BIOTECHNOLOGIA wersja A

………………………Lewicki Aleksander…………………………………………………….

1. Podaj przykłady potwierdzające słuszność założenia, iż możliwości zastosowania

metody PCR wydają się praktycznie nieograniczone
Ponieważ polaga ten zabieg na wielokrotnym powielaniu wybranego fragmentu DNA za
pomocą polimerazy co pozwala na prawie nieskończoną liczbę kombinacji
2. Określ, na czym polega znaczenie sond molekularnych w badaniu wad genetycznych.
Pozwalają na określanie wad genetycznych na podstawie związków chemicznych
wykrywających określone substancje
3. Wymień zalety biblioteki cDNA.
Posiada ona jedynie kodujące DNA , brak intronów

4. W trzech probówkach oznaczonych I, II, III, znajdują się jednoniciowe cząsteczki

kwasów nukleinowych o następujących sekwencjach nukleotydowych:
I probówka 5´ CCGGTATACG 3´
II probówka 5´ CCGGUAUACG 3´
III probówka 5´ CGTATACCGG 3´
Podaj, w których roztworach po zmieszaniu wymienionych wyżej kwasów nukleinowych
może dojść do pełnej hybrydyzacji.
Z probówki 1 i 3
5. Schemat ilustruje jedną z metod sztucznego zapłodnienia ssaków.
Określ, jaki będzie genotyp owcy Y. Odpowiedź uzasadnij.
Genotyp owcy Y musi być taki sam jak genotyp X ponieważ jest ona dawcą jądra

6. Na rysunku przedstawiono potraktowany restryktazami plazmid bakterii E coli z

pozostawionymi lepkimi końcami.

1 at-tc ct-ta

2ta –ag ct-ta

3ag-ct ct-ga

4 ag-ct ta-ag

7. Są dwie metody terapii genowej : in vivo i ex vivo. Pierwsza polega na podaniu

pacjentowi nośnika kwasu nukleinowego do jego ustroju. Druga polega na pobraniu z
ciała pacjenta komórek, wszczepieniu im terapeutycznego DNA lub RNA, na końcu
podaniu ich z powrotem do ciała osoby chorej. Terania może dotyczyć zarówno
komórek linii zarodkowej, komórek płodu i komórek somatycznych.
a) Na podstawie powyższych informacji określ, czy schemat ukazuje terapię genową
in vivo czy ex vivo?
A schemat przedstawia terapię ex vivo

B komórki szpiku kostnego nie tracą zdolności do podziałów co zapewnia trwały efekt terapii

C wektorem jest zmodyfikowany genetycznie retrowirus do komórek ze zmutowanym sklepem

wprowadza się wektor z prawidłowym allelem w czego wyniku powatsja komórki z prawidłowo
działającym genem

D terapia daje trwały efekt terapeutyczny Ale może prowadzić do rozwoju chorób np. nowotworu
kiedy gen zostanie wstawiony nieprawidłowo i zaburzy to działanie innych genów

8. Schemat przedstawia syntezę i klonowanie zrekombinowanych cząsteczek DNA

1mutacja 2 integracja 3 mejoza
9. Schemat poniżej ukazuje poszczególne etapy techniki PCR . Metoda ta jest bardzo
powszechnie stosowana w laboratoriach genetycznych w celu amplikacji
(namnożenia określonego genu).
A primery są to odcinki dna które umożliwiają przyłączenie polimerazy oraz rozpoczynaja
sekwencje w tym procesie startuja rozpoczęcie replikacji
B replikacją cząsteczek DNA
C nie można ponieważ polimeraza bakteryjna jest jednoniciowa co nie pozwala na
zastapienie ludzką dwuniciową
10. Zapoznaj się z poniższymi informacjami.
A 1 lizyna 2 amplicyna
B nie aby lizyna powstała wszystkie enzymy uczestniczące w syntezie lizyny muszą
prawidłowo działać a więc rewersja nie może dotyczyć innego genu niż pierwotna motacja
ponieważ bakteria z rewersja innego genu nadal miałaby zmutowany gen enzymu
koniecznego do syntezy lizyny
Biotechnologia obejmuje działania z wykorzystaniem organizmów żywych lub ich
składników, prowadzące do wytworzenia użytecznych produktów. Biotechnologia
tradycyjna stosuje naturalne enzymy lub organizmy niezawierające obcego materiału
genetycznego, a nowoczesna – organizmy zmodyfikowane genetycznie oraz
wytwarzane przez nie białka, w tym enzymatyczne. Rozszerzenie zakresu
potencjalnych zastosowań biotechnologii nowoczesnej umożliwił rozwój inżynierii
genetycznej, czyli kierunkowe manipulacje genami prowadzące do uzyskania
określonych celów. W tworzeniu zrekombinowanego DNA wykorzystuje się głównie
bakteryjne enzymy restykcyjne, a także inne enzymy, np. ligazy, polimerazy.
Na poniższych schematach przedstawiono dwa przykłady sześcionukleotydowych sekwencji
palindromowych w DNA rozpoznawanych i przecinanych przez dwa enzymy restrykcyjne
(strzałkami wskazano miejsce dz. iałania enzymu).
 a) Na podstawie schematu podaj, czym charakteryzuje się sekwencja palindromowa
nukleotydów w DNA.
Charakteryzuje się tym że w krótkim fragmencie czasteczkiDNA sekwencja
nukleotydów jest odczytywana 5’ 3’ i jest taka sama w każdej z nicic DNA
b) Na podstawie analizy schematów oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń,
dotyczących działania enzymów restrykcyjnych. Wpisz P/F w odpowiednie komórki
tabeli.

L.p. Informacja P F
1. Określony enzym restrykcyjny rozpoznaje specyficzną sekwencję nukleotydową i tnie ją x
w specyficznym dla siebie sposób (symetrycznie lub asymetrycznie)
2. Jeżeli restryktazy tną cząsteczki DNA symetrycznie, wtedy produkt ma wystające końce, x
jednoniciowe lepkie końce, jeżeli tną DNA asymetrycznie - wtedy końce są tępe.
3. Lepkie końce umożliwiają przyłączenie do nich (tak samo wytwarzanych) x
komplementarnych fragmentów DNA pochodzących z innych źródeł.

c) Korzystając z przedstawionych schematów, zapisz dwuniciową sekwencję

nukleotydową DNA przed cieciem przez enzym i po cięciu, jeżeli restryktaza (KpnI)
rozpoznaje sekwencję 5´…GGTACC…3´ z miejscem ciecia pomiędzy cząsteczkami
cytozyny.
Sekwencja nukleotydowa DNA przed cięciem Sekwencja nukleotydowa DNA po cięciu

…………5’ GGTAC|C 3’…………………….. ……………5’ GGTAC C 3’…………………..

………………………………………………… restryktaza (Kpnl) ………………………………………………..

……………3’ C|CATGG 5’…………….. ………………3’ C CATGG 5’………………….

11. U osoby chorej na SCID (rodzaj ciężkiego złożonego niedoboru odporności), u której
komórki szpiku kostnego nie działają prawidłowo z powodu mutacji genowej na
chromosomie X, zastosowano przedstawioną poniżej metodę leczenia. Sklonowano
prawidłowy allel, który nie warunkuje wystąpienia choroby (nieobecny w komórkach
pacjenta). Do genomów retrowirusów pozbawionych zjadliwości wstawiono inserty
(fragmenty) RNA kodujące prawidłowy allel. Retrowirusami zakażono, wcześniej
pobrane od pacjenta, komórki szpiku kostnego, które następnie hodowano w
 kulturze komórkowej. Zmodyfikowane komórki szpiku kostnego wstrzykiwano do
szpiku kostnego pacjenta.
a) Określ, czy opisany sposób leczenia osoby chorej na SCID można uznać za terapię
genową. Odpowiedź uzasadnij.
Jest to na pewno terapia genowa ponieważ wprowadzono obcy gen do szpiku
kostnego czyli dokonano modyfikacji genowej
b) Wyjaśnij, dlaczego w opisanej metodzie wykorzystano retrowirusy jako wektory.
W odpowiedzi uwzględnij mechanizm infekcji wirusowej.
Użyto retrowirusów ponieważ mogą one wbudować DNA do materiału
genetycznego pacjenta zatem pozwala on na przeniesienie trensgenu do komórek
szpiku
c) Określ, czy pacjent, u którego zastosowano przedstawioną metodę leczenia,
przekaże allel warunkujący SCID swoim córkom. Odpowiedź uzasadnij.
Przekaże córkom ponieważ mutacja genowa została przeprowadzona na
komórkach szpiku kostnego a mutacja ta jest właśnie zlokalizowana na
chromosomie X

12. Na podstawie : J. Stojak, Ze szczepionką za pan brat, „Biologia w Szkole” nr 3.,

Warszawa 2013. 20.1. (0–1)
Szczepionki DNA zawierają najczęściej koliste cząsteczki plazmidów, na których
kodowane są antygeny organizmów, przeciwko którym skierowana jest szczepionka.
Dzięki promotorom wirusowym informacja genetyczna zawarta na plazmidzie ulega
ekspresji w komórkach ludzkich i organizm może wytworzyć pamięć immunologiczną.
Szczepionki DNA nie są skuteczne, jeżeli zostaną zaprojektowane dla antygenów
naturalnie zawierających reszty cukrowe.
a) Określ, która z informacji przedstawia kolejne etapy prowadzące do wytworzenia
odporności u człowieka przez szczepionki DNA.
1.DNA kodujące antygen → translacja → transkrypcja → antygen → różnicowanie
limfocytów T i B → komórki pamięci
2. DNA kodujące antygen → translacja → transkrypcja → przeciwciało →
różnicowanie limfocytów T i B → antygen
3. DNA kodujące antygen → transkrypcja → translacja → przeciwciało →
wytwarzanie limfocytów Th → antygen → komórki pamięci.
4. DNA kodujące antygen → transkrypcja → translacja → antygen → różnicowanie
limfocytów T i B → komórki pamięci.

b) Wyjaśnij, dlaczego szczepionki DNA nie są skuteczne, jeżeli są zaprojektowane dla

antygenów naturalnie zawierających reszty cukrowe.
Nie są skuteczne ponieważ w DNA szczepionek jest zawarta informacja o kolejności
aminokwasów w białku i nie zawierają informacji o modyfikacji potranslacyjnej
tego białka
13. Komórki pluripotentne to komórki, które mogą dać początek każdemu typowi
komórek dorosłego organizmu. W 2006 r. otrzymano indukowane komórki
 macierzyste (iPSC) myszy. Dokonano tego w następujący sposób: do komórek
somatycznych myszy wprowadzono cztery geny, które są aktywne tylko w zarodku. W
wyniku eksperymentu uzyskano komórki reprogramowane o właściwościach
komórek macierzystych, które wprowadzone do organizmu myszy mogą różnicować
się na wiele różnych typów komórek.
Na podstawie tekstu oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących możliwości zastosowania
pluripotentnych komórek reprogramowanych w medycynie. Wpisz w odpowiednie miejsca
tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.
1. Uzyskane w ten sposób komórki reprogramowane (iPSC) myszy mogą być
wykorzystane w przeszczepach u chorego człowieka…F……..
2. Hodowla iPSC pacjenta i przekształcenie ich w uszkodzony rodzaj tkanki pozwoli na
badanie w tych komórkach rozwoju choroby i reakcji na stosowane lekarstwa…P…..
3. Uzyskane iPSC od chorego pacjenta mogą być przekształcone w zdrowe komórki,
które można wszczepić do jego organizmu, by otrzymać prawidłowo rozwijające się
tkanki……P