BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC

********

TS. TRÌNH THANH HÀ

Tập bài giảng môn

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ GIÁO DỤC
Dành cho hệ đào tạo sư phạm

HÀ NỘI - 2020

1
 Bài 2
CÔNG VỤ, CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VIÊN CHỨC

2.1. KHÁI NIỆM VỀ CÔNG VỤ, CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VIÊN CHỨC
2.1.1. Công vụ
Công vụ là hoạt động do cán bộ, công chức nhân danh nhà nước thực hiện theo quy
định của pháp luật và được pháp luật bảo vệ nhằm phục vụ lợi ích của nhân dân và xã hội.
Một số đặc điểm và tính chất của công vụ:
- Mục đích của công vụ là phục vụ nhân dân và xã hội.
- Nội dung hoạt động công vụ gắn với việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nước
trong quản lý mọi mặt của đời sống xã hội, đồng thời thực hiện chức năng tổ chức phục vụ các
nhu cầu chung của xã hội không vì mục đích lợi nhuận.
- Chủ thể thực thi công vụ là công chức.
- Hoạt động công vụ không chỉ thuần tuý mang tính quyền lực nhà nước, mà còn bao
gồm cả hoạt động của các tổ chức do nhà nước thành lập (được nhà nước uỷ quyền) để phục vụ
các nhu cầu của nhân dân. Các hoạt động này đều do công chức, nhân danh nhà nước tiến hành
Nó bao gồm các hoạt động nhân danh quyền lực và các hoạt động của các tổ chức được nhà
nước uỷ quyền. Ở các nước trên thế giới, khi đề cập đến công vụ, người ta ít nói đến yếu tố
quyền lực nhà nước mà thường chỉ nói tới công chức nhân danh pháp luật hoặc nhân danh nhà
nước mà thôi. Bởi lẽ, pháp luật là công cụ chính, chủ yếu do nhà nước ban hành.
- Công vụ được tiến hành theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của nhà nước và tuân
theo pháp luật.
- Hoạt động công vụ mang tính thường xuyên, chuyên nghiệp.
Nguyên tắc trong thi hành công vụ:
- Tuân thủ theo Hiến pháp và Pháp luật
- Bảo vệ: lợi ích của Nhà nước; quyền và lợi hợp pháp của tổ chức, công dân.
- Công khai, minh bạch, đúng thẩm quyền và có sự kiểm tra, giám sát.
- Đảm bảo tính hệ thống, thống nhất, liên tục, thông suốt và hiệu quả.
- Đảm bảo thứ bậc hành chính, có sự phối hợp chặt chẽ.
2.1.2. Cán bộ
Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức
danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị -
xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và
hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
2.1.3. Công chức
Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức và Luật viên chức
2019, có hiệu lực từ ngày 01/7/2020, “Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ

2
nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh tương ứng với vị trí việc làm trong cơ quan của Đảng
Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện;
trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên
nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải
là sĩ quan, hạ sĩ quan phục vụ theo chế độ chuyên nghiệp, công nhân công an, trong biên chế và
hưởng lương từ ngân sách nhà nước”.
Như vậy, so với quy định hiện hành thì quy định này đã không còn xác định người đứng
đầu đơn vị sự nghiệp công lập là công chức nữa mà sẽ là viên chức quản lý.
2.1.4. Viên chức
Viên chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn
vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự
nghiệp công lập theo quy định của pháp luật.
2.1.5. Phân biệt cán bộ, công chức, viên chức
Tiêu Cán bộ Công chức Viên chức
chí
Nơi Trong cơ quan - Trong cơ quan của Trong các đơn
công tác Đảng, Nhà nước, tổ Đảng, Nhà nước, tổ chức vị sự nghiệp công lập
chức chính trị - xã hội chính trị - xã hội ở trung
ở trung ương, cấp ương, cấp tỉnh, cấp huyện
tỉnh, huyện - Trong cơ quan, đơn
  vị thuộc Quân đội (không
phải sĩ quan, quân nhân
chuyên nghiệp, công nhân
quốc phòng);
- Trong cơ quan, đơn
vị thuộc Công an nhân dân
(không phải sĩ quan, hạ sĩ
quan chuyên nghiệp)
- Trong bộ máy lãnh
đạo, quản lý của đơn vị sự
nghiệp công lập
Nguồn Được bầu cử, Được tuyển dụng, bổ Được tuyển
gốc phê chuẩn, bổ nhiệm nhiệm vào ngạch, chức vụ, dụng theo vị trí việc
giữ chức vụ, chức chức danh trong biên chế làm, làm việc theo
danh theo nhiệm kỳ, chế độ hợp đồng
trong biên chế
Tập sự Không phải tập - 12 tháng với công Từ 3 - 12
sự chức loại C tháng và được quy
3
 - 06 tháng với công định trong hợp đồng
chức loại D làm việc.
Hợp Không làm Không làm việc theo Làm việc theo
đồng làm việc theo chế độ hợp chế độ hợp đồng chế độ hợp đồng
việc đồng
Tiền Hưởng lương Hưởng lương từ ngân Hưởng lương
lương từ ngân sách nhà sách nhà nước từ quỹ lương của đơn
nước (Riêng công chức vị sự nghiệp công lập
lãnh đạo, quản lý của đơn vị
sự nghiệp công lập thì hưởng
lương từ quỹ lương của đơn
vị sự nghiệp công lập)
Bảo Không phải Không phải đóng bảo Phải đóng bảo
hiểm xã hội đóng bảo hiểm thất hiểm thất nghiệp hiểm thất nghiệp
nghiệp
Xếp - Hoàn thành  - Hoàn thành xuất -Hoàn thành
loại xuất sắc nhiệm vụ; sắc nhiệm vụ; xuất sắc nhiệm vụ;
chất lượng - Hoàn thành - Hoàn thành tốt -Hoàn thành
công việc tốt nhiệm vụ; nhiệm vụ; tốt nhiệm vụ,
- Hoàn thành - Hoàn thành nhiệm -Hoàn thành
nhiệm vụ; vụ; nhiệm vụ;
- Không hoàn - Không hoàn thành - Không hoàn
thành nhiệm vụ. nhiệm vụ. thành nhiệm vụ.

Hình - Khiển trách - Khiển trách - Khiển trách

thức kỷ luật - Cảnh cáo - Cảnh cáo - Cảnh cáo
- Cách chức - Hạ bậc lương - Cách chức
- Bãi nhiệm - Giáng chức - Buộc thôi
- Cách chức việc
- Buộc thôi việc (Còn có thể bị
  hạn chế thực hiện
hoạt động nghề
nghiệp)
Ví dụ - Thủ tướng - Chánh án, Phó - Bác sĩ
về từng đối - Chánh án Chánh án TAND cấp tỉnh, - Giáo viên
tượng TAND tối cao huyện  - Giảng viên
- Viện trưởng - Viện trưởng, Phó đại học
Viện kiểm sát nhân Viện trưởng VKSND cấp
4
 dân tối cao tỉnh, huyện
- Chủ tịch Hội - Thẩm phán
đồng nhân dân… - Thư ký tòa án
- Kiểm sát viên...
Căn Luật Cán bộ, - Luật Cán bộ, Công Luật Viên
cứ Công chức 2008 chức 2008 chức 2010
- Nghị định
06/2010/NĐ-CP

Câu hỏi: Hãy phân biệt cán bộ, công chức, viên chức?

2.2. CÁC NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ CÔNG VỤ, CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VIÊN CHỨC
a) Đối với cán bộ, công chức
- Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự quản lý của Nhà nước.
- Kết hợp giữa tiêu chuẩn chức danh, vị trí việc làm và chỉ tiêu biên chế.
- Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, chế độ trách nhiệm cá nhân và phân công,
phân cấp rõ ràng.
- Việc sử dụng, đánh giá, phân loại cán bộ, công chức phải dựa trên phẩm chất chính trị,
đạo đức và năng lực thi hành công vụ.
b) Đối với viên chức
- Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự thống nhất quản lý của Nhà
nước.
- Bảo đảm quyền chủ động và đề cao trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp
công lập.
- Việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý, đánh giá viên chức được thực hiện trên cơ sở tiêu
chuẩn chức danh nghề nghiệp, vị trí việc làm và căn cứ vào hợp đồng làm việc.
- Thực hiện bình đẳng giới, các chính sách ưu đãi của Nhà nước đối với viên chức là
người có tài năng, người dân tộc thiểu số, người có công với cách mạng, viên chức làm việc ở
miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh
tế – xã hội đặc biệt khó khăn và các chính sách ưu đãi khác của Nhà nước đối với viên chức.
2.3. NGHĨA VỤ CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VIÊN CHỨC
a) Đối với cán bộ, công chức
Điều 8. Nghĩa vụ của cán bộ, công chức đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân
1. Trung thành với Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam; bảo vệ danh dự Tổ quốc và lợi ích quốc gia.
2. Tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ nhân dân.
3. Liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của nhân dân.

5
 4. Chấp hành nghiêm chỉnh đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật
của Nhà nước.
Điều 9. Nghĩa vụ của cán bộ, công chức trong thi hành công vụ
1. Thực hiện đúng, đầy đủ và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền
hạn được giao.
2. Có ý thức tổ chức kỷ luật; nghiêm chỉnh chấp hành nội quy, quy chế của cơ quan, tổ
chức, đơn vị; báo cáo người có thẩm quyền khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật trong cơ
quan, tổ chức, đơn vị; bảo vệ bí mật nhà nước.
3. Chủ động và phối hợp chặt chẽ trong thi hành công vụ; giữ gìn đoàn kết trong cơ
quan, tổ chức, đơn vị.
4. Bảo vệ, quản lý và sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài sản nhà nước được giao.
5. Chấp hành quyết định của cấp trên. Khi có căn cứ cho rằng quyết định đó là trái pháp
luật thì phải kịp thời báo cáo bằng văn bản với người ra quyết định; trường hợp người ra quyết
định vẫn quyết định việc thi hành thì phải có văn bản và người thi hành phải chấp hành nhưng
không chịu trách nhiệm về hậu quả của việc thi hành, đồng thời báo cáo cấp trên trực tiếp của
người ra quyết định. Người ra quyết định phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định
của mình.
6. Các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
Điều 10. Nghĩa vụ của cán bộ, công chức là người đứng đầu
Ngoài việc thực hiện quy định tại Điều 8 và Điều 9 của Luật này, cán bộ, công chức là
người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị còn phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:
1. Chỉ đạo tổ chức thực hiện nhiệm vụ được giao và chịu trách nhiệm về kết quả hoạt
động của cơ quan, tổ chức, đơn vị;
2. Kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn việc thi hành công vụ của cán bộ, công chức;
3. Tổ chức thực hiện các biện pháp phòng, chống quan liêu, tham nhũng, thực hành tiết
kiệm, chống lãng phí và chịu trách nhiệm về việc để xảy ra quan liêu, tham nhũng, lãng phí
trong cơ quan, tổ chức, đơn vị;
4. Tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật về dân chủ cơ sở, văn hóa công sở trong
cơ quan, tổ chức, đơn vị; xử lý kịp thời, nghiêm minh cán bộ, công chức thuộc quyền quản lý
có hành vi vi phạm kỷ luật, pháp luật, có thái độ quan liêu, hách dịch, cửa quyền, gây phiền hà
cho công dân;
5. Giải quyết kịp thời, đúng pháp luật, theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm
quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của cá nhân, tổ chức;
6. Các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
b) Đối với viên chức
Điều 16. Nghĩa vụ chung của viên chức
1. Chấp hành đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam và pháp
luật của Nhà nước.

6
 2. Có nếp sống lành mạnh, trung thực, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
3. Có ý thức tổ chức kỷ luật và trách nhiệm trong hoạt động nghề nghiệp; thực hiện
đúng các quy định, nội quy, quy chế làm việc của đơn vị sự nghiệp công lập.
4. Bảo vệ bí mật nhà nước; giữ gìn và bảo vệ của công, sử dụng hiệu quả tiết kiệm tài
sản được giao.
5. Tu dưỡng, rèn luyện đạo đức nghề nghiệp, thực hiện quy tắc ứng xử của viên chức.
Điều 17. Nghĩa vụ của viên chức trong hoạt động nghề nghiệp
1. Thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ được giao bảo đảm yêu cầu về thời gian và chất
lượng.
2. Phối hợp tốt với đồng nghiệp trong thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ.
3. Chấp hành sự phân công công tác của người có thẩm quyền.
4. Thường xuyên học tập nâng cao trình độ, kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ.
5. Khi phục vụ nhân dân, viên chức phải tuân thủ các quy định sau:
a) Có thái độ lịch sự, tôn trọng nhân dân;
b) Có tinh thần hợp tác, tác phong khiêm tốn;
c) Không hách dịch, cửa quyền, gây khó khăn, phiền hà đối với nhân dân;
d) Chấp hành các quy định về đạo đức nghề nghiệp.
6. Chịu trách nhiệm về việc thực hiện hoạt động nghề nghiệp.
7. Thực hiện các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
Điều 18. Nghĩa vụ của viên chức quản lý
Viên chức quản lý thực hiện các nghĩa vụ quy định tại Điều 16, Điều 17 của Luật này và
các nghĩa vụ sau:
1. Chỉ đạo và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ của đơn vị theo đúng chức trách, thẩm
quyền được giao;
2. Thực hiện dân chủ, giữ gìn sự đoàn kết, đạo đức nghề nghiệp trong đơn vị được giao
quản lý, phụ trách;
3. Chịu trách nhiệm hoặc liên đới chịu trách nhiệm về việc thực hiện hoạt động nghề
nghiệp của viên chức thuộc quyền quản lý, phụ trách;
4. Xây dựng và phát triển nguồn nhân lực; quản lý, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất,
tài chính trong đơn vị được giao quản lý, phụ trách;
5. Tổ chức thực hiện các biện pháp phòng, chống tham nhũng và thực hành tiết kiệm,
chống lãng phí trong đơn vị được giao quản lý, phụ trách.
Điều 19. Những việc viên chức không được làm
1. Trốn tránh trách nhiệm, thoái thác công việc hoặc nhiệm vụ được giao; gây bè phái,
mất đoàn kết; tự ý bỏ việc; tham gia đình công.
2. Sử dụng tài sản của cơ quan, tổ chức, đơn vị và của nhân dân trái với quy định của
pháp luật.

7
 3. Phân biệt đối xử dân tộc, nam nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo dưới mọi
hình thức.
4. Lợi dụng hoạt động nghề nghiệp để tuyên truyền chống lại chủ trương đường lối,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước hoặc gây phương hại đối với thuần phong, mỹ
tục, đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân và xã hội.
5. Xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác trong khi thực hiện hoạt động
nghề nghiệp.
6. Những việc khác viên chức không được làm theo quy định của Luật phòng, chống
tham nhũng, Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và các quy định khác của pháp luật có
liên quan.
2.4. QUYỀN CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VIÊN CHỨC
a) Đối với cán bộ, công chức
Điều 11. Quyền của cán bộ, công chức được bảo đảm các điều kiện thi hành công
vụ
1. Được giao quyền tương xứng với nhiệm vụ.
2. Được bảo đảm trang thiết bị và các điều kiện làm việc khác theo quy định của pháp
luật.
3. Được cung cấp thông tin liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn được giao.
4. Được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ.
5. Được pháp luật bảo vệ khi thi hành công vụ.
Điều 12. Quyền của cán bộ, công chức về tiền lương và các chế độ liên quan đến
tiền lương
1. Được Nhà nước bảo đảm tiền lương tương xứng với nhiệm vụ, quyền hạn được giao,
phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước. Cán bộ, công chức làm việc ở miền núi,
biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội
đặc biệt khó khăn hoặc trong các ngành, nghề có môi trường độc hại, nguy hiểm được hưởng
phụ cấp và chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật.
2. Được hưởng tiền làm thêm giờ, tiền làm đêm, công tác phí và các chế độ khác theo
quy định của pháp luật.
Điều 13. Quyền của cán bộ, công chức về nghỉ ngơi
Cán bộ, công chức được nghỉ hàng năm, nghỉ lễ, nghỉ để giải quyết việc riêng theo quy
định của pháp luật về lao động. Trường hợp do yêu cầu nhiệm vụ, cán bộ, công chức không sử
dụng hoặc sử dụng không hết số ngày nghỉ hàng năm thì ngoài tiền lương còn được thanh toán
thêm một khoản tiền bằng tiền lương cho những ngày không nghỉ.
Điều 14. Các quyền khác của cán bộ, công chức
Cán bộ, công chức được bảo đảm quyền học tập, nghiên cứu khoa học, tham gia các
hoạt động kinh tế, xã hội; được hưởng chính sách ưu đãi về nhà ở, phương tiện đi lại, chế độ
bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật; nếu bị thương hoặc hy sinh trong

8
khi thi hành công vụ thì được xem xét hưởng chế độ, chính sách như thương binh hoặc được
xem xét để công nhận là liệt sĩ và các quyền khác theo quy định của pháp luật.
b) Đối với viên chức
Điều 11. Quyền của viên chức về hoạt động nghề nghiệp
1. Được pháp luật bảo vệ trong hoạt động nghề nghiệp.
2. Được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ
3. Được bảo đảm trang bị, thiết bị và các điều kiện làm việc.
4. Được cung cấp thông tin liên quan đến công việc hoặc nhiệm vụ được giao.
5. Được quyết định vấn đề mang tính chuyên môn gắn với công việc hoặc nhiệm vụ
được giao.
6. Được quyền từ chối thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ trái với quy định của pháp
luật.
7. Được hưởng các quyền khác về hoạt động nghề nghiệp theo quy định của pháp luật.
Điều 12. Quyền của viên chức về tiền lương và các chế độ liên quan đến tiền lương
1. Được trả lương tương xứng với vị trí việc làm, chức danh nghề nghiệp, chức vụ quản
lý và kết quả thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ được giao; được hưởng phụ cấp và chính sách
ưu đãi trong trường hợp làm việc ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng dân
tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn hoặc làm việc trong ngành
nghề có môi trường độc hại, nguy hiểm, lĩnh vực sự nghiệp đặc thù.
2. Được hưởng tiền làm thêm giờ, tiền làm đêm, công tác phí và chế độ khác theo quy
định của pháp luật và quy chế của đơn vị sự nghiệp công lập.
3. Được hưởng tiền thưởng, được xét nâng lương theo quy định của pháp luật và quy
chế của đơn vị sự nghiệp công lập.
Điều 13. Quyền của viên chức về nghỉ ngơi
1. Được nghỉ hàng năm, nghỉ lễ, nghỉ việc riêng theo quy định của pháp luật về lao
động. Do yêu cầu công việc, viên chức không sử dụng hoặc sử dụng không hết số ngày nghỉ
hàng năm thì được thanh toán một khoản tiền cho những ngày không nghỉ.
2. Viên chức làm việc ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa hoặc trường hợp
đặc biệt khác, nếu có yêu cầu, được gộp số ngày nghỉ phép của 02 năm để nghỉ một lần; nếu
gộp số ngày nghỉ phép của 03 năm để nghỉ một lần thì phải được sự đồng ý của người đứng
đầu đơn vị sự nghiệp công lập.
3. Đối với lĩnh vực sự nghiệp đặc thù, viên chức được nghỉ việc và hưởng lương theo
quy định của pháp luật.
4. Được nghỉ không hưởng lương trong trường hợp có lý do chính đáng và được sự đồng
ý của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập.
Điều 14. Quyền của viên chức về hoạt động kinh doanh và làm việc ngoài thời gian
quy định

9
 1. Được hoạt động nghề nghiệp ngoài thời gian làm việc quy định trong hợp đồng làm
việc, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
2. Được ký hợp đồng vụ, việc với cơ quan, tổ chức, đơn vị khác mà pháp luật không
cấm nhưng phải hoàn thành nhiệm vụ được giao và có sự đồng ý của người đứng đầu đơn vị sự
nghiệp công lập.
3. Được góp vốn nhưng không tham gia quản lý, điều hành công ty trách nhiệm hữu
hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh, hợp tác xã, bệnh viện tư, trường học tư và tổ chức
nghiên cứu khoa học tư, trừ trường hợp pháp luật chuyên ngành có quy định khác.
Điều 15. Các quyền khác của viên chức
Viên chức được khen thưởng, tôn vinh, được tham gia hoạt động kinh tế xã hội; được
hưởng chính sách ưu đãi về nhà ở; được tạo điều kiện học tập hoạt động nghề nghiệp ở trong
nước và nước ngoài theo quy định của pháp luật. Trường hợp bị thương hoặc chết do thực hiện
công việc hoặc nhiệm vụ được giao thì được xét hưởng chính sách như thương binh hoặc được
xét để công nhận là liệt sĩ theo quy định của pháp luật.
2.5. Thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức  
Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa VIII đã ban hành Nghị
quyết số 03-NQ/TW ngày 18/6/1997 về “Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước”. Sau 10 năm thực hiện Nghị quyết, Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp
hành Trung ương Đảng Khóa X đã tổng kết và ban hành Kết luận số 37-KL/TW ngày
02/02/2009 về “Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2020”.
Tính đến tháng 3/2017, tổng số cán bộ, công chức, viên chức ở nước ta là 2.726.917
người, trong đó: Cán bộ, công chức là 611.069 người; viên chức là 1.983.981 người; hợp đồng
theo Nghị định số 68/2000/NĐ-CP là 131.867 người.
Trình độ lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, tin học, ngoại ngữ,... và năng lực,
kinh nghiệm thực tiễn của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có nhiều tiến bộ, cơ bản bảo
đảm tiêu chuẩn, điều kiện theo Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 3 Khóa VIII. Số cán
bộ có trình độ sau đại học tăng lên rõ rệt, riêng trong 5 năm từ 2009 đến 2014, số người có
trình độ đại học và trên đại học tăng gần 2 lần, từ 4,4% lên 7,3%(6). Số lượng cán bộ được quy
hoạch khá dồi dào, bảo đảm sự chuyển tiếp giữa các thế hệ. Qua mỗi kỳ Đại hội Đảng, cấp ủy
các cấp đổi mới khoảng 40%; Ban Chấp hành Trung ương đổi mới cao hơn (Khóa IX là 42%,
Khóa X là 54,7%, Khóa XI 47%, Khóa XII là 48%).
Nhìn chung, đa số cán bộ, công chức, viên chức có lập trường tư tưởng vững vàng, đạo
đức trong sáng, lối sống giản dị, gương mẫu, có ý thức rèn luyện, phấn đấu, hòan thành tốt
nhiệm vụ được giao, năng động, sáng tạo, thích ứng nhanh với xu thế hội nhập, có khả năng
làm việc trong môi trường quốc tế.
Đa số cán bộ lãnh đạo Đảng, Nhà nước ở các cấp có năng lực, phẩm chất, uy tín, nhất là
cán bộ cấp chiến lược có tư duy đổi mới, có năng lực hoạch định đường lối, chính sách và lãnh

10
đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện. Hầu hết cán bộ lãnh đạo lực lượng vũ trang được rèn luyện thử
thách qua thực tiễn, trung thành với Đảng, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Nhiều cán bộ khoa học
tâm huyết, say mê nghiên cứu, có nhiều đóng góp tích cực cho đất nước. Một số lãnh đạo, quản
lý doanh nghiệp nhà nước thích ứng nhanh với cơ chế thị trường, tổ chức sản xuất kinh doanh
có hiệu quả, đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước những năm qua.
Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị đông nhưng chưa mạnh. Cơ cấu giữa
các ngành nghề, lĩnh vực, vùng miền chưa thật sự hợp lý; tình trạng vừa thừa, vừa thiếu cán bộ
còn xảy ra ở nhiều nơi; thiếu sự liên thông giữa các cấp, các ngành; tỷ lệ cán bộ trẻ, cán bộ nữ,
cán bộ dân tộc thiểu số chưa đạt mục tiêu đề ra. Độ tuổi bình quân của cán bộ lãnh đạo chủ
chốt ở một số ban, bộ, ngành, địa phương và trong lực lượng vũ trang còn cao. Số lượng sĩ
quan, kể cả cấp tướng trong lực lượng vũ trang tăng nhanh. Thiếu những cán bộ lãnh đạo, quản
lý, quản trị giỏi, nhà khoa học và chuyên gia đầu ngành trên một số lĩnh vực, tỷ lệ cán bộ
nghiên cứu khoa học trên tổng dân số còn thấp, tình trạng chạy theo bằng cấp, học hàm, học vị
còn nhiều; các công trình khoa học, dự án đóng góp vào sự phát triển đất nước chưa xứng với
học hàm, học vị. Năng lực của đội ngũ cán bộ chưa đồng đều, có mặt còn hạn chế; một bộ phận
cán bộ thiếu tính chuyên nghiệp, làm việc không đúng chuyên môn, sở trường; trình độ ngoại
ngữ và kỹ năng giao tiếp, làm việc trong môi trường quốc tế còn yếu; chưa phát huy tốt tiềm
năng cán bộ; năng suất lao động, hiệu quả làm việc thấp; không ít cán bộ trẻ còn thiếu bản lĩnh,
ngại rèn luyện. Một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp chiến lược uy
tín thấp, năng lực, phẩm chất chưa ngang tầm nhiệm vụ, không ít cán bộ vi phạm kỷ luật Đảng
và bị xử lý theo pháp luật.
Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí; thiếu tu
dưỡng, rèn luyện, thóai hóa, biến chất, không làm tròn bổn phận trước Đảng, trước nhân dân.
Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý chưa gương mẫu thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước; thiếu tinh thần trách nhiệm, vô cảm trước những khó khăn
của người dân, cục bộ địa phương.
Tình trạng cán bộ, đảng viên thóai hóa, biến chất, tham nhũng, tiêu cực... còn diễn biến
phức tạp, chậm được khắc phục; một số tính đảng kém, bộc lộ tham vọng cá nhân, kèn cựa địa
vị, gia trưởng, độc đoán, thiếu ý thức tổ chức kỷ luật, chối bỏ trách nhiệm khi xảy ra sai phạm,
không muốn từ chức khi không hòan thành nhiệm vụ được giao; tùy tiện, bất chấp nguyên tắc
tổ chức sinh hoạt đảng; dao động, mất lòng tin, sa vào chủ nghĩa cá nhân, mê tín, dị đoan; có
biểu hiện suy thóai về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.
Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý thiếu gương mẫu, gia trưởng, quan liêu, xa dân, chưa thật sự
gắn bó máu thịt, mật thiết với nhân dân; tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm. Không ít
cán bộ quản lý doanh nghiệp nhà nước tính Đảng yếu, suy thóai, lợi dụng sơ hở, cố ý làm trái
làm thất thóat vốn, tài sản của Nhà nước, gây hậu quả nghiêm trọng. Tình trạng chạy chức,
chạy quyền, chạy quy hoạch, chạy luân chuyển, chạy tội... còn xảy ra khá phổ biến ở các cấp,
các ngành, nhưng chậm được ngăn chặn và đẩy lùi, gây bức xúc trong dư luận xã hội.

11
 Nạn ô dù, bao che, sự phân hóa giàu - nghèo bất hợp lý diễn ra ngay trong đội ngũ cán
bộ, đảng viên; ở không ít nơi lợi ích cá nhân lấn át lợi ích tập thể, lợi ích cục bộ lấn át lợi ích
toàn cục; tham nhũng, lãng phí, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thu vén cá nhân; để vợ
(chồng), con, người thân trục lợi. Một số vụ tham nhũng, buôn lậu, tiếp tay cho làm ăn phi
pháp phát triển thành những “đường dây” có tổ chức. Cá biệt có trường hợp do bất mãn dẫn
đến phản bội lý tưởng của Đảng và lợi ích của nhân dân. Số thóai hóa chính trị tuy ít nhưng
hoạt động của họ gây hậu quả xấu.
Nhiệm vụ, giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ trong thời gian tới
Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII đã thông qua Nghị
quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp
chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Nghị quyết đã xác định rõ 5
quan điểm chỉ đạo:
Một là, cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; công tác cán bộ là
khâu "then chốt" của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Xây dựng đội ngũ cán bộ,
nhất là cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng,
phải được tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả. Đầu tư xây dựng
đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bền vững.
Hai là, thực hiện nghiêm, nhất quán nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo trực tiếp, toàn
diện công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị. Chuẩn hóa, siết chặt kỷ
luật, kỷ cương đi đôi với xây dựng thể chế, tạo môi trường, điều kiện để thúc đẩy đổi mới, phát
huy sáng tạo và bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung. Phân công,
phân cấp gắn với giao quyền, ràng buộc trách nhiệm, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát,
kiểm soát quyền lực và xử lý nghiêm minh sai phạm.
Ba là, tôn trọng và hành động theo quy luật khách quan, thường xuyên đổi mới công tác
cán bộ phù hợp với tình hình thực tiễn. Xây dựng đội ngũ cán bộ phải xuất phát từ yêu cầu,
nhiệm vụ của thời kỳ mới; thông qua hoạt động thực tiễn và phong trào cách mạng của nhân
dân; đặt trong tổng thể của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; gắn với đổi mới phương thức
lãnh đạo của Đảng, kiện toàn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu
lực, hiệu quả và nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, thu hút,
trọng dụng nhân tài.
Bốn là, quán triệt nguyên tắc về quan hệ giữa đường lối chính trị và đường lối cán bộ;
quan điểm giai cấp và chính sách đại đoàn kết rộng rãi trong công tác cán bộ. Xử lý hài hòa,
hợp lý mối quan hệ giữa tiêu chuẩn và cơ cấu, trong đó tiêu chuẩn là chính; giữa xây và chống,
trong đó xây là nhiệm vụ chiến lược, cơ bản, lâu dài, chống là nhiệm vụ quan trọng, thường
xuyên; giữa đức và tài, trong đó đức là gốc; giữa tính phổ biến và đặc thù; giữa kế thừa, đổi
mới và ổn định, phát triển; giữa thẩm quyền, trách nhiệm cá nhân và tập thể.
Năm là, xây dựng đội ngũ cán bộ là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, trực tiếp là
của các cấp ủy, tổ chức đảng mà trước hết là người đứng đầu và cơ quan tham mưu của Đảng,

12
trong đó cơ quan tổ chức, cán bộ là nòng cốt. Phát huy mạnh mẽ vai trò của Nhà nước, Mặt trận
Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và cơ quan truyền thông, báo chí trong công tác cán bộ
và xây dựng đội ngũ cán bộ. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó máu thịt với nhân dân; phải
thực sự dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ.
Nghị quyết xác định 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu về tập trung xây dựng đội
ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm
vụ ở nước ta thời gian tới, cụ thể: Một là, nâng cao nhận thức, tăng cường giáo dục chính trị, tư
tưởng, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên. Hai là, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng,
hiệu quả công tác cán bộ. Ba là, xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có phẩm chất, năng lực, uy
tín, đáp ứng yêu cầu trong thời kỳ mới. Bốn là, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến
lược ngang tầm nhiệm vụ. Năm là, kiểm soát chặt chẽ quyền lực trong công tác cán bộ; chống
chạy chức, chạy quyền. Sáu là, phát huy vai trò của nhân dân tham gia xây dựng đội ngũ cán
bộ. Bảy là, nâng cao chất lượng công tác tham mưu, coi trọng tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý
luận về công tác tổ chức, cán bộ.
Nghị quyết cũng xác định hai trọng tâm để tập trung thực hiện những nhiệm vụ, giải
pháp nêu trên là: 1) Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, toàn diện, đồng bộ, hiệu quả công tác cán bộ;
chuẩn hóa, siết chặt kỷ luật, kỷ cương đi đôi với tạo môi trường, điều kiện để thúc đẩy đổi mới,
sáng tạo phục vụ phát triển và có cơ chế bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám
chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; 2) Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược và bí
thư cấp ủy, người đứng đầu các cấp đi đôi với phân cấp, phân quyền nhằm phát huy tính chủ
động, sáng tạo, đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát chặt chẽ quyền lực.
Nghị quyết cũng chỉ ra 5 đột phá để tập trung thực hiện: 1) Đổi mới công tác đánh giá
cán bộ theo hướng: Xuyên suốt, liên tục, đa chiều, theo tiêu chí, bằng sản phẩm, thông qua
khảo sát, công khai kết quả và so sánh với chức danh tương đương; 2) Kiểm soát chặt chẽ
quyền lực, sàng lọc kỹ càng, thay thế kịp thời; chấm dứt tình trạng chạy chức, chạy quyền; 3)
Thực hiện nhất quán chủ trương bố trí bí thư cấp ủy cấp tỉnh, cấp huyện không là người địa
phương ở những nơi đủ điều kiện; 4) Cải cách chính sách tiền lương và nhà ở để tạo động lực
cho cán bộ phấn đấu, toàn tâm, toàn ý với công việc; có cơ chế, chính sách để tạo cạnh tranh
bình đẳng, lành mạnh và thu hút, trọng dụng nhân tài; 5) Hòan thiện cơ chế để cán bộ, đảng
viên thật sự gắn bó mật thiết với nhân dân và phát huy vai trò của nhân dân tham gia xây dựng
đội ngũ cán bộ.
Quyết tâm triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 về
“tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và
uy tín, ngang tầm nhiệm vụ” chính là việc hiện thực hóa ý chí, quyết tâm và hành động học tập
và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh vì một đất nước Việt
Nam giàu đẹp, dân chủ, công bằng, văn minh./.
Câu hỏi: Hãy nêu quyền và nghĩa vụ của cán bộ, công chức và viên chức?

13
14