Testjaarboek 2022

Testjaarboek 2022
Testjaarboek
2022
Meer dan 1750 producten en diensten getest
1e druk, november 2021
Copyright 2021 © Consumentenbond, Den Haag

Auteursrechten op tekst, tabellen en illustraties voorbehouden
Inlichtingen: Consumentenbond
Samenstelling en eindredactie: Dieneke Hengeveld en Else Meijer

Grafische verzorging: PUUR Publishers
Illustraties omslag: iStockphoto.com
ISBN 978 905951 4997

NUR 600
Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming

van de rechthebbende op het auteursrecht c.q. de uitgever van deze uitgave, door de
rechthebbende(n) gemachtigd namens hem op te treden, niets uit deze uitgave w orden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm
of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op de gehele of gedeeltelijke bewerking.
De uitgever is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde
vergoedingen voor kopiëren, als bedoeld in artikel 17 lid 2, Auteurswet 1912 en in het KB
van 20 juni 1974 (Stb. 351) ex artikel 16B Auteurswet 1912, te innen en/of daartoe in en
buiten rechte op te treden. Hoewel de gegevens in dit boek met grote zorgvuldigheid zijn
bijeengebracht, aanvaardt de uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele (zet)fouten
of onvolledigheden. De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten van derden zo goed
m ogelijk te regelen; degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen
g elden, kunnen zich tot de uitgever wenden.
Inhoud
Inleiding � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 7
1 Digitaal � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 9
Alles-in-één kleurenprinters � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 10
Chromebooks � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 15
Datingsites en -apps � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 20
Draadloze speakers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 25
E-readers� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 30
Fotocamera’s � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 35
Koptelefoons � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 41
Laptops � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 46
Slimme deurbellen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 52
Smarthome-systemen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 56
Smartphones � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 61
Smartwatches � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 67
Soundbars � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 73
Televisies � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 77
Virusscanners� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 83
Wachtwoordmanagers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 89
2 Vervoer & Verzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 97

Aansprakelijkheidsverzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 98
Autokosten � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 104
Automankementen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 110
Autostoeltjes � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 116
Autoverzekeringen (vergoedingen) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 121
Autoverzekeringen (WA) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 125
Cybercrimeverzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 128
Deelauto’s � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 131
Duurzaamheid verzekeraars � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 135
E-bike aandrijfsystemen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 138
E-bikes � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 141
E-bikeverzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 151
Fietsdragers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 155
Inboedelverzekeringen� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 159
Rechtsbijstandverzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 165
Reisverzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 168
Inhoud 5
3 Voeding & Gezondheid � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 175
Afbakbroodjes � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 176
Broodsmeersels (1) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 182
Broodsmeersels (2)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 188
Elektrische tandenborstels� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 192
Hummus � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 198
Kaas (jong belegen 30+) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 202
Kaas (plantaardig) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 207
Maaltijdboxen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 209
Maaltijdvervangers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 214
Magnesiumsupplementen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 219
Paddenstoelensoep � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 225
Pastasaus bolognese � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 231
Pizza margherita � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 236
Tandpasta � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 242
Tonijnsalade� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 248
Vitamine D-supplementen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 254
Wegwerpluiers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 260
Zonnebrandmiddelen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 263
4 Woning & Huishouden � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 271

Accuboormachines � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 272
Airco’s (split) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 277
Airfryers� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 282
Anti-aanbakpannen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 287
Boxsprings � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 293
Combimagnetrons � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 297
Espressomachines � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 303
Foodprocessors en keukenmachines � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 309
Grasmaaiers� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 314
Inductiekookplaten � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 319
Koffiecupmachines � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 325
Koffiezetapparaten � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 331
Muurverf � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 336
Slimme ledlampen� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 342
Staafmixers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 346
Stofzuigers (slede) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 352
Stofzuigers (steel) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 357
Stoomstrijkijzers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 360
Vaatwasmiddelen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 365
Vaatwassers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 372
Ventilatoren � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 377
Warmtepompdrogers � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 383
Warmtepompen (hybride) � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 388
Register � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 395
6 Testjaarboek 2022
Inleiding
De Consumentenbond komt op voor de belangen van de consument.
Daarnaast staan we bekend als testorganisatie. Niemand die zo veel pro-
ducten en diensten geheel onafhankelijk en kritisch onderzoekt als wij.
In deze 33e editie van het Testjaarboek staan samenvattingen van
tests die zijn verschenen tussen november 2020 en oktober 2021 in de
Consumentengids, de Gezondgids en de Digitaalgids. Het resultaat:
een praktische, uitgebreide en objectieve koopwijzer. Daarom is het
Testjaarboek al jaren een waardevolle hulp bij het doen van de juiste
aankoop. Op het Testoordeel van de Consumentenbond kun je bouwen.
We kopen de testapparaten en diensten anoniem in en onderzoeken ze
zorgvuldig, soms in samenwerking met buitenlandse zusterorganisaties.
Ook de praktijkproeven naar diverse soorten dienstverlening gebeu-
ren anoniem en onafhankelijk. Het resultaat: kritische en betrouwbare
informatie over ruim 1750 producten en diensten.
De tests zijn verdeeld in productcategorieën. In de categorie ‘Vervoer &
Verzekeringen’ vallen bijvoorbeeld tests van e-bikes, reisverzekerin
gen en autostoeltjes. Slimme deurbellen, laptops, s peakers, televisies en
smartwatches staan bij ‘Digitaal’. De categorie ‘Voeding & Gezondheid’
bevat tests van onder meer tandpasta, tonijnsalade en zonnebrandmid-
delen. Natuurlijk ontbreekt ook de categorie ‘Woning & Huishouden’ niet,
met onder andere staafmixers, ledlampen, airco’s, inductiekookplaten
en vaatwasmiddelen.
Alle tests zijn terug te vinden in de inhoudsopgave en in het alfabeti-
sche register achterin dit boek. Per test geven we steeds de resultaten
weer en aan het begin van iedere test staat in welk nummer van welke
gids de test oorspronkelijk is gepubliceerd. Bij vrijwel elke test staat een
verwijzing naar onze website met de laatste, actuele gegevens, extra
informatie en/of videobeelden.
Uit de meeste tabellen in dit Testjaarboek (en op onze website) is niet
alleen op te maken of een product goed is, maar ook hoe het ene goede
product toch nog kan verschillen van het andere goede. In de kolom
‘Testoordeel’ staat aangegeven hoe het geteste product heeft gescoord.
Inleiding 7
Het product met de hoogste score staat bovenaan. Zie voor verdere
instructies over de tabellen het kader hieronder.
Veel plezier met – en voordeel van – deze editie!
Handleiding voor de tabellen

De predicaten in de tests zijn gebaseerd op de volgende
uitgangspunten:
‘Beste uit de Test’ is bedoeld voor producten met de beste

testresultaten, ongeacht de prijs. Dus producten die in de test
boven de rest uitsteken.
‘Beste Koop’ staat voor producten met de beste prijs-kwaliteit-

verhouding. Hierbij hebben we de testresultaten afgezet tegen
de prijs van het product.
‘Afrader’ slaat op producten die dusdanig slecht zijn dat we ze

afraden.
8 Testjaarboek 2022
1
Digitaal
Digitaal 9
Alles-in-één kleurenprinters
Consumentengids april 2021
Tot aan de coronacrisis waren de all-in-one kleuren inkjetprinters de

bestverkochte soort. Je kunt daarmee in kleur en zwart afdrukken en
scannen en k
opiëren. Bovendien zijn ze in aanschaf spotgoedkoop.
Maar als de eerste cartridges leeg raken, is het vaak schrikken als je ziet
wat een vervangende cartridge kost. In een prijspeiling van cartridges
concludeerden we dat een set originele cartridges soms duurder is dan
de printer zelf. En dat je flink kunt besparen op inktkosten door cartrid-
ges van een ander merk en/of een andere online-aanbieder te kiezen.
De printers in de (web)winkels zijn meestal van de vier grote merken.
De bekendste twee zijn Canon en HP, maar ook Brother en Epson doen
goede zaken. Kopers zijn niet zo merkvast, blijkt uit ons panelonderzoek.
Slechts 27% van de panelleden koopt de volgende keer zeker weer een
printer van hetzelfde merk. Alleen bij Brother-laserprinters is dit meer:
34%. Degenen met een inkjetprinter van Epson zijn het minst merk
trouw. Van hen neemt maar 21% zeker weer een printer van dit merk.
Veel inkt
Door al het thuiswerken tijdens de coronacrisis kwam er veel meer vraag
naar inkjetprinters. En dat terwijl de fabrikanten productieproblemen
hadden. Op welke site je ook keek, heel vaak stond er ‘uitverkocht’ of
‘voorlopig niet leverbaar, kies een alternatief’. En dat alternatief is er ge-
lukkig, in de vorm van de ‘inkttankprinter’. Dat is ook een inkjetprinter,
maar hij heeft in plaats van dure cartridges tankjes aan boord. Daar kun
je grotere hoeveelheden inkt in gieten. Fabrikant Epson is zo’n zes jaar
geleden met dit type printer op de markt gekomen, waarna de concur-
renten Canon en HP het idee overnamen en met eigen inkttankprinters
kwamen.
Die inkt in flesjes is vele malen goedkoper per milliliter. Een setje van vier
kleuren van in totaal 260 ml kost ‘maar’ €50. En die hoeveelheid inkt zit
er al bij als je de printer koopt. Al met al heb je dan zomaar 10x zoveel inkt
in huis als met XL-cartridges. Zo verdien je dus de hoge aanschafprijs,
van algauw meer dan €200, uiteindelijk terug. Tenminste, als je wel wat
meer print dan incidenteel een paginaatje.
10 Testjaarboek 2022
Laser of led
Naast de inkjetprinter en de inkttankprinter is er nog de laserprinter.
Die is doorgaans niet zo goed in het afdrukken van foto’s, maar voor
eenvoudige printjes in grote aantallen is hij geknipt. Een laserprinter
spuit geen inkt direct op het papier, maar brengt eerst een document of
afbeelding aan met een laser, op een zogenoemde drum. Op de verhitte
plekken blijft dan ‘toner’ (inktpoeder) plakken en dat rolt vervolgens
over het papier. Tonercartridges gaan doorgaans veel langer mee dan
inktcartridges en zijn ook veel goedkoper per afdruk. Ten opzichte van
inkttankprinters zijn ze wel duurder in het gebruik.
Een nieuwe variant van de laserprinter is de ledprinter. Deze gebruikt
in plaats van een laserstraal ledlampjes. Een ledprinter heeft in principe
minder bewegende onderdelen, dus de kans op slijtage is kleiner en hij
gaat minder snel kapot.
Zo testen we
We testen de kwaliteit, de snelheid en het afdrukgemak. Voor
dat laatste beoordelen we de ingebruikname, het afdrukken
van een document en een foto en het onderhoud. Ook contro-
leren we de afdrukvolgorde en automatisch dubbelzijdig prin-
ten. En we meten hoeveel lawaai de printer maakt en hoelang
het duurt voor hij printklaar is na het aanzetten.
Prijs en kwaliteit
Welke printer heeft de beste prijs-kwaliteitverhouding en is dus onze
Beste Koop? Om dat te berekenen, gaan we uit van een gebruiker die
vrij weinig print: gemiddeld 15 pagina’s per maand. Begin 2021 was de
Canon Pixma TS5350, een inkjetprinter van €90, de Beste Koop. Maar
misschien print je nog minder dan 15 pagina’s per maand of juist veel
meer. Dan is een andere printer de Beste Koop. Kijk in de tabel in de ko-
lom ‘Voordelig vanaf zo’n … pagina’s per maand’ en kies dan een printer
die bij je maandgemiddelde in de buurt komt. Zeker met schoolgaande
kinderen – of als je de secretaris bent van de voetbalclub – loopt het
aantal printjes per maand snel op.
Digitaal 11
Alles-in-één kleurenprinters
es
dg
tri
ar
L-c
ap ruik
n
Ne ton ten
tX
ite
b
se
ite
of rkos
ies
er rver
of
ac
tat
pië ak
e
jes
pe
uk l
Ink ton
e
Ko em
es
e
kc
s
ty
es
Sc n
pr
d
rij
Ink n
g
re
or
of
ne
tfl
&
uk
tp
sto
tw
rk
t-
t-
nk
an
ch
dr
dr
Me
4i
Te
Af
Af
Ri
Weging voor Testoordeel 40% 13% 11% 11% 10% 10% 5%
1 Brother DCP-L3510CDW €290 €329 7,5 7,4 7,6 5,5 6,7 7,4 9,9 9,1
2 Brother DCP-L3550CDW €380 €329 7,5 7,4 7,6 5,6 6,8 7,5 9,4 9,6
3 Brother MFC-L3750CDW €390 €329 7,3 7,1 7,4 5,7 6,8 7,5 9,4 9,6
4 Epson EcoTank ET-2712/1214 €190 €50/260 ml 7,2 6,1 6,8 6,0 7,2 9,9 9,7 8,1
5 Brother MFC-L3710CW €325 €329 7,2 7,1 6,3 5,6 6,8 7,5 9,7 9,1
6 Canon Pixma G6050 €340 €53/380 ml 7,2 6,1 7,7 6,1 7,5 9,9 8,0 9,6
7 Epson EcoTank ET-2720/2726 €220 €46/260 ml 7,1 6,1 6,7 5,8 6,4 9,9 9,5 9,5
8 HP Smart Tank Plus 555 €230 €48/345 ml 7,1 6,3 6,3 5,7 7,2 9,9 8,9 9,5
9 HP Smart Tank Plus 570 €280 €48/345 ml 7,1 6,3 6,3 6,0 7,3 9,9 8,9 7,7
10 Epson EcoTank ET-2756 €360 €41/337 ml 7,1 6,0 8,1 5,7 6,2 9,9 9,6 7,7
11 HP Officejet Pro 9010 €205 €135/57 ml 6,8 7,0 7,3 6,4 7,9 4,9 6,7 6,7
12 HP Color LaserJet Pro M283fdw €395 €255 6,8 6,6 7,1 5,7 7,2 5,9 8,2 7,7
13 Canon Pixma TS5350 €90 € 51/27 ml 6,7 7,2 7,1 6,3 6,7 2,8 7,1 9,1
14 Canon Pixma TS6351 €145 €139/61 ml 6,7 8,0 7,6 5,8 6,7 3,1 3,7 9,1
15 Epson Expression Premium XP-7100 €150 € 96/36 ml 6,6 6,3 8,1 5,8 6,7 3,4 8,1 10
16 Epson Expression Premium XP-6100 €155 €118/39 ml 6,5 6,2 8,4 5,6 7,1 3,0 7,5 9,5
17 Brother MFC-J1300DW €340 €115 6,4 6,3 7,8 5,7 5,7 5,9 5,8 9,1
18 HP Envy 6020/6030 €100 €44/9 ml 6,2 6,4 6,8 5,4 6,9 1,1 8,8 9,5
19 Epson Expression Home XP-5100 €130 €86/28 ml 6,2 5,8 7,5 5,8 6,9 3,0 7,6 9,5
20 Epson Expression Photo XP-8600 €145 €123/39 ml 6,2 6,0 8,2 5,3 7,0 2,6 6,5 9,5
21 Epson Workforce WF-2850DWF €150 €75/21 ml 6,2 6,2 7,6 5,3 5,8 2,6 8,1 9,5
22 HP DeskJet 2710 €70 €44/9 ml 6,1 6,7 5,7 5,4 6,6 1,1 7,3 9,5
23 HP Deskjet 2720/2722/2724 €70 €44/9 ml 6,0 6,2 5,7 5,4 6,6 1,0 9,1 9,5
24 HP Deskjet Plus 4120 €90 €44/9 ml 6,0 6,3 5,7 5,4 6,6 1,1 8,0 9,5
25 HP Smart Tank 455 €200 €63/345 ml 6,0 5,0 6,9 5,6 7,4 9,4 4,7 5,9
26 Canon Pixma TS3351 €60 €42/28 ml 5,9 6,0 6,0 5,9 6,7 3,3 6,1 7,3
27 HP Deskjet 3750 €70 €61/13 ml 5,7 5,5 6,4 5,5 7,4 1,4 7,8 7,7
Inktabonnement
HP en Epson bieden bij een deel van hun inkjetprinters een inktabon-
nement aan. Soms pakt dat gunstig uit. Je betaalt dan voor het aantal
afdrukken per maand. Het goedkoopste HP-abonnement Instant Ink
nd
aa
rm
pe
es
uk rintj
p
r
e d en
…
oe
k
Au ijdig o’n
rv
oo
elz naf z
ma afdr
a
ch
n
Du lig v
ge
tis
llin
de
bb
vu
or
to
Vo
Na
30  Tonercartridges
40   Tonercartridges
10 Inktflesjes
35  Tonercartridges
20  Inktflesjes
10 Inktflesjes
10 Inktflesjes
15  Inktflesjes
20  Inktflesjes
185   Inktcartridges
 Inktcartridges
 Inktcartridges
  Inktcartridges
 Inktcartridges
100   Inktcartridges
 Inktcartridges
 Inktcartridges Beste uit de Test Beste Koop
 Inktcartridges 7,5 en hoger 5,4 en lager
• De prijzen zijn van februari 2021.
  Inktcartridges • We selecteerden uit 75 printers die sinds januari 2019 getest zijn 27 alles-in-één
Inktcartridges kleurenprinters die bij meer dan één webwinkel te koop zijn. Printers voor Ecotank-
abonnementen staan niet in de tabel.
Inktcartridges • De printers kunnen draadloos printopdrachten ontvangen en tot A4-formaat printen.
 Inktcartridges • Onder Afdrukprestaties vallen behalve afdrukkwaliteit (op normaal, mat en glanzend
papier), snelheid en vochtbestendigheid.
10 Inktflesjes • We hebben uitgerekend vanaf hoeveel printjes per maand je goedkoper uit bent dan
Inktcartridges met de Beste Koop (bij vijf jaar gebruik). Staat er geen aantal in deze kolom, dan zijn die
printers sowieso duurder dan de Beste Koop. De HP-printers nummer 22, 23 en 27 zijn
Inktcartridges al duurder dan de Beste Koop bij meer dan 1, 4 en 2 pagina’s per maand.
(maximaal 15 printjes per maand) kost €1 per maand. Zelfs als je meer
dan die 15 pagina’s print, ben je met dit abonnement meestal goedkoper
uit. Je betaalt dan namelijk €1 per set van 10 afdrukken. Het abonnement
voor maximaal 50 pagina’s per maand kost €2,99.
Digitaal 13
+
Brother DCP-L3510CDW (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,5
Richtprijs: €290
Deze printer is heel stil en snel als je veel moet printen. De
afgedrukte teksten zijn scherp en zwarte en kleurenprints op
normaal papier zien er goed uit. Hij is niet geschikt om foto’s af
te drukken. Het €90 duurdere zustermodel DCP-L3550CDW
heeft als extra’s automatische documentdoorvoer en een
ethernetaansluiting.
Canon Pixma TS5350 (Beste Koop)

Testoordeel: 6,7
Richtprijs: €90
Dit is een goedkope en veelzijdige printer. De teksten in zwart
zijn prima, met hooguit kleine rafelrandjes. We zien wel strepen
in kleurvlakken en foto’s zouden wat contrastrijker en scherper
mogen zijn. Als één kleur op is, moet je de hele driekleurencar-
tridge vervangen.
HP Laser 107W (Beste Koop)

Testoordeel: 7,8
Richtprijs: €110
Deze simpele laserprinter (staat niet in de tabel) print goed en
snel, maar alleen in zwart. Hij kan niet dubbelzijdig afdrukken.
De kosten per printje zijn laag. Met een nieuwe cartridge (€45)
print je zo’n 1300 tekstpagina’s. Updates bemoeilijken het ge-
bruik van niet-originele cartridges.
Bij Epson is voor de WF-2850DWF het ReadyPrint Flexabonnement van

€2 per maand voor 30 pagina’s meestal de beste keus. Voor wie veel
print, kan ReadyPrint EcoTank interessant zijn. Je abonneert je niet
alleen op inkt, maar huurt ook een printer inclusief service. Voor de
printer zelf betaal je eenmalige activeringskosten. Je kunt kiezen uit
de EcoTank ET-2750U alles-in-1 kleurenprinter, de iets luxere EcoTank
ET-4750U of de ET-M1170U. De laatste heeft alleen zwarte inkt, maar de
maandkosten zijn ook iets lager.
De fabrikanten sturen nieuwe inktcartridges of inktflesjes zodra dat
nodig is. Lege cartridges stuur je terug, dan worden ze gerecycled. De
printer voorspelt op basis van je printgedrag wanneer de cartridge op
zal zijn. Daarvoor moet de printer ingeschakeld zijn en verbinding met
internet hebben. Al met al zijn het HP Instant Ink-abonnement en het
Epson ReadyPrint-abonnement relatief zorgeloze alternatieven. Maar
zo’n abonnement is niet altijd goedkoper dan zelf cartridges kopen. Ook
is het goed om je te realiseren dat je zo informatie over je printgedrag
deelt met de fabrikant.
Goedkope printer of goedkoop printen?

Als je thuis niet zo veel print, lijkt het logisch om een voordelige
printer te kopen. Maar bij die goedkope printers blijken de af-
drukken juist duur. Stel je wilt meer dan 20 pagina’s per maand
printen en automatisch dubbelzijdig kunnen printen. Dan pakt
het na vijf jaar goedkoper uit om een duurdere inkttankprinter
te kopen waarbij de afdrukken relatief voordelig zijn.
Ga voor meer informatie en een vergelijking van alle printers naar

consumentenbond.nl/printer.
Chromebooks
Consumentengids juli 2021
Een Chromebook is een vereenvoudigde laptop waarmee je via internet

werkt. Je start alleen de browser op en kunt aan de slag. Dat is het basis-
idee waar Google ruim tien jaar geleden mee begon. In de tussentijd is
er niet veel veranderd. Wel is het besturingssysteem (Chrome OS) flink
Digitaal 15
Chromebooks
g
tin
las
be
ale
nim
ve tsen nge d
i
To luit rhe
mi
rli b n
tin d-
ns aa
uc rd
bij
pe
elh l
Sn dee
ch or
g
To nbo
Aa eerb
Re ad
ur
Te ijs
ty
e i
eid
To m
or
du
hp
r
&
tp
se
r
r
sto
rk
pa
cu
cu
he
ch
et
Me
Ac
Ac
Sc
Ri
1 Asus Chromebook C436FA-E10131 €1000 7,3 7,2 10 10,5 uur 7,4 5,5 8,9 3,9 5,4
2 HP Chromebook x360 14c-ca0003nd €650 7,0 6,9 10 12,5 uur 6,5 5,5 8,9 4,2 6,0 
3 HP Chromebook x360 14c-ca0001nd €580 6,7 6,5 10 12 uur 6,3 5,5 8,9 4,2 6,0 
4 Lenovo IdeaPad Flex 3 (82BB0013MH) €375 6,5 4,8 10 13 uur 6,7 5,5 8,5 4,2 6,6
5 HP Chromebook 14b-ca0200nd €400 6,2 4,8 10 11 uur 6,8 5,5 8,9 4,2 6,0
6 HP Chromebook x360 12b-ca0450nd €450 6,2 5,4 10 11,5 uur 6,5 5,5 7,4 4,2 6,0
7 HP Chromebook x360 14a-ca0100nd €350 6,1 4,8 10 11 uur 6,3 5,5 8,9 4,2 6,0
8 HP Chromebook 14b-ca0210nd €380 6,1 4,7 9,9 9,5 uur 6,5 5,5 7,8 4,2 6,0
9 Acer Chromebook Spin 513 CP513-1H-S13R €450 5,7 4,4 10 10 uur 5,8 5,5 8,4 5,0 4,8 
10 Lenovo IdeaPad 3 14IGL05 (82C1000YMH) €270 5,5 4,9 10 10 uur 4,1 5,5 8,4 4,2 6,6
11 HP Chromebook x360 14b-ca0360nd €400 5,5 4,5 10 10 uur 6,3 5,5 8,9 4,2 6,0 
12 Lenovo Chromebook IdeaPad 3 14IGL05 €270 5,2 4,2 10 10 uur 5,4 5,5 8,5 2,0 6,4
(82C1000XMH)
13 Lenovo IdeaPad CT-X636F (ZA6F0027NL) €260 5,1 4,1 10 11,5 uur 7,2 3,7 7,2 1,0 3,4
7,5 en hoger 5,4 en lager geen aparte categorie zijn bij onze laptoptests.
• De prijzen en scores zijn van begin juni 2021. • Voor fabrieksgarantie (weegt voor 5% mee) scoren alle modellen
• Er is geen Beste uit de Test of Beste Koop, omdat Chromebooks een 6,4.
uitgebreid en verbeterd. Zo kun je nu ook Android-apps installeren.

Aanvankelijk waren Chromebooks vooral populair in het onderwijs.
Maar door de vele verbeteringen zijn ze nu voor een steeds bredere
groep gebruikers interessant.
Het minimalistische ontwerp is de grote kracht: geen grote hoeveelhe-
den instellingen en menu’s die veel gebruikers toch niet nodig hebben.
Het meeste regelt de Chromebook zelf. Je hoeft nooit lang te zoeken en
zult niet per ongeluk iets fout doen en de computer onbruikbaar maken.
Ook virussen zijn nog geen probleem op een Chromebook. Al met al is
deze laptop dus ideaal als je weinig computerkennis hebt.
Hoe werkt het?

Bijna alles wat je doet op een Chromebook wordt online opgeslagen in
je Google-account. Dat geldt bijvoorbeeld voor je bestanden, foto’s en
je zoeken surfgeschiedenis. De laptop zelf slaat nauwelijks iets op en
dat heeft zo zijn voordelen. Mocht de Chromebook defect raken en je
logt in op een nieuwe, dan ben je niets kwijt en kun je gelijk weer aan
de slag. Bedenk wel dat je opslag van Google online beperkt is tot 15 GB.
Wil je meer, dan heb je een betaald abonnement nodig.
Chrome OS werkt vrijwel net zo eenvoudig als je telefoon en is mak-
kelijker te begrijpen dan een Windows-pc of Mac. Het systeem lijkt in
de basis veel op Android. Ben je al een Android-gebruiker, dan zal de
bediening vertrouwd aanvoelen. Onderin je scherm is een uitschuif-
bare app-lade en de meestgebruikte apps of snelkoppelingen zet je op je
thuisscherm. Ook kun je heel makkelijk zoeken naar apps, instellingen
en websites. Je ziet het al aan het toetsenbord. Dat heeft minder toetsen
en een simpelere indeling dan dat van een Windows-laptop.
Er zijn de laatste jaren veel functies bijgekomen. Net als op een Android-
telefoon of -tablet, kun je op je Chromebook apps uit de Google Play-
winkel installeren. In het begin zagen die er niet altijd even mooi uit op het
relatief grote scherm, maar dat is inmiddels voor veel apps verbeterd. Ook
de bediening van de apps via het toetsenbord en touchpad werkt goed.
Al slaat Google bijna alles voor je op internet op, je hebt wel wat lokale
opslag nodig. Bijvoorbeeld voor het besturingssysteem en de Android-
apps die je installeert. Een goedkope Chromebook heeft meestal 32 GB,
dat is voldoende voor alleen internetten en een paar grote apps, zoals
Office. Een duurder model met 64 of 128 GB is alleen zinvol als je een
erg grote app- of filmverzameling hebt.
Zo testen we
Chromebooks worden net zo getest als andere laptops. Voor
het meten van de prestaties gebruiken we speciale software.
Die werkt op Chrome OS, en op Mac OS en Windows 10. Zo
krijgen we een goed beeld van de snelheidsverschillen.
Simpel en goedkoop
Een groot voordeel van een Chromebook is dat hij maar heel weinig
hardware nodig heeft om soepel te draaien. Chrome OS is geschikter
Digitaal 17
voor simpele laptops dan Windows. Je doet namelijk veel via internet
en de taken die hij zelf moet uitvoeren zijn een stuk eenvoudiger. Dat
betekent in de praktijk dat goedkope Chromebooks van nog geen €300
soms nog best snel zijn. Leg ze naast een goedkope Windows-laptop en
je merkt duidelijk een verschil in de bediening en in de laadtijden. Het
is dan ook geen wonder dat Google de markt voor goedkope pc’s bijna
volledig heeft overgenomen. Bij goedkope laptops is een Chromebook
de beste en zo goed als enige keus.
Met de bedieningssnelheid van de goedkoopste Chromebooks zit het
meestal dus wel goed, maar verwacht niet te veel van de kwaliteit van
het scherm, de behuizing, het toetsenbord en de touchpad. Het werkt
allemaal, maar erg hoogstaand is het niet.
Geef je iets meer uit, dan heb je een duidelijk mooiere Chromebook. Een
luxe lichtgewicht exemplaar, met aanraakscherm dat je kunt omklappen,
kost tussen de €500 en €1000. De gebruikservaring is net zo goed als
bij een vergelijkbaar geprijsde Windows-laptop. Ben je een intensieve
gebruiker en heb je wat ruimte in je budget? Dan is het zeker de moeite
waard om wat meer uit te geven.
Privacy en data delen

Google verzamelt persoonlijke gegevens en maakt daarmee profielen. Zo
kan het bedrijf advertenties beter op je afstemmen. Bijna alles wat je doet
wordt gevolgd en gebruikt. Met een Chromebook zit je helemaal in het
Google-ecosysteem en is niets geheim voor Google. Heb je inmiddels je
ziel al aan Google verkocht, dan haal je daar hooguit je schouders over
op. Als je je data liever niet deelt, is Google niet de beste partij om mee
in zee te gaan. Een laptop met Linux of een Apple MacBook is dan een
betere optie. Je kunt bij Google wel steeds meer je grenzen aangeven
over wat je wel en niet deelt, maar het wordt je niet bepaald makkelijk
gemaakt.
Je hebt sowieso een Google-account nodig om een Chromebook te
kunnen gebruiken. Ook als je apps wilt downloaden, kun je niet om
Google Play heen. Vervolgens kun je wel allerlei andere diensten ge-
bruiken, zoals de meer privacyvriendelijke browser Firefox. Ook kun je
diverse uitbreidingen op je browser installeren die de datagulzigheid
van Google enigszins binnen de perken houden. Denk aan Ghostery
of Privacy Badger.
+
Asus Chromebook C436FA-E10131
Testoordeel: 7,3
Richtprijs: €1000
Voor een Chromebook is deze Asus aan de prijs. Maar hij heeft
dan ook een goede afwerking en is van een stevige bouw
kwaliteit. Hij weegt 1,1 kilo, heeft een scherm van 14 inch en
256 GB opslagcapaciteit.
Lenovo IdeaPad Flex 3 (82BB0013MH)

Testoordeel: 6,5
Richtprijs: €375
Deze Lenovo is niet erg snel. Hij valt vooral op door zijn zachte
prijs. Je kunt hem 360 graden omklappen, zodat je hem als een
tablet kunt gebruiken. Hij weegt 1,2 kilo, heeft een scherm van
11,6 inch en 128 GB opslagcapaciteit.
Hoelang ondersteuning?
Aan alles komt een eind, ook aan de ondersteuning van je Chromebook.
In het begin garandeerde Google voor elke laptop vijf jaar aan software-
en veiligheidsupdates.
Dat is nogal zuinig, vooral vergeleken met Windows 10 en Mac OS. Zo
wordt Windows 10, dat in 2015 op de markt kwam, in ieder geval on-
dersteund tot in oktober 2025.
Google heeft de ondersteuning voor populaire modellen nu verlengd
naar minimaal 6,5 jaar. Op de site https://support.google.com/chrome
(zoek op ‘AUE-datum’) kun je de vervaldatum van automatische up-
dates van alle Chromebooks vinden. Opvallend is wel dat Google uitgaat
van de introductiedatum en niet van de aanschafdatum. Stel dat je een
Chromebook koopt die al 1,5 jaar op de markt is, dan heb je nog een
update-garantie van 3,5 tot 5 jaar. Of de soep ook echt zo heet gegeten
wordt is moeilijk te zeggen.
Na het stopzetten van updates gaat je Chromebook nog gewoon aan,
maar je loopt verbeteringen en mogelijk cruciale beveiliging mis. Dan
is het tijd om te gaan kijken naar een nieuwe laptop. Wie weet wordt
Digitaal 19
dat weer een Chromebook. Want deze laptop zonder poespas is goed
bruikbaar. En voor weinig geld heb je een prima basismodel.
Kijk op consumentenbond.nl/laptop voor alle geteste en verkrijgbare

laptops. Elke maand voegen we nieuwe modellen toe.
Datingsites en -apps
Van hoop, ‘Het begin van een relatie is er’, tot teleurstelling, ‘Het is een
drama, ik kan er een boek over schrijven’. De ervaringen van onze pa-
nelleden met datingsites en -apps lopen uiteen. Sommigen zoeken via
zo’n site of app geen vaste relatie of alleen maar vriendschap. Wij on-
dervroegen ruim 400 panelleden die op zoek zijn naar een vaste relatie.
Daarnaast onderzochten we 12 veelgebruikte datingsites en -apps op
hun beveiliging van gegevens. Ook bekeken we de prijzen, mogelijkhe-
den en voorwaarden ervan. Aangevuld met 3 sites (Grindr, Lexa Ourtime
en Paiq) die ons panel regelmatig noemde. Om zich te onderscheiden,
richten sommige sites zich bijvoorbeeld alleen op hoogopgeleiden of
vijftigplussers, of kunnen alleen vrouwen het initiatief nemen (zie de
tabel). Relatieplanet is per 1 juli 2021 gestopt. Het panel wist dit nog niet
tijdens het onderzoek.
Weinig aanbod
Zo’n 15% van onze panelleden vond een vaste relatie. Een reële kans,
maar helaas heeft de meerderheid dus minder geluk in de liefde. De
belangrijkste reden hiervoor is volgens het panel dat er weinig of geen
geschikte partners worden aangeboden. De kans om een partner te vin-
den, beoordeelt 41% van het panel als (zeer) slecht. Dat komt bijvoorbeeld
omdat (bijna) niemand aan de opgegeven wensen voldoet. Zo meldt
een gebruiker van Parship: ‘Er wordt steeds geen rekening gehouden
met mijn duidelijke verzoek dat iemand niet te ver weg mag wonen.’
Een andere reden is dat de zoekopdracht niet altijd realistisch is. ‘Veel
mannen zijn op zoek naar de perfecte vrouw, met het uiterlijk van een
Datingsites en -apps
me jk-
nt
ne eli
on og
g
ab m
gin
ld ra
n
d
te
len
aa xt
an
er
da
et n e
er
et
ma
ilig
ev
ym
ij b va
r1
ch
ve
n b en
ac
oo
nd
tis
riv
de eld
rk
nv
p
ma
lle
me
ep
ap
he be
am
ste
va
to
e/
ur
or
or
Op
Na
Au
Ko
Sit
Ke
Sc
Vo
50Plus- Beide  €29,95  Zelf berichten sturen, chatten, Vanaf 50 jaar, organiseert goed
match.nl videobellen, zien wie je profiel evenementen
heeft bezocht
Badoo Beide €19,99  Onbeperkt berichten sturen, Foto verplicht, kennisma- matig
(Premium) zien wie je als favoriet heeft, kingsspel
als eerste chatten met nieuwe
profielen
Bumble Beide €29,99  Iedereen zien die je profiel Vrouwen bepalen of ze het matig
(Premium) naar rechts swipet (die vinden gesprek starten als er een
je leuk) match is
E-match- Beide €19,95 * Zelf initiatief nemen tot Voor hoger opgeleiden, goed
ing contact, onbeperkt berichten veel verplichte informatie,
sturen zoals gewicht en levens
beschouwing
Facebook App gratis nvt nvt Datingprofiel aangemaakt goed
Dating vanuit je Facebookprofiel
(maar toont dit niet aan je
Facebookvrienden)
Grindr App €16,99  Geen advertenties, extra Speciaal voor homosek- niet
(XTRA) zoekfilters suelen getest
Happn Beide €29,99  Geen advertenties, onzichtbare Daten op basis van locatie: goed
(Premium) modus instellen je kunt zien wie er in je
buurt is
Inner Beide €40  Onbeperkt berichten en likes Keuring aan de poort, matig
Circle lezen en versturen, onzichtbare aanmelden met Facebook-
modus en extra zoekfilters of LinkedIn-account,
organiseert evenementen
Lexa Beide  €24,99  Berichten lezen en verzenden, Eén van de grootste dating- goed
alle foto's van een profiel zien sites in ons land, organiseert
evenementen
Lexa Beide €29,99  Berichten lezen en verzenden, Leden van Lexa vanaf 50 jaar niet
Ourtime alle foto's van een profiel zien getest
Paiq Beide €5 (Focus)  Direct scherpte foto's, gratis Eén match per week, niet
tot €20 credits zoals voor een extra kennismakingsspelletjes getest
(Boost) match
Parship Beide  €85,90  Onbeperkt berichten uitwis- Uitgebreide persoonlijk- goed
(bij zes selen, bezoekers van je profiel heidstest (los te koop bij
maanden) bekijken gratis lidmaatschap)
Pepper Beide  €25  Berichten lezen en sturen, Profiel bestaat voornamelijk goed
chatten, zien wie je profiel uit foto's in plaats van tekst
heeft bezocht
Tinder Beide €14,88  Onbeperkte likes, adverten Veel jongeren, bekend goed
(Plus) ties verbergen, zien wie jou van het swipen, per leef-
leuk vindt tijdgroep gelden er andere
tarieven
• Kosten voor 1 maand: bij een abonnement voor een langere perio- ling in één keer.
de krijg je vaak korting. • Privacymeter: de drie matige scores komen onder andere door het
* Bij E-matching: lidmaatschap voor 3, 6 en 9 maanden niet automa- ongevraagd toepassen van trackingtechnieken voor gerichte
tisch verlengd. advertenties.
• Parship: geen abonnement korter dan 6 maanden, korting bij beta- • Relatieplanet is per 1 juli gestopt en is dus uit de tabel gehaald.
Digitaal 21
fotomodel en minstens tien jaar jonger’, vindt een gebruiker van Ourtime.
Ook heeft een deel van de panelleden het idee met niet meer bestaande
of nepprofielen te maken te hebben. Bij een nepprofiel gaat het bijvoor-
beeld om een foto van iemand anders of een onjuiste leeftijd. Volgens
het panel zijn de sites niet altijd eerlijk en laten ze onder meer oude
profielen staan. Soms zijn datingsitegebruikers fraudeurs die je geld
afhandig proberen te maken.
Over de mogelijkheid nepprofielen te melden, is tweederde van het panel
tevreden. Al heeft niet iedereen er vertrouwen in dat er ook echt wat
met de meldingen wordt gedaan.
Tips voor veilig online daten

• Wees alert op nepprofielen.
• Geef niet te snel persoonlijke en contactgegevens, kies
bijvoorbeeld eerst voor videobellen.
• Lees de privacyverklaring: wat doet de site of app met je
gegevens?
• Spreek de eerste keer op een openbare plek af en laat
iemand weten waar je bent.
• Maak nooit geld over aan iemand die je niet goed kent.
• Meld vermoedens van fraude bij de datingsite en bij de
Fraudehelpdesk.
• Let ook op de voorwaarden: wat kun je met het abonnement,
verlengt de datingdienst het abonnement automatisch en
hoe kun je het opzeggen?
• Een betaald abonnement proberen? Zeg het na aanmelding
meteen op.
• Wil je stoppen, wis dan eerst je foto en profielgegevens,
en daarna je hele profiel.
Lidmaatschap
Bijna een derde van het panel vindt de verhouding tussen prijs en kwali-
teit slecht. Een deel daarvan vindt het abonnement gewoon te duur. Prij-
zen kunnen oplopen tot wel €79,90 per maand, voor een l idmaatschap
van zes maanden bij Parship (zie de tabel). Wil je dit bedrag niet in
één keer betalen, dan komt er nog een toeslag van €6 per maand bij.
Bovendien zit je er ten minste zes maanden aan vast. Bij de meeste
andere sites kun je ook voor een maand kiezen. Kies je daar voor een
langere periode, dan krijg je soms korting.
Bij de meeste sites is een profiel aanmaken gratis. Je zit dus niet meteen
aan een abonnement vast. Maar vaak zijn de mogelijkheden dan beperkt.
Je kunt bijvoorbeeld geen berichten versturen of niet zien wie interesse
in je heeft. Tinder is een app die ook vaak zonder betaald lidmaatschap
wordt gebruikt. Maar wie onbeperkt wil swipen, moet betalen.
Bij sommige sites of apps kun je credits kopen. Daarmee kun je bij-
voorbeeld extra berichten versturen of de dienst zet je in de ‘spotlight’.
Minder dan de helft van het panel is tevreden over de mogelijkheden
van een gratis lidmaatschap. ‘Je wordt gelokt met een gratis lidmaat-
schap. Dan heb je de ene na de andere match. Maar om te chatten heb
je een betaald profiel nodig. En zodra je dat hebt, verdwijnen je matches
en krijg je geen nieuwe meer.’
Verstopte tarieven
Op zich is het niet vreemd dat datingsites een verdienmodel hebben.
Maar het moet wel duidelijk zijn, zodat je weet wat je kunt verwachten.
En dat gaat vaak mis. Bij Badoo, Bumble, Grindr, Happn, Inner Circle en
Tinder krijg je pas volledige informatie over de tarieven als je aangemeld
bent. ‘Op de site staat geen duidelijke informatie over prijs en wijze van
aanmelden. De enige manier om erachter te komen, is door je aan te
melden’, merkt een panellid op. We vroegen de genoemde aanbieders dit
duidelijker op hun site te zetten. Bumble reageert dat ‘zoals bij de meeste
apps, de prijzen voor betaalde services in de app zelf beschikbaar zijn’.
Maar dat is niet handig als je je eerst wilt oriënteren.
Op de sites van E-matching en Pepper zijn de abonnementsvormen en
prijzen wel makkelijk te vinden. In één overzicht en vóór aanmelding.
Bovendien staat er duidelijk bij dat abonnementen automatisch ver-
lengd worden. Dat is bijna altijd het geval, maar die informatie is vaak
lastig te vinden, zoals bij 50Plusmatch, Lexa, Ourtime en Parship. Deze
sites hebben wel het Keurmerk Veilig Daten. Dat staat onder meer voor
‘eerlijkheid en transparantie over prijzen en abonnementsmodellen’.
Wij spraken de sites hierop aan. 50plusmatch ondernam direct actie en
Digitaal 23
voegde de informatie over automatisch verlengen toe. Op onze website
staan alle reacties.
Dating en je privacy
We onderwierpen 12 van de datingdiensten aan onze ‘Privacymeter’. Dit
testprogramma checkt op tientallen punten of apps en sites je gegevens
goed beschermen. We deden dit onderzoek in april en stuurden de ver-
beterpunten naar de datingbedrijven. In mei deden we het onderzoek
opnieuw en die uitslag vormt de basis voor de privacyscores. We zagen
her en der aanpassingen, maar nog altijd hebben Badoo, Bumble en
Inner Circle een matige privacyscore. De andere scoren ‘goed’. Inner
Circle, Pepper en Relatieplanet bleken hun beveiliging niet op orde te
hebben. Bij deze drie konden hackers met speciale software eindeloos
wachtwoorden en gebruikersnamen raden totdat ze een werkende com-
binatie van mailadres en wachtwoord vonden. Een extra risico van een
gevonden wachtwoord is dat je mogelijk hetzelfde wachtwoord op ver-
schillende plekken gebruikt. Dat wachtwoord kan de hacker dus ook bij
andere diensten proberen. Nadat we de drie datingdiensten informeer-
den over dit privacyprobleem, zijn de wachtwoorden bij Inner Circle en
Pepper beter beschermd. Relatieplanet is dus inmiddels gestopt.
Keuring
Bij Inner Circle kan iedereen zich inschrijven, maar de datingdienst
keurt elk nieuw profiel. Dat kan weken duren. In deze wachtfase meldt
de app: ‘Hoe completer je profiel, hoe makkelijker wij je kunnen contro-
leren’. Je wordt dus aangemoedigd nog meer persoonsgegevens over te
dragen. Ben je het wachten beu, dan kun je uitloggen. Maar onduidelijk
is wat Inner Circle doet met de tot dan toe ingevulde gegevens. Toen we
hierover aan de bel trokken in april, beloofde Inner Circle aanpassingen
te doen. Die zagen we inderdaad bij de hertest in mei. In de app kun
je nu kiezen voor het account verwijderen. En de Inner Circle-site legt
uit dat gegevens in de ‘wachtrijfase’ niet worden gebruikt voor andere
doelen dan de aanmelding.
De meeste datingsites communiceren met advertentienetwerken. Via
de datingapps ontvangen die netwerken ook de exacte locatie van da-
tende gebruikers. Voor dit ‘tracken’ door derden moeten datingdiensten
toestemming vragen, maar bij 4 van de 12 gebeurde dit niet (helemaal)
goed: Badoo, Bumble, Happn en Inner Circle. Bij onze hertest zagen we
helaas geen verbeteringen op dit punt. Badoo en Bumble namen niet
eens de moeite om te reageren op ons privacyonderzoek.
Zie voor reacties van de aanbieders van de datingsites en -apps en voor

de privacytest consumentenbond.nl/datingsites.
Draadloze speakers
Consumentengids mei 2021
Er zijn tegenwoordig veel muziekdiensten waarmee je muziek vanaf het

internet via je smartphone of tablet kunt afspelen. Dit ‘streamen’ gaat
thuis het gemakkelijkst met een draadloze speaker. In deze test gaan we
in op de wat grotere exemplaren.
Een groot voordeel van streamen is dat je enorm veel muziek kunt luis-
teren en ontdekken, zonder dat je die hoeft te kopen. Dat was vroeger,
in de tijd van lp’s en cd’s, wel anders. Daar staat tegenover dat veel mu-
ziekdiensten met een abonnement werken, zeker als je reclameloos wilt
luisteren. Eén van de bekendste aanbieders van zo’n abonnement is
Spotify, maar er zijn bijvoorbeeld ook Deezer, Apple Music en YouTube
Music van Google. Een Spotify Premium-abonnement kost algauw €10
per maand, net als Apple Music en Deezer.
Ook zijn er muziekdiensten voor speciale doelgroepen, bijvoorbeeld
Primephonic voor liefhebbers van klassieke muziek. Daarnaast zijn er
enorm veel radiostations die hun dagelijkse shows ook via het internet
laten streamen, zoals NPO1 en Sky Radio.
Om die streamingmuziekdiensten en radiozenders te beluisteren, is een
draadloze speaker voor in huis één van de makkelijkste oplossingen.
Ze zijn niet helemaal draadloos, want er zit wel een stekker aan om ze
van stroom te voorzien. Je plaatst ze dan ook op een vaste plek in huis.
Het draadloze zit hem in de verbinding tussen de luidspreker, het internet
en je smartphone. Dit soort speakers zijn in allerlei formaten te koop: van
speakers die kleiner zijn dan een pak melk tot g
rotere waar wel vier of meer
pakken in passen. Van deze laatste groep hebben we 15 modellen getest.
Digitaal 25
Grotere speakers
n
ge
)
(cm
lijk ak tin
r
jaa
ge em me
xh
en
er
Mo iksg dio
xd
om el
Te rtes eit
np
en
ro p
u
it
nb
lti kop
ste
br e a
ifi hed
ist al
pe
lui el
ch t
re g
Lu kw
ge
ko
Ai oth
Ge ch
Ge rde
s
ty
Ste gan
Mu o te
rij
tin
ds
gie
nis
Lij y
&
to
tp
u
e
la
nin
sto
me
rk
er
ue
ch
rp
Me
En
Te
Af
Bl
W
Ri
Weging voor Testoordeel 70% 20% 10%
Speakers met wifi
1 Bang & Olufsen €600 8,8 9,3 9,4 5,2 8,0 6,8      16,5 x 16,5 €7,75
Beoplay M5 x 18,3
2 Naim Mu-so Qb (2nd €900 8,7 9,8 10 6,1 4,9 8,2       20,1 x 23,5 €7,45
generation) x 21,1
3 LG WK7 ThinQ Smart €200 8,0 9,0 9,1 6,2 6,3 4,1    13,5 x 13,6 €7,75
Speaker x 21,1
4 Sonos Five €550 7,7 8,3 8,2 6,3 6,6 6,1     36 x 15,4 €9,95
x 20,4
5 Yamaha MusicCast €500 7,2 7,4 7,4 6,2 6,4 6,8       39,9 x 20 €5,90
50 x 12,1
6 Belkin Soundform €200 6,5 6,6 6,5 5,0 6,7 5,0     16,1 x 16,1 €7,20
Elite x 17
7 Sonos Ikea Sym- €100 6,3 6,8 6,8 6,0 5,2 4,6     10,1 x 15,1 €5,70
fonisk Boekenplank x 31,2
speaker
8 Sonos Ikea €180 6,1 6,6 6,5 6,1 5,2 4,6     21 x 21 €12,80
Symfonisk Tafellamp x 40,5
speaker
9 Bose Home Speaker €380 6,1 5,9 5,9 7,0 6,6 6,1      11,5 x 16,8 €6,70
500 x 20,4
10 Denon Home 250 €390 6,1 5,6 5,4 5,6 7,3 6,8       29,3 x 14,7 €12,05
x 21,9
11 Urbanears Lotsen €200 6,0 5,3 5,0 7,2 8,5 6,6      11,4 x 17,3 €3,80
x 19,3
12 Denon Home 350 €560 5,5 5,2 5,0 6,2 5,7 6,4      38 x 21
x 22,8 €11,55
Speakers met alleen bluetooth
1 Ikea Eneby (30 x €60 6,9 6,4 6,2 8,3 10 4,1   29,9 x 11,3 €1,75
30 cm) x 30,1
2 Marshall Acton II €210 6,1 5,4 5,1 7,0 8,3 6,8    25,9 x 18,6 €2,80
x 15,9
3 Audio Pro BT5 €150 5,9 5,4 5,2 7,3 8,8 4,1   25 x 18,3 x €2,10
13,8
Beste uit de Test Beste Koop taansluiting op, zitten er bedieningsknoppen op, kun je de klank
7,5 en hoger 5,4 en lager regelen?
• De prijzen zijn van maart 2021. • Via Airplay kun je makkelijk koppelen met de luidspreker, alleen
• Sommige modellen zijn in meerdere kleuren verkrijgbaar, de prijs beschikbaar op Apple-producten.
kan dan anders zijn. • Energiekosten per jaar: berekend op basis van 6 uur gebruik en 18
• Deze grotere modellen hebben een inhoud van meer dan 3,8 liter. uur stand-by per dag, met een kWh-prijs van €0,22.
• Mogelijkheden: heeft de speaker een lijningang, zit er een etherne-
Makkelijk installeren
In de basis zijn er twee manieren om de luidspreker draadloos aan
je smartphone of tablet te koppelen: via wifi of via bluetooth. Bij wifi
moeten de speaker en de smartphone op hetzelfde wifi-netwerk zitten.
Dat stel je in via de app van de fabrikant die je eerst op je smartphone
moet installeren. In de installatiehandleiding staat welke app je daarvoor
moet hebben. De app loodst je door alle installatiestappen heen. Dat gaat
meestal makkelijk, zoals bij de Yamaha MusicCast 50 en de Urbanears
Lotsen. Maar het kan soms wat lastiger zijn. Zo had de Denon Home
350 moeite om ons wifi-netwerk te vinden.
Wil je via bluetooth verbinding maken, dan heb je niet per se een aparte
app nodig. Zet daarvoor bluetooth op je smartphone aan en zorg dat de
luidspreker gereed is om via bluetooth te koppelen. Daarvoor moet je
soms de aan-uitknop op de speaker wat langer ingedrukt houden of zit
er een aparte knop om te koppelen op. Dat kun je in de handleiding altijd
terugvinden. In het bluetooth-menu van je smartphone verschijnt de
naam of het merk van de speaker en dan kun je de koppeling maken.
Soms heb je wel de app van de fabrikant nodig om een eerste keer te kop-
pelen via bluetooth, zoals bij de speaker van Naim. Maar als dat eenmaal
is gedaan, staat de speaker in het lijstje apparaten in het bluetooth-menu
van je smartphone. Zo kun je hem altijd makkelijk selecteren.
Sommige luidsprekers kun je alleen via wifi aansluiten, zoals de Sonos
Five. Er zijn er ook die je alleen via bluetooth kunt gebruiken, zoals de
Eneby van Ikea. Maar de meeste zijn zowel via wifi als via bluetooth te
gebruiken.
Zo testen we
Een ervaren luisterpanel beoordeelt de geluidskwaliteit van
alle draadloze speakers. Hiervoor gebruiken we een vaste set
geluidsfragmenten. Ook meten we in ons testlaboratorium
onder andere de maximale geluidssterkte en vervorming.
Verder beoordelen we de stabiliteit van de draadloze verbin-
ding, ook bij aanwezigheid van andere draadloze apparaten.
Afspelen via wifi

Een voordeel van een wifi-verbinding is dat de speaker zelf de muziek
van het internet haalt. Je gebruikt je smartphone alleen om aan te geven
Digitaal 27
welke muziek er gestreamd moet worden, bijvoorbeeld een bepaalde
radiozender of een speellijst van Spotify. De smartphone hoeft dan niet
in de buurt van de luidspreker te zijn om toch muziek te blijven horen.
Daarnaast kun je andere dingen met je smartphone doen, zonder de
muziek te onderbreken.
Een ander voordeel van wifi is dat de geluidskwaliteit vaak beter is dan
met bluetooth. Afhankelijk van de instelling in de app die je gebruikt
om muziek af te spelen, wordt meestal de hoogst mogelijke kwaliteit
gestreamd via wifi. Dat is bij bluetooth niet zo. Daarmee vindt namelijk
stevige ‘gegevenscompressie’ plaats, waardoor er wat details wegvallen
in het geluid. Wil je graag een zo goed mogelijk geluid, dan is een speaker
met wifi dus aan te raden. Met wifi kun je ook meerdere luidsprekers
in verschillende kamers draadloos aan elkaar koppelen. Dit wordt ook
wel ‘multiroom’ genoemd. Speakers met alleen bluetooth zijn hier niet
geschikt voor. Het koppelen van meerdere wifi-luidsprekers werkt het
handigst als ze van hetzelfde merk zijn, maar dat is niet altijd nodig. En
met sommige kun je ook echt stereo luisteren, waarbij het stereogeluid
netjes verdeeld wordt over de twee luidsprekers.
Of toch een soundbar?

Een alternatief voor een draadloze thuisspeaker is een
soundbar. Dit is een luidspreker die je met de tv verbindt,
om zo een beter tv-geluid te krijgen. Maar veel soundbars
kun je ook los van de tv gebruiken. Met wifi of bluetooth – of
beide – kun je je smartphone koppelen om vervolgens m uziek
te s
treamen. Dat werkt dan op dezelfde manier als bij de
d raadloze thuisspeakers.
Afspelen via bluetooth

Gebruik je bluetooth, dan wordt de muziek via je smartphone of tablet
naar de speaker gestreamd. Dat betekent dat je smartphone wel altijd
verbonden moet zijn met het internet om daar de muziek vandaan te
halen. Alleen wanneer de muziek al op je smartphone staat, is dat niet
nodig.
Bluetooth heeft nog meer minpuntjes. Wanneer je je smartphone
gebruikt voor andere dingen met geluid, zoals bellen of een video
kijken, wordt de muziekstream naar de speaker onderbroken. En wordt
vervolgens het geluid van het gesprek of de video afgespeeld. Daar-
naast moet de smartphone niet te ver verwijderd zijn van de speaker
als je bluetooth gebruikt. De reikwijdte van bluetooth is namelijk be-
perkt: maximaal zo’n 10 meter in gunstige omstandigheden en zonder
obstakels.
+
Bang & Olufsen Beoplay M5 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,8
Richtprijs: €600
De M5 heeft een uitstekend geluid. Helder en gedetailleerd,
met voldoende bas als dat nodig is. Naast wifi ondersteunt hij
ook bluetooth en Airplay. Via de 3,5 mm lijningang kun je andere
audioapparatuur bedraad aansluiten.
LG WK7 ThinQ Smart Speaker (Beste Koop)

Testoordeel: 8,0
Richtprijs: €200
Hij geeft een energiek, warm en goed gebalanceerd geluid.
Het cilindrische ontwerp verspreidt het geluid goed in alle
richtingen. Het is ook een smart speaker, waarbij je Google
Assistant kunt gebruiken voor spraakbesturing. Een 3,5 mm
lijningang ontbreekt.
Los audiosysteem
Heb je nog een los audiosysteem, bijvoorbeeld om cd’s of lp’s af te spelen,
dan kun je die meestal ook aansluiten op een draadloze speaker. Veel
modellen hebben namelijk een 3,5 mm lijningang. Met een audiokabel
sluit je de luidspreker aan op de lijn- of koptelefoonuitgang van het losse
audiosysteem, mits die erop zit. Om het geluid van het audiosysteem
te horen, moet je wel de juiste ingang op de speaker selecteren. Soms
Digitaal 29
gaat dat via een knop op de speaker zelf en soms kun je dat in de app
doen. Vaak wordt deze lijningang met ‘aux’ aangeduid, maar check de
handleiding, mocht het onduidelijk zijn.
Een draadloze speaker zet je nooit echt uit. Zodra je stopt met afspelen,
gaat de speaker in stand-by, en wacht hij op een signaal om weer te gaan
spelen. Om die reden blijft hij altijd wat energie verbruiken. Speakers
die primair via wifi werken, verbruiken meer in stand-by dan speakers
die alleen via bluetooth werken. Dat komt omdat een wifi-speaker regel-
matig contact onderhoudt met het wifi-netwerk, terwijl een bluetooth-
speaker passief wacht totdat je weer verbinding maakt met de speaker.
Zo verbruikt bijvoorbeeld de Denon Home 250 (een wifi-speaker) bijna
6 watt in stand-by, waar de Marshall Acton II (een bluetooth-speaker)
slechts 0,1 watt vraagt.
Ook al is er altijd sprake van verbruik in stand-by, de energiekosten
vallen in de praktijk mee. We hebben berekend wat de jaarkosten zijn
wanneer de speaker zes uur per dag in gebruik is en de rest van de tijd
in stand-by staat. De stroomkosten zijn het hoogst bij de Sonos Ikea
Symfonisk Tafellamp speaker, ongeveer €13 per jaar. De Eneby van Ikea
verbruikt voor nog geen €2. Het kost je maximaal dus iets meer dan een
euro per maand.
Op consumentenbond.nl/wifi-speakers staan actuele testresultaten van

meer dan 35 draadloze speakers.
E-readers
Lezen op een e-reader heeft veel voordelen. Er passen duizenden boe-

ken op, dus dat scheelt wat boekenkasten in huis. Ook handig is dat de
meeste e-readers een ingebouwde boekwinkel hebben. Zo bestel je een
boek direct vanuit je luie stoel. En tijdens het lezen in bed kun je het
schermlicht laag zetten, zodat je partner er geen last van heeft.
In onze test van 19 e-readers doen alle modellen het goed. De prijzen
liggen tussen de €90 en €320. Dat een zeer goede e-reader niet veel
hoeft te kosten, bewijst de Pocketbook Touch Lux 5. Dit model is Beste
uit de Test en vanwege zijn gunstige prijs van €120 ook Beste Koop. De
andere Beste uit de Test is de Tolino Vision 5 (€190).
Een e-reader is gemaakt om goed lange teksten op te kunnen lezen. In de
loop van de tijd is dat doel niet veranderd. Grote innovaties zien we dan
ook niet bij de e-readers. Vergelijk je de huidige modellen in de test met
die van zes of zeven jaar geleden, dan zie je slechts kleine verschillen.
Het ontwerp is compacter en ze hebben allemaal een aanraakscherm
en achtergrondverlichting. Ongeveer de helft heeft ook fysieke knoppen
om mee door een boek te bladeren. Het meest voorkomende scherm-
formaat is nog steeds 6 inch: groot genoeg om hem in één hand vast te
houden. Alle e-readers hebben wifi om boeken via internet te kunnen
downloaden.
Zo testen we
Niet alleen de schermkwaliteit, maar ook het gebruiksgemak is
belangrijk. Ligt de e-reader lekker in de hand in verschillende
leeshoudingen? Werken de bediening en knoppen prettig en
logisch? Ook beoordelen we de snelheid waarmee de e-reader
bestanden opent. En we testen of het toevoegen van boeken
vanaf een pc gemakkelijk gaat.
Schermkwaliteit
Het belangrijkste onderdeel van een e-reader is het scherm. De scherpte
van de letters is bepalend voor een goede leeservaring. Bij e-readers
is er geen pixelrace, zoals bij tv’s en smartphones. Er is weinig ver-
anderd in de schermresolutie in de afgelopen zes jaar. Zo is de reso-
lutie van de Pocketbook Touch Lux 5 hetzelfde als die van zijn voor-
ganger de Pocketbook Touch Lux 2. Ook de recentste versie van de
Amazon Kindle Paperwhite uit 2018 heeft dezelfde resolutie als dit model
in 2013 had. Het scherm van de Kobo Libra H20 is ietsje scherper dan
de vergelijkbare Kobo Aura H20 uit 2014.
In onze test beoordelen we de schermkwaliteit onder verschillende licht
omstandigheden. Een panel van experts beoordeelt de leesbaarheid van
Digitaal 31
E-readers
n
ate
rm
fo
ds
Ge e bla ig h)
m) en
tan
d nc
ra pp
sie ten l (i
es
n
t (g no
On ma ge
Ac erp g b
Fy es aa
Le n to teit
Bo mkw ak
ch rk
ge oe
n
n
he em
wi de
te go
i
tw ni
es ev
ek al
pe
br el
de k
a
On rsteu
Sc sg
Ge rde
Sc uur
Te js
Wa mdi
ty
uik
ri
rb
&
o
tp
k
r
r
sto
rk
cu
he
ch
Me
Ri
1 Pocketbook Touch Lux 5 €120 7,8 7,5 8,7 7,0 8,8 8,7 6,3 9,1 6  156
2 Tolino Vision 5 €190 7,8 7,8 8,3 7,1 8,9 7,4 8,4 7,3 7   191
3 Pocketbook Touch HD 3 €160 7,7 7,6 8,0 6,8 8,1 8,7 8,4 10 6   160
4 Kobo Libra H2O €180 7,7 7,3 9,2 6,5 8,8 7,2 7,0 8,2 7   189
5 Amazon Kindle Oasis 2019 wifi+4g €230 7,7 8,4 8,6 6,5 8,6 1,5 9,1 8,2 7   189
6 Pocketbook InkPad 3 Pro €270 7,7 7,6 7,9 7,1 8,4 8,0 7,2 10 7,8   225
7 Amazon Kindle Oasis 2019 32 GB €320 7,7 8,4 8,6 6,5 8,6 1,5 9,1 8,2 7   189
8 Amazon Kindle Paperwhite 2018 wifi 8 GB €140 7,6 8,3 8,5 6,4 8,5 1,5 8,9 8,2 6  185
9 Amazon Kindle Paperwhite 2018 wifi €170 7,6 8,3 8,5 6,5 8,5 1,5 8,9 8,2 6  185
32 GB
10 Amazon Kindle Paperwhite 2018 €230 7,6 8,3 8,5 6,5 8,5 1,5 8,9 8,2 6  194
wifi+4g
11 Amazon Kindle Oasis 2019 8 GB €260 7,6 8,4 8,6 6,4 8,6 1,5 9,1 8,2 7   189
12 Kobo Clara HD €130 7,5 7,4 8,7 6,5 8,6 7,1 5,2 10 6 166
13 Kobo Forma €280 7,5 7,3 8,8 6,5 9,4 7,2 7,3 5,5 8   198
14 Tolino Page 2 €100 7,4 7,7 7,8 7,1 8,2 7,5 6,4 5,5 6 173
15 Tolino Shine 3 €130 7,4 7,8 8,3 6,2 8,1 7,5 6,8 7,3 6 165
16 Pocketbook Color €200 7,4 7,4 7,3 6,8 8,8 8,7 6,5 7,3 6  157
17 Pocketbook Touch Lux 4 €130 7,2 7,3 8,7 4,3 8,8 8,7 6,0 9,1 6  156
18 Amazon Kindle 2019 €90 7,0 8,3 7,0 6,3 8,3 1,5 6,2 7,3 6 170
19 Kobo Nia €100 7,0 7,4 7,6 6,6 8,6 7,3 4,6 7,3 6 173
Beste uit de Test Beste Koop • De prijzen zijn van februari 2021.
7,5 en hoger 5,4 en lager • De score voor ‘mogelijkheden’ telt voor 2% mee in het Testoordeel,
maar staat niet in deze tabel.
het scherm bij daglicht in huis, buiten in de volle zon en bij zeer weinig
licht. Aandachtspunten hierbij zijn helderheid, contrast en scherpte.
Ook wordt er gelet op hoeveel licht een scherm reflecteert. Naast deze
paneltest bepalen we hoeveel contrast een scherm heeft. Daarvoor ge-
bruiken we een speciale lichtmeter. Bijna alle modellen hebben een
prima scherm. De Kobo Libra H20 scoort van alle e-readers het best op
schermkwaliteit. Ook in het donker is dit scherm mooi helder en zie je
veel contrast.
Licht en water
Bij de aanschaf van een e-reader kun je letten op een zogenoemd blauw-
lichtfilter. Bij ongeveer de helft van de geteste modellen is de kleur van
het schermlicht oranje te maken. Die warmere kleur zou rustiger zijn
voor je ogen. Smartphones en tablets hebben zo’n ‘nachtmodus’ om de
negatieve gevolgen van blauw licht op inslapen te verkleinen. Bij een
e-reader is dat niet nodig. Het licht is namelijk zo te dimmen dat het
veel minder fel is dan het scherm van een tablet, laptop of smartphone.
Bovendien schijnt het licht vanaf de zijkant op het scherm en niet direct
in je ogen. Het effect komt overeen met hoe een lamp schijnt op de
bladzijden van een papieren boek.
Verder is ongeveer de helft van de e-readers waterbestendig. In de
meeste gevallen is er dan geen schade, mocht je hem per ongeluk in
bad laat vallen.
+
Tolino Vision 5 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,8
Richtprijs: €190
Compacte en lichte e-reader, al is het scherm met 7 inch groter dan
gemiddeld. De letters op het scherm zijn haarscherp en de verlich
ting is mooi gelijkmatig. Deze e-reader is alleen te koop bij Libris.
PocketBook Touch Lux 5 (Beste uit de Test en Beste Koop)

Testoordeel: 7,8
Richtprijs: €120
Deze e-reader heeft een erg goed scherm, waarvan je de
verlichting zeer gelijkmatig kunt aanpassen. Ook de helderheid
van het scherm is goed, vooral bij weinig licht. Gaat bijna een
maand mee op een acculading (het gemiddelde is 19 dagen).
Boeken overzetten
Er passen duizenden boeken in het geheugen van een e-reader. Bijna alle
geteste e-readers hebben minimaal 8 GB aan opslagcapaciteit. Daarvan
Digitaal 33
is meestal zo’n 6 GB beschikbaar en dat is voldoende voor meer dan 3000
boeken. In de Pocketbook Touch Lux Color, Pocketbook Touch Lux 4
en Pocketbook Touch Lux 5 past een geheugenkaartje waarmee je de
opslagcapaciteit met maximaal 32 GB kunt uitbreiden. In de Amazon
Kindle Paperwhite 2018 en de Amazon Kindle Oasis 2019 zit standaard
32 GB. Ze hebben zo veel geheugen om er ook luisterboeken op kwijt te
kunnen. Die zijn uitsluitend te beluisteren via Audible, maar deze dienst
is niet beschikbaar in Nederland.
Er zijn diverse manieren om een boekenverzameling op een e-reader
te zetten. Alle geteste modellen kun je via een usb-kabeltje verbin-
den met een pc. Een verzameling boeken sleep je vanuit de verken-
ner meestal direct op het geheugen van de e-reader. Als het gaat om
onbeveiligde bestanden werkt dit bij alle e-readers probleemloos. Bij
Amazon kun je boeken mailen naar een aan de e-reader gekoppeld
mailadres. Bij de e-readers van Pocketbook en bij de Kobo Forma zijn
bestanden te openen vanuit een Dropbox-app. Alle e-readers hebben
een internetbrowser, maar internetten op een e-reader gaat traag en
is niet gebruiksvriendelijk.
Tablet of e-reader?
Een e-reader is ideaal om boeken en lange artikelen te lezen,
ook buiten in de zon. Het scherm reflecteert namelijk geen
licht. Het lcd-scherm van een tablet doet dat wel. Illustraties en
foto’s zien er op het zwart-witscherm van een e-reader minder
mooi uit. Het scherpe kleurenscherm van een tablet leent zich
meer voor tijdschriftartikelen met foto’s en voor het bekijken
van video’s. De Pocketbook Color heeft een kleurenscherm,
bijvoorbeeld om stripboeken op te lezen, maar die zien er op
een tablet toch beter uit.
Lezen maar
Alle e-readers, behalve de Pocketbook Touch Lux 4, hebben een web-
winkel waar je boeken kunt kopen. Daarvoor is een account nodig met
betaalgegevens (via een creditcard of iDeal). Meestal zijn de boeken
die je koopt ook te lezen op andere e-readers. Amazon is hierop een
uitzondering: die boeken zijn alleen te lezen op een Kindle e-reader.
Amazon Kindle e-readers krijgen daarom een lage score voor het on-
derdeel ‘Bestandsformaten’. Boeken met het gangbare formaat epub
zijn alleen leesbaar als je ze om kunt zetten naar een bestandsformaat
dat de Kindle wel kent. Een geschikt programma hiervoor is Calibre.
Digitaal lezen bij de bibliotheek is tegenwoordig erg populair. Met een
abonnement op de Online bibliotheek kun je boeken lenen en lezen
op een e-reader. Alle e-readers, behalve die van Amazon, zijn hiervoor
geschikt. Maar om een e-book te lenen, moet je eerst nog een aantal
stappen doorlopen. Om te voorkomen dat de boeken worden gekopieerd,
zijn ze beveiligd. Alleen met het programma Adobe Digital Editions, in
combinatie met een Adobe-account, kun je boeken van een pc overzet-
ten naar een e-reader.
Zie voor actuele prijzen en testresultaten consumentenbond.nl/e-readers.
Fotocamera’s
Consumentengids maart 2021
Met een smartphone kun je prachtige foto’s maken. Maar als je meer
wilt halen uit je fotografiekunsten, is een fotocamera geen overbodige
luxe. De allermooiste foto’s maak je met een grote systeemcamera of
spiegelreflexcamera met verwisselbare lens. Met de vele instelmoge-
lijkheden en de perfecte lens voor je foto maak je haarscherpe beelden.
Toch is zo’n camera niet voor iedereen de beste keuze. Ze zijn relatief
groot en zwaar en je moet er vaak een studie van maken om er goed mee
overweg te kunnen. Ook zit niet iedereen erop te wachten om telkens
lenzen te wisselen. De lenzen die je wilt gebruiken moet je natuurlijk
meesjouwen. Maar je bent ook minder flexibel, omdat de juiste lens wel
op je camera moet zitten voordat je de foto kunt maken. Een camera
met vaste lens kan dus handiger zijn.
Die concurreert dan soms wel met de smartphone. Vroeger haalde je
tijdens een vakantie vaak een kleine compactcamera tevoorschijn als je
Digitaal 35
een bijzonder dier, mooi standbeeld of geweldig uitzicht spotte. Maar nu
is dat toch vaak de camera waar je ook mee kunt bellen: je smartphone
dus. Op vakantie mooie momenten vastleggen hebben we de afgelopen
tijd sowieso minder of niet gedaan. Niet vreemd dus dat er een stuk
minder camera’s zijn verkocht.
Toch is ongeveer de helft van de verkochte camera’s nog steeds een
model met vaste lens. Die biedt vaak een mooie middenweg tussen de
smartphone en een grote systeemcamera. Hij geeft betere houvast dan
een smartphone, maar is niet zo groot en zwaar als veel systeemca-
mera’s. Vergeleken met een smartphone heb je ook meer mogelijkheden
om snel instellingen te veranderen. Maar hij heeft niet zo veel knoppen
als de meeste systeemcamera’s. Veel camera’s in de tabel hebben ook
een zoeker. Die helpt je om nog beter het kader van de foto te bepalen.
Zo testen we
Om de fotokwaliteit te beoordelen, gebruiken we s
peciale
software waarmee we de foto’s bekijken. Ook laten we de f oto’s
uitgebreid bestuderen door een panel van vijf deskundigen.
We beoordelen hoe de camera in de hand ligt en het gebruiks-
gemak. Ook meten we hoe snel hij is. Bekijk alle testaspecten
op consumentenbond.nl/cameratest.
Snel en gemakkelijk
De travelzoomcamera’s lijken qua mogelijkheden en gebruik het meest
op de camera van een smartphone. Met zo’n travelzoom maak je snel
en gemakkelijk een foto: een kwestie van mikken en klikken. Een groot
verschil met de smartphone is het zoombereik. De camera’s in de tabel
hebben allemaal 10x zoom of meer. Daarmee zet je een grote kerk vol-
ledig op de foto, en kun je vanaf een afstandje details fotograferen. Ook
met een smartphone is het steeds vaker mogelijk om in te zoomen, maar
de kwaliteit van deze ingezoomde foto’s verschilt sterk.
Een travelzoomcamera is ook prettiger om vast te houden tijdens het fo-
tograferen. En je hebt door de knoppen of draaiwieltjes de mogelijkheid
om snel bepaalde instellingen aan te passen. Zo hebben veel travelzoom-
Fotocamera’s
m)
ISO
eik in m
ge
ho
(
mb tief
elh eit en
ec
Sn alit AW
ch te eff
er
R
tse eit
mk eit
t
o
pe
kw l
Op groo
Fo dee
zo
Fli alit
Fil alit
Sc ing
h
s
ty
ot
eid
rij
rm
or
kw
w
&
er
n
or
to
tp
die
tis
sto
rk
ek
he
ns
to
to
ue
ch
Me
Zo
Be
Fo
Se
Te
Bl
Ri
Weging voor Testoordeel 40% 10% 10% 15% 15% 10%
Compact - Travelzoom
1 Leica C-Lux €1000 7,3 6,8 6,1 8,4 7,1 7,8 8,5 8,0 16 15 x 
2 Panasonic Lumix DMC-TZ100 €430 7,2 6,9 6,6 7,9 6,2 7,8 8,3 7,8 16 10 x
3 Panasonic Lumix DC-TZ200 €620 7,2 6,9 5,8 8,4 6,1 7,6 8,5 7,9 16 15 x 
4 Panasonic Lumix DMC-TZ80 €250 6,7 6,4 5,5 6,7 6,3 7,5 7,9 6,6 8 30 x
5 Canon PowerShot SX730 HS €300 6,7 7,2 5,6 4,7 5,9 6,7 7,8 nvt 8 40 x 
6 Panasonic Lumix DC-TZ90 €300 6,5 6,1 5,0 7,4 6,5 7,5 7,5 6,9 8 30 x
7 Panasonic Lumix DC-TZ95 €370 6,5 6,1 5,2 7,2 6,5 7,4 7,8 6,9 8 30 x 
8 Canon PowerShot SX740 HS €340 6,4 6,4 4,0 4,6 7,2 6,8 7,6 nvt 8 40 x 
Compact - Superzoom
1 Sony Cyber-shot DSC-RX10 III €1200 8,0 7,9 5,7 8,7 7,4 8,5 8,3 8,7 16 25 x
2 Sony Cyber-shot DSC-RX10 IV €1700 7,9 7,8 5,9 8,8 7,3 7,9 8,4 8,9 16 25 x 
3 Leica V-Lux 5 €1200 7,7 7,2 7,0 8,3 7,3 8,5 8,7 8,9 16 16 x 
4 Panasonic Lumix DMC-FZ2000 €900 7,5 6,8 6,7 8,6 7,1 8,3 8,6 8,6 15 20 x
5 Panasonic Lumix DC-FZ1000 II €680 7,4 6,7 6,1 8,1 7,2 8,5 8,6 8,4 16 16 x 
6 Panasonic Lumix DC-FZ82 €300 6,7 6,3 5,2 7,3 6,4 7,5 7,8 7,0 8 60 x
7 Nikon P1000 €1050 6,7 6,4 6,0 5,3 6,2 7,7 7,9 8,7 8 125 x 
8 Nikon Coolpix P950 €700 6,6 6,3 6,1 5,4 6,5 7,3 8,4 8,2 8 83 x 
Compact - Geavanceerd
1 Fujifilm X100V €1350 8,1 8,2 6,5 7,3 8,3 6,8 8,6 9,1 9,6 27 1x 
2 Fujifilm X100F €1000 7,8 7,6 6,7 7,6 6,1 7,7 8,7 8,9 9,6 27 1x
3 Panasonic Lumix DMC-LX15, €440 7,7 7,9 6,7 6,9 9,0 6,6 7,7 8,1 nvt 16 3x
4 Canon PowerShot G7 X II €520 7,7 8,3 8,0 7,0 7,7 7,0 7,2 8,7 nvt 16 4x
5 Sony Cyber-shot DSC-RX100 VI €1050 7,7 7,7 5,6 7,4 8,8 7,6 7,2 8,5 8,9 16 8x 
6 Canon PowerShot G5 X II €750 7,6 7,5 5,6 6,9 7,9 8,2 7,3 8,5 8,5 16 5x 
7 Panasonic Lumix DC-LX100 II €800 7,6 7,7 5,9 7,6 7,9 6,5 8,1 8,6 7,5 20 3x 
8 Sony Cyber-shot DSC-RX100 VII €1150 7,6 7,4 5,9 7,0 8,1 8,1 7,0 8,5 9,2 16 8x 
Beste uit de Test Beste Koop en RAW-bestanden (bij superzoom- en travelzoomcamera’s telt dit
7,5 en hoger 5,4 en lager aspect niet mee).
• De prijzen zijn van eind december 2020. • De Fujifilm X100V en X100F staan bovenaan bij de geavanceerde
• Fotokwaliteit: getest in automatische stand; Fotokwaliteit RAW en compactcamera’s, maar krijgen geen predicaat omdat ze geen
hoge ISO: getest met handmatige instellingen, hoge ISO-waarden zoomlens hebben.
• Alle camera’s in de tabel hebben een wifiverbinding.
Digitaal 37
camera’s een bedieningsring op de lens. Door aan deze ring te draaien,
pas je bijvoorbeeld de sluitertijd gemakkelijk, precies en snel aan.
De prijzige Leica C-Lux heeft het hoogste Testoordeel, een 7,3, en is
daarmee Beste uit de Test. Hij is vrijwel identiek aan de Panasonic TZ200.
Die scoort net een tiende punt lager, maar is bijna €400 goedkoper. Ook
zijn voorganger, de Panasonic TZ100, krijgt een 7,2. Dat model is zo’n
twee jaar ouder, maar de fotokwaliteit is vergelijkbaar met z’n opvolger
én hij is goedkoper. Met de TZ200 kun je wel verder inzoomen.
Er zijn ook camera’s die speciaal gemaakt zijn om in ruige omstandig-
heden foto’s te maken. Deze noemen we onderwatercamera’s, maar je
maakt er niet alleen foto’s mee tijdens het snorkelen. Ze kunnen tegen
een stootje, en zijn ook prima te gebruiken als het sneeuwt of als het
koud is. Handig voor op een wintersport- of bergsportvakantie. De foto-
kwaliteit lijdt helaas wel onder de stevige behuizing van deze camera’s,
dus koop zo’n camera niet als je hem ook voor allerlei andere situaties
wilt gebruiken. De testresultaten staan op onze website.
Compactcamera of smartphone?
De camera in je smartphone kan steeds meer. Vaak heb je
op je smartphone zelfs meerdere camera’s in één. Maak je
vaak foto’s met je smartphone, dan is het goed om te beden-
ken wat je daarin mist. Om gewoon af en toe een plaatje te
schieten, is de smartphone zeer geschikt, zeker omdat je hem
altijd op zak hebt. En het digitaal delen van smartphonefoto’s
gaat ook een stuk sneller en makkelijker. Een fotocamera
geeft je meer mogelijkheden, zoals een groter zoombereik,
een zoeker om je kader te bepalen, een draaibaar scherm,
meer grip en meer mogelijkheden om gemakkelijk en snel
instellingen aan te passen.
Minder zoom, betere foto’s

Wil je een betere fotokwaliteit dan bij de travelzooms en de onderwater
camera’s maar wel een vergelijkbaar formaat? Dan kom je uit bij de ge
avanceerde compactcamera’s. Deze hebben een kleiner zoombereik
en een grotere sensor. Daardoor is de kwaliteit van de foto’s beter. Alle
modellen in de tabel – op die van Sony en Fujifilm na – hebben 3 tot 5x
zoom. In de meeste gevallen is dat meer dan voldoende. Vaak hebben ge-
avanceerde compactcamera’s ook meer mogelijkheden om instellingen
aan te passen. De geavanceerde compactcamera’s in de tabel hebben
daarvoor allemaal een bedieningsring, en vaak ook een bedienings-
wieltje om meerdere instellingen in een handomdraai aan te passen.
De Fujifilm X100V en X100F staan bovenaan in de tabel, maar krijgen
geen predicaat, omdat ze geen zoomlens hebben. Wil je je onderwerp
groter of kleiner in beeld brengen, dan moet je dus heen en weer lopen.
Zonder zoomeffect blijft ook het perspectief gelijk, terwijl je met een
zoomlens de compositie wel ‘platter’ kunt maken. Voor liefhebbers zijn
deze beperkingen juist uitdagend en kunnen ze betere foto’s opleveren.
De drie camera’s die wel een predicaat hebben, behalen hetzelfde
Testoordeel (7,7). En zijn daarmee gezamenlijk Beste uit de Test. Opval-
lend is dat de Sony RX100 VI een flink stuk duurder is dan de andere
twee. Voor die prijs krijg je wel een zoeker en meer zoom. De Panasonic
LX15 en Canon G7 X II hebben beide geen zoeker.
Ver zoomen
Voor het allergrootste zoombereik zijn er superzoomcamera’s. Ze lijken
qua vorm het meest op systeem- en spiegelreflexcamera’s, met het grote
verschil dat de lens vast zit. Ze bieden allemaal een goede grip waar je
hand lekker in ligt. Dat helpt om de camera stevig en stabiel vast te hou-
den, en dat is zeker handig als je verder wilt inzoomen. De camera’s in de
tabel beginnen bij 16x zoom en kunnen vaak nog veel verder zoomen.
Dat maakt zo’n camera heel geschikt voor natuur- en sportfotografie.
Je kunt zo van een afstandje prima een wild dier fotograferen. Naast
een goed houvast heeft een grotere camera meer ruimte voor knoppen
die snel en gemakkelijk te gebruiken zijn.
De Sony RX10 III en zijn opvolger RX10 IV behalen het hoogste Testoor-
deel. Ze hebben veel weg van duurdere systeemcamera’s, maar de prijs
is er ook naar. Dit model heeft een schermpje op de bovenkant. Dat
bevat extra informatie over je accucapaciteit, camera-instellingen en
beschikbare opslagruimte. Overweeg je een camera van dit formaat in
deze prijsklasse, dan is het ook zeker de moeite waard om naar verge-
lijkbare systeemcamera’s te kijken.
Digitaal 39
+
Panasonic Lumix DMC-LX15
(Beste uit de Test en Beste Koop)
Geavanceerde compactcamera
Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €440
Deze camera maakt mooie en scherpe foto’s en is gemakkelijk
te bedienen. Ook de video’s zijn erg goed. Helaas heeft deze
camera geen zoeker. Modellen met zoeker in deze categorie
kosten een stuk meer.
Panasonic Lumix DMC-TZ80 (Beste Koop)

Travelzoom compactcamera
Testoordeel: 6,7
Richtprijs: €250
Dit is een compacte camera met een groot zoombereik. Het is
de goedkoopste travelzoomcamera met een zoeker, al is die
zoeker wel wat klein. De eenvoudige menunavigatie werkt
prettig en de camera is ook te bedienen via het aanraak-
scherm.
Panasonic Lumix DC-FZ82 (Beste Koop)

Superzoom compactcamera
Testoordeel: 6,7
Richtprijs: €300
Deze Panasonic ligt lekker en stevig in de hand en kan tot maar
liefst 60x inzoomen. De fotokwaliteit is helaas wel wat minder
vergeleken met de beste superzoomcamera. Maar hij heeft dan
ook een relatief lage prijs.
Vergelijk op consumentenbond.nl/fotocamera alle geteste fotocamera’s

met vaste lens én combinaties van camera’s met verwisselbare lenzen.
Koptelefoons
Consumentengids januari 2021
Van grote koptelefoons met draad tot de kleinste oordopjes om in je oor

te stoppen. Er zijn verschillende manieren om muziek of podcasts te
luisteren zonder je omgeving te storen.
Het was een paar jaar geleden even wennen bij de aankondiging van de
Apple Airpods. Draadloze witte stokjes die je in je oor stopt om muziek te
luisteren. Ze werden nogal eens vergeleken met het opzetstuk van een
elektrische tandenborstel. Vandaag de dag zijn de Airpods niet meer
weg te denken uit het straatbeeld. En ook andere fabrikanten zijn in
de markt van de ‘true wireless’-oordopjes gestapt. Vrij vertaald: oor-
dopjes waar geen enkele draad aan vast zit. Ze zijn vooral vanwege het
gebruiksgemak erg populair. Geen snoeren meer die in de knoop zit-
ten, en het snoer zit niet in de weg tijdens het dragen. Daarnaast zijn de
oordopjes lekker compact en makkelijk mee te nemen.
Zo testen we
Ons luisterpanel bestaat uit vijf geoefende muziekluisteraars.
Zij beoordelen bij alle koptelefoons de klank van een aantal
muziekstijlen waaronder pop, jazz en klassiek. De p
anelleden
beoordelen ook het draagcomfort en de degelijkheid.
Daarnaast testen we hoelang de koptelefoon meegaat op
één acculading.
Bewaardoosje met accu

De ‘true wireless’-oortjes bewaar je vrijwel altijd in een doosje, ongeveer
ter grootte van een luciferdoosje. De oortjes hebben een ingebouwde
accu waarmee je enkele uren muziek kunt luisteren. Wanneer je ze
weer in het speciale bewaardoosje terugdoet, kunnen ze daar weer in
opladen. In het doosje zit namelijk een accu, en wanneer ook die leeg
raakt, hoef je alleen het doosje aan de lader te hangen.
Digitaal 41
Koptelefoons
Be anc ren appe d

i
ise in sc khe
n
No ur en lij
du ig ge
c u h
cu e e de
Ac isch en
Dr elui iek
nc ing
Ja zie it
u te
rt
mg uz
lfu ell
pm ali
ch fo
pe
lui el
sie k
Ste ke m
aa d
zz k
Kl zie
Po skw
Te com
tie
Ge orde
s
ty
rij
mu
&
d
tp
t
sto
rk
or
ch
as
Me
So
Te
Ri
Over het hoofd draadloos
1 Sony WH-1000XM3 €250 8,8 9,6 9,5 9,4 9,4 9,4 6,8 9,1 27   over het oor
2 Sony WH-1000XM4 €340 8,1 8,2 8,2 8,2 8,1 8,5 5,7 9,5 31   over het oor
3 Jabra Elite 85h €210 7,8 7,9 8,0 7,6 7,8 7,8 5,5 7,8 36   over het oor
4 JBL Live 650BTNC €115 7,6 7,7 7,7 7,8 7,6 7,8 6,4 8,5 22   over het oor
5 Sennheiser PXC 550-II €200 7,5 7,2 7,0 7,0 7,1 7,2 6,5 8,5 28   over het oor
In het oor draadloos
1 Apple AirPods Pro €205 8,4 9,5 9,6 9,4 9,4 9,4 7,3 9,3 5   true wireless (in-ears)
2 Apple AirPods (2019) €145 7,4 8,7 9,4 8,8 9,4 9,4 7,6 5,1 5  true wireless
met oplaadcase (earbuds)
3 Sennheiser CX 7.00BT €130 7,2 7,4 7,2 7,1 7,3 7,5 8,2 7,1 10 oordopjes (in-ears)
4 Sony WF-1000XM3 €165 7,2 7,8 7,7 7,8 7,5 7,8 6,0 8,3 6   true wireless (in-ears)
5 Sennheiser Momen- €245 7,1 7,2 7,1 7,1 6,9 7,4 6,9 8,8 6   true wireless (in-ears)
tum True Wireless 2
13 Skullcandy Sesh €55 6,5 6,6 6,6 6,4 6,5 6,9 6,5 7,9 3  true wireless (in-ears)
Over het hoofd bedraad
1 Sennheiser HD 599 €150 8,2 9,7 9,6 9,6 9,6 9,6 6,9 4,4 over het oor
2 Sennheiser HD 300 €45 7,6 7,7 7,8 7,9 7,6 7,7 5,9 9,5 op het oor
3 Sennheiser HD 559 €90 7,4 8,2 8,3 8,2 8,0 8,2 6,7 5,5 over het oor
4 Beats by Dr. Dre €65 7,0 6,3 6,1 6,2 5,9 6,2 5,6 9,5  op het oor
Beats EP
5 Sennheiser HD 400S €55 6,5 5,3 5,1 5,2 5,3 5,3 6,0 9,5  op het oor
In het oor bedraad
1 Sony MDR-XB50AP €27 7,3 7,2 7,1 7,6 7,3 7,4 5,6 7,7  oordopjes (in-ears)
2 Sennheiser IE 80 S €280 7,2 6,4 6,6 6,0 6,1 6,6 7,2 8,5 oordopjes (in-ears)
3 B&O Beoplay E4 €150 7,0 8,0 7,6 7,6 7,6 8,0 5,9 4,2 22   oordopjes (in-ears)
4 Sennheiser CX 100 €30 6,7 6,3 6,4 6,3 6,5 6,5 5,0 9,5 oordopjes (in-ears)
5 Apple Earpods - €22 6,5 6,5 6,5 6,4 6,4 6,5 6,8 5,5  oordopjes (earbuds)
Lightning connector
Beste uit de Test Beste Koop • Bij ‘over het hoofd draadloos’ gaat het alleen om koptelefoons met
7,5 en hoger 5,4 en lager bluetoothverbinding.
• De prijzen zijn van 1 december 2020. • De B&O Beoplay E4 heeft een accu die alleen wordt gebruikt voor
• De accuduur is meegenomen in het oordeel bij koptelefoons met ruisonderdrukking.
een accu. • ‘Earbuds’ zijn oordopjes die niet in de gehoorgang zitten.
• Van de Apple AirPods (2019) met oplaadcase is ook een versie met • Het oordeel voor Mogelijkheden (5%) staat niet in de tabel.
draadloze laadcase (€190). • Bij ‘In het oor draadloos’ staat de Beste Koop pas op de 13e plaats,
vandaar dat er hier 6 zijn weergegeven.
Een belangrijk nadeel van de losse oortjes met hele kleine accu’s is
de levensduur. Hoe kleiner een accu, hoe gevoeliger die is voor de
gebruiksomstandigheden. Reken erop dat je bij veelvuldig gebruik de
oortjes mogelijk na een paar jaar al moet vervangen, omdat de accu
snel leeg is. De accu vervangen is bij deze oortjes geen optie, dus ze
worden onbruikbaar. Dat is niet goed voor de planeet én voor je por-
temonnee.
Ruisonderdrukking
Langzaamaan zien we ook steeds vaker ‘true wireless’-oortjes met
actieve ruisonderdrukking (noise cancelling). Die techniek zorgt ervoor
dat geluid van buitenaf gedempt wordt, door ‘antigeluid’ te maken. De
microfoons van de koptelefoons horen het geluid en de oortjes maken
daar een antigeluid van. De muziek is hierdoor beter te horen en je
hebt minder last van omgevingsgeluiden. De Apple Airpods Pro en de
Sony WF1000XM3 hebben beide een ruisonderdrukking die erg goed
werkt. De Airpods zijn vooral een aanrader voor gebruikers van andere
Apple-producten. De oortjes zijn extra makkelijk te verbinden met deze
apparaten en je hebt meer bedieningsmogelijkheden wanneer je ver-
bonden bent met een Apple-product.
Met de komst van alle Airpods-look-a-likes en andere ‘true wireless’-
oortjes is het aanbod in korte tijd erg groot geworden. Wij hebben tien-
tallen modellen getest. Zowel de prijzen als de geluidskwaliteit lopen
erg uiteen.
Draad of draadloos
Een ‘ouderwets’ setje oortjes met draad heeft ook voordelen ten opzichte
van de draadloze variant. Je hoeft de oortjes niet op te laden, en vaak ben
je minder geld kwijt voor oortjes met een goede geluidskwaliteit. Maar
om deze koptelefoons en oortjes te gebruiken met een smartphone, heb
je steeds vaker een extra adapter nodig. De populariteit van draadloze
varianten zorgt ervoor dat de geluidsingang vaak wordt weggelaten.
Realiseer je dus dat je volgende smartphone mogelijk geen 3.5mm-
ingang meer heeft. Smartphonefabrikanten gebruiken de ruimte in
smartphones liever voor andere technieken.
Er bestaat ook nog een tussenvorm. Je hoeft daarbij de oortjes niet te
verbinden met de geluidsbron (laptop of smartphone), maar ze zijn wel
Digitaal 43
met elkaar verbonden via een draad of band. De Sennheiser CX 7.00BT
uit de tabel is daar een voorbeeld van. Over het algemeen gaat de accu
van deze oortjes een stuk langer mee op één lading, omdat die niet in
de oortjes zelf zit.
+
Sony MDR-XB50AP (Beste uit de Test en Beste Koop)
In het oor, bedraad
Testoordeel: 7,3
Richtprijs: €27
Zeer betaalbare oortjes die een goede geluidskwaliteit bieden.
Er worden vier maten rubberen opzetstukjes meegeleverd. De
testpersonen waren wat minder te spreken over het draag-
comfort. Verkrijgbaar in blauw, rood, wit en zwart.
Sennheiser HD 300 (Beste Koop)

Over het hoofd, bedraad
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €45
Een vrij eenvoudige koptelefoon zonder veel toeters en bel-
len. Hij biedt een zeer goede geluidskwaliteit. Sennheiser
noemt de HD 300 een ‘over ear’-koptelefoon. Maar bij een
aantal leden van ons luisterpanel rust de koptelefoon deels
op het oor.
JBL Live 650BTNC (Beste Koop)

Over het hoofd, draadloos
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €115
Deze draadloze koptelefoon biedt veel waar voor zijn geld
dankzij de goede geluidskwaliteit. De ruisonderdrukking is ook
heel aardig voor deze prijsklasse. De constructie en materialen
voelen wel wat goedkoop aan.
Skullcandy Sesh (Beste Koop)
In het oor, draadloos
Testoordeel: 6,5
Richtprijs: €55
Betaalbare ‘true wireless’-oordopjes die een aardige geluids-
kwaliteit bieden voor deze prijs. Op de verpakking staat dat de
accu tot tien uur meegaat op één lading. Maar als je de oortjes
tussendoor niet oplaadt, gaat de accu slechts drie uur mee.
Bijna alle oortjes die we hebben getest stop je een stukje in de gehoor-
gang. Dat is vaak even wennen, maar het afsluiten van de gehoorgang
zorgt ervoor dat het geluid goed binnenkomt. Veel oordopjes worden
geleverd met rubberen opzetstukjes in diverse maten, zodat je ze goed
passend kunt maken. Dat is belangrijk, omdat dit grote invloed heeft
op de klank.
Met hoofdband
Een koptelefoon is een stuk groter dan oortjes en zorgt er vaak voor dat
je je meer afsluit van de omgeving. Ook de manier waarop je ze draagt is
anders. Sommige koptelefoons steunen direct op het oor (on-ear), terwijl
andere volledig over het oor liggen (over-ear). Koptelefoons die op het
oor liggen zijn vaak wat compacter, maar kunnen eerder gaan irriteren,
vooral als je ze langdurig op hebt. Een koptelefoon die je over het oor
draagt, zit over het algemeen comfortabeler. De grotere oorschelpen
zorgen er wel voor dat die modellen groter zijn. Dat kan minder prettig
dragen als je onderweg bent, zeker wanneer je veel in beweging bent.
Bij de koptelefoons met een hoofdband zien we steeds meer modellen
met ruisonderdrukking, ook bij de goedkopere modellen. Er zijn wel
flinke kwaliteitsverschillen. Voor de beste ruisonderdrukking kom je
toch uit bij de duurdere modellen.
Bij de draadloze koptelefoons is de Sony WH-1000XM3 Beste uit de Test.
Zijn opvolger, de WH-1000XM4, staat op nummer 2. De bas komt iets
te sterk naar voren bij het nieuwe model, waardoor het oude model op
de eerste plek blijft. Het nieuwe model kan wel verbinden met meer-
dere apparaten tegelijk. Dat is handig als je zowel met je smartphone
Digitaal 45
als laptop verbonden bent en snel wilt schakelen. Groot voordeel van de
WH-1000XM3 is de lagere prijs, omdat het een wat ouder model is. Waar-
schijnlijk zal de WH-1000XM3 over een tijdje niet meer verkrijgbaar zijn.
Proberen
Het is verstandig om een koptelefoon zelf te proberen in de winkel. Ieder
oor is anders, en het draagcomfort van een koptelefoon kan verschillen
per persoon. Dat zien wij ook bij onze testpersonen.
Ook over de geluidskwaliteit kunnen de meningen verschillen. Bij een
nieuwe koptelefoon valt in het begin vaak de bas erg op. Een stevige
bas klinkt voor veel mensen direct goed, maar luister ook of je andere
tonen duidelijk kunt horen. Een overdreven bas wordt bij een langere
luisterduur vermoeiend.
Koptelefoons hebben steeds vaker mogelijkheden om het geluid aan te
passen, bijvoorbeeld via een app op je smartphone. Zo zorg je bijvoor-
beeld dat de bas wat zachter is, of dat stemmen beter hoorbaar zijn.
Soms is het mogelijk om koptelefoons of oortjes thuis te proberen, maar
retourneren is niet altijd mogelijk. Koop je het product online en twijfel
je nog, check dan van tevoren goed wat het retourbeleid is.
Vergelijk alle geteste koptelefoons op consumentenbond.nl/koptelefoon.
Laptops
Consumentengids oktober 2021
Sluit je niet graag compromissen en ben je een intensieve laptopgebrui-

ker? Of doe je vooral simpele klussen en geef je liever niet te veel uit?
Met onze keuzehulp kies je de laptop die het best aan je wensen voldoet.
Tot €400: voor licht gebruik

Gebruik je de laptop voor simpele dingen zoals internetten, webwinkelen
en tekstverwerken? Dan kun je goed uit de voeten met een laptop tot €400.
Het aanbod in deze prijsklasse is groot, maar de kans op een miskoop is
aanwezig. Het ene model is mogelijk niet vooruit te branden, terwijl het
andere prima functioneert. Wil je zo’n goedkopere laptop gaan kopen, stel
dan een paar minimumeisen. Het belangrijkst is de processor: vermijd
een laptop met een processor uit het rijtje afraders (zie het schema). Die
zijn voor iedere gebruiker te traag. Met een acceptabele processor kun
je er fatsoenlijk op werken en zijn er geen lange opstarten laadtijden.
Kies verder voor minimaal 4 GB geheugen, 128 GB SSD-opslag en een
full-hdscherm. Dat zit gelukkig meestal wel goed. We treffen alleen af
en toe nog laptops aan met trage opslag (eMMC flashgeheugen).
U, G of H
Zuinige AMD- of Intel-processors hebben een U of G in de
typenaam. Deze zijn voor de meeste gebruikers snel genoeg.
Laptops met een H-processor zijn bedoeld voor zware compu-
tertaken en vereisen meer stroom. Ze zijn daardoor groter en
hebben vaak een minder goede accuduur.
Meer werksnelheid
Vind je het belangrijk dat programma’s en websites snel laden, zoek dan
een model met minimaal een Intel Pentium Gold, Core i3 of oudere AMD
Ryzen 5-processor (zie in het schema onder Redelijk). Deze laptops kosten
meestal zo’n €400. Voor iets meer dan €300 koop je een laptop met een
processor die onder de langzame valt. Hiermee kun je hetzelfde doen,
maar het duurt allemaal wat langer. Die laptops raden we alleen aan als
je wilt besparen of als je hem niet dagelijks gebruikt. Een voordeel van
goedkope laptops is vaak een lange accuduur. De processors leveren
niet al te veel vermogen, maar vragen daardoor ook niet zo veel stroom.
Niet te veel verwachten

Verder is het kopen van een voordelige laptop vooral een kwestie van
verwachtingsmanagement. Een stevige behuizing is eigenlijk niet te
vinden in deze prijsklasse. Dat geldt ook voor een goed toetsenbord of
touchpad. Je kunt er best op tikken, maar in vergelijking met duurdere
laptops voelen de toetsen ‘zompig’ aan. Je went er wel aan, maar voor
lang achter elkaar werken is het niet prettig.
Digitaal 47
Welke processor wordt het?
Incidenteel Doorsnee school- Intensief Intensief werken Professioneel
gebruik of kantoorwerk thuiswerken en ontspannen beeldwerk en
gamen
Afraders Langzaam Redelijk Goed Snel Zeer snel
Intel Celeron Celeron Pentium Gold Core i5 Core i5 Core i7
• N40xx • N41xx • 6xxx • 10xxx (G en U) • 10xxxH • 9xxx
• N3xxx • 7xxx • 11xxx (G en H) • 10xxx
Pentium Core i7 • 11xxxH
Silver Core i3 • 10xxx (G en U) Core i7
• N5xxx • 10xxx • 11xxxG
• N6xxx • 11xxx (G en U)
AMD A-serie Athlon Silver Ryzen 5 Ryzen 3 Ryzen 5 Ryzen 5
E-serie • 3050U • 3xxxU • 4xxx • 4xxx (U en H) • 5xxxH
• 5xxxU • 5xxx U
Ryzen 3 Ryzen 7
• 3xxxU Ryzen 5 Ryzen 7 • 4xxxH
• 3xxxH • 4xxxU • 5800 (U en H)
• 5700U
Ryzen 7
• 3xxx (U en H)
Dual cores Dual/quad cores Quad cores
(twee rekenkernen) (vier rekenkernen) of meer
Ook het scherm is niet echt mooi, al kun je hierbij wel een minimumeis
stellen. Kies als het even kan voor een laptop met een IPS-scherm, voor
een betere kleurweergave en betere kijkhoeken. Het verschil met de
slechtere TN-techniek is erg groot. Op onze website staat bij elke laptop
het type beeldscherm. Ongeacht de schermtechniek hebben vrijwel alle
laptops een lage maximale stand qua felheid. Hierdoor zie je niet veel
van het beeld in een heel lichte omgeving. Ook al hebben ze vaak een
mat scherm om de ergste lichtreflecties tegen te gaan.
+
HP 14s-fq0701nd
Testoordeel: 6,6
Richtprijs: €320
Deze voldoet aan onze minimumeisen en is snel genoeg voor
licht gebruik. Het scherm heeft goede kijkhoeken en een goed
contrast. De 6,9 voor schermkwaliteit is beter dan bij veel
duurdere laptops. Ook de accuduur (10 uur) is uitstekend. Met
HDMI-, 3 usb-aansluitingen en geheugenkaartlezer.
Tot €700: prima werkpaarden
Zit je dagelijks meerdere uren achter de laptop, dan schiet een goedkope
laptop al snel te kort. Dit komt vooral door het gebrek aan werksnelheid
en de langere laadtijden. Ook als je zwaardere eisen stelt aan een laptop
kun je beter een klasse hoger kijken. Gelukkig kost een sneller model
niet direct veel meer. Voor €500 koop je al een laptop waar je bijna alles
op kunt doen. De nieuwe AMD Ryzen 5-processors zijn goed vertegen-
woordigd in deze prijsklasse. Die presteren vaak iets beter dan Intel-chips
voor hetzelfde geld. In deze categorie laptops zijn er dus meer met een
goede processor.
Veel werksnelheid
De werkkracht van zo’n laptop van €500 is niet te onderschatten. Foto’s
bewerken, bezig zijn met zware excelbestanden en tegelijk een paar
browservensters open hebben staan: het gaat probleemloos. En deze
laptops hebben ook SSD-opslag voor snelle laadtijden.
Kom je dichter bij de €700-grens, dan hebben de laptops vaak meer op-
slagruimte (512 in plaats van 256 GB) en meer werkgeheugen (16 versus
8 GB). Extra opslag is alleen nodig als je lokaal veel foto’s en films opslaat
of met grote softwarepakketten werkt. Extra werkgeheugen komt van pas
als je veel tegelijk doet of bij bepaalde zware software. Of programma’s
die je gebruikt baat hebben bij meer geheugen, kun je doorgaans zien
bij de aanbevolen systeemeisen. Meestal is 8 GB werkgeheugen prima.
Kwaliteit en extra’s
Bij een laptop tot €700 is de kwaliteit van het toetsenbord en touchpad
meestal redelijk. De toetsen geven voldoende weerstand en wiebelen
niet te veel en het touchpad is behoorlijk accuraat. De schermkwaliteit
is beter dan bij de goedkoopste modellen, maar verwacht er nog niet
te veel van. Vooral de maximale helderheid is laag. De kleurafstelling is
voldoende, behalve voor beeldgevoelig werk.
De bouwkwaliteit is erg wisselend. Stevige en tegelijk lichte materialen
zijn prijzig. We zien ze meestal alleen bij luxe modellen. Bij deze laptops
veert de behuizing soms nogal mee als je erop drukt. Ook het scherm-
scharnier zit bij sommige wat losser in elkaar.
De uitstraling van de laptops is vaak wel goed, vooral dankzij de dunne
schermranden en het dunne en lichte ontwerp. Verder hebben laptops
Digitaal 49
tot €700 iets meer handigheidjes dan de goedkoopste. Denk aan een
vingerafdruk- of gezichtsscanner, zodat je niet telkens je pincode of
wachtwoord hoeft in te tikken. Achtergrondverlichting van het toetsen-
bord is handig bij gebruik in donkere ruimtes. En er zijn meestal meer
en betere aansluitingen, zoals het moderne usb-C, een HDMI-poort en
een SD-kaartlezer.
+
Lenovo IdeaPad 3 82KU00CGMH (Beste Koop)
Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €500
Een snellere laptop vind je niet voor deze prijs.
De Ryzen 5-processor is bijna overal toe in staat zodat je prima
kunt werken op deze Lenovo van 15-inch. De accuduur is goed
en het is een vrij lichte laptop voor zijn formaat. De scherm
afstelling is niet top, maar prima voor kantoorwerk.
Tot €1000: meer luxe en comfort

De duurste laptops in deze groep zijn razendsnel én comfortabel. Zoek
je een laptop om dagelijks op te werken en heb je het geld ervoor over,
dan is zo’n model het overwegen waard. Je hoeft veel minder compro-
missen te sluiten dan bij goedkopere laptops.
Toch hoef je het alleen voor meer werksnelheid niet te doen. Die is
meestal al goed genoeg bij een laptop tot €700. De nieuwste processor,
de Ryzen 5/7 of Intel Core i5/i7, is in deze duurdere klasse altijd inbe-
grepen en 16 GB werkgeheugen is inmiddels de standaard. Bij doorsnee
gebruik, zoals internetten, zijn deze laptops nauwelijks sneller dan de
aanraders die de helft minder kosten.
Merkbare upgrades
Je merkt wel dat het scherm, het toetsenbord en de behuizing van deze
laptops beter zijn. Je kunt er prima lange tijd comfortabel op werken.
De maximale felheid van het scherm en de kleurweergave en het con-
trast zijn zichtbaar beter. Het ziet er niet alleen veel mooier uit, de laptop
is hierdoor ook geschikter om films te kijken en beeld te bewerken. En
het scherm is beter af te lezen bij veel omgevingslicht. Verder voelen
de toetsen prettig aan en geven ze voldoende weerstand. Het touch-
pad heeft vaak een fijn aanvoelende glazen afwerking en registreert je
aanraking beter.
Door de stevige materialen zit de laptop robuust in elkaar. En ook met
de aansluitingen zit het meestal wel goed. Zo zijn de usb-poorten soms
multifunctioneel. Je kunt er een externe harde schijf op aansluiten, maar
ook een extern scherm. Ook kun je de laptop vaak zo opladen, daar heb
je dan geen aparte aansluiting voor nodig. De allerdunste modellen
hebben soms alleen usb-C-poorten. Dat is iets om op te letten als je nog
oudere randapparatuur hebt, bijvoorbeeld muizen en externe schijven.
Voor specifieke hardware-eisen, zoals veel opslag (1 TB), kom je ook al
snel in deze hoogste prijsklasse terecht. Een alternatief is om een goed-
kopere laptop te kopen en daar een extra SSD harde schijf bij te plaatsen.
Dat is prijstechnisch vaak een betere optie: een SSD kost zo’n €50 voor
500 GB. Voor 1 TB betaal je meer dan €100. Ook is het doorgaans een
van de makkelijkste upgrades. Durf je die upgrade toch niet aan, dan
kan de winkelier je er waarschijnlijk wel mee helpen.
Laptops tot €1000 zijn vaak lichter dan goedkopere modellen. Soms heb-
ben ze een scherm dat je kunt omklappen (360 graden). Die omklapbare
modellen zijn doorgaans wel iets duurder.
+
Lenovo Yoga Slim 7 (82CY000VMH)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €970
Dit is een kleine en krachtige laptop. Programma’s starten
razendsnel op en werken soepel. Ook de goede wifi-ontvangst
valt op. Over het scherm zijn we redelijk tevreden, alhoewel de
grijswaarden en de maximale helderheid wat te wensen over
laten. Het toetsenbord valt wel een beetje tegen.
Ook nadelen
Aspecten waar laptops sowieso niet zo goed op scoren, zijn ook bij deze
modellen niet top. Vooral de kwaliteit van de speakers en de webcam is
Digitaal 51
vaak matig. Een losse speaker of koptelefoon is aan te raden. Een aparte
webcam is nuttig als je regelmatig videobelt.
Ga voor alle testresultaten van laptops naar consumentenbond.nl/laptop.
Slimme deurbellen
Je verwacht een pakketje, maar bent niet thuis. Met een slimme deur-
bel maakt dat niet meer uit. Op je telefoon krijg je een melding dat er
iemand aanbelt. Je opent de app en ziet via de camera in de deurbel de
bezorger staan. Op afstand kun je hem vertellen waar hij het pakketje
kan achterlaten. Het klinkt bijna als een scène uit een sciencefictionfilm,
maar deurbellen met camera en app zijn toch al jaren op de markt.
Of zo’n slimme deurbel iets voor je is, hangt af van waar je hem voor wilt
gebruiken. Hij is vooral bedoeld om te communiceren met iemand aan
de deur en om achteraf te zien wie er aan je deur is geweest.
Situatie bij de deur

Lijkt een slimme deurbel je handig, bekijk dan eerst goed of de situatie
bij je voordeur wel geschikt is om hem op te hangen. Je hebt een plek
nodig waar je een bezoeker goed in beeld hebt en waar hij ook bij kan om
aan te bellen. Ook moet op die plek een goede en stabiele wifiverbinding
beschikbaar zijn. We testten 11 slimme deurbellen.
Het doel van zo’n slimme deurbel is vooral dat je ermee kunt commu-
niceren met je bezoekers. Daarvoor is de geluidskwaliteit belangrijk,
maar vooral ook zo min mogelijk vertraging in het geluid. Als er te veel
vertraging is, kun je geen prettig gesprek voeren.
Uit ervaringen van de deelnemers aan ons online Smart Home panel
weten we dat dit in de praktijk best vaak voorkomt. Bij de nu geteste
deurbellen ligt deze vertraging slechts tussen een halve seconde en
twee seconden. De vertraging is bij geen van de bellen echt storend. De
bellen van Ring en Netatmo hebben de minste vertraging op de lijn. Heb
je een wat langzame wifiverbinding thuis of bekijk je de deurbel-app
op een wat oudere smartphone? Dan zou het kunnen dat je iets meer
vertraging ervaart.
De kwaliteit van de microfoon en de luidspreker is bij bijna alle geteste
deurbellen goed genoeg. Alleen het geluid van de Woox is echt onder de
maat. Het geluid dat binnenkomt via de microfoon is te zacht en kraakt
ook nog eens behoorlijk. Een gesprek voeren met een bezoeker is met
deze deurbel bijna onmogelijk. Het geluid van de Netatmo is ook niet
heel duidelijk, het klinkt een beetje gedempt.
Zo testen we
We testen de beeldkwaliteit in verschillende lichtsituaties.
Ook onderzoeken we of je zonder vertraging een gesprek kunt
voeren met iemand aan de deur. We kijken welke meldingen
je krijgt als er iemand aan de deur staat en hoe makkelijk je
contact legt met je bezoeker. Uiteraard hebben we aandacht
voor veiligheid en privacy.
Beeldkwaliteit
Zolang je ziet wie er voor de deur staat, hoeft het beeld niet perfect te
zijn. Een goede beeldkwaliteit is wel belangrijk als je beelden wilt terug-
kijken. We testten de deurbellen daarom bij verschillende lichtniveaus,
en natuurlijk in het donker. De Eufy heeft de beste beeldkwaliteit, alleen
de nachtbeelden missen wat contrast. De beelden van de Nest Hello
vallen door onscherpte en ruis tegen, zeker gezien de flinke prijs die je
ervoor betaalt.
Alle slimme deurbellen zijn uitgerust met bewegingsdetectie. Je kunt
als je dat wilt via de app een melding krijgen als de camera beweging
waarneemt. De detectie van een deurbelcamera reageert in een wat
kleiner gebied dan die van een beveiligingscamera. De meeste deurbel-
len reageren pas als iets of iemand binnen één of twee meter afstand
van de deur komt.
De Ring Pro 2 begint vanaf 13 meter met opnemen en hij stuurt al een
melding vanaf 6 meter. Bijzonder aan de Pro 2 is dat je zelf z
ogenoemde
privacyzones kunt instellen. Deze vierkante stukken van het beeld
Digitaal 53
Slimme deurbellen
s
ma
tie
ca
ge
ifi
ing uiks
te
ot
lui
eid
nn
r
ns
eb
igh
ee
aa
ng
va lag
al
eil
f)
ca
cti
na
ee
d/ ps
t
rti
er cl rt
i
te
te
or
ad
an do
we teit
Ge knam
(p sten kaa
ve
Ge gsde
ali
vo
r
pe
Ing eel
ma ou
ed
ek
kw
l
Ko ugen
a
s
ht
ty
kb
d
kw
gin
rij
ho
ru
ds
or
ac
&
tp
ma
eb
eld
eld
lui
sto
he
nd
rk
ch
Me
Ge
Be
Be
Be
Aa
Te
Ri
Weging voor Testoordeel 30% 25% 25% 15% 5%
1 Ring Video Doorbell Pro 2 €250 7,9 7,9 1,0 7,3 8,1 8,2 8,8 130 ˚ €3
2 Ring Video Doorbell 4 €200 7,7 8,1 7,3 7,4 7,3 7,9 8,5 86 ˚ €3
3 Arlo Video Doorbell €165 7,6 8,6 7,3 7,1 6,7 7,7 8,4 130 ˚ €3
4 Arlo Video Doorbell wire free €200 7,6 8,7 nvt 7,5 6,3 7,7 8,4 138 ˚ €3
5 Nest Hello €240 7,3 8,3 7,3 5,7 7,6 7,3 8,6 105 ˚ €5
6 Eufy Video Doorbell €200 7,2 7,5 7,3 8,0 5,9 6,8 8,5 95 ˚  €3
7 Ring Video Doorbell 3 Plus €200 7,1 7,4 7,3 6,5 6,4 7,9 8,8 86 ˚ €3
8 Ezviz DB1C €120 7,0 7,1 7,3 6,8 7,4 6,4 6,3 150 ˚  €3
9 Marmitek Buzz LO €90 6,2 6,5 7,3 6,7 5,2 5,9 7,9 63 ˚  €4
10 Netatmo Smart Video Doorbell €235 6,0 5,8 7,3 6,6 5,7 5,5 8,5 121 ˚ 
11 Woox R4957 €70 5,3 5,6 7,3 6,1 5,1 2,8 7,6 44 ˚  €4
Beste uit de Test Beste Koop ook een transformator aangesloten worden. Dat is het moeilijkst bij
7,5 en hoger 5,4 en lager Ring. De Netatmo kun je eventueel op 230V aansluiten.
• De prijzen zijn van augustus 2021. • De Ring deurbellen zijn te koop bij Amazon.nl.
• Bij de Ring Video Doorbell Pro 2 en bij de Arlo Video doorbell moet • De Ring Video Doorbell 3 Plus en de Woox zijn beperkt verkrijgbaar.
worden genegeerd voor de bewegingsdetectie. In het beeld dat je live

bekijkt of dat wordt opgenomen, zijn ze zwart gemaakt. Handig als je er
niet aan ontkomt om de deur van de buren in beeld te hebben.
Privacy van anderen

Als je een slimme deurbel ophangt, moet je dit doen op een manier die
het minst inbreuk maakt op de privacy van anderen. Bepaal daarom
de plek waar je de deurbel ophangt zorgvuldig. Als het niet nodig is om
andermans terrein of de openbare weg in beeld te brengen, doe dit dan
ook niet. Sla beelden waarop personen herkenbaar in beeld zijn niet
langer op dan nodig en deel deze beelden niet. De Autoriteit Persoons-
gegevens adviseert als maximale opslagtermijn vier weken.
Hoewel je dus eigenlijk de openbare weg niet onnodig in beeld mag
brengen, promoten gemeenten en politie wel het gebruik van (beveili-
gings)camera’s. In het politiesysteem Camera in Beeld kan de politie zien
op welke locaties camera’s aanwezig zijn. Als er een misdrijf is gepleegd,
weet de politie zo bij wie er camerabeelden zijn op te vragen. Begin dit
jaar waren er al ruim 44.000 particuliere camera’s geregistreerd. Je kunt
zelf je camera aanmelden.
+
Ring Video Doorbell Pro 2 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €250
Een dure, maar echt goede deurbel. Hij is makkelijk in het
gebruik en heeft goed, scherp en helder beeld. Van de kleine
vertraging in het verder goede geluid merk je weinig. Het
aansluiten van de bedrading is wel wat ingewikkeld.
Arlo Video Doorbell (Beste Koop)

Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €165
Deze degelijke deurbel doet wat hij moet doen. Hij is makkelijk
in het gebruik en betrouwbaar. Bezoekers zijn duidelijk in beeld
en een gesprek voeren gaat goed. Jammer is dat hij geen sein-
tje geeft als de wifiverbinding met de deurbel verbroken wordt.
In de cloud
Het opslaan van de beelden kan bij de meeste deurbellen op twee ma-
nieren: online in de cloud of op een sd-kaart. Maar bij de deurbellen van
Arlo, Nest en Ring is het alleen mogelijk om beelden op te slaan in de
cloud. Daaraan kleven wel nadelen. Zonder internetverbinding kun je
bij de deurbellen zonder sd-kaart geen beelden opslaan. Als de deurbel
zijn wifiverbinding verliest, krijg je van Ring, Nest, Ezviz en Netatmo
wel een melding via de app. Daarnaast betaal je bij de meeste merken
voor de cloudopslag een bedrag van minimaal €3 per maand.
Omdat de beelden worden opgeslagen in de cloud en je de deurbellen
bedient via een app, is de digitale veiligheid belangrijk. Er lijkt hiervoor
bij de geteste deurbellen meer aandacht te zijn dan bij de exemplaren
Digitaal 55
die we twee jaar geleden testten. Wel moet je zelf zorgen voor een sterk
wachtwoord. Bij de meeste merken kun je ook een veel te gemakkelijk
wachtwoord gebruiken. Dat is gevaarlijk, want internetcriminelen kun-
nen wachtwoorden van acht willekeurige kleine letters al binnen een
paar minuten kraken.
Het instellen van de app en het verbinden aan het netwerk is bij alle
deurbellen een fluitje van een cent. Ben je een beetje handig, dan komt
het met de fysieke aansluiting van de deurbel ook wel goed. Je kunt hem
zelf installeren via de bedrading in de bestaande deurbel. De i nstallatie
van de Ring Pro 2 vraagt net iets meer, omdat je daarbij ook een trans-
formator moet aansluiten. Je kunt natuurlijk ook een professionele in-
stallateur inschakelen.
Serieuzere beveiliging
Een slimme deurbel is ook best bruikbaar als beveiligingscamera. Maar
als je beveiliging echt serieus wilt aanpakken, heb je een beveiligings
camera nodig. Kies dan bij voorkeur voor een gewone buitenbeveili-
gingscamera die je met een ethernetkabel verbindt. Dat is betrouw-
baarder dan een camera met wifiverbinding, omdat kwaadwillenden
makkelijk het wifisignaal kunnen verstoren. Neem een beveiligings
camera die continu opneemt, zodat je alles wat er rondom je huis gebeurt
op beeld hebt.
Kijk op consumentenbond.nl/slimmedeurbellen voor meer details over

deze test.
Smarthome-systemen
Lampen die automatisch aan gaan bij zonsondergang. Een bewegings-

sensor die de lamp inschakelt als je de kamer inloopt. Een netspan-
ningsschakelaar die boven een bepaalde temperatuur een ventilator
inschakelt. Allemaal voorbeelden van huisautomatisering die je woning
comfortabeler, veiliger en zuiniger maken.
Vooral de slimme lampen zijn een prima startpunt om je huis ‘smart’
te maken. Het zijn technische wondertjes: ze combineren de zuinige
led-techniek met een geïntegreerde zender/ontvanger voor draadloze
besturing. Ze worden ook steeds goedkoper. Naast de gevestigde merken
hebben Action, Hema, Kruidvat en Lidl eigen slimme lampen in hun
winkels gelegd. Bij Kruidvat koop je een slim ‘peertje’ al voor €4. Deze
drogist verkoopt ook een stroomschakelaar (€9), bewegingssensor (€10)
en zelfs een slimme beveiligingscamera (€20). Al deze apparaten kun-
nen elkaar aansturen. De interacties ‘programmeer’ je in de Kruidvat
Smart-app.
Zo testen we
Van elk merk hebben we minimaal twee slimme lampen en
twee accessoires getest. De installatie- en bedieningsapps
zijn op een iPhone 8 gezet. Na installatie hebben we scenario’s
ingesteld om de apparaten volgens een tijdschema te laten
werken. Ook checkten we of ze te koppelen zijn aan de
smarthomeplatforms Apple HomeKit en Google Assistant.
Drie toppers
Slimme lampen testen we al enige tijd. Philips Hue was in oktober 2020
Beste uit de Test en Ikea Trådfri Beste Koop. In dit onderzoek kijken
we hoe goed de slimme lampen van tien merken samenwerken met
aanvullende slimme accessoires. We beoordelen zo de lampmerken als
startpunt voor woningautomatisering.
We kochten van elk merk minstens twee lampen en twee slimme
accessoires. We vergeleken het installatie- en bedieningsgemak en de
samenwerking met bekende smarthome-platforms. Ook keken we naar
de bescherming van je privacy. De merken hebben nogal uiteenlopende
producten. Daarom kunnen we geen rapportcijfers en Testoordelen
bepalen. Wel zijn er drie merken die we aanbevelen voor drie soorten
gebruikers.
Philips Hue is wat ons betreft het meest geschikt voor beginnende
gebruikers van slimme lampen. De lampen en aanvullende accessoires
Digitaal 57
Smarthome-systemen
ac pda iten t ang

u u i g
Aa jaar or b mek der
vo es b huis
d
al vo o on
pr loof
Se pann pen gen )
en
ts p in len
m
nt n le H st/
mp roo em
t s
rk j zo ld ra
lar
od et pk r
cy
ee
Ne no ien el
e
Pr t m nso wee
We s bi paa me
Aa ucte pp om
de
Ac bell s ra’s
ke
s g yste
iva
Af en (a syst
nd bed mo
ho
ha
tie j be t ca
ur ne e
ns
De ire am
et
Be oren gssc
t
Wa nds tal
Ac s bi me
or
sm
lei
ms sc
sta an
A
ns in
sk
ar ng
tie en
ing
ht
rij
rij
Al iligi
ind
k
tp
tp
nd
rk
ve
rb
ch
ch
Me
Ve
La
Ri
Ri
Veelzijdige systemen
1 Philips Hue Zigbee/ €89 €294 263 1 3 1 2    3 ++
bluetooth
2 Woox Zigbee/ €59 €216 11 3 4 6 7 1 1    5 +/–
wifi
3 Ikea Trådfri Zigbee €33 €148 11 3 1 1 1   nb ++
Budgetsystemen
1 Kruidvat Smart wifi €20 €56 18 1 2 3 2 1 1    nb +/–
2 LSC (Action) wifi €22 €58 9 1 1 2 2 1 1    5 +/–
3 Hema Smart wifi €50 €140 9 1 1   5 +/–
Overige systemen
1 Innr Zigbee €50 €140 14 1 1  5 ++
2 Klikaanklikuit Zigbee/RF €52 €282 13 6 8 7 10 2 1    5 ++
3 Lidl Smarthome Zigbee €49 €160 13 1 2 2     2 +/–
4 Wiz wifi €56 €167 34 1 1 1 5 +/–
• De cijfers in deze tabellen zijn aantallen, geen oordelen/ eigen systeem.

rapportcijfers. • Nb = niet bekend (‘zo lang de hardware het toelaat’).
• De prijs van een klein systeem is met 3 witte lampen en een af- • Bij sensoren gaat het om detectie van beweging in een ruimte, deur
standsbediening, die van een groot systeem met 12 lampen, een of raam open of dicht, schemer, rook, CO2.
afstandsbediening en een hub, indien beschikbaar. • Alle systemen met Zigbee gebruiken een hub, het Ikea-systeem kan
• Een klein deel van de Philips Hue-lampen ondersteunt ook bluetooth. ook met alleen een afstandsbediening werken.
• Een klein deel van de Woox-producten ondersteunt wifi. • Alle systemen hebben een app in het Nederlands.
• Klikaanklikuit gebruikt naast Zigbee radiofrequenties (RF) van een • Alle systemen kunnen samenwerken met Google Assistant.
zijn makkelijk aan te sluiten en bedienen is eenvoudig. Het is ook het

beste merk als je een veelzijdig en goed uit te breiden systeem wilt.
Hue heeft maar liefst 263 lampen in het assortiment. Aardig wat Hue-
producten zijn geschikt voor buitengebruik. Het is wel het duurste merk.
Smarthome-apparaten zijn vaak met internet verbonden. Zo kunnen
fabrikanten meekijken met het gebruik. Ben je bezorgd over je priva-
cy, dan is Ikea Trådfri ideaal (en niet duur). Je bestuurt de apparaten
van dit merk namelijk via een lokale verbinding en niet via internet.
Ook hoef je geen gebruikersaccount aan te maken. Nadeel is dat je on-
derweg niet je slimme apparaten kunt bedienen. Ook is de installa-
tie wat lastiger, omdat Ikea je dwingt elk apparaat met behulp van een
Trådfri-afstandsbediening te installeren. Dat werkt een beetje omslachtig.
Wil je niet te veel uitgeven? Kruidvat Home is het goedkoopste merk in
onze selectie en presteert voldoende. Een setje van drie slimme witte
lampen – er zijn ook kleurende lampen – en een afstandsbediening
kost slechts €20.
De Kruidvat Smart-app biedt niettemin ruime automatiseringsmogelijk-
heden op basis van tijdschema’s, het weer, de stand van de zon en een
waargenomen beweging. Dat laatste is pas mogelijk als je ook een sensor
koopt of een camera. Alle apparaten en de app communiceren via het
Chinese internetbedrijf Tuya, ook de leverancier van de software. Daar-
door heb je soms last van een hinderlijke vertraging. Bij Kruidvat duurt
het tot wel drie seconden voor de bewegingsmelder de lamp inschakelt.
Zigbee of wifi
Alle smarthome-apparaten in onze test communiceren draadloos.
Ze doen dat via wifi of Zigbee. Het voordeel van het Zigbee-protocol
(bij Hue, Ikea, Innr, Lidl en Woox) is dat de verbinding stabiel is. Het is
speciaal ontworpen voor de aansturing van slimme apparaten. Je hebt
wel een extra netwerkkastje nodig (een hub), want het Zigbeesignaal
komt niet uit je modem of router. Bij Ikea kun je ook zonder hub lampen
bedienen, met een afstandsbediening.
Er zijn ook merken die wifi gebruiken voor de communicatie, zoals de
merken van Action, Kruidvat, Hema en Wiz. De betrouwbaarheid van de
besturing hangt dan af van de kwaliteit van je wifi-netwerk. Een nadeel
is dat als internet eruit ligt, je de apparaten meestal niet meer kunt bedie-
nen. En met wifi reageren de apparaatjes vaak ook trager op commando’s.
Kies één merk

We deden tijdens de test de nodige praktische inzichten op. Bijvoorbeeld:
als je slimme apparaten met elkaar wilt laten communiceren dan kun-
nen ze het best van hetzelfde merk zijn. Dan heb je de minste kans op
problemen. Bovendien lukt het instellen van de apparaten zo met één
app, namelijk die van dat ene merk. Er is een uitzondering: bij lampen
die met Zigbee werken (zie hiervoor) zijn soms wel verschillende mer-
ken te combineren. Zo kun je de Zigbee-lampen van Ikea, Innr, Lidl en
Woox aansluiten op een Philips Hue-hub die ook met Zigbee werkt. De
lampen gedragen zich wel net even anders dan die van Hue.
Digitaal 59
+
Veelzijdige systemen
1. Philips Hue
2. Woox
3. Ikea Trådfri
Budgetsystemen
1. Kruidvat Smart
2. LSC (Action)
3. Hema Smart
De beste voor je privacy

1. Ikea Trådfri
2. Innr
3. Klikaanklikuit
4. Philips Hue
De slimme lampen en accessoires van Ikea Trådfri kun je ook

zonder internetverbinding gebruiken en er is geen account
nodig. Bij de andere merken communiceer je via internet of
moet je een gebruikersaccount aanmaken. Van deze merken
maken Innr, Klikaanklikuit en Philips Hue nog de beste indruk als
het gaat om de privacybescherming.
Spraakassistent
Je kunt de slimme apparaten altijd met de bijgeleverde app bedienen.
Maar er is nog een methode: je apparaten koppelen aan een smarthome-
platform. De twee bekendste zijn Apple HomeKit en Google Assistent.
Daarmee kun je de app of spraakassistent van het smarthome-platform
gebruiken voor de bediening van je slimme apparaten.
Apple HomeKit zit al op de iPhone in de vorm van de Woning-app. Wil
je slimme apparaten aan Apple HomeKit koppelen, dan heb je wel het
probleem dat nog maar weinig merken HomeKit ondersteunen (zie
de tabel). Voor de HomeKitbesturing is bovendien een iPhone, iPad,
AppleTV of Apple Mac nodig, terwijl de Google-assistent (app) op vrijwel
elke telefoon of tablet werkt.
Het is in de praktijk handig om de lampen ook met een losse afstands-
bediening te kunnen inschakelen of dimmen. Elk merk heeft er een,
behalve Woox. Slimme lampen kun je helaas niet dimmen met een
klassieke wanddimmer. Een aan-uitknop aan het armatuur of aan de
muur werkt wel om de lamp uit te schakelen, maar dan kun je hem
vervolgens niet meer inschakelen met de app of met je stem. Philips
Hue lanceerde in 2021 een slimme wanddimmer. Ook is er van Hue
een ‘Wall Switch Module’ die een bestaande aan-uit-muurschakelaar
onzichtbaar verandert in een slimme variant.
Niet zo duurzaam
De meeste slimme ledlampen zijn zuinig met energie en gaan volgens
de fabrikanten tot wel 20.000 branduren mee. Dat is effectief zo’n 10
tot 20 jaar. Dat klinkt duurzaam, maar de software in de apparaten en
de bedienings-apps hebben waarschijnlijk niet dezelfde levensduur.
Fabrikanten garanderen slechts 2, 3 of 5 jaar softwareondersteuning.
Gelukkig kun je de meeste slimme lampen altijd nog ‘dom’ gebruiken.
Door simpelweg de stroom in te schakelen, gaan ze aan. Staan ze niet
in de goede stand (‘aan’), dan kun je ze resetten door een paar keer snel
de stroom aan en uit te zetten. Hierna gaan de meeste lampen enkele
seconden knipperen en vervolgens naar 100% fel. Maar bij Kruidvat,
Hema, LSC en Wiz blijven de lampen knipperen na het resetten. Ze staan
in een soort wachtstand, totdat je de lampen instelt met de app. Maar
wat nu als de app in de toekomst niet meer werkt op je telefoon? Dan zijn
de knipperende lampen waardeloos geworden. Hema, Kruidvat, LSC en
Wiz gaan dit probleem hopelijk verhelpen met een update.
Smartphones
Consumentengids februari 2021
Het modewoord in de mobiele telefonie is 5G. Nu je ‘oude’ 4G-mobieltje

vervangen, is nog niet nodig. Maar ben je toch toe aan een nieuwe
Digitaal 61
smartphone, dan is het mooi als die al 5G-ondersteuning heeft. Let
daarnaast wel goed op een aantal andere belangrijke punten.
Dat 5G beter is dan 4G klopt in principe wel. 5G staat voor de vijfde
generatie van mobielnetwerktechnologieën. Buitenshuis – binnenshuis
zul je je ‘gratis’ wifi gebruiken – zorgt 5G voor nog sneller internet, een
hogere reactiesnelheid, een betere dekking en een beter bereik dan met
4G. Ook heeft het 5G-netwerk minder problemen door overbelasting
op drukke plekken, zoals in voetbalstadions en op treinstations. Maar
moet je daarom op stel en sprong een 5G-toestel aanschaffen? Nee, zo’n
vaart loopt het niet. 4G verdwijnt waarschijnlijk niet snel, maar 5G zal
wel steeds vaker de taak van 4G gaan overnemen. En als je toch aan een
nieuwe smartphone toe bent, kun je er alvast een kiezen met 5G. Dan
ben je in ieder geval klaar voor de komende jaren.
Zo testen we
Voor het testen van smartphones werken we samen met
consumentenorganisaties in andere landen. We schakelen een
professioneel laboratorium in dat de tests telkens op dezelfde
manier voor ons uitvoert. Zo zijn onze oordelen over smart
phones goed met elkaar te vergelijken.
Duurzaamheid
We testen doorlopend smartphones. We kijken daarbij niet alleen naar
de pure prestaties, maar ook naar zaken als duurzaamheid, oplaadsnel-
heid en de kwaliteit van het scherm. Om uitspraken te kunnen doen
over de duurzaamheid van de fabrikant en de smartphone, hebben we
geïnventariseerd wat de fabrikanten hierover melden. En we hebben hun
beleid, rapportages en gedrag beoordeeld ten aanzien van zogenoemde
conflictmineralen. Van onder meer de gebruikte metalen tin, wolfraam,
tantaal en goud weten we dat de mijnwerkers er niet op hoeven te reke-
nen dat de mensenrechten op nummer één staan. Of de smartphone zelf
duurzaam is, beoordelen we op basis van de stevigheid, de standaard
accessoires, de mogelijkheid om de accu te verwisselen, of hij een elek-
tronische simkaart (e-sim) heeft en hoe efficiënt hij met stroom omgaat.
Geen Google Services bij Huawei
Een Android-telefoon kán niet zonder Google Services, zou
je denken. Toch heeft de Huawei P40 lite ze niet, net zoals
sommige andere Huawei-apparaten. Dat komt door handels
beperkingen in de Verenigde Staten. Zo moet je het dan stellen
zonder de Google Play Store, waardoor je aangewezen bent op
andere appwinkels. Ook ontbreken Google Maps, Google Drive
en YouTube. Bovendien werken door het ontbreken van Google
Services andere apps, zoals de CoronaMelder, mogelijk niet of
niet correct.
Alwéér leeg!
De grootste ergernis is vaak dat de smartphone nauwelijks een volle
dag haalt zonder aan de stroom te moeten. Daarom is de gebruiks-
duur een belangrijk testonderdeel. We meten niet alleen hoelang je de
smartphone kunt gebruiken tot de accu leeg is, maar ook hoelang het
opladen duurt van leeg tot 100%. En we checken de gebruiksduur nadat
de telefoon een kwartier is opgeladen. Hierbij speelt mee of hij geschikt
is voor draadloos opladen en of de accu verwisselbaar is. Draadloos
opladen kunnen de iPhones 12-serie en SE (tweede generatie), de LG
Velvet en de Samsung Galaxy S20 5G en Note20 5G. Alleen de Fairphone
3+, de Alcatel 1B (2020) en de Nokia 1.3 hebben een verwisselbare accu.
De iPhones hebben een relatief kleine accu. Alleen de Pro Max heeft een
wat grotere. Daarom heeft hij de beste accuduur van alle iPhones. De
smartphones van Sony en Google gaan heel efficiënt om met stroom.
De Samsung Galaxy M31 heeft de langste gebruiksduur, tot wel 44 uur.
De Nokia 1.3 moet juist het snelst weer aan de lader: al na 18 uur.
Opvallend is dat Apple ervoor heeft gekozen om de iPhone 12 in alle uit-
voeringen zonder oplader aan te bieden. Ook bij de Fairphone 3+ zit geen
laadblokje in de doos. Deze fabrikanten denken waarschijnlijk: ‘Die heb-
ben de meeste gebruikers toch al in huis, dus we hoeven geen nieuwe
mee te leveren’. Qua duurzaamheid best slim. Om toch de oplaadtijd
van deze modellen vast te kunnen stellen, hebben we gemeten met
een Apple usb-C lader van 20 watt en de Fairphone usb-lader (EU) met
modelnummer DBS15Q. Met een reguliere oplader van 5 watt duurt het
Digitaal 63
Smartphones
gr iteit
cit ak
br ken
m
tat n
en
l
pe
Pr fere
Fo kwa
Ca sge
Ac dee
Fil eid
eit
ma
Ge es
s
ty
rij
uik
a
i
rm
or
h
&
n
d
tp
es
vig
me
sto
lui
rk
pa
cu
he
to
ch
lfi
es
Ste
Me
Ge
Se
Sc
Te
Ri
Weging voor Testoordeel 15% 15% 13% 10% 10% 10% 7% 5% 5% 5%
1 Apple iPhone 12 Pro Max €1250 8,4 7,7 8,9 7,6 9,7 8,1 9,3 8,5 6,6 9,0 8,8
2 Apple iPhone 12 Pro €1150 8,2 6,8 9,0 7,4 9,7 8,0 9,3 8,5 6,6 9,0 8,8
3 Samsung Galaxy S20 5G €750 8,1 7,0 8,9 7,0 10,0 8,2 8,4 7,8 7,4 8,4 9,2
4 Samsung Galaxy Note20 5G €900 8,0 7,0 8,2 7,1 10,0 8,1 8,4 7,9 7,4 8,6 9,1
5 Xiaomi Mi 10T €495 7,9 9,2 7,8 6,5 9,7 8,4 8,0 6,3 5,7 8,6 8,1
6 Apple iPhone 12 mini €810 7,9 6,1 8,6 7,0 9,5 7,8 8,2 8,4 6,6 8,8 8,8
7 Apple iPhone 12 €910 7,7 7,0 8,9 7,0 9,5 7,9 5,0 8,4 6,6 9,0 8,8
8 Xiaomi POCO X3 NFC €220 7,6 9,2 7,7 6,0 9,2 8,5 7,5 5,5 5,5 8,1 7,2
9 LG Velvet €440 7,6 8,7 8,7 6,3 9,2 8,0 6,4 6,6 4,9 7,3 8,4
10 OnePlus Nord €400 7,3 6,5 8,8 6,5 9,7 5,0 7,5 6,8 5,8 8,3 7,6
11 Motorola moto g⁸ power €150 7,2 8,7 7,2 6,2 8,2 8,4 7,5 5,5 5,0 7,0 5,6
12 Samsung Galaxy M31 €220 7,2 8,5 8,7 6,3 8,5 4,5 7,5 6,6 4,3 8,3 7,2
13 Apple iPhone SE (2e generatie) €445 7,1 4,7 7,6 5,8 9,1 8,0 8,5 7,8 5,1 7,1 8,2
14 Oppo A53 €180 7,0 8,7 6,9 5,1 7,7 8,2 7,4 4,0 4,3 7,8 7,1
15 Motorola moto g⁹ plus €270 7,0 8,4 7,5 5,9 9,0 5,1 7,4 5,6 4,4 8,3 6,4
16 Samsung Galaxy A51 €260 7,0 8,3 8,5 5,8 7,9 4,7 7,5 6,1 4,2 7,9 7,0
17 Sony Xperia 10 II €325 7,0 8,3 7,8 6,1 8,2 4,4 8,4 5,8 4,8 7,3 7,1
18 Motorola moto g 5g plus €350 7,0 7,7 8,0 5,7 9,3 4,6 7,4 5,7 4,3 8,6 7,4
19 Huawei P40 lite €200 6,9 7,5 7,3 5,8 9,5 4,9 7,5 5,0 4,3 8,8 6,4
20 Oppo Reno4 Z 5G €340 6,9 7,2 7,6 5,8 9,7 4,5 7,3 6,0 4,4 8,5 7,6
21 Huawei Nova 5T €300 6,7 5,2 7,1 6,2 9,3 5,0 8,2 6,1 5,6 8,2 6,9
22 Google Pixel 4a €420 6,7 7,3 8,3 6,0 8,9 8,0 3,7 6,7 5,6 7,3 8,1
23 Samsung Galaxy A41 €250 6,6 6,9 8,6 5,6 7,9 4,3 7,5 5,2 4,1 7,8 7,0
24 Nokia 8.3 5G €620 6,6 5,1 7,6 6,1 9,4 4,5 7,4 5,2 5,1 7,7 7,7
25 Xiaomi Redmi 9 €150 6,5 8,4 6,9 5,2 8,0 4,6 6,8 4,6 4,1 8,0 7,0
26 Samsung Galaxy A21s €175 6,5 8,8 6,3 5,8 6,9 4,4 7,5 5,2 4,0 7,3 7,0
27 Huawei P30 lite New Edition €220 6,4 5,3 7,4 5,6 8,1 4,8 7,6 5,5 4,2 8,3 6,7
28 Fairphone 3+ €450 6,2 5,0 7,6 5,2 7,9 4,9 7,5 4,9 4,2 6,9 7,1
29 Alcatel 1B €80 4,2 4,2 6,4 3,9 4,7 3,9 7,2 2,8 2,5 6,2 4,4
30 Nokia 1.3 €90 3,4 3,1 5,7 4,1 4,1 4,2 7,4 3,1 2,8 4,8 4,8
Beste uit de Test Beste Koop • Onder Prestaties vallen de processor en het werkgeheugen.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Onder Capaciteiten vallen onder andere wifi, bluetooth, 4G, 5G, lo-
• De prijzen zijn van eind november 2020. catiebepaling en NFC-chip (voor contactloos betalen).
• Van smartphones met meerdere varianten (zoals opslagcapaciteit • Een smartphone is een Duurzame keuze als deze minimaal een 7
of werkgeheugen) tonen we er één. scoort voor duurzaamheid van het bedrijf en van het product, en
• Opslagcapaciteit: GB = gigabyte minimaal een 6 voor het testaspect Stevigheid.
opladen natuurlijk langer. Wil je
)
na )
(cm
B
ng
liefst een snel opgeladen mobiel-
dia t (G
mi
al
Sc apa e
rm itei
gc euz
er
Du esch
go
c
tje? Kijk dan vooral naar de Galaxy
sla e k
Be eren
Pr ging
Op zam
b
on
cy
ili
iva
ur
ve
lef
he
S20 en Note20 5G van Samsung,
5G
Te
2% 2% 1% de meeste modellen van Xiaomi,

6,4 9,3 7,5  128 17,0  de OnePlus Nord, de Huawei P40
6,5 9,3 7,5  128 15,4 
lite en de motorola g⁹ plus. Maar de
7,7 8,7 3,4  128 15,8 
Xiaomi Redmi 9 is juist heel erg
7,6 8,8 3,9  256 17,0 
traag met een oplaadtijd van 3 uur.
7,0 8,7 5,0 128 17,0 
6,2 9,3 7,5  64 13,8 
6,4 9,3 7,5 64 15,4  Schermkwaliteit
7,4 8,8 5,0 64 16,9 Bij het testen van het scherm van
7,4 8,8 3,7 128 17,2  de smartphones letten we vooral
7,4 8,7 7,3 128 16,3  op de responsiviteit (reageert hij
6,5 8,8 7,3 64 16,1 correct en tijdig op aanraking)
7,0 8,0 5,7  64 16,2 en de afleesbaarheid. Daarnaast
5,9 9,1 7,5  64 11,9
spelen het aantal beeldpunten en
7,3 8,8 4,8 64 16,6
het contrast en de helderheid een
6,1 8,9 7,3 128 17,3
rol. Alle telefoons met een oled-
7,0 8,7 3,9  128 16,3
scherm krijgen hiervoor over het
6,5 8,8 5,2  128 15,2
5,9 8,7 7,3 128 17,1 
algemeen een goede score. Er zijn
7,2 8,8 4,1 128 16,2 maar drie smartphones die voor
8,0 8,8 4,8 128 16,7  een van deze testaspecten een
6,6 8,7 4,3  128 15,9 onvoldoende krijgen: de Samsung
7,1 9,0 7,9 128 14,8 Galaxy A21s, de Oppo A53 en de
6,6 7,6 3,4  64 15,5 Nokia 1.3. De Nokia reageert slecht
6,5 9,0 7,3 128 17,2  op aanrakingen en de andere twee
6,6 8,8 5,0 64 16,5
modellen hebben een lcd-scherm
6,9 8,7 5,7 32 16,6
met weinig beeldpunten.
7,0 8,6 4,1 256 15,7
6,0 8,9 8,2  64 14,3
6,2 8,7 4,2 16 13,9
Fotograferen en filmen
6,8 8,9 7,3 16 14,5 Natuurlijk bekijken we ook de
mogelijkheden en kwaliteit van
fotograferen en filmen. De tech-
niek staat hierbij bepaald niet stil.
Fabrikanten buitelen over elkaar
heen met het aantal lenzen dat
Digitaal 65
ze monteren. Meestal wordt een foto in daglicht nog wel aardig, maar
in mindere lichtomstandigheden presteren de smartphones stukken
slechter. Ook qua beeldstabilisatie en inzoomen noteren we veel on-
voldoendes. Wil je een goede fotokwaliteit, dan ontkom je niet aan een
smartphone in een hogere prijsklasse.
Als je veel en goed wilt kunnen filmen, kies dan ook een duurdere smart-
phone. De telefoons tot €250 kunnen bovendien niet altijd in 4K en in
slow motion filmen.
+
Apple iPhone 12 Pro Max (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,4
Richtprijs: €1250
(128 GB opslag)
Dit is de grootste en de beste iPhone in zijn serie. De Pro Max
onderscheidt zich van andere iPhone 12-modellen door zijn
camera’s. Met magneten koppel je allerlei accessoires op de
achterkant. Bovendien kan hij verbinden met het nieuwe
5G-netwerk.
Motorola moto g⁸ power (Beste Koop)

Testoordeel: 7,2
Richtprijs: €150
Een uitstekende gebruiksduur is het kenmerk van deze smart-
phone. En je krijgt zeer goede prestaties, een prima geluid en
acceptabele foto’s en video’s. Maar er ontbreken wel enkele
moderne functies, zoals 5G-ondersteuning en een NFC-chip
voor contactloos betalen.
In de valtest
Met zo’n prijzig toestel wil je wel enige jaren vooruit, dus hij moet niet
bij de eerste val al kapot zijn. We beoordelen ze allemaal op stevigheid.
Daaronder vallen schokbestendigheid, kraswering en water- en re-
genbestendigheid. Als een smartphone een IP-certificering heeft (de
IP-code geeft aan hoe waterbestendig hij is), testen we de regen- en
waterbestendigheid. Dit doen we door er druppels op te laten vallen
of ze zelfs onder te dompelen. Maar, waterbestendig of niet, weet dat
vloeistofschade door bijvoorbeeld frisdrank of zwemwater meestal niet
onder de garantie valt.
De schokbestendigheid beoordelen we met een valtest in een recht-
hoekige centrifuge. De iPhone 12 liep daarbij schade op aan het glas
van de camera’s. En de rand vertoonde krassen en deuken. Ook een
tweede exemplaar had na de test dezelfde schades. De eerste Google
Pixel 4a werd zelfs onbruikbaar, en bij het tweede exemplaar werkte de
cameramodule niet meer.
Smartwatches
Het trapje bij het station van zo’n zeven treden. De redacteur-onderzoeker
van deze test heeft het al zo vaak gezien, maar nog nooit bedacht dat dit
een fantastische plek is om zijn mountainbikevaardigheden te oefenen.
Eens proberen om al fietsend van dit trapje te springen… Pling. Tril. ‘Zo
te zien ben je flink gevallen’, staat er op zijn smartwatch. Het horloge
vraagt of alles goed gaat, of dat er een SOS-noodmelding nodig is.
Dankzij de valdetectie op het horloge wordt er direct hulp i ngeschakeld.
Dat is niet alleen handig voor sporters, maar bijvoorbeeld ook voor
ouderen die wat minder mobiel zijn. Beweeg je na een val, dan kies
je zelf of een noodmelding nodig is. Als je niet meer beweegt, gaat dit
geheel automatisch. De valdetectie zit op de Samsung Galaxy Watch3
en beide Apple Watch-modellen, zie de tabel. Je kiest zelf welke contact-
personen een SOS-bericht ontvangen, zoals een gezinslid of je huisarts.
Zij ontvangen bij de noodmelding je locatie. De Apple Watch belt ook
een ambulance.
Hartslag en zuurstof
Naast het detecteren van een val, kan zo’n slim horloge hartritmestoor-
nissen opmerken. Het gaat dan meestal om een lage of hoge hartslag
Digitaal 67
terwijl je niet beweegt. De Apple Watches signaleren ook een onregel-
matige hartslag die wijst op boezemfibrilleren, ook wel atriumfibrilleren
of AFib genoemd. Het is verder mogelijk om op aanvraag te controleren
op AFib met een elektrocardiogram (ECG). Door je vingers tegen het
horloge te houden, creëer je een gesloten circuit waarbij elektrische
signalen van het hart worden vastgelegd. Als er reden tot zorg is, kan
een arts een uitgebreidere ECG uitvoeren en je verder behandelen. Een
ECG is mogelijk op beide Samsung Galaxy Watches, de Fitbit Sense en
de Apple Watch Series 6.
Garmin, Honor, Huawei en Samsung gebruiken hartslaginformatie ook
om je stressniveau te bepalen. Smartwatches van Garmin kijken hiervoor
naar de variatie in de tijdsintervallen tussen hartslagen (hartslagvari-
abiliteit). Bij Honor en Huawei is een ‘kalibratie’ vereist. Daarbij moet je
aangeven of je het eens bent met stellingen als ‘Ik heb niets om naar uit
te kijken’ en ‘Het leven heeft geen zin’. De Fitbit Sense pakt het anders
aan, en kijkt naar de geleiding van elektriciteit op de huid. Zweet zou
die geleiding beïnvloeden, en de staat van je zweetklieren zou indicatief
zijn voor je stressniveau.
Zo testen we
Samen met consumentenorganisaties uit andere landen
schakelen we een professioneel laboratorium in. Dat test het
hele jaar door de nieuwste smartwatches. Door de kosten te
delen, kunnen we meer modellen testen. We doen dat altijd op
dezelfde manier, want alleen dan zijn smartwatches eerlijk met
elkaar te vergelijken.
Door de hartslag te meten, kunnen de meeste smartwatches ook het

zogenoemde VO2max berekenen na een activiteit als wandelen, fietsen
of hardlopen. Welke horloges dit doen, staat in de tabel. VO2max is het
maximale zuurstofvolume dat je per minuut per kilo lichaamsgewicht
kunt verbruiken tijdens inspanning. Het is een maatstaf voor je conditie
en uithoudingsvermogen. Het wordt door de horloges vaak aangeduid
in termen als ‘redelijk’ of ‘beter dan gemiddeld’.
Smartwatches
pp
-a
ne
x)
ho
tie a
ra 2m
ge en rtp
rd he cy
br tie n
) tu VO
Ca am riva
Ge nc de
De iteit sma
O2 fsa ie (
ak
tfu ou
p
d
s
e
tte em
i
(Sp rsto ndit
ur g &
ar ijh
ilig id
pa nd
pe
nd el
Be ijkhe
Sm tie b
Ba iksg
Co rde
Du in
Ca re
Te js
ty
Zu co
ri
ho
Bij ij
za
&
o
tp
c
r
i
l
sto
i
rk
be
ve
ch
u
Me
Ri
Weging voor Testoordeel 25% 20% 20% 15% 5% 5% 5% 5%
1 Garmin Forerunner 55 €200 8,7 8,9 8,7 8,8 8,7 7,9 8,1 8,5 8,7 6,4 
2 Garmin Venu Sq €175 8,4 9,2 7,8 8,9 7,0 7,9 8,9 9,2 8,8 6,7  
3 Honor Watch GS Pro €140 8,3 8,1 8,6 8,3 8,5 6,2 8,3 9,2 8,6 4,3  
4 Garmin Instinct Solar €310 8,3 8,5 7,5 8,5 8,1 8,1 8,4 9,6 8,7 6,8 
5 Fitbit Versa 3 €195 8,2 8,2 8,6 8,6 6,6 7,1 8,9 9,2 8,2 7,2  
6 Fitbit Sense €260 8,2 8,3 8,6 8,6 6,8 7,1 8,9 9,2 8,2 7,2  
7 Samsung Galaxy Watch3 BT 45 mm €260 8,2 8,3 8,9 8,9 5,4 7,8 9,1 10 8,2 9,5  
8 Garmin Venu 2 €380 8,2 7,8 8,0 8,9 7,2 7,9 9,5 9,2 8,7 6,7  
9 Huawei Watch GT 2e €115 8,1 8,5 8,3 7,9 7,6 5,7 8,6 9,2 8,3 8,0  
10 Xiaomi Mi Watch €130 8,1 8,9 8,1 7,2 8,1 7,1 8,0 8,5 7,7 5,9  
11 Huawei Watch GT 2 Pro €185 8,1 7,9 8,6 8,4 7,6 6,2 8,3 9,6 8,6 8,2  
12 Apple Watch SE (GPS) 44-mm kast €330 8,1 9,1 9,2 8,5 4,1 5,8 9,1 9,6 9,6 9,7
13 OnePlus Watch €160 8,0 8,9 8,1 7,4 7,2 5,9 7,9 9,2 8,2 6,2 
14 Samsung Galaxy Watch Active2 €165 8,0 8,5 8,7 8,7 5,1 7,8 8,6 10 7,3 9,6
Aluminium, 40 mm
15 Apple Watch Series 6 (gps) 44-mm €435 8,0 9,0 9,2 8,6 3,1 5,8 9,4 9,6 9,6 9,5  
kast
16 Garmin Lily (Sport) €175 7,7 7,9 7,8 8,0 6,6 7,5 6,6 9,2 8,4 6,7  
17 Amazfit GTS 2e €115 7,5 7,5 8,5 7,2 7,4 5,2 8,0 8,8 8,0 4,2 
18 Polar Vantage M2 €265 7,5 7,3 8,5 7,5 7,2 4,8 7,9 6,2 8,4 3,2 
19 Amazfit GTR 2e €105 7,4 8,3 8,5 7,4 8,2 5,2 7,9 8,8 8,0 4,1 
20 Polar Ignite 2 €205 7,3 6,7 8,5 6,9 6,4 4,8 8,4 9,2 8,4 4,3 
21 Oppo Watch 46 mm (wifi) €330 7,3 7,9 8,3 7,5 4,5 6,0 8,6 8,8 8,8 4,2
22 Huawei Watch GT 2 (46 mm) €115 7,0 6,4 8,6 7,4 7,9 5,6 8,4 9,2 7,6 8,0 
23 Polar Unite €135 7,0 7,3 8,0 6,9 5,7 5,2 6,6 8,5 8,0 4,0 
24 Fossil Gen 5 The Carlyle HR €300 6,8 7,0 8,4 7,1 3,4 4,3 8,2 9,2 8,7 6,7
25 Xiaomi Mi Watch Lite €50 6,5 6,6 8,1 6,3 6,5 7,1 7,6 8,5 7,7 5,9
Beste uit de Test Beste Koop • Capaciteiten: mogelijkheden die de smartwatch biedt, zoals gps,
7,5 en hoger 5,4 en lager wekker, mobiel betalen en bijhouden van slaap.
• De prijzen zijn van augustus 2021. • Alle smartwatches moet je koppelen aan een smartphone. Smart-
• Smartfuncties: telefoneren, lezen en reageren op berichten, sociale watches van Apple kun je niet gebruiken met een Android-smart-
media gebruiken, spraakassistentie en op afstand bedienen van phone, wel met een iPhone. Bij de OnePlus Watch is dit andersom.
muziekspeler en smartphonecamera. • Duurzaamheid weegt niet mee in het Testoordeel.
In de tabel staat ook de zuurstofsaturatie, afgekort als SpO2. Het lichaam

vervoert zuurstof vanuit je longen via het bloed. Het meetresultaat drukt
Digitaal 69
het zuurstofgehalte in je bloed uit. Er kunnen allerlei redenen zijn waar-
door de gemeten zuurstofsaturatie lager is dan gebruikelijk. Dit kan
komen door bijvoorbeeld sporten, een ziekte, een verblijf in de bergen
of het inhouden van je adem. Structureel lage saturatiewaarden kunnen
een reden zijn om contact op te nemen met een arts. Ze kunnen duiden
op aandoeningen zoals astma, COPD en slaapapneu.
De 10.000 stappen-fabel
Iedere dag 10.000 stappen. Deze norm heeft zijn oorsprong
in ‘Manpo-kei’, een Japans apparaatje uit 1965. Het betekent
letterlijk: ‘10.000-stappenteller’. Het is niets meer dan een
fantastische marketingslogan. Het advies komt niet terug in
de Beweegrichtlijnen van de Gezondheidsraad. Daarin is de
aanbeveling om wekelijks tenminste twee keer spieren
botversterkende oefeningen te doen en te zorgen voor
minimaal 150 minuten matig of zwaar intensieve inspanning.
En de Gezondheidsraad hanteert nu de slogan: ‘Bewegen is
goed, meer bewegen is beter’.
Bewegingen en geluid
Bijhouden hoe je slaapt kan met alle smartwatches in de tabel, behalve
de Fossil Gen 5 The Carlyle HR. Zo kun je bijvoorbeeld volgen of je vol-
doende en regelmatig slaapt, en hoe vaak je ’s nachts wakker ligt. Het
horloge probeert op basis van bewegingen te bepalen of je slaapt of
wakker bent. Sommige maken onderscheid tussen lichte en diepe slaap,
of zelfs tussen verschillende slaapfasen. Dat lukt tot op zekere hoogte.
Vergeleken met een klinisch slaaponderzoek zijn de smartwatches min-
der nauwkeurig. Een andere smartwatchfunctie die werkt op basis van
bewegingen is handen wassen. Zodra je je handen wast, start er een
timer. De horloges moedigen je aan om 20 seconden de handen te was-
sen, zoals aanbevolen door gezondheidsorganisaties. Deze functie zit
op Apple Watches en Samsung Galaxy Watches. Die herkennen dat je je
handen wast op basis van polsbewegingen en het geluid van inzepen
en stromend water.
De Apple Watch kan ook continu het geluidsniveau in je omgeving
meten. Het horloge geeft dan een waarschuwing als het geluid zo luid
is dat je gehoor kan beschadigen. De limieten hiervoor zijn afgeleid van
aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Na zo’n melding
kun je ervoor kiezen om het geluid te verminderen, de plek te verlaten
of gehoorbescherming te dragen.
+
Garmin Forerunner 55 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,7
Richtprijs: €200
Om de arm van een hardloper is dit horloge in z’n element, maar
de lijst met ondersteunde sporten is lang. Maar er zitten weinig
smartfuncties op. Zie de review op consumentenbond.nl/
garmin-expertreview. Het duurt even voordat je de bediening
onder de knie hebt.
Huawei Watch GT 2e (Beste Koop)

Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €115
Dit horloge is vooral interessant voor het bijhouden van
sportactiviteiten. De smartfuncties zijn beperkt, zie de review
op consumentenbond.nl/huawei-expertreview. Het scherm is
groot, helder en altijd aan, en daarom goed afleesbaar.
Koppelen met de telefoon gaat wat ingewikkeld.
Duurzame keuze
Voor alle genoemde functies moet het horloge om je pols zitten en
meestal één of meerdere sensoren uitlezen. Smartwatches bieden daar-
naast allerlei functies waarvoor je niet per se zo’n horloge nodig hebt. Het
bijhouden van de menstruatiecyclus en het doen van mindfulness- of
ademhalingsoefeningen kan bijvoorbeeld ook met smartphone-apps.
En ook het vastleggen van sportactiviteiten zou zonder horloge kunnen.
Bijvoorbeeld door je smartphone mee te nemen tijdens het hardlopen,
Digitaal 71
eventueel gekoppeld aan een hartslagband om je borst. Besluit je om
toch een smartwatch te kopen, dan helpt de score bij Duurzaamheid
in de tabel om een verantwoorde keuze te maken. In dit cijfer zitten
oordelen voor de degelijkheid van het horloge en de efficiëntie van het
stroomverbruik, plus een oordeel over het bedrijf. Daarbij bekijken we
het beleid, de rapportage en hoe het bedrijf omgaat met de winning
van zogeheten conflictmineralen. Deze mineralen zijn nodig om een
smartwatch te maken, maar kunnen uit problematische mijnen komen.
Zulke mijnen zijn in handen van gewapende groepen die hun conflic-
ten financieren met de opbrengsten. Soms worden ook mensenrech-
ten geschonden, bijvoorbeeld door kinderarbeid, slavernij of slechte
arbeidsomstandigheden.
Recente ontwikkelingen
Er worden regelmatig nieuwe functies geïntroduceerd voor smart
watches. Soms profiteren bestaande modellen daarvan, en krijgen ze
die functies met een software-update. In andere gevallen zijn de functies
exclusief voor bepaalde nieuwe modellen. Zo hebben de twee Samsung
Galaxy Watches een functie om de bloeddruk te monitoren. Hiervoor
is het wel nodig om het horloge tenminste eens per vier weken te ijken
met een traditionele bloeddrukmeter. De nieuwste Samsung Galaxy
Watch4 kan daarnaast de lichaamssamenstelling (vetpercentage en
hoeveelheid spiermassa) meten, op een vergelijkbare manier als som-
mige weegschalen. We testen dit horloge binnenkort. De Fitbit Sense
bevat een sensor die de huidtemperatuur meet tijdens de slaap. En er
gaan geruchten over het meten van bloedsuiker. Mogelijk kan een toe-
komstige smartwatch dit meten zonder vingerprik.
Al met al worden smartwatches een steeds handigere gezondheids-
hulp. Ze zijn volgens de kleine lettertjes niet bedoeld voor diagnose of
behandeling van medische aandoeningen. Daarvoor ga je nog steeds
naar een arts. Maar ze zitten wel barstensvol functies die helpen om
gezond te blijven of te worden.
We testen regelmatig smartwatches, zie voor actuele testresultaten en

prijzen consumentenbond.nl/smartwatches.
Soundbars
Het geluid van een tv wil nog weleens matig klinken, zeker als je het
volume opschroeft. Met een soundbar kun je dit aanzienlijk verbeteren.
Dat kijkt en luistert toch net iets fijner naar een film of muziekprogramma.
De meeste soundbars kun je aansluiten op je wifinetwerk om muziek af
te spelen. Vaak hebben ze ook bluetooth om muziek te streamen.
Een soundbar is een balk met daarin meerdere luidsprekers. Je plaatst
hem onder je televisie op het tv-meubel of schroeft hem in de muur.
Het gros van de 24 soundbars in onze test heeft een subwoofer voor de
lage klanken. Zo’n kastje weegt gemiddeld 9 kilo en je plaatst hem in
de buurt van de tv en soundbar. De subwoofer maakt draadloos contact
met de soundbar, maar heeft wel stroom nodig.
Over het algemeen klinkt een soundbar beter dan het geluid van een tv.
Maar tussen de geteste modellen zijn de v
erschillen groot. Slechts vier
scoren een 7,5 of hoger op geluidskwaliteit.
Prima geluid
Al jaren concluderen we dat de geluidskwaliteit van de meeste sound-
bars tegenvalt. We testen modellen met prijzen tot zo’n €1000. Deze keer
wilden we graag weten hoe goed een heel dure soundbar zou klinken.
Voor dit experiment kozen we de Sennheiser Ambeo: een soundbar
van maar liefst €2500.
Het geluid van deze Sennheiser is fenomenaal. Hij krijgt een uitstekend
oordeel voor geluidskwaliteit. De dynamiek van het stereogeluid is zeer
goed: hoge, midden- en lage tonen zijn prima in balans. Ook bij hoog
volume zijn de klanken zuiver. Het geluid bij een film klinkt nog beter
dan in stereo. De klank is neutraal en in balans. De dynamiek van het
geluid is het beste dat we tot nu toe bij een soundbar hebben gehoord.
Een kleine kanttekening: met een subwoofer erbij zouden actiescènes
waarschijnlijk nog beter klinken.
De topmodellen
Maar hoe goed is het geluid van andere geteste topmodellen? Beste uit
de Test is net als vorig jaar de Yamaha YSP-2700. Hoewel nogal n
eutraal,
Digitaal 73
wordt het stereogeluid nagenoeg perfect weergegeven. Bij een film
missen we het diepe basgeluid. Stemgeluiden klinken zeer goed.
De JBL Bar 5.1 krijgt ook een 8,2 voor geluidskwaliteit. De subwoofer
is lastig in te stellen, maar zorgt wel voor zeer krachtige lage tonen.
Actiescènes in een film klinken goed, al is het geluid niet helemaal in
balans. De luidsprekers links- en rechtsachter zitten aan de soundbar
vast, maar zijn los te halen. Bij een film kun je ze achter je in de ruimte
plaatsen. Dat geeft een mooi rondom-geluid. Recente modellen van JBL
hebben een minder goed geluid. De JBL Bar 9.1 bijvoorbeeld heeft een
zeer goed geluid bij films, maar het stereogeluid valt tegen.
De Sony HT-ST5000 heeft juist een stereogeluid dat goed in balans is. Je
hoort veel detail in de lage, midden en hoge klanken. Bij een film is het
geluid ook goed, al is de bas erg prominent aanwezig. En de subwoofer
trilt nogal tijdens spannende actiescènes. Nog een model dat goed uit de
geluidstest komt is de Samsung HW-Q80R. In stereo hoor je veel detail
in het hele spectrum aan klanken. Bij muziek dreunt de bas wat te sterk
door. Dat is bij films juist een voordeel: tijdens actiescènes zijn de lage
klanken erg krachtig. Toch blijft het geluid goed in balans.
Vlak onder de top zit de LG DSN8YG. Het geluid in stereo is heel dyna-
misch, maar de bas is weinig subtiel. Het rondom-geluid bij een film
heeft veel detail en het geluid trekt je echt de film in.
Zo testen we
Geluidskwaliteit is het belangrijkste testonderdeel.
Ons luisterpanel beoordeelt het geluid van de soundbars. Ook
vindt er onder meer een technische geluidsmeting plaats in een
speciale kamer waarvan de vloer, wanden en het plafond het
geluid goed absorberen.
Prijs zegt weinig

Onderaan de tabel staan een aantal dure modellen die niet zo best sco-
ren. De Harman Kardon Citation Bar van €800 bijvoorbeeld, heeft geluid
dat niet goed in balans is. De hoge tonen overheersen, er klinkt te weinig
bas. De Harman Kardon Citation MultiBeam 700 is met €480 goedkoper,
Soundbars
r
jaa
er
n
de
np
en
gie mak rbin
ng
ste
iti
o
e
slu
iek
En ksge os v
an
g
Ge gelu it
ik
er
ui dlo
& ms
e
an bru
na
re alit
en
lui id
l
pe
lui l
a
Ap bij fi
Ge dee
ne
r
Ing ver
Ge dra
Ste skw
tte
e
s
ty
f
rij
ge
oo
or
ha
&
d
tp
bw
sto
rk
ps
br
sc
er
ch
ifi
Me
Ge
Su
Te
Ri
W
Weging voor Testoordeel 75% 10% 7,5% 5% 2,5%
1 Yamaha YSP - 2700 €1000 8,1 8,2 8,3 8,2 8,6 8,8 3,7 9,2 €12,40  
2 Sony HT-ST5000 €1050 7,8 7,7 8,3 7,8 8,8 9,0 4,5 9,2 €19,15  
3 JBL Bar 5.1 €550 7,5 8,2 7,8 8,2 2,0 8,2 6,3 5,8 €7,75 
4 Samsung HW-Q80R €530 7,5 7,6 7,9 8,2 7,8 8,5 3,5 8,6 €14,25  
5 LG DSN8YG €600 7,4 7,3 7,3 7,7 9,3 8,3 4,9 8,5 €13,45  
6 JBL Bar 9.1 €1000 7,1 7,3 6,9 8,2 5,9 9,1 3,5 8,4 €13,30  
7 Samsung HW-Q800T €540 7,0 7,0 7,3 7,5 6,9 8,5 5,4 8,2 €12,70  
8 JBL Bar 5.1 Surround €450 6,7 6,8 6,7 7,1 5,9 9,1 4,0 7,8 €8,90  
9 Sonos Playbase €700 6,7 6,9 7,3 7,3 7,7 6,7 4,0 6,2 €9,45 
10 Teufel Cinebar Lux €750 6,7 6,3 6,5 6,3 9,2 7,8 4,8 8,4 €7,30 
11 Bose Soundbar 700 €810 6,7 6,7 6,8 6,6 8,6 6,3 4,8 8,0 €5,90 
12 Sonos Beam €420 6,5 6,4 6,7 6,4 8,2 6,9 3,7 6,2 €12,55 
13 Philips TAPB 603/10 €400 6,3 6,8 6,7 6,9 2,2 8,1 5,3 4,6 €5,35 
14 Samsung HW-Q60T €350 6,3 6,6 6,5 6,6 2,5 8,5 5,1 5,0 €8,80 
15 Samsung HW-Q60R €400 6,3 6,7 6,3 6,5 2,2 8,3 5,5 5,1 €8,40 
16 Harman Kardon Citation Bar €800 6,3 5,8 6,0 5,8 8,6 8,9 4,3 9,3 €7,15 
17 Sonos Arc €900 6,3 6,2 6,9 6,8 8,8 7,0 3,6 7,0 €13,65 
18 Denon DHT-S516H €520 6,2 5,9 5,8 6,4 9,3 6,5 4,3 9,0 €13,70  
19 Harman Kardon Citation Multi- €480 6,1 5,5 5,7 5,7 8,6 9,3 4,5 7,6 €7,35 
Beam 700
20 Sony HT-G700 €350 5,8 6,1 6,1 6,0 1,7 8,9 4,3 4,9 €7,50 
21 Panasonic SC-HTB600 €450 5,7 5,9 5,8 5,7 1,7 8,2 5,7 4,6 €6,35 
22 Samsung HW-T450 €200 5,6 5,7 5,6 5,6 2,5 8,6 5,8 3,8 €6,65 
23 Dali Katch One €750 5,5 5,5 5,8 5,8 1,7 8,8 8,6 3,6 €3,30
24 Bose TV Speaker €280 5,2 5,3 5,5 5,6 1,7 8,7 6,9 3,6 €4,50
Beste uit de Test Beste Koop • ‘Apps en draadloos verbinden’ bestaat uit een score voor apps en
7,5 en hoger 5,4 en lager muziekdiensten en een score voor verbindingsmogelijkheden
• De prijzen zijn van begin december 2020. (zoals wifi en bluetooth).
maar ook dit model scoort onder de maat. Het geluid klinkt te dun en
heeft te weinig bas. Zeker bij een film valt op dat je weinig detail hoort
en kracht mist. Het geluid is weinig meeslepend, in tegenstelling tot dat
van de beste soundbars in de test. Bij de Dali Katch One van €750 is het
geluid wel in balans. Maar de lage tonen worden afgekapt en de hoge
klinken wat te agressief. Ook hoor je weinig detail.
Digitaal 75
Helemaal rondom
Bij een surroundeffect lijkt het geluid van voor en
achter te komen. Met het zogenoemde Dolby Atmos zijn de
geluidseffecten nauwkeuriger geplaatst in de ruimte en komt
het geluid ook van boven.
Wie de laatste jaren in de bioscoop is geweest, heeft vast
weleens een film gezien met Dolby Atmos-geluid. Tiental-
len luidsprekers aan de muren en het plafond maken de
fi lmervaring zeer levendig. De helft van de geteste soundbars
ondersteunt Dolby Atmos. Daarbij wordt het geluid via het pla-
fond weerkaatst, zodat het ook van boven lijkt te komen. Onder
meer Netflix, Amazon Prime Video en Disney Plus hebben
video’s met Dolby Atmos.
Muziek afspelen
Met een soundbar kun je ook muziek afspelen. Bij de meeste gaat dat via
wifi. Verbonden met een thuisnetwerk kun je via een app op je telefoon
naar Spotify en webradio luisteren. Daarbij gebruik je de telefoon voor
de bediening. Met Spotify Connect is het mogelijk om vanuit de Spotify-
app op je telefoon muziek af te spelen via wifi. Alle soundbars met wifi
hebben Spotify Connect. Een soundbar zonder wifi scoort in onze test
laag op het onderdeel ‘Apps en draadloos verbinden’.
Heeft een soundbar geen wifi, dan kun je muziek vanaf je smartphone
afspelen via bluetooth. Alle modellen, behalve de Sonos Beam en Sonos
Playbase, hebben bluetooth. Streamen via bluetooth heeft wel een aantal
nadelen. Het signaal reikt niet verder dan 10 meter, met als risico dat de
muziek ermee stopt als je de kamer uitloopt met je telefoon. Bovendien
is het geluid gecomprimeerd en daardoor kan de kwaliteit minder zijn
dan bij wifi. Ook belast je bij het afspelen de accu van je telefoon.
Stroomverbruik
We beoordelen het stroomverbruik van soundbars vrij streng. Als je het
geluid redelijk hard zet, is het verbruik van een soundbar gemiddeld
zo’n 15 watt. Met bijna 27 watt verbruikt de Sony HT-ST5000 het meest.
De Bose TV Speaker is met 6 watt het zuinigst. Soundbars hebben geen
uitknop en staan altijd in standby-modus. Ze verbruiken dan gemiddeld
2 watt. Soundbars die altijd verbonden zijn met wifi verbruiken gemid-
deld ook meer stroom in standby.
+
Yamaha YSP-2700 (Beste uit de Test)
Richtprijs: €1000
Testoordeel: 8,1
Deze soundbar is minder dan een meter breed, maar met 15
centimeter erg diep. Hij weegt ongeveer 4 kilo. Het geluid is dik
in orde, maar wel wat neutraal. Wordt geleverd met afstands-
bediening en heeft drie HDMI-ingangen voor extra apparaten.
Muziek streamen kan via Apple Airplay en Spotify Connect.
JBL Bar 5.1 Surround (Beste Koop)

Richtprijs: €450
Testoordeel: 6,7
Soundbar van iets meer dan een meter breed. Hij weegt circa
3 kilo. Hij is heel makkelijk in gebruik te nemen en heeft een
goede afstandsbediening. Het filmgeluid is krachtig, al is de bas
te sterk aanwezig. De subwoofer is lastig goed in te stellen.
Ga naar consumentenbond.nl/soundbar voor meer testresultaten en

actuele prijzen.
Televisies
Consumentengids juni 2021
Een nieuwe televisie kopen kan een lastige klus zijn. Hoe word je wijs
uit de wirwar aan benamingen en technieken? Eenmaal in de winkel is
kiezen nog niet zo eenvoudig. De meeste tv’s daar zijn lcd-tv’s. Daarbij
Digitaal 77
bestaat de achtergrondverlichting uit ledlampjes. Vandaar dat ze ook
wel led-tv heten. Verder zijn er zogenoemde qled-tv’s. Dat is een beetje
een marketingterm van Samsung, want ook qled-tv’s zijn lcd-tv’s met
led-achtergrondverlichting. Alleen zit dan in het scherm nog een extra
laagje met ‘nanokristallen’. Deze zeer kleine kristallen zorgen ervoor dat
de tv vollere, meer verzadigde kleuren kan laten zien. Samsung noemt
deze kristallen ‘quantum dots’, vandaar de ‘q’ in qled.
Ook andere fabrikanten verkopen lcd-tv’s met een extra laagje nano-
kristallen, zoals LG. De techniek is iets anders, maar ook hierbij draait
het om het verbeteren van de kleuren. De LG-tv’s zijn te herkennen aan
het woord ‘Nano’ in de modelnaam.
Zo testen we
We onderzoeken tv’s op zo’n 100 aspecten. We meten bijvoor-
beeld het contrast en de kijkhoek van het scherm. Ook vergelij-
ken we de kleurweergave. Om de geluidskwaliteit te bepalen,
meten we de maximale geluidssterkte en luisteren onze experts
naar geluidsfragmenten. Verder meten we het energieverbruik
met de standaard en iets aangepaste beeldinstellingen.
Mini-led en oled
Dit jaar is het nieuwe toverwoord bij lcd-tv’s mini-leds. Daarbij zijn de
ledlampjes van de achtergrondverlichting een flink stuk kleiner en er
zitten er ook veel meer in de tv, soms wel zo’n 30.000. Daarmee kan
de tv een groter contrast laten zien en het beeld preciezer aansturen.
Alleen daar waar veel helderheid nodig is, branden deze mini-leds
harder. Terwijl ze juist minder hard branden in de donkere delen van
het beeld. Vooralsnog zit deze nieuwe mini-led-techniek vooral in de
grotere modellen die ook de nanokristallen-techniek hebben. Om deze
tv’s aan te duiden, gebruiken fabrikanten namen als ‘qned’en ‘neo qled’.
Naast tv’s met een lcd-scherm zijn er oled-tv’s. Dat is een fundamenteel
andere beeldtechniek. Bij een oled-tv bestaan de pixels van het scherm
uit organische materialen die licht geven als er stroom doorheen gaat.
Omdat elke pixel zelf licht geeft, is er geen achtergrondverlichting nodig,
Televisies
en
ng
uik ers
be /4K
)
br alit eti
att
n
Ge sche UHD
Ol ever n tu
Ge skw ldm
(w
Te wal HD
Sm ksg it
ik
t-t ak
gi en e
e
e
it
it
it
ru
ar em
eld ite
eld ite
ch ite
ed br
rb
pe
eld l
En iting
Be dee
Be wal
Be wal
ve
s
ty
Aa v
rij
En v
gie
or
&
ui
lu
d
ni
-t
tp
sto
lui
rk
ns
er
er
ch
Me
Te
Ri
40-43 inch / 102-109 cm
1 LG 43UN74006LB €450 7,3 6,5 7,0 7,3 5,2 7,9 8,3 8,6 6,8 7,1 58
2 Panasonic TX-40HXW804 €730 6,8 6,9 7,2 6,8 6,7 6,4 6,7 6,8 6,8 7,6 44
3 Samsung UE43TU8500 €500 6,7 7,0 7,3 7,6 5,6 5,4 7,3 7,9 7,2 6,8 68
4 Philips 43PUS9235/12 €950 6,5 7,0 7,6 7,6 5,9 5,3 5,4 7,7 8,0 7,2 58
5 Sony KD-43XH8096 €540 6,3 6,0 6,5 6,8 5,3 5,6 6,5 7,7 8,2 7,4 52
48-50 inch / 122-127 cm
1 LG OLED48CX6LB €1100 8,1 8,2 8,7 8,7 7,4 7,6 8,2 8,6 8,8 7,0  74
2 Samsung UE50TU8500 €530 7,3 6,9 7,3 7,6 5,1 7,8 7,3 7,9 7,2 7,2 78
3 Sony KD-49XH9505 €950 7,1 6,9 7,3 7,5 6,5 6,8 6,6 7,7 8,9 7,2 63
4 Panasonic TX-50HXW804 €860 6,6 6,9 7,2 6,8 6,4 5,8 6,7 6,8 6,8 7,8 63
5 Philips 50PUS8505/12 €700 6,3 6,5 6,7 7,8 5,5 5,1 5,7 7,8 8,0 7,3 73
55 inch / 140 cm
1 LG OLED55BX6LB €1000 8,3 8,3 8,7 8,7 8,1 8,3 8,3 8,6 8,8 7,5  82
2 Panasonic TX-55HZW2004 €2500 7,9 8,0 8,3 7,6 8,2 8,5 6,9 6,8 8,8 6,7  106
3 Sony KD-55A85 €1450 7,6 7,9 8,2 8,4 7,5 7,4 6,6 7,7 8,9 6,8  96
4 Philips 55OLED935/12 €2000 7,4 8,3 8,5 8,9 8,0 6,7 5,8 7,8 8,0 6,1  113
5 Samsung QE55Q95T €1400 7,3 6,6 6,6 7,2 6,4 8,2 7,4 7,9 8,9 6,2 100
65 inch / 165 cm
1 LG OLED65BX6LB €1475 8,2 8,2 8,7 8,7 7,6 8,1 8,2 8,6 8,8 7,9  96
2 Samsung QE65Q95T €1800 7,8 7,6 7,8 7,9 6,8 8,4 7,4 7,9 8,9 6,3 144
3 Panasonic TX-65HZW2004 €3400 7,8 8,0 8,3 7,6 8,0 8,2 6,9 6,8 8,8 7,1  131
4 Sony KD-65A8 €1950 7,6 7,9 8,2 8,4 7,4 7,4 6,5 7,7 8,9 7,3  112
5 Philips 65OLED855/12 €1850 7,4 7,8 7,7 8,2 7,9 7,3 5,7 7,8 8,0 6,8  128
Beste uit de Test Beste Koop • De verkrijgbaarheid van sommige modellen kan niet (goed) meer
7,5 en hoger 5,4 en lager zijn als dit boek verschijnt.
• De prijzen zijn van april 2021. • Beeldkwaliteit: UHD/4K wil zeggen ultra-hd/4K.
• De tabel bevat per beeldmaat het best scorende model van de vijf • Technische beeldmetingen: onder meer kijkhoek, contrast,
grote tv-merken. schermreflectie en vloeiendheid van bewegingen.
• Alle modellen hebben een ultra-hd/4K beeldscherm, zijn een smart • Energieverbruik is gemeten met aangepaste beeldinstellingen.
tv en komen uit 2020. • Kijk op onze site voor alle geteste modellen, waaronder oled-tv’s
uit de nieuwe LG C16-serie.
zoals bij lcd-tv’s. De ene techniek is niet per definitie op alle vlakken
beter dan de andere, al scoren oled-tv’s vaak erg goed in onze test. Zij
bieden bijvoorbeeld een grotere kijkhoek. Qled-tv’s kunnen vaak een
hogere helderheid leveren.
Digitaal 79
+
40-43 INCH (102-109 CM)

LG 43UN74006LB (Beste uit de Test en Beste Koop)
Testoordeel: 7,3
Richtprijs: €450
De beeldkwaliteit van deze led-tv is niet spectaculair, maar wel
in orde. Hij heeft behoorlijk natuurlijke kleuren en een vloeiend
beeld. Ook het geluid is helder en prettig, maar kan soms wat
dun klinken.
48-50 INCH (122-127 CM)

LG OLED48CX6LB (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €1100
Deze ‘kleine’ oled-tv heeft een prima beeld met fraaie
natuurlijke kleuren en een goed contrast. De kijkhoek is wat
minder. De geluidskwaliteit is goed, al zijn de lage tonen wat
aan de zwakke kant.
Grotere tv’s
Fabrikanten zetten nadrukkelijk in op nog grotere tv’s. Ze breiden hun
assortiment verder uit met modellen van 75 inch (191 cm) en meer. Er is
ook steeds meer vraag naar grote tv’s in huis. Het afgelopen jaar was de
meeste verkoopgroei te zien bij tv’s van 65 inch (165 cm) en groter. Maar
in absolute verkoopaantallen zijn ‘kleinere’ tv’s van 40-43 inch (102-109
cm) en 55 inch (140 cm) nog steeds het populairst. Ook televisies van
32 inch (81 cm) blijven behoorlijk in trek. Daarvan werden er in 2020
meer dan 230.000 verkocht.
Dat zien de fabrikanten ook. Waar ze de laatste jaren maar weinig of geen
nieuwe modellen van 32 inch uitbrachten, is dat wat aan het veranderen.
In 2021 voegen ze vrijwel allemaal wel enkele van deze kleine modellen
toe aan het assortiment. Vraag is wel wat de kwaliteit daarvan zal zijn.
Het is namelijk lastig om een goede tv in deze kleine maat te vinden:
geen enkel model van 32 inch scoort hoger dan een 6 in onze test. Op
beeldkwaliteit halen sommige van deze tv’s nog net een voldoende,
maar op geluid scoren de meeste lager dan een 5. Vaak ontbreken de
lage tonen en produceren ze een behoorlijk dun geluid. Ben je op zoek
naar een 32 incht v, maar wil je ook een goed geluid? Overweeg dan om
een soundbar te kopen bij je tv.
Ook design blijft een belangrijk punt. Zo zijn de randen van de tv’s
vaak nog wat smaller geworden, waardoor het beeld als het ware ‘los-
staand’ oogt. En Samsung brengt dit jaar weer nieuwe modellen uit in de
populaire The Frame-serie. Daarbij zijn de randen als een schilderijlijst
vormgegeven en kun je een kunstwerk kiezen om in beeld te zetten.
+
LG OLED55BX6LB (Beste uit de Test)
55 INCH (140 CM)

Testoordeel: 8,3
Richtprijs: €1000
Een top-beeldkwaliteit heeft deze oled-tv. Het beeld is hel-
der met natuurlijke, levendige kleuren en een goed contrast.
Daarbij klinkt het geluid prettig en rijk. De hoge, midden- en
lage tonen zijn mooi in balans.
+
LG OLED65BX6LB (Beste uit de Test) 65 INCH (165 CM)
Testoordeel: 8,2
Richtprijs: €1475
Deze reus tovert een sprankelend en kleurrijk beeld op zijn
4K-oled-scherm. Het geluid blijft niet achter en klinkt helder
met goede hoge tonen. Ook heeft deze tv meer dan genoeg
HDMI-ingangen en USB-poorten.
Meer pixels en stroom

Nog een trend is meer pixels in het scherm. In de winkels zie je steeds
meer 8K-tv’s. Deze hebben vier keer meer pixels dan een 4K-tv, name-
lijk 7680 x 4320 pixels. Ze zijn alleen in de grotere beeldmaten te koop.
Nu is het soms al lastig om het verschil te zien tussen full-hd-beeld en
4K-beeld, laat staan tussen 4K en 8K. Maar omdat de tv’s steeds groter
worden, is het wel begrijpelijk dat het scherm meer pixels heeft. Op die
Digitaal 81
manier blijf je een mooi gedetailleerd beeld zien, al lukt dat ook met
een 4K-tv.
Opvallend is wel dat 8K-tv’s veel meer stroom lijken te gebruiken. Zo
zagen we een verbruik van zo’n 150 tot 245 watt bij een drietal 8K-tv’s
van 65 inch. Terwijl 4K-tv’s van dezelfde grootte gemiddeld maar zo’n
105 watt verbruiken. Het is afwachten of we in tests van nieuwe 8K-tv’s
een vergelijkbaar hoog verbruik gaan zien.
Sowieso zijn tv’s niet echt zuiniger geworden in de afgelopen vijf jaar.
Het stroomverbruik met de standaard beeldi nstellingen is zelfs ietsje
omhoog gegaan voor vrijwel alle beeldmaten. Al geldt dat hoofdzake-
lijk voor lcd-tv’s. Bij oled-tv’s is het verbruik wel wat afgenomen. Een
goede verklaring voor de toename hebben we niet. In onze test pas-
sen we de standaard beeldinstellingen altijd wat aan, om een zo goed
mogelijke beeldkwaliteit bij elke tv te realiseren. Het stroomverbruik
met deze aangepaste instellingen is juist vrijwel niet veranderd. Een
tip is dan ook om de standaardinstellingen van je nieuwe tv aan te
passen. Dat kan lonend zijn vanuit het oogpunt van milieu en ener-
giekosten. Kijk op onze website voor de aangepaste instellingen van
elke geteste tv.
Nieuw energielabel
Sinds maart 2021 is er nieuwe regelgeving vanuit de EU voor het ver-
plichte energielabel van diverse producten, waaronder tv’s. Daarbij is
vooral de inschaling een stuk strenger geworden. Zo kunnen tv’s die
in de oude situatie nog een A-label hadden, nu zakken naar een E- of
F-label of nog lager.
Ook voor nieuwe tv’s die dit jaar op de markt komen, verwachten we
dat vrijwel geen enkel model al een A-label zal halen. Een belangrijke
motivatie voor deze strengere inschaling is om fabrikanten te stimuleren
zuinigere tv’s te maken. Plus dat het voor consumenten zo makkelijker
wordt om energiezuinige producten te vinden.
Op consumentenbond.nl/tv staan actuele testresultaten van bijna 300

goed verkrijgbare televisies.
Virusscanners
Windows-pc’s hebben standaard de virusscanner Defender. Die be-

schermt prima op bepaalde punten, maar is niet foutloos. Je kunt de kans
op digitale narigheid verkleinen met gratis en betaalde virusscanners,
waarbij duurder niet altijd beter is.
Het afgelopen jaar hebben we meer met virussen te maken gehad dan
ons lief is. Maar op digitaal vlak waren virussen en andere kwaadaardige
software niet het grootste gevaar. Criminelen richten zich de laatste tijd
vooral op WhatsApp-fraude en bankspoofing, waarbij ze zich respectie
velijk voordoen als een bekende en je bank. Toch is de kans om een digi-
tale besmetting op te lopen nog altijd aanwezig, met soms verstrekkende
gevolgen. Voorbeelden daarvan zien we regelmatig in het nieuws. Zoals
bij bedrijven waarvan alle gegevens zijn versleuteld door aanvallen met
gijzelsoftware. Goede veiligheidsmaatregelen helpen daartegen en zelfs
tegen oplichting kan een virusscanner iets bijdragen.
We testten 22 gratis en betaalde virusscanners voor Windows-pc’s en
Microsoft Defender, dat standaard in Windows 10 zit.
Zo testen we
De virusscanners testen we op bescherming tegen duizen-
den kwaadaardige bestanden en websites. Nieuw ontdekte
exemplaren stellen we zo snel mogelijk en exact tegelijk aan
alle virusscanners bloot. We doen dat gedurende vier periodes
per jaar. We beoordelen ook het gebruiksgemak, en meten de
pc-vertraging, bijvoorbeeld bij opstarten, webpagina’s openen
en bestanden downloaden.
De beste verdediging?
Defender wint al jaren terrein, al was het maar omdat pc’s er standaard
mee zijn uitgerust. Maar is Defender toereikend? Soms wel, maar zeker
niet voor iedereen. Het goede nieuws: Defender doet het in onze tests
Digitaal 83
Virusscanners
)
Ge alw war ing
ck
s
m mal hish
sti
tie
ie
pc bsit are
b-
nt
en
de al ng
br are e
Te vo es (p
Te pw alw
st: ne l
Co ksg p us
ice
Te ter taa
c
Ne ew gi
i
ijs
3l
1l
ne t)m
lig
Eig ter k
to
r
a
pr
t
ijs
ijs
rla l
sta
mp em
en ver
st: ng
Te web
pe
e
pr
pr
Be dee
nd
Te rmi
ty
nt
nt
r
ste
(in
or
fi
u
ika
ika
he
&
ui
sto
rk
ag
sc
st:
st:
br
br
Me
La
Fa
Fa
1 Bitdefender Internet Security €27 €30 €22 8,3 8,3 8,1 9,2 8,4 6,2 8,1 8,2  
2 Eset Internet Security €40 €60 €29 8,3 8,2 8,3 7,4 8,6 6,4 8,4 8,2  
3 Norton 360 Deluxe €30 €50 €15 8,2 8,0 8,9 6,7 7,4 4,8 8,4 8,7  
4 Trend Micro Internet Security €37,50 €45 €25 8,2 8,3 9,0 9,3 6,7 4,4 7,8 8,1 
5 Kaspersky Internet Security €50 €70 €15 8,2 8,1 8,6 8,6 7,0 4,8 8,2 8,3  
6 F-Secure Safe €60 €60 €31 8,2 8,4 8,7 8,7 8,2 4,8 7,4 8,8 
7 Kaspersky Security Cloud gratis gratis gratis 8,1 8,1 8,7 8,7 7,0 4,7 8,1 8,2 
- Free
8 AVG Antivirus Free gratis gratis gratis 8,0 8,5 8,8 7,6 8,8 5,5 6,7 7,7 
9 Bitdefender Antivirus Free gratis gratis gratis 8,0 8,1 8,2 8,1 8,3 4,9 7,5 7,8
Edition
10 McAfee Total Protection €30 €45 €15 8,0 8,0 8,1 9,4 7,2 4,5 7,6 9,0  
11 Avast Premium Security €40 €60 €30 8,0 8,5 8,8 7,7 8,8 5,5 6,7 7,9  
12 Avast Free Antivirus gratis gratis gratis 7,9 8,4 8,7 7,6 8,8 5,5 6,7 7,6 
13 AVG Internet Security €35 €60 €30 7,9 8,4 8,5 7,7 8,8 5,5 6,8 7,7  
14 G Data Internet Security €40 €56 €37 7,9 8,0 8,2 6,3 8,4 6,4 8,2 7,2  
15 Avira Free Security Suite gratis gratis gratis 7,8 8,5 8,7 8,5 8,5 4,7 6,1 8,1 
16 Avira Antivirus Pro €35 €45 €28 7,8 8,5 8,7 8,6 8,5 4,8 6,1 7,7 
17 Sophos Home Free gratis gratis gratis 7,4 7,4 7,6 6,9 7,2 4,8 7,8 6,8
18 Sophos Home Premium €35 €35 €35 7,4 7,3 7,4 6,9 7,3 4,9 7,8 6,5
19 Panda Security Dome €35 €44 €20 7,3 7,2 9,2 2,0 5,9 5,7 6,9 8,8  
Advanced
20 Sophos HitmanPro.Alert €30 €50 €30 7,2 7,4 9,3 1,0 7,5 4,4 6,8 7,6 
21 BullGuard Internet Security €60 €60 €25 7,2 6,9 6,9 4,8 8,3 6,1 7,3 8,2  
22 Microsoft Windows 10 gratis gratis gratis 7,0 6,4 7,7 1,0 7,0 4,1 8,0 8,1 nvt 
Defender
23 Malwarebytes Premium €40 €60 €40 6,1 5,3 5,0 4,3 6,7 3,6 7,5 7,3 
Beste uit de Test Beste Koop • Antivirus op basis van F-Secure is gratis bij KPN, XS4All en Ziggo.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Het Testoordeel voor Norton geldt voor de Standaard-, Deluxe- en
• De prijzen zijn van februari 2021, voor jaarabonnementen. Premium-versie. NortonLifeLock is de bedrijfsnaam sinds Nortons
• Er is getest op Windows 10, met standaardinstellingen. afsplitsing van de zakelijke Symantec-poot een jaar geleden. Eind
• Heeft het pakket geen eigen firewall, dan gebruikt het de Windows- 2020 nam het Avira over, met nog onduidelijke gevolgen.
firewall en die volstaat meestal. • HitmanPro.Alert is getest als aanvulling op Microsoft Defender: het
Testoordeel geeft de gecombineerde bescherming weer.
steeds beter bij de bescherming tegen kwaadaardige bestanden die via
internet binnenkomen. Dat is een flink deel van de huidige bedreigin-
gen. Microsoft heeft daarbij het voordeel dat Defender inmiddels op zo
veel pc’s staat, dat deze als het ware een groot netwerk van sensoren
vormen. Downloadt iemand een kwaadaardig bestand, dan verspreidt
Microsoft de informatie over de malafide downloadbron snel naar an-
dere pc’s. Daar wordt de malware dan vaak al geblokkeerd vóór het
downloaden. De scanner van Microsoft laat wel steken vallen als deze
broninformatie via internet ontbreekt. Bijvoorbeeld als een virus via
een usb-stick of een mailbijlage op de pc terechtkomt. Dan beschermt
Defender niet zo goed als de betere virusscanners.
Smartphones en mac
Op macOS van Apple is malware zo zeldzaam dat ingebouwde
beveiligingstechnieken meestal volstaan. Wel zijn phishing-
websites op elk apparaat een gevaar. Daarvoor kun je dus een
virusscanner overwegen, waarbij gratis varianten vaak genoeg
extra bescherming bieden. Voor Android-smartphones en
-tablets bestaan relatief veel malafide apps, waartegen virus-
scanners ook helpen beschermen. Maar als je alleen bekende
apps downloadt, dan beperk je het risico al enorm. Doe dit dan
niet buiten de Play Store om. Op iOS (iPhone/iPad) staat Apple
geen virusscanners toe en hebben veel beveiligingsapps weinig
meerwaarde.
Phishing blijft gevaarlijk

Nog een minpunt is dat Microsoft Defender phishingwebsites niet blok-
keert. Deze websites zijn vaak exacte kopieën van de officiële sites, maar
als je er gegevens invult, belanden deze bij criminelen. Soms kun je de
kopieën van de sites alleen onderscheiden als je heel goed weet hoe je
een webadres kunt ontleden. Voor gebruikers die alle trucjes van crimi-
nelen feilloos (her)kennen, is phishingbescherming iets minder relevant.
Bedenk wel dat phishingsites niet alleen directe financiële schade kun-
nen opleveren, maar ook indirecte. Zo wordt volgens ING 40% van de
Digitaal 85
oplichting via bankspoofing voorafgegaan door phishing. Criminelen
verkrijgen zo de contact- en adresgegevens en banksaldi die ze nodig
hebben voor een overtuigender bankimitatie. Phishing blijft al met al
een niet te onderschatten gevaar.
Een goede virusscanner helpt tegen phishingwebsites, maar opletten en
niet zomaar op linkjes in berichten klikken blijft belangrijk. Bovendien
heeft je keuze voor een internetbrowser invloed. In onze virusscan-
nertests bekeken we hoe goed Chrome, Edge en FireFox deze nepweb-
sites blokkeren. Chrome bleef steken op 55%, terwijl de andere twee 80%
tegenhielden. Sommige virusscanners doen het nog iets beter, maar de
beste phishingbescherming krijg je als je een browser én virusscanner
kiest die hierop goed scoren.
Betere gratis bescherming

Een extra beschermlaag tegen phishing en goede bescherming tegen
kwaadaardige software (malware, zoals gijzelsoftware) hoeft niets te
kosten. De Beste Koop Kaspersky Cloud Security Free scoort goed in
onze beschermingstests en heeft weinig nadelen. Het gebruiksge-
mak is in orde. En in tegenstelling tot veel andere gratis virusscanners
wordt er niet veel reclame voor betaalde software van de antivirus-
maker getoond. Het Russische Kaspersky zal bij sommigen misschien
nog de wenkbrauwen doen fronsen. Jaren geleden kwam het bedrijf in
het nieuws vanwege niet bewezen Amerikaanse beschuldigingen van
(medewerking aan) cyberspionage. Dit leidde ertoe dat de overheid het
gebruik ervan afbouwde. Kaspersky nam maatregelen (zie kaspersky.
nl/overheid), zoals data-opslag in Zwitserland, waardoor de overheid
de ban heroverweegt. Voor consumenten waren er al weinig redenen
om aan de betrouwbaarheid van Kaspersky te twijfelen. Dit betekent
niet dat Kaspersky Free zonder aandachtspunten is. Zo word je hier en
daar toch verleid tot een upgrade. Tijdens de installatie bijvoorbeeld
krijg je het aanbod voor een gratis maand als je de betaalversie neemt.
Ook ontkom je niet aan het aanmaken van een account. Wil je dat niet,
dan is er voor klanten van KPN, XS4All of Ziggo een goed alternatief:
de gratis software die deze providers aanbieden op basis van F-Secure.
Die is helemaal reclamevrij en scoort ook in onze beschermingstests
erg goed. Bij Ziggo kun je wel maar één apparaat gratis beschermen,
bij KPN twee of vijf (afhankelijk van je abonnement) en bij XS4All vijf.
+
Bitdefender Internet Security (Beste uit de Test)
Richtprijs: €27 (voor 1 pc, bij fabrikant)
Testoordeel: 8,3
Behoort al jarenlang tot de top en laat ook dit keer weer
weinig steken vallen. Biedt goede bescherming op alle
punten, waaronder een beter dan gemiddelde blokkering
van phishingwebsites.
Eset Internet Security (Beste uit de Test)

Richtprijs: €40 (voor 1 pc, bij fabrikant)
Testoordeel: 8,3
Erg prettig in het gebruik. Een no-nonsense product met een
goede bescherming tegen virussen en andere malware. Heeft
een gunstige prijs bij verlenging van het abonnement.
Kaspersky Security Cloud Free (Beste Koop)

Richtprijs: gratis
Testoordeel: 8,1
Heeft een extra phishingbescherming ten opzichte van
Defender en een betere allround beveiliging. Een alternatief
voor klanten van KPN, XS4All en Ziggo is de gratis virusscanner
op basis van F-Secure.
De beste betaalde
Wil je geen reclamevensters en krijg je van je provider geen scanner of
voor onvoldoende apparaten? Dan zijn de twee Beste uit de Test virus-
scanners een goede keuze. Bitdefender Internet Security laat nergens
steken vallen en scoort qua bescherming altijd in de top. De phishing-
bescherming van Eset Internet Security (ook Beste uit de Test) is een
tikkeltje minder dan bij Bitdefender, maar de software blinkt uit in
gebruiksvriendelijkheid en overzichtelijkheid.
Wat nu als je een andere virusscanner hebt, meteen overstappen maar?
Heb je er een die goed scoort op bescherming en ben je er verder
Digitaal 87
tevreden mee, dan is dat niet per se nodig. Maar let wel op. Verleng je
het virusscannerabonnement ieder jaar, dan betaal je regelmatig de
hoofdprijs. De verlengingsprijs ligt soms op meer dan €50 per jaar, terwijl
hetzelfde pakket ‘nieuw’ doorgaans maar €15 tot €35 kost.
Te veel betalen
Blijf je na een jaar bij dezelfde virusscanner, dan spant TotalAV de kroon
met een verlengingsprijs van maar liefst €120 tot €180 per jaar. En dat
bedrag wordt automatisch afgeschreven. TotalAV vermeldt bovendien
prijzen exclusief btw, gebruikt agressieve marketingtechnieken en werkt
samen met dubieuze vergelijkingssites. Voor ons reden genoeg om deze
virusscanner niet verder te testen of aan te raden.
Ook bij antivirusmakers die zich netter gedragen, is het zaak niet te mak-
kelijk in verleidingtrucs te trappen. Je kunt vaak kiezen uit drie betaalde
opties. De extra’s van de duurdere varianten zijn lang niet altijd nuttig.
Of er zijn betere losse alternatieven, die soms zelfs gratis zijn. Zo hebben
opschoonfuncties en zogenoemde snelheidsverbeteraars vaak wei-
nig effect. En een inbegrepen VPN-dienst die je verbinding v
ersleutelt,
geeft meestal weinig veiligheidsvoordelen. Wil je maximale privacy,
kies dan ook niet zomaar een willekeurige VPN-dienst (zie voor advies
consumentenbond.nl/vpn). Voor extra’s zoals wachtwoordmanagers en
back-ups maken, zijn er goede gratis opties. Bovendien wil je hiervoor
niet vastzitten aan je antivirusmaker. Tussen virusscanners wil je kun-
nen wisselen, terwijl je back-ups en wachtwoordbeheer liefst zo lang
mogelijk via dezelfde software regelt.
In onze test kozen we per fabrikant het eenvoudigste antiviruspak-
ket met eigen firewall (indien beschikbaar), vaak Internet Security
genoemd. De bescherming tegen virussen en phishing van dit pakket
is doorgaans vergelijkbaar met die van andere pakketten van dezelfde
fabrikant. Ook de duurdere. De laagste prijzen vind je overigens vaak
niet bij de antivirusmaker, maar bijvoorbeeld bij gespecialiseerde soft-
warewebwinkels. In de tabel staat de laagste webprijs die we aantroffen
voor één apparaat.
Op consumentenbond.nl/softwareprijzen vind je meer varianten van

de antiviruspakketten en bij welke webwinkels je terechtkunt. Meer
testresultaten staan op consumentenbond.nl/virusscanner.
Wachtwoordmanagers
Al in lang vervlogen tijden waren er hulpmiddelen voor toegangscontro-

le. Zo gebruikten Romeinse soldaten geheime woorden om zich aan de
wacht te identificeren, wachtwoorden dus. In bijna 2000 jaar veranderde
het wachtwoordgebruik niet veel, totdat iedereen inloggegevens voor
allerlei digitale toegangspoorten moest gaan gebruiken. En om digitale
barbaren de baas te blijven, worden wachtwoordeisen steeds strenger.
Vonden veiligheidsexperts jaren geleden 8 willekeurige tekens sterk
genoeg, tegenwoordig ligt de aanbevolen lengte meestal op minimaal
12 tekens. Gemiddeld gebruiken we per persoon enkele tientallen wacht-
woorden. Die moeten voor de veiligheid ook nog uniek zijn. Onthouden
is daarom praktisch niet te doen. Opschrijven kan, maar heeft nadelen,
vooral buitenshuis (zie het kader). Dé oplossing voor wachtwoordbeheer
is speciale software, de wachtwoordmanager. We hebben 12 gratis en
betaalde versies getest. Voordat we de beste keuzes uit de doeken doen,
eerst iets over hoe deze digitale kluizen werken. En waarom je de over-
stap zou moeten maken. Daarin zijn tientallen miljoenen gebruikers je
al voorgegaan.
Zo testen we
We hebben 12 wachtwoordmanagers getest op gebruiks
gemak, vooral in de dagelijkse praktijk op de pc en smartphone.
En we testen de veelzijdigheid en veiligheid. Voor dit laatste
aspect speelt ook mee of gebruikers goed genoeg worden
geïnstrueerd om veilige wachtwoorden te gebruiken en veilige
instellingen te kiezen.
De oplossing
Wachtwoordbeheer kan eigenlijk alleen veilig en handig met een zo-
genoemde wachtwoordmanager. Dat is een digitale kluis die je altijd bij
de hand hebt en waarvoor je maar één ingewikkeld wachtwoord hoeft
Digitaal 89
Wachtwoordmanagers
),
) d (C
Kl en mog tie
Pa itc n
ay red ze
lo nkl lijk
a
), P : c kie
tic
l (P ar
e
Do ega then
l (I ze je
Be ca uis
ea ij n
he ak
iD aalw ie ku
to u
fa id
m g
ilig m
od -a
n
e
pe
uis te
Ve ksge
r
Ge dee
Tw digh
No cto
Ve id
t t
ty
or
&
ui
ij
elz
sto
cu
ee
rk
br
ijs
Me
Te
Pr
1 1Password Personal €38,50 per jaar 8,1 8,0 7,8 8,9     C
2 Bitwarden Free gratis 7,7 7,1 8,4 8,0   nvt
3 Dashlane Premium* €40 per jaar 7,7 8,6 6,0 8,4    CP
4 Keeper Security Unlimited* €42,50 per jaar 7,6 7,9 7,2 8,1   CP
5 LastPass Premium €42 per jaar 7,3 7,1 6,9 9,1    C
6 LastPass Free gratis 7,1 7,1 6,9 7,7  nvt
7 KeePass Password Safe gratis 6,9 5,8 7,7 8,5     nvt
8 Kaspersky Password Manager €14 per jaar 6,8 7,9 4,9 7,7  CIP
Premium*
9 Enpass Premium* €21,50 per jaar 6,7 6,7 6,2 7,7   CIP
10 SafeInCloud Pro* €4,50 voor de app 6,3 6,8 5,4 7,0   CIP
11 McAfee True Key Premium* €20 per jaar 6,0 6,1 6,0 5,5  C
12 F-Secure Key Premium* €30 per jaar 5,5 5,6 5,4 5,2  CIP
Beste uit de Test Beste Koop der andere een documentenkluis. Bij Bitwarden is een kluislocatie
7,5 en hoger 5,4 en lager kiezen erg ingewikkeld.
• De prijzen zijn van begin december 2020. • Alle wachtwoordmanagers hebben apps voor iOS en Android en
* Er is ook een gratis versie met beperkingen voor het aantal appara- browserextensies voor Chrome en Firefox.
ten of wachtwoorden. • Ze zijn behalve 1Password allemaal Nederlandstalig, documentatie
• Bij 1Password is noodtoegang alleen mogelijk bij de familieversie. is vaak Engelstalig.
• Bitwarden heeft ook een Premium-versie (€8,50 per jaar) met on- • KeePass: getest met Keepass2Android (Android) en KeePassTouch (iOS).
te onthouden. In de kluis zijn namelijk je andere wachtwoorden goed

beveiligd opgeslagen. De wachtwoordmanager vult ze in – automatisch
of na een simpele klik – op de bijbehorende websites. En verlost je zo
van handmatig wachtwoorden intypen. Ook hoef je niet meer allerlei
wachtwoorden te proberen en na te denken over wat ook alweer het
juiste was.
De wachtwoordenkluis is te gebruiken vanaf al je digitale apparaten.
Voor elke populaire internetbrowser kun je een uitbreiding (extensie
of add-on) installeren. Voor smartphones en tablets met Apple iOS of
Google Android zijn er apps. Bij de meeste wachtwoordmanagers is een
nieuw of gewijzigd wachtwoord via internet meteen beschikbaar op je
andere digitale apparaten. Kortom, je hebt altijd en overal al je wacht-
woorden veilig binnen handbereik.
Browser laten onthouden
Hoe zit het met de functie ‘wachtwoorden onthouden’ van internet
browsers? Die kan een aardige opstap zijn naar een beter wachtwoord-
beheer. Maar dan moet je wel eenvoudige en niet-unieke wachtwoor-
den vervangen door sterkere. Realiseer je dat deze browserfuncties qua
veiligheid en mogelijkheden niet optimaal zijn, met name bij de browsers
Chrome en Edge. Zo zijn wachtwoorden minder goed afgeschermd. Met
een kwaadaardige pc-app zijn je wachtwoorden uit te lezen. FireFox
doet het beter, althans als je in ieder geval het optionele hoofdwacht-
woord inschakelt. Maar bijvoorbeeld een sterktemeter voor je wacht-
woord of instelmogelijkheden voor nieuwe wachtwoorden ontbreken.
Voor Apple-apparaten is er de ingebouwde iCloud-sleutelhanger, in de
browser Safari en bij apps. Die sleutelhanger heeft weinig nadelen en
werkt best goed. Van al deze opties is het nadeel dat ze alleen bruikbaar
zijn binnen één browservariant. Gebruik je de Safaribrowser op een
iPhone en Chrome op een Windows-pc, dan kun je de wachtwoorden
niet uitwisselen. Met volwaardige wachtwoordmanagers kan dat wel.
Op papier?
Wachtwoorden opschrijven is niet eens zo’n onveilig alterna-
tief, al is het wel onhandig. Internetcriminelen kunnen er niet
bij en als je ze goed opbergt is het gevaar thuis ook beperkt.
Wel moet je de wachtwoorden telkens overtypen en kun je
het briefje kwijtraken. Meenemen naar buiten is niet ver-
standig. Een Word-document en andere zelfgefabriceerde
wachtwoordopslag zijn geen aanrader. Afhankelijk van de
versleuteling en opslaglocatie is de veiligheid matig tot ok. Qua
gebruiksgemak wint de wachtwoordmanager.
Proberen kan altijd

Waarom zou je niet eens een volwaardige wachtwoordmanager probe-
ren? Je hoeft er niet per se geld aan uit te geven en kunt eerst met een
paar wachtwoorden beginnen. Gaandeweg voeg je er dan meer toe. En
als je een andere manager wilt proberen, stap je vrij eenvoudig over.
Digitaal 91
Maar welke kun je het best kiezen? De wachtwoordmanagers die in onze
test een 7,0 of hoger scoren zijn geschikt voor iedereen. De combinatie
van (aandacht voor) veiligheid, gebruiksgemak en mogelijkheden is
daarbij goed genoeg. Toch zijn er tussen deze wachtwoordmanagers
wel verschillen die het noemen waard zijn.
De beste managers
In onze test springen de betaalde wachtwoordmanagers 1Password
(Beste uit de Test) en Dashlane er positief uit, zeker bij gebruiksgemak.
Dat is op vrijwel alle fronten goed, al is 1Password als enige niet Neder-
landstalig. De gratis managers van Bitwarden (Beste Koop) en LastPass
doen er niet veel voor onder.
Bij Bitwarden moet je op de pc wel even wennen aan hoe je de inlog-
gegevens in het juiste venster laat verschijnen. Het kan op de pc op drie
manieren: rechts klikken op het inlogvenster bij websites, met een toets-
combinatie of via het Bitwarden-icoontje rechtsboven in de browser.
LastPass vult de gegevens al direct voor je in, maar is juist weer wat
ingewikkelder als je de menu’s induikt. Bitwarden en LastPass hebben
beide hier en daar last van kromme vertalingen.
Gratis of betaald?
De betere, betaalde wachtwoordmanagers scoren op gebruiksgemak
net iets hoger dan de beste gratis managers. Maar er zijn nog een paar
andere redenen om toch een betaald exemplaar te overwegen. Bijvoor-
beeld noodtoegang, een functie die onder andere Dashlane en LastPass
Premium hebben. Bij overlijden of in een noodsituatie kunnen vooraf
ingestelde contactpersonen onder bepaalde voorwaarden toegang
krijgen tot je wachtwoordenkluis. In deze digitale tijd is dat prettig om
geregeld te hebben.
Ook bieden betaalde managers versleutelde opslagruimte. Hier kun
je veilig belangrijke documenten opslaan. Denk aan contracten en
kopieën van identiteitsbewijzen. Nog een handige, betaalde functie is
een familie-abonnement. Daarmee deel en beheer je met gezinsleden
bepaalde wachtwoorden, terwijl andere privé blijven. Voor het familie-
abonnement betaal je wel een meerprijs op het standaard abonnement.
Behalve de al genoemde goede gratis managers, hebben de andere
gratis opties bijna allemaal nadelen. KeePass is nog een aardige keuze
voor gebruikers die technisch handig zijn en graag zelf alles in de hand
hebben. Maar voor een gemiddelde gebruiker is dit programma niet
het makkelijkste. De gratis versies van Dashlane, EnPass, F-Secure,
Kaspersky, McAfee en SafeInCloud zijn beperkt tot één apparaat en/of
een maximaal aantal wachtwoorden.
+
1Password Personal (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €38,50 per jaar
Het gebruiksgemak is erg goed. De standaard veiligheid is in
orde en er zijn nog meer veiligheidsopties. Met één klik contro-
leert hij of je wachtwoorden veilig genoeg zijn en niet in beken-
de wachtwoordlekken voorkomen. Een nadeel: hij is Engelstalig.
Bitwarden Free (Beste Koop)

Testoordeel: 7,7
Richtprijs: gratis
Eenvoudig in het gebruik. Hij is iets minder uitgebreid dan
1Password, maar vergelijkbaar qua veiligheid. De software is
open source, waarbij de beveiliging ook door externe experts is
gecontroleerd. LastPass is ook een goed gratis alternatief.
Veilig genoeg?
Een belangrijk punt is natuurlijk de veiligheid van wachtwoordmana-
gers. Bij sommige, zoals LastPass, hebben beveiligingsonderzoekers in
het verleden kwetsbaarheden ontdekt. Het ging vaak om de benodigde
browseruitbreiding, niet om de wachtwoordenkluis zelf. De gemelde
problemen werden meestal snel opgelost. Zover bekend is – anders
dan door een zwak hoofdwachtwoord – nooit iets uit een wachtwoord-
manager bij een kwaadwillende beland. Dat deze managers onder een
vergrootglas liggen, zorgt uiteindelijk voor nog veiligere producten. Het
blijft misschien een eng idee, al je wachtwoorden op één plaats en in de
meeste gevallen nog online ook. Toch zijn digitale veiligheidsexperts
Digitaal 93
het eens: een wachtwoordmanager gebruiken is verstandig. Juist de
‘oude manier’ waarop velen met wachtwoorden omgaan vormt een
veiligheidsprobleem. Met een wachtwoordmanager kun je alle zwakke
en vaker gebruikte wachtwoorden vervangen door sterke. De complexe
versleuteling van de digitale kluis zorgt, in combinatie met een sterk
hoofdwachtwoord, voor een ijzersterke beveiliging.
Gebruik je nog een extra beveiligingslaag, de zogenoemde tweefactor
authenticatie, dan heb je een waar digitaal Fort Knox. Bij tweefactor
authenticatie voeg je naast je wachtwoord een tweede inlogmiddel
toe, zoals bij internetbankieren. Meestal een code via een app, zoals
Google- of Microsoft Authenticator. Mocht een hacker je wachtwoord
achterhalen, dan kan hij er alsnog niets mee.
Dat je alleen zelf het hoofdwachtwoord weet, betekent wel dat je dit écht
niet moet vergeten. Een aantal managers heeft een lokaal opgeslagen
herstelwachtwoord, maar in veel gevallen ben je de toegang kwijt. De
softwaremaker kan niet bij de inhoud van je kluis en kan het hoofd-
wachtwoord dus niet resetten.
Zo kies je een sterk wachtwoord

Wachtwoorden van websites en zeker die van je wachtwoord-
manager moeten sterk zijn. Hackers kunnen met snelle appara-
tuur soms heel rap miljoenen wachtwoorden proberen. Sterke
wachtwoorden zijn unieke combinaties van letters, cijfers en
speciale karakters. Minimaal 12 tekens, maar liever langer. Ook
veilig en makkelijker te onthouden zijn wachtzinnen van mini-
maal 4 liefst willekeurige woorden. Dus geen makkelijk te raden
zin. Met extra cijfer(s) en speciaal teken maak je ze nog sterker.
Verbeterpunten
Waarom scoren de wachtwoordmanagers in onze test niet allemaal
een 10 voor veiligheid? We beoordelen de veiligheidsprocedures en de
standaard- en optionele instellingen. Die zijn niet altijd optimaal.
Zo vinden wij het een pre als softwaremakers zich laten controleren door
een extern beveiligingsbedrijf en goedwillende hackers aanmoedigen
hun product te testen. Qua instellingen is het veiliger dat een wacht-
woordmanager zichzelf vrij snel uitlogt na gebruik. Dus niet pas bij het
sluiten van de browser of pc. Standaard is dat niet altijd zo ingesteld. Al
is dit vooral belangrijk in een situatie waarbij anderen snel even onge-
merkt achter je nog ingelogde apparaat kunnen gaan zitten.
Ook het advies om tweefactorauthenticatie in te schakelen en te waar-
schuwen bij zwakke wachtwoorden kan soms beter. Zo laat Dashlane
enkele steken vallen bij het kiezen van een hoofdwachtwoord: acht
tekens zijn genoeg en Dashlane waarschuwt niet voor zwakke keuzes
als hallo123. Een metertje dat aangeeft hoe sterk het hoofdwachtwoord
is ontbreekt ook. Bovendien zit er geen limiet op het aantal pogingen om
het hoofdwachtwoord te raden of kraken. Gelukkig heb je als gebruiker
hier wel invloed op. Kies je een sterk hoofdwachtwoord en schakel je
tweefactorauthenticatie in, dan is Dashlane net zo veilig als de andere
goed scorende wachtwoordmanagers.
Cloud of lokaal?
Ook vertrouwen speelt een rol bij de keuze van een wachtwoordmanager,
net als bij veel digitale apparaten en diensten. Standaard slaan de meeste
de versleutelde wachtwoordenkluis op in hun eigen online (cloud)opslag.
Ook al kun je alleen zelf bij de inhoud ervan, misschien kies je liever zelf
de opslaglocatie. Bij 1Password heb je daarin meer vrijheid dan bij andere
hoog scorende wachtwoordmanagers. Hij ondersteunt de opslagdien-
sten Dropbox en iCloud. De kluis lokaal opslaan kan ook. KeePass heeft
zelfs alleen deze laatste mogelijkheid. Lokaal opslaan betekent wel dat
je zelf moet regelen hoe nieuwe en gewijzigde wachtwoorden naar je
smartphone en andere apparaten worden doorgezet. Dat kan lastig zijn.
Voor de gemiddelde gebruiker is de (standaard) online opslaglocatie dan
ook aan te raden: veilig genoeg én eenvoudig.
Digitaal 95
2
Vervoer &
Verzekeringen
Vervoer & Verzekeringen 97

Aansprakelijkheidsverzekeringen
Een aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren vergoedt schade

bij anderen waarvoor je aansprakelijk bent. Logisch. Maar soms vergoedt
zo’n verzekering meer.
Harm Kruizinga en zijn vrouw passen regelmatig op bij hun dochter
Patricia. Op een dag rijdt Kruizinga’s vrouw tijdens het oppassen op de
fiets van haar dochter naar de snackbar. Hoewel zij de (onverzekerde
fiets met dubbel slot vastzet, wordt hij toch gestolen. In overleg stelt
Patricia haar moeder aansprakelijk. Kruizinga gaat ervan uit dat
Nationale-Nederlanden, waar zij via volmachtskantoor DAK hun verze-
keringen hebben lopen, de gestolen fiets vergoedt. In de polisvoorwaar-
den heeft hij gezien dat zijn aansprakelijkheidsverzekering voor parti-
culieren (AVP) onder meer beschikt over een oppas- en logeerclausule:
‘Indien de verzekerde schade toebrengt aan een ander tijdens logeren
en oppassen, zonder dat die verzekerde daarvoor aansprakelijk is, kan
eveneens een beroep op deze verzekering worden gedaan voor vergoe-
ding van de door de benadeelde geleden schade’. Ook aan de verdere
voorwaarden meent Kruizinga te hebben voldaan. Bijvoorbeeld dat er
geen beroep is gedaan op een andere verzekering en dat het ontstaan
van de schade niet te wijten is aan eigen schuld van de benadeelde.
Toch wijst tot zijn grote teleurstelling Nationale-Nederlanden de claim
af. Volgens de behandelaar van de verzekeraar valt mevrouw Kruizinga
eigenlijk niets te verwijten en is zij dus niet aansprakelijk voor de geleden
schade. Na tussenkomst van de Consumentenbond besluit Nationale-
Nederlanden – na veel vijven en zessen – uiteindelijk de schade alsnog
te vergoeden, ‘uit coulance’.
Lastige puzzel
De situatie van de familie Kruizinga ís ook een lastige puzzel. Een aan-
sprakelijkheidsverzekering is primair bedoeld voor schade bij anderen
waarvoor de verzekerde aansprakelijk is. Daarvoor moet sprake zijn van
een onrechtmatige daad door jezelf of een medeverzekerde. En waarbij
schade is ontstaan als gevolg van die daad. Maar er zijn situaties waarin
wettelijke aansprakelijkheid ontbreekt, en je je toch moreel verplicht
voelt de schade te vergoeden. Zoals bij de familie Kruizinga: mevrouw
had zelf geen schuld aan de diefstal van de fiets, maar voelde zich toch
verantwoordelijk.
En bijvoorbeeld ook als je schade veroorzaakt bij een vriend die je helpt
met verhuizen. Of aan een toeschouwer tijdens het sporten. Om deze
schades te dekken, kunnen verzekeraars een speciale clausule in hun
voorwaarden opnemen.
De verschillen
Aansprakelijkheidsverzekeringen lijken nogal op elkaar. Ze verschillen
met name in de dekking van situaties waarin wettelijke aansprakelijk-
heid ontbreekt. Wij beoordelen ze natuurlijk op meer punten, maar de
schadevergoeding in deze bijzondere situaties bepaalt voor een belang-
rijk deel ons Testoordeel.
Slim kiezen
Kies een verzekering met een dekking die bij je situatie past.
Wie niet sport, heeft geen dekking voor sport en spel nodig.
En wie geen (klein)kinderen heeft, kan goed zonder uitgebreide
oppasclausule. Deze extra dekkingen zitten in de premie
verwerkt. Toch zijn er ook voordelige aansprakelijkheids
verzekeringen met een zeer uitgebreide dekking, zoals die van
United Insurance. Singles zijn behoorlijk voordelig uit bij
Lemonade, hondenbezitters juist een stuk duurder bij een
andere nieuwkomer, Rhion. 60-plussers krijgen flinke premie-
kortingen bij Rhion, Allianz Direct en Inshared. Sterker nog: als
65-plusser betaal je bij Inshared in veel gevallen het minst.
Vriendendienst
Wettelijk gezien ben je niet snel aansprakelijk voor schade die je veroor-
zaakt tijdens een vriendendienst als klussen of verhuizen. De vriend of
vriendin weet immers dat je geen professioneel klusser of verhuizer bent
en accepteert daarmee een verhoogd risico. Bij schade vindt een rech-
ter het dan al snel een ongelukkige samenloop van omstandigheden.
Aegon neemt dat als enige verzekeraar heel letterlijk: die dekt schade

Aansprakelijkheidsverzekeringen
es
’s)
ati
te
n
ro
en ag
itu
isi
n
re
eu
lle
ev
en dr
ge
st
els
pu
ien
ljo be
lo
nj
sp
ar
el
es
n/
nd
va
mi erd
de
ra
en
sse
nd
ke
de
en
or
(in k
t-
lee
rze
rze
pa
sto
ien
ull
or
Op
Ge
Ve
Sp
Sp
Ve
Te
Vr
Maximale uitkering
1 Centraal Beheer 8,4 €1,5/€2,5 €25.000 €25.000 €25.000 €25.000 €0
2 FBTO 8,4 €1,5/€2,5 €25.000 €25.000 €25.000 €25.000 €0
3 ZLM 8,4 €2,5 €25.000 €25.000 €25.000 €25.000 €0
4 ASR met Sterdekking 8,3 €1,25/€2,5 €25.000 €25.000 verz. bedrag €12.500 €0
5 Ohra 8,2 €1,25/€2,5 €25.000 €25.000 €25.000 €25.000 €0
6 Vereniging Eigen Huis 8,2 €2,5 €25.000 €25.000 €25.000 €25.000 €1000
7 Interpolis 8,1 €2,5 €25.000 €25.000 €25.000 €25.000 €0
8 Rhion 8,1 €5 €25.000 €25.000 €100.000 €25.000 €0
9 United Insurance 8,1 €1,25/€2,5 €25.000 €25.000 €25.000 €25.000 €0
10 ABN Amro 8,0 €1,25/€2,5 €25.000 €25.000 €25.000 €25.000 €0
11 Lemonade 7,7 €1,25/€2,5 €25.000 €0 €25.000 €25.000 €0
12 ASR 7,6 €1,25/€2,5 €12.500 €12.500 verz. bedrag €0 €0
13 ING 7,6 €1,25/€2,5 €25.000 €25.000 €25.000 €25.000 €0
14 Lancyr 7,6 €1,25/€2,5 €12.500 €12.500 €12.500 €12.500 €12.500
15 Klaverblad 7,3 €1,25/€2,5 verz. €25.000 €0 €0 €0
bedrag
16 Unigarant 7,1 €2,5 €12.500 €15.000 €12.500 €12.500 €0
17 Nationale-Nederlanden (direct) 7,0 €1/€2,5 €12.500 €12.500 €12.500 €12.500 €0
18 Univé 6,9 €2,5 €12.500 €12.500 €12.500 €12.500 €0
19 ANWB 6,8 €2,5 €12.500 €15.000 €12.500 €12.500 €0
20 Aegon 6,6 €1,25/€2,5 €0 €12.500 €0 €0 €0
21 InShared 6,5 €1,5 €15.000 €15.000 €0 €15.000 €0
22 Allianz 6,4 €1,25/€2,5 €12.500 €12.500 €12.500 €0 €0
23 Aon 6,4 €1,5/€2,5 €12.500 €12.500 €0 €0 €0
24 Allianz Direct 6,2 €2,5 €15.000 €15.000 €15.000 €0 €0
25 SNS 6,2 €1,25 €25.000 €20.000 €0 €0 €1000
26 Ditzo 6,0 €1,25/€2,5 €12.500 €12.500 €0 €0 €0
27 Goudse 6,0 €1,25/€2,5 €15.000 €15.000 €0 €0 €0
28 Hema 6,0 €1,5 €7.500 €12.500 €0 €0 €0
Beste uit de Test Beste Koop • Hema en InShared hebben standaard een eigen risico van €100.
• Peildatum 1 maart 2021. • De premies zijn berekend voor een (hoofd)verzekerde van 51 jaar in
• Bij gelijke Testoordelen zijn de verzekeraars op alfabetische volg het Zeeuwse Yerseke.
orde gerangschikt. • ZLM is alleen actief in Zeeland en Noord-Brabant.
• Jaarpremies afgerond op hele euro’s en inclusief 21% • ABN Amro- en ING-verzekeringen zijn alleen af te sluiten met een
assurantiebelasting. betaalrekening van die bank.
• De premies zijn zo veel mogelijk gebaseerd op een verzekerd • Leden van de ANWB krijgen premiekorting.
bedrag van €1,25 miljoen en een eigen risico van €0. • De premies van Rhion zijn zonder hond.

tijdens een vriendendienst alleen als je
n)
re
d(e
daarvoor aansprakelijk bent, tot €12.500.
kin
n
taa dere
et
on eren Aegon zet er in zijn polisvoorwaarden zelf
em
n
lee r ki
e
d
nd
nd
Ste kin
e
bij: ‘Wettelijk gezien bent u niet snel aan-
taa
d
et
ns
ns
lm
lz
lee
Ste
sprakelijk voor schade veroorzaakt tijdens

Al
Al
Jaarpremies
een vriendendienst. Je klust op het risico
€78 €60 €78 €39
van de benadeelde.’
€88 €46 €88 €31
€48 €48 €48 €36
Andere verzekeraars zijn ruimhartiger.
€ 97 € 97 € 97 € 65 Zij vergoeden de schade ook als je aan-
€63 €52 €58 €36 sprakelijk zou zijn geweest als het níet om
€67 €58 €63 €40 een vriendendienst ging. De schade mag
€104 €70 €104 €42 daarbij niet (mede) de schuld zijn van die
€ 82 € 61 € 76 € 41 vriend. De uitkering varieert van maxi-
€43 €40 €40 €25 maal €7500 (Hema) tot het gehele verze-
€73 €67 €73 €43
kerde bedrag (Klaverblad).
€75 €67 €75 €33
€82 €82 €82 €50
Oppas of logé
€71 €71 €71 €43
Of je nu gezinsdekking hebt of alleen-
€73 €50 €73 €40
€65 €65 €65 €40 staandedekking, logés zijn altijd meever-
zekerd op een AVP. De schade die zij bij
€81 €81 €81 €49
anderen veroorzaken, is dus standaard
€92 €67 €87 €48
gedekt. Voor schade die logés aan je eigen
€75 €65 €75 €46
€65 €65 €65 €39
spullen toebrengen, geldt geen wettelijke
€83 €68 €76 €45 aansprakelijkheid. Ook niet als je eigen
€69 €62 €69 €31 kind bij een ander thuis iets kapotmaakt.
€97 €85 €97 €61 De redenering hierbij is dat ouders, als ze
€51 €51 €51 €34 bijvoorbeeld een schoolvriendje van hun
€90 €77 €90 €54 kind bij hen thuis laten spelen, het risico
€64 €64 €64 €36 aanvaarden dat er tijdens het spelen iets
€82 €62 €74 €48
sneuvelt. Toch kun je deze schade claimen
€91 €68 €73 €41
op de aansprakelijkheidsverzekering als
€65 €48 €56 €39
die een oppasclausule heeft. Voorwaarde
is wel dat de schade is geleden door degene
bij wie wordt gelogeerd of opgepast. Of er
echt een vergoeding volgt, hangt af van
de situatie. De verzekeraar zal eerst beoor-
delen of de schade mede het gevolg is van

iets dat de oppas kan worden aangerekend. Stel, de oppas geeft aan
jonge kinderen bij haar thuis een schaar en gaat zelf naar de keuken.
Bij terugkomst is er in haar tafelkleed geknipt. Een verzekeraar is dan
niet gauw geneigd uit te keren.
+
Centraal Beheer/FBTO
Aansprakelijkheidsverzekering
particulieren (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,4
Richtprijs: €78/€88 per jaar (gezin met kinderen)
Centraal Beheer en FBTO – ze vallen onder Achmea – scoren
goed met hun vergoedingen in situaties waarin wettelijke
aansprakelijkheid ontbreekt. Ook schade veroorzaakt door je
huis, bijvoorbeeld door een dakpan die van je dak waait, wordt
ruimhartig vergoed.
ZLM Aansprakelijkheidsverzekering
particulieren (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,4
Richtprijs: €48 per jaar (gezin met kinderen)
Ook ZLM krijgt een hoog Testoordeel door z’n ruime
vergoedingen in situaties zonder wettelijke aansprakelijkheid.
De verzekeraar – actief in Zeeland en Noord-Brabant – helpt
daarnaast als enige gratis bij het verhalen van verkeersschade
waarbij je als fietser of voetganger betrokken bent.
United Insurance Aansprakelijkheidsverzekering

particulieren (Beste Koop)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €43 per jaar (gezin met kinderen)
Al jaren bewijst United Insurance dat een AVP met prima voorwaar-
den niet veel hoeft te kosten. Deze verzekeraar laat alleen wat
punten liggen bij de vergoeding van schade door onroerend goed.

Sport en spel
Ook bij sporten spelsituaties zal een verzekeraar sneller stellen dat er
sprake is van een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Wie
aan een sport of een spel meedoet, accepteert nu eenmaal een verhoogd
risico op schade. Dat geldt ook voor toeschouwers. Zo kun je het een
amateurhonkballer moeilijk aanrekenen dat hij een bal met grote snel-
heid wegslaat en daarbij per ongeluk de bril van iemand in het publiek
kapotmaakt.
Met andere woorden: je bent bijna nooit aansprakelijk voor de schade,
als deze binnen het normale spelverloop en de geldende spelregels wordt
toegebracht. De genoemde honkbalspeler kan zich natuurlijk wel mo-
reel verplicht voelen de schade van de toeschouwer te vergoeden. Dan
is het te hopen dat zijn aansprakelijkheidsverzekering een sporten
spelclausule heeft. Daarmee wordt de schade tot een maximumbedrag
(doorgaans €12.500 of €25.000) vergoed. Mits de benadeelde geen mede-
sporter is en zelf geen schuld heeft aan de schade.
Geleende spullen
Stel, de boormachine die je van de buurman hebt geleend gaat kapot
terwijl je hem gebruikt. Deze zogenoemde opzichtschade wil je graag
vergoeden. Maar ook in dit geval is er geen wettelijke aansprakelijkheid.
De redenering is dat de boormachine net zo goed kapot had kunnen
gaan als de buurman hem zelf had gebruikt. Dit voelt natuurlijk heel
onbevredigend.
Gelukkig zijn opzichtschades, zoals hierboven, bij vrijwel alle aanspra-
kelijkheidsverzekeraars gedekt tot een bepaald maximumbedrag. Voor-
waarde is dat er geen financiële vergoeding tegenover het gebruik stond.
Veroorzaak je schade aan iets dat je hebt gehuurd van een particulier,
dus tegen betaling? Dan wordt dit uitsluitend vergoed (tot €12.500) bij
de AVP met Sterdekking van ASR. Schade aan onder meer geleende
auto’s of boten en door verlies van betaalmiddelen wordt nooit vergoed.
De Amerikaanse nieuwkomer Lemonade heeft als enige verzekeraar
alle opzichtschades uitgesloten in zijn Nederlandse product. Lemonade
zegt dit in 2021 opnieuw te gaan beoordelen. Dat geldt overigens ook
voor letselschade die de ene verzekerde (per ongeluk) aan de andere
toebrengt. Bij alle andere aanbieders is deze ‘onderlinge aansprakelijk-
heid’ wel gedekt.

Een bijzondere situatie is er bij een gehuurde vakantiewoning. Hoewel
tegenover het gebruik wel een financiële vergoeding staat, is schade
waarvoor je als huurder aansprakelijk bent vaak toch gedekt. Dat geldt
bij alle verzekeraars – inclusief Lemonade – voor brandschade aan het
huisje en de inboedel. Alleen bij ABN Amro is de uitkering maximaal
€75.000. Waterschade wordt door de meeste verzekeraars ook vergoed,
maar niet door Allianz, Allianz Direct, ANWB, de Goudse, ING, SNS,
Unigarant en Univé. Let op: Centraal Beheer, FBTO, Interpolis en SNS
vergoeden gedekte schade alleen bij vakantiehuisjes in het buitenland.
Spullen van visite

Wie per ongeluk iets kapotmaakt van visite, is doorgaans aansprakelijk
voor de schade. En kan dus een beroep doen op de AVP. Maar er zijn si-
tuaties waarin er geen wettelijke aansprakelijkheid is. Denk bijvoorbeeld
aan een vriendin die haar telefoon even op de vloer aan de oplader legt,
waarna je op de telefoon gaat staan. Eigen schuld van die vriendin, zegt
de wetgever dan. Maar enkele verzekeraars vergoeden ook de schade
van bezoekers in of bij je woning als je hier niet voor aansprakelijk bent,
zoals in dit geval. SNS en Vereniging Eigen Huis doen dat tot maximaal
€1000, Lancyr zelfs tot €12.500.
Kijk voor alle informatie over aansprakelijkheidsverzekeringen op

consumentenbond.nl/aansprakelijkheidsverzekering.
Autokosten
Consumentengids november 2020
De grootste kostenposten van een auto zijn de afschrijving en de brand-

stof. Na jaren van stijging zagen we de literprijs van alle brandstoffen
vanaf maart 2020 dalen. De reden was zonneklaar: de coronacrisis.
Opeens stond er nergens meer een file en was er geen kip bij het tank-
station. Het positieve voor de portemonnee: betaalde je in 2019 ge-
middeld nog €1,65 voor een liter Euro95 (bron: CBS), in 2020 was de
gemiddelde prijs €1,57. Het laagste punt was in april 2020, toen kostte

een liter €1,47. Bij diesel is het beeld hetzelfde. Daar zakte de gemiddelde
prijs per liter van €1,36 in 2019 naar €1,27 in 2020. In mei 2020 lag de
prijs zelfs even op €1,20.
De verbruikskosten
Voor de totale verbruikskosten rekenen we met het verbruik volgens de
Ecotest. Dat is een praktijktest van onze zusterorganisaties. Is er geen
Ecotest beschikbaar voor een type auto, dan rekenen we met de fabrieks
opgave plus 25%.
Voor plug-in hybrides (auto’s ‘met een stekker’) en volledig elektrische
auto’s zijn de laadkosten ondoorzichtiger geworden. Thuis laden blijft
natuurlijk het goedkoopst, al zit je wel met hoge installatiekosten. Maar
als je zonnepanelen hebt, ‘tank’ je bijna gratis.
Moet je voornamelijk bij openbare palen laden, dan is het zaak je goed
te verdiepen in de prijsstructuur. Van belang is of je een abonnement
hebt en hoe en vooral hoeveel er wordt afgerekend.
Laden bij een snellader – als je auto daarvoor geschikt is – kost soms
drie keer zoveel per kWh als bij een reguliere lader.
Prijs tweedehands
De coronacrisis heeft een tweede effect: nu forensen weer vaker naar
het werk willen en liever niet met mondkapje in de trein zitten, gaan ze
vaak op zoek naar een tweedehandsauto. Dat drijft de prijzen op. Een
gunstige ontwikkeling als je al een auto hebt, maar ongunstig als je er
juist een wilt kopen. Autodataleverancier Autotelex heeft ook dit jaar
de waardes van vijf en tien jaar oude auto’s bepaald. Op basis daarvan
kunnen wij de kilometer- en maandkosten van een nieuwe en een ge-
bruikte auto berekenen. Daarbij gaan we uit van 15.000 km rijden per
jaar en vijf jaar gebruik. Voor de gebruikte auto is het bouwjaar dan 2015
en de kilometerstand 75.000.
De dieselauto komt meer en meer onder druk te staan. Rijden op d
iesel
was gunstig bij veel kilometers, maar vooral door de opkomst van
milieuzones in binnen- en buitenland worden kopers huiverig. Door
de hoge MRB (motorrijtuigenbelasting oftewel ‘wegenbelasting’) moet
je erg veel kilometers maken om profijt te hebben van de lage brandstof-
prijs en het lagere verbruik. En als je dan (zelfs met een redelijk moderne
diesel) sommige steden niet meer in mag rijden…

Autokosten per autotype
ikt
w
ru
ieu
eb
dn
dg
an
an
ma
ma
pe
er
er
s
rij
ty
np
np
wp
&
ste
ste
to
rk
eu
Mo
Me
Ko
Ko
Ni
Audi A1 (2010-2018) 1.2 TFSI Attraction b €19.490 €380 €350
Audi A3 (2012-heden) 1.2 TFSI Attraction b €26.140 €440 €380
Audi A4 (2015-heden) 1.4 TFSI Pro Line b €45.600 €760 €480
BMW 1-serie (2011-heden) 114i EDE Business b €27.985 €530 €390
BMW 2-serie 218i b €29.484 €550 €440
BMW 3-serie (2012-heden) 320i Executive b €42.241 €740 €530
BMW 5-serie (2010-heden) 520d Executive d €56.240 €1.000 €680
BMW i3 Basis 22 kWh e €35.835 €440 €330
BMW X1 (2016-heden) 2.0i sDrive b €44.739 €720 €520
Citroën C1 (2014-heden) 1.0 e-VTi Feel b €12.580 €330 €270
Citroën C3 (2009-2017) 1.0 PureTech Attraction b €13.740 €340 €290
Fiat 500 1.2 Lounge b €14.995 €360 €310
Fiat Panda (2012-heden) 1.2 Edizione Cool b €11.945 €300 €270
Ford Ecosport 1.0 EcoBoost Titanium b €21.695 €460 €390
Ford Fiesta VI (2008-2017) 1.25 Titanium b €15.600 €400 €320
Ford Fiesta VII (2017-heden) 1.0 EcoBoost Titanium b €19.415 €420
Ford Focus (2010-2018) 1.0 EcoBoost Titanium b €25.250 €520 €390
Ford Focus (2018-heden) 1.0 EcoBoost Titanium Business b €27.025 €520
Hyundai i10 (2013-2019) 1.0i i-Motion Comfort b €12.295 €330 €300
Hyundai i20 (2014-heden) 1.2i i-Drive b €13.495 €320 €280
Hyundai Ioniq Comfort EV e €33.067 €410 €310
Kia Ceed (2018-heden) 1.0 T-GDi Comfortline b €23.450 €490
Kia Niro DynamicLine 64kWh e €43.970 €530 €370
Kia Niro 1.6 GDi Hybrid ComfortLine h €26.540 €460 €370
Kia Picanto (2011-2017) 1.0 CVVT ISG Airco b €9.495 €270 €270
Kia Picanto (2017-heden) 1.0 CVVT EconomyPlusLine b €12.215 €310
Kia Rio (2011-2017) 1.2 CVVT Comfort Pack b €14.090 €360 €330
Kia Stonic 1.2 MPi ComfortPlusLine Navigator b €20.785 €440
Mazda 2 (2014-heden) 1.5 Skyactiv-G S b €15.700 €360 €330
Mazda CX-5 (2012-2017) 2.0 TS 2WD b €30.390 €530 €460
Mazda CX-5 (2017-heden) 2.0 SkyActiv-G 165 TS+ b €37.500 €650
Mercedes-Benz A-klasse (2012-2018) 180 Ambition b €31.390 €580 €430
Mercedes-Benz B-klasse (2011-heden) 180 Ambition b €28.985 €490 €440
Mercedes-Benz C-klasse (2014-heden) 180 Ambition b €40.990 €690 €480
Mercedes-Benz CLA180 BlueEFF. Ambition b €35.490 €570 €460
Mercedes-Benz S-klasse 350 BlueTEC Prestige d €109.514 €1.700 €1.040
Mini Countryman 1.6 One Chili b €28.055 €560 €450
Mini One (2014-heden) 1.2 One b €19.990 €430 €370
Mitsubishi Outlander 2.0 PHEV Executive Edition h €43.990 €740 €500
Mitsubishi SpaceStar (2013-heden) 1.0 Cool+ b €11.980 €310 €270
Nissan Leaf Acenta 30kWh e €35.245 €520 €270
Nissan Micra (2017-heden) 1.0L Visia+ b €16.458 €390
Nissan Qashqai (2014-heden) 1.2 Tekna b €29.850 €530 €460
Opel Ampera-e Business executive e €35.999 €450
Opel Astra 'K' (2015-heden) 1.0 Business+ b €21.924 €470 €370
OpelCorsa 'D' (2006-2014) 1.0-12V Business b €14.995 €340
Opel Corsa 'E' (2014-heden) 1.0 Turbo Business+ b €17.299 €420 €330
Opel Crossland 1.2 Turbo 130pk Innovation b €26.404 €530 €420

ikt
w
ru
ieu
eb
dn
dg
an
an
ma
ma
pe
er
er
s
rij
ty
np
np
wp
&
ste
ste
to
rk
eu
Mo
Me
Ko
Ko
Ni
Opel Grandland 1.2 Turbo Online Edition b €29.804 €530
Opel Karl 1.0 ecoFLEX Edition b €12.299 €320 €290
Peugeot 107 1.0 Active b €10.570 €260
Peugeot 108 (2014-heden) 1.0 e-VTi Active b €12.530 €320 €270
Peugeot 2008 1.2 PureTech Style b €22.559 €470 €380
Peugeot 208 1.2 VTi Active b €16.970 €370 €280
Peugeot 3008 (2016-heden) 1.2 PureTech Active b €32.070 €560 €440
Peugeot 308 1.2 PureTech Blue Lease b €22.220 €460 €370
Peugeot 5008 (2017-heden) 1.2 PureTech Active b €34.520 €570
Renault Captur 0.9 TCe Expression b €18.390 €410 €370
Renault Clio III (2005-2013) 1.2 TCe Collection b €16.090 €340
Renault Clio IV (2012-heden) 0.9 TCe Dynamique b €18.490 €410 €340
Renault Mégane (2008-2012) 1.6 Expression b €21.490 €410
Renault Mégane (2012-heden) 1.2 TCe Expression b €22.690 €410
Renault Twingo (2014-heden) 1.0 SCe Collection b €13.100 €350 €300
Seat Arona 1.0 TSI Style Launch Edition b €19.450 €420
Seat Ateca 1.0 EcoTSI Style b €29.260 €540 €450
Seat Ibiza (2008-2017) 1.2 Reference b €14.095 €370 €300
Seat Leon (2012-heden) 1.0 EcoTSI Reference b €22.710 €480
Skoda Fabia (2015-heden) 1.2 TSI Ambition b €17.660 €400 €330
Skoda Karoq 1.0 TSI CleverEdition b €28.165 €510 €430
Skoda Kodiaq 1.4 TSI Ambition b €32.535 €590
Skoda Octavia 1.2 TSI Greentech Elegance b €27.090 €520 €400
Suzuki Ignis 1.2 Comfort b €14.505 €330
Suzuki Swift (2016-heden) 1.2 Comfort b €14.705 €350
Tesla Model3 Long Range RWD e €53.000 €620 €430
Tesla ModelS 75D Base e €89.100 €960 €740
Toyota Auris (2007-2013) 1.8 Full Hybrid Aspiration h €22.990 €370
Toyota Auris (2013-2019) 1.8 Hybrid Aspiration h €28.270 €520 €400
Toyota Aygo (2014-heden) 1.0 VVT-ix b €10.650 €290 €260
Toyota C-HR 1.2 Dynamic b €28.670 €530 €410
Toyota Corolla 1.8 Hybrid Active h €29.442 €530 €400
Toyota RAV4 2.0 VVTi Dynamic 2WD b €31.680 €610 €420
Toyota Yaris (2011-heden) 1.0 VVT-i Comfort b €11.420 €300 €290
Volkswagen Golf VI (2008-2012) 1.2 TSI Highline b €28.650 €550 €430
Volkswagen Golf VII (2012-heden) 1.6 TDI Highline BlueMotion d €29.185 €610 €470
Volkswagen Golf VII (2012-heden) 1.2 TSI Highline b €26.690 €500 €380
Volkswagen Passat 1.4 TSI Comfortline b €36.775 €680 €460
Volkswagen Polo 1.2 TDI BlueMotion Comfortline d €17.490 €410 €360
Volkswagen Polo 1.0 MPI Comfortline b €17.965 €410 €350
Volkswagen Tiguan (2016-heden) 1.4 TSI Comfortline b €32.875 €580 €470
Volkswagen T-Roc 1.5 TSI Style b €29.230 €520 €440
Volkswagen Up! 1.0 BMT high up! b €14.370 €340 €290
Volvo V40 (2012-heden) 1.6 T3 Momentum b €29.795 €560 €450
Volvo V60 (2010-2018) 2.4 D6 AWD Plug-In Hybrid Summum hd €63.995 €1.260 €720
Volvo XC40 1.5 T3 Momentum b €42.095 €730 €570
Volvo XC60 (2017-heden) 2.0 D4 AWD Momentum d €63.915 €1.170 €630
b=benzine, d=diesel, e=elektrisch, h=(plug-in) hybride

De goedkoopste
De goedkoopste auto in ons onderzoek is de Toyota Aygo 1.0,
met als nieuwprijs €10.500. De Aygo kost jaarlijks zo’n €3500.
Ter vergelijking: de duurste auto (de Mercedes-Benz S 350
BlueTEC, zie hieronder) kost bijna het zesvoudige.
Aanschafprijs €10.650
Totale kosten per jaar bij 5 jaar gebruik en 15.000 km/jaar €3.490
Waarvan:
afschrijving €1.000
brandstofkosten €1.180
motorrijtuigenbelasting €250
verzekering (allrisk, 50% no claim) €530
onderhoud en banden €530
Exclusief rente bij financiering €240
De duurste
De duurste auto in dit onderzoek is de Mercedes-Benz S 350
BlueTEC, een dieselauto van bijna €110.000. De S-klasse kost
jaarlijks meer dan €20.000. Vooral de afschrijving is gigantisch:
alleen al daarvan kun je vier Aygo’s rijden.
Aanschafprijs €109.514
Totale kosten per jaar bij 5 jaar gebruik en 15.000 km/jaar €20.450
Waarvan:
afschrijving €13.160
brandstofkosten €1.150
motorrijtuigenbelasting €2.320
verzekering (allrisk, 50% no claim) €2.350
onderhoud en banden €1.470
Exclusief rente bij financiering €2.540

Elektrische auto’s
Wil je een gebruikte elektrische auto kopen, dan zul je ontdekken dat
de spoeling dun is. De ‘oudste’ is de Tesla Model S, maar die is voor de
particuliere koper nog steeds niet interessant. De nieuwprijzen van
bijvoorbeeld de Hyundai Kona en Kia Niro waren veel lager, maar die
zullen over een paar jaar pas als tweedehands op de markt komen. Je
ziet wel dat de kilometerkosten van nieuwe en gebruikte elektrische
auto’s erg meevallen, zeker omdat je er geen motorrijtuigenbelasting
voor hoeft te betalen. Bij plug-in hybrides speelt de korting van 50% op
de motorrijtuigenbelasting een grote rol. Deze korting blijft vooralsnog
gelden tot en met 2025, dus het is slim om te kijken of je een gunstig
geprijsde plug-in hybride kunt vinden.
De meestverkochte
De Volkswagen Polo was van alle merken en typen de
bestverkochte auto in de laatste tien jaar. We berekenden
de kosten van een 1.0 Comfortline, zowel nieuw als gebruikt.
De occasion van vijf jaar oud (vraagprijs €9500) kost zo’n
€700 per jaar minder dan de nieuwe. De stijgende reparatie-
en onderhoudskosten wegen niet op tegen de veel lagere
afschrijving.
Nieuw Gebruikt
Aanschafprijs €17.965 €9.500
Totale kosten per jaar bij 5 jaar gebruik en 15.000 km/jaar €4.870 €4.190
Waarvan:
afschrijving €1.690 €780
brandstofkosten €1.480 €1.480
motorrijtuigenbelasting €420 €420
verzekering (allrisk, 50% no claim) €680 €490
onderhoud en banden €600 €1.020
Exclusief rente bij financiering €420 €220

Automankementen
Het gemiddeld aantal kilometers dat we per jaar rijden, daalt al jaren. We
rekenen voor de autokosten nu met 15.000 kilometer per jaar. Tussen juli
2019 en juli 2020 lag dit gemiddelde aantal kilometers veel lager. Over
deze periode vroegen we ons autopanel, uitgebreid met andere geïnte-
resseerden via sociale media, naar de ervaringen met hun auto. In ons
vorige onderzoek was de groep die minder dan 5000 kilometer per jaar
reed nog 10%, nu is dat 35%. Zij hebben natuurlijk vooral in de maanden
maart tot en met juni bijna geen kilometers gemaakt. Toch zijn er in deze
groep twee auto’s die meerdere keren kampten met een groot probleem.
Bij een Peugeot 206+ van 10 jaar oud vergoelijkt de eigenaar de pech
gevallen nog met ‘bij zo’n oude auto horen nu eenmaal wat storingen’.
Maar ook een slechts drie jaar oude Citroën C3 kreeg een keur aan bran-
dende rode lampjes door storingen in het zogenoemde motormanage-
ment. Dat betekende direct stoppen en wéér de pechhulp bellen.
Opvallend
We hebben helaas wat minder enquêtes teruggekregen dan de vorige
keer: 8000 in plaats van 10.000. Daardoor kunnen we niet over alle
merken en type auto’s uitspraken doen. En voor sommige typen was
de respons te gering om een rapportcijfer te kunnen berekenen. Wel
opvallend: we kregen een melding van een Lamborghini Urus-bezitter,
een dure SUV van bijna €300.000. Hij meldt alleen een storing aan het
infotainmentsysteem… Andere opvallende ervaringen gaan over een
Peugeot Kisbee (een 50 cc-scooter) en een Poessl KW 22. Dat blijkt een
camper op basis van een Citroën-bestelwagen te zijn.
Kijken we naar alle ingevulde enquêtes, dan blijft het percentage auto’s
zonder enig incident stabiel op 74. Dat is naast regulier onderhoud na-
tuurlijk. De overige 26% heeft wel één of meerdere problemen gehad.
Die hebben we naar zwaarte gewogen (zie het kader Ons onderzoek).
Azië in de top
De meeste merken houden hun positie in de betrouwbaarheidslijst
redelijk vast. Maar er zijn ook wat opvallende verschuivingen, in goede

en in slechte zin. De Japanse en Koreaanse merken scoren weer bijna
allemaal goed, met een 7,5 of hoger. Van de merken in de top-10 komen
er 8 uit Azië, met als koploper Lexus, het luxemerk van Toyota. Nissan
is de uitzondering op de regel. Dit merk daalt van plek 11 vorig jaar naar
nummer 17. Dat komt vooral door de Qashqai, die al jaren in groten ge-
tale de showroom verlaat. Veel Qashqai-rijders melden dat ze door een
onwillige accu direct pechhulp moesten inschakelen. Zij wijten dit aan
‘de accu van zusterbedrijf Renault, die Nissan in de auto monteerde’.
Navraag bij Nissan leert dat het gaat om accu’s van het merk Fiamm
die vaak bij Renault-motoren gemonteerd worden. Nissan is eind 2016
overgestapt naar het merk Varta. Sindsdien is er volgens de fabrikant
een flinke teruggang in het aantal auto’s met problemen. Heb je een
Qashqai met een Fiamm-accu, ga dan langs bij de Nissan-dealer en
kaart het probleem aan. Wellicht kan er met korting een Varta-accu
ingezet worden.
Ons onderzoek
Jaarlijks houden we een enquête onder automobilisten met een
maximaal tien jaar oude auto. We vragen of ze het afgelopen
jaar mankementen hebben gehad. Als een reparatie kon wach-
ten, weegt dat het minst zwaar mee (20%). Was het probleem
zo groot dat je direct naar de garage moest, dan weegt dat
voor 35% mee. Kon je echt niet verder rijden, dan telt dat voor
45% mee. Alle gegevens zijn per merk en type auto opgeteld en
gemiddeld.
Stuivertje wisselen
Verder is het stuivertje wisselen in de hoogste regionen. Toyota moet dit
jaar zijn nummer één-notering afstaan aan zijn eigen luxemerk Lexus.
Omdat Toyota 0,4 punten inlevert, zakt het merk naar een gedeelde
vierde plek.
Nog een interessante verschuiving in de ranglijst komt op het conto
van Fiat. Van plek 20 met een 6,1 vorig jaar stijgt Fiat naar plek 14 met
een 6,7. Vooral de stadsauto Fiat 500 scoort relatief goed. Ook Seat doet

Betrouwbaarheid per autotype
en
en
ra gara n
ra gara n
ht
ht
e
e
Re naar rijd
Re naar rijd
ko e
ge
ac
ac
g
nw
nw
r
r
ct rde
ct rde
ko
pe
pe
Di et ve
Di et ve
tie
tie
ty
ty
&
&
i
i
nn
nn
r
r
rk
rk
pa
pa
jfe
jfe
re
re
Me
Me
Ko
Ko
Ci
Ci
Audi A3 (2012-heden) 7,0 5 4 25 Kia Picanto (vanaf 2015) 7,9 5 3 13
BMW 2-serie 8,4 0 5 16 Kia Rio 7,6 3 8 13
BMW 3-serie (2012-heden) 8,1 1 6 16 Kia Sportage 7,8 8 1 13
BMW X1 8,0 4 8 6 Kia Venga 6,5 9 4 24
Citroën (Grand) C4 Picasso 7,4 4 7 18 Lexus CT 9,4 2 0 4
(2013-heden)
Mazda 2 8,0 0 6 19
Citroën C3 (2013-heden) 8,3 3 2 14
Mazda 3 8,9 2 2 9
Citroën C3 Aircross 8,7 0 4 12
Mazda CX-3 8,1 3 3 17
Citroën C4 Cactus 7,9 2 3 22
Mazda CX-5 (tot 2017) 8,0 3 3 16
Dacia Duster 7,4 4 2 25
Mazda CX-5 (2017-heden) 9,1 0 2 11
Dacia Logan MCV 7,8 0 3 28
Mercedes-Benz B-klasse 8,4 2 4 13
Dacia Sandero (2012-heden) 7,4 2 9 19 (2011-heden)
Fiat 500 7,2 3 6 25 Mercedes-Benz C-Klasse 7,4 2 7 21
Fiat Panda (2011-heden) 7,7 8 1 13 Mitsubishi ASX 8,2 4 2 12
Fiat Punto (Grande/Evo) 7,0 4 9 20 Mitsubishi Colt (2005-2013) 7,7 3 6 16
Ford (Grand) C-MAX 6,0 8 10 23 Mitsubishi Outlander 6,4 6 12 20
(2010-heden) (2007-2013)
Ford B-MAX 6,8 7 8 17 Mitsubishi Outlander 8,5 3 3 11
(2012-heden)
Ford Fiesta (2002-2012) 7,1 7 7 14
Mitsubishi Space Star 9,3 0 3 7
Ford Fiesta (2012-heden) 7,9 6 1 14 (2013-heden)
Ford Focus (2005-2011) 4,3 19 11 21 Nissan Note (2013-2017) 7,6 5 3 17
Ford Focus (2011-2014) 5,8 8 12 23 Nissan Qashqai (2007-2014) 6,4 5 5 32
Ford Focus (2014-heden) 7,1 3 11 15 Nissan Qashqai (2014-heden) 6,2 11 8 17
Ford Kuga 8,2 5 3 10 Opel Agila (2008-2014) 7,0 9 8 8
Ford Mondeo 6,5 3 11 19 Opel Astra (2009-2015) 4,6 12 17 23
Honda Civic (2012-heden) 6,7 4 6 29 Opel Astra (2015-heden) 7,6 3 2 26
Honda Jazz (2008-2015) 8,4 4 1 13 Opel Corsa (2006-2014) 5,0 7 20 22
Hyundai i10 (2013-heden) 8,5 2 3 14 Opel Corsa (2015-heden) 8,7 0 6 9
Hyundai i20 (2014-heden) 7,5 9 0 15 Opel Crossland X (2017-heden) 8,6 4 2 7
Hyundai i30 (2012-heden) 8,1 3 7 7 Opel Karl (2015-2019) 8,0 5 5 10
Hyundai ix20 (2010-2014) 8,1 6 1 14 Opel Meriva (2010-2013) 5,7 5 19 18
Hyundai Kona 7,3 12 0 12 Opel Meriva (2013-2017) 6,3 0 13 31
Kia Cee'd (2012-heden) 8,3 3 0 20 Opel Mokka 7,4 5 3 22
Kia Niro 8,2 6 2 9 Opel Zafira Tourer 4,6 7 26 16
Kia Picanto (tot 2015) 7,1 5 4 22 Peugeot 107 (tot 2013) 6,7 10 8 12

en
en
en
ra gara n
ht
ht
e
Re naar rijd
Re naar rijd
tie rage
ko e
ac
ac
g
nw
nw
r
r
ct rde
ct rde
g a
ko
pe
pe
Di et ve
Di et ve
tie
ty
ty
&
ra
&
i
i
nn
nn
r
r
rk
rk
pa
pa
jfe
jfe
re
re
Me
Me
Ko
Ko
Ci
Ci
Peugeot 208 (2012-2015) 5,8 11 13 15 Toyota Aygo (2009-2014) 8,0 3 6 12
Peugeot 208 (2015-2019) 8,1 7 2 12 Toyota Aygo (2014-heden) 9,2 2 2 4
Peugeot 308 (2013-heden) 5,2 7 18 25 Toyota C-HR (2016-heden) 9,0 4 1 2
Peugeot 2008 (2013-2016) 6,7 6 7 24 Toyota Corolla (2018-heden) 9,4 4 0 0
Peugeot 2008 (2016-2019) 7,4 4 7 18 Toyota Prius (2009-2015) 7,2 11 3 11
Peugeot 3008 (2009-2016) 3,3 3 32 37 Toyota RAV4 (2014-heden) 9,0 4 2 2
Peugeot 3008 (2016-heden) 7,6 0 10 17 Toyota Verso (2009-heden) 8,2 3 4 12
Renault (Grand) Scénic 5,4 6 14 30 Toyota Verso-S 7,9 2 7 14
(2009-2012)
Toyota Yaris (2009-2014) 7,4 7 5 13
Renault (Grand) Scénic 4,9 4 22 27
(2012-2015) Toyota Yaris (2014-2017) 8,9 2 2 6
Renault (Grand) Scénic 5,7 6 13 25 Toyota Yaris (2017-heden) 9,5 1 1 3
(2015-heden)
Renault Captur (2013-2017) 7,2 7 5 16 Volkswagen Golf VI (2008-2012) 4,7 8 18 29
Renault Captur (2017-2019) 8,7 1 2 16 Volkswagen Golf VII (2012-2017) 7,1 4 11 12
Renault Clio (2005-2013) 3,8 11 16 37 Volkswagen Golf Plus (tot 2013) 5,8 8 10 23
Renault Clio (2012-heden) 7,5 2 10 16 Volkswagen Golf Sportsvan 8,0 2 7 11

(2014-2018)
Renault Kadjar 7,9 3 3 20 Volkswagen Passat (2005-2014) 1,4 10 42 32
Renault Mégane (2006-2012) 6,1 7 11 25 Volkswagen Polo (2009-2014) 5,5 3 20 26
Renault Mégane (2012-2016) 5,0 4 19 32 Volkswagen Polo (2014-2017) 7,5 2 9 17
Renault Mégane (2016-heden) 6,0 0 13 33 Volkswagen Tiguan (2011-2016) 5,8 7 17 18
Seat Ibiza (2013-heden) 9,0 0 4 8 Volkswagen Tiguan 6,9 5 7 21
(2016-heden)
Skoda Fabia (2007-2014) 5,2 5 20 25
Volkswagen Touran (2010-2015) 5,4 10 17 17
Skoda Fabia (2014-heden) 7,9 4 9 8
Volkswagen Up! 7,7 5 4 16
Skoda Octavia (2004-2013) 4,4 10 15 34
Volvo S60/V60 (2011-2018) 6,2 4 8 32
Skoda Octavia (2013-heden) 6,9 8 9 14
Volvo V40 (2012-heden) 7,1 3 12 15
Skoda Yeti 5,9 6 16 20
Volvo V70/XC70 (2008-2016) 6,5 5 10 23
Subaru Forester (2013-heden) 9,1 0 0 13
Volvo XC40 (2018-heden) 9,4 0 0 8
Suzuki (Grand) Vitara 8,4 0 2 20
Volvo XC60 (2008-2017) 7,1 2 10 21
Suzuki Ignis 8,7 3 0 11
Suzuki Splash 8,2 4 3 13
Suzuki SX4 (S-Cross) 8,3 2 7 8
Toyota Auris (2007-2013) 8,0 7 3 10
Toyota Auris (2013-heden) 9,0 2 1 9
Toyota Avensis (2009-2018) 7,7 2 7 17

gelukkig betere zaken dan in vorige jaren. In 2019 stond dit merk nog
met een 5,2 op de allerlaatste plaats, nu prijkt het op plek 15 met een 6,6.
Vooral de compacte Ibiza trekt het merkcijfer flink omhoog.
+
Toyota Yaris, vanaf 2017
Deze compacte auto van Toyota krijgt een 9,5 omdat
DE BESTE
bijna niemand er een groot probleem mee had. Slechts 3%
moest voor iets kleins naar de garage. Vorige jaren eiste de
Verso-S, het MPV-zustermodel van de Yaris, de topnotering
op, maar deze heeft nu een 7,9. Voor het eerst ervaren
Verso-S-eigenaren dit jaar kleine problemen.
-
Volkswagen Passat, tot 2014
DE SLECHTSTE
Deze grote middenklasser kreeg vorig jaar een 2,0 en nu een
1,4. Van de door pech geplaagde Passat-rijders reageren
enkelen met ‘hij is al oud en heeft veel kilometers gedraaid’. Ook
zegt iemand laconiek, na drie keer forse problemen: ‘Hij is rede-
lijk betrouwbaar, maar nu hij ouder wordt, komen er toch nu en
dan wat meer mankementjes’.
Nieuwkomers
Er zijn ook wat nieuwkomers in de lijst. Dat zijn merken waarvan tot nu
toe per type te weinig autobezitters de enquête invulden, maar waarover
we nu op merkniveau wel uitspraken kunnen doen. Op een gedeelde
zevende plek met Mitsubishi komt Mini, het dochtermerk van BMW,
met een 8,0.
De elektrische Tesla’s komen niet verder dan een teleurstellende 22e
plaats. Het merk scoort overall een 6,3. Dat komt vooral door het slecht
presterende type Model S. Veel ‘S’-rijders melden dat er een reset nodig
was van de software. Vaak komt dit doordat er ’s nachts updates via
de wifi-verbinding door Tesla zijn gedaan. Dan stap je ’s morgens in
en blijken softwareproblemen juist verergerd te zijn door de update in

plaats van opgelost. Model 3 is relatief nieuw en doet het juist goed. Wie
weet gaat deze auto het merk naar een hogere positie in de lijst brengen.
Onderaan de lijst
Onderaan de merkentabel bungelen Citroën, Peugeot en Alfa Romeo. Bij
het Franse Citroën halen de relatief nieuwe C3 A ircross en C4 Cactus het
cijfer nog iets omhoog. Juist de oudere typen laten flinke steken vallen.
Vooral de C4 Picasso (MPV, tot 2013) maakt het bont. Zo kon de eigenaar
van een tien jaar oud exemplaar maar liefst vier keer niet wegkomen en
moest hij één keer direct naar de garage. De C4 Picasso had storingen
in het brandstofsysteem en het koelsysteem. Deze auto kreeg in totaal
vier nieuwe bobines, er waren transmissieproblemen én er was ellende
met het infotainmentsysteem. Dat alles kostte de eigenaar in een jaar
€2400. Pas na klachten bij de importeur kreeg hij 75% van de facturen
vergoed. ‘De dealer wilde waarschijnlijk van mijn reparatiekosten op
vakantie! Voor mij nooit meer een Citroën’, verzucht de onfortuinlijke
eigenaar. Ook bij Peugeot is er weinig reden tot vreugde. De oudere
3008 (kleine SUV, tot 2016) scoort een 3,3 en de huidige 308 (kleine
middenklasse) haalt slechts een 5,2. Dat ‘van Franse origine’ niet per
definitie onbetrouwbaar betekent, bewijst Renault. Dit merk staat met
een 6,5 keurig in de middenmoot. De Clio (compacte auto, tot 2013)
scoort slecht en alle Scénics van de laatste tien jaar halen middelmatige
cijfers. Maar de andere Renault-modellen halen het merkcijfer aardig
op. Aan een Captur of Kadjar kun je je geen buil vallen, zo blijkt uit de
enquête.
Accu-ervaringen
Dit jaar vroegen we voor het eerst of de eigenaren van een (plug-in)
hybride of een elektrische auto problemen hebben gehad met het accu
pakket. Daarover ontvingen we maar weinig meldingen bij de verschil-
lende merken. Vandaar dat we in deze relatief nieuwe tak van sport
weinig problemen voorzien. Het vervangen van zo’n accupakket is wel
erg duur, denk aan enkele duizenden euro’s. Maar de kans op een storing
lijkt vooralsnog laag.
Kijk op consumentenbond.nl/automankementen voor een overzicht

van alle betrouwbaarheidscijfers.

Autostoeltjes
Consumentengids september 2021
Autostoeltjes die je langer kunt gebruiken, zijn vaak wat duurder in

aanschaf. Toch kan zo’n kinderzitje je geld besparen doordat je er één
minder hoeft te kopen. Maar de stoeltjes die je langer kunt gebruiken,
zijn wel minder specifiek gericht op de leeftijdsfase van je kind. En dat
maakt ze soms wat minder gemakkelijk in het gebruik.
Klik en klaar
Babyzitjes, zoals die in onze tabel, kun je losmaken van het Isofix-
onderstel. Dat onderstel blijft in de auto. Je zet het vast aan de Isofix-
bevestigingspunten. Die zitten tussen de zitting en leuning van de ach-
terbank. Sinds 2006 hebben bijna alle auto’s deze bevestigingspunten.
Bij auto’s waarin geen Isofix-punten zitten, moet je het stoeltje vastzetten
met de driepuntsgordel van de auto. Dit gaat net wat minder makkelijk,
en ook is de kans op onjuist vastzetten groter. Vaak wordt de gordel
niet goed langs het zitje geleid of niet strak genoeg aangetrokken. In
dat geval beschermt het autostoeltje veel minder goed bij een botsing.
Op onze website staan alle geteste stoeltjes die je met de gordel vastzet.
Hier gaat het alleen om zitjes die je vastmaakt met Isofix. Ze voldoen
allemaal aan de nieuwe i-Size-norm die aangeeft voor welke lengte van
het kind het stoeltje geschikt is.
Voor baby’s is het handig als het zitje los te koppelen is van het onder-
stel. Je hoeft dan niet in de auto je kind in de gordel van het stoeltje te
friemelen, maar kunt dit rustig doen voordat je de deur uitgaat. Bij de
auto aangekomen, hoef je alleen nog het stoeltje met kind en al in het
onderstel te klikken. Zeker in de winter is dat een stuk comfortabeler.
Voor de allerkleinsten zijn er wiegjes, zoals de Maxi-Cosi Jade (zie de
tabel). De baby ligt hierin volledig vlak en het wiegje staat tijdens het
rijden dwars op de rijrichting.
Draaien maar
Kinderzitjes die geschikt zijn voor baby’s én peuters, zijn vaak niet los te
koppelen. Het zware onderstel zit dan vast aan het stoeltje. Stoeltjes die
je wel kunt loskoppelen (om ze te draaien van achteruit- naar vooruit-

kijkend) hebben geen draagbeugel. Ze zijn niet gemaakt om met kind en
al te tillen. Je laat ze daarom in de auto staan. Om het wat eenvoudiger
te maken het kind vast te gespen, is het soms wel mogelijk om het zitje
een kwartslag te draaien richting de deuropening. Zit het kind vast, dan
draai je het stoeltje weer terug.
Zonder draaimogelijkheid moet je je kind tussen de achterbank en leu-
ning van het stoeltje manoeuvreren om het daar vast te zetten. Dat is
best een gedoe, omdat je minder ruimte hebt en geen goed zicht op wat
je doet, zeker in een kleinere auto. In de tabel staat welke stoeltjes los te
koppelen zijn van het onderstel en welke kunnen draaien.
Zo testen we
We testen autostoeltjes in een botsproef met dummy’s.
We simuleren een botsing van voren en een botsing van opzij.
Daarnaast testen we het gebruiksgemak en controleren we de
bekleding op stoffen die schadelijk kunnen zijn.
Wat is goedkoper?
Het voordeel van stoeltjes die je langer kunt gebruiken, zit dus vooral
in de kosten. En je bespaart je de moeite om nog een nieuw zitje uit te
zoeken. Gemiddeld ligt de prijs van een baby/peuter-combinatiestoeltje
een stuk lager dan de gemiddelde prijs van een babystoeltje plus een
peuterstoeltje.
Toch hoef je aan twee aparte kinderzitjes niet per se meer uit te geven
dan aan een combinatiestoeltje. De combinatiestoeltjes scoren gemid-
deld wat minder in onze test dan de stoeltjes voor baby’s en die voor
peuters. Bij die specifieke kinderzitjes zijn er meer kwalitatief goede
opties om uit te kiezen. En daar zitten ook goede goedkopere modellen
tussen. Wil je de allerbeste bescherming voor je kind, dan is een apart
stoeltje voor elke fase de beste keuze. Hiervoor betaal je vaak wel de
hoofdprijs. En een forse prijs biedt geen garantie dat het ook een veilig
zitje is. Zo vloog in een eerdere test een van de wat duurdere zitjes tij-
dens de botsproef van het onderstel af. Dat onderstel is toen direct uit
de handel genomen.

Autostoeltjes
to pen ik
u
itj ki d
In stge ebr
t z or kin
n
e nd
ge stige
va ist g
he vo et
op ak
in mte an h
m
ju
e
pe
ilig l
Ka sge
Ve dee
Re bev
on
Co mie
Ge id
i v
s
ty
n
rij
Ru ort
he
uik
or
no
&
tp
mf
sto
rk
ini
br
au
ns
go
nd
ch
Me
Te
Er
Ri
Ki
Baby-/peuterstoeltjes - isofix
1 Cybex Sirona Z i-Size + Base Z €520 7,2 7,6 6,6 6,5 5,7 8,1 6,1 7,6 6,4 9,1
2 Cybex Sirona M2 i-Size + Base M i-Size €370 7,1 7,3 6,6 6,4 5,9 8,2 6,1 7,4 6,2 9,1
3 Nuna Norr €500 7,1 7,4 6,4 6,9 5,5 7,4 7,9 7,4 6,5 9,1
4 Nuna Prym €500 7,1 7,6 6,3 6,7 5,7 6,3 7,7 7,5 6,2 9,1
5 Britax Römer Dualfix i-Size €520 7,1 7,5 6,5 5,9 6,0 7,8 8,8 7,4 6,8 9,1
6 Recaro Salia €480 6,9 7,3 6,5 6,3 6,3 6,2 7,0 6,6 6,4 7,3
7 Maxi-Cosi AxissFix Plus €350 6,8 6,9 6,5 6,7 5,8 7,9 7,7 6,9 5,9 7,4
Babystoeltjes - isofix
1 Maxi-Cosi Jade + 3wayFix onderstel €390 8,3 8,8 7,9 8,4 7,6 7,3 8,4 6,4 6,4 7,6
2 Silver Cross Dream + Dream i-Size €450 8,3 8,7 7,9 8,6 7,0 7,5 7,3 7,4 6,7 9,1
Base
3 Cybex Aton M i-Size + Base M i-Size €310 8,1 8,5 7,7 7,3 7,7 8,2 7,3 7,7 6,9 8,9
4 Nuna Pipa Next + Pipa Next Base €400 8,1 8,8 7,5 7,0 7,5 7,7 8,2 7,1 6,8 7,4
5 Maxi-Cosi Coral + FamilyFix3 base €470 8,1 8,3 7,9 8,1 7,9 7,2 7,5 7,5 6,6 9,1
6 Cybex Aton B i-Size + Base M €345 8,0 8,0 7,9 8,1 7,4 8,0 7,3 7,8 6,8 9,1
10 Joie i-Level * €200 7,9 7,6 8,3 8,8 7,1 8,6 7,9 7,4 7,8 7,6
Peuterstoeltjes - isofix
1 Britax Römer Swingfix M i-Size €450 7,9 8,4 7,3 7,8 5,9 7,8 8,8 7,3 6,5 9,1
2 Besafe iZi Kid X3 i-Size €540 7,8 9,0 6,4 6,5 5,8 7,5 7,3 7,1 6,0 7,6
3 Besafe iZi Modular X1 + iZi Modular €460 7,3 8,0 6,3 6,0 5,9 7,1 5,5 7,6 6,7 9,1
i-Size Base
4 Britax Römer Dualfix M i-Size €480 7,2 7,6 6,7 6,6 5,9 7,8 8,8 7,3 6,5 9,1
5 Britax Römer Trifix2 i-Size €290 7,1 7,0 7,0 6,5 6,7 6,8 8,8 8,4 7,9 9,1
6 Maxi-Cosi Axissfix €265 7,0 7,0 7,0 7,8 5,8 7,9 7,7 7,2 5,9 7,6
7 Maxi-Cosi Axissfix Air €450 6,9 7,0 6,9 7,6 5,4 7,9 7,7 6,8 5,5 7,4
Nieuwe normen
Er zijn ook zitjes te koop die je vanaf de peutertijd kunt gebruiken totdat
je kind niet meer in een zitje of op een stoelverhoger hoeft (bij een lengte
van 135 cm). Nadeel van deze zitjes is dat ze meestal niet achteruitkijkend
te gebruiken zijn. Volgens de nieuwste i-Size-normen mag je je kind pas
vanaf 15 maanden vooruitkijkend vervoeren. Idealiter vervoer je je kind

n
va
je
en
elt
er
sto
ind
to
rk
au
oo
g
eit
tv
tin
ilit
hik
ich
xib
sc
jkr
Fle
Ge
Ki
L, D A, V 45-105 cm
L A, V 45-105 cm
V, D A 40-105 cm
V, D A, V 40-105 cm
V, D A, V 40-105 cm
V, D A, V 40-105 cm
V, D A, V 45-105 cm
L D 40-70 cm
L A 40-85 cm
L A 45-87 cm
L A 40-83 cm
L A 40-75 cm
L A 45-87 cm
L A 40-85 cm
V, D A 61-105 cm Beste uit de Test Beste Koop

V A 61-105 cm 7,5 en hoger 5,4 en lager
• De prijzen zijn van juli 2021.
L A, V 61-105 cm • Het gaat hier om stoeltjes voor baby en/of peuter met Isofix, goedgekeurd volgens de nieuwste
richtlijnen (R129).
V, D A, V 61-105 cm * Dit stoeltje is de nummer 10 in deze categorie, maar hier toch opgenomen omdat het Beste Koop
is
V V 76-105 cm
• Flexibiliteit zitje: V = Vast aan onderstel, L = Los te maken van onderstel, D = Draaibaar in onderstel.
V, D A, V 61-105 cm • Kijkrichting: A = Achteruitkijkend, V = Vooruitkijkend, D = Dwars op de rijrichting.
• De Maxi-Cosi Jade is getest met 3wayFix-onderstel, maar nu alleen nog verkrijgbaar met
V, D A, V 61-105 cm
FamilyFix3-onderstel.
ook na 15 maanden nog een tijdje achteruitkijkend in een geschikt zitje.

Gebruik het babystoeltje dus zo lang mogelijk. Vaak kan dat tot een lengte
van 75 of 85 cm. Komt het hoofdje van het kind boven de rugleuning
uit, dan moet je overstappen.
Achteruitkijkend vervoeren tot minstens 15 maanden is een van de
eisen waaraan nieuwere autostoeltjes nu moeten voldoen. De strengere

Europese i-Size-normen (R129) zorgen er ook voor dat fabrikanten meer
rekening moeten houden met een zijwaartse botsing.
Als je auto i-Size ready is, weet je zeker dat i-Size-stoeltjes erin passen.
Alleen nieuwere auto’s hebben dit label, maar meestal passen i-Size-
kinderzitjes gewoon in auto’s met Isofix. Bij sommige fabrikanten van
autostoeltjes (zoals Maxi-Cosi, Britax Römer en Joie) kun je op de web-
site aangeven welke auto je hebt om zo te checken of het stoeltje past.
+
Baby-/peuterstoeltje Isofix Cybex Sirona
M2 i-Size + Base M i-Size (Beste Koop)
Testoordeel: 7,1
Richtprijs: €370
Een veilig en gemakkelijk te gebruiken zitje op een los onderstel.
Je kunt het zowel voor- als achterwaarts plaatsen. Het stoeltje
is ook te kantelen naar een comfortabele slaapstand. Het zitje is
niet draaibaar en dus is het wat lastig om het kind vast te zetten.
Babystoeltje IsofixJoie i-Level (Beste Koop)

Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €200
Dit babystoeltje is achterwaarts te gebruiken tot ongeveer
anderhalf jaar. Het stoeltje is los te koppelen, zodat je de baby in
het zitje van en naar de auto kunt dragen. Ook is het stoeltje te
kantelen naar een ligpositie.
Peuterstoeltje Isofix Britax Römer Trifix2 i-Size

(Beste Koop)
Testoordeel: 7,1
Richtprijs: €290
Een stoeltje voor peuters dat vanaf 15 maanden en 76 cm lengte te
gebruiken is. Hierin kijkt het kind vooruit. Het vrij zware stoeltje is
gemakkelijk in de auto te bevestigen en heeft weinig ruimte nodig.

Lang meegaan
Stoeltjes die je volgens de fabrikant vanaf de geboorte tot ver in de kin-
dertijd kunt gebruiken, hebben we voor meerdere fases in het kinder-
leven getest. We doen een botsproef met dummy’s van een baby en
een ouder kind. Daarbij gaan we uit van het worstcase scenario. De
uiteindelijke beoordeling is gebaseerd op de fase waarin het stoeltje qua
veiligheid het slechtst presteert. Daardoor vallen veel van deze modellen
door de mand met matige of slechte scores. Dit jaar zagen we voor het
eerst zo’n zitje dat ruim voldoende scoort, de Axkid One+ (Testoordeel
7,2). Hij is geschikt vanaf de geboorte van je kind tot de leeftijd van circa
6 jaar (lengte 125 cm).
Opvallend is dat je dit stoeltje altijd achteruitkijkend gebruikt. Je
schuift hem verder van de achterbankleuning af als er meer been-
ruimte nodig is. Andere autostoeltjes die zo lang te gebruiken zijn, keer
je op een gegeven moment om, zodat je kind vooruit kijkt. De prijs is
niet mis, je betaalt zo’n €800 voor dit zitje. Voor dat geld koop je ook
meerdere zitjes die je kind lang genoeg achteruitkijkend vervoeren.
En bedenk dat een kind in Nederland tot een lengte van 135 cm in
een autostoeltje moet zitten. Voor die laatste periode is de Axkid One+
niet te gebruiken.
Op consumentenbond.nl/autostoeltje staan de testresultaten van bijna

200 autostoeltjes, inclusief peuter-/kinderstoeltjes en zitjes die je vastzet
met de gordel.
Autoverzekeringen (vergoedingen)
Je komt er pas achter wat je auto waard is, als hij gestolen is of onher-
stelbare schade heeft opgelopen. Wat je terugkrijgt verschilt nogal per
autoverzekering.
De Hyundai van een van onze leden is acht jaar oud als hij total loss
raakt. De auto is na een botsing met een vluchtheuvel zo beschadigd
dat herstellen meer kost dan de auto waard is. De verzekeraar wil de

Vergoedingen bij totaalverlies en diefstal
Allriskverzekeraar + polis Nieuwwaarderegeling en Aanschafwaarderegeling en

standaardtermijn (nieuwe auto) standaardtermijn (tweedehandsauto)
ASR Voordeelpakket 1 jaar
ASR Voordeelpakket Inruilplus
ABN Amro 1 jaar 1 jaar
Aegon Basis
Aegon Compleet 2 jaar 1 jaar
Aegon Royaal 3 jaar 2 jaar
Allianz ABS 1 jaar 3 jaar *
Allianz Direct 1 jaar 1 jaar
ANWB 1 jaar 1 jaar *
Aon 2 jaar 2 jaar
Autoweek 2 jaar 2 jaar
Centraal Beheer AW: 3 jaar 3 jaar
De Goudse 3 jaar 3 jaar
Ditzo 1 jaar
FBTO AW: 3 jaar 3 jaar
Hema 1 jaar 1 jaar
ING 2 jaar 2 jaar
InShared 3 jaar 3 jaar
Interpolis AW: 3 jaar 3 jaar
Kilometerverzekering 1 jaar
Klaverblad Royaal 1 jaar
Lancyr 2 jaar 1 jaar
Nationale-Nederlanden ZPP 2 jaar 2 jaar
Ohra Basis
Ohra Aanvullend 3 jaar 3 jaar
SNS 1 jaar 1 jaar
Unigarant 1 jaar *
Univé 1 jaar
Vereniging Eigen Huis 1 jaar 2 jaar
Verzekeruzelf.nl 2 jaar 2 jaar
Zero 2 jaar 2 jaar
ZLM AW: 1 jaar 1 jaar
• Bron: Moneyview, Consumentenbond. • Voor de gunstige uitkeringsregelingen gelden voorwaarden,

• Peildatum: 10 december 2020. zoals een maximumleeftijd van de auto.
• AW = aanschafwaarde, wordt gehanteerd in plaats van • Standaardregelingen zijn vaak uit te breiden tegen een
nieuwwaarde. meerpremie.
• Het gaat hier om volledigcascopolissen. • Geen vergoeding van nieuwwaarde of aanschafwaarde? Dan
• Nieuwwaarderegeling: standaardvergoeding van de actuele geldt dagwaarde of vervangingswaarde of afschrijvingsregeling.
nieuwwaarde (auto’s tot 3 jaar oud). * Bij Allianz ABS, ANWB en Unigarant geldt 1 jaar nieuwwaarde
• Aanschafwaarderegeling: standaardvergoeding van de gehele voor tweedehands <1 jaar.
aanschafprijs van een tweedehandsauto (maximumleeftijd).

dagwaarde van €5800 vergoeden, terwijl de auto allrisk verzekerd is
tegen de aanschafwaarde van €7600. Volgens een medewerker geldt
de aanschafwaarderegeling alleen voor auto’s tot zes jaar oud. Ons lid
wijst erop dat zes jaar de maximumleeftijd is voor het afsluiten van de
regeling. Daarna wordt volgens de polisvoorwaarden nog drie jaar de
aanschafprijs vergoed bij totaalverlies of diefstal. Uiteindelijk geeft de
verzekeraar toe en vergoedt alsnog de €7600.
Nieuwe auto
Sluit je een beperkt- of volledigcasco-autoverzekering af, let dan op de
nieuwwaarderegeling bij diefstal en totaalverlies. Voor een nieuwe auto
krijg je het eerste jaar vaak standaard de actuele nieuwwaarde terug.
Is de auto inmiddels in waarde gestegen, dan is dat gunstiger dan de
aanschafprijs. De auto moet hiervoor wel aan een aantal voorwaarden
voldoen. Zo geldt de regeling meestal niet voor duurdere auto’s (vanaf
circa €75.000) en niet altijd voor importauto’s. Ook moet de auto vaak
gekocht zijn bij een Bovag-autobedrijf of merkdealer.
Bij diverse allriskverzekeraars geldt de nieuwwaarderegeling standaard
twee of drie jaar (zie de tabel). Bij andere verzekeraars kun je de regeling
soms uitbreiden tegen een hogere premie. Centraal Beheer, FBTO, Inter
polis en ZLM vergoeden de aanschafwaarde. Aegon Basis en Ohra Basis
vergoeden alleen de dag- of vervangingswaarde plus 10%.
Het verschil tussen een vergoeding in nieuwwaarde en dagwaarde/
vervangingswaarde kan het eerste jaar al flink zijn. Neem een hybride
Toyota Corolla 1.8 met een nieuwprijs van €28.800. De auto is 9 maanden
oud en heeft 10.000 kilometer op de teller. De dagwaardevergoeding
is dan €24.700 plus 10%: €27.170. Een verschil van ruim €1600 met de
nieuwwaarde. Het verschil tussen een uitkering in nieuwwaarde en
vervangingswaarde is het derde jaar nog vele malen groter. Dit kan dui-
zenden euro’s schelen.
Oudere auto
Na de nieuwwaardeperiode wordt vaak de dagwaarde of (hogere) ver-
vangingswaarde uitgekeerd. Hiervoor raadplegen verzekeraars een
expert of de ANWB/Bovag Koerslijst. Meestal tellen ze er 10% bij op. Bij
enkele aanbieders geldt een afschrijvingsregeling. Die waarde kun je
vergelijken met de vervangings- of de dagwaarde.

Een rekenvoorbeeld. Stel, je auto is 2,5 jaar oud, de nieuwwaarde is
€30.000, de aanschafprijs €27.000 en de dagwaarde €20.000. ZLM gaat
uit van de aanschafwaarde en schrijft na een jaar 1% per maand ervan
af. De uitkering is dan €22.140. ASR (Voordeelpakket) en Ditzo kijken
naar de nieuwwaarde. Zij schrijven na een jaar maandelijks 1,5% af over
de eerste €12.500 en 2% over de rest. Bij hen is de uitkering dan €20.325.
De meeste andere verzekeraars keren de dag- of vervangingswaarde uit,
vaak plus 10%. Oftewel €22.000. Afhankelijk van de autowaarde kunnen
de onderlinge verschillen groter zijn.
Tweedehandsauto
Sluit je een autoverzekering af voor een vrij jonge tweedehandsauto,
kijk dan naar de aanschafwaarderegeling (of aankoopwaarderegeling).
Hiermee krijg je bij diefstal of totaalverlies het bedrag terug dat je voor
de auto betaalde. Dit kan honderden euro’s schelen met de dagwaarde,
omdat de auto na de koop in waarde daalt. Bij Aegon Basis, Ohra Basis
en De Kilometerverzekering ontbreekt deze regeling.
Net als de nieuwwaarderegeling geldt de aanschafwaarderegeling vaak
standaard een jaar en maximaal drie jaar. Allianz, ANWB en Unigarant
keren de nieuwwaarde uit bij totaalverlies of diefstal van tweedehands-
auto’s tot een jaar oud. Na het eerste jaar krijg je, net als bij nieuwe auto’s,
meestal de dagwaarde of vervangingswaarde (met 10% extra) uitgekeerd.
Alleen ZLM heeft een afschrijvingsregeling.
Vaak geldt er een maximale ouderdom van een tweedehandsauto voor
de uitkeringsregeling. Die loopt uiteen van 5 tot wel 28 jaar. De verzeke-
ring moet wel binnen 1 tot 3 jaar ingaan na het kopen van de auto. Net
als bij de nieuwwaarderegeling kunnen er meer voorwaarden gelden.
Denk bijvoorbeeld aan een maximale cataloguswaarde of dat de auto
gekocht moet zijn bij een erkend (Bovag) autobedrijf. Een auto die je van
een particulier koopt, bijvoorbeeld via Marktplaats, valt bij twee op de
drie autoverzekeringen buiten de aanschafwaarderegeling.
Vergelijk autoverzekeringen op consumentenbond.nl/autoverzekering.

Autoverzekeringen (WA)
Al ben je nog zo’n doorgewinterde bestuurder, je mag nooit onverzekerd

de weg op. Voor iedere auto moet minimaal een ‘Wettelijke Aanspra-
kelijkheidsverzekering’ (WA) zijn afgesloten. Met deze basisdekking is
alleen schade aan andere verkeersgebruikers, passagiers en voertuigen
gedekt. Voor materiële schade ben je verzekerd tot €2,5 miljoen. Voor
letselschade is dit ongeveer €6 miljoen tot €7,5 miljoen, afhankelijk van
de verzekeraar. Mits je je aan de regels houdt. Zo is schade veroorzaakt
onder invloed van drank of drugs uitgesloten. En ook als je achter het
stuur zit zonder (geldig) rijbewijs kan de verzekeraar de schade op je
verhalen.
De WA-verzekeringen dekken allemaal dezelfde basis. De verschillen
zitten vooral in acceptatiecriteria (zoals leeftijdsgrenzen), de premie-
opbouw en het effect van schadeclaims (bonus-malus). Maar ook in de
opzegtermijnen, aanvullende dekkingen (zoals pechhulp) en de tweede
gezinsautoregeling zitten verschillen. Bij dat laatste gaat het om de
premiekorting voor andere auto’s in het gezin.
En je verwacht het misschien niet van een WA-autoverzekering, maar er
is ook enige hulpverlening in zowel binnen- als buitenland. Bijvoorbeeld
vervoer van de auto en de inzittenden naar huis na een ongeval, diefstal
of brand. Ook daarin verschilt de dekking per verzekeraar. Bij enkele
aanbieders krijg je dan zelfs vervangend vervoer of een overnachting
indien nodig. Ook krijg je soms hulp na het tanken van de verkeerde
brandstof en als de bestuurder niet verder kan rijden door ziekte.
Veel middenmoters
Wij hebben de kleine lettertjes van alle WA-autoverzekeringen uitge-
plozen en samengevat in een Testoordeel. Dat loopt uiteen van een 5,4
tot een 8,6. Maar de meeste polissen zitten in de middenmoot, met een
score rond de 7 (zie de tabel).
De Zero-autoverzekering, uit de koker van Nationale-Nederlanden en
de Kilometerverzekering, doet zijn naam eer aan. Met een 5,4 zit die
polis het meest in de buurt van het ‘nulpunt’. Met andere woorden: de
basisdekking is er, maar veel meer hoef je niet te verwachten. Hema

WA-polissen en InShared staan bovenaan het
lijstje. Zij hebben een ruim ac-
ceptatiebeleid en – voor een WA-
el
er
de
ied
or
dekking – relatief uitgebreide
sto
nb
Aa
Te
InShared 8,6 hulpverlening in binnen- en bui-
Hema 8,6 tenland. Ook is er bij deze aanbie-
Allianz Direct 8,1 ders ruime keuze uit aanvullende
FBTO 7,9 dekkingen.
Vereniging Eigen Huis 7,8
Centraal Beheer 7,8 Prijzig
Interpolis 7,8
De meeste WA-verzekeringen ver-
ABN Amro 7,7
schillen weinig in de voorwaar-
ZLM 7,6
den, maar des te meer in de prijs.
United Insurance 7,5
De gemiddelde jaarpremies lopen
ASR (Voordeelpakket) 7,5
Verzekeruzelf.nl 7,5
volgens berekeningen van onder-
Univé 7,4 zoeksbureau MoneyView uiteen
Ohra (Basis) 7,4 van €327 tot €760. SNS heeft de
Autoweek 7,4 laagste premie (gemiddeld €327),
Allianz (ABS) 7,3 gevolgd door Vereniging Eigen
Nationale-Nederlanden (ZPP) 7,2 Huis (ledentarief) en ZLM. De
ANWB 7,2
Kilometerverzekering is gemid-
Klaverblad (Royaal) 7,1
deld de duurste met €760, op flinke
Ditzo 7,1
afstand gevolgd door Aegon (€574)
SNS 7,1
en Nationale-Nederlanden (€562
United Insurance 7,1
(Autopolis) bij polissen via een adviseur).
Lancyr 7,0
Maar waarom betaal je bij de ene
De Goudse 7,0
zo veel meer dan bij de andere?
Reaal 6,9
Verzekeraars bepalen hun p
rijzen
Unigarant 6,9
ING 6,9
zelf en kijken naar het risico op
Aegon 6,8 schade van een verzekerde. Ze kij-
United Insurance 6,7 ken hiervoor naar onder andere
(Autopakket)
je woonplaats, leeftijd en eerdere
Aon 6,3
schades. Zo laat De Kilometer
Kilometerverzekering 6,0
Zero 5,4 verzekering zijn premies afhan-
gen van de kilometers: hoe min-
• Bron: MoneyView.
• Peildatum 15 september 2020. der je rijdt, hoe lager de premie.
nemen.

Ook de auto zelf speelt – vanzelfsprekend – een grote rol voor de ver-
zekeringspremie. Verzekeraars kijken naar de leeftijd van de auto,
maar ook naar bijvoorbeeld het type (zoals zware en snelle auto’s) en
de c
ataloguswaarde. De cataloguswaarde is de officiële nieuwprijs van
een auto, inclusief btw en aanschafbelasting.
Een auto daalt in waarde als hij ouder wordt, maar de verzekeringspremie
daalt meestal niet of nauwelijks mee. Volgens Achmea is de autowaarde
van beperkte invloed op de schadelast en dus ook op de premie. En
ANWB en Unigarant geven aan dat de autowaarde een grotere rol speelt
voor de premie van de cascodekking, waarmee ook schade aan de eigen
auto gedekt is. Voor de premie van de WA-dekking zijn vooral gewicht
en vermogen van de auto van belang.
Twee keer zo duur

Voor de ene WA-autoverzekering betaal je soms twee keer
zo veel als voor de andere. Een voorbeeld: Hans (40) uit
Amersfoort wil zijn Volkswagen Polo van 6 jaar oud WA
verzekeren. Hij rijdt 14.000 kilometer per jaar en heeft 5 schade
vrije jaren. De laagste maandpremie betaalt hij bij Allianz Direct
(€26, Testoordeel 8,1). De hoogste bij Nationale-Nederlanden
(€54, Testoordeel 7,2). Per jaar scheelt dit maar liefst €330.
Het loont dus de moeite om autoverzekeringen te vergelijken.
Dekking en waarde
Rijd je de auto zelf total loss, dan krijg je zonder allriskdekking niets
vergoed. Voor auto’s tot zes jaar oud wordt vaak een volledig cascodek-
king (allrisk) geadviseerd en voor auto’s van zes tot tien jaar oud beperkt
casco (WA Plus).
Meestal kies je voor alleen een WA-verzekering bij auto’s vanaf zo’n tien
jaar oud. De premie voor een uitgebreidere dekking staat dan niet meer
in verhouding tot de waarde van de auto. Maar leeftijd zegt niet alles,
ook oudere auto’s kunnen nog veel waard zijn.
Het advies voor de Volkswagen Polo in ons rekenvoorbeeld (zie het kader)
is ten minste beperkt casco. De auto is zes jaar oud en nog redelijk wat

waard: zo’n €9000 volgens de ANWB/Bovag Koerslijst. Met een beperkt
cascodekking krijg je onder meer nog diefstal, storm- en ruitschade
vergoed. In de keuze voor de dekking spelen meer zaken mee. Zo ver-
schillen de prijzen voor de dekkingen soms relatief weinig als je veel
schadevrije jaren hebt. Dan kun je dus net zo goed een uitgebreidere
dekking nemen.
Meer informatie over de dekkingen van WA-autoverzekeringen is te

vinden op consumentenbond.nl/wa-autoverzekering.
Cybercrimeverzekeringen
Digitaalgids maart 2021
Cybercrime is een snelgroeiende vorm van criminaliteit. Steeds meer

verzekeraars spelen daarop in door een verzekering voor particulieren
aan te bieden. Maar heb je daar wat aan?
1 Wat is een cybercrimeverzekering en waar verzekert die tegen?

Met een cybercrimeverzekering spelen verzekeraars in op de snelle groei
van internetcriminaliteit. Omdat het om een relatief nieuw fenomeen
gaat, houden niet alle aanbieders dezelfde definitie aan van wat een
cyberincident is. Bij de ene verzekering worden dan ook meer – of heel
andere – zaken gedekt dan de bij andere. Zo dekt de ene verzekeraar
identiteitsfraude en de andere schade door fraude bij webshopaankopen.
2 Welke cyberverzekeringen zijn er zoal?

Je kunt terecht bij Independer (Veilig Online), Turien & Co (CyberCare
Polis, via een tussenpersoon), United Insurance (Privacy Assist) en Aon,
dat Cyberhulp per 1 november 2020 aan zijn inboedelverzekering heeft
toegevoegd. Na afloop van ons onderzoek heeft Univé een cyberdek-
king aan zijn aansprakelijkheids- en inboedelverzekering toegevoegd.
Achmea (bekend van Centraal Beheer, FBTO en Interpolis), ASR en
Vereniging Eigen Huis zeggen na te denken over een cybercrime
verzekering.

Cybercrimeverzekeringen
ce
an
ur
r
Co
en
de
ns
ing
en
n&
dI
ep
ite
kk
rie
n
Ind
Un
De
Ao
Tu
Premie per maand (all-in) €1,05 €4,10 - €5,80 €15,13 €8,23 - €12,35
Eigen risico €100 meestal €50 €125 geen
24/7 hulpverlening    
Hulp bij herstel data en foto's    
Losgeld i.g.v. cyberafpersing 
Inbreuk op privacy  
Reputatieschade  
Identiteitsfraude    
Aankopen via webshop  
Aansprakelijkheid   
Fraude met betaalmiddelen   
Psychologische ondersteuning 
Verzekerd bedrag per jaar* €2500/€5000* €2000-€10.000* € 100.000 €1000
* Afhankelijk van type fraude. Kijk voor alle voorwaarden in dit artikel en op de website van de verzekeraar.
3 Wat bieden de verzekeringen?

Hulp bij het herstel van verloren data en/of foto’s is bij alle verzekeringen
inbegrepen, hoewel bij United Insurance slechts één keer per jaar. Ben
je getild door een webshop, dan kun je aankloppen bij Independer en
United Insurance. Ben je slachtoffer van afpersing (via ransomware) en
wil je het aan de criminelen betaalde losgeld terug, dan biedt uitsluitend
Turien & Co soelaas.
Wat ze allemaal bieden, is onbeperkte telefonische hulpverlening. Deze
hulp is kosteloos, ook als er volgens de polisvoorwaarden geen dekking
is voor het specifieke incident. Is het incident gedekt, dan kan er een
specialist worden ingeschakeld.
4 Hoeveel keren de verzekeringen uit?

De kosten voor het inschakelen van specialisten worden vergoed tot
een maximumbedrag dat varieert van €1000 tot €100.000 (zie de tabel).
€5000 zal voor consumenten in de meeste gevallen voldoende zijn. De
maximaal €1000 (inclusief btw) die United Insurance in een jaar ver-

goedt, is krap. Die polis richt zich meer op psychologische bijstand na
identiteitsfraude of reputatieschade, bijvoorbeeld door misbruik van
foto’s online, pesterijen en beschadiging van je onlinereputatie.
5 Is de schade ook gedekt als je zelf geld hebt overgemaakt?

Nee, in de regel is de schade niet gedekt als je zelf geld naar de crimi-
nelen hebt overgemaakt, zoals bij WhatsApp-fraude en bankspoofing.
Het gaat dan niet om cybercrime, maar om oplichting.
Er zijn uitzonderingen. Sandra Dekker van Turien & Co: ‘Als de crimi-
neel eerst een WhatsApp-account hackt, zich voordoet als de gehackte
persoon om zo vrienden en familie geld over te laten maken, heb je
ook te maken met identiteitsfraude, hacking en phishing. Een dergelijk
voorval is wel gedekt onder de CyberCare Polis.’ Ook Aon geeft aan dat
soms niet meteen duidelijk is of het om oplichting gaat of toch om een
(gedekte) computerinbraak. Dan wordt er onderzoek gedaan.
6 Wat is nog meer niet gedekt?

De verzekeringen die wij onderzochten, zijn specifiek voor consumen-
ten. Ze vergoeden bijvoorbeeld geen schade die ontstaat tijdens het
(thuis)werken. Verder is uitgesloten de schade door opzet, grove schuld
en bewuste roekeloosheid. Ten slotte kan de verzekeraar een schade-
claim afwijzen als blijkt dat je niet hebt voldaan aan de (soms stevige)
beveiligingseisen. Denk aan het gebruik van sterke wachtwoorden en
gerenommeerde antivirussoftware.
7 Wat kost zo’n cybercrimeverzekering?

De premies van de onderzochte verzekeringen lopen sterk uiteen. Aon
rekent voor de Cyberhulp ruim €1 per maand boven op de premie van
de inboedelverzekering. De Cyberhulp zit aan die verzekering vast. De
overige polissen zijn wel los af te sluiten en variëren van €4,10 tot €15,30
per maand.
8 Voegt zo’n verzekering nu echt iets toe?

Dat hangt vooral af van welke risico’s je denkt te lopen. De duurdere
polissen hebben een bredere dekking. Los daarvan is de gemoedsrust
die zo’n verzekering biedt sommigen ook wat waard. Heb je een inboe-
delverzekering van Aon, dan krijg je de Cyberhulp er voor dik €1 extra

per maand bij. Of het een reden is om hem af te sluiten, hangt erg af
van de vraag waar je inboedel nu verzekerd is.
De Veilig Online Verzekering van Independer is relatief goedkoop, maar
dekt vooral zaken waarvoor je vaak al bent gedekt, zoals onlinemisbruik
van (privé)betaalmiddelen. En voor online-aankopen met je creditcard
of PayPal ben je ook al verzekerd.
United Insurance moet het vooral hebben van de ‘24-7’-help-
desk. Maar daarvoor kun je ook terecht bij onze eigen Cyberhulplijn
(consumentenbond.nl/cyberhulplijn). De CyberCare Polis van Turien &
Co biedt de breedste dekking, maar is door de hoge premie en het hoge
verzekerde bedrag voor veel minder mensen interessant.
Deelauto’s
Ruim een half miljoen Nederlanders gebruikt weleens een deelauto.

Vooral om bij te dragen aan een beter milieu (45%), blijkt uit onze enquête
onder ruim 1400 panelleden. Volgens cijfers van het Planbureau voor
de Leefomgeving doet bijna een derde van de autodelers zijn eigen auto
weg of koopt geen (extra) auto. Ze rijden bovendien 15 tot 20% minder
kilometers dan toen zij nog geen auto deelden. Hun CO2-uitstoot door
autogebruik en -bezit is daarmee met 8 tot 13% gedaald.
Ook kostenbesparing is een belangrijke reden om voor een deelauto
te kiezen. ‘Ik betaal alleen voor het gebruik van de auto en maak me
geen zorgen meer over kosten voor onderhoud en reparaties’, melden
diverse panelleden.
Een auto delen kan op veel manieren. Je kunt samen met vrienden,
familie of buren gebruikmaken van één auto. Of je kiest voor een auto
bij een deelplatform zoals SnappCar. Daar verhuren 55.000 particulieren
hun auto. Ook zijn er tal van bedrijven die deelauto’s verhuren. De groot-
ste landelijke aanbieder is Greenwheels. Die bezit 1950 deelauto’s in 155
steden en wordt door ons panel het vaakst gebruikt (32%). MyWheels en
Witkar werken ook landelijk. De andere autodeelbedrijven bieden met
name auto’s aan in enkele grote steden.

Deelauto’s
k
ple
jk
re
re de risic
eli
en
de
og
ijd
an
ru tu en
’s
nm
ar
)
’s
to
NL
op
Te bes ) eig
ng r
to
op
au
n
de
n(
au
en
ste
ur
gb ur
tal
tra el
rij
de
ico
pe
nE
Ex (de
fko
an
ch
ste
ty
ris
gI
la
ris
rij
op
al
al
ma
en
taa
ch
kt
rg
nt
nt
ko
Eig
Ele
Ins
Bo
Aa
Aa
To
Je
Af
Amber 33 1 169  €10 €200 €150 of  beperkt
€350
ConnectCar 5 2 300 €25 minimaal nvt beperkt
€100
Green- 155 4 1950  €25 (gratis €225 €350   
wheels met ov-chip)
MyWheels 65 5 650  €250* €500   
Share Now 1 2 350  €500 of  
€750
Sixt share 3 6 onbekend  €29 (tijdelijk €20 €950   
gratis)
SnappCar bijna divers 55.000  €0 of €250 -   hangt af van
(platform) overal €250** €2250 verhuurder
StudentCar 7 1 onbekend €25 minimaal nvt beperkt
€100
We Drive 9 2 100  €89 - €250 €350  
Solar
Witkar 30 1 65 €25 minimaal nvt  beperkt
€100
• Peildatum september 2020. • De eigenaar van ConnectCar, StudentCar en Witkar heeft niet
* Bij een abonnement. meegewerkt aan het onderzoek, dus die informatie is niet gecon-
** €250 geldt voor een deel van de gebruikers, als test. Geldt niet bij troleerd en aangevuld.
betaling met creditcard. • Share Now heette voorheen Car2Go.
Het is bij steeds meer aanbieders mogelijk om elektrisch te rijden. Bij

Share Now (voorheen Car2Go), Sixt share, Amber en We Drive Solar is
elektrisch rijden zelfs de enige mogelijkheid.
Reserveren
Een deelauto moet je meestal vooraf reserveren, via de website of een
app. ‘Het werkt heel handig’, zegt een panellid. ‘Via de app zie je duidelijk
welke auto’s er nog beschikbaar zijn.’ Soms kan dat zelfs tot aan de laatste
minuut. Bij ConnectCar start de huurtermijn altijd per half en heel uur.
Wil je de auto langer huren dan gepland, dan is dat vaak geen probleem.
Je kunt de reservering via de app of website verlengen. Mits niemand
anders die auto heeft gereserveerd. Heb je via SnappCar gehuurd, dan
moet je eerst een verlengingsverzoek indienen en wachten totdat de
verhuurder reageert.

De huurperiode inkorten kan ook, maar daar zit vaak een limiet aan. Zo
mag je bij MyWheels maximaal een uur inkorten, voor abonnees is dat
twee uur. De hele rit annuleren is ook mogelijk. Het wisselt per aanbie-
der tot hoe ver van tevoren dat kosteloos kan. Bij MyWheels kan dit tot
24 uur voor aanvang van de rit. Daarna betaal je €10 annuleringskosten.
Flink eigen risico

Bij SnappCar kan het eigen risico oplopen tot maar liefst €2250.
Dit omdat de hoogte ervan afhankelijk is van onder meer de
leeftijd van de huurder en de waarde van de auto. ‘Wij vinden
het redelijk dat een jonge en onervaren huurder van bijvoor-
beeld een Tesla een hoger eigen risico heeft dan een ervaren
huurder van een oudere Toyota Aygo’, legt een woordvoerder
uit. ‘Door voor een variabel eigen risico te kiezen, kunnen we het
merendeel van onze gebruikers een lager eigen risico aanbie-
den.’ Overigens staat de hoogte van het eigen risico niet duide-
lijk op de site. SnappCar geeft aan daarmee aan de slag te gaan.
Kosten
Alleen bij We Drive Solar heb je een (betaald) abonnement nodig om
een deelauto te kunnen gebruiken. Greenwheels, MyWheels en Amber
bieden zo’n abonnement wel aan, maar het is niet verplicht. Naast abon-
nements- en inschrijfkosten, betaal je vaak een bedrag per uur en per
kilometer. En in een enkel geval ook nog een starttarief. Kosten voor
brandstof of opladen van de accu zijn meestal in de tarieven verwerkt,
behalve bij ConnectCar, SnappCar en StudentCar. De totale kosten per
rit zijn verder afhankelijk van het type auto dat je huurt, de dag en het
tijdstip.
Iedere aanbieder werkt met een eigen tariefstructuur, wat vergelijken
lastig maakt. Huur je eens per week een auto voor twee uur (door de
week, overdag) en rijd je daarmee 50 kilometer, dan ben je bij MyWheels
en Share Now het goedkoopst uit. Je betaalt per rit zo’n €19. Hierbij gaan
we uit van de goedkoopste auto, inclusief brandstof en zo nodig abon-
nementskosten. Huur je de auto veel langer, dan worden de verschillen

tussen de aanbieders groter. Zeker omdat niet iedere aanbieder met
dagtarieven werkt. Bij SnappCar kun je voordeliger uit zijn, omdat iedere
verhuurder zelf zijn tarieven bepaalt. De panelleden zijn qua kosten het
meest tevreden over SnappCar. Ze geven het platform gemiddeld een
7,4 voor het prijsniveau. ConnectCar zit met een 6,4 een stuk lager.
Niet goedkoop
Echt goedkoop vinden de panelleden een deelauto meestal niet. ‘Het
pakt altijd duurder uit dan ik denk. Maar het is goedkoper dan een auto
huren via een verhuurbedrijf.’ Wel kan het je flink wat parkeerkosten
schelen, vooral in de grote steden. Zo kun je bijvoorbeeld bij Sixt share
gratis op elke openbare parkeerplaats – binnen het gebied waar Sixt
share actief is – parkeren.
Bij de meeste aanbieders moet je een borg betalen, alleen bij Share Now
niet. We zien bedragen van €20 tot €250. Het wisselt per aanbieder wan-
neer je de borg terugbetaald krijgt: na iedere rit of pas bij uitschrijving.
Verder ben je bij de meeste aanbieders allrisk verzekerd. Alleen een
wettelijke aansprakelijkheidsverzekering is risicovol: als je de auto in
de prak rijdt of er valt een boom op, dan zijn de kosten voor de huur-
der. Daarnaast heb je bij de meeste aanbieders een eigen risico. Alleen
bij ConnectCar, StudentCar en Witkar is dat niet het geval. Het eigen
risico is bij Sixt share relatief hoog, met €950. Je kunt dit (tegen betaling)
verlagen tot €450 of €0.
Bij SnappCar verschilt de hoogte van het eigen risico per huurder. Het
varieert tussen €250 en €2250 (zie het kader).
Tevreden
De panelleden zijn over het algemeen tevreden over het gebruik van
deelauto’s. De scores liggen vlak bij elkaar, maar gebruikers zijn het
meest te spreken over SnappCar (7,9), Sixt share (7,8) en Greenwheels
(7,7). ConnectCar scoort met een 6,6 het laagst.
Bij een derde van de autodelers in ons panel (33%) is er weleens iets mis-
gegaan bij de huur van een deelauto. Bij ConnectCar vaker (48%) dan bij
de rest. Het gaat dan meestal (27%) om auto’s die niet beschikbaar zijn
op het afgesproken moment. Andere problemen zijn vieze auto’s (22%),
mankementen aan de auto (22%), verkeerde prijzen (21%) en een lege
tank of accu (21%).

Niemand zit graag in de rommel van de vorige bestuurder, maar van-
wege het coronavirus hechten huurders nog meer waarde aan een
schone auto. Meerdere aanbieders hebben speciale coronamaatregelen
genomen. Zo blokkeert MyWheels de auto na iedere rit gedurende 60
minuten. Bij Amber staan de auto’s zelfs twee uur stil. Verder worden
ze vaker gereinigd en zijn er desinfectiedoekjes in de auto’s aanwezig
om zelf het stuur en dashboard af te kunnen nemen.
Duurzaamheid verzekeraars
Het is een relatief kleine handeling: overstappen naar een schadeverze-

keraar met een duurzamer beleggingsbeleid. Maar het is wel een grote
stap richting een betere samenleving. Duurzaamheid is geen hype,
maar een noodzaak die overal voelbaar is. Toch zullen de meeste con-
sumenten bij het maken van duurzame keuzes waarschijnlijk eerder
denken aan energieleveranciers of luchtvaartmaatschappijen dan aan
verzekeraars. Maar de door ons allemaal betaalde premies voor onder
meer zorg-, inboedel- en autoverzekeringen worden door de verzeke-
raars gebruikt om te investeren (beleggen) in andere bedrijven. Hier
gaan ook in ons land jaarlijks miljarden euro’s in om.
Het beleggen van al dat premiegeld kan op traditionele wijze, puur ge-
richt op financieel rendement, maar het kan ook duurzaam. Als een
verzekeraar duurzaam belegt, sluit hij bijvoorbeeld bepaalde sectoren
uit, zoals de wapenen tabaksindustrie en ook praktijken zoals kinder-
arbeid. Als het goed is, kijken de vermogensbeheerders daarnaast of een
bedrijf zich netjes aan de regels houdt en goed voor haar werknemers
en de omgeving zorgt. Hoewel duurzaam beleggen de laatste jaren in
populariteit flink toeneemt, wordt het grootste deel helaas nog traditi-
oneel belegd. Terwijl de coronacrisis heeft aangetoond dat duurzame
beleggingen helemaal niet minder hoeven te renderen dan traditionele
– integendeel zelfs. Tijdens de eerste maanden van de coronacrisis
deden duurzame fondsen het minder slecht, omdat zij niet beleggen
in bijvoorbeeld olie- of luchtvaartmaatschappijen.

Duurzaamheidsscore Wakker schudden
verzekeraars Met andere woorden: verzekeraars
kunnen met hun beleggingen op
Gebaseerd op het VBDO-onderzoek,
schaal: 1 t/m 5 een positieve manier bijdragen aan
ASR 4,5 het welzijn van mensen en dieren,
Vivat (o.a. Reaal) 4,1 en aan het klimaat en milieu. Maar
Nationale-Nederlanden 3,5 ook op een negatieve manier, bij-
Achmea (o.a. FBTO en Centraal Beheer) 3,5
voorbeeld door het schenden van
Menzis 2,8
mensenrechten of door milieu-
Dela 2,3
vervuiling. Verzekeraars praten
CZ Groep 2,2
Aegon 2,2
hier niet veel over – met uitzon-
Scildon 2,1 dering misschien van ASR en zijn
ONVZ 2,0 campagne ‘Dit is de tijd van doen’
Allianz 2,0 – maar dat gaat snel veranderen.
VGZ 1,8 De Vereniging voor Beleggers
ZLM 1,7 in Duurzame Onder
nemingen
BNP Paribas Cardif 1,7 (VBDO), die zich tot dusver alleen
Klaverblad 1,3
op de financiële sector richtte,
Monuta 1,1
startte een campagne om ‘gewone’
Onderlinge ‘s-Gravenhage 1,1
consumenten wakker te schudden.
De Goudse 1,1
Brancheorganisatie het Verbond
DSW* 0,9
NV Schade* 0,7 van Verzekeraars, enkele indivi-
TVM* 0,6 duele verzekeraars en diverse ver-
Iptiq* 0,5 gelijkingssites deden hier ook aan
NH van 1816* 0,4 mee.
Arag* 0,4 De Consumentenbond gaat een
Eno Zorgverzekeraar* 0,3 stap verder: al enige tijd hebben
DAS* 0,2
wij als uitgangspunt dat in al onze
Yarden* 0,2
tests en onderzoeken duurzaam-
Unigarant* 0,1
heid een van de variabelen is. Bij
Leidsche Verzekerings Maatschappij* 0,0
schadeverzekeringen maken we
• VBDO staat voor Vereniging voor Beleggers in Duurzame daarbij in eerste instantie gebruik
Ondernemingen.
* Doet niet mee aan het VBDO-onderzoek. van de Duurzaamheidsscore van
de VBDO (zie de tabel). Die score
geeft aan dat er grote verschillen
zijn tussen de Nederlandse verze-
keraars. De scores – weergegeven

op een schaal van 1 tot en met 5 – lopen uiteen van 4,5 (ASR) tot een
treurige 0,0 (Leidsche Verzekeringsmaatschappij).
Die hekkensluiter weigert overigens, net als nog 10 verzekeraars, de
circa 50 vragen van de VBDO te beantwoorden. Dit elftal wordt daarom
alleen beoordeeld op de – vaak schaarse – informatie die publiekelijk
toegankelijk is.
Zwart-op-wit
De Duurzaamheidsscore is niet alleen afhankelijk van de antwoorden
van de verzekeraars, maar ook van het ‘bewijsmateriaal’ dat ze daarbij
aanleveren. Met name bij kleinere verzekeraars ontbreekt het daar nogal
eens aan, zoals bij Klaverblad. ‘Ik denk dat wij minstens zo duurzaam
beleggen als de verzekeraars die bovenaan de lijst staan, alleen hadden
we dat nergens zwart-op-wit staan’, zegt Madelon Moorlag, vermogens-
beheerder bij Klaverblad. Zij is dan ook druk bezig het beleggingsbeleid
van deze verzekeraar op papier te zetten, in de verwachting de volgende
keer hoger te scoren dan een 1,3.
Klaverblad heeft ook al zelf contact gezocht met VBDO’s concur-
rent de Eerlijke Geldwijzer om te worden opgenomen in hun Eerlijke
Verzekeringswijzer (eerlijkegeldwijzer.nl/verzekeringswijzer). De Eerlijke
Geldwijzer is een initiatief van OxfamNovib, Amnesty International,
World Animal Protection, Milieu Defensie en Pax. De Verzekeringswijzer
beoordeelt verzekeraars op maar liefst 21 thema’s, waaronder klimaat-
verandering, mensenrechten, dierenwelzijn, wapens en transparantie,
en geeft daar rapportcijfers voor.
Foute kobalt
De Eerlijke Verzekeringswijzer richt zich van oudsher veel meer op con-
sumenten dan de VBDO, en voert elk jaar een aantal thema-onderzoeken
uit. Eind juli nog, toen met name Aegon, Allianz en VGZ een veeg uit
de pan kregen vanwege hun beleggingen in ‘foute kobalt’. Kobalt is een
belangrijke grondstof voor batterijen voor elektrische auto’s, computers
en smartphones. Uit het onderzoek blijkt dat met name de drie genoem-
de verzekeraars niets ondernemen tegen de misstanden bij de winning
van kobalt. Zoals de zeer onveilige werkomstandigheden, kinderarbeid
en gedwongen huisuitzettingen bij de mijnen.
Als je bedenkt dat het geld voor die foute investeringen afkomstig is uit

ónze verzekeringspremies, dan realiseer je je dat verzekerden wel dege-
lijk een verschil kunnen maken. In een recente enquête onder ruim 7000
consumenten zei 61% het belangrijk of zelfs zeer belangrijk te vinden
dat de Consumentenbond niet alleen informatie geeft over premies en
voorwaarden, maar ook over de duurzaamheid van het beleggingsbeleid
van de verzekeraars. En maar liefst tweederde van de deelnemers gaf
aan best wat meer premie te willen betalen voor een polis van een veel
duurzamere aanbieder.
Wij zijn in gesprek met zowel de Eerlijke Verzekeringswijzer als met de
VBDO. Vanaf begin 2022 kun je op onze site heel eenvoudig opzoeken
waar je de meest duurzame auto-, inboedel-, reis- of zorgverzekeringen
afsluit. Dat maakt duurzamer kiezen een stuk gemakkelijker. En het is
nog maar de vraag of die duurzame verzekeringen duurder zijn.
E-bike aandrijfsystemen
Het aandrijfsysteem is het belangrijkste onderdeel van een e-bike. Van

deze combinatie van motor, accu en display bestaan tientallen varianten.
We hebben de belangrijkste getest. Van de meer dan 100 fietsmerken
is er niet één dat met kop en schouders boven de andere uitsteekt. Wel
zijn er verschillen in hoe tevreden e-bikebezitters zijn over de grotere
merken (zie onze enquête op consumentenbond.nl/ebikemerk).
Maar er zijn ook overeenkomsten tussen veel fietsen. Zo hebben bijna
alle grotere merken ongeveer gelijke typen versnellingen, remmen en
banden. Van het aandrijfsysteem zijn er enkele tientallen varianten die
je op het gros van de e-bikes aantreft. In de tabel staan de testresulta-
ten van de belangrijkste. Daarbij is gemeten en beoordeeld hoe prettig,
krachtig en zuinig ze zijn.
De beste uitgelicht
De twee grootste fabrikanten van aandrijfsystemen zijn Bosch en
Shimano. Honderden modellen e-bikes hebben een aandrijfsysteem
van dit tweetal. Beide aandrijflijnen zijn door de jaren heen fijngeslepen

E-bike aandrijfsystemen
us
ay s)
ea
elu ispl diu
h)
niv
W
a
uv rde ng
in
gs
ier
(in
re
nin
i
In beoo drijv
Mo ing (act
’s
Ve elac ling
Af llen ter
r
to
cu
eu
mo
ig
y
rt aan
ac
d
rst
pla
W
rsn ht
n
id
re
de
pe
kt el
e
r
Ex che
dis
Be pe
ba
Ele rde
on
ty
hik
ste
nd
ris
rg
&
n
e
o
al
die
sto
to
rk
sta
he
pe
te
sc
nt
Me
Ge
Be
Aa
Te
Weging voor Testoordeel 60% 25% 7,5%7,5%
1 Bosch Performance 8,1 7,7 8,9 7,9 8,3 8,5 9,2 9,2 Bosch Intuvia 4 300, 400,
Line (Cruise) 500, 625
2 Bafang M420 7,8 8,0 7,9 7,9 7,7 8,0 6,6 6,9 Qwic Full Colour LCD 5 400, 540
3 Panasonic GX Power 7,8 7,6 8,8 8,0 8,8 8,1 9,6 6,9 Flyer D0 3 603, 723
4 Bosch Active Line Plus 7,5 6,8 6,9 5,9 7,1 8,8 9,2 7,7 Bosch Intuvia 4 300, 400,
500, 625
5 Shimano Steps E5000 7,5 7,1 6,2 6,4 6,6 8,1 6,4 10 Shimano SC-E6100 3 418, 504
6 Brose Drive S 7,3 6,7 6,6 6,5 8,3 8,0 7,0 10 Qwic Middenconsole 3 417, 625, 756
7 Shimano Steps E8000 7,3 7,6 8,9 7,9 9,4 8,1 4,0 6,2 Shimano SC-E8000 3 418, 504
8 Shimano Steps E6100 7,2 7,0 8,0 5,8 7,7 7,8 6,4 6,9 Shimano SC-E6100 3 418, 504
9 Bosch Active Line 7,1 6,5 6,3 5,1 6,0 7,6 9,2 7,7 Bosch Intuvia 4 300, 400,
500
10 Giant SyncDrive Core 6,9 6,6 5,9 4,7 6,0 8,6 5,5 5,5 Giant RideControl 5 300, 400,
Charge 500
11 Decathlon Elops 35 Nm 5,1 5,5 4,0 5,5 2,1 5,3 2,4 3,2 Elops - KM790 3 313
• Dit is een selectie van populaire middenmotoren en één achter- bruik in Wh (wattuur) per km, de accugrootte heeft veel invloed op
wielmotor (Elops). Zij vormen samen met het display en de accu de hoe ver je komt.
aandrijflijn. We hebben meer motoren en displays getest (zie onze • Sommige motoren hebben een update gehad, waardoor de test-
site). score kan afwijken van die van vorig jaar.
• De accugroottes verschillen per model fiets. • Bij de elektrische aandrijving wegen meer aspecten mee dan in
• De score voor afstand per km is gebaseerd op het gemeten ver- deze tabel zijn opgenomen.
en zorgen ervoor dat je over het algemeen prettig fietst. Voor de rustige
fietser is de eenvoudige Bosch Active Line al een prima keuze. Rijd je
ook weleens wat sportiever of pak je af en toe een hellinkje mee, dan
ben je beter af met de Bosch Active Line Plus- of Shimano-motoren. De
kans is groot dat een lokale fietsenwinkel een model met deze motoren
heeft staan.
Houd je graag zoveel mogelijk 25 km per uur aan of fiets je regelmatig
in heuvelachtig terrein? Dan zijn krachtigere modellen aan te raden.
De Bosch Performance Line is dan een goede keuze. Die voelt prettig
en natuurlijk aan als je rustig fietst, accelereert razendsnel als je erom
vraagt en helpt je zonder veel moeite een steile helling op. De elektrische
ondersteuning, die wettelijk gezien tot 25 km per uur mag meehelpen,
wordt vloeiend afgebouwd naar nul als je daarboven komt. Bij motoren

die het minder goed doen in onze test, is het in- en uitschakelen van
de motor dan soms voelbaar.
Panasonic-motoren zijn een goed alternatief voor de Bosch Performance
Line, maar die zitten slechts op enkele dure fietsen. De Bafang M420
heeft ook een behoorlijke power. Je levert dan wel iets aan soepelheid in
en het motorgeluid is wat meer aanwezig. Hij is wel goedkoper, waardoor
de totaalprijs van fietsen met deze aandrijflijn vaak relatief gunstig is.
We hebben ook een voordelige achterwielmotor zonder krachtsensor
getest, van Decathlon. De experts in het lab zijn op veel punten niet zo
te spreken over dit systeem. Zo reageert de motor traag bij versnellen
en houdt de ondersteuning vaak te lang aan als je stopt met trappen.
Hij produceert ook vrij veel geluid en het bijgeleverde display is wel erg
basic. Maar je betaalt voor een fiets met dit systeem ook slechts €800 bij
Decathlon. Ga je je e-bike voor meer dan korte, vlakke ritjes gebruiken?
Dan is een flinke investering aan te bevelen, voor een fiets met een
betere aandrijflijn en betere onderdelen.
Goedkoop of duurkoop?
Hoe zit het in het algemeen met de kwaliteit van goedkopere e-bikes, die
je regelmatig in aanbiedingen ziet? Weet dat daar vaak addertjes onder
het gras zitten. Bij e-bikes van rond de €1000 is er bijna altijd bespaard
op bouwkwaliteit of duurzaamheid. Ze hebben bijvoorbeeld goedkope
versnellingsonderdelen of remmen. De werking daarvan kan minder
zijn en de kans op defecten is groter. Ook hebben de meeste goedkopere
fietsen geen krachtsensor, waardoor de ondersteuning niet zo natuurlijk
aanvoelt. Toch kan zo’n fiets wel voldoen als je hem niet zo intensief
gebruikt en voor korte ritten. Maar verwacht niet hetzelfde als van een
fiets die minimaal twee keer zo veel kost. En houd rekening met een
kortere levensduur.
Laat je ook niet meeslepen door aanbieders zonder tussenhandel, z
oals
Amslod en Stella, die hoge kortingen of inruilpremies beloven. De kor-
tingen gelden bijna altijd en worden gerekend op adviesprijzen die ze
zelf bepalen. Het prijsbeleid is vaak ondoorzichtig, waardoor je soms
toch meer betaalt dan je had verwacht. Deze aanbieders hebben vaak
geen vestiging om de hoek. Dat kan voor- en nadelen hebben. Als een
reparatieservice aan huis komt, hoef je niet met een defecte fiets op pad,
maar je kunt je fiets even kwijt zijn.

Een manier van besparen die vaak wel loont: koop een model van vorig
jaar. Die fiets is vaak bijna identiek aan het model van dit jaar en gaat
soms voor honderden euro’s minder weg.
Voorraadproblemen
De markt van elektrische fietsen groeit flink. Fabrikanten lijken hier nog
niet goed op ingespeeld. De framematen worden vaak in groepen na
elkaar geproduceerd. Een paar jaar geleden ging dit al niet vlekkeloos.
Als de fabrikant een verkeerde inschatting maakte voor een model, liep
de levertijd voor sommige framematen op met meer dan een maand.
Bovendien moeten voor elke fiets wel een of meerdere onderdelen uit
Azië komen.
De coronacrisis is nog een extra vertragende factor. De levertijden voor
populaire modellen zijn alleen maar langer geworden. Staar je dus niet
blind op een specifiek model als je op korte termijn wilt gaan fietsen op
een nieuwe e-bike.
Zie consumentenbond.nl/elektrische-fiets voor de testresultaten van

honderden e-bikes. Je kunt filteren op aandrijfsysteem, aantal versnel-
lingen en kleur.
E-bikes
Er wordt veel gefietst in Nederland en steeds meer op e-bikes. Het imago

van elektrische fietsen is verschoven van een vervoermiddel voor oude-
ren naar een comfortabele, soms zelfs hippe fiets voor elke leeftijdsgroep.
Bijna iedereen die eenmaal een e-bike gewend is, wil niet meer terug.
Toch is het niet alleen maar hosanna. Houd er rekening mee dat je er niet
bent na het betalen van de (forse) aanschafprijs. Een e-bike heeft niet het
eeuwige leven, zoals een gewone fiets dat soms wel lijkt te hebben. Er
zijn meer onderdelen die slijten, de kans op mankementen is groter en
de onderhouds- en reparatiekosten zijn hoger. Ook is een verzekering
geen overbodige luxe, gezien het forse diefstalcijfer.

Aan de andere kant, comfort is wel wat waard. En als een e-bike leidt
tot minder gebruik van het openbaar vervoer of de auto, dan bespaar je
ook weer. Heb je besloten om er een te gaan kopen of ben je toe aan een
volgende? Wij helpen je kiezen. We geven een overzicht van de beste
e-bikes en prijsvriendelijke aanraders en enkele hippe zogenoemde
urban bikes. Op de pagina’s hiervoor staat de test van de belangrijkste
aandrijfsystemen.
Zo testen we
De focus ligt op de aandrijflijn, dus de combinatie van motor,
accu en display. Experts meten de elektrische ondersteuning:
motorkracht, soepelheid, geluid, efficiëntie en hoe ver je komt
op een acculading. In de rollenbanktests onderzoeken we de
e-bikes onder allerlei omstandigheden, met diverse
ondersteuningsstanden. Ook beoordelen we het display en
bedieningsgemak.
Motor en sensor
Als koper moet je eerst beslissen welke soort motor het gaat worden.
De goedkoopste fietsen hebben meestal een voorwielmotor met een
rotatiesensor. Die laat de motor op volle kracht werken als hij merkt dat
de pedalen ronddraaien, ook al zet je nauwelijks kracht. Dat heeft een
paar nadelen. Het fietst niet zo natuurlijk en bij het wegrijden en bij
korte bochtjes moet je oppassen dat de fiets er niet met je vandoor gaat.
Ook schakelt de ondersteuning soms met enige vertraging uit nadat je
stopt met de pedalen ronddraaien. Niet iedereen kan daaraan wennen
en het blijft een beetje opletten. Voordelen zijn er ook: de prijs is lager
en zelf weinig kracht leveren kan prettig zijn als je gezondheid geen
inspanningen meer toestaat.
De tegenhanger van de rotatiesensor is de krachtsensor. Die zit bijna
altijd op e-bikes met een middenmotor, tussen de trappers. Dit type
e-bike is voor de meesten aan te raden en wordt dan ook het meest
verkocht. Een krachtsensor stemt de motorkracht af op hoeveel trap-
kracht je zelf levert. Trap je harder, dan geeft ook de motor meer power.

Deze versterkte trapkracht voelt heel natuurlijk aan, net of je zelf kracht
training hebt gedaan.
De meeste e-bikes hebben drie of vier ondersteuningsstanden, bijvoor-
beeld van Eco tot Turbo. Afhankelijk van de gekozen stand en de speci-
fieke e-bike, levert de motor een klein beetje versterking van je kracht
tot zelfs een verdriedubbeling. Zo kun je continu de juiste balans tussen
gezonde inspanning en comfort kiezen.
Behalve de voorwiel- en middenmotor is er nog de wat zeldzamere
achterwielmotor. Als deze aan een krachtsensor gekoppeld is, geeft hij
ook een natuurlijk trapgevoel. Net als de middenmotor is hij geschikt
voor gebruik in heuvelachtig terrein. De aanschafprijs van e-bikes met
een krachtsensor begint meestal bij zo’n €1800.
Schakelopties
Na de motor is het kiezen van de juiste versnellingen de volgende stap.
Voor de meeste ritten in Nederland, van woon-werkverkeer tot recrea-
tieve tochten, volstaan de 7 of 8 versnellingen die veel fietsen hebben.
Meer versnellingen zijn vooral zinvol als je op volle snelheid steile heu-
vels op wilt of de bergen in gaat.
Bepaal of je liever een naafversnelling of een derailleur hebt. In het eerste
geval zitten de versnellingen verborgen in het achterwiel. Bij een derail-
leur zijn de tandwielen zichtbaar. Een naafversnelling maakt een dichte
kettingkast mogelijk en dat betekent minder onderhoud. Al moet je dan
voor het noodzakelijke onderhoud vaak wel naar een fietsenmaker.
Voor nog minder onderhoud kun je riemaandrijving nemen in plaats
van de vertrouwde ketting. Riemen zijn duurzamer, maar voordat je de
gemiddelde meerprijs van €200 eruit hebt, kun je wel een aantal kettin-
gen verslijten. Een riemaandrijving past alleen op een naafversnelling.
Ook uniek voor een naafversnelling is de mogelijkheid van traploze ver-
snellingen. Daarmee schakel je niet van bijvoorbeeld de vierde naar de
vijfde versnelling, maar draai je aan een hendel en kun je elke stand kie-
zen tussen minimaal en maximaal. Zo heb je altijd precies het gewenste
beentempo. Hiervan bestaat ook een automatische variant, waarbij je het
beentempo kiest en de traploze automaat steeds de versnelling hierop
aanpast. Dit systeem is wel prijzig en iets gevoeliger voor mankementen.
Probeer zo’n automatisch systeem voordat je de fiets koopt, want niet
iedereen vindt het prettiger dan zelf schakelen.

De juiste framemaat
Fietsen zijn er soms in wel vijf framematen.
Welke je nodig hebt hangt af van je binnenbeenlengte,
het type fiets en de zadelpenvering.
Houd de volgende methode aan voor de juiste framemaat:
1 Trek je schoenen uit en zet je voeten 20 cm uit elkaar.

2 Meet de afstand vanaf de grond tot je kruis.
3 Vermenigvuldig deze waarde met 0,68.
Een voorbeeld:
78 cm gemeten afstand x 0,68 is een framemaat van 53 cm.
Zit het resultaat tussen twee framematen in?

Kies dan altijd voor de laagste, verder kun je wel wat regelen
met de afstelling van zadel en stuur. Zadelpenvering zorgt
ervoor dat het zadel minder kan zakken. Trek dan gemiddeld
4 cm af van de gemeten framemaat. En maak altijd een proefrit
met de fiets.
Comfortabel fietsen
Eén type fiets dat voor iedereen het best is, bestaat niet. Vooral op het
gebied van comfort en sportiviteit zijn wensen heel persoonlijk. Zo geeft
de een de voorkeur aan een wat rechtere zithouding, terwijl de ander
liever meer voorover leunt.
In onze online vergelijker (consumentenbond.nl/elektrische-fiets) kun je
de fietsen sorteren naar gewenste houding, maar sowieso is een proefrit
erg belangrijk. Dan ervaar je ook hoeveel vering een fiets heeft en of je
die voldoende vindt.
De hoeveelheid vering is afhankelijk van de zadelpenvering, de vering
bij het voorwiel en de breedte van de banden. Eenvoudige modellen
hebben vaak 37 of 40 mm brede banden. Bij duurdere fietsen zijn ze
meestal 47, 50, 55 of soms zelfs 62 mm breed. Bredere banden vereisen
een lagere druk, waardoor ze voor luchtvering zorgen.
Ook design speelt een rol bij de koop van een fiets. Niet voor niets stijgt

de verkoop van ‘hippe’ of zogenoemde urban e-bikes. De accupositie
heeft een flinke invloed op hoe een fiets eruit ziet. Traditioneel zit de
accu onder de bagagedrager en soms verticaal onder het zadel. Bij spor-
tievere fietsen zat de accu voorheen soms bovenop de framebuis, tussen
de trappers en het stuur. De trend van de laatste jaren is een dikkere
framebuis. Je klikt de accu van de boven- of onderkant haast onzicht-
baar in de buis vast. Dit zorgt voor een sportieve uitstraling, waarbij het
ook minder opvalt dat je een e-bike rijdt. Dit systeem vind je vooral bij
duurdere fietsen.
Accuduur
In onze test meten we hoe zuinig de motoren zijn. De accucapaciteit
heeft de grootste impact op hoe ver je kunt fietsen met een volle accu.
Belangrijk zijn ook de omstandigheden, zoals de hoeveelheid inge-
stelde ondersteuning, de hellingsgraad, de ondergrond, het weer en het
gewicht van de berijder. De kleinste accu’s hebben een capaciteit van
250 tot 300 wattuur (Wh). Daarmee haal je op vlak terrein bij gemiddelde
omstandigheden en een maximale ondersteuning zo’n 30 tot 40 km.
Op dezelfde fiets zou je met een dubbel zo grote accu (500 tot 600 Wh)
ongeveer 2 keer zo ver komen. Kies je de laagste ondersteuningsstand,
dan wordt je bereik nog eens dubbel zo groot. Meer dan 150 km is dan
soms mogelijk.
Per 100 Wh extra accucapaciteit betaal je gemiddeld tussen de €100 en
€200.
Een grote accu kopen hoeft niet als je weinig lange ritten maakt of wat
vaker opladen geen probleem vindt. Bedenk wel dat de capaciteit van de
accu in de loop van de tijd iets terugloopt. In optimale omstandigheden
is er na 3 tot 5 jaar 10% verdwenen, maar het komt voor dat de capaciteit
dan de helft minder is. Gebruik je de fiets niet in de winter, bewaar de
accu dan het liefst 40 tot 70% opgeladen. Laad en bewaar de accu niet
in de vrieskou of volle zon.
Tot slot nog een tip voor minder kans op dure reparaties: schakel altijd
terug naar een lagere versnelling als je flink afremt of een heuveltje op
moet. Ook al zorgt de motor ervoor dat je snelheid kunt maken, voor
de levensduur van de aandrijflijn is het beter als je de krachten erop
verkleint.

+
6x Beste uit de Test
Onderstaande zes e-bikes zijn Beste uit de Test en hebben een
Bosch Performance Line aandrijfsysteem (zie de test E-bike
aandrijfsystemen hiervoor). De ondersteuning voelt prettig en
soepel aan en is krachtig en stil. Met de grote accu van 625 Wh
kun je gemiddeld tussen de 50 en 125 km afleggen.
Cube Touring Hybrid Pro 625

Testoordeel: 8,2
Richtprijs: €2750
Goede allrounder met 10 derailleurversnellingen, extra brede
55 mm banden en een aanmerkelijk lagere prijs dan de concur-
rentie. Wordt geleverd zonder slot en met een vrij trage lader
(tot vol opladen duurt 9 uur). Kleur: lichtgrijs of zwart. Is er ook
met 500Wh-accu voor €200 minder.
Kalkhoff Endeavour 5.B Advance+ 625Wh

Testoordeel: 8,2
Richtprijs: €3800
Geschikt voor de sportieve fietser, van woon-werkverkeer tot
stevig klimwerk. Dit mede door de 12 derailleurversnellingen.
Extra hoog toegestaan totaalgewicht van 170 kg in plaats van
130 of 140 kg. Dus geschikt voor zwaardere personen en/of veel
bagage. Kleur: grijs.
Kalkhoff Image 5.B Belt BLX 625Wh

Testoordeel: 8,2
Richtprijs: €4000
Sportieve e-bike met aardig wat comfort. Het zadel is aan de
harde kant, maar is te vervangen. Met onderhoudsarme riem
aandrijving en traploze versnelling. Wordt geleverd met een
snelle lader en jasbeschermers. Kleur: grijs of b
ordeauxrood.

Dutch ID Phantom 65 625Wh TR Belt
Testoordeel: 8,2
Richtprijs: €4300
Mooie afwerking en luxe uitrusting, zoals een veelzijdig display,
onderhoudsarme riemaandrijving en traploze versnelling. Het
display is te verbinden met je smartphone voor bijvoorbeeld
navigatie. Kleur: bruingrijs of zwart. Is er ook met accu van
400 Wh (-€400) en 500 Wh (-€200) of als automaat (+€300).
Flyer Gotour6 5.00 625Wh

Testoordeel: 8,2
Richtprijs: €3900
Comfortabele fiets, mede door de extra brede banden van
55 mm, maar met een sportieve inborst. Hij heeft 8 naafversnel-
lingen. Het frame is goed afgewerkt. Kleur: zwart en ook blauw
bij het model met lage instap. Zie de Gotour6 7.03 hierna voor
een wat luxer model.
Flyer Gotour6 7.03 625Wh

Testoordeel: 8,2
Richtprijs: €4450
Deze fiets heeft alles wat de Flyer Gotour6 5.00 biedt. Plus een
onderhoudsarme riemaandrijving en op details luxere en betere
onderdelen, zoals een extra snelle lader (tot vol opladen duurt
slechts 3,7 uur). Het prijsverschil van meer dan €500 met de
5.00 is wel relatief groot.

+
4x goedkopere keuze
Maak je geen lange tochten of ben je een rustige fietser, dan zijn
de vrij prijzige Beste uit de Test-fietsen niet echt nodig. Deze
vier zijn goedkopere, goede keuzes voor de meeste fietsers.
Met een kleinere accu kun je soms nog €100 tot €200 besparen.
Kalkhoff Endeavour 1.B Move 400Wh

Testoordeel: 7,4
Richtprijs: €2250
Sportieve fiets met de beste motor, 8 derailleurversnellingen
en een basic display. Hij heeft geen zadelpenvering. De accu is
wat kleiner en minder geschikt voor ritten van meer dan 50 km
bij maximale ondersteuning. Kleur: geelgroen of grijs. Meerprijs
voor 500Wh-accu: €250.
Brinckers Brisbane M8 600Wh

Testoordeel: 7,4
Richtprijs: €2350
Het eigen merk van fietswinkel.nl. Hij heeft een Bafang M420
motor met prima, krachtige ondersteuning, maar die is iets
minder verfijnd dan bij de andere aanraders. Met grote accu,
comfortabele zit en fijne 8-versnellingsnaaf. Kleur: zwart.
Meerprijs voor een 750Wh-accu: €100.
Cube Town Hybrid Pro 500

Testoordeel: 7,3
Richtprijs: €2450
Met Bosch Active Line Plus motor: prettig en krachtig genoeg
voor heuvelachtig terrein. Hij heeft een comfortabele zit en
fijne 8-versnellingsnaaf. De kettingkast is open of dicht lever-
baar. Er is alleen een uitvoering met lage instap. Zonder slot.
Kleur: zwart of bordeauxrood.

Gazelle Paris C7+ HMB 500Wh
Testoordeel: 7,0
Richtprijs: €2450
Ook deze fiets heeft een Bosch Active Line Plus motor:
prettig en krachtig genoeg voor heuvelachtig terrein. Met
comfortabele zit, 7 versnellingen en een dichte kettingkast.
Het display is basic. Hij heeft geen bredere banden (ze zijn
40 mm). Kleur: grijs of zwart.
Urban e-bikes
Een e-bike als statement, dat is de urban e-bike. Het minimalistische
ontwerp is kenmerkend voor deze fietsen. Zo doen de e-bikes van het
Nederlandse VanMoof futuristisch aan. Ze hebben een strakke vorm-
geving met grotendeels weggewerkte kabels, een onzichtbare accu en
matte lak. Vernieuwend is de app waarmee je het display deels vervangt
en je je e-bike op kunt sporen. En ook het ingebouwde alarm en het
slot dat je met een tik van de voet activeert. Maar er valt nog wel wat te
verbeteren aan de (elektrische) rijtechniek en de rijeigenschappen van
de urban e-bikes.
Comfort of sportief?
Deze e-bikes zijn vooral bedoeld voor korte afstanden. Ze zijn niet opti-
maal voor gebruik in heuvelachtig terrein. En als je van comfort houdt,
moet je concessies doen. Dit gaat niet alleen op voor een VanMoof, maar
ook grotendeels voor de concurrenten Ampler en Cowboy. De Ampler
Curt en Cowboy hebben een sportieve zit, ver voorovergebogen. De
VanMoof is van de drie nog het meest comfortabel. Zowel qua zit als qua
rijden, mede door de viertraps automatische versnelling. Wil je juist een
sportievere fiets, dan hebben de andere twee een streepje voor. In plaats
van de voorwielmotor bij VanMoof hebben ze een achterwielmotor met
krachtsensor. Daarmee voelt de elektrische ondersteuning natuurlijker
aan. Vooral de Cowboy biedt veel rijplezier.
De Ampler weegt slechts 13,5 kg, de Cowboy 17 kg en de VanMoof 21 kg.
Dat lage gewicht is een pluspunt als je de e-bike je huis in moet dragen
voor een stopcontact. De Ampler en VanMoof hebben namelijk geen

uitneembare accu, zoals de meeste e-bikes. De fietsen zijn online te
koop en VanMoof ook bij enkele dealers.
+
3 urban e-bikes
Ampler Curt
• Prijs: €2890, amplerbikes.com
• Versnellingen: geen (riem) of 11 (ketting)
• Accu: 336 Wh
• Model: alleen herenmodel, drie framegroottes,
voor fietsers van 160 tot 210 cm
• Kleur: zwart
+ gewicht slechts 13,5 kg
+ prettige rijeigenschappen
+ keuze in framegrootte en aantal versnellingen
- bij starten geen/weinig respons aan rechterpedaal,
de sensor meet links
- model zonder versnellingen is niet fijn bij flinke hellingen en
bij wegrijden zonder ondersteuning of een lege accu
- de accu is niet uitneembaar
Cowboy 3
• Prijs: €2290, spatborden €89, cowboy.com
• Versnellingen: geen, riemaandrijving
• Accu: 360 Wh
• Model: alleen herenmodel, één framemaat,
• Kleur: lichtgrijs of zwart
+ wendbaar en stabiel
+ geen versnellingen, maar toch prettig vanuit stilstand
+ houdt op lichte hellingen makkelijker snelheid vast
dan de Ampler
+ reageert goed en voelt natuurlijk aan
+ accu uitneembaar

- motor en frame trillen soms bij starten vanuit stilstand
- op steile hellingen zakt de snelheid in
- altijd de app nodig voor elektrische ondersteuning
VanMoof S3
• Prijs: €2000 (€290 voor 3 jaar track&trace
antidiefstalservice), vanmoof.com
• Versnellingen: viertraps-automaat
• Accu: 504 Wh
• Model: alleen herenmodel, één framemaat,
• Kleur: donkergrijs of lichtblauw
+ grote accu
+ leuke technische gadgets, zoals alarm,
schopslot en knop voor snelheidsboost
+ relatief betaalbaar
- automatische versnellingen werken niet probleemloos
- van ondersteuningsstand wisselen kan alleen bij
stilstand
- de voorwielmotor voelt minder natuurlijk
- vrij zware fiets, de accu is niet uitneembaar
E-bikeverzekeringen
E-bikes zijn een aantrekkelijke buit voor dieven. Het aantal aangiften
van gestolen e-bikes in ons land steeg in 2020 met 37% vergeleken met
2019. Volgens de Stichting Aanpak Fiets- en E-bikediefstal (SAFE) werd
er 18.032 keer aangifte gedaan. In 16.154 gevallen ging het om diefstal
buitenshuis en 1878 keer om diefstal van e-bikes uit schuurtjes, bergin-
gen en garages. Met de ene e-bikeverzekering ben je een stuk beter en
voordeliger gedekt voor diefstal dan met de andere.

E-bikeverzekeringen
0)
00
0)
€5
00
-
00
€3
30
mi s tot
s€
et
et
(fi
(fi
ie
e
eld prem
et
r4
r2
r5
r3
r1
e
kk
r
rp
jaa
aa
jaa
aa
aa
pa
r
mi e jaa
aa
gj
gj
gj
ng
ing
&
ch oor
ej
rin
rin
rin
ar
el
in
ri
r
eld
ke
ke
ke
ke
ke
ra
de
lp
ing
ing
ke
dd
dd
uit
uit
uit
uit
uit
hu
or
er
rze
sto
mi
kk
x.
x.
x.
x.
x.
tk
Ma
Ma
Ma
Ma
Ma
Ge
Ge
De
Ve
Pe
Te
Ui
1 Kingpolis doorlopend 8,0 €84 €117 104% 108% 112% 100% 100% natura D/AR 
2 Univé 7,9 €71 €91 115% 115% 115% 75% 60% geld AR 
3 ANWB Blijven Fietsen 7,8 €100 €150 100% 100% 100% 100% 100% geld AR 
4 Enra Optimaal 7,8 €97 €148 100% 100% 100% 100% 100% natura D/AR 
doorlopend
5 Allianz Global 7,3 €71 €113 100% 100% 100% 75% 60% geld D/AR +€15
Assistance doorlopend
6 Unigarant (online) 7,1 €80 €124 100% 100% 100% 75% 60% geld D/S/AR +€12
7 Klaverblad 7,1 €114 100% 100% 100% 75% 60% geld AR
8 ANWB 5-jarig (online) 7,0 €68 €99 100% 100% 100% 75% 60% geld D/S/AR +€32
9 Qover 6,9 €114 €181 100% 100% 100% geld D/AR 
10 Centraal Beheer 3 jaar 6,8 €123 €158 100% 100% 100% 75% 60% geld AR 
aanschafprijs
11 Interpolis 6,8 €113 €140 100% 100% 100% 75% 60% geld AR 
12 Hema 6,8 nb nb 100% 100% 100% 75% 60% geld D/AR +€12
13 InShared 6,8 nb nb 100% 100% 100% 75% 60% geld D/AR +€12
14 ZLM 6,6 €92 €128 100% 100% 100% 75% 60% geld AR
15 Anker 6,4 €76 €89 100% 100% 100% 75% 60% geld D/AR +€10
16 Centraal Beheer 1 jaar 5,2 €97 €124 100% dag- dag- dag- dag- geld AR 
aanschafprijs waarde waarde waarde waarde
Beste uit de Test Beste Koop aanschafprijzen.

• Peildatum maart 2021. • Alle premies zijn inclusief 21% assurantiebelasting. ANWB geeft
• D = Diefstal, S = Schade, AR = Allrisk (diefstal en schade). leden 5% premiekorting.
• Deze verzekeringen zijn allemaal doorlopend (behalve bij ANWB: • Bij Centraal Beheer, Hema, InShared en Interpolis hangt de premie
5-jarig) en online af te sluiten (behalve Anker). ook af van je leeftijd.
• De gemiddelde jaarpremies zijn gebaseerd op diefstal- en schade- • Klaverblad verzekert geen fietsen duurder dan €3000.
dekking, en een verzekerde van 50 jaar. Ze zijn berekend op basis • Qover biedt nog geen dekking voor periodes langer dan 3 jaar.
van ruim 6000 profielen, met allerlei e-bikemerken, postcodes en • ZLM is alleen actief in Zeeland en Noord-Brabant.
Buitenshuis gestald
De fietsverzekeraars herkennen de trend. Ze schrijven die allereerst toe
aan de extreem gestegen verkoop van e-bikes vorig jaar. Daarnaast
verandert het gebruik. Jarenlang was de elektrische fiets vooral een
recreatief vervoermiddel voor senioren, die de fiets vrijwel nooit voor
langere tijd onbeheerd achterlieten. Inmiddels wordt de e-bike steeds

populairder bij alle leeftijdsgroepen, voor vervoer naar school of werk.
Het gebruik is meer gericht op mobiliteit. En dat zorgt ervoor dat de fiets
langer buitenshuis wordt gestald, zoals bij het werk, een station of de
school of universiteit. Volgens Wim Meijer, productmanager van Allianz
Global Assistance, is er elders in Europa schaarste aan e-bikes. Dat drijft
de vraag naar (en de prijs van) tweedehands e-bikes op. ‘Verder is een
e-bike relatief eenvoudig te stelen en lastig te traceren. Er is ook geen
actieve opvolging door justitie van diefstalmeldingen. Criminelen weten
dit en dat maakt e-bikes aantrekkelijk om te stelen.’ Ook ontbreekt het bij
fietsen aan een internationale aanpak. ‘Is de fiets eenmaal het land uit,
dan is de kans dat deze gevonden en teruggebracht wordt vrijwel nihil.
Daarom zijn er internationale bendes actief die het hebben gemunt op
Nederlandse e-bikes’, aldus Meijer.
Veiligheidstips
• Zet e-bikes ook binnen op slot.
• Gebruik buiten een ringslot én een kettingslot dat je aan
straatmeubilair of een fietsenrek kunt bevestigen.
• Gebruik sloten die zijn goedgekeurd door Stichting ART.
• Pas op je sleutels: de verzekeraar kan na diefstal vragen om
twee originele sleutels (een met gebruikssporen).
• Geef een nieuw sleutelnummer meteen door aan de
verzekeraar.
• Zorg ook in de schuur of berging voor goede sloten.
Premies en eisen
Heeft dit alles gevolgen voor de premies en voorwaarden van e-bikever-
zekeringen in ons land? Alleen de grote fietsverzekeraar Enra geeft aan
dat alle premies per april 2021 met 2,3% omhoog zijn gegaan. ‘Dat heeft,
los van de toenemende schadelast, ook te maken met de prijsstijging
van onderdelen en dergelijke’, vertelt Douwe Boeijenga, directeur MKB
van Enra. Concurrenten zien nog geen aanleiding om de premies te
verhogen, maar bijvoorbeeld ANWB en Klaverblad geven aan ‘de ont-
wikkeling nauwlettend te volgen’.

Het strengst bij het beoordelen van diefstalclaims is Klaverblad. Wordt je
fiets buiten (en niet uit een bewaakte stalling) gestolen, dan is dat alleen
gedekt als de fiets daar niet langer dan 24 uur stond. En uiteraard op
slot. Andere verzekeraars kennen geen maximumtermijn. Opvallend:
met een allriskinboedelverzekering van Lemonade zijn spullen die je
normaal gesproken in je woning bewaart, zoals een (elektrische) fiets,
ook buitenshuis verzekerd tegen diefstal. Net als de fietsverzekeraars
eist Lemonade wel dat de fiets op slot stond en dat het slot is goedge-
keurd door Stichting ART (zie ook de test inboedelverzekeringen elders
in dit boek).
Schuur of berging
Nu meer mensen thuiswerken en huizen overdag dus niet meer leeg
zijn, verleggen dieven hun aandacht naar bijgebouwen. Ze gaan vaak
eerst op verkenningstocht uit, om te kijken op welke schuur of garage
een slecht slot zit. Helaas zijn dat er nogal wat. Niet voor niets namen
de aangiften van e-bikediefstallen uit garages, boxen en schuurtjes in
de loop van vorig jaar rap toe. Bij de meeste fietsverzekeraars is diefstal
uit een afgesloten schuur of berging alleen gedekt als een (elektrische)
fiets op slot stond. Alleen bij Klaverblad en Univé staat zwart-op-wit in
de voorwaarden dat zij de schade ook vergoeden als de fiets binnen níet
op slot stond, bijvoorbeeld in een afgesloten schuur of berging. Allianz
Global Assistance zegt deze schade ook te vergoeden, maar heeft dit
nog altijd niet in de voorwaarden opgenomen.
In de strijd regen de vele fietsdiefstallen heeft de branche zijn hoop
gevestigd op ‘track & trace’. Steeds meer e-bikes zijn uitgerust met deze
technologie, waardoor verreweg de meeste na diefstal snel terug worden
gevonden – vaak door particuliere firma’s. En steeds meer fietsverzeke-
raars bieden speciale producten of premies aan voor deze ‘connected’
e-bikes. De verwachting is overigens dat in 2025 alle e-bikes track &
trace hebben.
Kijk op consumentenbond.nl/fietsverzekering voor actuele verzekerings

informatie, ook voor stadsfietsen, racefietsen en mountainbikes.

Fietsdragers
De eerste fietsdrager die op de markt kwam, was een lomp en zwaar

geval. Hij leek op een soort hek, dat met allerlei beugels aan de auto
vastgezet werd. Tegenwoordig is een fietsdrager een licht en compact
geheel, dat je simpelweg op de trekhaak vastklemt. Maar er zijn nog
steeds kwaliteits- en gebruiksverschillen tussen de fietsdragers. Som-
mige zijn relatief zwaar en nemen veel ruimte in. Andere zijn licht en
hanteerbaar en passen in een compacte draagtas in een hoekje van de
schuur.
Zo testen we
We beoordelen vooral of de drager makkelijk in het gebruik is.
Moet je hem de eerste keer in elkaar zetten of is hij direct klaar
voor gebruik? Is het klemmechanisme makkelijk en zonder al te
veel spierkracht te gebruiken? Ook testen we hoe simpel
e-bikes op de drager zijn te bevestigen.
Opberggemak
Voor onze test hebben we vrijwel alleen dragers gekocht die geschikt
zijn voor minimaal twee e-bikes en die kantelbaar zijn (behalve de XLC).
Dat laatste is handig als je nog iets in de kofferbak wilt leggen terwijl de
fietsen al op de drager staan. Verkijk je overigens niet op het kantelen
van zo’n 60 kilo aan fietsen en ze weer rechtop duwen. Dat vergt vaak
een aardige krachtsinspanning, waarbij je beter een extra paar handen
kunt inschakelen.
We besteden bij deze test vooral veel aandacht aan het opberggemak.
Want de drager staat nu eenmaal langer ongebruikt in de schuur dan
dat hij op de trekhaak gemonteerd zit. Tijdens het testen constateerden
we dat sommige dragers slechts gedeeltelijk zijn in te klappen of van
zichzelf al erg zwaar zijn. Dat zijn factoren die het je niet gemakkelijk
maken. Neemt de drager bij het opbergen veel plek in, dan is hij daarop

Fietsendragers
r
ge
ra
pd
tie onen
wi n die en o
s
l
Op eid nstr per
sa ege ets
ng fsta
uik en t et fi
2
et
uc
m
Ste ing en m
Ge nin en
Af bev en
ins
jzi
zie pen
o
tig
ig
g)
vig en c
-p
er ak
tse est
es
nk
o
an
13
g
Ac gem
pe
l
Dr dee
Vo lep
Fie bev
t (i
7/
s
ty
rij
k
rg
er
or
ch
h
n
rk
&
er
tp
kk
be
sto
rk
wi
we
br
ag
or
ht
ch
Ste
Me
Ge
Te
Weging voor Testoordeel Ri 15% 15% 15% 15% 10% 10% 10% 7%
1 Uebler i21 €600 7,9 8,8 7,7 7,7 7,1 7,7 7,7 8,8 7,6 13 13,3
2 ANWB Touring Flex Plus II €400 7,5 6,6 6,6 7,3 7,0 8,8 7,7 8,8 7,7 7/13 17,7
3 Pro-User Diamant TG €440 7,4 7,7 6,6 6,7 6,6 7,7 7,7 8,8 8,4 7/13 17,6
4 Spinder Xplorer+ €420 7,3 6,6 7,7 6,7 7,1 7,7 5,5 8,8 8,4 7/13 18,3
5 Thule EasyFold 932 €460 7,3 6,6 7,7 6,9 6,0 8,8 6,6 8,8 6,8 7 16,7
6 Thule EasyFold XT 933 €580 7,3 6,6 7,7 6,8 6,0 8,8 6,6 8,8 6,9 13 17,5
7 Thule EasyFold 931 €620 7,3 6,6 7,7 6,5 6,0 8,8 6,6 8,8 6,8 13 16,6
8 Uebler P22-S €520 7,1 7,7 7,7 7,1 6,6 4,3 5,5 8,8 7,6 13 14,1
9 Pro-User Diamant €310 7,0 6,6 6,6 6,6 6,6 8,8 4,3 8,8 8,2 7/13 18,4
10 Thule VeloSpace XT 2 €550 6,9 5,5 7,7 6,9 8,3 4,3 6,6 8,8 7,0 13 18,5
11 Atera Strada E-Bike ML €400 6,8 6,6 6,6 7,5 6,6 4,3 6,6 8,8 7,3 7/13 16,0
12 TwinnyLoad e-Wing €310 6,5 5,5 5,5 6,4 4,9 8,8 6,6 8,8 6,6 13 18,2
13 XLC Azura Easy LED €400 6,5 7,7 5,5 6,8 6,6 8,8 1,0 8,8 5,6 7/13 12,7
14 Yakima FoldClick 2 €600 6,3 4,3 5,5 6,1 5,5 7,7 6,6 8,8 6,6 7/13 16,7
15 TwinnyLoad e-Carrier 2 €300 5,3 2,1 5,5 4,8 5,5 5,5 6,6 7,7 6,8 7/13 14,9
Beste uit de Test Beste Koop • Alle dragers hebben een draagvermogen van rond de 60 kilo.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Het door ons gemeten gewicht kan afwijken van de opgave door
• De prijzen zijn van maart 2021. de fabrikant.
• Zie onze site voor meer bijzonderheden per drager.
afgewaardeerd in het Testoordeel. Ook checken we of er een opbergtas

bij de drager zit.
Makkelijk monteren
Naast opberggemak speelt ook montagegemak een belangrijke rol in
onze test. Hoeveel moeite kost het om de drager op de trekhaak te plaat-
sen? En krijg je hem dan ook vrij gemakkelijk klemvast? De drager mag
natuurlijk niet om de kogel gaan draaien. En bij plotseling uitwijken
moet het geheel van drager met fietsen vast op z’n plek blijven zitten.
Veel dragers vragen nogal wat spierkracht bij de montage om de beno-
digde klemkracht te leveren. Vaak is de klemkracht weliswaar instelbaar,

maar laat je niet verleiden die te laag in te stellen. Het geheel moet echt
klemvast op de trekhaak zitten!
Ook beoordelen we hoe makkelijk je twee zware e-bikes van zo’n 25 kilo
per stuk op de drager plaatst. Mocht je onvoldoende kracht hebben om
die 25 kilo vanaf de straat op de drager te tillen, koop dan oprijgoten. Die
kun je tegen een meerprijs bij sommige dragers aanschaffen. En haal
de accu’s van de fietsen tijdens het transport, dat scheelt ook.
Verder checken we hoe de drager en de fietsen die erop zitten beveiligd
zijn tegen diefstal. De drager krijgt hiervoor een goede beoordeling als
de sloten op de trekhaak, en die op de klembeugels tussen fietsframe
en drager, van goede kwaliteit zijn.
Niet elke auto mag overigens zomaar een groot gewicht op de trekhaak
dragen. Let hiervoor op de term ‘kogeldruk’. Bij de meeste middenklasse
auto’s is die kogeldruk maximaal 75 kilo, maar bij sommige kleinere
auto’s geldt een kogeldruk van maar 50 kilo. Als de som van het gewicht
van de drager (zie de tabel) en de twee fietsen daar overheen gaat, heb
je een probleem. Dan kun je wellicht maar één fiets meenemen.
Trekhaak niet goedkoop

Heeft je auto nog geen trekhaak, informeer dan goed welke
je erop kunt laten zetten. De kosten lopen soms op tot bijna
€1000. Dit komt omdat de trekhaak niet alleen mechanisch aan
de auto moet worden gekoppeld, maar ook elektronisch. Door
de almaar oprukkende elektronica is dat niet meer een kwestie
van een paar kabeltjes doortrekken. Bij sommige elektrische
auto’s en hybrides staat de fabrikant het trekken van een
caravan niet toe. Maar je kunt dan wel kiezen voor een speci-
fieke haak waarop alleen een fietsdrager past. Die is wel wat
duurder dan normale trekhaken. Informeer bij de dealer wat de
mogelijkheden zijn.
Nieuwe modellen
Jaarlijks voegen we nieuwe modellen toe aan de test. Dat zijn er deze
keer vijf. De Thule EasyFold XT 933 is compact op te bergen en laat zich

makkelijk dragen. Het is wel een zware klus om hem op de trekhaak
te klemmen. En de rails waarin de fietswielen staan zijn van kunst-
stof, dat voelt wiebeliger aan dan staal. De Spinder Xplorer+, Pro-User
Diamant TG en ANWB Touring Flex Plus 2 (een verbeterde opvolger van
de eerder geteste Touring Flex-drager) zijn net zo handig te dragen en
op te bergen. Maar ook bij deze modellen heb je veel kracht nodig om
de drager vast te klemmen.
De TwinnyLoad e-Carrier 2 is niet compact in te klappen. Alleen de ver-
ticale steun kun je eraf halen, maar verder is de drager een vast geheel.
Ook zitten er veel scherpe randjes aan en kantelt hij minder makkelijk
dan andere dragers.
+
Uebler i21 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €600
Deze prima drager is al jarenlang de nummer één. Het enige
nadeel is de pittige prijs. Monteren en vastzetten op de
trekhaak kost weinig moeite en kracht. Er twee e-bikes van
maximaal 30 kilo op zetten gaat ook makkelijk. Hij is met sloten
beveiligd en heel compact op te bergen.
Pro-User Diamant (Beste Koop)

Testoordeel: 7,0
Richtprijs: €310
Ook aan deze relatief goedkope drager heb je een goede.
Hij is handig in te klappen na gebruik en de klemkracht op de
trekhaak is instelbaar. Hem goed vastklemmen kost wel veel
kracht en het kost ook wat inspanning om de fietsen erop te
bevestigen.
Kijk op consumentenbond.nl/fietsdrager voor alle testresultaten en meer

koop- en gebruikstips.

Inboedelverzekeringen
Als er iets aan je huis, gezinssamenstelling of inboedel verandert, moet

je dat melden bij je inboedelverzekeraar. Maar sowieso is het goed om
je op dit soort momenten af te vragen of je nog wel ‘goed zit’. Acht aan-
leidingen om je inboedelverzekering weer eens te checken.
1 Samenwonen
Ga je samenwonen, dan ga je meestal van twee inboedelverzekeringen
naar één. Je kunt zelf bepalen welke je opzegt. Geef de nieuwe situatie
in elk geval ook door aan de verzekeraar die ‘mag blijven’. Er komt een
extra persoon – met waarschijnlijk de nodige spullen – bij en dat heeft
gevolgen voor de premie. Je kunt er ook voor kiezen beide oude polis-
sen op te zeggen en één nieuwe af te sluiten.
Geef het ook door als je huishouden kleiner wordt. Goed om te weten:
kinderen die de deur uitgaan om te studeren blijven niet tot hun 27e
standaard meeverzekerd op de inboedelpolis, zoals bij de gezinsaan-
sprakelijkheidsverzekering (AVP). De kersverse student moet dus zelf een
inboedelverzekering afsluiten. Alleen bij Verzekeruzelf.nl (tot €2500 per
gebeurtenis) en ZLM (tot €10.000) is schade aan de inboedel van kinde-
ren die voor studie op kamers wonen wel standaard meeverzekerd. Bij
Aegon kunnen ouders hiervoor een aparte dekking aanvragen.
2 Verhuizen
Bovenstaande veranderingen hebben voor de dekking van een inboe-
delverzekering verder geen gevolgen. Maar dat is mogelijk anders als je
gaat verhuizen. Sommige verzekeraars kennen namelijk beperkingen
als het gaat om het woonoppervlak, de WOZ-waarde, bouwaard of dak-
bedekking. Ongeveer een derde van de inboedelverzekeraars accepteert
bijvoorbeeld geen houten buitenzijde van een woning en pakweg de
helft geen riet op het dak.
Tijdens de verhuizing is je inboedel soms op meerdere plekken tegelijk.
Bijvoorbeeld omdat je aan het klussen bent en een deel van je spullen nog
in het oude huis staan. Bij de meeste verzekeraars is je inboedel stan-
daard een bepaalde periode – meestal drie maanden – verzekerd op het
oude en het nieuwe adres. Je moet de verhuizing wel vooraf doorgeven.

Inboedelverzekeringen
g
kin
ek
-d
eid
uit ng
lag
ch rhuu huis
br
ou elij ond
tra ki
ps
Ex -dek
ge
wo
Eig wing in o
ve aan
de lrisk
ier
Pl af h r
nb
lijk ktijk
de ang
oo lang
zo atsi uisd
o
l
n
sto l A
ele
l
d
g
a
Hu rsbe
ar
el
Ka rsbe
tij
Inb lan
Te rdee
Tij r/pr
Hu ing
ra
an
e
nn ng
l
de
d
ke
aa
uiz
or
ep
tij
o
oe
rze
en
sto
ur
de
ns
rh
rb
nt
is
a
Aa
Ve
Ve
Ve
Te
1 Lemonade 9,3 8,0 • •••• • •••• •• •• • • • ••
2 ING 8,7 8,0 ••• ••• ••• ••• ••• •••• ••• ••• •••• •••
3 Centraal Beheer 8,5 8,3 •••• ••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••• •••
4 FBTO 8,5 8,3 •••• ••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••• •••
5 Interpolis 8,4 8,1 •••• ••• •••• •••• •••• •••• •••• •••• ••• •••
6 ABN Amro 8,1 7,4 •••• • • ••• •••• •••• ••• • • •
7 Ohra 7,9 7,6 ••• ••• ••• ••• •••• •••• • ••• ••• ••••
8 InShared 7,9 7,0 ••• ••• • ••• •• •• ••• • ••• ••
9 Aegon 7,8 6,1 • • ••• • •• •• •• ••• ••• •••
10 ANWB/Unigarant 7,7 nvt ••• ••• •• •••• •••• •••• • • • •••
11 ASR 7,7 7,4 ••• •••• •• ••• •• •• •• •• ••• •••
12 Nationale-Nederlanden (online) 7,6 6,2 ••• ••• • • ••• ••• ••• ••• • •••
13 Rhion 7,5 7,3 ••• •••• ••• • ••• ••• •••• •• • •••
14 Ditzo 7,5 7,2 ••• • • • • • • •• ••• •••
15 Univé 7,2 6,7 ••• ••• ••• ••• ••• ••• • •••• • •••
16 De Goudse 7,1 6,7 ••• • ••• ••• •• •••• •• ••• • •
17 Vereniging Eigen Huis 7,1 nvt ••• ••• ••• • •• •••• •• • ••• •••
18 Klaverblad 6,9 5,5 ••• • ••• •••• •• •••• ••• • • •
19 Hema 6,8 nvt • •••• • •••• •• • • • •••• •
20 SNS 6,6 nvt ••• ••• ••• ••• • ••• • • • •
21 Allianz Direct 6,6 6,3 •••• ••• ••• • ••• ••• ••• • ••• •••
22 Aon 6,6 nvt ••• ••• ••• ••• •• •• • • • •••
23 ZLM 6,6 nvt ••• •••• ••• •••• • •• •••• •••• •••• •••
24 Allianz 6,5 6,1 ••• • • • •• •• • ••• ••• •
25 Verzekeruzelf.nl 6,3 5,8 ••• ••• ••• ••• • •••• • • • •••
26 United Insurance 6,2 nvt • ••• •••• • •• •• •• •• ••• ••
Beste uit de Test • Testoordeel Allriskdekking is inclusief val- en stootschade.

• Onvoldoende • Verzekeringen van ABN Amro en ING alleen af te sluiten met een
•• Aanpassen dekking wellicht noodzakelijk betaalrekening van diezelfde bank.
••• Marktconforme dekking • ZLM alleen af te sluiten in Zeeland en Noord-Brabant.
•••• Uitblinker
ABN Amro, Allianz Direct, Centraal Beheer, FBTO en Interpolis springen

er positief uit. Vanaf het moment dat je de sleutel van de nieuwe woning

krijgt tot het moment dat je helemaal bent verhuisd, zijn je spullen op
beide adressen verzekerd. Bij Lemonade moet je bij een verhuizing je
huidige polis opzeggen en voor de nieuwe woning een nieuwe afsluiten.
Je bent slechts één maand op beide adressen verzekerd.
Er zijn ook situaties waarin je spullen niet meteen van het oude naar het
nieuwe huis worden verhuisd, maar tijdelijk in de opslag gaan. Met uitzon-
dering van Hema, Lemonade en Nationale-Nederlanden (online) bieden
inboedelverzekeraars ook dekking tijdens deze ‘self-storage’. Bij ANWB en
Unigarant moet je daarvoor wel een aparte buitenshuisdekking afsluiten.
De voorwaarden tussen verzekeraars verschillen behoorlijk op dit punt.
Enkele verzekeraars hebben strengere voorwaarden als je naar een grote
stad verhuist. Zo sluit Klaverblad in sommige delen van Amsterdam,
Rotterdam en Den Haag diefstal uit kelderboxen en auto’s uit. En Univé
halveert in delen van Rotterdam en Den Haag de uitkering bij diefstal
van lijfsieraden (tot €2500) en andere kostbaarheden (tot €5000).
3 Verbouwen
Wie in een huurhuis woont, of in een koopappartement met een vereni
ging van eigenaren (vve), hoeft zelf geen opstalverzekering af te slui-
ten. Daarvoor is de eigenaar respectievelijk de vve verantwoordelijk
(zie kader). Maar ga je de keuken of badkamer verbouwen, een dure
vloer aanleggen of een schuifpui naar het balkon installeren? Dan is de
collectieve opstalverzekering misschien niet voldoende. Die gaat uit
van een standaardappartement. Je kunt veranderingen, verbeteringen
en uitbreidingen die je zelf hebt aangebracht (of tegen betaling hebt
overgenomen) vaak meeverzekeren op je inboedelverzekering. Dit heet
het huurdersbelang respectievelijk eigenaarsbelang.
Behalve bij Inshared is het huurdersbelang bij alle inboedelverzekeraars
standaard meeverzekerd. Het bedrag varieert van €6000 tot €200.000.
Voor een splinternieuwe keuken of badkamer kom je er met €6000 vaak
niet. Soms kun je het huurdersbelang tegen extra premie verhogen,
zoals bij Inshared. Bij alle inboedelverzekeraars, behalve bij Allianz,
Inshared, Klaverblad, SNS en ZLM, is het eigenaarsbelang ook standaard
meeverzekerd.
Bij ingrijpender verbouwingen – waarbij het huis gedeeltelijk wordt
afgebroken en weer op- of aangebouwd – wordt de dekking van een
inboedelverzekering vaak beperkt. Bijvoorbeeld als het huis een tijdje

onbewoond is of als er tijdelijk daken, muren, ramen of deuren ontbre-
ken. Schade door inbraak, diefstal en vandalisme is dan vaak alleen ge-
dekt als er braaksporen zichtbaar zijn aan de buitenkant van de woning.
Dat geldt ook voor waterschade als het dak niet van definitieve dakbe-
dekking is voorzien. ING wijst op het belang van voorzorgsmaatregelen:
‘Zoals het afplakken van de laminaatvloer als je bijvoorbeeld een uitbouw
plaatst. We zullen te allen tijde kijken naar de onvoorzienbaarheid van
de schade.’ Gunstige uitzonderingen zijn hier Klaverblad, Lemonade en
ZLM. Zij beperken de dekking niet tijdens een verbouwing.
Wat doe je met de opstalverzekering?

Ons advies is om je inboedel en woonhuis (opstal) zo mogelijk
bij dezelfde aanbieder te verzekeren. Je hebt dan maar met
één verzekeraar te maken bij schade. Dat voorkomt gesteggel
over onder welke verzekering de schade valt. Ook bieden veel
verzekeraars pakketkortingen. Met een koopappartement
moet je wel eerst uitzoeken waar de vereniging van eigenaars
de gezamenlijke opstalverzekering heeft lopen, en of die ver-
zekeraar een inboedelpolis heeft die bij je past. Kijk voor onze
Testoordelen op consumentenbond.nl/opstalverzekering.
4 Kantoor aan huis

Ga je je woning voor een deel bedrijfsmatig gebruiken, bijvoorbeeld voor
een praktijk of kantoor aan huis? Let dan bij je inboedelverzekering goed
op de dekking van praktijken kantoorinventaris en zakelijke inboedel
(denk aan een laptop of dure printer). Veel aanbieders verzekeren dit
soort spullen namelijk niet, of slechts tot een laag bedrag. Allianz Direct
bijvoorbeeld dekt dit tot €2000. ‘De reden voor dit kleine budget is dat
dit soort bedrijven of zzp’ers vaak te klein zijn om een zakelijke inven-
tarisverzekering af te sluiten. Dat is ongunstig en veel te duur. Daarom
proberen we ze zo tegemoet te komen’, zegt Mirjam Hermans, senior
product manager van Allianz Direct.
De ruimste dekking heb je bij Centraal Beheer, FBTO, Interpolis (alle
standaard €25.000), Rhion (€15.000) en ZLM (€12.500). Inshared ver-

goedt tot €5000, maar alleen als de zakelijke ruimte niet groter is dan
40 vierkante meter.
Bij Aegon, ASR, de Goudse en ook Verzekeruzelf.nl kun je kantoor
inventaris en -elektronica apart mee verzekeren. Heb je een winkel bij
je woning, dan moet je hiervoor sowieso een aparte, zakelijke inboe-
delverzekering afsluiten.
5 Huis onbewoond
Stel: je bent verhuisd, maar hebt je oude huis nog niet verkocht. Of je
huis staat door een wereldreis een tijd ‘leeg’. Dan wil je dat de achter-
gebleven spullen goed verzekerd blijven. Met een inboedelverzekering
van Hema, Lemonade of ZLM zit je dan goed: die dekt alle vormen van
schade, zonder maximale tijdsduur. Bij Inshared blijf je gedurende een
halfjaar onbeperkt verzekerd. Bij ABN Amro is je inboedel voor onbe-
paalde tijd verzekerd, maar tot €5000. Andere verzekeraars sluiten bij
leegstand direct bepaalde schades uit, zoals diefstal en glasbreuk. Of ze
bouwen de dekking na verloop van tijd af.
6 Tijdelijke verhuur
Bij situaties zoals bij 5 kun je je huis natuurlijk ook verhuren. Veel
inboedelverzekeraars hebben op de populariteit van bijvoorbeeld Airbnb
ingespeeld. Zij verzekeren schade tijdens verhuur mee, standaard of
optioneel. Wel eisen zij dat je een huurovereenkomst met de huurder
overlegt. Doorgaans gelden er ook beperkingen voor bepaalde schade-
oorzaken, de duur van de verhuur en/of het soort huurder. Ohra vergoedt
bijvoorbeeld alleen schade als de woning maximaal twee maanden per
jaar wordt verhuurd, aan hooguit twee personen of een gezin tegelijk.
Veruit de meeste verzekeraars sluiten allrisk-schades (door eigen schuld,
zoals vallen of stoten) uit. Deze worden alleen vergoed door de allrisk-
polissen van Rhion (met keuzedekking Verhuur) en Ohra. Opvallend
is dat Inshared helemaal geen schade vergoedt die wordt veroorzaakt
door de huurder en zijn bezoek. Bij Klaverblad geldt bij zowel langdurige
leegstand als tijdelijke verhuur dat ‘de gevolgen per situatie worden
bekeken’. Dit kan leiden tot een beperktere dekking, bijvoorbeeld dat
diefstal alleen gedekt is na braak, of dat er alleen dekking is bij brand en
storm. In het uiterste geval zegt Klaverblad de polis op.

7 Huisdieren
Neem je een huisdier? Houd ook dan je inboedelverzekering tegen het
licht. De dekking van schade aan en door huisdieren loopt sterk uiteen.
Bij de meeste aanbieders is schade die huisdieren aan je inboedel ver-
oorzaken niet gedekt. Bij andere alleen als het dier ‘niet met goedvin-
den van de verzekerde’ aanwezig was. Daar heb je dus ook weinig aan.
ASR, Centraal Beheer, Ditzo, FBTO, de Goudse en Interpolis vergoeden
schade door huisdieren alleen als zij brand, ontploffing of kortsluiting
veroorzaken. De allrisk-polis van Inshared vergoedt uitsluitend stoot-
schade. Alleen Hema, ZLM en de allrisk-polis van ING dekken schade
door huisdieren altijd.
Loopt het huisdier zelf schade op, dan beschouwen de meeste verzeke-
raars het beestje als inboedel. Dat wil zeggen dat dezelfde schadeoor-
zaken zijn verzekerd. Wel geldt een maximumbedrag dat doorgaans
varieert van €1000 tot €2500. Centraal Beheer, FBTO, Interpolis en
Rhion vergoeden schade aan een huisdier alleen als die is ontstaan door
brand(blussing), blikseminslag, ontploffing, storm of diefstal. Aegon
keert alleen uit na een ongeval buiten de woning of diefstal uit de woning
na braak. Bij ABN Amro, ANWB, de Goudse, Nationale-Nederlanden en
Unigarant is schade aan huisdieren niet gedekt.
8 Zonnepanelen
Zonnepanelen vallen in de regel onder de opstalverzekering, zeker als
ze vastzitten aan het huis. Bij Allianz, de Goudse, Hema en K
laverblad
zijn ze daarom niet te verzekeren op de inboedelpolis, ook niet als je
ze op het dak van een huurhuis of appartement plaatst. Bij Aegon,
Allianz Direct, ASR, Ditzo, Inshared (aanvullend), Lemonade, Rhion,
United Insurance, Univé, Vereniging Eigen Huis, Verzekeruzelf.nl
en ZLM vallen zonnepanelen onder het huurders- of eigenaarsbe-
lang (zie ook punt 3). Controleer wel of het (standaard)bedrag van dit
huurders- of eigenaarsbelang toereikend is voor de zonnepanelen. De
€6000 van Ditzo is bijvoorbeeld krap, zeker als je nog meer wilt verbe-
teren aan je woning. Onzichtbare schade aan zonnepanelen (micro-
cracks) is vaak uitgesloten. In ieder geval bij Centraal Beheer, FBTO en
Interpolis. Positieve uitschieter is Ohra. Die vergoedt gedurende maxi-
maal 26 weken ook gemiste energieopbrengsten van zonnepanelen na
een gedekte schade.

Kijk op consumentenbond.nl/inboedelverzekering voor de altijd actuele
premies en Testoordelen.
Rechtsbijstandverzekeringen
Of het zinvol is om een rechtsbijstandverzekering af te sluiten, is lastig

te zeggen. De kans op een geschil is moeilijk in te schatten. Wel zijn er
omstandigheden die de kans hierop vergroten. Bijvoorbeeld als je een
groot gezin hebt, deelnemer bent aan het verkeer of van plan bent veel
grote aankopen te doen. Zo gaat een nieuw huis kopen, inrichten of laten
verbouwen niet altijd zonder slag of stoot. Of je ooit gebruik gaat maken
van je rechtsbijstandverzekering weet je van tevoren natuurlijk niet.
Maar het is een prettig idee dat je erop terug kunt vallen als het nodig is.
De belangrijkste reden om een rechtsbijstandverzekering af te sluiten
is dan ook een gevoel van zekerheid. Dat blijkt ook uit ons recente on-
derzoek onder bijna 7000 panelleden. Bijna tweederde heeft een rechts-
bijstandverzekering. De meest genoemde redenen voor het afsluiten
zijn zekerheid en hulp krijgen wanneer het nodig is. Zo zegt een van
de panelleden: ‘Ik wil geen zorgen aan mijn hoofd. Als het misgaat, wil
ik ondersteuning’.
Niet alleen zekerheid, maar ook gemak kan een rol spelen. Zo kan het
veel tijd en frustratie kosten om zelf je recht te halen.
Met een rechtsbijstandverzekering kun je de juridische kosten vaak
beperken als je een geschil hebt. Schakel je een advocaat in, dan lopen
de kosten vaak behoorlijk op. Een advocaat inhuren voor een geschil
over een aankoop in de winkel of bijvoorbeeld op Marktplaats kost al snel
€200 per uur. Voor een gezinsrechtsbijstandverzekering betaal je jaarlijks
tussen de €70 en €500 per jaar, afhankelijk van de dekkingen die je kiest.
Niet altijd tevreden

Je hebt vast weleens een geschil gehad met een bedrijf of werkgever.
Juridische hulp is dan niet altijd nodig, vaak kom je er zelf wel uit. Maar
als dat niet lukt, kan juridisch advies of bijstand erg welkom zijn. Meer

Rechtsbijstandverzekeringen
en
t
ch
n
ak
ste
pli
ez
ko
er
kt
n
tv
re
ne
de
s b inde
nie
er
e
g
e
t
ra
nd
at
ex
iet
k
ed
ca
aa
ing
ch ten ng
me
ij n
elb
vo
em enst
r
ne
pli os di
d
ad
zin
mp
oe
er k oe
rle
vie
bij
ge
rg
t v rne rg
all
re
ve
t
d
ve
nieexte mve
dd
el
ico
ie
ie
ulp
ha
er
de
um
em
ar
ris
ied
tsh
isc
u
or
da
xim
bij im
pr
pr
en
sto
rid
nb
ch
an
ar
ar
x
Eig
Ma
Ma
Re
Aa
Ju
Ja
Ja
Te
St
1 ABN Amro 8,3 Arag €293 €344  €50.000 €6.000
2 Das Rechtsbijstand Totaal 8,0 Das €363 €404  €175 €250 €60.000 €6.050
3 ASR 7,9 Das €272 €302  €175 €250 €60.000 €6.050
4 Centraal Beheer 7,9 SAR €257 €296 beperkt €250 €50.000 €8.000
5 FBTO 7,9 SAR €304 €317 beperkt €250 €50.000 €8.000
6 Interpolis 7,9 SAR €249 €279 beperkt €250 €50.000 €8.000
7 Vereniging Eigen Huis (VEH) 7,9 Anker €254 €280  €35.000 €7.500
8 Arag ProRechtPolis 7,9 Arag €409 €409  €175 €250 €50.000 €12.000
9 Ditzo 7,8 Das €329 €365  €175 €250 €60.000 €6.050
10 Anker Eigen Jurist Optimaal 7,7 Anker €291 €324  €35.000 €7.500
11 Allianz 7,6 Das €340 €378  €175 €250 €60.000 €6.050
12 ANWB/ Unigarant 7,6 Das, MRT €324 €360 €175 €250 €50.000 €6.050
13 ZLM 7,5 Das, RBZLM €220 €244  €100 €250 €50.000 €6.000
14 Aegon 7,5 Arag €351 €397  €250 €50.000 €6.000
15 Univé 7,5 Univé €193 €258  €100 €250 €50.000 €10.000
16 Verzekeruzelf.nl 7,3 Anker €291 €324  €35.000 €7.500
17 Nationale-Nederlanden 7,3 Das €235 €300  €30.000 €30.000
18 Aon 7,2 Arag €311 €311  €175 €250 €60.000 €10.000
19 SNS 7,2 Das €260 €286  €175 €250 €25.000 €6.050
20 Ohra 7,1 Das €253 €301  €175 €250 €25.000 €7.500
21 De Goudse 7,0 SRK €265 €298  €175 €50.000 €50.000
22 Klaverblad 6,6 KRS €235 €288  €175 €100.000 €25.000
23 United Insurances 6,6 Arag €253 €266  €175 €250 €15.000 €12.000
24 De Internationale 6,1 Anker €179 €200  €250 €375 €25.500 €6.500
Beste uit de Test Beste Koop, voor gezinnen in Zeeland en proceskosten.

Noord-Brabant is ZLM Beste Koop (alleen daar af te sluiten). • Externe kosten niet verplicht: bij procedures waarbij een advocaat
• Peildatum begin mei 2021. niet verplicht is, maar je er zelf een wilt kiezen. Bij Arag en VEH kun
• Bron: Moneyview/Consumentenbond. je de maximumvergoeding kiezen.
• Premies inclusief 21% assurantiebelasting en (incasso)kosten, op • Bij Nationale-Nederlanden is de premie afhankelijk van leeftijd en
basis van de hoogste vergoeding voor externe kosten en dekking postcode (profiel: een 40-jarige in Utrecht).
consumentenrecht, verkeer, inkomen, arbeid, burenrecht en eigen • De premie voor leden van de ANWB is lager.
woning. • ING, Hema en InShared veranderen de voorwaarden en zijn daar-
• Externe kosten: externe dienstverleners (zoals een advocaat) en om niet meegenomen.
dan de helft van de panelleden met een rechtsbijstandverzekering heeft

weleens juridisch advies ingewonnen bij de rechtsbijstandverzekeraar.

En 31% heeft daadwerkelijk een claim ingediend. Niet altijd met succes:
20% van degenen die een claim hebben ingediend, geeft aan ontevreden
te zijn over de afhandeling.
De redenen lopen sterk uiteen. Onbekwaamheid van de zaakbehande-
laar en slechte communicatie springen er wel uit. Zo zegt een panellid:
‘De behandelaar wist niet hoe hij het probleem moest aanpakken’.
5 tips bij het afsluiten

• Kies dekkingen die bij je situatie passen.
• Bekijk of je rechtsbijstand krijgt via een andere verzekering of
vakbond en voorkom zo overlap.
• Wil je een eigen advocaat kunnen kiezen? Kies voor een ruime
vergoeding van externe kosten.
• Let op wachttijden, drempelbedragen en het eigen risico.
• Vergelijk rechtsbijstandverzekeringen op premie en voor-
waarden: consumentenbond.nl/rechtsbijstand.
Polisvoorwaarden
Een andere reden voor ontevredenheid is de afwijzing van een claim.
Een panellid geeft terecht aan dat er vaak beperkingen zijn voordat je
geholpen wordt. Zoals wachttijden en andere voorwaarden. Zo werken
de meeste verzekeraars met drempelbedragen (franchises). Pas als de
schade hoger is dan dit bedrag, beoordeelt de verzekeraar je zaak.
Houd er ook rekening mee dat je soms pas na een aantal maanden
een claim mag indienen. De verzekeraar hanteert zo’n wachttijd om te
voorkomen dat iemand zich verzekert als hij al een conflict heeft. Als
de verzekeraar een wachttijd heeft, is deze vaak drie maanden. Voor
echtscheidingsmediation moet je bij vrijwel alle verzekeraars minstens
één of drie jaar verzekerd zijn. De wachttijd en franchise kunnen per
dekking en verzekeraar verschillen.
Eigen advocaat kiezen

Dat geldt ook voor de vergoedingen. Wil je een eigen advocaat inschake-
len bij een procedure? Dan kan dat dankzij de vrije advocaatkeuze. Maar

let wel goed op hoeveel de verzekeraar vergoedt voor externe kosten,
want dit loopt sterk uiteen.
Een externe juridische dienstverlener inschakelen is voor de verzekeraar
duurder dan een eigen jurist of advocaat. Daarom hanteren verzekeraars
maximumvergoedingen voor externe kosten. Kies je voor een jurist of
advocaat van de rechtsbijstandverzekeraar, dan worden standaard alle
kosten vergoed.
Vertegenwoordiging door een advocaat is niet altijd verplicht bij een
rechtszaak. Dit geldt bijvoorbeeld bij een strafrechtszaak of een zaak
bij de kantonrechter. Wil je toch een externe advocaat? Dan geldt bij
bijna alle verzekeraars een extra drempel, namelijk een eigen risico van
€250. De verzekering die Beste uit de Test is, die van ABN Amro, kent
geen eigen risico.
Geen verzekering?
‘Je kunt je wel voor alles verzekeren, maar als je het zelf kunt betalen,
neem dan geen verzekering’, stelt een panellid. Hij heeft natuurlijk een
punt. Naast een verzekering afsluiten of advocaat inschakelen, zijn er an-
dere mogelijkheden om je recht te halen. Zo bieden diverse partijen losse
juridische hulp aan, zoals Brand MR, Das, Univé en Lancyr. Heb je advies
of hulp nodig bij een consumentengeschil? Dan kun je ook bij ons terecht.
Kijk voor meer informatie op consumentenbond.nl/juridisch-advies.
Reisverzekeringen
Consumentengids december 2020
Van reis- en vooral annuleringsverzekeringen zijn de dekkingen flink

ingeperkt door de coronacrisis. Wat kun je wel claimen en waar moet
je op letten? Zeven veelgestelde vragen en antwoorden.
1 Is er dekking als je reisbestemming code oranje heeft of die kleurcode

krijgt terwijl je er bent?
Reizen naar gebieden met code rood (niet reizen) en oranje (alleen nood-
zakelijke reizen) worden afgeraden. Meestal kun je een geboekte reis

Reisverzekeringen
d
ou
n
th
jzi ru ied r ee
on
de
ro j
na
co n bi
mi
a
op
n
g en
ge sten -gebn na
ize
re g
ng gs ies
re
me rin dv j
vm te
lde in
bij
rin op
sa nule eisais bi
rp
d i os
te kk
e
ke orl
na en
aa
nje iz
ou fsk
An gd gre
es de
e
ro st
ze o
ej
or ij r
er r d
th lij
el
co isko
r
eld
de g b
on erb
de
isv de
wi te
a
dd
ivm re
or
co kkin
re bie
op ra v
sto
mi
tra
n
De
Ge
Ko
Aa
Ex
Ex
Te
1 De Europeesche Optimaal 8,6 €226 ja ja, met maximum beperkt nee ja
2 ANWB Compleet/Unigarant Uitgebreid 8,5 €140/€158 ja ja beperkt ja ja
3 Aon 8,3 €118 nee nee nee nee ja
4 Allianz Global Assistance Premium 8,3 €178 nee nee beperkt nee ja
5 ABN Amro 8,0 €117 soms soms nee nee ja
6 ASR Voordeelpakket 8,0 €134 nee nee beperkt nee ja
7 Klaverblad 8,0 €171 ja ja, met maximum nee ja ja
8 Nationale-Nederlanden 7,9 €110 nee nee beperkt nee nee
9 Anker Premium 7,9 €170 nee nee beperkt nee ja
10 Ditzo 7,7 €114 nee nee beperkt nee ja
11 Ohra 7,6 €103 ja ja beperkt ja nee
12 Vereniging Eigen Huis 7,6 €123 nee nee beperkt nee nee
13 Allianz Global Assistance Budget 7,5 €125 nee nee beperkt nee ja
14 Interpolis 7,5 €145 nee nee nee nee nee
15 SNS Europa Plus 7,4 €91 ja ja beperkt nee nee
16 Univé 7,4 €109 nee nee beperkt nee ja
17 ING 7,4 €127 nee nee beperkt nee nee
18 De Europeesche Basis 7,4 €129 ja ja, met maximum beperkt nee ja
19 Centraal Beheer 7,4 €148 nee nee nee nee nee
20 FBTO 7,2 €96 nee nee nee nee nee
21 ZLM 7,2 €107 ja ja beperkt ja ja
22 Aegon Allrisk 7,2 €145 ja ja, met maximum beperkt ja ja
23 De Goudse 7,2 €153 nee nee beperkt nee nee
24 De Internationale Plus 7,1 €92 nee nee nee nee ja
25 Hema/InShared 6,9 €96/€127 nee nee nee nee nee/ja
26 Anker Standaard 6,7 €119 nee nee beperkt nee ja
27 SNS Europa 6,6 €83 ja ja beperkt nee nee
28 De Internationale Europa 6,5 €78 nee nee nee nee ja
29 Aegon Basis 6,5 €87 ja ja, met maximum beperkt ja ja
30 Allianz Comfort 6,3 €157 nee nee beperkt nee ja
31 ANWB Compact/Unigarant Basis 6,0 €89/€103 ja ja beperkt ja ja
32 Allianz Budget 5,9 €121 nee nee beperkt nee ja
33 Unigarant Simpelweg 5,5 €97 ja ja beperkt ja ja
Beste uit de Test Beste Koop king er sinds eind oktober 2020.
• Bron: MoneyView/Consumentenbond, peildatum 1 oktober 2020. • Gewijzigd reisadvies: van code groen/geel naar oranje/rood.
• De gemiddelde jaarpremie voor deze doorlopende reisverzekeringen • Samengestelde reis: dekking bij een gebeurtenis/oorzaak ge-
is berekend op basis van maximaal 240 profielen per aanbieder (diverse noemd in de voorwaarden en als de reisorganisatie niet vergoedt.
gezinssamenstellingen, dekkingsgebieden en bagagevergoedingen). • Allianz Global Assistance en De Europeesche hebben ook een
• Beperkt: (sommige) corona-gerelateerde schades niet, bij SNS Comfort-polis (niet in de tabel). Beide zitten tussen de andere twee
schades door negatief reisadvies niet; bij De Goudse is deze dek- polissen in.

dan kosteloos annuleren of omboeken. Ga je toch op vakantie naar een
oranje gebied, dan biedt bijna een derde van de reisverzekeraars hele-
maal geen dekking (zie de tabel). De andere verzekeraars dekken vaak
alleen geen coronagerelateerde schades.
Wijzigt het reisadvies als je al op de bestemming bent, dan is er meestal
wel dekking. Maar die vervalt als je naar huis kunt en toch langer blijft.
Bij een gewijzigd reisadvies worden de extra reis- en verblijfkosten soms
vergoed, zie de tabel.
Bij ziekte (zoals door corona) of een ongeval krijg je de extra reis- en
verblijfkosten wel vergoed, soms met een maximum. Heb je een pak-
ketreis met vervoer geboekt? Klop dan aan bij de reisorganisatie. Die is
verplicht te helpen als je in moeilijkheden zit. Ook moet die je kosteloos
naar huis brengen als er geen andere oplossing is.
2 Krijg je een vergoeding voor de onkosten als je twee weken in quaran

taine moet op je reisbestemming?
Extra reis-en verblijfkosten als je bij aankomst in (preventieve) quarantai-
ne moet, worden vaak niet vergoed. Vraag de reisorganisatie in elk geval
om een oplossing en informeer anders bij je verzekeraar. ANWB, ZLM
en Unigarant bijvoorbeeld geven aan dat er wel dekking is als de kosten
onvoorzien waren toen de reis werd geboekt. Word je ter plaatse ernstig
ziek en moet je in quarantaine? Dan is er meestal wel een vergoeding
voor de extra reis- en verblijfkosten via de reisverzekering. Misgelopen
vakantiedagen kun je in zo’n geval claimen op de annuleringsdekking.
3 Hoe zit het met de extra reisen verblijfkosten als je langer op de

bestemming moet blijven vanwege coronamaatregelen?
Kan de terugreis niet plaatsvinden, dan heb je met een pakketreis
(inclusief vervoer heen en terug) in principe recht op drie extra over-
nachtingen via de reisaanbieder.
Bij de reisverzekering zijn extra reis- en verblijfkosten door oponthoud
meestal gedekt tot een bepaald maximum. Maar als coronamaatregelen
de oorzaak zijn van een langer verblijf, volgt er niet altijd een vergoe
ding. Zo dekt ABN Amro die kosten alleen als er sprake is van een grens-
sluiting. Allianz en Allianz Global Assistance vergoeden de kosten bij
oponthoud door natuurgeweld of een staking, maar niet vanwege het
coronavirus.

4 Heeft het nog wel zin om een annuleringsverzekering af te sluiten?
Ja en nee. Annuleringsverzekeraars dekken annuleren vanwege het
coronavirus of een epidemie niet meer, omdat dit geen onvoorziene
gebeurtenis meer is. Een nieuwe annuleringsdekking hiervoor afsluiten
heeft dus geen zin. Sommige aanbieders hebben nog wel een beperkte
dekking bij annuleren vanwege een negatief reisadvies of uitbraak van
een besmettelijke ziekte. Maar die geldt vaak alleen als de reis en polis
geregeld waren vóór de eerste corona-uitbraak. Een annuleringsverze-
kering biedt wel andere gronden om te kunnen annuleren. Zoals niet
kunnen reizen omdat jijzelf, je reisgenoot of naaste familie (ernstig) ziek
is, bijvoorbeeld door corona. Soms is er ook dekking voor annuleren
vanwege een verschoven herexamen, baanverlies of het niet krijgen van
een benodigd visum. Het maakt voor de annuleringsdekking meestal
niet uit of je binnen Nederland reist of naar het buitenland gaat. Als
je maar minimaal één overnachting hebt geboekt en de annulerings-
verzekering afsloot binnen (meestal) een of twee weken na het boeken
van de reis.
Reis geannuleerd, premie terug?

Wordt je reis geannuleerd vanwege coronamaatregelen
en heb je een kortlopende reisverzekering afgesloten? Dan
kun je de polis opzeggen en de premie terugvragen. Voor
een doorlopende reisverzekering en de annuleringsdekking
geldt dit meestal niet, omdat die polissen direct ingaan als
je ze a
fsluit. Sommige verzekeraars zijn coulant en geven
toch geld terug, dus vraag hiernaar. Overweeg ook een
d oorlopende reis-en annuleringsverzekering op te zeggen
als je voorlopig niet reist.
5 Stel dat je reis niet kan doorgaan en je ongewild een reisvoucher krijgt.
Vergoedt de annuleringsverzekering dan de kosten?
Als de reisorganisatie annuleert, hoort die ook een oplossing te bieden.
Dit kan een reisvoucher zijn, maar je bent niet verplicht die te accep-
teren. Doe je dat niet, dan heb je recht op geld terug. Bij een pakketreis

moet je binnen 14 dagen het geld terugkrijgen, bij annulering door de
luchtvaartmaatschappij binnen 7 dagen. Vergoedt de reisorganisatie of
luchtvaartmaatschappij niet of niet alle kosten? Dan kun je soms wel
aankloppen bij de verzekeraar voor compensatie. Bijvoorbeeld als je de
reis zelf samenstelde en dekking hiervoor hebt. Of als je een vóór de
coronatijd afgesloten annuleringsdekking hebt.
Het zit anders als je zelf annuleert. Carla Kouwenberg en haar man zou-
den in mei 2020 met een boot naar de Baltische Staten vertrekken. Ze
boekten de reis eind 2019 met 15% vroegboekkorting voor €600. Begin
maart willen ze vanwege de coronacrisis en hun leeftijd (70+) annule-
ren. Het scheepvaartbedrijf annuleert zelf niet en geeft geen geld terug.
Kouwenberg heeft een annuleringsverzekering bij ING, met dekking
voor een virusuitbraak. Maar ING vergoedt de bootreis niet, omdat
Kouwenberg uiteindelijk een reisvoucher heeft gekregen. Daarmee kan
ze alleen een reis boeken voor eind juni 2021. Gaat die reis niet door en
is die geboekt toen er een geel of groen reisadvies gold? Dan kan ze een
beroep doen op de dekking bij annuleren vanwege corona.
Waar moet je op letten bij een reisverzekering?

Reisverzekeringen dekken in de basis hulp in onvoorziene
noodsituaties. Let bij het kiezen op de volgende punten en
dekkingen:
• Maximumvergoeding voor bagage (bij verlies of schade).
•
Verzekerde reissom per reis en per jaar.
•
M edische of geneeskundige kosten (aanvullend op de zorg-
verzekering): belangrijk in landen met hogere zorgkosten,
zoals de VS.
•
Annuleringsdekkingen.
6 Wat gebeurt er als je het vliegtuig niet in mag vanwege een verkoud-
heid of verhoging? Of omdat je de uitslag van een verplichte corona-
test moet afwachten?
Zo’n maatregel van de luchtvaartmaatschappij of overheid is meestal niet
gedekt op de reis- en annuleringsverzekering. Dit geldt vaak ook voor

andere overheidsmaatregelen, zoals het land niet in mogen vanwege
een inreisverbod. Er zijn enkele uitzonderingen.
Aegon bijvoorbeeld biedt wel soelaas als je de allriskdekking hebt
afgesloten en de reisorganisatie geen oplossing heeft. Je moet dan
kunnen aantonen dat je onverwachts bent geweigerd voor de reis
vanwege mogelijke coronaverschijnselen. De Europeesche vergoedt
met de allrisk-annuleringsdekking 75% van de onkosten als je annu-
leert vanwege een verplichte coronatest die niet te voorzien was toen
je de reis boekte.
Ben je ernstig ziek of te ziek om op vakantie te kunnen? Dan is dit voor
annuleringsverzekeraars wel een geldige reden om te annuleren. Je
hebt dan meestal wel een doktersverklaring en/of de uitslag van een
coronatest nodig. Heb je een los vliegticket gekocht, probeer bij gezond-
heidsklachten dan om te boeken.
7 Als je huisarts je afraadt om te reizen vanwege leeftijd of gezondheid,

kun je dan annuleren en de kosten claimen op de verzekering?
Bij een onveilige (gezondheids)situatie op de reisbestemming mag je een
pakketreis kosteloos opzeggen. Je moet dit wel kunnen aantonen (zoals
bij een negatief reisadvies). En er moet sprake zijn van buitengewone
omstandigheden (overmacht). Bij dure losse vliegtickets kun je vaak wel
annuleren of omboeken. Annuleringsverzekeringen dekken dit meestal
niet. ANWB, Unigarant en ZLM vergoeden een door de arts afgeraden
reis wel. Aegon beoordeelt dit per situatie bij 70-plussers en verzekerden
met een medische aandoening. Bij de allrisk-annuleringsverzekering
van De Europeesche is soms ook een vergoeding mogelijk.
Ziekte is wel gedekt op annuleringsverzekeringen. Je hebt dan meestal
een doktersverklaring nodig en bij corona ook de testuitslag.
Of de ziekte ernstig genoeg is voor een annulering, kan een discus-
siepunt zijn. Zo zou Jenny Koger samen met haar partner en ouders
op 9 maart een vliegreis en cruise naar Dubai maken om het 65-jarige
huwelijk van haar ouders te vieren. Maar Koger en haar ouders worden
ziek en moeten op 5 maart annuleren. Ze hebben zwart op wit dat hun
artsen de reis afraden. De cruiseorganisatie laat de reis, ondanks de
corona-uitbraak, doorgaan en vergoedt niets. Koger spreekt voor de
annuleringskosten van €7800 haar uitgebreide annuleringsverzekering
van Allianz Global Assistance aan. Maar die keert niet uit. Volgens de

verzekeraar staat niet vast dat Koger niet mocht reizen. Nadat wij de
kwestie aankaarten, beoordeelt de verzekeraar de claim opnieuw en
vergoedt dan alsnog.
Premies en dekkingen: consumentenbond.nl/reisverzekering

Corona en reizen: consumentenbond.nl/reisrecht-corona en
consumentenbond.nl/coronavoucher.

3
Voeding &
Gezondheid
Voeding & Gezondheid 175

Afbakbroodjes
Veel afbakbroodjes zien er gezond uit. Ze zitten vol pitten en zaden en

hebben de kleur van bruinbrood. Maar hoe gezond zijn ze werkelijk?
De truc is bekend: je neemt een wit broodje en kleurt het bruin met
bijvoorbeeld geroosterd moutmeel of gekaramelliseerde suiker. Zo lijkt
een wit broodje gezonder dan het in werkelijkheid is, omdat je denkt dat
het bruinbrood is. Hoe zit dat met afbakbroodjes? Zijn die zo gezond en
vezelrijk als je op grond van hun verschijning en verpakking verwacht?
In de supermarkt kochten we 34 afbakbroodjes die op het oog kunnen
doorgaan voor bruine broodjes. Onze onderzoekers beoordeelden die
broodjes op hun vezel- en zoutgehalte. Ook keken ze naar de claims op
de verpakking. De uitkomst liegt er niet om: van deze 34 afbakbroodjes
zijn er maar 7 volkoren, de gezondste variant. Nog eens 6 bestaan gro-
tendeels uit meel, de gulden middenweg. Maar de meerderheid bestaat
vooral uit bloem. Dat betekent dus dat 21 broodjes die je als ‘bruin’ uit
het schap pakt, in feite wit zijn. Dat zijn er nogal wat.
Gezonde keuze
Is dat erg? Ja en nee. Zolang je zelf weet wat je koopt, is er niets aan de
hand. Wil je witbrood, dan koop je witbrood. Maar zodra witte broodjes
doen alsof ze bruine broodjes zijn, en de verpakking uitstraalt dat je een
gezonde keuze maakt, vinden wij dat geen goede zaak.
Neem de meergranen-afbakbroodjes van Rivercote (Lidl). Lidl verkoopt
een lichte meergranen- en donkere meergranenvariant. De donkere zijn
bijgekleurd met gerstemoutmeel en gekaramelliseerde suiker. Zowel
de lichte als de donkere meergranenbroodjes zien er gezond uit door
hun kleur. Toch zijn het witte broodjes. Sterker nog: in dit geval geldt
dat hoe bruiner de broodjes zijn van kleur, hoe minder gezond ze zijn.
Want de donkere meergranenbroodjes bevatten minder vezels dan de
lichte. Opmerkelijk, want de donkere, gezond ogende broodjes komen
daardoor lager in de tabel dan de lichtere. Op de verpakking van de
Rivercote donkere meergranenbroodjes staat: ‘Een gezond begin van je
dag’. Maar wil je je dag echt gezond beginnen, dan kun je deze gekleurde
witte broodjes beter inruilen voor volkorenbrood.

Verrassingen
In deze test scoren vooral de meergranen- en meerzadenbroodjes laag.
Het zijn bijna allemaal witte broodjes. Alleen de Jumbo Petit Pains meer-
granen en Jumbo meergranen Kampioenbroodjes gaan door voor
bruinbrood. De overige vijf kampioentjes vallen van het podium. Ze
bevatten voornamelijk bloem en zijn dus feitelijk witte broodjes.
En hoe gezond ‘Waldkorn’ ook klinkt, het zegt weinig. Waldkorn is geen
graan, maar een merknaam. Van de drie Waldkorn-broodjes in deze test
vallen de Plus Waldkorn-broodjes (nummer 28 in de tabel) door de mand,
met een 5 voor vezelgehalte. De 1 de Beste Volkoren en Plus volkoren
Waldkorn scoren wel goed: niet omdat ze ‘Waldkorn’ zijn, maar omdat
ze grotendeels volkorenmeel bevatten.
Bewaartips
Voorkom dat je je tanden stukbijt op het afbakbroodje van
gisteren. Eet hem liefst binnen een paar uur na het afbakken.
Bewaar de broodjes op kamertemperatuur, afgedekt met een
schone doek. Afgebakken broodjes kun je de volgende dag nog
even roosteren om ze weer knapperig te maken. Na opening
van de verpakking kun je afbakbroodjes nog twee tot vier
dagen in de koelkast bewaren.
Robuust en rustiek
Net als op de kleur kun je dus ook niet afgaan op termen als donker,
meergranen en meerzaden. En door kreten als robuust en rustiek moet
je je evenmin laten leiden. Let vooral op de vermelding ‘volkoren’ op de
verpakking. Volkorenbrood staat in de Schijf van Vijf van het Voedings-
centrum en is de gezondste keuze. Het levert belangrijke voedingsstof-
fen, zoals koolhydraten, vezels, ijzer en B-vitamines. Het advies is om
dagelijks ten minste 90 gram (drie sneetjes) bruinbrood, volkorenbrood
of andere volkorenproducten te eten.
Ook bruinbrood kan in de Schijf van Vijf staan, mits het minimaal
4,5% vezels bevat. Qua vezelgehalte zit het meel van bruinbrood tus-
sen bloem en volkorenmeel in. Zit er in bruinbrood minder dan 4,5%

Afbakbroodjes
id
he
nd
d ( ezo
els
ou l g
rd ut
rd lo
ez
pe
Inh rdee
Oo l zo
Oo r ki
g)
lv
ty
ee
ee
pe
&
o
t
sto
rk
or
ijs
ijs
Me
So
Te
Pr
Pr
Weging voor Testoordeel 50% 50%
1 Albert Heijn Bio robuust volkoren broodjes €1,89 broodje 8,5 4x80 €5,90 7,1 10
2 Jumbo biologische spelt pistolets €2,19 pistolet 8,2 4x75 €7,30 6,5 10
3 1 de Beste Volkoren Waldkorn Bollen €0,89 bol 8,1 2x100 €4,45 6,2 10
4 Plus Pompoenbroodjes €1,00 broodje 8,1 2x100 €5,00 7,7 8,5
5 Plus Volkoren Waldkorn bollen €1,00 bol 8,1 2x100 €5,00 6,2 10
6 Albert Heijn volkoren bollen €1,09 bol 8,1 2x100 €5,45 6,2 10
7 Slooow bio rusti tarwe volkoren €1,49 pistolet 8,0 4x90 €4,15 6,0 10
8 Bio+ volkoren broodjes €1,89 broodje 8,0 4x90 €5,25 6,0 10
9 Jumbo Petit Pains meergranen €1,23 pistolet 6,9 4x75 €4,10 6,9 7,0
10 Jumbo meergranen Kampioenbroodjes €0,79 kampioentje 6,8 4x60 €3,30 5,6 8,0
11 Lidl Tastino Piccolos bruin €0,92 pistolet 6,7 6x60 €2,55 6,4 7,0
12 Plus Meergranen triangels €0,92 triangel 6,7 2x90 €5,10 6,9 6,5
13 G'woon meergranen triangels €0,92 triangel 6,7 2x90 €5,10 6,9 6,5
14 Albert Heijn pistolets bruin €0,99 pistolet 6,5 4x75 €3,30 6,0 7,0
15 Jumbo Triangels meergranen €0,92 triangel 6,5 2x90 €5,10 6,6 6,5
16 Lidl Rivercote Triangels licht meergranen €0,92 triangel 6,4 2x90 €5,10 6,3 6,5
17 Zonnemaire pistolet bruin €1,59 pistolet 6,4 4x70 €5,70 5,9 7,0
18 Albert Heijn kampioentjes €0,79 kampioentje 6,0 4x60 €3,30 6,0 6,0
19 G'woon kampioentjes €0,79 kampioentje 5,9 4x60 €3,30 6,3 5,5
20 Lidl Rivercote Kampioentjes licht meergranen €0,79 kampioentje 5,9 4x60 €3,30 6,4 5,5
21 1 de Beste Kampioentjes €0,79 kampioentje 5,9 4x60 €3,30 6,3 5,5
22 Aldi De Afbakker Triangels meergranen €0,92 triangel 5,8 2x90 €5,10 6,7 5,0
23 Aldi De Afbakker Petit pains meergranen €0,92 pistolet 5,7 4x90 €2,55 6,0 5,5
24 Lidl Rivercote Triangels donker meergranen €0,92 triangel 5,7 2x90 €5,10 6,0 5,5
25 Bio+ pompoen broodjes €1,79 broodje 5,7 4x80 €5,60 6,4 5,0
26 Albert Heijn robuust broodjes met zaden en pitten €1,69 broodje 5,7 4x75 €5,65 6,4 5,0
27 Zonnemaire meergranenbroodje €2,69 broodje 5,7 6x50 €8,95 5,9 5,5
28 Plus Waldkorn broodjes €1,25 broodje 5,6 4x50 €6,25 6,2 5,0
29 Délifrance Petit pains céréales €0,92 pistolet 5,5 4x62,5 €3,70 6,0 5,0
30 Lidl Rivercote Kampioentjes donker meergranen €0,79 kampioentje 5,4 4x60 €3,30 6,4 4,5
31 Jumbo desem pave meerzadenbroodjes €1,66 broodje 5,4 4x75 €5,55 6,4 4,5
32 Albert Heijn triangel meergranen €0,92 triangel 5,3 2x90 €5,10 5,6 5,0
33 G'woon meergranen pistolets €0,91 pistolet 5,2 4x75 €3,05 6,4 4,0
34 Plus Meergranen pistolets €1,09 pistolet 5,2 4x75 €3,65 6,4 4,0
7,5 en hoger 5,4 en lager • Hoofdbestanddeel: inschatting op basis van de ingrediëntenlijst.

• De prijzen zijn van oktober 2020.

vezels, dan is het een minder gezonde
keuze. Witbrood staat niet in de Schijf
l
ee
eid
dd
ut
rh
zo
tan
aa
van Vijf, omdat er te weinig waardevolle
rd
es
gb
ee
db
rij
jod
of
rk
voedingsstoffen in zitten.
Ho
Ge
Ve
volkorenmeel  Albert Heijn
Wit, bruin of volkoren?
volkorenmeel  Jumbo
Volkorenmeel is gezond, omdat het is
volkorenmeel  Dirk
meel  Plus gemaakt van de hele graankorrel. Een
volkorenmeel  Plus graankorrel bestaat uit een meelkern,
volkorenmeel  Albert Heijn kiem en zemel. De kiem en zemel be-
volkorenmeel Jumbo vatten de meeste voedingsstoffen. Voor
volkorenmeel o.a. Plus bruinbrood wordt volkorenmeel gezeefd.
meel Jumbo
Daarbij blijven deeltjes van de graankor-
meel  Jumbo
rel achter. Hoe meer je zeeft, hoe minder
meel  Lidl
voedzaam het meel. Het ene meel wordt
bloem  Plus
vaker gezeefd dan het andere. Dat heet in
bloem  o.a. Hoogvliet
meel  Albert Heijn
vaktermen de ‘uitmalingsgraad’. Bloem
bloem  Jumbo heeft de laagste uitmalingsgraad. Die is zo
bloem  Lidl vaak gezeefd dat er alleen nog het meel uit
meel  Ekoplaza de meelkern in zit: het deel van de graan-
bloem  Albert Heijn korrel met de minste voedingsstoffen.
Fabrikanten kunnen overigens ook meel
bloem  Lidl
voor bruinbrood maken door volkoren-
bloem  Dirk
meel te mengen met bloem. Of door een
bloem  Aldi
gedeelte van de uitgemalen zemelen la-
bloem  Aldi
bloem  Lidl ter toe te voegen aan de bloem. Als je in
bloem o.a. Plus de ingrediëntenlijst het woord ‘meel’ ziet
bloem  Albert Heijn staan, zegt dat dus weinig over de exacte
bloem  Ekoplaza hoeveelheid vezels en andere voedings-
bloem  Plus stoffen in het brood. Dat maakt het soms
bloem  Jumbo, Hoogvliet
lastig om te bepalen of iets inderdaad
bloem  Lidl
bruinbrood is (zie het kader ‘Strengere
bloem Jumbo
regels voor brood’).
bloem  Albert Heijn
bloem  Plus De zoutnorm
Aan de meeste broodjes wordt gejo-
deerd zout toegevoegd, omdat dit een

jodiumtekort helpt voorkomen. Alleen bepaalde bio-merken voegen
geen g
ejodeerd zout toe. We krijgen een groot gedeelte van onze zout
inname binnen via brood, en minder zout is gezonder.
Gelukkig blijven alle broodjes binnen de gestelde zoutnorm die in het
Akkoord Verbetering Productsamenstelling is vastgelegd en ook in de
Warenwet staat. De mix aan droge ingrediënten waarmee brood wordt
gemaakt mag maximaal 1,8% zout bevatten. Dat komt neer op ongeveer
1 gram zout per 100 gram brood. Het Voedingscentrum houdt 1,125 gram
zout per 100 gram brood aan. Maar ook dat is nog steeds best zout. Zit
er meer zout in, dan valt het brood buiten de Schijf van Vijf.
Strengere regels voor brood

Sinds 1 juli 2020 gelden er strengere regels voor brood.
Uit de naam moet blijken of het wit, bruin of volkoren is.
Zo moeten bijvoorbeeld de Albert Heijn Kampioentjes in
deze test ‘witte meerzaden tarwebroodjes’ gaan heten.
Een stuk duidelijker. Fabrikanten voeren deze w
ijzigingen
geleidelijk door, er geldt een overgangsperiode van twee
jaar. Dus uiterlijk juli 2022 moet er meer duidelijkheid in
het broodschap zijn. Helaas blijft de term ‘bruinbrood’
een breed begrip. Het vezelgehalte hoeft niet heel hoog
te zijn om een brood ‘bruinbrood’ te mogen noemen. Als
je zeker wilt zijn van een hoog vezelgehalte, kies je voor
volkorenbrood.
Erwtenextract
Afbakbroodjes maken is nog een hele kunst. Niet voor de consument
thuis, want die hoeft ze alleen maar in de oven te stoppen. Maar een
fabrikant moet ervoor zorgen dat de buitenkant na het afbakken lekker
krokant is en de binnenkant zacht en smeuïg. Waarschijnlijk wordt er
daarom heel wat met afbakbroodjes geknutseld. Brood wordt tegen-
woordig niet meer gemaakt met alleen meel, water, desem en wat zout.
Op de ingrediëntenlijst van een gemiddeld afbakbroodje prijken al snel
20 tot soms wel 40 ingrediënten. Er zit bijvoorbeeld ook erwtenextract

in. Albert Heijn, Plus en G’woon voegen dat toe voor de smeuïgheid. En
wat doen die sojastukjes in de Plus Volkoren Waldkorn bollen? Volgens
Plus geeft dit ‘smaak en bite en zorgt het voor wateropname en daarmee
meer malsheid’.
De biologische merken bevatten een stuk minder ingrediënten dan
de niet-biologische. Maar ook in biologische producten zitten soms
verrassende ingrediënten. Zo vinden we acerolapoeder (van de acerola-
kers) in de Bio+ volkoren broodjes. Dat wordt gebruikt als broodver-
beteraar.
Kleur zegt niets
Jumbo biologische spelt pistolets

Testoordeel gezondheid: 8,2
Prijs: €2,19 (€7,30 per kilo)
Hoewel dit pistoletje er niet zo donker uitziet, is het wel degelijk
een bruin (volkoren)broodje. Het bevat 8,5% vezels dankzij het
volkorenmeel. Dit broodje krijgt daarom een 10 voor vezels.
Op de kleur kun je dus niet afgaan.
Albert Heijn Triangel meergranen

Testoordeel gezondheid: 5,3
Prijs: €0,92 (€5,10 per kilo)
Uiterlijk bedriegt bij deze triangel. Ondanks de donkere kleur
is het een wit broodje, want het bevat bijna alleen maar bloem.
Het vezelgehalte is zo’n 4,5%. Een deel van die vezels komt uit
de toegevoegde pitten en zaadjes. Dit broodje krijgt daarnaast
een laag cijfer voor zout.
Meer informatie over voedingsvezels en welke voedingsproducten

vezelrijk zijn: consumentenbond.nl/gezond-eten/vezels.

Broodsmeersels (1)
‘Mag ik even de boter?’ De kans is groot dat je margarine, halvarine of een

ander smeersel krijgt aangereikt. Boter is een verzamelnaam geworden
voor bijna alle smeerbare vetten voor op brood. De Warenwet stelt harde
eisen: iets is alleen boter als het aan de eisen van roomboter voldoet. Die
houden onder meer in dat het product tussen de 80 en 90% vet bevat.
Ons onderzoek gaat specifiek over smeersels in kuipjes op basis van
plantaardige olie. Denk aan margarine en halvarine. Voor het gemak
hebben we het hier over kuipjes of smeersels. Hoe kies je zo’n kuipje?
Wij vroegen het onze 7787 panelleden. Belangrijk voor hen zijn aller-
eerst de smaak, dan dat het een gezond product is, en verder de prijs
en gewoonte. We bekeken de etiketten van 60 kuipjes uit de grote su-
permarkten en Ekoplaza. De smeersels blijken vooral te verschillen op
vetgehalte, terwijl maar 10% van het panel dit aspect meeneemt in de
keuze. Wat is de gezondste en duurzaamste variant?
Nuttige vitamines?
Naast vitamine A en D is er aan aardig wat kuipjes een reeks
B-vitamines en calcium toegevoegd. Soms ook nog visolie.
Heeft dat nut? Het Voedingscentrum denkt van niet: ‘Er is voor
de meeste mensen geen goede reden om deze extra B-vita-
mines en mineralen te gebruiken. Het toevoegen van A en D
volstaat in dit product.’ Als je geen vis eet, kun je ervoor kiezen
visvetzuren te nemen. Een supplement is dan beter te doseren.
Sloot water
De Warenwet deelt de kuipjes in op basis van het vetgehalte: margarine
(80-90% vet), driekwartmargarine (60-62% vet) en halvarine (39-41%
vet). Alles daarbuiten krijgt de wettelijke naam ‘product met xx% vet’.
Driekwart van de 60 kuipjes die wij bekeken, bestaat voor maximaal de
helft uit olie en dus vet. Daartegenover staan maar 8 kuipjes met een

vetpercentage van minimaal 70%. Slechts 1 kuipje van Lidl en 2 van Your
Organic Nature (Ekoplaza) mogen zich met 80% vet margarine noemen.
Door het lage vetgehalte is bij veel producten water het belangrijkste
ingrediënt. De fabrikanten lopen hier niet mee te koop: de hoeveelheid
is nooit direct van de verpakking af te lezen. Gelukkig is die makkelijk
te schatten. De kuipjes bevatten hoofdzakelijk olie en water, dus 40%
vet komt overeen met maximaal 60% water. Door de toevoeging van
wat zout en hulpstoffen is het in werkelijkheid soms enkele procenten
lager. We vroegen de fabrikanten hoeveel water erin zit. De resultaten
staan in de tabel. De producten zijn in vier categorieën ingedeeld, op
basis van hoeveel water ze bevatten.
Gebruik je een van de tien lightvarianten op je brood? Dan smeer je
het meeste water, gemiddeld 70%. Gouda’s Glorie Lichtste pondje en
Zeeuws Meisje light bevatten met 79% het meeste water. Dat een pro-
duct met zo veel water nog te smeren valt, lijkt een wonder, maar het is
meer een technologisch hoogstandje. Emulgatoren, stabilisatoren en
verdikkingsmiddelen moeten het water in toom houden. Het verbaast
een groot deel van onze panelleden dat er zo veel water in kan zitten.
De helft geeft aan hier beter op te gaan letten. Driekwart lijkt het zinvol
om het vetgehalte op de voorkant van de verpakking te zetten. Zo kun
je in de winkel in één oogopslag zien wat voor ‘boter’ je in de kuip hebt.
Helaas laten de fabrikanten weten hier geen meerwaarde in te zien.
Hoe minder hoe beter?

In 1999 hielden wij dezelfde productgroep tegen het licht. Toen bestond
eenderde van het aanbod nog uit volvette producten. In 2010 was dit
aandeel al flink geslonken. En nu lijkt volvette margarine een uitster-
vende soort. Albert Heijn geeft als visie op deze trend: ‘Margarine is
destijds in de markt gezet als alternatief voor roomboter (80% vet). In
de jaren 90 werd de hang naar minder vet steeds belangrijker en kreeg
halvarine – en alle benamingen en varianten als afgeleide – uiteindelijk
de voorkeur van de consument ten opzichte van margarine.’
Is dit een goede ontwikkeling? Plantaardige olie bevat in de regel vooral
gezonde onverzadigde vetten. Niet voor niets staat er in de laatste versie
(2015) van de richtlijnen goede voeding van de Gezondheidsraad: ‘Ver-
vang roomboter, harde margarine en bak- en braadvetten (uit een pakje)
door zachte margarine (uit een kuipje), vloeibaar bak- en braadvet en

Plantaardige ‘boter’
g)
et
dv
(in
dig
ut
h ( 1),
zo
za
2)
n
g
isc h (
ge
00
er
id
pe
tar isc
gin
lhe
lv
r1
ty
ge ist
ee
pe
oe
ee
&
ve gan
r
nd
rk
te
ev
ev
ijs
t
Wa
Me
Aa
Ve
Ve
To
Ho
Pr
20 tot 35% water
1 Jumbo Bewust romig €0,35 26,0% 70,0% 23,5% 0,0 A,D 1
2 Becel Romig €0,60 30,0% 70,0% 24,5% 0,2 A,D 1
3 Your Organic Nature €0,85 20,0% 80,0% 28,5% 0,0 A,D 1
Margarine met olijfolie *
4 Albert Heijn Smeerbaar met €0,45 28,0% 70,0% 28,5% 0,4 A,D, B1, B2, B6, B12 1
olijfolie
5 Vitaquell Bio-soja * €1,00 30,0% 70,0% 31,5% 0,1 1
6 Lidl Vita D'or Margarine €0,25 19,0% 80,0% 32,0% 0,3 A,D 2
7 Your Organic Nature €0,65 19,0% 80,0% 32,5% 0,4 A,D 1
Margarine *
8 Naturli Biologisch smeerbaar * €0,90 25,0% 75,0% 34,5% 0,9 1
35 tot 50% water
1 Gouda's Glorie Volle pond €0,25 40,5% 59,0% 22,0% 0,3 A,D 1
2 Aldi Hella Bewust €0,25 40,0% 60,0% 25,0% 0,0 A,D 2
3 The Farm Flower Smeren €0,60 39,5% 60,0% 25,0% 0,5 A,D 1
zonder palmolie
4 Bertolli smeerbaar €0,60 40,0% 59,0% 25,5% 0,4 2
5 Bona €0,40 39,5% 60,0% 30,0% 0,4 A,D 1
6 Vitaquell Cocovit * €1,30 40,0% 60,0% 46,5% 0,1 1
50 tot 65% water
1 Becel Original €0,50 55,0% 45,0% 20,0% 0,0 A,D 1
2 Lidl Vita D'or Bewust €0,25 55,0% 45,0% 20,5% 0,0 A,D 1
3 G'woon Bewust €0,30 54,5% 45,0% 20,5% 0,0 A,D 1
4 Albert Heijn Balans €0,35 55,0% 45,0% 20,5% 0,0 A,D, E, B1, B2, B6, B11, B12 1
5 Jumbo Bewust €0,35 55,0% 45,0% 20,5% 0,0 A,D 1
6 Plus Bewust €0,35 54,5% 45,0% 20,5% 0,0 A,D 1
7 Gouda's Glorie Halvarine €0,40 60,5% 39,0% 22,5% 0,4 A, D 1
8 Becel Omega 3+ €0,55 62,0% 38,0% 23,0% 0,0 A,D, visolie
9 G'woon Goed begin €0,20 57,5% 38,0% 23,0% 0,3 A,D, E, B1, B2, B6, B12, calcium 1
10 Plus Goed begin €0,20 57,5% 38,0% 23,0% 0,3 A,D, E, B1, B2, B6, B12, calcium 1
11 Albert Heijn Smeerbaar omega €0,45 61,0% 38,0% 23,5% 0,0 A,D, E, B1, B2, B6, B11, B12, visolie
3 met visolie
12 ProActiv Immune €1,30 60,5% 39,0% 24,0% 0,3 D, E, B1, B2, B6, B11, B12, zink 1
13 Albert Heijn Goed begin €0,20 56,0% 39,0% 24,5% 0,3 A,D, E, B1, B2, B6, B12, calcium 1
14 Aldi Hella Goede basis €0,20 58,0% 38,0% 24,5% 0,3 A,D, E,B1, B2, B6, B12, calcium 1
15 Gouda's Glorie Zonne pond €0,20 60,5% 39,0% 24,5% 0,4 A,D 1
halvarine
16 Wajang Light €0,25 62,5% 35,0% 24,5% 0,0 A,D 1
17 G'woon Halvarine met olijfolie €0,45 60,0% 39,0% 24,5% 0,9 A,D 1
18 Alpro Soya €0,35 62,0% 38,0% 25,0% 0,2 A,D 1

g)
et
(in
dv
dig
ut
h ( 1),
zo
za
2)
n
g
isc h (
ge
00
er
id
pe
tar isc
gin
lhe
lv
r1
ty
ge ist
ee
pe
oe
ee
&
ve gan
r
nd
rk
te
ev
ev
ijs
t
Wa
Me
Aa
Ve
Ve
To
Ho
Pr
50 tot 65% water (vervolg)
19 Zeeuws Meisje Halvarine €0,20 60,5% 39,0% 25,5% 0,5 A,D, E 1
20 Plus Omega 3 bewust €0,40 59,0% 38,0% 26,0% 0,0 A,D, E, B1, B2, B6, B11, B12, visolie
21 Bio+ Halvarine * €0,35 59,5% 40,0% 27,5% 0,3 A,D 1
22 Jumbo Biologisch halvarine * €0,35 59,0% 40,0% 27,5% 0,3 A,D 1
23 Your Organic Nature Halvarine * €0,55 59,0% 40,0% 27,5% 0,3 A,D 1
24 Your Organic Nature Halvarine €0,60 58,0% 40,0% 27,5% 0,8 A,D 1
met olijfolie *
25 Albert Heijn Lekker op brood €0,20 60,0% 39,0% 28,0% 0,3 A,D 1
26 Lidl Vita D'or Halvarine €0,15 60,5% 39,0% 28,5% 0,3 A,D 1
27 Blue Band Goede start! €0,35 62,0% 38,0% 29,0% 0,4 A,D, B1, B2, B6, B11, B12, calcium 1
28 Lidl Vita D'or Goed begin €0,20 59,0% 38,0% 29,5% 0,3 A,D, B1, B2, B6, B11, B12, calcium 1
29 Jumbo Goed begin €0,20 59,0% 38,0% 30,0% 0,2 A,D, B1, B2, B6, B11, B12, calcium 1
30 G'woon Halvarine €0,15 60,0% 40,0% 30,0% 0,3 A,D, E 1
31 Plus Halvarine €0,15 59,5% 40,0% 30,0% 0,3 A,D, E 1
32 Albert Heijn Bio halvarine * €0,40 58,0% 40,0% 30,0% 0,7 A,D 1
33 Jumbo Halvarine €0,15 59,0% 39,0% 30,5% 0,3 A,D, B1, B2, B6, B11, B12 1
34 Aldi Hella Halvarine €0,15 60,5% 39,0% 31,0% 0,3 A,D 1
35 Blue Band Halvarine €0,25 60,5% 39,0% 31,0% 0,3 A,D, B1, B2, B6, B11, B12 1
36 Blue Band Idee! €0,45 60,5% 39,0% 31,0% 0,3 A,D, B1, B6, B11, B12, calcium, visolie
37 Bona Halfvol €0,40 60,5% 39,0% 33,5% 0,4 A,D 1
65 tot 80% water
1 Plus Bewust light €0,10 69,0% 30,0% 19,5% 0,0 A,D 1
2 Lidl Vita D'or Bewust light €0,15 70,0% 30,0% 19,5% 0,0 A,D, E 1
3 G'woon Bewust light €0,25 69,0% 30,0% 19,5% 0,0 A,D 1
4 Albert Heijn Light €0,15 70,0% 30,0% 20,0% 0,0 A,D, E, B1, B2, B6, B11, B12 1
5 Becel Light €0,55 70,0% 30,0% 20,0% 0,1 A,D 1
6 Jumbo Bewust light €0,35 70,0% 30,0% 20,5% 0,0 A,D 1
7 Aldi Hella Bewust light €0,15 65,0% 35,0% 24,5% 0,0 A,D 1
8 Gouda's Glorie Lichtste pondje €0,20 79,0% 20,0% 26,0% 0,4 A,D, E, B1, B2, B6, B12 1
9 Zeeuws Meisje Light €0,20 79,0% 20,0% 31,0% 0,8 A,D 1
• De prijzen zijn afgerond en ter indicatie. * Biologisch product.

• De producten met het minste verzadigd vet en zout staan • Your Organic Nature en Vitaquell zijn verkrijgbaar bij Ekoplaza.
bovenaan.
plantaardige oliën’. Die vervanging verlaagt het ongezonde LDL-choles-

terolgehalte in je bloed en heeft zo een gunstig effect op hart en bloed
vaten. In de adviezen staat geen woord over halvarine en light-smeersels.

Dikmaker
Albert Heijn reageert stellig op de vraag waarom er geen volvette mar-
garine in het assortiment is opgenomen: ‘Halvarine is de gezondste
variant. Margarine en roomboter bevatten meer vet, waarbij roomboter
meer verzadigd vet bevat.’ Is vet dan altijd slecht, ook al is het onver-
zadigd? Nee, zegt het Voedingscentrum: ‘Margarine en halvarine die
voldoen aan de criteria van de Schijf van Vijf, passen in een gezond
voedingspatroon. Nu de helft van de mensen kampt met overgewicht,
kan gebruik van halvarine voor velen een goede keuze zijn, maar zal er
voor anderen ook ruimte zijn voor margarine.’
In een gezond eetpatroon komt tussen de 20 en 40% van de energie uit
vet. Het lichaam kan niet zonder. Vetzuren zijn de bouwstenen van je
cellen en onmisbaar voor een goede werking van ogen, hersenen en
spieren. En vet is een bron van vitamine A, D en E en essentiële vetzuren
(de soorten die het lichaam niet zelf kan aanmaken). Niet iets om te veel
op te beknibbelen dus. Voor degenen met (neiging tot) overgewicht valt
het advies iets lager uit: 20 tot 35% van de energie komt uit vet. Gemid-
deld zit de inname van vet bij Nederlanders aan de hoge kant. Dus iets
minderen kan vaak geen kwaad.
Omdat margarine vooral gezonde onverzadigde vetten en essentiële
omega-3- en -6-vetzuren bevat, is het logischer om de vetinname op
een andere manier te beperken. Bijvoorbeeld door producten met veel
ongezond verzadigd vet te schrappen. Denk aan broodbeleg als (volvette)
kaas, vette vleeswaren als salami en chocoladepasta en hagelslag.
Voor zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven, is het energie-
verbruik verhoogd. Daarom is de aanbeveling voor vetten voor hen iets
hoger en ligt een volvet kuipje voor de hand.
Voor kinderen tot vier jaar is het advies zelfs specifiek om een smeersel te
kiezen met een zo hoog mogelijk vetgehalte. De inname van essentiële
vetzuren, zoals alfalinoleenzuur (een omega-3-vetzuur), blijft bij deze
kinderen achter op de aanbeveling.
Voor de smeerbaarheid
De kuipjes bevatten een mix van oliën. In de gebruikte soorten – zoals
olijf-, lijnzaad- en zonnebloemolie – zit van nature tussen de 10 en
15% verzadigd vet. In raapzaadolie zelfs nog iets minder. Palmolie zit
er met 50% verzadigd vet juist ver boven. Palmpitolie bevat maar liefst

ruim 80% verzadigd vet. Om de inhoud van het kuipje smeerbaar te
krijgen, lijkt minimaal 20% verzadigd vet onontbeerlijk. Verzadigd vet
is namelijk hard op kamertemperatuur. Dat geeft een smeersel stevig-
heid. Palm(pit)olie toevoegen blijkt vaste prik om dit minimale gehalte
te bereiken.
In de tabel hebben we de producten gesorteerd van weinig (bovenaan)
naar veel verzadigd vet. Het Voedingscentrum trekt als grens dat maxi-
maal 30% van het vet van de verzadigde soort mag zijn om het smeersel
nog gezond te kunnen noemen: 11 kuipjes gaan daar overheen. Upfield,
het bedrijf achter veel supermarktproducten, zoals Becel, Blue Band,
Bona en Zeeuws Meisje, gaat vier keer die grens over. Het bedrijf ziet
het probleem niet: ‘Het aandeel verzadigd vet ligt op een verantwoord
niveau en zorgt ervoor dat het product de juiste kwaliteit behoudt in de
koelkast en bij gebruik op de keukentafel’. Opvallend genoeg gaat de
helft van de minst waterige kuipjes over de schreef. Lidl blijkt zich er
bewust van te zijn: ‘We zitten voor dit product midden in de ontwikke-
ling naar een gezonder alternatief. Dat zal op alle aspecten voldoen aan
de Schijf van Vijf en is bovendien zoutloos en veganistisch.’ Een flink
aantal producten is al zoutloos. Een goede zaak. Een enkele uitschieter
bevat (ruim) meer dan de 0,4 gram zout die het Voedingscentrum als
grens stelt.
Waar voor je geld

Al dat water is geen waardevolle toevoeging voor de consument. Een
volvette variant wat minder dik smeren levert ook caloriewinst op en
heeft daarmee hetzelfde effect als water. Het voordeel van water gebrui-
ken lijkt vooral bij de makers te liggen. Water is goedkoop. Gemiddeld
betekent hoe meer vet, hoe duurder. Maar producten met twee keer zo
veel vet zijn zeker niet twee keer zo duur. Regelmatig is er zelfs geen of
nauwelijks verschil in prijs. Zo hebben Jumbo romig (70% vet), bewust
(45% vet) en light (30%) dezelfde prijs. Becel Romig met 70% vet is maar
€0,05 duurder dan Becel light met 30% vet. Dus voor je portemonnee
hoef je een volvette variant niet te laten staan.
Ga voor meer informatie naar consumentenbond.nl/margarine. Daar

lees je onder andere of een kuipje zonder palmolie duurzamer is.

Broodsmeersels (2)
Gezondgids augustus 2021
De productgroep van smeerbare vetten voor op brood is letterlijk en fi-

guurlijk ondoorzichtig. Dit bleek toen wij 80 kuipjes smeerbare vetten
bestudeerden, waaronder margarine, halvarine en producten met room-
boter. Wat je in huis haalt wijkt vaak flink af van wat de claims op de ver-
pakking je doen geloven. Ons panel van 7596 consumenten liet weten dat
de diverse namen en claims ze regelmatig op het verkeerde been zetten.
Sommige fabrikanten maken zelfs onwettelijk gebruik van de termen
‘margarine’ en ‘halvarine’. De betreffende bedrijven spraken we hierop
aan. Ze beloofden beterschap. Enkele fabrikanten pasten het gelijk aan.
Margarine en halvarine
Het gebruik van de termen ‘margarine’ en ‘halvarine’ is strak geregeld in
de Warenwet. Om een product margarine te mogen noemen moet het
‘een vetgehalte van ten minste 80% en ten hoogste 90%’ hebben. Voor
halvarine geldt ‘een vetgehalte van ten minste 39% en ten hoogste 41%’.
Albert Heijn hield zich hier niet aan in diverse omschrijvingen in zijn
webwinkel. Daar prees de grootgrutter meer dan tien A-merkproducten
onterecht aan als margarine of halvarine. Na meerdere verzoeken van
onze kant heeft Albert Heijn dit uiteindelijk rechtgezet.
Verder kwamen we een kuipje Blue Band Goede start tegen dat de wet
overtrad met ‘halvarineproduct met 38% plantaardige oliën’ op de ach-
terkant. En we vonden bij Ekoplaza een kuipje Cocovit (van het Duitse
merk Vitaquell) met op de zijkant ‘plantaardige margarine. Vetgehalte
60%’. Beide fabrikanten gebruikten dus een te laag vetgehalte om het
respectievelijk halvarine en margarine te mogen noemen. Deze merken
lieten ons weten dit zo snel mogelijk te zullen corrigeren. We zien erop
toe dat dit ook werkelijk gebeurt.
Goede start en Bewust

Productnamen als ‘goede start’, ‘goed begin’, ‘goede basis’ en ‘bewust’
vinden we terug op een flink aantal A- en huismerken. Het gebruik van
deze namen is niet aan vaste regels gebonden, maar vraagt wel om een
uitleg. Want wat zegt zo’n productnaam eigenlijk? Elke fabrikant geeft

een andere uitleg bij eenzelfde productnaam. Zo zegt Albert Heijn over
het gebruik van ‘goed begin’: ‘Dit is een fictieve naam.’ Of Blue Band
over ‘goede start!’: ‘Het verwijst naar het belang van een goed ontbijt
voor een goede start van de dag.’ En Jumbo verklaart het gebruik van
‘goed begin’ met ‘er zijn vitaminen en calcium toegevoegd’.
Bij het gebruik van ‘bewust’ zijn de reacties iets inhoudelijker. G’woon:
‘Bewust slaat in dit geval op zoutarm.’ Plus: ‘Een bewustere keuze ten
opzichte van een standaard halvarine, omdat dit product een lager
gehalte verzadigd vet heeft.’ En Jumbo koppelt de naam ‘bewust’ aan
de gebruikte claims over het omega-3-gehalte.
Leuk geprobeerd allemaal, maar het wordt er niet duidelijker op. Maar
liefst 75% van ons panel heeft dan ook het idee met dit soort termen
op het verkeerde been gezet te worden. Zo koppelt een zesde van ons
panel de term ‘bewust’ aan duurzaamheid. ‘Marketingruis’, verwoordt
een panellid het treffend. 95% van onze panelleden vindt op basis van
deze voorbeelden dan ook dat het etiket duidelijker moet.
Met olijfolie
Op zes van de door ons bekeken kuipjes staat prominent ‘met olijfolie’.
De hoeveelheid olijfolie valt soms flink tegen, zoals in G’woon halva-
rine met olijfolie. Driekwart van het panel voelt zich door de tekst ‘met
olijfolie’ op dit kuipje op het verkeerde been gezet. In dit product zit
namelijk 10% olijfolie en verder vooral zonnebloemolie. De olijfolie zit
er waarschijnlijk in om het product te laten meeliften op het gezonde
imago en de uitgesproken smaak van olijfolie. Een panellid doet een
suggestie voor een eerlijker etiket: ‘Als het percentage olijfolie op het
kuipje staat, weet je direct hoeveel erin zit.’
Olijfolie is niet gezonder dan bijvoorbeeld zonnebloemolie. Daarnaast
voert in dit soort kuipjes de minder smakelijke geraffineerde olijfolie
de boventoon. De meerwaarde van olijfolie, in welke hoeveelheid dan
ook, is dus discutabel.
Met roomboter
Sommige kuipjes die we tegenkwamen, bevatten een mix van plant-
aardige olie en roomboter. In de winkel zijn deze vaak te herkennen aan
de tekst ‘met roomboter’. Blue Band ‘met roomboter’ bevat slechts 10%
roomboter. Het voornaamste ingrediënt is palmolie.

Met roomboter (melanges)
et
)
dv
0g
dig
10
)
g/
g
za
0g
pe
ie
00
e(
er
r
ol
ty
te
10
lv
r1
alt
it)
bo
(g/
&
ee
pe
eh
(p
om
rk
nd
lm
ut
tg
ijs
Me
Ro
Zo
Aa
Ve
Pa
Pr
Albert Heijn Smeerbare roomboter ongezouten €0,96 68,0% 75 50,5% 0,00 Nee
Lurpak Smeerbaar ongezouten * €0,95 64,0% 78 45,0% 0,00 Nee
Albert Heijn Smeerbaar met roomboter €0,76 50,0% 70 44,5% 0,20 Nee
Campina Botergoud 70% minder vet ** €0,80 23,5% 25 56,0% 0,40 Nee
Gouda’s Glorie Met roomboter €0,80 20,0% 70 37,0% 0,20 Ja
Jumbo Smeerbaar met roomboter €0,76 10,0% 70 43,5% 0,05 Ja
Bertolli Met roomboter en olijfolie €0,80 10,0% 70 44,5% 0,30 Ja
Blue Band Met roomboter * €0,81 10,0% 70 47,0% 0,00 Ja
Becel Met roomboter €1,11 8,5% 70 28,5% 0,30 Ja
Jumbo Bewust met roomboter €0,60 8,5% 70 29,0% 0,30 Ja
• Gesorteerd op hoeveelheid roomboter, van hoog naar laag. De bo- ** Dit product bestaat voor het grootste deel uit water. Vandaar het
venste in de tabel is niet per se de beste of gezondste. lage vetgehalte.
* Ook verkrijgbaar in een gezouten variant (± 1 g/100 g zout). • 100% roomboter bevat tussen de 60% (kuipjes) en 70% (pakjes)
verzadigd vet.
Als we onze panelleden (na het tonen van de voorkant van het kuipje)
vertellen wat de werkelijke samenstelling ervan is, voelt driekwart zich
op het verkeerde been gezet. 90% vindt dat de verpakking duidelijker
moet. De suggestie om het percentage (roomboter in dit geval) op de
voorkant van de verpakking te vermelden, is ook hier op zijn plek. Overi
gens is de hoeveelheid roomboter niet in alle melanges zo karig (zie de
tabel). De toegevoegde olie maakt deze melanges – in tegenstelling tot de
meeste 100% roomboters – direct uit de koelkast smeerbaar. Plantaardige
olie bevat in de regel immers weinig vet van het ongezonde verzadigde
soort (hard vet) en roomboter veel. Palmolie is hierop een uitzonde-
ring. Dat bevat ongeveer evenveel verzadigd vet als roomboter. Omdat
Blue Band naast de karige hoeveelheid roomboter flink wat palmolie
toevoegt, is het verzadigd vetgehalte met 47% alsnog torenhoog. Het
Voedingscentrum legt de grens om binnen de Schijf van Vijf te blijven
bij 30%.
100% plantaardig?
De Warenwet maakt een onderscheid tussen ‘plantaardig’ en ‘100% plant-
aardig’. De claim ‘100% plantaardig’ is alleen toegestaan bij producten

zonder dierlijke ingrediënten. De claim ‘plantaardig’ mag op producten
staan waarbij tot 2% van het vet van dierlijke oorsprong is. Denk hierbij
aan vet uit melk of weipoeder (restproduct bij kaasproductie).
De ‘plantaardige margarine’ van Vita D’or (Lidl) bevat bijvoorbeeld een
beetje weipoeder. Ook al mag dat volgens de wet, ons panel vindt het
maar verwarrend. Nagenoeg de helft van onze panelleden verwacht
geen verschil in betekenis tussen beide claims. 69% van hen voelt zich
op het verkeerde been gezet door in dit geval Vita D’or.
Gek genoeg hoeft een veganist niet per se de kuipjes met de claim ‘plant-
aardig’ te laten staan. Uit ons onderzoek blijkt dat veel producten met
die claim toch ‘100% plantaardig’ zijn. Extra verwarrend.
Cholesterolverlagend
Kuipjes met toegevoegde plantensterolen, waarvan Becel ProActiv de
bekendste is, staan bol van claims. Plantensterolen komen van nature
voor in granen, noten en zaden. Doordat hun structuur vergelijkbaar
is met die van cholesterol, blokkeren plantensterolen de opname van
cholesterol in de darmen. Dit heeft een bewezen gunstig effect op het
cholesterolgehalte in het bloed. Een veelvoorkomende (en toegestane)
claim op deze kuipjes is ‘de consumptie van 1,5–2,4 gram plantenstero-
len per dag kan het cholesterol met 7 tot 10% verlagen na 2 tot 3 weken’.
Per besmeerde boterham krijg je gemiddeld 0,6 gram plantensterolen
binnen.
Er geldt voor deze producten een aantal verplichte waarschuwingen.
Denk hierbij aan: ‘Dit product is niet bedoeld voor mensen die hun cho-
lesterol niet onder controle moeten houden’. Dan is het gebruik ervan
namelijk niet nodig en vooral zonde van je geld. De prijs van dergelijke
producten ligt twee tot drie keer hoger dan die van een regulier pro-
duct. Verder zijn deze cholesterolverlagende producten niet geschikt
voor zwangeren, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen jonger
dan vijf jaar. Wat overigens nergens op de verpakking staat, en ook niet
verplicht vermeld hoeft te worden, is dat het effect van plantensterolen
slechts tijdelijk is. Met andere woorden, wil je een blijvend effect, dan
moet je het product dagelijks blijven gebruiken. Leefstijlwijzigingen
met een blijvend en breder effect, zoals (meer) bewegen, afvallen, vol-
doende vezels eten en niet te veel verzadigde vetten, hebben daarom
de voorkeur.

Cholesterolverlagend
e-
et
* ag
)
dv
0g
es l d
dig
10
len
rti nta
g/
g
za
pe
ro
00
po aa
e(
er
te
ty
lv
r1
alt
se al
ns
a
&
ee
pe
eh
lijkxim
te
rk
nd
tg
an
ijs
Me
Ma
Aa
Ve
Pr
Pl
Lidl Vita D’or Activplus €0,72 7,5% 40 21,5% 4,0
Becel ProActiv romig €1,20 6,5% 70 23,0% 4,5
Becel ProActiv €1,10 6,5% 40 23,0% 4,5
Becel ProActiv calorie light €1,12 5,5% 23 23,0% 5,5
Jumbo Bewust cholesterol verlagend €0,57 5,5% 35 23,5% 5,5
Aldi Hella Active €0,72 5,0% 38 34,0% 6,0
• Gesorteerd op de hoeveelheid plantensterolen, van hoog naar ten zijn allemaal zoutarm en bevatten deels palm(pit)olie.
laag. De bovenste is niet per se de beste of gezondste. De produc- * 1 portie is 10 gram (= wat je gemiddeld op 1 boterham smeert).
Kies je er toch voor, check dan goed de voedingswaarde. Hella Active

van Aldi bijvoorbeeld is behoorlijk scheutig met palmolie. Hierdoor is
een derde van het vet verzadigd. Vita D’or Activplus van Lidl is een van
de goedkoopste, bevat een laag aandeel verzadigd vet en er zitten de
meeste plantensterolen in. Let wel op, want meer dan 3 gram planten-
sterolen per dag is niet aan te raden. Dit kan de opname van de in vet
oplosbare vitamines (A, D, E en K) verstoren. Bij Vita D’or Activplus is
dat al bij meer dan vier besmeerde boterhammen. Als je veel brood eet
moet je je boterhammen dus niet allemaal besmeren met de cholesterol
verlagende variant.
Ga voor meer informatie naar consumentenbond.nl/kletsplaatjes.
Elektrische tandenborstels
In 2020 was er voor het eerst in jaren interessant nieuws te melden

over elektrische tandenborstels. Oral-B bracht een nieuw topmodel op
de markt, de iO. In de jaren daarvoor moesten we het doen met nieuwe
variaties van dezelfde technologie van de twee topmerken: Oral-B en

Philips Sonicare. En met wat opmerkelijke producten van nieuwkomers.
Die laatste beloofden soms van alles, maar vielen uiteindelijk toch door
de mand. Zo’n nieuwkomer zie je onderaan de tabel. De peperdure
Toothwave van Silk’n wordt aangeprezen als ‘revolutionair’, maar doet
in onze test niet wat hij moet doen: tandplak verwijderen. En hij mist
een poetsdruksensor. Dat is een lampje dat gaat branden als je te hard
drukt op de borstel, wat schadelijk kan zijn voor je tandvlees. Al met al
is het geen aanrader.
Revolutionaire verbeteringen bleven dus uit. En ook de komst van de
Oral-B iO kunnen we geen revolutie noemen. Het is eerder een evo-
lutie. Alles is een beetje beter. Alhoewel: niet alles. Want de score voor
plak verwijderen is niet merkbaar beter dan bij de vorige generaties van
Oral-B en van concurrent Philips. Vrijwel alle tandenborstels van deze
twee merken doen het ongeveer even goed. Niet precies even goed:
omdat we de metingen doen bij panelleden, moeten we namelijk reke-
ning houden met een spreiding in de resultaten. En daardoor kunnen
we maar een paar kwaliteitsniveaus onderscheiden. De borstels van
Oral-B en Philips Sonicare zitten vrijwel allemaal op het hoogste niveau.
Dat geldt voor zowel de dure als de goedkope.
Zo testen we
We laten een panel van 30 proefpersonen 2 minuten poetsen
met de tandenborstels. Voor en na de poetsbeurt meten we
de hoeveelheid tandplak. Daarnaast vragen we de panelleden
naar het gebruiksgemak en beoordelen we de levensduur en
oplaadtijd van de accu.
En met de hand?
Dat ook goedkopere borstels van prima kwaliteit zijn, is goed nieuws.
Voor minder dan €25 koop je al een elektrische tandenborstel waar je
goed mee poetst. Maar als zelfs zo’n goedkope elektrische borstel goed
tandplak verwijdert, is poetsen met een gewone handtandenborstel
dan ook niet voldoende? Omdat te controleren namen we deze keer een
(dure) handtandenborstel van Oral-B mee in de test. En wat blijkt? De

Elektrische tandenborstels
el
rst
bo
et
n
ak
uik re
pz
Ac sgem
br jde
to
pe
l
Pl dee
Ge rwi
me
Te ijs
ty
or
r
ve
&
d
tp
st
sto
lui
rk
cu
te
ch
ak
Me
Ge
Ge
Ri
Weging voor Testoordeel 50% 25% 20% 5%
1 Oral-B iO €180 8,0 8,2 7,4 8,7 6,7 Ultimate Clean
2 Oral-B Genius €93 7,7 8,2 7,9 6,7 6,1 CrossAction
3 Oral-B Pro 2 €45 7,6 8,2 7,7 6,4 6,0 CrossAction
4 Philips Sonicare ExpertClean 7300 €110 7,6 8,2 7,0 7,2 5,8 C3 Premium Plaque Defense
5 Oral-B Smart 4 €59 7,4 8,2 7,7 5,7 5,5 CrossAction
6 Philips Sonicare ProtectiveClean 4300 €60 7,4 8,2 6,1 8,0 5,1 C2 Optimal Plaque Defense
8 Philips Sonicare ProtectiveClean 4500 €79 7,4 8,2 6,6 7,0 5,2 W2 Optimal White
9 Philips Sonicare ProtectiveClean 6100 €100 7,4 8,2 6,9 6,7 5,6 W2 Optimal White
10 Philips Sonicare DiamondClean Smart €210 7,4 8,2 6,2 7,3 5,7 G3 Premium Gum Care
11 Philips Sonicare HealthyWhite €85 7,3 8,2 6,0 7,1 5,9 W2 Optimal White
13 Oral-B Vitality 100 €22 7,0 8,2 6,7 4,7 6,6 CrossAction
14 Philips Sonicare DiamondClean €170 7,0 8,2 5,1 7,1 5,2 W2 Optimal White
15 Oral-B Genius €105 6,8 6,4 8,2 6,4 5,9 Sensi Ultrathin
16 Philips Sonicare DiamondClean 9000 €155 6,8 6,4 6,9 8,4 5,6 W3 Premium White
17 Oral-B Pro 2 €42 6,7 6,4 7,8 6,4 6,0 Sensi Ultrathin
18 Philips Sonicare DiamondClean Smart €225 6,5 6,4 6,1 7,3 5,7 C3 Premium Plaque Defense
19 Oral-B Pro 600 €32 6,4 6,4 7,4 5,3 5,6 CrossAction
20 Silk'n SonicSmile €68 6,3 5,5 6,5 8,2 6,3 Standaard
21 Philips Sonicare 2-serie Plaque Defense €46 5,6 5,5 5,6 5,8 7,0 C2 Optimal Plaque Defense
22 Silk'n ToothWave €250 4,6 2,8 5,2 8,0 6,4 Large
Beste uit de Test Beste Koop elke serie zijn er meerdere varianten die verschillen in (onder ande-
7,5 en hoger 5,4 en lager re) de kleur van de houder en de meegeleverde opzetborstels.
• De prijzen zijn van februari 2021. Sommige series hebben we getest met diverse opzetborstels
• Het gaat hier om productseries van elektrische tandenborstels. In • We testen steeds in de meest intensieve poetsstand.
score voor plak verwijderen zit onder het niveau van de beste elektrische
borstels (op een 6,4). Het was al bekend, maar weer wordt duidelijk dat
elektrisch poetsen beter is dan met de hand.
Daar komt nog bij dat goed poetsen ook voor een groot deel gaat om je
poetsgewoonten. Twee keer per dag, twee minuten, en dan elk deel van
je gebit even goed. De meesten halen dit niet. Vooral die twee minuten

poetsen is een probleem. En juist daar kunnen elektrische tandenbor-
stels bij helpen. Die hebben timers en deze geven aan wanneer je klaar
bent en wanneer je een ander deel van je gebit moet gaan poetsen.
Dus er is een dubbel positief effect van elektrische tandenborstels: ze
verwijderen plak beter dan handtandenborstels en ze zorgen voor een
beter poetsregime.
Welke opzetborstel?
Oral-B heeft vele soorten opzetborstels die passen op alle
houders, behalve op de iO. Welke moet je hebben? Borstels
bedoeld voor gevoelige tanden scoren doorgaans slechter
op plak verwijderen. En uit een test in 2019 naar alternatieve
borstels voor Oral-B bleek dat originele borstels beter waren
dan de goedkopere. De Oral-B CrossAction-opzetborstel komt
het best uit onze tests. Voor Philips is er meer keuze en zijn
er meer borstels die het goed doen. Omdat plak v
erwijderen
uiteindelijk het belangrijkst is, zijn de C2 of C3 Plaque
Defense-borstels een goede keuze.
Kijkje in de toekomst
Terug naar de nieuwkomer, de Oral-B iO. De poetsprestaties liggen dus
op hetzelfde niveau als dat van de meeste andere borstels. En zijn beter
dan de prestaties bij met de hand poetsen. Maar veel andere aspecten
zijn ook nieuw en goed. De iO geeft zo een interessant kijkje in de toe-
komst van de elektrische tandenborstel. Allereerst is de aandrijving van
de borstel magnetisch en niet mechanisch. Dat klinkt heel technisch,
maar het komt erop neer dat er minder onderdelen met elkaar in contact
zijn als je de tandenborstel aanzet en de opzetborstel beweegt. En dat
betekent: minder trilling en minder geluid. Al is het eigenlijk een ándere
trilling en ánder geluid. Want fluisterstil en trillingsvrij is de iO zeker
niet. Sterker nog, veel van onze panelleden geven aan dat ze de trilling
van de iO niet prettig vinden.
Het geluid dat de iO produceert is wel minder hinderlijk dan bij andere
borstels. Hiervoor krijgt de iO een van de hoogste scores ooit. Maar laten

we de jubelstemming meteen wat temperen: een 6,7 voor geluid is geen
topcijfer, en slechts iets beter dan de vorige generatie. Horen wat iemand
zegt terwijl je elektrisch poetst, blijft voorlopig lastig. Overigens zorgt de
nieuwe aandrijving van de borstel er ook voor dat de oude opzetborstels
van Oral-B, te gebruiken op alle modellen, niet meer passen. Voor de iO
zijn speciale (dure) opzetborstels nodig.
+
Oral-B iO (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,0
Richtprijs: €180
De Oral-B iO is er in drie varianten: de 7, 8 en 9. Ze krijgen alle drie
hetzelfde Testoordeel. De 8 en 9 hebben een kleurenscherm. De
9 werkt beter met de app. Ze zijn in veel kleurvarianten te koop.
Oral-B Vitality 100 (Beste Koop)

Testoordeel: 7,0
Richtprijs: €22
Al voor twee tientjes heb je deze borstel die goed plak
verwijdert. Maar hij heeft wel een ouderwetse NiMH-accu en
een poetsdruksensor ontbreekt. Een voordelig alternatief met
andere accu en een sensor is de Oral-B Pro 2 serie.
Hightech poetsen
Vernieuwend is ook de vormgeving van de iO-borstel, en vooral het
schermpje. Op dat scherm zie je het geselecteerde poetsprogramma,
de resterende accucapaciteit en hoe ver je bent met poetsen. Borstels
van de vorige generatie laten vaak met een simpel lampje weten welk
poetsprogramma je hebt gekozen. En ze hebben niet meer dan een
trilsignaal om de poetstijd aan te geven. Maar bij de iO zie je dit dus
allemaal op een scherm. En bij de duurdere versies is dit zelfs een kleu-
renscherm. Je zou verwachten dat dit ten koste gaat van de accuduur,
maar dat is niet zo: zowel in gebruiksduur als in oplaadtijd doet de iO
het heel goed in onze test.

Er zijn drie varianten van de iO: de 7, 8 en 9. Het verschil tussen de 9 en
de 8 is ‘3D tand tracking met kunstmatige intelligentie’. Het gaat hier om
technologie die ervoor zorgt dat je beter poetst als je een smartphone-
app gebruikt. Heel veel tandenborstels werken al met een app. Het lijkt
erop dat Oral-B denkt dat consumenten bereid zijn om te betalen voor
een tandenborstel die beter werkt met de app. Wij zijn sceptisch.
In onze test nemen we de apps nog niet mee, omdat steeds blijkt dat
consumenten zo’n app een paar keer gebruiken en dan verder poetsen
zonder smartphone. Maar fabrikanten blijven hierop inzetten.
Kapotte tandenborstel?
Wat we in onze test niet beoordelen, is de levensduur van elektri-
sche tandenborstels. Sinds 2020 proberen we die levensduur wel te
volgen met een terugkerende enquête. Zo’n 8% van de gebruikers
geeft aan dat hun tandenborstel in de zes maanden voorafgaand
aan het onderzoek minder goed is gaan werken. Belangrijkste pro-
bleem: de accu gaat snel leeg. Zo’n 3% verving de tandenborstel.
Deze percentages zijn iets hoger bij Philips dan bij Oral-B.
Concurrentie
Minder geluid, meer gebruiksgemak, betere accu’s, duurdere opzetbor-
stels en nog steeds die apps: dat is in een notendop wat de Oral-B iO biedt.
Hij haalt de hoogste score ooit en is onze nieuwe Beste uit de Test. Eerder
deelde Philips die titel met Oral-B, maar met deze nieuwe borstel neemt
Oral-B een voorsprong. We zijn benieuwd wat het antwoord van Philips is.
Door de hoge prijs is de iO nog niet voor iedereen een optie. De goed-
koopste versie kost zo’n €180 en de goedkoopste met kleurenscherm
€200. We verwachten dat de prijs de komende jaren daalt en dat alle
verbeteringen ook in de goedkopere modellen doorgevoerd worden.
Voorlopig zijn er ook prima borstels (ver) onder de €100. En die houden
je tanden even goed schoon.
Zie consumentenbond.nl/elektrische-tandenborstel voor het complete

aanbod van tandenborstels.

Hummus
Gezondgids juni 2021
Als broodbeleg of om in te dippen. De populariteit van hummus neemt

toe. Dat blijkt ook in de supermarkt. De meest uiteenlopende smaken
en kleuren liggen in de schappen. Denk aan pikant, met fruit, groente
en kruiden – en tientallen combinaties hiervan. Onder de ruim 3400
deelnemers aan ons internetpanel is hummus uit de supermarkt flink
populair. Van degenen die weleens hummus eten, kiest 85% het vaakst
de supermarktvariant en koopt 72% weleens hummus met een smaakje.
Slechts 12% maakt zelf hummus.
In Nederland eten we hummus vooral als broodbeleg. In het Midden-
Oosten is het een traditioneel gerecht. Het wordt gegeten als ‘mezze’
(klein gerechtje) of als volwaardig gerecht met (pita)brood. Hummus is
een kikkererwtenpasta met tahin (sesampasta). Verder zit er wat citroen-
sap in, eventueel een snufje zout en soms wat knoflook. Voor traditionele
hummus zijn dus weinig ingrediënten nodig.
Zo testen we
We bekeken van 78 varianten hummus de samenstelling
en voedingswaarde en berekenden ook de Nutri-Score.
In 2016 onderzochten we naturelvarianten. De resultaten
van toen v
ergeleken we met de huidige resultaten van de
naturelvarianten. Tot slot stelden we vragen over hummus in
een panelonderzoek onder ruim 3400 consumenten.
Fratsen
Hoe anders is dat bij hummus uit de supermarkt. We bekeken de sa-
menstelling van 78 bakjes, zowel naturel als met een smaakje. Ze hebben
qua samenstelling vaak weinig met het traditionele recept te maken.
Fabrikanten halen allerlei fratsen uit, zoals het toevoegen van zonge-
droogde tomaat, mango of pesto. Ook mengen ze er flink wat water en
zonnebloemolie of raapolie door. Daardoor droogt de hummus niet

uit en blijft het smeerbaar. In het traditionele recept worden daarvoor
gewelde kikkererwten gebruikt. Ook wordt daarin meer (olierijke) se-
sampasta gebruikt.
Volgens experts is het helemaal niet de bedoeling om olie en andere
smaakmakers, zoals groente of fruit, door de hummus te mengen. Tradi-
tioneel serveer je de smaaktoevoegingen óp de hummus en besprenkel
je de hummus, vlak voor het serveren, met een goede olijfolie.
Hummusrecept
1
Leg 250 gram gedroogde kikkererwten met 1 theelepel
zuiveringszout (baking soda, baksoda) een nacht in een grote
kom koud water.
2 Spoel de kikkererwten schoon en laat ze uitlekken.
3 Kook de kikkererwten in circa 1,5 liter water met weer
1 theelepel zuiveringszout in 1,5 à 2 uur.
4 Laat ze afkoelen en giet ze af. Bewaar wat kookvocht.
5 Pureer de kikkererwten in een keukenmachine, samen met
100 à 150 gram tahin (sesampasta) en 3 teentjes knoflook.
6 Voeg wat kookvocht toe als de hummus te dik is.
7 B reng de hummus op smaak met wat citroensap en
eventueel een snufje zout.
8 Besprenkel eventueel vlak voor gebruik met wat extra
vergine olijfolie.
Je kunt hummus drie dagen in de koelkast bewaren. Met een

laagje olijfolie erover kun je hem ook invriezen.
Kikkererwten
Om de juiste dikte te krijgen, kun je ook wat kookvocht van de kikker-
erwten toevoegen. Sommige fabrikanten voegen in plaats van kook-
vocht behoorlijk wat water toe. Al dat water, de olie en smaaktoevoe
gingen gaan ten koste van de hoeveelheid kikkererwten en tahin.
Traditionele hummus bevat minimaal 70% kikkererwten. Het in hummus
gespecialiseerde restaurant Sir Hummus in Amsterdam gebruikt zelfs

Nutri-Score hummusvarianten
n % Nutri-Score A n % Nutri-Score B n % Nutri-Score C
Groente 52 33 15
Pikant 46 39 15
Naturel 40 40 20
Kruiden 6 67 27
Fruit 33 67
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
75-85% kikkererwten. In de supermarkthummus die wij o

nderzochten
zit gemiddeld 45% kikkererwten. De naturelvariant heeft met een
gemiddelde van 52% nog de meeste kikkererwten. En waar traditionele
hummus voor zo’n 15% uit tahin bestaat, is dat in de naturelvariant uit
de supermarkt net 11%.
De fabrikant van Ons Thuismerk is bij zijn Houmous tomaat het zui-
nigst met kikkererwten. Hij gebruikt slechts 19%. Van alle hummus die
wij bekeken, bevat Klassieke hummus van Albert Heijn de meeste kik-
kererwten (67%). Helaas stopt daar de gelijkenis met traditionele hum-
mus. Albert Heijn voegt vrij veel water toe, gebruikt slechts 8% tahin en
citroensap ontbreekt.
Vreemd genoeg voegen fabrikanten soms zelfs helemaal geen tahin toe,
zoals Hobbit bij de Hummus met citroen en Hummus olive. De fabrikant
heeft daar zo zijn eigen idee over: ‘Noem het dichterlijke vrijheid. We
hebben een bereiding met kikkererwten “stijl hummus” gemaakt. We
vonden tahin in deze receptuur niet passen.’
Ondanks dat hummus uit de supermarkt weinig overeenkomt met
traditionele, vindt driekwart van ons panel hummus een (erg) gezond
product ‘omdat het plantaardig is’ en ‘omdat het veel eiwitten bevat’.
Van de panelleden denkt 85% dat hummus als broodbeleg gezonder is
dan salami en 70% dat hummus gezonder is dan 48+ belegen kaas. En
dat klopt. Je eet minder verzadigde vetten en minder zout als je kaas of
vette vleeswaren vervangt door hummus.

Nutri-Score hummus
Variant Gezondste hummus met Nutri-Score A Minst gezonde hummus met Nutri-Score C
Groente AH Hummus avocado, Jumbo Houmous witlof en Maza Hoemoes rode biet
notentopping, Jumbo Houmous zoete peper
Pikant Ons Thuismerk Houmous pikant, Plus Houmous Holie Hummus spicy chili with paprika & chili
pikant pepper
Naturel AH Klassieke hummus, Florentin Hummus AH Hummus naturel (glazen pot), Maza Hoemoes
Kruiden AH Hummus harissa Maza Hoemoes ras el hanout
Fruit Geen hummus met Nutri-Score A Maza Hoemoes spicy mango
Schijf van Vijf

Toch staat hummus uit de supermarkt niet in de Schijf van Vijf. De
zelfgemaakte wel. Tenminste als je die bereidt volgens het traditionele
recept. Want daar zit nagenoeg geen zout in. Voorverpakte hummus
bevat altijd toegevoegd zout. Toch is er op dit vlak goed nieuws te mel-
den. Vergeleken met onze test uit 2016, waarin wij hummus naturel
testten, voegen fabrikanten nu minder zout toe aan de naturelvariant.
Het gemiddelde zoutgehalte daarvan is gedaald van 1,31 naar 1,03 gram
per 100 gram. Dat is een daling van 21%.
Dat geldt helaas niet voor het merk Maza. Daarin is het zoutgehalte in
de hummus naturel niet verlaagd, ook al zegt de fabrikant dat hij dit
jaarlijks doet. Wel verkoopt Maza Hoemoes less salt, met 0,5 gram zout
per 100 gram. Daartegenover staat Maza Hoemoes ras el hanout, de
zoutste in zijn assortiment, die drie keer zo zout is.
Welke voorverpakte hummus is het gezondst? Daarvoor berekenden
wij de Nutri-Score. Zelfgemaakte hummus krijgt score A, de gezond-
ste keus. Eveneens een A krijgen 29 producten uit de supermarkt. De
andere 49 producten uit ons onderzoek krijgen een B of C. Hummus met
groente heeft vaak de gezondste samenstelling (Nutri-Score A). Opval-
lend is dat geen enkele hummus met fruit een A scoort. Met hummus
van Florentin, Jumbo, Ons Thuismerk en Plus heb je grote kans dat je
een gezondere keuze maakt. Van deze merken krijgt 57 tot 71% van de
producten Nutri-Score A.
Opvallend is dat vooral A-merken hummus maken met een ongezondere
samenstelling. Zo verkoopt Maza geen hummus met score A, zelfs niet
de less salt-variant.

Samenstelling hummus naturel in %
0
Zout 1 n Traditioneel
n Supermarkt
15
Tahin
11
0
Olie 15
70
Kikker- 52
erwten
0 10 20 30 40 50 60 70
Samenstelling
De verschillen in samenstelling maken het bijna onmogelijk om in de
supermarkt te kunnen bepalen welke hummus een gezonde keuze
is. In Hummus avocado van Albert Heijn en Hummus avocado van
Florentin verschilt het gehalte avocado niet veel (27% respectievelijk 22%).
Toch verschillen deze producten verder aanzienlijk. In de hummus van
Florentin zit bijna de helft minder kikkererwten (27% versus 47%), meer
olie (12% versus 0,5%) en drie keer zo veel suiker.
Een vermelding van de Nutri-Score op de verpakking helpt om de
gezondste te kiezen. De Nutri-Score moet daarom snel op alle verpak-
kingen komen te staan. Zolang dat niet het geval is, is het in elk geval
verstandig om het zoutgehalte op de verpakking te bekijken. Hoe min-
der, hoe beter. Nog gezonder is het om zelf hummus te maken volgens
traditioneel recept (zie het kader). En kies dan liefst een sesampasta
zonder toegevoegd zout.
Kaas (jong belegen 30+)

Veel Nederlanders kunnen geen dag zonder plakje kaas op hun brood.
30+ kaas is minder vet, maar is hij ook echt veel gezonder? En wat is
de lekkerste?

Wij onderwierpen 13 soorten plakken jong belegen 30+ kaas aan een
uitgebreide test.
Kaas is een dierlijk product en niet heel duurzaam. Maar ook voor je
gezondheid is het in algemene zin beter minder dierlijk en meer plant-
aardig te eten. Daarom in de test hierna ook antwoord op de vraag: hoe
gezond en lekker is het plantaardige alternatief?
Zo testen we
Een panel van 95 liefhebbers beoordeelde de smaak van
13 varianten jong belegen 30+ kaasplakken. Door de lockdown
deze keer vanuit huis. De hoeveelheid verzadigd vet en zout
bepalen hoe (on)gezond de kaas is. Ook telde de volledigheid
van het etiket en dierenwelzijn mee in de beoordeling.
Vet lekker
Vet geeft kaas smaak. Niet gek dat onze proevers over de gehele linie
de producten wat te zwak van smaak vinden, romigheid missen en een
iets rubberige structuur signaleren. Twee merken weten dit gemis het
best te verbloemen: AH Biologisch en Aldi Molenland. Die komen ook
nog eens als Beste uit de Test en Beste Koop uit de bus. 30+ kaas is 40%
minder vet dan volvette 48+ kaas. Met vet is op zich niks mis, denk aan
olijfolie, maar het vet in kaas is voor tweederde verzadigd. En dat is de
ongezonde, cholesterolverhogende soort. Te veel verzadigd vet eten
vergroot de kans op hart- en vaatziektes. Hoe minder, hoe beter dus.
Een boterham met 48+ kaas (20 gram) bevat gemiddeld ruim 4 gram
verzadigd vet, een met 30+ kaas 2,5 gram. Ter vergelijking: het advies
is per dag niet meer dan 22 gram (vrouwen) en 28 gram (mannen) van
dit type vet binnen te krijgen. Een aantal boterhammen per dag tikt dus
al aardig aan, ook bij 30+ kaas. Het verschil in verzadigd vet tussen de
geteste producten is niet groot.
Zout
Ook het zoutgehalte ontloopt elkaar niet enorm bij de geteste kaas.
Dat gehalte is met meestal 1,8 of 1,9 gram per 100 gram flink hoog en

Jong belegen 30+ kaas
uik riërs
ge geta
et n
igd ente
t
e
rst or v
m
br
g
ike zijn
u
Sm 100
pe
el
Ve ons
Kl kt vo
sc e
g)
Ge or
de
s
we
ty
of
rij
d(
kc
r
tsc
or
pe
&
ad
hi
en
tp
ou
aa
sto
rk
ut
eu
rz
ch
ijs
er
Inh
Me
Zo
Te
Pr
Di
Et
Ri
1 Albert Heijn Biologisch €1,85 7,0 variabel €1,85 7,4 5,7 5,6 10 9,0 
2 Aldi Molenland Goudse €2,00 6,8 250 €0,80 7,4 6,1 5,6 6,4 10 
3 Lidl Milbona Goudse €2,00 6,6 250 €0,80 7,0 6,4 5,7 6,4 8,0 
4 Milner €2,60 6,5 175 €1,49 7,0 5,7 6,4 6,4 6,0  
5 Milner 30% minder zout €3,30 6,5 175 €1,89 6,4 5,7 7,9 6,4 6,0  
6 Jumbo Goudse €2,40 6,4 300 €0,80 6,9 5,8 5,3 6,4 9,0  
7 Maaslander €2,35 6,4 175 €1,34 6,8 5,9 6,4 6,4 5,0  
8 1 de Beste €1,90 6,3 175 €1,09 6,5 6,2 5,2 6,4 9,0
9 Plus €2,40 6,3 175 €1,37 6,5 6,2 5,2 6,4 9,0
10 Melkan Goudse €1,90 6,2 175 €1,09 6,5 6,2 5,2 6,4 8,0
11 Albert Heijn Goudse €2,60 6,1 190 €1,37 6,6 5,7 5,3 6,4 6,0
12 Albert Heijn De Zaanse Hoeve €2,40 6,0 300 €0,80 6,6 5,7 5,3 6,4 4,0 
13 Beemster €2,25 6,0 150 €1,50 6,8 5,6 4,6 6,4 5,0  
Beste uit de Test Beste Koop ces van beide soorten verschilt, waardoor het Testoordeel niet
7,5 en hoger 5,4 en lager geldt voor de verse variant. De biologische kaas van Albert Heijn is
• De prijzen zijn van februari 2021. als enige niet beschikbaar in een voorverpakte variant. Daarom is
• We hebben voorverpakte plakken kaas getest. Beemster, Jumbo, daarvoor wel gekozen voor vers verpakt.
Milner, Maaslander en Plus verkopen ook een (nagenoeg) gelijkna- • 1 de Beste is te koop bij Dirk en DekaMarkt, Melkan bij onder meer
mige vers verpakte variant met variabele inhoud. Het productiepro- bij Plus en Coop.
niet minder dan bij volvette kaas. Je hebt het dan over zo’n 0,7 gram
zout per belegde boterham: de helft uit de kaas en de andere helft uit
de boterham zelf. Het advies is om per dag niet meer dan 6 gram zout
per dag te eten. Met vier boterhammen met 30+ kaas zit je al bijna op
de helft.
De 30+ kaas van Beemster bevat met 2,1 gram het meeste zout. Die
van Milner en Maaslander vallen met 1,6 gram in positieve zin op. Ze
scoren op smaak ook nog eens dik voldoende. Een zoute smaak wordt
niet gemist. Milner 30% minder zout bevat slechts 1,1 gram zout. Dit lijkt
wel consequenties te hebben voor de smaak. Onze proevers beoordelen
deze (nipt) als minst lekkere. Maar ze missen ook hier niet direct een
zoute smaak. Driekwart bestempelt het zoutgehalte als precies goed
en daarmee wijkt het niet af van andere kazen. De proevers zijn eerder

kritisch op de kleur (te geel). En ze vinden de kaas droog en hard, waar-
door de suggestie wordt gewekt dat het om oude kaas gaat. Kaas heeft
zout dan ook nodig voor onder meer de houdbaarheid en de textuur,
en niet alleen voor de smaak.
Lekker kleurtje
Kaas is van nature gelig. Dit komt doordat in vers gras, net
als in oranje wortels, de oranje-gele stof caroteen zit. Om de
kaas een extra kleurtje te geven, voegen producenten vaak
caroteen (E160a) of annatto (E160b) toe. Maar je kunt het
overdrijven: Beemster en Milner minder zout zijn volgens ons
panel wat te geel. Albert Heijn weet de kleurstof bij De Zaanse
Hoeve volgens het panel perfect te doseren. Omgekeerd oogt
de kaas van onder meer Melkan en Lidl, die geen kleurstof
bevat, iets te bleek.
Dierenwelzijn
Voor elke kilo kaas is zo’n 9 liter melk nodig. Daarmee is de klimaat
belasting een stuk hoger dan die van veel andere zuivelproducten. Kaas
zit tussen eieren (iets minder belastend) en kip (iets meer belastend) in.
In deze test kijken we alleen naar dierenwelzijn. Alle kaas heeft het keur-
merk Weidemelk. Dat betekent dat de koeien ten minste 120 dagen per
jaar 6 uur per dag in de wei lopen. Dit is een verbetering ten opzichte van
de geteste kaas in 2016: het merendeel had toen geen enkel keurmerk.
Toch is er nog een wereld te winnen, zo blijkt ook uit de krappe voldoen-
de die we op basis van dit keurmerk toekennen (zie de tabel). Er gelden
bij dit keurmerk namelijk geen aanvullende eisen voor dierenwelzijn,
zoals binnenruimte en stalcondities.
Een ‘Beter Leven ster’ van de Dierenbescherming zou een stap vooruit
zijn. Dan wordt er niet alleen aan de koeien, maar ook aan het milieu
gedacht. Die sterren lijken in het kaasschap nog volledig te ontbreken.
Op eenzame hoogte staat de biologische kaas van Albert Heijn. Bij
het keurmerk Biologisch gelden strenge eisen voor dierenwelzijn en
milieu.

Van de regen in de drup
Als je overstapt op een plantaardig alternatief (zie de test hierna), laat je
het probleem van het dierenwelzijn van de koe achter je. Maar hoe zit
dat met andere duurzaamheidsaspecten? Een hoofdbestanddeel van
de geteste plantaardige alternatieven is kokosolie (20%). Dit tropische
product wordt qua klimaatbelasting ingeschaald als middel tot hoog.
Problemen die spelen zijn ontbossing en het gebruik van bestrijdings-
middelen. Ook het waterverbruik is hoog. Niet echt duurzaam dus.
Kokosolie past daarmee in het rijtje van palm- en sojaolie. Ook die kun
je beter vermijden als je zeker wilt weten dat er voor de productie geen
tropisch regenwoud wordt gekapt.
+
Albert Heijn Biologisch (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,0
Richtprijs: €1,85 (100 gram)
Als enige alleen als vers verpakt te koop. Ook de enige bio
logische kaas in de test, met daarmee een 10 voor dieren
welzijn. ‘Kleur en smaak zijn prima, de rand is een beetje hard’,
vat een proever samen.
Aldi Molenland Goudse (Beste Koop)

Testoordeel: 6,8
Richtprijs: €2,00 (250 gram)
‘Lekkere smaak. Ook een prettige nasmaak en fijne structuur’,
vindt een enthousiaste proever. Een enkeling merkt op dat de
kaas snel scheurt. Aldi gaf al aan de kaas in het vervolg iets
dikker te gaan snijden. Deze kaas is overigens de enige met een
foutloos etiket.
Met mate
Al met al bevat zelfs 30+ kaas toch nog aardig wat verzadigd vet en
zout. Het heeft nog een flinke milieubelasting ook. Daarom adviseert
het Voedingscentrum volwassenen om niet meer dan 40 gram per

dag te eten. Dat komt neer op twee belegde boterhammen. Voor 4- tot
14-jarigen is dat maximaal 1 boterham met kaas. Alleen met deze hoe-
veelheden past kaas in een gezond voedingspatroon. Want kaas levert
toch ook belangrijke voedingsstoffen, zoals calcium en vitamine B12.
Gebruik je een voorgesneden plak 30+ kaas per boterham, dan ga je
makkelijk over de genoemde grens heen: 1 plak gaat gemiddeld richting
de 30 gram. Kinderen onder de vier kunnen vanwege het vele zout beter
helemaal geen ‘harde’ kaas eten. Dat kan schadelijk zijn voor de nieren.
Stremsel
Stremsel, het enzym dat de melk laat samenklonteren, wordt
van oudsher gewonnen uit de maag van een kalf. P
roducten
waarvoor dit stremsel is gebruikt, zijn niet geschikt voor
vegetariërs (zie de tabel). Speciale gisten en bacteriën produ-
ceren het plantaardige alternatief. Op het etiket te herkennen
als microbieel of plantaardig stremsel. Bij de niet-biologische
kazen van Albert Heijn, Maaslander en de twee producten van
Milner is niet gespecificeerd welk type stremsel is gebruikt. Dit
geeft een aftrek op de etiketscore. Milner heeft inmiddels een
vernieuwde verpakking waarbij dit is opgelost.
Op consumentenbond.nl/broodbeleg staan tips voor gezond brood-

beleg.
Kaas (plantaardig)
Vleesvervangers zijn niet meer uit de supermarkt weg te denken. Plant-

aardige oftewel veganistische kaasalternatieven lijken nu ook aan een
opmars begonnen. Als alternatief voor de test 30+ kaas, zie de test hier-
voor, namen we ook zes plantaardige producten onder de loep.

Gezondheid plantaardige kaas
eid
dh
d ( ezon
t
g
ve
00
pe
Inh deel
gd
g)
igd
r1
s
ty
ev f
oe
rij
eg to
um
or
pe
&
ad
Kl k
tp
to urs
ou
aa
sto
rk
lci
it
ut
rz
ch
ijs
2
Eiw
e
Sm
Me
Ca
Zo
Ve
B1
Te
Pr
Ri
Weging voor Testoordeel 32,5% 32,5% 15% 10% 10%
1 Nature & Moi Vegan slices original €3,00 4,4 200 €1,50 3,4 5,6 1,0 4,6 8,6 L 
2 Fit Food Vegan deli original (Bio) €3,30 4,4 160 €2,06 2,5 8,5 1,7 4,9 1,0 L
3 Veggi Filata Naturmild (Bio) €3,20 3,5 150 €2,13 3,0 6,4 1,6 1,0 1,0 L
4 Albert Heijn Plantaardige plakken €2,80 3,1 200 €1,40 3,4 4,9 1,2 1,0 1,0 L 
naturel
5 Violife Original flavour slices €3,05 3,1 200 €1,53 2,1 3,7 1,0 1,0 10 K 
6 Wilmersburger Scheiben classic €2,45 2,2 150 €1,63 2,1 3,7 1,0 1,0 1,0 K 
7,5 en hoger 5,4 en lager • We hebben voorverpakte plakken getest.

• De prijzen zijn van februari 2021. • Nature & Moi en Wilmersburger zijn te koop bij Jumbo, Fit Food en
Veggi Filata bij Ekoplaza en Violife bij Albert Heijn en Jumbo.
De hoeveelheid vet is vergelijkbaar met die van 30+ kaas. Maar daarmee
houdt de gelijkenis ook op. De verschillen in voedingswaarde zijn enorm
en niet ten gunste van het plantaardige alternatief. Ook de smaak is
volgens onze proevers onder de maat.
Donkergekleurde tabel
Een gezonde kaasvervanger op basis van plantaardige ingrediënten is
volgens het Voedingscentrum een goede eiwitbron. Het levert boven-
dien calcium en vitamine B12. Net als kaas dus. Voor verzadigd vet en
zout geldt: hoe minder hoe beter. De donkergekleurde tabel verraadt op
welke toon het vanaf hier verder gaat.
Waar kaas al de grenzen opzoekt qua hoeveelheid verzadigd vet, schiet
het plantaardig alternatief flink door. De producten zijn stuk voor stuk
op basis van kokosolie. Laat daar nu net het meeste verzadigd vet in zit-
ten van alle vet- en oliesoorten, ruim 85%. Bij olijfolie is dat bijvoorbeeld
maar 15%. Ook qua eiwitgehalte vallen de plantaardige varianten tegen.
30+ kaas bestaat voor bijna een derde uit eiwit, maar in de plantaardige
tegenhanger zit maximaal 1,4%.
Vitamine B12 en calcium worden in slechts enkele gevallen toegevoegd
(bij biologische producten zijn die mogelijkheden beperkt). De hoeveel-
heid calcium blijft daarbij ver achter op wat van nature in kaas zit. De

plantaardige alternatieven zijn ook niet minder zout dan kaas. Alleen
Fit Food bevat aanzienlijk minder zout dan echte kaas.
Geen applaus
Het 30+ kaas-smaakpanel kreeg ook de zes plantaardige alternatieven
te proeven. Het werd steeds aangekondigd dat het om een plantaardig
alternatief ging. De producten werden bepaald niet met applaus ont-
vangen, om het voorzichtig uit te drukken. En dat ondanks de mooie
claims op de verpakkingen, zoals ‘It’s all about the good taste!’ en ‘Eine
leckere alternative’. Violife en Wilmersburger, nagenoeg identieke pro-
ducten, zijn nog de minst slechte. Drie op de tien proevers vonden ze
een redelijk of goed smakend alternatief voor kaas.
Vleesvervangers bestaan al langer en hebben al stappen gezet richting
een betere smaak en samenstelling. Bij de plantaardige ‘kaasboeren’ is er
nog flink werk aan de winkel. Ekoplaza, die dit product door Veggi Filata
liet maken, lijkt wakker te zijn geschud: ‘Het is wel een eye-opener om
meer in te zetten op de gezondheidsnormen en daarmee een meer vol-
waardig alternatief aan te bieden’. Daar zijn wij het van harte mee eens.
Op consumentenbond.nl/broodbeleg staan tips voor gezond brood-

beleg.
Maaltijdboxen
‘Een uitkomst voor als je door drukte geen inspiratie hebt om een lekkere
maaltijd te verzinnen. Gezond en verrassend en vaak out of the box
qua combinaties en ingrediënten.’ Zo reageert een van de ruim 12.000
panelleden die wij vroegen naar hun ervaringen met maaltijdboxen.
Een maaltijdbox is een pakket met ingrediënten voor het maken van
meestal drie of vier maaltijden per week. De bekendste aanbieders zijn
Hello Fresh en Marley Spoon, maar er zijn er meer.
Ongeveer 1 op de 10 van de ondervraagde panelleden heeft in de afge
lopen 12 maanden weleens gebruikgemaakt van een maaltijdbox, een-
malig of als abonnement. We vroegen hen hoe tevreden ze zijn. Bijvoor-

Mogelijkheden en prijzen
Aantal Aantal Prijs Prijs Bezorg- Keuze uit
personen dagen per 2 personen, 4 personen, kosten recepten
week 3 dagen per 3 dagen per
week week
Boerschappen 2 tot 6 3 €39,50 €59,75 €6,95 of naar nee
ophaalpunt (30)
De Krat 2, 3, 4 3 €42,00 €63,00 korting bij nee
ophalen in
A'dam
Dinnerly 2, 3-4 3, 4, 5 €32,85 €52,35 inclusief ja, uit 12
Ekomenu 1, 2, 3, 4 3, 4 €42,99 €63,99 inclusief ja, uit circa 25
Familiebox 2, 3-4, 4-5 2, 3, 4 €42,50 €58,00 geen ja, uit 12
(4 vega)
Hello Fresh 1 tot 6 3 tot 7 €40,95 €61,99 inclusief ja, uit
minimaal 22
Marley Spoon 2, 3-4 3, 4, 5 (2 pers.) en €42,90 €59,95 geen ja, uit
2, 3, 4 (3-4 pers.) minimaal 30
Veganbox 2 en 4 2, 3, 4 €42,50 €60,00 geen ja, uit 6
Versh 2 en 4 3 €32,50 €50,00 geen nee
Boerschappen: gaat om de Gemaksbox, de Gemaksbox Vega is goedkoper en andere boxen zijn geen complete maaltijden.
beeld over de portiegrootte, de bereidingstijd, de flexibiliteit en de prijs.

De verkoop van maaltijdboxen is tijdens de coronacrisis enorm gestegen.
Onder andere omdat je met zo’n box minder vaak naar de supermarkt
hoeft. Toch heeft 90% van ons panel het laatste jaar geen maaltijdbox
besteld. Zij bepalen liever zelf wanneer ze wat eten. Of ze willen niet aan
een abonnement vastzitten. ‘Ga toch gewoon boodschappen doen bij
plaatselijke winkels. Dat is goed voor de middenstand en je krijgt betere
producten’, geeft een panellid aan. Maar er zijn ook maaltijdboxen die
juist plaatselijke producten gebruiken, zie hiervoor de tabel ‘Soorten
en recepten’.
We zochten uit welke aanbieders er op dit moment zijn, wat zij te bieden
hebben en wat hun voorwaarden zijn. We bekeken alleen aanbieders
met boxen voor complete maaltijden en een landelijke dekking. Vaak
wel met uitzondering van de Waddeneilanden.
Het kost wel wat

De prijs van drie maaltijden voor twee personen varieert van €32,50
(Versh) tot €46,65 (Boerschappen met bezorging) per week. Zie de tabel
‘Mogelijkheden en prijzen’. Die prijs is voor veel panelleden een reden

om niet voor een maaltijdbox te kiezen. En voor de gebruikers is de prijs-
kwaliteitverhouding een van de aspecten waar zij het minst tevreden
over zijn. ‘Voor het gemak is het prima, maar wij vonden het een stuk
duurder dan onze gewone boodschappen.’ En daar is de helft van het
panel het mee eens; de prijs van een maaltijdbox is te hoog in vergelij-
king met die van de producten in de supermarkt. Toch vindt ook 45% de
prijs prima. ‘Het kost wat, maar dan heb je ook wat’, geeft iemand aan.
Een Ekomenu-klant meldt: ‘De prijs is redelijk vergelijkbaar met die van
andere boxen, met als verschil dat de inhoud bij Ekomenu biologisch
is. Dat is voor mij een groot pluspunt.’
Zijn ze gezond?
Voor 1 op de 10 panelleden is gezond eten de belangrijkste reden
om een maaltijdbox te nemen. Maar hoe gezond zijn de recepten
van deze boxen? Bij sommige zijn de voedingswaarden vermeld.
Maar Boerschappen, De Krat, Familiebox en Versh geven die
informatie niet. Volgens de Nederlandse Voedsel- en Warenau-
toriteit is dat ook niet verplicht, omdat het om onverpakte (verse)
levensmiddelen gaat. Dit maakt vergelijken wel lastig. Wij zouden
graag zien dat de aanbieders hier duidelijke informatie over ge-
ven. Op voorverpakte ingrediënten in de box, zoals kruidenmixen,
is het vermelden van de voedingswaarde overigens wel verplicht.
Duurzaam?
Sommige gebruikers zien vooral het voordeel van de afgepaste hoe-
veelheden. ‘De boxen lijken duur, maar het is goed om ook te vergelij-
ken met wat je anders zou kopen in de supermarkt. Vaak kom je met
impulsaankopen thuis. En voor sommige gerechten moet je meer kopen
dan je daadwerkelijk nodig hebt. Je hebt ook minder voedselafval met
de boxen.’
Over hoe duurzaam maaltijdboxen zijn, verschillen de meningen van
onze panelleden. ‘Ik vind het niet duurzaam. Natuurlijk heb ik paprika
poeder in huis, maar dan krijg ik in plastic verpakt de exacte dosis pa-
prikapoeder voor het recept. De deelingrediënten zijn allemaal apart

Soorten en recepten
Claim/eigen omschrijving Keuze maaltijdboxen Keuze recepten
Boerschappen Lokaal, veel biologisch, zo puur De Gemaksbox (1 x vlees, 1 x vis,
mogelijk 1 x vega) of de Gemaksbox vega
De Krat Lokaal, seizoensgebonden, Gemakskrat, Gemakskrat vega,
met respect voor mens, dier Snelle gezinskrat
en milieu
Dinnerly Budgetvriendelijk, met 6 Zelf samenstellen Vegetarisch, familievriendelijk,
ingrediënten simpel & snel
Ekomenu Biologisch, lokaal, seizoens- Zelf samenstellen Onder meer: lekker snel,
gebonden, duurzaam gevangen vegetarisch, afslanken,
vis en diverse keurmerken koolhydraatbewust, diabetes,
gluten- en lactosevrij
Familiebox Meer dan 200 gram groente per Zelf samenstellen Vegetarisch, veganistisch,
persoon, erg kindvriendelijk extra groenten, kindvriendelijk,
lekker snel, koolhydraatarm
Hello Fresh Ontwikkeld met behulp van Vlees, vis & veggie, Veggie, Vegetarisch, familie, lekker
diëtisten; bijna altijd minimaal Familie, Lekker snel snel (15 - 25 minuten), balans
200 gram groenten per persoon. (max 650 kcal), premium en
bourgondisch
Marley Spoon Voorkeur voor lokale, Zelf samenstellen Vegetarisch, veganistisch,
biologische ingrediënten; simpel en snel (30 minuten),
samenwerking met innovatieve kindvriendelijk, koolhydraat
foodbedrijven en start-ups arm, gezonde keuze
Veganbox Veganistisch en zoveel mogelijk Zelf samenstellen Veganistisch
seizoensgebonden, lokaal en
biologische producten
Versh Zoveel mogelijk seizoens- Wekelijkse mix van 3 gerechten,
gebonden en lokale producten, waarvan 1 vega
simpele recepten
• Hello Fresh: binnen een box kun je ook voor andere recepten en • Familiebox, Veganbox en Versh zijn onderdeel van Bilder & de
voor bijvoorbeeld extra vlees, vis of groenten kiezen. Clercq.
• Dinnerly is onderdeel van Marley Spoon.
verpakt. Dat is slecht voor het milieu en dat had ik niet verwacht.’ Wie
duurzame keuzes wil maken, kan letten op het soort producten in een
box en bijvoorbeeld op de wijze van bezorging.
Pauzeren
Als je de boxen (te) duur vindt, maar wel makkelijk, kun je er ook af en
toe één nemen. ‘Wij bestellen de box niet iedere week, zo blijft het leuk
qua prijs en qua recepten’, zegt een panellid. Bij alle aanbieders kun je
een pauze inlassen, tot tevredenheid van het panel. Het is wel opletten:
‘Je moet er regelmatig even bij stilstaan om te voorkomen dat je auto-
matisch iedere week een box ontvangt.’ Bij de meeste aanbieders moet
je uiterlijk vier tot zes dagen voor de bezorging aangeven dat je de box
niet wilt. Je kunt dit ook voor meerdere weken tegelijk doen. Dit kan
6 weken (Familiebox, Hello Fresh, Veganbox, Versh) tot 24 weken (De

Krat) vooruit. Bij Familiebox, Veganbox en Versh (alle drie onderdeel van
Bilder & de Clercq) kun je ook instellen dat de bezorging na die periode
standaard gepauzeerd blijft. Klanten van Marley Spoon en het nieuwe
sublabel Dinnerly kunnen aangeven tot welke datum ze willen pauzeren.
Een proefabonnement is alleen mogelijk bij Ekomenu en De Krat. Bij De
Krat kun je elke keer opnieuw een eenmalige box bestellen. Bij de andere
aanbieders start je direct met een abonnement. Wel zijn alle boxen weke-
lijks opzegbaar. Je kunt dus wel voor één week bestellen, maar dan moet je
meteen zelf opzeggen. Dat opzeggen gaat niet altijd even soepel, volgens
ons panel. Bijna 12% is niet tevreden over het verloop ervan. Zo meldt een
opzegger bij Hello Fresh: ´Ik moest vier schermen door of ik wel zeker
wist dat ik wilde opzeggen. Dat vond ik erg vervelend. Bovendien krijg ik
nog steeds promotie e-mails.’ Opzeggen moet, net als pauzeren, bij alle
boxen via een persoonlijke omgeving in de app of op de website. Hello
Fresh, Familiebox, Veganbox en Versh kun je ook bellen om op te zeggen.
Handige tips
• Controleer altijd de inhoud van de box: is deze compleet en vers?
• Neem bij een klacht over de inhoud of bezorging direct c
ontact
op.
• Kijk naar de houdbaarheidsdatum van vis en vlees om te
bepalen wat je wanneer eet. Kijk ook of ingrediënten of bereide
maaltijden in de vriezer kunnen.
• Lees van tevoren wat je zelf in huis moet hebben.
• Plan de boxen in. Je kunt een aantal weken vooruit pauzeren.
Kiezen maar
Het aanbod in de boxen en de keuzemogelijkheden die klanten hebben
verschillen. Bij Hello Fresh heb je de meeste keuze in aantal maaltijden
per week (drie tot zeven) en aantal personen (één tot zes). Bij De Krat,
Boerschappen en Versh ontvang je altijd drie maaltijden per week. Klan-
ten van Familiebox, Marley Spoon (alleen bij drie tot vier personen) en
Veganbox kunnen ook twee maaltijden per week nemen. Voor eenper-
soonshuishoudens is de keuze beperkt. Alleen Ekomenu en Hello Fresh

bieden die boxen aan. Dat is wel duur, vinden sommige panelleden.
‘Ik eet in mijn eentje van de box, maar voor één persoon is het erg prijzig.
Daarom bestel ik voor twee personen, drie dagen per week en daarmee
heb ik zes maaltijden voor een lager bedrag.’
Uit de supermarkt
Albert Heijn biedt sinds maart vorig jaar geen maaltijdboxen
meer aan. De supermarktketen richt zich op de verspakketten.
In die pakketten zitten ook allerlei ingrediënten voor een maal-
tijd. Wel moet je vaak nog vlees, vis of vleesvervanger toevoe-
gen. Picnic is de enige supermarkt die maaltijdboxen (Presto)
aanbiedt. Deze zijn los bij je boodschappen te bestellen en je zit
niet aan een aantal dagen per week vast. Je kunt kiezen voor
twee of vier personen en voor vlees, vis of vegetarisch.
Ook voor andere gezinssamenstellingen zijn de boxen niet altijd geschikt,

vindt het panel. ‘Ze zijn niet te betalen voor een gezin met drie pubers’,
meldt iemand. Een ander geeft aan dat de gezinsleden allemaal andere
dieetwensen hebben. Bij de meeste aanbieders kun je het aantal personen
en dagen per week wijzigen. Ekomenu is de enige waarbij je binnen een
week kunt variëren in het aantal personen. Dus bijvoorbeeld maandag
voor twee personen en dinsdag en woensdag voor vier personen.
Maaltijdvervangers
Gezondgids februari 2021
Afvallen met maaltijdvervangende shakes en repen is best populair. Een

kwart van de deelnemers aan ons consumentenonderzoek (zie het kader
‘Zo testen we’) doet dit weleens. De meesten vervangen een of twee
maaltijden door een reep of shake. Hoe meer maaltijden je vervangt, hoe
minder calorieën je binnenkrijgt. En hoe sneller het afvallen dus gaat.

We bekeken de samenstelling van 23 maaltijdvervangers die bedoeld
zijn om mee af te vallen. We deden dat door de etiketten grondig te
bestuderen. Ook namen we vier vervangers onder de loep die relatief
veel energie bevatten. Door die energie zijn ze minder geschikt om te
helpen bij het afvallen, maar misschien juist wel goed te gebruiken bij
een verminderde eetlust door bijvoorbeeld smaakverlies (zie ook het
kader ‘Shake of reep bij verminderde eetlust’).
Zo testen we
We beoordeelden de samenstelling van 23 maaltijdvervangers
om vast te stellen of je er gezond mee kunt afvallen. We beke-
ken ook 4 maaltijdvervangers die niet specifiek bedoeld zijn om
af te vallen. We baseerden ons op de voedingswaarden op het
etiket. Voor zover mogelijk kozen we per merk voor zowel een
shakemix als voor een reep met chocoladesmaak. Ook stelden
we vragen over afvallen met maaltijdvervangers in een onder-
zoek onder ruim 1000 consumenten.
De samenstelling van de helft van de onderzochte maaltijdvervangers

blijkt niet gezond. De slechtstscorende, zoals de repen van The 1:1 diet
(Cambridge) en Modifast, scoren op alle fronten slecht. Ze bevatten een
marginale hoeveelheid eiwit, vezels en gezonde vetten en juist veel
suikers. Daar tegenover staan vijf producten die een ruime voldoende
scoren voor hun samenstelling (zie de tabel).
Cruciaal bij afvallen is het verliezen van vet en tegelijkertijd het in stand
houden van spieren. Daarom is eiwit het belangrijkste ingrediënt van
een maaltijdvervanger. Genoeg eiwit beperkt namelijk het verlies aan
spierweefsel. Spieren gebruiken bovendien meer energie dan vet. Dus
hoe meer spieren je behoudt, hoe meer die kunnen helpen om ook na
het dieet goed op gewicht te blijven. Daarnaast is het uitblijven van een
hongergevoel belangrijk om het diëten goed vol te kunnen houden.
Eiwit verzadigt meer dan koolhydraten en vetten.
De Europese voedselautoriteit EFSA adviseert niet voor niets zo’n
75 gram eiwit per dag voor de samenstelling van maaltijdvervangers.

Maaltijdvervangers om mee af te vallen
g
kin
ak
jd verp
ijd
alt
pe jde g
aa per
n
ma
**
Pr maa telli
Aa l sam g
kin
it*
rm n
*
e
ns
eiw
ak
n*
np
lti
e
lti
Oo verp
te
Eiw ieë
pe
ig
Ve dra
rd
ty
r
lo
r
ee
taa
pe
hy
&
al
Pl ls
ca
t
rd
rk
it
ze
or
ol
nt
an
ijs
ijs
lo
t
Me
Ko
So
Ve
Pr
Ki
Weging voor oordeel samenstelling 40% 30% 15% 15%
1 Orangefit Diet choco shake €30,00 8,0 13 €2,31 250 8,7 8,8 8,9 6,1 V
2 Foodspring Shape Shake 2.0 chocolate shake €30,00 7,9 15 €2,00 210 8,2 8,7 6,3 7,4 -
flavour
3 Body & Fit Low calorie meal chocolate shake €8,00 7,7 7 €1,14 220 7,0 8,5 9,1 6,2 -
flavour shake
4 Optimum Nutrition Opti-Lean Meal shake €30,00 7,6 18 €1,67 205 8,2 9,1 4,6 6,2 -
chocolate flavour
5 SlimFast Advanced vitality chocolate shake* €19,00 7,3 10 €2,15 235 8,3 7,2 5,5 6,4 G
intensity
6 XXL Nutrition Diet shake chocolate shake* €15,00 6,8 12 €1,45 225 8,1 8,7 4,0 2,0 G
flavor
7 Straight Away Looking sharp Dark shake - 6,1 1 - 200 6,7 5,0 7,8 4,8 -
Chocolate
8 The 1:1 diet by Cambridge weight plan shake - 5,8 1 - 200 6,4 6,3 5,9 3,1 G
Chocolade shake
9 Cute Meal Replacement shake chocolate shake* €22,00 5,6 14 €1,82 215 6,2 7,7 4,2 1,4 -
10 Weight Care havermout honing & vanille shake €14,50 5,5 8 €1,81 215 4,6 5,1 8,8 5,7 V
11 Etos Maaltijdshake choco de luxe shake* €6,00 5,3 10 €0,85 200 5,6 5,8 4,8 3,8 G
12 Modifast Intensive weight loss chocolate shake €18,50 4,9 8 €2,31 215 4,2 5,3 7,1 3,9 -
milkshake
13 SlimFast Chunky chocolate flavour shake shake* €12,00 4,8 12 €1,25 230 4,6 5,1 5,7 3,8 -
14 Body & Fit Low calorie bar chocolate reep €13,50 4,7 12 €1,13 205 4,3 5,6 4,1 4,3 -
flavour
15 Kruidvat Maaltijdbar Chocolate crunch reep €1,00 4,6 1 €1,00 210 4,2 5,9 4,3 3,2 G
16 Weight Care 12-Uurtje choco crisp reep €2,00 4,5 2 €1,00 210 3,8 4,5 5,2 6,0 G
17 Kruidvat Maaltijdshake Choco shake* €8,50 4,4 14 €0,86 205 4,3 5,3 3,9 3,3 -
18 Action Easy Way Diet shake vanilla shake* €3,00 4,3 17 €0,43 200 5,5 4,5 4,3 1,0 G
19 Etos Maaltijdreep chocolade crunch reep €1,00 4,3 1 €1,00 210 4,0 5,9 4,3 1,9 -
20 Straight Away Go Loco Choco Crunch reep - 4,3 1 - 225 4,7 4,1 4,2 3,8 G
21 Weight Care Afslankshake chocolate shake* €13,50 4,2 16 €1,09 200 3,8 4,5 4,9 3,7 G
22 Modifast Intensive weight loss chocolate reep €4,50 3,9 3 €1,50 235 4,6 3,8 3,5 3,1 -
bar
23 The 1:1 diet by Cambridge weight plan reep - 3,8 1 - 205 3,7 3,7 4,6 3,2 -
Chocolade reep
7,5 en hoger 5,4 en lager suikers en het soort koolhydraatbron.

* Moet worden aangemaakt met magere melk (meestal 250 ml). Het ***G = gedeeltelijk plantaardig eiwit, V = volledig plantaardig eiwit.
oordeel voor de hoeveelheid eiwit is inclusief het eiwit uit de toe- • De producten van The 1:1 diet en Straight Away zijn alleen verkrijg-
gevoegde melk. In de prijs per maaltijd zijn de kosten van de melk baar via een gewichtsconsulent en inclusief persoonlijke begelei-
meegerekend. ding. De prijzen zijn daarom niet gegeven.
** Het oordeel voor koolhydraten is gebaseerd op de hoeveelheid

Niet specifiek om mee af te vallen
ing
kk
pa
jd
er
lti
rv
g
aa
lin
pe
**
am ng
rm
ma stel
it*
en
i
ca altijd
ee akk
*
e
eiw
n*
en
np
ijd
p
alt
te
Eiw rieë
pe
Oo r ver
ig
rm
Ve dra
rd
ls
ty
lo
taa
pe
pe
hy
&
al
s
t
l
rd
rk
it
ze
or
ol
nt
an
ijs
ijs
lo
t
Me
Ko
Aa
So
Ve
Pr
Pr
Pl
Ki
1 Jake Shake light oaty vanilla shake €59 9,3 20 €2,95 495 10 8,4 9,5 9,2 V
2 Jimmy Joy Plenny shake v3.0 chocolate shake €28 7,6 20 €1,40 400 6,4 8,5 9 7,4 V
3 Jake Vitaminbar coffee cacao reep €44 7,4 20 €2,20 335 7,9 5,5 9,8 7,7 V
4 Jimmy Joy Plenny bar v2.0 chocolate flavor reep €30 6,8 12 €2,50 400 6,4 7,1 8,8 5,3 V
7,5 en hoger 5,4 en lager
Dat komt neer op 25 gram per maaltijdvervanger als je er niks naast eet.
Slechts een handvol van de onderzochte producten bevat deze hoeveel-
heid eiwit (zie de lichtgrijze scores in de kolom ‘eiwit’ in de tabel).
Shake of reep bij verminderde eetlust

De maaltijdvervangers van de merken Jake en Jimmy Joy zijn
vooral gericht op het gemak en niet specifiek om mee af te val-
len. Ze bevatten ongeveer twee keer zo veel calorieën als de an-
dere producten. Alleen als je er de avondmaaltijd mee vervangt
zorgen ze mogelijk voor een iets verminderde calorie-inname.
Met name de shakes hebben een behoorlijk goede samenstel-
ling. Ze kunnen daardoor ook geschikt zijn bij een verminderde
eetlust, een van de oorzaken van ondervoeding. Een shake in
de ochtend of middag drinkt makkelijk weg en zorgt voor veel
eiwit, granen en vezels.
Wetgeving
Bij 12 producten blijft de teller steken tussen de 13 tot 15 gram eiwit
per maaltijd. Dat zijn niet de minste merken, zoals Modifast, SlimFast,
Weight Care en huismerkproducten van Kruidvat en Etos. ‘Wij houden
ons aan de wetgeving voor maaltijdvervangers. Maaltijdvervangers

moeten m
inimaal 25% van de energie aan eiwit bevatten’, laat Kruidvat
weten. Met gemiddeld 215 kilocalorieën per maaltijd, waarbij 1 gram eiwit
4 kilocalorieën bevat, komt die minimale hoeveelheid neer op 13,5 gram
eiwit. Ook veel andere fabrikanten benaderen deze ondergrens. Het staat
fabrikanten overigens vrij om veel meer eiwit toe te voegen. Maximaal
50% van de energie mag afkomstig zijn uit eiwit. Het aanhouden van de
wettelijke ondergrens is vooral bedoeld om de kosten te drukken. Geen
van de onderzochte repen bevat meer dan 15 gram eiwit.
Saillant detail bij de shakes van bijvoorbeeld SlimFast, Kruidvat en Weight
Care is dat je ze aan moet maken met melk. Daardoor zit slechts een
derde van de op het etiket beloofde hoeveelheid eiwit in het product zelf.
Voor een eerlijke vergelijking nemen wij in de prijs per maaltijd ook de
kosten voor de melk mee.
Zo maak je zelf een maaltijdvervanger

Zelf een shake samenstellen kan ook. Omdat je daarvoor de
voedingswaarde van de ingrediënten moet kennen, hebben
wij een recept voor je gemaakt met niet te veel calorieën en de
juiste samenstelling.
Ingrediënten:
200 gram magere kwark • 100 gram fruit, bijvoorbeeld
aardbeien • 15 gram havermout (het liefst een nacht in water
geweekt) of Brinta • 10 gram lijnzaad • 5 gram zemelen
Meng de ingrediënten in een blender of met een staafmixer.

Voeg wat water toe voor de juiste dikte.
Goedkoop
Een gezonde maaltijdvervanger bevat dus veel eiwit, maar weinig suikers.
Toch loopt het gehalte aan suikers in een aantal producten flink op, tot
wel 25 gram per maaltijd. Dit is inclusief melksuiker (lactose). Een aantal
repen en shakes bevat nauwelijks suikers. Maar bij bestudering van de
ingrediëntenlijst staat als een van de eerste ingrediënten wel glucosestroop

of maltodextrine. Het is wat minder zoet en het lichaam moet iets meer
moeite doen om het af te breken, maar net als suiker levert het geen vitami-
nes, mineralen en vezels. Onder meer de producten van Etos en Kruidvat
maken gebruik van dit naar eigen zeggen goedkope en smaakneutrale
ingrediënt. Een gezonde koolhydraatbron in een ‘gewone’ maaltijd is bij-
voorbeeld (volkoren)brood, pasta of rijst. De makers van de shakes van
onder meer Body & Fit, Orangefit en Foodspring gebruiken iets soortge-
lijks, namelijk havermeel. Dat is van nature rijk aan B-vitamines en vezels.
Crashdieet
In de meeste maaltijdvervangers zitten tussen de 200 en 250 kcal. Ze zijn
veelal bedoeld ter vervanging van een of twee maaltijden: het o
ntbijt en/
of de lunch. Je krijgt met een vervanger een bescheiden hoeveelheid
calorieën binnen. Met het vervangen van één maaltijd gaat het afval-
len logischerwijs het minst snel of blijf je hooguit op gewicht. Zonder
tussendoortjes kun je daarmee uitkomen op zo’n 600 kcal minder per
dag. Het vervangen van twee maaltijden scheelt rond de 1000 kcal, waar-
door je sneller kilo’s kwijtraakt. Het is wel belangrijk om daarnaast veel
groente en wat fruit te eten.
Bij het vervangen van alle maaltijden krijg je op een dag hooguit 750 kcal
binnen, een zogeheten crashdieet. Alleen, de samenstelling van de
meeste maaltijdvervangers is hiervoor niet geschikt. Bovendien is vol-
gens het Voedingscentrum geleidelijker afvallen de beste optie. Het
verliezen van 0,5 tot 1 kilo per week is optimaal. Wil je maaltijdvervangers
gebruiken, bedenk dan dat de crux zit in het op gewicht blijven na afloop
van het dieet. Onvermijdelijk daarbij is dat je ongezonde eetgewoontes
afleert en genoeg beweegt. Het liefst al vanaf het begin van het dieet.
Magnesiumsupplementen
Magnesium is een belangrijk mineraal. Het is nodig voor allerlei pro-

cessen in het lichaam. Bijvoorbeeld voor de vorming van botten, het
functioneren van de spieren en de overdracht van prikkels in spieren en

zenuwen. Een magnesiumtekort komt gelukkig niet snel voor, want het
zit in een heel scala voedingsmiddelen (zie het kader). Bij een deel van de
jongvolwassenen en vrouwen van 18 tot 30 jaar blijft de inname toch iets
achter bij de aanbeveling. Ook dit leidt niet direct tot een tekort: de aan-
bevolen dagelijkse hoeveelheid magnesium is namelijk ruim gesteld en
voor de meesten meer dan ze nodig hebben. Bij het gros zal magnesium
uit een potje het lichaam waarschijnlijk grotendeels ongebruikt verlaten.
Zo krijg je genoeg binnen

Je kunt prima aan de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid
magnesium komen. Met onder meer volkorengranen, groenten,
peulvruchten, noten, zuivel, vlees, vis en bananen, lukt dat zo.
Met 2 volkoren boterhammen en een glas melk zit je op zo’n
55 mg. Volkorenpasta met spinazie en een stukje kip zorgt voor
180 mg. Met 100 mg in een handje pinda’s plus een banaan
zit je al ongeveer aan de aanbevolen hoeveelheid voor een
volwassene (vrouwen 300 en mannen 350 mg).
Onnodig, maar populair

Al is het slikken van een magnesiumsupplement meestal niet nodig,
toch zijn de potjes erg populair. ‘Het is een van de meest populaire
mineralen in de branche. In 2018 is magnesium uitgeroepen door de
branchevereniging voor voedingssupplementen (NPN) tot supplement
van het jaar’, zo laat het merk NOW ons weten. Het overweldigende aan-
bod sluit daarbij aan. We struinden grote supermarkten, drogisterijen en
een stel online drogisterijen af, op zoek naar magnesiumsupplementen,
soms aangevuld met wat andere vitamines en mineralen. Zo’n €1000
armer en 66 potjes rijker komen we tot de schokkende conclusie dat ruim
tweederde van de potjes boven de aanvaardbare bovengrens uitkomt.
Deze potjes zijn in de tabel donkergrijs gekleurd.
Laxerende werking
Wat veel gebruikers waarschijnlijk niet weten, is dat een magnesium
supplement niet helemaal onschuldig is. Het kan een vervelende

bijwerking geven. In een relatief lage dosering kan het al laxerend
werken, met kans op (milde) diarree. De zogenoemde aanvaardbare
bovengrens is vastgesteld op 250 milligram (mg). Deze geldt specifiek
voor magnesium uit een supplement en ligt lager dan de aanbevolen
dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor volwassenen. Die ADH is 300 mg
voor vrouwen en 350 mg voor mannen.
‘Wij zijn ermee bekend dat veel fabrikanten hoog doseren, maar zien
geen veiligheidsproblemen bij een dosering die hoger ligt dan 250 mil-
ligram.’ Dat is de wat lauwe reactie van brancheorganisatie NPN waarbij
een deel van de bedrijven is aangesloten. De Europese autoriteit voor
voedselveiligheid (EFSA) heeft die bovengrens bepaald, maar zou wel erg
voorzichtig zijn geweest. Zo wordt in onderzoeken diarree pas waarge-
nomen bij een dosering vanaf 360 mg magnesium, is het verweer. Ook
zegt de NPN dat de klachten zich vooral voordoen bij magnesiumoxide.
Bij veel andere vormen van magnesium treedt het laxerende effect niet
of in veel mindere mate op.
Geen grenzen
Je zou verwachten dat meer dan 360 mg dan in ieder geval niet voor-
komt. Zeker als magnesiumoxide het belangrijkste ingrediënt is. Maar
niets blijkt minder waar: 39 potjes respecteren ook deze grens niet.
Daarvan hebben er 19 magnesiumoxide als belangrijkste ingrediënt.
Bekende A-merken als Davitamon, en huismerken van Albert Heijn,
Etos, Kruidvat, Hema, Lidl, Aldi en Holland & Barrett verkopen deze
hoge doseringen gewoon. Ook die zien het probleem blijkbaar niet.
‘De dosering van 375 mg magnesium (100% van de RI, de referentie
inname) per dag is veelgebruikt in de markt’, reageert Aldi. Andere
huismerken geven een vergelijkbare reactie. Oftewel: iedereen doet het,
dus wij ook. De referentie-inname is in Europees verband afgesproken
en is ook wat 11 andere potjes exact bevatten. Op de verpakking staat
‘100% van de RI’. Dat klinkt als niet te veel en niet te weinig, maar die
vlieger gaat niet op. Bij 67% van de RI is de aanvaardbare grens van
250 mg al bereikt.
Het merk Vitalize denkt zich eronderuit te praten: ‘We hebben de dage
lijkse dosering van 400 mg verdeeld over 2 tabletten, hierdoor kan de
consument zelf beslissen hoeveel er ingenomen wordt’. Ook andere
merken met een variabele dagdosering volgen die redenering (zie de

De dosering van magnesium kolom ‘dagdosering’
in de tabel). Zo wordt
ing
er
de verantwoorde-
os
gd
g
rin
da
lijkheid naar de ge-
se
ale
ed de
t
ho gne gdo
iën
im
gr oxi
(in m g
Da max
Ma g) da
pe
rin
din m
bruiker geschoven,
of siu
ale
ty
Ma ose
r
pe
&
gd
rk
m
i
ijs
x
zonder dat die in-
Me
Pr
Action Bodymass Magnesium citrate €0,06 1T 200 - formatie krijgt over
AOV 510 Magnesium AC €0,58 2 C 240 -
mogelijke bezwaren
Dagravit Magnesium €0,44 1-2 K 250 -
Davitamon Magnesium 240 €0,10 1 C 240 
van die maximale
Davitamon Magnesium spieren en botten €0,31 1T 200 - dosering.
Essential Organics Magnesium citraat €0,67 2 C 250 -
Essential Organics Magnesium quattro €0,90 2 C 240 - Een gewaar-
Flinndal Magnesium duplex €0,43 1-2 T 250 -
schuwd mens
Holland & Barrett Magnesium 200mg €0,23 1T 200 -
Holland & Barrett Magnesium 250mg €0,14 1T 250  Een veelgehoorde
Holland & Barrett Magnesium relax complex €0,57 2T 200 - reactie is ook dat
Lucovitaal Pure marine magnesium €0,45 1K 200 - fab rikanten nooit
Orthica Magnesium Bisglycinaat €0,54 2 C 240 -
klachten krijgen
Orthica Magnesium Plus €0,83 2 C 150 -
Orthica Magnesiumcitraat €0,33 2 C 250 -
over bijwerkingen.
Pharma Nord Bioactive magnesium €0,16 1T 200 - Nogal wiedes. Di-
Royal Green Magnesium €0,87 1-2 C 250 - arree kan allerlei
Vitaminstore Magnesium bisglycinaat €0,38 2 C 125 -
oorz aken hebben,
Vitaminstore Magnesium citraat €0,23 1T 200 -
dus leg dan maar
Vitaminstore Magnesium tauraat €0,35 2 C 100 -
Wild Earth Gentle magnesium €0,93 1-2 C 240 - eens de link met je
NOW Magnesium trio softgels €0,56 1-2 C 266 * - magnesiumpillen.
Solgar Magnesium with vitamin B6 €0,18 2T 267  Zeker als het etiket
Flinndal Magnesium triplex €0,56 1-2 C 300 * -
hierover zwijgt. Op
Holland & Barrett Magnesium 150mg €0,60 1-2 T 300 * -
Bional Magnesium met calcium €0,53 2 C 300  enkele verpakkin-
Holland & Barrett Magnesium 100mg €0,39 3T 300 - gen staat alleen iets
Etos Balans magnesium complex nacht €0,20 2 T 372,5 - als ‘hoog gedoseerd’
Albert Heijn Care Magnesium €0,08 2T 375 
of ‘forte’. Maar een
Aldi Triangle Pharma Magnesium €0,08 1T 375 
waarschuwing is
Etos Spieren magnesium €0,08 2T 375 
Fytostar Magnefit magnesium €0,68 2T 375 - op geen enkel eti-
Garden of Life Magnesium na inspanning €0,52 2 C 375  ket te vinden. ‘Dat
Hema Magnesium bewegen spieren €0,06 2T 375  is wettelijk niet ver-
Hema Magnesium rust en ontspanning €0,22 2 C 375  plicht’, is het sim-
Kruidvat Magnesium €0,08 2T 375 
pele antwoord van
Kruidvat Magnesium nacht €0,05 1T 375 
Aldi. Leefvitaal is al

goed bezig, vinden
zij zelf: ‘Op de ver-
ing
er
pakkingen is duide-
os
gd
g
rin
rin e da
lijk vermeld dat de
se
al
ed de
t
do
iën
im
gr oxi
ag
(in im g
Da max
pe
din m
dagelijkse dosering
Mamg) le d
of siu
ty
Ma ose
r
a
pe
&
ho ne
gd
rk
ijs
g
x
niet overschreden
Me
Pr
Lidl RXT magnesium €0,08 1T 375  moet worden’.
Trekpleister Magnesium €0,08 2T 375  Alleen Lidl neemt
Vitalize Spier comfort magnesium complex €0,52 2 C 380 - de kwestie serieus:
Orthica Cal-Mag-Zink €0,42 3T 390 
‘We kijken continu
Flinndal Magnesium €0,67 1-2 K 400 * -
NOW Magnesiumcitraat €0,46 1-2 T 400 * - hoe we onszelf en
Orthica Magnesiumcitraat-200 €0,55 1-2 T 400 * - ons aanbod kun-
Vitalize Magnesium - 400 citraat €0,30 1-2 T 400 * - nen verbeteren .
Albert Heijn Care Magnesium complex €0,20 2T 400 -
Sa
m en met onze
Davitamon Magnesium 3-in-1 €0,52 1T 400 
Davitamon Magnesium citraat €0,52 2T 400 -
leverancier zijn we
Davitamon Magnesium forte 400 €0,37 1T 400  daarom bezig om
Davitamon Magnesium nacht €0,38 1T 400  het product door te
Etos Botten calcium magnesium zink €0,18 3T 400 - ontwikkelen.’ Naar
Etos Spieren magnesium complex €0,22 2T 400 -
verwachting is het
Holland & Barrett Magnesium complex €0,28 1T 400 
Kruidvat Magnesiumcitraat 400 mg €0,20 2T 400 -
verbeterde product
Kruidvat Magnesium kauwtabletten €0,10 2 K 400  er eind dit jaar, met
Leefvitaal Magnesium L-tryptofaan/B6 €0,20 1 C 400  een dosering van
Leefvitaal Magnesiumcitraat €0,34 2T 400 - 250 mg en de waar-
Lucovitaal Magnesiumcitraat 400 mg €0,45 2T 400 -
schuwing ‘De aan-
Lucovitaal Magnesium 400 one a day €0,26 1 C 400 -
Orthica Magnesium-400 €0,33 1T 400  bevolen dosis niet
Solgar Chelated magnesium €0,58 4 T 400 - overschrijden’.
Solgar Magnesium citrate €0,50 2T 400 -
Vitaminstore Super magnesium €0,57 2T 400 -
Meer voordelen?
Biover Magnesium forte €0,38 1-2 T 450 * -
Bonusan Magnesiumcitraat €0,95 1-3 T 450 * -
Uit veel van de reac
Fytostar Chew magnesium €0,23 1K 450  ties van de fabrikan
ten blijkt dat ze van
• Lichtgrijs = dagdosering onder de aanvaardbare bovengrens, gesorteerd op alfabet.
• Donkergrijs = dagdosering boven de aanvaardbare bovengrens, gesorteerd op mening zijn dat het
maximale dagdosering (van laag naar hoog).
• Bij een gelijke dagdosering komen producten met een minimale dagdosering onder
eventuele nadelige
de aanvaardbare bovengrens van 250 mg (zie *) bovenaan. Vervolgens is er gesor- effect opweegt te-
teerd op alfabet.
• De prijzen per maximale dagdosering zijn van mei 2021 en ter indicatie. gen de heilzame ef-
• C = capsule/softgel, K = kauwtablet, T = tablet.
• Magnesiumoxide is een vorm van magnesium waarvan bekend is dat de kans op bij-
fecten van een hoge
werkingen bij overdosering groter is dan bij andere vormen. dosis magnesium.

En als je alle mooie verhalen over magnesium op internet leest, kom
je mogelijk tot dezelfde conclusie. Zo zouden er veel omstandigheden
zijn waarin je (veel) meer nodig hebt dan de ADH. Dat zou onder andere
gelden voor (intensieve) sporters en mensen met stress. Daar zullen velen
zich in herkennen, en dat is precies de bedoeling. Het Voedingscentrum
relativeert dit: ‘Via zweet kun je inderdaad wat magnesium verliezen,
maar dit is een kleine hoeveelheid: gemiddeld tussen de 1 en 5 mg per
dag. Het lichaam zal zich hier ook vanzelf op aanpassen, door de o
pname
en uitscheiding van magnesium te veranderen. En met een paar slokken
melk heb je deze hoeveelheid zo weer aangevuld.’
Fabrikanten halen vaak onderzoeken aan waarin een hoog gedoseerd
magnesiumsupplement wonderen verricht. Zo zou het helpen tegen
spierkramp bij zwangere vrouwen en bij slaapproblemen bij ouderen.
Renger Witkamp, hoogleraar voeding en gezondheid aan Wageningen
Universiteit, laat weten: ‘Ik zie geen noodzaak voor hoge doseringen. Bij
flink zweten kan een supplement zinvol zijn, maar is maximaal 250 mg
afdoende. Een verhoogde behoefte bij stress is mij niet bekend. De
bewijslast voor de positieve effecten van een hoge dosering bij mensen
zonder een ernstig magnesiumtekort is zeer matig.’
Niet slikken, maar smeren

Bij de zoektocht naar magnesiumpillen stuitten we ook nog op
flesjes magnesiumolie, gel en crème. Darmklachten zet je zo
buitenspel. Toch raden we deze vormen niet aan. ‘We kennen
geen betrouwbare literatuur over de opname van magnesium
via de huid’ laat brancheorganisatie NPN ons weten.
Lichtpuntjes
De claims op de verpakking komen in grote lijnen overeen met wat is
toegestaan. Denk aan ‘draagt bij aan de vermindering van vermoeid-
heid’ en ‘draagt bij aan een normale werking van de spieren’ of soort-
gelijke bewoordingen. Klinkt veelbelovend, maar heb je geen tekort,
dan doet magnesium uit een potje niks extra’s. Voor het idee dat het
helpt tegen spierkrampen is geen bewijs, dus zo’n claim is niet toege-

staan. Kramp is een symptoom van een, weinig voorkomend, (ernstig)
magnesiumtekort. Meestal heeft kramp een andere oorzaak, zoals te
weinig drinken.
Gelukkig zijn er 21 potjes die de gestelde bovengrens van 250 mg wél
respecteren (ze zijn lichtgrijs in de tabel). Denk je toch via voeding te
weinig binnen te krijgen, dan zit je met maximaal 250 mg uit een potje
zeker goed. Bij Action ben je dan voor €0,06 per dag klaar. Het merk Wild
Earth kost het 15-voudige. In beide gevallen krijg je magnesiumcitraat,
een goed opneembare vorm.
Een tekort aan magnesium kan vooral door medicijngebruik of een
aandoening optreden. Denk aan het gebruik van maagzuurremmers of
bij bepaalde maagdarmaandoeningen. Dit moet een arts vaststellen. Op
eigen houtje een hoge dosering magnesium slikken, is daarom nooit
aan te raden.
Paddenstoelensoep
In deze test nemen we paddenstoelensoep onder de loep. Kies je voor

champignons of bospaddenstoelen, een blik of een zak en voor extra
gevuld of een romige variant?
Wat het ook wordt, zout zijn ze allemaal. En met gemiddeld 35 gram
paddenstoelen per kom ook nog eens vrij karig gevuld. Van de 19 geteste
soepen heeft de Unox Speciaal romige champignonsoep de beste balans
tussen smaak en gezondheid. Die krijgt het predicaat Beste uit de Test.
De champignonsoep van Jumbo is Beste Koop.
Wat proef ik?

Blind een paddenstoelensoep proeven blijkt een zware dobber voor
onze testers. Wat proeven ze nu eigenlijk? Zijn het champignons, andere
soorten paddenstoelen of allebei?
Vier soepen bevatten naast champignons ook paddenstoelsoorten
als bundelzwam, boleet en cantharel. De soepmakers van G’woon en
Plus (nummer 14 en 15 in de tabel) noemen dit soort paddenstoelen

bospaddenstoelen. In theorie groeien paddenstoelen altijd wel in het
bos. Jumbo rekent bij de bospaddenstoelensoep ook de champignons
hierin mee.
Bij de Bio+ champignonsoep kruiste slechts één proever het juiste ant-
woord aan: dat er alleen champignons in zitten. Driekwart dacht ook
andere paddenstoelen te proeven. De rest had geen idee. Ook bij de
biologische champignonsoep van Unox en de biologische Champroom-
droom van Kleinstesoepfabriek denken de panelleden iets anders dan
champignons te ontdekken. Het kan geen toeval zijn dat deze alle drie
biologische champignons bevatten. Blijkbaar smaken die toch net wat
anders. Albert Heijn doet kennelijk iets goeds bij de gebonden padden-
stoelensoep, want dit is de enige soep waarbij het merendeel het juiste
antwoord geeft. Er zitten inderdaad zowel champignons als andere pad-
denstoelen in. In dit geval 6% bundelzwam.
Zo testen we
Een panel van 62 liefhebbers beoordeelde de smaak van
19 paddenstoelensoepen. De hoeveelheid zout, verzadigd
vet en groente bepalen hoe gezond de soep is. Ook telt de
volledigheid van het etiket mee in de beoordeling.
Vreemde nasmaak
Bij het proeven van elke soep beantwoorden de testers steeds 20 vragen.
Zo krijgen we een aardig beeld van de eigenschappen van een ‘perfect’
paddenstoelensoepje. Veel soepen zijn niet romig genoeg, te dun, te zout
of bevatten te weinig paddenstoelen in te kleine stukjes. Het opvallendst
is dat soep uit blik beduidend lekkerder wordt gevonden dan soep uit
een zak. Waarschijnlijk komt dit deels doordat in een blik meestal alleen
champignons zitten en in een zak ook andere paddenstoelsoorten. Blijk-
baar vallen champignons het meest in de smaak.
De lekkerste van het stel is een champignonsoep uit blik van Aldi. Onder-
aan bungelt de champignonsoep van Ekoplaza. Te sterk van smaak, niet
romig, veel te dun en zuur. De opmerkingen ‘te geel’, ‘alsof er mosterd
in zit’ en ‘vreemde nasmaak’ kunnen we pas thuisbrengen als we de

ingrediëntenlijst ernaast leggen. Daar staan kurkuma, kerriepoeder en
mierikswortel op. Geen ingrediënten die je snel associeert met cham-
pignonsoep.
Veel te zout
‘Zout, zout, zout en verder niks’, ‘erg zout’, ‘zout overheerst’, ‘gebruik min-
der zout!’ Zo kunnen we nog wel even doorgaan met het opsommen van
opmerkingen van proevers. Fabrikanten beargumenteren nogal eens
dat consumenten het product links laten liggen als je het zoutgehalte
verlaagt. Maar daar klopt dus weinig van, als je de commentaren van
ons panel leest. Ook voor je gezondheid is een flinke zoutverlaging geen
overbodige luxe. Er zit in de soepen gemiddeld bijna 2 gram per kom. Dat
is een derde van wat maximaal wordt aangeraden voor een hele dag. De
gebonden paddenstoelensoep van Albert Heijn is met 1,5 gram per kom
het minst zout. Proevers missen ook vaak kruiden. En dat is nu juist een
veel gezondere manier om soep op smaak te brengen.
+
Unox Speciaal romige champignonsoep
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 6,8
Richtprijs: €2,80 (570 ml)
Van de vier soorten van Unox is dit de lekkerste. Maar hij is niet
de allerlekkerste uit de test. ‘Er mag meer paddenstoel in’ en
‘Is wel lekker, maar iets te dun en niet romig’, zo lichten de proe-
vers toe. Wat minder zout zou de totaalscore flink opschroeven.
Jumbo Champignonsoep (Beste Koop)

Testoordeel: 6,5
Richtprijs: €1,65 (800 ml)
Prima soep voor liefhebbers van een romige en wat dikkere
soep. ‘Lekkere soep, misschien een beetje te romig’, vat een
proever het samen. Over het zoutgehalte is een proever kort
maar krachtig: ‘Gebruik minder zout!’

Paddenstoelensoep
en
nt
me
l)
su
de 50m
on
lc
2
sto om (
ee
nt t
oe ve
pe
el
aa )
Zo ord
e
Sm (ml
Gr gd
or
rk
s
ty
rij
e
ko
tsc
or
i
pe
d
&
ad
tp
ou
t
rk
ike
or
ut
rz
ch
ijs
Inh
Me
So
Ve
Te
Pr
Et
Ri
1 Unox Speciaal romige champignonsoep €2,80 €1,23 6,8 zak 570 6,7 5,3 9,4 5,1 8,0
2 Jumbo Champignonsoep €1,65 €0,52 6,5 blik 800 7,0 5,0 8,2 4,8 8,0
3 Struik Champignon maaltijdsoep €1,95 €0,61 6,4 blik 783 6,4 5,1 7,8 5,2 9,0
4 Aldi De hete ketel Champignonsoep €1,20 €0,38 6,3 blik 800 7,3 4,3 7,3 4,3 9,0
5 Albert Heijn Gevulde champignonsoep €1,70 €0,53 6,3 blik 800 7,1 4,6 7,6 4,8 8,0
6 Albert Heijn Gebonden paddenstoelensoep €1,90 €0,83 6,3 zak 570 4,4 6,4 9,7 5,8 10
7 Maggi Romige champignonsoep €2,90 €1,27 6,3 zak 570 4,6 5,9 9,4 7,4 8,0
8 1 de Beste Champignonsoep €1,20 €0,38 6,2 blik 800 7,1 4,3 7,3 4,8 8,0
9 G'woon Champignonsoep €1,55 €0,48 6,2 blik 800 7,1 4,3 7,3 4,8 8,0
10 Plus Extra gevulde soep champignon €1,55 €0,48 6,2 blik 800 7,1 4,3 7,3 4,8 8,0
11 Kleinstesoepfabriek Champroomdroom bio €4,50 €1,88 6,2 pot 600* 5,8 5,8 6,9 7,8 5,0
12 Unox Speciaal romige paddenstoelensoep €2,80 €1,23 6,0 zak 570 5,1 5,2 9,4 3,8 8,0
13 Unox Ruim 4 borden champignonsoep €1,60 €0,36 5,9 blik 1115* 5,6 4,4 9,4 2,7 9,0
14 G'woon Bospaddenstoelensoep €1,90 €0,83 5,7 zak 570 5,4 6,2 4,9 5,8 10
15 Plus Bospaddenstoelensoep €1,95 €0,86 5,7 zak 570 5,4 6,2 4,9 5,8 10
16 Bio+ Champignonsoep €2,00 €0,88 5,2 zak 570 5,9 4,2 4,3 5,3 9,0
17 Unox Biologische champignonsoep €3,50 €1,54 5,2 zak 570 5,1 4,3 4,9 7,2 8,0
18 Ekoplaza Champignonsoep (Bio) €2,65 €0,92 5,1 pot 720 2,7 4,8 9,1 5,8 9,0
19 Jumbo Bospaddenstoelensoep €1,90 €0,83 4,8 zak 570 3,9 5,5 5,5 3,5 10
Romig
Alle fabrikanten proberen een romige smaak mee te geven aan de soep,
met melk(poeder) of room. Hoe vetter, hoe romiger gaat in grote lijnen
op. Maar hoe romiger, hoe lekkerder dan weer niet. De Struik champig-
non maaltijdsoep bevat met een kleine 11 gram per kom het meeste vet.
Dat is zelfs wat té romig naar de smaak van de proevers.
Het vetgehalte in de soep van Ekoplaza is met iets meer dan 1 gram het
laagst. Niet gek dat de meeste proevers hier de romigheid missen.
Melkvet bestaat deels uit de ongezonde verzadigde vetsoort. De cham-
pignonsoep van Bio+ bevat het meeste verzadigde vet: per kom een
kleine 5 gram. Dat is omgerekend eenvijfde van het aanbevolen dage-

m)
am (gra
m kom
m
)
Zo sto er ko
r k per
(gr
p
n
ele
dd ën
o
Pa orie
p
oe
pe
en
l
es
ca
ut
kt
lo
Di
Ki
105 31 1,8 iets te dun

125 33 1,9 iets te dik
160 38 1,8 te dik
140 28 2,1 precies goed
120 40 1,6 iets te dun Beste uit de Test Beste Koop
120 40 1,6 iets te dun 7,5 en hoger 5,4 en lager
• De prijzen zijn van november 2020.
130 33 2,1 precies goed • G’woon is onder meer te koop bij Hoogvliet en Vomar, 1 de Beste onder meer bij DekaMarkt en
140 50 2,1 iets te dun Dirk.
* Dit zijn geconcentreerde soepen: de inhoud is de hoeveelheid na aanlengen met water.
75 23 1,9 te dun • Jumbo heeft de receptuur van de Bospaddenstoelensoep gewijzigd. Het geteste product, met een
110 18 1,8 iets te dun streepjescode eindigend op 936, is bij publicatie mogelijk al vervangen door een met streepjesco-
de eindigend op 085.
lijkse maximum. De gebonden paddenstoelensoep van Albert Heijn

bevat nauwelijks verzadigd vet en krijgt voor dit aspect de beste score.
Hierdoor, en door het lage zoutgehalte, is dit de soep met de gezondste
samenstelling.
Groente
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groente is 250 gram. Veel Neder-
landers halen dit niet. Natuurlijk, alle beetjes zijn meegenomen. Maar de
paddenstoelensoep draagt hier weinig aan bij. Met gemiddeld nog geen
40 gram groente per kom (vooral champignons en soms wat ui) schiet
het niet heel hard op. Een champignon is feitelijk zelfs geen groente,

maar het vruchtlichaam van een schimmel. Omdat paddenstoelen net
als groente weinig calorieën bevatten, maar wel vezels en vitamines,
worden ze toch als groente meegeteld.
Volgens het Voedingscentrum bevat een ideale lunch minimaal 75 gram
groente. Dat zou voor een paddenstoelensoep ook een mooie hoeveel-
heid zijn. Kleinstesoepfabriek komt met een kleine 70 gram per kom
het dichtst in de buurt. Ook de soep van Maggi en de biologische soep
van Unox zijn met zo’n 60 gram een eind op weg. Hekkensluiter is ook
Unox. Bij de ruim vier borden champignonsoep die je hiermee maakt (je
moet deze soep nog aanlengen met water) blijft de teller steken op een
schamele 10 gram groente. Oftewel zo’n halve champignon per kom.
Zo maak je zelf champignonsoep
Ingrediënten (2 personen):
½ kleine ui • 150 gram champignons • 1 eetlepel vloeibare
margarine • 1 eetlepel volkorenmeel • ¼ groentebouillontablet
met minder zout • 50 ml halfvolle melk • 2 takjes peterselie
Snijd het stukje ui klein. Maak de champignons schoon en

snijd ze in plakken. Fruit de ui in de margarine en bak de
champignons kort mee. Voeg een beetje peper toe.
Strooi het meel er over en warm dit goed door. Giet er 250 ml
water met het stukje bouillontablet bij en breng dit al r oerend
aan de kook. Kook de soep nog 1 minuut door. Roer er de melk
door en breng aan de kook. Was de peterselie en knip de
blaadjes boven de soep klein. Eet smakelijk!
Bron: Voedingscentrum
Welke suiker?
Op het etiket van zes soepen komen we de claim ‘zonder toegevoeg-
de suikers’ tegen. Bijvoorbeeld op alle varianten van Unox. Maar heel
bijzonder is die claim niet. Bij geen enkele soep uit de test treffen we
suiker aan in de ingrediëntenlijst. Misschien maakt Unox deze claim

omdat aan andere soepen in het assortiment wel suiker wordt toege-
voegd, zoals aan de tomatensoep. Maar de claim lijkt eerder de aandacht
af te willen leiden van wat er wél is toegevoegd, namelijk zout. De claim
‘zonder toegevoegd zout’, dat zou nog eens bijzonder zijn!
Alledaagse levensmiddelen bevatten nog steeds onnodig veel zout. Meer

informatie over onze campagne tegen verborgen zout is te vinden op
consumentenbond.nl/zout.
Pastasaus bolognese
Bolognesesaus is wereldwijd een van de populairste pastasauzen uit de

Italiaanse keuken. Maar welke ingrediënten maken zo’n ijzersterk recept?
We vroegen het aan een panel van zo’n 4000 pastafans. Dat het een toma-
tensaus is, staat volgens hen buiten kijf. Maar verder lopen de antwoorden
behoorlijk uiteen, van paprika en prei tot champignons en knoflook.
Wat voor saus is er precies uit Bologna overgewaaid? Het recept is door
de Italiaanse kookacademie vastgelegd bij de Kamer van Koophandel in
Italië. Daar heet de saus ragù alla bolognese. In het vastgelegde recept
staat dat de saus naast tomaat een met olijfolie gefruite groentebasis van
fijngehakte wortel, bleekselderij en ui bevat. De zogenoemde soffritto.
Opvallend genoeg noemt ons panel minstens dubbel zo vaak paprika
en knoflook als wortel en bleekselderij.
Zo testen we
Een smaakpanel van 62 pastafans proefde 18 kant-en-klare
bolognesesauzen. Om te beoordelen hoe gezond de producten
zijn, keken we naar de hoeveelheid verzadigd vet en zout op het
etiket. Verder tellen dierenwelzijn en de volledigheid van het
etiket mee voor het Testoordeel.

Pastasaus bolognese
n
te
en
gd
um
el ing
oe
igd ons
or akk
ev
Inh rdee m
eid g
ra
c
p
es elh toe
aa ver
sto 0 g
jn
ut vet
de
pe
lzi
ou l
vle eve ker

re
Te r 10
Sm per
Po (g)
s
we
ty
o
rij
i
Ho n su
ko
tsc
pe
es
&
ad
o
en
tp
rk
ike
rti
rz
ch
ijs
er
e
Me
Ge
Zo
Ve
Pr
Di
Et
Ri
Weging voor Testoordeel 40% 22,5% 22,5% 10% 5%
1 Bertolli Bolognese (pot) €2,45 €0,61 7,3 400 4 7,7 8,6 5,6 •• 10 10%
2 Luna e Terra Bolognese (bio) €3,70 €1,23 7,2 300 2 6,0 6,7 8,3 ••••• 9,0  19%
3 Barilla Bolognese €2,90 €0,73 7,1 400 4 7,1 8,7 6,3 •• 8,0 16%
4 Albert Heijn Bolognese (pot) €2,30 €0,58 7,0 400 3 6,2 8,6 6,8 •• 10  21%
5 Albert Heijn Bolognese (vers) €2,10 €0,93 7,0 225 2 6,7 8,6 6,6 •• 8,0  16%
6 Bertolli Bolognese (zak) €2,55 €0,55 6,9 460 4,5 6,8 8,7 5,6 •• 8,0 13%
7 Spagheroni Bolognese €2,45 €0,47 6,8 520 4 6,1 9,4 6,0 •• 8,0 10%
8 Heinz Bolognese €2,35 €0,48 6,8 490 3,5 6,9 8,2 6,0 •• 7,0 14%
9 Jumbo Bolognese (pot) €1,95 €0,57 6,8 340 2 6,4 8,2 6,4 •• 9,0  13%
10 Grand'Italia Bolognese €2,70 €0,68 6,6 400 4 6,7 7,4 5,6 •• 10 17%
11 La Place Bolognese €3,15 €0,90 6,6 350 2 5,8 6,9 6,4 ••••• 7,0 14%
12 Lidl Combino Bolognese €1,30 €0,31 6,5 420 4 7,3 7,5 4,5 •• 7,0 21%
13 Petti Ragù alla bolognese €2,40 €1,26 6,5 190 2,5 5,5 8,5 6,2 •• 9,0  25%
14 Aldi D'Antelli Bolognaise €1,50 €0,31 6,4 480 4 6,5 6,4 6,1 •• 10  17%
15 Jumbo Bolognese (vers) €3,00 €0,86 6,3 350 2 6,8 6,8 4,1 ••• 10 25%
16 1 de Beste Bolognese €1,25 €0,26 5,8 480 3 5,1 5,9 6,6 •• 9,0  19%
17 G'woon Bolognese €1,85 €0,39 5,8 480 3 5,1 5,9 6,6 •• 9,0  19%
18 Plus Bolognese €2,75 €0,57 5,8 480 3 5,1 5,9 6,6 •• 9,0  19%
Beste uit de Test Beste Koop • Luna e Terra is verkrijgbaar bij Ekoplaza, 1 de Beste bij Dirk en Deka-
7,5 en hoger 5,4 en lager Markt, Barilla, La Place en Petti bij Jumbo.
• De prijzen zijn van maart 2021. • G’woon, Plus en 1 de Beste zijn qua samenstelling identiek.
• De fabrikant van Heinz en Spagheroni heeft geen portie doorgege- • Bij dierenwelzijn geldt: hoe meer bolletjes, hoe beter het welzijns-
ven. Daarom is voor deze producten de gemiddelde portie aange- keurmerk. Producten zonder keurmerk krijgen 2 bolletjes. La Place
houden in de kolom ‘Porties per verpakking’. heeft geen keurmerk, maar bevat wel biologisch vlees.
Familierecept
Maar een Italiaan zal iets anders zijn opgevallen. Hoewel er tomaat in
zit, is ragù alla bolognese helemaal geen tomatensaus. We vroegen drie
experts hoe dat zit. ‘Ragù is een volle saus die vooral naar vlees smaakt’,
onthult Alessandro Uva. Een goede ragù heeft dan ook een verhouding
van zo’n 1,5 deel vlees tegenover 1 deel tomaat. ‘In Italië kent iedereen
dat zo’, weet Nicoletta Tavella uit haar jeugd.
Het recept lijkt in steen gebeiteld, maar ‘ook in Italië heeft elke familie
een eigen recept’, geeft Uva toe. Volgens Gabriele Raimondi experi-

menteren vooral jongere mensen graag: ‘Voor hen is traditie minder
belangrijk’. Wel staat vast dat de saus een echte vleessaus is, want dat
is wat ‘ragù’ betekent.
Dat Nederlanders de saus anders kennen, komt door het verschil in
kookcultuur. Uva: ‘In Italië wordt alles zelf gemaakt. Daar word je als kind
al bij betrokken. In Nederland leren wij niet hoe zo’n saus hoort te zijn.’
Inderdaad krijg je een heel ander beeld als je de kant-en-klare sauzen uit
de supermarkt neemt. Daarvan zijn er liefst 18 verkrijgbaar, de meeste
in een pot. Ruim de helft van ons panel maakt er weleens gebruik van.
We lieten een smaakpanel de sauzen proeven en zochten uit wat de pot
nu precies schaft. De etiketten zijn veelbelovend, met mooie foto’s van
biefstukken en kreten als ‘volgens Italiaans recept’.
+
Bertolli Bolognese (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,4
Richtprijs: €2,45
Volgens het panel de lekkerste: ‘goed in balans’ en ‘vol van
smaak’. Al vinden sommigen de smaak toch iets te sterk.
Hij is ook wel vrij zout, maar scoort op het zoutgehalte met
een 5,6 nog net voldoende.
Spagheroni Bolognese (Beste Koop)

Testoordeel: 6,8
Richtprijs: €2,45
Een van de goedkoopste per 100 gram. Net als die van Bertolli
vonden proevers deze saus ‘lekker kruidig’. Maar velen vonden
hem ook te zoet. Geen wonder, want hij bevat de meeste suiker.
Te weinig vlees
De sauzen bestaan voor maximaal een kwart uit vlees en minimaal
de helft uit tomaat. ‘Dat is veel te weinig vlees. Het lijkt alsof je in de
maling wordt genomen’, vindt Raimondi. Ook het smaakpanel vindt
dat er meer vlees in mag.

Wat wel in de buurt komt van het originele recept, zijn de soorten groen-
ten die erin zitten. Zo gebruiken alle fabrikanten wortel en ui. Maar bij
bleekselderij scheiden de wegen. Bleekselderij zit in slechts acht sauzen.
Bertolli lijkt een twijfelaar. De olijfoliespecialist gebruikt courgette in de
pot bolognesesaus, maar stopt prei in de zak.
Aan de helft van de sauzen is suiker toegevoegd. Nicoletta Tavella vindt
dat een goedkope manier van produceren: ‘Als je tomaten lang genoeg
gaart, komen de natuurlijke suikers vrij en wordt de saus vanzelf zoeter’.
Blijkbaar hebben de chefs van de grootindustrie dit geduld niet.
Verder zit in tweederde van de sauzen zetmeel. Dat moet zorgen voor
een juiste dikte. Toch vindt het smaakpanel alle sauzen te dun. Daarmee
slaan de fabrikanten dubbel de plank mis. Volgens de experts laten de
Italianen de saus namelijk minimaal twee uur pruttelen. Daardoor krijgt
die de rijke smaak en de juiste dikte.
Lekker authentiek
De bolognesesauzen van Luna e Terra en Petti bevatten als enige geen
suiker, zetmeel, aroma’s en extracten. Petti gaat zonder kruiden nog een
stap verder en heeft de meest authentieke samenstelling, met slechts
tomaat, wortel, ui, bleekselderij, rund- en varkensvlees, olijfolie, rode
wijn, peper en zout. Maar de saus slaat met een 5,5 voor smaak nauwe-
lijks aan bij onze proevers. ‘Te zuur’, is een veelgemaakte opmerking.
Daartegenover staat de pot saus van Bertolli, die met een 7,7 de lekkerste
is en als Beste uit de Test komt. Veel proevers vinden hem ‘lekker krui-
dig’. Die ‘intense en volle smaak’ komt volgens het etiket van de ‘zacht
gegaarde groenten’. Dat klinkt authentiek, al zitten er ook smaakmakers
als suiker, zout, kruiden, gistextract, aroma en selderijpoeder in.
Dierenwelzijn
Wie verantwoord vlees belangrijk vindt, heeft niet al te veel keus bij de
kant-en-klare bolognesesauzen. In de tabel krijgen producten met Beter
Leven 1 ster-vlees drie bolletjes en met biologisch vlees vijf bolletjes voor
dierenwelzijn. Slechts twee sauzen bevatten biologisch vlees.
Heb je liever helemaal geen vlees, dan is er ook vegetarische bolognese
te koop (zie kader). Volgens Albert Heijn is gecertificeerd vlees niet vol-
doende beschikbaar’. Toch laten Luna e Terra en La Place zien dat het
wel degelijk beschikbaar is. Grand’Italia doet er een boekje over open:

‘Biologisch vlees gebruiken zou de kostprijs verhogen’, en dus een duur-
der product opleveren.
Zonder vlees
Voor vegetariërs is er bolognesesaus van La Bio Idea
(bij Ekoplaza) en Pianta (bij Plus). Die bevatten vleesalter
natieven van soja of tarwe en zijn gemiddeld iets duurder.
Met een 6,1 voor smaak kan La Bio Idea ermee door. Pianta
bevat slechts 0,5 gram zout per 100 gram en nauwelijks
verzadigd vet, maar scoort een 3 op smaak.
Veel proevers vonden de smaak ‘onnatuurlijk’. Daar was de
fabrikant zich blijkbaar al van bewust, want inmiddels is het
product vernieuwd. De nieuwe in een zak hebben we niet
onderzocht.
Niet ongezond
De Hollandse bolognese is weliswaar niet ‘volgens Italiaans recept’
gemaakt, maar wel gezonder. Gemiddeld bestaan de kant-en-klare
sauzen voor tweederde uit groente, vooral tomaat. En omdat het vlees
schaars is, bevatten de sauzen weinig ongezond verzadigd vet. Dat ver-
klaart de lichtgrijsgekleurde kolom in de tabel.
Het zoutgehalte valt met gemiddeld 1 gram per 100 gram ook mee.
Mits je niet zelf nog zout toevoegt en geen te grote porties eet. Een
portie saus van Jumbo (de ‘verse’ variant) komt uit op 2,3 gram zout.
Dat is meer dan het maximum van 2 gram waarbij we nog van een
gezonde maaltijd spreken. Lidl houdt een kleinere portie aan en lijkt
er daarmee onderuit te komen, maar is met 1,5 gram per 100 gram
feitelijk het zoutst.
Wat is dan de optimale portiegrootte? De helft van de verpakkingen
geeft er geen informatie over. Bij navraag geven de fabrikanten wel
een hoeveelheid op (zie in de tabel de kolom ‘Porties per verpakking’).
Maar die verschillen zo veel van elkaar, dat het lijkt alsof de sausmakers
het zelf ook niet goed weten. Het zou fijn zijn als op alle etiketten een
eenduidig advies staat.

Volwaardige maaltijd
Door de groente en het vlees die erin zitten, kun je bolognesesaus zien
als onderdeel van een volwaardige maaltijd. Een maaltijd is volwaardig
als die minimaal 150 gram groente en een portie volkorengranen bevat.
In de kant-en-klare sauzen zit gemiddeld iets meer dan 100 gram groente
per portie. Je maakt er dus eenvoudig een volwaardige maaltijd van
door daarnaast nog 100 gram volkorenpasta te koken en zo’n 50 gram
extra groente toe te voegen.
Kijk op consumentenbond.nl/bolognese voor meer informatie over de

vegetarische bolognesesauzen.
Pizza margherita
Een simpele pizza met basilicum (groen), mozzarella (wit) en tomaat

(rood). In Italië is minutieus vastgelegd waar deze pizza traditiegetrouw
aan moet voldoen. Denk aan het gebruik van verse basilicum, mozza-
rella van koemelk (in combinatie met een beetje geraspte harde kaas) en
olijfolie. Door claims als ‘naar Napolitaans recept’, ‘traditionele Italiaanse
bereiding’ en ‘zoals Italiaanse pizzabakkers het ooit bedoeld hebben’
was onze verwachting hooggespannen.
Bij de eerste blik valt vooral op dat de basilicum ontbreekt. Alleen bij de
pizza’s van AH Excellent, Hema en Jumbo verse pizza margherita zien
we duidelijk wat groens, al is dat bij Jumbo oregano en bij Hema vooral
rucola. Mozzarella zit er wel altijd op, nogal eens met een Nederlands
tintje door de toevoeging van Edammer of Goudse kaas.
De goedkoopste pizza’s bevatten met 40 gram de minste kaas (zie de
tabel). En als er al olijfolie in zit, zijn daarnaast zonnebloemolie en kool-
zaad- of raapzaadolie eerder regel dan uitzondering. Ook knoflook en
oregano zitten er vaak in, al passen die ingrediënten eerder bij een ander
type pizza, de marinara.

Zo testen we
Een panel van 63 liefhebbers beoordeelde de smaak van 17
pizza’s margherita. De samenstelling vergeleken we met het
originele Italiaanse recept. De hoeveelheid zout, verzadigd vet,
vezels en het aantal calorieën bepalen hoe gezond de pizza is.
Ook telt de volledigheid van het etiket mee in de beoordeling.
Lekker vers?
Pizza’s uit de Nederlandse supermarkt zullen in Italië niet met open
armen ontvangen worden. Ook ons proefpanel is niet onverdeeld
enthousiast. Gemiddeld scoren ze op smaak net aan een voldoende.
Maar zelfs de lekkerste krijgt nog geen 7. Dat is de in de winkel belegde
en verpakte pizza van Jumbo. ‘Erg lekkere pizza met voldoende kaas en
een mooie dunne bodem’, zegt een enthousiaste proever. Deze pizza
wordt op de voet gevolgd door de Ristorante van Dr. Oetker, een diep-
vriespizza. Die ziet er wel wat minder aantrekkelijk uit en de bodem is
te dun volgens ons panel.
Dat koelvers geen garantie is voor succes, blijkt uit de hekkensluiter van
de smaaktest. De duo verpakte pizza van Plus komt uit het koelschap,
maar niemand loopt er warm voor. Karig belegd en te weinig tomaten-
saus. En de bodem is te dun. Ook onderaan qua smaak bungelen de
krokante pizza van Albert Heijn en die van Aldi. Kortom, de plek in de
supermarkt zegt weinig over de smaak.
Caloriebom
De Albert Heijn Excellent, Jumbo verse pizza en Plus verse pizza luxe
scoren op bijna alle gezondheidsaspecten een onvoldoende. Het gaat
vooral mis doordat het simpelweg grote pizza’s zijn. De meeste pizza’s
zitten rond de 300 gram, deze drie tussen de 400 en 500 gram. Dat maakt
dat ze veel kaas bevatten, en daarmee meer zout en verzadigd vet. Ook
telt het gewicht door in het aantal calorieën. De genoemde pizza’s van
Albert Heijn en Jumbo zitten net onder de 1000 kcal, die van Plus telt
zelfs 1130 kcal. De rest blijft nagenoeg altijd onder de 700 kcal. Laat dat
nou net de maximumgrens zijn die het Voedingscentrum stelt aan een
avondmaaltijd.

Pizza margherita
)
ad za (g
l
a
ee
ze vet
izz
Ve r piz
pe
el
Zo ord
g)
Ve igd
de
rp
s
ty
*
rij
d(
ko
pe
gie
or
pe
&
tp
ls
ou
t
aa
sto
rk
or
ut
ut
er
rz
ch
ijs
Inh
Sm
Me
Zo
So
En
Te
Pr
Ri
Weging voor Testoordeel 40% 17,5% 17,5% 10% 10%
1 1 de Beste Steenoven €2,65 6,7 3 x 300 €0,88 d 5,6 6,8 2,7 7,7 5,0 •••••
2 G'woon Steenoven €2,70 6,7 3 x 300 €0,90 d 5,6 6,8 2,7 7,7 5,0 •••••
3 Plus Trattoria steenoven €2,70 6,7 3 x 300 €0,90 d 5,6 6,8 2,7 7,7 5,0 •••••
4 Albert Heijn Amore di pizza €3,80 6,7 1 x 294 €3,80 k 5,9 7,4 2,4 6,8 4,1 •••••
5 Jumbo €2,70 6,6 3 x 300 €0,90 d 5,3 6,5 2,9 7,7 5,1 •••••
6 Lidl Trattoria Alfredo Deliziosa €2,70 6,6 3 x 300 €0,90 d 5,9 6,8 2,7 7,4 4,8 •••••
7 Dr. Oetker La margherita con €2,65 6,5 1 x 300 €2,65 d 6,4 4,2 4,2 8,0 4,9 •••••
basilico
8 Albert Heijn Krokante pizza €1,80 6,4 2 x 270 €0,90 d 4,6 7,3 2,4 7,5 4,9 •••••
9 Dr. Oetker Ristorante €2,60 6,4 1 x 295 €2,60 d 6,8 6,3 3,0 5,8 4,6 ••••
10 Dr. Oetker La margherita classica €2,25 6,2 1 x 265 €2,25 d 5,6 5,0 3,7 7,2 4,6 •••••
11 Aldi Mama Mancini €2,70 6,1 3 x 300 €0,90 d 4,6 6,5 2,9 7,7 5,1 •••••
12 Plus 2 pizza's €3,30 6,0 2 x 275 €1,65 k 4,0 7,7 2,2 6,8 3,5 •••••
13 Jumbo Biologische pizza mozza- €3,15 5,7 1 x 350 €3,15 d 5,8 5,4 3,5 5,4 5,1 •••
rella tomaat basilicum
14 Albert Heijn Excellent €3,60 5,5 1 x 420 €3,60 d 5,9 4,9 3,8 5,1 5,2 ••
15 Jumbo Verse pizza €5,00 5,5 1 x 471 €5,00 k 6,9 4,7 3,9 5,0 4,6 ••
16 Hema Verse steenoven €4,00 5,4 1 x 335 €4,00 k 5,2 5,7 3,3 5,5 4,7 •••
17 Plus Verse pizza luxe €5,00 5,3 1 x 461 €5,00 k 5,6 4,7 3,9 5,2 6,1 •
Kan het niet een onsje minder bij die grote jongens? Albert Heijn pro-
beert het probleem af te schuiven: ‘Deze pizza is ook geschikt om te
delen’. Maar de verpakking rept daar niet over. Plus ziet niet direct een
oplossing: ‘Doordat er veel kaas op deze pizza gaat, is het een lastig
product om het aantal calorieën per portie te verlagen’. Wij hebben wel
een suggestie: de pizza gewoon wat kleiner maken. Jumbo windt er
geen doekjes om: ‘Bij de ontwikkeling van pizza’s zijn niet de criteria
van een gezonde maaltijd aangehouden’.
Zout
Jumbo is niet de enige die zich bij pizza’s weinig aantrekt van gezond-
heidsaspecten. De geteste pizza’s bevatten gemiddeld ruim 3 gram zout,
in één klap de helft van wat dagelijks als maximum wordt aanbevolen.

g)
a(
g)
izz
a(
rp
izz
em
e
pe
rp
or
od
tsc
pe
gie
eb
ike
as
er
kt
Ka
En
Di
Et
5%
695 9,0 40 precies goed
690 10 60 precies goed
685 10 40 precies goed
630 7,0 40 iets te dun
660 10 40 veel te dun

760 8,0 70 veel te dun
705 7,0 40 iets te dik
640 10 60 veel te dun
Beste uit de Test Beste Koop
835 9,0 105 iets te dun 7,5 en hoger 5,4 en lager
• De prijzen zijn van september 2020.
965 10 105 iets te dik • d=diepvries, k=koelvers
990 5,0 85 precies goed * Energie: hoe minder bolletjes, hoe meer het aantal calorieën afwijkt van het advies
van maximaal 700 kcal per maaltijd.
805 5,0 80 veel te dun • G’woon is onder meer te koop bij Hoogvliet en Vomar, 1 de Beste onder meer bij
1130 9,0 100 veel te dun DekaMarkt en Dirk, Dr. Oetker Pizza La margherita con basilico bij Albert Heijn en
Jumbo, Jumbo Verse pizza margherita is niet bij elke vestiging te koop.
Na het eten van La margherita con basilico van Dr. Oetker heb je waar-
schijnlijk de meeste dorst: die bevat 4 gram zout. Het dubbele van de
2 gram die als maximum geldt voor een avondmaaltijd. De duo verpakte
verse pizza van Plus komt met 2,2 gram nog het dichtst bij die grens-
waarde. Maar die valt nou net in de smaaktest door de mand. Albert
Heijn Amore di pizza margherita komt met 2,4 gram zout per pizza ook
in de richting, en scoort wel redelijk op smaak. Met kaas als belangrijk
ingrediënt denk je misschien dat veel zout onvermijdelijk is. Maar dat
hoeft niet, omdat juist mozzarella een kaassoort is die een bescheiden
hoeveelheid zout bevat. Mozzarella is ook niet heel vet, waardoor het
verzadigd vetgehalte meevalt. Deze kaassoort past binnen de Schijf van
Vijf. Het hoge zoutgehalte in de pizza’s is dus slechts deels toe te schrij-
ven aan het gebruik van kaas. Het zoutvaatje doet zoals zo vaak de rest.

+
1 de Beste, G’woon en Plus Steenoven pizza
margherita (Beste uit de Test)
Testoordeel: 6,7
Richtprijs: €2,65 of €2,70 (3 pizza’s)
Deze huismerkpizza’s komen uit dezelfde fabriek en zijn
identiek. Nog geen euro per pizza. Een goede balans tussen
smaak en gezondheid, maar op geen enkel punt echt de beste.
‘Lekkere pizza zonder een uitgesproken smaak,’ zo vat een
proever hem treffend samen.
Albert Heijn Amore di pizza margherita

(Beste Koop)
Testoordeel: 6,7
Richtprijs: €3,80
Met 2,4 gram per pizza is het zoutgehalte relatief laag.
‘Hij leek op het eerste gezicht niet zo lekker, maar de smaak
is goed’, oordeelt een proever. Helaas is de bodem net niet
knapperig genoeg. En de rand is aan de dikke kant.
Volkoren
Ook het gebruik van volkorengranen is een belangrijke eis waaraan een
gezonde maaltijd moet voldoen. Alle pizza’s gaan hierop nat. De bodem
is gemaakt van tarwebloem en nooit van volkorenmeel. Dit werkt door
in het vezelgehalte (zie de tabel). Vergelijk het met brood: volkorenbrood
bevat veel vezels, maar in witbrood (van tarwebloem) zitten die nau-
welijks. Volkorenbrood is er volop, waarom dan geen volkoren pizzabo-
dem? ‘Op dit moment hebben we nog geen even smaakvol alternatief
gevonden met volkorenmeel voor onze bodems. Maar het gebruik van
(deels) volkorenmeel is zeker iets waar we mee bezig zijn’, laat Dr. Oetker
ons weten.
Een vergelijkbare reactie krijgen we vaker. Albert Heijn heeft wel door-
gezet en verkoopt sinds eind september een verse pizza met een 100%
volkorenbodem. Lidl ziet andere kansen: ‘In de markt zien we dat er
behoefte is aan de toevoeging van groente aan een pizzabodem. We

hebben daarom gekozen om deze richting in te slaan.’ En inderdaad, dat
zien we bij meerdere merken. Ook Albert Heijn heeft inmiddels pizza’s
met een groentebodem in het assortiment.
Liever wat gezonder?

Een pizza margherita kan best een gezonde samenstelling
hebben. Kies voor ingrediënten die binnen de Schijf van Vijf
van het Voedingscentrum vallen. Bijvoorbeeld voor tomaat uit
blik zonder toegevoegd zout, naar eigen smaak aangevuld met
stukjes of plakjes tomaat. Maak de bodem van (grotendeels)
volkorenmeel. Mozzarella bevat van nature al relatief wei-
nig zout en verzadigd vet. Kies eens voor biologische. Niet
gezonder, maar wel beter voor de koe. Extra groente op of bij
de pizza en een blaadje basilicum maakt je ‘pizza della casa’ af.
Groente
Wat extra groente is geen overbodige luxe. Het recept voor een pizza
margherita schrijft alleen tomaat voor. Grotendeels in de vorm van
tomatensaus, vaak aangevuld met stukjes tomaat. Niet zo gek dat een
pizza slechts tussen de 50 en 100 gram groente bevat. Daar kan de
fabrikant niet zo veel aan doen. Een advies op de doos om er wat extra
groente bij te eten zou wel helpen. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
groente is 250 gram, waarbij de meeste Nederlanders het vooral van de
avondmaaltijd moeten hebben. Een voedzame avondmaaltijd zou dan
ook zeker 150 gram groente moeten bevatten. Een (tomaten)salade is
een prima aanvulling.
Weggooien
Voor wie dierenwelzijn en milieu belangrijk vindt, zijn er bij de geteste
pizza’s weinig opties. Alleen bij Jumbo vonden wij een biologische mar-
gherita. Er zit mozzarella op die gelijk is aan een 3 sterren Beter Leven
Keurmerk. Voor het milieu is het belangrijk om de verpakking op de
juiste manier weg te gooien. Zo kan een kartonnen verpakking van
een diepvriesproduct niet altijd in de papierbak, omdat er een plastic

laagje in kan zitten. De pizza’s uit de diepvries zijn in plastic verpakt,
waardoor de doos wel bij het papier kan. Handig als dit op de verpak-
king is uitgelegd. Bij de drie pizza’s van Dr. Oetker, en die van Aldi en
Lidl ontbreekt deze informatie. Dit nemen we mee in de score voor het
etiket. Voor een gezonde en duurzame pizza kun je misschien maar het
beste zelf de keuken in duiken. Zie het kader voor wat inspiratie.
Tandpasta
Het voelt niet lekker, zo’n kleverig laagje tandplak op je tanden. En

het kan ook voor veel ellende zorgen in je mond. Tandplak bestaat uit
speeksel, voedselresten en bacteriën. Die bacteriën scheiden zuren uit
bij het omzetten van suikers en koolhydraten. En die zuren tasten je
tandglazuur aan, wat kan leiden tot tandbederf (cariës). Ook kunnen ze
ontstoken tandvlees veroorzaken.
Tandplak die je niet verwijdert, kan hard worden en verkalken tot tand-
steen. Daarop hecht tandplak nog makkelijker. Kortom: regelmatig en
goed poetsen is geen overbodige luxe. Want om voedingsresten en tand-
plak te verwijderen, heb je de beweging van je tandenborstel nodig en
de eigenschappen van tandpasta. Een goede poetsbeurt maakt plak los,
biedt bescherming tegen cariës en houdt je tandvlees gezond. En ook
niet onbelangrijk, je krijgt er een frisse adem van. We hebben 18 veel
verkochte tandpasta’s getest en laten proberen door een panel.
Schurende werking
Wat tandpasta niet moet doen, is te veel schuren. Bij een te grote schu-
rende werking kan je glazuur beschadigen. Oral-B en Dentalux hebben
een zeer sterk schurende werking. En ook van Sensodyne Complete en
de geteste tandpasta’s van Etos, Albert Heijn en Colgate is de schurende
werking sterk. Ze scoren daarom een onvoldoende op dit aspect. Geen
van de producten schuurt zo veel dat ze als onveilig bestempeld worden.
Ons laboratorium beoordeelde ook in hoeverre de tandpasta (kunstma-
tige) vlekken van het glazuuroppervlak verwijdert. Een goede tandpasta

heeft met een lage schurende werking een goed reinigingsresultaat.
Maar in de praktijk is die combinatie lastig, zoals in de tabel duidelijk
te zien is. De producten die het veiligst zijn voor je glazuur zijn minder
goed in vlekverwijdering en andersom. Maar bij het verwijderen van
vlekken is minstens zo belangrijk hoe goed en hoelang je poetst en
welke tandenborstel je gebruikt. Daarom kan een tandpasta laag scoren
op reiniging en toch een goed Testoordeel krijgen.
Zo testen we
Voor het meten van fluoride wordt er een mengsel gemaakt van
tandpasta, water en oplosmiddel. Daarna meet een speciaal
apparaat de hoeveelheid. Bij de schurende werking wordt het
schurende effect vergeleken met dat van een standaard materi-
aal. Hiervoor gebruiken we 8 tanden die we 1500 keer borstelen.
Bij de vlekverwijdering dompelen we tanden van runderen in een
bad met een oplossing van onder andere thee, koffie en bac-
teriën. Daarna meten we hoeveel van deze aanslag we kunnen
wegpoetsen. We meten ook hoeveel tandpasta er achterblijft in
de verpakking. En we beoordelen de ingrediënten op hun milieu-
impact. Een 30-koppig panel beoordeelt de tandpasta op schuim,
smaak, textuur, mondgevoel, frisse adem na gebruik en dosering.
Fluoride
Niet alleen goed poetsen voorkomt cariës, ook fluoride speelt daarbij
een belangrijke rol. De totale hoeveelheid fluoride staat op de verpak-
king. Maar die ‘vertelt’ niet het hele verhaal: een deel van de fluoride is
namelijk gebonden aan andere componenten in de tandpasta en wordt
daardoor niet in het glazuur opgenomen. Die opname is wel nodig om
gaatjes te voorkomen. Daarom willen wij ook de hoeveelheid fluoride
die wel kan worden opgenomen weten. We meten zowel de totale als de
opneembare hoeveelheid fluoride, met testmethoden beschreven door
de U.S. Food and Drug Administration (FDA).
De hoeveelheid fluoride moet tussen de 1000 en 1500 ppm (parts per
million) liggen om voldoende effectief te zijn tegen tandbederf. In de

Tandpasta
or der g
ur
Flu rwij rkin

Pa ide ing
be
Ve am ie
ak id
t
sto ets
ve we
ur ma
ti el
en
rp he
pe
Sc deel
ike de
re g
o
ek e
Du nfor
nt
Ing kin
rp
s
Vl end
ty
Et loor
rij
dië
or
pe
za
&
tp
r
rk
ne
hu
ch
ijs
Me
Te
Pr
Ri
1 Aquafresh Freshmint 3-voudige bescherming €1,60 €0,04 7,6 8,2 5,4 10 7,8 8,7 5,7 8,2 5,1
2 Denttabs Toothpaste tablets mint fluoride €6,00 €0,05 7,5 9,4 3,8 10 6,1 6,7 8,9 9,5 8,7
3 Kruidvat Cool mint €0,70 €0,01 7,2 7,6 5,8 7,7 6,6 7,9 8,5 7,4 8,7
4 Trekpleister Cool mint €0,70 €0,01 7,2 7,6 5,8 7,7 6,6 7,9 8,5 7,4 8,7
5 Sensodyne Pro glasur daily protection €4,50 €0,12 7,2 9,0 4,8 8,6 6,7 8,7 4,2 3,6 4,3
6 Zendium Classic €3,00 €0,08 7,1 8,2 6,1 8,2 5,9 8,8 4,4 4,4 4,4
7 Eurodont (Aldi) Multicare vital&care €0,80 €0,01 7,0 8,2 5,9 8,2 6,4 7,1 4,6 7,7 3,8
8 Parodontax Extra fresh complete protection €5,80 €0,15 6,9 6,6 6,9 8,6 6,0 9,2 4,6 4,8 4,6
9 Elmex Anti-caries €2,90 €0,08 6,8 7,1 6,8 7,1 5,9 7,8 5,8 4,7 6,1
10 Jordan Green Clean cavity protection €4,00 €0,11 6,2 7,0 7,4 1,0 5,3 7,3 9,4 7,1 10
11 Sensodyne Complete protection €5,90 €0,16 6,0 4,1 7,1 6,8 7,3 8,5 3,6 4,9 3,3
12 Colgate Total Original €3,75 €0,10 5,9 4,4 6,9 7,4 7,4 7,6 2,3 5,0 1,7
13 Elmex Anti-caries professional €5,50 €0,15 5,9 6,2 6,5 1,0 7,0 7,3 8,9 4,5 10
14 Dentalux (Lidl) Complex 7 Total care plus €0,70 €0,01 5,7 3,2 7,2 7,3 7,2 6,7 5,1 7,3 4,6
15 Prodent Coolmint €1,25 €0,03 5,6 6,2 5,9 1,0 7,1 8,7 4,3 4,2 4,4
16 Oral-B Pro expert intense reiniging €3,65 €0,10 5,6 2,0 8,1 6,6 7,0 8,5 4,9 6,5 4,6
17 Albert Heijn Coolmint €0,70 €0,01 5,0 4,2 6,5 1,0 6,9 7,4 5,0 8,1 4,2
18 Etos Coolmint €0,55 €0,01 5,0 4,2 6,5 1,0 6,9 7,4 5,0 8,1 4,2
cosmeticaverordening is een grens van 1500 ppm gesteld voor de totale

hoeveelheid fluoride in tandpasta. Sowieso is het niet verstandig om
tandpasta door te slikken. Bij volwassenen is nooit een nadelig effect
aangetoond, maar zwangeren en kinderen moeten wel opletten met
hun totale inname van fluoride. Bij een baby of kind kan een te hoge
hoeveelheid fluoride tot fluorose leiden. Dit kan onder meer witte vlekjes
of gevlekte tanden veroorzaken. Voor kinderen is er daarom speciale
tandpasta met een aangepaste hoeveelheid fluoride. Check bij kinderen
altijd welke leeftijdsaanduiding er op de tandpasta staat.
Elmex professional, Etos/Albert Heijn, Coolmint, Jordan Green Clean
en Prodent Coolmint komen in onze test boven de grens van 1500 ppm
fluoride uit en scoren op dit punt een 1. Prodent geeft aan zich niet te
herkennen in deze resultaten. Bij Sensodyne, Oral-B Pro expert en Elmex

ate
ulf
on ryl s
cs
sti
Lim lau
Mi ne
pla
m
d
ou
diu
cro
Inh
So
  () 75 ml
125 stuks
125 ml
125 ml
 () 75 ml
() 75 ml
  125 ml
  75 ml
 75 ml
75 ml
   75 ml
Beste uit de Test Beste Koop
 () 75 ml
 75 ml • De prijzen zijn van december 2020.
• Het predicaat Beste Koop is berekend op basis van prijs per poetsbeurt bij 2 ml per poetsbeurt.
 125 ml
• De tandpasta’s van Kruidvat en Trekpleister zijn hetzelfde. De smaak is in januari 2021 net aangepast,
  () 75 ml na de test. Ook de tandpasta’s van Etos en Albert Heijn zijn hetzelfde.
• De tandpasta van Aldi (nummer 7) is gewijzigd in april 2021. In de nieuwe receptuur is volgens Aldi de
  75 ml
schuimwerking verbeterd.
 125 ml • De tandpasta van Oral-B (nummer 16) is gewijzigd in maart 2021. Oral-B geeft aan dat de formule en
antibacteriële werking zijn verbeterd, net als de informatie op de kartonnen verpakking.
 75 ml
• Microplastics: () betekent dat het product stoffen bevat die mogelijk ook microplastics zijn.
Anti-Cariës meten we rond de 1100. Bij Sensodyne komt dit overeen

met wat er op de verpakking staat. Elmex en Oral-B claimen een grotere
hoeveelheid. Elmex verklaart dat dit komt doordat in Elmex Anti-Cariës
olaflur (organische fluoride) wordt gebruikt. Hierdoor kan de waarde die
gemeten wordt lager uitpakken. In de mond zou er meer fluoride afge-
geven moeten worden. Oral-B geeft aan altijd 1450 ppm te gebruiken in
tandpasta’s voor volwassenen. Volgens Oral-B kan er een variatie in de
metingen zitten, afhankelijk van de gekozen meetmethode.
Stofjes om te mijden
Bij het kiezen van een tandpasta kun je ook letten op de samenstelling.
Voor jezelf en voor het milieu waarin de tandpasta komt na het spoe-
len. Tandpasta bevat naast fluoride ook middelen om te schuren en te

polijsten, schuimen smaakmiddelen, kleurstoffen, water en bindmid-
delen. We hebben een groot aantal ingrediënten laten checken op hun
impact op mens en milieu. Enkele stoffen zijn de moeite waard om hier
wat dieper op in te gaan.
Een veelvoorkomende stof is sodium lauryl sulfate (SLS). Deze wordt
in tandpasta gebruikt vanwege de schuimende eigenschappen en hij
maakt plak los tijdens het poetsen. Maar sodium lauryl sulfaat kan ook
irriterend zijn voor je mond en zweertjes en aften veroorzaken of verer-
geren. Als je hier vaak last van hebt, kun je beter een tandpasta zonder
sodium lauryl sulfaat kiezen (zie de tabel).
Nog een stofje om op te letten is limonene (limoneen). Deze parfum-
stof is een bekend contactallergeen (bij contact met de huid kan hij een
allergische reactie oproepen). Bovendien is deze stof schadelijk voor
het waterleven. Hij zit helaas in tweederde van de tandpasta’s. Ook zinc
oxide (ci77947) kun je beter mijden. Deze stof maakt tandpasta wit, maar
is schadelijk voor het milieu. Hij zit gelukkig alleen in Colgate. Titanium
dioxide is een andere kleurstof die tandpasta’s wit maakt. De stof wordt
momenteel nader onderzocht op veiligheid, het gaat dan om de toevoe-
ging in nanodeeltjes. In geen van de tandpasta’s is de stof in nanodeeltjes
aanwezig. Helemaal afwezig zijn deze witmakers in Jordan Green Clean,
Denttabs en Eurodont (Aldi). Schadelijke stoffen die we gelukkig niet in
de geteste tandpasta’s aantroffen, zijn triclosan en PEG-40. Maar je kunt
hier beter wel op letten als je een niet door ons geteste tandpasta koopt.
Microplastics in je tandpasta
Uit een eerder onderzoek bleek dat 44% van onze panelleden
denkt dat aan alle tandpasta’s microplastics zijn toegevoegd.
Dat valt in deze test gelukkig mee. We hebben alle tandpasta’s
gescand met de Beat the microbeads-app en slechts twee
bevatten zeker microplastics. Het gaat om de stoffen carbomer
(Sensodyne complete) en PVP (Oral-B). Zeven tandpasta’s
bevatten de mogelijke microplastics PEG-6, PEG-8, PEG-32,
steareth-30 of poloxamer 407. Er is van deze stoffen nog te
weinig bekend om hun impact te beoordelen.

+
Aquafresh Freshmint 3-voudige bescherming
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €1,60 (75ml)
De driekleurige Aquafresh Freshmint is de favoriet van ons panel. Met
het fluorgehalte zit je goed, en de tandpasta zal je glazuur niet bescha-
digen. Op het gebied van duurzaamheid zijn er wel verbeterpunten.
Kruidvat/Trekpleister Cool mint

(Beste Koop)
Testoordeel: 7,2
Richtprijs: €0,70 (125ml)
Deze tweeling is geen favoriet van het panel, maar heeft een keurige
balans tussen prijs en poetsresultaat. Fijn dat de tandpasta’s vrij zijn
van microplastics en dat er geen doosje is als tweede verpakking.
Dubbel verpakt
Wie het milieu een warm hart toedraagt, denkt natuurlijk ook na over de
verpakking. De Denttabs-tabletten scoren in dit opzicht het best. Van deze
tandpastatabletjes neem je er één per poetsbeurt, kauwt daarop en poetst
met een natte tandenborstel. De verpakking is licht en composteerbaar.
Ook neem je er makkelijk een afgepast aantal van mee op vakantie.
Verreweg de meeste tandpasta’s zitten in een tube. Vaak zit daar ook
nog een kartonnen verpakking omheen. De meest essentiële infor-
matie moet op de tube staan, de rest staat vaak op het karton. Hoewel
het karton duurzaam geproduceerd kan zijn, is het duurzamer om één
verpakking te gebruiken. De benodigde en verplichte informatie past
ook prima op de tube, dat laat bijvoorbeeld Prodent zien.
Een nadeel van een tube is dat er altijd wat in achterblijft. We heb-
ben gemeten hoeveel dat in de praktijk is. Het varieert van 4 gram bij
Aquafresh tot 10 gram bij Sensodyne Pro glazuur. Een tip is om de tube
open te knippen om het laatste restje eruit te halen. Jordan Green Clean
geeft dat op de achterkant van de tube aan. Een enkele fabrikant vermeldt
op de verpakking dat je spaarzaam met water moet zijn.

Niet echt witter
Wil je witte tanden, dan koop je een whitening tandpasta.
Toch? Helaas, deze vlieger gaat niet op. Whitening tand-
pasta’s verschillen met name in prijs van gewone, bleek uit
onze test whitening tandpasta’s van 2017. Lees ook vooral
de kleine lettertjes op de verpakking. Vaak staat daarin dat
de tandpasta oppervlakkige verkleuringen verwijdert. Dat
is iets anders dan witter maken. Wel bevatten ze vaak het
pigment phtaloblauw dat op je tanden blijft zitten en een
tijdelijk effect heeft. Maar producten met dit pigment deden
het in onze test van whitening tandpasta’s niet beter
dan andere.
Favoriet van panel

Maar welke tandpasta is het prettigst in het gebruik? We lieten 30
panelleden beoordelen of de tandpasta lekker ruikt, er goed uitziet, fijn
schuimt en een fris en prettig mondgevoel geeft. Jordans Green Clean
is het minst favoriet. Opvallend is dat de Denttabs zich redelijk staande
houden tussen de pasta’s. Aquafresh staat onbetwist op één bij ons panel.
Met 4 cent per poetsbeurt en de hoogste testscore is hij ook de ‘winnaar’
van deze test. Wie het liefst zo goedkoop mogelijk uit is, kiest beter voor
de Beste Koop van Kruidvat of Trekpleister. Dan is je mond voor 1 cent
per poetsbeurt weer lekker fris.
Tonijnsalade
Of je nu in een brasserie, broodjeszaak of viswinkel bent, ze verkopen

bijna altijd tonijnsalade. Ook in de supermarkt is er volop keuze. De
basis van een tonijnsalade is simpel: gekookte tonijn en mayonaise. In
supermarktsalades zitten daarnaast vaak augurk en tomaten(puree),
maar ook zetmeel en de nodige smaakmakers en hulpstoffen. G
emiddeld

gaat het om wel 20 ingrediënten. De verschillen tussen de salades zijn
wat dit betreft niet zo groot.
Bij Albert Heijn en Jumbo, die beide vier eigen tonijnsalades verkopen,
zorgen vooral de prijs, de verpakking en het schap waar ze in liggen voor
de grootste verschillen. De ene salade presenteert zich wat exclusiever
dan de andere. Maar luxere ingrediënten die je zelf waarschijnlijk zou
gebruiken, zitten in vrijwel geen enkel bakje. Denk aan kappertjes, rode
ui, olijven en appel.
Een uitzondering is Marqt. Die gebruikt, naast een afwijkende sausbasis
van yoghurt, zowaar kappertjes en Dijonmosterd. Ook de hoeveelheid
tonijn is relatief royaal. Waar de gemiddelde salade zo’n 44% tonijn bevat,
zit er in deze 54%. Alleen de MSC Tonijnsalade van 1 de Beste, het huis-
merk van Dirk en DekaMarkt, bevat meer tonijn.
Lekkere salades
Ongeveer een derde van de producten bevat naast tonijn kabeljauw-
poeder. Volgens de fabrikanten zorgt dat voor een betere smaak. Maar
de drie lekkerste tonijnsalades hebben blijkbaar geen kabeljauwpoeder
nodig. Ze bevatten dit poeder niet en krijgen een smaakoordeel van 7,6.
Dat relatief hoge cijfer danken ze onder meer aan een natuurlijke, verse
smaak en een goede smeuïgheid. Al zijn er bijna geen onsmakelijke
tonijnsalades te koop, zo laat de tabel zien. De kolom ‘Smaakoordeel’
staat vol met voldoendes.
Weer is de tonijnsalade van Marqt het buitenbeentje, die heeft met een
3,8 duidelijk weinig fans. De opmerkingen van het smaakpanel liegen
er niet om. Hij is te zuur, smaakt chemisch en heeft een nare nasmaak.
Zo testen we
We lieten 18 tonijnsalades blind proeven door een smaakpanel
van 61 liefhebbers. Om de voedingswaarde te beoordelen,
keken we naar de hoeveelheid suiker en zout. De aanwezigheid
van het MSC-keurmerk bepaalt het duurzaamheidsoordeel
over de vis. Ten slotte telt de volledigheid van het etiket mee
voor het Testoordeel.

Tonijnsalade
n
te
en
um
ns
vis
l to g)
co
(30
id
n
el
g
nij
he
e
Sm 100
pe
Inh eel
Su ord
Ho rtie
Kc ore
am
g)
s
ty
d
rij
d(
r
ko
tsc
po
ee
or
pe
za
&
tp
r
ou
ike
aa
sto
ev
al/
rk
ur
ike
ut
ch
ijs
Me
Du
Zo
Te
Pr
Et
Ri
Weging voor Testoordeel 40% 17,5%17,5% 20% 5%
1 1 de Beste Salade tonijn €1,80 7,6 175 €1,03 7,6 8,2 6,5  8,5 103 45%
2 Bon Appetit Tonijnsalade €1,95 7,6 175 €1,11 7,6 8,2 6,5  8,5 103 45%
3 Albert Heijn Tonijnsalade €2,15 7,3 175 €1,23 7,6 8,0 5,5  5,0 95 45%
(doorzichtig deksel)
4 Albert Heijn Salades tonijn €2,00 7,3 150 €1,33 7,3 7,1 6,6  7,0 92 40%
5 Hoogvliet MSC Tonijnsalade €2,00 7,3 150 €1,33 7,2 7,9 6,5  5,0 98 47%
6 Plus MSC Tonijnsalade €2,35 7,3 150 €1,57 7,2 7,9 6,5  5,0 98 47%
7 Albert Heijn Tonijnsalade €1,35 7,1 250 €0,54 7,3 6,5 6,1  7,0 78 41%
(bedrukt deksel)
8 Jumbo Tonijnsalade €2,20 7,1 150 €1,47 6,7 7,7 5,5  9,0 98 41%
9 Albert Heijn Saladespecialiteit €2,50 7,1 150 €1,67 6,8 7,8 6,7  5,0 114 38%
tonijn
10 Jumbo Tonijnsalade lekker op €2,15 7,0 175 €1,23 6,3 7,5 6,3  9,0 92 42%
brood & toast
11 1 de Beste MSC Tonijnsalade €2,00 6,9 150 €1,33 6,9 6,6 6,5  5,0 68 59%
12 Lidl Chef Select & You Tonijn €1,80 6,7 175 €1,03 6,6 6,9 5,6  6,0 83 45%
saladespecialiteit
13 Johma Tonijnsalade €2,20 6,6 175 €1,26 7,4 8,6 5,8  5,0 106 45%
14 Merkloze tonijnsalade van Be €2,30 6,6 150 €1,53 6,6 9,8 6,1  6,0 107 47%
Food
15 Aldi Tonijnsalade €1,35 6,4 250 €0,54 6,7 7,7 5,8  8,0 117 39%
16 Marqt Tonijnsalade op yoghurt- €3,00 6,4 130 €2,31 3,8 9,5 7,2  7,5 78 54%
basis
17 Karaat Tonijnsalade €1,35 6,1 250 €0,54 6,9 6,1 5,8  6,0 69 42%
18 Merkloze tonijnsalade van Menken €1,35 6,1 250 €0,54 6,4 7,3 6,0  5,0 79 41%
Beste uit de Test Beste Koop • Hoogvliet en Plus zijn qua samenstelling identiek.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Lidl heeft tonijnsalades van het merk Chef Select & You en Chef
• De prijzen zijn van juni 2021. Select. Die laatste is net nieuw en niet getest.
• 1 de Beste Salade tonijn en Bon Appetit zijn qua samenstelling • 1 de Beste en Karaat zijn te koop bij Dirk en DekaMarkt, Bon Appetit
identiek. bij onder meer Hoogvliet, Marqt bij Ekoplaza, de merkloze tonijn
salades bij Jumbo.
Gezond beleg?
Ook qua voedingswaarde is tonijnsalade over het algemeen prima
broodbeleg. De mayonaisebasis zorgt voor vrij veel calorieën, maar die
komen vooral uit gezonde onverzadigde vetten. En de salades bevat-
ten weinig suiker, die kolom in de tabel is dus overwegend lichtgrijs.
Qua zoutgehalte doen ze het minder goed, al valt ook dat nog mee. Een

gemiddelde portie op een snee brood bevat 0,35 gram zout. Dat is minder
dan bij bijvoorbeeld eiersalade, vleeswaren en kaas. Maar het kan wel
behoorlijk optellen. Zeker met het brood erbij, dat ongeveer dezelfde
hoeveelheid zout bevat. Het advies is om niet meer dan 6 gram zout
per dag binnen te krijgen.
Vergeleken met onze test in 2013 zit er gemiddeld zo’n 18% minder suiker
en 6% minder zout in tonijnsalade. 6% minder in 8 jaar tijd, dat valt
een beetje tegen. Fabrikanten kunnen best nog zuiniger zijn met zout.
Zeker omdat er genoeg proevers zijn die opmerken dat de salades te
zout smaken.
+
1 de Beste Salade tonijn en Bon Appetit Tonijnsalade
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €1,80/€1,95
Deze twee salades hebben dezelfde samenstelling.
Ze zijn Beste uit de Test en ook het lekkerst. De smaak is in
balans, ze zijn smeuïg en hebben een mooie structuur.
Ook op de andere aspecten scoren ze bovengemiddeld.
Albert Heijn Tonijnsalade (met bedrukt deksel)

(Beste Koop)
Testoordeel: 7,1
Richtprijs: €1,35
De goedkoopste tonijnsalade van Albert Heijn. De proevers
merken dat er minder tonijn in zit dan gemiddeld, maar de
smaak is prima. Vooral de augurk komt goed naar voren.
Qua voedingswaarde en duurzaamheid is hij ook in orde.
Geen vette vis

Het advies is om elke week een portie (100 gram) vette vis te eten. Daar
draagt tonijnsalade nauwelijks aan bij. In een portie van 30 gram van
deze salade zit namelijk gemiddeld slechts zo’n 13 gram vis. B
ovendien

is tonijn met nog geen 1% vet een magere vissoort. Vette vis bevat ten
minste 5% vet. Het goede nieuws is dat tonijn wel veel eiwit bevat.
Tonijnsalade is dus best een goede bron van eiwit.
Transparant over tonijn

Fabrikanten moeten op het etiket het percentage tonijn vermelden. Maar
dat gaat niet altijd goed. Johma en Aldi geven een totaal percentage
van tonijn, waarbij ook andere ingrediënten als water en zout zijn mee
gerekend. Als we navragen hoe dat zit, blijkt gelukkig wel dat meer dan
95% tonijn is. Aldi komt binnenkort met een vernieuwde tonijnsalade
en belooft ook het etiket te verbeteren. Johma zegt dat helaas niet toe,
alleen ‘opnieuw de afweging te maken’.
Om een bewuste keuze te kunnen maken, heb je ook informatie nodig
over de soort vis, het vangstgebied en de vangstmethode. Die gegevens
ontbreken vaak. Dat leidt tot een aftrek op de etiketscore. Veel fabrikan-
ten geven aan dat er te weinig ruimte voor is op het etiket. Toch lukt
het Lidl en Jumbo wel, terwijl die bakjes niet groter zijn dan gemiddeld.
We vroegen ook de andere fabrikanten om deze informatie. Alleen Be
Food weigert, de fabrikant achter een van de merkloze tonijnsalades
van Jumbo.
Recept voor verse tonijnsalade
Ingrediënten (2 personen):
1 blikje MSC-tonijn (uitgelekt) • 2 el mayonaise • 2 el magere
kwark • 1 tomaat • ½ kleine appel • ½ kleine rode ui • ½ augurk
• zwarte peper • verse kruiden (bijvoorbeeld bieslook en dille)
Snijd de appel, tomaat, rode ui en augurk in kleine stukjes.

Hak de kruiden fijn. Meng vervolgens alle ingrediënten tot een
salade. Voeg eventueel wat kappertjes of stukjes olijf toe. Liefst
zo min mogelijk, want die zijn behoorlijk zout. Beleg volkoren-
brood met de salade.

Visvangst
De tonijn is in alle salades van de soort Katsuwonus pelamis en wordt
vaak in de Indische Oceaan gevangen. Deze tonijn wordt ook wel
skipjack, gestreepte tonijn of echte bonito genoemd. Dit is de meest
gevangen tonijnsoort. Ook tonijn in blik is nagenoeg altijd skipjack. Dat
is gunstig, want skipjack wordt niet overbevist. Daarnaast herstelt de
populatie van deze soort zich snel. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld
de bedreigde blauwvintonijn die vaak in Japan op het menu staat.
De vissen worden in de meeste gevallen gevangen met ringzegens.
Dat zijn grote netten die als een diepe ring om de school tonijn heen
worden uitgezet, waarna de onderkant wordt gesloten. Zulke netten
brengen geen schade toe aan de zeebodem, omdat ze niet zo laag rei-
ken. De bijvangst – de vissen en andere dieren die onbedoeld worden
meegevangen – kan weinig of veel zijn. Dat hangt er vooral van af of
er lokvlotten worden gebruikt. Dat zijn drijvende voorwerpen die naast
tonijn ook andere soorten vis aantrekken. Van alle fabrikanten geeft
alleen die van de tonijnsalade van Karaat aan geen lokvlotten te gebrui-
ken. De andere noemen lokvlotten niet specifiek.
MSC-keurmerk
Reguliere visserij kan dus best duurzaam zijn, afhankelijk van wat,
waar en hoe er wordt gevist. Het probleem is dat je dit niet altijd kunt
controleren, omdat de benodigde informatie vaak ontbreekt. Door het
kiezen van producten met het MSC-keurmerk weet je zeker dat de visser
rekening houdt met duurzaamheid. Gecertificeerde visserijen moeten
onder meer aantonen welke soort vis ze vangen, dat ze in een gebied
niet overbevissen en dat hun vangstmethode zo min mogelijk impact
heeft op het zeeleven. Een MSC-tonijn is bovendien van de vangst tot
in de supermarkt te traceren en elke stap wordt onafhankelijk gecon-
troleerd.
In de tabel is het MSC-keurmerk daarom goed voor vier bolletjes. Opval-
lend is dat Johma, toch een A-merk, geen MSC-vis gebruikt. We vroe-
gen waarom. ‘We bekijken de mogelijkheden’, was het nietszeggende
antwoord.
Waar het MSC-keurmerk geen rekening mee houdt, is de CO2-uitstoot
bij het vervoeren van de gevangen tonijn naar Nederland. Ook kijkt
het keurmerk niet naar dierenwelzijn, zoals de manier waarop v issen

worden gedood. Het keurmerk omvat dus niet alles, maar is op dit
moment wel het beste keurmerk voor wilde vis.
In tonijnsalade zit niet alleen vis, maar ook eigeel als onderdeel van
de mayonaisebasis. Het eigeel komt in de meeste salades van vrije-
uitloopkippen. Die kunnen in de buitenlucht lopen. Scharrelkippen
hebben die mogelijkheid niet. De tonijnsalades van Aldi, Johma, Jumbo
en Menken bevatten eieren van scharrelkippen. Marqt gebruikt als enige
biologisch ei. Biologische kippen hebben meer leefruimte dan schar-
rel- of vrije-uitloopkippen.
De goede kant op
Al met al is tonijnsalade gezonder en duurzamer dan in 2013. Toen was
MSC geen onderwerp en was scharrelei nog de norm. Dat gaat de goede
kant op. Nu moeten de achterblijvers nog een tandje bijzetten.
Kijk op consumentenbond.nl/duurzamevis voor meer informatie over

duurzame vis en op consumentenbond.nl/voedingstests voor meer
geteste voedingsmiddelen.
Vitamine D-supplementen
In de donkere maanden van het jaar neemt het risico op een tekort aan
vitamine D toe. In de lente en zomer is 15 tot 30 minuten met je gezicht
en handen in de zon al genoeg voor een flinke hoeveelheid vitamine D.
Vaak kom je daar ook de winter wel mee door. Maar grote groepen
Nederlanders (zie kader) komen niet aan de 10 microgram vitamine D
per dag die de Gezondheidsraad aanbeveelt. Laat staan aan de 20 micro
gram die voor 70-plussers wordt aangeraden. Dat kan allerlei oorzaken
hebben. Je komt bijvoorbeeld te weinig buiten, hebt een donkere huids-
kleur of bent al wat ouder.
Naast zonlicht is voeding een bron van vitamine D. Maar eigenlijk zet
alleen vette vis, zoals zalm en makreel, zoden aan de dijk. Ook in vlees,
eieren, halvarine en margarine zit vitamine D, maar dat zijn hele kleine

hoeveelheden. Vaak is er dus een aanvulling nodig in de vorm van
supplementen. Niet gek dat fabrikanten hier brood in zien. Een korte
zoektocht leverde ruim 100 verschillende potjes met vitamine D voor
volwassenen op. Daarvan selecteerden wij er 58 die goed verkrijgbaar
zijn.
Meer lezen
Op zoek naar meer informatie over gezond leven?
In de Gezondgids staan kritische artikelen over onder meer
voeding, beweging en zelfzorg. Lees enkele gratis artikelen
op gezondgids.nl/kennismaken.
Veel te veel
Vorig jaar onderzochten we multivitamines voor 50-plussers. Bij 70%
bleek de vitamine D-dosering niet overeen te komen met de aanbevo-
len hoeveelheid. Helaas is dit bij de vitamine D-supplementen die we
onderzochten niet veel beter. Slechts 21 doorstaan de toets. Een enkele
bevat te weinig vitamine D. Ook zijn er 2 met een onlogisch advies van
15 microgram per dag. Een hoeveelheid die voor geen enkele doelgroep
wordt aanbevolen. Maar het merendeel van de fabrikanten stopt (veel) te
veel vitamine D in de pillen of adviseert een te hoge dosis. Bij de Vitamin
D3 4000IU van Solgar Vitamins is dat advies zelfs 100 microgram per
dag. Een dosis die volgens de Warenwet niet is toegestaan. Daarin staat
dat een producent maximaal 75 microgram vitamine D per dag mag
adviseren. Nog steeds een hoeveelheid die niemand nodig heeft, want
meer slikken dan aanbevolen levert geen extra gezondheidswinst op.
Fabrikanten die een hogere dosis adviseren, doen dat onder meer omdat
in andere landen een hogere dosis wordt geadviseerd. Meer vitamine
D is toch niet schadelijk. Bovendien hoeven ze zo het product niet per
land aan te passen.
Even goed
Ook de prijzen van de vitamines verschillen flink. Zo kost het huismerk
van Kruidvat (10 mcg vitamine D) €0,01 per dag, terwijl je voor dezelfde

Vitamine D
)
cg
(m
g
ag
rin
ing
rd
m
se
or
do
pe
er
sv
ag
os
pe
en
ing
ld
rd
ol
ty
ien
ee
ev
pe
&
rd
nb
rk
ed
ijs
Oo
Me
Aa
To
Pr
1 Kruidvat 10 mcg botten en tanden €0,01 K 10 goed
2 Kruidvat 20 mcg botten en tanden €0,01 K 20 goed (70+)
3 Dagravit 10 mcg €0,06 P 10 goed
4 A. Vogel 10 mcg €0,07 T 10 goed
5 DA Premium druppels €0,08-€0,15 D 10-20 goed
6 Davitamon olie volwassenen €0,08-€0,17 D 10-20 goed
7 Davitamon 1 per week volwassenen €0,09 T 10 goed
8 Davitamon volwassenen €0,10 ST 10 goed
9 Divisun 400 €0,10-€0,20 K 10-20 goed
10 SupraD Forte 20 mcg €0,11 PC 20 goed (70+)
11 Flinndal forte 20 mcg €0,25 C 20 goed (70+)
12 SupraD €0,14-€0,27 PC 10-20 goed
13 Etos 10 mcg €0,01 T 10 goed
14 Hema Bewegen botten & spieren €0,01 T 10 goed
15 Now druppels €0,02 D 10 goed
16 Kruidvat vegan €0,05 K 20 goed (70+)
17 Holland & Barrett 10mcg €0,11-€0,22 T 10-20 goed
18 Leefvitaal 20 mcg €0,12 K 20 goed (70+)
19 Swisse hoog gedoseerd 20 mcg €0,13 C 20 goed (70+)
20 Purasana Clean & Green €0,38 T 20 goed (70+)
21 Flinndal 10 mcg €0,21-€0,43 T 10-20 goed
22 Nature's Garden €0,02-€0,06 D 10-25 10: goed, 25: te veel
23 Bonusan 7,5 mcg €0,02-€0,03 D 7,5-15 7,5: te weinig, 15: te veel/te weinig*
24 Royal Green €0,14 T 7,5 te weinig
25 Plantina Essentials 600IE €0,11 T 15 te veel/te weinig*
26 Vitals 600 IE €0,14 C 15 te veel/te weinig
27 Holland & Barrett 25mcg Orale spray €0,02 S 25 te veel
28 Orthica D-25 oliedruppels 25 mcg €0,02 D 25 te veel
29 Etos olie 25 mcg €0,04 D 25 te veel
30 Lucovitaal 25 mcg €0,04 C 25 te veel
31 Metagenics liquid 200 IU of 5 mcg/drop €0,04 D 25 te veel
32 Body&Fit 1000IU €0,06 C 25 te veel
33 Hema senior spieren €0,06 T 25 te veel
34 Physalis forte Cholecalciferol 25 mcg €0,06 C 25 te veel
35 Best Choice 1000 €0,08 S 25 te veel
36 Golden naturals 25 mcg €0,09 G 25 te veel
37 Pharma Nord Bio €0,09 C 25 te veel

)
cg
(m
g
ag
rin
ing
rd
rm
se
do
pe
vo
er
ag
os
s
pe
en
ing
ld
rd
ol
ty
ien
ee
ev
pe
&
rd
nb
rk
ed
ijs
Oo
Me
Aa
To
Pr
38 Orthica D-25 25 mcg €0,10 T 25 te veel
39 Vitalize basis 25 mcg €0,10 C 25 te veel
40 Vitals Druppels €0,10 D 25 te veel
41 Vitortho 1000IE €0,12-€0,37 G 25-75 te veel
42 Metagenics 1000IU €0,13 K 25 te veel
43 Fytostar 1000 IE €0,14 K 25 te veel
44 Vitals 1000IE €0,14 C 25 te veel
45 Solgar Vitamins 1000IU €0,15 G 25 te veel
46 Holland & Barrett 25mcg €0,17 T 25 te veel
47 PlantaVital plantaardig €0,37-€0,55 K 40-60 te veel
48 Etos 50 mcg €0,02 K 50 te veel
49 Kruidvat 50 mcg botten en tanden €0,02 K 50 te veel
51 Solgar Vitamins Liquid 2500 IU (62.5µg) €0,17 D 62,5 te veel
52 Vitortho 3000IE €0,16 G 75 te veel
53 Vitals 3000 IE €0,18 C 75 te veel
55 Vitaminstore super D3 extra sterk €0,27 G 75 te veel
56 Bonusan 75 mcg €0,33 G 75 te veel
57 Virtuoos D3-3000IU €0,37 C 75 te veel
58 Solgar Vitamins 4000IU €0,40 C 100 te veel
• De prijzen zijn van augustus 2020. is gesorteerd op prijs per dag.

• Prijs per dagdosering: de laagst gevonden prijs voor de kleinste • Alleen bij de vitamines 1 t/m 12 is de etiketinformatie volledig: er
verpakking. Grotere verpakkingen kunnen voordeel opleveren. staat duidelijk op voor wie welke hoeveelheid wordt geadviseerd.
• De volgorde in de tabel is in eerste instantie gebaseerd op de • Toedieningsvorm: K = kauwtablet, P = parel, T = tablet, D = druppel,
aanbevolen dagdosering. Vervolgens op de volledigheid van de ST = smelttablet, PC = parelcapsule, S = spray, G = softgel.
etiketinformatie. Zijn de beoordelingen op die aspecten gelijk, dan • Oordeel dosering: * 15 mcg is te veel voor 70– en te weinig voor 70+.
hoeveelheid vitamine D van Flinndal vitamine D 10 mcg €0,21 per dag

kwijt bent. Maar vitamine D is vitamine D. Een goedkoop huismerk is
dus net zo goed als een duur A-merk.
Toch zijn er wel verschillen tussen de producten, waardoor je misschien
toch bij een bepaald potje uitkomt. Zo zijn er diverse toedienings
vormen. Vitamine D is te krijgen in capsules, sprays, druppels, kauw-
tabletten en gewone pillen. Apotheker Nuhoda Aldarij, werkzaam bij het
Geneesmiddel Informatie Centrum (GIC): ‘Bij alle toedieningsvormen

blijkt dat v itamine D goed, gemakkelijk en snel opgenomen wordt in
de dunne darm. De keuze voor een product hangt dus vooral van per-
soonlijke voorkeuren af. Zoals de hoeveelheid vitamine D die erin zit,
het gebruiksgemak en de kosten.’ Zo kan het zijn dat iemand liever een
kauwtablet heeft dan een flinke pil doorslikt. Of liever wekelijks een tablet
inneemt in plaats van dagelijks druppels te moeten tellen.
Ook is er nog wel een verschil tussen vitamine D2 en D3. D3 is de effec-
tiefste variant en zit ook in de meeste supplementen. De supplementen
uit onze test bevatten allemaal de D3-variant.
Tot slot zijn niet alle supplementen geschikt voor vegetariërs, omdat er
voor de gelatine vaak rund of vis wordt gebruikt. En heb je een allergie,
bestudeer dan ook de ingrediëntenlijst. In de olie van Davitamon is
pinda verwerkt en in het tablet van Divisun zit lactose. Genoeg om op
te letten dus.
Dit heb je dagelijks extra nodig

 Is je kind jonger dan 4 jaar? 10 mcg
 Heb je een donkere (getinte) huidskleur? 10 mcg
 Kom je niet veel in de zon of is je huid bedekt? 10 mcg
 Ben je zwanger? 10 mcg
 Ben je vrouw en tussen de 50 en 70 jaar? 10 mcg
 Ben je ouder dan 70 jaar? 20 mcg
Ernstig tekort
Een ding is zeker: we kunnen niet zonder vitamine D. De vitamine
zorgt ervoor dat calcium uit voeding wordt opgenomen. En dat heeft
weer invloed op de groei en stevigheid van onze botten en tanden.
Vitamine D is ook belangrijk voor de spieren en speelt een rol bij een
goede werking van het immuunsysteem. Er zijn aanwijzingen dat als
je een vitamine D-tekort hebt, supplementen de kans op verkoudheid
en luchtweginfecties verminderen. Maar waterdicht bewijs hiervoor
is er nog niet.
Een tekort aan vitamine D kan ook gezondheidsproblemen veroorzaken.
De belangrijkste symptomen bij volwassenen zijn boten spierpijn in

de bovenbenen en heupen, moeilijker kunnen opstaan en botten die
makkelijk breken. Ook vermoeidheid, lusteloosheid en depressieve ge-
voelens worden vaak gekoppeld aan een vitamine D-tekort, maar hier
is nog onvoldoende bewijs voor. Vermoed je een vitamine D-tekort,
laat dan via de huisarts je bloed onderzoeken. Is het tekort ernstig, dan
kan een ‘oplaaddosering’ helpen. Vaak is dit 250 microgram per dag
voor 10 dagen of 625 microgram per week voor 6 tot 8 weken. Onder
de zonnebank of in de zon gaan liggen bakken is geen goed idee als je
een vitamine D-tekort wilt aanvullen. Het risico op huidkanker weegt
niet op tegen de hoeveelheid vitamine D die je dan aanmaakt.
Etiketten
Fabrikanten zetten graag allerlei kreten over het immuunsysteem, botten
en tanden op hun verpakkingen. Maar op de meeste potjes ontbreekt de
informatie over wie welke hoeveelheid vitamine D nodig heeft (zie de
tabel). Vaak blijft het bij de verplichte waarschuwing ‘niet geschikt voor
kinderen tot en met 10 jaar’ op producten met meer dan 20 microgram.
Of er staat ‘geschikt voor volwassenen’ op. Hema doet wel een poging
bij de Hema Vitamine D3 senior spieren, maar heeft het over 20 mcg
voor 60-plussers. Die hoeveelheid geldt pas vanaf je 70e (zie kader). En
vervolgens stopt Hema ook nog 5 mcg extra in die tabletten. A. Vogel,
DA, Dagravit, Davitamon, Divisun en SupraD geven op al hun producten
wel netjes een overzicht van wie wat nodig heeft.
Ten slotte gebruiken de fabrikanten verschillende eenheden om de hoe-
veelheid vitamine D uit te drukken. Dat maakt het ook niet makkelijker
om het juiste potje te vinden. Microgram wordt meestal weergegeven
met de afkorting µg of mcg. En soms staat het gehalte vitamine D aan-
gegeven in IE (Internationale Eenheid) of IU (International Unit). Hierbij
staat 400 IE gelijk aan 10 mcg. Meer dan 800 IE heeft niemand nodig.
Overigens is een hogere dosering vitamine D niet zo snel schadelijk.
Voor volwassenen geldt dat pas bij 100 microgram per dag er te veel
kalk in het lichaam kan komen. Daardoor kan schade ontstaan aan hart,
bloedvaten en nieren. Maar waarom zou je meer innemen en betalen
dan nodig?
Kijk voor meer informatie op consumentenbond.nl/vitamine-d.

Wegwerpluiers
Vaak testen we producten in gespecialiseerde laboratoria volgens vaste

protocollen. Maar daarmee kun je soms minder goed het gebruik in de
dagelijkse praktijk benaderen. Dat speelt zeker bij luiers. Van baby tot peu-
ter, kleintjes dragen vrijwel de hele dag een luier waarmee ze ook kruipen
en lopen. En ze moeten meerdere keren per dag verschoond worden.
Dat vraagt nogal wat van luiers en is niet makkelijk na te bootsen in een
laboratorium. We hebben er dan ook voor gekozen om de luiers door
echte gebruikers te laten testen. Via een oproep vonden we 165 ouders
bereid om met hun kleintje een maand lang allerlei luiers te proberen.
Zo testen we
Op basis van marktonderzoek selecteerden we 15 populaire
luiersoorten in maat 4, dat is de meest gangbare maat.
Vervolgens kreeg iedere deelnemer een selectie van 5 soorten
luiers en 42 exemplaren per soort. Om de eigen voorkeur zo
min mogelijk een rol te laten spelen, zat het merk dat ze zelf het
meest gebruikten er niet bij. Via een online vragenlijst gaven de
ouders een totaaloordeel per luier. Ook gaven ze cijfers voor de
deelaspecten absorptie, doorlekken, luieruitslag bij het kind,
draagcomfort en gebruiksgemak.
Geen onvoldoendes
Uiteindelijk hebben we de bevindingen van 150 thuistesters kunnen
gebruiken. Sommige deelnemers waren namelijk tussentijds afgehaakt
omdat hun kind geen luiers meer nodig had.
Conclusie? Er zijn geen slechte wegwerpluiers. Ze krijgen allemaal
gemiddeld ruime voldoendes, al is er wel verschil in kwaliteit. Zo komt
Pampers goed uit de bus. De 3 soorten luiers van dit merk vormen de
top-3, met de Baby-dry bovenaan. De luiers van Kruidvat staan op de
vierde plek en doen er weinig voor onder, maar de prijs per luier is wel

Wegwerpluiers
rm
a svo
s
er
lie em pa
lui
so g el
Ab itsla rde
Mi iksg t en
te
k
Aa eur k
uik
r
br pak
me
o
al ers
r
sto er
br fo
ier so
ak
pe
el
aa n
br
i
Aa test
r lu
Dr ekke
Ge com
Ge er
Lu iker
de
rp
Do ptie
ty
ge
p
or
uk
pe
pe
&
al
al
u
u
u
g
r
l
rk
or
nt
nt
nt
ijs
ijs
Me
Aa
Te
Pr
Pr
1 Pampers Baby-dry 4 €0,33 8,2 €11,99 36 7,8 9,3 8,1 8,5 8,2 8,3 51 1662
2 Pampers Premium protection 4 €0,39 8,1 €9,39 24 8,1 7,9 8,3 8,6 8,3 8,3 48 1620
3 Pampers Pure protection 4 €0,50 8,0 €9,49 19 7,9 8,0 8,1 8,3 8,0 8,0 50 1639
4 Kruidvat Maxi 4 €0,17 7,8 €9,99 58 7,7 7,7 7,7 8,4 8,0 8,1  43 1410
5 Huggies Ultra comfort 4 €0,36 7,6 €17,80 50 7,6 7,2 7,9 8,4 7,6 7,6 51 1769
6 Eco by Naty 4 €0,40 7,5 €10,49 26 7,3 7,9 7,6 8,0 7,3 7,3 48 1573
7 Muumi Baby 4 €0,43 7,5 €20,00 46 7,4 7,6 7,8 8,4 7,5 7,2  48 1623
8 Bambo Nature Maxi 4 €0,32 7,4 €18,99 60 7,5 7,1 7,5 7,3 7,8 7,6  50 1667
9 Zwitsal Maxi 4 €0,32 7,4 €19,99 62 7,5 6,8 7,4 7,6 7,7 7,9 45 1538
10 Trekpleister Maxi 4 €0,18 7,2 €9,99 56 7,0 7,3 7,2 7,7 7,4 7,9 50 1643
11 Etos Woezel & Pip Maxi 4 €0,21 7,2 €6,99 34 7,2 7,1 7,2 7,1 7,4 7,6  44 1438
12 Bonbébé Maxi 8-16 kg €0,14 7,1 €5,45 40 7,2 6,1 7,5 8,3 7,4 7,6  51 1592
13 AH Beregoede luiers 4 €0,13 7,0 €6,39 50 7,1 6,5 7,4 7,0 7,0 7,3  49 1573
14 Jumbo Maxi 4 €0,13 6,9 €4,95 38 6,9 6,2 6,8 7,6 7,2 7,6  47 1473
15 Lupilu (Lidl) Soft & dry maxi 4 €0,13 6,4 €6,39 50 6,4 6,3 6,4 6,4 6,5 6,8 53 1705
Beste uit de Test Beste Koop Milieukeurwijzer van Milieu Centraal aan zeker 3 van de 5 milieu-
7,5 en hoger 5,4 en lager punten voldoet.
• De prijzen zijn van september 2020, de richtprijs per luier is • Aantal testers: per soort luier.
gebaseerd op de prijs van de grootste normale verpakking die • Aantal gebruikte luiers: in totaal door de deelnemers.
breed verkrijgbaar is. • Pampers Premium protection en de Etos- en Jumbo-luiers zijn eind
• Bij Milieukeurmerk gaat het om een keurmerk dat volgens de 2020 gewijzigd en Pampers heeft de naam Pure protection veran-
derd in Harmonie.
een stuk lager. Opvallend is dat de goedkoopste luiers onderaan staan.

Het zijn alle drie huismerken: Lupilu (Lidl), Jumbo en Albert Heijn. Toch
is de kwaliteit acceptabel volgens onze thuistesters.
Duidelijk wordt ook dat geen enkele luier geschikt is voor elk kind. Bij
iedere soort luier was er altijd minstens één deelnemer die een onvol-
doende gaf. Het kan dus even zoeken zijn om de ideale luier voor je
kleintje te vinden.
Groen en veilig
Er zitten ook diverse ‘groene’ luiers in de test, zoals Bambo Nature.
Dit soort luiers claimt een milieubewustere keuze te zijn, door alleen

natuurlijke materialen te gebruiken. In onze test van wegwerpluiers
in 2017 scoorde dit merk niet zo goed. Maar het Testoordeel is nu een
7,4. Vooral op de aspecten absorptie en doorlekken zijn deze luiers een
stuk vooruitgegaan.
Bij de test in 2017 merkten meerdere lezers op dat we niet hadden
gekeken naar de aanwezigheid van schadelijke stoffen. Daar hebben
we van geleerd. De luiers zijn nu onderzocht op de aanwezigheid van
onder meer formaldehyde, pesticiden en ftalaten (weekmakers voor
plastic). Gelukkig heeft ons testlaboratorium deze stoffen bij geen enkele
luier aangetoond.
+
Pampers Baby-dry 4 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,2
Richtprijs per luier: €0,33
Deze luiers scoren het hoogst op het uitblijven van luieruitslag:
bij slechts 4 van de 51 testers kreeg het kind daar last van. Ook
op de andere testaspecten, zoals absorptie en gebruiksgemak,
behoren deze luiers tot de beste.
Kruidvat Maxi 4 (Beste Koop)

Testoordeel: 7,8
Richtprijs per luier: €0,17
De Kruidvat-luiers doen weinig onder voor de Beste uit de Test.
Maar ze zijn bijna de helft goedkoper. Vooral op draagcomfort
en pasvorm, gebruiksgemak en het uitblijven van doorlekken
gooien deze luiers hoge ogen.
Wasbare luiers
Een milieubewuster en goedkoper alternatief voor wegwerpluiers zijn
wasbare luiers. Milieu Centraal berekende dat die 44% minder afval
opleveren gedurende de hele luierperiode. En al is de eerste investering
wel fors, uiteindelijk ben je toch een paar honderd euro goedkoper uit
dan met wegwerpluiers. Omdat er veel soorten en merken wasbare

luiers zijn, hebben we ze niet meegenomen in onze test. Wel hebben
we 874 gebruikers ervan ondervraagd. Ze zijn vrijwel allemaal erg
enthousiast en geven gemiddeld een 8,6 aan de wasbare luier. Het
kan in het begin wel even wennen zijn. Daarom geven velen de tip
om eerst een luierpakket te huren, zodat je het zonder hoge kosten
kunt proberen.
Meer informatie over luiers, zoals kooptips voor wegwerp- en wasbare

luiers staat op consumentenbond.nl/luiers.
Zonnebrandmiddelen
Laten we beginnen met wat een zonnebrandmiddel moet doen: je

beschermen tegen de negatieve invloed van de zon. Want hoe fijn de
zon ook is, hij kan wel schade aanrichten. We noemen de producten
in de volksmond zonnebrandmiddel, dus dat doen wij in dit artikel
voor het gemak ook. Al is anti-zonnebrandmiddel natuurlijk correcter.
Een verbrande huid is nog een van de minst erge effecten van de zon.
Onbeschermde blootstelling zorgt ook voor huidveroudering. En op
termijn zelfs voor huidkanker.
Gelukkig is er geen twijfel of een zonnebrandmiddel helpt. Met een
goed product, dat je regelmatig opbrengt, kun je veel negatieve effec-
ten van de zon tegengaan. Maar wat is een goed product? Dat is nog
niet zo makkelijk te bepalen bij de drogist. Het lijkt zo simpel, met dat
ene getalletje: de Sun Protection Factor (SPF). Maar dat getal zegt zeker
niet alles. De factor is kort gezegd een vermenigvuldiging van de tijd
waarin je onbeschermd zou verbranden. Dus verbrand je zonder iets te
smeren na 10 minuten, dan zou je met factor 30 pas na 30 x 10 = 300
minuten verbranden. Maar 300 minuten is 5 uur. Als je onbeschermd
na 10 minuten verbrandt, dan moet je toch wel vaker smeren dan eens
in de 5 uur? Inderdaad, een belangrijke toevoeging is: die 5 uur is de
verbrandtijd, niet de smeerfrequentie. Je moet het middel regelmatig
opnieuw opbrengen. Minstens om de 2 uur.

Zo testen we
We testen zonnebrandcrèmes en sprays voor volwassenen
(SPF 30) en kinderen (SPF 50 of 50+). We bepalen de werkelijke
SPF (de bescherming tegen uv B-straling), de bescherming
tegen uv A-straling, en of de bescherming voldoet aan de eisen.
Daarnaast hebben we aandacht voor het gebruiksgemak en de
aanwezigheid van schadelijke ingrediënten voor je gezondheid
en het milieu.
Huidtype en zonkracht
Hoe weet je hoe snel je normaal gesproken zou verbranden? Dat is voor
iedereen anders, en weer afhankelijk van twee andere getallen: je huid-
type en de zonkracht. Je huidtype (I tot VI) loopt van ‘bleek, verbrandt
snel en wordt nooit bruin’ naar ‘donker, verbrandt nooit en wordt snel
bruin’. Op consumentenbond.nl/veilig-zonnen kun je opzoeken welk
huidtype je hebt.
De zonkracht of uv-index is een maat voor de hoeveelheid uv-straling
die de aarde bereikt op een bepaald moment en een bepaalde plek. Bij
een uv-index van 1 of 2 heb je geen bescherming nodig, maar bij 6 of 7
verbrand je vaak al binnen een kwartier. In Nederland zijn er uitschieters
naar 8, maar in andere landen is 9, 10 of zelfs hoger gangbaar. Daarbij
verbrand je razendsnel.
Het KNMI publiceert op zijn website de zonkrachtverwachting voor
Nederland. In vakantielanden is die soms moeilijker te vinden. De zon-
kracht wordt onder meer bepaald door de tijd van het jaar, de stand van
de zon en de hoeveelheid bewolking. Ook de invloed van de ozonlaag
en de atmosfeer spelen een belangrijke rol. Hoog in de bergen kan de
zonkracht bijvoorbeeld oplopen tot extreme waarden.
Soorten straling
De juiste SPF is dus afhankelijk van hoe snel je verbrandt. Maar er mist nog
een belangrijk onderdeel. De SPF gaat namelijk alleen over de bescherming
tegen uv B-zonnestralen. En niet over bescherming tegen uv A, die andere,
veel prominentere, soort ultraviolette zonnestralen. De uv B-straling zorgt
voor je bruine tintje, maar ook voor de aanmaak van vitamine D.

Zonnebrandmiddelen
tio tics
ing
f lo plas
Et co ak
ml
Sp mi ol
Vr an a fum
rm
n
ra cro
lie em
an oh
g
00
he
pe
sc el
SP min
ike re
ij v ar
ij v lc
Mi sg
Be de
r1
sc
ty
Vr an p
uik
r
be
or
yo
pe
d
he
us
&
ou
Vr t
sto
rk
A-
br
ij v
ijs
Inh
Me
Ge
uv
Te
Pr
SPF 30
1 Trekpleister Sunmilk €7,70 7,2 7,3 30 100% 7,9 4,5 8,3 lotion 200 ml
2 Kruidvat Solait Sunmilk €5,00 7,2 7,3 30 100% 7,9 4,5 8,3 lotion 200 ml
3 Dr. Jetske Ultee Suncover €6,40 7,2 7,3 30 83% 6,7 7,9 7,0   lotion 250 ml
4 Kruidvat Solait Sunspray €4,35 7,1 7,2 30 71% 7,7 5,1 7,8 spray 200 ml
5 Trekpleister Sunspray €4,35 7,1 7,2 30 71% 7,7 5,1 7,8 spray 200 ml
6 Aptonia (Decathlon) Zonne- €6,00 7,1 7,3 30 83% 6,8 6,8 6,4  spray 150 ml
spray voor sporters
7 Garnier Ambre Solaire €9,00 7,1 7,3 30 83% 7,4 5,6 7,4  lotion 200 ml
Beschermende zonnemelk
8 Garnier Ambre Solaire €9,75 7,1 6,9 30 45% 8,2 7,1 7,9 lotion 200 ml
Eco-designed zonnemelk
9 Nivea Protect & dry touch €10,00 7,1 7,1 30 63% 8,1 5,3 7,6 spray 200 ml
10 Garnier Ambre Solaire Clear €10,10 7,1 7,0 30 56% 7,7 5,8 8,1 spray 200 ml
protect refresh
11 Riemann P20 Spray €22,50 7,1 7,3 30 100% 6,7 5,9 8,0  spray 100 ml
12 Garnier Ambre Solaire Dry €10,50 7,0 7,3 30 83% 8,3 2,1 8,8  spray 200 ml
protect spray
13 Zenova Suncare (Action) €1,85 6,9 6,8 30 40% 7,7 6,7 6,6   spray 200 ml
Zonnespray
14 Naïf Sunscreen body €22,00 6,9 6,9 30 43% 6,4 7,8 8,0   lotion 100 ml
15 Rituals Sun protection €9,25 6,8 7,0 30 56% 6,9 4,1 8,2 spray 200 ml
milky spray
16 Louis Widmer Sun gel €19,50 6,8 7,0 30 56% 7,1 5,1 5,9   lotion 100 ml
17 Lancaster Sun beauty nude €18,65 6,6 6,6 30 37% 7,7 4,8 6,6  spray 150 ml
skin sensation
SPF 50/50+
1 Kruidvat Solait Kids €2,80 7,2 7,3 50+ 91% 7,0 6,3 8,0   spray 250 ml
sunspray
2 Trekpleister Kids sunspray €3,50 7,2 7,3 50+ 91% 7,0 6,3 8,0   spray 250 ml
3 Etos Sensitive sun spray kids €5,00 7,2 7,2 50+ 67% 7,5 6,7 9,4    spray 200 ml
4 Zenova suncare (Action) €1,90 7,1 7,1 50 59% 7,1 7,2 6,8    lotion 200 ml
Sunmilk sensitive
5 Vision Baby & young kids €20,00 7,0 7,2 50+ 71% 6,0 6,9 8,6   lotion 120 ml
6 Nivea Kids Sensitive Protect €8,40 6,6 6,5 50+ 36% 7,1 6,3 7,6  spray 300 ml
& Play
7 Zwitsal Zonnecreme 0% €15,30 3,2 2,3 50+ 28% 7,0 6,3 8,0  lotion 75 ml
parfum
8 Zwitsal Kids zonnespray €9,40 2,8 1,6 50+ 36% 8,2 6,9 7,3 spray 200 ml
Beste uit de Test Beste Koop hebben we in deze test nog niet alle nieuwe producten kunnen
7,5 en hoger 5,4 en lager meenemen. Op onze site staan de actuele testresultaten.
• De prijzen zijn van april 2021. • De producten van Kruidvat en Trekpleister zijn gelijk.
• Zonnebrandmiddel verschijnt pas in het voorjaar in de winkel, dus • De aanwezigheid van microplastics hebben we bepaald met behulp
van de Beat the microbead-app van de Plastic Soup Foundation.

Maar uv B is ook de boosdoener als het gaat om verbranden en sommige
vormen van huidkanker. Daarentegen zorgt uv A voor huidveroudering,
zonneallergie en op termijn voor melanoom, de dodelijkste vorm van
huidkanker. Inmiddels is dat een van de meestvoorkomende vormen
van kanker.
Lange tijd werd gedacht dat alleen uv B-straling écht schadelijk is, en
de SPF stamt nog uit die tijd. Maar sinds de jaren 90 is duidelijk dat ook
uv A-straling negatieve effecten heeft. Dus het ligt voor de hand dat
zonnebrandmiddelen ook daartegen beschermen. En dat moet ook,
wettelijk: de bescherming tegen uv A-stralen moet ten minste een derde
zijn van de bescherming tegen uv B-stralen. Dus een product met factor
30 (voor uv B) moet minstens een factor 10 voor uv A hebben.
Helaas is het niet vanzelfsprekend dat een zonnebrandmiddel dat veel
uv B tegenhoudt, ook veel uv A tegenhoudt. Hoe verschillend de stralen
zijn, blijkt wel uit het feit dat uv A door glas gaat en uv B niet. Stofjes in
zonnebrandmiddelen die werken tegen de ene straling, werken ook niet
per se tegen de andere.
Hoelang houdbaar?
In onze recente enquête over zonnebrandmiddelen was ook
ruimte voor vragen van de panelleden. Met stip op nummer 1:
hoelang is het product houdbaar? We hebben dit meerdere
keren getest, en het antwoord is: best lang. De fles van vorig
jaar gebruiken kan altijd, en ouder vaak ook nog wel. Maar zit
er een nare lucht aan, of is het product verkleurd of niet meer
goed gemengd, dan kun je het beter niet meer gebruiken.
Heb je vaak veel zonnebrandmiddel over, dan smeer je
misschien niet genoeg...
Afrader
Welk product beschermt nu het best? Het begint met het kiezen van de
SPF. De juiste minimale SPF is afhankelijk van je huid, de zon en waar
je bent. Factor 30 is meestal een goede keus. Verbrand je niet snel of ben
je al bruin geworden, dan kun je een iets lagere factor kiezen. Maar ga

niet te laag, want factor 10 houdt veel minder zon tegen dan factor 30.
En gebruik bij kinderen altijd factor 50 of nog hoger: 50+. Als er 50+ op
staat, moet dat wettelijk minstens factor 60 zijn.
Uit onze test blijkt dat je de beloofde SPF kunt vertrouwen. Vrijwel alle
zonnebrandproducten halen in ons lab een SPF die gelijk of hoger is
dan erop staat. Maar voor een product geldt dit niet: de zonnespray van
Zwitsal. Dat product heeft dan ook het predicaat Afrader.
Naast de juiste SPF adviseren we een z
onnebrandmiddel met voldoende
uv A-bescherming. Maar dat is dus moeilijker kiezen. In onze test meten
we naast de SPF ook de uv A-bescherming en hoe die zich verhoudt tot
de uv B-bescherming. Een product valt op in negatieve zin, wederom
van Zwitsal. De Zonnecrème met SPF 50+ haalt een SPF van meer dan
70, prima dus. Maar de uv A-bescherming is minder dan 30%. En dat
is minder dan wettelijk verplicht. Vandaar ook hier een laag cijfer voor
bescherming.
Positieve uitschieters zijn er ook genoeg: bij de producten die het best
scoren op het onderdeel bescherming, is de uv A-bescherming 80 tot
100% van de uv B-bescherming. Dat zijn dus allemaal prima keuzes.
Prijsverschillen
Een goed zonnebrandmiddel hoeft niet veel te kosten, blijkt uit
onze test. Bij onder andere Kruidvat en Action koop je voordelig
goede zonnebrandproducten. A-merken zijn twee tot drie keer
zo duur, maar vaak in de aanbieding.
Filters
Tot zover de bescherming. Hoe zit het met de rest van de keuzes? Neem
je een spray of lotion? Een dikke of dunne crème? Ook daarvoor is wat
theorie nodig. Veel van de ingrediënten in zonnebrandmiddelen zijn
uv-filters: stofjes die voorkomen dat de zonnestralen schade aanrich-
ten. Dit doen ze door de zonnestralen te absorberen of te reflecteren.
Dat laatste, reflecteren, wordt gedaan door fysische filters: zinkoxide en
titaniumdioxide. Eigenlijk zijn het gewoon witte poeders opgelost in een
crème. Fysische filters blijven op je huid en reflecteren zowel uv A- als


uv B-straling. Ze zorgen voor een hoge SPF, maar ook voor een dik,
slecht smeerbaar product en een wit waas op de huid. Dat vinden veel
mensen niet fijn, en daarom halen zonnebrandmiddelen met vooral
fysische filters lage cijfers voor gebruiksgemak.
Chemische filters zijn gebruiksvriendelijker. Ze zorgen voor een beter
smeerbare crème of spray, die in je huid trekt. Dus het is niet vreemd dat
dit type filters het meest wordt toegepast. Maar ze bieden alleen uv A- óf
uv B-bescherming. Daarom zijn er meerdere filters tegelijk nodig.
Bovendien zijn chemische filters omstreden. Ze zorgen vaak voor
allergieën, of nog erger. Sommige staan bekend als hormoonverstorend,
wat betekent dat ze een nare invloed op de processen in je lichaam kun-
nen hebben en in het ergste geval zelfs kanker veroorzaken. Gelukkig
treffen we bewezen hormoonverstorende stoffen steeds minder vaak
aan.
+
Kruidvat Solait/Trekpleister Sun Milk SPF 30
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,2
SPF 30
Richtprijs: €5 (200 ml)
Dit middel met SPF 30 koop je bij Kruidvat en Trekpleister,
voor de vriendelijke prijs van €5 (€7,50 voor 400 ml). De
uv A-bescherming is factor 30, en dat is uitstekend. Ook
het gebruiksgemak is heel goed. Dit middel bevat helaas
wel milieubelastende ingrediënten.
Dr. Jetske Ultee Suncover SPF 30 (Beste uit de Test)

Testoordeel: 7,2
De andere Beste uit de Test bij de SPF 30 is ook echt anders.
Deze bevat nauwelijks schadelijke ingrediënten, maar is weer
minder goed smeerbaar. De bescherming tegen zowel uv B
als uv A is prima in orde. Maar ondanks dat je het product kunt
kopen in een literfles, is de prijs per 100 ml hoog: €3,90.

+
Kruidvat Solait/Trekpleister Kids Sunspray
SPF 50+ (Beste uit de Test)
SPF 50/50+
Testoordeel: 7,2
Bij de producten met een SPF van 50 of hoger is de
goedkoopste de Beste uit de Test. En ook hierbij is de
uv A-bescherming prima, maar zijn we een stuk minder
tevreden over de ingrediënten. Er zit bijvoorbeeld alcohol in.
Etos Sensitive sun spray kids SPF 50+

(Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,2
Iets duurder is dit middel van Etos, dat vrij is van alcohol
(en parfum). De bescherming tegen uv A is maar zo’n factor
40, dat kan beter. Ook is dit helaas geen écht milieuvriendelijk
alternatief. Ook te koop in gunspray van 250 ml (€6).
Alcohol
Dat betekent niet dat de vlag uit kan. Zonnebrandmiddelen bevatten
nog steeds veel hulpstoffen die (nodeloos) slecht voor je kunnen zijn.
Zo zorgt alcohol ervoor dat je het product makkelijker kunt spuiten en
smeren, maar ook dat je huid uitdroogt. En op parfum kun je allergisch
reageren. Gelukkig zijn de producten voor kinderen wel steeds vaker
parfum- en alcoholvrij.
Slecht voor de wereld

We kijken ook naar de milieu-impact van de producten. In 2020 voegden
we voor het eerst dat onderdeel toe aan onze test, en spraken toen onze
zorgen uit. Ook hier zijn de chemische filters een grote boosdoener. Met
name in zee kunnen sommige van die filters behoorlijke schade aan-
richten aan vissen en koraal. Ook microplastics komen we nog volop
tegen. Fabrikanten hebben toegezegd om microplastics niet meer te
gebruiken, maar blijkbaar is het lastig om ze te vervangen. Dus helaas

blijft het verhaal dat zwemmen in zee met zonnebrandmiddel op nog
steeds schadelijk is voor wat in het water leeft. En dat geldt voor vrijwel
alle producten.
Ook kijken we kritisch naar de verpakking. Zit het product bijvoorbeeld
in een (onnodige) tweede verpakking, zoals een doosje? En van wat
voor materiaal is de verpakking gemaakt? Een positieve uitschieter is
het Eco-Designed-zonnebrandmiddel van Garnier, waarvan het flesje
gemaakt is van gerecycled plastic. Aan de andere kant van het spectrum
zien we bijvoorbeeld aluminium spuitbussen in een extra kartonnen
doosje (van Rituals). Niet bepaald duurzaam.
Op het gebied van milieu valt dus nog veel te verbeteren, en de tabel
kleurt dan ook donkergrijs op dit onderdeel. Positieve uitschieters zijn
de producten van Dr. Jetske Ultee en Naïf.
Nieuw dit jaar is een test van de productverspilling. Hierbij gaat het om
de vraag: krijg je alles uit de fles? Niet dus. Maar al te vaak blijft er meer
dan 10% in de fles achter nadat hij ‘leeg’ is. Je verwacht misschien dat
sprays het op dit punt altijd slechter doen dan knijpflessen (lotions), maar
dat is niet zo. En waarom zitten de zonnebrandmiddelen vaak nog in
van die kleine verpakkingen? We moeten ons vaker insmeren, het blijft
lang goed en we gooien vaak veel met de verpakking weg. Dr. Jetske
Ultee geeft het goede voorbeeld. Deze suncover is (ook) verkrijgbaar in
een fles van 1 liter. Ook de zonnebrandmiddelen van Trekpleister en
Kruidvat zijn verkrijgbaar in flessen van 400 ml. En die zijn ook nog eens
25% goedkoper. Dus ons advies: koop groot in. Voor onderweg kun je
een reisflesje of -potje vullen.
Genoeg te kiezen
Al met al zijn er genoeg producten te koop die goed beschermen, en
sommige daarvan zijn ook nog relatief voordelig. Andere blinken juist
uit door een betere milieuscore. Kortom: er is voldoende te kiezen, dus
smeren maar.
Kijk voor meer informatie over veilig zonnen en voor de meest actuele
testresultaten op consumentenbond.nl/veilig-zonnen.

4
Woning &
Huishouden
Woning & Huishouden 271

Accuboormachines
Bij klussen in huis is een goede boormachine natuurlijk onmisbaar. In

onze test van zware boormachines is er sinds eind 2020 een nieuwe
Beste uit de Test: de Parkside Performance PABSP 20-Li B2. Bij Lidl o
nline
te koop voor €80.
En dat is goedkoop. Ter vergelijking: de vorige Beste uit de Test, van
topmerk DeWalt, kost €200. Daar krijg je dan wel twee accu’s bij, en bij
de Lidl-boormachine één. Maar omdat je voor €20 een tweede accu
koopt, is de boormachine van Lidl alsnog de helft goedkoper. En ook
iets beter, met een Testoordeel van 8,2 tegen een 7,7.
Fervente klussers trekken misschien de wenkbrauwen op bij deze con-
clusie. En denken: ‘Een machine van Lidl beter dan een DeWalt? Dat zal
wel aan de test liggen.’ Of ze gaan ervan uit dat hij snel kapot zal gaan.
Het moet gezegd: wij waren zelf ook een beetje verrast door de testre-
sultaten. We hadden een goede prijs-kwaliteitverhouding wel verwacht,
maar een winnaar op bijna alle testonderdelen?
Onze test van boormachines is zeer uitgebreid. We testen natuurlijk
de boor- en schroefprestaties, en de gebruiks- en laadtijd van de accu.
Maar we kijken ook goed naar de degelijkheid. Zo beoordelen we de
levensduur van de boormachine in een loodzware duurtest. En we la-
ten de accu’s 300 keer ontladen en opladen, om de levensduur van de
accu te testen. De machine van Lidl doorstond alle tests glansrijk, en
beter dan menige veel duurdere boormachine. Dus het is echt waar:
een topboormachine heb je voor minder dan €100.
Zo testen we
We boren in hout, steen en metaal en schroeven met allerlei
soorten schroeven. We meten hoe snel en makkelijk het gaat,
hoe ver we komen met een acculading en hoelang het laden
duurt. Ook besteden we ruim aandacht aan de levensduur van
machine en accu.

Accuboormachines
ele u’s ot n
Aa rst st d id
eg acc e m taa
bo te ghe
or
me tal lloz oors
i
Ko sdu veil
De ksge u
k
c
&
ma
br r ac
rd
id
ns r
pe
ol ur
Le lade
Pr dee
ve
he
Ge duu
Bo ven
Sc ies
Te ijs
ty
lijk
or
r
tat
&
oe
ui
&
tp
n
sto
ge
rk
cu
re
ve
ve
hr
ch
es
n
Me
Ac
Le
Ri
Lichte schroefboormachine
1 Makita DF332DSAJ €195 7,3 6,6 7,1 6,0 7,1 4,5 8,6 9,1   2
2 DeWalt DCD701D2 €180 7,2 6,1 6,4 5,9 7,0 8,3 9,4 8,8   2
3 Metabo PowerMaxx BS 12 €120 6,6 5,4 5,5 5,4 7,8 8,3 7,5 8,8  2
4 Bosch blauw GSR 12V-15 FC €160 6,2 5,8 5,5 6,2 3,6 1,0 8,5 8,8  2
5 Bosch EasyDrill 1200 €99 5,6 4,3 4,0 4,7 6,3 6,9 6,5 8,8  2
6 Black+Decker BDCDD12KB €105 4,7 3,0 2,6 3,4 4,7 4,5 7,1 8,8  2
7 AEG BBS 12C2 LI-202B €205 4,3 6,1 6,5 5,6 6,6 5,2 7,8 4,3 2
Zware schroefboormachine
1 Parkside Performance PABSP 20-Li B2 €80 8,2 8,1 8,5 7,7 8,2 8,8 8,0 9,1   1
2 DeWalt DCD791D2 €240 7,7 7,3 6,7 8,0 7,5 7,2 8,3 8,8   2
3 Makita DDF484RTJ €365 7,5 8,0 7,1 8,9 5,2 1,6 7,9 9,1   2
4 AEG BS 18C Li-202C €280 7,3 7,2 8,3 6,1 7,2 8,5 7,0 8,8  2
5 DeWalt DCD777S2T €155 7,1 6,2 6,0 6,4 8,1 9,6 7,6 8,8   2
6 Worx WX 175.9 €114 7,0 7,2 7,4 6,9 6,6 8,1 6,2 8,8   0
7 Black+Decker BL186K €115 6,9 7,3 8,5 6,1 5,3 7,3 6,8 8,8   1
8 Bosch blauw GSR 18V-60 C €380 6,8 6,0 6,0 5,9 6,8 6,3 8,0 8,8   2
9 Skil 3008HC €175 6,7 6,0 6,7 5,4 6,5 8,6 7,5 9,1  2
10 Makita DDF453RFE €190 6,7 5,8 5,5 6,1 8,1 6,9 6,6 8,8  2
11 Hikoki DS18DBSLWNZ €255 6,7 7,2 6,4 8,0 4,2 1,0 6,6 9,1   2
12 Bosch AdvancedDrill 18 €190 6,5 5,3 5,5 5,2 8,0 6,1 6,8 8,8   2
13 Makita DDF453SFE €205 6,5 5,8 5,5 6,1 7,2 6,9 6,6 8,8  2
14 Makita DF457DWE €145 6,4 5,4 5,5 5,4 7,4 7,6 6,8 8,8  2
15 Makita DDF482RFJ €250 4,3 6,6 6,0 7,1 7,5 6,6 7,4 4,3 2
16 Powerplus POWX00500 €70 2,9 6,3 6,7 6,0 5,9 6,6 7,1 2,9 3
Beste uit de Test Beste Koop Afrader tonen we de versie met de meeste accu’s.
7,5 en hoger 5,4 en lager • De boormachines moeten de levensduurtest doorstaan om verder
• De prijzen zijn van maart 2021. goed te scoren. Hoe eerder ze kapotgaan, hoe groter het effect op
• We tonen hier alleen de variant met twee accu’s, als die er niet is, het Testoordeel. In één geval leidt dit tot het predicaat Afrader.
Koolborstelloos
De boormachine van Lidl is er een uit de (zwarte) ‘performance’-lijn.
Deze machines hebben een zogenoemde koolborstelloze of brushless
motor. Die bestaan al veel langer, maar ze hebben de laatste jaren een

opmars gemaakt. Het is nu geen noviteit meer, maar een essentieel ken-
merk van topboormachines. Een blik op de tabel leert dat de beste boor-
machines allemaal zo’n motor hebben. En vrijwel alle merken bieden
koolborstelloze boormachines aan. Het is in korte tijd de norm geworden.
+
Parkside Performance PABSP 20-Li B2
Testoordeel: 8,2
Richtprijs: €80
Op de prestaties van deze (zware) boormachine, die je koopt
bij Lidl, is weinig aan te merken. En dan die prijs! De mitsen en
maren zitten vooral in het aanbod. De verkrijgbaarheid van
producten op de Lidl-website is grillig. Hij wordt geleverd met
één accu, zodat je er los een tweede accu bij moet kopen. En
ook die is vaak uitverkocht.
Makita DF332DSAJ (Beste uit de Test)

Testoordeel: 7,3
Richtprijs: €195
De twee beste lichte boormachines, van Makita en DeWalt,
hebben allebei een koolborstelloze motor, zijn licht en hand-
zaam en kosten ongeveer evenveel. De accu van deze Makita
laadt snel op en gaat lang mee, maar verloor veel capaciteit in
de levensduurtest. De Makita wint het op prestaties en wordt
nipt Beste uit de Test.
Metabo PowerMaxx BS 12 (Beste Koop)

Testoordeel: 6,6
Richtprijs: €120
Een stuk goedkoper is deze lichte boormachine van Metabo. Met
name de accu is prima, maar qua prestaties laat hij het wel wat af-
weten. Ook heeft deze boormachine geen koolborstelloze motor.

De voordelen zijn dan ook duidelijk. De borstels kunnen slijten. Dus
zonder deze borstels is de verwachte levensduur langer. Ook is er minder
koeling nodig, wat zorgt voor een compactere en handzamere boorma-
chine. Dat het lang duurde voordat koolborstelloze motoren gemeen-
goed werden, kwam door de complexiteit. De motoren vereisen een
computerchip die alles regelt. Toen deze technologie nieuw was, faalde
dat regelsysteem nogal eens en daarom gingen de machines snel kapot
in onze duurtest. Maar dat zien we nauwelijks meer. En dus raden we
nu een koolborstelloze motor zonder terughoudendheid aan.
Accu’s uitwisselen
Nog een belangrijke trend, waaraan ook de boormachine van Lidl mee-
doet, is dat de accu’s uitwisselbaar zijn. De PABSP 20-Li B2 heeft accu’s
die je kunt gebruiken op al het andere 18V accugereedschap van Lidl.
Ook dit is intussen zo goed als universeel: bij vrijwel alle (zware) boor-
machines die we testen, is de accu uitwisselbaar met andere machines.
Dat is natuurlijk handig als je veel klust, want dan kun je een andere
machine zonder accu’s kopen. Maar let wel op: het voltage van de ene
machine moet wel overeenkomen met dat van de andere machine. Bij
elk ‘accuplatform’ hoort een voltage. Bij lichte en zware boormachines
van bijvoorbeeld Makita en DeWalt, met accu’s van 12 en 18 volt, zijn
die accu’s niet uitwisselbaar. En niet elk voltage is even universeel. Er
is behalve bij boormachines niet veel elektrisch gereedschap dat werkt
op 12 volt. Daarentegen is er wel veel 18 volt-gereedschap, zoals decou-
peerzagen en multitools.
Maar ook hierbij zijn er beperkingen. Zo hebben bijvoorbeeld cirkelzagen
en haakse slijpers meer vermogen nodig en is 18 volt aan de krappe kant.
Dat geldt ook voor tuinmachines zoals heggenscharen en grasmaaiers.
Maar gelukkig is daar een antwoord op: voor (tuin)machines die op 36
volt werken, kun je soms twee universele accu’s van 18 volt gebruiken.
Hier komt wel weer de capaciteit van de accu’s om de hoek kijken. Bij
boormachines ligt de capaciteit rond de 2 Ah. Daar kun je vrij lang mee
boren en schroeven. Maar een grasmaaier die continu draait, trekt de
accu snel leeg. Dan is een accu met grotere capaciteit fijner. Al weegt
die meer en dat boort en schroeft weer minder fijn.
Het zal duidelijk zijn: als je van plan bent om een verzameling accu
gereedschap aan te leggen, vereist de keuze voor het accuplatform

wel wat planning. Met 18 volt kun je in elk geval alle kanten op. Zie
ook het kader.
Gedeelde accuplatforms
Elk gereedschapsmerk heeft een eigen accuplatform. Maar
er komen ook langzaamaan gedeelde platforms. In 2020 sloot
Gardena, de fabrikant van tuingereedschap, zich aan bij het
Power for all-systeem van Bosch. De nieuwste generaties
grasmaaiers en heggenscharen van Gardena werken dus met
accu’s die je krijgt bij (bijvoorbeeld) de Bosch AdvancedDrill 18
boormachine. Meer keus dus, en dat juichen we toe. Hopelijk
volgen er meer van dit soort samenwerkingen.
Ermee kloppen?
Boormachines met een accu van 18 volt noemen we zware boorma-
chines. Het zijn (vrijwel) alleskunners: je kunt er prima mee boren én
schroeven. Maar ze kunnen niet kloppen, daarbij beweegt de boor ook
in de lengterichting. Van de meeste zware boormachines zijn er wel
varianten die ook klopboor zijn. Wij raden zo’n klopboorfunctie niet aan,
om een simpele reden: in de meeste Nederlandse huizen heb je er niet
veel aan. Want wie met een klopboor probeert een gaatje te boren in een
betonnen muur van een vrij recentelijk gebouwd huis, komt bedrogen
uit. Daarvoor heb je een nog zwaardere pneumatische hamerboor nodig.
Voor die keren dat je in harde steen of beton moet boren, kun je beter
zo’n pneumatische boor huren, lenen of kopen.
En lichte boormachines? Die zijn wat minder universeel, maar wel hand-
zamer, omdat ze niet zo groot en zwaar zijn. En voor simpele klusjes in
huis voldoen ze prima. Denk aan een gaatje boren in een gipswand of
een kast in elkaar schroeven. En dan zeiden we er altijd bij dat ze nog
een voordeel hadden, namelijk de prijs. Maar dat gaat niet meer op. Want
de zware machine van Lidl is de helft goedkoper.
Zie voor alle testresultaten consumentenbond.nl/accuboormachine.

Airco’s (split)
Met de steeds vaker voorkomende hittegolven is het niet zo gek dat we

op zoek gaan naar verkoeling in huis. En dan denk je misschien aan
het kopen van een airco. De eerste keuze waar je voor komt te staan:
wordt het een mobiele of split airco? Een mobiele airco, ook wel mono-
block airco genoemd, staat los in de kamer en kun je verplaatsen. Een
slang aan de achterkant hang je uit het raam en zorgt voor de afvoer
van warmte. Een split airco bestaat uit een buitendeel aan de gevel en
een binnendeel aan de muur. Beide zijn via leidingen met koudemid-
del verbonden. De binnenunit neemt de warmte op uit de kamer en de
buitenunit geeft deze warmte af. Afgekoelde lucht wordt door de bin-
nenunit de kamer ingeblazen.
We raden af om een mobiele airco te kopen. Die koelt namelijk veel min-
der zuinig dan een split airco, maakt meer lawaai en je moet telkens het
bakje condenswater legen. En belangrijker nog: juist op tropische dagen
werken mobiele airco’s minder goed. Want terwijl het ding warme lucht
naar buiten blaast, komt er door de luchtdruk evenveel warme buiten-
lucht naar binnen. Of meer zelfs, als het gat waar de slang doorheen gaat
niet kierdicht afgesloten is. Dweilen met de kraan open dus. Laat je ook
niet verleiden tot een vergelijking van de energielabels. A+ op mobiele
airco’s komt bij lange na niet in de buurt van een A+ op split airco’s.
Koelen en verwarmen
Door de gescheiden delen koelt een split airco beter en zuiniger. Je
kunt aan één buitenunit ook meerdere binnenunits koppelen om zo
meerdere kamers te koelen. Dit heet een multi split airco. Zo’n systeem
is wel duurder.
Een single split airco van 2,5 kW koelvermogen kost inclusief installatie
al snel zo’n €1500. En voor een A-merk (zoals de modellen in onze tabel)
betaal je al snel meer. De prijs loopt verder op als je kiest voor een hoger
koelvermogen. Voor een multi split airco betaal je zo’n €800 extra per bin-
nenunit. Los van de aanschaf en installatie zijn er ook nog onderhouds-
kosten. Het is belangrijk om een airco goed te onderhouden, zodat hij niet
gaat lekken en stil en zuinig blijft werken. Je kunt hiervoor een jaarlijks

onderhoudscontract afsluiten met de installateur voor €100 à €150 per jaar.
Nog een voordeel van split airco’s is dat de meeste ook kunnen ver-
warmen, in ieder geval alle airco’s in de tabel. Zo kun je bijvoorbeeld
de werkkamer niet alleen koelen in de zomer, maar ook verwarmen in
de winter. Door op deze manier te verwarmen, hoeft de thermostaat in
de woonkamer niet op 20 °C of hoger en verwarm je alleen waar het
nodig is. Voor goed geïsoleerde huizen kan dit interessant zijn en een
alternatief voor een elektrische radiator of infraroodpaneel.
Zo testen we
We meten hoe zuinig de split airco’s koelen en verwarmen.
Verder letten we op hoe goed ze ontvochtigen en hoe snel en
gelijkmatig een ruimte wordt gekoeld of verwarmd. Ook beoor-
delen we het geluid van de binnen- en buitenunit, het gebruiks-
gemak en de veelzijdigheid.
Energielabel
Het belangrijkste koopadvies is: kies voor een zo zuinig mogelijke split
airco. Op het energielabel staat een energieklasse, van G tot A(+++), voor
zowel koelen als verwarmen. Daarnaast zijn er termen als SEER en SCOP
vermeld. De SEER drukt uit hoe efficiënt de airco koelt door het jaar
heen. Hoe hoger de waarde hoe beter. Die drukt namelijk uit hoeveel kW
koelvermogen 1 kW aan elektrisch vermogen oplevert. Bij SCOP gelden
de drie waardes die op het label staan, maar dan voor warmte. Kijk naar
de middelste waarde, die geldt voor onze klimaatzone. Kies de energie-
klasse, de SEER (en als je wilt verwarmen de SCOP) zo hoog mogelijk.
Maar het label zegt niet alles. Het geeft niet aan hoe snel een airco een
ruimte afkoelt of hoe gelijkmatig de kamer wordt gekoeld door de lucht-
verdeling. Bevroren voeten én een oververhit hoofd zijn niet echt prettig.
De kolom comfort in de tabel geeft deze aspecten weer.
De installatie
Vanwege de schadelijke koudemiddelen in airco’s mag alleen een mon-
teur met een zogenoemd F-gassen-certificaat split airco’s installeren en

Split airco’s
l k W)
nt
ar be en
k
Ge rt eme
in
l
oe
gie en (
Ha jdig ak
Co mr t
ar en
id
o d
elz em
me l
nd he
mf en
elv ng
En mog
rw m
pe
En abe
es el
n
Ve iksg
Ve nde
de
Ko ies
Ko eidi
s
ty
rw ela
rij
l
er
or
tat
&
d
tp
ve gi
u
i
l
elr
sto
lui
rk
br
er
r
ch
e
Me
Ge
Te
Pr
Ri
1 LG F09MT NSM/F09MT U24 €1700 8,1 8,3 9,0 8,4 7,6 8,0 7,4 8,1 7,3 2,5 A+++ A+++
2 Mitsubishi Electric MSZ-LN25VG/ €1650 7,9 8,3 9,1 8,5 7,8 7,7 6,3 6,8 7,9 2,5 A+++ A+++
MUZ-LN25VG
3 LG F12MT NSM/F12MT U24 €1900 7,8 7,9 7,5 8,4 7,9 7,9 7,3 8,1 7,3 3,5 A+++ A+++
4 Daikin FTXM25R2V1B/RXM- €1950 7,6 7,7 7,5 9,2 7,9 7,1 6,3 9,4 7,4 2,5 A+++ A+++
25R5V1B9
5 Daikin FTXM35R2V1B/RXM- €2250 7,4 7,4 7,1 8,8 7,9 6,3 6,3 9,4 7,4 3,4 A+++ A+++
35R5V1B9
6 Samsung AR12TXCAAWKNEU/ €1800 6,7 6,8 6,4 7,3 7,0 7,1 5,6 7,7 4,4 3,5 A+++ A+++
AR12TXCAAWKXEU
7 Panasonic CS-FZ25WKE/ €725 6,4 6,4 6,3 5,6 7,2 7,1 6,4 5,9 5,8 2,5 A++ A+
CU-FZ25WKE
8 Panasonic CS-TZ25WKEW/ €900 6,4 6,4 6,8 4,8 7,8 6,3 6,4 6,5 6,0 2,5 A++ A++
CU-TZ25WKE
9 Panasonic CS-FZ35WKE/ €750 6,1 6,0 5,5 5,0 7,4 6,7 6,4 5,9 5,8 3,4 A++ A+
CU-FZ35WKE
10 Samsung AR09TXFCAWKNEU/ €1450 5,9 5,5 5,3 5,2 6,5 7,7 5,6 7,7 4,4 2,5 A++ A+
AR09TXFCAWKXEU
Beste uit de Test Beste Koop of zonder installatie) en je vindt vaak pas een prijs als je een offerte
7,5 en hoger 5,4 en lager opvraagt.
• De prijzen zijn exclusief installatie. • De afmetingen van de binnenunit zijn gemiddeld 82 cm breed, 30
• Er is geen Beste Koop omdat de prijzen lastig te vergelijken zijn (met cm hoog en 23 cm diep.
onderhouden. De installatie is dus geen doe-het-zelfklus. Je kunt je voor

de aanschaf het beste wenden tot een installatiebedrijf met STEK-certi-
ficaat (Stichting Emissiepreventie Koudetechniek). Bedenk wel dat airco-
installateurs het erg druk kunnen hebben in de zomer. Een installateur
weet veel over de plaatsing van de binnen- en buitenunit en de benodigde
capaciteit voor de te koelen ruimte. Bij de plaatsing van de buitenunit is
het belangrijk om rekening te houden met geluidsoverlast. Op de erfgrens
mag het geluid van de buitenunit (sinds begin 2021) niet harder zijn dan
40 dB. Het aantal decibel op de maximale stand staat op het energielabel.
Voor de buitenunits in onze test varieert die van 58 tot 65 dB. Die 65 dB
is te vergelijken met een wasdroger. Niet super hard, maar wel irritant
genoeg als je wilt slapen met het raam open of lekker in de tuin zit. En
bij een rijwoning zal het lastig zijn om er eentje van 65 dB op te hangen
zonder op de maximale stand de 40 dB te overschrijden die geldt op de
erfgrens. Zoals bij de Beste uit de Test. Overleg hierover met de installateur.

+
LG F09MT NSM/F09MT U24 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €1700
Deze LG DualCool Prestige split airco koelt en verwarmt zuinig.
Hij heeft een stille binnenunit en koelt een ruimte snel. Let op:
de buitenunit maakt relatief veel geluid, dat maakt hem moge-
lijk minder geschikt voor plaatsing dichtbij de erfgrens.
Duurzaamheid
Het is een open deur, maar toch: geen airco kopen is beter voor het
milieu. Airco’s verbruiken veel stroom. Een gemiddelde split airco ver-
bruikt ongeveer 0,75 kW per uur om te koelen. De zomer van 2020 telde
39 dagen met temperaturen boven de 25 °C. Als op die dagen de airco
zo’n 8 uur aanstond, dan verbruikt een airco in zo’n zomer 234 kWh. En
dat is best veel. Een nieuwe koelvriescombinatie verbruikt bijvoorbeeld
zo’n 160 kWh per jaar.
De milieu-impact is te verlagen door zonnepanelen op het dak te leggen.
De stroom die een airco verbruikt op een zomerdag kun je dan (deels)
duurzaam opwekken. Maar het is nóg duurzamer als je diezelfde stroom
gebruikt voor de koelkast of teruglevert aan het net.
De vraag naar airconditioners is de afgelopen jaren flink gestegen. De
verwachting is dat het aantal wereldwijd is verdrievoudigd in 2050.
Dat betekent een toename van het stroomverbruik ter grootte van het
huidige verbruik van India én China! Het is niet voor niets dat het
Internationaal Energie Agentschap de wereldwijde koelbehoefte be-
stempelt als een blinde vlek in veel klimaatplannen. In Nederland wer-
den in 2020 al zo’n 185.000 airco’s verkocht. In de toekomst, waarin
hete zomers geen uitzondering meer zijn, zullen dat er alleen maar
meer worden. Een vicieuze cirkel, want airco’s dragen dus flink bij aan
de klimaatverandering.
Het koudemiddel in airco’s is nog een reden tot zorg. Opgesloten in het
systeem kan het geen kwaad. Maar het gas kan vrijkomen via een lek
door slecht onderhoud of beschadiging, en na het afdanken van de airco.
In airco’s zitten synthetische koudemiddelen: sterke broeikasgassen,
zoals R410a, die erg slecht zijn voor het milieu. Meer dan 2000 keer zo

slecht als CO2 . Vanaf 2025 zijn zulke sterke broeikasgassen verboden
in split airco’s. De split airco’s in onze test zijn gevuld met R32, dat een
derde van de klimaatimpact heeft vergeleken met R410a. Er zijn ook
natuurlijke koudemiddelen, zoals propaan. Dat heeft vergeleken met
synthetische koudemiddelen een verwaarloosbaar broeikaseffect. Split
airco’s met propaan bestaan al langer in Azië. Naar verwachting komen
ze binnenkort op de Europese markt. Dat duurde wat langer vanwege
veiligheidsaspecten: propaan is nogal brandbaar.
Het juiste koelvermogen

Een veelgebruikt ezelsbruggetje voor het koelvermogen:
vermenigvuldig het aantal m3 met 30, 40 of 50. Kies 30 voor een
goed geïsoleerde kamer tot 50 voor een heet zolderkamertje.
Voor een redelijk geïsoleerde kamer van 65 m3 kom je uit op een
airco van circa 2,6 kW koelvermogen (65 x 40 = 2600 W). Voor
een (slaap)kamer is 2,5 kW ruim voldoende. Een grotere airco
kun je overwegen voor forse ruimtes die je snel wilt koelen.
De koelcapaciteit voor een gehele woning berekenen is
ingewikkeld. Overleg daarover met een energieadviseur.
Zuinig gebruiken
Voor sommige kwetsbare groepen, zoals ouderen en mensen met be-
paalde chronische aandoeningen, zal koelen met een airco bij extreme
hitte toch noodzakelijk zijn.
Heb je een airco, gebruik hem dan zo zuinig mogelijk, dus alleen als het
erg warm is. Zorg dat je deuren en ramen dichthoudt, zodat je alleen de
ruimte koelt waar je bent. En zet de temperatuur op de airco niet te laag.
Een te groot verschil tussen binnen- en buitentemperatuur levert ook
een onaangename overgang op als je naar buiten gaat.
Heb je een mobiele airco, dan is het verstandig om de ramen en deuren
op het heetst van de dag dicht te laten en de airco uit. Zet de airco aan
als het wat is afgekoeld. En zorg voor een zo goed mogelijke afdichting
van het raam waar de slang uithangt, zodat niet alsnog veel warmte
naar binnenkomt.

Het beste is natuurlijk om je te wapenen tegen de hitte met middelen die
geen stroom gebruiken. Goede daken muurisolatie houden de warmte
voor langere tijd buiten. Zonwering in combinatie met HR++ glas (of
nog beter triple glas) blokkeren veel warmte. En tot slot, zorg voor meer
groen. Groene beplanting tegen de gevel betekent een extra laagje tegen
de zon. En bomen in de tuin zorgen voor schaduw.
Is het met deze laatste stroomvrije tips op een hete zomerdag nog steeds
niet uit te houden, dan kan een ventilator uitkomst bieden. Zie daarvoor
de test elders in dit boek.
Zie voor alle testresultaten consumentenbond.nl/airco.
Airfryers
De airfryer wordt vooral gebruikt voor het maken van frites en snacks.
Maar hij kan nog veel meer, zoals pizzapunten en cakes bakken. We
hebben alle mogelijkheden grondig getest.
In een airfryer bak je je snacks met hete lucht. En dat is direct het
grootste voordeel van de airfryer ten opzichte van de friteuse. De po-
pulariteit van de friteuse neemt dan ook af. Voor bakken in een airfryer
is geen vet meer nodig. In de oven- of airfryerproducten zit wel iets
meer vet dan in de snacks voor de frituur, maar na bereiding bevatten
ze uiteindelijk minder vet. Zo helpt de airfryer mee aan een gezonder
voedingspatroon.
Airfryers zijn eigenlijk heteluchtoventjes. Er zijn inmiddels ook modellen
op de markt die er uitzien als mini-ovens, met een glazen deurtje en in
hoogte verstelbare roosters. Een voorbeeld is de Tefal Easy Fry & Oven
Grill FW5018. Alles wat je in een oven bereidt, kun je ook in een airfryer
doen. Denk aan broodjes en pizza afbakken, kipdrumsticks grillen, gra-
tineren, gerechten opwarmen en cakes bakken. De grootste beperking
is de afmeting van het apparaat. Een pizza moet je in punten afbakken
en een standaard cakevorm past er ook niet in.

Hoeveel eters?
De capaciteit van je nieuwe airfryer moet aansluiten bij het aantal eters
dat je meestal hebt. Bij een groot gezin heb je dus een XXL-formaat nodig.
Maar helaas is de opgegeven maximale hoeveelheid frites regelmatig
groter dan er werkelijk in past. En voor diepvriesfrites wordt soms een
kleinere hoeveelheid geadviseerd dan voor verse frites.
Inventum maakt het wel heel bont. Volgens de specificatie op de web-
site past er in de Inventum GF350HLD 3,5 liter/1500 gram. Opvallend
genoeg staat er in de gebruiksaanwijzing 2000 gram. In werkelijkheid
past er zelfs maar 1000 gram in. Vervelend als je deze airfryer koopt en
er daarbij van uitgaat dat er genoeg in kan voor zes personen.
Zo testen we
We bakken en beoordelen diepvriesfrites. Voor de maximale
hoeveelheid vullen we de bak voor tweederde en voor de
aanbevolen hoeveelheid nemen we daar weer tweederde van.
Ook beoordelen we het bakresultaat van snacks, chocolade-
cake en quiche lorraine. Daarnaast geven we een oordeel voor
gebruiksgemak, stroomverbruik en temperatuur van de
bedieningselementen.
Maximaal of aanbevolen
Bij de meeste apparaten is het bakresultaat van frites matig als je in een
keer de maximale hoeveelheid maakt, blijkt uit onze eerdere tests. Alleen
de Philips HD9650/90 en zijn technisch gelijke modellen scoren hier
goed op. De frietjes krijgen maar liefst een 9,2 voor uiterlijk en krokant-
heid. Daarmee evenaart deze Philips de beste friteuses.
Slechts zeven airfryers krijgen voor de frietjes een score van boven de 6.
Bij de kleinere modellen doet de Tefal Easy Fry & Oven Grill FW5018 het
heel behoorlijk, met een 7,7 voor de maximale hoeveelheid van 433 gram,
Dat is genoeg voor twee personen. De frieten uit de Blokker BL-18002
zijn bijzonder slecht, vandaar de score 1.
De bewering van fabrikanten dat je met een geheel gevulde airfryer
de lekkerste frites bakt, hebben we al eerder weerlegd. Daarom bakken

Airfryers
e
er em ola ne rti
e l ole e
Ba ulta rites cks b (g)
Ge ulta uich bev orti

En iksg hoc rrai po
Ba ulta ites ima en
s
n
es at fr max akk
es at q aan le p
ite
ke
sfr
n
ca
re
rie
de
tu
o
kr rit iepv
ra
sn
pe
)
ed
Ba ulta en
in.
es ale
Ba truc tem
Co vlak ik
Op ve k
rti
(m
es es
gie a
rit im
c
es t f
pe rbr
Di le po
ns te
br at
pe
Ma eel
po tijd tie
a
e f ax
Ba iesf
Te ijs
ty
rti m
d
a
or
r
&
vr
xim
tp
r
u
sto
rk
ep
kr
kr
kr
ch
k
Me
Ri
1 Philips HD9650/90 XXL Avance €200 7,6 1400 8,3 9,2 9,2 7,7 9,1 7,5 3,9 10 10 32
2 Ninja Foodi AG551EU €280 7,5 933 7,8 8,5 9,2 9,5 5,9 8,4 3,8 10 10 25
3 Philips HD9867/90 €300 7,2 1400 7,4 6,2 10 5,7 9,0 7,4 4,4 10 10 31
4 Bourgini 18.2148 Pro XXL €90 6,9 1133 6,8 6,2 6,2 7,5 9,5 6,8 6,3 10 7,7 30
5 Tefal Easy Fry & Oven Grill FW5018 €185 6,9 433 7,0 7,7 nvt 6,5 6,5 7,6 4,3 7,7 10 20
6 Philips HD9200/90 Essential L €100 6,7 767 6,4 5,5 6,9 8,0 7,8 6,3 6,1 10 10 30
7 Tefal Easy Fry Compact EY3018 €75 6,6 400 5,9 4,7 nvt 9,3 5,3 6,5 7,2 10 10 25
8 Princess 182055 Aerofryer XXL €90 6,6 800 6,3 6,9 7,7 5,5 3,4 6,6 6,4 10 7,7 25
9 Princess 182065 Aerofryer €120 6,6 633 6,2 5,5 6,9 6,1 8,2 7,4 4,5 10 10 25
10 Philips HD9270/90 Essential XL €160 6,6 1267 6,4 5,5 5,5 8,5 7,7 6,1 5,4 10 10 40
11 Princess 182025 Digital Aerofryer XXL €70 6,4 600 6,7 6,2 6,9 5,9 8,4 5,1 4,5 10 10 20
12 Inventum GF350HLD €120 6,4 1000 5,3 3,2 5,5 7,5 5,3 7,1 7,2 10 10 30
13 Fritel SnackTastic 5804 €180 6,4 1000 5,6 2,4 5,5 7,9 9,4 7,8 6,5 6,0 10 22
14 Ninja AF160EU €150 6,3 1000 6,0 4,7 9,2 4,1 5,4 7,3 4,5 10 7,7 22
15 Tristar FR-6996 Crispy Fryer XXL 5.2L €70 6,2 800 6,7 5,5 5,5 8,6 8,8 5,8 4,5 7,7 5,5 21
16 Tefal Easy Fry Classic+ EY201D €90 6,2 700 6,0 5,5 6,2 7,7 2,7 6,8 3,5 10 10 20
17 Tefal Easy Fry XXL EY701D €110 6,2 1200 6,4 5,5 6,9 6,8 6,6 5,4 3,8 10 10 37
18 Koenic KAF 2110 Airfryer zwart €45 6,1 350 5,4 3,2 nvt 9,1 5,2 7,0 6,6 10 5,5 20
19 Blokker BL-18101 €70 6,0 1200 5,5 4,0 5,5 6,6 4,3 6,2 5,9 10 7,7 39
20 Tristar FR-6980 Crispy Fryer €45 5,9 400 5,2 3,2 nvt 8,6 5,6 6,4 6,7 10 5,5 20
21 Blokker BL-18003 €50 5,8 750 5,0 3,2 6,2 4,3 4,0 7,2 5,7 7,7 7,7 25
22 Bourgini 18.2144 Pro XL €100 5,7 1267 5,0 3,2 5,5 6,8 2,8 6,3 6,4 7,7 7,7 42
23 Blokker BL-18002 €50 5,6 500 4,4 1,0 nvt 8,6 5,7 6,4 7,4 10 5,5 25
24 Inventum GF254HLD €75 5,5 700 5,1 2,4 4,0 9,3 9,0 6,7 6,0 6,0 3,2 27
25 Princess 182080 Steam Aerofryer €140 5,4 1200 5,0 2,4 6,9 8,3 4,1 5,6 3,9 8,3 10 40
Beste uit de Test Beste Koop • Van de Philips HD9650/90 en Philips HD9200/90 zijn technisch
7,5 en hoger 5,4 en lager gelijke modellen te koop die in accessoires en prijs verschillen. In
• De prijzen zijn van mei 2021. deze tabel staat de eenvoudigste en goedkoopste uitvoering.
we ook nog een aanbevolen hoeveelheid: tweederde van de maximale

hoeveelheid. Bak je met de Ninja AF160EU de aanbevolen hoeveelheid,
dan krijgen de frieten maar liefst een 9,2. Voor de maximale hoeveel-
heid scoort deze airfryer slechts een 4,7. Dat scheelt nogal! Door de

aanbevolen portie te bakken, halen 13 apparaten een voldoende voor
bakresultaat. Bij de maximale portie zijn dat er 7.
+
Philips HD9650/90 Airfryer XXL Avance
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €230
Probleemloos en snel bak je maar liefst 1400 gram voortref-
felijke frietjes. Snacks, chocoladecake en hartige taarten bakt
deze airfryer ook uitstekend en vrij snel. Het is wel een energie-
vreter. Er zijn drie technisch gelijke modellen van deze Avance,
met extra accessoires.
Bourgini 18.2148 Pro XXL (Beste Koop)

Testoordeel: 6,9
Richtprijs: €90
In deze kleine airfryer bak je de maximale portie van 1100 gram in
een half uur tot prima goudgele frites. De aanbevolen hoeveel-
heid is vijf minuten eerder klaar en wordt even lekker. Hij maakt de
beste chocoladecake (score 9,5). Het stroomverbruik is redelijk.
Baktijd
Voor een maximale portie kan de baktijd oplopen tot wel 42 minuten.
Dat is behoorlijk lang. Na die tijd heb je met de Bourgini 18.2144 Pro XL
zo’n 1250 gram frietjes die grotendeels niet gaar zijn. Ze zijn bovendien
deels verbrand aan de buitenkant. Zou je de portie in twee keer bakken,
dan is het resultaat beter. Maar dan is de baktijd bijna anderhalf uur.
Het beste kun je een airfryer kopen waarin je in een keer de gewenste
hoeveelheid kunt bakken. Bedenk wel dat je voor een goed resultaat met
de meeste airfryers dus maar een deel van de frites kunt bakken die de
fabrikant je in het vooruitzicht stelt.
De lange baktijd die je nodig hebt om lekkere frites te maken, zorgt er-
voor dat je best veel stroom gebruikt. De Ninja Foodi heeft het hoogste

vermogen met 2460 watt. Deze airfryer krijgt dan ook een onvoldoende
voor energieverbruik (3,8), onder andere voor het bakken van de maxi-
male portie. De Princess 182055 met een vermogen van 1700 watt heeft
de beste combinatie van goede frites (6,9) en een laag stroomverbruik
(6,4). Vier modellen hebben een vermogen van zo’n 1000 watt. Die kun
je ook prima op de camping gebruiken.
Bakvormen
Bij lang niet alle modellen krijg je standaard een bakvorm.
Wil je er bakvormen bij kopen, dan zit je vaak vast aan een
prijzige set. Je kunt ook experimenteren met ovenvaste
schalen, wegwerp-aluminiumbakvormen of gewone kleine
bakvormen met bijvoorbeeld een diameter van 15 cm.
Ben je van plan veel te bakken, kies dan voor een airfryer
waarbij de bakvorm er standaard bijgeleverd wordt, zoals
de Philips HD9653/90 Airfryer XXL Avance.
Cake en hartige taart

Behalve de gebruikelijke frites en snacks testen we tegenwoordig ook
het bakken van een chocoladecake en een quiche lorraine. Want taar-
ten in een airfryer bakken heeft zo zijn voordelen. De airfryer is snel
op temperatuur en de baktijd is beduidend korter dan in een oven met
boven- en onderwarmte.
Een perfecte cake is goed gerezen en gaar, maar niet droog en zeker niet
te bruin. Met de Philips HD9650/90 XXL Avance bak je in 25 minuten,
en dat is snel, een uitstekende cake (score 9,1).
Ook de eerder geteste airfryers zijn opnieuw onderzocht op deze twee
aspecten. Het bakresultaat voor chocoladecake is wisselend (zie de tabel):
slechts 12 cakes scoren boven de 6. Bij de onvoldoendes waren de cakes
aangebrand en niet gaar van binnen. De lekkerste cake, met score 9,5,
bak je in de Bourgini 18.2148.
Een quiche lorraine maken is extra moeilijk. Een goede quiche heeft
namelijk een krokante korst. En de vulling moet tijdens het bakken he-
lemaal stollen en goudgeel van kleur worden. De beste quiche kwam uit

de Ninja FoodiAG551EU: deze kreeg een 9,5 voor uiterlijk en krokant-
heid. Bij de rest van de airfryers leverde vooral de korst problemen op.
Meestal was die niet goed gaar of niet krokant genoeg. Vijf modellen
kregen een onvoldoende. Daarbij was de vulling van de quiche ook nog
min of meer vloeibaar.
Schoon weer opbergen

En dan komt na het eten helaas het onvermijdelijke schoonmaken. Maar
dat gaat bij airfryers vrij makkelijk in vergelijking met friteuses. Alles
wordt minder vet en vaak mogen de onderdelen in de vaatwasser. Het
grootste pluspunt is dat je geen olie hoeft weg te gooien. Dat geeft min-
der gedoe en spaart het milieu.
Als je de airfryer steeds uit de kelderkast moet halen, is het gewicht iets
om op te letten. De kleinere airfryers verplaats je makkelijk, die wegen
zo’n 3 kilo. De Ninja AG551EU weegt 9,4 kilo, dus die berg je wat minder
makkelijk op.
Nog een praktisch punt om op te letten bij de aanschaf is de lengte van
het snoer. Bij zes airfryers is het snoer korter dan een meter. Dat van de
Ninja AF160EU spant de kroon met slechts 75 cm. Best wel lastig als je
geen plek hebt voor het apparaat dicht in de buurt van het stopcontact.
We testen twee keer per jaar airfryers, zie consumentenbond.nl/airfryer.
Anti-aanbakpannen
Als je een nieuwe koekenpan gaat kopen, wil je er natuurlijk graag een
met zo’n mooi glad laagje waar je eten niet aan vastkoekt. Maar wat zit
er in dat laagje en hoe schadelijk zijn de eerste krasjes? Begin over anti-
aanbakpannen en al snel zal het woord PFAS vallen. Wat is dat eigenlijk?
PFAS is de verzamelnaam voor meer dan 6000 chemische stoffen (poly-
en perfluoralkylstoffen). Die stoffen worden gebruikt in allerlei producten
om ze water-, vet- en vuilafstotend te maken. Een van de bekendste is
PTFE, beter bekend onder de merknaam Teflon.

Zo testen we
De pannen zijn getest op een inductiekookplaat. We beoorde-
len de anti-aanbaklaag van de pan door er voor én na een flinke
slijtagebehandeling spiegeleitjes in te bakken zonder iets van
vet te gebruiken. De warmteverdeling beoordelen we aan de
hand van hittefoto’s en door crêpes te bakken.
PFAS nog toegestaan

PFAS komen van nature niet in het milieu voor. Deze stoffen komen
vooral vrij tijdens het productieproces van artikelen waarin ze zijn ver-
werkt. Maar ook bij het afdanken van producten en soms zelfs bij het
gebruik, zoals bij sprays om kleding waterdicht te maken. PFAS worden
niet afgebroken in het milieu. Ze verspreiden zich via de lucht en het
gronden oppervlaktewater. Mens en dier ademen deze stoffen in en
krijgen ze binnen via water en voedsel.
Van bepaalde soorten, zoals GenX, PFOA en PFOS, is allang duidelijk dat
ze giftig zijn. Het is daarom verboden om ze nog te gebruiken. Van steeds
meer andere PFAS blijkt ook dat ze schadelijk zijn voor de gezondheid.
Nederland, Duitsland en drie Scandinavische landen maken zich er hard
voor dat het gebruik van PFAS stopt. Nederland leidt een project voor
een Europees verbod vanaf 2025 op álle PFAS die niet noodzakelijk zijn.
Helaas gaan er nog jaren overheen voor zo’n verbod er is. Nu zijn de
meeste PFAS nog toegestaan in alledaagse producten. Denk aan out-
doorkleding, voedselverpakkingen, sprays om textiel en leer water- en
vuilafstotend te maken en… de anti-aanbaklagen van kook- en bakgerei.
Intussen gaat de schade aan het milieu door. Dus hoe eerder er PFAS-
vrije alternatieven zijn, hoe beter.
Onduidelijke situatie
PTFE, oftewel Teflon. is zo’n beetje de bekendste PFAS-toepassing en
wordt veel gebruikt in anti-aanbakpannen. Deze test is dus een uitgele-
zen kans om de kwaliteit van PFAS-vrije alternatieven te onderzoeken.
Daarom gingen we op zoek naar PFAS-vrije anti-aanbakpannen. Dat
bleek nog niet zo eenvoudig. De verpakking van anti-aanbakpannen of
de (web)winkel geeft zelden duidelijke informatie over de aanwezigheid

Anti-aanbakpannen zonder PFAS
g
an
laa
ge
ep
jta
ak
em
uw
nb
sli
od
nie
aa
a
nn
nb
ti-
en
ke
pa
an
kk
de
eid
ba
ba
g
lin
an
an
an
ak
igh
de
em
v
na
nd
r)
pe
d
el
ng
n
er
t (g
tij
me
me
sg
de
ste
s
ty
mi
tev
rm
rij
uik
or
ch
ko
ko
&
be
or
tp
rm
wa
sto
rk
wi
br
or
or
rv
ch
as
Wa
Me
Op
Ge
Ge
Vo
Vo
Ve
Te
Kr
Ri
1 GreenChef Diamond €25 7,7 9,0 7,5 5,9 9,6 7,7 1,0 7,8 946
2 WMF Durado €56 7,7 10 4,3 7,2 6,4 10 10 6,2 1453
3 Brabantia Black €38 7,5 10 4,6 4,3 8,1 7,7 10 8,5 811
4 BK Superior Ceramic €70 7,5 10 5,2 7,1 6,3 7,7 10 3,5 1321
5 WMF CeraDur Profi €65 7,4 8,3 6,5 5,7 6,4 10 10 6,7 1558
6 Fiskars All Steel €90 7,4 10 7,1 7,2 4,6 5,5 10 4,9 1443
7 Tefal Ceramic Control White €30 7,3 10 4,6 6,6 8,2 5,5 7,7 5,6 1086
8 Demeyere Alu Pro 5 Ceraforce €99 7,3 8,3 4,8 7,1 6,4 10 10 5,9 1344
9 BK Easy Induction Ceramic €53 7,1 9,0 4,8 7,1 6,3 7,7 10 3,8 1311
10 GreenPan Barcelona €75 6,9 10 4,6 6,6 8,2 3,2 3,2 6,7 1089
11 Demeyere Alu Comfort 3 Ceraforce €42 6,8 7,1 5,8 7,2 6,4 7,7 10 5,6 1221
12 GreenPan Premiere €95 6,7 10 5,9 2,7 6,4 3,2 7,7 9,4 1395
Beste uit de Test Beste Koop • De prijzen zijn van augustus 2021.
van PFAS. Alleen bij BK, Greenpan, GreenChef en Blue Diamond staan
‘PFAS-vrij’-claims op de verpakking. Zo zien we het graag. En als er toch
PFAS in de pan zitten, laat de fabrikant daar dan ook duidelijk over zijn.
Zoals Ikea, die bij alle anti-aanbakpannen eerlijk vermeldt dat er Teflon
(PTFE) in zit. Een stuk gebruikersvriendelijker dan de vele fabrikanten
die alleen vermelden wat er níet in hun pannen zit. Bijvoorbeeld dat de
anti-aanbaklaag vrij is van PFOA en PFOS. Maar die stoffen zijn al jaren
verboden, dus deze informatie is volslagen nutteloos.
Ook niet erg hulpvaardig zijn de fabrikanten die de anti-aanbaklaag
alleen met een merknaam aanduiden, zonder te vertellen wat daar dan
in zit, zoals CeraDur (WMF), Ceraforce (Demeyre), Greblon (Sola) en
Ceratec (Fiskars). Maar het kan nóg slechter. Bij veel pannen van Hema,
Albert Heijn, Action en Blokker staat alleen dat er een ‘anti-aanbaklaag’
in zit. Dat kunnen we zelf ook wel zien. We hadden zo graag geweten
of er PFAS in zitten en welke.

Tefal zaait verwarring door te claimen alleen ‘veilige’ materialen te ge-
bruiken en dat Tefal-producten ‘totaal onschadelijk voor de consument’
zijn. Maar Tefal gebruikt PTFE in bijna alle pannen en dat is niet bepaald
milieuvriendelijk. De claims zijn echter handig en zorgvuldig verwoord.
Het klopt namelijk dat koken in pannen met een PTFE-laag volgens
de Wereldgezondheidsorganisatie WHO ‘veilig voor de gezondheid’ is.
PTFE komt immers niet vrij of in het milieu terecht bij het bakken, maar
wel bij de productie en het afdanken van de pannen. De bewering van
Tefal dat de PTFE-pannen ‘niet schadelijk zijn voor consumenten’ is
dus waar voor het koken. Maar zo zet deze fabrikant consumenten wel
op het verkeerde been.
+
Greenchef Diamond (Beste uit de Test en Beste Koop)
Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €25
De pan ligt lekker in de hand en heeft een goede anti-aanbak-
laag. Maar de bodem vervormt makkelijk. Dat voorkom je door
de pan geleidelijk op te warmen en af te koelen.
WMF Durado (Beste uit de Test)

Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €56
De warmte verdeelt zich heel gelijkmatig over de bodem.
De bodem blijft ook bij grote temperatuurwisselingen volko-
men vlak. De antiaanbaklaag is gevoeliger voor slijtage dan
gemiddeld, dus ga er voorzichtig mee om.
Welke pan dan wel?

Het Tefal-trucje is een goed voorbeeld van wat er mis is bij veel makers
van anti-aanbakpannen. In plaats van alternatieven te ontwikkelen voor
de schadelijke stoffen in hun producten, trekken ze rookgordijnen op.
Wie een PFAS-vrije anti-aanbakpan zoekt, heeft een probleem. Want
ondanks het enorme aanbod van anti-aanbakpannen, blijken er maar

bitter weinig PFAS-vrij te zijn. Ze zijn vaak ook niet als zodanig te herken-
nen. Veel bekende merken, zoals Ikea, Jamie Oliver en Hema, hebben
een anti-aanbaklaag van Teflon (PTFE) of titanium. Daar zit PFAS in.
Ook het grootste deel van de Tefal-collectie kun je om die reden links
laten liggen.
Wat er dan nog overblijft? Nadat we voor dit onderzoek van tientallen
pannen de informatie uitplozen en checkten bij de fabrikanten, bleven
er 18 over. Allemaal geschikt voor inductie, met een diameter van 28 cm
én PFAS-vrij. Dachten we. Maar toen we extra navraag deden bij de
fabrikanten bleken twee pannen van Sola bij nader inzien tóch PFAS te
bevatten. En omdat er ook nog enkele pannen (tijdelijk) niet leverbaar
zijn, blijven er uiteindelijk 13 over.
Dikke bodem
En dan de hamvraag: zijn die PFAS-vrije pannen het kopen waard? De
meeste wel gelukkig. Met onze buitenlandse zusterorganisaties hebben
we anti-aanbakpannen getest die geschikt zijn voor inductiekookplaten.
De Testoordelen liggen tussen de 6,7 en 7,7. Dik in orde dus. Niet ver-
wonderlijk, want inductiepannen zijn door hun constructie al behoorlijk
degelijk. Dat zijn ze ook als je ze op een andere warmtebron gebruikt,
zoals op gas.
Inductiepannen hebben een dikke sandwichbodem. Die heet zo, omdat
hij bestaat uit diverse lagen. Toch verdeelt de warmte zich niet bij alle
pannen even goed, zelfs niet als je kookt op inductie. Geen enkele pan
haalde voor het testonderdeel Warmteverdeling een 10. De Brabantia
Black en Greenpan Premiere krijgen zelfs een onvoldoende.
Hoe gelijkmatiger de panbodem de hitte verdeelt, hoe beter. Je hoeft
dan geen ‘trucs’ uit te halen om alles even krokant en gaar te krijgen.
Bak je een pannenkoek op een gaskookplaat, dan wordt de pan boven
de gasvlam het heetst. Dat kun je uiteindelijk zien aan hoe de pan-
nenkoek is gekleurd, met een bruine cirkel ter hoogte van de gasvlam.
Bij een inductiekookplaat ontbreekt de cirkel en kleurt de pannenkoek
egaler bruin.
Door de meerdere lagen hebben de pannen met een sandwichbodem
minder last van kromtrekken. Het vervormen van de bodem kun je
voorkomen of beperken door de pan langzaam te verhitten en te laten
afkoelen voordat je hem schoonspoelt. We testen het kromtrekken door

de pan tien keer flink te verhitten en dan onder de koude kraan af te
spoelen. Bij negen pannen bleef de bodem volkomen vlak. Geen enkele
pan was zo erg kromgetrokken dat hij onbruikbaar werd. Zolang een
pan voldoende contact met de inductiekookplaat houdt, kun je hem
gebruiken. Vervang je je gaskookplaat door inductie, dan hoef je niet
meteen allemaal nieuwe pannen te kopen. Doe dat pas als blijkt dat ze
op de inductieplaat niet goed werken.
Schoonmaken
Veel pannen mogen volgens de productinformatie in de vaat-
wasser. Maar dan slijt de anti-aanbaklaag wel sneller en kan het
eten toch gaan aanbakken. Je kunt de pan beter met de hand
afwassen. Is hij erg vies, kook hem dan uit met wat afwasmiddel.
De buitenkant kun je met een schuursponsje schoonmaken, maar
gebruik geen schuurmiddel of -spons op de anti-aanbaklaag.
De anti-aanbaklaag
Bij een nieuwe pan werkt de anti-aanbaklaag vaak fantastisch. Maar
na verloop van tijd slijt deze laag. Hij wordt dunner, minder glad en er
komen krasjes en barstjes in. Naarmate de laag meer wegslijt, zal het
eten meer aankoeken en het schoonmaken lastiger worden. In de ta-
bel staat hoe goed de anti-aanbaklaag werkt bij een nieuwe pan én na
onze strenge slijtagetest. Daarbij laten we 30 minuten een flink aantal
metalen moeren in de pan heen en weer schuiven. Voor en na deze
behandeling bakken we er eieren in. Bij slechts drie pannen doorstaat
de anti-aanbaklaag deze slijtagetest met een voldoende: het eitje komt
fatsoenlijk uit de pan. Pannen met een lage score voor dit testonderdeel
hebben dus een laag die extra gevoelig is voor slijtage. Je moet daarom
heel voorzichtig met deze pannen omgaan. Gebruik er bijvoorbeeld
geen metalen voorwerpen in. En doe ze niet in de vaatwasser, maar was
ze af met de hand en een zacht sponsje of niet te harde afwasborstel.
Meer over de anti-aanbakpannen is te lezen op consumentenbond.nl/

koekenpannen.

Boxsprings
De boxspring is misschien wel het populairste bed in Nederland. Loop

een beddenwinkel binnen en een groot deel van wat je ziet zijn box-
springs. Zeker in de wat duurdere zaken. Als je écht een goed bed wilt,
moet je een boxspring kopen, lijkt de boodschap. Daar mag je dan gerust
een paar duizend euro voor uittrekken. Maar aan de andere kant zijn er
juist ook veel spotgoedkope boxsprings bij bijvoorbeeld Jysk en Ikea.
Je hebt al een tweepersoonsboxspring (en dus een compleet bed) voor
€300. Een boxspring is er dus voor iedereen. Maar is het echt het ideale
bed? We kochten er acht en onderwierpen ze aan een grondige test.
Zo testen we
We testen boxsprings op dezelfde manier als reguliere matras-
sen. We beoordelen de ondersteuning bij vier proefpersonen
van verschillende lengte en gewicht, in drie slaaphoudingen
(rug, zij en buik). Daarnaast beoordelen we de ligeigenschap-
pen en de verwachte levensduur.
Voor het mooi

Om te beginnen: wat is het eigenlijk, een boxspring? De officiële naam is
‘boxspringcombinatie’, en het is een compleet bed. De naam ‘boxspring’
slaat officieel alleen op het onderstel. Bij een boxspring is het ledikant
een bedbodem van metalen veren (springs) verpakt in een ‘doos’ (de
box) van hout of schuim. Die ‘doos’ is bekleed met dezelfde stof als de
matras die er op ligt. Vaak hoort er ook een bekleed hoofd- of voetbord
bij. Dat geeft de boxspringcombinatie zijn karakteristieke uiterlijk. Het
is een bed waarbij alle onderdelen, inclusief de matras, zijn gestoffeerd.
Op de matras ligt meestal een aparte topmatras (topper). Die zorgt ervoor
dat je de naad tussen de twee eenpersoonsmatrassen niet voelt. Maar
hij zorgt ook voor een mooier uiterlijk. Want als je het hoeslaken om de
topper doet, hoeft het niet om de dikke en beklede matras.

Het gaat bij een boxspring dus vooral om het uiterlijk. En dat is meteen
ook het belangrijkste argument om er een te kopen. Sommige fabri-
kanten claimen dat de bedbodem op zichzelf ook voordelen heeft. Die
zou bijvoorbeeld extra ondersteuning geven. Of zorgen voor een lan-
gere levensduur van de matras. Maar dat je dat soort beweringen met
een korreltje zout moet nemen, werd al duidelijk voordat we met de
test waren gestart. Want wat bleek: veel boxsprings zijn niet eens echte
boxsprings. De bedbodem in het beklede onderstel is dan niet gemaakt
van metalen veren, maar bestaat gewoon uit een lattenbodem. En bij de
goedkoopste boxsprings is het onderstel vaak niet veel meer dan een
houten constructie en ligt de matras gewoon op een houten plaat. Dat
is geen boxspring, dat is een gestoffeerde bedbodem.
Welke bodem?
Een boxspring is een bed met een speciale beklede b
edbodem
van binnenveren of pocketveren. Maar hoe zit het met die
bodem bij ‘normale’ bedden? Want daarin is bijna net zo
veel variatie als in matrassen. Plaatbodems, spiraalbodems,
schotelbodems, lattenbodems: keuze genoeg. En de bed-
denverkoper probeert je bij een nieuwe matras vaak ook een
(dure) bedbodem te verkopen. Ons advies: til er niet te zwaar
aan. Een stevige lattenbodem is vaak een prima keus. Zie ook
consumentenbond.nl/matras/bedbodems.
Échte boxsprings
Hoe makkelijk je op het verkeerde been gezet wordt, bleek wel bij de start
van onze test. We wilden namelijk alleen ‘echte’ boxsprings testen, met
een onderstel van binnenveren of pocketveren. We lieten veel producten
afvallen, omdat de bedbodem een houten latten- of plaatbodem bleek te
zijn. Het was een hele zoektocht. Soms werd pas na het uitpluizen van
de montage-instructies of door navraag bij de fabrikant duidelijk dat de
bedbodem geen veren had. En dan nog was die check niet genoeg. Zo
bevatte tot onze verbazing de boxspring van Dekbeddiscounter toch een
beklede spaanplaten doos, met als bedbodem een plaat mdf.

Boxsprings
id
he
en
nd
pp
g
te
ng
nin
ha
rla
pe
el
eli
ur
s
s
sc
eu
er
er
de
oo
s
rs
du
ty
rd
rij
en
lap
rst
lap
pe
or
ve
td
&
ns
tp
eig
de
iks
sto
sla
rk
ch
gs
uk
ve
ch
Me
On
Lig
Ru
Bu
Vo
Zij
Dr
Le
Te
Ri
1 Auping Original €4100 7,0 6,3 5,7 6,4 7,3 9,1 5,9 5,8 5,5
2 Ikea Espevär €790 6,4 5,0 2,8 6,0 7,2 8,6 6,2 6,0 4,7
3 Pullman Silverline €3800 6,2 5,7 4,4 6,7 6,1 8,0 4,9 4,3 5,5
4 Jysk Dreamzone Gold C15 €650 6,1 5,2 4,2 4,9 7,8 7,5 6,1 5,5 4,9
5 Swiss Sense Home 101 €1450 6,0 5,5 5,2 5,2 7,0 6,0 6,8 6,5 4,6
6 Dekbeddiscounter Detroit €650 5,7 5,5 5,5 4,8 6,7 6,9 5,0 4,5 4,3
7 MioDormio Trento Basso €1050 5,7 6,2 6,1 6,0 7,0 5,6 4,9 4,3 5,0
8 Leen Bakker Kalmar €700 5,5 4,9 3,2 5,3 7,6 8,2 3,3 2,5 4,7
Beste uit de Test Beste Koop • De boxspring van MioDormio kochten we bij Beter Bed.
7,5 en hoger 5,4 en lager • De Testoordelen van de boxsprings zijn vergelijkbaar met die van
• De prijzen zijn van begin februari 2021 en gebaseerd op een box- andere matrassen, zie consumentenbond.nl/matras.
spring van 180 x 200 cm.
De andere bedden in onze test zijn wel echte boxsprings. De duurdere

modellen van Auping en Pullman hebben een bodem met volwaardige
pocketvering. Daarbij zitten de metalen veren allemaal apart in een stof-
fen zakje. Ze kunnen los van elkaar bewegen. Ook de boxspring van
Swiss Sense heeft een bodem met pocketvering, al zijn de veren daarin
wel erg klein. In de andere boxsprings is de bodem gemaakt van een
eenvoudigere Bonnell- of binnenvering. Dat zijn ook metalen veren,
maar de spiralen zijn met elkaar verbonden. Dit soort vering zorgt voor
meer beweging dan bij pocketvering en zit daarom vrijwel niet meer in
normale matrassen. Maar in de boxspringbodems dus nog wel.
Goed om te weten
• Een boxspringcombinatie is meestal een stuk hoger dan
andere bedden.
• De stoffen bekleding van een boxspring is best lastig stofvrij
te houden. Dat is een nadeel als je last hebt van een allergie
voor huisstof(mijt). Je kunt dan dus beter kunststof bekleding
nemen.

+
Auping Original (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,0
Richtprijs: €4100
We testten deze Auping boxspring met de Deluxe matras
(medium hard) en de Deluxe topper. Het is een prijzig bed.
De richtprijs is voor de variant van 180 x 200 cm. Maar het is
wel de enige boxspring die we kunnen aanraden.
Als een hangmat

Op basis van de eerste inspectie konden we eigenlijk al zeggen: er is
een flink verschil in kwaliteit. En dat blijkt ook uit onze test. We testen
boxsprings op dezelfde manier als matrassen, maar we beschouwen de
combinatie van bodem, matras en topper als één geheel. Ter vergelijking
beoordelen we ook alleen de matras en de topper. Zoals je in de tabel
ziet, zijn er veel onvoldoendes. Met name de lichaamsondersteuning bij
rugslapers valt tegen. Het ergst is het gesteld met de boxspring van Leen
Bakker. We hebben niet eerder een matras met zo’n slechte ondersteu-
ning getest. Bij deze boxspring is zowel de matras als de bodem gemaakt
van goedkope Bonnellveren. Er ligt een dun laagje schuim bovenop.
Het geheel werkt een beetje als een hangmat: de meeste proefpersonen
zakken er helemaal in weg.
Maar ook bij de andere goedkope boxsprings, van Ikea en Jysk, is de
ondersteuning onvoldoende. Alleen de boxspring van Auping krijgt een
goede score voor ondersteuning. Ook opvallend: zonder de bodems
ondersteunen alle boxspringmatrassen beter dan met. Dus als je de ma-
tras van het boxspringonderstel neemt, en hem op een goede stevige
lattenbodem legt, heb je een bed dat je lichaam beter ondersteunt dan
de boxspringcombinatie.
Dat klinkt misschien vreemd, maar eigenlijk is dat het niet. Bij de on-
dersteuningstest meten we de mate van vervorming van het lichaam.
Hoe minder vervorming, hoe beter. Het spreekt voor zich dat een sterk
verende matras bovenop een sterk verende bodem je lichaam meer ver-
vormt dan alleen die matras. En daarmee komen we bij een opmerkelijke
tegenstelling: de boxsprings hadden waarschijnlijk beter gescoord als
ze geen ‘echte’ boxsprings waren, dus zonder een bodem met veren.

Wint de houten plaat van Dekbeddiscounter dan alsnog? Nou nee. Je
verliest tijdens het slapen veel vocht, en een goede bedbodem zorgt
voor ventilatie van de matras via de onderkant. Een houten plaat zon-
der gaten is dus geen goede bedbodem. Maar een boxspringmatras op
een stevige lattenbodem is prima. Zeker als je een goedkope boxspring
zoekt.
Toppers
En die toppers dan, zorgen die niet voor extra comfort? De bedden in
onze test zijn inderdaad opvallend zacht. Maar het is niet zo dat een
topper automatisch zorgt voor een comfortabeler bed. Bij een n
ormale
matras is de topper vaak in de comfortlaag verwerkt. Boxspring
matrassen hebben niet zo’n comfortlaag: die zit apart in de topper. Al
zijn boxspringtoppers wel vaak dikker.
Ondersteuning kunnen we goed meten, comfort een stuk minder. Wat
lekker ligt, is erg persoonlijk. Voor het onderdeel ‘ligeigenschappen’
meten we enkele kenmerken waarmee we proberen het ligcomfort te
voorspellen. En het lijkt er toch wel op dat die dikke toppers verschil
maken. De boxspring van Swiss Sense haalt hiervoor een hoge score,
hoger dan menige losse matras. En ook de boxsprings van Ikea en Jysk
kunnen goed mee met de beste losse matrassen.
Onze conclusie is daarom: een boxspring koop je voor het mooi, niet
omdat zo’n bed beter ligt. Het is een aangekleed bed. Het onderstel zorgt
niet voor een betere lichaamsondersteuning, integendeel. We vonden
maar één echte aanrader: de boxspring van Auping. Maar we blijven
zoeken en testen.
Meer informatie over boxsprings op consumentenbond.nl/boxspring.
Combimagnetrons
In een combimagnetron kun je ovengerechten bereiden, net als in een

conventionele oven. Je kunt er ook etenswaren in op temperatuur bren-

gen. Dat gaat met behulp van microgolven. Daarom heet zo’n apparaat
ook microwave in het Engels.
Zo testen we
We maken in de combimagnetron onder andere kip, pizza, diep-
vrieslasagne en cupcakes klaar. We meten de temperatuur
verschillen en beoordelen de gerechten op uiterlijk, structuur
en smaak. Ook onderzoeken we het gebruiksgemak, de tempe-
ratuur van de buitenkant en de veiligheid van de magnetrons.
IJsklomp
Lang niet iedereen is fan van de magnetron. Zeker bij oudere apparaten
kwamen gerechten soms gloeiend heet op tafel. Maar dan sneed je het
aan en bleek de kern soms nog bevroren! Ook in de ovenstand waren
de resultaten soms teleurstellend, omdat de ovenwarmte niet krachtig
genoeg tot in de kern was gekomen. Bij systemen met een draaiplateau
wordt de warmte of straling beter over het oppervlak verspreid. Toch
zien we ook dan af en toe tegenvallende resultaten. Vaak helpt het om
een ‘vast’ gerecht in kleinere parten te verdelen. Zo verwarmt het ge-
lijkmatiger. Maar iets wat een krokant kaaskorstje moet worden al van
tevoren doorsnijden? Nee, dat toch liever niet.
De huidige apparaten scoren op gelijkmatig opwarmen steeds beter. Maar
er staan in de tabel ook nog flinke onvoldoendes voor dit testonderdeel.
Superhete ruitjes
De combimagnetron heeft aan alle kanten metalen wanden en gaas
in de deur om te zorgen dat er geen straling naar buiten kan. De deur
is meestal wel het zwakke punt. Natuurlijk schakelt elke magnetron
direct uit als de deur wordt geopend. Maar we meten ook nauwkeurig
of er straling langs de deurrubbers naar buiten lekt terwijl de magne-
tron aan het werk is. Alle apparaten in de tabel zijn glansrijk door deze
veiligheidstest gekomen.
In ons laboratorium bekeken we niet alleen kritisch de lekstraling, maar
ook de temperatuur van de ruit in de deurtjes. In de ovenstand kun je

soms kiezen voor baktemperaturen van ver boven de 200 graden. Dan
bestaat het gevaar dat het ruitje veel te heet wordt. Zelfs zó heet, dat
het bij aanraking brandwonden kan veroorzaken. Gelukkig zitten er al
drie jaar geen apparaten met een te heet ruitje in de test. Wel staan in
de tabel nog vijf oudere vrijstaande magnetrons die dit probleem heb-
ben en nog steeds leverbaar zijn. Dat zijn drie Inventums (de MN255C,
MN252CW en MN325CS), de Etna ECM243 en de Sharp R822STWE. Deze
relatief goedkope magnetrons hebben daarom een dikke onvoldoende
als Testoordeel.
+
Samsung MC28H5015CK (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,5
VRIJSTAAND
Richtprijs: €160
Dit apparaat is een ster in gelijkmatig opwarmen, ontdooien en
grillen. Ook de ovenstand werkt goed. De handleiding is duide-
lijk. Wel is hij vrij langzaam en klein: van de opgegeven 28 liter
inhoud zijn er nog geen 20 bruikbaar. Er past een bord in van
maximaal 32 cm.
+
Ikea Smaksak (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,3
Richtprijs: €550
INBOUW
Kijk voorbij de wat ‘onsmakelijke’ benaming en dan zie je een

inbouwmagnetron met een uitstekend gebruiksgemak. Hij is
sterk in ontdooien, heeft een prima heteluchtfunctie en ook
een diepvriespizza bereiden gaat hem goed af. Gerechten op-
warmen lukt niet erg snel en niet zo gelijkmatig.
Het pizzacriterium
Je kent het wel: de foto’s van makelaars, waarbij elke kamer zo groot als
een balzaal lijkt. Op eenzelfde manier prijzen fabrikanten hun magne-
trons aan met onhaalbaar grote binnenruimtes. Die waardes bepalen

Combimagnetrons
lijk
ge
te
en
kk
ke ba
ak en
tro mo at (i eter ter)

er uik en
Gr iesp ntd )
n za b ien
vr d: o oven
en
i
t
Ve nm diam (in l
mp rb arm
xim inh rui

ille iz oo
rm
wa ag )
m
-
Ma bare ven
(
tt) ne
Te ve pw
He ien a
ne le ud
n ( gen n c
Di istan tie
oo pw
On mat k
bin a o
o
a
gie o
c
lijk em
td ig o
mb fun
r
uik ur
er van
in m
pe
br el
Br atu
a
Ge sg
Ge rde
Co cht
s
ty
eid
rij
uik
&
lu
tp
elh
sto
rk
te
ep
ch
r
Me
Sn
En
Te
Ri
Weging voor Testoordeel 40% 12% 10% 12% 6% 3% 8% 2% 4% 1%
Vrijstaand
1 Samsung €195 7,6 7,0 8,4 7,6 8,5 8,6 7,7 8,4 5,9 7,5 7,4 18,9 32 900
MC28M6055CS
2 Sharp R-971WW €340 7,6 7,5 7,9 7,2 7,8 6,5 6,1 9,3 6,5 8,3 7,4 25,4 37,5 1050
3 Samsung €160 7,5 7,4 7,6 7,8 7,9 7,1 6,4 8,9 4,2 6,6 7,4 19,4 32 900
MC28H5015CK
4 LG MJ3965BIB €210 7,5 7,4 7,9 7,3 6,9 6,6 7,8 8,9 5,1 7,9 7,4 21,6 36 1100
5 LG MJ3965ACS €270 7,4 7,2 7,9 7,3 6,9 6,6 7,8 8,9 5,1 7,9 7,4 21,6 36 1100
6 Samsung €370 7,2 6,8 8,0 8,6 7,5 6,2 7,3 7,2 6,8 6,3 7,8 25,7 38 900
MC35R8058CG/EN
7 Samsung €230 6,8 6,9 4,3 8,0 7,8 7,5 7,2 7,8 5,4 6,6 7,4 17 34,5 900
MC32J7055CT
8 Sharp R-961INW €330 6,8 7,5 6,6 7,2 5,8 7,4 4,9 8,1 5,8 2,8 7,4 25,6 37,5 900
9 Etna ECM153 €120 6,6 6,2 7,8 5,6 6,9 7,4 5,9 7,7 5,3 5,6 7,4 16,1 32,8 900
10 Inventum MN3018C €180 6,6 6,3 7,6 6,7 6,9 5,2 6,3 5,6 6,0 7,6 7,4 20 34,6 1000
11 Etna CMV525WIT €250 6,6 5,6 7,7 8,1 6,3 7,7 5,2 7,4 8,1 6,3 7,4 14,7 32,4 900
12 Domo DO2332CG €135 6,4 5,4 7,7 6,5 8,4 6,4 9,5 7,1 5,6 6,4 7,4 14,4 31,4 1200
13 Etna CMV328ZT €170 6,4 5,9 6,6 6,7 7,2 6,7 7,9 7,5 4,0 6,9 7,4 17,2 33,3 900
14 Blokker BL-95003 €130 6,1 5,7 8,5 8,0 3,7 7,2 5,3 3,8 7,9 7,9 7,8 14 32 900
15 Sharp R843INW €130 6,1 5,5 4,4 5,7 7,1 6,6 8,6 8,5 7,8 6,4 7,4 14,8 32,8 900
16 Salora 25MCD900 €120 6,0 5,6 8,3 5,4 5,4 5,8 7,9 6,1 4,5 5,8 7,4 16,8 33,1 900
17 Salora 23MCD800 €110 5,7 6,0 5,7 7,3 3,7 6,3 4,9 6,2 4,2 5,5 7,4 14,3 31,4 800
18 Etna ECM243 €130 3,9 6,4 8,5 7,1 6,8 6,6 6,6 8,4 5,0 6,4 2,7 16,1 32,8 900
19 Sharp R822STWE €140 3,8 6,5 7,4 5,4 7,3 6,6 8,7 9,1 5,1 5,9 2,4 15,3 32 900
20 Inventum MN325CS €130 3,5 6,1 7,0 6,0 7,0 7,0 7,1 7,9 7,6 5,3 2,4 20,6 35 1000
Inbouw
1 Miele H7140 BM €1350 8,0 8,6 8,2 7,5 7,3 6,3 8,2 7,7 6,8 9,1 7,4 26,7 39,5 1000
2 Ikea Smaksak €550 7,3 8,1 5,5 7,8 8,0 6,4 7,5 5,5 3,8 7,3 7,4 42,7 38,4 1000
3 Ikea Finsmakare €700 7,0 7,7 5,0 8,8 8,5 5,2 7,6 4,5 3,1 5,9 7,4 46,3 38,4 1000
4 Whirlpool €730 7,0 7,8 7,4 7,7 6,0 7,8 6,7 6,9 2,3 3,4 7,4 34,2 42 900
W9 MW261 IXL
5 Siemens €1150 7,0 7,7 8,0 6,0 7,6 6,3 7,1 7,9 1,4 2,0 7,4 68,9 39,3 800
HM636GNS1
6 Bosch HMG636BS1 €1200 7,0 7,7 8,0 6,0 7,6 6,3 7,1 7,9 1,4 2,0 7,4 68,9 39,3 800
7 Etna CM244RVS €440 6,8 5,4 8,5 7,9 9,0 7,6 6,3 8,7 3,6 4,1 7,4 28 40,7 900
8 Etna CM941RVS €780 6,8 6,9 7,8 7,2 6,3 6,5 7,8 6,7 2,7 4,8 7,4 23,7 37,3 1000
9 AEG MBS3423CM €525 6,7 6,0 7,3 7,0 7,0 6,9 7,9 6,9 8,7 7,2 7,4 20 34,6 1000
10 Whirlpool €750 6,7 6,6 6,7 6,6 8,6 6,6 7,6 5,6 6,2 5,2 7,4 35,6 35,2 850
W6ME550

lijk
ge
te
en
kk
ke ba
ak en
tro mo at (i eter ter)

en
Gr iesp ntd )
n za b ien
vr d: o oven
en
i
t
Ve nm diam (in l
mp rb arm
xim inh rui

ille iz oo
rm
in m m)
-
Ma bare ven
(
tt) ne
Te ve pw
He oien wa
ne le ud
n ( gen n c
Di istan tie
Br ratu ik
On mat k
wa ag
bin a o
p
o
a
gie o
c
u
lijk em
td ig o
mb un
r
uik ur
er an
pe
br el
a
Ge sg
En id v
Ge rde
Co ht
s
ty
rij
uik
luc
&
e
o
e
tp
elh
sto
rk
te
ep
ch
r
Me
Sn
Te
Ri
Inbouw
11 Etna CM851RVS €630 6,6 7,2 5,3 7,8 6,9 6,5 5,0 6,7 2,8 4,6 7,4 43,5 38,5 800
12 Zanussi ZVEKM6X1 €630 6,6 6,7 4,8 6,8 7,6 5,2 7,1 7,6 6,4 7,0 7,8 39,8 40,8 1000
13 Whirlpool €545 6,5 5,4 8,1 7,0 7,9 7,9 8,2 7,9 2,6 3,8 5,6 25,4 41,5 900
AMW 9607 IX
14 AEG MSB2548C-M €400 6,4 5,6 8,1 5,1 7,3 7,2 8,0 7,0 4,9 6,3 7,4 14,4 33 900
15 Zanussi ZNF44X €500 6,4 6,9 2,8 6,7 6,8 6,6 6,3 8,1 7,2 6,4 7,4 37,9 41 1000
16 Ikea ANRÄTTA €500 6,3 5,5 7,5 8,4 6,0 7,5 7,2 7,2 2,6 5,3 7,4 26 42 900
(104.117.65)
17 AEG KME761000M €750 6,2 7,0 2,0 6,3 8,7 5,6 7,6 5,3 3,8 5,5 7,4 45 38,3 1000
18 AEG KMS361000M €580 5,9 5,4 3,7 7,2 8,4 5,3 7,2 6,2 5,1 6,5 7,4 36,4 40,7 1000
Beste uit de Test Beste Koop kregen hiervoor puntenaftrek.

7,5 en hoger 5,4 en lager • Sommige merken hebben technisch identieke modellen met een
• De prijzen zijn van december 2020. andere benaming, ze verschillen meestal alleen in kleur en prijs.
• Bij vrijstaande combimagnetrons met een Testoordeel van 4,1 of • Alleen de LG MJ3965ACS heeft een stoomfunctie, die krijgt een 10
lager wordt het deurtje veel te heet in de hoogste ovenstand: die en telt voor 2% mee in het Testoordeel.
ze door tot in de hoeken en zelfs achter de roosters te meten. Ons test

criterium is de bruikbare inhoud. En die is gemiddeld zo’n kwart kleiner
dan de fabrieksopgave.
Bij magnetrons met een draaiplateau is een bijkomend probleem dat er
veel loze ruimte is. Een rechthoekige schaal moet kunnen ronddraaien
zonder de zijkanten te raken.
Doe je je studerende kind een combimagnetron cadeau? Hij of zij zal
ongetwijfeld als eerste actie er een diepvriespizza in willen bereiden. Hoe
weet je of die past? Daarvoor hebben we de binnendiameter bepaald.
Een medium pizza is zo’n 25 cm in doorsnede en een large 35 cm. Een
magnetron met een diameter van minimaal 27 cm – of zelfs 37 cm voor
de grote eters – voldoet dan aan het pizza-criterium.
Meer is beter?
Een basis-combimagnetron heeft alleen de noodzakelijke knoppen en
instellingen voor temperatuur, magnetronvermogen en bereidingstijd.
Voor dat laatste heeft hij soms een simpel kookwekkertje. Een wat luxer

apparaat heeft ook kookprogramma’s. Maar uit de tests die we al jaren
doen, blijkt dat ‘meer’ in dit geval meestal niet ‘beter’ betekent. De meeste
gebruikers proberen door de jaren heen slechts een paar programma’s
en stellen de magnetron vaak handmatig in.
In de test zien we dat de aangeboden programma’s vaak niet het ver-
wachte resultaat opleveren. Allereerst bereiden we een gerecht door een
programma te kiezen dat volgens de handleiding het meest geschikt is.
Een tweede test doen we met hetzelfde gerecht, maar dan alles handma-
tig ingesteld. We volgen wel de aanwijzingen in de handleiding. Soms
volgt er nog een derde test met zelfgekozen instellingen, als het vermoe-
den bestaat dat dit tot een beter resultaat gaat leiden. Het testresultaat
met de automatische programma’s weegt zwaar mee in het onderdeel
gebruiksgemak. Met een beetje experimenteren, blijk je in de meeste
gevallen zelf de beste instellingen te vinden.
Omrekenen van vermogen

Op magnetronmaaltijden uit de winkel staat hoelang en op
welke stand ze in de magnetron moeten. Maar wat als je het
vermogen niet zelf kunt instellen op je magnetron?
De bereidingstijd is vrij simpel om te rekenen. Deel het
a angegeven vermogen op de verpakking van de maaltijd door
het vermogen van je magnetron. Dit getal vermenigvuldig je
met de geadviseerde bereidingstijd op de verpakking.
Een voorbeeld. Op de verpakking staat ‘7 minuten op
700 watt’. Het vermogen van je magnetron is 900 watt. Dan
is de rekensom 700:900 = 0,778 en 0,778 x 7 minuten = 5,446.
Dus de maaltijd moet op 900 watt ongeveer 5 minuten en
30 seconden in de magnetron.
Stomen raakt uit

Een trend van de laatste jaren was de stoomfunctie in een magnetron.
Er is dan een waterreservoir ingebouwd waaruit de stoom de magnetron
helpt om gerechten minder te verhitten. De claim is dat vitamines en
mineralen zo beter behouden blijven.

Inmiddels zien we steeds minder apparaten die deze functie nog heb-
ben. De enige in de tabel is de vrijstaande LG MJ3965ACS.
Heb je zo’n ingebouwde stoomfunctie wel nodig? Nee, want je kunt
het ook zelf regelen. Doe een laagje water in een bakje, voeg daaraan
bijvoorbeeld de te poffen aardappels toe en sluit het deksel niet hele-
maal. Natuurlijk geen aluminiumfolie gebruiken om de aardappels in
te pakken, want metaal geleidt.
Kijk voor alle testresultaten en voor video’s met kooptips en hoe we testen
op consumentenbond.nl/magnetrons.
Espressomachines
Wat voor type koffiezetter ben je? Het is slim om daar uitgebreid bij stil
te staan voor je een apparaat gaat kopen. Een volautomatische espresso
machine is geschikt als je graag snel en makkelijk allerlei soorten koffie
van versgemalen bonen zet. En als je niet afgeschrikt wordt door de
aanschafkosten van een paar honderd euro, het onderhoud en de ruimte
die het apparaat inneemt op je aanrechtblad.
Vind je het leuk om zelf met koffiezetten bezig te zijn en hoeft het niet
per se automatisch, dan is een halfautomatische pistonmachine een
goed alternatief. Daarmee vul je de koffiefilterhouder zelf met gema-
len koffiebonen, druk je de koffie aan en perfectioneer je de koffie naar
eigen smaak. Vind je versgemalen bonen minder belangrijk, dan is een
cupmachine, zoals van Nespresso of Dolce Gusto, een goede optie. Die
apparaten zetten ook snel en gemakkelijk een prima kop koffie. Zowel pis-
tonmachines als koffiecupmachines zijn compacter dan volautomaten.
Even rekenen
Een volautomaat kan een flinke investering zijn, gemiddeld ben je zeker
een paar honderd euro kwijt, oplopend tot meer dan €1500. Toch zijn er
al goede machines vanaf zo’n €300. Koffiecupmachines koop je al vanaf
vijf tientjes en kosten gemiddeld €140 (zie de test d
aarvan elders in dit

boek). Maar de koffiecups zijn wel een stuk duurder dan een espresso
van koffiebonen. En ze zijn milieubelastender. Zet je elke dag twee kopjes
koffie, dan ben je na een jaar al voordeliger uit met de volautomatische
Beste Koop (€300) dan met een koffiecupmachine (€140) met originele
Nespressocups (€0,42 per stuk). Gebruik je goedkopere koffiecupjes van
een ander merk (zo’n €0,22) dan ben je na een jaar vanaf vier kopjes per
dag voordeliger uit met de volautomaat.
Zo testen we
In het lab zetten we kopjes espresso en meten hoelang dat
duurt. Ook de temperatuur en het energieverbruik meten we.
We schuimen melk op en beoordelen die op temperatuur,
volume, inzakken en kwaliteit. Tien getrainde panelleden
proeven de espresso en geven hun oordeel over onder andere
textuur van de cremalaag, balans, body en nasmaak.
Het beste merk

Er zijn volautomaten te koop van tientallen merken. De’Longhi, Philips,
Siemens, Jura, Krups en Melitta zijn het populairst. Hiervan zijn Jura en
Melitta de duurdere merken, Philips en Krups de minder dure. We hebben
3880 gebruikers gevraagd naar de ervaringen met hun apparaat. Over
Jura en De’Longhi zijn ze het meest tevreden. Ook in onze test eindigen
deze merken vaak bovenaan. Jura oogst tevredenheid door de goede
prestaties en het gebruiksgemak. Ons smaakpanel is erg te spreken over
de koffiekwaliteit: smaak, aroma en crema van de espresso beoordelen
ze als uitstekend. Ook over de prestaties van De’Longhi-machines zijn
de gebruikers erg tevreden, maar dit merk valt vooral op door de goede
prijs-kwaliteitverhouding. Apparaten van De’Longhi zijn gemiddeld
goedkoper dan die van Jura.
De merken Philips en Krups krijgen vaak ons predicaat Beste Koop. Ze
kosten gemiddeld minder en er zitten prima exemplaren tussen. Philips-
apparaten zijn goed in snel espresso zetten op de juiste temperatuur en
kunnen ook uitstekend melkschuim maken. Maar gebruikers zijn lang
niet altijd tevreden: modellen van Philips gingen een half jaar korter

Espressomachines
e
ffi
ko
er em uim
te rme en
Sn ett sso
En sg ch
Wa swa mal
Ko voo ing
Va orz ik
Me ieve ak
uik elks
ez re
lte r
o u
kje ien
e
lkv rbr
ali ur
ffi sp
elh en
pje r g
pe
ali l
Kw dee
Ge eit m
r
Kw ratu
Ko eit e
s
ty
Te eid
rij
or
rfi
&
e
tp
g
mp
sto
rk
br
ch
Me
Te
Ri
1 Jura D4 Piano Black €700 8,9 9,3 8,3 6,7 8,9 nvt 9,1 7,4 nvt  
2 Jura ENA 8 Full Metropolitan Black €1100 8,8 9,7 8,2 6,5 9,2 8,0 8,8 6,9 M 
2019
3 Melitta Barista Smart T F830-101 €760 8,7 9,8 8,3 5,8 8,9 8,7 8,4 4,8 M  
4 Jura E6 Dark Inox (EB) 15431 €950 8,6 9,6 8,1 4,6 9,3 8,4 8,2 5,8 M 
5 DeLonghi ECAM610.55.SB Prima- €1200 8,6 8,7 8,5 6,3 8,9 9,2 9,4 4,2 G   
Donna Soul
6 Philips 3200 serie EP3246/70 €550 8,5 8,7 8,1 5,6 8,2 10 9,2 4,1 G  
7 Siemens EQ.6 TE651209RW plus s100 €600 8,5 8,5 8,5 6,0 9,3 8,3 8,8 6,8 M 
8 Jura E8 Dark Inox (EB) 15364 €1250 8,5 9,5 8,1 5,7 7,8 9,5 8,4 5,2 M  
9 Philips 2200 serie EP2220/10 €280 8,4 8,5 8,1 5,7 8,4 8,3 9,2 4,2 S  
10 Melitta Caffeo Purista Series 300 €350 8,4 8,8 8,4 6,0 9,3 nvt 8,5 5,3 nvt
F230-101
11 Philips 2200 serie EP2231/40 €370 8,4 8,5 8,2 5,7 8,4 8,9 9,2 4,2 G  
12 Krups EA872B Intuition Preference €650 8,4 8,3 8,3 7,0 9,1 7,5 8,6 7,5 M 
13 Siemens EQ.500 TQ505R09 Integral €770 8,4 9,1 7,5 4,8 7,9 8,2 8,8 6,8 G  
14 Siemens EQ.9 s500 TI955209RW €1500 8,4 9,0 7,6 5,7 7,7 7,6 8,9 6,4 G   
16 Miele CM 6160 MilkPerfection €1200 8,3 8,6 7,8 5,1 8,3 8,3 9,0 4,6 M 
Obsidiaanzwart
17 Krups EA 8108/70 Roma €280 8,1 8,6 8,5 6,7 9,0 8,9 7,6 5,2 S
19 Gaggia Cadorna Prestige €900 8,1 9,0 8,1 5,9 8,3 9,4 8,0 2,7 G  
20 DeLonghi ECAM 23.460.SB EX:4 €500 8,0 7,5 8,5 5,9 9,0 9,2 8,5 4,8 G   
Cappuccino
21 DeLonghi ECAM250.33.TB Magnifica €350 7,9 7,9 8,0 6,0 8,6 8,6 8,5 3,9 S   
S Smart
22 Saeco SM7580/00 Xelsis €1000 7,9 7,8 8,1 6,1 8,2 9,8 8,6 3,7 G   
23 DeLonghi ECAM 350.75.S Dinamica €600 7,8 8,1 7,5 6,2 7,3 8,1 8,4 4,8 G  
24 Siemens EQ300 TI351209RW €450 7,7 9,2 6,8 5,4 7,8 6,2 6,9 6,9 D
25 Nivona CafeRomatica 660 €580 7,4 8,3 7,4 4,7 7,6 8,0 6,9 4,6 M  
Beste uit de Test Beste Koop • Er zijn veel technisch gelijke modellen te koop, in bijvoorbeeld een
7,5 en hoger 5,4 en lager andere kleur of met andere extra’s.
• De prijzen zijn van mei 2021. • Bij gebruiksgemak gaat het om: koffie bereiden, geluid, melk op-
• De modellen zijn geselecteerd op prijs, verkrijgbaarheid en afspie- schuimen, schoonmaken en ontkalken.
geling van het winkelaanbod. • Melkvoorziening: G = geïntegreerd melksysteem, M = melk
slangetje, S = stoompijpje, D = direct in glas.

mee dan het gemiddelde van zes jaar. De apparaten van Jura gingen
juist drie jaar langer mee.
+
Jura D4 Piano Black (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,9
Richtprijs: €700
Solide, stijlvol apparaat waarmee je eenvoudig een uitstekend
gebalanceerde espresso zet. Met veel instellingsmogelijkheden
om de koffie te perfectioneren. Maar verder zonder veel poes-
pas. Wel prijzig voor een apparaat zonder melkopschuimer.
Philips 2200 serie EP2220/10 (Beste Koop)

Testoordeel: 8,4
Richtprijs: €280
Eenvoudige machine die fijn is in het gebruik. Hij maakt prima
koffie en goed melkschuim met het stoompijpje. Niet de snelste
of stilste en relatief niet zo energiezuinig. Vergelijkbare model-
len zijn de EP2221/40 en de EP2224/40. Hij is er ook met een
automatische, geïntegreerde melkopschuimer.
Melk opschuimen
Het mooie van een volautomaat is dat je er veel soorten koffie mee kunt
zetten. Van ristretto’s tot latte macchiato’s, alles kan. Veel varianten wor-
den gemaakt met melk. Vaak gemengd met lucht, zodat je mooi schuim
krijgt. Perfect schuim is stevig en fluwelig. Het heeft volume, maar een
fijne structuur zonder grote luchtbellen.
Bij de meeste volautomaten gaat melk opschuimen automatisch: je zet
een cappuccino met één druk op de knop. Deze apparaten hebben een
geïntegreerd reservoir dat je vult met koude melk. Je kunt het eruit halen
en in de koelkast zetten. Soms hebben ze een dubbele wand en blijven
daardoor langer koel.
Andere apparaten schuimen de melk op via een slangetje uit een reser
voir of een pak melk. Een zogenoemde cappuccinatore zorgt voor lucht

bij de melk. Met dit soort automatische melkopschuimers maak je over
het algemeen gemakkelijk een prima kwaliteit melkschuim. Al is het
opvallend dat vrijwel geen enkel apparaat de ideale temperatuur van
71 graden haalt.
Volautomaten zonder automatische melkopschuimer zijn voordeliger.
Ze hebben een stoompijpje om zelf handmatig melk mee op te schui-
men. De prijs is algauw €60 à €75 lager. Je hangt het stoompijpje in een
kannetje koude melk en schuimt zo de melk op (zie het kader). Dit vergt
enige oefening. Maar als je er handigheid in hebt, kun je er het mooi-
ste melkschuim mee maken. En omdat je zelf de controle hebt, zal het
schuim niet snel te koud zijn.
De Siemens EQ300 heeft een bijzonder soort stoompijpje dat je direct in
een koffieglas met melk laat zakken. Hij schuimt dan automatisch op en
daarna komt de koffie erbij. Dit melkschuim is minder goed en je moet
vooraf precies de juiste hoeveelheid melk in het glas doen.
Tegenwoordig staan er steeds meer basismodellen in de winkel zónder
opschuimmogelijkheid. Wil je toch graag melkkoffie drinken, dan kun
je een losse opschuimer gebruiken. Die zijn er al vanaf enkele tientjes.
Ze zijn goed in volumineus schuim maken, vergelijkbaar met een vol-
automaat met automatische melkopschuimer.
Met een stoompijpje

Vul een rvs-kannetje voor de helft met koude, volle melk. Plaats
het uiteinde van het pijpje net onder het melkoppervlak en zet
de stoompijp aan. ‘Stretch’ de melk door het pijpje bovenaan te
houden als het volume toeneemt. Plaats het daarna dieper in de
melk. De melk draait rond, de bellen worden kleiner en de tem-
peratuur gaat omhoog. Volumineus en goed warm? Zet dan de
stoompijp uit en tik eventueel de grote bellen uit de melk. Wals
de melk in het kannetje voor soepel glanzend schuim.
Handige extra’s
Kies je voor een eenvoudige volautomatische espressomachine of voor
een met alles erop en eraan? Ga goed na welke instellingen en extra’s

handig voor je zijn. En bedenk: hoe uitgebreider, hoe duurder.
De meeste volautomaten hebben een mooi (kleuren)display, waarop je
de koffies kunt kiezen in allerlei soorten, verhoudingen en maten. Vaak
kun je de koffie naar persoonlijke smaak instellen door de verhoudingen
aan te passen. Die kun je opslaan als favoriet en later met één druk op de
knop weer zetten. Je stelt bijvoorbeeld in hoeveel water er wordt gebruikt
voor de koffie. Dat kan bij vrijwel alle machines. En meestal kun je ook
de temperatuur ervan aanpassen. Zo kun je met de instellingen spelen
totdat het apparaat je perfecte kopje koffie maakt. Om de temperatuur
van de koffie in het kopje goed te houden, kun je soms kopjes voorver-
warmen bovenop het apparaat (zie de tabel).
Ook de maalgraad van de koffie is naar wens aan te passen. Espresso
wordt gezet met fijngemalen koffie. Hoe fijner de maling, hoe meer con-
tact het warme water heeft met de koffie en hoe sterker en bitterder het
resultaat is. Is je koffie te zurig, zet de maalgraad dan wat fijner. Is hij te
bitter, maal dan wat grover.
Sommige apparaten hebben een apart vakje voor gemalen koffiebonen.
Handig als je bijvoorbeeld af en toe een kopje koffie zonder cafeïne
(decafé) wilt drinken.
Timer, app en waterfilter

En dan zijn er nog extra’s waarvan je moet nagaan of je er wat aan hebt.
Zo zijn er apparaten met een timer, waarbij je dus kunt instellen wanneer
je koffie klaar moet staan. Ook zijn er apparaten die je vanaf de bank kunt
bedienen met een app op je telefoon. Met die app kun je gemakkelijk
favoriete koffievarianten instellen. Ook word je gewaarschuwd als je het
apparaat moet ontkalken of schoonmaken en krijg je daar instructies
bij. Vergeet dan niet om eerst een kopje onder de koffieuitloop te zetten!
Bij sommige machines zit een waterfilter. Dat plaats je in het water
reservoir en ontkalkt het water vóórdat het de machine in gaat. Dit kan
schelen in het onderhoud van de machine, maar je moet het filter wel
regelmatig vervangen.
We testen het hele jaar door volautomaten, pistonmachines en kof-

fiecupmachines, kijk voor alle testresultaten op consumentenbond.nl/
espressomachine.

Foodprocessors en
keukenmachines
Zelf brood bakken, een taart maken of een uitgebreid diner voor twee.
Zo’n zelfgemaakte creatie smaakt vaak veel lekkerder dan kant-en-klare
producten uit de supermarkt. En je hebt controle over de ingrediënten
die erin gaan, zoals zout en suiker. Voor kookliefhebbers die wel wat hulp
kunnen gebruiken is een keukenmachine of foodprocessor een uitkomst.
Zo testen we
Per apparaat voeren we tot wel 16 klussen uit, afhankelijk
van wat de foodprocessor of keukenmachine kan. Sommige
klussen doen we met verschillende etenswaren. We hakken
bijvoorbeeld uien, noten en kruiden. En we raspen kaas en
wortels. Een panel beoordeelt de kwaliteit van het resultaat.
Bakken of hakken
Keukenmachines en foodprocessors zijn allebei flinke jongens die be-
hoorlijk aan de prijs kunnen zijn. Zo’n apparaat kopen heeft zin als je er
meer mee maakt dan af en toe een smoothie of soep. De keukenmachine
is dé bakspecialist. Met de garde kun je goed eiwit en slagroom luchtig
kloppen en cakebeslag mengen. De kneedhaak werkt uitstekend voor
alle soorten brooddeeg. Je herkent de keukenmachine aan een arm
met daaronder een open kom. Een foodprocessor is een smal en hoog
apparaat met dichte mengkom. De foodprocessor is een echte alleskun-
ner. Hij pureert babyvoeding, hakt noten, snijdt aardappelschijfjes en
raspt kaas. Dat doet hij met een mes en snijschijven. Hij heeft ook een
kunststof ‘mes’ en een garde of schijf waarmee hij kan mengen, kneden
en kloppen. Dat gaat heel snel, een licht brooddeeg is zo gemengd. Let
er wel op dat je stopt zodra het deeg een samenhangend geheel is. Mix
je langer door, dan verpest je het deeg. Voor gevuld of zwaar deeg is

Keukenmachines
en
ng
n
pe
ur en
Ba roo ken me
nn eng lop
d
en
b a g
kk ing ne
gr aal
ht m sla
er
k
Ha ed g k
Ca n sla tot
x m om
Lic ise be
Ma enko en
vo ee
en
na en
n
o
by dd
it e ake
ijd
yo ek
pe
ed el
sn
Eiw l m
Vo rde
ijs
ty
en
en
pr
jes
mi
se
&
o
ht
sto
sp
rk
ke
ak
Ric
Me
Ra
Pa
Pl
Te
Weging voor Testoordeel 60%
Foodprocessors
1 Bosch MCM3501M €90 7,5 7,7 5,1 7,8 9,7 9,8 4,0 8,6 7,6 7,2 10
2 Magimix 5200 XL Premium chroom €450 7,5 7,3 6,2 5,6 4,6 7,8 7,8 8,4 9,3 8,1 8,2
3 Kenwood FDM301SS Multipro Compact €80 7,3 7,4 6,5 8,2 7,7 9,7 6,4 6,4 7,9 5,8 8,2
4 Kenwood FDP645 €140 7,0 7,1 6,3 6,4 9,6 5,9 8,2 4,6 7,1 5,7 9,9
5 Philips HR7778/00 Avance Collection €185 6,9 6,2 7,5 6,4 4,1 7,7 7,6 8,2 8,4 5,1 3,2
6 Philips HR7310/00 Daily Collection wit €60 6,8 6,3 5,9 7,4 4,1 8,8 6,4 4,6 8,0 3,9 7,8
7 Philips HR7510/10 Viva Collection €100 6,8 6,5 5,8 7,4 4,1 9,7 5,5 4,6 8,2 4,6 8,6
8 Bosch MC812W501 MultiTalent 8 €160 6,8 6,6 5,8 7,8 7,8 9,8 5,8 4,6 5,6 5,3 6,6
9 Bosch MC812S820 MultiTalent 8 €180 6,8 6,5 4,9 6,0 7,8 9,7 5,8 4,6 5,6 8,6 5,8
10 KitchenAid 5KFP0719EBM €130 6,5 6,3 4,9 6,0 5,9 9,7 6,2 4,6 5,8 7,2 6,9
11 KitchenAid 5KFP0919EER €180 6,4 6,1 4,8 7,8 4,1 9,7 6,2 4,6 5,1 6,7 5,6
12 Tristar MX-4822 €45 6,1 5,9 3,0 7,8 5,0 8,8 4,0 4,6 7,0 6,0 7,4
13 Braun FP 3131 WH €80 6,1 5,8 4,8 6,4 5,9 6,2 4,6 2,8 8,4 5,4 7,6
14 Philips HR7605/10 €45 6,0 6,5 5,1 9,4 6,9 8,9 3,4 2,8 7,1 5,9 9,1
15 Bourgini 22.3009 Classic €65 6,0 5,5 7,2 7,8 5,9 5,0 6,4 1,0 4,6 3,7 8,3
Keukenmachines
1 Bosch MUM50123 €200 8,1 7,8 8,9 6,5 6,4 7,7 10 nvt nvt nvt nvt
2 Kenwood Chef Elite KVC3110S Chef €350 7,9 7,7 9,5 7,4 4,6 7,9 7,7 nvt nvt nvt nvt
3 Bosch MUM54A00 StartLine €150 7,8 7,0 8,2 6,5 6,6 7,6 5,5 nvt nvt nvt nvt
4 Kenwood kMix KMX750WH €300 7,7 7,3 8,3 7,4 4,6 7,6 7,7 nvt nvt nvt nvt
5 KitchenAid Mini 5KSM3311XEGU €450 7,5 6,9 8,6 7,6 2,8 7,4 5,5 nvt nvt nvt nvt
6 KitchenAid Artisan 5KSM175PSECA €580 7,3 6,6 7,4 7,5 2,8 5,6 7,7 nvt nvt nvt nvt
7 Bosch MUM58L20 €270 7,2 6,3 8,3 5,6 5,0 5,6 5,5 1,6 nvt 7,8 6,4
8 KitchenAid Artisan 5KSM125EOB €480 7,2 6,6 7,4 7,5 2,8 5,6 7,7 nvt nvt nvt nvt
9 Bourgini Trendy Kitchen Chef Grey €80 7,1 7,1 8,3 7,6 4,6 7,9 5,5 nvt nvt nvt nvt
10 Bourgini Classic Kitchen Chef Black €90 7,0 7,2 7,6 7,6 6,4 5,8 7,7 nvt nvt nvt nvt
11 Bourgini Classic Kitchen Chef XL Zwart €110 6,9 7,6 8,4 8,5 6,4 7,7 5,5 nvt nvt nvt nvt
12 Tefal QB3101 Wizzo €160 6,7 6,8 8,4 7,6 4,6 7,9 3,2 nvt nvt nvt nvt
13 AEG Ultramix KM4100 €480 6,7 6,5 6,7 6,9 4,6 5,8 7,7 nvt nvt nvt nvt
14 Bourgini Kitchen Chef Pro €150 6,2 7,6 9,3 7,4 6,4 7,8 5,5 nvt nvt nvt nvt
15 Tristar MX-4804 €80 5,8 6,2 8,5 7,4 2,8 5,6 3,2 nvt nvt nvt nvt
Beste uit de Test Beste Koop • Nvt = functie niet aanwezig.

7,5 en hoger 5,4 en lager • De motorduurtest staat niet in de tabel en weegt niet mee in het
• De prijzen zijn van september 2020. Testoordeel. Maar als het apparaat de test niet kan afmaken, krijgt
• Dit is een selectie van de geteste apparaten: van vergelijkbare appa- hij puntenaftrek. Dit geldt voor de Philips HR7605/10 en Bourgini
raten is de goedkoopste of best verkrijgbare opgenomen. Kitchen Chef Pro
• Bourgini is te koop bij Blokker.

een foodprocessor niet geschikt, daarvoor is een
keukenmachine beter. Die kan lang kneden. Dat
ik
ak
ru
lui em
rb
activeert de gluten en daardoor krijg je na het bak-
er tie
ve
Ge iksg
En c
tru
gie
d
u
ns
ken een mooi gerezen brood. Door de open meng-
br
Co
Ge
25% 5% 5% 5% kom is een keukenmachine ook beter in slagroom

kloppen: doordat er meer lucht bijkomt, wordt de
7,3 6,4 5,5 9,1 slagroom luchtiger.
7,1 8,1 7,7 10
7,2 3,7 7,7 10
7,1 3,9 5,5 10
Blender erbij
6,8 6,0 10 10 Er zijn allerlei accessoires voor foodprocessors
7,8 5,9 6,6 10 en keukenmachines waarmee je de mogelijk-
7,5 5,9 4,3 10 heden uitbreidt. Een blender bijvoorbeeld is heel
7,2 4,0 7,7 10 geschikt voor het mengen, pureren en fijnhak-
7,2 4,0 7,7 10
ken van vloeibare of halfvaste levensmiddelen. Je
6,6 6,5 7,7 7,3
maakt zo eenvoudig smoothies en je kunt er ijs in
6,6 8,2 7,7 7,3
6,5 3,6 4,3 10 vermalen. Andere voorbeelden zijn een citruspers
6,9 3,6 5,5 10 en – heel specialistisch – een blokjessnijder en
7,3 6,5 7,7 10 snijschijven voor frites. Die laatste twee vind je
7,2 2,4 5,5 9,1 alleen bij de foodprocessors.
Heeft een apparaat een blender en citruspers, dan
8,6 8,2 7,7 10
testen we deze door er smoothies, gecrusht ijs en
8,1 5,4 10 10
9,3 8,4 7,7 10
sinaasappelsap mee te maken. De resultaten hier-
9,1 5,5 7,7 8,2 van wegen niet mee in het Testoordeel, maar staan
8,5 8,4 10 6,4 wel op onze site. De smoothie is voor de meeste
8,5 6,1 10 10 blenders geen probleem, maar ijs crushen en si-
8,6 8,0 7,7 10 naasappels persen zijn een uitdaging. Onder meer
8,0 5,8 10 10
de Bosch MCM3501M, Beste uit de Test bij de food-
7,6 5,6 3,2 10
processors, heeft moeite met ijs vermalen.
7,5 3,6 3,2 10
6,2 3,8 4,3 8,2
6,7 3,2 5,5 10 Volle keukenkast
7,5 2,0 10 7,3 Bedenk voor de koop welke accessoires je gaat
6,4 4,9 6,6 8,2 gebruiken en kwijt kunt. Zo voorkom je dat je
5,8 3,9 1,0 8,2
met een kast vol overbodige spullen zit. Veel
foodprocessors en keukenmachines zijn basis-
modellen waar losse accessoires bij te koop zijn.
Zo kun je bewust kiezen wat je nodig hebt. Let
ook op het gewicht van de machine. De zwaarste

foodprocessor weegt 8 kg, de zwaarste keukenmachine 10 kg. Dat is
een behoorlijk gewicht om uit een kastje te tillen. Het apparaat neemt
bovendien flink wat ruimte in. Een eenvoudiger, maar handzaam en
goedkoper alternatief is een staafmixer. Die is handig om kleine hoe-
veelheden mee te pureren en is gemakkelijk schoon te maken. Reken
voor een goede staafmixer met hakmolen en garde op zo’n €60, zie de
test staafmixers elders in dit boek.
+
Bosch MCM3501M (Beste uit de Test)
FOODPROCESSORS
Testoordeel: 7,5
Richtprijs: €90
Samen met de flink duurdere Magimix 5200 XL (€450) is hij
Beste uit de Test. De Bosch (met blender) mengt beter, de
Magimix (met citruspers en sapcentrifuge) klopt en kneedt
beter en de constructie is steviger.
Philips HR7310/00 (Beste Koop)

Testoordeel: 6,8
Richtprijs: €60
Met deze Philips koop je veel functies voor een relatief lage
prijs. Helaas lukken niet alle klussen even goed. Hij heeft moeite
met raspen, pannenkoekenbeslag mengen en babyvoeding
pureren. De machine is wel makkelijk in het gebruik.
+
Bosch MUM50123 (Beste uit de Test)
KEUKENMACHINES
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €200
Brooddeeg maken doet hij uitstekend en hij klopt slagroom en
eiwitten mooi luchtig. Zowel cakemix als pannenkoekenbeslag
weet deze Bosch redelijk goed te mengen. Wordt geleverd met
blender en citruspers.

Bosch MUM54A00 (Beste Koop)
KEUKENMACHINES
Testoordeel: 7,8
Richtprijs: €150
Deze Bosch klopt goed en mengt zowel pannenkoekenbeslag
als cakemix prima. Wel heeft hij moeite met het kneden van
brooddeeg. Hij is heel gemakkelijk in het gebruik.
Testresultaten
Perfectie is voor geen van de apparaten weggelegd en dat geldt zeker
voor de foodprocessors. Elk apparaat heeft wel een of meer aspecten
waar hij minder goed in is. Bedenk dus goed wat je ermee wilt doen.
De twee foodprocessors die Beste uit de Test zijn – de Magimix 5200
XL Premium en Bosch MCM3501M – pureren beide heel goed, beter
dan alle andere. De Magimix kost wel vijf keer zo veel als de Bosch. Hij
is beter in kneden, is stiller en de constructie is steviger dan de Bosch.
Maar hij stopte een paar keer kortstondig tijdens de motorduurtest.
Een minpunt is zijn score voor het pannenkoekenbeslag. Na 24 uur in
de koelkast waren de vaste en vloeibare ingrediënten van de mix weer
gescheiden.
En met zijn 8 kg is hij een zware jongen. De Bosch is juist opvallend licht,
zo’n 2,5 kg. Dit apparaat kan goed mengen. Maar hij klopt en kneedt niet
goed en is minder geschikt voor linkshandigen.
De nummer 3 bij de foodprocessors, de Kenwood FDM301SS Multipro
compact (€80), is de enige die voor alle bereidingsklussen minimaal
een 5,5 krijgt. Daarmee is hij een prima alleskunner. Voor twee tientjes
minder koop je de Philips HR7310/00, die Beste Koop is. Hij brengt het
er bij de meeste klussen goed vanaf, maar heeft moeite met pannen-
koekenbeslag maken, babyvoeding pureren en raspen.
Zoek je een foodprocessor waar veel in kan, dan is de Philips HR7778/00
Avance Collection een goede keus. Dit is een veelzijdig apparaat, net
als de Kenwood FDM307SS Multipro Compact (€40 duurder dan de ver-
gelijkbare FDM301SS in de tabel). Deze twee hebben onder andere een
blender, citruspers en sapcentrifuge als extra accessoires.
De geteste keukenmachines zijn op een enkele uitzondering na redelijk
tot goed in kloppen, kneden en mengen. Maar bij het maken van pan-

nenkoekenbeslag laten ze het bijna collectief afweten. Het blijkt lastig
om een glad beslag zonder klontjes af te leveren. De Beste uit de Test en
Beste Koop slagen daar wel in. De nummer 1 Bosch MUM50123 klopt
eiwit en slagroom mooi luchtig en je kunt er uitstekend brooddeeg mee
kneden. Voor €50 minder koop je de Bosch MUM54A00 StartLine met
vergelijkbare prestaties. Alleen brooddeeg kneedt hij veel minder goed.
Tijdens de strenge motorduurtest gaf hij een foutmelding, maar rondde
daarna de test alsnog af.
Kijk voor meer testdetails op consumentenbond.nl/keukenmachine.
Grasmaaiers
Voor je naar de winkel gaat voor een nieuwe grasmaaier, moet je eerst
bedenken wat voor soort maaier je wilt. In deze test hebben we het over
handgrasmaaiers, elektrische maaiers en robotmaaiers. Maar door alle
coronaperikelen hebben we alleen verse testresultaten van robotmaaiers.
Van de andere categorieën hebben we in de tabel de ‘oude’ testresultaten
opgenomen van de maaiers die nog leverbaar zijn. Op onze site vind je
altijd de meest recente testresultaten.
Met een handgrasmaaier moet je – ‘net als vroeger’ – op eigen kracht de
messen door de grasmat duwen. Daarmee heb je een duurzaam product
te pakken dat zich makkelijk laat opbergen. Hij heeft wel als nadeel dat
de messen sneller bot worden dan die van motormaaiers.
Met zo’n motormaaier wordt het maaien van een grote grasmat een eitje.
Maar neem je er een met snoer of een duurdere met accu? Bij de eerste
is het stopcontact de beperkende factor, met een accumaaier heb je veel
meer vrijheid om ook in de verste hoeken te komen.
Het tijdperk van de luidruchtige benzinemaaiers is zo langzaamaan wel
op z’n eind, want de moderne elektrische maaier is veel duurzamer en
vooral veel stiller. We hebben daarom ook geen benzinemaaiers meer
getest. Het voordeel van het ontbreken van een snoer hebben accu-
maaiers ook, alleen zijn die wel wat duurder.

Zo testen we
We testen grasmaaiers vooral op de maaiprestaties. We
maaien onder andere lang gras, nat gras en ruw, verwilderd
gras, ook in hoekjes en op een helling. We beoordelen hoe het
gazon erbij ligt, direct na het maaien en drie dagen later. En bij
robotmaaiers na vier weken gebruik.
Uitwisselbare accu?
De accu is vaak een erg duur onderdeel van de maaier, denk gerust aan
honderden euro’s voor een goede accu en lader. Interessant is wel dat je
de accu’s meestal kunt hergebruiken in ander (tuin)gereedschap, zoals
boormachines en heggenscharen. In het verleden moesten we daar bij
zeggen dat goede accumaaiers een motor van 36 volt hebben, en dat de
bijbehorende accu’s van 36 volt niet zo universeel zijn. Accu’s van 18 volt
daarentegen zijn wel universeel, maar voor tuingereedschap eigenlijk
niet krachtig genoeg. Inmiddels zien we steeds vaker het compromis:
tuinmachines met een motor van 36 volt, waar twee accu’s van 18 volt
in gaan. Dat is het beste van twee werelden.
Naast het koppelen van accu’s is er nog een interessante ontwikkeling bij
Gardena. Deze maaiers hebben het ‘Power-4-all’-systeem van Bosch. Ze
werken dus met dezelfde accu als bijvoorbeeld een Bosch-boormachine.
Robot op het gras

De robotmaaier is de laatste jaren sterk in opkomst. Vroeger zag je die uit
de kluiten gewassen robotmaaiers maar mondjesmaat over grasvelden
zoemen. Tegenwoordig is het aanbod zeer breed en de prijs veel aantrek-
kelijker. Nog maar een paar jaar geleden betaalde je minimaal €1000 en
viel de kwaliteit tegen. Nu blijkt uit onze test dat een robotmaaier van
minder dan €500 zelfs de Beste Koop is! Het geringe prijsverschil met
een goede accugrasmaaier maakt de robotmaaier opeens een geduchte
concurrent.
De meeste robots kun je programmeren wanneer ze eropuit gaan, som-
mige kunnen zelf bepalen wanneer en hoe vaak ze het gazon gaan
maaien. Dat gebeurt vaak in delen, want als de accu bijna leeg is, rijdt
de robotmaaier vanzelf weer naar zijn oplaadplek (dockingstation) om

Grasmaaiers
lijk
ing ik
zie mak
ge
n
lch bru
ro or
te
ge
mo
pe
Ma eel
ot
ng vo
Vo sge
Ac nin
Mu ver
s
ty
zo t
rij
uik
k
gie
or
n
&
ai
ga schi
tp
aie
sto
wa
rk
br
cu
or
er
ch
Me
Ge
Ge
En
La
Te
Ri
Weging voor Testoordeel * 60% 15% 10% 5% 5% 5%
Robotmaaiers
1 Bosch Indego M+ 700 €1175 8,7 8,7 9,2 7,0 6,8 6,8  tot 750 m²
2 Bosch Indego S+ 500 €930 8,5 8,3 9,2 7,0 6,8 6,8  tot 500 m²
3 Central Park CP1000 met Wi-Fi 28V €480 8,3 8,7 7,8 6,9 6,9 7,3  750 m² of groter
4 McCulloch ROB S400 €650 7,9 7,9 8,1 7,0 7,3 7,7  tot 500 m²
5 Bosch Indego XS 300 €630 7,6 7,7 7,1 7,0 6,8 6,8  tot 500 m²
6 Worx Landroid M500 (WR141E) €635 7,5 6,7 9,2 6,0 7,4 8,2  tot 500 m²
7 Al-Ko Robolinho 500 E €800 7,5 8,0 5,9 7,0 8,7 8,0  tot 500 m²
8 Stihl RMI 422 €900 7,3 7,8 6,0 7,5 7,4 8,4  750 m² of groter
9 Gardena Sileno minimo 250 m² €600 6,8 6,3 7,6 7,3 6,7 8,6  tot 250 m²
10 Gardena Smart Sileno Life 750 €1100 6,6 6,1 7,5 7,2 7,0 7,8  tot 750 m²
Accumaaiers
1 Stihl RMA 339 C €530 7,6 7,5 9,4 6,0 6,6 7,5 9,2  tot 500 m²
2 Makita DLM460PT2 €530 7,5 7,6 7,5 7,1 6,7 5,5 9,3  tot 750 m²
3 Bosch AdvancedRotak 36-690 €445 7,2 7,1 7,9 7,0 6,5 5,0 9,3 tot 750 m²
4 Stihl RMA 235 €330 6,9 6,7 8,8 5,8 6,5 4,6 9,2 tot 500 m²
Maaiers met snoer
1 Powerplus POWPG102 €250 8,1 8,4 8,8 6,3 nvt 5,7 7,4  tot 750 m²
2 Makita ELM372 €105 7,3 7,2 9,1 6,3 nvt 6,8 6,2 tot 500 m²
Handmaaiers
1 Husqvarna Novolette 540 €140 6,6 5,6 7,9 7,4 nvt 10 10 tot 100 m²
2 Wolf-Garten TT 380 DL €90 6,3 5,1 7,8 7,4 nvt 10 10 tot 100 m²
3 Gardena Kooimesmaaier 330 €83 6,2 4,7 8,3 7,8 nvt 10 10 tot 100 m²
4 Central Park Kooimesmaaier €55 6,1 4,9 7,2 7,5 nvt 10 10 tot 100 m²
Beste uit de Test Beste Koop zieningen en gebruiksgemak weegt zwaarder mee.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Hier staat een selectie van maaiers, zie onze site voor het volledige
• De prijzen zijn van mei 2021. overzicht en recente testresultaten.
* Voor robotmaaiers is de weging iets anders: accu en energiever- • Onder voorzieningen vallen onder andere de standen voor de
bruik tellen mee bij de prestaties, we geven geen score voor voor- maaihoogte en het instelbereik van de duwarm.
bij te laden. Er zijn er zelfs die zo slim zijn (dankzij een regensensor) dat
ze weer naar ‘huis’ gaan als het regent. En het kan nog slimmer: een
enkele haalt zelf het plaatselijke weerbericht op en beslist dan of hij aan
de slag gaat.

De software van de machine kan soms ook met een app op de smart-
phone communiceren. Dan moet je wel vlakbij de robot staan, want
ze werken meestal via bluetooth. Met de simpelste apps bedien je hem
net zo als direct op de robotmaaier zelf. Maar sommige apps hebben
meer mogelijkheden. Soms kun je de robot koppelen met je smarthome-
systeem, zodat hij bijvoorbeeld met je stem te bedienen is of start met
maaien als het licht uit gaat.
+
Stihl RMA 339 C (Beste uit de Test)
ACCUMAAIERS
Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €530
Deze accugrasmaaier van Stihl is prijzig, maar hij is relatief stil
en de maaiprestaties zijn prima. Je krijgt er een grote accu bij,
die je ook kunt gebruiken in andere Stihl-machines. Zonder
accu en lader kost hij €200 minder.
Stihl RMA 235 (Beste Koop)

Testoordeel: 6,9
Richtprijs: €330
Ook de Beste Koop is van Stihl. De meegeleverde accu heeft
een wat lagere capaciteit, maar is ook te gebruiken in andere
Stihl-machines. Als je al een accu hebt, kun je deze maaier
kopen voor minder dan €200.
Superstrak gemaaid
Met een goede robotmaaier heb je al na een paar weken een superstrak
gazon, zonder dat dit veel moeite heeft gekost. Het gemaaide gras ver-
dwijnt bij een robot niet in de GFT-bak, maar wordt heel klein versneden
en op het gazon gelegd, het zogenoemde ‘mulchen’. Dit is beter voor het
gazon en als de robot vaak maait, zie je het niet liggen.
Maar denk niet dat een nieuwe robotmaaier zo uit de doos direct aan het
werk kan. De installatie van de begrenzingsdraad rondom je grasveld
kost je zeker een dag, want de draad met bijgeleverde haringen vast-

zetten in de randen van de grasmat is een secuur werkje. Bovendien
moet de robot enkele keren het hele gazon hebben gemaaid voordat de
grasmat superstrak is. De ervaren gebruiker zal je ook vertellen dat de
robotmaaier soms vastloopt, dan moet je hem ‘redden’. En dat hij na het
maaien van nat gras wel goed schoongemaakt moet worden.
Houd ook je oude maaier of grastrimmer nog paraat, bijvoorbeeld voor
het maaien van de randen en als je gras om de een of andere reden is
doorgegroeid. Met dat laatste zal je robotmaaier namelijk moeite heb-
ben. Laat de maaier liever niet ’s nachts zijn werk doen, zodat egels in
je tuin geen extra gevaar lopen.
+
Bosch Indego M+ 700 (Beste uit de Test)
ROBOTMAAIERS
Testoordeel: 8,7
Richtprijs: €1175
De beste robotmaaiers zijn de duurdere modellen van Bosch.
Ze maaien het gras in een diagonaal patroon, wat zorgt
voor een strak gazon. De ‘+’-versies hebben een app, die is
gebruiksvriendelijk én werkt met mobiel internet. Dus je kunt
de maaier vanaf je vakantieadres bedienen.
Central Park CP1000 met Wi-Fi 28V (Beste Koop)

Testoordeel: 8,3
Richtprijs: €480
Een goede robotmaaier, met app, voor minder dan €500? Dat is
nieuw. Opvallend is ook dat je hem kunt gebruiken voor gazons
tot maar liefst 1000 m2 . De app werkt met bluetooth en wifi.
Deze maaier koop je bij Praxis.
Gazongrootte bepalend
Wat voor soort maaier je het best kunt nemen, hangt vooral af van de
grootte van je gazon. Als indicatie: is dat kleiner dan zo’n 100 vierkan-
te meter, dan kun je kiezen voor een handgrasmaaier. Of je kunt een
maaier met snoer nemen, die kan ook een grotere grasmat aan. Kom je

te ver van het stopcontact, kies dan voor een accumaaier. Een accu- of
benzinemaaier is ook geschikt voor de allergrootste gazons, zeker als
je er een neemt met een flinke maaibreedte.
Begrenzing
Bij robotmaaiers moet je erop letten dat je ’m niet te groot koopt. Een
robot voor een groter oppervlak is zelden krachtiger, maar heeft alleen
meer begrenzingsdraad of software voor een groter gazon. Neem ook
niet een te kleine, want sommige robots zijn ‘begrensd’ in de software,
dus die maaien een groot gazon simpelweg niet. Je moet dan een ver-
sie kopen voor een groter grasveld. Vaak is dit precies dezelfde maaier,
alleen duurder, en met een andere begrenzing.
Kijk voor het volledige en actuele overzicht van alle geteste grasmaaiers
op consumentenbond.nl/grasmaaier.
Inductiekookplaten
De interesse in bredere kookplaten kwam niet geheel onverwacht. 60 cm

is al lang niet meer de standaard in de keuken. Inductieplaten met vier
of meer kookzones – het inductie-equivalent van een gaspit – zijn er
ook in 70, 80 en 90 cm breed. Die breedte geeft de afmeting van de
kookplaat weer zoals hij op het aanrecht ligt. Dus niet de maat van de
nis in het aanrecht. Ook zijn de meeste modellen niet precies 60, 70 of
80 cm breed. Vaak zijn ze bijvoorbeeld 58, 59 of 61,5 cm.
Wij testten de 80 cm brede modellen, omdat deze na 60 cm het populairst
zijn. Dat bleek ook toen we op onze website meldden dat we snel model-
len van 80 cm zouden publiceren. Leden konden bijna niet wachten: ’Ik
ga over twee weken kijken voor een nieuwe keuken, wanneer komen
de resultaten online?’
Naast alle nieuwe 80 cm brede platen testten we natuurlijk ook nieuwe
kookplaten van 60 cm, zoals de nieuwste Ikea Matmässig, die meteen
Beste Koop is.

Zo testen we
We bepalen hoe snel de kookplaat water aan de kook brengt en
hoe goed hij kan sudderen. Ook meten we het energieverbruik.
Verder beoordelen we het gebruiksgemak van de bediening,
de functies, de ruimte die je hebt als je kookt en hoe makkelijk je
de plaat schoonmaakt. Ook onderzoeken we of er veiligheids-
kwesties zijn.
Werkruimte is heilig
Een brede kookplaat heeft een groot voordeel: ruimte. Ruimte voor gro-
tere pannen, voor een vijfde kookzone en voor iets meer flexibiliteit bij
het plaatsen van pannen. Met vier pannen koken op een plaat van 60
cm kan al snel krap voelen. Zeker als er twee (of meer) grote pannen op
de plaat staan. Bij 80 cm heb je dat gevoel van krapte minder snel. Bij
een kookplaat van 90 cm breed is er helemaal veel ruimte. Een vijfde
kookzone komt op een 90 cm brede kookplaat ook wat meer tot zijn recht
dan op een 80 cm brede plaat. Maar hoe vaak kook je met vijf pannen?
Het nadeel van bredere kookplaten is dat je ruimte op het aanrecht in-
levert. En werkruimte is heilig, dat zal iedere thuiskok beamen. In een
kleine keuken is 60 cm daarom vaak de verstandigste keus.
Met inductiekookplaten heb je het voordeel dat je even een pannenlap,
pollepel of kommetje op een niet-gebruikte kookzone kunt leggen. Bij
een gasfornuis loop je dan het risico dat het kommetje omwiebelt, de pol-
lepel tussen de pandragers valt of de pannenlap in de fik vliegt. Met een
inductiekookplaat krijg je er dus wat extra ruimte bij. Maar je moet de plaat
niet als werkblad beschouwen. Je kunt er niet op kneden of hakken. En
het is ook niet slim om er permanent een waterkoker of espressoapparaat
op te zetten. Maar je bent wel wat wendbaarder met het even wegzetten
van je kommetjes met voorgesneden ui, knoflook of verse kruiden.
Flexibel koken
Een inductiekookplaat biedt dus wat meer flexibiliteit dan een gasfor-
nuis. En die wordt nog groter als er een flexzone op zit. Inmiddels is dat
een vrij gangbare functie op inductiekookplaten. Zo’n flexzone ver-
bindt meerdere kookzones tot één grote, waardoor je een grote(re) pan

Inductiekookplaten
n
ke
ma
on
ho
sc
en
s
ne
es
ik
ak
ies
on
zo
ru
em
tat
rb
ok
pe
el
xz
sg
id
de
ve
s
fle
es
ty
ko
rij
he
uik
gie
or
pr
&
tp
al
al
ilig
sto
ok
rk
br
nt
nt
er
ch
Me
Ge
Ko
Aa
Aa
En
Ve
Te
Ri
60 cm breed
1 AEG IKB64301XB €340 7,6 7,9 7,3 7,6 6,2 4
2 Ikea Matmässig (104.670.93) € 270 7,4 7,0 8,2 7,7 6,7 4
3 Whirlpool ACM 750/BA € 360 7,4 7,4 7,4 7,5 7,2 4
4 AEG IKE64450XB € 600 7,3 7,0 7,7 7,5 7,0 2 4
5 Siemens EX677LEV5E €1700 7,3 7,3 7,0 7,8 6,7 1 4
6 Zanussi ZIB6460XB €385 7,1 6,8 8,2 7,0 6,0 4
7 Siemens ED675FSB5E €690 7,1 6,9 7,7 7,3 6,5 1 4
8 Bosch PIE611BB1E €380 7,0 7,1 6,3 7,7 6,6 4
9 Bosch PIE645BB1E €450 6,9 7,3 5,9 7,7 6,5 4
10 Neff T46BD53N2 €665 6,8 6,7 6,5 8,2 5,8 1 4
11 Atag HI06471E €850 6,8 6,9 6,4 6,9 7,2 4
12 Siemens EH645BEB1E €455 6,6 6,7 6,2 7,2 6,1 4
13 Miele KM 7465 FL €1250 6,6 6,7 6,6 6,8 4,5 2 4
14 Pelgrim IK4064R €800 6,3 6,3 6,0 7,1 6,2 4
15 Whirlpool WS Q2160 NE €400 6,0 5,7 6,6 6,3 6,0 4
16 Etna KI260ZT €300 5,8 5,9 4,7 6,3 8,2 4
80 cm breed
1 Bosch PIV851FC5E Serie 6 €770 7,7 7,2 8,7 7,5 7,3 5
2 AEG IKB8443SXB €800 7,5 7,5 8,4 5,9 6,7 4
3 AEG IKB8443SFB €1100 7,5 7,5 8,4 5,9 6,7 4
4 Siemens EX877LVV5E €2125 7,2 7,1 7,4 7,6 7,1 1 5
5 Ikea BLIXTSNABB (604.678.30) €700 7,1 6,8 8 6,9 6,6 2 5
6 Siemens EH877FVC5E €1450 7,1 6,9 7,7 7,3 5,3 5
7 AEG IKE8565SFB €2000 7,1 7,1 7,3 6,9 6,8 2 5
8 Miele KM 7474 FL €1250 7,0 6,7 7,6 7,3 5,7 1 4
9 Pelgrim IK4084R €930 6,7 7,0 6,0 7,2 5,4 4
10 Etna KI680ZT €550 6,6 6,8 6,0 7,2 5,3 4
11 Atag HI08471EV €750 6,4 6,0 6,9 6,7 6,6 1 4
12 Whirlpool WL S3377 BF €500 6,2 6,8 4,2 7,3 6,4 1 4
Beste uit de Test Beste Koop de fabrikant opgenomen. Dit geldt ook voor de nummers 4 en 6 bij
7,5 en hoger 5,4 en lager de 80 cm-kookplaten.
• De prijzen zijn van december 2020. • Bij die van 60 cm is er ook een Beste uit de Test-predicaat voor de
• 60 cm-kookplaten: bij de nummers 5, 14 en 15 is de adviesprijs van identieke AEG IKB64301FB, IKB64301XB en IKB6430SFB. Bij de 80
cm is de identieke Bosch PIV895FC5E ook Beste uit de Test.

gelijkmatiger kunt verwarmen. Bredere kookplaten hebben iets vaker
meerdere flexzones. Zowel de linker- als de rechterkant is dan bijvoor-
beeld flexibel. Dat wil zeggen: aan beide kanten kun je dan de achterste
kookzones koppelen aan de voorste, in het geval van vier kookzones.
Een flexzone herken je meestal door een grote rechthoek of vierkante
lijnen in het design van de glasplaat. Daarmee wordt het bereik van de
zone aangegeven. Is de flexzone ingeschakeld, dan kun je de pan ergens
binnen dit bereik neerzetten en wordt hij daar verwarmd. Er zijn ook
kookplaten die compleet flexibel zijn. Dan kun je overal op de kookplaat
een pan neerzetten. Hier hangt een flink prijskaartje aan, denk aan een
adviesprijs van zo’n €5000.
Flexzone wordt vaak als synoniem gebruikt voor combizone of brug-
functie. Dat is ook een functie waarbij twee (ronde) kookzones worden
verbonden en als één kookzone te bedienen zijn. Ook die zijn geschikt
voor het verwarmen van een grotere pan. Het verschil met een flexzone
is dat er tussen de twee kookzones vaak geen extra inductiespoelen
(elementen die de magnetische velden genereren) geplaatst zijn. Daar-
door zal een grotere pan hierop minder gelijkmatig worden verwarmd.
Zo sluit je hem aan

Voor een ideale werking van een inductiekookplaat met minstens
vier kookzones, heb je minimaal een aansluiting op twee groepen
in de meterkast nodig. Die aansluiting herken je aan een stopcon-
tact met vijf gaatjes voor de inductiekookplaat. Een 60 cm brede
inductiekookplaat kan vaak ook op één groep worden aangeslo-
ten, op een standaard twee-gaatjes stopcontact, maar werkt dan
niet optimaal. Het voordeel van aansluiten op één groep is dat je
dan waarschijnlijk geen kosten hoeft te maken voor het plaatsen
van een extra stroomdraad. Of voor het aanpassen van de meter-
kast. Is dat wel nodig, laat dit dan over aan een professional.
De juiste maat
De veelzijdigheid van een inductiekookplaat komt iets meer tot uitdruk-
king bij een breder model. De extra centimeters bieden zoals gezegd wat

meer ruimte voor de pannen. Maar met wat passen en meten hoeft het
zeker niet te wringen op een plaat van 60 cm. Dat hangt ook af van het
ontwerp van de kookplaat. Bij bijvoorbeeld de Beste Koop en de Beste
uit de Test (van 60 cm) is de bediening rechtsvoor geplaatst. Daardoor
ontstaat links ruimte voor twee grote pannen, zonder dat de voorste pan
dicht bij de bediening komt. Dit voorkomt dat je je hand brandt aan de
zijkant van een grote koekenpan tijdens het bedienen van de kookplaat.
Bij een kookplaat van 60 cm met de bediening in het midden, kan dat wel
een probleem zijn. De bediening rechts zorgt wel voor iets meer krapte
aan die kant. Een belangrijke tip: bedenk voordat je een nieuwe induc-
tiekookplaat koopt, wat je kookgebruiken zijn. Heb je genoeg kleine(re)
pannen die geschikt zijn voor inductie of maak je meestal eenpansge-
rechten, dan kom je niet zo snel in de problemen. Dan is 60 cm breed
genoeg. Maar kook je op z’n minst aardappelen, groente, vlees en een
sausje voor vijf personen en ook nog eens in grotere pannen, dan staat
de plaat al snel vol.
Heb je nieuwe pannen nodig?

Nieuwe pannen zijn niet nodig als de bodems van je oude mag-
netiseerbaar zijn. Blijft een magneetje daarop goed plakken,
dan werkt de pan op inductie. Een vlakke bodem is het beste,
maar een beetje gebogen bodem kan ook. Controleer wel of de
pan door gebruik geen oneffenheden heeft, waardoor hij krast
op de glasplaat. Een pan met een dikkere bodem die uit meer-
dere lagen bestaat, speciaal voor inductie, werkt het beste en
is het energiezuinigst. Maar de aanschafkosten wegen niet snel
op tegen de besparing als je oude pannen nog goed zijn.
Breed laten hangen

Grote kookplaten, zeker die van 90 cm, zijn relatief duur. Bovendien
heb je bij de allergrootste kookplaten waarschijnlijk drie vrije groepen
in de meterkast nodig voor een goede werking. Vraag je dus af of iets
minder breed niet breed genoeg is. Maar ook aan inductiekookplaten
van 80 cm hangt een prijskaartje. Een model van rond de €300 is niet

snel te vinden. Laat staan eentje die het zo goed doet als de nummers
1 en 2 bij de kookplaten van 60 cm. En hoe meer functies, zoals meerdere
flexzones, hoe duurder.
+
AEG IKB64301XB (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,6
60 CM BREED
Richtprijs: €340
Deze inductiekookplaat van AEG heeft een duidelijke en pret-
tige bediening. Hij kan goed sudderen en heeft een gelijkmatige
verdeling van de warmte (ideaal voor pannenkoeken bijvoor-
beeld). Bovendien is hij aantrekkelijk geprijsd. De AEG IKB-
64301FB, IKB64301XB en IKB6430SFB zijn nagenoeg identiek.
Ikea Matmässig 104.670.93 (Beste Koop)

Testoordeel: 7,4
Richtprijs: €270
De voorloper van deze kookplaat (met artikelnummer
303.688.22) scoorde een 6,4. Maar Ikea lijkt de problemen met
deze Matmässig (104.670.93) te hebben opgelost. Met een 7,4 is
dit een heel degelijke inductiekookplaat.
+
Bosch PIV851FC5E (Beste uit de test en Beste Koop)
Testoordeel: 7,7
80 CM BREED
Richtprijs: €770
Deze Bosch met vijf kookzones is voor een 80 cm breed model
niet zo duur, en daardoor zowel Beste Koop als Beste uit de
Test. Hij kan goed sudderen, is makkelijk in het gebruik en goed
schoon te maken. Er is geen flexzone. De PIV895FC5E is identiek.
Steeds meer inductiekookplaten zijn tegenwoordig ook nog eens smart:

verbonden met internet. Dat duwt de prijs op met een paar tientjes (of

meer). Het echte nut van een wifi-connectie met je inductiekookplaat
moeten wij nog ontdekken. Je kunt weliswaar verbinding maken met
een smart-afzuigkap (van eenzelfde merk), maar je kookplaat bedienen
met een app heeft geen enorme meerwaarde. Met de app kun je soms wat
gemakkelijker dan op de kookplaat een timer instellen en de resterende
tijd zien. Ook zie je zo vaak de actuele stand van de kookzones. Maar als
je deze zachter of lager wilt zetten, heb je bij de modellen die wij testten
nog steeds een bevestiging op de kookplaat nodig. Je zult dus alsnog
van je thuiswerkplek of bank op moeten staan.
Van inductiekookplaten van 60 en 80 cm breed hebben we nu een mooie
vergelijking. Is het dan interessant om later dit jaar kleinere, ‘halve’
inductiekookplaten te testen of juist nog bredere? En er zijn ook nog
inductiekookplaten met geïntegreerde afzuiging. Vooral in dit laatste
type zien we veel interesse bij onze leden. Misschien niet per se omdat
ze zo’n kookplaat direct willen aanschaffen, maar in eerste instantie
vooral om te weten hoe goed die het doet. En wat de voor- en nadelen
zijn. De tijd dat je een heel keukenkastje kwijt was aan je afzuiging lijkt
voorbij. Maar kookplaten met geïntegreerde afzuigkap kosten nog wel
erg veel, al hoef je in principe geen aparte afzuigkap meer te kopen.
Inductiekookplaat kiezen? Gebruik daarvoor onze handige keuzehulp

op consumentenbond.nl/inductiekookplaat.
Koffiecupmachines
Nu we sinds 2020 veel meer thuiswerken, is de verkoop van espresso-

machines flink gestegen. Espressomachines die koffie onder hoge druk
zetten, zijn er grofweg in drie varianten: volautomatische apparaten (zie
de test espressomachines elders in dit boek), halfautomatische piston-
machines en koffiecupmachines. Volautomaten malen de bonen en
zetten met één druk op de knop diverse soorten (melk)koffies. Met een
pistonmachine ga je zelf aan de slag met gemalen koffie die je stevig
aandrukt in de filterhouder. En eventueel met een stoompijpje om melk

op te schuimen. Koffiecupmachines gebruiken cupjes en zetten met één
druk op de knop snel een espressootje. Soms ook met melk.
Deze cupmachines, vooral bekend van Nespresso en Dolce Gusto, zijn
verreweg het populairst. En dat is niet zo gek. Het zijn no-nonsense
apparaten. Ideaal om snel een kopje koffie mee te zetten tijdens het werk.
De drie soorten espressomachines testen we (zo veel mogelijk) op
dezelfde manier. Koffiecupmachines hebben de beste testresultaten.
Je valt je er niet gauw een buil aan. Ook de kwaliteit van de espresso
wordt door ons smaakpanel vrijwel altijd goed bevonden. En vind je de
koffie toch niet lekker, dan kun je altijd een andere koffiecup proberen.
Zo testen we
In het lab zetten we kopjes espresso en meten hoelang dat
duurt, wat de temperatuur van de koffie is en het energie
verbruik. Verder schuimen we melk op en beoordelen de
temperatuur, de toename en het inzakken van het schuim en de
kwaliteit ervan. Een panel van getrainde proevers beoordeelt
de espresso op onder andere textuur van de cremalaag, balans
en nasmaak.
Voordelen
Koffiecupmachines hebben een aantal voordelen ten opzichte van
volautomaten en pistonmachines. Allereerst nemen ze weinig ruimte
in op het aanrecht. Ze zijn compact en je zet er één kopje per keer mee.
De watertank kan daardoor ook klein zijn: gemiddeld 1 liter. Maar je moet
dus wel vaker bijvullen. Het opwarmen en koffiezetten gaat behoorlijk
rap, gemiddeld binnen een minuut. Volautomaten en pistonmachines
doen daar algauw anderhalve minuut over. Verder is de bediening van
een koffiecupmachine eenvoudig. Vaak blijft het bij een enkele druk op
de knop. Een nadeel is wel dat er weinig instelmogelijkheden zijn. Dat
maakt een koffiecupmachine minder geschikt als je als ‘thuisbarista’
zelf graag je koffie precies afstelt.
Het grootste nadeel van deze machines is het gebruik van de plastic of
aluminium koffiecups. Dat is een stuk minder duurzaam dan (gemalen)

Koffiecupmachines
elk
Cu ieve ak de m
er em uim
Te zett sso
En sg ch
er
te ik
uik es
re
uim
ys ru
br pg
elh ur
ffi sp
mp en
em
ps rb
pe
ali l
Kw dee
ch
Sn atu
Ge eit o
Ko eit e
Te ijs
ty
Kw id
ps
or
er
r
&
e
tp
lko
e
g
ali
sto
rk
ch
Me
Me
Ri
1 Sage Nespresso Creatista Uno €340 9,3 9,3 8,6 9,3 8,1 7,8 9,9 8,7 N automatisch
SNE500 stoompijpje
2 DeLonghi Nespresso Gran Lattissima €280 9,0 9,8 7,9 8,1 7,6 7,5 9,7 6,4 N geïntegreerde
EN 650.B kan
3 Sage Nespresso Creatista Pro €700 9,0 9,6 7,8 7,4 8,4 8,1 9,4 8,8 N automatisch
SNE900BSS stoompijpje
4 Krups Nespresso Atelier XN8908 €295 8,9 9,5 8,4 9,1 7,6 8,0 9,0 6,5 N melkklopper
in glas
5 Krups Nespresso Pixie Titan XN304T €105 8,7 9,2 8,5 8,7 8,1 nvt 8,7 6,8 N -
6 Krups Dolce Gusto Infinissima KP173B €49 8,6 9,1 9,0 9,4 8,1 nvt 8,1 6,2 DG melkcapsules
7 Krups Dolce Gusto Genio S Plus €99 8,7 9,5 8,3 8,6 7,6 nvt 8,6 6,6 DG melkcapsules
KP3408
8 Krups Dolce Gusto Lumio KP1308 €75 8,5 8,6 8,4 8,7 7,8 nvt 8,8 6,5 DG melkcapsules
9 DeLonghi Nespresso Lattissima €210 8,4 9,0 8,6 8,5 7,7 9,8 8,0 6,6 N geïntegreerde
Touch EN560.B kan
10 Magimix Nespresso Vertuo 11399 NL €180 8,5 8,7 7,7 8,8 5,5 nvt 9,3 6,2 NV -
11 Krups Dolce Gusto Piccolo XS KP1A08 €60 8,1 7,7 8,0 8,0 8,2 nvt 8,9 6,7 DG melkcapsules
12 Magimix Nespresso Inissia Black M105 €75 8,0 7,8 7,8 7,6 8,1 nvt 8,6 7,4 N -
13 Magimix Nespresso Essenza Mini €78 7,9 7,7 8,3 8,5 7,8 nvt 7,8 7,1 N -
11368
14 FrancisFrancis Illy Iperespresso Y3.2 €65 7,4 6,7 7,3 7,7 6,5 nvt 8,5 5,9 I -
15 DeLonghi Nespresso Lattissima One €205 7,1 6,9 8,4 8,1 8,0 9,3 6,1 6,4 N geïntegreerde
EN500.B kan
Beste uit de Test Beste Koop goedkoopste of die met melkopschuimer.

7,5 en hoger 5,4 en lager • Cupsysteem: N=Nespresso, DG=Dolce Gusto, NV=Nespresso
• De prijzen zijn van oktober 2020. Vertuo, I=Illy
• De modellen zijn geselecteerd op prijs, verkrijgbaarheid en afspie- • De kwaliteit van de espresso is beoordeeld op basis van twee
geling van het winkelaanbod. soorten cups.
• Er zijn veel technisch gelijke modellen te koop, in bijvoorbeeld een • Bij gebruiksgemak gaat het om koffie bereiden, geluid, melk
andere kleur of met/zonder melkopschuimer. We kiezen hier de opschuimen, schoonmaken en ontkalken.
koffiebonen, waarvan je de restjes gewoon bij het gft-afval gooit (zie

kader). De cupjes zijn overigens ook een stuk duurder dan koffiebonen.
Vanaf enkele tientjes

De apparaten zelf zijn over het algemeen veel voordeliger dan volauto-
maten of pistonmachines. Voor enkele tientjes haal je al een uitstekend
exemplaar in huis. Een Nespresso-machine koop je vanaf zo’n €75, voor
een Dolce Gusto betaal je nooit meer dan €100. Het zijn de koffiecups

die het op termijn duur maken. Flinke koffiedrinkers zijn op de langere
termijn voordeliger uit met een pistonmachine. De Beste Koop kost
bijvoorbeeld zo’n €150. Zelfs een volautomaat pakt dan vaak goedkoper
uit: er zijn prima modellen vanaf zo’n €300. Maar niet alle koffiecup-
machines zijn voordelig. De prijzen lopen op tot honderden euro’s. Die
duurdere modellen hebben vaak meer mogelijkheden. Zo heeft de Sage
Nespresso Creatista Pro (€700) een automatische melkopschuimer. En
met het touchscreen kun je acht soorten koffies kiezen en je favoriete
koffierecept opslaan. Bovendien gaat schoonmaken volledig automa-
tisch. De goedkoopste modellen hebben dit allemaal niet. Daarmee kun
je hooguit voor een iets grotere espresso, een lungo, kiezen.
Afval van koffiecups

Veel gebruikte koffiecups belanden op de afvalberg. Ze zijn
van plastic of aluminium, maar omdat er ook koffiedrab in
zit, m
oeten ze bij het restafval. Duurzamer is om de cupjes in
te leveren via een recyclesysteem. Dat kan bij onder andere
Nespresso en Dolce Gusto. Of probeer eens hervulbare cups.
Al is dat wat geklieder en valt de koffiekwaliteit soms tegen,
omdat je de koffie minder hard kunt aandrukken.
Er zijn ook afbreekbare cups van composteerbaar materiaal.
Helaas mogen deze niet in de groenbak, omdat het afbreek
proces te lang duurt. Het afval van melkcapsules kun je
verminderen door een losse melkopschuimer te gebruiken.
Twee favorieten
Koffiecupsystemen verschillen in de vorm van de koffiecups en het
uiterlijk van de machines. Veruit de meeste machines zijn gemaakt
voor cups van Nespresso of Dolce Gusto. Een enkele is geschikt voor
cups van Illy Iperespresso. En sinds oktober kun je ook kiezen voor de
Nespresso Vertuo met bolvormige cups.
Zowel met de cups van Nespresso als Nescafé Dolce Gusto zet je een pri-
ma kwaliteit koffie. In onze test gebruiken we de cups Livanto en Roma
van Nespresso en Espresso en Ristretto van Nescafé Dolce Gusto. Er is

een ruime keuze aan cups, vooral bij Dolce Gusto. De originele Nescafé-
cups kosten zo’n €0,27. Dat is minder dan de originele N
espresso-cups
van zo’n €0,40. Ze zijn ook breder verkrijgbaar, bijvoorbeeld in super-
markten. Originele Nespresso-cups kun je alleen online en in speciale
Nespresso-boutiques kopen.
Ook het ontwerp van de machines verschilt. Dolce Gusto’s hebben vaak
een opvallend uiterlijk. Ook de machines van FrancisFrancis voor Illy
vallen op door het retro-design. Bij de laatste plaats je het cupje in de
filterhouder die je in het apparaat klikt. Hierdoor lijkt het op een piston-
machine. Beide systemen hebben geen opvangbakje. Na elk kopje haal
je de gebruikte cup eruit. Dat is anders bij Nespresso waar de cups in
een opvangbakje terechtkomen.
+
Sage Nespresso Creatista Uno SNE500 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 9,3
Richtprijs: €340
Deze machine zet uitstekende espresso en het automatische
stoompijpje maakt prima melkschuim. Je maakt er espresso,
lungo en ristretto mee. De hoeveelheid en temperatuur van het
water kun je aanpassen. Blinkt uit in gebruiksgemak.
Krups Dolce Gusto Infinissima KP173B (Beste Koop)

Testoordeel: 8,6
Richtprijs: €49
Met dit compacte, eenvoudige apparaat zet je snel een goede
espresso op de juiste temperatuur. Hij is gemakkelijk schoon
te maken, maar niet de stilste. Voor cappuccino’s kun je melk
capsules gebruiken. In andere kleuren kost hij iets meer.
Niet-originele cups
Voor de apparaten van Dolce Gusto en Nespresso kun je talloze cups van
andere merken kopen. Nespresso-varianten zijn vrijwel altijd goedkoper
dan de originele cups. Ze kosten gemiddeld zo’n €0,23 (van €0,10 tot

€0,43). Daarentegen zijn cups voor de Dolce Gusto-machine lang niet
altijd goedkoper dan de originele van Nescafé. Gemiddeld kosten ze
zo’n €0,29 (van €0,19 tot €0,48). Kijk voor de actuele prijzen en de ver-
krijgbaarheid op consumentenbond.nl/espressomachine/koffiecupjes.
Omdat de smaak van al die cupjes uiteraard verschilt, moet je op zoek
naar je persoonlijke favoriet.
De meeste cups zijn van plastic. Enkele, bijvoorbeeld van L’Or, Douwe
Egberts en Starbucks, zijn net als de originele cups van Nespresso van
aluminium.
We horen regelmatig dat niet-originele cups problemen opleveren. De
machine prikt de cups dan niet goed door en de boel gaat lekken. Je kunt
op een aantal dingen letten om problemen zo veel mogelijk te voorkomen.
Lees allereerst de kleine lettertjes op de verpakking: niet alle cups zijn voor
alle machines geschikt. Zorg ervoor dat je de cup goed in de machine legt.
Soms is de vorm net iets anders en is het belangrijk dat hij precies goed ligt.
Anders plet je de cup. Druk vervolgens de hendel stevig aan, maar probeer
niet te forceren. En zorg tot slot dat je het opvangbakje regelmatig leegt.
Melk opschuimen
Tweederde van de koffiecupmachines heeft een optie om melk op te
schuimen. Daarmee kun je ook een lekkere cappuccino zetten. Er zijn
allerlei soorten melkopschuimers, waarmee je gemakkelijk en goed
melk kunt opschuimen. Ze verschillen in hoeveel je zelf moet doen.
Bij de meeste giet je de opgeschuimde melk zelf bij de koffie. Met een
stoompijpje schuim je handmatig de melk op. Je moet het pijpje dan op
precies de juiste manier in de melk houden en het kannetje vasthouden.
Dit systeem zien we vooral bij machines voor Lavazza- en Illy-cupjes.
Maar er zijn ook automatische stoompijpjes. Het enige wat je hoeft te
doen is melk in het kannetje gieten en het stoompijpje erin hangen. De
Nespresso Atelier is een vreemde eend in de bijt; dit apparaat schuimt
de melk direct op in het glas waar de koffie bij komt. Daarvoor schuif je
het melkopschuimertje op de juiste hoogte in de melk.
Bij een systeem met geïntegreerde melkkan hoef je zelf niets te doen. Met
één cupje en druk op de knop zet je een cappuccino. Zo werkt bijvoor-
beeld de DeLonghi Lattissima. Sommige Nespresso-modellen worden
geleverd met een Aeroccino. Je betaalt hiervoor zo’n €50 meer. Dat is
een prima prijs: een losse Aeroccino is een stuk duurder.

Dolce Gusto-machines hebben geen mogelijkheden om melk op te
schuimen. Voor een cappuccino heb je een extra melkcapsule nodig.
Uiteraard is een aparte melkopschuimer ook een goede optie. Die koop
je al voor enkele tientjes.
Actuele testresultaten van 60 koffiecupmachines en 130 andere espresso

machines staan op consumentenbond.nl/espressomachine. Daar staat
ook een video over hoe wij testen.
Koffiezetapparaten
Tot de eeuwwisseling kenden we vooral traditionele koffiezetapparaten.

Vanaf 2001 is daar de Senseo bijgekomen en allerlei soorten espresso
machines. Toch blijft een goeie kop filterkoffie populair. Nog steeds maak
je met een kwart van alle verkochte koffieapparaten traditionele filter-
koffie. En dat is niet zo gek. Want filterkoffie smaakt goed en is ook nog
eens relatief goedkoop en het gezondst. Door de koffie te filteren, komt
het cholesterolverhogende stofje cafestol niet in je kopje terecht. Dat is
anders bij ongefilterde koffie zoals espresso en koffie uit een cafetière.
Cafeïne wordt er overigens niet uit gefilterd, waardoor het toch niet
verstandig is ongelimiteerd filterkoffie te drinken. Het advies is vier
koppen maximaal per dag, wat wel meer is dan de geadviseerde twee
à drie kopjes espresso.
Van €20 tot €230

‘Veel geld uitgeven is niet nodig: al vanaf ƒ50 is er een apparaat dat de
kunst van het koffiezetten redelijk verstaat’, schreven we ruim 20 jaar
geleden over koffiezetapparaten. We gingen toen net over op de euro
en betaalden voor een koffiezetapparaat met glazen kan gemiddeld €40.
Het duurste apparaat uit de test kostte toen €159. Nu betaal je voor een
apparaat met glazen kan gemiddeld ruim €60 en voor het duurste maar
liefst €230. Destijds kostte de Beste Koop zo’n €31, maar tegenwoordig
kun je nog steeds voor een paar tientjes een prima apparaat kopen.

Je betaalt vooral veel voor exclusief design. Dat was toen zo en is nu nog
zo. In 2000 was het duurste apparaat een Siemens met een ontwerp van
Porsche. Momenteel betaal je het meest voor modellen van MoccaMaster
en Smeg met een retro-uiterlijk. En voor modellen met extra functies,
zoals de Braun MultiServe. Daarmee kun je koffie in meerdere formaten
zetten en thee op verschillende temperaturen (bij de KF9170). De Philips
Grind&Brew maalt ook de koffiebonen.
Zo testen we
We meten onder meer de snelheid, temperatuur en het water
verbruik bij het zetten van een volle pot én een kleine hoeveel-
heid koffie. Een panel van getrainde proevers beoordeelt de
smaak van de versgezette koffie. Als het apparaat een aroma-
regelaar heeft, proeven ze ook de koffie met maximaal aroma.
Lekker warm bakkie

Ga je een koffiezetapparaat kopen, dan moet je eerst kiezen of je een
glazen kan of een thermoskan wilt. Een model met glazen kan is meestal
iets goedkoper: zo’n €10 tot €20. De koffie blijft in een glazen kan warm
dankzij een warmhoudplaatje, dat gedurende maximaal 40 minuten
aan staat. De koffie kan daardoor iets bitterder worden. Ook verbruikt
het apparaat zo iets meer energie. Maar alles is relatief: als je elke dag
een pot koffie zet, kost je dat na een jaar €10 aan stroom en bespaar je
met een isoleerkan amper een euro.
De ene thermoskan houdt de koffie een stuk beter warm dan de andere
(zie in de tabel onder ‘isoleren’). Gemiddeld heeft een volle pot net ge-
zette koffie een temperatuur van zo’n 82 °C en die daalt in vier uur tot
zo’n 67 °C. Bij de beste komt de temperatuur niet onder de 72 °C en bij
de slechtste koelt de koffie af naar 60 °C.
Het is nóg lastiger om een kleine hoeveelheid koffie warm te houden.
Daarvan daalt de temperatuur na een uurtje al tot gemiddeld 62 °C. Maar
hierbij onderscheiden de goede kannen zich van de slechte, met 70 °C
ten opzichte van slechts 52 °C.

+
Braun KF7020 PurAroma 7 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €75
Deze voordeligste Beste uit de Test zet prima koffie, heeft
de grootste glazen koffiekan en handige extra’s zoals een
timer en een aromaregelaar. Hij is erg stil en eenvoudig te
ontkalken. Alleen bij een kleinere hoeveelheid koffie is
de temperatuur aan de lage kant. Ook verkrijgbaar in
RVS-uitvoering (KF7120, €93).
Melitta Easy Therm 1023-05 (Beste Koop)

Testoordeel: 7,9
Richtprijs: €36
Dit betaalbare model zet goede koffie. Alleen bij kleine
h oeveelheden is de temperatuur aan de lage kant. De
i soleerkan is compact (1 liter) en houdt een volle kan koffie
goed warm. Het is een eenvoudig te gebruiken apparaat met
zwenkfilter en weinig extra’s. Voor een paar euro meer ook
verkrijgbaar in het zwart.
2 of 12 kopjes
Met de meeste apparaten zet je zo’n tien ‘grote’ koppen. Dat zijn koppen
die op het apparaat staan als het grootste formaat, maar een echt volle
mok is het niet. De weergegeven aantallen kopjes verschillen nogal in
maat. Je kunt het beste de inhoud van de koffiekannen of de water-
reservoirs met elkaar vergelijken. Gemiddeld past in zo’n reservoir 1,25
liter, dat is iets meer dan 20 jaar geleden.
Het is handig als een apparaat een flinke pot koffie kan zetten, maar
een kleine kan heeft zeker ook voordelen. Zo’n apparaat is compacter
en goedkoper. In het jaar 2000 waren er al populaire varianten waar-
mee je slechts een paar kopjes koffie kon zetten. Ideaal op de camping
bijvoorbeeld – ook vanwege het lagere vermogen. Zo zet de Philips Café
Duo twee kopjes tegelijk (zie hieronder) en lijkt daarmee een voorloper
van de Senseo. De Melitta Aromaboy II is nu de kleinste, met een kan

Koffiezetapparaten
nd
sta
e
ffi
mp en ma-
e
In ale ko
ffi
Ko ima nd
ik
ez aro
en ko
ve k
rm de
ru
gie a
x ta
er em
ler ur
no an
rb
ma s
ffi le
pe
ali l
Kw rdee
Iso ratu
In eit v
En iksg
Te ett
Te ijs
ty
n
Ge id
ka
r
&
e
o
e
tp
u
t
elh
sto
pe
rk
br
ch
Me
Ty
Sn
Ri
1 Braun KF7020 PurAroma 7 €75 8,1 8,8 8,7 8,9 7,1 7,5 nvt 6,4 9,8 6,5 glas
2 Siemens TC86303 €86 8,1 9,1 9,1 nvt 7,5 7,9 nvt 7,0 9,0 5,7 glas
3 Braun KF5120 IDCollection €89 8,1 8,7 8,5 8,9 7,3 8,0 nvt 6,2 9,6 6,2 glas
4 Melitta EasyTop Therm 1023-10 €61 8,0 8,7 8,7 nvt 7,0 7,4 6,8 6,7 9,4 7,1 thermos
5 Moccamaster KBG 741 Select €200 8,0 8,5 8,7 8,3 7,5 8,0 nvt 7,2 9,2 5,6 glas
6 Melitta Easy Therm 1023-05 €36 7,9 8,7 8,7 nvt 6,9 7,5 7,3 5,5 9,4 7,0 thermos
7 Philips Daily HD7461/20 €38 7,9 8,5 8,5 nvt 7,6 8,1 nvt 6,9 8,0 7,1 glas
8 Bosch TKA6A043 €50 7,9 8,5 8,7 8,5 7,3 7,7 nvt 6,7 9,0 5,6 glas
9 Tefal CM6008 Smart & Light €53 7,9 9,1 8,7 9,4 6,9 7,3 nvt 6,3 9,4 5,9 glas
10 Krups KM 3210 ProAroma Plus €58 7,9 9,2 9,8 8,7 7,3 7,0 nvt 7,5 7,9 6,3 glas
11 Smeg DCF02CREU €190 7,9 8,7 8,7 8,9 7,1 7,7 nvt 6,1 9,2 5,6 glas
12 Melitta Easy 1023-02 €30 7,8 9,1 9,1 nvt 6,8 7,3 nvt 6,1 8,7 6,0 glas
13 AEG KF3300 €40 7,8 8,7 8,7 nvt 6,8 7,2 nvt 6,8 9,1 6,9 glas
14 Braun KF520/1 CafeHouse PurAroma €49 7,8 8,7 8,7 nvt 7,3 7,9 nvt 6,5 8,4 6,0 glas
15 Philips HD7546/20 Cafe Gaia €60 7,8 8,5 8,5 nvt 6,9 7,1 6,7 6,3 9,2 7,0 thermos
16 Melitta Look V Timer 1025-08 €75 7,8 8,8 8,9 8,7 6,8 7,1 nvt 5,2 9,6 5,5 glas
17 Philips Grind & Brew HD7767/00 €125 7,8 8,3 8,3 8,3 7,7 8,3 nvt 6,9 8,4 5,7 glas
18 Moccamaster KBGT 741-Thermos €200 7,7 8,7 8,7 nvt 6,3 6,6 6,0 5,9 9,1 7,5 thermos
19 Philips HD5408/20 Cafe Gourmet €92 7,6 8,5 8,5 nvt 6,9 8,5 nvt 2,4 8,7 5,2 glas
20 Russell Hobbs 24031-56 Colours Plus €40 7,4 8,3 8,3 nvt 6,8 7,2 nvt 5,8 7,9 6,0 glas
21 Inventum KZ712D €44 7,4 8,2 8,3 8,0 6,7 6,4 nvt 6,9 8,3 6,0 glas
22 WMF Lono 0412310011 €89 7,4 9,0 8,9 9,1 5,1 5,6 5,8 3,5 9,5 7,1 thermos
23 Braun KF9170 SI MultiServe €230 7,4 8,3 8,5 8,2 5,8 5,4 nvt 6,2 9,4 6,8 glas
24 Tefal CM3408 Dialog €28 7,3 8,7 8,7 nvt 6,1 7,7 nvt 3,5 7,6 7,1 glas
25 Philips Daily timer HD7459/20 €45 7,3 7,8 7,8 nvt 6,7 7,7 nvt 4,7 8,0 6,5 glas
26 Severin KA 4815 €30 7,2 8,0 8,0 nvt 6,0 5,9 nvt 6,1 8,9 6,2 glas
27 Blokker BL-20002 €20 7,1 8,5 8,5 nvt 5,9 5,7 nvt 6,5 8,1 6,0 glas
28 Kenwood kMix COX750RD €78 7,1 8,5 8,7 8,5 5,9 6,1 nvt 6,1 7,7 6,2 glas
29 DeLonghi ICM17210 Clessidra €125 7,1 8,3 8,2 8,5 5,2 5,6 nvt 4,6 9,5 5,8 glas
30 Melitta Aromaboy II 1015-02 €34 6,9 8,0 8,0 nvt 5,4 7,9 nvt 1,0 8,2 6,8 glas
31 Philips Daily HD7478/20 €60 6,9 8,0 8,0 nvt 5,4 5,3 5,2 5,7 8,0 6,9 thermos
32 Tristar CM-1246 €21 6,7 8,7 8,7 nvt 5,5 6,4 nvt 3,3 6,3 6,8 glas
Beste uit de Test Beste Koop dere kleur of met een andere kan; zie het volledige overzicht op
7,5 en hoger 5,4 en lager consumentenbond.nl/koffiezetapparaat.
• De prijzen zijn van januari 2021. • Bij ‘Koffiezetten’ wordt ook nog het waterverbruik meegewogen.
• Van veel modellen, zoals de Beste uit de Test en Beste Koop, zijn • Isoleren weegt niet mee in het Testoordeel.
technisch vergelijkbare apparaten te koop in bijvoorbeeld een an- • Snelheid en energieverbruik zijn gerelateerd aan de capaciteit van
de koffiekan.

voor twee ruime koppen. De grootste kan, die van
oir (l)
se voir
de Beste uit de Test Braun PurAroma 7, is bijna zes
r
te rese
rv
r
er aar wate
keer zo groot.
rre
Tim emb ud
wa
o
nh
Ui ale i
Extraatjes
xim
e
tn
Ma
In het artikel van 20 jaar geleden beschreven

1,7  we heel nauwkeurig alle extra’s die op of aan het
1,25   apparaat zaten. Van een meegeleverd maatschepje
1,4 
tot een ‘actief filter’ waardoor koffie en water langer
1,25
1,25
in contact blijven.
1,0 Een aantal extra’s van nu waren destijds al in op-
1,3 komst. Zo hadden enkele modellen een tijdschake-
1,25  laar om op een gewenst moment verse koffie klaar
1,4  te hebben. Nu heeft een op de vijf apparaten zo’n
1,4
timer, vrijwel altijd met een elektronisch display en
1,4 
1,25
daarop standaard een klokje. Een druppelstop, om
1,6 zonder lekken voortijdig de kan onder het apparaat
1,2 vandaan te halen, is inmiddels gemeengoed. Net
1,4 als de automatische uitschakeling, die sinds 2015
1,25  
verplicht is. Ook de aromaschakelaar, om de kof-
1,2
1,25 fie een extra ‘boost’ te geven, zit tegenwoordig op
1,0 bijna de helft van de apparaten. Met deze functie,
1,4  ook wel aromaregelaar genoemd, sproeit het water
1,4  op een andere manier op het koffiefilter. Daardoor
1,1 
komt het water meer in contact met de koffie. De
1,6  
0,7
koffie uit de apparaten met zo’n aromaregeling
1,3  proeft ons panel ook op deze ‘max-stand’ (zie de
1,3 scores hiervoor in de tabel). Maar slechts bij de
1,25 helft smaakt de koffie daadwerkelijk beter.
0,8
Een ‘normaal’ kopje wordt gezet met 7 gram koffie
1,25
0,3
(één koffieschepje). Wil je sterkere koffie, dan kun
1,0 je ook wat extra koffie gebruiken.
0,6 Tot slot heeft ongeveer een vijfde van de model-
len een waterreservoir dat je eraf kunt halen. Dat
is handig, omdat je het zo makkelijk kunt vullen
en schoonmaken onder de kraan. Deze modellen
zien er ook duidelijk anders uit dan die waarbij het

waterreservoir meer binnenin zit. De goedkoopste koffiezetapparaten
hebben geen uitneembaar waterreservoir. Maar je koopt er wel al een
voor zo’n €50 (de Bosch TKA6A043).
We testen een paar keer per jaar de nieuwste koffiezetapparaten, zie

consumentenbond.nl/koffiezetapparaat voor zo’n 120 modellen en een
video met kooptips.
Muurverf
Muurverf, witkalk, ‘saus’, latex, acrylaatdispersieverf... Het zijn zomaar

wat termen voor iets wat uiteindelijk op hetzelfde neerkomt: witte muur-
verf. Puristen zullen misschien zeggen dat dit niet allemaal exact het-
zelfde is. Maar als dat muurtje wit moet, maakt het de meeste klussers
niet uit wat er precies in de verf zit.
Wij gingen de winkels in op zoek naar witte muurverf, met maar een
paar beperkingen. De verf moest bijvoorbeeld te koop zijn in emmers van
rond de 10 liter, omdat het anders moeilijk is om prijzen te vergelijken.
Daarnaast wilden we verf voor binnen, en niet voor vochtige ruimtes.
Maar verder maakte het niet uit: duur of goedkoop, voor de professional
of voor de consument, of extra goed reinigbare verf. We kochten steeds
de meest matte variant die er was. Want matte muurverf is tegenwoordig
het populairst. En zo kwamen we uit op 19 soorten witte muurverf die
we hebben getest.
Zo testen we
In onze uitgebreide test beoordelen we hoe goed witte muur-
verf dekt en hoe goed de verf blijft zitten. Verder meten we de
uitstoot van vluchtige organische stoffen en beoordelen we
hoe makkelijk de verf is in het gebruik.

Muurverf
Re ighe n
e
og
k
ch heid
tst ema
ste erm
id
pe
Inh eel
r
dv
sg
aa
De es
t*
s
ty
Ge g
d
rij
nd
uik
tin
i
gb
en
or
oo
d
tat
&
tp
ou
sto
kk
rk
ini
br
ch
es
Me
He
Be
Te
Pr
Ui
Ri
1 Sikkens Alphacryl pure mat SF €130 8,3 10 L 8,2 8,3 7,9 7,2 10 8,5 10
2 Perfection Muur & plafond - ultradekkend €43 8,0 10 L 8,7 9,1 6,3 5,1 8,5 7,8 10
3 Histor Monodek Clean €60 8,0 10 L 7,3 6,4 7,8 6,5 10 9,5 10
4 Hornbach Meister polar €40 7,3 12 L 7,4 7,4 5,8 4,7 6,9 8,8 9,6
5 Sigma Sigmatex Superlatex Matt €100 7,3 10 L 8,3 8,4 6,3 5,3 8,5 7,8 4,4
6 Histor Monodek €50 7,1 10 L 7,2 7,1 6,3 3,9 10 8,4 7,8
7 Flexa Strak op de Muur €100 7,1 10 L 7,7 7,6 5,1 4,6 6,9 8,4 8,3
8 Wijzonol Muurverf Extramat Biobased €100 7,1 10 L 6,7 6,0 6,4 5,0 8,5 8,5 10
9 Flexa Powerdek Clean €60 7,0 10 L 6,5 5,2 6,4 6,7 6,9 8,6 9,3
10 Histor Monodek Revolution €80 7,0 10 L 5,8 4,6 7,0 5,8 8,5 9,5 10
11 Hoeka Cleantex €130 7,0 10 L 6,5 4,7 7,5 7,6 6,9 6,3 9,0
12 Gamma 1x dekkend muur & plafond €42 6,8 10 L 7,4 7,5 5,4 4,0 6,9 7,0 8,1
13 Home Vision Matte muurverf €13 6,5 10 L 7,3 7,3 4,8 2,3 10 5,9 8,4
14 Dulux Power 1 €27 6,5 8L 6,5 5,9 5,2 3,0 8,5 6,4 10
15 Flexa Powerdek muren & plafonds €50 6,4 10 L 6,6 4,8 4,6 3,9 4,6 7,5 10
16 Kwantum Muur en plafond €13 6,0 10 L 7,0 7,2 2,6 1,6 3,4 7,8 10
17 Karwei Muurverf voor binnen €43 5,8 10 L 5,6 4,2 4,1 3,4 3,8 7,5 10
18 Baseline Muur & plafond €16 5,3 10 L 4,2 2,7 4,8 5,0 4,8 7,6 10
19 Hornbach Latex wit €16 5,3 10 L 4,0 3,0 4,5 3,0 6,9 8,9 10
Beste uit de Test Beste Koop de getoonde inhoud. Muurverf is vaak in de aanbieding, met een
7,5 en hoger 5,4 en lager gemiddelde korting van 33%. Bij het berekenen van de Beste Koop
• De prijzen zijn van augustus 2021. houden we rekening met die aanbiedingen.
• De genoemde richtprijs is de normale prijs (geen aanbieding) voor * Het gaat om de uitstoot van vluchtige organische stoffen (VOS).
In één keer?
Wat moet muurverf vooral goed doen? Dat is geen moeilijke vraag,
de namen zeggen al genoeg. Neem bijvoorbeeld Histor ‘Monodek’ of
‘1x dekkend’ van Gamma: goede verf moet dekken, liefst in één keer. Op
veel verfsoorten treffen we de claim aan dat de muurverf in één laag dekt.
Maar dat het niet zo eenvoudig is, blijkt al als we de emmers nader in-
specteren. ‘In 1 of 2 lagen aanbrengen’, staat op de 1x dekkend-verf van
Gamma. Achterop de emmer Monodek lezen we: ‘Dekking en rendement
zijn afhankelijk van de voorbehandeling, structuur en conditie van de
ondergrond’. En dat is de waarheid. Want er is geen enkele muurverf

die altijd in één keer dekt. Wil je een muurtje dat al (bijna) wit is even
opfrissen, dan zal een goede muurverf wellicht in een enkele laag een
mooi resultaat geven. Maar als je een donkergrijze muur wit wilt verven,
zul je zelfs met de beste muurverf meerdere lagen moeten aanbrengen.
En ook belangrijk: sommige muren moet je eerst voorbehandelen (zie
het kader hieronder). Dus dat ‘1x dekkend’ is vaak te rooskleurig. Reken
bij de meeste klussen op twee lagen voor het mooiste resultaat.
Tips voor verantwoord verven

• Neemt de muur water op als je er met een spons overheen
gaat, geeft hij af of zitten er nare vlekken op? Behandel de
muur dan voor met een geschikt middel. Zo heb je minder
verf nodig en je krijgt een mooier resultaat.
• Verf is chemisch afval, zorg dus dat je zo min mogelijk restjes
overhoudt door niet ineens te veel te kopen.
• Kwasten en rollers kun je tussen het aanbrengen van de lagen
door een paar dagen luchtdicht verpakt bewaren.
• Ben je klaar? Laat je gereedschap indrogen en gooi het bij het
restafval. Dat is minder milieubelastend dan je kwasten en
rollers schoonmaken onder de kraan.
Rendement
Vaak wordt er ook een verband gelegd tussen dekking en rendement,
oftewel hoeveel vierkante meter je kunt verven met een liter verf. Maar
dat is te simpel. Hoeveel verf je per vierkante meter op de muur smeert,
is afhankelijk van (ook weer) de muur zelf, wat voor gereedschap je
gebruikt, de eigenschappen van de verf en natuurlijk degene die de
verf aanbrengt.
Het is opvallend dat sommige goedkope verven een laag rendement
claimen. Een claim van 10 m² per liter is zo’n beetje de norm. Die zien
we het meest zowel bij consumentenverf als bij verf voor professionals.
Een paar goedkope verven, zoals de latex van Hornbach en de muur-
verf van Kwantum, houden 6 of 7 m² per liter aan. Dat is toch 30 à 40%
minder. Als we in de praktijk kijken hoeveel verf we kwijt zijn voor het

verven van een standaardoppervlak, blijkt dat tussen de 8,5 en 15 m²
per liter te zijn. En de verven die een laag rendement claimen, zitten
niet altijd aan de lage kant. Dus ook hierbij vinden we op de verpakking
een enigszins verkeerde voorstelling van zaken. Wij denken dat 10 m²
per liter een goed en gemakkelijk uitgangspunt is voor alle verf en de
meeste klussen. Al weet je pas echt hoeveel verf je verbruikt nadat je de
eerste laag hebt aangebracht.
+
Sikkens Alphacryl pure mat SF (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,3
Richtprijs: €130
Deze muurverf blinkt uit op veel aspecten: goede dekking,
uitstekende bestendigheid en geen meetbare uitstoot van
vluchtige organische stoffen. Ook nog eens voorzien van het
EU Ecolabel. Prima verf dus, maar het nadeel is ook duidelijk:
de prijs liegt er niet om.
Perfection Muur & Plafond ultradekkend (Beste Koop)

Testoordeel: 8,0
Richtprijs: €43
De prijs van deze verf is een stuk vriendelijker dan die van
de Beste uit de Test. Daarbij heeft hij veel voordelen. Hij
heeft een uitstekende dekking en geen meetbare uitstoot.
En hij is – net als Sikkens – voorzien van het EU Ecolabel.
De bestendigheid is gemiddeld.
Contrast meten
Valt er dan niets te kiezen als het om de dekking van de verf gaat? Zeker
wel. Want al moet je ‘dekt in 1x’ met een korreltje zout nemen en kun
je bij alle verf in eerste instantie uitgaan van hetzelfde rendement, toch
zijn er grote verschillen. Dat constateren we als we het dekkend vermo-
gen echt gaan meten. Dat doen we door de verf met een roller aan te
brengen op een wit vlak met een zwarte streep. Na het drogen meten

we het contrast tussen wit en zwart. Zonder verf is de waarde 0%, en als
we helemaal geen verschil meer zien tussen wit en zwart is de waarde
100%. Dit contrast meten we na één en twee lagen. Bij de best dekkende
verf (Perfection, te koop bij Praxis), is na één laag de dekking al bijna
98%. En bij veel andere verf komen we op meer dan 90%. Na de tweede
laag zijn er diverse verfsoorten die meer dan 97% halen.
Dit goede resultaat wordt zeker niet alleen door duurdere verven gehaald.
De spotgoedkope Home Vision verf van Action bijvoorbeeld (€13 voor
10 liter) heeft na twee lagen een prima dekkingsgraad. Aan de andere
kant is er ook verf die zelfs na twee lagen de 90% niet haalt. De Baseline
Muur & Plafond van Praxis stelt hierbij het meest teleur: nog geen 84%
na twee lagen.
Mooi blijven
Maar er is meer dan dekkend vermogen. Je wilt ook dat een verf fijn is
in het gebruik, en dat de instructies voor dat gebruik een beetje duidelijk
zijn. En dat de geverfde muur – als hij eenmaal is opgedroogd – mooi
blijft, zodat het jaren duurt voordat je hem weer moet witten. Dit test-
onderdeel noemen we bestendigheid. Hiervoor kijken we naar allerlei
aspecten. Bijvoorbeeld hoe makkelijk de verf loslaat, hoe de weerstand
is tegen koffie- en inktvlekken, en of de verf vergeelt.
Ook beoordelen we hoe goed de verf blijft zitten als je er overheen wrijft.
Dit noemen we de ‘schrobvastheid’. Bij de gekochte verven zitten er ook
waarop staat dat ze goed reinigbaar zijn. En dat blijkt geen onzin. We
zien bij deze verven duidelijk hogere scores op reinigbaarheid. Dit soort
verf heeft vaak het woord ‘clean’ in de naam. In de beschrijving staat
dan bijvoorbeeld dat de verf geschikt is voor ruimtes die veel gebruikt
worden of waarvan de muren sneller vuil worden. Maar wij vinden dat
een goed schoon te maken muur altijd gewenst is. Dat goede reinigbaar-
heid niet ten koste hoeft te gaan van andere kwaliteitsaspecten, bewijst
de Beste uit de Test van Sikkens. Die combineert een hoge bestendigheid
met een prima dekkend vermogen.
Schadelijke stoffen
Ook de uitstoot van schadelijke stoffen hebben we getest. Iedereen die
weleens geverfd heeft, weet hoe naar de lucht van verf kan zijn. Die kan
weken blijven hangen en je kunt er flink geïrriteerde luchtwegen van

krijgen. Muurverf is altijd gemaakt op waterbasis. Dat betekent dat er
minder nare dampen vrijkomen dan bij lak of beits op alkydbasis. Dat
is verf die je kunt verdunnen met terpentine. Maar dit wil niet zeggen
dat er geen gezondheidsrisico’s zitten aan werken met muurverf. Bij
(muur)verf kunnen vluchtige organische stoffen (VOS) vrijkomen. Dat
zijn stoffen zoals formaldehyde en tolueen. Ze verdampen en kunnen
na het inademen zorgen voor allerlei klachten. Ook bevat muurverf
vrijwel altijd titaniumdioxide. Dit alomtegenwoordige witte pigment
is de laatste jaren behoorlijk in opspraak, onder andere vanwege de
vermeende kankerverwekkendheid bij inhaleren.
Vaak wordt gezegd dat je het beste kunt kiezen voor consumentenverf,
omdat die minder schadelijke stoffen bevat dan verf bedoeld voor pro-
fessionals. En dat blijkt ook wel uit onze tests.
De verf met de meeste meetbare VOS-uitstoot is de Sigmatex Superlatex
van Sigma. Dit product is duidelijk voor de vakman bedoeld, want het
consumentenmerk van Sigma is Histor. Ook Sikkens heeft een consu-
mentenmerk: Flexa. De verf van Hoeka is ook meer een professioneel
product, en deze verf heeft het hoogste gehalte titaniumdioxide. Het
is altijd verstandig om een masker te dragen bij het verven en bij deze
producten zeker.
In de aanbieding
Muurverf is altijd wel ergens in de aanbieding. De bouwmarkten
stunten met hun huismerken, en ook verf van Histor en Flexa is
vaak te koop met korting. Of er staat ‘25% extra’ bij de emmers
van 10 liter. Best raar eigenlijk, al dat gestunt. Want verf heb je
alleen op specifieke momenten nodig. Het is de vraag of al die
aanbiedingen niet verspilling van verf in de hand werken.
Vervagende grenzen
Misschien vraag je je af wat die professionele verf in onze test doet als
hij schadelijker is? Daar zijn twee redenen voor. Ten eerste vervaagt bij
veel producten de grens tussen wat is bedoeld voor de vakman en voor
de hobbyist. Ook verf bestel je tegenwoordig gemakkelijk online, en

als consument kun je daar voor professionele verf kiezen. Bovendien
is het niet altijd even duidelijk voor wie een product bedoeld is. De verf
van Hoeka zagen we bij Hornbach, toch vooral een doe-het-zelfzaak.
Maar de tweede reden is belangrijker: het kan ook anders. Bij de verf van
Sikkens, onze Beste uit de Test, meten we helemaal geen VOS-uitstoot.
Niet na 3 dagen en ook niet na 28 dagen drogen. Dat is beter dan bij
veel doe-het-zelfverf, die niet altijd vrij is van uitstoot. Deze verf heeft
als een van de weinige een (Frans) keurmerk voor VOS-uitstoot én (nog
zeldzamer) een EU Ecolabel voor verf. Dat label stelt strenge eisen en
maakt geen onderscheid tussen verf voor consumenten of professionals.
Met andere woorden: het is mogelijk om een zeer goede verf te maken
die niet extra schadelijk is voor de gezondheid. Dat willen we de thuis-
klussers natuurlijk niet onthouden. Jammer alleen dat je voor deze verf
diep in de buidel moet tasten.
Meer informatie over muurverf is te vinden op consumentenbond.nl/

muurverf.
Slimme ledlampen
Slimme spots zijn een stuk duurder dan ‘gewone’ lampen, maar daarvoor
krijg je wel wat extra. Zo werken ze via een app met veel instelmogelijk-
heden. Denk aan automatisch variërend licht gedurende de dag en het
eenvoudig bedienen van meerdere spots tegelijkertijd. Ook dimmen
gaat via de app en je schakelt makkelijk tussen koud en warm licht. De
spot ontvangt je lichtwensen draadloos. De meeste hebben een directe
verbinding via wifi, bij sommige heb je een bridge (‘verbinding’) nodig.
Dat is letterlijk de brug tussen de spots en je netwerk. De bridge sluit je
aan op de router en dan maken je spots verbinding met de bridge.
Testresultaten
De focus van deze test ligt op slimme spotjes met GU10-fitting. Dat is
een fitting met twee metalen pennen, die je in de gaten duwt en dan

naar rechts draait. Deze GU10-spots geven niet alleen wit licht, maar
kunnen ook elke andere kleur tonen.
We hebben per merk één type spot getest. De slimme spots van Ikea
geven alleen wit licht en hebben we daarom niet opgenomen in deze
test. Ook het merk WiZ ontbreekt, omdat er tijdens de testperiode een
nieuwe versie van het spotje ontwikkeld werd. De slimme spots heb-
ben het moeilijk met het natuurgetrouw weergeven van kleuren. Dat is
vooral duidelijk als wit licht op een rood object schijnt De helft van de
spots presteert erg slecht op het uitlichten van die kleur.
Bij gewone lampen is het vanzelfsprekend dat het licht meteen aan gaat
als je de schakelaar omzet, maar dat geldt niet voor slim licht. De spot-
jes van Innr en Philips reageren in 0,1 seconden op aan- en uitzetten
(bijna gelijk aan gewoon licht). Dat is aanmerkelijk sneller dan de andere
spotjes, die 0,5 seconden nodig hebben. De KlikAanKlikUit doet er zelfs
0,8 seconden over. Dat langzame reageren kan vervelend zijn. Wanneer
het te lang duurt, druk je vaak onbewust nogmaals op de aan-uitknop.
Zo testen we
We beoordelen de lichtkwaliteit op basis van de kleurweergave
(hoe natuurgetrouw zijn de kleuren), de lichtkleur (kleurtempe-
ratuur), de lichtsterkte, de stralingshoek en het energieverbruik
van het standaard witte licht. Verder bekijken we onder meer
het gebruiksgemak en de slimme mogelijkheden.
Onjuiste claims
Claims op de verpakkingen blijken lang niet altijd te kloppen. Zo wijkt
de lichtopbrengst in lumen tussen de 9 en 20% af van onze metingen.
De spot van KlikAanKlikUit wijkt zelfs 58% af. Fabrikant Trust geeft aan,
na het bekijken van onze testgegevens, dat er sprake is van een misdruk
op de verpakking. Maar ook met de opgegeven nieuwe waarde (250 in
plaats van 350 lumen) wijkt KlikAanKlikUit het meeste af, namelijk 41%.
Trust liet weten het niet eens te zijn met onze metingen.
Producten met een app of software veranderen regelmatig, waardoor
sommige claims achterhaald kunnen zijn. Zo zijn diverse fabrikanten

gestopt met het ondersteunen van de IFTTT-dienst, maar die optie staat
nog wel op de verpakking. Met IFTTT kun je het licht laten reageren op
een gebeurtenis of sensor.
+
Philips Hue White and Color ambiance
929001953101 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €50, bridge €50
De Hue-spot is het makkelijkst te gebruiken, heeft de meeste
smartfuncties en komt het best uit de lichtkwaliteittest. Voor
de basisfuncties heb je geen bridge nodig. Philips is de enige
fabrikant die belooft de spot nog zeker 5 jaar na aankoop van
updates te voorzien (de bridge nog minimaal 3 jaar).
Woox Smart Light Bulb R5077 (Beste Koop)

Testoordeel: 6,5
Richtprijs: €15
Deze spot is de op een na goedkoopste, maar hij presteert
verrassend goed. De lichtkwaliteit van deze Woox is voldoende.
Je kunt hem ook bedienen via je stem met Amazon Alexa of
Google Home. Hij is de op één na beste qua rendement.
Je krijgt dus veel licht per verbruikte watt.
Marmitek Glow XSO 8514

Testoordeel: 6,4
Richtprijs: €22
De natuurgetrouwe kleurweergave bij wit licht is bij de
M armitek slechter dan bij de andere spots. De vier geteste
exemplaren geven wel de meest constante kleurweergave. Het
verschil was maximaal 0,2%. Ook is deze spot de op twee na
beste in het natuurgetrouw verlichten van rode voorwerpen.

Nedis Smart Bulb WIFILC10CRGU10
Testoordeel: 6,3
Richtprijs: €15
De Smart Bulb van Nedis is relatief voordelig en komt met een
6,3 heel aardig uit de bus. Ingesteld op het standaard witte licht
kan de kleur van objecten minder natuurgetrouw overkomen.
De vier geteste exemplaren geven een constante kleurweer-
gave, het verschil was maximaal 0,4%.
Hombli Smart Spot HBGB-0123

Testoordeel: 6,3
Richtprijs: €20
Deze behaalt de beste score voor energieverbruik en moet qua licht-
kwaliteit alleen Philips boven zich dulden. De natuurgetrouwheid van
het licht kan beter; wel is de afwijking tussen de geteste exemplaren
gering. Helaas staat nergens wat de stralingshoek zou moeten zijn.
Innr Smart Spot Colour RS 230

Testoordeel: 6,3
Deze spot heeft dezelfde, vrij goede, lichtkwaliteit als de Hombli.
Positief is ook dat de gemeten stralingshoek slechts 5% afwijkt van
de claim. Ook reageert hij snel, al na 0,1 seconden. Hij heeft uitge-
breide mogelijkheden, maar valt wat dit betreft net buiten de top-3.
LSC Smart Connect 970702 v2.0

Testoordeel: 5,9
Richtprijs: €6
De lamp van Action is verreweg de goedkoopste. En daarom erg ge-
schikt als je eens een slimme spot wilt proberen. De gemeten lichtop-
brengst bij de vier exemplaren is ruim 18% hoger dan op de verpakking
staat. Hij is het slechtst in rode voorwerpen natuurgetrouw weergeven.

KlikAanKlikUit Smart RGB Tunable Led Spot ZLED-RGBG6
Testoordeel: 5,4
Deze spot werkt met een bridge. Hij krijgt de laagste score voor
lichtkwaliteit: het standaard witte licht heeft een roze kleur.
Ook het gebruiksgemak valt tegen. Positief is dat je hem kunt
gebruiken samen met andere KlikAanKlikUit-producten.
Account nodig
Alleen de Philips-spot is bruikbaar zonder een account aan te maken,
maar voor de geavanceerde mogelijkheden heb je er alsnog een nodig.
Bij de andere spots is een account verplicht. De installatie van alle spots
gaat eenvoudig via de bijbehorende app. Fabrikanten verzamelen via
deze app persoonlijke en niet-persoonlijke data. Bij zes van de acht spots
heb je de optie om persoonlijke gegevens niet te delen, waarna de lamp
toch blijft werken. Dit heeft wel een negatieve invloed op bijvoorbeeld
functies gebaseerd op locatie.
Zie consumentenbond.nl/slimmespots voor alle testresultaten.
Staafmixers
Een foodprocessor, blender en handmixer in één handzaam apparaat.

Dat is grofweg een staafmixer met hakmolen en garde. En ook zonder
deze accessoires staat hij zijn mannetje als je er alleen veelvoorkomende
klussen mee wilt doen. Uit het overzicht hierna blijkt wel dat geen enkel
ander keukenapparaat zo veelzijdig is. Met alleen de staafmixervoet
maak je eenvoudig pannenkoekenbeslag, sauzen, smoothies, soepen
en babyvoeding. Met een hakmolen als extra accessoire hak je rauwe
uien, kruiden en noten fijn, en soms zelfs ijsblokjes. Neem je er ook een
garde bij, dan klop je in een wip slagroom en eiwit luchtig. De meeste

Welk apparaat voor welke klus?
en
ol
km
ha
ine
e t
r
rd me
so
ch
es
r
ga er
ma
xe
ixe
oc
en fmix
mi
r
en
pr
de
fm
nd
od
uk
en
aa
aa
Ha
Ke
Fo
Bl
St
St
Slagroom of eiwit kloppen  X -   X
Zwaar deeg kneden X X X  X X
Licht deeg kneden X X -   X
Cakebeslag maken X X -   X
Pannenkoekenbeslag maken   - - - 
Mayonaise maken    - - X
Pureren babyvoeding   - X X -
Pureren smoothie   - X X 
Hakken  X  X X X
Raspen en plakjes snijden X X  X X X
IJs crushen X X X X X -
 geschikt – minder geschikt X niet geschikt
staafmixers volbrengen al deze klusjes prima (zie de tabel). Voor zwaarder

werk, zoals deeg kneden, en bij grote hoeveelheden kun je zo’n compacte
keukenhulp niet gebruiken. Ben je dol op koken en bakken en gebruik
je vaak allerlei keukenapparaten, dan kun je beter voor een krachtpatser
(keukenmachine of foodprocessor) kiezen.
Onvoldoendes
Een staafmixer is er al vanaf €15, zelfs inclusief hakmolen en garde.
Verkoopcijfers laten zien dat deze goedkope modellen heel populair zijn.
Maar pas op: van de modellen tot €40 die we de afgelopen tijd testten,
krijgt 60% een Testoordeel van 5,5 of lager. Dat zit hem in constructie
en levensduur en in hoe goed ze de verschillende klussen uitvoeren.
Twee goedkope staafmixers hebben zelfs een Testoordeel lager dan een
3. De Tristar PD-8708 (€12) en de staafmixerset BL-11302-RVS (€30) van
Blokker scoren vrij slecht op vier van de zes klussen. De gepureerde
babyvoeding en smoothie bijvoorbeeld, zitten nog vol met grote stuk-
ken. Bovendien krijgen deze twee een matig oordeel voor de constructie.
En voor de motorduurtest krijgen ze zelfs een 1. Deze lage score leidt tot
aftrekpunten voor het Testoordeel.

We testen de motor door de staafmixer 70 keer een minuut aan en uit
te zetten. Na elke minuut in de uit-stand halen we de voet los van het
handvat van de mixer en zetten we die weer terug. Na elke 5 keer aan
en uit is er 10 minuten pauze. De staafmixer van Blokker hield er na
44 keer mee op, de Tristar hield het al na 16 keer voor gezien. Al met al
flinke Afraders dus.
Zo testen we
We testen staafmixers door met de voet mayonaise en
pannenkoekenbeslag te maken. Ook bereiden we een smoothie
van fruit, groenten en sap en babyvoeding van gekookte
aardappelen, groenten en rundvlees. Met de hakmolen h
akken
we uien, kruiden en noten en met de garde kloppen we
slagroom en eiwit.
Spetters op de muur
Hoe vind je een geschikte staafmixer? Bedenk eerst waarvoor je hem
precies gaat gebruiken. Voor het maken van pannenkoekenbeslag,
mayonaise en gepureerd fruit kun je uit de voeten met een staafmixer
zonder accessoires. Wil je er ook mee fijnhakken of kloppen, neem er
dan een met een hakmolen of garde. Kies liefst voor een staafmixer van
700 watt of meer. Exemplaren met een lager vermogen hebben regel-
matig moeite met zwaardere klussen als pureren en hakken.
Een staafmixer met een rvs-voet is het meest duurzaam. Een plastic
voet kan op langere termijn verkleuren en bros worden. De kap rond
de mesjes voorkomt dat het voedsel tijdens het pureren alle kanten op
vliegt. Een staafmixervoet met grote inkepingen in de kap geeft meer
kans op vieze muren. Tip: voorkom spetteren door in een smalle beker
te pureren en niet in een brede pan. En zorg dat de voet bij het mixen
niet boven het eten uitkomt.
Een afneembare voet is handig, zo kun je hem makkelijk schoonmaken.
Veel staafmixers en accessoires zijn vaatwasserbestendig. Makkelijk
natuurlijk, maar het is beter voor de onderdelen en mesjes als je ze met
de hand afwast. Is de staafmixer heel vies, doe dan wat warm water

Staafmixers
lui em t kl ken
br en ten en
n
Ge om , no mix
pe
Ge sg wi hak
ak op
g
g
yo ma in
gr den sla
Ma thie voed
Ui nko ken
Sla rui be
Pa aise ken
, k en
uik ei
)
a
(W
oo aby
m
en ek
pe
Ve ctie
Pu dee
en
Sm n b
s
ty
rij
tru
og
or
&
d
re
tp
o
e
sto
rm
rk
nn
ns
re
ch
Me
Co
Te
Ri
Weging voor Testoordeel 14% 9% 9% 5% 14% 9% 25% 10% 5%
Geen hakmolen
1 Braun MQ 3000 WH Smoothie+ €45 8,5 8,6 8,2 9,7 5,8 nvt nvt 8,3 9,5 7,8 700
2 Bosch MS8CM6110 MaxoMixx €100 8,5 7,8 8,2 9,7 7,6 nvt nvt 9,0 9,4 6,7 1000
3 Braun MQ 7000X MultiQuick 7 €80 7,9 6,5 8,5 9,8 9,4 nvt nvt 8,1 5,6 7,8 1000
4 Bosch MS6CB61V1 ErgoMixx Fresh €85 7,8 7,7 6,4 8,0 7,8 nvt nvt 7,9 10 6,7 1000
5 Kenwood HDX750WH kMix €80 7,4 8,4 6,4 9,7 5,6 nvt nvt 6,1 7,5 7,8 800
6 Proline HB200P €18 6,6 7,0 4,6 9,6 7,4 nvt nvt 6,3 5,9 3,2 200
7 Inventum MX300 €25 6,3 1,5 6,4 8,0 7,3 nvt nvt 8,0 9,9 5,5 600
8 Tefal HB1218 Turbomix €40 5,4 6,5 7,1 2,0 9,2 nvt nvt 5,5 2,4 6,6 350
9 Blokker BL - 11001 €13 5,2 2,1 2,0 8,2 7,4 nvt nvt 6,7 7,1 4,4 300
10 Severin SM 3795 €33 4,8 3,1 4,6 2,0 5,8 nvt nvt 6,3 10 3,2 600
Met hakmolen
1 Bosch MS8CM6120 MaxoMixx €105 8,2 7,8 8,2 9,7 7,6 6,2 nvt 9,0 9,4 6,7 1000
2 Braun MQ 9135 XI MultiQuick 9 €100 8,0 8,5 6,4 8,8 9,2 6,9 6,0 8,3 9,5 10 1200
3 Braun MQ 3020 WH Pesto €60 7,6 8,6 8,2 9,7 5,8 4,6 nvt 8,3 7,6 7,8 700
4 Bosch MS6CM6120 ErgoMixx Style €80 7,5 8,2 5,5 9,0 7,8 6,1 nvt 7,7 8,1 7,8 1000
5 Philips HR1673/90 €90 7,5 8,9 8,2 9,7 5,6 7,4 1,5 8,2 7,6 7,7 800
6 Kenwood Elektro HDP408WH €100 7,5 8,7 8,2 7,8 7,4 6,1 6,1 7,2 7,4 9,6 800
7 Bosch MS6CA4150 ErgoMixx €65 7,4 7,8 4,6 7,7 7,8 7,1 6,5 7,9 9,7 6,7 800
8 Braun MQ 7035X MultiQuick 7 €100 7,4 6,5 8,5 9,8 9,4 6,3 5,6 8,1 5,6 7,8 1000
9 Inventum Mx301S €40 6,1 1,5 6,4 8,0 7,3 6,0 1,7 8,0 9,9 5,5 600
10 Tefal HB65KD Quickchef Ice Crush €60 5,7 7,7 7,8 2,0 8,0 4,6 4,8 5,7 5,8 6,1 1000
11 Hema Staafmixerset 80005003 €35 4,5 1,7 2,0 4,1 5,6 4,0 nvt 5,1 9,8 6,6 800
Bourgini 22.2001.00 Classic hand
12 blender €40 4,5 1,5 4,6 9,8 5,5 5,3 5,2 4,9 9,3 5,1 1000
set
13 Tristar MX-4829 hand blender €45 3,5 6,9 2,8 5,7 9,2 5,6 5,7 5,8 7,5 6,6 1000
14 Tristar PD-8708 €12 2,9 5,0 2,8 9,8 4,0 4,6 5,5 6,8 2,7 5,5 250
15 Blokker Staafmixerset BL-11302-RVS AR €30 2,6 3,7 3,8 5,9 7,6 3,8 2,8 8,1 3,3 4,4 500
Beste uit de Test Beste Koop deel. Dit geldt voor de nummers 12 t/m 15 van de staafmixers met
7,5 en hoger 5,4 en lager hakmolen.
• De prijzen zijn van januari 2021. • Accessoires: van de staafmixers met hakmolen hebben de num-
• Bij de staafmixers zonder garde staat nvt bij kloppen. mers 2, 5 t/m 10 en 12 t/m 15 een garde, nummer 6 heeft een pu-
• De motorduurtest staat niet in de tabel. Een staafmixer die slecht reevoet. Staafmixer nummer 4 zonder hakmolen heeft een
scoort op de motorduurtest krijgt aftrekpunten voor het Testoor- vacuümpomp.

met een druppeltje afwasmiddel in een hoge, smalle beker en zet de
staafmixer even aan. Afspoelen met heet water en klaar!
Een staafmixer met meer dan één snelheid is een goede keus. Je kunt
dan op een lage snelheid starten en verdergaan op een hogere snelheid,
afhankelijk van hoe fijn je wilt pureren. Voor bijvoorbeeld slagroom
kloppen is het aan te raden om te starten op een lage snelheid, dan heb
je minder last van gespetter. En let op het gewicht. Zware modellen
– vanaf zo’n 900 gram – zijn minder makkelijk te hanteren dan lichte,
vooral als je lang moet pureren.
De beste keuzes
Zoek je een staafmixer zonder accessoires, dan zijn de Braun MQ3000 WH
Smoothie + en de Bosch MS8CM6110 MaxoMixx goede keuzes. Beide zijn
Beste uit de Test. De Braun (€45) is aanzienlijk goedkoper dan de Bosch
(€100) en is daarom ook Beste Koop. De Bosch heeft zes standen plus een
turbostand, de Braun heeft twee standen. En de Bosch heeft een hoger
vermogen. Tijdens de motorduurtest schakelde de motor een aantal keer
uit vanwege oververhitting. Een veiligheidsingreep, maar wel vervelend.
Van de staafmixers met hakmolen is de Bosch MS8CM6120 MaxoMixx
(€105) de beste. Voor €45 minder koop je de Beste Koop, de Braun MQ
3020 WH Pesto. Ook deze Bosch heeft meer standen en een hoger ver-
mogen. Maar je kunt hem niet te lang achter elkaar gebruiken, vanwege
gevaar voor oververhitting. De Braun hakt kruiden en noten goed fijn,
maar heeft moeite met het gelijkmatig fijnhakken van uien. Het broertje
van de Bosch, de MS8CM6190 voor €150, heeft een extra accessoire voor
plakjes snijden en raspen. Meer informatie over dit model staat op onze
site. De beste staafmixer met hakmolen en garde is de Braun MQ 9135
XI MultiQuick 9 (€100, Testoordeel 8,0).
Nieuwigheden
Net als bij andere keukenapparaten komen er steeds meer nieuwe
accessoires bij. Zoals een pureevoet, spiraalsnijder, accessoire voor plak-
jes snijden en raspen, grote hakmolen en vacuümpomp. Door voedsel
vacuüm te maken blijft het langer vers. Een pureevoet pureert, maar
mengt niet. Daardoor blijven de afzonderlijke ingrediënten van het eten
beter zichtbaar. Afhankelijk van wat voor keukenapparaten je in huis hebt,
kan zo’n accessoire handig zijn. Heb je bijvoorbeeld geen ruimte voor

een foodprocessor, dan is een grote hakmolen wellicht een goed idee. De
standaard hakmolen van een staafmixer is namelijk vaak klein. Maar wees
gewaarschuwd, want voor je het weet zit je keukenkastje toch weer vol.
+
Braun MQ 3000 QH Smoothie + (Beste uit de Test)
ZONDER HAKMOLEN
Testoordeel: 8,5
Richtprijs: €45
Een voordelige staafmixer die op bijna alle testonderdelen
goed scoort. Alleen met pannenkoekenbeslag blijft hij iets ach-
ter. Inclusief maatbeker. De Bosch MS8CM6110 MaxoMixx is ook
Beste uit de Test met een 8,5, hij kost €100.
+
Bosch MS8CM6120 MaxoMixx
MET HAKMOLEN
Testoordeel: 8,2
Richtprijs: €105
Deze Bosch volbrengt alle tests zonder problemen. De hak
molen hakt noten uitstekend en kan ook prima met kruiden en
uien overweg. Hij heeft zes snelheden, een handig spiraalsnoer
en een maatbeker.
Braun MQ 3020 WH Pesto (Beste Koop)

Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €60
Een vrij voordelige, goede staafmixer met hakmolen.
Pannenkoekenbeslag bereidt hij redelijk. Noten en kruiden hakt
hij zonder problemen, met uien heeft hij wel moeite (score 4,6).
Hij heeft geen turbostand. Inclusief maatbeker.
Op consumentenbond.nl/staafmixer staan testdetails en meer geteste

staafmixers.

Stofzuigers (slede)
In de winkel wil je in één oogopslag stofzuigers met elkaar kunnen

vergelijken op stroomverbruik, hoe goed ze zuigen en hoe luidruchtig ze
zijn. Dat kon met het energielabel. Maar de Europese Commissie werd in
2019 door een uitspraak van het Europese Hof van Justitie g
edwongen
om het energielabel tijdelijk af te schaffen. Het Hof constateerde dat het
energielabel niet volledig aan de Europese richtlijn voldeed en daardoor
werd het automatisch ongeldig. Sindsdien zit er geen label meer op
stofzuigers.
Waarschijnlijk duurt het nog tot 2023 voor er een nieuw label is. In de
tussentijd moeten de stofzuigers wel aan de Europese producteisen
blijven voldoen. Zoals een maximum voor het stroomverbruik, het ge-
luid en de stofuitstoot. En een minimum voor hoe goed hij zuigt en de
levensduur. Om hoeveel stroom, stof en decibellen het gaat en hoe goed
ze het doen, hoeven de fabrikanten niet meer te vermelden. In de winkel
is het daardoor een stuk lastiger om stofzuigers met elkaar te vergelijken
op kwaliteit. Maar dat lukt gelukkig wel met onze testresultaten.
Zo testen we
We meten hoeveel stof de stofzuiger in één heen-en-weer
beweging van een harde vloer en tapijt zuigt en langs plinten
en uit kieren. En hoeveel huisdierharen hij uit tapijt zuigt. Verder
beoordelen we het gebruiksgemak, ook voor onder andere de
trap zuigen en opbergen.
Naar 650 watt

Sinds het energielabel voor stofzuigers in 2014 werd ingevoerd en in 2017
werd verscherpt, is het vermogen en daarmee het stroomverbruik fors
omlaag gegaan. Vóór de invoering van het energielabel was het gemid-
delde motorvermogen nog 1750 watt, met uitschieters naar 2500 watt. Bij
de opschorting van het label lag het gemiddelde op nog maar 650 watt.

Stofzuigers
ijt
br em zui ren
ap
nt
Ge sg op loe
ijt
uik a ge
ap
v
lui ot p t
br are de
isd ge ijt
)
er
Ge ierh har
Hu pzui tap
et
We zak k
Sto sg k
its ak
er ui
(m
uik n
f o gen
n
f o gen
fu em
nd rbr
pe
il o el
ik
Sto pzui
Vu rde
Sto pzui
Zo ve
Ge to
re
s
ty
rij
be
gie
&
d
tp
sto
rk
rk
er
ch
Me
En
Te
Ri
1 AEG VX7-2-CR-A €180 7,4 7,8 8,4 6,9 10 5,5 4,0 9,4 8,5 7,8 12
2 Rowenta Silence Force RO7740EA €175 7,3 6,8 8,3 7,5 1,0 6,0 4,0 9,9 8,3 10 11
3 Philips Performer Silent FC8785/09 €240 7,3 6,9 7,6 7,5 10 6,3 4,0 9,9 8,0 8,1 12,5
4 Bosch ProAnimal BGBS4PET1 €160 7,2 7,7 8,3 6,8 9,6 5,4 2,4 9,5 6,6 5,3 9,5
5 Miele Complete C3 Black Diamond €210 7,2 7,2 7,9 7,8 8,9 6,5 4,0 9,6 5,7 8,5 12
EcoLine
6 Miele Complete C3 PowerLine €250 7,2 8,1 8,4 9,3 10 7,1 4,7 7,3 4,6 2,7 12
Cat&Dog
7 AEG VX6-2-CR-A €125 7,1 7,7 8,3 5,6 10 5,2 2,4 9,9 5,6 6,2 9
8 Bosch In'genius Ergomaxx BGB7BLU €180 7,1 7,9 8,3 7,9 10 5,4 2,4 9,3 6,2 3,2 14,5
9 Princess 335010 EcoQuiet €98 6,9 5,9 5,6 7,3 1,0 6,2 3,2 9,8 9,0 10 9,5
10 Silvercrest (Lidl) artikelnr 100288910 €90 6,8 6,5 6,9 6,4 4,1 5,6 2,4 9,5 7,5 7,0 9,5
11 Inventum ST308WZA €120 6,8 6,4 6,1 7,8 3,0 6,9 5,5 9,9 6,2 6,3 12
12 Philips PowerGo FC8240/09 €80 6,7 6,5 6,0 6,3 5,7 6,4 4,7 9,7 5,8 6,1 9
13 Inventum ST307WZA €85 6,7 6,7 5,8 5,8 7,1 5,4 4,0 8,9 7,1 7,1 12
14 Rowenta Compact Power XXL €110 6,7 6,9 6,2 7,1 8,3 4,1 2,4 9,3 6,7 8,7  9
RO4853EA
15 Numatic Henry Allergy HVA 160-11 €270 6,7 7,0 7,9 6,9 8,7 3,4 4,0 9,9 8,3 7,3 13
16 Beko VCC5325AR €87 6,6 6,8 8,2 7,6 1,6 5,0 4,7 9,5 5,4 6,7 8
17 Rowenta Silence Force Cyclonic €165 6,6 6,7 6,5 8,0 9,4 4,2 2,4 8,9 7,3 8,7  9
RO7260EA
18 Bosch ProAnimal BGS41PET1 €305 6,6 7,8 7,6 6,9 10 4,9 2,4 9,4 8,0 4,4  9,5
19 Sauber V20 Animal Plus €70 6,4 6,5 6,2 6,7 5,6 5,2 4,0 8,6 4,2 9,0 11
20 Rowenta Power XXL RO3125EA €85 6,4 6,9 6,3 8,2 6,2 5,0 2,4 7,2 3,8 10 9
21 Philips PowerPro Expert FC9729/09 €155 6,2 6,6 7,7 8,7 4,6 4,7 6,2 9,4 5,0 4,3  10,5
22 Dyson Cinetic Big Ball Multi Floor 2 €400 5,9 6,1 7,8 5,1 1,1 4,3 4,7 9,1 4,9 6,1  10
23 Sencor SVC6001BK €80 5,7 5,7 5,9 3,9 3,9 4,5 3,2 8,2 4,4 7,5 10
24 Veripart VPSB103 €140 5,7 6,2 5,7 7,7 1,9 4,8 5,5 8,3 5,0 7,7  10
25 Sauber V120 Compactpower €45 4,9 5,6 5,1 6,3 1,7 5,3 5,5 1,0 3,4 6,4 7
Beste uit de Test Beste Koop aan kosten voor stofzakken.

7,5 en hoger 5,4 en lager • Al deze stofzuigers zijn getest op zuigweerstand (mate waarin het
• De prijzen zijn van mei 2021. mondstuk zich vastzuigt aan tapijt) en we hebben geselecteerd op
• Nummer 10 is mogelijk slecht verkrijgbaar. onder meer prijs en verkrijgbaarheid. Zie onze site voor alle geteste
• De Beste uit de Test is in 2018 getest, dit jaar testen we hem modellen (ook duurdere technisch gelijke).
opnieuw. • Het werkbereik wordt gemeten van stekker tot zuigmond en is af-
• Bij het bepalen van de Beste Koop houden we rekening met €60 gerond op halve meters.

Toch zijn stofzuigers in al die jaren juist beter gaan zuigen. De Europese
eisen aan de kwaliteit en het energieverbruik dwongen de fabrikanten
om hun stofzuigers slimmer te ontwerpen. Bijvoorbeeld door onder-
delen beter op elkaar te laten aansluiten, zodat er minder zuigkracht
naar buiten ‘lekt’. En door het mondstuk efficiënter te maken, zodat het
meer vuil opzuigt.
Onze test laat zien dat goed zuigen en een laag energieverbruik prima
hand in hand kunnen gaan. Onder andere de Beste uit de Test en Beste
Koop, de Rowenta Silence Force RO7740EA en de Miele Complete C3
Black Diamond EcoLine, bewijzen dit. En er zijn er nog veel meer, zie
de tabel en onze website.
Nieuwe gezichten
Bissell, Sebo, Sencor en Veripart zijn geen bekende namen
in onze stofzuigertest. We testen ze, omdat ze steeds vaker
opduiken bij populaire webwinkels, zoals Coolblue, Bol.com en
Amazon. De reviews mogen daar dan lovend zijn, in onze test
maken deze merken weinig klaar. Het Testoordeel ligt rond de 6.
Ze zuigen over het algemeen vrij beroerd en maken veel herrie.
En echt goedkoop zijn ze ook al niet.
Oud en nieuw
Helaas zien we ook andere ontwikkelingen. Sinds het energielabel
tijdelijk is afgeschaft, zijn van veel grote stofzuigermerken, zoals Miele,
Bosch en AEG, een stuk minder nieuwe modellen verschenen dan toen
het label er nog op prijkte.
Philips kwam vanaf de tweede helft van 2020 wél met een trits nieuwe
modellen. Alhoewel, nieuw? Het blijkt te gaan om bestaande modellen
die Philips opnieuw uitbrengt onder dezelfde typenaam. Ze hebben zelfs
dezelfde EAN-code: de 13-cijferige streepjescode. Het verschil tussen
deze oude en nieuwe versies werd ons pas duidelijk toen we de nieuwe
gingen testen. Alle opnieuw uitgebrachte Philips-modellen die we in
2020 en 2021 testten, 16 stuks in totaal, vermelden een vermogen van
900 watt. Dat is het maximale vermogen dat volgens de Europese milieu

regelgeving nog is toegestaan voor stofzuigers. Bij de oude versies was
het vermogen 650 of 750 watt. Verder kunnen we geen veranderingen
ontdekken. Maar de Testoordelen pakken door dat hogere vermogen wel
heel anders uit. De nieuwe versies zuigen wat beter dan de oude, maar
het energieverbruik is ook aanzienlijk omhoog gegaan.
+
AEG VX7-2-CR-A (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,4
Richtprijs: €180
Met de turboborstel is hij geweldig in het opzuigen van huisdier-
haren. Ook verder zuigt hij prima. Het gebruiksgemak op tapijt
en harde vloeren kan beter. Hij is in 2018 getest. Volgens AEG is
er niets veranderd. We testen hem dit jaar weer.
Rowenta Compact Power XXL RO4853EA (Beste Koop)

Testoordeel: 6,7
Richtprijs: €110
Dit is de beste zakloze stofzuiger uit de test. Hij zuigt goed,
stoot weinig stof uit en is zuinig. Maar het gebruiksgemak laat
wel te wensen over. Vooral tapijt zuigen en het stofreservoir
legen gaan vrij lastig.
Goed en zuinig
Met het verhogen van het energieverbruik bij zo veel modellen doet
Philips op zich niets verkeerd. Maar de bedoeling van het energielabel
is juist dat fabrikanten hun stofzuigers efficiënter maken. Dus ze beter
laten zuigen, terwijl het stroomverbruik laag blijft. Philips schroefde bij
zijn 16 modellen alleen het vermogen op en veranderde verder niets.
Dit staat haaks op het beoogde effect van het energielabel. Dat het
best anders kan, ook bij Philips, zien we in de test. De Philips FC8785,
nummer 3 in de tabel, overtreft in alle opzichten de andere twee stof-
zuigers van Philips in de tabel. En die FC8785 heeft een vermogen
van 650 watt, tegenover 900 watt bij de andere twee. Ook Bosch laat

zien dat je met een lager vermogen prima kunt zuigen: met 600 watt
is de ProAnimal BGBS4PET1 de beste Bosch in onze test. Rowenta
schopt het met zijn Silence Force RO7740EA van 450 watt zelfs bijna
tot Beste uit de Test.
Langdurig gebruik
Het is lastig om te testen hoelang stofzuigers meegaan. Maar de robuust-
heid van de belangrijkste onderdelen kunnen we in het lab wel beoor-
delen. We testen de levensduur van de motor door de stofzuiger 550 uur
lang 14 minuten aan en 30 seconden uit te zetten. Dat komt o
ngeveer
overeen met 10 jaar lang elke week een uurtje zuigen. Voor bijna alle
stofzuigers is dit geen probleem. Maar met twee nieuwkomers gaat het
mis. Bij de Sauber V120 Compactpower zijn er kabeltjes en kunststof
onderdelen deels gesmolten. Om er zeker van te zijn dat er niets mis is
met de veiligheid, testen we nog twee exemplaren van dit model. Die
doorstaan de duurtest zonder problemen. We beschouwen de gesmol-
ten onderdelen dus als een incident. De Veripart VPSB103 en Tomado
TVC3001 (beide niet in de tabel) halen door versleten koolborstels het
einde van de duurtest niet. Omdat dit geen veiligheidsrisico is, hebben
we bij deze modellen geen extra tests gedaan.
We testen ook hoe goed het snoer en het oprolmechanisme bestand
zijn tegen langdurig gebruik. Dit doen we door het snoer 1000 keer uit
te trekken en met het oprolmechanisme in te rollen. Bij een aantal stof-
zuigers gaat het snoer voortijdig kapot. Bij de modellen in de tabel geldt
dat alleen voor de Bosch ProAnimal BGS41PET1 (nummer 18).
Beste merken
Elke stofzuiger wordt in ons testlab beoordeeld op honderden punten.
Maar gebruikservaringen zijn geen onderdeel van die test. Daarom
vroegen we aan ons internetpanel wat ze vinden van hun stofzuiger.
We kregen 3500 reacties. De panelleden zijn het best te spreken over het
vrij onbekende merk Numatic (de Henry en Hetty-stofzuigers met het
vrolijke gezichtje). Door het simpele no-nonsense-ontwerp en het grote
werkbereik vinden de panelleden de Numatics erg fijn zuigen. In onze
test is Numatic door zijn eenvoud een middenmoter. Omdat je de kabel
met de hand moet oprollen en er weinig instellingsmogelijkheden zijn,
scoort dit merk bij ons voor gebruiksgemak juist wat lager.

Over Miele en Nilfisk is het panel ook erg tevreden. Veel panelleden
hebben hun huidige stofzuiger al meer dan tien jaar in gebruik. Vandaar
dat de genoemde merken niet allemaal voorkomen in de meest recente
stofzuigertests. En in het panelonderzoek ontbreken weer merken uit
onze test, zoals Rowenta. Zie voor meer resultaten van dit panelonder-
zoek consumentenbond.nl/goede-merken-stofzuigers.
Bekijk de meest recente testresultaten van bijna 200 goed verkrijgbare

stofzuigers op consumentenbond.nl/stofzuiger.
Stofzuigers (steel)
En weer hebben de snoerloze steelstofzuigers een stukje afgesnoept

van de verkoop van stofzuigers mét snoer. Tweederde van de stofzui-
gers die in 2020 in Nederland over de toonbank gingen, is nog altijd
een sledestofzuiger met snoer. Maar dat was een paar jaar geleden nog
ruim acht op de tien. De reden zal dan toch zijn: het gemak van zuigen
zonder snoer. Want als het je vooral om goed zuigen en een lage prijs
gaat, kom je toch echt bij de traditionele sledestofzuiger mét snoer uit.
Zo testen we
We meten hoeveel stof de stofzuiger in één heen-en-weer
beweging van een harde vloer en tapijt zuigt en langs plinten
en uit kieren. En hoeveel huisdierharen hij uit tapijt zuigt. Verder
beoordelen we het gebruiksgemak, ook voor onder andere de
trap zuigen en opbergen.
Kwaliteitsverbetering?
Er komen steeds meer accustofzuigers op de markt en steeds minder
sledestofzuigers. Toch lijkt er aan de kwaliteit van de snoerloze steelstof-

Steelstofzuigers
br im pijt n
cu
Ge kru n ta oere
n)
ac
te
l
rn an en
ate
t d s va e v
ak inu
er em f
Co els v zuig
En iksg ldie
Me ake ard
Ge aai t arm
) fb m
(lit ud tan in
Zu ruik ruik
Ge ve k
er sto d (
h
gie a
e
p
w p a
r
r
leegkra duu
Inh ste uu
uim il o
La gloocht n
b rb
pe
f e el
og ksd
Sto de
Kr vu
s
Te ijs
ty
i s
or
r
&
hobrui
e
tp
fl
u
sto
rk
o
ch
Me
Ri
1 Rowenta Air Force Flex 760 RH9571 €400 7,2 8,0 10 10 9,1 6,3 6,4 3,0 9,4 4,8 9 0,9
2 Samsung Jet 90 Complete €600 7,1 7,8 6,3 8,5 8,5 6,7 6,2 3,2 9,5 4,6 10 0,5
3 Samsung Jet 75 Complete €420 7,0 7,7 3,5 8,4 8,1 6,4 6,3 3,2 9,1 3,9 10 0,8
4 Dyson V8 Absolute €400 6,9 7,6 4,1 5,6 5,7 6,4 7,0 2,8 7,3 4,3 8 0,5
5 Dyson V11 Torque Drive Extra €550 6,9 7,7 7,2 3,1 7,4 6,1 5,8 2,8 9,2 4,3 8 0,9
6 Samsung Jet 70 Turbo €280 6,8 7,5 3,9 7,9 8,1 6,6 7,3 2,3 nvt 4,8 6 0,9
7 Philips SpeedPro Max XC8043/01 €390 6,7 6,8 9,4 5,3 7,7 6,6 6,4 7,3 8,5 4,8 28 1,2
8 Dyson V10 Motorhead €450 6,7 7,3 4,8 7,9 6,8 6,3 6,7 2,8 9,6 2,1 8 0,6
9 Bosch Unlimited BBS811PCK €320 6,4 6,5 6,7 5,4 8,2 6,4 7,5 4,6 6,8 5,0 16 0,7
10 Rowenta Air Force Flex 560 RH9471WO €260 6,3 6,8 1,0 9,2 10 6,2 8,3 2,3 nvt 3,6 6 0,8
11 Bosch Athlet ProHygienic BCH86HYG1 €270 6,3 6,7 9,3 7,1 nvt 5,9 7,7 3,4 8,5 3,5 11 1,0
12 Rowenta Air Force Flex 460 RH9292 €280 6,2 6,7 1,4 8,0 9,5 6,1 7,8 4,2 1,5 2,9 14 0,8
13 AEG FX9-1-ALRG €500 6,1 6,2 5,0 9,1 9,6 6,3 4,7 5,2 8,7 5,4 19 0,9
14 Philips SpeedPro FC6723/01 €230 6,0 5,6 4,4 6,8 10 6,5 7,3 5,0 9,5 6,1 18 1,0
15 Miele Triflex HX1 Cat & Dog €580 6,0 6,1 3,6 5,9 9,8 5,6 7,4 4,8 8,1 4,1 17 0,7
16 AEG QX8-1-45SM €200 5,9 6,1 6,5 10 9,0 5,3 7,1 4,5 8,5 4,2 16 0,5
17 Bosch Unlimited BCS61113 €300 5,8 5,3 8,7 4,4 6,5 6,8 7,8 3,3 10 5,6 11 0,5
18 Rowenta X-pert 3.60 RH6921 €160 5,7 5,9 3,1 9,6 7,3 5,9 7,9 5,5 1,0 4,1 20 0,6
19 Philips SpeedPro FC6724/01 €200 5,4 4,4 2,9 4,4 7,2 6,5 8,1 6,6 10 6,1 25 1,0
20 AEG QX9-1-P5IB €310 5,2 5,1 3,0 9,8 9,8 4,8 7,0 4,5 9,0 4,9 16 0,4
21 Inventum STS725RC €125 4,8 4,1 2,0 6,1 4,0 6,0 5,4 6,5 6,7 3,7 25 0,8
22 Tristar SZ-2000 €115 4,5 3,5 1,8 8,8 6,8 6,2 5,9 6,7 10 4,4 25 1,2
23 Sauber V55 UVC-111160.3 €100 3,9 2,8 1,0 6,7 7,1 5,2 7,6 5,9 5,8 4,4 22 0,5
24 Princess 339490 Rapido €120 3,6 2,6 5,1 3,9 2,1 5,5 6,5 4,6 1,0 5,3 16 0,5
25 Bissell 2602C Icon Advanced €300 3,4 2,1 5,0 6,6 1,7 5,7 6,2 4,5 6,1 4,1 16 0,6
Beste uit de Test Beste Koop MB zijn technisch gelijk, maar duurder.
7,5 en hoger 5,4 en lager • De Samsung-modellen zijn ook te koop onder een productcode
• De prijzen zijn van mei 2021. van 11 cijfers en letters, zie onze website.
• Veel modellen hebben duurdere technisch gelijke broertjes, zie • Nvt bij Kruimeldief: er zit geen kruimeldief bij.
onze website. • Nvt bij Zuigkracht: de gebruiksduur in de hoogste stand is minder
• De AEG QX8-1-45SM is mogelijk slecht verkrijgbaar, de 45CR, IB en dan 8 minuten, gebruiksduur is afgerond op hele minuten.
zuigers nog niet veel te zijn verbeterd. Van de steelstofzuigers die we sinds
november aan onze Vergelijker toevoegden, is alleen de Samsung Jet 75
Complete het kopen waard. De rest staat in de onderste helft van de tabel.

Vooral aan de gebruiksduur, dus hoelang je op de hoogste stand kunt
zuigen op één acculading, valt nog veel te verbeteren. De beste steel-
stofzuigers in onze test houden het nog geen tien minuten vol. En
de stofzuigers met de langste adem laten de vloer niet goed gezogen
achter. De enige uitzondering is de Philips SpeedPro Max XC8043.
Die zuigt in elk geval harde vloeren prima schoon. En dat bijna een
halfuur lang.
+
Samsung Jet 70 Turbo (Beste Koop)
Testoordeel: 6,8
Richtprijs: €280
Deze Samsung zuigt goed stof van harde vloeren en alle
soorten vuil van tapijt. Ook de kruimeldief zuigt goed. Een
afknapper is dat de accu na zes minuten zuigen in de hoogste
stand alweer leeg is.
Veel stroom
Niet alleen voor stofzuigers met snoer (zie de test hiervoor) verwachten
we rond 2023 een nieuw energielabel. Europa is ook bezig met energie-
en kwaliteitseisen voor snoerloze steelstofzuigers. Een belangrijke stap,
want steelstofzuigers verbruiken een stuk meer stroom dan stofzuigers
met een snoer. En er worden nu geen eisen gesteld aan de levensduur
van de accu en motor.
Een stofzuiger met snoer verbruikt alleen energie als je aan het stof-
zuigen bent. Alle energie die het apparaat ingaat, wordt gebruikt om de
motor te laten draaien. Stofzuigers op een accu, dus steelstofzuigers,
maar ook robotstofzuigers en kruimelzuigers, zijn veel minder efficiënt.
Zo’n accuzuiger verbruikt al stroom zodra je hem aan de oplader koppelt.
Ook als de accu helemaal is opgeladen, blijft hij stroom verbruiken. Deze
standby-stroom van sommige steelstofzuigers is, als ze altijd aan een
lader gekoppeld zijn, in een jaar meer dan de totale gebruiksstroom van
een stofzuiger met snoer! Bovendien zet de accu van een steelstofzuiger
veel minder stroom om in prestaties zoals zuigkracht, vergeleken met
een stofzuiger met snoer.

Verkijk je ook niet op het vermogen dat in de productinformatie van
steelstofzuigers staat. Dit zegt niet altijd iets over het motorvermogen,
zoals bij sledestofzuigers. Het kan om het accuvermogen gaan. Het zegt
vooral iets over het stroomverbruik, niet over hoe goed hij zuigt.
Vind je goed stofzuigen zonder energieverspilling het belangrijkst, dan
is een gewone sledestofzuiger met snoer nog altijd de beste keus. Wil je
toch liever het gebruiksgemak van een snoerloze steelstofzuiger, houd
dan rekening met de korte gebruiksduur, veel herrie en een hoge prijs.
Zie voor de testresultaten van meer dan 85 goed verkrijgbare steelstof-

zuigers consumentenbond.nl/steelstofzuiger.
Stoomstrijkijzers
Hoe staat het met onze strijkgewoonten? Wordt er af en toe iets gestreken
of belandt er niets ongestreken in de kast? We vroegen het aan 8300
panelleden, waarvan bijna de helft jonger is dan 65 jaar. De resulta-
ten verrasten ons. Bijna 80% strijkt regelmatig. Een ruime meerderheid
daarvan legt zich er gelaten bij neer, want dit klusje moet nu eenmaal
gedaan worden. Maar een kwart heeft er absoluut geen hekel aan en
staat vrolijk achter de strijkplank. De rest probeert er zo veel mogelijk
onderuit te komen of besteedt de klus uit als het even kan.
Van alle strijkers wil 60% dat alles perfect glad is. De andere 40% neemt
het niet zo nauw en vindt hier en daar een kreukel geen probleem. Een
vijfde van alle ondervraagden strijkt niet, ze gebruiken het strijkijzer in
ieder geval niet zelf.
Stomen maar
Vorig jaar zijn er zo’n 300.000 stoomstrijkijzers en 100.000 stoomgene-
ratoren verkocht. Het grote verschil tussen de twee is het waterreservoir.
Dat is bij het reguliere strijkijzer een klein tankje. Zodra je het strijk
ijzer beweegt, begint het te stomen. Als je veel wasgoed hebt, moet je
tussentijds het kleine waterreservoir bijvullen. Door de grote, separate

watertank kun je met een generator veel langer achter elkaar strijken.
Je moet wel de stoomknop continu indrukken. Dat gaat heel makkelijk,
want de knop zit aan de onderkant van de handgreep.
Uit de test blijkt dat je met een stoomgenerator gladder strijkt. Ook zware
katoenen stoffen, zoals spijkergoed.
Toch strijkt 74% met een stoomstrijkijzer en slechts 15% gebruikt een
stoomgenerator. Stoomgeneratoren zijn gemiddeld ook stukken duur-
der. Hoewel de Beste Koop, de Philips GC6742/20 FastCare Compact,
‘slechts’ €100 kost.
Zo testen we
We testen hoe goed je katoenen en zware stoffen gladstrijkt.
Daarnaast beoordelen we de hanteerbaarheid van de strijk
ijzers en onderzoeken we hoe makkelijk je de watertank vult
en leegt. Ook testen we of het strijkijzer minstens 252 uur
meegaat. En we beoordelen hoe goed en makkelijk het
ontkalken gaat.
Opwarmen en gaan
Hardnekkige kreukels ga je te lijf met handigheidjes, zoals een sproeiknop
en een extra stoomstootknop. Dat die helpen is duidelijk, want vrijwel
iedereen gebruikt ze. Een voordeel van stoomstrijkijzers is de korte
opwarmtijd van hoogstens een minuut. De snelste, de Philips GC1742/40
Easyspeed, is binnen 26 seconden op temperatuur. Je kunt dus snel aan
de slag en dat is fijn bij een strijkklusje tussendoor. Voor nog geen €40
koop je de Beste uit de Test. Maar de meeste panelleden gaven aan hun
stoomstrijkijzer tussen de €50 en €100 uit.Een stoomgenerator heeft
bijna twee minuten nodig om op te warmen. Hij is ook duurder dan een
stoomstrijkijzer: de meesten kochten er een voor €100 tot €150.
Van alle strijkers is bijna de helft er minstens een keer per week mee
bezig. Het lijkt erop dat ze het schone wasgoed opsparen voor maximaal
een half uurtje strijken. Want de strijkbeurt duurt vaak 15 tot 30 minuten
ongeacht of ze dagelijks, wekelijks, tweewekelijks of maandelijks strij-
ken. Bij degenen die minder dan een keer per maand strijken, belanden

Stoomstrijkijzers
mp er (g d z en
id
Kr nma ak jkhe
Te jkijz van hei kalk

atu kg ul l
Sc iksg de of
er (in ev oo
Le trijk atoe f
ur ) de)
g
k sto
li
i t ig nt
llin
n t
br r e e s
ho em ge
z n
o
Gl ijk hte
te
Ge sduu war
n
Ge bes en e
ins
str lic
str ch d
ad en
ad en
ad en
ve en
pe
k
l
Gl dee
n
te
Gl trijk
Gl trijk
Te ijs
ty
or
r
&
tp
o
u
n
s
s
s
sto
i
rk
ad
w
ch
as
Me
Ri
Stoomstrijkijzers
1 Braun SI 3030 PU TexStyle 3 €38 7,7 6,5 7,6 6,7 4,9 9,8 6,2 4,6 8,2 1,5 
2 Philips GC4556/20 Azur €57 7,7 5,6 6,5 5,3 5,3 9,9 6,8 6,4 10 1,9 
3 Philips GC4909/60 Azur €79 7,7 6,0 7,1 5,8 5,3 10 6,5 6,4 10 2,1 
4 Philips GC4542/40 Azur €57 7,6 5,7 6,7 5,5 5,3 9,7 6,5 6,4 10 1,9 
5 Philips GC4563/30 Azur €70 7,6 5,6 6,5 5,3 5,1 9,8 6,6 6,4 10 2,0 
6 Tefal FV9844 Ultimate Pure €95 7,3 6,0 6,9 6,0 5,3 9,9 5,7 1,0 6,4 2,2 
7 Tefal FV4996 Ultragliss Anti-Calc €65 7,1 5,2 4,9 5,6 4,6 9,7 6,0 2,8 8,2 1,7 
8 Philips GC2673/80 Easyspeed Avanced €40 7,0 5,4 6,4 5,1 5,1 9,1 6,3 4,6 6,4 1,5 
9 Tefal FV6810 Ultragliss Plus €55 6,9 4,7 3,8 5,3 4,7 9,0 6,3 4,6 9,1 1,6 
10 Tefal FV5717 EasyGliss Plus €45 6,2 5,7 6,9 5,6 4,7 6,6 6,1 2,8 7,3 1,6 
11 Philips GC1742/40 EasySpeed €25 6,0 5,7 6,5 6,0 4,6 6,4 6,0 4,6 4,6 1,1 
12 Tefal FV5735 EasyGliss Plus €50 5,9 5,9 6,9 6,0 4,9 5,3 6,2 4,6 8,2 1,6 
Stoomgeneratoren
1 Philips GC9614/20 PerfectCare Elite €200 8,1 6,8 7,4 6,7 6,2 9,4 7,5 10 10 0,8
2 Philips GC9640/60 PerfectCare Elite €230 8,1 6,6 7,6 6,5 5,8 9,6 7,5 10 10 0,8
3 Philips GC6742/20 FastCare Compact €100 7,6 6,4 7,1 6,4 5,8 9,9 6,4 8,2 6,4 1,0 
4 Philips PSG7024/20 PerfectCare €185 7,6 5,9 6,5 5,8 5,5 9,2 7,2 8,7 9,1 0,6
5 Philips GC6720/30 FastCare Compact €100 7,5 6,5 6,7 6,7 5,8 9,9 6,4 8,2 4,4 1,0 
6 Philips GC9415/60 Perfect Care Aqua Pro €190 7,5 5,7 6,7 5,6 5,1 9,3 7,0 10 10 0,7
7 Tefal SV6130 Express Easy €140 7,3 5,8 6,4 6,0 4,9 10 6,1 6,9 5,5 1,4 
8 Tefal SV6110 Express Essential €70 7,1 5,6 6,4 5,6 5,1 9,9 5,5 6,9 6,4 1,3 
9 Tefal GV9565 Pro Express Ultimate Care €280 7,1 5,8 6,2 5,8 5,5 9,0 5,7 4,6 10 0,9 
10 Philips GC7920/20 Perfect Care Compact €160 6,9 5,6 6,7 5,3 5,5 7,5 7,0 10 9,1 1,1
Plus
11 Philips GC7923/20 PerfectCare Compact €160 6,7 5,6 6,2 5,1 6,0 7,5 6,6 8,2 8,2 1,0
Plus
12 Tefal SV9202 Express Protect €220 5,6 6,5 7,3 6,5 5,5 4,0 6,3 9,4 7,3 1,1
Beste uit de Test Beste Koop • Van de Braun SI3030 en Tefal FV4996 zijn technisch gelijke model-
7,5 en hoger 5,4 en lager len te koop die in accessoires en prijs verschillen.
• De prijzen zijn van eind april 2021. • In deze tabel staat een selectie en steeds alleen de eenvoudigste en
goedkoopste uitvoering per model.
alleen de kledingstukken die echt niet zonder strijkbeurt kunnen op de

strijkplank. Juist onder die groep zitten de meeste minder-dan-een-
kwartierstrijkers.

+
Braun SI 3030 PU TexStyle 3
STOOMSTRIJKIJZERS
Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €38
Dit stoomstrijkijzer prijkt al lang bovenaan. Op gladstrijken van
lichtkatoenen en katoenen stoffen scoort hij ruim voldoende.
En hij is snel gebruiksklaar. Model SI 3031 is technisch identiek,
alleen de kleur verschilt.
Philips GC4556/20 Azur (Beste uit de Test)

Testoordeel: 7,7
Richtprijs: €57
Deze Philips heeft een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding en
is eenvoudig te bedienen. Dankzij de goed gevormde zool strijk
je makkelijk langs knoopjes. Het snoer is bijna 2 meter lang.
+
STOOMGENERATOREN
Philips GC9614/20 PerfectCare Elite
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €200
Deze stoomgenerator heeft een watertank van 1,6 liter en staat
al langere tijd aan de top. Zelfs zware katoenen stoffen strijkt hij
probleemloos glad. Het strijkijzer is lekker licht.
Philips GC6742/20 FastCare Compact (Beste Koop)

Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €100
Binnen 1,5 minuut is het strijkijzer gebruiksklaar, dat is behoorlijk
snel voor een stoomgenerator. Vooral lichtkatoenen stoffen
strijkt hij erg glad. De score voor levensduur is uitstekend en hij
is relatief goedkoop.

Welk strijkgoed?
Het is niet moeilijk te voorspellen welke kledingstukken we vooral strij-
ken. Met 84% staan overhemden ruimschoots aan kop, gevolgd door
broeken en pantalons met 63%. Daarna volgen met 47% tot 40% T-shirts,
kussenslopen, spijkergoed, jurken/rokken en theedoeken. Met 28% zijn
dekbedovertrekken het minst populaire strijkgoed. Sommigen noemden
nog spontaan zakdoeken en tafelkleden: daarvoor wordt de strijkbout
wel tevoorschijn gehaald. Voor handdoeken en ondergoed gebeurt dat
juist zelden of nooit. En dan zijn er nog degenen die alleen strijken als
de kleding heel erg is gekreukt.
Overigens worden de strijkijzers ook voor andere klusjes gebruikt, denk
aan strijkkralen, naaiwerk en kaarsvet verwijderen. Een panellid pakt
het strijkijzer ook om plastic verpakkingen te sealen of een plastic zak
op maat te maken. Dat gaat heel makkelijk als je het plastic tussen twee
lagen bakpapier legt.
Onderhoud en ontkalken
Water en warmte is een gevreesde combinatie voor apparaten. Bij warm
water slaat de kalk makkelijk neer op het verwarmingselement. Dat wil
je niet, want de kalk verstopt de gaatjes in de zool van het strijkijzer.
Verwijder je de kalk niet, dan kan de stoom niet meer naar buiten. De
kans op lekken wordt dan groot. Regelmatig ontkalken zorgt niet alleen
voor meer stoom, maar verlengt ook de levensduur van je strijkijzer. Uit
onze enquête komt naar voren dat een derde van de ondervraagden het
strijkijzer nooit ontkalkt. De meesten komen pas in actie als er problemen
opdoemen, zoals minder goed stomen, verstopte gaatjes, kalkresten,
lekken of het achterlaten van vieze bruine vlekken. Bij sommige merken
gebeurt het ontkalken automatisch. Hoe je moet ontkalken, verschilt per
strijkijzer. De helft van de panelleden heeft een strijkijzer dat je ontkalkt
met een reinigingsknop.
Belangrijke functies
Waar let je vooral op bij de koop van een strijkijzer? Onze panelleden
noemen bij stoomstrijkijzers: het zelf de temperatuur kunnen instellen
en het gewicht van het strijkijzer. Logisch, want een stoomstrijkijzer is
zwaar als het reservoir met water gevuld is. Bij de generatoren vinden
ze automatische temperatuurinstelling het belangrijkst en daarna ook

het gewicht. Bij automatische temperatuurinstelling voelt het strijkijzer
niet wat voor stof je strijkt, maar staat altijd ingesteld op een stand die
vergelijkbaar is met de middenstand. Slechts 21% heeft een strijkijzer met
automatische temperatuurinstelling, daar waren de meeste gebruikers
tevreden over. Opvallend is dat degenen met een stoomstrijkijzer liever
zelf de temperatuur instellen, terwijl het de eigenaren van een stoom-
generator niets uitmaakt.
Een nieuwe kopen

De belangrijkste reden om een nieuw strijkijzer te kopen, is dat het oude
defect is of niet meer goed werkt. Op dat moment stapt 10% over op
een ander soort strijkijzer, dus van stoomstrijkijzer naar stoomgene-
rator of andersom. Philips en Tefal zijn de meestverkochte merken. De
helft van de panelleden heeft een Philips, een kwart een Tefal. Vooral
de stoomstrijkijzers van Philips zijn favoriet. Daarna komt Tefal. Van
Tefal zijn de stoomgeneratoren verhoudingsgewijs populairder dan
die van Philips. Op plek drie staat Braun. Van dit merk worden vooral
stoomstrijkijzers gekocht. Ook twee van de Beste uit de Test-modellen
zijn van Braun.
Een handige richtlijn bij het kiezen: strijk je veel en vaak, denk dan eens
aan een stoomgenerator. Je strijkt er snel mee en hoeft de watertank niet
vaak bij te vullen. Voor af en toe enkele kledingstukken strijken is een
stoomstrijkijzer een goede keus, want daarmee kun je vlot aan de slag.
We testen twee keer per jaar stoomstrijkijzers en stoomgeneratoren, zie

consumentenbond.nl/stoomstrijkijzer.
Vaatwasmiddelen
Een schone vaat, maar wel een vies milieu. Dat is natuurlijk niet de be-
doeling. We hebben daarom onderzocht welke van de 20 geteste vaat-
wasmiddelen de beste balans weten te vinden tussen een goede werking
en geringe milieubelasting.

Daarvoor testten we allerlei varianten: poeder, klassieke vaatwas
tabletten (waarbij je apart glansspoelmiddel en zout moet gebruiken)
en all-in-one tabletten en capsules (waar alle componenten al in zitten).
We kozen voor reguliere vaatwasmiddelen en middelen met een eco-
logische claim en voor zowel A-, B- als huismerken.
Een aantal fabrikanten liet ons weten dat tijdens de test de samenstel-
ling van hun vaatwasmiddelen zou worden aangepast. Daarom zitten
er geen vaatwasmiddelen van Finish en Klok in deze test en ontbreken
de tabletten van Sun en het ecologische middel van Albert Heijn.
Zo testen we
Met vijf soorten vlekken, van thee, zetmeel, pasta, eigeel,
crème brulee, gehakt en melkvel, testen we hoe goed de
middelen reinigen. Daarvoor draaien we een programma op
45 °C. We testen of de vaat goed en streeploos opdroogt
(op 55 °C), of er kalkaanslag achterblijft en of het servies mooi
blijft (beide op 65 °C).
All-in-one of classic
In een all-in-one tablet zit alles wat nodig is voor een schone vaat: reini-
gingsmiddel, glansspoelmiddel en zout. In een afgemeten hoeveelheid,
zodat je niet te veel doseert. Erg makkelijk dus. In een ‘classic’ vaat-
wasmiddel zit alleen reinigingsmiddel. Zout en glansspoelmiddel doe
je apart in de vaatwasser en die voegt ze zelf toe op het juiste moment.
Een all-in-one tablet moet zo ontworpen zijn dat het juiste ingrediënt
op het juiste moment vrijkomt. De test laat zien dat de meeste all-in-one
producten hier prima in slagen.
De all-in-one en classic middelen doen niet voor elkaar onder. We testen
de classic middelen met glansspoelmiddel en zout van hetzelfde merk.
Bij Ecover en Sun gebruiken we zout van het merk Broxomatic. Classic
vaatwasmiddelen zijn er in poeder en tabletten. De dosering van poe-
der kun je aanpassen. Dat is handig als je een kleine vaatwasser hebt of
de vaatwasser niet vol zit. En bij een kort wasprogramma lost poeder
vaak beter op dan een vaatwastablet. Het poeder in de test, het Classic

Vaatwasmiddelen
)
(C
els
sic
ini e (A eurt
pp
las
lka gd ng
n
Mi ansl e dru
b
fc
rte
Ka droo tasti
as
ge ) o
tw
eu
ge an
lie ag
aa
sb
pe
nt el
og e
Op iaala
r
Aa orde
rv
wa
Dr sco
s
ty
Re -on
Ma n
rij
el
en
pe
&
ab
tp
al
u
r
n
sto
rk
te
ch
ijs
ol
l-i
Me
Ec
Te
Pr
Al
Ri
1 W5 All-in-one Power vaatwastabletten €2,70 8,0 40 €0,07 A 8,9 7,4 6,3 7,6 6,1 8,6
2 Albert Heijn Krachtige all in 1 vaat- €2,70 7,8 40 €0,07 A 9,0 6,6 7,4 7,1 5,3 6,6
wastabletten
3 Una Vaatwastabletten All in 1 €2,70 7,8 40 €0,07 A 8,9 7,1 5,5 7,1 6,4 8,8
4 Albert Heijn Classic vaatwastabletten €3,00 7,5 60 €0,06 C 7,5 7,8 7,4 7,6 6,8 7,5
5 1 de Beste Vaatwastabletten All-in-one €2,70 7,4 40 €0,07 A 7,3 7,1 7,0 8,3 7,6 8,1
6 G'woon Stralend schoon All-in-one €2,70 7,4 40 €0,07 A 7,3 7,1 7,0 8,3 7,6 8,1
vaatwastabletten
7 Plus Vaatwastabletten All-in-one €2,70 7,4 40 €0,07 A 7,3 7,1 7,0 8,3 7,3 8,1
8 Dreft Vaatwascapsules Platinum Plus €14,70 7,1 29 €0,46 A 8,1 6,5 6,5 6,3 4,7 5,9
All in one
9 Sun Classic Vaatwaspoeder €9,40 7,0 80 €0,13 C 8,0 7,0 6,2 7,1 2,7 7,9
10 Dreft Vaatwascapsules Platinum All €14,45 7,0 37 €0,35 A 8,2 6,5 6,3 5,7 4,7 6,1
in one
11 Ecover Vaatwastabletten Classic €16,30 7,0 70 €0,26 C 8,0 7,1 5,3 3,8 7,5 5,7
12 Kruidvat Vaatwastabletten All-in-one €2,80 6,7 40 €0,07 A 7,3 7,5 6,3 4,0 6,0 6,6
13 Jumbo Classic Vaatwastabletten €3,00 6,6 60 €0,06 C 6,8 6,7 7,0 7,0 4,7 6,4
14 W5 Eco Dishwasher Tabs €3,00 6,6 30 €0,10 A 6,4 7,1 6,4 6,4 7,5 6,9 
15 Frosch Vaatwastabletten All-in-one €9,40 6,5 30 €0,32 A 6,2 6,8 6,5 6,6 7,3 6,3 
Bicarbonate
16 Ecover Vaatwastabletten all in 1 - €6,25 6,4 25 €0,25 A 6,4 6,8 5,0 5,1 8,4 6,5 
Lemon&Grapefruit
17 Marcel's Green soap tabletten alles-in- €7,00 6,4 24 €0,30 A 6,3 6,6 5,3 5,6 8,4 6,4
een Grapefruit&Lime
18 Jumbo All-in-one Vaatwastabletten €2,70 6,1 40 €0,07 A 6,4 7,8 5,9 4,0 4,7 4,7
19 Jumbo Vaatwastabletten All-in-one €3,05 6,1 30 €0,11 A 5,9 6,7 6,0 5,3 7,6 5,6 
Ecologisch
20 Sun Vaatwascapsules Optimum All in 1 €14,10 5,9 30 €0,37 A 5,7 6,5 6,2 6,4 5,0 5,7
Beste uit de Test Beste Koop voeging van extra zout.

7,5 en hoger 5,4 en lager • W5 is verkrijgbaar bij Lidl, Una bij Aldi, G’woon onder meer bij
• De prijzen zijn van eind juni 2021. De prijs per wasbeurt is voor de Coop, Hoogvliet, Jan Linders, Spar en Picnic en 1 de Beste bij Dirk
classic middelen inclusief glansspoelmiddel. en Dekamarkt.
• De classic middelen zijn getest met zout en glansspoelmiddel van • Albert Heijn classic en W5 all-in-one krijgen rond september een
hetzelfde merk. Bij Ecover en Sun is zout van Broxomatic gebruikt. kleinere verpakking.
Bij de all-in-one tabletten van Frosch wordt geadviseerd zout toe te • De samenstelling van de middelen van G’woon, 1 de Beste, Plus en
voegen vanaf 14 °dH. De test is uitgevoerd bij 15 °dH, zonder toe- de capsules van Sun wordt aangepast in het najaar.
vaatwaspoeder van Sun, geeft goede resultaten, maar krijgt wel een lage
milieuscore. Hierover verderop meer.

+
W5 all-in-one power vaatwastabletten
(Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,0
Richtprijs: €2,70 voor 40 tabletten
W5 van Lidl krijgt onze vieze vaat bijna helemaal schoon. De
tabletten weten kalkaanslag en materiaalaantasting behoorlijk
goed te voorkomen. Op kunststof blijven er wat droogsporen
achter. De milieuscore kan beter.
Albert Heijn Classic vaatwastabletten (Beste Koop)

Testoordeel: 7,8
Richtprijs: €3,00 voor 60 tabletten
Voor 5 cent per wasbeurt zorgen deze classic tabletten voor
een bijna helemaal schone vaat. Alleen met pasta en eigeel
heeft dit middel moeite. De vaat droogt vrij netjes op en er is
weinig materiaalaantasting. Redelijke milieuscore.
Kleurige snoepjes
All-in-one capsules zijn een soort plastic kussentjes, gevuld met ge-
kleurd vloeibaar vaatwasmiddel. Hierdoor kunnen ze voor kinderen
op een lekker snoepje lijken. Houd capsules, maar ook vrolijk gekleurde
vaatwastabletten, dus liever uit de buurt van kleine kinderen en berg
ze veilig op.
De drie typen capsules zijn de prijzigste producten in onze test. Ze kosten
maar liefst €0,35 tot €0,46 per wasbeurt, ruim vijf keer zoveel als de all-
in-one tabletten die bovenaan in de tabel staan. De capsules van Dreft
betalen terug met een behoorlijk schone vaat, maar die van Sun staan
helemaal onderaan in de tabel. De milieuscore van deze drie capsules
kan sowieso een stuk beter.
Duurder niet beter

Wie nog denkt dat huismerken van mindere kwaliteit zijn dan duurdere
A-merken, moet maar eens naar de top-7 van deze test kijken. De huis-

merken W5, Una, Albert Heijn, G’woon, 1 de Beste en Plus schopten het
tot de bovenste regionen. En ze zijn ook nog eens lekker voordelig: voor
zo’n €0,07 per wasbeurt heb je al een schone, glanzende en droge vaat.
Alleen de huismerken van Kruidvat en Jumbo blijven achter, die staan
in de onderste helft van de tabel. Het all-in-one power vaatwastablet van
W5 is onze Beste uit de Test. Met de classic vaatwastabletten van Albert
Heijn heb je al een schone vaat voor €0,05, inclusief glansspoelmiddel.
Dit middel is dan ook Beste Koop.
Impact op het milieu

Er zitten diverse bestanddelen in vaatwasmiddelen die schadelijk kun-
nen zijn voor het milieu en de gezondheid. Het grootste deel wordt in
zuiveringsinstallaties uit het rioolwater gehaald, maar het lukt niet altijd
om alle vaatwasmiddelresten uit het water te halen. Een deel van deze
resten is niet of maar beperkt biologisch afbreekbaar. Dat betekent dat
ze via het oppervlaktewater en de bodem in levende organismen (zoals
vissen) terechtkomen. En via het eten van vis kunnen wij ze binnen-
krijgen. We moeten het gebruik ervan dus zo veel mogelijk beperken.
Om de milieu-impact van de vaatwasmiddelen goed in beeld te krijgen,
hebben we samen met andere consumentenorganisaties een milieu
score ontwikkeld. Daarvoor beoordelen we de aanwezigheid van ingre-
diënten, aan de hand van databases met informatie over de schadelijke
effecten op milieu en gezondheid. Ook geven we de verpakking een
score. We gaan na in hoeverre de verpakking gerecycled of recyclebaar
is en hoeveel loze ruimte erin zit. Een middel krijgt pluspunten als het
een ecolabel heeft.
Wat zit er in?

Wat er allemaal in een vaatwasmiddel zit, zoeken we op in de ingrediën-
tenlijst. Fabrikanten moeten deze ter beschikking stellen op een website
en hiernaar verwijzen op de verpakking. Voor de meeste producten is
deze informatie vrij makkelijk te vinden. Bijvoorbeeld op een speciale
webpagina met ingrediënteninformatie of nog makkelijker: op het pro-
duct zelf. Bij enkele kan het beter. Zo moet je bij Jumbo zoeken op het
woord ‘detergenten’ om de lijsten te vinden en op de website van Plus
staat de informatie vrij ver weg gestopt bij informatie over de ‘meest
verantwoorde supermarkt’.

Sun maakt het wel heel moeilijk. De lijst voor het classic poeder ontbreekt
tussen de andere ingrediëntenlijsten op de website en ook na herhaal-
delijk vragen krijgen we de lijst niet van de fabrikant. Omdat we de
ingrediënten niet kunnen beoordelen, krijgt het poeder van Sun een
zeer lage milieuscore.
Op enkele sites vinden we ingrediëntenlijsten van een inmiddels aan-
gepaste formule van het middel. Je kunt er dus niet vanuit gaan dat de
lijst die je vindt de meest recente is.
Op de lijsten staan diverse milieubelastende stoffen. Vooral geurstoffen,
conserveringsmiddelen, oppervlakte-actieve stoffen – deze verwijderen
onder andere vettig vuil – en kleurstoffen. De geurstoffen limonene en
hexyl cinnamal bijvoorbeeld, zijn giftig voor het waterleven, hopen zich
op in de natuur en kunnen allergische reacties opwekken. Er zijn minder
milieubelastende alternatieven beschikbaar. Kleurstoffen voegen niets
toe aan de werking van het vaatwasmiddel, het kan dus prima zonder.
In de tabletten van Marcel’s Green soap en Ecover en de ecologische
tabletten van Jumbo zitten geen kleurstoffen.
Beide middelen van Dreft hebben de meest milieubelastende ingrediën-
ten van de 20 geteste producten. Ook AH all-in-one, Jumbo all-in-one
en Classic en de vaatwascapsules van Sun scoren aanzienlijk slechter
dan het gemiddelde. De vaatwasmiddelen met de minst milieubelas-
tende ingrediënten zijn over het algemeen ook zo in de markt gezet: de
tabletten van Marcel’s Green soap, Ecover en Jumbo ecologisch, op de
voet gevolgd door Frosch en W5 Eco. Ook die van G’woon, 1 de Beste en
Plus doen het goed, al hebben ze geen ecologische claims.
Veel lucht
In de verpakkingen zit behalve vaatwasmiddel ook heel wat lucht. Zonde
van de hoeveelheid verpakkingsmateriaal en de transportkosten. De
ecologische dishwashertabs van W5 verdienen een pluim. De tabletten
zijn netjes naast elkaar gestapeld en de verpakking zit bijna twee keer
zo vol als Marcel’s Greensoap en Jumbo All-in-one Ecologisch, waar-
van de verpakkingen het minst vol zijn. Een bijkomend voordeel van
netjes stapelen is dat de tabletten beter beschermd zijn tegen breken
en schade. Albert Heijn geeft aan de classic vaatwasmiddelen vanaf
september kleiner te gaan verpakken, naar aanleiding van onze test.
Ook de verpakking van W5 all-in-one power wordt kleiner.

We checkten ook het materiaal van de verpakking. We beoordeelden
of het te recyclen is en of er gerecycled materiaal gebruikt is. De vaat-
wascapsules van Sun krijgen de slechtste score: de verpakking bevat
geen gerecycled materiaal. Kruidvat levert geen informatie aan en krijgt
daardoor een slechte score. Alle tabletten, behalve die van Ecover, zijn
verpakt in oplosbaar folie. Recente onderzoeken laten zien dat dit folie
biologisch afbreekbaar is en zich niet ophoopt in het milieu, al is hier
nog discussie over.
De ecologische tabletten van Jumbo en W5 en de tabletten van Frosch
hebben het EU-ecolabel, de all-in-one tabletten van Ecover het Nordic
ecolabel. Deze labels laten zien dat een middel voldoet aan strenge eisen
met betrekking tot het milieu. Ze krijgen daarvoor pluspunten.
De meeste vaatwasmiddelen in de test hebben het Clean right charter-
symbool. Dit is ontwikkeld door de Europese fabrikantenorganisatie
AISE en geeft aan dat de producent duurzaam onderneemt.
Claims op vaatwastabletten
Dit zijn de meestvoorkomende claims en functies.
• Een ‘superieure reiniging’: door ingrediënten als bleekmiddel
(tegen gekleurde vlekken van bijvoorbeeld thee en voor de
hygiëne), enzymen (om eiwitten en zetmeel weg te krijgen)
en oppervlakte-actieve stoffen (om vettig vuil te verwijde-
ren).
• Ontharding met zout: hierdoor reinigt het middel beter en
wordt kalkaanslag voorkomen.
• Een ‘stralende glans’: het glansspoelmiddel voorkomt sporen
van waterdruppels en strepen.
• Een ‘snel-droog-effect’: bepaalde stoffen zorgen ervoor dat
de vaat beter droog wordt.
• ‘Met glasbescherming’: zogenoemde zinkzouten beschermen
het glas.
• Zilverbescherming: voorkomt verkleuring van zilver.
• Geurneutralisatie of een ‘frisse geur’: door toevoeging van
parfums.

Beste balans
De all-in-one tabletten van G’woon, 1 de Beste en Plus en de classic
tabletten van Ecover hebben de beste balans: ze zorgen ervoor dat de vaat
goed schoon en droog is én hebben een goede milieuscore. De andere
middelen met een goede milieuscore hebben meer moeite om de vaat
goed schoon en droog te krijgen. Die staan in de onderste helft van de
tabel. Je kunt het milieu zelf een handje helpen door minder hoge eisen
te stellen aan het product. Zo claimen de all-in-one tabletten van W5
en Jumbo zilver te beschermen. De stof die daarvoor gebruikt wordt,
is behoorlijk schadelijk voor natuur en gezondheid. Was het zilver met
de hand af en koop een middel zonder zilverbescherming, dat scheelt
weer. En tot slot de welbekende tips. Schraap de vaat schoon in plaats
van voor te spoelen onder de hete kraan. Kies zo veel mogelijk het eco-
programma en draai de vaatwasser zo veel mogelijk wanneer hij vol is.
Kijk voor meer details op consumentenbond.nl/vaatwasmiddel.
Vaatwassers
Je hebt een feestje gehad en de vaatwasser heeft de laatste stapel vaat

weggewerkt. Je wilt alles nog even snel opruimen. Maar helaas, er zijn
toch etensresten achtergebleven en niet alle vaat is droog. Vervelend.
Gelukkig kun je er zelf wat aan doen. Via social media stelden we de
vraag ‘Wat wil je graag weten over vaatwassen?’ Hier vind je de ant-
woorden op de tien meestgestelde vragen.
1 Is voorspoelen nodig?
Nee, meestal niet. ’Je hoeft niet voor te spoelen, maar een vaatwasser is
ook geen afvalbak’, gaf een monteur ons eens aan. Het vuile laagje op
de afwas voorkomt ook dat de sterke vaatwasmiddelen je mooie bordjes
aantasten in plaats van de vuilresten aanvallen. Maar schraap wel de
etensresten eraf en veeg de klodder mayonaise van het bord. Bij erg vieze
vaat kun je het intensieve programma en eventueel de voorspoeloptie

gebruiken. Voorspoelen met de hand kost wel veel water en stroom.
Wordt de vaat niet goed schoon en wil je toch voorspoelen? Gebruik
dan het liefst koud water. En spoel in een teiltje in plaats van onder de
lopende kraan.
2 Hoe ruim ik hem het beste in?

Zet kopjes, glazen en schalen ondersteboven en voorwerpen met een
rand schuin, zodat er geen water in blijft staan. Zorg ervoor dat vaatwerk
elkaar niet raakt. Plastic spullen zet je bovenin, zodat ze niet vervormen
door de warmte onderin. Onderin plaats je de vuilste vaat, daar hebben
de waterstralen de meeste kracht.
Zet vieze vaat op plaatsen die goed bereikbaar zijn voor de waterstralen
uit de sproeiarmen. Grote, hoge items kunnen het beste aan de zijkant,
zodat ze waterstralen niet blokkeren.
Stapel de vaat niet en zorg ervoor dat de sproeiarmen vrij kunnen draai-
en. Plaats bestek met de handvaten naar beneden in de bestekmand,
scherpe messen juist andersom. Heb je boven of juist onder meer ruimte
nodig, dan kun je de hoogte van de bovenkorf verstellen. Dit kan bij alle
vaatwassers in de tabel, behalve bij nummer 18.
3 Wat kun je beter niet in de vaatwasser doen?

Een kwetsbaar of erg dierbaar servies, mooie wijnglazen en ander kost-
baar vaatwerk was je het beste met de hand. Het vaatwasmiddel en hete
water in een vaatwasser kunnen servies op langere termijn beschadigen.
Een aantal materialen is extra kwetsbaar, zoals servies en glaswerk uit
het pre-vaatwassertijdperk, servies en glaswerk met decoratie en k
ristal.
Koper, tin, aluminium en zilver kunnen verkleuren. Plastic dat niet hit-
tebestendig is, kan vervormen. Ook hout kun je beter met de hand af-
wassen. Controleer of er een symbool met beker en vork of vaatwasser
op het servies of glaswerk staat. Daarmee geeft de fabrikant aan dat het
geschikt is voor de vaatwasser.
4 Is onthardingszout nodig?
Bij zacht water niet. Bij hard water kunnen er kalksporen achterblijven
die onderdelen van het apparaat kunnen verstoppen. Gebruik je een
middel zonder zout en glansspoelmiddel, en is de waterhardheid 5 °dH
of meer? Vul dan het zoutreservoir en stel de machine in op de juiste

waterhardheid. Check hiervoor de gebruiksaanwijzing, want hoe dit
werkt verschilt per vaatwasser. Bij all-in-one vaatwastabletten is zout
niet nodig, dat zit er al in. Bij een zeer hoge hardheid, vanaf 21 °dH, is
vaak extra zout nodig. Kijk op de vaatwasmiddelverpakking. De water-
hardheid kun je vinden op de site van je waterleverancier.
5 Wat doet een glansspoelmiddel?

Glansspoelmiddel bevat zogenoemde oppervlakteactieve stoffen. Die
zorgen ervoor dat de vaat beter droogt en er minder strepen en opge-
droogde druppels achterblijven. Gebruik je poeder of tabletten zonder
zout en glansspoelmiddel? Vul dan het reservoir met glansspoelmiddel
en stel de machine in zoals staat aangegeven in de gebruiksaanwijzing.
In all-in-one tabletten zit al glansspoelmiddel. Bij een waterhardheid
van meer dan 21 °dH, of als de vaat niet mooi streeploos droog wordt,
is extra glansspoelmiddel nodig.
Zo testen we
We testen het programma voor normaal vuile vaat en het eco-
programma. Alle vaat maken we in het laboratorium zorgvuldig
even vies met onder andere ei, spinazie, gehakt, havervlokken,
aardappelzetmeel en thee. We beoordelen hoe schoon de vaat
wordt en meten de programmaduur en het water- en stroom-
verbruik. Ook beoordelen we het gebruiksgemak en het geluid.
6 Welk programma moet ik kiezen?

Bepaal hoe vies en kwetsbaar de vaat is en kies dan voor een lichter of
zwaarder programma. Een heet programma krijgt de vaat vaak beter
schoon, maar is minder goed voor het servies en kost meer stroom.
Glaswerk was je het beste op een lage temperatuur. Het meest energie-
zuinig is een ecoprogramma. Het gebruikt een lagere watertempera-
tuur om energie te besparen. Je hebt er wel meer geduld voor nodig,
want om de vaat toch schoon te krijgen duurt het programma langer.
Kies je voor de optie ‘kort’ bij een programma, dan kost het meestal
juist meer stroom.

Inbouwvaatwassers
Ge sge gram a
am a
uik opro amm

du pro mm
ma
g
du ofdp ma
gie vert rkin

a
r
Tij k ec ogr
Ge ur ec rog
e
En l cou afw
gr
r
dp
kla s
en
ma
of
sse
o
o
pe
sse l
Ve k ho
Aa ctie
Tij ur h
Wa rdee
s
ty
rij
tru
n
en
i
&
ru
ru
o
d
tp
a
sto
lui
rk
ns
og
br
ds
ds
rb
rb
nt
er
ch
Me
Co
Ve
Dr
Te
Ri
Weging voor Testoordeel 40% 18% 8% 5% 5% 3% 8% 8% 5%
1 Miele G5260 SCVi €1200 7,5 8,0 8,7 6,7 9,1 1,9 1,0 6,5 8,7 6,9 14 C
2 Miele G7362 SCVi €1600 7,5 7,6 8,9 7,9 8,9 4,5 1,0 7,7 6,8 7,7 14 C
3 Bosch SMV4HAX40N €650 7,3 7,0 8,4 7,2 8,5 6,1 1,0 7,3 8,7 7,7 13 D
4 Miele G5260 VI €1150 7,3 7,8 8,7 6,5 9,1 1,9 1,0 6,7 7,2 6,9 13 C
5 Miele G7152 SCVi €1400 7,3 7,8 8,0 6,2 9,2 1,4 1,0 7,4 8,3 7,7 14 C
6 Siemens SN65EX56CE €1000 7,2 7,0 8,4 6,1 8,8 5,6 1,0 7,6 9,4 6,9 14 D
7 Siemens SN63HX60AN €730 7,1 6,5 8,1 7,2 8,6 5,9 1,0 7,1 8,7 7,7 13 D
8 Bosch SMV6ECX57N €1100 7,1 7,1 7,4 6,1 8,9 5,7 1,0 7,8 8,7 6,9 14 D
9 AEG FSE63307P €1345 7,0 7,1 8,7 6,6 8,1 3,3 1,0 6,3 7,3 6,9 12 D
10 Ikea Rengora €350 6,9 7,3 6,7 6,2 7,7 6,2 4,0 5,5 7,2 7,7 13 E
11 Ikea Hygienisk €600 6,9 7,3 7,7 6,4 7,9 4,5 1,0 5,9 7,5 6,9 14 D
12 Beko DIN48532 €650 6,9 7,1 7,9 5,4 8,5 3,8 1,0 7,1 7,9 6,9 15 D
13 Samsung DW60R7040BB €650 6,9 7,4 7,4 6,4 8,6 6,5 1,4 6,4 5,5 6,9 13 D
14 AEG FSB53607Z €680 6,9 7,1 7,8 7,5 7,3 5,7 1,0 5,8 6,1 6,9 13 D
15 Whirlpool WIP 4O41 PLEG €700 6,9 7,1 7,3 5,8 8,7 2,6 2,8 7,0 9,2 6,9 14 C
16 AEG FSK63627P €750 6,9 7,4 7,4 6,6 7,4 4,6 1,0 6,9 6,8 6,9 13 D
17 Ikea Lagan €260 6,8 7,0 8,2 7,7 7,2 6,2 1,0 4,6 6,0 6,9 13 E
18 Bosch SMV2ITX17N €450 6,8 7,1 8,3 6,1 7,6 6,0 1,0 5,3 5,9 6,9 12 E
19 Samsung DW60M6040BB €450 6,8 7,7 8,2 5,2 7,8 3,0 1,0 6,1 5,3 6,9 13 E
20 AEG FSB52617Z €600 6,7 7,4 7,6 6,7 7,5 3,9 1,0 5,8 4,8 6,9 13 E
21 Ikea Renodlad €450 6,6 7,5 6,3 6,6 8,1 3,3 1,0 5,6 5,5 6,9 13 D
22 Zanussi ZDLN2521 €500 6,6 6,9 6,8 7,6 7,2 6,4 1,0 5,2 6,0 6,9 13 E
23 Etna VW247M €410 6,2 6,8 4,3 6,1 8,5 7,3 1,0 5,1 7,4 6,9 12 E
24 Whirlpool WIC 3B19 €415 6,2 6,4 7,2 3,6 6,7 4,8 1,7 5,5 7,3 7,7 13 F
25 Samsung DW60M6050BB €510 6,1 6,9 6,2 4,8 7,5 3,0 1,0 6,1 4,9 6,9 14 E
Beste uit de Test Beste Koop voor 12 couverts of meer, passend onder een keukenblad op stan-
7,5 en hoger 5,4 en lager daard hoogte rond de 90 cm.
• De prijzen zijn van eind april 2021. • Verbruik: dit is een combinatie van stroom- en waterverbruik.
• Dit is een selectie van inbouwvaatwassers met weggewerkt paneel • Nummer 1 en 2 zijn beperkt verkrijgbaar, o.a. via
keukenspeciaalzaken.
7 Is het slim om de deur te openen als het programma klaar is?

Ja, mits je hem niet te snel opent. Als je hem direct openzet, vervliegt
de warmte waarmee de vaat nog kan drogen. Ook kan de waterdamp je

kastpaneel beschadigen. Open je de deur te laat, dan condenseert het
verdampte water weer op de vaat. Je kunt hem het beste zo’n 15 tot 30
minuten na afloop van het programma openzetten. Bij diverse vaatwas-
sers opent de deur automatisch op het juiste moment. De nummers 3, 7,
12, 18, 19, 23, 24 en 25 in de tabel doen dit niet. Bevestig bij het inbouwen
van de vaatwasser een vochtbeschermingsstrip aan de onderkant van
het keukenblad. Daarmee bescherm je het blad tegen het vocht.
+
Miele G5260 SCVi (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,5
Richtprijs: €1200
Deze Miele is volledig geïntegreerd. Hij wast goed, droogt nog
beter, heeft een heel zuinig ecoprogramma en is stil. Snel is hij
niet. Onhandig: om het filter eruit te halen, moet je de onderste
sproeiarm demonteren. Hij heeft een verstelbare besteklade.
Ikea Rengora (Beste Koop)

Testoordeel: 6,9
Richtprijs: €350
Deze vrij eenvoudige, volledig geïntegreerde vaatwasser heeft
prima testresultaten. Hij is opvallend snel, het hoofdprogramma
droogt net voldoende. Gebruiksvriendelijk is deze machine niet,
hij is bijvoorbeeld niet flexibel in te delen. Hij heeft een mandje
voor bestek. Er zit geen automatisch programma op.
8 Hoe onderhoud je de vaatwasser?

Maak de filters regelmatig schoon. Zo zorg je ervoor dat water goed kan
worden weggepompt en de vaat goed schoon wordt. Draai ongeveer
eens per maand een heet programma. Een onderhoudsprogramma
aanzetten kan ook, als de vaatwasser dat heeft. Door vaak korte pro-
gramma’s of programma’s met lage temperaturen te gebruiken, kunnen
vettige etensresten en afwasmiddelresten zich afzetten in de vaatwasser.
Reinig de sproeiarmen regelmatig. Als deze verstopt raken, wordt de vaat

minder schoon en kan er lekkage ontstaan. Bij de meeste vaatwassers
in de tabel kun je de bovenste en onderste sproeiarm uit de machine
halen. Dit kan niet bij de nummers 9, 11, 14, 17, 20, 21 en 22. Kan het wel,
spoel ze dan af en prik de gaatjes door. Maak ook het deurrubber af en
toe schoon, om opgehoopt vuil te verwijderen.
9 Is het zinvol om een machinereiniger te gebruiken?

Als je de vaatwasser goed onderhoudt, is zo’n reiniger niet nodig. Woon je
in een gebied met hard water, zorg er dan voor dat de vaatwasser ingesteld
staat op de juiste hardheid. Heb je toch last van kalkaanslag op je servies
of in de vaatwasser? Dan helpt een reiniger voor ontkalken. Zo’n reiniger
ontvet ook. Dit kan helpen als onderdelen vettig zijn en door een heet
programma niet schoon worden, of als je last hebt van vieze geurtjes.
10 Hoe gebruik ik mijn vaatwasser zo zuinig mogelijk?

Spoel de vaat zo min mogelijk voor en kies een ecoprogramma. Dit pro-
gramma is zuiniger dan een automatisch programma dat zich aanpast
aan de hoeveelheid vaat en/of vuil. Laat de vaatwasser pas draaien als
hij helemaal vol zit, maar stapel de vaat niet. Heb je een energiecontract
met dubbeltarief? De energiekosten zijn dan lager als je de vaatwasser
’s nachts of in het weekend laat draaien. En realiseer je dat met de hand
afwassen milieuvriendelijker en energiezuiniger is dan de vaatwasser aan
het werk zetten. Al gaat dit natuurlijk niet op als je de vaat lang voorspoelt
met warm water.
Kijk voor alle inbouwen vrijstaande vaatwassers én voor meer tips op

consumentenbond.nl/vaatwasser.
Ventilatoren
De warme dagen komen er weer aan. Als er ook dit jaar tropische dagen
tussen zitten, wordt het een uitdaging om in huis wat verkoeling te
krijgen. Dan denk je waarschijnlijk al snel aan een airco. Maar probeer

eerst eens een goede ventilator. Daarmee bespaar je geld en het is beter
voor het milieu.
Een mobiele airco kost al snel honderden euro’s en voor een vaste
airco inclusief installatie begin je bij €1500 (zie de test Airco’s elders
in dit boek). Terwijl een goede ventilator meestal minder dan €100
kost. En een ventilator is niet alleen goedkoper in aanschaf dan een
airco, ook de stroomkosten liggen veel lager. Een ventilator koelt de
omgevingstemperatuur niet, maar zorgt er wel voor dat de gevoels-
temperatuur met 2 à 3 graden zakt. Blijkt dat toch onvoldoende en wil
je echt een lagere temperatuur in de (slaap)kamer, dan kun je altijd
nog een airco kopen.
Bedenk voor je naar de winkel gaat welke soort ventilator je wilt. Wij heb-
ben torenventilatoren en staande ventilatoren getest. Torenventilatoren
zijn compact en nemen weinig vloerruimte in. Ze zijn smal van onder tot
boven. Staande ventilatoren nemen meer ruimte in, maar een voordeel
is dat je ze in hoogte kunt verstellen. Ze hebben altijd een ronde korf
om de ronddraaiende bladen. Van elk type is er minimaal één met een
ruime voldoende als Testoordeel. Helaas doet een deel van de apparaten
het slecht qua prestaties, geluid, gebruiksgemak en/of constructie. De
scores hebben niet zo veel met de prijs te maken. Uit onze testresultaten
blijkt dat de goede ventilatoren niet per se de duurdere zijn.
Zo testen we
De prestaties bepalen meer dan de helft van het Testoordeel.
Hiervoor meten we de blaaskracht en nemen we het oordeel
van getrainde gebruikers mee. Deskundigen beoordelen het
gebruiksgemak. Verder meten we hoeveel geluid de apparaten
maken, beoordelen we de stabiliteit, constructie en veiligheid
en proberen we alle functies.
Veiligheid
Een goede ventilator moet natuurlijk veilig zijn, dus veiligheid is een
belangrijk testonderdeel. We gaan ervan uit dat dit goed zit en wegen
dit aspect pas mee bij een onvoldoende. Dan geven we strafpunten. Het

Ventilatoren
eit
ilit
tab
ns
ik
ak
ru
em
ee
pe
rb
el
cti
sg
id
de
ies
ve
s
ty
rij
he
uik
tru
or
tie
om
tat
&
d
tp
l
de
ilig
sto
lui
rk
ns
br
nc
ch
es
ro
Mo
Me
Ge
Ge
Co
Ve
Fu
Te
Pr
Ri
St
1 Dyson AM07 toren €400 7,1 7,2 6,9 6,0 7,2 6,5 10 9,2
2 Honeywell HSF600BE staand €85 6,9 7,4 8,0 5,4 6,0 5,2 8,9 8,0
3 Duux Whisper staand €120 6,5 8,6 8,5 5,6 9,2 5,3 10 3,5
4 Baseline FZ10-20M toren €70 6,4 6,3 7,9 6,4 6,5 6,8 6,8 9,1
5 Eurom VS16 staand €24 6,3 6,8 8,2 5,1 5,4 5,0 5,5 8,2
6 Inventum VTO812WA toren €60 6,2 5,9 7,3 6,4 6,5 7,1 8,2 9,2
7 Sencys FS40-18C staand €50 6,1 5,9 5,6 6,8 5,7 6,2 5,5 8,4
8 Tristar VE-5894 staand €30 6,0 6,5 7,2 5,2 4,9 4,7 5,5 7,4
9 Princess 350000 Smart toren €90 6,0 6,3 7,7 4,6 5,3 5,9 7,8 8,4
10 Handson Canberra wit toren €46 5,9 5,7 6,6 6,1 6,6 7,2 6,8 9,2
11 Eurom Towerfan 120 toren €80 5,8 5,2 5,0 7,1 5,0 6,9 8,2 8,8
12 Bestron ASV45W staand €25 5,7 5,8 5,4 5,8 4,7 4,5 5,5 7,4
13 Bestron AFT760W toren €50 5,7 5,4 7,1 6,1 6,2 6,6 6,8 9,2
14 Blokker BL-30003 staand €25 5,6 6,1 6,5 4,2 4,3 5,1 6,8 7,4
15 Tristar VE-5890 staand €35 5,6 6,0 6,5 4,2 4,3 6,8 5,5 7,4
16 Blokker BL-30011 staand €70 4,7 4,2 2,1 5,3 4,6 7,8 5,5 7,1
17 Eurom HVF 18S-2 staand €90 4,1 3,7 1,0 6,1 1,0 7,2 2,8 8,3
18 Honeywell HSF1630E4 staand €50 3,8 5,7 5,5 6,1 5,7 6,2 5,5 1,9
Beste uit de Test Beste Koop worden er punten van het Testoordeel afgetrokken.
7,5 en hoger 5,4 en lager • Andere varianten/kleuren die te koop zijn: Honeywell HSFWE (gelijk
• De prijzen zijn van april 2021. aan nr 2), Tristar VE-5893 en Tristar VE-5899 (gelijk aan nr 8), Prin-
• Geluid telt binnen Prestaties voor 35% mee. cess 350001 (gelijk aan nr 9), Bestron ASV45ZR (gelijk aan nr 12) en
• Veiligheid weegt niet standaard mee, maar bij een onvoldoende Bestron AFT760Z (gelijk aan nr 13).
goede nieuws is dat alle geteste ventilatoren door onze elektronische

veiligheidstest zijn gekomen. De elektronica is netjes weggewerkt en
er is geen schokgevaar.
Maar er zijn helaas wel twee ventilatoren die steken laten vallen bij een
andere veiligheidstest. Daarvoor gebruiken we een metalen testvinger
van kindformaat (met een diameter van 8,6 mm) en kijken of het mo-
gelijk is om die door de tralies van de korf te steken.
Zowel bij de Duux Whisper als bij de Honeywell HSF1630E4 blijkt dat te
kunnen. De tralies staan simpelweg te ver uit elkaar. Bij de Honeywell
is er maar één plek waar de tralies te ver van elkaar af staan. Maar wan-

neer een vinger het roterende blad raakt, stopt de ventilator niet auto-
matisch. Bij de Duux past de vinger overal door de korf, wel stopt deze
ventilator dan automatisch. In aanraking komen met de hard draaiende
ventilator zal ongetwijfeld erg veel pijn doen. Beide ventilatoren heb-
ben daarom een lager Testoordeel gekregen. Duux belooft het ontwerp
van de Whisper te gaan verbeteren. En ook met Honeywell zijn we in
geweest gesprek naar aanleiding van onze bevindingen.
Blaaskracht
De prestaties van de 18 ventilatoren verschillen nogal. Hiervoor telt
vooral de blaaskracht zwaar mee. Althans, in hoeverre je die goed kunt
instellen. Er moet minimaal de keuze zijn tussen een zachte, middel-
matige of harde luchtstroom.
Uit onze metingen blijkt dat de Eurom HVF 18S-2 zelfs op de laagste
stand zorgt voor te veel ‘wind’. Ook de testpersonen gaven aan dat deze
Eurom te hard blaast op de laagste stand. De blaaskracht wordt wel als
prettig ervaren wanneer je deze staande ventilator laat bewegen (oscil-
leren). Maar helaas geeft hij dan wel een vervelend geluid.
De andere ventilatoren doen het op een lage stand beter. Ze hebben
dan de gewenste lage blaaskracht. Maar ze kunnen niet allemaal even
hard blazen. Het verschil tussen zacht en hard is het grootst bij de Duux
Whisper, Dyson AM07 en Honeywell HSF600BE. Ook bij de Eurom HVF
18S-2 is dit verschil groot, maar deze blaast dus in de laagste stand al
hard. Onze testpersonen ervaren de fijnste luchtstroom bij de Duux
Whisper en de Honeywell HSF600BE. De Dyson zit daar vlak achter. De
Bestron AFT760W en Eurom HVF 18S-2 worden het minst gewaardeerd.
In en uit elkaar
Voor het eerste gebruik moet je de ventilator in elkaar zetten. En als je
weinig ruimte hebt, ligt hij na de zomer waarschijnlijk gedemonteerd
in de kast of op zolder.
Bij de geteste ventilatoren is het geen al te groot probleem om ze in wer-
kende staat te krijgen. De Dyson heb je in twee minuten gebruiksklaar,
maar met de Blokker BL-30011 ben je algauw meer dan een kwartier
bezig. Bij de Blokker BL-30003 toont de gebruiksaanwijzing opvallend
genoeg de verkeerde ventilator, toch duurt het monteren slechts tien
minuten.

Nog een praktisch punt: een ventilator vangt vuil op en moet je zo nu
en dan schoonmaken. Bij de meeste gaat dat vrij eenvoudig en bij de
Duux en Dyson is het zelfs een fluitje van een cent.
+
Dyson AM07 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 7,1
Richtprijs: €400
Dit is een van de weinige ventilatoren met minimaal een vol-
doende voor elk testonderdeel. Het ontwerp is mooi en opval-
lend: deze ventilator heeft geen bladen. Hierdoor is hij veilig te
gebruiken bij kinderen of huisdieren. Het is ook de op één na
zuinigste uit de test. Maar helaas wel veruit de duurste.
Honeywell HSF600BE (Beste Koop)

Testoordeel: 6,9
Richtprijs: €85
Deze betaalbare ventilator levert goede prestaties, zelfs iets
betere dan de Dyson. Ook maakt hij minder geluid, waardoor
hij zelfs op een hoge stand niet snel zal storen. Minpuntjes zijn
dat hij niet zo makkelijk in het gebruik is en je hem makkelijk
omstoot. Dat laatste is een euvel van veel staande ventilatoren.
Hij is er ook in het wit.
Eurom VS16
Testoordeel: 6,3
Richtprijs: €24
De goedkoopste uit onze test haalt een 6,3 en hoeft maar vier
ventilatoren boven zich te dulden. Hij heeft geen afstands
bediening, scherm of timer. Maar hij is behoorlijk stil en pres-
teert goed. Het stroomverbruik is wel net iets hoger dan dat
van de top vier.

Omstoten
Als de ventilator eenmaal in elkaar zit, valt op hoe smal en hoog hij
eigenlijk is. Je stoot hem gemakkelijk omver. Daarom hebben we geme-
ten hoeveel kracht er nodig is voordat de ventilator omvalt. De meeste
vallen eenvoudig om, alleen bij de Eurom HVF 18S-2 is vrij veel kracht
nodig. De Bestron AFT760W staat het minst stevig en ligt al snel op de
grond. Gelukkig kan deze Bestron wel tegen een stootje.
We hebben ook bekeken hoe de ventilatoren eraan toe zijn nadat ze zijn
omgevallen. We hebben ze in vier windrichtingen omgeduwd met de
minimale kracht die daarvoor nodig is. Hieruit blijkt dat de ventilatoren
niet kapotgaan door een simpele val: ze zijn allemaal nog te gebruiken.
Wel hebben enkele wat schade. Zo braken er bij de Honeywell HSF600BE,
Bestron ASV45W, Blokker BL-30003 en Duux Whisper bevestigings
pinnen af. En het instellingenscherm van de Eurom Towerfan 120 raakte
defect. Bij andere ventilatoren gaat er iets los dat je weer vast moet ma-
ken, zoals de korf. De Blokker BL-30011, Eurom Towerfan 120, Base-
line FZ10-20M, Inventum VTO812WA, Bestron AFT760W en Handson
Canberra hadden helemaal geen schade.
Het is verstandig om de ventilator op een veilige plaats neer te zetten,
zodat je hem niet per ongeluk omstoot. Het helpt dan als de stroomkabel
lang genoeg is. Op één snoer na zijn ze minder dan 2 meter lang. De
kortste kabel is 1,50 meter, van de Eurom Towerfan 120. De langste kabel
heeft de Duux Whisper: 2,40 meter. Zijn ze te kort, dan kun je natuurlijk
altijd nog een verlengsnoer gebruiken.
Extra mogelijkheden
Sommige goedkopere ventilatoren doen het helemaal niet slecht in onze
test. Wel ontbreken er vaak functies. Denk aan een timer, afstandsbedie-
ning en instelscherm. Als je die mogelijkheden belangrijk vindt, betaal
je zo €60 of meer. De modellen van Bestron en Blokker hebben meestal
wel een timer en toch een lage prijs. De Princess heeft als enige de optie
om hem via een app en spraakinstructies te bedienen.
Ga naar consumentenbond.nl/ventilatoren voor alle testresultaten en

modellen.

Warmtepompdrogers
We beantwoorden in deze test 15 vragen over je wasdroger.
1 Heb je een wasdroger wel nodig?

Niet echt natuurlijk, maar het is wel makkelijk. Zeker als het slecht weer
is. Een droger bespaart ook tijd. De was met knijpers ophangen kost wat
meer tijd dan de was van de ene machine in de andere doen. Maar zeker
als je geen groot gezin hebt, kun je vaak ook wel zonder.
2 Hoe kun je zo duurzaam mogelijk drogen?

De duurzaamste oplossing is de was buiten drogen aan de lijn, of anders
binnen. Dat is niet voor iedereen mogelijk. Van alle soorten drogers is
een warmtepompdroger de duurzaamste keuze. Die is duurder, maar de
stroomkosten liggen 60% lager dan bij ‘traditionele’ drogers. Je verdient
de hogere aanschafkosten dus gemakkelijk terug.
3 Welke grootte kun je het beste kiezen?

Net als wasmachines worden wasdrogers steeds groter. De grootste is
geschikt voor 9 kilo wasgoed. Als je meestal al het wasgoed uit de was-
machine in de droger stopt, kies dan een droger die even groot is als je
wasmachine. Een droger die niet volgeladen is, verbruikt in verhouding
meer stroom. Gemiddeld belandt slechts 60% van de was in de droger.
Je kunt dan het wasgoed dat je niet ophangt van bijvoorbeeld twee
wasjes opsparen en in een keer drogen. Maar prop er niet meer in dan
de toegestane capaciteit.
4 Welke droogprogramma’s zijn er nodig?

Er zijn drogers met wel 17 programma’s. Zo zijn er speciale programma’s
voor bloesjes en overhemden, en voor wol, zijde, jeans en nog meer. Wat
je aan programma’s nodig hebt, hangt af van het soort wasgoed. Speciale
programma’s voor katoen en voor synthetisch (kreukherstellend) was-
goed bestaan al lang. Van veel programma’s kun je je afvragen of je die
wel nodig hebt. Zeker als je de machine maar voor de helft gevuld krijgt,
want dat kost relatief veel stroom.

5 Waarom staan er in de tabel alleen warmtepompdrogers?
Warmtepompdrogers zijn de ‘nieuwe standaard’, daarvan is het aanbod
het grootst. Bovendien zijn ze, zoals gezegd, het duurzaamst. Waar-
schijnlijk in 2022 wijzigt het verplichte energielabel voor wasdrogers.
De condensdrogers en luchtafvoerdrogers komen dan niet meer in aan-
merking voor een label, omdat ze te veel stroom verbruiken. Uiteindelijk
zullen die verdwijnen.
Zo testen we
We testen onder meer hoe goed de machines drogen. Daarbij
kijken we hoe gelijkmatig de was is gedroogd en of sommige
kledingstukken niet vochtiger zijn dan andere. Ook testen we
de nauwkeurigheid van het droogprogramma. We checken
bijvoorbeeld of je een strijkdroge was makkelijk kunt strijken. En
we beoordelen hoe kreukvrij overhemden uit het synthetische
programma komen.
6 Wat mag er wel en wat niet in de droger?

Kijk eerst op het wasetiket. Staat er een kruis door het wasdroger
symbool, dan mag het kledingstuk niet in de droger. Er is ook een
wasdrogersymbool met een of twee stippen erin of juist streepjes onder
het symbool. Een stip of streep staat voor ‘voorzichtig drogen’. Twee
stippen staat voor drogen op een normaal programma, twee strepen
voor drogen op een delicaat programma. Je kunt ervan uitgaan dat
alles dat op 60 °C gewassen mag worden ook in de droger kan. Zonder
problemen stop je er handdoeken, beddengoed en keukentextiel in.
Handdoeken worden ook nog eens lekker zacht. Maar kijk uit met alles
waar katoen of synthetische stoffen in zitten. Negeer je het droogad-
vies, dan kan de kleding krimpen of uit model raken. Linnen kun je
het beste ophangen, want het is gevoelig voor krimp. Voor wol en zijde
zijn er ook droogprogramma’s, maar op het wasetiket staat meestal
wel een kruis door het wasdrogersymbool. Altijd geldt: hang bij twijfel
de was op.

Warmptepompdrogers
ie*
en
nt
to
cië
ka
ffi
s
ik
ak
or
tie
id
-e
ru
em
vo
lhe
sta
tie
rb
pe
el
sg
eit
de
sa
ve
ne
re
s
ty
rij
uik
en
gp
cit
gie
or
gs
&
d
tp
nd
sto
lui
rk
pa
oo
oo
br
er
ch
Me
Ge
Ge
Co
Ca
En
Dr
Dr
Te
Ri
1 AEG T9DENS87 €850 8,1 9,0 8,1 7,9 6,8 9,1 5,9 8 kg
2 Miele TCD 450 WP €900 7,8 9,0 7,0 7,8 6,4 9,6 5,7 8 kg
3 Miele TWD 440 WP €1000 7,8 9,0 7,0 7,8 6,4 9,6 5,7 8 kg
4 Bosch WTW85495NL €750 7,7 8,6 7,3 7,4 7,1 8,7 5,5 8 kg
5 Beko DR 8534 GXO €600 7,6 9,1 7,1 6,7 7,1 8,8 5,2 8 kg
6 AEG T9DEP86ES €770 7,6 8,9 7,8 7,9 5,3 7,1 6,2 8 kg
7 Siemens WT8HXM50NL €990 7,6 8,5 7,7 7,5 6,6 7,8 5,2 9 kg
8 Siemens WT8HXM90NL €1125 7,6 9,2 7,4 7,9 4,8 8,0 5,9 9 kg
9 Miele TWF 660 WP €1200 7,6 9,1 6,4 7,4 6,7 9,5 5,7 8 kg
10 Bosch WTXH8M70NL €1000 7,5 9,1 7,9 7,1 4,7 7,9 6,4 9 kg
11 Miele TED 375 WP €1050 7,5 8,5 6,9 7,6 6,4 9,1 5,7 8 kg
12 AEG T7DBAACHEN €600 7,4 8,4 8,1 7,3 6,6 6,1 5,2 8 kg
13 Bosch WTXH8E90NL €1275 7,4 9,2 7,3 7,2 4,9 7,9 5,5 9 kg
14 LG RH80V5AV0Q €640 7,3 8,9 7,3 6,5 4,4 9,5 5,9 8 kg
15 Whirlpool ST U 82 EU €500 7,2 8,7 7,5 6,2 5,0 9,0 5,7 8 kg
16 Samsung DV80TA020TE/EN €700 7,2 9,0 7,2 6,0 5,6 8,8 5,5 8 kg
17 AEG T8DE95EW €660 7,1 8,1 7,6 6,6 6,4 5,9 4,7 9 kg
18 Samsung DV70TA000TE/EN €605 6,9 8,7 7,5 5,6 4,4 8,0 6,2 7 kg
19 Samsung DV80T5220TW/S2 €800 6,9 9,2 7,2 5,3 3,6 9,0 5,9 8 kg
20 Siemens WT45HV70NL €570 6,8 8,2 8,0 6,4 4,2 5,9 4,4 8 kg
21 Samsung DV90T7240BT/S2 €900 6,7 9,1 6,0 5,8 3,8 8,6 5,7 9 kg
22 Bosch WTH83V70NL €500 6,6 8,3 7,5 5,8 4,3 6,2 5,2 7 kg
23 Beko DF7330PX0 €385 6,0 7,5 6,3 5,2 4,5 6,3 3,7 7 kg
Beste uit de Test Beste Koop * Condensatie-efficiëntie is de mate waarin de droger het water op-
7,5 en hoger 5,4 en lager vangt in de condensbak en niet met de lucht de wasruimte in stuurt.
• De prijzen zijn van juli 2021.
7 Hoe zit het met het brandgevaar bij drogers?

Warmtepompdrogers zijn minder brandgevaarlijk dan condens- en
luchtafvoerdrogers. De lucht leidt langs een koelmiddel en wordt niet
door een verwarmingselement opgewarmd. Dat is een bron van brand-
gevaar minder. Neemt niet weg dat al het stof, pluis en de droge lucht
toch voor gevaarlijke situaties kunnen zorgen. Het veiligst is om in de
buurt te blijven als je droogt en niet te drogen als je slaapt.

+
AEG T9DENS87 (Beste uit de Test)
Testoordeel: 8,1
Richtprijs: €850
Deze wasdroger staat al lang bovenaan. Niet zo gek want hij is
zuinig, droogt prima en is gebruiksvriendelijk. De droogsnelheid
kan beter. Er is ook een versie met een app (de CC), maar die is
€150 duurder.
Beko DR 8534 GXO (Beste Koop)

Testoordeel: 7,6
Richtprijs: €600
Deze Beko is relatief goedkoop in aanschaf en valt op door zijn
lage verbruikskosten. Die tellen ook mee voor het predicaat
Beste Koop. Op andere testonderdelen, behalve droogsnelheid,
blijft hij wat achter bij duurdere modellen.
8 Helpen wasdrogerballen om sneller te drogen?

Het heeft weinig zin om wasdrogerballen (dryer balls) te kopen. De
belofte is dat ze de droogtijd verkorten, maar we ontdekten dat ze geen
effect hebben. Soms duurde het droogprogramma zelfs iets langer. Ook
beloven fabrikanten dat droogballen voorkomen dat de was zich in een
kussensloop of dekbedovertrek verzamelt en zo een bal vormt, maar dat
is ook niet het geval. Ze maken overigens wel veel lawaai!
9 Wat is de beste plek voor de wasdroger?

Een aparte was- en droogruimte die stof- en vorstvrij is, is het beste. Maar
die heeft niet iedereen. Komt de droger vlakbij de woon- of slaapkamer
te staan, let dan bij de koop op het aantal decibel dat hij aan geluid pro-
duceert. Je kunt hem ook op de wasmachine zetten, dat scheelt ruimte.
Plaats in elk geval niets voor de roosters.
10 Waarom moet je de filters regelmatig schoonmaken?

Allereerst verhogen stof- en pluisvrije filters de brandveiligheid. Maar
schone filters hebben ook invloed op het droogproces. Wij hebben een

testje met zes merken drogers gedaan, door de filters 20 droogbeurten
lang niet te reinigen. Bij Beko nam de droogtijd en het stroomverbruik
met circa 40% toe. Bij Samsung was dit circa 30%. Ook bleef de was iets
vochtiger. Bij andere merken had het minder invloed. Enkele m
odellen
van Bosch, Siemens en LG hebben een zelfreinigende condensor.
Daar hoef je niets aan te doen, maar je moet wel de stoffilters en/of de
opvangbak reinigen.
Er zijn nu ook machines waarbij dat niet meer nodig is. De opvangbak
moet je nog wel legen. Sluit je de afvoer van het condenswater aan op
de waterafvoer, dan hoeft zelfs dat niet meer. Lees hiernaast hoe je de
droger het beste schoonmaakt.
De wasdroger schoonmaken
Na elke droogbeurt
Verwijder het stof uit alle filters, spoel ze af en droog ze.
Natte filters verhogen de stroomkosten.
Regelmatig
Spoel de condensor schoon zodra de verklikker dit aangeeft.
Heeft je wasdroger geen verklikker, spoel de condensor dan
één keer per maand schoon. Bij sommige drogers kun je de
condensor niet uit de machine halen. Verwijder het stof dan
met de stofzuiger.
Reinig de trommelwand en vochtsensor met een vochtige doek.
11 Is het nodig om de droger regelmatig te ontkalken?

Een droger is minder gevoelig voor kalk dan een wasmachine. Op den
duur verzamelt zich wel kalk in de opvangbak. Maar ook op de vocht
sensor in de trommel en op het stoffilter kan kalk neerslaan. Zit er kalk
op het stoffilter, verwijder die dan, want de kalk verstopt het filter. Voer
je het condenswater af via een slang, check dan af en toe of die nog
goed doorloopt.

12 Heeft het zin om wasverzachter te gebruiken?
Nee, wasverzachter laat een laagje achter op het wasgoed en ook een
vettige laag in de droger. Op den duur gaat de droger er zelfs door stin-
ken. Bovendien wordt je was toch wel zacht in de droger.
13 Moet je de was direct uit de droger halen als die klaar is?
Ja. Hoe langer je de was in de droger laat, hoe groter de kans op kreuken.
Veel machines hebben na het drogen nog een antikreukfase die kan
oplopen tot drie uur. Dat zorgt wel voor meer stroomverbruik.
14 Waarom zijn warmtepompdrogers zo lang bezig?

Warmtepompdrogers worden steeds zuiniger, maar de droogtijden
nemen daarmee ook toe. Een droogtijd van 3,5 uur is geen uitzondering.
Dat komt vooral doordat de warmte wordt hergebruikt en dat kost tijd.
15 Wat als je was niet goed droog wordt?

Kies voor een ander programma of andere droogtegraad. Check ook of
de stoffilters schoon zijn. Gebruik geen wasverzachter, want daardoor
wordt de was minder makkelijk droog. Droog alleen stoffen die ongeveer
even dik zijn, dunne en dikke stoffen door elkaar drogen niet egaal.
We testen acht keer per jaar wasdrogers. Kijk voor meer geteste drogers
en de nieuwste testresultaten op consumentenbond.nl/wasdrogers.
Warmtepompen (hybride)
De komende decennia zullen de meeste woningen in Nederland van het

gas af gaan. Maar vaak lukt dat nog niet op korte termijn. Niet vreemd
dus dat de hybride warmtepomp aan een opmars bezig is. Dit vrij nieuwe
verwarmingssysteem bestaat uit een elektrische warmtepomp die is
aangesloten op een hoogrendements (HR)-combiketel.
Bij de cv-ketel komt het binnendeel en aan de gevel, op het balkon, het
dak of in de tuin wordt de buitenunit van de warmtepomp geplaatst. Dit

op een airco lijkende apparaat haalt warmte uit de koude buitenlucht. Zo
stook je een groot deel van het jaar elektrisch. Als het echt koud wordt
springt de cv-ketel bij. Een goede tussenvorm dus. Als een warmtenet
er voorlopig niet in zit, en de benodigde aanpassingen voor een volle-
dig elektrische warmtepomp niet haalbaar zijn, is een stuk minder gas
gebruiken ook al heel mooi.
Zo testen we
De buitenunit moet geen geluidsoverlast veroorzaken. Daarom
doen we een extra geluidstest met een op maat gemaakte
geluidsdempende omkasting van Merford. De buitenunit van
Daikin werd hier 9 dB(A) stiller van en dat betekent bijna 90%
minder geluid. Het rendement lijdt er nauwelijks onder. Maar de
kast is wel loeigroot.
Zes getest
Ga eerst na of er voor je wijk een warmtenet op de planning staat, dat
kun je navragen bij de gemeente. Komt er voorlopig geen warmtenet en
overweeg je een hybride warmtepomp, dan wil je waarschijnlijk eerst
meer zekerheid over hoeveel je ermee bespaart. Daarom vormden we
een consortium met zes andere partijen: Gasunie, Rendo/N-TRA, Cogas,
Gasterra, Enexis/Enpuls en Vereniging Eigen Huis. We testten modellen
van zes fabrikanten, allemaal bekend van cv-ketels.
Bij die zes volgt uit onze test een besparing op het gasverbruik van 600
tot 1800 m3 per jaar. Daar staat een extra stroomverbruik van 1200 tot
3500 kWh tegenover. Met de huidige energieprijzen heb je het dan over
een besparing van een kleine €200 tot een ruime €600 per jaar. Dit is
wel afhankelijk van de woning en de instellingen van de warmtepomp.
Bij de duurdere modellen kan het best even duren voor de investering
eruit is, al helpt de aanschafsubsidie. Maar omdat de energiebelasting
steeds meer gebaseerd is op de CO2-uitstoot, wordt aardgas langzaam
maar zeker duurder ten opzichte van elektriciteit. De jaarlijkse besparing
met een hybride warmtepomp stijgt dan ook vergeleken met volledig
stoken op gas.

Warmtepompen
Vaillant aroTherm VWL 55/5 Itho Daalderop
AS + VWL 57/5 IS, 5 kW split HP-S 55, 6kW split
Adviesprijs inclusief installatie €6275 €4950

ISDE-subsidiebedrag €1800 €1800
Afmetingen buiten- en binnenunit bxdxh (cm) 110x45x77 en 44x35x72 93x35x75 en 51x29x79
Gemeten geluidsproductie op vol vermogen 55 dB(A) 66 dB(A)
Stille nachtmodus ja, kun je aan-/uitzetten, ja, kun je aan-/uitzetten
aanpassen door installateur
Schakelpunt in test (buitentemperatuur) 2,9 °C 3,1 °C
Indicatie besparing op energie per jaar V €539-€552, R €326-€336 V €412-€445, R €157-€228
Regeling op energieprijzen? ja, tarieven zelf aan te passen nee
Combinatie met willekeurige cv-ketel? ja, maar modulerend alleen met ja, stuurt cv-ketel niet
Vaillant cv-ketel modulerend aan
Werking af te stemmen op eigen zonnepanelen ja nee
Garantie 2 jaar 2 jaar en 7 jaar op
onderdelen
• Adviesprijs: van buiten- en binnenunit, zonder ketel, volgens fabri- extra groep in de meterkast nodig is.
kant, inclusief richtprijs voor installatie. De prijs van volledige instal- • Besparing: V = vrijstaand huis, R = rijtjeshuis.
latie hangt onder meer af van waar de buitenunit komt en of een
Even schakelen
De gelijktijdige werking van warmtepomp en cv-ketel konden we niet
testen. Wel keken we verder dan het rendement van de warmtepomp.
In de ‘schakeltest’ meten we bij welke buitentemperatuur het systeem
schakelt van warmtepomp naar ketel, en andersom. Hierbij gebruiken
we de standaardinstellingen van de fabrikant. Bij alle geteste model-
len kan de installateur, in overleg met de klant, andere keuzes maken.
Vaak kun je actuele prijzen van gas en elektra invoeren om daarop
het omschakelpunt te baseren (zie de tabel). Het gemeten schakelpunt
stopten we samen met de resultaten uit de rendementstests in een re-
kenmodel. Dat model bepaalt voor diverse situaties de jaarlijkse be-
sparingen. Om recht te doen aan de instelmogelijkheden keken we
ook wat de uitkomsten zijn als alle modellen bij een buitentemperatuur
van 2 °C omschakelen. Zo kwamen we op een van-tot-besparing per
type woning. Vanwege de vele onzekerheden is de precieze besparing
niet te voorspellen. Houd dat in gedachten als je een warmtepomp
gaat kopen en de aanbieders je allerlei besparingen voorspiegelen.
Een vuistregel is: hoe lager het schakelpunt, hoe meer je bespaart op

Atag Energion M Hybridall Daikin Intergas Hybride Bosch Compress 7400i Remeha Elga Ace,
4, 4kW monoblock EHYHBH-05AV32 + 5 B, 5kW monoblock 4kW split
EVLQ05CV3, 5 kW split
€5900 €5450 €7575 €4450
€1800 €1700 €1800 €1600
102x37x76 en 30x19x33 83x30x74 en 45x16x90 93x60x138 en 35x25x71 85x34x55 en 27x22x49
59 dB(A) 60 dB(A) 53 dB(A) 57 dB(A)
ja, kun je aan-/uitzetten ja, 3 standen in te stellen ja, kun je aan-/uitzetten en stillere modus aanzetten
aanpassen alleen door installateur
-6,6 °C 1,2 °C -4,2 °C 5,9 °C
V €510-€567, R €317-€373 V €548-€559, R €327-€338 V €563-€633, R €340-€407 V €340-€487, R €176-€290
ja, tarieven zelf aan te passen ja, tarieven zelf aan te ja, tarieven zelf aan te ja, tarieven niet zelf aan
passen passen te passen
ja, maar modulerend alleen eventueel, maar afgestemd ja, stuurt cv-ketel niet ja, modulerend via
met Atag i-serie op Intergas HReco36 modulerend aan OpenTherm
ja ja nee ja
2 jaar, optie is all-in-garantie 2 jaar 2 jaar, 5 jaar bij inbedrijf- 2 jaar
10 of 15 jaar name door Nefit/Bosch
• Schakelpunt = gemiddelde van buitentemperaturen waarbij de • Alle modellen zijn ook leverbaar met een groter
warmtepomp uitschakelt (als het kouder wordt) en inschakelt (als verwarmingsvermogen.
het weer warmer wordt).
je energierekening en op CO2-uitstoot. Want het systeem werkt dan tot

lagere buitentemperaturen elektrisch en met een hoger rendement dan
de cv-ketel. Dat loont, vooral naarmate gas duurder wordt en de stroom
schoner wordt opgewekt. Maar als het te koud is, keldert het rendement
van de warmtepomp. Dan schiet je stroomverbruik omhoog. Een goed
ingestelde hybride warmtepomp houdt hier rekening mee. Maar hoe het
precies uitpakt, hangt deels af van je woning en je stookgedrag. Daarom
kan het nodig zijn om de installateur na een periode van proberen nog
wat te laten finetunen. Soms lukt dat op afstand via een slimme ther-
mostaat. Maak hierover afspraken bij de installatie. En zorg dat je het
stroom- en gasverbruik goed bijhoudt. Meestal kan dat met een bij de
warmtepomp behorende app.
Een rekenvoorbeeld
Waar komt de besparing vandaan en waar hangt die vanaf? We lopen
er doorheen voor een rijtjeswoning gebouwd voor 1992. Het lijkt mis-
schien vreemd om alle huizen van dit type op één hoop te gooien. In
1935 werden woningen nog niet geïsoleerd, en in pakweg 1980 al wel,

maar naar moderne maatstaven nogal matig. Dus in originele staat zal
de woning van voor 1945 veel meer warmteverlies hebben dan die uit
1980. Maar juist aan huizen zonder dakisolatie en met overal enkel glas
is inmiddels vaak al wel wat gedaan. Van binnenuit is een schuin dak
tot hoog niveau te isoleren, en HR++ glas kan ook prima in de meeste
ramen. Een bewoner van een jaren 80-woning met dubbel glas en een
matige dakisolatie zal minder gauw de al aanwezige isolatie eruit slo-
pen om betere aan te brengen. We zijn dus bij de oudere woningen
uitgegaan van na-isolatie tot een redelijk niveau. In ons rekenmodel
bleken rijtjeshuizen van voor 1945 en van tussen 1975 en 1991 daar-
door vergelijkbaar. Het gaat dan om een woning van gemiddeld 104 m2
woonoppervlak met een jaarlijks gasverbruik voor verwarming (met
HR-cv-ketel) van 1265 m3.
+
Vaillant aroTherm VWL 55/5 AS +
VWL 57/5 IS, 5 kW split
Bij dit model kun je zelf de energieprijzen invoeren. En hij
biedt veel opties. Zo is de nachtmodus instelbaar. Dat is
handig, want meer geluidsreductie betekent een lager
verwarmingsvermogen. De buitenunit is relatief stil, maar wel
vrij groot. Dankzij het behoorlijke rendement zit er een flinke
besparing op je energierekening in.
Itho Daalderop HP-S 55 6kW split

Het rendement is wat minder, het geluid juist meer. Dit
model stuurt altijd op rendement en kan geen rekening
houden met (veranderende) energieprijzen. Het iets gro-
tere vermogen en de zuinige pomp en elektronica maken
vooral in grotere woningen aardige besparingen mogelijk.
Standaard wordt de Spider connect slimme thermostaat
meegeleverd. Daarmee is de warmtepomp ook via een app
te bedienen.

Bosch Compress 7400i 5 B, 5 kW monoblock
Deze heeft een grote, zware buitenunit. Daar moet je wel plek
voor hebben. Het is de stilste en de zuinigste uit de test. Ook bij
lagere buitentemperaturen werkt hij goed op alleen de warmte-
pomp. Daardoor levert hij met onze instellingen de grootste be-
sparing op van de zes. De aanschafprijs is pittig. Maar voor zo’n
monoblock heb je geen speciale F-gassen-installateur nodig.
Atag Energion M Hybrid-all 4, 4kW monoblock

Het binnendeel is erg compact. Hij gaat standaard door op
de warmtepomp tot het flink vriest. Het rendement blijft dan
goed, zodat je fors bespaart op CO2 en je energierekening. Met
instellingen om de kamertemperatuur sneller te verhogen. Na
(tijdelijke) toestemming kan een Atag-installateur op afstand
finetunen, als je de Atag One Zone-thermostaat hebt.
Daikin Intergas Hybride EHYHBH 05AV32 +

EVLQ 05CV3 5 kW split
Dit model behoudt bij lage buitentemperaturen veel verwar-
mingsvermogen. Fors besparen is mogelijk. Bij bepaalde buiten-
temperaturen werken warmtepomp en cv-ketel gelijktijdig. Zo
is er een vloeiende overgang van gas naar elektra en andersom.
Wel alleen met de bijbehorende Intergas HReco cv-ketel. Het
binnendeel zit achter de ketel.
Remeha Elga Ace 4kW split

Remeha heeft Techneco overgenomen. Deze Elga combineert het
makkelijkst met veel cv-ketels. Hij werkt als enige niet op koude-
middel R410A, maar op het minder milieubelastende R32. Bij stan-
daardinstellingen gaat het systeem vrij snel over op de cv-ketel.
Dat drukt de besparingen. Via het installateursmenu is in te stellen
dat de warmtepomp bij lagere temperaturen blijft draaien.

De Atag Energion M Hybrid all 4 laat bij de standaard instellingen de
warmtepomp tot matige vorst draaien. Dan bespaar je 86% op die 1265 m3
en resteert een gasverbruik van 175 m3. Daar staat volgens onze metingen
een extra stroomverbruik van 2160 kWh tegenover. O
pgeteld bespaar je
bij de huidige energieprijzen (begin 2021) circa €375 per jaar. Ook daalt,
uitgaande van grijze stroom, de CO2-uitstoot met ruim 900 kilo.
Met acht zonnepanelen compenseer je het extra stroomverbruik en
breng je je jaarlijkse CO2-uitstoot zelfs met 1950 kilo terug. Dat staat gelijk
aan vijf keer met de auto van Utrecht naar Milaan en terug! Deze hybride
warmtepomp kost inclusief installatie circa €5900, exclusief cv-ketel.
Met €1800 aan subsidie kom je op €4100. Een investering die je in zo’n
11 jaar terugverdient. Wordt aardgas duurder? Dan gaat dit sneller. Stook
je nu al extreem zuinig? Dan gaat terugverdienen langzamer. Hoe dan
ook draag je direct bij aan het tegengaan van klimaatverandering, zon-
der iets op comfort te hoeven inleveren. Wel zouden wij graag bij alle
fabrikanten langere garanties zien dan de huidige twee jaar.
Geschikt of niet?
Nemen we een vrijstaande woning van voor 1965, dan komen we met
dezelfde hybride warmtepomp uit op een besparing van maar liefst
€565 op de jaarlijkse energiekosten (energie prijzen begin 2021). Terwijl
de investeringskosten gelijk zijn. De terugverdientijd is in dit geval nog
maar circa 7 jaar.
Woon je in een jaren-30 woning die nog nergens HR++ glas en geen
spouwmuur- en dakisolatie heeft? Dan geldt ons rekenvoorbeeld niet.
Isoleren moet dan de eerste stap zijn. Direct investeren in een hybride
warmtepomp is niet de verstandigste volgorde.
Al met al is een hybride warmtepomp een mooie oplossing als je nog
niet helemaal van het gas af wilt of kunt. Je draagt bij aan de energie-
transitie en bespaart op de energierekening. Maar als je gasverbruik nu
amper boven de 1000 m3 per jaar ligt, moet je niet puur voor de centen
een hybride warmtepomp aanschaffen.
Meer informatie op consumentenbond.nl/warmtepomp. Daar lees je

ook hoe je de warmtepomp zo plaatst dat hij voldoet aan de nieuwe
geluidseisen op de erfgrens.

Register
A C
aandrijfsystemen e-bike 138 camera’s 35
aansprakelijkheids cholesterolverlagende
verzekeringen 98 broodsmeersels 191
accuboormachines 272 chromebooks 15
afbakbroodjes 176 combimagnetrons 297
afwasmachines, zie vaatwassers cybercrimeverzekeringen 128
airco’s, split 277
airfryers 282 D
alles-in-één kleurenprinters 10 datingsites en -apps 20
anti-aanbakpannen 287 deelauto’s 131
antivirussoftware, zie virus deurbellen, slimme 52
scanners draadloze speakers 25
auto delen 131 duurzaamheid verzekeraars 135
autokosten 104
automankementen 110 E
autostoeltjes 116 e-bike aandrijfsystemen 138
autoverzekeringen e-bikes 141
– vergoedingen 121 e-bikeverzekeringen 151
– WA 125 elektrische fietsen, zie e-bikes
elektrische tandenborstels 192
B e-readers 30
bedden, zie boxsprings espressomachines 303
bolognese pastasaus 231
boormachines, accu- 272 F
boxsprings 293 fietsdragers 155
broodjes, afbak- 176 foodprocessors 309
broodsmeersels 188 fotocamera’s 35
– cholesterolverlagende 191
– met roomboter 189 G
– plantaardige 182 grasmaaiers 314
Register 395
H matrassen, zie boxsprings
hoofdtelefoons, zie mixers, staaf- 346
koptelefoons motormaaiers, zie grasmaaiers
hummus 198 muurverf 336
hybride warmtepompen 388
O
I oordopjes, zie koptelefoons
inboedelverzekeringen 159
inbouwvaatwassers 372 P
inductiekookplaten 319 paddenstoelensoep 225
inkjetprinters, zie printers pannen, anti-aanbak- 287
pastasaus bolognese 231
K pizza margherita 236
kaas, jong-belegen 30+ 202 plantaardige broodsmeersels 182
kaas, plantaardig 207 plantaardige kaas 207
keukenmachines 309 printers 10
kleurenprinters,
alles-in-één 10 R
kleurtankprinters, zie printers rechtsbijstandverzekeringen 165
koffiecupmachines 325 reisverzekeringen 168
koffiezetapparaten 331 robotmaaiers, zie grasmaaiers
kookplaten, inductie- 319 roomboter broodsmeersels 189
koptelefoons 41
S
L slimme deurbellen 52
laptops 46 slimme ledlampen 342
– chromebooks 15 smarthome-systemen 56
laserprinters, zie printers smartphones 61
ledlampen, slimme 342 smartwatches 67
ledprinters, zie printers soundbars 73
luiers, wegwerp- 260 speakers, draadloos 25
splitairco’s 277
M staafmixers 346
maaltijdboxen 209 stofzuigers
maaltijdvervangers 214 – slede- 352
magnesiumsupplementen 219 – steel- 357
magnetrons, combi- 297 stoomstrijkijzers 360

T – inboedel- 159
tandenborstels, elektrisch 192 – rechtsbijstand- 165
tandpasta 242 – reis- 168
televisies 77 virusscanners 83
tonijnsalade 248 vitamine D-supplementen 254
V W
vaatwasmiddelen 365 WA-autoverzekeringen 125
vaatwasser, inbouw- 372 wachtwoordmanagers 89
ventilatoren 377 warmtepompdrogers 383
verf, muur- 336 warmtepompen, hybride 388
verzekeraars, duurzaamheid 135 wasdrogers, zie warmte
verzekeringen pompdrogers
– aansprakelijkheids- 98 wegwerpluiers 260
,
– auto- 121 125
– cybercrime- 128 Z
– e-bike- 151 zonnebrandmiddelen 263
Register 397
Verder lezen?
Bestellen?
consumentenbond.nl/webwinkel
Maak kennis met
de Digitaalgids
Optimaal gebruikmaken van je pc, tablet of smartphone en
deze apparaten veilig en privé houden? De Digitaalgids geeft
handige praktijkadviezen en vergelijkt software en online
diensten.
Benieuwd? Lees de eerste 3 artikelen gratis op

digitaalgids.nl/kennismaken

Testjaarboek 2022

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Testjaarboek 2022

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Testjaarboek 2022

Copyright 2021 © Consumentenbond, Den Haag

Samenstelling en eindredactie: Dieneke Hengeveld en Else Meijer

ISBN 978 905951 4997

Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming

2 Vervoer & Verzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 97

4 Woning & Huishouden � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 271

Handleiding voor de tabellen

‘Beste uit de Test’ is bedoeld voor producten met de beste

‘Beste Koop’ staat voor producten met de beste prijs-kwaliteit-

‘Afrader’ slaat op producten die dusdanig slecht zijn dat we ze

Tot aan de coronacrisis waren de all-in-one kleuren inkjetprinters de

Canon Pixma TS5350 (Beste Koop)

HP Laser 107W (Beste Koop)

Bij Epson is voor de WF-2850DWF het ReadyPrint Flex­abonnement van

Goedkope printer of goedkoop printen?

Ga voor meer informatie en een vergelijking van alle printers naar

Een Chromebook is een vereenvoudigde laptop waarmee je via internet

uitgebreid en verbeterd. Zo kun je nu ook Android-apps installeren.

Hoe werkt het?

Privacy en data delen

Lenovo IdeaPad Flex 3 (82BB0013MH)

Kijk op consumentenbond.nl/laptop voor alle geteste en verkrijgbare

Tips voor veilig online daten

Zie voor reacties van de aanbieders van de datingsites en -apps en voor

Er zijn tegenwoordig veel muziekdiensten waarmee je muziek vanaf het

Afspelen via wifi

Of toch een soundbar?

Afspelen via bluetooth

LG WK7 ThinQ Smart Speaker (Beste Koop)

Op consumentenbond.nl/wifi-speakers staan actuele testresultaten van

Lezen op een e-reader heeft veel voordelen. Er passen duizenden boe-

PocketBook Touch Lux 5 (Beste uit de Test en Beste Koop)

Zie voor actuele prijzen en testresultaten consumentenbond.nl/e-readers.

Minder zoom, betere foto’s

Panasonic Lumix DMC-TZ80 (Beste Koop)

Panasonic Lumix DC-FZ82 (Beste Koop)

Vergelijk op consumentenbond.nl/fotocamera alle geteste fotocamera’s

Van grote koptelefoons met draad tot de kleinste oordopjes om in je oor

Bewaardoosje met accu

Be anc ren appe d

Sennheiser HD 300 (Beste Koop)

JBL Live 650BTNC (Beste Koop)

Vergelijk alle geteste koptelefoons op consumentenbond.nl/koptelefoon.

Sluit je niet graag compromissen en ben je een intensieve laptopgebrui-

Tot €400: voor licht gebruik

Niet te veel verwachten

Tot €1000: meer luxe en comfort

Ga voor alle testresultaten van laptops naar consumentenbond.nl/laptop.

Situatie bij de deur

­worden genegeerd voor de bewegingsdetectie. In het beeld dat je live

Privacy van anderen

Arlo Video Doorbell (Beste Koop)

Kijk op consumentenbond.nl/slimmedeurbellen voor meer details over

Lampen die automatisch aan gaan bij zonsondergang. Een bewegings-

ac pda iten t ang

• De cijfers in deze tabellen zijn aantallen, geen oordelen/ eigen systeem.

zijn makkelijk aan te sluiten en bedienen is eenvoudig. Het is ook het

Kies één merk

De beste voor je privacy

De slimme lampen en accessoires van Ikea Trådfri kun je ook

Het modewoord in de mobiele telefonie is 5G. Nu je ‘oude’ 4G-mobieltje

2% 2% 1% de meeste modellen van Xiaomi,

Motorola moto g⁸ power (Beste Koop)

2 Vervoer & Verzekeringen � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 97

4 Woning & Huishouden � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 271

Bij Epson is voor de WF-2850DWF het ReadyPrint Flexabonnement van

worden genegeerd voor de bewegingsdetectie. In het beeld dat je live