikleri, basıncı
azaltılmış gazlar.
Lagrange tanımlaması adını Italyan matematikçi
Joseph Louis Lagrange (1736-1813) tarafından
almıştır.

Euler Tanımlaması
Akışkanın içerisinden girip çıktığı akış bölgesi veya kontrol hacmi adı verilen sonlu
bir hacim tanımlanır.
Kontrol hacmi içerisinde konumun ve zamanın fonksiyonu olan alan değişkenleri
tanımlanır.
Basınç alanı, P = P (x,y,z,t)

 
V  V  x, y , z , t 
Hız alanı ,    
V  u  x, y , z , t  i  v  x, y , z , t  j  w  x, y , z , t  k
 
a  a  x, y , z , t 
İvme alanı,    
a  a x  x, y , z , t  i  a y  x , y , z , t  j  a z  x , y , z , t  k
Bunlar (ve diğer) alan değişkenleri akış alanı olarak tanımlanır.
Euler tanımlamasında, her bir akışkan parçacığına ne olduğuyla değil, göz önüne
alınan zamanda ve konumdaki akışkan parçacığının basıncının, hızının ve ivmesinin
vb. ne olduğu ile ilgileriniz.
Bu yöntem adını İsviçreli matematikçi Leonhard Euler (1707-1783) tarafından
almıştır.
Lagrange ve Euler Tanımlamaları

Euler Yaklaşım Lagrange Yaklaşım

Lagrange Tanımlamasında akışa ait hareket denklemlerini, katı

mekaniğindeki tecrübelerimizden, nasıl elde edeceğimizi biliyoruz,
ancak Euler tanımlamasında durum bu denli açık değildir ve
hareket denklemleri türetilirken dikkat edilmelidir.

İvme Alanı

İvme Alanı
 
Newton‘un ikinci kanunu : Fparticle  m particle a particle
Partikülün hızının zamana göre 

türevi partikülün ivmesidir :  dV particle
a particle 
dt
Zamana göre türev almak için
zincir kuralı kullanılmalı.

İvme Alanı
u v w
 
 dV V  
a  x, y , z , t  
dt
  
t
 V V

İvme Alanı
Bir akışkan parçacığının alan değişkeni şeklinde ifade edilen ivmesi :
 
 dV V  
a  x, y , z , t  
dt

t
 
 V V
Gradyen (Del) Operatörü :
İvme Bileşenleri
(Kartezyen Koordinatlarda):

İvme Alanı
 
 dV V  
a  x, y , z , t  
dt

t
 V V  
Yerel ivme olarak ,yalnızca daimi
olmayan akışlar için sıfırdan farklıdır.
Bir bahçe hortumu fıskiyesindeki
su akışı, sürekli olsa bile akışkan
Advektif (taşınımsal) ivme olarak Daimi
parçacıklarının ivmelenebildiğinin
akışta bile bu ifade sıfırdan farklı olabilir.
göstermektedir. Fıskiye
Akışkan parçacığının akış içerisinde, hız
çıkışındaki su hızı girişteki su alanının farklı olduğu bir konuma hareket
hızından daha yüksektir. Bu etmesi durumunu (taşınımı) hasaba katar.
durum, akış sürekli olmasına
rağmen akışkan parçacıklarının
ivmelendiklerini gösterir.

Maddesel Türev
Toplam türev oparatörü d/dt maddesel
türev olarak adlandırılır ve genellikle
D/Dt olarak gösterilir.
  
DV dV V  
Dt

dt

t
 V V  
Advektif ivme doğrusal değildir : akışkan akışı problemleri çözümünde
ilk çözüm ve çoğu doğal olayların kaynağıdır.
Lagrange ve Euler tasarıları arasında ``dönüşümü'‘ sağlar.
Maddesel türevin diğer isimleri: toplam, partikül, Lagrange, Euler,

ve gerçek türev.
Akış Görselleştirme Esasları
Akış görselleştirmesi akış-alan özelliklerinin

görsel sunumudur.
Hem fiziksel deneyimler hem de nümerik
çözümler (CFD) önemlidir.
Kullanılan Metotlar
Akım çizgileri
Yörünge çizgileri
Çıkış Çizgileri

Akım Çizgileri
Akım çizgisi anlık yerel hız
vektörünün tanjantıdır yani
eğimdir.
Akım çizgisi boyunca yay
uzunluğu
   
dr  dxi  dyj  dzk

dr yerel hız vektörüne paralel
olmalı
   
V  ui  vj  wk
Geometrik deliller akım çizgileri
için eşitliği sonuçlandırır.
dr dx dy dz
  
V u v w
Akım Çizgileri
Akım çizgisi denklemi

Akım Çizgileri
Uçak yüzey basınç kontürleri, hacim
NASCAR yüzey basınç kontürleri ve ve yüzey akış çizgileri
akım çizgileri

Yörünge Çizgileri
Yörünge çizgisi, tek bir akışkan
parçacıcığının belirli bir süre
boyunca katettiği gerçek yoldur.
Akışkan parçacığının maddesel
konum vektörü ile aynıdır
x particle  t  , y particle  t  , z particle  t  
İzli parçacığın t zaman sonraki
konumu:
 
t

x  xstart   Vdt
tstart
Parçacık görüntülü hız ölçümü

(PIV) ,olarak adlandırılan modern
deneysel teknik akış içersindeki
bir düzlem boyunca hız alanını
ölçmek için parçacıkların
yörüngelerinden yararlanır.

Çıkış Çizgileri
Çıkış çizgisi akış

içerisindeki belirli bir
noktadan daha önce
art arda geçmiş
akışkan
parçacıklarının
geometrik yeridir.
Fiziksel bir deneyde
oluşturulan en yaygın
akış desenidir: su
akışında boya veya
hava akışında duman.
Karşılaştırmalar
Sürekli akış için , akım çizgileri, yörünge çizgileri

ve çıkış çizgileri aynıdır.
Daimi olmayan akış için , bu çizgiler çok farklı
olabilirler.
Akım çizgileri akış alanının ani görüntüleridir.
Yörünge ve hız çizgileri onlarla ilgili bir zamana sahip
olan akışkan örnekleridir.
Yörünge çizgisi: akış örneğinin zamanla birleştirilmiş
ani görüntüsü.
Akım çizgisi: bir partikülün zamana bağlı akış yolu

Kinematik Tanımlama
Ötelenme
Dönme
Doğrusal
Şekil Değiştirme
Kayma
Şekil Değiştirme

Vorteks ve Dönümlülük
Vorteks vektörü ,hız vektörünün eğimi olarak tanımlanır.
Vorteks, bir akışkan partikülünün açısal hızının iki katına
eşittir.     
z  2 z   V
Kartezyen koordinatlar
  w v    u w    v u  
z   i     j    k
 y z   z x   x y 
Silindirik koordinatlar
  1 u z u    ur u z      ru  ur 
z    er     e     ez
 r  z   z r   r  
z = 0 olduğu bölgelerde akış dönümsüz olarak
isimlendirilir..
Başka yerde, akış dönümlü olarak isimlendirilir.

Vorteks ve Dönümlülük

Sistem ve Kontrol Hacmi
• Sistem üzerinde çalışmak üzere
seçilen bir miktar madde olarak
tanımlanır.
• (Kapalı) sistem sabit bir kütleden
ibarettir.
• Kontrol hacmi (açık sistem) uzaydan
uygun biçimde seçilen bölgedir.

Sistem ve Kontrol Hacmi

Reynolds—Transport Teoremi (RTT)
Temel korunma kanunları (kütle,enerji ve

momentumun korunumu) doğrudan
sistem üzerinde uygulanır.
Bununla birlikte, birçok akışkanlar

mekaniği problemlerinde , kontrol hacmi
analizleri sistem analizinden daha çok
tercih edilir (aynı sebeple Euler
tanımlaması genellikle Lagrange
tanımlamasından daha fazla tercih edilir).
Bundan dolayı, bir sistemden kontrol

hacmine korunma kanunlarının çevrimine
ihtiyacımız var. Bu durum Reynolds
transport teoremi (RTT) ile başarılır.

Lagrange’dan Euler tanımlamalarına dönüşüm arasında

(farklı analizler için az miktar küçük akışkan partikülleri
kullanarak) ve sistemlerden kontrol hacmine dönüşüm için
doğrudan benzerlik vardır (integral analizleri için büyük
sınırlı akış alanlarını kullanarak).

t anında t + Δt anında
II
V1 V2
I KH - I
BSistem = BKH BSistem = BKH – BI + BII
KH
B : Kütle, momentum veya enerji gibi yaygın özellik
Sistem
b : B/m yoğun özellik

Hatırlatma: Yaygın ve Yoğun Özellikler
Yaygın özellik (kütleye bağımlı)
Yoğun özellik (kütleye bağımsız)

t anında t + Δt anında
II
V1 V2
I KH - I
BSistem = BKH BSistem = BKH – BI + BII
KH
Sistem

Birinci eşitliği ikinci eşitlikten çıkarıp Δt’ye bölersek
lim Δt → 0

RTT’nin yorumu:
Sistemin B Kontrol hacminin B Kütle giriş-çıkışı ile KH’nin

özelliğinin zamanla
değişim oranı
= özelliğinin zamanla
değişim oranı
+ B özelliğinde meydana
gelen net değişim
Mass Momentum Energy Angular

momentum
 
B, Kapsamlı özellikler m mV E H
  
b, kapsamlı özellikler 1 V e 
r V 
Bölüm 5 ve 6’da , kütlenin ve enerjinin korunumuna ,doğrusal momentum, ve
açısal momentuma RTT’yi uygulayacağız.

Tek giriş ve çıkışlı KH:
Çok giriş ve çıkışlı KH:


Ortalama
hızlar

Bölüm 5: Sonlu Kontrol Hacmi Analizi
Reynolds Transport Teoremi (RTT)
 Temel korunma kanunları (kütle,enerji ve

momentumun korunumu) doğrudan sistem yaklaşımı
ile türetilmiştir.
 Ancak, birçok akışkanlar mekaniği problemlerinde ,

kontrol hacmi analizleri sistem analizinden daha çok
tercih edilir (aynı sebeple Euler tanımlaması genellikle
Lagrange tanımlamasından daha fazla tercih edilir).
 Bundan dolayı, bir sistemden kontrol hacmine

korunma kanunlarının çevrimine ihtiyacımız var. Bu
durum Reynolds transport teoremi (RTT) ile başarılır.
2 Bölüm 5: Sonlu Kontrol Hacmi Analizi

Reynolds Transport Teoremi (RTT)

Reynolds Transport Teoremi (RTT) : Hareketsiz, Şekil değiştirmeyen KH için
Sistemin B özelliğinin Kontrol hacminin B Kütle giriş-çıkışı ile KH’nin B

zamanla değişim oranı = özelliğinin zamanla
değişim oranı
+ özelliğinde meydana gelen
net değişim
Mass Momentum Energy Angular

momentum
B, Kapsamlı özellikler m mV E H
b, kapsamlı özellikler 1 V e  r V 

Kütlenin Korunumu Denklemi: Hareketsiz, Şekil değiştirmeyen KH için
B=m
Sistemin kütlesinin zamanla

değişim oranı = KH kütlesinin zamanla
değişim oranı + KH yüzeylerinden net
kütlesel akış

Kütlenin Korunumu: Süreklilik Denklemi

Akış sürekli ise

Ortalama hız
Ortalama hız

Örnek 5.1: Kütlenin Korunumu: Zamandan bağımsız sıkıştırılamaz akış
Bir işçi 3 m yüksekliğine ve 1.8 m x 1.8 m kare

tabana sahip dikdörtgen prizması tankın içerisinde
bakım işlemi yapmaktadır. Temiz hava tanka 20 cm
çapındaki bir hortumdan girmekte ve tankı duvara
iliştirilmiş 10 cm çapındaki delikten terk etmektedir.
Sürekli ve sıkıştırılamaz akış durumu için: V1 V2
a) tank için hava eğişim oranını (m3/s),
b) b) tanka giren ve bu değişim oranında, çıkan
havanın hızının belirleyiniz.
NOT: Uygulamada, kapalı

alanların havalandırılmasında
ortam havasının her 3 dakikada
bir değiştirilmesi tavsiye edilir.
Çıkan Giren

Örnek 5.2: Kütlenin Korunumu: Uniform olmayan hız profili
Yarıçapı R olan düz bir boruda sürekli, sıkıştırılamaz,

laminer su akışı gerçekleşmektedir. (1) kesitinde, hız
profili uniform olup hız U sabit değerine eşittir ve
akış boru içerisinde her yerde boru eksenine
paraleledir. (2) kesitinde hız profili boru cidarında
sıfır hıza ve merkezde umax maksimum değerine ve
eksenel simetriye sahip parabolik dağılıma sahiptir.
a) U ve umax arasındaki ilişki nasıldır?
b) Kesit (2)’de V2 ve umax arasındaki ilişki nasıldır.
Ortalama hız
Çıkan Giren

Örnek 5.2: Kütlenin Korunumu: Uniform olmayan hız profili
Yarıçapı R olan düz bir boruda sürekli, sıkıştırılamaz,

laminer su akışı gerçekleşmektedir. (1) kesitinde, hız
profili uniform olup hız U sabit değerine eşittir ve
akış boru içerisinde her yerde boru eksenine
paraleledir. (2) kesitinde hız profili boru cidarında
sıfır hıza ve merkezde umax maksimum değerine ve
eksenel simetriye sahip parabolik dağılıma sahiptir.
a) U ve umax arasındaki ilişki nasıldır?
b) Kesit (2)’de V2 ve umax arasındaki ilişki nasıldır.

Örnek 5.3: Kütlenin Korunumu: Zamana bağlı akış
Bir hendekte çalışan işçiler yeni bir su hattı inşa
etmektedirler. Hendeğin boyu 3 m, genişliği 1.5 m ve derinliği
2. 44 m’dir. Hendeğin bir kavşakta bulunması nedeni ile
araçlardan çıkan egsoz gazlarındaki CO2 hendeğe dakikada
0.24 m3 debi ile girmektedir. CO2 yoğunluğu havanın
yoğunluğundan büyük olması nedeniyle, hendeğin dibine
çökmekte işçilerin soluduğu havanın yukarı doğru itilmesine
neden olmaktadır. CO2 ve havanın birbirine karışmadığını
kabul ederek:
a) Herhangi bir anda hendekteki CO2 değerinin zamanla
değişimini hesaplayınız,
b) CO2 seviyesinin işçileri tamamen kaplayacak derinlik olan
1.8 m’ye ulaşması için gerekli süreyi hesaplayınız.
Çıkan Giren

Örnek 5.4: Kütlenin Korunumu: Zamana bağlı akış
0.914 m çapında, 1.219 m yüksekliğinde ve üst yüzeyi

atmosfere açık silindirik bir tank başlangıçta su ile tamamen
doludur. Tankın taban kenarında bulunan boşaltma tapası
çekiliyor ve 1.27 cm çapındaki bir su jeti dışarıya fışkırıyor. Su
jetinin ortalama hızı V = 2gh bağıntısı ile verilmektedir.
Burada, h tank içindeki suyun delik merkezinden olan
yüksekliği , g ise yer çekimi ivmesi. Tank içerisindeki su
seviyesinin 0.609 m yüksekliğe düşmesi için geçecek olan
süreyi bulunuz.
Çıkan Giren

Kütlenin Korunumu Denklemi: Hareketli KH için
Eğer Kontrol Hacmi uniform olarak

VKH hızı ile hareket ediyor ise Kontrol
Hacmi ile hareket eden bir gözlemci,
akışkanın Vb bağıl hızı ile Kontrol
Hacminden geçtiğini görür.

Örnek 5.5: Kütlenin Korunumu: Hareketli Kontrol Hacmi
Şekildeki uçak 971 km/h hızla hareket

etmektedir. Uçak motorunun ön giriş alanı 0.8
Vuçak = 971 km/h
m2 ve içeri giren havanın yoğunluğu 0.736
kg/m3’tür. Karada bulunan durgun bir
gözlemci uçak motoru egsoz gazlarının
motordan 1050 km/h hızla ayrıldığını
gözlemlemiştir. Motor egsoz alanı 0.558 m2 ve
eksoz gazlarının yoğunluğu 0.515 kg/m3
olduğu bilinmektedir. Motora giren yakıtın
debisini kg/h cinsinden belirleyiniz. V2 = 1050 km/h
V1
Vuçak = 971 km/h
Daimi akış
Çıkan Giren

Örnek 5.6: Kütlenin Korunumu: Şekil Değiştiren Kontrol Hacmi
Qsızıntı= 0.1 Q2 L Kontrol Hacmi
Q2 = 300 cm2/dk
Vpiston = ?
Apiston = 500 mm2
Çıkan Giren

Lineer Momentum Denklemi: Hareketsiz, Şekil değiştirmeyen KH için
Newton’un 2. Kanunu :
Bir sisteme uygulanan kuvvetlerin bileşkesi, sistemin lineer momentumunun

zamanla değişim oranına eşittir.

RTT :
B = mV
LMD:

Sistemin kütlesinin lineer

momentumunun zamanla
değişim oranı
= KH’nin lineer
momentumunun zamanla
değişim oranı
+ KH yüzeylerinden geçen
net lineer momentum
akışı

LMD:
N2K:
LMD:

Daimi Akış
LMD:
Daimi akış için Lineer Momentum Denklemi

Örnek 5.7: Lineer Momentum Denklemi: Akış doğrultusunda değişim
Şekilde görüldüğü gibi, yatay bir su jeti üniform

V1 = 3 m/s hızla lüleyi terk ederek kanada
çarpmaktadır ve bir θ açısı ile bükülmektedir.
Yerçekimi ve viskoz etkiler ihmal edildiği
durumda kanadı sabit tutmak için gerekli
kuvveti bulunuz. A1 = A2 = 0.006 m2
Çıkan Giren
Daimi akış

Örnek 5.8: Lineer Momentum Denklemi: Etkin Basınçların Uygulanması
Şekilde gösterilen 90o daralan dirsek içinden daimi olarak su
akmaktadır. Dirseğin girişindeki mutlak basınç 220 kPa olup,
kesit alanı 0.01 m2 dir. Çıkışta kesit alanı 0.0025m2 ve hız 16m/s
dir. Dirsek suyu atmosfere tahliye etmektedir. Dirseği yerinde
tutmak için gerekli kuvveti belirleyiniz.
Daimi akış

Örnek 5.9: Lineer Momentum Denklemi: Açılı dirsek
Şekildeki 30o lik redüksiyon dirseğinin içinden su akmaktadır. Dirseği yerinde tutmak için
gerekli kuvvetin x ve y bileşenlerini bulunuz. (Akış daimi ve sıkıştırılamaz)
P1
y Wsu
Wd P2
Rx
Ry
x
Daimi akış

Örnek 5.10: Lineer Momentum Denklemi: Ağırlık, basınç ve hızda değişim
Şekilde görüldüğü gibi, bir
laboratuar lavabo
musluğunun ucuna iliştirilen
bir lüleden 0.6 litre/s debi
ile su akmaktadır. Lülenin
giriş ve çıkış çapları sırası ile
16 mm ve 5 mm’dir ve lüle
ekseni dükey konumdadır.
Lülenin kütlesi 0.1 kg ve
lüledeki suyun kütlesi 0.003
kg’dır. Kesit (1) deki basınç
464 kPa ise lüleyi yerinde
tutmak için gerekli kuvveti
belirleyiniz.
Daimi akış

Örnek 5.11: Lineer Momentum Denklemi: Basınç ve akış yönünde değişim
Yatay bir düzlemde, şekildeki 180 derecelik kıvrımlı borudan su akmaktadır. Akış
kesit alanı 0.01 m2 değerine sahip olup sabittir. Akış hızı eksenel olup kıvrım
içindeki her yerde 15 m/s’dir. Kıvrıma giriş ve çıkışta mutlak basınç değerleri
sırası ile 207 kPa ve 165 kPa’dır. Kıvrımlı boruyu yerinde tutmak için gerekli
kuvvetin x ve y bileşenlerini bulunuz.
Daimi akış

Örnek 5.12: Lineer Momentum Denklemi: Hidrostatik Basınç Kuvveti
Açık bir kanaldaki su, bir bent kapağı ile
tutulmaktadır. Kapak üzerindeki yatay su
kuvvetini karşılaştırınız. a) kapak kapalı
olduğu zaman b) kapak açık olduğu zaman
Akışın daimi, sıkıştırılamaz , 1 ve 2
kesitindeki hızların üniform olduğunu ve
basınçalrın hidrostatik olduğunu kabul
ediniz.
25 Daimi akış Bölüm 5: Sonlu Kontrol Hacmi Analizi

Örnek 5.13: Lineer Momentum Denklemi: Bir Uydunun Yeniden Konumlandırılması
Yörüngedeki bir uydunun kütlesi muydu = 5000 kg’dır ve Vo
sabit hızı ile hareket etmektedir. Uydunun yörüngesini
değiştirmek için, üzerine yerleştirilen bir roketteki katı yakıtın
reaksiyonundan açığa çıkan my = 100 kg gaz, uydunun Vo
hızına ters yönde Vf = 3000 m/s hız ile atılmaktadır. Yakıtın
boşaltılma hızı 2s süreyle sabit tutulmaktadır.
a) Bu iki saniyelik periyot da uydunun ivmesini,
b) bu zaman periyodunda uydunun hızındaki değişimi
c) uyduya etki eten itme kuvvetini belirleyiniz.
Dış kuvvet yok Kütle girişi yok

Örnek 5.14: Lineer Momentum Denklemi: Pompa şaftı
Su, Şekilde gösterildiği gibi merkezkaç bir pompaya
0.2 m3/s debi ve 5 m/s hız ile eksenel doğrultuda
girmekte ve yatayla 60o yaparak atmosfere
atılmaktadır. Çıkış alanı giriş alanının yarısına eşit
ise mile eksenel doğrultuda etkiyecek kuvveti
belirleyin. Akışı uniform, daimi ve sıkıştırılamaz
kabul edin.
Daimi akış

Lineer Momentum Denklemi: Diferansiyel Kontrol Hacmi Analizi:
Bernoulli Denklemi
 Önceki örneklerde görmüş olduğumuz gibi, Kontrol Hacmi yaklaşımı sonlu bir bölgeye
uygulandığı zaman faydalı sonuçlar sağlamaktadır.
 Yaklaşımı diferansiyel bir kontrol hacmine uygularsak, bir akış alanını tanımlayan
diferansiyel denklemleri elde edebiliriz.
 Bu kısımda, daimi, sıkıştırılamaz, sürtünmesiz bir akıştaki akışı tanımlayan basit bir
diferansiyel denklem elde etmek üzere difreransiyel (sonsuz küçüklükteki) kontrol
hacmine Newton’un ikinci yasasını (yada akışkanlar mekaniğindeki adı ile lineer
momentum denklemini) uygulayıp, Bernoulli denklemini elde etmek için bir akım çizgisi
boyunca diferansiyel denklemin integralini alacağız.

Bernoulli Denklemi
Şekilde görüldüğü gibi daimi, sıkıştırılamaz,
sürtünmesiz bir akış alanı içerisinde, bir akım çizgisi
boyunca hareket eden diferansiyel kontrol hacmine
s-yönünde (teğetsel yönde) Newton’un ikinci
yasasını uygulayarak Bernoulli denklemini elde
ederiz.
İntegral
alınırsa

Bernoulli Denklemi
Bernoulli denklemi basınç, hız ve yüksekli arasındaki ilişkiyi temsil

Bernoulli Denklemi
eden yaklaşık bir bağıntıdır.
Bernoulli Denkleminin Kullanımındaki Sınırlamalar
 Daimi akış
 Sürtünmesiz akış
 Sıkıştırılamaz akış
 Bir akım çizgisi boyunca akış
 Isı geçişi olmamalı
 Mil işi olmamalı

Bernoulli Denklemi
Bernoulli Denkleminin Kullanımındaki Sınırlamalar

Bernoulli Denklemi
Bernoulli Denklemi
Bernoulli denklemi mekanik enerji dengesi olarak da ele alınır.
Akış Kinetik Potansiyel

enerjisi enerji enerji
Mekanik Enerji
Bernoulli denklemi bir akışkan parçacığının bir akım çizgisi boyunca boyunca (daimi,
sıkıştırılamaz ve sürtünmesiz) akışı esnasında akış, kinetik ve potansiyel enerjileri
toplamının sabit kaldığını ifade eder.

Bernoulli Denklemi
Bernoulli Denklemi
Bernoulli denklemi, akış esnasında akışkanın kinetik ve potansiyel enerjilerinin akış enerjisine
dönüşerek basınç değişimine neden olabileceğini ifade eder. Bu durum, Bernoulli denklemindeki her bir
terim yoğunluk ile çarpılarak daha iyi görülebilir.
Bernoulli denklemi bir akım

çizgisi boyunca toplam basıncın
sabit kaldığını ifade eder.
Statik Dinamik Hidrostatik

basınç basınç basınç
Durma basıncı
Toplam basınç
Örnek 5.15: Bernoulli Denklemi Uygulaması : Pitot tüpü
Bir piyozometre ve bir pitot tüpü statik ve durma

basınçlarını ölçmek için Şekilde gösterildiği gibi yatay
bir su borusuna bağlanmıştır. Boru merkezindeki hızı
belirleyiniz.

Örnek 5.16: Bernoulli Denklemi Uygulaması : Lüle akışı
Hava yatay bir lüle (akışı hızlandırmaya yarayan bir tür cihaz) içinden düşük hızda daimi olarak
akıp, atmosfere çıkmaktadır. Lüle girişindeki alan 0.1 m2’dir. Lüle çıkışındaki alan 0.02 m2’dir.
50 m/s’lik bir çıkış hızı vermesi için, lüle girişinde gereken etkin basıncı belirleyiniz.

Örnek 5.17: Bernoulli Denklemi Uygulaması : Sifon etkisi
Bir U-tüp bir su sifonu gibi davranmaktadır. Tüpteki

dirsek su yüzeyinin 1 m yukarısındadır; tüp çıkışı su
yüzeyinin 7 m aşağısındadır. Su, sifonun altından
serbest jet olarak atmosferik basınçta çıkmaktadır.
Serbest jetin hızını ve suyun A noktasındaki minimum
mutlak basıncını belirleyiniz.

Örnek 5.18: Bernoulli Denklemi Uygulaması : Sifon ve kavitasyon
Bir depo içinde bulunan 15 oC’deki su, kesit alanı sabit

bir hortum vasıtası ile sifon etkisinden yararlanılarak
dışarı çekilmek isteniyor. Sifonun ucu tankın
tabanından 1.5 m aşağıdadır ve atmosfer basıncı
101.3 kPa’dır. Kavitasyon oluşmadan suyun
çekilebilmesi için sifonun tepe noktasının maksimum
yüksekliği H ne olmalıdır.

Örnek 5.19: Bernoulli Denklemi Uygulaması : Tanktan su boşalması
Şekildeki gibi, çapı D = 0.2 m olan bir soğutucudan, içecek d = 0.01m çapında bir delikten
daimi olarak akmaktadır. Soğutucu içerisindeki içeceğin yüksekliğinin sabit kalabilmesi için
şişeden soğutucuya dökülen içeceğin debisi ne kadar olmalıdır.

Örnek 5.20: Bernoulli Denklemi Uygulaması : Tanktan su boşalması
Şekildeki gösterilen boru sisteminin içerisinden
A2 = 100 cm2
petrol akmaktadır. Sürtünmeleri ihmal ederek
debiyi hesaplayın.
1.5 + L – 0.2
1.5 m
0.2 m
L
A1= 300 cm2

Enerji Denklemi: TD1K
 Doğadaki en temel yasalardan biri olan termodinamiğin birinci yasası (ya da diğer adıyla
enerjinin korunumu ilkesi) enerjinin farklı formları arasındaki ilişkileri ve enerji
etkileşimlerini incelemede en temel yapıtaşıdır.
 TD1K; bir çevrim esnasında enerjinin yoktan var edilemeyeceğini, var olan enerjinin de
yok edilemeyeceğini; enerjinin sadece form değiştirebileceğini ifade eder.

Enerji Denklemi
(Kapalı bir sistem için)
Sistemin toplam Birim zamanda, sistem Birim zamanda, sistem

enerjisinin zamanla ile çevresi arasındaki ile çevresi arasındaki
değişim oranı net ısı alışverişi net iş alışverişi
İletim Mil işi

Taşınım Sınır işi
Işınım Sürtünme işi

TD1K (sistem için)
RTT
B = E = me
TD1K (KH için)

TD1K (KH için)
İletim
Taşınım
Işınım

TD1K (KH için)
h : entalpi

TD1K (KH için)
TD1K (KH için) Daimi, sıkıştırılamaz akış için
(W)
(j/kg)

TD1K (KH için)
TD1K (KH için) Daimi, sıkıştırılamaz akış için
(j/kg)
TD1K (KH için) Daimi, sıkıştırılamaz, sürtünmesiz akış için

TD1K (KH için)
TD1K (KH için) Daimi, sıkıştırılamaz, sürtünmesiz, adyabatik ve mil işi olamayan
akış için
Bernoulli Denklemi
TD1K (KH için) Daimi, sıkıştırılamaz, sürtünmeli, adyabatik ve mil işi olamayan
akış için

TD1K (KH için)
TD1K (KH için) Daimi, sıkıştırılamaz, sürtünmesiz, adyabatik ve mil işi olamayan
akış için
Bernoulli Denklemi
TD1K (KH için) Daimi, sıkıştırılamaz, sürtünmeli, adyabatik ve mil işi olan akış için

Örnek 5.21: Buhar Türbini: Mil işi
Şekildeki gösterilen buhar türbini elektrik
üretiminde kullanılmaktadır. Buhar türbine
sabit 30 m/s hız ve 3348 kj/kg entalpi ile
girmekte, türbini 60 m/s hız ve 2550 kj/kg
entalpi ile gaz sıvı karışımı olarak terk
etmektedir. Türbindeki akış adyabatik olup
yükseklikten kaynaklanan değişim ihmal
edilebilir. Birim kütle buharın akışından
üretilen işi hesaplayınız.
Kabuller: Akış daimi, sıkıştırılamaz ve sürtünmesiz.
Çevre ile ısı alışverişi yok (Adyabatik).
Daimi akış Adyabatik Sürtünmesiz

Örnek 5.22: Pompalama gücü
Bir su dağıtım şebekesinin pompasına, verimi %90 olan 15
kW’lık elektrik motoru ile güç sağlanmaktadır. Pompadan 50
L/s debiyle su geçmektedir. Giriş ve çıkış borularının çapları
aynıdır ve pompa boyunca olan yükseklik farkı ihmal edilebilir.
Pompanın giriş ve çıkışındaki basınçlar sırası ile 100 kPa ve 300
kPa (mutlak) olarak ölçülüyorsa; a) pompanın mekanik verimi,
b) su pompanın içerisinden geçerken mekanik verimsizlikten
dolayı sudaki sıcaklık artışını belirleyiniz.
Kabuller: Akış daimi, sıkıştırılamaz. Çevre ile ısı alışverişi yok (Adyabatik).
Daimi akış Adyabatik

Örnek 5.23: Barajda Hidrolik güç üretimi
Bir hidroelektrik güç santralinde su; 120 m yükseklikten
100 m3/s’lik debiyle, elektrik gücü üreten türbine doğru
akmaktadır. 1 ve 2 noktaları arasında boru hattında
meydana gelen toplam tersinmez yük kaybı 35 m olarak
belirleniyor. Türbin-jeneratör grubunun verimi %80
olduğuna göre, üretilecek elektrik gücünü hesaplayınız.
Akış sürekli ve sıkıştırılamaz
Kabuller: Akış daimi, sıkıştırılamaz . Çevre ile ısı alışverişi yok (Adyabatik).

Örnek 5.24: Enerji-Yük kayıpları ve Güç kaybı
Suya 20 kW mekanik güç verebilen bir pompa ile

alçaktaki bir hazneden yüksekteki bir hazneye su
basılmaktadır. İki hazne arasındaki kot farkı 45m ve
suyun debisi 0.03 m3/s olarak ölçüldüğüne göre,
sistemde meydana gelecek tersinmez yük kaybını ve
kayıp mekanik enerjinin gücünü bulunuz.
Kabuller: Akış daimi, sıkıştırılamaz . Çevre ile ısı alışverişi yok (Adyabatik).

Örnek 5.25: Fan işi ve verimi
Bir eksenel akış havalandırma fanı, 0.6 m çapında 12

m/s hıza sahip bir hava akışı oluşturan fan
kanatlarına 0.4 kW güç aktarmaktadır. Fan girişindeki
akışkan hızını ihmal ederek, havaya verilen işin ne
kadarının yaralı bir etki meydana getirdiğini ve fanın
mekanik verimini bulunuz.
Kabuller: Akış daimi, sıkıştırılamaz . Çevre ile ısı alışverişi yok

(Adyabatik).

Bölüm 6: Diferansiyel Akış Analizi
Giriş
 Bölüm 5’te kütlenin, momentumun ve enerjinin korunumu
kanunlarını sonlu kontrol hacmine uyumlayarak türettik (Kontrol
Hacmi Analizi).
 Kontrol hacmi (KH) analizi, KH’ne giren ve çıkan kütlesel debiler

veya cisimler üzerine uygulanan kuvvetler gibi bir akışın genel
özellikleri ile ilgilendiğimizde yararlıdır.
 KH analizi ile Şekil a’daki gibi eğer kontrol yüzeylerindeki hızları

biliyor isek, çanağın geometrisini hiç dikkate almadan üzerindeki
net tepki kuvvetini hesaplayabiliriz.
 KH analizinde KH’nin içi bir kara kutu olarak dikkate alınır. Yani KH
içerisinde kalan noktalardaki hız veya basınç gibi akış özellikleri
hakkında detaylı bilgi edinemeyiz.
 Bu yaklaşımı diferansiyel bir kontrol hacmine uygularsak, bir akış

alanını tanımlayan diferansiyel denklemleri elde edebiliriz
(Diferansiyel Analiz). Bu denklemler çözüldüğünde tüm akış alanı
boyunca her bir noktadaki hız, yoğunluk basınç gibi akış özellikleri
hakkında detaylı bilgi elde edilebilir (Şekil b).
2 Bölüm 6: Diferansiyel Akış Analizi

Giriş
Isı transferinin önemsiz olduğu
Akış Problemlerinde
Kütlenin
Korunumu
Denklemi
Momentumun
Korunumu
Denklemleri
u , v , w, P

Kütlenin Korunumu (Süreklilik Denklemi)
Sonlu Bir Kontrol Hacmi için kütlenin korunumu kanunu
KH’nin
KH’den
kütlesinin
zamanla = KH’nin giren
kütsel debi - çıkan kütsel
debi
değişimi
Bu denklem, boyutları dx, dy ve dz olan sonsuz küçük bir kontrol hacmine uygulanarak,
kütlenin korunumu için diferansiyel denklem elde edilebilir.

 İlk önce, bölünemeyecek kadar küçük bir

kontrol hacmi dx dy dz tanımlayalım.
 Sonra, Taylor serisi açılımlarını kullanarak

6 yüzün her birinin içine veya dışına olan
kütle akışını belirleyebiliriz, ör., sağ yüzde
dx’den daha yüksek terimleri ihmal edersek



Sonlu KH için kütlenin korunumu kanunu

Sonlu KH için kütlenin korunumu kanunu
Diferansiyel KH için kütlenin korunumu kanunu

Diferansiyel KH için kütlenin korunumu kanunu

Diferansiyel KH için kütlenin korunumu kanunu (Kartezyen Koordinatlar)
Daimi, sıkıştırılamaz akış için süreklilik denklemi

Diferansiyel KH için kütlenin korunumu kanunu (Kartezyen Koordinatlar)
Diferansiyel KH için kütlenin korunumu kanunu (Silindirik Koordinatlar)

Doğrusal Momentumun Denklemi: Cauchy Denklemi
Sonlu Bir Kontrol Hacmi için momentum denklemi
KH’ne KH’den
KH’nin KH’ne giren
etkiyen
bileşke == momentumunun
zamanla değişimi
+ çıkan
momentum - momentum
akış hızı
kuvvet akış hızı
KH’ne net momentum akışı
Bu denklem, boyutları dx, dy ve dz olan sonsuz küçük bir kontrol hacmine uygulanarak,
doğrusal momentumun korunumu için diferansiyel denklem elde edilebilir.





2 1

3 2 1

3 2 1

x-yönündeki yüzeye y-yönünde etkiyen gerilme


3 2 1

3 2 1
3 +
x – yönündeki momentum denklemi
y – yönündeki momentum denklemi
z – yönündeki momentum denklemi


Doğrusal Momentumun Denklemi: Navier-Stokes Denklemi

Viskoz (Kayma) gerilme

Şekil değiştirme hız tensörü





Akış Problemlerinin Diferansiyel Analizi:
 Navier-Stokes denklemlerinin çözümünde

karşılaşılan en büyük zorluk taşınım terimlerinin
lineer olmamasından kaynaklanmaktadır.
 Navier-Stokes denklemleri, hem laminer hem de

türbülanslı akışa uygulanır. Ancak, türbülanslı
akışlarda her bir hız bileşeni, zaman ile belirli bir
ortalama değer etrafında salınım yapar bu
durum denklemlerin analitik çözümünü
imkansız hale getiren ilave bir karmaşıklığa
neden olur.
 Navier-Stokes denklemlerinin analitik çözümleri daha ziyade laminer akışlarda hızın zamana
bağlı ve zamandan bağımsız (daimi) durumlarında mümkün olmaktadır.

Akış Problemlerinin Diferansiyel Analizi: Sabit Plakalar Arasında Daimi Laminer Akış
Şekilde görülen sonsuz genişlik teki dar bir boşlukta Newton tipi bir akışkana akışkana ait daimi,
sıkıştırılamaz laminer akışı dikkate alalım. Sabit plakalar arasındaki mesafe h olup yer çekimi negatif
y-yönünde etki etmektedir. Verilen geometri için hız alanı, basınç alanı ve alt plakaya birim yüzey
alanı başına etkiyen kayma kuvvetini (kayma gerilmesi) belirleyiniz.
/2
/2
Kabuller
K1) Plakalar x- ve z- yönünde sonsuz : K4) gx= gz = 0, gy = -g
K2) Daimi akış
K3) Paralel akış : Bu geometride akışkan parçacıkları plakalara K5)
paralel x-yönünde hareket etmektedir yani y -
ve z- yönünde hız söz konusu değildir
(u=0,v=w=0)

K3 K3
Kabuller
K1) Plakalar x- ve z- yönünde sonsuz :
: Tam Gelişmiş Akış D1
K2) Daimi akış
K3) Paralel akış : (v = w = 0 )
K4) gx= gz = 0, gy = -g
K5)
D2
/2
/2

K2 K1 K3 K3 K1 K1
K4
Kabuller
K2) Daimi akış
K5)
D3

K2 K1 K3 K3 K1 K1 K1
K4: -g
Kabuller
K2) Daimi akış
K5)
D4

K2 K1 K3 K3 K4 K1 K1 K1
Kabuller
K2) Daimi akış
K5)
D5

y
D3
P(0,0)=P0
D4
D5

D3
D4
D5

Sınır Şartları
/2
y
/2
x
S1 y =0 u =0
S2 y =h u =0

D3
D4
D5

Kayma Gerilmesi

Debi (z-yönündeki birim uzunluk için)
Ortalama Hız , V
Maksimum Hız , umax

Akış Problemlerinin Diferansiyel Analizi: Couette Akışı
Sınır Şartları
S1 y =0 u =0
S2 y =h u =U

Hız Profili, u (y)
Boyutsuz Hız Profili, u*

Boyutsuz parametreler

u/U


Bölüm 7: Boyut Analizi ve Modelleme
Eğer belirli bir yükseklikten bir elmayı atar ve bu yüksekliği değiştirirsek
elma için düşme zamanı nasıl değişir?
h1
h2
Amaçlar
Tekrarlayan
değişkenler
yöntemini öğrenmek
Boyut analizinin
yararlarını kavramak
Boyut, Birim ve
Boyutsal Homojenliği
anlamak
3 Bölüm 7: Boyut Analizi ve Modelleme

Boyutlar ve Birimler
Boyut: Bir fiziksel büyüklüğün ölçüsünü verir, örneğin uzunluk, kütle, zaman
Birim: Sayının bilinen bir ölçeğe göre niteliğini temsil eder, örneğin (m),(s),(kg)
Nicel büyüklükleri anlamlandırabilmek, kıyaslayabilmek için birimleri

kullanırız. (Nicel büyüklük: Ölçülebilen, sayılabilen, miktarı tespit edilebilen azlığı yada çokluğu
belirlenebilen büyüklükler (kütle, uzunluk vs.))
Birimi verilmeksizin sunulan herhangi bir niceliğin mühendislik

açısından hiçbir anlamı yoktur.
Boyut : Uzunluk
Birim : m, inch, ft …..

Boyutlar ve Birimler

Boyutsal Homojenlik
 BH yasası, toplanan tüm terimlerin aynı boyuta sahip
olması gerektiğini ifade eder (Elma+Armut ?)
 Örnek: Bernoulli denklemi
{p} = {kuvvet/alan}={kütle x uzunluk/zaman x 1/uznlk2} = {m/(t2L)}

{1/2V2} = {kütle/uznlk3 x (uznlk/zaman)2} = {m/(t2L)}
{gz} = {kütle/uzunlk3 x uzunlk/zaman2 x uzunlk} ={m/(t2L)}

Denklemlerin Boyutsuzlaştırılması
Boyutsal olarak homojen bir denklemin her bir

terimini değişken ve sabitlerden oluşan bir gruba
böldüğümüzde, denklemi boyutsuzlaştırmış oluruz.
Böyle denklemlere “boyutsuz” denir.
Boyutsuzlaştırma sonucu genellikle Re, Pr, Fr gibi

boyutsuz sayılar elde edilir.

Denklemlerin Boyutsuzlaştırılması

Boyutsuzlaştırmanın Önemi
 Önemli parametreler hakkında görüş kazandırır.
 Problemdeki parametre sayısını azaltır
 Daha kolay iletişim (birimlerden bağımsız)

 Daha az deney gereksinimi
 Daha az simülasyon ihtiyacı
 Elde edilen sonuçlar denenmemiş durumların

kestiriminde kullanılabilir.

Boyut Analizi ve Benzerlik
 Bir denklemin var olması halinde boyutsuzlaştırma çok faydalıdır.
 Ancak uygulamada denklem genellikle ya bilinmez ya da çözüm

çok güçtür.
 Bu tür hallerde deney yapmak, güvenilir bilgi edinmenin tek

yoludur.
 Zaman ve paradan tasarruf sağlamak için deneylerde çoğu

zaman geometrik olarak ölçeklendirilmiş modeller kullanılır.
 Tam ölçekli prototip için elde edilen sonuçların anlamlı

olabilmesi için deney koşulları ve sonuçlar uygun biçimde
ölçeklendirilmelidir.
 Boyut analizi bu hallerde çok faydalıdır

Boyut Analizinin Amaçları
Deney tasarlama ve sonuçların Model üzerinden prototipin

raporlanmasında yardımcı performansını kestirmek için Parametrelere arasındaki
olacak boyutsuz parametreler ölçeklendirme yasaları elde ilişkilerin trendini kestirmek.
oluşturma. etmek.


Geometrik
Kinematik Benzerlik
Benzerlik
Dinamik
Benzerlik
Prototip Araba Model Araba
TAM BENZERLİK

 Geometrik Benzerlik – Model ve prototip aynı

geometrik şekle sahip olmalıdır. Karşılıklı boyutların
oranı sabit olmalıdır.
 Kinematik Benzerlik – Model ve prototipte karşılıklı

hızlar orantılı olmalıdır.
 Dinamik Benzerlik – model akışındaki tüm kuvvetler

prototip akışta bunlara karşılık gelen kuvvetlerle orantılı
olmalıdır.
 Tam Benzerlik – Yukarıdaki 3 benzerlik koşulu

sağlanmışsa, tam benzerlik elde edilmiştir. Ancak bu her
zaman mümkün olmayabilir (akarsu ve ırmak akışları)

Tam benzerliğin sağlanabilmesi için model ve

prototip arasındaki tüm  gruplarının aynı olması
gerekir.
Peki  nedir? Şu bizim 3.14 olan garip sayı mı?
Re, Fr, CD, gibi boyutsuz parametreleri büyük  harfi ile
göstereceğiz. Bunun 3.14 ile bir ilgisi yoktur!!!
• Bir otomobil deneyi ele alalım

• Direnç kuvveti F = f(V,  , L)
• Boyut analizi yardımıyla bu 5 parametreli problemi
2 parametreye indirgemek mümkündür:

Tekrarlayan Değişkenler Yöntemi (Buckingham Pi Teoremi)
Adım 1: Problemde verilen parametreleri listeleyin ve toplam sayısını (n) sayın.
Adım 2: 𝑛 tane parametreden her birinin ana boyutlarının yazın.
Adım 3: 𝑗 indirgemesini ana boyutların sayısı olarak alın. Beklenen sayıda Π ‘leri ifade
eden 𝑘’yı hesaplayın, 𝑘 = 𝑛 − 𝑗
Adım 4: 𝑗 adet tekrarlayan parametre seçim
Adım 5: 𝑘 adet Π yi oluşturun ve gerekli olursa üzerinde işlemler yapın.
Adım 6: Nihai fonksiyonel ilişkiyi yazın ve yaptığınız cebirsel işlemleri kontrol edin.
Tekrarlayan değişkenleri seçimi son derece önemlidir. Bu konuda dikkat edilmesi gereken önemli noktalar 18 nolu slaytta özetlenmiştir.

Örnek
Adım 1: İlgili parametreler:

Vakum ortamda düşen top z = f (t,w0,z0,g)  n=5
Adım 2: Ana boyutlar
Adım 3: İlk tahmin olarak, iki ana

boyut olduğundan(L ve t)
j =2 alalım. Buna göre beklenen 
sayısı k = n-j = 5-2 = 3
Adım 4: Tekrarlayan değişkenler: w0

ve z0
Tekrarlayan Değişkenlerin Seçimi (Adım 4)
1. Asla bağımlı değişkeni alma, aksi halde tüm  terimlerinde görünür.

2. Seçilen parametreler kendi aralarında boyutsuz bir grup
oluşturmamalı, aksi halde diğer  terimlerini elde etme imkanı
kalkar.
3. Seçilen parametreler tüm ana boyutları temsil edebilmeli.
4. Kendileri zaten boyutsuz olan parametreleri seçme.
5. Aynı boyutta ya da sadece üsleri farklı iki parametre seçme.
6. Boyutlu sabitleri boyutlu değişkenlere tercih edin, böylece boyutlu
değişken tek bir  teriminde oluşur.
7. Her  teriminde görülebileceği için ortak parametreleri seçin.
8. Basit değişkenleri tercih edin.

Örnek (Devam)
Adım 5: Her seferinde tekrarlayanların dışında kalan

parametrelerden birini tekrarlayanlarla çarpım halinde ifade
edin. Böylece her seferinde bir  oluşturmuş olursunuz.
1 = zw0a1z0b1
a1 ve b1 tespiti yapılacak sabitlerdir.

Adım 2 deki ana boyutları kullanarak bu sabitleri bulun
Zaman:
Uzunluk:
Sonuç:

Örnek (Devam)
Adım 5 (devam)
Aynı işlemi, bu sefer t yi kullanarak 2 için yapalım

2 = tw0a2z0b2
Zaman:
Uzunluk:
Sonuç:

Örnek (Devam)
Adım 5 (devam)
Son olarak g yi alarak 3 ü oluşturalım

3 = gw0a3z0b3
Zaman:
Uzunluk:
Sonuç

Örnek (Devam)
Step 6:
Elde ettiğin „ler gerçekten boyutsuz mu? Kontrol et!!

Sonuç ifadeyi yaz:
Veya boyutsuz değişkenler cinsinden;
DİKKAT: Bu yöntem boyutsuz „ grupları arasındaki

fonksiyonel ilişkiyi doğru biçimde ortaya koymaktadır,
ancak denklemin tam matematiksel biçimi konusunda fikir
vermez.

Akışkanlar Mekaniği ve Isı transferinde Sıklıkla Karşılaşılan Boyutsuz Parametreler

Akışkanlar Mekaniği ve Isı transferinde Sıklıkla Karşılaşılan Boyutsuz Parametreler

Örnek : Sabun Köpüğümdeki Basınç
Çocuklar sabun köpüğü ile oynarken siz de köpük

yarıçapı ile köpüğün iç basıncı arasındaki ilişkiyi merak
ediyorsunuz. Sabun köpüğündeki iç basıncın atmosfer
basıncından daha büyük ve bu yüzden köpüğün
yüzeyinin balon gibi gerilme altında olduğunun
düşünüyorsunuz. Ayrıca bu problemde yüzey
geriliminin de etkili olması gerektiğini biliyorsunuz.
Diğer fiziksel konuları bilmeden, boyut analizini
kullanarak problemi çözmeye karar veriyorsunuz. Basınç
farkı ∆𝑃 = 𝑃𝑖ç- 𝑃𝑑𝚤ş köpük yarıçapı 𝑅 ve sabun filminin
yüzey gerilimi 𝜎𝑠 arasında bir ilişki kurunuz.
Sabun filmindeki yüzey
geriliminden dolayı, sabun
köpüğünün iç basıncı
kendisini çevreleyen ortam
basıncından daha büyüktür.

Örnek : Kanat Üzerindeki Kaldırma Kuvveti
Uçak mühendislerinden oluşan bir ekip yeni bir uçak

kanadı tasarlıyorlar ve tasarladıkları bu kanadın
oluşturacağı kaldırma kuvvetini hesaplamak istiyorlar.
Kanadın kiriş uzunluğu 𝐿𝑐 = 1.12 𝑚 ve üst bakış alanı
𝐴 = 10.7 𝑚2 dir (kanadın hücum açısı 𝛼 = 0olduğu
durum için üsten bakıldığında görülen alan). Prototip
𝑇 = 25 0 𝐶 sıcaklığındaki yere yakın bir bölgede
𝑉 = 52 𝑚/𝑠 hız ile uçacaktır. Rüzgar tüneli en fazla
5 𝑎𝑡𝑚 basınca kadar basınçlandırılabilir. Basınçlı rüzgar
tünelinde test etmek üzere kanadın 1/10 ölçekli
modelini yapılmıştır. Dinamik sağlamak için rüzgar
tüneli hangi hız ve basınçta çalıştırılmalıdır?

Örnek : Boru İçerisindeki Akışta Sürtünme Kaybı

Bölüm 8: Borularda sürtünmeli Akış
Laminer ve Türbülanslı Akış
Laminer Akış:
• Çalkantısız akışkan tabakaları ile
karakterize edilen çok düzenli akışkan
hareketi laminer akış olarak
Türbülanslı
adlandırılır. Akış
Türbülanslı Akış:
• Yüksek hızlarda görülen ve hız
çalkantıları ile nitelendirilen çok
düzensiz akışkan hareketi türbülanslı Laminer Akış
akış olarak adlandırılır.
2 Bölüm 8: Borularda Sürtünmeli Akış

Laminer ve Türbülanslı Akış
 Laminer akıştan türbülanslı akışa geçiş aniden

olmaz ve bir ara akış rejimi yaşanır.
 Türbülanslı akıştaki hızlı değişimlerin sonucunda,

akışkanın yoğun bir şekilde karışması, akışkan
parçacıkları arasındaki momentum geçişini arttırır.
 Bu da yüzeydeki sürtünme kuvvetini ve
dolayısıyla, gerekli olan pompa gücünü arttırır.

Reynolds Sayısı
ρ : yoğunluk (kg/m3)
𝜌𝑉𝑜𝑟𝑡 𝐷
𝑅𝑒 = ν : kinematik viskozite (m2/s)
𝜇 μ=ρν
Laminerden türbülanslı akışa geçiş,
V : hız (m/s)
• geometri,
• yüzey pürüzlülüğü, D : Boru çapı (m)
• akış hızı,
• yüzey sıcaklığı,
• akışkan türü ve daha birçok şeye bağlıdır.
Osborne Reynolds, 1880 yılındaki detaylı deneylerden

sonra, akış rejiminin esasen, akışkandaki atalet
kuvvetlerinin, viskoz kuvvetlere oranına bağlı
olduğunu keşfetmiştir. Bu orana Reynolds sayısı denir

Kritik Reynolds Sayısı
 Akışın türbülanslı olmaya başladığı Reynolds sayısına kritik Reynolds sayısı

denir.
 Farklı geometriler ve akış şartları için kritik Reynolds sayısının değeri farklıdır.
 Dairesel borudaki iç akış için kritik Reynolds sayısının genelde kabul edilen değeri
2300’dür.
𝜌𝑉𝑜𝑟𝑡 𝐷
𝑅𝑒 =
𝜇
𝑅𝑒 ≈ 2300 Laminer akış

2300 ≈ 𝑅𝑒 ≈ 4000 Geçiş akışı
𝑅𝑒 ≈ 4000 Türbülanslı akış

Hidrolik Çap
 Dairesel olmayan borulardaki akışlar için

Reynolds Sayısı Hidrolik Çap Dh kullanılarak
hesaplanır.
Dh : Hidrolik çapı (m)
4𝐴𝑐 Kesit alanı

𝐷ℎ =
𝑝
Islak çevre

Giriş Bölgesi
 Akışkan viskozitesinin neden olduğu viskoz kayma kuvvetlerinin etkisinin

hissedildiği akış bölgesine hız sınır tabakası veya sadece sınır tabaka denir.
 Varsayılan sınır yüzeyi, borudaki akışı iki bölgeye ayırır: viskoz etkilerin ve hız
değişimlerinin önemli olduğu sınır tabaka bölgesi ve sürtünme kuvvetlerinin
ihmal edilebilir olduğu ve özellikle radyal yönde hızın sabit kaldığı dönümsüz
akış bölgesi (çekirdek kısmı).
 Akış tam gelişmiş olduğunda sürtünme katsayısı maksimum değerine ulaşır.

Giriş Bölgesi
 Gelişmekte olan akış

bölgesinde u = u(x, r)
olmasına karşın tam
gelişmiş bölgede u =
u(r)’dir ve bir boyutludur.
 Boru çeperindeki kayma

gerilmesi yüzeydeki hız
profilinin eğimi ile ilgilidir.
Hidrodinamik olarak tam
gelişmiş bölgede hız profili
gibi bu bölgede çeper
kayma gerilmesi de sabit
kalır. Zira bu bölgede hız
profili ve viskozite Giriş Uzunluğu
değişmez.
𝐿ℎ,𝑙𝑎𝑚𝑖𝑛𝑒𝑟 ≅ 0.05𝐷𝑅𝑒 𝐿ℎ,𝑡ü𝑟𝑏ü𝑙𝑎𝑛𝑠 = 1.359𝑅𝑒1/4
𝐿ℎ,𝑡ü𝑟𝑏ü𝑙𝑎𝑛𝑠 ≅ 10𝐷

Borularda Laminer Akış (Re < 2300)
 Dairesel düz bir borunun tam gelişmiş akış bölgesinde, özellikleri değişmeyen daimi
ve sıkıştırılamaz akışkanın laminer akışını ele alalım:
Σ𝐹𝑥 = 𝑚𝑎𝑥 𝑢(𝑟)



Ortalama hız (m/s)
𝑅
0
𝑢(𝑟)2𝜋𝑟𝑑𝑟 𝑅2 𝑑𝑃
𝑢𝑜𝑟𝑡 = =−
𝜋𝑅2 8𝜇 𝑑𝑥
Maksimum hız (m/s)
𝑅2 𝑑𝑃
𝑢𝑚𝑎𝑥 =− = 2𝑢𝑜𝑟𝑡
4𝜇 𝑑𝑥
Hacimsel debi (m3/s)
𝑉 = 𝑢𝑜𝑟𝑡 𝐴𝑐

Basınç Düşüşü ve Yük Kaybı
Basınç Düşüşü
8𝜇𝐿𝑢𝑜𝑟𝑡 32𝜇𝐿𝑢𝑜𝑟𝑡
Δ𝑃 = 𝑃1 − 𝑃2 = = (Pa)
𝑅2 𝐷2
Basınç Kaybı Darcy-Weisbach

Bağıntısı
𝐿 𝜌𝑢𝑜𝑟𝑡 2
Δ𝑃𝐿 = 𝑓 (Pa)
𝐷 2 Basınç kaybı (yük kaybı) bağıntısı
Darcy-Weisbach akışkanlar mekaniğindeki en temel
Sürtünme faktörü bağıntılardan biridir. Bu bağıntı
Yük Kaybı laminer ve türbülanslı akışlar, dairesel
veya dairesel olmayan borular ile
Δ𝑃𝐿 𝐿 𝑢𝑜𝑟𝑡 2 64 pürüzsüz veya pürüzlü borular için
𝑕𝐿 = =𝑓 (m) 𝑓=
𝜌𝑔 𝐷 2𝑔 𝑅𝑒 geçerlidir.

Basınç Kaybı Darcy-Weisbach
Bağıntısı
𝐿 𝜌𝑢𝑜𝑟𝑡 2
Δ𝑃𝐿 = 𝑓 (Pa)
𝐷 2
Darcy-Weisbach
Sürtünme faktörü
Yük Kaybı
Δ𝑃𝐿 𝐿 𝑢𝑜𝑟𝑡 2
𝑕𝐿 = =𝑓 (m)
𝜌𝑔 𝐷 2𝑔
Darcy-Weisbach bağıntısı borudaki sürtünmelerden

kaynaklanan basınç kaybını (yük kaybını) yenmek için Basınç kaybı (yük kaybı) bağıntısı
akışkanlar mekaniğindeki en temel
pompa tarafından akışkan verilmesi gereken ilave bağıntılardan biridir. Bu bağıntı
laminer ve türbülanslı akışlar, dairesel
basıncı (yada yüksekliği) temsil eder. veya dairesel olmayan borular ile
pürüzsüz veya pürüzlü borular için
geçerlidir.

Basınç düşüşü bilindiği zaman basınç kayını yenmek

için gerekli pompalama gücü hesaplanabilir:
Pompalama gücü (W)
𝑊 𝑝𝑜𝑚𝑝𝑎 = 𝑉 × ∆𝑃
Hacimsel debi (m3/s) Basınç düşüşü (Pa)
𝑉 = 𝑢𝑜𝑟𝑡 𝐴𝑐
Yatay boru için:
2
𝑅 𝑑𝑃
𝑢𝑜𝑟𝑡 = − ∆𝑃 = 𝑃1 − 𝑃2 = ∆𝑃𝐿 = 𝜌𝑔𝑕𝐿
8𝜇 𝑑𝑥
𝑃1 𝑉1 2 𝑃2 𝑉2 2
+ + 𝑧1 = + + 𝑧2 + 𝑕𝐿
∆𝑃𝐷2 𝜌𝑔 2𝑔 𝜌𝑔 2𝑔
𝑢𝑜𝑟𝑡 =
32𝜇𝐿

Eğimli Borularda Laminer Akış
Ortalama hız (m/s) Hacimsel debi (m3/s)
∆𝑃 − 𝜌𝑔𝐿sin𝜃 𝐷2 ∆𝑃 − 𝜌𝑔𝐿sin𝜃 𝜋𝐷2

𝑢𝑜𝑟𝑡 = 𝑉=
32𝜇𝐿 128𝜇𝐿

Eğimli Borularda Laminer Akış

Örnek 8.1

Borularda Türbülanslı Akış
Darcy-Weisbach Bağıntısı
Basınç Kaybı Yük Kaybı

𝐿 𝜌𝑢𝑜𝑟𝑡 2 Δ𝑃𝐿 𝐿 𝑢𝑜𝑟𝑡 2
Δ𝑃𝐿 = 𝑓 (Pa) 𝑕𝐿 = =𝑓 (m)
𝐷 2 𝜌𝑔 𝐷 2𝑔
f : Darcy-Weisbach Sürtünme faktörü
Laminer akış Türbülanslı akış
64 Colebrook Denklemi
𝑓=
𝑅𝑒
Haaland Denklemi
Moody Diyagramı

Borularda Türbülanslı Akış (Moody Diyagramı)

Borularda Türbülanslı Akış (Bağıl pürüzlülük, ε)

Borularda Türbülanslı Akış (Problem Türleri)
𝑓 → 𝑢𝑜𝑟𝑡 → 𝑅𝑒 → 𝑓𝑑ü𝑧𝑒𝑙𝑡𝑖𝑙𝑚𝑖ş
𝐷 → 𝑢𝑜𝑟𝑡 → 𝑅𝑒 → 𝑓 → ∆𝑃
Colebrook Denklemi Moody Diyagramı

Örnek 8.2 (1.Tip Problem)
Sıcaklığı 15 oC olan su 5 cm çapındaki yatay

0.006 𝑚3 /𝑠
paslanmaz çelik borudan 0.006 m3/s debi ile 5 𝑐𝑚 su
daimi olarak akmaktadır. Borunun 60 m’lik 60 𝑚

bölümünde meydana gelen yük kaybını, basınç
düşüşünü ve bu akışı sürdürebilmek için gerekli
pompalama gücünü bulunuz.
𝜌𝑠𝑢 = 1000 𝑘𝑔/𝑚3

𝜇𝑠𝑢 = 1.138 × 10−3 𝑘𝑔/𝑚𝑠


1 atm basınç ve 35 oC’de ısıtılmış hava, 300 m 𝑕𝑎𝑣𝑎

𝐷 = 26.7 𝑐𝑚
uzunluğunda, 26.7 cm çapındaki dairesel plastik
borudan taşınmaktadır. Borudaki yük kaybının 300 𝑚
20 m’yi aşmaması istendiğine göre borudan akan

havanın debisinin belirleyiniz.
𝜌ℎ𝑎𝑣𝑎 = 1.145 𝑘𝑔/𝑚3

𝜈ℎ𝑎𝑣𝑎 = 1.655 × 10−5 𝑚2 /𝑠
Colebrook Denklemi

1 atm basınç ve 35 oC’de ısıtılmış hava, 150 m

uzunluğundaki dairesel plastik bir borudan
0.35 m3/s debi ile taşınmaktadır. Borudaki yük
kaybının 20 m’yi aşmaması istendiğine göre
minimum boru çapını hesaplayınız.
𝜌ℎ𝑎𝑣𝑎 = 1.145 𝑘𝑔/𝑚3

𝜈ℎ𝑎𝑣𝑎 = 1.655 × 10−5 𝑚2 /𝑠
Colebrook Denklemi

Akışkanlar Mekaniği Ders Notları - Bütün Bölümler

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Akışkanlar Mekaniği Ders Notları - Bütün Bölümler

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Akışkanlar Mekaniği

Dr. Osman TURAN

Ödev ve Kısa sınavlar % 20

5 • Akış Sistemlerinin Sonlu Kontrol Hacmi Analizi

6 • Akış Sistemlerinin Diferansiyel Analizi

7 • Boyut Analizi ve Modelleme

Durağan ve hareket halindeki akışkanların davranışlarını ve yine akışkanların diğer

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Cisim hareket Cisim hareket Cisim şekil

Statik (1.Sınıf) Dinamik (2.Sınıf)

Akışkanlar Mekaniği (3. Sınıf)

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Tacoma Narrows Bridge (Washington/ABD, 1938)

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Katı Sıvı Gaz

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

• Gerilme, birim alan başına

• Normal bileşen: Normal

• Teğetsel bileşen: Kayma

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

 Katı ve akışkan arasındaki temel fark, kayma gerilmesine maruz

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

• Sıvılar, içerisinde bulundukları kabın şeklini alır ve yerçekimi etkisi

• Gazlar, gaz molekülleri kabın çeperleriyle temas edinceye kadar

Moleküller arası çekim kuvveti

katı sıvı gaz

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

• Deneysel gözlemler, hareket halindeki akışkanın

• Katı bir yüzey ile doğrudan temas halinde olan

• Viskoz (sürtünme) etkilerin önemli olduğu

• Kaymama koşuluna ve sınır tabaka oluşumuna

• Kaymama koşulu, akışkanlar mekaniği

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

• Sürtünme etkilerinin ihmal

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

• İç akışlar, viskoz etkilerin

• Dış akışlarda viskoz

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Bir akışkanın hacmini değişebilme özelliğine “sıkıştırılabilirlik” denir.

• Akış esnasında yoğunluk

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

• Yüksek viskoziteli akışkanların düşük

• Hava gibi düşük viskoziteli akışkanların

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

Laminerden türbülanslı akışa geçiş, V : hız (m/s)

Osborne Reynolds, 1880 yılındaki detaylı deneylerden

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

• Bir akış alanı en iyi şekilde hız dağılımı ile tanımlanır.

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

MIM 302 Akışkanlar Mekaniği Bölüm 1 : Genel Bilgiler

ME33 : Fluid Flow 2 Chapter 2: Properties of Fluids

ME33 : Fluid Flow 3 Chapter 2: Properties of Fluids

ME33 : Fluid Flow 4 Chapter 2: Properties of Fluids

İdeal gaz denklemi çoğu gaz için geçerlidir.

ME33 : Fluid Flow 5 Chapter 2: Properties of Fluids

ME33 : Fluid Flow 6 Chapter 2: Properties of Fluids

ME33 : Fluid Flow 7 Chapter 2: Properties of Fluids

ME33 : Fluid Flow 8 Chapter 2: Properties of Fluids

ME33 : Fluid Flow 10 Chapter 2: Properties of Fluids