Professional Documents
Culture Documents
ภาพจากเลนส์บางและการคำนวณ
ภาพจากเลนส์บางและการคำนวณ
ภาพจากเลนส์บางและการคำนวณ
การเกิดภาพจากเลนส์บาง
เลนส์บางมี 2 ชนิด
เลนส์นน
ู (convex lens) เลนส์เว้า (concave lens)
เลนส์นน
ู (convex lens)
ถ้าแสงขนานเส้นแกนมุขสาคัญมาจากทางด้านซ้าย
แกนเลนส์
แสงมาจากทางซ้าย
โฟกัส
เส้นแกนมุขสาคัญ
F (Principal axis)
ความยาวโฟกัส : f
แสงมาจากทางขวา
โฟกัส
เส้นแกนมุขสาคัญ
(Principal axis) F
ความยาวโฟกัส : f
เลนส์นน
ู (convex lens)
ถ้าแสงออกจากโฟกัส
แกนเลนส์
โฟกัส
เส้นแกนมุขสาคัญ
F
(Principal axis)
ความยาวโฟกัส : f
เลนส์นน
ู (convex lens)
แสงผ่านจุดกึง่ กลางเลนส์
แกนเลนส์
โฟกัส
เส้นแกนมุขสาคัญ
F (Principal axis)
ความยาวโฟกัส : f
การหาตาแหน่งภาพของวัตถุ
ภาพ เส้นแกนมุขสาคัญ
F
(Principal axis)
วัตถุ F
s s′
ถ้าเปลีย
่ นตาแหน่งภาพของวัตถุจะเกิดภาพเปลีย
่ นแปลงไปหรือไม่ ?
แกนเลนส์
ภาพ
เส้นแกนมุขสาคัญ
(Principal axis)
วัตถุ 2F F F 2F
ถ้าเปลีย
่ นตาแหน่งภาพของวัตถุจะเกิดภาพเปลีย
่ นแปลงไปหรือไม่ ?
แกนเลนส์
ภาพ
เส้นแกนมุขสาคัญ
(Principal axis)
2F F F 2F
วัตถุ
ถ้าเปลีย
่ นตาแหน่งภาพของวัตถุจะเกิดภาพเปลีย
่ นแปลงไปหรือไม่ ?
แกนเลนส์
เส้นแกนมุขสาคัญ
(Principal axis)
2F วัตถุ F F 2F
ภาพ
ถ้าเปลีย
่ นตาแหน่งภาพของวัตถุจะเกิดภาพเปลีย
่ นแปลงไปหรือไม่ ?
แกนเลนส์
เส้นแกนมุขสาคัญ
(Principal axis)
2F วัตถุ F F 2F
ถ้าเปลีย
่ นตาแหน่งภาพของวัตถุจะเกิดภาพเปลีย
่ นแปลงไปหรือไม่ ?
แกนเลนส์
เส้นแกนมุขสาคัญ
(Principal axis)
2F ภาพ F F 2F
วัตถุ
ภาพ
เราจะทราบชนิดของภาพได้อย่างไร ?
ภาพจากเลนส์นน
ู ภาพจริง (real image) ภาพเสมือน (virtual image)
การตัดกันของรังสีหก
ั เห รังสีตดั กันจริง ต้องต่อรังสีย้อนกลับไปตัดกัน
ใช้ตารับแสงทีห
่ ก
ั เหผ่าน
เลนส์นน ู โดยตรง มองเห็นภาพได้ มองเห็นภาพได้
เลนส์เว้า (concave lens)
การเกิดภาพจากเลนส์เว้า
F F
f f
การเกิดภาพจากเลนส์เว้า
แกนเลนส์
ภาพ
เส้นแกนมุขสาคัญ
(Principal axis)
วัตถุ F F
ถ้าเปลีย
่ นตาแหน่งภาพของวัตถุจะเกิดภาพเปลีย
่ นแปลงไปหรือไม่ ?
การเกิดภาพจากเลนส์เว้า
แกนเลนส์
เส้นแกนมุขสาคัญ
(Principal axis)
วัตถุ ภาพ
F F
ถ้าเปลีย
่ นตาแหน่งภาพของวัตถุจะเกิดภาพเปลีย
่ นแปลงไปหรือไม่ ?
การเกิดภาพจากเลนส์เว้า
แกนเลนส์
เส้นแกนมุขสาคัญ
วัตถุ
(Principal axis)
ภาพ
F F
ถ้าเปลีย
่ นตาแหน่งภาพของวัตถุจะเกิดภาพเปลีย
่ นแปลงไปหรือไม่ ?
การเกิดภาพจากเลนส์เว้า
แกนเลนส์
เส้นแกนมุขสาคัญ
(Principal axis)
วัตถุ ภาพ
F F
ถ้าเปลีย
่ นตาแหน่งภาพของวัตถุจะเกิดภาพเปลีย
่ นแปลงไปหรือไม่ ?
การเกิดภาพจากเลนส์เว้า
แกนเลนส์
วัตถุ
เส้นแกนมุขสาคัญ
ภาพ
(Principal axis)
F F
ภาพที่เกิดจากเลนส์เว้า เป็นภาพชนิดใด ?
- ภาพที่เกิดขึ้นเป็นภาพหัวตั้ง ขนาดเล็ก
- เกิดภาพหน้าเลนส์
- เลนส์เว้าทาให้เกิดภาพเสมือนไม่ว่าจะวางวัตถุไว้ที่ตาแหน่งใด
คาถามตรวจสอบความเข้าใจ
1. หากใช้เลนส์นน
ู เป็นแว่นขยาย ระยะวัตถุต้องเป็นอย่างไร เมื่อเทียบกับความยาวโฟกัสของเลนส์
แนวคาตอบ
ระยะวัตถุตอ
้ งน้อยกว่าความยาวโฟกัสของเลนส์ เพราะแว่นขยายต้องการให้ได้ภาพหัวตัง้ ทีม่ ขี นาดใหญ่กว่าวัตถุ
จึงเป็นกรณีเกิดภาพเสมือนของเลนส์นน
ู
2. จงเขียนแผนภาพรังสีของแสง เพื่อหาระยะภาพทีเ่ กิดจากเลนส์นน
ู ซึง่ มีความยาวโฟกัส 12 เซนติเมตร เมื่อวางวัตถุสงู 6
เซนติเมตร ไว้ที่ระยะห่างจากเลนส์นน
ู 36 เซนติเมตร
แนวความคิด
- กาหนดสเกลทีเ่ หมาะสมกับระยะต่าง ๆ ตามทีโ่ จทย์กาหนด ในทีน
่ ใี้ ห้สกลห่างกัน 3 เซนติเมตร
- เขียนวัตถุบนเส้นแกนมุขสาคัญ จากนัน
้ เขียนรังสีของแสงจากส่วนปลายด้านบนของวัตถุเพือ
่ หาจุดตัดรังสีหก
ั เหทัง้
3 เส้น
3 cm
f=12 cm f=12 cm
S = 36 cm s′
3 cm s′ =8 cm
f=12 cm f=12 cm
S = 24 cm
QR OF
=
P Q P′ F
′ ′
y f
= ให้ความสูงของภาพเป็น −y′ เนื่องจากเป็นภาพหัวกลับ (ภาพจริง)
−y′ s′ −f
y′ s′ −f
y′
= เรียกสมการนีว้ า่ กาลังขยาย (magnification : M) M=
y f y
P′ Q′ P′ O
= s′ s′
PQ PO −1=
s s
−y′ s′
= s′ s′
y s = +1
f s
s′ −f s′ 1 1 1
= = + เรียกสมการนีว้ า่ สมการของเลนส์บาง
f s f s s′
ตัวแปร เครื่องหมายบวก เครื่องหมายลบ
มีเครือ
่ งหมายเป็น (-) เมื่อวัตถุอยู่
s วางวัตถุอยูห
่ น้าเลนส์ หลังเลนส์ ซึ่งไม่ใช่วตั ถุจริง แต่เป็น
วัตถุเสมือนทีเ่ กิดจากการตัดกันของ
รังสีของแสงทีบ่ ริเวณด้านหลังเลนส์
f เลนส์นน
ู เลนส์เว้า
y′ s′
M= =−
y s
โดย
วิธีทา จาก 1 1 1
= +
f s s′
1 1 1
= + ′
แทนค่า +12cm +36cm s
1 1 1
= -
s′ +12cm +36 cm
s′ = +18 cm s′ เป็นบวก แสดงว่าภาพทีเ่ กิดเป็นภาพจริง
ss′
แทนค่า f=
s+s′
s′
แทนค่า M=− หรือ s′ = −Ms
s
จะได้ s(-Ms) -Ms
f= =
s+(-Ms) 1+(+M)
-Ms = f = -fM
ต่อตัวอย่าง ถ้าต้องการใช้เลนส์นน
ู บางทีม่ ค
ี วามยาวโฟกัส f เซนติเมตร ทาให้เกิดภาพจริงทีม่ ขี นาดเลกกว่าวัตถุ
จะต้องวางห่างจากเลนส์บางเป็นระยะเท่าใด
f
ดังนัน
้ M=
f-s
f
จากสมการ M=
f−s
เงื่อนไขของโจทย์ ระบุ ภาพทีเ่ กิดขึน
้ เป็นภาพจริง
ดังนัน
้ คาตอบ คือ ต้องวางวัตถุหา่ งจากเลนส์เป็นระยะมากกว่า 2f นั้นเอง
ใบงานที่ 4 ภาพจากเลนส์บางและการคานวณ