Małżeństwo i rodzina

1) Małżeństwo chrz. II i III w. miało problemy wynikające z faktu przyjęcia chrz. w środowisku
w większości pogańskim. Był to problem:
- małżeństw mieszanych
- rodzin, która tylko częściowa takową wiarę przyjęła
- majątkowy status
- związek osoby wolnej i nie wolnej
- życia małżeńskiego przez problem ujęcia życia małżeńskiego ( skrajnej ascezy )
- model życia rodzinnego z otoczenia, świata pogańskiego, z którego chrz. wyszli i pozostawali

* aborcja i odrzucenie dzieci

2) Żenili się jak wszyscy – anonimowy autor listu do Diogeneta , lecz nie porzucają nowo
narodzonych
- list Ignacego do Polikarpa jest wzmianka aby było ono za wiedzą bp , lecz nie bł. przez bp.
- Tertulian w dziele do żony: pyta jak zaczerpnąć siły by takie szczęście przedstawić przez
Kościół, bł naznaczone, aniołowie ogłaszają
- bp prawdopodobnie pouczał małżonków o jego istocie i słyszał że oni chcą w nim pozostać
3) Zwyczaje ślubne:
- dla Tertuliana wieńce oznaczały bałwochwalstwo
-dla Jana Chryzostoma wieńce poślubionych oznaczały znak zwycięstwa nad namiętnościami
4) Apokryficzne Dz głosiły:
- powstrzymanie się od życia małżeńskiego ( współżycia jako ideał chrześcijański )
- dla enkratyków życie sexualne było czymś złym
- gnostycy krytykowali rodzenie dzieci, czemu sprzeciwiał się Klemens Aleksandryjski
5) Kl. Aleksandryjski jako 1 głosił pochwałę małżeństwa i życia rodzinnego
- znajdziemy pozytywne motywy zawarcia małżeństwa, które odwołują się do natury ale i do
Pisma Św
- zgodnie z antyczną trad zaleca
* umiar i podporządkowanie współżycia małz. rozumowi i jego celowi , czyli
przekazywaniu życia
* 1 teol. życia małż. i rodzinnego
* zw. kobiety i mężczyzny nie może być w brew jej woli, a motywem może być miłosć
* uważał że wpływ żony na męża bd. pozytywny poprzez rolę wychowawczą
* pozwolił się stroić i malować ze wzgl. na męża
6) Problemy społ. małż
a) 1 problem to małż. mieszane
- w ustawodawstwie kościelnym z IV w. surowiej napiętnowane zw. z heretykami, Żydami niż
z poganami
- synod w Elwirze surowo karał za zw z kapłanami pogańskimi
- zw mieszany z poganami ocenił Tertulian
* mówił, że zawarte jest poza kościołem i jest nierządem
* przedstawił trudności na jakie jest narażona chrześcijanka z poganinem
- Tertulian inaczej ocenił pozostawanie w małżeństwie chrześcijanki w małżeństwie
mieszanym która przyjęła chrzest
 * powoływał się na naukę św. Pawła
* krytykował zachowanie kiedy chrześcijanka chciała zawrzeć małżeństwo z
poganinem
- doradcy Tertuliana odnotowali opinie, gdzie jest możliwy takowy związek
* chrześcijanka nie musiała opuszczać poganina
b) prob. społeczny
- bogate chrześcijanki nie mg znaleźć partnerów o odpowiednim statusie społ i majątkowym i
dlatego zamierzały wyjść za poganina odpowiadającego im społecznie
- Cyprian wspomina o bogatych chrześcijankach w dziele O stroju dziewic:
- kwestie materialne także w odniesieniu do dzieci
- Cyprian zachęca wiernych do większej ofiarności na rzecz ubogich , akt w pracy charyt.,
przytoczył uspr. chrześc.. rodziców , rodzin licznych dzieci
c) przerywanie ciąży i porzucanie niechcianych dzieci
- surowe akry na synodach z IV w. krytyka postępowania ukazują że ten problem dot. rodzin
chrz.
- sposób porzucania dzieci stosowanego przez prawo rzymskie wskazuje że humanizacyjne
tendencje tg okresu zawsze musiały wynikać z inspiracji chrześc.
* o tym piszą: Atenagoras, Justyn, Kl. Aleksandryjski, Tertulian.. wskazuje że chrz.
dostarczało dodatkowej i silnej motywacji rel.
- wielki traktat Kl. Aleksandryjskiego Pedagog jest teorią wychowani i kształcenia
- w innych pismach inf o wychowaniu są fragmentaryczne
7) Żona poddana mężowi
a) Kl. Rzysmki w liscie do K. w Koryncie
- napominanie kobiet by obowiązki wykonywały z sumieniem nieskazitelnym i czystym,
okazując należną miłość swoim mężom
- przypomnienie nauki jak ma rządzić domem w sposób św i z roztropnością
8) Małżeństwo za wiedzą bp
a) Ignacy Antiocheński do Polikarpa
- mają kochać Pana i zadawały się małżonką tak w sprawach ciała jak i ducha
- oni mają kochać je jak Chrystus Kościół
- jak ktoś może zachować czystość niech się tym nie chełpi bo inaczej będzie zgubiony a jak
się dowie ktoś inny niż bp będzie skalany
- k i m mają się łączyć za wiedzą bp by było zawarte zgodnie z myslą Bożą a nie zgodnie z
pożądliwościami
9) Małżeństwo dal wychowania dzieci
a) Justyn:
-) dzieci nie porzuca się z obawy by któreś z nich nie zmarło gdyby nikt się nim Nie zajął
- zawieramy małżeństwo tylko aby dzieci wychować albo wyrzekamy się go i do końca
zachowujemy czystość
10) Płodne małżeństwo i czystość obyczajów
a) Atenagoras Prośba za chrz.
- uważa za żonę tę, którą pojął za żonę w celu spłodzenia potomstwa
- stan bezżenny jako psotawa związana się z Bogiem
- trwanie w dziewictwie i bezżenności zbliża nas do Boga a odciąga pragnienie rozkoszy, to
tym bardziej odrzucamy uczynki
- styl życia na praktykach i ćw.
- kupczą i bezczeszczą ciała m. ci co je mając piekne współżyją ze Sb.
- cudzołożnicy i homoseks. stawiają zarzut ludziom bezżennym lub w 1 zw żyjącym
11) Zakaz przerywania ciąży
a) Atenagoras Prośba za chrz
- nie ma sensu wierzyć że płód jest istotą żywą i Bóg się troszczy o niej i zabijać te które
przyszło na świat
- ci co porzucają dzieci są dzieciobójcami
-12) Celem życia małżeńskiego rodzina
a) Kl. Aleksamdr. Pedagog
- akt współżycia zostaje określony tylko dla ludzi w zw małżeńskim
- dla małż. zad jest rodzenie dzieci a celem posiadanie ich
13) Przyzwoitość małżeńska
a) Kl. Aleksand. Pedagog
- małż jest dozwolone i winno być włączone do naszego porządku życia
- nie oddawać się tylko rozkoszom seksualnym
- jeśli stosunek bez zamiaru dzieci to jest to bezczelność przeciwna naturze
- nie pozwala natura żenić się w każdym wieku
- życie bd zgodne z Nat. jeśli opanujemy nasze pożądania i nb przy pomocy środków zabijać
życia
- mają się nauczyć niewypełniania tajemniczych rytów za dnia , by nie obcować o świcie a
więc w czasie przeznaczonym na modl. czyt. a wieczorem zaś po dziękczynieniu wypada isć na
spoczynek
14) Odrzucenie dzieci
a) Kl. Aleksan Kobierce
- znieważanie Nat przez odrzucenie im mleka
- wstyd dla Hellenów co naruszają prawo
- nie żenić się ten kto nie chce wgl dzieci niż z nieumiarkowanego pożądania miał być
dzieciobójcą
15) Cel i prawa małżeństwa
a) Kl. Aleksan. Kobierce
- zw m i k. pierwszym hierarchicznie opartym ns prawie płodzenia potomstwa
- ważny wybór małżonka, ważny wiek do którego winno się żenić
- wziąć pod uwagę dyspozycje żeniącego się i to jaką kobietę powinien poślubić
- by była do niego podobna i by kochała nie z przymusu ale konieczności m
16) Dlaczego się żenić ?
a) KL Aleksand Kobierce
- dla ojczyzny i dla sukcesji pozostawienia dzieciom by świat doprowadzić do maxymalnej
doskonałości
- choroby wskazują na potrzebę małżeństwa jako czegoś niezbędnego
- troskliwość żony wyższa niż przyjaciół i innych domowników
- prawodawcy nie pozwalają osobom nieożenionym ubiegać się o wysokie urzędy
* prawodawca lacedemoński wyznaczył karę za bezżenność, ale i za nieprawne
zawieranie zw. i za spóźnione małżeństwo i za życie w samotności
- przykład Platona, że co się nie żenią mają zasilać skarb państwa
17) Żona wobec męża
a) Kl. Aleksand Kobierce
- winna przekonać męża o uzyskaniu eudajmonii, jak nie to niech sam dąży do dzielności
etycznej bd posłuszna mężowi i nie czynić nic przeciw jego woli z wyjątkiem ocen cnoty i
zbawienia
- jeśli żonę lub służącą co to dążenie podejmuje wstrzymuje to ów czł. odwodzi świadomie od
spr i umiarkowania jak gdyby dom swój chciał uczynić niespr. i nieumiark.
- jeśli dośw. przykrości i z nią nie porozmawia aby sprawę wyjaśnić to w ramach ludzkiej Nat.
sama musi kierować swoim życiem w sposób bezgrzeszny , zachowując postawę rozumną ,
gdy wypadnie jej umrzeć jak i żyć długo
- za zad. swego życia uzna spr i umiarkowanie a za cel zycia ost podobac się Bogu
18) Małżeństwo mieszane
a) Orygenes, kom do 1 Kor
- łaska Boża nie może dosięgnąć pogan, chyba że str pogańska wierzy żę tak otrzyma
zbawienie to zaczyna przyjmować łaskę
19) Poszanowanie życia
a) Tertulian Apologetyk
- przytoczenie o składaniu dzieci w Afryce Saturnowi i mimo zakazu trwa w ukryciu jeszcze
- nie każda zbrodnia da się wykorzenić
- jeśli Saturn nie oszczędził swych dzieci to i innych nie oszczędzi, tym bardziej że rodzice
składali swe dzieci w ofierze
- kiedy krew formuje czł nie wolno go niszczyć ( płodu )
- powstrzymanie porodu to przyśpieszenie zabójstwa
20) Małżeństwo z poganinem
a) Tertulian do żony
- jak kobieta ma służyć może służyc dwom panom, Bogu i mężowi a do tg poganinowi ?
- kiedy się zechce podobać poganinowi jej zachowanie bd pogańskie
*wygląd zewn. strój, sposób bycia , pieszczoty nieprzyzwoite się staną, a sekrety
splamione
* powinność małżeńska utraci spokój i umiar
* nie zdoła się wywiązać z tg co nakazuje karność kościelna , ma bowiem przy Sb
sługę diabła, który przeszkadza w wypełnianiu zajęć i obowiązków; jeśli trzeba zachować
post, mąż umawia się na kapiel, jeśli trzeba powstrzymac się od pokarmów i napojów to
wyrządza uczte…
21) Czy chrześcijanka może zawrzeć małżeństwo z poganinem ?
a) Tertulian Do żony
- sugerowanie się listem św Pawła do Koryntian, aby nie oddalać żony pogańskiej i męża jeśli
razem mieszkają, uświęca się bowiem mąż niewierzący dzieki swej żonie podobnie jak
świętość osiągnie niewierząca żona przez męża chrz, w przeciwnym wypadku dzieci wasze
byłyby nieczyste
- błędne pojmowanie tego bo ma ten teskt na uwadze tych wierzących, którzy żyjąc w
małżeństwie z poganinem zostaną dotknięci łaską Bożą
22) Małżeństwa społecznie nierówne
a) Tertulian do żony
- poganki z niewolnikami zostały niejako bez wolności
- poządanie uciech śwaitowych jako powód u ludzi bogatszych
- im bogatsza kobieta im bardziej dumna i dumna z tytułu matrony, tym bardziej szuka
przestronniejszego domu dla zaszczytów swych
* kościoły za trudne dla takich
- trudno takiej wytrwac w celibacie
- męża wypraszają od diabła bo chrz nb w stanie dostarczyc swej zonie fryzjera mulicy i
niewolnika
- wielke poganem bogatych łączy się z biednymi bo związek zapewnia im swobodę, lub zw z
niewolnikami tylkoi po to by mieć mężów którzy nie bd ograniczać ich swobód
23) Db małżeństwo tylko między chrześc.
a) Tertulian do żony
- małżeństwo przez Kościół zawarte , ofiarą umocnione
- piekne gdy para wierzących mających jeden cel i sposób życia , są Sb braćmi , współsługami,
nie ma różnicy między duchem a ciałem, razem się modlą i rozmyslają, zachowują posty,
poczuają się i zachęcają, tak samo się zachowują w kościele bożym, nie mają tajemnic i nie są
ciężarem dla drugiego, nawiedzają chorego, jałmuzna bez zakłopotania, znak krzyża nie jest
ukratkiem czyniony
24) Życie nienarodzone
a) Tertulian, de anima
- pyta czy nie cieszą je poruszenia płodu
- czy nie lękają się gdy się nie rusza ?
- niekiedy sami zabijamy dziecko w łonie konieczne ALE OKRUTNE GDY POPRZEZ POPRZECZNE
ułożenie płodu uniemozliwia poród, jeśli by dziecka nie zabito to matka by umarła
25) Troska o materialny byt dzieci
a) Cyprian o Sztuce
- db uczynki im wiecej dzieci a nie ograniczac tg
- im więcej do wychowania i nakarmienia tym wiekszy nakład
- starać się o ojca dzieci co jest wieczny
- Jemu zapisać majętność , niech on bd opiekunem, bo skarby danego Bogu panstwo nie
zabiera ani urząd skarbowy nie nachodzi
26) Troska o wychowanie synów
a) Didascalia
- uczyć rzemiosł by z bezczynności nie służyli rozpuście i nie podejmowali bez pouczenai
rodziców niegodziwych zajeć jak poganie
- upomniać i karcić bo przywraca się ich do życia
- kto pobłaża karania , nienawidzi
- mają się dzieci nie wywyższać nad nimi , nie czynią nić bez zgody, nie przebywają z
rówieśnikami by się zabawić, bo tak wpadają w grzech nierządu
- jeśli z przyzwoleniem tak czynią to rodzice staną przez Bogiem
- wybierać odpowiednio kobiety i łączyć ich związkiem by z miłości nie popadli w rozpuste
27) Postanowienia synodów
a) Eliwra
- Kan 15 nie oddawać z powodu nadmiernej ilości dzeiwcząt w małżeństwo z poganami
- Kan 16 heretycycy co niechcą do kościoła przyjść to nie można im dziewczyn kat oddawac,
uchwala się by nie były oddane heretykom ani zydom, odmowa komuni 5 lat rodzicom co tak
by zrb
-Kan 17 by nawet przy koncu zycia nie udzielac komuni tym którzy by być może zlaczyli swee
corki z Kaplanami bozków
- Kan 63 przy śmierci nie dawac komuni kobiecie która podczas cudzołóstwa poczela i zabila
dziecko
- Kan 68 przy śmierci ochrzicc katechumenatke która w wyniku cudzołóstwa poczela dziecko i
je udusila
b) Ancyra
- Kan 21 w cudzo listwie zabijaja dzieci srodakmi trującymi, kobiety co się oddaja rozpuscie i
zabijaja narodzone i bedace w lonie , ekskomunikowano w dawnym prawie Az do śmierci, my
to lagodzimy i nakazujemy 10 lat pokuty
c) Arlelate
- Kan 12 weirzace dziewczyny co się z poganami złączyły na jakis czs oddalone od komunii