eCAD October 2020 Digital Edition

eCAD
eMPSCkatta Current Affairs Diary
October 2020
चालू घडामोड वरील

व ेषणास हत १००
”
New Launching
कहाणी यशाची
शाहीन झाक र सेन देसाई (P.S.I. 2017)
eMPSCkatta Digital Program

eCAD — eMPSCkatta Digital Program eCAD-eMPSCkatta Current Affairs Dairy Click Here for Old eCAD Magazine 2
January 2019
January 2019
September 2020
eCAD-eMPSCkatta Current Affairs Dairy Click Here for Old eCAD Magazine 3
परीक्षे संदर्भात लेटेस्ट अपडेट्ससभठी आमची टे ललग्रभम चॅनेल्स जॉईन करभ

eCAD — eMPSCkatta Digital Program
टे ललग्रभम चॅनेल्स कशी जॉईन करभवी ?

सवाप्रथम टे ललग्रभम हे App तुमच्यभ मोबभईलच्यभ App Store मधून डभउनलोड करभ.
त्यभवर Whats App प्रमभणे तुमचभ मोबभईल नंबरच्यभ सहभय्यभने रलजस्टर करभ.
त्यभनंतर खभलील एक एक ललक ं वर लललक करभ, चभनेल ओपेन होईल नंतर चभनेलच्यभ तळभशी
असलेल्यभ JOIN बटनवर लललक करून लवषयभनुसभर चभनेल्स जॉईन करभ.
खभलील टे ललग्रभम चॅनेल्सच्यभ ललंक वरून एक एक टे ललग्रभम चॅनेल जॉईन करभ :

eMPSCkatta : https//:t.me/eMPSCkatta
Current Affairs Marathi: https://t.me/ChaluGhadamodi
MPSC Material: https://t.me/MPSCmaterial
MPSC Alerts: https://t.me/MPSCAlerts
MPSC Geography: https://t.me/MPSCGeography
MPSC History: https://t.me/MPSCHistory
MPSC Polity: https://t.me/MPSCPolity
MPSC Economics: https://t.me/MPSCEconomics
MPSC Science: https://t.me/MPSCScience
MPSC CSAT: https://t.me/MPSCCsat
MPSC HRD: https://t.me/MPSCHRD
Marathi: https://t.me/Marathi
MPSC English: https://t.me/MPSCEnglish
Jobkatta: https://t.me/Jobkatta
For MPSC updates join our social communities:

Visit our blog:www.empsckatta.blogspot.in
Like us on Facebook: www.facebook.com/empsckatta
Follow is on Instagram: www.instagram.com/empsckatta
Follow us on twitter: www.twitter.com/empsckatta
Subscribe Oue YouTube Channel: www.youtube.com/eMPSCkatta
January 2019
January 2019
September 2020
प्रस्तुत इ-कॅ ड eCAD eMPSCkatta Current Affairs Diary मधील चालू

घडामोडीींचे सीं कलन करत असताना शक्य तततकी अचूकता साधण्याचा प्रयत्न के लेला आहे , तथाति
अनवधानाने काही चुका रातहल्या असू शकतात. माससकातवषयी आिल्या सूचना आिण आम्हाला
empsckatta@gmail.com येथे िाठवू शकता.
हे तडसिटल माससक असून िर आिण याच्या फोटोकॉिी/झेरोक्स काढू न वाचू इच्छित
असाल तर असधक चाींगल्या फोटोकॉिीसाठी आिण आमच्या झेरोक्स एडीशनची फाईल आमच्या
ब्लॉग तकींवा टे सलग्राम चॅ नेल वरून डाउनलोड करून फोटोकॉिी काढा.
-eMPSCkatta
मागील आणि चालू वर्षांची eCAD मासिके डाउनलोड करण्यािाठी येथ े क्लिक करा.
January 2019
January 2019
September 2020
महाराष्ट्र माहहती
 मराठी भाषेसाठी ५५ वषाापूवीच्या कायद्यात बदल  ईज ऑफ डु ईंग वबझनेसची रँनकिंग
होणार  अधधक कमाचारी कपात करण्याची मुभा
 'स्व. बाळासाहेब ठाकरे रस्ते अपघात ववमा योजना'  सरकारी कमाचाऱ्ाांसाठी कमायोगी योजना लागू
 स्वच्छ शहराांच्या सवेक्षणात महाराष्ट्र अग्रेसर  जम्मू-काश्मीरसाठी अधधकृत भाषा ववधेयक 2020
 लोकसभेत शेती उत्पादन व्यापार व वाणणज्य
राष्ट्रीय (प्रोत्साहन आणण सुलभता) ववधेयक, 2020 आणण
 पबजीसह ११८ मोबाईल अ‍ॅप्सववर बांदी शेतकरी (सबलीकरण आणण सांरक्षण) नकिंमत
 हहमाचल प्रदेशला लेहशी जोडणारा 'अटल बोगदा' आश्वासन आणण कृषी सेवा ववधेयक, 2020 मांजूर
तयार  पदव्युत्तर वैद्यकीय प्रवेशात राज्य सरकारला
 UN मध्ये भारताची चीनवर मात; ECOSOC चा चार आरक्षण अधधकार
वषाांसाठी सदस्य
 भारतीय नौदलानी शान ‘INS ववराट’ अखेर तोडणीच्या अं तरराष्ट्रीय
मागाावर  लाओस देशाचा पॉवरग्रीड चीनच्या ताब्यात
 केंद्र सरकारने ट्रान्सजेन्डसासाठी केली राष्ट्रीय पररषदेची  भारताचे बहुराष्ट्रीय सहकायााच्या बाजूने मतदान
स्थापना  फोर्ब्ाच्या अमेररकेतील अवतश्रीमांताांच्या यादीत
 पांतप्रधान राणी लक्ष्मीबाई केंद्रीय कृषी ववद्यापीठाच्या सात भारतीय
महाववद्यालय आणण प्रशासकीय इमारतींचे उदघाटन  चीनकडे जगातील सवाात मोठे नौदल
केले  चीन-पानकस्तानला UNSC मध्ये मोठा झटका
 वतसरा राष्ट्रीय पोषण माह सप्टेंबर 2020 मध्ये होणार अर्थ आणि व्यापार
साजरा  सरकार हहिं दुस्तान एरॉनॉनटक्समधील भावगदारी
 बाांबू क्लस्टरचे उद्घाटन ववकणार
 वबहारमध्ये दरभांगा येथे नवीन अखखल भारतीय  आधथि क स्थस्थती धचिं ताजनकच; 'या' सांस्थेचा अां दाज
आयुववि ज्ञान सांस्था (एम्स) उभारण्यास केंद्रीय धडकी भरवणारा
मांहिमांडळाची मान्यता  जीडीपी राहणार उणे ११.८ टक्के
 सहकारी बँकाांवर ररझवहा बँकेचे पूणा ननयांिण  कर सांकलनात मोठी घट
 सहा 2019
January सरकारी कांपन्या होणार बांद; केंद्राची लोकसभेत  भारताचा GDP तब्बल नऊ टक्क्ाांनी घटणार –
January 2019
अनुक्रमणिका September 2020
एस अँ ड पी ग्लोबल रेनटिं ग्जचा अां दाज  रघुवांश प्रसाद धसिं ह याांचां ननधन;
 अथाव्यवस्थेची अधोगती, ववकासदर उणे २३.९ टक्के  माजी अथासधचव राजीवकुमार याांची ननवडणूक
 सहकारी बँकाांचे ननयांिण ररझवहा बँकेकडे! आयुक्तपदी ननयुक्ती
जपानचे पांतप्रधान धशिं जो अबे याांचा राजीनामा
 40 लाखाांपयांतची उलाढाल जीएसटीमुक्त 
अहवाल  परेश रावल झाले न‍ॅशनल स्कूल ऑफ ड्रामाचे नवे

 नाणेननधीचे ननरीक्षण चेअरमन
 Ease of Doing business  हररवांश नारायण धसिं ह दुसऱ्ाांदा राज्यसभेच्या
उपसभापती पदावर
 ३.७ कोटी लोक झाले अधधक गरीब
 ‘रॉ’ चे माजी प्रमुख अननल धस्माना NTRO चे
 जागवतक सांशोधन ननदेशाांक
नवीन चीफ
 ‘एडीबी’चा अहवाल
 योधशहहडे सुगा होणार जपानचे नवे पांतप्रधान
 साक्षरतेमध्ये केरळ अव्वल
क्तवज्ञान आणि तंत्रज्ञान
 भारताचा आधथि क स्वातांत्र्य ननदेशाांक 26 क्रमाांकाांनी
 अप
‍ॅ ल कांपनी लवकरच आणणार स्वतचचे ‘Search
घसरला
Engine’
 ननयाातववषयक सज्जतेत गुजरात अव्वल
 हायपरसॉननक टेक्नॉलॉजी नडमान्स्ट्ट्रेटर व्हेईकल
 ब‍ॅणलस्टस्टक आणण क्रूझ क्षेपणास्त्रे फरकच
व्यक्तिक्तवशेष
 भारतातील पालीच्या नव्या प्रजातीचा शोध
 भारतातील पहहली महहला हृदयरोगतज्ज्ञ डॉक्टर
 चाांद्रयान-३ वमशन
पद्मावतींचे ननधन
 उद्धव भवलकर याांचे ननधन
 सुप्रधसद्ध लेखखका मीना देशपाांडे याांचे करोनाने क्रीडा
 सरकारकडू न आहिकेचे हक्रकेट बोडा ननलांवबत
अमेररकेत ननधन
 सुप्रधसद्ध तेलगू स्टार जयप्रकाश रेड्डी याांचां ननधन  ऑनलाइन बुणद्धबळ ऑणलिं हपयाडमध्ये भारताची
 सामाधजक कायाकते स्वामी अविवेश याांचे ननधन सुवणा कामवगरी
 'गेम ऑफ थ्रोन्स'मधील अहभनेिी डेम डायना ररग्स याांचां  माजी कसोटीपटू सदाधशव पाटील याांचे ननधन
ननधन  जॉन्टी ऱ्होड्स बनला स्वीडन हक्रकेट सांघाचा
 ज्येष्ठ रांगकमी शफी नायकवडी याांचे ननधन प्रधशक्षक
 कलाभ्यासक कहपला वात्स्यायन याांचे ननधन  ब्राव्होचा नवा ववक्रम
 ज्येष्ठ साम्यवादी नेत्या रोझा देशपाांडे याांचे ननधन  अँ डरसनचे ६०० बळी
 ज्येष्ठ धशक्षणतज्ज्ञ व गोवा मुक्ती सांग्रामातील स्वातांि  ज‍ॅक क‍ॅणलस, झहीर अब्बास याांचा ICC Hall of
सेनानी नाना जोशी याांचे ननधन Fame मध्ये समावेश
 'सांववधानाचे रक्षक' म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्ा  धथएम बनला नवा ग्रँडस्ल‍ॅम ववजेता
केशवानांद भारती याांचे ननधन

 प्रधसद्ध धचिपट ननमााते- हदग्दशाक जॉनी बक्षी दिनक्तवशेष
याांचे ननधन प्रश्नसंच
 माजी राष्ट्रपती प्रणव मुखजी याांचां ननधन कहािी यशाची

January 2019
 ‘ब्ल‍ॅक पँथर’फेम अहभनेता च‍ॅडववक बोसमन याांचां ननधन
January 2019
अनुक्रमणिका September 2020
मराठी भाषेसाठी ५५ वषाापूवीच्या कायद्यात बदल होणार

राज्याच्या कारभारात अनेक ठिकाणी मरािी भाषेचा वापर कमी प्रमाणात होत असल्याचं ठिसनू येते. शासकीय
कायाालयात मरािी भाषा वापरावी असं वारंवार पररपत्रके काढण्यात आली होती. मात्र आता याबाबत महाराष्ट्र सरकारने
गंभीरपणे पावलं उचलण्याची धोरण अवलंबलं आहे. यासािी १९६४ च्या कायद्यात िरुु स्ती करण्याचा ठनणाय राज्य सरकारनं
घेतला आहे.
मागील ५५ वषा या कायद्यात कोणत्याही प्रकारची सधु ारणा झाली नाही. राज्याचा प्रशासकीय कारभार, संकेतस्थळे ,
महामडं ळ आठण अधान्याठयक याचं ा कारभार हा मरािी भाषेतनू च झाला पाठहजे यासािी राज्य सरकार जन्ु या कायद्यात फे रफार
करणार आहे. राज्याचा कारभार मरािीतून चालावा यासािी राज्य सरकारनं १९६४ मध्ये कायिा के ला होता. महाराष्ट्राची
राजभाषा मरािी आहे परंतु कारभार इग्रं जीतून चालत असल्याने राजभाषा के वळ कागिावरच राठहली.
ठसडको, एमआयडीसी, न्यायालये याठिकाणी मरािी भाषेला िय्ु यम स्थान ठिलं जातं. त्यामळ ु े संपूणा कारभार मरािी
भाषेतूनच व्हावा तशाप्रकारे कायद्यात िरुु स्ती व्हावी अशी आग्रही भठू मका मख्ु यमंत्री उद्धव िाकरें नी घेतली आहे. ठत्रभाषा
सत्रू ानसु ार राज्यात असणाऱ्या कें द्र सरकारच्या कायाालयानं ाही मरािी भाषेचा वापर करणे बधं नकारक आहे. मात्र आजही अनेक
कायाालयात ठहंिी आठण इग्रं जी हीच भाषा वापरली जाते. राज्यातील ठवमा कंपन्या, ररझव्हा बँक आठण अन्य कायाालये मरािी
भाषेचा वापर करतात की नाही याची माठहती सरकारकडून घेण्यात येणार आहे. त्यानंतर १९६४ च्या कायद्यात िरुु स्ती
करण्याबाबत मसिु ा तयार करुन मठं त्रमडं ळासमोर माडं ण्यात येईल.
तसेच राज्यातील ज्या प्रशासकीय आठण न्याठयक क्षेत्रात १९६४ कायिा लागू होत नाही अशांना कायद्यात िरुु स्ती
करून समाठवष्ट करण्याचं धोरण आहे. महसल ू ठवभागाकडून िेण्यात येणारी कागिपत्रे, ठनकाल हे मरािीतूनच िेण्याची तरतूि
करण्यात येणार आहे.
शासकीय, ठनमशासकीय कायाालयांबरोबरच सावाजठनक उपक्रम आिींमध्ये मरािी भाषेचा वापर अठनवाया
करण्याबरोबरच या मरािीचा वापर न करणाऱ्या कमाचाऱ्यावं र कारवाई करण्याची कायिेशीर तरतिू आता करण्यात येणार आहे.
त्यासािी राज्य शासनाने एक सठमती नेमली आहे. मरािी भाषा ठवभागाच्या सठचव प्राजक्ता लवंगारे - वमाा या सठमतीच्या
अध्यक्ष असनू ठक. ठभ. पाटील, रमेश पानसे, सं. प.ु सैंिाणे हे सिस्य आहेत. सठमती िोन मठहन्यांत अहवाल शासनाला सािर
करे ल. महाराष्ट्र राजभाषा अठधठनयमात आवश्यक त्या सधु ारणा ही सठमती सचु वेल. शासकीय कामकाजात मरािी भाषेचा वापर
या अठधठनयमाद्वारे अठनवाया करण्यात आला असला तरी हा अठधठनयम कोणाकोणाला लागू आहे याचा उल्लेख अठधठनयमात
नाही. तसेच मरािी भाषेचा वापर कामकाजात न करणाऱ्या कमाचाऱ्यावर कारवाई करण्याची तरतिू अठधठनयमात नाही. ती
आता के ली जाणार आहे.
शासकीय, ठनमशासकीय कायाालयांबरोबरच अशासकीय कायाालये, शासन अनुिाठनत संस्था, शैक्षठणक संस्था, शासन
अगं ीकृ त व्यवसाय (मडं ळे , महामडं ळे , प्राठधकरणे), सवा आयोग, न्यायाठधकरणे, सवा िय्ु यम न्यायालये, खासगी क्षेत्रातही मरािी
भाषेचा वापर
January 2019 अठनवाया करावा, अशी मागणी ठवठवध संस्था, मान्यवरांनी के ली होती. त्या पार्श्ाभमू ीवर सठमती स्थापन करण्याचा
January 2019
महाराष्ट्र September 2020
ठनणाय घेण्यात आला आहे.
सवा शाळांमध्ये मरािी ठवषय अठनवाया
राज्यातील सवा मंडळांशी संलग्न खासगी तसेच ठवनाअनुिाठनत आठण अनुिाठनत शाळांमध्ये मरािी ठवषय २०२०-२१
या शैक्षठणक वषाांपासनू अठनवाया करण्याचा कायिा नकु ताच करण्यात आला आहे. याचे पालन न करणाऱ्या सस्ं थाचालकाला
ठकंवा व्यवस्थापकीय संचालकास एक लाख रुपये िडं ाची तरतूि करण्यात आली आहे.
'स्व. बाळासाहे ब ठाकरे रस्ते अपघात ववमा योजना'

राज्यात 'स्व. बाळासाहेब िाकरे रस्ते अपघात ठवमा योजना' राबठवण्यास मंठत्रमंडळ बैिकीत मान्यता िेण्यात आली.
यासािी राज्य आरोग्य हमी सोसायटीस आठथाक अनुिान उपलब्ध करून िेण्यात येईल त्याचप्रमाणे ठवठहत पद्धतीने ठवमा
कंपन्यांची ठनवड करण्यात येईल, असे स्पष्ट करण्यात आले आहे.
1. बाळासाहेब िाकरे रस्ते अपघात ठवमा योजनेचा महाराष्ट्रातील रस्त्यांवर होणाऱ्या अपघातातील जखमींना लाभ ठमळणार
आहे.
2. ही व्यक्ती के वळ महाराष्ट्रातीलच नव्हे तर अन्य कोणत्याही राज्यातील वा िेशातील असली तरीही त्यांना योजनेंतगात योग्य ते
वैद्यकीय उपचार िेण्यात येणार आहेत.
3. अपघातग्रस्तानं ा 'गोल्डन अवर' मध्ये तत्परतेने वैद्यकीय सेवा व आठथाक मित उपलब्ध करून िेण्यासािी या योजनेचा
उपयोग होईल, असे नमिू करण्यात आले आहे.
4. आजठमतीस राज्य महामागा तसेच ग्रामीण रस्त्यावं र अपघातात िरवषी सरासरी ४० हजार व्यक्ती जखमी तर १३ हजार व्यक्ती
मरण पावतात. अपघातानंतर वेळीच उपचार ठमळाले तर जखमींचे प्राण वाचवणे शक्य झाले असते.
5. ही बाब लक्ष्यात घेऊनच सरकारने बाळासाहेबांच्या नावाने ही नवीन योजना सरू ु के ली आहे.
स्वच्छ शहराांच्या सवेक्षणात महाराष्ट्र अग्रेसर

नागरी स्वच्छता अठभयानातील कामठगरीत सातत्य राखत महाराष्ट्राने या वषीच्या स्वच्छ सवेक्षण राष्ट्रीय परु स्कारामं ध्ये
िेशात सवााठधक चार, तर अन्य ठवभागांतील १३ असे एकूण १७ परु स्कार ठमळवनू ‘हॅट्ठरक’ साधली आहे. मोिय़ा राज्यांच्या
मानांकनात राज्याला िसु रा क्रमांक ठमळाला असनू , सवााठधक स्वच्छ शहराचा तृतीय क्रमांकाचा परु स्कार नवी मंबु ईला, तर एक
लाखापेक्षा कमी लोकसख्ं येच्या स्वच्छ शहर श्रेणीमध्ये प्रथम परु स्कार कराड, ठद्वतीय सासवड तर तृतीय क्रमाक ं लोणावळा
शहराने ठमळठवला आहे.
नवी ठिल्ली येथे कें द्रीय नगरठवकास राज्यमत्रं ी हरिीपठसगं परु ी याच्ं या उपठस्थतीत हा परु स्कार ठवतरण सोहळा पार
पडला. नागरी स्वच्छता अठभयानातील राष्ट्रीय १२ परु स्कारांपैकी सवााठधक चार परु स्कारांसह अन्य १३ असे एकूण १७ परु स्कार
ठमळवत राज्याने आपली घोडिौड कायम राखली आहे. सलग तीनही वषी सवााठधक परु स्कार ठमळवत महाराष्ट्र िेशात अग्रेसर
राठहला आहे.
या सोहळ्यात िेशातील सवााठधक स्वच्छ शहर श्रेणीत तृतीय क्रमांकाचा परु स्कार नवी मंबु ई शहराला ठमळाला आहे.
ठवशेष म्हणजे एक लाखापेक्षा कमी लोकसंख्येच्या स्वच्छ शहर श्रेणीमध्ये तीनही राष्ट्रीय परु स्कार महाराष्ट्रातील शहरांनी
ठमळठवले आहे. त्यामध्ये प्रथम परु स्कार कराड, ठद्वतीय सासवड तर तृतीय क्रमांक लोणावळा शहराने ठमळठवला आहे. पठिम
ठवभाग श्रेणीमधील २५ हजारांपेक्षा कमी लोकसंख्येच्या श्रेणीमध्ये पन्हाळा शहराला स्वच्छ शहर म्हणनू परु स्कार तर शार्श्त
स्वच्छता शहर म्हणनू जेजरु ी, तर नावीन्यपणू ा काम करणाऱ्या अकोले शहराला परु स्कार ठमळाला.
अन्य परु स्कार असे..
1. २५ ते ५० हजार या िरम्यान लोकसंख्येच्या श्रेणीतील ठशडीला स्वच्छ शहर म्हणनू , तर स्वच्छतेसािी नावीन्यपूणा काम
करणाऱ्या ठवटा शहराला परु स्कार ठमळाला आहे. शार्श्त स्वच्छता िे वणाऱ्या श्रेणीमध्ये इिं ापरू ला परु स्कार ठमळाला आहे.
2. गेल्या वषीपेक्षा उत्कृ ष्ट काम करणाऱ्या वरोरा शहरालािेखील परु स्काराने गौरठवण्यात आले आहे. ५० हजार ते एक
लाखाच्या िरम्यान लोकसख्ं येच्या श्रेणीमध्ये शार्श्त स्वच्छ शहर म्हणनू बल्लारपरू चा गौरव करण्यात आला असनू नागररकानं ी
January
ठिलेल्या 2019
उत्कृ ष्ट प्रठतसाि या श्रेणीत ठहंगोली तर गेल्या वषीपेक्षा उत्कृ ष्ट काम करणाऱ्या शेगाव शहराला आठण स्वच्छ शहर
January 2019
म्हणनू रत्नाठगरीला सन्माठनत करण्यात आले आहे.
3. िेहू रोड कॅ न्टोमेंट पररसराला गेल्या वषीपेक्षा उत्कृ ष्ट काम करणारे शहर या श्रेणीत परु स्कार ठमळाला आहे.
4. अमृत शहरांच्या स्वच्छ श्रेणीमध्ये राष्ट्रीय स्तरावरील १०० अव्वल अमृत शहरांमध्ये राज्यातील ३१ शहरांचा समावेश आहे.
७५ टक्के अमृत शहरे पठहल्या १०० शहरांमध्ये आली आहेत, तर २५ नॉन अमृत शहरांपैकी २० शहरे राज्यातील आहेत.
5. कचरामक्त ु राष्ट्रीय ताराठं कत १४१ शहरामं ध्ये महाराष्ट्रातील ७७ शहराचं ा समावेश आहे.
Click Here for “Majhitest” Android Application

Click Here for “Spardhagram” Android Application
January 2019
January 2019
पबजीसह ११८ मोबाईल अ‍ॅप्सववर बांदी

पबजीसह ११८ मोबाईल ऍप्सवर बंिी घालण्याचा ठनणाय सरकारकडून घेण्यात आला आहे. याआधी सरकारनं
जवळपास १०० हून अठधक मोबाईल ठचनी अॅप्सवर बिं ी घालण्याचा ठनणाय घेतला आहे. यानंतर आता आणखी ११८ अॅप्सवर
बंिी घालण्याचा ठनणाय कें द्रीय माठहती आठण तंत्रज्ञान मंत्रालयानं घेतला आहे.
पबजीसह कॅ मकाडा, बायडू, कट कट, ववू , टेन्सेंट वेयनू , राईज ऑफ ठकंग्डम्ज, झॅकझॅक याच्ं यासह अनेक अॅप्सवर
सरकारनं बंिी घातली आहे. िेशाच्या सावाभौमत्वाला आठण सरु क्षेला धोका असल्यानं बंिीची कारवाई करत असल्याचं कें द्रीय
माठहती आठण तंत्रज्ञान मत्रं ालयानं म्हटलं आहे. 'या कारवाईमळ ु े कोट्यवधी भारतीय मोबाईलधारक आठण इटं रनेट
वापरकत्याांच्या ठहतांचं संरक्षण होईल. सरु क्षेच्या दृष्टीकोनातून हा ठनणाय घेण्यात आला आहे,' असं मंत्रालयानं ठनवेिनात म्हटलं
आहे.
कें द्रीय माठहती आठण तंत्रज्ञान मंत्रालयानं ६९ ए च्या अंतगात पबजीसह ११८ मोबाईल अॅप्सवर बंिी घालण्याचा ठनणाय
घेतला. या अॅप्सब्दलल अनेक तक्रारी आल्या होत्या. त्यामळ ु े राष्ट्रीय सरु क्षा ठवचारात घेऊन अप्ॅ सवर बिं ी घालण्याचा ठनणाय
घेतला गेला, अशी माठहती मंत्रालयानं ठिली आहे. अँड्रॉईड आठण आयओएस प्लॅटफॉमावरील अनेक अॅप्सब्दलल सरकारकडे
तक्रारी आल्या होत्या, असहं ी मत्रं ालयानं ठनवेिनात म्हटलं आहे.
याआधी मोिी सरकारनं ठटकटॉकसह अनेक ठचनी अॅप्सवर बंिी घालण्याचा ठनणाय घेतला आहे. जनू च्या अखेरीस
ठटकटॉक, हेलोसह ५९ ठचनी अॅप्सवर बंिीची कारवाई करण्यात आली. यानंतर जल ु ैमध्ये आणखी ४७ ठचनी अॅप्सवर बंिी
घालण्याचा ठनणाय घेण्यात आला. आता सरकारनं पबजीसह ठलठवक, वीचॅट वका , वीचॅट ररठडंग, अॅपलॉक, कॅ रम ्ें ड्स
यासारख्या मोबाईल अॅप्सवर बंिी घातली आहे.
हहमाचल प्रदेशला ले हशी जोडणारा 'अटल बोगदा' तयार

लडाख सीमेवर भारत - चीनमधील संघषा शीगेला पोहचलेला असतानाच रोहतांग पासला लेह-लडाखशी जोडणारा
'अटल बोगिा' जवळपास पणू ा झालाय. या सरुु ं ग मागााच्या माध्यमातून
लडाख येण्या-जाण्याचा मागा आता संपणू ा वषाभर खल ु ा राहणार आहे.
चीनशी सरुु असलेल्या सघं षाा िरम्यान सैठनकासं ािी अटल बोगिा मोिा
उपयोगी िरणार आहे. कारण सेनेचे हत्यारं आठण इतर सामान आता
वषाभरात कोणत्याही वेळेत सहजच पोहचवले जाणं शक्य झालंय.
1. १० हजार फूट उंचीवर ठस्थत हा जगातील सवाात लांब ९ ठकलोमीटरच्या
January 2019
January 2019
भारत September 2020
या बोगद्याचं काम आता जवळपास पणू ा झालंय.
2. या बोगद्याच्या ठनमााणासािी जवळपास १० वषाांचा कालावधी लागला.
3. आता वषाभर ठहमाचल प्रिेश लेह-लडाख भागाला जोडलेला राहील.
4. सोबतच मनाली ते ठकलाँग या िरम्यानचा जवळपास ४६ ठकलोमीटरचं अतं र यामळ ु े कमी झालयं .
5. सध्या मनाली ते ठकलाँग हा जवळपास ११५ ठकलोमीटरचा प्रवास आहे.

6. आत्तापयांत थंड वातावरणात बफाामळु े अनेकिा रोहतांग पास बंि होऊन येण्या-जाण्याच्या मागाात अनेक अडथळे ठनमााण होत
असत.
7. अटल बोगिा ९ ठकलोमीटर लांब असनू १० मीटर रुंि आहे.
8. रोहतागं बोगद्याचं अतं र आता अवघ्या १० ठमठनटातं पणू ा करणं शक्य झालयं .
UN मध्ये भारताची चीनवर मात; ECOSOC चा चार वषाांसाठी सदस्य

भारताने चीनला संयुक्त राष्ट्र संघात जोरिार मात ठिली आहे. भारताला संयुक्त राष्ट्र संघाच्या प्रठतठित समजल्या
जाणाऱ्या इकॉनॉठमक अॅण्ड सोशल कौठन्सल (ECOSOC) च्या मठहलांच्या समस्यांवरील आयोगाचे सिस्यत्व ठमळाले आहे.
भारताचा कायाकाळ हा २०२१ पासनू सरू ु होणार असनू २०२५ पयांत असणार आहे.
1. या जागेसािी भारतासह चीन आठण अफगाठणस्तानिेखील प्रयत्नशील होते. मात्र,
भारताने आठण अफगाठणस्ताने बाजी मारली.
2. सठमतीवर ठनवडणनू येण्यासािी ५४ पैकी २८ मतांची आवश्यकता होती.
3. अफगाठणस्तानला ३९ आठण भारताला ३८ मते ठमळाली.
4. चीनला २७ मते ठमळाली. त्यामळ ु े या ठनवडणक ु ीत चीनच्या हाती अपयश आले.
5. कठमशन ऑन स्टेटस ऑफ वमु न ही जागठतक पातळीवरील संस्था आहे.
6. लैंठगक समानता आठण मठहला सशक्तीकरणाला प्रोत्साहन िेण्यासािी काम करते.
7. या आयोगाची स्थापना २१ जनू १९४६ मध्ये झाली होती.
कठमशन ऑन स्टेटस ऑफ वमु न मठहलांच्या अठधकारांना, हक्कांसािी
प्रोत्साहन िेते आठण जगातील मठहलाचं ी ठस्थती अधोरे ठखत करतात. लैंठगक समानता
आठण सबलीकरणासािी मानके िेखील तयार करण्यात येतात. या संस्थेत संयुक्त राष्ट्र संघाचे ४५ सिस्य असतात. यात
आठ्का खंडातील १३, आठशया खंडातील ११, लॅठटन अमेररके तील ९, पठिम युरोप आठण पवू ा युरोपचे प्रत्येकी चार सिस्य
िेशांचा समावेश असतो.
भारतीय नौदलानी शान ‘INS ववराट’ अखेर तोडणीच्या मागाावर

भारतीय नौिलाची शान मानली जाणारे ‘आयएनएस ठवराट’ हे ठवमानवाहू जहाज अखेर तोडणीच्या ठिशेने जाणार
आहे. मबंु ईच्या ठकनारपट्टीवरुन गुजरातच्या ठिशेने हलवले जाणार आहे. भावनगर ठजल्यातील अलंग समद्रु ठकनाऱ्यावर त्याची
तोडणी होणार आहे.
1. मळ ू ठिटीश बनावटीचे हे जहाज १९८७ मध्ये भारतीय नौिलात
िाखल झाले.
2. सी हॅररअरसारख्या लढाऊ ठवमानांसह अरबी समद्रु ावर िबिबा
िे वण्यात या जहाजाचे मोलाची भठू मका बजावली.
3. कारठगल युद्धावेळी पाठकस्तानच्या कराची बंिरातून युद्धनौका बाहेर
पडू नये यासािी शत्रवू र वचक िे वण्याची कामठगरी या जहाजाने के ली
होती.
4. माचा 2019
January २०१७ ला हे जहाज नौिलातून ठनवृत्त झाले. अठलकडे मे
January 2019
मठहन्यात या जहाजाच्या तोडणीची ठनवीिा ठनघाली होती. त्यामध्ये भावनगर येथील श्री राम समहु ाने ३८.२४ कोटी रुपयांची
बोली लावली व ती मान्य झाली. त्यानुसार या समहु ाला हे तोडणीच्या कामाचे कंत्राट ठमळाले आहे.
5. तोडणीतून जेवढे लोखंड प्राप्त होईल, त्यातील ठकमान िहा टक्के लोखंड िेशांतगात पोलाि उद्योगांना स्वस्त िरात
परु ठवण्याच्या अटीवर हे कंत्राट िेण्यात आले आहे.
केंद्र सरकारने ट्रान्सजेन्डसासाठी केली राष्ट्रीय पहरषदेची स्थापना

सरकारने कलम 16 तृतीयपंथी (अठधकारांचे रक्षण) कायिा, 2019 अंतगात (2019 मधील 40), तृतीयपंथी
(रान्सजेन्डर) राष्ट्रीय पररषिेची स्थापना 21 ऑगस्ट 2020 रोजीच्या अध्यािेशान्वये के ली आहे. कें द्रीय सामाठजक न्याय आठण
सबलीकरण मंत्री या पररषिेचे पिठसद्ध अध्यक्ष असतील आठण कें द्रीय सामाठजक न्याय आठण सबलीकरण राज्यमंत्री पिठसद्ध
उपाध्यक्ष असतील.
राष्ट्रीय पररषि पढु ील काया करे ल:—
(a) रान्सजेंडर व्यक्तींसािी धोरण, कायाक्रम, कायिे आठण प्रकल्प तयार करण्याबाबत कें द्र सरकारला सल्ला िेणे;
(b) समानतेसािी आठण रान्सजेंडर व्यक्तींच्या पूणा सहभागासािी
तयार के लेल्या धोरणांचे आठण कायाक्रमांच्या प्रभावाचे परीक्षण
आठण मल्ू यांकन करणे;
(c) रान्सजेंडर व्यक्तींशी सबं ठं धत असलेल्या सवा सरकारी व
गैरसरकारी संस्थांच्या सवा ठवभागांच्या कामकाजाचे पनु रावलोकन
करणे आठण समन्वय साधणे;
(d) रान्सजेंडर व्यक्तींच्या तक्रारींचे ठनवारण करणे; आठण
(e) कें द्र सरकारने नेमनू ठिलेली इतर काये पार पाडणे.
पररषिेत इतर सिस्यामं ध्ये ठवठवध मंत्रालये/ठवभागाचं े प्रठतठनधी,
रान्सजेंडर समिु ायाचे पाच प्रठतठनधी, एनएचआरसी आठण एनसीडब्ल्यूचे प्रठतठनधी, राज्य सरकार आठण कें द्रशाठसत प्रिेशांचे
प्रठतठनधी आठण स्वयंसेवी संस्थांच्या प्रठतठनधींचा समावेश असेल.
पिठसद्ध सिस्याव्ं यठतररक्त राष्ट्रीय पररषि सिस्य, नामठनिेठशत झाल्यापासनू तीन वषाांच्या मिु तीसािी पिावर राहू शके ल.
पांतप्रधान राणी लक्ष्मीबाई केंद्रीय कृषी ववद्यापीठाच्या महाववद्यालय आणण प्रशासकीय इमारतींचे उद घाटन केले
पतं प्रधान नरें द्र मोिी यानं ी िरू स्थ ठव्हठडओ कॉन्फरन्सद्वारे राणी लक्ष्मीबाई कें द्रीय कृ षी ठवद्यापीिाच्या महाठवद्यालय
आठण प्रशासकीय इमारतींचे उिघाटन ् के ले. राणी लक्ष्मीबाई कें द्रीय कृ षी ठवद्यापीि झाशी येथे असनू बंिु ल े खंडातील एक
प्रमख
ु संस्था आहे.
ठवद्यापीिाने 2014-15 मध्ये पठहले शैक्षठणक सत्र सरू ु के ले आठण कृ षी, फलोत्पािन आठण वनीकरण या ठवषयात
पिवी आठण पिव्युत्तर अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत. मख्ु य इमारती तयार होत असल्यामळ ु े सध्या हे ठवद्यापीि झाशी येथील
ग्रासलँड अँड फॉडर ररसचा इठन्स्टट्यटू येथनू कायारत आहे.
ततसरा राष्ट्रीय पोषण माह सप्टें बर 2020 मध्ये होणार साजरा

ठतसरा राष्ट्रीय पोषण मास सप्टेंबर 2020 मध्ये साजरा के ला गेला. पोषण (POSHAN समग्र पोषणासािी पंतप्रधानांची
अठतररक्त योजना) मोठहमेअंतगात िरवषी पोषण माह साजरा के ला जातो, ही योजना 2018 मध्ये सुरू करण्यात आली होती.
मठहला आठण बाल कल्याण मत्रं ालय, हे पोषण मोठहमेचे मख्ु य मत्रं ालय आहे, राज्य / कें द्रशाठसत प्रिेश, ठजल्हे आठण
तळागाळापयांत भागीिार मंत्रालये आठण ठवठवध भाग यांच्या संयुक्त ठवद्यमाने हा पोषण माह साजरा के ला जातो.
जनआंिोलन तयार करण्यासािी जनभागीिारीला प्रोत्साहन िेणे, लहान मल ु े आठण मठहलांमधील कुपोषणाकडे लक्ष
वेधण्यासािी
January 2019आठण प्रत्येकाचे पोषण आठण आरोग्य सठु नठित करणे हे पोषण मासाचे उठ्दलष्ट आहे. कें ठद्रय मठहला आठण बाल
January 2019
कल्याण ठवकास आठण वस्त्रोद्योग मत्रं ी श्रीमती स्मृती झबु ीन इराणी, यानं ी 2 ऑगस्ट 2020 रोजी आतं र-मत्रं ीस्तरीय बैिकीचे
अध्यक्षस्थान भषू ठवले होते आठण मठहला व बालठवकास मंत्रालयाचे सठचव श्री राम मोहन ठमश्रा यांनी पोषण माह िरम्यान
अठभसरण काया सरु ळीत करण्यासािी सवा राज्ये आठण कें द्रशाठसत प्रिेशाश ं ी संवाि साधला. तीव्र कुपोठषत बालकाचं ा शोध घेणे
(एसएएम) आठण त्यांचे व्यवस्थापन आठण पोषण वाठटकांचे रोपण, तसेच लवकरात लवकर बाळाला स्तनपान िेण्याबाबत
जनजागृती करणे, ज्याची जीवनाच्या पठहल्या हजार ठिवसांसािी उत्तम पोषणाची गरज असते, तरूण ठस्त्रया आठण मुलांमध्ये
अशक्तपणा कमी करण्यासािीचे उपाय इत्याठि गोष्टींकडे पोषण माह िरम्यान ठवशेष लक्ष कें ठद्रत के ले जाईल.
पोषण माह आठण त्यासािी के ले जाणारे ठवठवध पोषण ठवषयक उपक्रम यासािी सवा सहभागी मंत्रालयांनी त्यांच्या
कायाक्षेत्रात त्यांची वचनबद्धता िशाठवली आहे. शालेय ठशक्षण ठवभाग, ठशक्षण मंत्रालयांना ठवद्यार्थयाांमध्ये पोषण ठवषयक ई
माध्यमातून प्रश्नमंजषु ा आठण संिशे तयार करण्याची स्पधाा आयोठजत करण्यास सांगण्यात आले. या मठहन्यामध्ये पंचायती राज
मंत्रालयाकडून प्रत्येक ग्राम पंचायतीमध्ये सठमतीची ठवशेष बैिक आयोठजत करण्याचे ठनयोजन करण्यात येत आहे. ग्रामीण
ठवकास मंत्रालयाने राज्यानं ा सचु ठवले आहे की, महात्मा गाधं ी एनआरईजीए याच्ं या सहकायााने पोषण उद्यानाचा (न्यरू ी –
गाडान) प्रसार करावा. योगा आठण समग्र पोषण यांचा अवलंब करून ठनरोगी जीवनशैली अंठगकारण्यासािी पाठिंबा िेण्याबाबत
आयुष मंत्रालयाने प्रस्ताव ठिला आहे. आरोग्य आठण कुटुंब कल्याण मंत्रालयाने िेखील सवा उपक्रमांसािी सवातोपरर सहकाया
करण्यासािी मितीचा हात पढु े के ला आहे.
बाांबू क्लस्टरचे उद्घाटन
नॅशनल बांबू ठमशनच्या लोगोचे िेखील अनावरण
कें द्रीय कृ षी आठण शेतकरी कल्याण, ग्रामठवकास व पंचायती राजमंत्री नरें द्रठसंह तोमर यांनी 9 राज्ये
(गजु रात, मध्यप्रिेश, महाराष्ट्र, ओठडशा, आसाम, नागालँड, ठत्रपरु ा, उत्तराखडं आठण कनााटक) मधील 22 बाबं ू क्लस्टरचे
व्हचाअ ु ल माध्यमातून उद्घाटन के ले.
राष्ट्रीय बाबं ू ठमशनचा लोगोचेही यावेळी अनावरण करण्यात आले. बाबं ू
क्षेत्रातील सरकारचे उ्दलीष्ट बांबू ठमशनच्या सवा भागधारकांच्या एकठत्रत प्रयत्नांनी
साधले जात आहे. बांबचू े महत्त्व लक्षात घेऊन वषा 2017 मध्ये वृक्षांच्या श्रेणीमधनू
बाबं ू काढून टाकण्यासािी भारतीय वन अठधठनयम 1972 मध्ये सधु ारणा करण्यात
आली, पररणामी आता कोणीही बांबू आठण त्याच्या उत्पािनांमध्ये लागवड व व्यवसाय
करू शके ल. िेशातील बांबू उद्योगाची प्रगती सुठनठित करण्यासािी आयात धोरणातही
बिल करण्यात आला आहे. बांबू उद्योगासािी तरूणांना प्रठशक्षणही ठिले जात आहे.
बांबू ठमशनची उपयुक्तता लक्षात घेऊन आयात धोरणाच्या बिलाबरोबरच सरकार
वेगवान काया करीत आहे, ज्यामळ ु े हा व्यवसाय वाढत आहे आठण रोजगाराच्या सधं ीही
उपलब्ध आहेत.
कायाक्रमाला कृ षी राज्यमंत्री परशोत्तम रुपाला आठण कै लाश चौधरी उपठस्थत होते. राष्ट्रीय बांबू ठमशनचा अठधकृ त
लोगो तयार करण्यासािी मायजीओव्ही प्लॅटफॉमाच्या माध्यमातून एक ऑनलाइन स्पधाा आयोठजत के ली गेली होती. िेशभरातून
प्राप्त झालेल्या 2033 प्रवेशांपैकी तेलंगणाच्या श्री साई राम गौड एठडगी यांनी ठवकठसत के लेल्या ठडझाईनची ठनवड करुन त्यांना
रोख परु स्काराने गौरठवण्यात आले.
लोगो तपशील: बांब,ू ग्रामीण भारतातील शेतकरी आठण उद्योगासािी िेखील ठततकाच महत्त्वपणू ा राठहला आहे.
वबहारमध्ये दरभांगा येथे नवीन अखखल भारतीय आयुववि ज्ञान सांस्था (एम्स) उभारण्यास केंद्रीय
मांतिमांडळाची मान्यता
पतं प्रधानांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या कें द्रीय मंठत्रमंडळाच्या बैिकीत ठबहारमध्ये िरभंगा येथे एक नवीन अठखल
भारतीय आयुठवाज्ञान संस्था (एम्स) उभारण्यास मान्यता िेण्यात आली. प्रधानमंत्री स्वास्र्थय सरु क्षा योजना पीएमएसएसवाय
अंतगात 2019
या संस्थेची उभारणी करण्यात येणार आहे. तसेच या संस्थेच्या संचालकाच्या एका पिाच्या ठनठमातीला
January
िेखील मठं त्रमडं ळाने मान्यता ठिली.
January 2019
नव्या एम्सच्या उभारणीमळ ु े के वळ आरोग्य ठशक्षण आठण प्रठशक्षणामध्येच पररवतान घडणार नसनू , या भागातील
आरोग्य व्यावसाठयकांची उणीव िेखील भरून ठनघणार आहे. नव्या एम्समळ ु े नागररकांना अठतशय उत्तम िजााच्या आरोग्य
सठु वधा उपलब्ध करण्याबरोबरच या भागात डॉक्टर आठण इतर आरोग्य कमाचाऱ्याच्ं या सख्ं येत वाढ करण्याचे िहु रे ी उठ्दलष्ट साध्य
होणार आहे. राष्ट्रीय आरोग्य मोहीम(एनएचएम) अंतगात ठनमााण होत असलेल्या प्राथठमक आठण ठद्वतीयक पातळीच्या
संस्थांमध्ये हे मनुष्ट्यबळ उपलब्ध होईल. नव्या एम्सची उभारणी पणू ापणे कें द्र सरकारच्या ठनधीच्या मितीने होईल. त्यांचे
पररचालन आठण िेखभाल याच्ं या खचााचा भार िेखील कें द्र सरकारकडून उचलण्यात येईल.
राज्यात नव्या एम्सच्या उभारणीमळ ु े ठवठवध प्रकारच्या शैक्षठणक आठण ठबगर शैक्षठणक पिांसािी सुमारे 3000 व्यक्तींचे रोजगार
ठनमााण होणार आहेत. त्याठशवाय या एम्सच्या पररसरात उभारली जाणारी शॉठपंग सेंटर, कॅ न्टीन यांसारख्या ठवठवध प्रकारच्या
सठु वधा आठण सेवांच्या माध्यमातून िेखील अप्रत्यक्ष रोजगाराची ठनठमाती होणार आहे. िरभंगा येथील एम्सच्या उभारणीमध्ये
समाठवष्ट असलेल्या पायाभतू सठु वधा आठण इतर बांधकामाच्या कामांमळ ु े िेखील या संस्थेच्या उभारणीच्या काळात बऱ्याच
अश ं ी रोजगार ठनठमाती होणार आहे. यामळ ु े या राज्यात आठण लगतच्या भागामं ध्ये अठतशय उत्तम िजााच्या अत्याधठु नक आरोग्य
सठु वधांच्या पायाभतू सठु वधांची आठण वैद्यकीय ठशक्षण सठु वधांची कमतरता िरू होईल.
सहकारी बँकाांवर हरझवहा बँकेचे पूणा ननयांिण

सहकारी बँकांमधील िे वीिारांचे ठहतरक्षण के ले जावे, या उ्दलेशाने या बँका पणू ात्वाने ररझव्हा बँकेच्या िेखरे ख व
ठनयंत्रणाखाली आणणाऱ्या बँठकंग ठनयमन कायद्यातील िरुु स्ती ठवधेयकाला लोकसभेने मंजरु ी ठिली.
मंबु ईतील पंजाब अँड महाराष्ट्र सहकारी अथाात पीएमसी बँकेतील
उघडकीस आलेल्या गैरव्यवहारानंतर, आवश्यक उपाययोजना म्हणनू ‘बँठकंग
ठनयमन (िरुु स्ती) ठवधेयक, २०२०’ तयार के ले गेले. तातडीने पावले टाकली
जाणे आवश्यक असल्याने २६ जनू रोजी वटहुकुमाद्वारे ठवधेयकातील
तरतुिींची अमं लबजावणी के ली गेली. आता त्याची जागा लोकसभेने समं त
कायद्यानेच घेतली आहे.
या ठवधेयकावरील चचेला उत्तर िेताना अथामत्रं ी ठनमाला सीतारामन यानं ी स्पष्ट
के ले की, हा कायिा िे वीिारांच्या सरु क्षेसािी आहे, सहकारी संस्था
ठनबंधकांचे अठधकार गंडु ाळण्यासािी नाही. सहकारी बँकांच्या कारभारात
व्यावसाठयकता आणण्यासह, या बँकानं ा भागभांडवल वाढठवणे सोयीस्कर
िरे ल, अशा तरतुिींसह त्यांचे सशक्तीकरण हे ररझव्हा बँकेकडे िेखरे ख गेल्याने
शक्य बनणार आहे.
सहा सरकारी कांपन्या होणार बांद; केंद्राची लोकसभेत माहहती

कें द्र सरकारचा स्कूटसा इठं डयासह सहा सरकारी कंपन्या बंि करण्याचा ठवचार सरू ु असल्याची माठहती समोर आली
आहे. २० कें द्रीय कंपन्या आठण त्यांच्या युठनटमधील ठहस्सा ठवकण्याची प्रठक्रया ठनरठनराळ्या टप्प्यांवर आहे. तसंच सहा
कंपन्या बंि करण्यावर ठवचार सरू ु असल्याची माठहती कें द्रीय अथा राज्यमंत्री अनुराग िाकूर यांनी ठिली.
स्कूटसा इठं डया, ठहंिस्ु तान फ्लोरोकाबान ठलठमटेड, भारत पंप्स अँड कंप्रेससा ठलठमटेड, ठहंिस्ु तान प्रीफॅ ब, ठहंिस्ु तान
न्यूजठप्रन्ट आठण कनााटक अँटीबायोठटक अँड फामाास्युठटकल्स ठलठमटेड या कंपन्या बंि करण्यावर सरकार ठवचार करत आहे.
नीठत आयोगाच्या ठनगातु वणक ु ीच्या ठनकषांनुसार सराकरनं २०१६ पासनू ३४ कंपन्यांमध्ये ठनगातु वणक ु ीला मंजरु ी ठिली आहे.
यापैकी ८ कंपन्यांमधील ठनगातु वणक ु ीची प्रठक्रया पणू ा झाली आहे. तर अन्य ६ कंपन्या बंि करण्यावर ठवचार सरू ु आहे.
याव्यठतररक्त २० कंपन्यांमधील ठनगातु वणक ु ीची प्रठक्रया ठनरठनराळ्या टप्प्यांवर असल्याची माठहती अनुराग िाकूर यांनी
January
ठवचारलेल्2019 या प्रश्नाला ठलठखत स्वरूपात ठिली.
January 2019
प्रोजेक्ट अँड डेव्हलपमेंट इठं डया ठलठमटेड, इठं जठनयररंग प्रोजेक्ट (इठं डया) ठलठमटेड, ठिज अँड रूफ को इठं डया ठलठमटेड,
यठू नट्स ऑफ सीमेंट कॉपोरे शन ऑफ इठं डया ठलठमटेड, सेंरल इलेक्रॉठनक्स ठलठमटेड, भारत अथा मवू सा ठलठमटेड, फे रो स्क्रॅप
ठनगम ठलठमटेड, नागरनार स्टील प्लांट ऑफ एनडीएमसी या कंपन्यांमधील ठनगातु वणक ु ीची प्रठक्रया सध्या सरू
ु आहे.
याव्यठतररक्त अलॉय स्टील प्लाटं िगु ाापरू , सलेम स्टील प्लांट, सेलचे भद्रावती यठु नट, पवन हसं , एअर इठं डया आठण त्याच्ं या पाच
कंपन्या आठण संयुक्त उपक्रमाचाही ठनगातु वणक ू प्रठक्रयेत समावेश असल्याची माठहती समोर आली आहे. सीपीएसई ज्यांची
मोक्याची प्रठक्रया पणू ा झाली आहे त्यामध्ये एचपीसीएल, आरईसी, हॉस्पीटल सठव्हासेस कन्सल्टन्सी, नॅशनल प्रोजेक्च
कॉपोरन्सी, ड्रेठजंग कॉपोरे शन, टीएचडीसी इंठडया ठलठमटेड, एनईईपीसीओ आठण कामराज पोटा यांचा समावेश आहे.
ईज ऑफ डुईंग वबझनेसची रँवकिंग

िेशातं गात आठण जागठतक गतंु वणक ु िारानं ा आकठषात करण,ं व्यावसाठयक पररठस्थतीत सधु ारणा आणणं आठण
राज्यांमध्ये स्पधाा ठनणााण करण्यासािी सरू ु करण्यात आलेल्या ईज ऑफ डुईगं ठबझनेसची रँ ठकंग जाहीर करण्यात आलं.
अथामंत्री ठनमाला सीतारामन यांनी हे रँ ठकंग जाहीर के लं. यामध्ये सलग िसु ऱ्या वषीही आंध्र प्रिेशनं आपलं स्थान कायम िे वलं
आहे. तर उत्तर प्रिेशनहं ी मोिी झेप घेत िसु रं स्थान ठमळवलं असनू तेलगं णला ठतसरं स्थान िेण्यात आलं आहे. २०१८ मध्येही
अशाप्रकारचं रँ ठकंग जाहीर करण्यात आलं होतं.
1. या यािीत चौर्थया स्थानावर मध्यप्रिेश, पाचव्या स्थानावर झारखडं , सहाव्या स्थानावर छत्तीसगढ, सातव्यावर ठहमाचल प्रिेश
आठण आिव्या स्थानावर राजस्थान ही राज्ये आहेत.
2. उत्तर प्रिेश आठण ठहमाचल प्रिेश या राज्यांनी यािीत मोिी झेप घेतली आहे. गेल्या वषी उत्तर प्रिेश बाराव्या तर स्थानावर तर
ठहमाचल प्रिेश सोळाव्या स्थानावर होते.
3. २०१५ पासनू आतापयांत रँ ठकंगमध्ये सवााठधक सधु ारणा आणण्यात लक्षिीप सवाात पुढे आहे. २०१५ मध्ये लक्षद्वीप ३३ व्या
स्थानावर होते. परंतु यावषी लक्षद्वीपनं १५ व्या स्थानावर उडी घेतली आहे.
4. तर ठिव-िमण आठण उत्तराखंडनंही १२ स्थानांची झेप घेतली आहे.
अतधक कमाचारी कपात करण्याची मुभा

ज्या कंपन्यांमध्ये तीनशे पेक्षा कमी कमाचाऱ्यांची संख्या आहे, अशा कंपन्यांना सरकारच्या परवानगीठशवाय
कमाचाऱ्यांची भरती ठकंवा कपात करता येणार आहे. खासगी ठकंवा सरकारी कंपन्यांमधील कमाचाऱ्यांचे अठधकार कमी करणारे
िरुु स्ती ठवधेयक कें द्र सरकारने संसिेत मांडले आहे. ते लवकरच मंजरू करून घेण्याचा सरकारचा प्रयत्न आहे.
कें द्रीय कामगार-रोजगार मत्रं ी सतं ोष गंगवार यानं ी कामगार कायद्यातील व्यापक सधु ारणासं ािी लोकसभेत व्यावसाठयक सरु क्षा
संठहता 2020, सामाठजक सरु क्षा संठहता 2020 आठण औद्योठगक संबंध संठहता 2020 ही तीन ठवधेयके मांडली. या
ठवधेयकांमळ ु े ठवरोधक आक्रमक झाले आहेत.
1. ही ठवधेयके मंजरू झाल्यावर कमाचाऱ्यांच्या संप पक ु ारण्यावरही बंधने येणार आहेत.
2. कमाचारी 60 ठिवस अगोिर नोटीस ठिल्याठशवाय संप पक ु ारु शकत नाही.
3. तसेच एखािे प्रकरण राष्ट्रीय आद्योठगक ठरब्यनु लमध्ये प्रलंठबत असेल तर त्यावरील कारवाई संपल्यानंतरही 60 ठिवसापं यांत
कमाचारी संप पक ु ारु शकत नाहीत.
सरकारी कमाचाऱ्ाांसाठी कमायोगी योजना लागू
सरकारी अठधकाऱयाच्ं या कौशल्यठवकासाच्यादृष्टीने कें द्र सरकारने महत्त्वाचे पाऊल उचलले आहे. कें द्रीय
मंठत्रमंडळाच्या बैिकीत ‘कमायोगी योजने’ला मंजरु ी िेण्यात आली आहे. या योजनेद्वारे कमाचारी आपल्या कामठगरीत सधु ारणा
करू शकणार आहेत. तसेच प्रठशक्षणाच्या माध्यमातून आपली क्षमताही वाढवू शकतात. याव्यठतररक्त कें द्रीय मंठत्रमंडळाने नवं
ठवधेयक तयार करण्यासही मजं रु ी ठिली आहे. या अतं गात उि,ाू काठश्मरी, डोगरी ठहिं ी आठण इग्रं जी या भाषानं ा जम्मू काश्मीरमध्ये
January 2019
अठधकृ त भाषांचा िजाा ठमळणार असल्याचेही जावडेकर यांनी बैिकीनंतर स्पष्ट के ले आहे.
January 2019
पतं प्रधानांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या मंठत्रमंडळ बैिकीत काही महत्त्वपूणा ठनणाय घेण्यात आले. मंठत्रमंडळ बैिकीनंतर कें द्रीय
मंत्री प्रकाश जावडेकर यांनी ठनणायांची माठहती ठिली. यापवू ीच्या मंठत्रमंडळाच्या बैिकीत सरकारनं नॅशनल ररक्रूटमेंट एजन्सीला
मंजरु ी ठिली होती. आता भरतीनंतर करण्यात येणाऱ्या सधु ारणांवर भर ठिला जात असल्याचे त्यांनी स्पष्ट के ले. कमायोगी योजना
ही जगातील सवाात मोिी मानवी ठवकासाची योजना असेल,’’ असेही ते म्हणाले.
कमायोगी योजनेद्वारे नागरी सेवामं धील अठधकाऱयानं ा भठवष्ट्यासािी सक्षम के ले जाणार आहे. तसचं सठु चबद्ध,
ठवकासात्मक, पारिशी पद्धतीने काम करण्यासािी त्यांना तयार के ले जाणार आहे. कमाचाऱ्यांच्या ठवकासासािी क्षमता ठवकास
सठमतीचीही स्थापना के ली जाणार आहे. यामध्ये प्रठशक्षणाचा िजाा सधु ारण्याचा प्रयत्न के ला जाणार आहे. या योजनेसािी
मोिय़ा प्रमाणात ऑनलाईन प्लॅटफॉमाही तयार के ले जाणार आहे.
उठ्दलष्ट
1. कमायोगी योजना भरतीनतं र नागरी सेवकाचं ी कौशल्य वाढठवण्यात येईल.
2. कमायोगी योजनेंतगात नागरी सेवकांना नवीन तंत्रज्ञानावर, त्यांच्या क्षमतेवर लक्ष कें ठद्रत करण्याचा प्रयत्न के ला जाईल.
3. नागरी सेवक स्वतंत्र ते संस्थात्मक ठवकठसत के ले जातील.
4. भारतीय नागरी सेवकानं ा अठधक सजानशील, कल्पनारम्य, सठक्रय, प्रगतीशील, ऊजाावान, सक्षम, पारिशाक आठण तंत्रज्ञानाने
सक्षम बनवनू भठवष्ट्यासािी तयार करण्याचे ठमशन कमायोगी योजनेचे उठ्दलष्ट आहे.
जम्मू-काश्मीरसाठी अतधकृत भाषा ववधेयक 2020

पतं प्रधानाच्ं या अध्यक्षतेखाली झालेल्या कें द्रीय मठं त्रमडं ळाच्या बैिकीत सरकारने अनेक महत्त्वपणू ा ठनणाय घेतले आहेत.
त्यानुसार जम्म-ू काश्मीरसािी अठधकृ त भाषा ठवधेयक 2020 आणण्याचा ठनणाय घेण्यात आला आहे. उि,ाू काठश्मरी, डोगरी,
ठहंिी आठण इग्रं जी या अठधकृ त भाषा असतील. जम्म-ू काश्मीरमध्ये अठधकृ त भाषा म्हणनू डोगरी, ठहंिी आठण काठश्मरींचा
बराच काळ समावेश होता. 5 ऑगस्ट 2019 नंतर समानतेची भावना िेखील या ठनणायामध्ये ठवचारात घेण्यात आली आहे,
असे कें द्रीय मंत्री प्रकाश जावडेकर यांनी सांठगतले.
लोकसभेत शेती उत्पादन व्यापार व वाणणज्य (प्रोत्साहन आणण सुलभता) ववधेयक, 2020 आणण शेतकरी
(सबलीकरण आणण सांरक्षण) वकिंमत आश्वासन आणण कृषी सेवा ववधेयक, 2020 मांजूर
िेशातील कृ षी व्यवस्थेत पररवतान घडवनू आणणारे आठण शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणारे िोन ठवधेयक लोकसभेत
मजं रू करण्यात आले. लोकसभेत कें द्रीय कृ षी आठण शेतकरी कल्याण मत्रं ी नरें द्र ठसगं तोमर यानं ी 5 जनू 2020 रोजी काढलेल्या
अध्यािेशाची जागा घेण्यासािी 14 सप्टेंबर 2020 रोजी शेती उत्पािन व्यापार व वाठणज्य (प्रोत्साहन आठण सुलभता) ठवधेयक,
2020 आठण शेतकरी (सबलीकरण आठण सरं क्षण) ठकंमत आर्श्ासन आठण कृ षी सेवा ठवधेयक, 2020 सािर के ले होते.
लोकसभेत ठवधेयक मंजरू होण्यापवू ीच्या चचेला उत्तर िेताना, नरें द्र ठसंग तोमर म्हणाले आता शेतकरी ठवहीत के लेल्या
ठिकाणीच कृ षी उत्पािन ठवकण्यापासनू मक्त ु असतील, ठकमान आधारभतू ठकंमतीने खरे िीप्रठक्रया सरुु राहणार आहे, तसेच
राज्य कायद्यान्वये स्थापन करण्यात आलेल्या मडं ी सरुु राहणार आहेत.
शेती उत्पािन व्यापार व वाठणज्य (प्रोत्साहन आठण सल ु भता) ठवधेयक, 2020 शेतकरी आठण व्यापाऱ्यांना ठवक्री
आठण खरे िीसािी ठनवडीचे स्वातंत्र्य असणार आहे, योग्य िर, पारिशाकता आठण अडथळा-रठहत राज्यांतगात आठण आंतरराज्य
व्यापार आठण उद्योग, बाजारपेिांच्या बाहेर ठकंवा ठवठवध राज्य कृ षी उत्पािन बाजार कायद्यांनी अठधसचू ीत के लेली अठभमत
बाजारपेिांच्या ठिकाणी, इलेक्रॉठनक व्यापार सल ु भ होईल.
पार्श्ाभमू ी s
भारतातील शेतकऱ्यानं ा आपल्या उत्पािनांचे ठवपणन करण्याच्या ठवठवध ठनबांधांमळ ु े त्रास सहन करावा लागत होता.
अठधसठू चत एपीएमसी माके ट याडाा बाहेर शेतीमाल ठवक्रीवर शेतकऱ्यांना ठनबांध होते. शेतकऱ्यानं ा फक्त राज्य सरकारच्या
नोंिणीकृ त परवानाधारकानं ाच शेतमाल ठवक्री करण्याचे बधं न होते. तसेच, राज्य सरकाराच्ं या ठवठवध एपीएमसी कायद्यामं ळ ु े
कृ षी उत्पािनांच्या खल्ु या व्यापारावर ठनबांध होते.
January 2019
January 2019
लाभ
नवीन कायद्यामळ ु े एक पररसस्ं था तयार होईल ठजथे शेतकरी व व्यापाऱ्यानं ा कृ षी उत्पािनाच्ं या ठवक्री व खरे िीचे
स्वातंत्र्य ठमळे ल. अडथळा मक्त ु आंतरराज्य व्यापराला चालना ठमळे ल. िेशातील मोि्या प्रमाणावर ठनयमन के लेल्या कृ षी
बाजारांना खल ु े करण्याचे हे ऐठतहाठसक पाऊल आहे.
यातून शेतकऱ्यांना अठधक पयााय खुले होतील, शेतकऱ्यांचा ठवपणन खचा कमी होईल आठण शेतमालाला चांगला िर
ठमळठवण्यात मित होईल. यामळ ु े अठतररक्त उत्पािन असलेल्या प्रिेशांतील शेतकऱ्यांना टंचाई, कमी िर असलेल्या प्रिेशांतील
चागं ल्या ठकंमती ठमळवनू िेण्यास मित होईल. ठवधेयकात इलेक्रॉठनक व्यापाराच्या माध्यमातनू अडथळारठहत व्यापाराचा
समावेश आहे. शेतकऱ्यांकडून कोणताही अठधभार ठकंवा उपकराची या कायद्याद्वारे आकारणी के ली जाणार नाही. तसेच
शेतकऱ्यांसािी स्वतंत्र वाि ठनराकरण यंत्रणा असेल.
एक िेश, एक कृ षी बाजारपेि
मळु ात ठवधेयकाचे उ्दलीष्ट एपीएमसी माके ट याडाबाहेर अठतररक्त व्यापार संधी ठनमााण करणे हे आहे जेणेकरून अठतररक्त
स्पधेमळ ु े शेतकऱ्यांना चागं ले िर ठमळू शकतील. हे सध्या एमएसपी खरे िी प्रठक्रयेला परू क आहे, ज्यामळ ु े शेतकऱ्यानं ा ठस्थर
उत्पन्न ठमळे ल. यामळ ु े ठनठितपणे एक भारत, एक कृ षी बाजारपेि ठनमााण होण्याचा मागा मोकळा होईल आठण आपल्या
कष्टकरी शेतकऱ्यांना सवु णा पीक ठमळावे यासािी पायाभरणी होईल. असा सरकारचा हेतू आहे.
शेतकरी (सबलीकरण आठण सरं क्षण) ठकंमत आर्श्ासन आठण कृ षी सेवा ठवधेयक, 2020 योग्य आठण पारिशाक
पद्धतीने परस्पर मान्य के लेल्या मोबिल्याच्या ठकंमतीच्या चौकटीत शेतीठवषयक कराराच्या, प्रोसेसर, घाऊक ठवक्रेता, ठनयाातिार
ठकंवा शेती सेवासं ािी मोि्या ठवक्रेत्याश ं ी आठण गंतु वणक ू ीसािी शेती करारावरील राष्ट्रीय चौकटीसािी आठण त्याद्वारे सबं ठं धत
गोष्टींसािी न्याय आठण पारिशी पद्धतीने व्यवहार होतील.
पार्श्ाभमू ी
भारतीय कृ षी क्षेत्र छोट्या-छोट्या धारणक्षेत्रामळ ु े ठवखडं ीत क्षेत्र आहे आठण हवामान अवलठं बत्व, उत्पािन अठनठितता
आठण बाजारपेिेची अठनठितता या कमकुवत बाबी आहेत. यामळ ु े कृ षी जोखमीचे आठण गंतु वणूक आठण परतावा या िोन्ही
बाबतीत अकायाक्षम क्षेत्र िरते.
लाभ
नवीन कायद्यामळ ु े शेतकऱ्यांना प्रोसेससा, घाऊक ठवक्रेते, मालाचे एकठत्रकरण करणारे , मोिे ठवक्रेते आठण
ठनयाातिाराश ं ी व्यवहार करता येईल. शेतकऱ्याची बाजारपेिेच्या अठनठिततेठवषयीची जोखीम कमी होईल आठण शेतकऱ्यानं ा
आधठु नक तंत्रज्ञान आठण चांगले इनपटु ठमळतील. शेतकऱ्यांचा ठवपणन खचा कमी होईल आठण शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात
सधु ारणा होईल.
हा कायिा राष्ट्रीय व जागठतक बाजारपेिामं ध्ये भारतीय शेतीच्या उत्पािनाचं ी परु विा साखळी बाधं ण्यासािी खासगी
क्षेत्राच्या गंतु वणक ू ीला आकठषात करण्यासािी व कृ षी पायाभतू सठु वधांकररता मध्यस्थ म्हणनू काम करे ल. शेतकऱ्यांना
तंत्रज्ञानाचा लाभ आठण उच्च मल्ू य असलेल्या शेतीसािी सल्ले ठमळतील आठण अशा उत्पािनासं ािी बाजारपेि तयार होईल.
शेतकरी थेट ठवपणनात आल्यामळ ु े मध्यस्थांचे उच्चाटन होऊन शेतकऱ्यांना पणू ा ठकंमत ठमळे ल. शेतकऱ्यांना परु े से
संरक्षण प्रिान करण्यात आले आहे. शेतकऱ्यांची जमीन ठवक्री, भाडे ठकंवा गहाण िे वण्यास बंिी आहे. शेतकऱ्यांना प्रभावी वाि
ठनराकरण यंत्रणा ठनठित कालमयाािते ठनराकरण करण्यासािी परु वण्यात आली आहे.
या ठवधेयकास मोि्या प्रमाणात ठवरोध होत आहे-
1. कें द्र सरकारने जनू २०२० मध्ये कृ षी सबं ठं धत अध्यािेश जारी के ल्यापासनू पजं ाब आठण हररयाणामध्ये शेतकऱ्याचं ा ठवरोध
ठिसनू आला आहे.
2. याचा ठनषेध म्हणनू ठशरोमणी अकाली िलाच्या कें द्रीय अन्न प्रठक्रया उद्योग मंत्री हरठसमरण कौर बािल यांनी सरकारचा
राजीनामा ठिला.
3. जरी बहुतेक शेतकरी ठतन्ही ठवधेयकाला ठवरोध करत असले तरी त्यांचा सवाात मोिा आक्षेप म्हणजे 'कृ षी उत्पन्न वाठणज्य व
व्यापार (प्रोत्साहन आठण सल ु भता) ठवधेयकातील "व्यापार क्षेत्र", "व्यापारी", "ठववाि ठनराकरण" आठण "माके ट ड्यूटी"
January 2019
संबंठधत तरतुिी या गोष्टींना आहे.
January 2019
पदव्युत्तर वैद्यकीय प्रवेशात राज्य सरकारला आरक्षण अतधकार
िरू स्थ ग्रामीण भागात काम करणाऱ्या सरकारी डॉक्टरानं ा पिव्यत्तु र वैद्यकीय प्रवेशात आरक्षण िेण्याचा अठधकार राज्य
सरकारांना असल्याचा ठनकाल सवोच्च न्यायालयाने ठिला आहे. न्या. अरुण ठमश्रा यांच्या नेतत्ृ वाखालील पाच न्यायाधीशांच्या
घटनापीिाने हा ठनकाल िेताना म्हटले आहे की, िरू स्थ भागात काम करणाऱ्या डॉक्टरांना पिव्युत्तर वैद्यकीय प्रवेशात आरक्षण
िेण्याची तरतूि करण्याचा अठधकार राज्य सरकारानं ा आहे.
न्यायालयाने म्हटले आहे की, भारतीय वैद्यक पररषिेने (एमसीआय) अशा प्रकारे आरक्षण िेणे चक ु ीचे िरवले होते पण
पररषिेचे हे मत घटनाबाह्य़ आहे. एमसीआय ही वैधाठनक सस्ं था असनू ठतला आरक्षणाबाबत तरतिू करण्याचा अठधकार नाही.
ताठमळनाडू वैद्यकीय अठधकारी संघटना व इतरांनी िाखल के लेल्या याठचके वर न्यायालयाने हा ठनकाल ठिला असनू
ग्रामीण भागात काम करणाऱ्या सरकारी डॉक्टरानं ा प्रोत्साहन िेण्याची गरज असनू त्यानं ा आरक्षणाचे फायिे पिव्यत्तु र वैद्यकीय
ठशक्षणात िेण्यात यावेत.
January 2019
January 2019
लाओस देशाचा पॉवरग्रीड चीनच्या ताब्यात

चीनने अनेक लहान िेशानं ा मोिी कजे िेऊन आपल्या जाळ्यात अडकवले आहे. चीनच्या या जाळ्यात आता
आणखी िेश अडकला आहे. थायलंडजवळील लाओस िेशाला आपला पॉवरग्रीड चीनच्या सरकारी कंपनीला द्यावा लागला
आहे. चीनने ठिलेले अब्जावधी डॉलरचे कजा लाओसला फे डता आले नाही. हावडा ठबजनेस ररव्यच्ू या
अहवालानुसार चीन सरकारने आठण त्याच्ं या अठधपत्याखालील कंपन्यानं ी जगभरात १५० हून अठधक िेशानं ा १.५ ठरठलय
डॉलरचे कजा ठिले आहे.
चीनने लाओसमध्ये ६ अब्ज डॉलरचा खचा असलेल्या हायस्पीड रे ल्वे कॉररडोर बनवण्याचे काम करत आहे. पढु ील
वषी िोन ठडसेंबर रोजी ही हायस्पीड रेन राजधानी ठव्हएन्टाईनपासनू
धावणार आहे. िोन ठडसेंबर रोजी लाओ राष्ट्रीय ठिवस साजरा के ला
जातो. या ठिवशी लाओसमध्ये कम्यठु नस्ट राजवट सरू ु झाली होती.
एका वृत्तानुसार, लाओस चीनची महत्त्वाकांक्षी योजना 'बेल्ट अॅण्ड
रोड इठनठशएटीव्ह' चा नवीन भागीिार आहे.
चीनने लाओसला मोि्या प्रमाणावर कजा ठिले होते. आता
मात्र, लाओस आठण चीनच्या संबंधात तणाव ठनमााण होण्यास
सरूु वात झाल्यानंतर चीनने कजााच्या परतफे डीसािी िबाव
बनवण्यास सरुु वात के ली आहे. कजााची रक्कम फे डत असल्यामळ ु े
लाओसची परकीय गंगाजळी आता एक अब्ज डॉलरपेक्षाही कमी झाली आहे. लाओसने कजाफेडीसािी चीनकडून आणखी
मिु त माठगतली आहे.
जल
ु ै मठहन्यात जागठतक रे ठटंग संस्था मडु ीने लाओसच्या रे ठटंगला कमी करत 'जंक स्टेट' असल्याची घोषणा के ली.
मडु ीजनसु ार, लाओसला सध्या मोि्या आठथाक अडचणींचा सामना करावा लागत आहे.
1. लाओसने मेकांग निीवरील जलठवद्यतु प्रकल्प आठण हायस्पीड रे ल्वे प्रकल्पासािी चीनकडून अब्जावधींचे कजा घेतले आहे.
2. हा प्रकल्प चीनच्या बेल्ट अॅण्ड रोड इठनठशएठटव्हशी ठनगडीत आहे.
3. चीनच्या िठक्षण भागातील युन्नान प्रातं िठक्षण-पवू ा आठशयाई िेशाश ं ी जोडला जाणार आहे. रे ल्वे प्रकल्पातील एकूण
खचाांपैकी ६० टक्के ठनधी एक्सपोटा इम्पोटा बँक ऑफ चीनने ठिला आहे.
4. तर, उवारीत ४० टक्के खचा हा चीनच्या तीन सरकारी कंपन्यानं ी सयं क्तु रीत्या उचलला आहे. या प्रकल्पात ७० टक्के मालकी
चीनची आहे. तर, लाओसची मालकी ३० टक्के आहे.
पॉवर ग्रीडवर चीनचा ताबा
लाओस सरकारने चीनला कजा िेण्याच्याऐवजी नॅशनल इलेक्रीक पॉवर ग्रीडमधील मोिा समभाग चीनची सरकारी कंपनी
चायना साउथना पॉवर ग्रीड कंपनीला िेणार आहे. यामळ ु े लाओसला चीनचे कजा फे डण्यासािी काही प्रमाणात आणखी मिु त
ठमळणार आहे
January 2019 .
January 2019
आंतराष्ट्रीय September 2020
भारताचे बहुराष्ट्रीय सहकायााच्या बाजूने मतदान
संयुक्त राष्ट्रांच्या आमसभेत १६८ िेशांसह भारतानेही कोठवड १९ मळ ु े ठनमााण झालेल्या आव्हानांवर बहुराष्ट्रीय
सहकायााच्या बाजनू े मतिान के ले असनू जागठतक आरोग्य संघटनेने के लेल्या कामास मान्यता ठिली आहे. ‘कोठवड १९
महासाथीला सवांकष व समठन्वत प्रठतसाि’ या ठवषयावरील िरावास आमसभेच्या १९३ िेशांपैकी १६९ िेशांनी मतिानाद्वारे
पाठिंबा ठिला. अमेररका व इस्रायल यांनी िरावाच्या ठवरोधात मतिान के ले असनू हंगेरी व युक्रेन हे तटस्थ राठहले आहेत.
1. जागठतक आरोग्य सघं टनेने चागं ले काम के ल्याच्या िरावातील उल्लेखास अमेररके ने आक्षेप घेतला आहे.
2. भारताचे ितू ावास उपप्रठतठनधी के . नागराज नायडू यांनी सांठगतले, की भारताने या सवांकष िरावाला पाठिंबा ठिला असनू
सवा पातळ्यांवर बहुराष्ट्रीय सहकायााला अनुकूलता िशावली आहे. जागठतक आरोग्य संघटनेने के लेल्या कामाचेही कौतुक के ले
आहे.
3. अफगाठणस्तानचे राजितू अिेला राझ व क्रोएठशयन राजितू
इव्हान ठसमोनोठव्हक हे या िरावाचे सहसािरकते होते. 4.
आमसभेत कोठवड साथीनंतर संमत झालेला हा ठतसरा िराव
आहे. आतापयांत जगात कोठवडने ९ लाख बळी घेतले आहेत,
तर २.८३ कोटी लोक बाठधत झाले आहेत.
5. आमसभेचे अध्यक्ष ठतजानी महंमि बाँिे यांनी सांठगतले, की
हा सवांकष िराव सवा सिस्यांची सामठू हकइच्छाशक्ती
िाखवणारा असनू करोनाच्या ठवरोधात एकजटू महत्त्वाची आहे.
सिस्य िेशांनी सवा िेशांना ठकफायतशीर ठनिान, औषधोपचार, लशी यात मित करावी अशी अपेक्षा यात व्यक्त करण्यात
आली आहे. जगात ठजथे सघं षा सरू ु आहेत ठतथे ताबडतोब शस्त्रसधं ी करावी व जीवनावश्यक मित पोहोचवण्यास मित
करावी, संवाि राजनय सरू ु करावा, अशी अपेक्षा संयुक्त राष्ट्रांचे सरठचटणीस अँतोठनयो गरेस यांनी व्यक्त के ली आहे.
जागठतक आरोग्य संघटनेबाबत अमेररके चे आक्षेप
जागठतक आरोग्य संघटनेचे कौतक ु करण्यास आमचा आक्षेप आहे, असे अमेररके ने म्हटले आहे. चीनने करोनाची
माठहती लपवली. हा ठवषाणू चीनमधील वहु ानमध्ये पठहल्यांिा सापडला होता, त्यामळ ु े त्यांनी माठहती िेणे अपेठक्षत होते. चीनने
जगाला सक ं टात टाकले असनू जागठतक आरोग्य सघं टना सरुु वातीच्या काळात अपयशी िरल्याने लोकानं ा प्राण गमवावे
लागले. आरोग्य संघटना चीनच्या कम्युठनस्ट पक्षाला पािीशी घालत होती. त्या संघटनेने स्वतंत्रपणे काम के ले नाही, असेही
अमेररके ने म्हटले आहे.
फोर्ब्ाच्या अमेहरकेतील अततश्रीमांताांच्या यादीत सात भारतीय

फोब्सानं जगभरातील अठतश्रीमतं अमेररकन नागररकाचं ी यािी जाहीर के ली आहे. या यािीत सात भारतीय अमेररकन
नागररकांना स्थान िेण्यात आलं आहे. या यािीत सायबर ठसक्युररटी फमा झेडस्के लरचे जय चौधरी हे ६१ व्या स्थानावर आहेत.
तर ठसम्फनी टेक्नॉलॉजी ग्रुपचे संस्थापक आठण अध्यक्ष रमेश
वाधवानी हे ३.४ अब्ज डॉलसाच्या संपत्तीसह २३८ व्या स्थानावर
आहेत.
ऑनलाइन ठवक्री करणारी कंपनी वेयफे अरचे सस्ं थापक
आठण मख्ु य कायाकारी अठधकारी नीरज शाह यांना फोब्साच्या
यािीत २९९ वं स्थान िेण्यात आलं आहे. त्यांच्याकडे २.८ अब्ज
डॉलसाची सपं त्ती आहे. तर ठसठलकॉन व्हॅली व्हेंचर कॅ ठपटल फमा
खोसला व्हेंचसाचे संस्थापक ठवनोि खोसला हे २.४ अब्ज
डॉलसाच्या संपत्तीसह ३५३ व्या स्थानावर आहेत. शेरपालो
व्हेंचसाचे मॅठनठजंग पाटानर कठवतका राम श्रीराम यांना या यािीत ३५९ वं स्थान िेण्यात आलं आहे. त्यांच्याकडे २.३ अब्ज
January
डॉलसाची2019संपत्ती आहे.
January 2019
तर राके श गंगवा यांना या यािीत ३५९ वं स्थान िेण्यात आलं असनू त्यांच्याकडे २.३ अब्ज डॉलसाची संपत्ती आहे.
याव्यठतररक्त वका डे चे मख्ु य कायाकारी अठधकारी आठण सहसस्ं थापक अठनल भसु री यानं ािेखील ३५९ वं स्थान िेण्यात आलं
असनू त्यांच्याकडेही २.३ अब्ज डॉलसाची संपत्ती असल्याचं नमिू करण्यात आलं आहे. ४०० जणांच्या या यािीत सलग
ठतसऱ्या वषीही अॅमेझॉनच्या जेफ बेझोस यानं ा पठहलं स्थान िेण्यात आलं आहे. त्याच्ं याकडे १७९ अब्ज डॉलसाची संपत्ती
आहे. तर १११ अब्ज डॉलसा संपत्तीसह ठबल गेट्स यांना फोब्साच्या यािीत िसु रं स्थान िेण्यात आलं आहे.
चीनकडे जगातील सवाात मोठे नौदल

ठवस्तारवािी दृष्टीकोन बाळगणारा चीन सातत्याने आपली लष्ट्करी ताकत वाढवत चालला आहे. सध्याच्याघडीला
चीनकडे जगातील सवाात मोिे नौिल आहे. या समद्रु ी शक्तीच्या बळावर चीनकडून इडं ो-पॅठसठफक क्षेत्रातील ठवठवध भागात
आपल्या नौिलासािी तळ उभारण्याचे प्रयत्न सरुु आहेत. रणठनतीच्या दृष्टीकोनातनू पाठहल्यास प्रठतस्पधी िेशावं र कुरघोडी
करण्याचा चीनचा उ्दलेश आहे. िठक्षण चीन समद्रु त्याचे
चांगले उिहारण आहे.
1. पढु च्या िशकभरात अणवस्त्राचं ी सख्ं या िप्ु पट
करण्याचेही चीनने लक्ष्य िे वले आहे.
2. चीनकडे असलेली िीघा पल्ल्याची क्षेपणास्त्रे, अण्वस्त्र
पाणबडु या, एअर ठडफे न्स ठसठस्टम, अवकाश आठण
इलेक्रॉठनक वॉरफे अर क्षमता याचा पेंटागॉनने अभ्यास
करुन त्यासबं धं ीचा सठवस्तर अहवाल अमेररकन
काँग्रेसला मंगळवारी सािर के ला.
3. लडाखमध्ये सरुु असलेला ताजा सघं षा तसेच ठहिं ी
महासागर क्षेत्रातील ठचनी नौिलाच्या वाढत्या
हालचाली या पार्श्ाभमू ीवर भारत सरकारने पेंटागॉनच्या या अहवालाची गंभीर िखल घेणे आवश्यक आहे.
4. ऑगस्ट २०१७ मध्ये आठ्के तील ठडजीबाऊटी येथे चीनने परिेशातील पठहला लष्ट्करी तळ स्थापन के ला. ठचनी
नौिलाकडून या तळाचे संचालन के ले जाते.
5. त्यानंतरच ठचनी नौिलाच्या ठहंिी महासागर क्षेत्रातील हालचालीत वाढ झाली. त्याठशवाय पाठकस्तानातील कराची, ग्वािर
बंिरातही चीनचा कुिल्याही आडकािीठशवाय मुक्तपणे वावर सरुु असतो.
6. पेंटागॉनच्या अहवालानुसार, चीनचे थायलंड, म्यानमार, ठसंगापरू , इडं ोनेठशया, पाठकस्तान, श्रीलंका, यूएई, के ठनया, सेशेल्स,
टाझं ाठनया, तजाठकस्तान या िेशामं ध्ये लष्ट्करी तळ उभारण्याचे उठ्दलष्टय आहे. त्यासािी त्याचं े प्रयत्नही सरुु आहेत.
ररपोटानुसार, चीनकडे एकूण ३५० युद्धनौका आहेत. यामध्ये चीनने अमेररके लाही मागे टाकले आहे. अमेररके कडे २९३
युद्धनौका आहेत. टेक्नोलॉजीच्या अंगाने पाठहल्यास, अमेररका चीनपेक्षा बरीच पुढे आहे. अमेररके कडे १० हजार टन वजनाच्या
११ ठवमानवाहू युद्धनौका आहेत. अमेररके च्या एका युद्धनौके वर ८० ते ९० फायटर ठवमानानं ा सामावनू घेण्याची क्षमता आहे.
तेच चीनकडे अशा फक्त िोन युद्धनौका आहेत. पण चीन आणखी िोन ठवमानवाहू युद्धनौकांची बांधणी करत आहेत.
चीन-पावकस्तानला UNSC मध्ये मोठा झटका

भारतीय नागररकांना िहशतवािी घोठषत करण्याच्या पाठकस्तानच्या योजनेला संयुक्त राष्ट्र सरु क्षा पररषिेत मोिा झटका
बसला. अमेररका, यूके, ्ान्स, जमानी आठण बेठल्जयम या पररषिेच्या पाच सिस्यांनी सबळ परु ाव्याअभावी पाठकस्तानचा
प्रस्ताव मंजरू होऊ ठिला नाही. भारतीय नागररकांना िहशतवािी घोठषत करण्यासािी पाठकस्तानने पठहल्यांिाच प्रस्ताव
माडं लेला नाही. सयं क्त
ु राष्ट्र सरु क्षा पररषिेत म्हणजेच UNSC मध्ये चीनच्या पाठिंब्याच्या आधारावर पाठकस्तानने हा प्रयत्न
के ला.
January अ ंगारा अप्पाजी आठण गोठबंिा पटनायक या िोन भारतीयांना संयुक्त राष्ट्र सरु क्षा पररषिेने िहशतवािी घोठषत करावे,
2019
January 2019
यासािी पाठकस्तानने प्रस्ताव मांडला होता. पण UNSC च्या पाच सिस्यीय सठमतीने UNSC 1267 अल-कायि ठनबांध
सठमतीला पाठकस्तानचा प्रस्ताव रोखण्याची ठवनंती के ली. UNSC च्या पाच सिस्यामं ध्ये िोन अस्थायी आठण तीन
कायमस्वरुपी सिस्य होते.
यापवू ी यावषी जनू मठहन्यातही पाठकस्तानने वेणमू ाधव डोंगरा आठण अजोय ठमस्त्री यानं ा िहशतवािी घोठषत
करण्यासािी प्रस्ताव मांडला होता. तो प्रस्ताव अमेररके ने रोखला होता. अफगाठणस्तानात ठवठवध ठवकास प्रकल्पांवर काम
करणाऱ्या भारतीयांवर पाठकस्तान लक्ष िे वनू आहे. अफगाठणस्तानात काम करणाऱ्या भारतीयांचा पाठकस्तानातील िहशतवािी
कृ त्याश
ं ी सबं धं जोडण्यासािी पाठकस्तानकडून ठवठवध कारस्थाने रचली जातात.
January 2019
January 2019
सरकार हहिं दुस्तान एरॉनॉहटक्समधील भागगदारी ववकणार

कें द्र सरकार ठहंिस्ु तान एरॉनॉठटक्स ठलठमटेडमधील (एचएएल) आपला ठहस्सा ठवकणार आहे. ओएफएस म्हणजे ऑफर
फॉर सेलच्या माध्यमातून सरकार एचएएलमधील १० टक्के ठहस्सा ठवकणार असल्याचं वृत्त आल आहे. ओएफएससािी
फ्लोअर प्राईस १००१ रुपये प्रठत शेयर इतकी िे वण्यात आली आहे. नॉन ररटेल इन्व्हेस्टसासािी ओएफएस खल ु ा करण्यात
आला.
एचएएल कंपनी नवरत्न कंपनी आहे. जनू २००७ मध्ये एचएएलला नवरत्न कंपनीचा िजाा ठमळाला. उत्पािन मल्ू याच्या
दृष्टीनं एचएएल संरक्षण क्षेत्रातील सवाात मोिी सरकारी कंपनी आहे. एचएएल अनेक प्रकारची उत्पािनं तयार करते. याठशवाय
उत्पािनाची ठडझाईन्स, िेखभाल, िरुु स्तीची कामंिख े ील एचएएलकडून के ली जातात. एचएएलनं आतापयांत अनेक
हेठलकॉप्टसा, ठवमानं आठण त्याच्ं या सट्टु ् या भागाचं ी ठनठमाती के ली आहे.
एचएएल संशोधनाच्या बाबतीत आत्मठनभार आहे. अनेक उत्पािनांमध्ये कंपनीनं तंत्रज्ञान हस्तांतरण के लं आहे.
याठशवाय लायसन्स ऍग्रीमेंटिेखील के लं आहे. व्यवसायाच्या ठवस्तारासािी एचएएलची १३ कमठशायल जॉईटं व्हेंचसा आहेत.
ओएफएस म्हणजे काय?
ओएफएसला ऑफर फॉर सेल म्हणतात. शेयर बाजारात नोंि असलेल्या कंपन्यांचे प्रवताक आपली भाठगिारी कमी
करण्यासािी ओएफएसचा वापर करतात. सेबीच्या ठनयमानं सु ार ओएफएस जारी करू इठच्छणाऱ्या कंपनीला िोन ठिवसापं वू ी
याब्दललची सचू ना सेबीसोबतच एनएसई आठण बीएसईला द्यावी लागते.
यानंतर गंतु वणक ू िार एनएसई आठण बीएसईला माठहती िेऊन या प्रठक्रयेत सहभागी होऊ शकतात. गंतु वणक ू िार
कोणत्या ठकमतीला शेयर खरे िी करू इठच्छतात, त्याची माठहती उपलब्ध करून द्यावी लागते.
गंतु वणक ू िार आपापल्या बोली लावतात. त्यानंतर बोलींच्या एकूण प्रस्तावांची गणना के ली जाते. त्यातून इश्यू ठकती
सबस्क्राईब झाला, याची माठहती ठमळते. यानंतर प्रठक्रया पणू ा झाल्यानंतर अलॉटमेंटला सरुु वात होते.
आगथि क स्थस्थती तचिं ताजनकच; 'या' सांस्थेचा अांदाज धडकी भरवणारा

ठवठवध रे ठटंग एजन्सींनी भारतीय अथाव्यवस्थेची चालू आठथाक वषाात कशाप्रकारे िाणािाण उडणार आहे, याचे स्पष्ट
ठचत्र सरकारला िेण्यास सरुु वात के ली आहे. ठफच रे ठटंग्ज, इंठडया रे ठटंग्ज तसेच गोल्डमन साक या ठतन्ही संस्थांनी िेशाच्या
अथाव्यवस्थेचा वाढिर उणे राठहल, असे सांठगतले आहे. ठफच रे ठटंग्जने चालू आठथाक वषाात आठथाक ठवकास उणे १०.५ टक्के
होईल, असे सांठगतले. याआधी ठफचने आठथाक ठवकासाचा अंिाज उणे ५ टक्के वतावला होता.
चालू आठथाक वषााच्या पठहल्या ठतमाहीअखेर जीडीपीने उणे २३.९ टक्के वाढ नोंिवली गेल्यामळ ु े आठथाक वातावरण
अत्यंत नकारात्मक झाले आहे. जीडीपीची इतक्या मोि्या प्रमाणावर झालेली घसरण ही जगात सवााठधक िरली आहे. असे
असनू ही जल ु ै ते सप्टेंबर या काळात िेशाच्या अथाव्यवस्थेने ठवकासाची िारे ठकलठकली के लेली ठिसत असनू त्यामळ ु े
सकारात्मक वातावरण ठनमााण होण्याची ठचन्हे आहेत. मात्र हे वातावरण असमान आठण कूमागतीने ठनमााण होत आहे, याकडे
January
ठफच रे ठटंग्2019
जने लक्ष वेधले आहे.
January 2019
अर्थ व व्यापार September 2020
ठफचने यासंिभाात प्रठसद्ध के लेल्या ठनवेिनात म्हटले आहे की, संपणू ा आठथाक वषाासािी जीडीपी उणे १०.५ टक्के
राठहल. जल ु ै ते सप्टेंबर या ठतमाहीत जीडीपी उणे ९.६ टक्के , ऑक्टोबर ते ठडसेंबर या ठतमाहीसािी जीडीपी उणे ४.८ टक्के , तर
२०२१ या पढु ील वषी जानेवारी ते माचा या काळात जीडीपी ४ टक्के असेल. पुढील आठथाक वषाात (२०२१-२२) पररठस्थतीत
सधु ारणा ठिसेल आठण जीडीपी ११ टक्क्यांवर जाईल, असेही ठफचने सांठगतले आहे.
जागठतक ठस्थतीचा आढावा घेतल्यास चालू आठथाक वषाा भारत, यूके आठण स्पेन या तीन िेशातं प्रामख्ु याने मिं ीचे
वातावरण आहे.
- भारतातील काही राज्यानं ा आजही सक्तीने लॉकडाउन करावा लागत असल्यामळ ु े आतं रराज्यीय आठथाक उलाढाल थाबं त
आहे.
- रोजगार आठण उत्पन्न याबाबतीत संठिग्धता असल्यामळ ु े अनेक कुटुंबांमध्ये आठथाक उलाढाल थांबली आहे. वस्तंच
ू ी मागणी
कमी झाली आहे. लोक खचा करताना हात आखडता घेऊ लागले आहेत. याचा थेट पररणाम कंपन्याच्ं या उत्पन्नावर ठिसू
लागला आहे.
जीडीपी राहणार उणे ११.८ टक्के

1. इठं डया रे ठटंग्ज अॅण्ड ररसचा या संस्थेच्या मते, चालू आठथाक वषाात जीडीपी उणे ११.८ टक्के राहणार आहे.
2. त्याचवेळी पढु ील आठथाक वषाात आठथाक ठवकासिर ९.९ टक्के राहील.
3. उणे ११.८ टक्के जीडीपी ही िेशाच्या इठतहासातील सवाात कमी वाढ राठहल, असेही या संस्थेचे म्हणणे आहे.
4. यापवू ी १९५८, १९६६, १९६७, १९७३ व १९८० या आठथाक वषाांत अथाव्यवस्था आक्रसली होती.
5. मात्र यंिाची उणे वाढ ही सवााठधक असणार आहे.
6. सध्या करोनामळ ु े सवाच उद्योगक्षेत्रांची पीछे हाट होत आहे. मात्र यातही कृ षी क्षेत्र आठण त्यावर आधाररत उद्योग यांच्याकडून
थोडीतरी आशा व्यक्त करता येईल, असेही इठं डया रे ठटंग्जने साठं गतले आहे.
जीडीपी १४.८ टक्के आक्रसणार
करोनामळ ु े जगभरातील फटका बसलेल्या अथाव्यवस्थामं ध्ये भारतीय अथाव्यवस्थेची ठस्थती वाईट असल्याचे मत व्यक्त
करत चालू आठथाक वषाात जीडीपी आक्रसनू १४.८ टक्के होईल, असे गोल्डमन साकने सांठगतले आहे. गोल्डमन साकच्या मते,
जलु ै ते सप्टेंबर या काळात जीडीपी १३.७ टक्क्यांवर येईल, तर ठडसेंबरमध्ये संपणाऱ्या ठतमाहीत तो ९.८ टक्के राहील.
कर सांकलनात मोठी घट
अठग्रम करासह एकूण प्राठप्तकराचे सक ं लन चालू आठथाक वषााच्या िसु ऱ्या ठतमाहीत २२.५ टक्के घसरले आहे. १५
सप्टेंबरपयांतच्या उपलब्ध आकडेवारीनुसार, हे संकलन २,५३,५३२.३० कोटी रुपये झाले आहे. प्राठप्तकर ठवभागाच्या मंबु ई
क्षेत्राकडून ही माठहती िेण्यात आली आहे. याच काळात, १५ सप्टेंबर २०१९ पयांत एकूण कर संकलन ३,२७,३२०.२० कोटी
रुपये झाले होते. चालू ठतमाहीची आठग्रम कराची आकडेवारी मात्र उपलब्ध झालेली नाही.
चालू आठथाक वषााच्या जनू मध्ये संपलेल्या पठहल्या ठतमाहीअखेर ढोबळ कर संकलन ३१ टक्क्यांनी कमी झाले.
अठग्रम कराच्या सक ं लनात तब्बल ७६ टक्के घसरण झाल्यामळ ु े त्याचा पररणाम एकूण कर सक ं लनावर ठिसनू आला. १५
सप्टेंबरपयांत वैयठक्तक करिाते आठण कंपन्या यांनी अठग्रम कर भरणे अपेठक्षत होते. या तारखेपयांत वैयठक्तक प्राठप्तकर
१,४७,००४.६० कोटी रुपये तर कॉपोरे शन कर ९९,१२६.२० कोटी रुपये गोळा झाला. यामळ ु े एकूण कर संकलन
२,४६,१३०.८० कोटी रुपये झाले. िेशभरातील कर सक ं लन २२.५ टक्के घसरले असनू यामध्ये १३.९ टक्के घसरण मबंु ईतनू
ठमळणाऱ्या करामध्ये झाली आहे.
मंबु ईची कराची ठस्थती
िेशात सवााठधक कर संकलन एकट्या मंबु ईतून होते. िेशाची आठथाक राजधानी अशी ओळख असलेल्या मंबु ईतून १५
सप्टेंबरपयांत ३४,८०८.८० कोटी रुपये वैयठक्तक प्राठप्तकर आठण ३२,९२१.२० कोटी रुपये कॉपोरे ट कर गोळा झाला आहे.
गेल्यावषीच्या तल ु नेत हे प्रमाण १३.९ टक्क्यानं ी घसरले आहे. मबंु ईपेक्षा कोची शहराची ठस्थती अठधकच ठचतं ाजनक आहे. या
January
शहराचे करस 2019
ंकलन ४९ टक्क्यांनी घसरून ३,२१४.७० कोटी रुपये झाले आहे.
January 2019
बेंगळुरू अव्वल
िेशाचे तंत्रज्ञान शहर म्हणनू ओळख असलेल्या बेंगळुरूमध्येच कर संकलनात वाढ झाली आहे. गेल्यावषीच्या तुलनेत
१५ सप्टेंबरपयांत यंिा कर सक ं लन ९.९ टक्के वाढले आहे. राष्ट्रीय कर सक
ं लनामध्ये बेंगळुरूचा वाटा ४०,६६५.३० कोटी
रुपयांचा झाला आहे. गेल्यावषी या शहराने ३६,९८६ कोटी रुपये कर संकठलत के ला होता.
प्राठप्तकर ठवभागाकडून ररफंड

प्राठप्तकर ठवभागाने िेशपातळीवर ३०.९२ लाख करिात्यांना १ एठप्रल ते १५ सप्टेंबर या काळात १.०६ लाख कोटी
रुपये ररफंड ठिला आहे. यामध्ये २९.१७ लाख वैयठक्तक करिात्यांना ३१,७४१ कोटी रुपये रक्कम परत ठिली (ररफंड) आहे.
त्याचवेळी १.७४ लाख कॉपोरे ट करिात्यानं ा ७४,७२९ कोटी रुपये कर परत िेण्यात आला आहे.
भारताचा GDP तब्बल नऊ टक्क्ाांनी घटणार – एस अँड पी ग्लोबल रेहटिं ग्जचा अांदाज
भारतातील करोनाच्या वाढत्या प्रािभु ाावाचा गंतु वणक ु ीवर व क्रयशक्तीवर ठवपरीत पररणाम िीघाकाळासािी होणार
आहे. त्यामळ ु े या आठथाक वषाात (एठप्रल २०२० – माचा २०२१) भारताची अथाव्यवस्था तब्बल नऊ टक्क्यांनी आकंु चन
पावणार असल्याचा अंिाज एस अँड पी ग्लोबल रे ठटंग्ज या पतठनधाारण संस्थेने व्यक्त के ला आहे. या आधी संस्थेने भारताची
अथाव्यवस्था पाच टक्क्यांनी आकंु चन पावेल असा अंिाज वतावला होता. परंतु कोठवड-१९ च्या वाढत्या प्रािभु ाावामळ ु े खासगी
क्षेत्रातील गंतु वणक ु ीवर मयाािा आल्याचे एस अँड पी ग्लोबल रे ठटंग्जचे आठशया पॅठसठफकचे अथातज्ज्ञ ठवश्रतु राणा यांनी
साठं गतले.
माचा ते जनू २०२० या कालावधीत गेल्या वषीच्या याच काळाच्या तुलनेत भारताची अथाव्यवस्था तब्बल २३.९
टक्क्यांनी घसरली. करोनाची जागठतक महामारी, ठतला आळा घालण्यासािी के लेला लॉकडाइन यामळ ु े खासगी क्षेत्रातील
एकूण खरे िीक्षमता तब्बल २६.७ टक्क्यानं ी घटली, तर ठस्थर गंतु वणक ू ४७.१ टक्क्यानं ी घसरली. परंतु समाधानकारक
पावसामळ ु े कृ ठष क्षेत्रामध्ये मात्र वाढ झाल्यामळ
ु े अथाव्यवस्थेच्या घसरणीला थोडाफार चाप बसल्याचेही या कालावधीत ठिसनू
आले आहे.
औद्योठगक व्यवहार सरु ठळत होत असले तरी उत्पािन गेल्या वषीच्या तुलनेत कमीच राहणार असल्यामळ ु े जनू ते
सप्टेंबर या कालावधीतही गेल्या वषीच्या तुलनेत जीडीपीची वाढ ठनगेठटव्ह राहणार असल्याचा अंिाज एस अँड पी ग्लोबल
रे ठटंग्जने वतावला आहे.
अथाव्यवस्थेची अधोगती, ववकासदर उणे २३.९ टक्के

आधीच संथगतीने वाटचाल करणाऱ्या अथाव्यवस्थेला करोनाचा मोिा फटका बसला. भारताचा सकल राष्ट्रीय उत्पािन
अथाात जीडीपीचा िर सरलेल्या एठप्रल ते जनू ठतमाहीत शन्ू याखाली घसरून २३.९ टक्क्यांनी आक्रसल्याचे, जाहीर झालेल्या
आकडेवारीने स्पष्ट के ले.
1. ठतमाहीगठणक आकडेवारी प्रठसद्ध करण्याच्या १९९६ पासनू सरू ु झालेल्या प्रघातापासनू , नकारात्मक आठथाक ठवकासाची ही
सवाात भयाण आकडेवारी असनू , एकूणच आठशयाई िेशाच्ं या अथाव्यवस्थामं धील सवाात वाईट कामठगरीही आहे.
2. अथाठवश्लेषकांनी वताठवलेल्या पूवाअंिाजांपेक्षा प्रत्यक्ष अथाव्यवस्थेची अधोगती मोिी असल्याचे ही आकडेवारी िशाठवते. ही
ठचंतेची बाब मानली जाते.
3. अपेक्षा के ली जात होती त्याप्रमाणे, के वळ कृ षी क्षेत्रात एठप्रल-जनू ठतमाहीत सकारात्मक वाढ राठहली, असे राष्ट्रीय
सांठख्यकी ठवभागाची (एनएसओ) आकडेवारी िशाठवते.
4. मात्र अथाव्यवस्थेच्या उत्पािन, बाधं काम आठण सेवा क्षेत्र या इतर अगं ामं ध्ये कमालीचा उतार ठिसला आहे.
5. करोना प्रठतबंध म्हणनू २५ माचा २०२० पासनू सरू ु झालेल्या िेशव्यापी टाळे बंिीने व्यापार-उठिमासह, सामान्य जनजीवनावर
साधलेल्या ठवपरीत पररणामाचेच प्रठतठबंब अथाव्यवस्थेतील या भीषण उतारात प्रठतठबंठबत झाले आहे, अशी ‘एनएसओ’ची
स्पष्टोक्ती आहे.
January िे2019शाचे सकल राष्ट्रीय उत्पािन (२०११-१२ च्या ठस्थर ठकमतीनुसार) २०२०-२१ आठथाक वषाांच्या प्रथम ठतमाहीत
January 2019
२६.९० लाख कोटी रुपये अंिाजण्यात आले आहे, जे २०१९-२० च्या प्रथम ठतमाहीत ३५.३५ लाख कोटी रुपये होते. म्हणजे
२०१९-२० च्या पठहल्या ठतमाहीत ठिसलेल्या ५.२ टक्क्यांच्या वाढीच्या तुलनेत ते २३.९ टक्क्यांनी आकंु चन पावले आहे,
असे ‘एनएसओ’ने ठिलेल्या ठनवेिनातून स्पष्ट के ले आहे.
करोनाच्या प्रािभु ाावापवू ीही म्हणजे जानेवारी ते माचा २०२० ठतमाहीत अथाव्यवस्थावाढीचा िर हा आि वषाांच्या नीचांकाला
म्हणजे ३.१ टक्के नोंिठवला गेला होता, तर मागील वषाांत एठप्रल ते जनू २०१९ ठतमाहीत जीडीपीवाढीचा िर ५.२ टक्के असा
होता.
अथाव्यवस्थेच्या प्रमख
ु घटकांपैकी, उत्पािन आठण बांधकाम क्षेत्राची सरलेल्या ठतमाहीत अत्यंत िारुण ठस्थती ठिसनू
आली. बाधं काम क्षेत्रातनू सकल मल्ू यवधानाचे प्रमाण ठतमाहीत उणे ५०.३ टक्के इतक्या गंभीर स्वरूपात आक्रसले, जो मागील
वषी याच ठतमाहीत ५.२ टक्के होता. उत्पािन क्षेत्राबाबत हेच प्रमाण उणे ३९.३ टक्के इतके आहे. मागील वषी याच ठतमाहीत हे
क्षेत्र ३ टक्के िराने वाढ करीत होते. खाणकाम क्षेत्रही २३.३ टक्क्यांच्या घरात आक्रसले आहे. आठतर्थय, वाहतूक, िळणवळण,
व्यापार या सेवांमध्ये ठतमाहीत ४७ टक्क्यांचा उतार ठिसनू आला आहे. वीज, वायू, पाणीपरु विा आठण अन्य सेवांचे
अथाव्यवस्थेतील मल्ू यवधान गतवषी याच ठतमाहीत ८.८ टक्के वाढले होते, ते यंिाच्या ठतमाहीत ७ टक्के घट िशाठवणारे आहे.
सहकारी बँकाांचे ननयांिण हरझवहा बँकेकडे!

सहकारी बँकामं धील िे वींच्या सरु ठक्षततेचा प्रश्न ऐरणीवर आणणाऱ्या पजं ाब अॅण्ड महाराष्ट्र सहकारी अथाात पीएमसी
बँकेतील गैरव्यवहाराच्या बरोबर वषापतू ीला राज्यसभेने एका महत्त्वाच्या ठवधेयकाला मंजरु ी ठिली. िे वीिारांचे ठहतरक्षण लक्षात
घेता सहकारी बँकांवरील िहु ेरी ठनयंत्रण संपष्टु ात आणनू , या बँका पणू ात्वाने ररझव्हा बँकेच्या ठनयंत्रणाखाली आणणाऱ्या बँठकंग
ठनयमन कायद्यातील िरुु स्ती ठवधेयकाला राज्यसभेने मजं रु ी ठिली. लोकसभेने या ठवधेयकाला मजं रु ी ठिली आहे.
गेल्या वषी २३ सप्टेंबरला ररझव्हा बँकेने पीएमसी बँकेवर ठनबांध आणले होते आठण या ३६ वषे जन्ु या बँकेच्या सवा
शाखांसमोर हवालठिल खातेिारांनी गिी के ल्याचे ठचत्र होते.
सहकारी बँठकंगमधील अशा प्रकारांची पनु रावृत्ती टाळण्यासािी आवश्यक उपाययोजनांची मागणी होऊ लागली.
राज्याच्या सहकारी संस्था ठनबंधक आठण ररझव्हा बँक अशी सहकारी बँकांवरील िहु ेरी ठनयंत्रणाची पद्धत संपष्टु ात आणणारे
‘बँठकंग ठनयमन (िरुु स्ती) ठवधेयक, २०२०’ तयार के ले गेले. मात्र, पढु े करोनाचा प्रािभु ााव आठण टाळे बिं ीची पररठस्थती पाहता,
संसिेच्या अठधवेशनाची वाट न पाहता कें द्र सरकारने २६ जनू रोजी अध्यािेशांद्वारे ठवधेयकातील तरतुिींची अंमलबजावणी
के ली.
40 लाखाांपयांतची उलाढाल जीएसटीमुक्त

कोरोना सक ं टाच्या काळात ग्राहकानं ा काहीसा ठिलासा िेणारा ठनणाय वस्तू-सेवा करमडं ळाने घेतला आहे. त्यानसु ार
यापढु े 40 लाख रुपयांपयांतची उलाढाल असणाऱ्या उद्योगांना वस्तू-सेवा करातून पणू ा मक्तु ी िेण्यात आली आहे. तर 1.5 कोटी
रुपयांपयांतची उलाढाल असणाऱ्या उद्योगांना काँपोठझशन योजनेअंतगात के वळ 1 टक्का वस्तू-सेवा कर िेण्याची मभु ा िेण्यात
आली आहे.
या ठनणायामळ ु े अठतलघु व लघु उद्योगांमध्ये तयार होणाऱ्या अनेक वस्तू स्वस्त होण्याची शक्यता आहे. याचा लाभ
ग्राहकानं ा होऊ शकतो. यापवू ी 20 लाख रुपयांपयांतच्या उलाढालीवर वस्तू-सेवा कर भरावा लागत नव्हता. त्याचप्रमाणे
गृहठनमााण क्षेत्रालाही मोिी सवलत िेऊ करण्यात आली आहे. आता या क्षेत्राला 5 टक्के वस्तू-सेवा कराच्या श्रेणीत समाठवष्ट
करण्यात आले आहे.
के वळ चैनीच्या वस्तू महाग
वस्तू-सेवा करमंडळाच्या झालेल्या बैिकीत हे ठनणाय घेण्यात आले. या करप्रणालीचा प्रारंभ झाल्यापासनू आजवर
अनेक वस्तंवू रील कर कमी करण्यात आला आहे. 28 टक्के कराच्या सवोच्च श्रेणीत आता के वळ चैनीच्या आठण महागडय़ा
वस्तंचू ाच समावेश आहे. आधी या श्रेणीत 230 वस्तंचू ा समावेश होता. आता यातील 200 हून अठधक वस्तू कराच्या ठनम्न
श्रेणीत आणण्यात आल्या आहेत. त्यामळ ु े त्या स्वस्त झाला आहेत. बहुतेक सवा ग्राहकोपयोगी वस्तू आठण मध्यमवठगाय तसेच
January 2019
January 2019
अहवाल September 2020
गरीब वगााला लागणाऱ्या वस्तू कमी कराच्या श्रेणीत आणण्यात आल्या आहेत. तसेच ही करप्रणाली लागू करण्यात
आल्यापासनू वस्तू-सेवा करिात्यांची संख्या पवू ीपेक्षा जवळपास िप्ु पट वाढली आहे.
नोंिणीिाराचं ी सख्ं यावाढ
वस्त-ू सेवा कर लागू होण्यापवू ी नोंिणीिारांची संख्या 65 लाख इतकी होती. ही प्रणाली लागू झाल्यानंतर नोंिणी
करणाऱ्या उद्योगाचं ी व सेवाकें द्राचं ी सख्ं या 1 कोटी 24 लाख इतकी झाली आहे. त्यामळ ु े करजाळे ठवस्तारले असनू करसक ं लन
वाढण्याची शक्यता ठनमााण झाली आहे. नोंिणी वाढूनही अद्याप करसंकलन म्हणावे तसे वाढले नसले तरी भठवष्ट्यात ते वाढू
शकते, असा िावा करण्यात आला.
अथाव्यवस्थेला गठतमानता येणार
करमयाािा वाढठवल्याने घरगुती उपयोगाच्या वस्तू, तसेच अनेक खाण्याच्या वस्तू स्वस्त होऊ शकतात. ठवशेषतः ज्या
ठनत्योपयोगी वस्तू स्थाठनक पातळीवर छोटय़ा उद्योगांमधनू तयार के ल्या जातात त्या स्वस्त होऊ शकतात. यामळ ु े वस्तंनू ा
मागणी वाढून त्यांचे उत्पािनही जास्त प्रमाणात होऊ शकतो. अशाप्रकारे मंिावलेल्या उत्पािन क्षेत्राला आठण पयाायाने
अथाव्यवस्थेला गतीमानता येऊ शकते. 28 टक्के करांच्या खाली के वळ लक्झरी वस्तू व नाशवंत वस्तू आहेत. या टॅक्स स्लॅब
अतं गात 230 वस्तू होत्या, मात्र 200 वस्तू कमी टॅक्स स्लॅबमध्ये हलठवण्यात आल्या आहेत.
खालील वस्तू होणार स्वस्त
सरकारने करिात्यांसािी काही महत्त्वाच्या घोषणा के ल्या. कें द्र सरकारच्या कर कपातीमळु े साखर, ठमिाई, राईचा सॉस,
के चअप, साबण, ितं मंजन, ठमनरल वॉटर, अगरबत्ती, खाद्य तेल, िग्ु धजन्य पिाथा, हेअर ऑईल, 1000 रुपयांपयांतचे फुटवेअर,
रंग या वस्तंच्ू या जीएसटी िरात कपात के ली आहे. या वस्तंवू र पवू ी 29.3 टक्के कर आकारण्यात येत होता. आता तो 18 टक्के
करण्यात येणार असल्याचे अथा मत्रं ालयाने स्पष्ट के ले आहे.
January 2019
January 2019
नाणेननधीचे ननरीक्षण
एठप्रल ते जनू या पठहल्या ठतमाहीत अथाव्यवस्थेची वाढ नव्हे तर अधोगती झाली. एठप्रल ते जनू या पठहल्या ठतमाहीत
ठवकासिर (GDP) उणे २३.९ टक्के इतका प्रचंड खाली घसरला. अनलॉकमधनू अथाव्यवस्थेला पवू ापिावर आणण्याचा प्रयत्न
सरकार करत असले तरी िसु ऱ्या ठतमाहीत अथाव्यवस्था आणखी खोलात जाईल, असा भाकीत आंतरराष्ट्रीय नाणेठनधीने
(International Monetary Fund) व्यक्त के ले आहे. िेशात जवळपास अडीच मठहने किोर टाळे बंिी लागू करण्यात आली
होती. या काळात िेशात उद्योगधंिे िप्प पडले. बेरोजगारी वाढली. िेशांतगात वस्तंचू ा खप कमी झाला. यामळ ु े वृद्धीला खीळ
बसली. यावर नजर असलेल्या आतं रराष्ट्रीय नाणेठनधीने िसु ऱ्या ठतमाहीतील ठवकासिराचे के लेले भाकीत ठचतं ेत पडणारे आहे.
'जी-२०' िेशांच्या समहू ाचा एक भाग असलेल्या भारताची आठथाक ठस्थती आणखी कमकुवत असेल असे नाणेठनधीने
म्हटलं आहे. िसु ऱ्या ठतमाहीत भारताचा जीडीपी हा उणे २५.६ टक्के
इतका खाली घसरे ल, असा अिं ाज व्यक्त के ला आहे. आतापयांतची
जीडीपीतील ही ऐठतहाठसक घसरण असेल, असे नाणेठनधीने म्हटलं
आहे.
नाणेठनधीच्या मख्ु य अथातज्ज्ञ गीता गोपीनाथ यांच्या मते
चालू आठथाक वषाातील िसु ऱ्या ठतमाहीत भारतीय अथाव्यवस्थेचा
जीडीपी जी-२० समहू ात सवाात कमी राहील. जी-२० िेशावं र
करोनाचा पररणाम सरू ु च आहे, असे गोपीनाथ यांनी म्हटलं आहे.
जी-२० िेशांचा ठवकासिर िसु ऱ्या ठतमाहीत नकारात्मक
राहील, असे त्यांनी म्हटलं आहे. २०२० मधील ठतसऱ्या ठतमाहीपासनू यात अथाव्यवस्था सधु ारू लागेल. िसु ऱ्या ठतमाहीत
चीनची अथाव्यवस्था चांगली कामठगरी करे ल, असा ठवर्श्ास त्यांनी व्यक्त के ला. अंतरराष्ट्रीय नाणेठनधीच्या अंिाजनुसार चालू
आठथाक वषाात भारताचा ठवकासिर उणे १०.९ टक्के इतका राहील, असे म्हटलं आहे.
याआधी मडू ीज या संस्थेने करोनामळ ु े जी-२० िेशांचा ठवकासिर मोि्या प्रमाणात घसरे ल, असा अंिाज व्यक्त के ला
होता. जी-२० िेशांमध्ये भारत, चीन यासारख्या ठवकसनशील िेशांचा समावेश आहे. जगाच्या एकूण लोकसंख्येपैकी िोन
तृतीयांश`लोकसंख्या या जी-२० िेशांचा ठहस्सा आहे.
Ease of Doing business

कें द्रीय वाठणज्य आठण उद्योग मंत्रालयाने Ease of Doing business अथाात व्यवसाय करण्यासािीचे योग्य वातावरण
असलेल्या राज्याच ं ी आठण कें द्र शाठसत प्रिेशाचं ी क्रमवारी जाहीर के ली आहे. या क्रमारीत आध्रं प्रिेशने पठहले स्थान कायम
राखले आहे. उत्तर प्रिेशने १० क्रमांकाची उडी घेत िसु रे स्थान ठमळवले. तर तेलंगणाने ठतसरे स्थान ठमळवले. गेल्या वषी
तेलंगणा िसु ऱ्या क्रमांकावर होता. पण या वषी उत्तर प्रिेशने त्याला मागे टाकले.
या क्रमवारीत गेल्या वषी ठतसऱ्या क्रमाक ं ावर असलेले हररयाणा आता १६ व्या स्थानावर घसरले. मध्य प्रिेश चौर्थया,
January 2019 छत्तीसगड सहाव्या, ठहमाचल प्रिेश सातव्या, राजस्थान आिव्या, पठिम बंगाल नवव्या तर गुजरात िहाव्या
झारखंड पाचव्या,
January 2019
स्थानावर आहे. क्रमवारीत महाराष्ट्राला पठहल्या १० मध्ये स्थान ठमळे ल नाही. ठिल्लीनंतर म्हणजे महाराष्ट्राचा १३ वा क्रमांक
आहे.
ठवभागवार ठवचार के ल्यास उत्तर भारतात उत्तर प्रिेश, पठिम भारतात मध्य प्रिेश, पवू ा भारतात झारखंड, िठक्षण
भारतात आंध्र, तर कें द्रशाठसत प्रिेशांत ठिल्ली आठण इशान्य भारतात आसाम पठहल्या स्थानावर आहे.
ठबझनेस ररफॉमा अॅक्शन प्लॅन २०१८-१९ साली राज्याचं ी क्रमवारी आज जाहीर करम्यात आली. ही क्रमवारी २०१५
साली सरू ु झाली होती. याआधी २०१५, २०१६, २०१७-१८ आठण आता २०१८-१९ मध्ये क्रमवारी जाहीर झाली. ही
क्रमवारी जाहीर करताना १८१ घटकाचं ा ठवचार के ला जातो. ज्यात ठसगं र ठवडं ो, कामाचारी धोरण आिींचा समावेश आहे.
या क्रमवारीच्या माध्यमातून राज्यातील स्पधाा वाढवण्याचा उ्दलेश आहे. त्याचबरोबर िेशांतगात गंतु वणक ू िारांना आकठषाक
करण्याचा आहे.
३.७ कोटी लोक झाले अतधक गरीब
गेल्या काही वषाातील वैद्यकीय क्षेत्रात प्रगती झाली असली तरी करोना व्हायरसमळ ु े जगभरातील ३.७ कोटी लोक
अठधक गरीब झाले आहेत. ठबल आठण मेठलडं ा गेट्स फाउंडेशनने त्याच्या ररपोटामध्ये ही बाब स्पष्ट के ली आहे. करोनाचा ससं गा
ठजतका झाला असेल पण यामळ ु े आठथाक पातळीवर प्रत्येक िेशात मोि्या प्रमाणात संकट ठनमााण के ल्याचे फाउंडेशनने म्हटले
आहे.
आंतरराष्ट्रीय नाणेठनधीच्या एका अंिाजाचा हवाला िेत या ररपोटामध्ये म्हटले आहे की, आठथाक ठवकासाला प्रोत्साहन
िेण्यासािी १८ हजार अब्ज अमेररकन डॉलर खचा के ल्यानंतर िेखील २०२१ च्या अखेरपयांत जागठतक अथाव्यवस्था १२ हजार
अब्ज डॉलर पेक्षा फार पढु े जाणार नाही. फाउंडेशनच्या गोलकीपसा ररपोटामध्ये जगातील गरीबी कमी करण्यासािी आरोग्य
संिभाातील मिु द्य् ांवर चचे के ली जाते.
भारताचे कौतुक
करोना व्हायरसच्या काळात भारतात २० कोटी मठहलांना रोख रक्कम ठिली गेली. यामळ ु े भख
ू आठण गरीबीवर काही
प्रमाणात मात करता आली. तसेच मठहला सबलीकरणाला प्रोत्साहन ठमळाले. ठबल गेट्स यांनी भारतातील आधार काडावरील
पैसे वगा करण्याच्या यंत्रणेचे कौतक ु के ले. ही प्रठक्रया सवाात उत्तम आहे आठण भारताने ज्या मोि्या प्रमाणात त्याची
अंमलबजावणी के ली आहे ती अन्य कोणत्याही िेशाने के ली नाही.
जागततक सांशोधन ननदेशाांक
जागठतक संशोधन ठनिेशांक 2020 क्रमवारीत भारत जागठतक बौठद्धक संपिा संघटनेच्या 48 व्या स्थानावर पोहचला
आहे. कोठवड – 19 च्या महामारीच्या काळािरम्यान, भारतासािी हे एक आशािायी वृत्त आहे आठण संशोधन आठण ठवकास
क्षेत्रात सरू
ु असलेल्या कामाला ठमळालेली पावती आहे. भारत 2019 मध्ये 52 व्या स्थानावर होता आठण 2015 मध्ये 81 व्या
स्थानावर होता. जगभरातील अत्यंत नाठवन्यपणू ा ठवकठसत राष्ट्रांच्या समहू ात असणे ही एक उल्लेखनीय कामठगरी आहे.
डब्ल्यआ ू यपीओ ने िेखील भारताला मध्य आठण िठक्षण आठशयाई प्रिेशात 2019 मध्ये नाठवन्यपणू ा यश ठमळठवणारा िेश
म्हणनू स्वीकारले होते, कारण के ल्या 5 वषाांपासनू भारताच्या नाठवन्य क्रमवारीत सातत्याने सधु ारणा ठिसनू येत आहे.
अफाट ज्ञानाच्या भांडवलामळ ु े , उल्लेखनीय स्टाटाअप पररसंस्था आठण सावाजठनक आठण खासगी संशोधन संस्थांनी
के लेल्या आियाकारक कामठगरीमळ ु े जागठतक बौठद्धक सपं िेची क्रमवारी ही सातत्याने उच्चाक ं ी राठहलेली आहे, ठवज्ञान आठण
तंत्रज्ञान ठवभाग, जैव तंत्रज्ञान ठवभाग आठण अवकाश ठवभाग यासारख्या वैज्ञाठनक मंत्रालयांनी राष्ट्रीय नाठवन्यपणू ा
पररसस्ं थामं धील समृद्धीसािी महत्त्वपणू ा भठू मका बजावली आहे.
ईव्ही, जैवतंत्रज्ञान, नॅनो तंत्रज्ञान, अंतराळ, पयाायी ऊजाा स्त्रोत इत्याठि अशा वेगवेगळ्या क्षेत्रात धोरणात्मक नाठवन्य
आणनू या िेशाचे राष्ट्रीय पातळीवरील प्रयत्नांचे सवोत्तम योगिान सुठनठित करण्यासािी नीठत आयोग अथक प्रयत्न करीत
आहे. नीठत आयोगाने गेल्या वषी जाहीर के लेली भारत सश ं ोधन क्रमवारी सपं णू ा भारतातील सवा राज्यातं नवठनठमातीच्या
ठवकें द्रीकरणाच्या ठिशेने उचललेले एक महत्त्वाचे पाऊल म्हणनू व्यापकपणे स्वीकारली गेली आहे. जागठतक संशोधन
क्रमवारीसह, जागठतक क्रमवारीत भारताच्या स्थानाचे ठनरीक्षण आठण मल्ू यांकन करण्यावर नीठत आयोगामाफा त सतत भर
January 2019
ठिला जातो.
January 2019
व्यक्तिववशेष September 2020
जागठतक संशोधन ठनिेशांकातील क्रमवारीत सधु ारणा करण्यासािी भारताने मोिे लक्ष्य िे वले पाठहजे आठण िपु टीने
वाढठवले पाठहजे. माननीय पतं प्रधानानं ी के लेल्या आत्मठनभार भारत या आवाहनाची जाणीव तेव्हाच होऊ शके ल, जेव्हा भारत
इतर बरोबरीच्या वगाापढु े आपल्या क्षमतेपेक्षा अठधक वरचढ िरे ल आठण वैज्ञाठनक दृठष्टकोन ठवकठसत करण्यासािी जागठतक
महासत्तेशी स्पधाा करू शके ल. आता अशी वेळ आली आहे की, भारत एक उल्लेखनीय बिल घडवनू आणेल आठण पढु ील
जागठतक संशोधन ठनिेशांक क्रमवारीत अव्वल 25 िेशांमध्ये जाण्याचे भारताचे उठ्दलष्ट आहे.
‘एडीबी’चा अहवाल
भारताची अथाव्यवस्था यंिाच्या आठथाक वषाांमध्ये ९ टक्क्यांनी घसणार असल्याचे एठशयन डेव्हलपमेंट बँकेने (एडीबी)
म्हटलं आहे. बँकेने व्यक्त के लेल्या अंिाजानुसार करोनाचा िेशातील आठथाक पररठस्थतीवर खपू च वाईट पररणाम झाला आहे.
करोनाच्या साथीचा पररणाम ग्राहकाच्ं या ठवचारसरणीवर झाला आहे. त्यामळ ु े बाजारपेिामं धील मागणी मिं ावली आहे. याच
मंिावलेल्या मागणीमळ ु े बाजारपेिांची आठथाक पडझड झाल्याचे ठचत्र ठिसत आहे. एकीकडे आता पररठस्थती ठबकट राहणार
असल्याचे बँकेने अहवालात म्हटलं असलं तरी िसु रीकडे पढु ील आठथाक वषाामध्ये म्हणजेच आठथाक वषा २०२१-२२ मध्ये
िेशाच्या अथाव्यवस्थेचा िर आि टक्क्यापं यांत राहण्याची शक्यता व्यक्त के ली आहे. सध्या बाजारपेिामं ध्ये मागणी मिं ावल्याने
पढु ील वषी मागणी पवु ावत झाल्यानंतर बाजारपेिांची आठथाक
पररठस्थती सधु ारे ल असा अिं ाज तज्ज्ञानं ी व्यक्त के ला आहे. त्यामळु ेच
आता भारतीय अथाव्यवस्थेची पररठस्थती थेट २०२१-२२ मध्येच
चांगली होईल अस या अहवालातून एठशयन डेव्हलपमेंट बँकेने म्हटलं
आहे.
1. एठशयन डेव्हपलपमेंटसंिभाात बोलताना बँकेने पढु ील आठथाक
वषाामध्ये व्यापारासिं भाातील िेवाण घेवाण वाढेल असं टलं आहे.
यामळ ु े आठथाक ठवकासाचा िर वाढेल.
2. बँकेचे प्रमख ु अथातज्ज्ञ यासयु ुकी सवािा यांनी, “करोनाचा प्रािभु ााव
टाळण्यासािी भारताने मोि्याप्रमाणात ठनणाय घेत अनेक गोष्टी
लॉकडाउन के ल्या होत्या. त्याचा अथाव्यवस्थेवर खूपच वाईट पररणाम झाला आहे,” असं ठनररक्षण नोंिवलं आहे.
3. भारताच्या राष्ट्रीय सकल उत्पन्नामध्येही मोिी पडझड होईल हा एठशयन डेव्हलपमेंट बँकेने व्यक्त के लेला अंिाजही अगिी
योग्य िरला होता. “करोनाचा प्रािभु ााव रोखण्यासािी उपाययोजना करणे गरजेचे आहे.
4. यामध्ये चाचण्यांची संख्या वाढवणे, रॅठकंग, आरोग्य सेवा उपलब्ध करुन िेणे यासारख्या गोष्टीचा समावेश आहे. करोनाचा
प्रािभु ााव रोखणे हे महत्वाचे आहे त्याचबरोबरच आता अथाव्यवस्थेला पन्ु हा रुळावर आणण्यासािी ठनणाय घेणेही गरजेचे आहे,”
असंही सवािा यांनी म्हटलं आहे.
5. एस अँड पी ग्लोबल रे ठटंग्ज या पतठनधाारण संस्थेने भारतातील करोनाच्या वाढत्या प्रािभु ाावाचा गंुतवणक
ु ीवर व क्रयशक्तीवर
ठवपरीत पररणाम िीघाकाळासािी होणार आहे. त्यामळ ु े या आठथाक वषाात (एठप्रल २०२० – माचा २०२१) भारताची
अथाव्यवस्था तब्बल नऊ टक्क्यांनी आकंु चन पावणार असल्याचा अंिाज व्यक्त के ला आहे.
6. या आधी याच सस्ं थेने भारताची अथाव्यवस्था पाच टक्क्यानं ी आकंु चन पावेल असा अिं ाज वतावला होता. भारताचा सकल
राष्ट्रीय उत्पािन अथाात जीडीपीचा िर सरलेल्या एठप्रल ते जनू ठतमाहीत शन्ू याखाली घसरून २३.९ टक्क्यांनी आक्रसल्याचे ३१
ऑगस्ट रोजी समोर आलेल्या आकडेवारीमधनू स्पष्ट झालं होतं. त्यानंतर जगभरातील वेगवेगळ्या संस्थांनी भारताच्या
अथाव्यवस्थेसिं भाात ठचतं ा व्यक्त करणारी आकडेवारी जारी के ली आहे.
साक्षरतेमध्ये केरळ अव्वल
सठु शठक्षत, चागं ला समाज घडवण्यासािी साक्षरता खपू आवश्यक आहे. त्यासािीच िेशात ठवठवध माध्यमातनू
साक्षरतेचे प्रमाण वाढवण्यासािी प्रयत्न सरुु असतात. िेशात साक्षरतेमध्ये के रळ आघाडीवर आहे. के रळने साक्षरतेमध्ये पठहला
क्रमाक
ं कायम िे वला आहे. पण त्याच िठक्षणेकडील आध्रं प्रिेश हे राज्य िेशात साक्षरतेमध्ये सवाात ठपछाडीवर आहे.
January 2019
January 2019
1. आध्रं प्रिेशात साक्षरतेचे प्रमाण ६६.४ टक्के आहे. ठबहारपेक्षाही आध्रं प्रिेश साक्षरतेमध्ये मागे आहे.
2. ठबहारमध्ये साक्षरतेचे प्रमाण ७०.९ टक्के आहे. िेशात साक्षरतेचे राष्ट्रीय सरासरीचे प्रमाण ७७.७ टक्के आहे.
3. तेलंगण ७२.८ टक्क्यांसह राष्ट्रीय सरासरीतही मागे आहे. आसाममध्ये साक्षरतेचे प्रमाण ८५.९ टक्के , उत्तराखंडमध्ये ८७.६
टक्के आठण कनााटकात ७७.२ टक्के आहे.
4. उत्तराखंड ८७.६ टक्क्यांसह साक्षरतेमध्ये के रळ आठण ठिल्लीच्या खालोखाल ठतसऱ्या स्थानावर आहे.
5. नॅशनल स्टॅठटठस्टकल ऑफीसने ठशक्षणासिं भाातील ररपोटा जाहीर के ला. त्यातनू ही माठहती समोर आली आहे.
6. के रळने साक्षरतेमध्ये पठहले स्थान कायम राखले आहेच पण त्याचबरोबर परुु ष आठण मठहला साक्षरतेमधील अंतर अवघे
२.२ टक्के आहे.
7. के रळमध्ये ९७.४ टक्के परुु ष तर ९५.२ टक्के साक्षर मठहला आहेत.
8. संपणू ा िेशभरातील परुु ष आठण मठहला साक्षरतेची आकडेवारी लक्षात घेतली तर १४.४ टक्के अंतर आहे.
9. मठहलांपेक्षा परुु षांमध्ये साक्षरतेचे प्रमाण जास्त आहे. परुु ष ८४.७ टक्के तर ७०.३ टक्के मठहला साक्षर आहेत.
10. साक्षर राज्यांमध्ये महाराष्ट्र पठहल्या पाच राज्यात स्थान ठमळवू शकलेला नाही. महाराष्ट्र या यािीत सहाव्या स्थानावर
आहे.
11. महाराष्ट्रात एकूण साक्षरतेचे प्रमाण ८४.८ टक्के आहे. परुु ष आठण मठहला साक्षरतेच्या प्रमाणात तब्बल १२.३ टक्क्याचं े
अंतर आहे.
12. परुु ष ९०.४ टक्के तर मठहला ७८.४ टक्के साक्षर मठहला आहेत.
13. पठहल्या पाच सवााठधक साक्षर राज्यांमध्ये के रळ, ठिल्ली, उत्तराखंड, ठहमाचल प्रिेश आठण आसाम या राज्यांचा नंबर
लागतो तर साक्षरतेचे प्रमाण कमी असलेल्या शेवटच्या पाच राज्यांमध्ये उत्तर प्रिेश, तेलंगण, ठबहार, राजस्थान आठण आंध्र
प्रिेश ही राज्ये आहेत.
भारताचा आगथि क स्वातांत्र्य ननदेशाांक 26 क्रमाांकाांनी घसरला
भारताचा आठथाक स्वातंत्र्य ठनिेशाक ं 26 क्रमाक ं ानं ी घसरला आहे. ठवठवध िेशातील आठथाक पररठस्थती आठण
व्यवसाठयक वातावरणाचे मल्ू यमापन करणाऱ्या कॅ नडामधील ्े जर इठन्स्टटयूटने प्रकाठशत के लेल्या ‘ग्लोबल इकनॉठमक ठ्डम
इडं ेक्स’मधनू ही माठहती समोर आली आहे.
आठथाक स्वातंत्र्य ठनिेशाक ं ात हाँगकाँग पठहल्या तर ठसगं ापरू िसु ऱ्या क्रमाक
ं ावर आहे. हे िोन्ही भारतापेक्षा खूपच
लहान आहेत. भारत या यािीत आता 105 व्या स्थानी आहे. मागील वषी भारत या यािीत 79 व्या क्रमांकावर होता. या
अहवालात 162 िेशाचं ा समावेश आहे.
एठप्रल ते जनू या ठतमाहीत भारतीय अथाव्यवस्थेच्या ठवकासिराने उणे 23.9 % ऐठतहाठसक ठनच्चांकी घसरण झाली
आहे. भारतातील बांधकाम, खाणकाम आठण उत्पािन क्षेत्रात मोिी घसरण झाली आहे. ्े जर इठन्स्टटयूट िरवषी ठवठवध
िेशातील जागठतक स्तरावरील व्यापाराचे स्वातंत्र्य, आठथाक मोबिला, मनष्ट्ु यबळ आठण व्यवसाय यासारख्या व्यवसायाशी
संंंिभाात महत्वाच्या मिु द्य् ांवर हा अहवाल सािर करते.
ननयाातववषयक सज्जतेत गुजरात अव्वल

नीठत आयोगाने राज्याच्या ठनयाातठवषयक तयारीसंबंधी ‘एक्स्पोटा ठप्रपेयडानेस इडं ेक्स’ तयार के ला आहे. िेशातील राज्ये
आठण कें द्रशाठसत प्रिेशांच्या ठनयाातठवषयक प्रणालींचा आढावा घेणे हा यामागचा उ्दलेश आहे. हा ठनिेशांक तयार करताना
राज्याच्ं या ठवठवध धोरणाचं ा अभ्यास करण्यात आला आहे. ठनयाातीप्रकरणी भारताला ठव्हएतनाम, कंबोठडया, लाओस आठण
ठफठलपाईन्स यासारख्या िेशांशी स्पधाा करावी लागत आहे. या ठनिेशांकात गुजरातने पठहले स्थान ठमळाले आहे.
ठनिेशांकात महाराष्ट्र िसु ऱ्या तर ताठमळनाडू ठतसऱ्या स्थानावर आहे. भमू ीवेठष्टत राज्यांमध्ये राजस्थान अव्वल आहे.
तर पवातीय राज्यांमध्ये उत्तराखंड पठहल्या स्थानावर आहे. कें द्रशाठसत प्रिेशांमध्ये ठिल्ली सवोत्तम िरले आहे. महाराष्ट्र,
गुजरात, कनााटक, ताठमळनाडू आठण तेलंगणा याप्रकरणी आघाडीवर आहेत. तर मैिानी राज्य असलेल्या छत्तीसगड आठण
झारखडं ने2019
January ठनयाातीला बळ िेण्यासािी अनेक प्रकारची पावले उचलली आहेत.
January 2019
या ठनिेशाकं ात राज्ये आठण कें द्रशाठसत प्रिेशानं ा 4 मख्ु य ठनकषावं र (धोरण व्यावसाठयक वातावरण, ठनयाातीसािीचे
वातावरण, ठनयाातीची कामठगरी) पडताळून पाहण्यात आले आहे. तसेच ठनयाातवृद्धी धोरण, ठनयाातठवषयक सठु वधा,
अथासठु वधा, वाहतूक संपका यंत्रणा आठण ठनयाातीतील वैठवध्य यांचाही अभ्यास करण्यात आला आहे.
ठनयाात आत्मठनभार भारताचा अठवभाज्य भाग आहे. आगामी वषाांमध्ये जागठतक व्यापारात भारताची ठहस्सेिारी िप्ु पट
करण्याचा प्रयत्न के ला जाणार असल्याचे नीठत आयोगाचे उपाध्यक्ष राजीव कुमार यांनी म्हटले आहे. िीघाावधीत आठथाक
ठवकासासािी ठनयाातीत मोिी वृद्धी अत्यंत महत्त्वाची आहे. अनक ु ू ल ठस्थती कुिल्याही िेशाला जागठतक व्यापारात महत्त्वपणू ा
योगिान िेण्यासािी तयार करणे अठण एकीकृ त उत्पािन जाळय़ाचा लाभ घेण्यासािी सक्षम करत असल्याचे उद्गार नीठत
आयोगाचे मख्ु य कायाकारी अठधकारी अठमताभ कांत यांनी म्हटले आहे.
January 2019
January 2019
भारतातील पहहली महहला हृदयरोगतज्ज्ञ डॉक्टर पद्मावतींचे ननधन

भारतातील पठहली मठहला हृियरोगतज्ज्ञ (काठडायोलॉठजस्ट) डॉक्टर एसआय पद्मावती यांचं वयाच्या 103 व्या वषी
ठनधन झाले. त्यांना कोरोनाची लागण झाल्याची माठहती समोर आली होती. महान हृियरोगतज्ज्ञ असलेल्या या डॉक्टर शेवटच्या
ठिवसापयांत एक सठक्रय आठण ठनरोगी जीवन जगल्या. 2015 च्या अखेरीस
त्या आिवड्यातून पाच ठिवस, ठिवसा 12 तास एनएचआयमध्ये काम करत
होत्या. त्यानं ी 1981 मध्ये एनएचआयची स्थापना के ली. त्याच्ं या
योगिानामळ ु े च त्यांना 'काठडाओलॉजीची गॉडमिर' ही पिवी िेण्यात आली.
1954 मध्ये त्यांनी लेडी हाठडांग मेठडकल कॉलेजमध्ये उत्तर
भारतातील प्रथम हृिय व रक्तवाठहन्यासं बं धं ी प्रयोगशाळा स्थापन के ली. 1967
मध्ये त्यांनी मौलाना आझाि मेठडकल कॉलेजचे संचालक-प्राचाया म्हणनू
पिभार स्वीकारला, इठवान व जी. बी. पंत रुग्णालयातही रुजू झाले. येथनू च
त्यांनी काठडाओलॉजीचा पठहला डीएम कोसा, पठहलं कोरोनरी के यर युठनट
आठण भारतातील पठहली कोरोनरी के अर व्हॅन सरू ु के ली. डॉ. एस. पद्मावती
यानं ी 1962 मध्ये ऑल इठं डया हाटा फाऊंडेशन आठण 1981 मध्ये नॅशनल हाटा इठन्स्टट्यटू ची स्थापना के ली. भारत सरकारने
1967 मध्ये त्यांना पद्मभषू ण आठण 1992 मध्ये पद्मठवभषू णाने सन्माठनत के ले होते.
उद्धव भवलकर याांचे ननधन
संघटीत, असंघटीत कामगारांसह जनसामान्य लोकांना न्याय ठमळावा,
यासािी सिैव आंिोलन, चळवळ करणारे लढवय्य कामगार नेते कॉ. उद्धव
भवलकर ( वय ६८) यांचे ठनधन झाले.
1. भवलकर यांनी ठवद्याथीिशेपासनू चळवळीत सठक्रय होते ते शेवटाच्या क्षणापयांत.
2. कामगार, जनसामान्यानं ा न्याय ठमळावा, त्याचं े प्रश्न मागी लागावेत, यासािी
भवलकरांनी चळवळीत स्वतला वाहून घेतले.
3. माक्सावािी कम्युठनस्ट पक्ष, सीटूच्या माध्यमातून त्यांनी अनेक कामगारांच्या
प्रश्नावं र आिं ोलने करत कामगारानं ा न्याय ठमळवनू ठिला.
3. १९८० पासनू त्यांची सीटू संघटना ठजल्यात अठधक बळकट व्हावी, यासािी
प्रयत्न सरुु के ले. मजबतू सघं टना बाधं णीत त्याचं ा ठसहं ाचा वाटा राठहला.
January 2019
January 2019
सुप्रनसद्ध ले खखका मीना देशपाांडे याांचे करोनाने अमेहरकेत ननधन
सप्रु ठसद्ध लेठखका मीना िेशपाडं े याचं े करोनाच्या ससं गााने अमेररके त ठनधन झाले आहे. त्या ८६ वषााच्या होत्या.
आचाया अत्रे यांच्या त्या कन्या होत्या. करोनाची बाधा होण्याआधी त्यांची प्रकृ ती उत्तम होती. मात्र, करोनाची बाधा झाल्याचे
ठनष्ट्पन्न झाल्यानंतर त्याच्ं यावर रुग्णालयात उपचार सरूु करण्यात आले होते.
मीना िेशपांडे यांची साठहत्य संपिा:

1. आचाया अत्रे प्रठतभा आठण प्रठतमा (संपाठित, अत्र्यांच्या
लेखनाठवषयी अनेक लेखकानं ी ठलठहलेल्या लेखांचा सग्रं ह)
2. आचाया अत्रे यांच्या कऱ्हेचे पाणी या आत्मचररत्रानंतरचे
परु वणी चररत्र (खंड ६-७-८)
3. पपा - एक महाकाव्य (सिरलेखन संग्रह)
4. मॅररलीन मन्रो (अनुवाठित कािबं री)
5. मी असा झालो (आचाया अत्र्याच्ं या कऱ्हेचे पाणी या पाच-
खंडी आत्मचररत्रातून आठण त्यांच्याच मी कसा झालो या
पस्ु तकांतून ठनवडलेल्या उताऱ्यांचे संपाठित ठचत्रमय संकलन, सहसंपाठिका ठशरीष पै)
6. ये तारुण्या ये (कथासग्रं ह)
7. हुतात्मा (कािबं री)
सुप्रनसद्ध तेलगू स्टार जयप्रकाश रेड्डी याांचां ननधन
तेलगू ठसनेसष्टृ ीतील नावाजलेलंनाव जयप्रकाश रे ड्डी यांचं आंध्रप्रिेश येथील गंटु ू र
ठजल्यात ठनधन झाल.ं ते ७४ वषाांचे होते. ठवनोिी कलाकार आठण चररत्र अठभनेते म्हणनू त्याचं ी
ख्याती होती. जयप्रकाश रे ड्डी यांनी आपल्या ठफल्मी कररअरची सरुु वात 'िह्मपत्रु डु ु ' ने के ली होती.
याठशवाय प्रेठमचक ु ंु िम रा, गब्बर ठसंह, चेन्नाके शवारे ड्डी, सीथाया आठण टेंपर यांसारख्या अनेक
प्रठसद्ध ठसनेमातं त्यानं ी काम के ल.ं जयप्रकाश रे ड्डी अल्लागड्डा ठजल्यात राहणारे होते आठण
आपल्या रायलसीमावाल्या खास शैलीत बोलण्यासािी ठवशेष प्रठसद्ध होते.
सामानजक कायाकते स्वामी अस्थिवेश याांचे ननधन
सामाठजक कायाकते आठण आया समाजाचे प्रठसद्ध नेते स्वामी अठग्नवेश यांचे ठनधन झाले. ते ८० वषाांते होते.
२१ सप्टेंबर १९३९ ला जन्मलेले स्वामी अठग्नवेश सामाठजक म्दलु यावं र आपले मत
ठनठभाडपणे मांडण्यात प्रठसद्ध होते. त्यांनी १९७० मध्ये आया सभा नावाचा राजकीय पक्ष
स्थापन के ला होता. सन १९७७ मध्ये ते हरयाणा ठवधानसभेवर आमिार म्हणनू ठनवडून
गेले. त्यानंतर ते हरयाणाचे ठशक्षणमत्रं ी झाले. सन १९८१ मध्ये त्यानं ी बधं आ
ु मक्तु ी
मोचाा नावाची संघटना स्थापन के ली.
स्वामी अठग्नवेश यांनी सन २०११ मध्ये अण्णा हजारे यांच्या नेतत्ृ वातील
भ्रष्टाचार ठवरोधी आंिोलनात भाग घेतला होता. मात्र, नंतर मतभेि झाल्यामळ ु े ते
आंिोलनापासनू िरू झाले. स्वामी अठग्नवेश यांनी ररअॅठलटी शो ठबग बॉसमध्ये िेखील
भाग घेतला. ते ८ नोव्हेंबर ते ११ नोव्हेंबरिरम्यान तीन ठिवसासं ािी ठबग बॉसच्या घरात
िेखील राठहले.
'गेम ऑफ थ्रोन्स'मधील अनभनेिी डेम डायना हरग्स याांचां ननधन
'गेम ऑफ थ्रोन्स'मधील ओलेना टायरे ल ही प्रठसद्ध व्यठक्तरे खा साकारलेल्या अठभनेत्री डेम डायना ररग्स यांचं वयाच्या
८२ व्या वषी ठनधन झालं. त्यांच्या ठनधनाची बातमी त्यांची मल
ु गी आठण प्रठसद्ध अठभनेत्री रॅ चल स्टठलांग यांनी ठिली.
January 2019
डेम डायना ररग्स यांना कका रोग असल्याचं माचामध्ये ठनिान झालं होतं. 'गेम ऑफ थ्रोन्स'मधील हाऊस ऑफ
January 2019
टायरे लच्या ओलेना टायरे ल हे पात्र डेम डायना ररग्स यांनी इतक्या
प्रभावीपणे साकारलं होतं की त्याचं कौतक ु झालं. त्याचबरोबर 'ठमसेस
जेम्स बाँड' िरणाऱ्या त्या पठहल्या अठभनेत्री होत्या.
डेम डायना ररग्स यांचा जन्म झाल्यानंतर त्यांचं कुटुंब भारतात
स्थाठयक झालं होतं. नंतर शालेय ठशक्षणासािी त्या इग्ं लडमध्ये गेल्या.
पढु े डेम यांनी रॉयल अकॅ डमी ऑफ ड्रामाठटक आटामध्ये ठशक्षण घेतलं.
त्यानं ी १९५९ रॉयल शेक्सठपयर कंपनीतनू आपल्या कररअरची सरुु वात
के ली होती.
ज्येष्ठ रांगकमी शफी नायकवडी याांचे ननधन
सागं लीतील ज्येि रंगकमी शफी नायकवडी (वय ५७) यांचे रठववारी (ता. १३) पहाटे अल्पशा आजाराने ठनधन झाले.
सांगली येथे झालेल्या ९२ व्या अठखल भारतीय मरािी नाट्य संमेलनाचे ते कायावाह होते. सांगलीतील शफी नायकवडी हे
महाठवद्यालयीन जीवनापासनू च रंगभमू ीशी एकरूप झाले होते. ठवठवध एकाठं कका आठण नाटकामं धनू त्याचं ा िजेिार अठभनय
पाहायला ठमळाला. सांगलीतील अनेक नाट्य संस्थांशी त्यांचे घठनष्ट संबंध होते. राज्यस्तरीय नाट्य स्पधाांमध्ये उत्कृ ष्ट
अठभयानाब्दलल त्यानं ा पाररतोठषके ही ठमळाली होती. सागं लीत नाट्य चळवळ रुजवण्यासािी त्यानं ी ठवशेष प्रयत्न के ले. अठखल
भारतीय नाट्य पररषिेच्या माध्यमातून त्यांनी मोलाचे काया के ले. पररषिेच्या ठचंतामणीनगर शाखेचे ते संस्थापक अध्यक्ष होते.
या शाखेच्या माध्यमातून अनेक वषे बालनाट्य, नाट्य ठशठबर, सगु म संगीत, भावगीत यासह अनेक स्पधाांचे आयोजन त्यांनी
के ले.
नाट्य, प्रठशक्षण ठशठबर, चचाासत्रे या माध्यमातून सांगली आठण पररसरातील नागररकांमध्ये नाट्य ठवषयक जागृती
ठनमााण करण्याचे काम त्यांनी के ले. जानेवारी २०१२ मध्ये सांगलीतील नेठमनाथनगर येथे झालेल्या ९२ व्या अठखल भारतीय
मरािी नाट्य संमेलन याचे ते कायावाह होते.
कलाभ्यासक कवपला वात्स्यायन याांचे ननधन

कला इठतहास, वास्तुकला आठण भारतीय शास्त्रीय नृत्य यांच्या प्रठसद्ध
अभ्यासक कठपला वात्स्यायन (वय ९२) याचं े त्याच्ं या ठिल्ली येथील ठनवासस्थानी ठनधन
झाले. या कें द्राच्या त्या आजीव ठवर्श्स्त होत्या. त्या आयआयसीच्या आठशया प्रकल्पाच्या
अध्यक्षही होत्या. इंठिरा गांधी राष्ट्रीय कला कें द्राच्या त्या संस्थापक संचालक होत्या. कठपला
वात्स्यायन याचं ा जन्म सन १९२८ मध्ये ठिल्लीत झाला होता. ठिल्ली ठवद्यापीिातनू त्यानं ी
इग्रं जी साठहत्यात पिव्युत्तर पिवी घेतली होती. तसेच त्यांनी अमेररके तील ठमठशगन
ठवद्यापीिातूनही पिव्यत्तर पिवी घेतली होती. सन २०११ मध्ये त्यांना पद्मठवभषू ण परु स्काराने
गौरठवण्यात आले होते. आपल्या कारठकिीत त्यांनी कला आठण इठतहासावर समु ारे २०
पस्ु तके ठलठहली.
ज्येष्ठ साम्यवादी नेत्या रोझा देशपाांडे याांचे ननधन
ज्येि साम्यािी नेत्या, माजी खासिार आठण साम्यवािी नेते कॉम्रेड श्रीपाि अमृत डांगे
याच्ं या कन्या कॉम्रेड रोझा िेशपाडे याचं े आज प्रिीघा आजाराने ठनधन झाले. त्या ९२ वषाांच्या
होत्या. रोझा िेशपांडे यांच्या ठनधनाने साम्यवािी चळवळीचा साक्षीिार हरपल्याची भावना
व्यक्त होत आहे. त्या सीपीआयच्या ठतठकटावर उत्तर मध्य मंबु ईतून लोकसभा ठनवडणक ू
ठजंकल्या होत्या. त्या ठसद्धहस्त लेठखकाही होत्या. त्यांनी ठलठहलेलं ‘एस. ए. डांगे : एक
इठतहास’ हे पस्ु तक ठवशेष गाजले.
January 2019
January 2019
ज्येष्ठ नशक्षणतज्ज्ञ व गोवा मुक्ती सांग्रामातील स्वातांि सेनानी नाना जोशी याांचे ननधन
साठवत्रीबाई फुले पणु े ठवद्यापीिाच्या ठवठवध अठधकार मडं ळाचे माजी सिस्य , ज्येि ठशक्षणतज्ज्ञ व गोवा मक्त ु ी
संग्रामातील स्वातंत्र सेनानी एन.सी.जोशी उफा नाना जोशी यांचे वृध्िापकाळाने ठनधन झाले. ठवद्यापीि व ठशक्षण क्षेत्रातील एक
तडफिार आठण वािळी व्यठक्तमत्व अशी त्यांची ओळख होती. ठवद्यापीिाच्या ठवज्ञान शाखेचे अठधिाता, कायाकाररणी
सिस्य,अठधसभा व ठवद्या पररषिेचे आिी अठधकार मडं ळाचं े सिस्य होते. त्यानं ी १९७५ ते १९९६ पयांत ठवद्यापीिात ठवठवध
पिावर काम के ले. ठवद्यापीिातील शैक्षठणक क्षेत्रात नाना जोशी आठण ठसंबायोठससचे संस्थापक अध्यक्ष डॉ.शां.ब.मजु मु िार
यांचे असे िोन गट होते. धळ ु े , जळगाव ठजल्यासह ठवद्यापीि कायाक्षेत्रातील इतरही ठजल्यातील प्राध्यापकांना व
संस्थाचालकांनी त्यांनी मित के ली.जोशी यांनी १९५६ मध्ये इठन्स्टट्यूट ऑफ सायन्सची स्थापना के ली.
'सांववधानाचे रक्षक' म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्ा केशवानांद भारती याांचे ननधन
संठवधानाला मळ ु संरचनेचा ठसद्धांत ठमळवनू िेण्याच्या सवोच्च न्यायालयाच्या महत्वपणू ा ठनणायात मख्ु य
याठचकाकत्ये असलेल्या संत के शवानंि भारती यांचे ठनधन झाले. पोठलसांनी ठिलेल्या माठहतीनुसार, के रळचे रठहवाशी
असलेले के शवानंि भारती याचं े श्रीपिगवरुच्या इडनीर मिात वयाच्या ७९ व्या वषी ठनधन झाले.
के शवानंि भारती यांचे नाव इठतहासात नोंिले गेले आहे. ४७ वषाांपवू ी सवोच्च न्यायालयाने 'के शवानंि भारती ठवरुद्ध
के रळ राज्य' या खटल्यात एक ऐठतहाठसक ठनणाय ठिला होता.
ज्यानुसार, संठवधानातील प्रस्तावनेच्या मळ ु संरचनेला बिलले जाऊ
शकत नाही. भारती यांनी के रळ भमू ी सधु ारणा कायद्याला आव्हान
ठिले होते. यावर सनु ावणी करताना सवोच्च न्यायालयाने
संठवधानाच्या मळ ु संरचनेचा ठसद्धांत ठिला होता.
६८ ठिवस चालली होती सनु ावणी
हा ठनणाय सवोच्च न्यायालयाच्या आतापयांतच्या सवोत
मोि्या खंडपीिाने ठिला होता. यात तब्बल १३ न्यायाधीशांचा
समावेश होता. 'के शवानंि भारती ठवरुद्ध के रळ राज्य' प्रकरणातील
सनु ावणी ६८ ठिवसांपयात चालली. ठवशेष म्हणजे आतापयांत
सवोच्च न्यायालयात चाललेल्या कोणत्याही सनु ावणीपेक्षा या
प्रकरणाच्या सनु ावणीचा वेळ सवााठधक आहे. या प्रकरणाची
सनु ावणी ३ ऑक्टोंबर १९७२ मध्ये सरुु झाली होती आठण २३ माचा
१९७३ मध्ये ती पणू ा झाली.
संठवधानाच्या मळ ु संरचनेत बिल के ला जाऊ शकत नाही
भारतीय संठवधान कायद्यात या प्रकरणाची सवााठधक चचाा झाली. मद्रास उच्च न्यायालयाचे सेवाठनवृत्त न्यायाधीश के
चद्रं ू यानं ी या खटल्याच्या महत्वाबाबत प्रठतठक्रया ठिली. के शवानंि भारती प्रकरणाचे महत्व यासािी आहे की, यानसु ार
संठवधानात िरुु स्ती के ली जाऊ शकते, पण संठवधानकत्याांना जे मल्ु ये अपेठक्षत होते, त्यात बिल के ला जाऊ शकत नाही, असं
त्यांनी सांठगतलं.
सवोच्च न्यायालयाच्या ठनणायामळ ु े भारती यांना संठवधानाचे रक्षकही म्हटलं जातं. मात्र, त्यांनी ज्या कारणासािी
न्यायालयाचा िरवाजा िोिावला होता, ते प्रकरणे वेगळे होते. के रळमध्ये एक इडनीर नावाचे ठहंिू मि आहे. भारती या मिाचे
प्रमख ु होते. इडनीर मिाने के रळ सरकारच्या भठू म-सधु ारणा कायद्याला आव्हान िेत सवोच्च न्यायालयात धाव घेतली होती. हा
खटका ऐठतहाठसक िरला, कारण याने संठवधानाला सवोच्च िरवले.
संठवधानाची प्रस्तावना याची आत्मा आहे
न्यायालठयन समीक्षा, धमाठनरपेक्षता, स्वतंत्र ठनवडणक
ू आठण लोकशाही यानं ा सठं वधानाची मळ ु संरचना िरवण्यात
आले आठण स्पष्ट करण्यात आले की, संसि संठवधानाच्या मळ ु संरचनेला बिलू शकत नाही. संठवधानाची प्रस्तावना याची
आत्मा आहे
January 2019आठण पणू ा सठं वधान यावर आधाररत आहे.
January 2019
या प्रकरणात के शवानंि भारती यांना व्यक्तीगत काही ठिलासा ठमळाला नाही, पण 'के शवानंि भारती ठवरुद्ध के रळ
राज्य' खटल्यामळु े एका महत्वपूणा संठवधाठनक ठसद्धांताची ठनठमाती झाली, ज्यानुसार संसिेच्या संठवधानातील िरुु स्तीच्या
अठधकाराला मयााठित करण्यात आले.
प्रनसद्ध तचिपट ननमााते- ददग्दशाक जॉनी बक्षी याांचे ननधन

बॉठलवडू मधील प्रठसद्ध ठचत्रपट ठनमााते- ठिग्िशाक जॉनी बक्षी यांचे ठनधन झाले आहे. जॉन बक्षी यांनी ‘मंठजले और भी
है’, ‘रावण’, ‘मेरा िोस्त मेरा िश्ु मन’, ‘भैरावी’ असे अनेक ठचत्रपट के ले. त्यांचा अखेरचा ठचत्रपट ‘कजरारे ’ िरला आहे. हा
ठचत्रपट २०१० मध्ये प्रिठशात झाला होता. या ठचत्रपटात ठहमेश रे शठमयासोबत सारा लॉरे न आठण अमृता ठसहं मख्ु य भठू मके त
ठिसल्या होत्या.
माजी राष्ट्रपती प्रणव मुखजी याांचां ननधन

भारताचे माजी राष्ट्रपती, काँग्रेस पक्षाचे ठिग्गज नेते प्रणव मख
ु जी यांचं वयाच्या ८४ व्या वषी ठनधन झालं. गेल्या काही
ठिवसांपासनू मख ु जी यांच्यावर आमी रुग्णालयात उपचार सरुु होते. उपचारािरम्यान अनेकिा त्यांची प्रकृ ती खालावली होती.
शांत आठण मत्ु स्दली स्वभाव, एखाद्या ठवषयाचं सखोल ज्ञान आठण उत्कृ ष्ट संभाषण कौशल्य या गुणांमळ ु े प्रणव मख
ु जी
यानं ी नेहमी ससं िेत आपला िसा उमटवला. १९६९ पासनू प्रवण मख ु जी राष्ट्रीय राजकारणात सक्रीय होते. भारतीय
राजकारणातील अमल्ू य सेवेसािी त्यांना २००८ मध्ये पद्मठवभषू ण
परु स्काराने सन्माठनत करण्यात आलं होतं. तर ८ ऑगस्ट २०१९
रोजी त्यानं ा राष्ट्रपती रामनाथ कोठविं याच्ं या हस्ते भारतरत्न
परु स्कार प्रिान करण्यात आला होता.
भारताच्या माजी पतं प्रधान इठं िरा गाधं ी याच्ं या
मंठत्रमंडळात काम करण्याचा प्रणव मख ु जी यांना अनुभव होता.
१९७३ मध्ये ते कें द्रीय मंठत्रमंडळात होते. १९८२ ते ८४ या काळात
त्यानं ी िेशाचं अथामत्रं ीपि भषु वल.ं १९८० ते १९८५ या
कालावाधीत राज्यसभेत ते लीडर ऑफ हाऊसही होते. इठं िरा गांधी
यांच्या मृत्यूनंतर राजीव गांधी िेशाचे पंतप्रधान झाले. त्यावेळी
काही राजकीय कारणांमळ ु े त्यांना थोडंसं बाजलू ा करण्यात आलं. िरम्यानच्या काळात त्यांनी राष्ट्रीय समाजवािी काँग्रेस हा
पक्षही काढला, मात्र १९८९ नंतर त्यांनी हा पक्ष काँग्रेसमध्ये ठवलीन के ला.
१९९१ मध्ये राजीव गाधं ी याचं ी हत्या झाली. त्यानंतर प्लाठनंग कठमशनच्या अध्यक्षपिी त्याचं ी ठनवड करण्यात
आली. त्यानंतर पी.व्ही. नरठसंहराव यांच्या मंठत्रमंडळात प्रणव मख ु जी हे परराष्ट्र मंत्री होते. २००४ मध्ये जेव्हा यूपीएचं सरकार
आलं तेव्हाही ते मंठत्रमंडळात होते. २०१२ ते २०१७ या काळात ते भारताचे राष्ट्रपती होते.
‘ब्ल‍ॅ क पँथर’फेम अनभनेता च‍ॅडववक बोसमन याांचां ननधन
हॉठलवडू चा सपु रस्टार चॅडठवक बोसमन यांचं ठनधन झालं. ते ४३ वषाांचे होते.
बोसमन गेल्या चार वषाांपासनू कका रोगाशी लढा िेत होते. अखेर याच कका रोगामळ ु े त्यांची
प्राणज्योत मालवली आहे. बोसमन हे मावाल स्टुठडओच्या ‘ब्लॅक पँथर’मधनू ठवशेष
लोकठप्रय झाले होते.
बॉसमॅन यांनी लॉस एंजठलस येथे राहत्या घरी अखेरचा र्श्ास घेतला. यावेळी
त्यांची पत्नी आठण कुटुंबातील अन्य सिस्य त्यांच्या सोबत होते. बोसमन हे कोलोन कॅ न्सरने
त्रस्त होते. चॅडठवक यानं ी सघं षााच्या काळातही प्रत्येक ठचत्रपट प्रेक्षकासं ािी के ला. या
ठचत्रपटांवर प्रेक्षकांनीही भरभरुन प्रेम के लं. गेल्या चार वषाांमध्ये बोसमन यांनी अनेक
ठचत्रपटामं ध्ये काम के ल.ं ठवशेष म्हणजे या काळात त्याच्ं यावर अनेक शस्त्रठक्रया आठण
January 2019
के मोथेरपी सरुु होती”, असं बोसमन यांच्या कुटुंबीयांकडून सांगण्यात आलं. िरम्यान,
January 2019
बोसमन यांनी ‘ब्लॅक पँथर’ या ठचत्रपटात सम्राट टी चाला ही भठू मका साकारली होती. ही भूठमका प्रचंड गाजली. तसंच त्यांनी
‘42’,‘Get on Up’ यासारख्या ठचत्रपटामं ध्ये काम के लं आहे.
रघुवांश प्रसाद नसिं ह याांचां ननधन;

माजी कें द्रीय मत्रं ी रघवु श

ं प्रसाि ठसहं याचं ं आज ठनधन झाल.ं ७४ वषाांचे होते. आयसीयू वाडाात असतानाच रघवु श
ं
प्रसाि ठसंह यांनी राजिचा राजीनामा ठिला होता. रघवु ंश प्रसाि मागील ३२ वषाांपासनू
राजिमध्ये होते. ठबहार ठवधानसभा ठनवडणक ू तोंडावर आलेली असतानाच त्यांनी
आयसीयतू नू पक्षाचा राजीनामा ठिला होता. राचं ीमध्ये उपचार घेत असलेल्या लालू प्रसाि
यािव यांना त्यांनी राजीनामा पािवला होता. रघवु ंश प्रसाि यांचं राजिमध्ये चांगलं वजन
होतं.
डॉ. रघवु ंश प्रसाि ठसंह (जन्म June जनू 1946) हे भारताच्या चौिाव्या
लोकसभेचे सिस्य आठण संयुक्त परु ोगामी आघाडी सरकारमधील कॅ ठबनेट मंत्री होते. श्री.
ठसहं ग्रामठवकास मत्रं ालयाची जबाबिारी स्वीकारली. ते यपू ीए सरकारमध्ये राष्ट्रीय जनता
िलाचे प्रठतठनधीत्व करत आहेत. श्री. ठसंह हे ठबहारच्या वैशाली लोकसभा मतिारसंघातून
आले आहेत.
माजी अथासतचव राजीवकुमार याांची ननवडणूक आयुक्तपदी ननयुक्ती

माजी अथासठचव राजीवकुमार यांची ठनवडणक ू आयुक्तपिी (Election Commissioner) ठनयुक्ती करण्यात आली
आहे. ठनवडणक ू आयक्तु अशोक लवासा याचं ी आठशयाई ठवकास बँकेच्या उपाध्यक्षपिी ठनयक्त ु ी झाल्याने त्यानं ी पिाचा
राजीनामा ठिला. त्यानंतर ररक्त झालेल्या जागेवर राजीवकुमार यांची ठनयुक्ती करण्यात आली आहे.
1. राजीवकुमार हे १ सप्टेंबर रोजी पिाची सत्रू े स्वीकारतील. सनु ील अरोरा हे मख्ु य ठनवडणक
ू आयुक्त आहेत, तर सश ु ील चंद्रा हे
िसु रे ठनवडणक ू आयुक्त आहेत.
2. राजीव कुमार हे १९८४ च्या बॅचचे सेवाठनवृत्त अठधकारी आहेत.
3. ठवधी मत्रं ालयाने अठधसचू नेद्वारे राजीवकुमार याचं ी ठनवडणक ू आयक्त ु पिी
ठनयुक्ती के ल्याची माठहती ठिली.
4. सनु ील अरोरा हे भारताचे मख्ु य ठनवडणक ू आयुक्त आहेत. तर सश ु ीलचंद्र हे
िसु रे ठनवडणक ू आयुक्त आहेत. राजीवकुमार हे आता िहा ठिवसानं ंतर या
वररि अठधकाऱ्यांच्या पथकात सहभागी होणार आहेत.
5. राजीवकुमार यानं ा सावाजठनक धोरण आठण प्रशासनाचा ३० वषाांहून
अठधक अनुभव आहे. त्यांनी बीएससी आठण एलएलबीसह पठब्लक पॉठलसी
अँड सस्टेठनठबठलटी ठवषयात पिव्युत्तर पिवी ठमळवलेली आहे.
6. राजीवकुमार यानं ा गेल्या वषी जल ु ै मठहन्यात ठवत्त सठचव म्हणनू ठनयक्त ु
करण्यात आले होते.
राजीवकुमार यांचा कायाकाळ यावषी फे िुवारीमध्ये संपला होता. पंतप्रधान नरें द्र मोिी यांच्या आठथाक समावेशनाच्या
योजनांमध्ये त्यांनी उत्कृ ष्ट काम के लेले आहे. यामध्ये प्रधानमंत्री जनधन योजना आठण मद्रु ा कजा योजना यांसारख्या प्रमख ु
योजनांचा समावेश आहे.
जपानचे पांतप्रधान नशिं जो अबे याांचा राजीनामा

मागील काही मठहन्यांपासनू आजाराशी लढा िेत असलेले जपानचे पंतप्रधान ठशंजो आबे यांनी जबाबिारी पार पाडणं
शक्य नसल्याचं सागं त अखेर आपल्या पिाचा राजीनामा ठिला. पतं प्रधानपिाचा राजीनामा िेताना ठशजं ो आबे भावक
ू झाले.
January 2019 पार पाडण्यास सक्षम नसल्याब्दलल त्यांनी जनतेची माफी माठगतली. त्याचबरोबर “मी िरवलेली उठ्दलष्ट पण
आपली जबाबिारी ू ा
January 2019
करण्यापवू ीच राजीनामा द्यावा लागत असल्यानं मनाला प्रचंड वेिना होत

आहेत,” अशी खतं ही त्यानं ी व्यक्त के ली.
मागील काही ठिवसांपासनू आबे यांनी प्रकृ तीसंिभाातील तक्रारीमळ ु े िोन
वेळा रुग्णालायला भेट ठिल्यानंतरच त्यांच्या राजीनाम्यासंिभाातील चचाांना उधाण

आलं होतं. मागील बऱ्याच काळापासनू आबे यांना आतड्याच्या सजु ेने होणाऱ्या
अल्सरचा त्रास आहे. आबे आठण मोिींच्या काळामध्ये भारत आठण जपानमधील
सबं धं अठधक बळकट झाल्याचे राजकीय तज्ज्ञ सागं तात. त्यामळ ु े च आता
आबेंच्या जागी कोण येणार याकडे भारताचे लक्ष लागून राठहले आहे. िरम्यान,
जपानचे अथामंत्री तारो असो, माजी संरक्षण मंत्री ठशगेरू इठशबा, परराष्ट्र मंत्रीपिी
काम के लेले फुठमओ ठकठशिा, सरं क्षणमत्रं ी तारो कोनो याच्ं या नावाचं ी पतं प्रधान
पिासािी चचाा सरूु आहे.
परेश रावल झाले न‍ॅशनल स्कूल ऑफ ड्रामाचे नवे चेअरमन

प्रठसद्ध अठभनेते आठण भाजप नेता परे श रावल यांची नॅशनल स्कूल ऑफ ड्रामाच्या चेअरमनपिी ठनयुक्ती करण्यात
आली. भाजपचे माजी खासिार परे श रावल आता एनएसडीचा कायाभार स्वीकारतील. परे श
रावल यांच्याआधी राजस्थानी कवी अजानु िेव चरण हे एनएसडीच्या चेअरमनपिी होते.
२०१८ मध्ये त्यानं ी कायाभार स्वीकारला होता.
प्रकार- सावाजठनक
स्थापना- 1959
अध्यक्ष - परे श रावल (सप्टेंबर 2020 - आतापयांत)
ठिग्िशाक - वामन कें द्रे (ऑगस्ट २०११ - - आत्तापयांत)
स्थान - नवी ठिल्ली, भारत
संबद्ध - संगीत नाटक अकािमी
हहरवांश नारायण नसिं ह दुसऱ्ाांदा राज्यसभेच्या उपसभापती पदावर
संसिेच्या पावसाळी अठधवेशन पार पडले. संसिेचं हे अठधवेशन १ ऑक्टोबरपयांत चालले. यामध्ये कोठवड १९
प्रोटोकॉलची खास काळजी घेण्यात आली. सप्टेंबर ते १ ऑक्टोबर या काळात सलग १८ बैिकींचं आयोजन करण्यात आले.
- राज्यसभा उपसभापती पिाच्या ठनवडणक ु ीत एनडीएचे उमेिवारी हररवश
ं नारायण ठसहं यानं ा आवाजी मतिानाद्वारे राज्यसभेचे
उपसभापती म्हणनू ठनवडण्यात आलंय.
- इठतहासात पठहल्यािं ाच राज्यसभेतील खासिार ठव्हठजटसा गॅलरीमध्ये बसलेले ठिसत आहेत. करोना गाईडलाईन्सनसु ार
सोशल ठडस्टठन्संगचा ठनयम पाळण्यासािी हा बिल करण्यात आलाय.
‘रॉ’ चे माजी प्रमुख अननल धस्माना NTRO चे नवीन चीफ
ररसचा अँड अॅनठलठसस ठवंग म्हणजेच ‘रॉ’ चे माजी प्रमख ु अठनल धस्माना यांची नॅशनल टेठक्नकल ररसचा
ऑगानायझेशनच्या प्रमख ु पिी ठनयुक्ती करण्यात आली आहे. उपग्रह फोटो आठण टेठक्नकल इटं ेठलजन्सची जबाबिारी NTRO
वर आहे. पतं प्रधान नरें द्र मोिी याच्ं या अध्यक्षतेखालील मठं त्रमडं ळाच्या ठनयक्त
ु ी सठमतीने अठनल धस्माना याच्ं या ठनयक्त
ु ीला
मंजरु ी ठिली आहे. ठनवृत्त आयपीएस अठधकारी आहेत
धस्माना आयबीचे माजी अठधकारी सतीश झा यांची जागा घेतील. अठनल धस्माना १९८१ च्या बॅचचे आयपीएस
अठधकारी आहेत. ते पाठकस्तानच्या ठवषयातील तज्ज्ञ असनू मागच्यावषी पल ु वामा हल्ल्यानंतर भारताने बालाकोटमध्ये एअर
स्राइक के ला होता. त्याच्या आखणीमध्ये धस्माना यांनी महत्त्वाची भठू मका बजावली होती. धस्माना पढु ची िोनवषा NTRO
च्या प्रमख
January पिी असणार आहेत.
ु 2019
January 2019
पवू ा लडाख सीमेवर चीन बरोबर संघषााची ठस्थती आहे. त्या पार्श्ाभमू ीवर अठनल
धस्माना यांच्याकडे महत्त्वाची जबाबिारी आहे. लडाखमध्ये ठनयंत्रण रे षेजवळ चीन बरोबर
अनेक ठिकाणी सघं षााची ठस्थती आहे. ठतथे चीनच्या सवा सैन्य हालचालींची माठहती
िे वण्यात NTRO महत्त्वाची भठू मका बजावत आहे. मध्य प्रिेश के डरचे आयपीएस
अठधकारी असणारे अठनल धस्माना यांनी १९९३ साली ‘रॉ’ मध्ये काम सरुु के ले. ‘रॉ’ कडे
भारताच्या बाय सरु क्षेची जबाबिारी आहे.
योनशहहडे सुगा होणार जपानचे नवे पांतप्रधान
योठशठहडे सगु ा यांचा जपानचे नवे पंतप्रधान म्हणनू ठनयुक्तीचा मागा मोकळा झाला आहे. सगु ा यांची जपानच्या ठलबरल
डेमोक्रेठटक पाटीच्या (एलडीपी) नेतेपिी ठनवड झाली आहे.
त्यामळ ु े िेशाचे नवे पतं प्रधान म्हणनू त्याचं ा शपथठवधी पार
पडला.
पंतप्रधान ठशंजो आबे यांनी प्रकृ ती आस्वास्र्थयामळ ु े
पतं प्रधान पि सोडण्याची घोषणा के ली होती. त्यामळ ु े या
पिासािी झालेल्या पक्षाच्या ठनवडणक ु ीत सगु ा यांनी सहजपणे
ठवजय ठमळवला. त्यामळ ु े सगु ा याचं ी आबे याचं ा उत्तराठधकारी
म्हणनू ठनवड झाली आहे. मख्ु य कॅ ठबनेट सठचव असलेल्या
योठशठहडे सगु ा यांना एलडीपीच्या नेतेपिाच्या ठनवडणक ु ीत ५३४
पैकी ३७७ मतं ठमळाली. त्यामळ ु े त्यानं ी आपल्या िोन
प्रठतस्पधीठं वरोधात सहजपणे ठवजय ठमळवला. जपानचे माजी
सरं क्षणत्रं ी ठशगेरु इठशबा आठण माजी परराष्ट्र मत्रं ी फुठमयो ठकठशिा हे सगु ा याचं े प्रठतस्पधी होते. यापं ैकी इठशबा यानं ा ६८ तर
ठकठशिा यांना ८९ मतं ठमळाली.
January 2019
January 2019
अ‍ॅपल कांपनी लवकरच आणणार स्वतचचे ‘Search Engine’

अमेररके तील ठिग्गज टेक कंपनी अॅपल लवकरच स्वत:चे सचा इठं जन लाँच करणार असल्याची शक्यता आहे. त्यामळ ु े
अॅपल कंपनी आता सचा इंठजन असलेल्या गुगलला टक्कर िेऊ शकते. अॅपल कंपनी सध्या आपल्या सचा इठं जनवर (apple
search engine) काम करत आहे.
अॅपल आपल्या स्पॉटलाइट सचा इंठजनसािी
इजं ीठनअसाची ठनयक्त ु ी करत आहे. मॅक ओएसमध्ये ठिलेले
स्पॉटलाइट एक महत्वपणू ा सचा फीचर आहे. यामळ ु े युजसा
आपल्या मॅकबक ु पासनू वेबचा कॉन्टेंट सचा करू शकतात. टेक
वेबसाइट Coywolf च्या ररपोटामध्ये काही मिु द्य् ाचं ा उल्लेख
करण्यात आला आहे. यामध्ये अशी ठहंट ठमळत आहे की,
कंपनी आपले सचा इठं जन आणू शकते आठण त्यावर काम
करण्यास सरु वात के ली आहे.
अॅपलच्या सचा इठं जनसािी नोकर भरती सरुु के ली आहे. यामध्ये आठटाठफठशयल इंटेठलजन्स (AI), मशीन लठनांग (ML)
आठण नॅचरल लँग्वेज प्रोसेठसगं चा (NLP) उल्लेख करण्यात आला आहे. ज्यानसु ार अॅपलने या पिाचं ा उल्लेख के ला आहे,
त्यामळु े असे ठिसते की कंपनी आपल्या सचा इठं जनमध्ये या सवा ठनयुक्त्या करण्याच्या मनःठस्थतीत आहे, असे समजते.
गुगल अॅपलला िरवषी आयफोन, आयपॅड आठण मॅक ओएसमध्ये ठडफॉल्ट सचा इठं जन िे वण्यासािी लाखो रुपये िेते.
ररपोटानुसार हा करार लवकरच संपष्टु ात येऊ शकतो. CoyWolf च्या ररपोटानुसार, युके कंपटीशन अँड माके ट अथॉररटी
अॅपल आठण गुगलच्या सचा इंठजनच्या या करारावरून कडक भठू मका घेऊ शकते.
यकु े कंपटीशन अँड माके ट अथॉररटीच्या ररपोटामध्ये म्हटले आहे की, जगभरात अॅपलचा माके ट शेअर खपू च जास्त
आहे. गुगल सचा ठडफॉल्ट असल्याने इतर सचा इठं जनाला मोबाइल फोन आणण्यासािी संधी ठमळत नाही, असे अथॉररटीचे
म्हणणे आहे. िरम्यान, अॅपल पठहल्यांिाच गुगलचा पयााय म्हणनू आपल्या ठडव्हाइसमध्ये सचा इठं जनचा वापर करू शकते.
त्यानंतर कंपनी लोकांसािी लाँच करले, अशी शक्यता वताठवली जात आहे.
हायपरसॉननक टे क्नॉलॉजी हडमान्स्ट्ट्रे टर व्हेईकल

हायपरसॉठनक टेक्नॉलॉजी ठडमान्स्रेटर व्हेईकलच्या यशस्वी चाचणीमळ ु े भारतीय संरक्षण यंत्रणेला ताकि ठमळाली
आहे. जगातील फक्त तीन िेशांकडे हे तंत्रज्ञान आहे. अमेररका, रठशया आठण चीननंतर भारतानं स्वत:च हायपरसॉठनक तंत्रज्ञान
ठवकठसत के ल्यामळ
ु े आधठु नक संरक्षण यंत्रणेच्या क्षेत्रात िेशानं गरुडझेप घेतली आहे.
एचएसटीडीव्ही म्हणजे काय? :
1. हायपरसॉठनक तंत्रज्ञानाचा ठडमान्स्रेटर व्हेईकल(एचएसटीडीव्ही) म्हणजे एक स्क्रॅमजेट ठवमान ठकंवा इठं जन आहे, जे लाबं
पल्ल्याची2019
January आठण हायपरसॉठनक क्रूझ क्षेपणास्त्रे घेऊन जाऊ शकते.
January 2019
ववज्ञान आणि तंत्रज्ञान September 2020
2. त्याची गती आवाजापेक्षा सहापट जास्त आहे.
3. म्हणजेच अल्पावधीतच जगाच्या कोणत्याही कोप-यात असलेल्या शत्रच्ू या लपण्याच्या ठिकाणाला ते लक्ष्य करू शकते.
4. त्याचा वेग इतकी वेगवान आहे की, शत्रूला बचावाची संधीही ठमळत नाही.
5. एचएसटीडीव्हीच्या यशस्वी चाचणीमळ ु े िह्मोस -२ या प्रगत तंत्रज्ञानाची हायपरसोठनक क्षेपणास्त्र तयार करण्यात भारताला
मित होईल.
6. हे संरक्षण संशोधन आठण ठवकास संस्था (डीआरडीओ) आठण रठशयन स्पेस एजन्सी ठवकठसत करीत आहे.
वैठशष्ट्ये:
1. सामान्य क्षेपणास्त्रे बॅठलठस्टक रॅजेक्टरी तंत्रज्ञानावर आधाररत आहेत.
2. म्हणजेच त्यांच्या मागााचा सहज मागोवा घेतल्यास काऊंटर हल्लािेखील के ला जाऊ शकतो.
3. याउलट हायपरसोठनक क्षेपणास्त्र यंत्रणेचा मागा शोधणे अशक्य आहे.
4. सध्या ही क्षेपणास्त्रे शोधू शकणारे कोणतेही तंत्रज्ञान नाही. बऱ्याच िेशांमध्ये ऊजाा शस्त्रे, पाठटाकल बीम्स आठण नॉन-
कायनेठटक शस्त्राद्वं ारे त्यानं ा शोधण्याची आठण त्याचं ा नाश करण्याची क्षमता ठमळठवण्याचा प्रयत्न के ला जात आहे.
बॅठलठस्टक आठण क्रूझ क्षेपणास्त्रे फरक:
1. बॅठलठस्टक क्षेपणास्त्रे बरीच मोिी आहेत. ते भारी बॉम्ब वाहून नेण्यास सक्षम आहेत.
2. या क्षेपणास्त्रानं ा लपठवता येत नाही, म्हणनू शत्रल ू ा त्याचं ा नाश करणं शक्य आहे.
3. क्रूझ क्षेपणास्त्र कमी आहेत आठण त्यांच्यावर चालवलेल्या बॉम्बचे वजन कमी असनू , ते लपठवले जाऊ शकतात.
4. त्यांचा मागाक्रमही बिलता येतो. बॅठलठस्टक क्षेपणास्त्र उभ्या ठिशेने लक्ष्याकडे जातात, तर क्रूझ क्षेपणास्त्र पृर्थवीला समांतर
असलेला आपला मागा ठनवडतो.
5. डागली गेल्यानंतर बॅठलठस्टक क्षेपणास्त्रांचे लक्ष्य ठनयंत्रणात राहते, तर क्रूझ क्षेपणास्त्र अचक ू लक्ष्य भेितात. रठशयाच्या
सहकायााने भारताने िाह्मोस नावाचे एक क्रूझ क्षेपणास्त्र तयार के ले आहे.
6. स्विेशी तंत्रज्ञानाने बाबर नावाचे एक क्षेपणास्त्र तयार के ल्याचा पाठकस्तानचा िावा आहे, परंतु संरक्षण तज्ज्ञांच्या मते ते ठचनी
क्रूझ क्षेपणास्त्रावर आधाररत आहे.
स्क्रॅमजेट इठं जन म्हणजे काय?
1. भारतीय अवकाश संशोधन संघटने(इस्रो)ने 28 ऑगस्ट 2016 रोजी स्क्रॅमजेट इठं जनची यशस्वी चाचणी के ली.
2. हे सपु रसोठनक कॉमब्यश ु न इठं जन म्हणनू िेखील ओळखले जाते. वैज्ञाठनकाच्ं या मते, त्याचे वजन कमी झाले आहे, ज्यामळ ु े
जागेचा खचाही कमी होईल.
3. एअर िीठिगं च्या तंत्रज्ञानावर काम करणारे हे ठवमान अठधक पेलोड पािठवण्यास सक्षम असेल आठण पन्ु हा वापरता येऊ
शकते. हे अत्यंत उच्च िाब आठण उच्च तापमानात िेखील काया करू शकते.
भारतातील पालीच्या नव्या प्रजातीचा शोध
सातारा येथील वन्यजीव सश ं ोधक डॉ.अठमत सय्यि यानं ी के रळमधील जगं लात के लेल्या सश ं ोधनातनू पालीचा एका
नव्या प्रजातीच्या शोध लावला आहे. या पालीचे ‘ठनमठस्पस पलक्काडंठसस‘ असे नामकरण करण्यात आले आहे. अमेररके तील
‘अँठफठबया अँड रे ठप्टठलया’ या जागठतक सश ं ोधन पठत्रके ने हा सश
ं ोधन अहवाल प्रकाठशत करून त्यावर मान्यतेची मोहर
उमटवली आहे.
1. के रळच्या पलक्काड मधील एका जंगलामध्ये ही पाल आढळली.
2. या पालीच्या पािीवर तपठकरी व काळ्या रंगाची नक्षी आहे.
3. ठतच्या जबडय़ाखालील भाग हा गडि के शरी असनू पोटाकडची बाजू पांढरी आहे.
4. मे २०१९ मधे के रळच्या या जंगलात वन्यजीव अभ्यासासािी वन्यजीव संरक्षण आठण संशोधन सठमती (WLPRS) या
संस्थेची टीम गेली होती. त्यात डॉ. सय्यि यांचा समावेश होता. या अभ्यास िौऱ्यात त्यांना ही पाल आढळली.
5. ही पाल अगिी ‘ठनमाठस्पस ठलटोरोलीस’ या पालीसारखी ठिसत असल्याने आजपयांत ठतला याच नावाने ओळखले जात
होते. 2019
January
January 2019
6. ‘ठनमाठस्पस ठलटोरोलीस’ ही भारतातील पठिम घाटात के रळमध्ये आढळणारी पाल आहे.
7. ही १८५३ साली जेडॉन नामक ठिठटश सश ं ोधकाने ‘मलबार के रळ’ मधनू ठतची नोंि के ली होती.
डॉ. सय्यि हे गेली काही वषे याच कुळातील पालींचा अभ्यास करत आहेत. यासािी ते भारतातील ठवशेषकरून
अंिमान-ठनकोबार या जंगलांना सतत भेट िेत आहेत. यातूनच २०१९ मध्ये पालीची नवी प्रजाती त्यांना आढळली. एका
वषाांच्या अभ्यासानंतर या पालीला नवी ओळख िेण्यात त्यानं ा यश आले. डॉ. सय्यि यानं ी आजवर ७ पाली, एक ठवचं ू, एक
बेडूक अशा आजपयांत ९ नवीन प्रजातींचा शोध लावला आहे.
चाांद्रयान-३ नमशन
अन्य क्षेत्रांप्रमाणे करोना व्हायरसच्या साथीचा अवकाश कायाक्रमाला सद्ध ु ा फटका बसला आहे. करोनामळ ु े भारतीय
अवकाश संशोधन संस्थेच्या (इस्रो) चांद्रयान-३ मोठहमेला ठवलंब झाला आहे. २०२१ च्या सरुु वातीला चांद्रयान-३ मोठहम लाँच
होऊ शकते.
“२०२१ या वषााच्या सरुु वातीला चांद्रयान-३ चद्रं ाच्या ठिशेने झेपावेल. चाद्रं यान-२ सारखी चाद्रं यान-३ मोठहम असेल.
चांद्रयान-२ प्रमाणे चांद्रयान-३ तीन मोठहमेत लँडर, रोव्हर असेल पण ऑठबाटर नसेल” कें द्रीय मंत्री ठजतेंद्र ठसंह यांनी स्टेटमेंटमध्ये
ही माठहती ठिली. सध्या चांद्रयान-२ चा ऑठबाटर चंद्रभोवती भ्रमण करत आहे. या ऑठबाटरच्या माध्यमातून महत्त्वाची माठहती
वैज्ञाठनकानं ा ठमळत आहे.

January 2019
January 2019
January 2019
January 2019
September 2020
सरकारकडून आविकेचे वक्रकेट बोडा ननलां वबत

िठक्षण आठ्के च्या ठक्रके ट बोडााला एक मोिा धक्का बसला आहे. िेशातील ऑठलठपक ं शी जोडल्या गेलेल्या सस्ं थाने
ठक्रके ट बोडााला ठनलंठबत के ले आहे आठण िेशातील ठक्रके टला स्वत:च्या ताब्यात घेतले आहे. गेल्या काही ठिवसापासनू
आठ्के च्या ठक्रके ट बोडाात अंतगात वाि सरू ु आहे. यामळ ु े सरकारने ठक्रके ट बोडााला ठनलंठबत के ले आठण त्याचे व्यवस्थापन
स्वत:च्या ताब्यात घेतले आहे. या कारवाईमळ ु े िठक्षण आठ्के च्या संघावर मान्यतेची टांगती तलवार आहे.
सरकारने बोडााला ठनलंठबत के ल्यामळ ु े आंतरराष्ट्रीय ठक्रके ट संघटना
अथाात आयसीसी आठ्के च्या सघं ाची मान्यता र्दल करू शकते. ज्यामळ ु े
आठ्के चा संघ आंतरराष्ट्रीय ठक्रके टमधनू बाहेर होऊ शकतो. ठक्रके ट बझने
ठिलेल्या वृत्तानुसार िठक्षण आठ्कन कंफे डरे शन अॅण्ड ऑठलंठपक कठमटीने
ठक्रके ट िठक्षण आठ्के ला पत्र ठलहून याबाबत कळवले आहे. बोडाातील सवा
वररि अठधकाऱ्यांना प्रशासनातून बाहेर पडण्यास सांठगतले आहे. कठमटीनुसार
गेल्या ठडसेंबरपासनू बोडाात अनेक चक ू ीच्या गोष्टी सरूु आहेत. बोडाात सरू ु
असलेल्या गोष्टींची चौकशी के ल्यानंतर ही कारवाई करण्यात आली आहे.
बोडाात सरूु असलेल्या या गोष्टींमळ ु े बोडााचे सिस्य, माजी सिस्य,
राष्ट्रीय सघं ाचे सिस्य, स्टेक होल्डसा, स्पॉन्ससा आठण ठक्रके ट चाहते याचं ी
काळजी वाढली आहे. यामळ ु े या सवाांचा बोडाावरील ठवर्श्ास उडाला आहे
आठण ठक्रके टची प्रठतमा खराब झाली आहे.
ऑनलाइन बुणद्धबळ ऑनलिं वपयाडमध्ये भारताची सुवणा कामगगरी

ठफडे जागठतक ऑनलाइन बठु द्धबळ ऑठलंठपयाड स्पधेत भारतानं पठहल्यांिाच सवु णा पिक ठजंकत इठतहास रचला. या
स्पधेिरम्यान इटं रनेट आठण सव्हारमध्ये ठबघाड झाल्याने या ऑनलाइन स्पधेत भारत आठण रठशयाला संयुक्त ठवजेता घोठषत
करण्यात आले.
सरुु वातीला रठशयाला ठवजेता घोठषत करण्यात आलं कारण फायनलमध्ये भारताचे िोन खेळाडू ठनहाल सरीन आठण
ठिव्या िेशमख ु यांनी सव्हारसोबत कनेक्शन होत नसल्याने वेळ गमावला. भारताने या वािग्रस्त ठनणायाला ठवरोध िशावला
त्यानंतर याची सठमक्षा करण्यात आली आठण भारत-रठशया या िोन्ही िेशानं ा सयं क्तु ठवजेता घोठषत करण्यात आल.ं
आंतरराष्ट्रीय बठु द्धबळ महासंघानं (ठफडे) पठहल्यांिाच कोठवड-१९ आजारामळ ु ं अशा प्रकारे ऑनलाइन ऑठलंठपयाडचं
आयोजन के लं होतं. िरम्यान, सस्ं थेने ट्ठवट करीत अठं तम ठनणाय घोठषत के ला. ठफडे अध्यक्ष अकााडी डोवोरकोठवच यानं ी िोन्ही
संघ भारत आठण रठशयाला ठफडे ऑनलाइन बठु द्धबळ ऑठलंठपयाड स्पधेचा ठवजेता घोषीत करीत िोघांना सवु णापिक िेण्याचा
ठनणाय घेतला.
January 2019
January 2019
क्रीडा September 2020
माजी कसोटीपटू सदानशव पाटील याांचे ननधन
माजी कसोटीपटू, महाराष्ट्र ठक्रके ट सघं ाचे माजी कणाधार सिाठशव रावजी तथा एस.आर. पाटील याचं े ठनधन झाले. ते
८७ वषाांचे होते. भारतीय ठक्रके ट संघातून खेळलेले ते कोल्हापरू चे एकमेव खेळाडू होते. सिाठशव यांचा जन्म कसबा िाणे (त.
पन्हाळा) येथे १० ऑक्टोबर १९३३ मध्ये सधन शेतकरी कुटुंबात झाला. त्यांच्या वठडलांना मुलांनी ठक्रके टमध्ये चमकावे अशी
इच्छा होती. त्यानुसार सिाठशव आठण त्यांचे बंधू डी.आर. पाटील यांनी ठक्रके ट क्षेत्रात झोकून ठिले. सिाठशव यांनी मध्यमगती
गोलंिाज म्हणनू छाप पाडली. इग्ं लंडमधील लँकेशायर, नॉथा स्टॅपोडाशायर, नॅन्टठवच या क्लबकडून खेळताना फलंिाजी आठण
गोलिं ाजी अशा िहु ेरी बाजनू े िसा उमटवला.
महाराष्ट्र रणजी संघाकडून त्यांनी १९५२ ते १९६४ या कालावधीत खेळताना ३६ सामन्यांत तीन अधाशतकांसह ८६६
धावा करतानाच ३०.६६ सरासरीने ८३ बळी ठमळवले. ३८ धावांत ठनम्मा संघ गारि करण्याची त्यांची सवोत्तम कामठगरी
िरली. कसोटीत सधं ी ठमळणे बिं झाल्यावर त्यानं ी पन्ु हा महाराष्ट्र सघं ाकडून खेळणे सरू ु िे वले होते. २०१७ मध्ये कोल्हापरू
ठजल्हा ठक्रके ट संघटनेच्या सवु णामहोत्सवी वषाांठनठमत्त त्यांना जीवनगौरव परु स्काराने गौरवण्यात आले होते. ठडसेंबर १९५५
मध्ये मबंु ईत न्यझू ीलडं ठवरुद्धच्या सामन्यासं ािी भारतीय सघं ात त्याचं ी प्रथमच ठनवड करण्यात आली होती.
जॉन्टी ऱ्होड्स बनला स्वीडन वक्रकेट सांघाचा प्रनशक्षक

िठक्षण आठ्के चा माजी ठक्रके टपटू आठण आंतरराष्ट्रीय ठक्रके टमध्ये प्रख्यात क्षेत्ररक्षक अशी
ओळख ठमळवलेल्या जॉन्टी ऱ्होड्सने नवीन जबाबिारी ठस्वकारली आहे. जॉन्टी ऱ्होड्स स्वीडनच्या
सघं ाचा मख्ु य प्रठशक्षक म्हणनू काम पाहणार आहे. ठस्वडीश ठक्रके ट फे डरे शनने जॉन्टी ऱ्होड्ससोबत करार
के ला आहे. सध्याच्या घडीला स्वीडनमध्ये ठक्रके ट हा िसु ऱ्या पसंतीचा खेळ मानला जातो. त्यामळ ु े
स्वीडनमधील तरुण खेळाडूंना जॉन्टी ऱ्होड्सच्या अनुभवाचा फायिा होईल असं ठस्वडीश ठक्रके ट
फे डरे शनने म्हटलं आहे.
ब्राव्होचा नवा ववक्रम

वेस्ट इठं डजचा अष्टपैलू ठक्रके टपटू ड्वेन िाव्हो याने टी२० ठक्रके टमध्ये कोणालाही न जमलेला पराक्रम करून
िाखवला. टी२० ठक्रके टमध्ये ५०० बळी ठटपणारा ड्वेन िाव्हो हा जगातील पठहला खेळाडू िरला. कॅ रे ठबयन ठप्रठमयर लीग
२०२० च्या सामन्यात िाव्होने सेंट ल्युठसया झोक्सचा फलंिाज रखीम कॉनावॉलला बाि करत ही कामठगरी के ली. िाव्होने
५४९ टी२० सामन्यात ५०० बळी घेण्याची ठकमया साधली.
आतं रराष्ट्रीय टी२० सामने आठण टी२० लीग स्पधाा यामं ध्ये ठमळून
िाव्होने हा पल्ला गािला.
टी२० ठक्रके टमधील सवााठधक बळींच्या यािीत ड्वेन
िाव्होनंतर िसु ऱ्या स्थानी श्रीलंकेचा लठसथ मठलंगा आहे. त्याच्या
नावावर ३९० बळी आहेत. ड्वेन िाव्होने ५०० बळी घेण्याचा
पराक्रम क्वीन्स पाका ओव्हल येथे के ला. ठवशेष म्हणजे,
वेस्टइठं डजचा महान गोलिांज कटानी वॉल्शने कसोटी ठक्रके टमध्ये
५००वा बळीिेखील याच मैिानावर घेतला होता.
िाव्हो आतापयांत जवळपास २१ वेगवेगळ्या संघांकडून
टी२० सामने खेळला आहे. ड्वेन िाव्होने टी२० कारठकिीत
सवााठधक वेळा कायरन पोलाडाला बाि के ल.ं त्याने आतापयांत पोलाडाला ९ वेळा बाि के ल.ं टी२० मध्ये ५०० बळी
घेण्याबरोबरच िाव्होने कॅ रे ठबयन ठप्रठमयर लीगमध्ये १०० बळीिेखील पूणा के ले. अशी कामठगरी करणाराही तो एकमेव खेळाडू
िरला.
January 2019
January 2019
अँडरसनचे ६०० बळी
पाठकस्तानठवरुद्ध ठतसऱ्या कसोटी सामन्याच्या अखेरच्या ठिवशी इग्ं लंडचा अनुभवी जलिगती गोलंिाज जेम्स
अँडरसनने अखेरीस ठवक्रमाला गवसणी घातली. पाठकस्तानचा कणाधार अझर अलीला माघारी धाडत अँडरसनने कसोटी
ठक्रके टमध्ये ६०० बळींचा टप्पा गािला आहे. अशी कामठगरी करणारा अँडरसन हा पठहला जलिगती गोलंिाज िरला आहे.
याआधी आंतरराष्ट्रीय ठक्रके टमध्ये फक्त

ठफरकीपटूंनाच ही ठकमया साधता आली होती.
इग्ं लंडच्या एकाही गोलंिाजाला अशी कामठगरी
करता आलेली नाही. स्टुअटा िॉड हा एकमेव
इठं ग्लश गोलंिाज या यािीत अँडरसनच्या मागे आहे.
जाणनू घेऊयात कसोटी ठक्रके टमध्ये ६०० बळींचा
टप्पा पणू ा करणारे गोलिं ाज –
१) मथु य्या मरु लीधरन – ८०० बळी
२) शेन वॉना – ७०८ बळी
३) अठनल कंु बळे – ६१९ बळी
४) जेम्स अँडरसन – ६०० बळी*
ज‍ॅक क‍ॅनलस, झहीर अब्बास याांचा ICC Hall of Fame मध्ये समावेश
िठक्षण आठ्के चा माजी अष्टपैलू खेळाडू जॅक कॅ ठलस, पाठकस्तानचे माजी ठिग्गज फलंिाज झहीर अब्बास आठण
जन्माने पण्ु याची असलेली ऑस्रेठलयन मठहला ठक्रके ट संघाची माजी कणाधार ठलसा स्थळे कर यांचा ICC च्या मानाच्या
समजल्या जाणाऱ्या Hall of Fame मध्ये समावेश करण्यात आला आहे. ICC च्या व्हच्याअ ु ल कायाक्रमात ठतन्ही ठिग्गज
खेळाडूंना हा सन्मान िेण्यात आला.
जॅक कॅ ठलसने िठक्षण आठ्के कडून १६६ कसोटी, ३२८ वन-डे आठण २५ टी-२० सामने खेळले आहेत. १९९५ ते
२०१४ या आपल्या प्रिीघा कारठकिीत कॅ ठलस हा आपल्या अष्टपैलू खेळीसािी ओळखला जायचा. कसोटीत १३ हजार २८९
तर वन-डे ठक्रके टमध्ये ११ हजार ५७९ धावा खात्यात जमा
असलेल्या कॅ ठलसने अनुक्रमे २९२ आठण २७३ बळी घेतले
आहेत. कसोटी आठण वन-डे मध्ये १० हजारपेक्षा जास्त धावा
आठण ठकमान २५० बळी घेणारा कॅ ठलस हा एकमेव खेळाडू
होता.
करोनामळ ु े ठनमााण झालेल्या पररठस्थतीमळ
ु े आयसीसीने
यंिा Hall of Fame चा सोहळा ऑनलाईन आयोठजत के ला.
याव्यठतरीक्त ऑस्रेठलयन मठहला ठक्रके टमध्ये ठिलेल्या
योगिानाब्दलल ठलसा स्थळे करचंही कौतुक करण्यात आलं.
ठलसाने ऑस्रेठलयन संघाकडून ८ कसोटी, १२५ वन-डे आठण ५४ टी-२० सामने खेळले आहेत. याचसोबत आपल्या काळात
आठशयाचे िॅडमन म्हणनू ओळखल्या जाणाऱ्या झहीर अब्बास याचं ाही सन्मान करण्यात आला. पाठकस्तानकडून ७८ कसोटी
आठण ६२ वन-डे सामने खेळणारे अब्बास हे आपल्या बहारिार फलंिाजीसािी ओळखले जायचे.
गथएम बनला नवा ग्रँडस्ल‍ॅ म ववजेता

ऑठस्रयाचा डॉठमठनक ठथएम हा अमेररकन ओपन ग्रँडस्लॅम स्पधेचा नवा ठवजेता बनला आहे. अंठतम सामन्यात त्याने
िोन सेट्सनी ठपछाडीवर पडल्यानंतरही जमानीच्या अलेक्झांडर व्हेरेव्हला हरवनू ठवजेतेपि पटकावण्याची ऐठतहाठसक कामठगरी
के ली. त्याचे
January 2019हे पठहलेच ग्रँडस्लॅम जेतेपि आहे.
January 2019
अठतशय रोमाचं क िरलेल्या अठं तम लढतीत िसु ऱया मानाठं कत ठथएमने पाचव्या मानाठं कत व्हेरेव्हवर 1-6, 4-6, 6-4, 6
-3, 7-6 (8-6) अशी मात के ली. चार तास िोन ठमठनटे ही झंजु रंगली होती. या वषीच्या ऑस्रेठलयन ओपनमध्ये तसेच 2018
व 2019 मध्ये पेंच ओपन स्पधेत त्याने उपठवजेतेपि ठमळठवले आहे. 2014 मध्ये क्रोएठशयाचा माररन ठसठलक नंतर नवा
ग्रँडस्लॅम ठवजेता होणारा ठथएम हा पठहला खेळाडू आहे. ठसठलकने ही स्पधाा 2014 मध्ये ठजक ं ली होती त्यावेळी त्याचे ते
पठहलेच जेतेपि होते. तसेच फे डरर, निाल, जोकोठवच यांच्याव्यठतररक्त ही ग्रँडस्लॅम स्पधाा ठजंकणाराही ठथएम हा
वावररंकानंतरचा पठहला खेळाडू बनला आहे. 2016 मध्ये वावररंकाने या स्पधेचे जेतेपि पटकावले होते.
January 2019
January 2019
२१ ऑगस्ट
१८७१ : भरताचे प्रठसद्ध समाज सेवक गोपाळ कृ ष्ट्ण िेवधर यांचा जन्म.
१९१५ : पठहल्या ठवर्श्युद्धा िरम्यान इटलीने तुकी ठवरोधात युद्ध घोषणा के ली.
१९७२ : वन्यजीव संरक्षण अठधठनयम संसिेने पाररत के ले.
१९८१ : प्रठसद्ध गांधीवािी, स्वतंत्र सेनानी आठण लेखक काका कालेलकर यांचे ठनधन.
१९९१ : रठशयामध्ये क्रांतीनंतर गोबााचेव पनु ःसत्तेवर आले.
१९९१ : लातठवया ने १९९१ मध्ये सयं क्त ु सोठवयत सघं ामधनू वेगळे होण्याची घोषणा के ली.
२२ ऑगस्ट
१६३९ : ठिटीश ईस्ट इठं डया कंपनी ने चेन्नई शहराची स्थापना के ली.
१८१८ : भाराताचे पठहले गव्हनार वॉरे न हेठस्टंग याचं े ठनधन.
१८९४ : नाताळ भारतीय काँग्रेसची स्थापना म. गांधींनी के ली.
१९२१ : गाधं ीजींनी ठविेशी कपड्याचं ी होळी के ली.
१९४४ : अमेररका, ठिटेन, रठशया आठण यांनी संयुक्त राष्ट्राच्या स्थापनेसािी बैिक के ली.
१९७९ : राष्ट्रपती नीलम सजं ीव रे ड्डी यानं ी लोकसभा भगं के ली.
१९९६ : राज्य सरकारने मद्रासचे नाव बिलनू चेन्नई के ले.
२३ ऑगस्ट
१८२१ : मेठक्सकोने स्वातंत्र्याची घोषणा के ली.
१९४७ : वाल्लाभाई पटेल भारताचे उपराष्ट्रपती बनले.
१८७५ : स्वतंत्र सेनानी राजकुमार शक्ु ला यांचा जन्म.
२४ ऑगस्ट
१६०० : ईस्ट इठं डया कंपनीचे पठहले जहाज ‘हेक्टर’ सरु त येथे पोहचले.
१९०८ : प्रठसद्ध स्वतंत्र सेननी राजगुरू यांचा जन्म.
१९११ : मठहला क्रांठतकारी बीना िास यांचा जन्म.
१९२५ : समाजसधु ारक रामकृ ष्ट्ण गोपाळ भांडारकर यांचे ठनधन.
January 2019
१९६९ : वी. वी. ठगरी भारताचे चौथे राष्ट्रपती बनले.
January 2019
दिनववशेष September 2020
१९७४ : फाखरुठ्दलन अली अहमि भारतचे पाचवे राष्ट्रपती बनले.
२००६ : अंतरराष्ट्रीय खगोल संघाने प्लटु ोला ग्रहाचा िजाा ठिला.
२५ ऑगस्ट
१८१९ : स्कॉठटश शास्त्रज्ञ जेम्स वॉट यांचे ठनधन.

१९५७ : भारतीय पोलो टीमने ठवर्श् कप ठजंकला.
२०१२ : नील आमास्रॉंग यांचे ठनधन.
२६ ऑगस्ट
१९२० : अमेररकामध्ये मठहलांना मताठधकाराचा हक्क प्रिान के ला.
२७ ऑगस्ट
१६०४ : अमृतसरमधील स्वणा मठं िरमध्ये गरुु ग्रंथ साठहबाची प्रठतस्थापना के ली.
१८५९ : टाटा ठस्टलचे संस्थापक िोराबजी टाटा यांचा जन्म.
१८७० : भारतामाध्ये पठहल्यािं ा श्रमजीवी सघं ाची स्थपना झाली.
१९०७ : प्रठसद्ध ठक्रके टर जॉजा िेडमैन यांचा जन्म.
१९५० : टीव्हीवरती पठहल्यािं ा बीबीसीने पठहल्यािं ा बातम्याचं े थेट प्रक्षेपण के ले.
१९७९ : लॉडा माउंटबेटन यांचे ठनधन.
२८ ऑगस्ट
१८४५ : प्रठसद्ध पठत्रका साइटं ेठफक अमेररकनच्या पठहल्या अंकाचे संस्करण.
१९७२ : ठवमा व्यवसायाचे राष्ट्रीयीकरण करणारे ठवधेयक लोकसभेत मंजरू .
२९ ऑगस्ट
१६१२ : सरु तच्या लढाईमध्ये इग्रं जांनी पोतागु ीजांना हरवले.
१८२५ : पोतागु ालने िाजीलच्या स्वातंत्र्याला मान्यता ठिली.
१८३१ : ठिटीश िास प्रथा उच्चाटन अठधठनयमचे कायद्यामध्ये रुपांतर.
१९४७ : डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या अध्यक्षतेखाली मसु िु ा सठमतीची स्थापना.
राष्ट्रीय क्रीडा ददन

२९ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय क्रीडा ठिन साजरा के ला जातो. २९ ऑगस्ट ठिवशीच सन १९०५ मध्ये भारताचे महान
हॉकीपटू मेजर ध्यानचंि यांचा जन्म झाला होता. िेशातील सवा खेळाडूंना प्रेरणास्थान िरणाऱ्या या महान हॉकीपटूचा जन्म
ठिवस िेशात क्रीडा ठिन म्हणनू साजरा के ला जातो.
मेजर ध्यानचिं कोण?
ध्यानचंि यांचा जन्म अलहाबाि येथे २९ ऑगस्ट १९०५ साली राजपतु घराण्यात झाला.
खरंतर सैन्यात भरती झाल्यानंतर ध्यानचंि यांनी हॉकी खेळायला सरू ु वात के ली होती. त्याआधी त्यांना हॉकीचा अनुभव
नव्हता. त्यानंतर ध्यानचंि यांचा भाऊ रूप ठसंग यानेही आपल्या ध्यानचंि यांच्या पावलावर पाऊल िे वत हॉकीमध्ये आवड
ठनमााण के ली.
मेजर ध्यानचिं याचं े खरे नाव ध्यान ठसगं असे होते. मात्र, ते नेहमी रात्री चद्रं प्रकाशात सराव करत असत त्यामळु े कालातं राने
त्यांच्या जवळच्या ठमत्रांनी ध्यान ठसंग यांच्या नावापढु े ‘चंि’ हा शब्ि जोडला. तेव्हापासनू ध्यानचंि या नावाने ते ओळखले
गेले.
January
हॉकी फे डरे2019
शन आठथाक संकटांना सामोरे जात असतानाही कोणताही िबाव ठनमााण न होऊ िेता ध्यानचंि यांनी भारतीय संघाचे
January 2019
September 2020
दिनववशेष
नेतत्त्ृ व करून िेशाला पठहले ऑठलठम्पक पिक ठजंकून ठिले होते.
त्यानंतर सलग िोन ऑठलठम्पकमध्ये भारतीय हॉकी सघं ाचा िबिबा कायम होता. ध्यानचिं याच्ं या खेळाने सवाांची मने ठजक
ं ली
होती.
जमानीचा हुकमशहा ठहलटरलाही ध्यानचिं याच्ं या खेळाची भरु ळ पडली होती. ठहटलरने ध्यानचिं याच्ं यासमोर जमानीचे
नागररकत्व आठण सैन्यातील सवोच्च पिवी िेण्याचा प्रस्ताव िे वला होता. मात्र, ध्यानचंि यांनी आपल्याला भारतासािीच
खेळायचे असल्याचे सांगत तो फे टाळून लावला होता.
३० ऑगस्ट
१५५९ : मघु ल सम्राट जहागं ीरचा जन्म.
१६५९ : औरंजेबाने िारा ठशकोहला फाशी ठिली.
१९२८ : ि इठं डपेंडेंस ऑफ़ इठं डया लीगची स्थापना.
२०१४ : प्रठसद्ध इठतहासकर ठबपीन चंद्र यांचे ठनधन.
३० ऑगस्ट हा ठिवस लघु उद्योग ठिवस म्हणनू साजरा के ला जातो.
३१ ऑगस्ट
१८७१ : भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे माजी अध्यक्ष सैयि हसन इमाम यांचा जन्म.
१९४० : मरािी भाषेचे प्रठसद्ध लेखक ठशवाजी सावंत यांचा जन्म.
१९५६ : तत्कालीन राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्र प्रसाि यांनी राज्य पनु गािन ठवधेयकाला मंजरु ी ठिली.
१९५७ : मेलेठशयाला ठिटन कडून स्वातंत्र्य ठमळाले.
१ सप्टें बर
१५७४ : ठशखाचं े ठतसरे गरुु गरुु अमरिास याचं े ठनधन.
१९४७ : भारतीय प्रमाणवेळेची स्वीकृ ती.
१९५६ : भारतीय जीवन ठवमा ठनगमची (LIC) स्थापना.
१९५६ : ठत्रपरु ाला कें द्रशाठसत प्रिेशाचा िजाा िेण्यात आला.
१९६२ : ठशवाजी ठवद्यापीि कोल्हापरू ची स्थापना.
१९६४ : इंठडयन ऑयल ररफ़ाइनरी आठण इठं डयन ऑयल कंपनी यांचे एकत्रीकरण करून इठं डयन ऑयल कॉपरे शन ची स्थपना
करण्यात आली.
राष्ट्रीय पोषण आिवडा
१. १ सप्टेंबरपासनू ७ सप्टेंबर असा आिवडा राष्ट्रीय पोषण आिवडा म्हणनू साजरा के ला जातो.
२. उ्दलेश : लोकांना शरीरासािी असलेले पोषणाचे महत्व पटवनू िेणे.
३. १९८२ मध्ये सरुु वात
२ सप्टें बर
१५७३ : मघु ल सम्राट अकबरने गुजरातवरती ठवजय ठमळवला.
१९४५ : जपानने पराभव स्वीकारल्यानंतर सहा वषे चाललेले िसु रे ठवर्श्युद्ध समाप्त झाले.
१९४६ : जवाहरला नेहरू यांच्या उपाध्यक्षतेखाली अंतररम सरकारची स्थापना करण्यात आली.
१९७६ : प्रठसद्ध मरािी साठहठत्यक ठवष्ट्णू सखाराम खांडेकर यांचा जन्म.
January
३ सप्टें बर2019
January 2019
September 2020
दिनववशेष
१७९१ : ्ान्सच्या राष्ट्रीय सभेने ्ान्स संठवधानाला मंजरु ी ठिली.
१९२४ : चीनमध्ये गृहयद्ध ु ाला सरुु वात.
१९८४ : िठक्षण आठ्काने संठवधान स्वीकारले.
४ सप्टें बर
१७८१ : स्पेनच्या रठहवाशानं ी लॉस एजील्सची स्थापना के ली.
१८२५ : िािाभाई नौरोजी यांचा जन्म.
१८८८ : महात्मा गाधं ी यानं ी इग्ं लडं ला जाण्यासािी समद्रु ी प्रवासाला सरुु वात के ली.
५ सप्टें बर
१८३९ : चीनमध्ये अफूचे पठहले युद्ध सरुु झाले.
१८८८ : भारताचे िसु रे राष्ट्रपती सवापल्ली राधाकृ ष्ट्णन यांचा जन्म.
१९८६ : ठनरीजा भनोट यांचा कराचीमध्ये ठवमान अपहरण के ल्यानंतर प्रवाशांना वाचवताना मृत्यू.
१९९१ : भारतीय व्यंग रचनाकार शरि जोशी यांचे ठनधन.
१९९७ : मिार टेरेसा यांचे ठनधन.
६ सप्टें बर
१८३८ : महाराज रणजीत ठसंह यांचा शेवटचा मुलगा िलीप ठसंहचा जन्म.
१९६५ : तशान्कंि करारावर स्वाक्षरी.
७ सप्टें बर
१८२२ : िाजीलने पोतागु ाल पासनू स्वातंत्र्य घोठषत के ले.
१९०६ : बँक ऑफ इठं डयाची स्थापना.
१९२३ : ठवएना येथे इटं रपोलची स्थापना.
८ सप्टें बर
१९४२ : भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसने मबंु ई अठधवेशनामध्ये भारत छोडो प्रस्ताव मजं रू के ला.
ठवर्श् साक्षरता ठिवस
जागठतक साक्षरता ठिन हा प्रठतवषी ८ सप्टेंबर या तारखेला साजरा के ला जातो. आतं रराष्ट्रीय सहकायाातनू ठशक्षण, ठवज्ञान
आठण सांस्कृ ठतक ठवकास व त्यातून शांतता व सव्ु यवस्थेला उत्तेजन िेण्यासािी आंतरराष्ट्रीय स्तरावर काया
करणायाा युनेस्कोने ठशक्षणाचे, साक्षरतेचे महत्त्व लक्षात घेऊन ८ सप्टेंबर हा ठिवस 'जागठतक साक्षरता ठिन' म्हणनू साजरा
करण्याचे िरठवले. युनेस्कोत हा ठनणाय ७ नोव्हेंबर इ.स. १९६५ रोजी झाला आठण ८ सप्टेंबर इ.स. १९६६ पासनू जगभरात
'जागठतक साक्षरता ठिन' साजरा के ला जाऊ लागला.
९ सप्टें बर
१७९७ : अमेररके ची राजधानीचे नाव राष्ट्रपती जॉजा वाठशगं टन याच्ं या नावाने िे वण्यात आली.
१८२८ : महान रूसी लेखक ठलयो टॉल्सटॉय यांचा जन्म.
१९२० : अग्ं लो ओररएटं ल कॉलेजचे रुपातं र अलीगढ मठु स्लम ठवर्श्ठवद्यालय झाले.
२०१२ : धवल क्रांतीचे जनक वगीय कुररयन यांचे ठनधन.
व्हगगि स कुहरयन - धवलक्राांतीचे वपतामह
भारतातील धवलक्रांतीचे ठपतामह डॉ. व्हठगास कुररयन यांची या वषी ९९ वी पण्ु यठतथी. िधू उत्पािनात तूट असलेला
िेश ते जगातील
January 2019 सवााठधक िधू उत्पािन करणारा िेश हे भारताचे ठस्थत्यंतर घडवनू आणण्यात व्हठगास कुररयन यांनी महत्त्वपणू ा
January 2019
September 2020
भठू मका बजावली.
के रळातल्या आताच्या कोठझकोड येथे अल्पसख्ं य अशा सीररयन ठििन कुररयन कुटुंबात जन्माला आलेल्या व्हठगास
कुररयन मळ ु ात अठभयांठत्रकीचे ठवद्याथी. त्यातील पिवी घेतली त्यांनी आताच्या चेन्नईमध्ये. नंतर पिव्युत्तर ठशक्षण घेतले
जमशेिपरू ला, टाटा यांच्या पोलाि संशोधन संस्थेत. ठतथनू त्यांनी उड्डाण के ले ते थेट अमेररके तील ठमठशगन ठवद्यापीिात.
हा अध्ययनयज्ञ पणू ा होत असताना इकडे १५ ऑगस्ट उजाडलेले होते आठण स्वतंत्र भारतात उजाडलेला सयू ा प्रठतभावतं ानं ा
खणु ावू लागला होता. कुररयन परत आले ते थेट कें द्र सरकारच्या सेवेत रुजू होण्यासािीच.
कुररयन भारतात परतले तोपयांत आणंि येथील िग्ु धसंस्था जन्माला येऊन ठस्थरावलेली होती. कुररयन यांनी या संस्थेला आकार
ठिला. सरुु वातीपासनू च तो इतका डोळ्यात भरणारा होता की अमल ू या पुढे िेशाचा अत्यंत लाडका झालेल्या- िँडच्या पठहल्या
कारखान्याच्या उद्घाटनास अशा अनेक संस्थांची स्वप्ने पाहणारे पंतप्रधान पंठडत जवाहरलाल नेहरू आले होते. िेशी उत्पािने,
सक ं ल्पना याकडे पाहून नाके मरु डणारा वगा त्याही वेळी होता. त्यामळ ु े अमलू या सस्ं कृ तातील अमल्ू यवरून बारसे झालेल्या
िँडचे काही खरे नाही, ही धारणा सवााचीच होती. जगात िग्ु धजन्य पिाथाात काही कोणी करू शकत असेल तर ती फक्त नेस्ले ही
ठस्वस कंपनीच असे मानणारे ठनवासी अभारतीय तेव्हाही मोिय़ा प्रमाणावर होते. त्यामळ ु े सरुु वातीला जसे आपल्याकडे
कोणत्याही नव्या संकल्पनेस ठवरोधाला सामोरे जावे लागते, तसेच अमल ू या िँडचेही झाले.
व्हठगास कुररयन यानं ा िधू अठजबात आवडत नसे. िधू मला आवडत नाही आठण त्यामळ ु े ते मी पीत नाही, इतक्या प्रामाठणकपणे
कुररयन आपले मत नोंिवीत. पण म्हणनू िधू पणू ाान्नाच्या जवळ जाणारे आहे, हे ते नाकारत नसत.
िधु ाला भारतीय संस्कृ तीत, समाजजीवनात ठवलक्षण महत्त्व आहे आठण त्यास योग्य बाजारपेि ठमळवनू ठिली तर िेशातील
कोटय़वधी ग्रामीण मठहलांना ठस्थर रोजगाराचे कायमस्वरूपी माध्यम उपलब्ध होईल याची डोळस जाण त्यांना होती.
भारतात ठकतीही औद्योठगक प्रगती झाली तरी िेशात रोजगाराचे मख्ु य साधन हे कृ षीठवषयक उद्योग हेच असणार आहेत आठण
१८ ते ५५ या वयोगटात असणाऱ्या कोटय़वधी मठहलांना िग्ु धजन्य पिाथााचा व्यवसाय हा उपजीठवके चा स्वयंपणू ा मागा असणार
आहे, असा त्याचं ा ठसद्धातं होता. याच डोळस अभ्यासाने कुररयन यानं ा आयष्ट्ु यभराचे श्रेयस आठण प्रेयस ठमळवनू ठिले.
१९४६ साली शेतकऱ्यांच्या उत्पािनांना थेट बाजारपेि ठमळवनू िेण्यासािी कुररयन यांनी पठहल्यांिा या दृष्टीने प्रयत्न सरू ु के ले
आठण गुजरातेतील आणंि ठजल्ह्य़ात पठहल्यांिा सहकारी क्षेत्रातला िधू प्रकल्प जन्माला आला.
४ जानेवारी १९४६ या ठिवशी गजु रातेतील समरखा सहकारी सस्ं थासिं भाात एक बैिक भरवण्यात आली. या बैिकीची सत्रू े होती
मोरारजी िेसाई यांच्याकडे. मोरारजीभाई यांना या बैिकीची सचू ना के ली होती सरिार पटेल यांनी आठण या सगळ्यात तीनच
वषाांनी सामील झाला के रळातील अवघ्या २५ वषा वय असणारे व्हठगास कुररयन.
त्या बैिकीत सवा उपठस्थतांनी ठमळून एक ठनणाय घेतला. िधू ासािी सहकारी संस्था स्थापन करायची आठण त्या पररसरातील िधू
थेट बाँबे ठमल्क स्कीमला पोहोचवायचे. त्याच वषी १९४६ सालातील १४ ठडसेंबर या ठिवशी आणंि या सहकारी संस्थेची
स्थापना झाली. सरुु वातीला या सहकारी सस्ं थेतनू िधू ठवकत घ्यायला सरकारचाच ठवरोध होता आठण या सहकारी सस्ं थेच्या
क्षमतेवरच प्रश्न ठनमााण के ले जात होते.
कुररयन यांचे मोिे पण हे की या क्षेत्रातील युरोपीय संकल्पना त्यांनी बाजूला िे वल्या. युरोपात आठण पािात्त्य जगतात गायीच्या
िधु ाला महत्त्व असते आठण त्याचीच भक ु टी करून ठवठवध उत्पािने तयार के ली जातात. भारतात गोमातेऐवजी मठहषकन्येचे िधू
वापरायला हवे, हे कुररयन यांना सचु ले.
भारतात म्हशी मोिय़ा प्रमाणावर असतात तेव्हा त्याच्ं याच िधु ावर प्रठक्रया करून वेगवेगळी उत्पािने तयार व्हायला हवीत हा
कुररयन यांचा ठवचार. तो त्यांनी सत्यात आणला. त्याच्या यशाबाबत कुररयन यानं ा एवढा ठवर्श्ास होता की सहकारी िधू संघ
जन्माला आल्यानंतर बरोबर िहा वषाांनी अमूल िँडची ठनठमाती झालीिेखील.
या कामाची महती इतकी होती की पठं डत नेहरूंच्या नंतर पतं प्रधानपिी आलेले लाल बहािरू शास्त्री यानं ी त्याच्या प्रचारासािी
स्वतंत्र यंत्रणाच जन्माला घातली आठण त्याची संपूणा सत्रू े कुररयन यांच्या हाती ठिली.
ज्या िेशात एके काळी सणासिु ीला गोडधोड खाण्यासािी िधु ाची आगाऊ नोंिणी के ल्याठशवाय ते ठमळत नसे त्या िेशात िधु ाचा
महापरू वाहू लागला. ज्या िेशातील हजारो बालकांना के वळ उपलब्धते अभावी िधू पाहायलाही ठमळत नसे त्या िेशात हवे
ठततके हवे तेव्हा आठण हवे ठतथे िधू ठमळू लागले. या श्रेयाचे एकमख ु ी धनी हे कुररयन.
January 2019
January 2019
September 2020
यश ठमळवणे आठण यश राखणे यांत तफावत असते. याची जाणीव कुररयन यांना होती. त्यामळ ु े प्रचडं प्रसार होऊनही अमल
ू चा
िजाा घसरला नाही. मयााठित आकारात उत्तम काम करता येते. परंतु आकारही वाढवायचा व िजााही राखायचा ही तारे वरची
कसरत कुररयन यांनी अगिी यशस्वीपणे पार पाडली.
िजाात कोणतीही तडजोड न करता, रास्त िरात ग्राहकानं ा उत्पािन िेताना ती ठनठमाणाऱ्या शेतकऱ्यानं ाही परु े सा मोबिला िेता येऊ
शकतो हे अमल ू ने िाखवले.

स्वातंत्र्यपवू ा काळातील असनू ही कुररयन आधठु नक होते. त्यामळ ु े अमल
ू उत्पािनांच्या जाठहराती आठण ठवपणन व्यवस्था याकडे
त्यानं ी कधीही िल ु ाक्ष के ले नाही.
अमल ू चे वणान ‘टेस्ट ऑफ इठं डया’ असे झाले ते कुररयन यानं ा या ठवषयात रुची होती आठण या आधठु नक वाटणाऱ्या ठवषयांची
चव होती म्हणनू च. त्यामळ ु े च जागठतकीकरणानंतर भारतीय बाजारात प्रचडं ताकिीचे डेनॉन आिी आतं रराष्ट्रीय िँड येऊनही
अमल ू ने आपले स्थान गमावले नाही.
१० सप्टें बर
१९१५ : प्रठसद्ध क्रांठतकारी जतींद्रनाथ मख
ु जी यांचे ठनधन.
१९६६ : पजं ाब आठण हररयाणा राज्याच्या ठनठमातीला ससं िेने मजं रु ी ठिली.
११ सप्टें बर
१८९५ : प्रठसद्ध स्वतंत्र सेनानी आठण गांधीवािी सामाठजक कायाकते ठवनोबा भावे यांचा जन्म.
१८९६ : प्रथम ठवर्श् धमा संमेलनाला ठशकागो येथे सरुु वात.
१८९६ : प्रथम ठवर्श् धमा संमेलनालात स्वामी ठववेकानंि यांनी भाषण के ले.
१९०१ : प्रठसद्ध मरािी साठहत्यकार आत्माराम रावजी िेशपांडे यांचा जन्म.
१९०६ : महात्मा गांधी यांनी िठक्षण आठ्का येथे सत्याग्रहाला सरुु वात के ली.
१९४८ : ठद्वराष्ट्रवािाचे जनक महु म्मि अली ठजन्ना यांचे ठनधन.
१९६१ : जागठतक वन्यजीव कोषाचे पठहले कायाालय मोजेस ठस्वत्झलांड येथे सरुु झाला.
२००१ : अमेररके च्या वल्डा रेड सेंटरवर आतंकवािी हल्ला झाला.
१२ सप्टें बर
१७८६ : लॉडा कॉनावॉठलस बगं लाचा गव्हनार जनरल बनला.
१९१२ : प्रठसद्ध स्वतंत्र सेनानी आठण लोकसभा सिस्य ठफरोज गांधी यांचा जन्म.
१३ सप्टें बर
१९२९ : लाहोर जेलमध्ये जतीन िास याचं ा ६३ ठिवसाच्या उपोषणानंतर मृत्य झाला.
१४ सप्टें बर
१९६० : खठनज तेल उत्पािन िेशांनी एकठत्रत येवनू ओपेकची स्थापना के ली.
हहिं दी ददवस
१४ सप्टेंबर हा ठिवस ठहंिी ठिवस म्हणनू साजरा के ला जातो. १४ सप्टेंबर १९४९ रोजी भारताच्या संठवधान सभेने एक मताने
ठहंिी भाषेला राजभाषेचा िजाा ठिला. या स्मरणाथा हा ठिवस १९५३ पासनू संपणू ा भारतामध्ये साजरा १४ सप्टेंबर रोजी साजरा
के ला जातो.
१५ सप्टें बर
१९५९ : राष्ट्रीय प्रसारण सेवा िरू िशानची सरुु वात.
१५ सप्टेंबर हा ठिवस अठभयंता ठिवस म्हणनू साजरा के ला जातो.
January 2019
१६ सप्टें बर
January 2019
September 2020
१८६१ : ठिटेनमच्या पोस्ट ऑठफस मध्ये पठहल्यांिा बचत खात्याची सठु वधा उपलब्ध के ली.
१७ सप्टें बर
१९४८ : हैद्राबाि संस्थानाचे भारतमध्ये ठवलीनीकरण.
१९४९ : द्रठवड़ मनु ेत्र कषगम (द्रमकु ) पक्षाची स्थापना.

१९५० : भारताचे पंतप्रधान नरें द्र मोिी यांचा जन्म.
१८ सप्टें बर
१९१९ : हॉलंडमध्ये मठहलांना मतिानाचा हक्क प्रिान करण्यात आला.
१९४७ : राष्ट्रीय सरु क्षा अठधठनयमन मंजरू करण्यात आले.
२००२ : मरािी भाषेचे प्रठसद्ध लेखक ठशवाजी सावंत यांचे ठनधन.
१९ सप्टें बर
१५८१ : ठशखांचे चौथे गुरु गुरु राम िास यांचे ठनधन.
२० सप्टें बर
१८७८ : जी. एस.एस. अय्यर याच्ं या सपं ािनाखाली मद्रास येथे ि ठहिं ू या वतामान पत्राचे साप्ताठहक म्हणनू पठहले प्रकाशन.
१९३३ : प्रठसद्ध स्वतंत्र सेनानी एनी बेजंट यांचे ठनधन.
दूरदशान ददन च छतावर बसवले ला टीव्ही अँहटना बनला प्रततष्ठे चे प्रतीक
घरबसल्या जगाचा वृत्तांत िेणाऱ्या महाभारतकालीन संजयचा ‘िरू िशान’ हा दृश्य अवतार. Television या शब्िाचा
उगम ग्रीक शब्ि Tele म्हणजे ‘िरू चे’ आठण लॅठटन शब्ि vision म्हणजे ‘दृश्य’ या िोन शब्िांच्या संगमातून झाला आहे आठण
त्याला अठतशय समपाक भारतीय नाव आहे - िरू िशान.
इटं रनेट आठण ठडठजटल क्रांतीच्या युगात जगणाऱ्या या ठपढीला िरू िशानचा अथा किाठचत माठहतही नसेल. परंतु जन्ु या
ठपढीतील प्रेक्षकांचे नाते िरू िशानसोबत दृढ नाते राठहले आहे. १९५९ मध्ये सरकारी योजनांच्या प्रसारणासािी म्हणनू िरू िशानची
स्थापना झाली. छोट्याशा पडद्यावर चालती-बोलती ठचत्रे िाखवणारा ठवजेवर चालणारा डब्बा सवाांसािी कुतुहलाचा ठवषय
होता. माणसे टीव्हीमध्ये जाऊन कशी काय नाचतात, बोलतात याचे तेव्हा कुतुहल वाटे. सरुु वातीला तर लोक समजायचे
टीव्हीच्या डब्ब्यामध्येच छोटी-छोटी माणसे आहेत जी टीव्हीचालू के ला की, आपल्याला ठिसतात. ज्याच्या घरी टीव्ही होता,
त्याच्याकडे िरू वरून लोक बघायला यायचे. छतावर बसवलेला टीव्ही अँठटना त्या काळात प्रठतिेचे प्रतीक बनला होता.
िेशातील कला आठण संस्कृ तीशी संबंठधत कायाक्रमांची या सरकारी वाठहनीवर रे लचेल असायची.
१९५९ मध्ये िरू िशानचा पठहला कायाक्रम प्रसाररत के ला गेला. या अध्याा तासाच्या प्रसारणात शैक्षठणक आठण
ठवकासात्मक कायाक्रम िाखठवण्यात आला. कायाक्रमांच्या माध्यमातून लोकसंख्या ठनयंत्रण, कुटुंब कल्याण, मठहला-मल ु े आठण
ठवशेषाठधकाररठहत वगाातील समाजाच्या कल्याणासािी के ल्या जाणाऱ्या उपाययोजना सामान्यांपयांत पोहोचवणे हा िरू िशान सरू ु
करण्यामागचा उ्दलेश आहे. िरू िशानच्या सरुु वातीच्या काळात काही वेळेपरु तेच कायाक्रमांचे प्रसारण के ले जायचे. ऑल इठं डया
रे ठडओचा एक भाग म्हणनू िरू िशानवर ठनयठमत िैठनक प्रसारणांची सरुु वात १९६५ मध्ये करण्यात आली. १९७२ मध्ये ही सेवा
मबंु ई म्हणजे तत्काठलन बबं ई आठण अमृतसरपयांत ठवस्ताररत के ली गेली. १९७५ पयांत भारतातील फक्त ७ शहरामं ध्ये टीव्ही
सेवा होती आठण िरू िशान ही भारतातील टीव्ही सेवा िेणारी एकमेव कंपनी होती. जी आज िेशाच्या कानाकोपऱ्यापयांत
पोहोचली आहे.
१ एठप्रल १९७६ रोजी टीव्ही सेवा रे ठडओपासनू ठवभक्त करण्यात आल्या. ऑल इठं डया रे ठडओ आठण िरू िशानचे
कायाालय ठिल्लीत स्वतंत्र महासंचालकांनी सांभाळले. राष्ट्रीय प्रसारणांची सरुु वात मात्र १९८२ मध्ये झाली. आतापयांत ब्लॅक
अँड व्हाईट असलेले िरू िशान यावषीपासनू रंगीत झाले. १९८२ मध्ये िरू िशान राष्ट्रीय प्रसारक म्हणनू अठस्तत्वात आले आठण
िेशाच्या सवा भागांत पोहोचले. िरू िशानवर प्रसाररत होणारा कृ षी िशान कायाक्रम २६ जानेवारी १९६७ रोजी सरू ु झाला आठण हा
सवाात प्रिीघा काळ चाललेला टीव्ही कायाक्रम िरला.
January 2019
January 2019
September 2020
हम लोग, ये जो है ठजंिगी, बठनयाड, रामायण, महाभारत, शठक्तमान, भारत एक खोज, ठचत्रहार, छायागीत, करमचंि,
व्योमके श बक्षी, ठवक्रम और बेताल, मालगडु ी डेज, ओठशन (एक जपानी टीव्ही माठलका), जगं ल बक ु , अठलफ लैला, पीकॉक
कॉल आठण युठनव्हठसाटी गल्सा (माठहतीपट) हे िरू िशानवरील काही लोकठप्रय टीव्ही कायाक्रम होते. सध्या िरू िशानचे २१ चॅनल्स
कायारत आहेत. त्यापैकी िोन डीडी नॅशनल आठण डीडी न्यूज, ११ प्रािेठशक भाषेचे उपग्रह चॅनेल आठण स्पोट्ास चॅनेल्स (डीडी
स्पोट्ास), चार राज्य नेटवका , राज्यसभा आठण लोकसभा टीव्ही-ज्याद्वारे संसिेचे थेट प्रक्षेपण आपल्याला पाहायला ठमळते. डीडी
नॅशनल (डीडी 1 म्हणनू ही ओळखले जाते) हे प्रािेठशक आठण स्थाठनक कायाक्रमांचे प्रसारण करते. डीडी न्यूज ही वृत्तवाठहनी
आहे. प्रािेठशक भाषेचे उपग्रह चॅनेल िोन भागातं ठवभागले गेले आहेत; त्या ठवठशष्ट राज्यासािी प्रािेठशक सेवा आठण के बल
ऑपरे टरद्वारे प्रािेठशक भाषा प्रोग्राम उपलब्ध आहेत. डीडी स्पोट्ास हे एकमेव चॅनेल आहे जे राष्ट्रीय आठण आंतरराष्ट्रीय क्रीडा
स्पधाांचे प्रसारण करते.
काही सठक्रय िरू िशान वाठहन्या म्हणजे डीडी काठश्मरी, डीडी गुजराती, डीडी पजं ाबी आठण डीडी चंिना. िरू िशानमध्ये
डीडी डायरे क्ट प्लस नावाची सेवा िेखील आहे जी ठवनामल्ू य डीटीएच सेवा आहे. आंतरराष्ट्रीय स्तरावरही उपग्रहाद्वारे िरू िशान
इठं डयाचे जगभरात १४६ वाठहन्याद्वं ारे प्रसारण के ले जाते. १९५९ च्या सरुु वातीच्या काळापासनू आतापयांत िरू िशान जागठतक
पातळीवर पोहोचले आहे आठण भगू ोलावरील ठवठवध ठपढ्यांमधील प्रेक्षकांना माठहती व मनोरंजन िेत आहे.
आतरराष्ट्रीय दनक्षण-दनक्षण सहकाया ददनच 12 सप्टें बर
‘िठक्षण-िठक्षण सहकायाा’चे महत्त्व अधोरे ठखत करण्यासािी संयुक्त राष्ट्रसंघ आमसभा िरवषी 12 सप्टेंबरला ‘आंतरराष्ट्रीय
िठक्षण-िठक्षण सहकाया ठिन’ पाळते.
2019 सालासािीचा ठिन ठवषय - “्ॉम कठमटमेंट टू अॅक्शन – फॉलो अप टू ब्युनोस एरसा प्लान ऑफ अॅक्शन+40”िठक्षण-
िठक्षण सहकाया म्हणजे आठथाक, सामाठजक आठण राजकीय क्षेत्रात ठवकास घडठवण्यासािी िठक्षणेकडील ठवकसनशील प्रिेश
आठण िेशांिरम्यानचे सहकाया होय.
इठतहास
िठक्षण-िठक्षण सहकायााचा इठतहास हा 1949 सालापासनू सरू ु झाला जेव्हा इकॉनॉठमक अँड सोशल कौठन्सल (ESC)
याच्यावतीने प्रथम संयुक्त राष्ट्रसंघ तांठत्रक सहाय्य कायाक्रमाची स्थापना के ली गेली आठण 1969 साली संयुक्त राष्ट्रसंघ ठवकास
कायाक्रम (UNDP) या संस्थेची स्थापना के ली गेली होती.
पढु े 1978 साली या ठिवशी संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या 138 सभासिांनी "ब्युनॉस एररस प्लान ऑफ अॅक्शन फॉर प्रोमोठटंग
अँड इठं प्लमेंठटंग टेठक्नकल को-ऑपरे शन अमंग डेव्हलपींग कंरीज (BAPA)” या योजनेचा अंठगकार के ला होता. त्याच्या
स्मृतीत ‘आंतरराष्ट्रीय िठक्षण-िठक्षण सहकाया ठिन’ (International Day for South-South Cooperation) पाळला जातो.
BAPA योजनेच्या चाळीसाव्या वधाापन ठिनाठनठमत्त 20-22 माचा 2019 रोजी अजेठटनामध्ये िठक्षण-िठक्षण सहकाया
ठवषयावरील संयुक्त राष्ट्रसंघाची ठद्वतीय उच्चस्तरीय पररषि (BAPA+40) संपन्न झाली. म्हणनू च यावषीचा ठवषय योजनेच्या
BAPA+40 मध्ये स्वीकारल्या गेलेल्या वचनबद्धतेच्या अमं लबजावणीवर लक्ष कें ठद्रत करण्यात आला आहे.
January 2019
January 2019
September 2020
प्र.१) कोणत्या राज्य सरकारने/केंद्र शाधसत प्रदेशाने ब) त्याांची आधशयाई ववकास बँकेच्या उपाध्यक्षपदी
‘धन्वांतरी रथ’ नावाचा उपक्रम सुरु केला आहे? ननवड झाली.
१) महाराष्ट्र २) हदल्ली क) ते माजी ववत्त सधचव आहेत.
३) लक्षहिप ४) गुजरात वरीलपैकी सत्य ववधान/ने ओळखाच
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) १) फक्त अ व ब २) अ, ब व क
स्पष्टीकरणच अखखल भारतीय अयुाववज्ञान सांस्था (AIIA) आणण ३) फक्त ब व क ४) फक्त अ व क
हदल्ली पोलीस याांचा सांयुक्त उपक्रम. उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
- उद्देश – पोलीस कुटु ांबीयाांच्या घरोघरी जाऊन स्पष्टीकरणच अशोक लवासा पदाचा राजीनामा
त्याांच्या आरोग्याची ववचारपूस करणे. (मुख्य नाही)
प्र.२) १८ ऑगस्ट २०२० रोजी अां तरराष्ट्रीय कामगार सांघटना  तासेच ते काही काळ पयाावरण, वने आणण
आणण आधशयाई ववकास बँक याांनी रोजगार-बेरोजगार हवामान बदल मांिालयाचे सधचव होते.
बाबत एक अहवाल सादर केला त्यानुसार कोववड १९ प्र.४) लष्करी उठावानांतर इब्राइम बौबाकार
मुळे भारतातील नकती लोकाांनी रोजगार गमववला? (Ibrahim Baubacar) याांनी अध्यक्षपदाचा
१) ४१ लाख २) २० लाख राजीनामा हदला, ते कोणत्या देशाशी सांबांधधत होते?
३) ११.२ लाख ४) ५.७ लाख १) माली २) केननया
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) ३) इक्वेडोर ४) इां डोनेधशया
स्पष्टीकरणच Takling the COVID 19 youth employ उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
ment crisis in Asia and the Pacific नावाचा स्पष्टीकरणच माली एक पश्चिम आहिकेतील देश.
अहवाल. - राजधानी – बामको (Bamakko)
- आधशयाई ववकास बँक (ADB) मुख्यालय – मननला प्र.५) ननमााता- अहभनेता ननधशकाांत कामत याांचे ननधन
(हफणलपाईन्स) झाले, त्याांच्याबाबत खालील ववधाने अभ्यासाच
प्र.३) अशोक लावासा याांच्याबाबत खालील ववधाने अ) ‘सुपर ट्रेन’ या त्याांच्या धचिपटास २००६ साली
अभ्यासाच राष्ट्रीय पुरस्कार वमळाला.
अ) त्याांनी नुकताच भारताच्या मुख्य ननवडणूक ब) मुांबई मेरी जान, मदारी, लय भारी या धचिपटाांचे
आयुक्त पदाचा राजीनामा हदला. हदग्दशान त्याांनी केले.
January 2019
January 2019
September 2020
वरीलपैकी सत्य ववधान/ने ओळखाच ३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही
१) फक्त अ २) फक्त ब उत्तरच पयााय क्रमाांक (४)
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही स्पष्टीकरणच रोझा देशपाांडे
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) - साम्यवादी नेते श्रीपाद अमृत डाांगे याांच्या कन्या
स्पष्टीकरणच ननधशकाांत कामत याांच्या ‘डोंवबवली फास्ट’ - उत्तर मध्य मुांबई मतदारसांघातून सदस्य
सवोत्कृष्ट लक्षवेधी धचिपट म्हणून राष्ट्रीय पुरस्कार. प्र.९) महाराष्ट्र सरकराने नुकतीच ______ याांच्या नावाने
- त्याांचे गाजलेले काही धचिपट – दृश्यम, रॉकी सांतपीठ स्थपन करण्याची घोषणा केली.
हॅंडसम, फोसा, मदारी, ई. १) सांत तुकाराम २) सांत एकनाथ
प्र.६) कोणत्या तारखेला जागवतक मानवतावादी हदन ३) सांत नामदेव ४) सांत ज्ञानेश्वर
(World Humanitarian Day) 2020 साजरा उत्तरच पयााय क्रमाांक (२)
करण्यात आला? स्पष्टीकरणच ठठकाण – पैठण
१) १९ ऑगस्ट २) १२ सप्टेंबर - प्रकल्प खचा २२ कोटी रुपये
३) २७ ऑगस्ट ४) ०५ सप्टेंबर - उच्च व तांिधशक्षणमांिी – उदय सामांत
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) प्र.१०) आधशया आणण ऑ्ट्रेणलयातील फुटबॉल क्लब
स्पष्टीकरणच २०२० या वषी या हदनाची ११ वी आवृत्ती मध्ये ननयवमतता ठे वण्यासाठी तयार क करण्यात
साजरी करण्यात आली. आलेल्या आधशयाई फुटबॉल कॉन्फेडरेशनच्या
- #RealLifeHeroes ही मोहीम राबववण्यात आली. टास्क फोसा मध्ये कोणाची ननयुक्ती करण्यात
- २००९ साली सांयुक्त राष्ट्र (UNO) तफे प्रथम आली?
आयोजन १) पल्लवी भारिाज
प्र.७) ररझव्हा बँक ऑफ इां नडया (RBI) चे आधथि क वषा २) वगररजाशांकर मुनगली
बदलण्याची धशफारस ______ या सवमतीने केली? ३) राधेशाम मुळशांकर
१) उधजि त पटेल सवमती २) कृष्ण मेमन सवमती ४) हप्रयोत्तम बवे
३) वबमल जालान सवमती ४) इां डोनेधशया उत्तरच पयााय क्रमाांक (२)
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) स्पष्टीकरणच मुनगली हे सध्या भारतीय फुटबॉल
स्पष्टीकरणच RBI स्थापना – १ एहप्रल १९३५ फेडरेशनच्या क्लब लायसननिं ग सवमतीचे अध्यक्ष
- स्थापनेवेळी आधथि क वषा – १ जाने ते ३१ नडसेंबर - ते मुळचे पुण्यातील आहेत.
- १९४० मध्ये पुन्हा बदल – १ जुलै – ३० जून - ते या पदावर २०२३ सालापयांत राहतील.
प्र.८) नुकतेच साम्यवादी नेत्या रोझा देशपाांडे याांचे ननधन प्र.११) योग्य कथन/ने ओळखाच
झाले, त्याांच्याबाबत खालील ववधाने अभ्यासाच अ) कुस्तीपटू ववनेश फोगाट आणण हॉकीपटू राणी
अ) त्या मानवेंद्रनाथ रॉय याांच्या कन्या होत्या. रामपाल याांना राजीव गाांधी खेलरत्न पुरस्कार जाहीर
ब) अनांतपूर मतदारसांघातून काही काळ त्या लोकसभा झाला.
सदस्य होत्या. ब) यावषी पाच क्रीडापटू ांना हा पुरस्कार देण्यात
वरीलपैकी सत्य ववधान/ने ओळखाच आला.
January १)2019
फक्त अ २) फक्त ब १) फक्त अ २) फक्त ब
January 2019
September 2020
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही प्र.१४) नुकतीच कोणत्या देशाने ‘ओपन स्काय्ज
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) ट्रीटी’ (Open Skys Treaty) मधून माघार
स्पष्टीकरणच राजीव गाांधी खेलरत्न पुरस्कार घेण्याची घोषणा केली?
- रोहहत शमाा – हक्रकेटर १) अमेररका २) रधशया

- मननक बिा – टेबल टेननस ३) चीन ४) ऑ्ट्रणलया
- एम. खांगवेलू – प‍ॅराऑलम्पिक उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
- राणी रामपाल – हॉकी स्पष्टीकरणच १ जानेवारी २००२ रोजी करार अस्तस्तत्वात
- ववनेश फोगट – कुस्ती - कारण – रधशयाने या कराराचे उल्लांघन
प्र.१२) नुकताच स‍ॅिल रधज्ट्रेशन सव्हे २०१६-१८ सादर केल्यामुळे.
करण्यात आला, त्याबाबत खालीलपैकी असत्य - या करारामुळे सहभागी देशाांना ननशस्त्र हवाई
ववधान/ने असणारा पयााय शोधाच पळत ठे वता येत असे.
अ) माता मृत्युदर कमी असणाऱ्ा राज्याांच्या यादीत प्र.१५) नुकताच पाचवा स्वच्छ सवेक्षण अहवाल २०२०
महाराष्ट्र दहाव्या स्थानावर आहे. सादर करण्यात आला, त्यानुसार.....
ब) माता मृत्युदर कमी असणाऱ्ा राज्याांच्या यादीत अ) सलग चौथ्ाांदा इां दौर प्रथम क्रमाांकावर राहहले.
केरळ प्रथम स्थानावर आहे. ब) या यादीत नवी मुांबई दुसऱ्ा स्थानावर आहे.
क) यानुसार महाराष्ट्र माता मृत्युदर ४६ आहे. क) सुरत पाचव्या स्थानावर आहे.
१) फक्त अ, क २) फक्त अ १) फक्त अ, ब २) फक्त अ व क
३) दोन्ही क ४) फक्त ब ३) दोन्ही अ ४) फक्त ब व क
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
स्पष्टीकरणच महाराष्ट्राचा क्रमाांक दुसरा आहे. स्पष्टीकरणच स्वच्छ महोत्सवाचे आयोजन – २० ऑगस्ट
- केरळमधील माता मृत्युदर – ४३ २०२०
- देशाचा माता मृत्युदर – ११३ - घरे आणण शहरे ववकास मांिालयातफे अहवाल
प्र.१३) जागवतक बँकेत भारतीय अथाशास्त्रज्ञ______ याांची सादर
दणक्षण आधशयातील हवामान बदल व आपत्ती - नवी मुांबई – वतसरे स्थान
व्यवस्थापन (जोखीम) ववभागात प्रहक्रया व्यवस्थापक - सुरत – दुसरे स्थान
म्हणून ननयुक्ती करण्यात आली आहे. प्र.१६) केद्रीय मांिी अजुान मुांडा याांनी ‘ट्रायफूड
१) अभास झा २) रघुराम राजन प्रोजेक्ट’ (Trifood Project) चे अनावरण केले, ते
३) पाथा पुरोहहत ४) ननणलमा देव कोणत्या दोन शहरात असणार आहे?
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) १) नाधशक, गाणझयाबाद
स्पष्टीकरणच धसिं गापूर येथे झा याांची ननयुक्ती झाली असून २) रायगड, जगदालपू
दणक्षण आधशयातील नैसवगि क आपत्तींवर प्रहक्रयात्मक ३) नागपूर, गोंहदया
व्यवस्थापकीय उपाय सुचववण्याचे काम त्याांच्याकडे ४) ठाणे, सुरत
असेल. उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
January 2019 स्पष्टीकरणच केंद्रीय आहदवासी ववकास मांिी – अजुना
January 2019
September 2020
- हा एक तृतीय प्रहक्रया उद्योग असणार आहे. स्पष्टीकरणच मध्य प्रदेश
प्र.१७) खालीलपैकी कोणत्या सांस्थेने ‘Eat Right India’ - मुख्यमांिी धशवराज धसिं ह चौहान
नावाचे पुस्तक प्रकाधशत केले आहे? - जागवतक वारसा स्थळ – खजुराहो मांहदर
१) केंद्रीय कृषी मांिालय प्र.२१) भारतीय ननवडणूक आयोग (नेमणुका) बाबत योग्य
२) केंद्रीय साांख्यख्यकी सांघटना कथन/ने ओळखाच
३) FSSAI अ) राजीव कुमार याांची ननवडणूक आयुक्त म्हणून
४) पयााय २ आणण ३ ननयुक्ती करण्यात आली.
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) ब) सध्या सुशील चांद्रा हे मुख्य ननवडणूक आयुक्त
स्पष्टीकरणच केंद्रीय आरोग्यमांिी हषावधान याांच्या हस्ते आहेत.
उद्घाटन १) फक्त अ २) फक्त ब
- Food Safety and Standards Act – 2006 ३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही
- मुख्यालय – नवी हदल्ली उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
प्र.१८) १९ ऑगस्ट २०२० रोजी ‘जागवतक सांसदीय स्पष्टीकरणच भारतीय ननवडणूक आयोग
अध्यक्षाांची (World Parliament Speaks Con- - मुख्य आयुक्त – सुनील अरोरा
ference) पार पडली, ती नकतवी होती? - इतर आयुक्त – राजीव कुमार, सुशील चांद्रा
१) ५ वी २) ८ वी - मुख्यालय – नवी हदल्ली
३) ३ री ४) १० वी प्र.२२) खालीलपैकी कोणत्या केंद्रीय मांिालयाने
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) ‘हररतपथ’ (Harit path) नावाचे मोबाईल ऍप
स्पष्टीकरणच आां तर सांसदीय सांघ तफे आयोजन सादर केले आहे?
- मुख्यालय ० धजनेव्हा (स्तस्वत्झलांड) १) आरोग्य व कुटु ांब कल्याण मांिालय
- भारताचे प्रवतननधधत्व – ओम वबलाा २) रस्ते वाहतूक आणण महामागा मांिालय
प्र.१९) One Arranged Marriage ‘Murder’ या चधचि त ३) ग्राहक सांरक्षण, अन्न आणण सावाधजक ववतरण
पुस्तकाचे लेखक/लेखखका कोण आहेत? ४) माहहती आणण तांिज्ञान मांिालय
१) शोभा डे २) शशी थरूर उत्तरच पयााय क्रमाांक (२)
३) चेतन भगत ४) अरवविं द अनडगा स्पष्टीकरणच - नुकतेच ननतीन गडकरी याांनी ‘नवीन
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) महामागा हररत धोरण’ सादर केले.
स्पष्टीकरणच चेतन भगत याांची आणखी काही पुस्तके, - NHIDCL – National Highways and In-
- Half Girlfriend, and one Indian Girl, Revo- frastructure Development Corporation
lution, One night, Making India Awesome Limited.
प्र.२०) एक सांकल्पच बुजुगो के नाम’ हे अहभयान कोणत्या प्र.२३) भारतातील सवाात लाांब नदीवरील प्रवासी वाहतूक
राज्यातील पोणलसाांनी सुरु केले आहे?? रोप-वे प्रकल्प कोणत्या राज्यात ववकधसत
१) उत्तर प्रदेश २) राजस्थान करण्यात आला?
३) मध्य प्रदेश ४) केरळ १) आसाम २) महाराष्ट्र
उत्तरच पयाा2019
January य क्रमाांक (३) ३) आां ध्र प्रदेश ४) धसक्कीम
January 2019
September 2020
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) १) आहिका २) द. अमेररका
स्पष्टीकरणच हा रोप वे ब्रम्हपुिा नदीच्या उत्तर आणण ३) ऊ. अमेररका ४) ऑ्ट्रेणलया
दणक्षण नकनाऱ्ास जोडणार आहे. - १.८ नक.मी. लाांबी उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
- आसाम – राजधानी – हदसपूर स्पष्टीकरणच WHO प्रमुख – Tedros Adhanom

प्र.२४) ऑनलाईन धशक्षणाला प्रोत्साहन करण्यासाठी ‘The Ghebreyesus
Anywhere School’ उपक्रम कोणत्या कांपनीने - मुख्यालय – धजनेव्हा, स्तस्वत्झलांड
सादर केला आहे? प्र.२८) अां तरराष्ट्रीय बुकर पुरस्काराबाबत (२०२०) बाबत
१) अमेझॉन २) फेसबुक खालील ववधाने अभ्यासाच
३) गुगल ४) स्टार इां नडया अ) नेदरलँड देशाच्या व्यक्तीस देण्यात आला.
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) ब) The Discomfort of Evening या पुस्तकास
प्र.२५) २३ ऑगस्ट २०२० रोजी खालीलपैकी कोणाचा हॉल देण्यात आला.
ऑफ फेम मध्ये समावेश करण्यात आला? क) फायले ह्युस स्टॉकइनसां याांना देण्यात आला.
अ) ज‍ॅक क‍ॅणलस ब) णलसा स्थळे कर वरीलपैकी सत्य ववधान/ने कोणते/ती?
क) झहीर अब्बास ड) वकार युननस १) फक्त अ व क २) फक्त अ, ब
इ) अँ ड्रू फ्लिं टॉप ३) अ, ब, क ४) फक्त क
१) क, ड, इ २) अ, ब व क उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
३) ब, इ, ड ४) अ, ड, इ स्पष्टीकरणच माररके लुकास ररजनव्हेल्ड याांना हा
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) पुरस्कार देण्यात आला.
स्पष्टीकरणच खेळाडू आणण सांबांधधत देश - हा पुरस्कार वमळववणाऱ्ा त्या सवाात कमी
अ) ज‍ॅक क‍ॅणलस - द. आहिका वयाच्या लेखखका (२९) ठरल्या आहेत.
ब) णलसा स्थळे कर – ऑ्ट्रेणलया प्र.२९) खालीलपैकी कोणत्या राज्य सरकारने ‘Healthy
क) झहीर अब्बास – पानकस्तान Body, Healthy Mind’ उपक्रम सुरु केला?
प्र.२६) भारतीय हवाई दलाने नुकतेच आपले ऍप्प सादर केले, १) हदल्ली २) महाराष्ट्र
ते कोणते? ३) राजस्थान ४) आां ध्र प्रदेश
१) Proud IAF २) IAF Duty उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
३) My IAF ४) Bharat IAF स्पष्टीकरणच कोववड १९ काळात ववद्याथ्ाांच्या सदृढ
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) आरोग्यासाठी
स्पष्टीकरणच भारतीय हवाई दल प्रमुख - यु ट्यूब च‍ॅनेल माफात मागादशान
- चीफ माशाल – राकेश कुमार भदौररया प्र.३०) जपानचे पांतप्रधान धशझो ऍबे याांनी पदाचा
- मुख्यालय – नवी हदल्ली राजीनामा हदला, त्याांच्याबाबत योग्य ववधानाांचा
- स्थापना – ८ ऑक्टोबर १९३२ पयााय ननवडाच
प्र.२७) जागवतक आरोग्य सांघटनेने (WHO) नुकत्याच अ) ते दुसरे सवााधधक काळ पदावर राहणारे
कोणत्या खाांडस वाईल्ड पोणलओ मुक्त’ म्हणून घोवषत पांतप्रधान होत.
January के ले?
2019 ब) वयाच्या ७० व्या वषी राजीनामा हदला.
January 2019
September 2020
क) ते णलबरल डेमोक्र‍ॅनटक पक्षाशी सांबांधधत होते. - क‍ॅन्सरच्या आजाराने ननधन
१) फक्त अ, ब व क २) फक्त ब व क - ब्ल‍ॅक पँथरधचिपटास ऑस्कर नामाांकन
३) फक्त क ४) फक्त अ व ब प्र.३४) ‘मन की बात’ कायाक्रमात पांतप्रधान नरेंद्र मोदी याांनी
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) कोणता महहना ‘पोषण महहना’ म्हणून आयोधजत
स्पष्टीकरणच धशझो ऍबे करण्याचे घोवषत केले?
- जपानच्या पांतप्रधान पदावर राहणारे (सवााधधक १) माचा २) ऑक्टोबर
काळ) व्यक्ती ३) सप्टेंबर ४) मे
- वयाच्या ६५ व्य वषी राजीनामा उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
प्र.३१) कोणत्या राज्याने नुकतीच देशातील प्रथम ऍम्ब्युलन्स स्पष्टीकरणच ऍग्रीकल्चर फांड ऑफ इां नडयाची स्थपना
सेवा सादर केली? - एकतेच्या पुतळ्यापाशी ‘Nutrition Parkची
१) गुजरात २) केरळ स्थापना करणार.
३) आां ध्र प्रदेश ४) तवमळनाडू प्र.३५) नुकतेच सीबीडीटी (CBDT) च्या सांचालकाांना सहा
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) महहन्याांची मुदतवाढ देण्यात आली, मुख्य सांचालक
स्पष्टीकरणच केरळ _____ हे आहेत.
- राजधानी – वतरुअनांतपुरम १) पी. सी. मोदी २) वाय. एम. शहा
- मुख्यमांिी – हपनरई ववजयन ३) ्ू. एम. रेमन ४) पी. डी. शमाा
प्र.३२) नुकतेच डॉ. पद्मावती याांचे ननधन झाले त्याांच्याबाबत उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
सत्य ववधान/ने कोणते? स्पष्टीकरणच २८ फेब्रुवारी २०२१ पयांत ते पदावर
अ) त्या भारताच्या पहहल्या कानडि ओलॉधजस्ट होत्या. राहणार.
ब) त्याांना पद्मववभूषण पुरस्कार वमळाला होता. - त्याांची नेमणूक सुशील चांद्रा याांच्या जागेवर झाली
१) फक्त अ २) फक्त ब होती.
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही - CBDT ची 1963 च्या कायद्यानुसार स्थापना.
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) प्र.३६) डस्टणलक नावाचा सांयुक्त लष्करी सराव कोणत्या
स्पष्टीकरणच सांस्थाहपका – All India Heart Founda दोन देशाांमधील आहे?
tion १) भारत, तुकामेननस्तान
- त्याांनी पहहले Cardiac Cllinic स्थापन केले. २) चीन, पानकस्तान
- पद्मभूषण, पद्मववभूषण प्राप्त ३) भारत, उझबेनकस्तान
प्र.३३) ब्ल‍ॅक पँथर धचिपटात ‘टी िाला’ ची अजरामर भूवमका ४) भारत, इराण
करणारे च‍ॅडववक बोसमन याांचे ननधन त्याांचा जन्म उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
कोणत्या देशात झाला? स्पष्टीकरणच उझबेनकस्तान
१) अमेररका २) केननया - मध्य आधशयातील देश
३) इां डोनेधशया ४) द. आहिका - राजधानी – ताश्कांद
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) प्र.३७) ‘द. ववझनाडा सीरीजच सीझन वन’ ही कादांबरी
स्पष्टीकरणच
January 2019 वयाच्या ४३ व्या वषी ननधन खालीलपैकी कोणी णलहहली आहे?
January 2019
September 2020
१) हहलरी क्क्लिं टन २) कोबे ब्रायांट अ) ‘भारतातील अपघाती मृत्यू आणण आत्महत्या
३) जेन लीवी ४) मायकल क्लाका २०१९’ असे अहवालाचे नाव आहे.
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) ब) यानुसार २०१९ या वषाात एक लाख ३९ लोकाांनी
स्पष्टीकरणच कोबे ब्रायांट – बास्केटबॉल पटू आत्महत्या केली.

- २६ जानेवारी २०२० रोजी ननधन १) फक्त अ २) फक्त ब
प्र.३८) नुकतेच माजी राष्ट्रपती प्रणव मुखजी याांचे ननधन झाले, ३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही
त्याांच्याबाबत सत्य ववधानाांचा पयााय ओळखाच उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
अ) ते भारताचे १२ वे राष्ट्रपती होते. स्पष्टीकरणच यानुसार आत्महत्या करणारे पहहले पाच
ब) ते पाच वेळा राज्यसभा सदस्य म्हणून ननयुक्त झाले. राज्ये
क) ते जांगीपूर लोकसभा मतदारसांघात लोकसभा १. महाराष्ट्र – १८,९१६
सदस्य म्हणून ननवडू न आले. २. तावमळनाडू – १३, ४९३
१) फक्त अ, ब २) अ, ब व क ३. प. बांगाल – १२, ६६५
३) फक्त ब व क ४) फक्त ब ४. मध्य प्रदेश – १२, ४५७
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) - १९६७ या वषाापासून हा अहवाल सादर करण्यात
स्पष्टीकरणच प्रणव मुखजी येतो.
- १९६९, १९७५, १९८१, १९९३ आणण १९९९ या वषी प्र.४१) सायकणलिं ग सवमट २०२१ (Cycling Summit)
राज्यसभेचे सदस्य म्हणून नेमणूक बाबत खालील ववधाने अभ्यासाच
- भारताचे १३ वे राष्ट्रपती अ) भारतातील अशा प्रकारची ही पहहलीच पररषद
- माजी परराष्ट्रमांिी आहे.
- राष्ट्रपतीपद भूषववणारे प्रथम बांगाली व्यक्ती ब) हदल्ली, मुांबई आणण बेंगळूरू या तीन शहरात
प्र.३९) राष्ट्रीय पोषण आठवडा २०२० बाबत खालील ववधाने आयोधजत करण्यात येणार आहे.
अभ्यासाच वरीलपैकी सत्य ववधान/ने कोणते/ती?
अ) १२ जून ते १९ जून दरम्यान आयोजन. १) फक्त अ २) फक्त ब
ब) अन्न आणण पोषण बोडा (महहला व बालकल्याण ३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही
मांिालयाांतगात) तफे आयोजन केले जाते. उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
१) फक्त अ २) फक्त ब स्पष्टीकरणच सायकणलिं ग फेडरेशन ऑफ इां नडया (CFI)
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही तफे आयोजन
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) - CFI चे अध्यक्ष – परवमिं दर धसिं ग धधिं डसा
स्पष्टीकरणच १ सप्टेंबर ते ७ सप्टेंबर दरम्यान - मुख्यालय – नवी हदल्ली
- केंद्रीय महहला व बालकल्याण मांिी – स्मृती इराणी प्र.४२) ब्युरो ऑफ धसव्हील एव्हीशन से्ुररटी (BACS)
- १९८२ सालापासून या आठवड्याचे आयोजन च्या महासांचालक म्हणून ननयुक्त होणाऱ्ा पहहल्या
करण्यात येते. महहला कोण?
प्र.४०) नुकताच न‍ॅशनल क्राईम अँ ड रेकॉडा ब्युरो (NCRB) ने १) ररया उपाध्ये २) नीरा ब‍ॅनजी
January आपला
2019 अहवाल सादर केला, त्यानुसार____ ३) उषा पाधी ४) धशतल उगले
January 2019
September 2020
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) आहे.
स्पष्टीकरणच उषा पाधी ब) या यादीत ऑक्सफडा ववद्यापीठ सवोच्च स्थानी
- १९९६ च्या ओनडशा केडरच्या प्रशासकीय अधधकारी आहे.
- त्याांनी राकेश अस्थाना याांची जागा घेतली आहे. वरीलपैकी सत्य ववधान/ने कोणते/ती?
प्र.४३) जागवतक नारळ हदन २०२० बाबत खालील ववधाने १) फक्त अ २) फक्त ब
अभ्यासाच ३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही
अ) ७ सप्टेंबर रोजी साजरा करण्यात आला. उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
ब) ‘Invest in Coconut to Save the World’ ही स्पष्टीकरणच THE – Times Higher Education
या हदनाची सांकल्पना होती. - पहहल्या ४०० ववद्यापीठाांत फक्त IISC बेंगळूरू चा
वरीलपैकी असत्य ववधान/ने कोणते/ती? समावेश होतो. (भारतातील)
१) फक्त अ २) फक्त ब प्र.४६) अववक सरकार (Aveek Sarkae) सध्या चधचि त
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही व्यधक्तमत्व आहे, त्याांच्याबाबत खालील ववधाने
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) अभ्यासाच
स्पष्टीकरणच जागवतक नारळ हदन २ सप्टेंबर अ) ते अमृत बझार प्रकाशन ग्रुपचे उपाध्यक्ष आहेत.
- अां तरराष्ट्रीय नारळ समुदाय मुख्यालय – जकाताा ब) त्याांची एका सांस्थेच्या पदावर अध्यक्ष म्हणून
प्र.४४) जागवतक नाववन्यता ननदेशाांक (Global Innovation ननवड झाली आहे आणण या पदावर ववजय चोप्रा
Index 2020) बाबत सत्य ववधानाांचा पयााय याआधी कायारत होते.
ओळखाच वरीलपैकी सत्य ववधान/ने कोणते/ती?
अ) यामध्ये स्वीडन देश दुसऱ्ा क्रमाांकावर आहे. १) फक्त अ २) फक्त ब
ब) ही या ननदेशाांकाची १३ वी आवृत्ती आहे. ३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही
क) “Who will Finance Innovation?” ही याची उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
सांकल्पना आहे. स्पष्टीकरणच अववक सरकार
१) फक्त अ व ब २) फक्त ब व क - प्रेस ट्रस्ट ऑफ इां नडया ‘अध्यक्षपदी ननवड
३) अ, ब व क ४) फक्त क - PTI चे मुख्यालय – नवी हदल्ली
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) प्र.४७) मुस्तफा आहदब (Mustapha Adib) याांची
स्पष्टीकरणच यानुसार प्रथम तीन देश कोणत्या देशाच्या पांतप्रधानपदी ननयुक्ती झाली
१. स्तस्वत्झलांड आहे?
२. स्वीडन १) उझबेनकस्तान
३. अमेररका २) लेबनॉन
- हा ननदेशाांक World Intellectual Property ३) अफगाणणस्तान
Organization (WIPO) माफात सादर केला जातो. ४) मालदीव
प्र.४५) THE जागवतक ववद्यापीठ क्रमवारी २०२१ बाबत उत्तरच पयााय क्रमाांक (२)
खालील ववधाने अभ्यासाच स्पष्टीकरणच त्याांनी नजीब वमकाती (Najib Mikati)
January अ) यानुसार भारतातील IISC बेंगलुरू ६३ व्य स्थानावर

2019 याांच्या जागेवर ननवड
January 2019
September 2020
- ते काही काळ लेबनॉनचे जमानीमधील राजदूत म्हणून वरीलपैकी सत्य ववधान/ने कोणते/ती?
कायारत होते. १) अ, ब व क २) फक्त अ व क
प्र.४८) ‘Let Us Dream’ हे पुस्तक नडसेंबर २०२० मध्ये ३) फक्त ब व क ४) फक्त ब
प्रकाधशत होणार आहे, ते कोणी णलहहले आहे? उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
१) पोप िाम्पन्सस २) बराक ओबामा स्पष्टीकरणच उपराष्ट्रपती वैंकय्या नायडू याांनी सादर
३) दलाई लामा ४) ब्लाहदमीर पुतीन केला.
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) प्रथम राज्ये – केरळ, गोवा, हिपुरा
प्र.४९) मेकाांग-गांगा सहयोग ‘बैठकीबाबत खालील ववधाने शेवटची राज्ये – वबहार, उत्तर प्रदेश झारखांड
अभ्यासाच प्र.५५) राष्ट्रीय आहदवासी सांशोधन पररषद (National
अ) यावषीची ही १२ वी आवृत्ती होती. Tribal Research Conclave) बाबत सत्य
ब) या सांघटनेचे सहा सदस्य देश आहेत. ववधानाांचा पयााय शोधाच
वरीलपैकी सत्य ववधान/ने कोणते/ती? अ) ३ व ४ सप्टेंबर २०२० रोजी आयोधजत करण्यात
१) फक्त अ २) फक्त ब आली.
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही ब) नवी हदल्ली हे ठठकाण होते.
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) क) सध्या अजुान मुांडा हे केंद्रीय आहदवासी ववकास
स्पष्टीकरणच आयोजन – ४ सप्टेंबर २०२० मांिी आहेत.
- भारताचे प्रवतननधधत्व – एस जयशांकर १) कोणतेही नाही २) अ, ब व क
- सहा सदस्य देश – भारत, कांबोनडया, म्यानमार, ३) फक्त ब व क ४) फक्त क
थायलांड, लाओ PDR, स्टव्हएतनाम उत्तरच पयााय क्रमाांक (२)
प्र.५०) १ सप्टेंबर २०२० _______ या सांस्थेने ‘The Little स्पष्टीकरणच केंद्रीय आहदवासी ववकास राज्यमांिी
Book of Green Nudges’ नावाचे पुस्तक प्रकाधशत रेणुका धसिं ग सरुटा
केले. प्र.५३) युवकाांना रोजगार पुरववण्यासाठी _______ या
१) WIPO २) UNEP राज्याने ‘स्वयांम’ योजना सादर केली आहे.
३) IMF ४) World Bank १) उत्तर प्रदेश २) ओडीशा
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) ३) राजस्थान ४) आसाम
स्पष्टीकरणच UNEP – United Nations Environ उत्तरच पयााय क्रमाांक (४)
ment Programme. स्पष्टीकरणच स्वयांरोजगार योजना
- सांचालक – इां गेर अँ डरसन - सुमारे २ लाख युवकाांना फायदा
- मुख्यालय – नैरोबी (केननया) - आसाम – राजधानी – हदसपूर
प्र.५१) ‘द स्टेट ऑफ यांग चाइल्ड इन इां नडया’ अहवालाबाबत - १४ वे मुख्यमांिी – सवाानांद सोनवाल
खालील ववधाने अभ्यासाच प्र.५४) नुकतीच धब्रक्स सांघटनेची मांहिस्तरीय साांस्कृवतक
अ) पांतप्रधान नरेंद्र मोदी याांनी सादर केला. पररषद पार पडली, याबाबत खालीलपैकी सत्य
ब) सवोत्कृष्ट राज्याांत केरळ प्रथम स्थानावर आहे. ववधान/ने ओळखाच
January क) यामध्ये सवाात शेवटी वबहार राज्य आहे.

2019 अ) ही या पररषदेची दुसरी आवृत्ती होती.
January 2019
September 2020
ब) भारताचे प्रवतननधधत्व प्रकाश जावडेकर याांनी केले. स्पष्टीकरणच जागवतक आरोग्य सांघटना आणण
१) फक्त अ २) फक्त ब अां तरराष्ट्रीय आत्महत्या प्रवतबांधक सांघटना (IASP)
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही माफात आयोजन.

उत्तरच पयााय क्रमाांक (४) प्र.५८) कोववड १९ सांकटाशी सामना करण्यासाठी
स्पष्टीकरणच धब्रक्स साांस्कृवतक पररषद – पाचवी आवृत्ती भारतातफे मीटर राष्ट्राांशी असलेला दृढ ऋणानुबध
ां
- भारताचे प्रवतननधधत्व – प्रल्हाद धसिं ग पटेल. लक्षात ठे वून _____ हे अहभयान सुरु केले आहे.
प्र.५५) खालीलपैकी कोणाची ऑल इां नडया टेननस १) मशान सागर २) वमशन सेहत
असोधशएशन च्या अध्यक्षपदी ननवड झाली? ३) वमशन लक्ष्यवेध ४) वमह्सन वायू
१) अननल जैन २) प्रफुल्ल पटेल उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
३) जय शहा ४) ववजय रूपानी स्पष्टीकरणच या अहभयानाचा फायदा वमि राष्ट्राांना
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) त्याांच्या कोववड १९ लढ्यासाठी होणार आहे.
स्पष्टीकरणच - अननल जैन हे ववद्यमान राज्यसभा सदस्य प्र.५९) राष्ट्रीय वन्यजीव हदवस _____ या हदवशी साजरा
आहेत. करण्यात आला.
- त्याांच्या अगोदर या पदावर प्रवीण महाजन होते. १) ४ सप्टेंबर २) २८ ऑगस्ट
- AITA चे मुख्यालय – नवी हदल्ली ३) २२ ऑगस्ट ४) १२ सप्टेंबर
प्र.५६) योग्य कथन/ने ओळखाच (Protect Education उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
from Attack Day 2020 बाबत) स्पष्टीकरणच - यावषीची सांकल्पना – (जागवतक
अ) यावषीची ही या हदनाची पहहली आवृत्ती होती. वन्यजीव हदवस)
ब) ‘Protect education, save a generation’ “पृथ्वीवरील सवा जीवन नटकवून ठे वणे.
ही या हदनाची सांकल्पना होती. - ३ माचा – जागवतक वन्यजीव हदवस
१) फक्त अ २) फक्त ब - वन्यजीव सांरक्षण कायदा १९७२
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही प्र.६०) भारताचे पहहले प्रादेधशक मतदार जागरुकता केंद्र
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) ____ या ठठकाणी स्थाहपत केले जाणार आहे.
स्पष्टीकरणच आयोजक – सांयुक्त राष्ट्रे (UNO) १) नाधशक २) अमेठी
प्र.५७) जागवतक आत्महत्या प्रवतबांधक हदन २०२० बाबत ३) जयपूर ४) वधाा
वबनचूक ववधानाांचा पयााय ओळखाच उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
अ) १० सप्टेंबर रोजी साजरा करण्यात आला. स्पष्टीकरणच - जयपूर – राजस्थान राजधानी
ब) “Working Together to prevent suicide” - राजस्थान स्थापना – १९४९
ही या हदनाची सांकल्पना होती. - राज्यपाल – कलराज वमश्र
क) २००३ या वषी हा हदन सवाप्रथम साजरा करण्यात प्र.६१) कोणत्या बँकेने ‘होम महोत्सव’ नावाचा उपक्रम स्रुरू
आला. केला आहे?
१) अ व क २) ब व क १) भारतीय स्टेट बँक २) बाक ऑफ बडोदा
३) अ, ब व क ४) फक्त ब ३) ICICI बँक ४) युननयन बँक
उत्तरच पयाा2019
January य क्रमाांक (३) उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
January 2019
September 2020
स्पष्टीकरणच ICICI बँक - स्थापना – १९९४ (वडोदा) अ) यावषीची आठवी आवृत्ती होती.
- CEO सांदीप बक्षी ब) उद्घाटक अवमत शहा होते.
- मुख्यालय – मुांबई १) फक्त अ २) फक्त ब
प्र.६२) जागवतक साक्षरता हदन २०२० बाबत खालील ववधाने ३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही
अभ्यासाच उत्तरच पयााय क्रमाांक (४)
अ) १० सप्टेंबर रोजी सारजा करण्यात आला. स्पष्टीकरणच - ग्लोबल आयुवेहदक सवमट – चौथी
ब) सांकल्पना “Literacy teaching and learning आवृत्ती
in the COVID-19” अशी होती. - उद्घाटन – उपराष्ट्रपती बैकाय्या नायडू
वरीलपैकी सत्य ववधान/ने कोणते/ती? प्र.६६) अली खान या हक्रकेटपटू बाबत सत्य ववधानाांचा
१) फक्त अ २) फक्त ब पयााय ओळखाच
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही अ) प्रथमच IPL 2020 मध्ये तो राजस्थान रॉयल्स
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) सांघाकडू न खेळणार आहे.
स्पष्टीकरणच UNESCO तफे आयोजन ब) मुलतः तो अफगाणणस्थान देशाचे प्रवतननधधत्व
- २०१९ ची सांकल्पना च “Literacy and Multilin- करतो.
gualism” १) फक्त अ २) फक्त ब
प्र.६३) खालीलपैकी कोणत्या शहराने ग्लोबल स्माटा धसटी ३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही
इां डेक्स २०२० अव्वल स्थान वमळववले आहे? उत्तरच पयााय क्रमाांक (४)
१) धसिं गापूर २) न्यूयॉका स्पष्टीकरणच अली खान
३) स्टव्हएन्ना ४) जकाताा - अमेररकन हक्रकेटर
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) - कोलकत्ता नाईट रायडसा सांघाकडू न खेळणार.
स्पष्टीकरणच प्रथम तीन शहरे – धसिं गापूर, हेलैधसिं की,झ्युरीच प्र.६७) कोणत्या सोढाल वमनडया प्ल‍ॅटफॉमाने आत्महत्या
भारतातील सवोच्च शहरे – हैद्राबाद – ८५, हदल्ली – रोखण्यासाठी ‘Thereishelp’ नावाचा उपक्रम सुरु
८६, हदल्ली – ८६, मुांबई – ९३ केला आहे?
प्र.६४) कोणत्या राज्याच्या मुख्यमांत्र्याांनी तीन प्रादेधशक १) फेसबूक २) हिटर
भाषाांसाठी ‘शब्दकोश’ ऍप सादर केले? ३) गुगल ४) णलिं क्कड-इन
१) आां ध्र प्रदेश २) महाराष्ट्र उत्तरच पयााय क्रमाांक (२)
३) तावमळनाडू ४) उत्तराखांड स्पष्टीकरणच हिटर
उत्तरच पयााय क्रमाांक (४) - स्थापना – २१ माचा २००६
स्पष्टीकरणच उत्तराखांड - अमेररकन कांपनी
- स्थापना – ९ नोव्हेंबर २०२० - CEO - ज‍ॅक डोसी
- मुख्यमांिी – टी. एस. रावत प्र.६८) ______ या राज्याने नुकताच पहहला पयाटन
- राज्यपाल – बेबी राणी मौया धोरण वारसा जाहीर केला आहे.
प्र.६५) ग्लोबल आयुवेहदक सवमट २०२० बाबत सत्य १) तावमळनाडू २) गुजरात
ववधानाांच2019
January ा पयााय शोधाच ३) आसाम ४) महाराष्ट्र
January 2019
September 2020
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
स्पष्टीकरणच गुजरात स्पष्टीकरणच IMD – Institute for Management
मुख्यमांिी – ववजय रूपानी Development
राज्यपाल – आचाया देवव्रत जगातील सवोत्तम पाच शहरे – धसिं गापूर,

राजधानी – गाांधीनगर हेलधसिं की, झ्युरीच, ऑकलांड ओस्लो
प्र.६९) कोणत्या राज्याने/केंद्र शाधसत प्रदेशाने डेंग्यूववरोधी भारतातील सवोत्तम शहरे आणण क्रमाांक – हैद्राबाद
अहभयानास “१० आठवडे १० वाजता १० वमनटे” असे ८५, नवी हदल्ली ८६, मुांबई ९३, बेंगळूरू ९५
नाव हदले? प्र.७२) धब्रक्स देशाांच्या दळवळणाववषयक बैठकीबाबत
१) महाराष्ट्र २) हदल्ली खालील ववधाने अभ्यासाच
३) तावमळनाडू ४) चांहदगढ अ) २०२० या वषी या बैठकीची १२ वी आवृत्ती
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) होती.
स्पष्टीकरणच हदल्ली मुख्यमांिी – अरवविं द केजरीवाल ब) म‍ॅक्सीम पधशि न (Maxim Parshin) याांनी या
उपराज्यपाल – अननल बैजल बैठकीचे अध्यक्षस्थान भूषववले.
हदल्ली यमुना नदीच्या काठी वसले आहे. क) भारताचे प्रवतननधधत्व एस. जयशांकर याांनी केले.
प्र.७०) भारतीय मानक पररषदेचे (Standards Council of वरीलपैकी अयोग्य ववधान/ने कोणते/ती?
India) चे अध्यक्ष म्हणून ______ याांची ननवड १) फक्त अ व ब २) फक्त ब व क
झाली. ३) दोन्ही अ व क ४) फक्त ब
१) मनोज राय २) सुभाष कामथ उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
३) सरोज अडवाणी ४) कमला अग्रवाल स्पष्टीकरणच सहावी BRICS Communication
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) मांहिस्तरीय बैठक
स्पष्टीकरणच भारतीय मानक पररषद - भारताचे प्रवतननधधत्व सांजय घोिे
मुख्यालय – मुांबई - म‍ॅक्सीम पधशि न – रधशया
स्थापना – १९८५ प्र.७३) उहदत धसिं घल (Udit Singhal) नाव चधचि त होते,
- सुभाष कामथ हे रोहहत गुप्ता याांची जागा घेतील. त्याांच्याबाबत खालीलपैकी सत्य ववधानाांचा
प्र.७१) १७ सप्टेंबर रोजी ‘ग्लोबल स्माटा धसटी ननदेशाांक २०२० पयााय शोधाच
(IMD तफे) घोवषत करण्यात आला, त्यानुसार अ) त्याांना सांयुक्त राष्ट्राांचा २०२०च Cohort of
_____ Young leaders’ पुरस्कार जाहीर झाला.
अ) धसिं गापूर आणण हेलधसिं का अनुक्रमे प्रथम आणण ब) ते ‘Glass2s’ या सांस्थेचे सांस्थापक आहेत.
हितीय स्थानावर आहेत. क) ते १८ वषाांचे आहेत.
ब) यामध्ये सवोत्तम शहरात भारतातील हैद्राबाद १) फक्त अ व क २) फक्त ब व क
शहराचा समावेश असून ते ८५ व्य क्रमाांकावर आहे. ३) अ, ब व क ४) फक्त अ व ब
वरील असत्य ववधान/ने कोणते? उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
१) फक्त अ २) फक्त ब स्पष्टीकरणच उहदत धसिं घल याांनी ‘Glass 2 sand’
January ३) दोन्ही अ व ब
2019 ४) दोन्ही नाही प्रोजेक्ट ची 2018 साली सुरुवात केली.
January 2019
September 2020
- २०२० : Cohort of Young leaders पुरस्कार - अध्यक्ष – वमशेल अबादी
शाश्वत ववकास उनद्दष्टाांशी सांबांधधत - मुख्यालय – बोस्टन (अमेररका)
प्र.७४) हरधसम्रत कौर बादल याांनी आपल्या मांिीपदाचा प्र.७७) मानवी भाांडवल ननदेशाांक २०२० बाबत खालील
राजीनामा हदला, त्याांच्याबाबत असत्य ववधानाांचा ववधाने अभ्यासाच

पयााय शोधाच अ) अां तरराष्ट्रीय नाणेननधी ने सादर केला.
अ) त्या केंद्रीय अन्न प्रहक्रया उद्योग मांिी होत्या. ब) भारताचे स्थान ८८ वे आहे.
ब) लोकसभेत त्या धशरोमणी अकाली दलाचे क) प्रथम स्थानावर धसिं गापूर आहे.
प्रवतननधधत्व करतात. वरीलपैकी योग्य ववधान/ने कोणते/ती?
क) त्या भनटिं डा लोकसभामतदार सांघातून ननवडू न १) फक्त अ २) फक्त अ व क
आल्या आहेत. ३) अ, ब व क ४) फक्त क
वरीलपैकी अयोग्य ववधान/ने कोणते/ती? उत्तरच पयााय क्रमाांक (४)
१) फक्त ब २) फक्त अ व ब स्पष्टीकरणच भारताचे स्थान – ११६ वे
३) फक्त क ४) कोणतेही नाही - जागवतक बँक सादर करते
उत्तरच पयााय क्रमाांक (४) - प्रथम तीन देश – धसिं गापूर, हॉंगकॉंग आणण चीन,
स्पष्टीकरणच - १५ व्या लोकसभेत भनटिं डा मतदारसांघातून जपान
कॉंग्रेसच्या रवविं दर धसिं ग याांचा त्याांनी पराभव केला. प्र.७८) नुकतेच पी. आर. कृष्णकुमार याांचे ननधन झाले,
प्र.७५) ‘अ प्रॉवम्ड लँड (A Promised Land) चे ते_____
जीवनावरील अनुभवावर आधाररत पुस्तक______ अ) ते प्रधसद्ध पिकार होते.
याांनी प्रकाधशत केले. ब) त्याांना पद्मश्री वमळाला होता.
१) बराक ओबामा २) डोनाल्ड ट्रि १) फक्त अ बरोबर २) फक्त ब बरोबर
३) हहलरी क्क्लिं टन ४) ममता ब‍ॅनजी ३) दोन्ही अ व ब बरोबर ४) दोन्हीही चूक
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) उत्तरच पयााय क्रमाांक (२)
स्पष्टीकरणच - बराक ओबामा अमेररकेचे ४४ वे राष्ट्रपती स्पष्टीकरणच श्री. पी. आर. कृष्णकुमार
होते. - आयुवेदाचाया
- बराक ओबामा याांचा प्रधसद्ध अल्बम – Dreams - आयुष प्रोटोकॉल तयार करण्यात महत्वाचा
from my father सहभाग
प्र.७६) जागवतक बाांबू हदवस २०२० बाबत सत्य ववधाने प्र.७९) “आझादीच िीडम फ‍ॅधससम” नावाचे चधचि त पुस्तक
ओळखाच _____ याांचे आहे.
अ) १८ सप्टेंबर रोजी साजरा करण्यात आला. १) अरुांधती रॉय २) चेतन भगत
ब) यावषीची या हदनाची ११ वी आवृत्ती होती. ३) कहपल धसब्बल ४) शशी थरूर
१) फक्त अ २) फक्त ब उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही स्पष्टीकरणच पेंग्वीन बुक्स णलवमटेड तफे प्रकाशन
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) - अरुांधती रॉय याांच्या ‘द गॉड ऑफ स्मॉल धथिं ग्स’
January 2019 जागवतक बाांबू सांघटना पुस्तकास १९९७ साली म‍ॅन बुकर पुरस्कार.
January 2019
September 2020
प्र.८०) १५ सप्टेंबर २०२० रोजी उपराष्ट्रपती वैंकय्या नायडू याांनी १) फक्त अ २) फक्त ब
‘वैश्चश्वक आयुवेहदक धशखर पररषदेचे उद्घाटन केली, ही ३) दोन्ही अ व ब ४) कोणतेही नाही
नकतवी पररषद होती? उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
१) चौथी २) अकरावी स्पष्टीकरणच - राजेश खुल्लर सध्या हरयाणा

३) आठवी ४) सहावी मुख्यमांत्र्याांचे मुख्य सधचव आहेत.
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) - समीर कुमार खरे आधथि क ववकास ववभागाचे सधचव
स्पष्टीकरणच सांकल्पनाच “Emerging opportunities आहेत.
for Ayurveda during pendamic” प्र.८४) अां तरराष्ट्रीय लोकशाही हदन २०२० (International
आयोजक- भारतीय उद्योजक सांघ (CII) Day of Democracy) बाबत योग्य ववधानाांचा
प्र.८१) १६ सप्टेंबर २०२० रोजी जपानचे पांतप्रधान म्हणून ननवड पयााय ननवडाच
झालेल्या व्यक्तीबाबत असत्य ववधान/ने कोणते/ती? अ) २० सप्टेंबर रोजी साजरा करण्यात आला.
अ) ते ७१ वषीय आहेत. ब) “लोकशाही, सत्ता आणण सांघषा” ही या हदनाची
ब) ते णलबरल डेमोक्रेनटक पाटीचे सदस्य आहेत. जागवतक सांकल्पना होती.
क) त्याांचे नाव योधशहीडे सुग आहे. १) फक्त अ बरोबर २) फक्त ब बरोबर
१) फक्त अ २) फक्त अ व क ३) दोन्ही अ व ब बरोबर ४) दोन्हीही चूक
३) फक्त ब ४) कोणतेही नाही उत्तरच पयााय क्रमाांक (४)
उत्तरच पयााय क्रमाांक (४) स्पष्टीकरणच अां तरराष्ट्रीय लोकशाही हदन – 15 सप्टेंबर
स्पष्टीकरणच जपानची सांसद DIET सांकल्पना –
- याआधी धशजो ऍबे पांतप्रधान होते. “COVID-19: A spotlight on Democracy”
- चलन – येन प्र.८५) नुकतीच भारत सरकारने प्राचीन भारतीय सांस्कृतीचा
प्र.८२) जागवतक ओझोन हदन- २०२० खालीलपैकी कोणत्या अभ्यास करण्यासाठी सोळा सदस्यीय सवमतीची
तारखेस साजरा करण्यात आला? स्थापना, केली, या सवमती___ हे अध्यक्ष असणार
१) १६ ऑगस्ट २) २१ जून आहेत.
३) १५ सप्टेंबर ४) १६ सप्टेंबर १) राधानकसन भट्टाचाया २) के. एन. दीणक्षत
उत्तरच पयााय क्रमाांक (४) ३) मोहहत खुराणा ४) अां जली पुरोहहत
स्पष्टीकरणच - पहहला जागवतक ओझोन हदन १९९५ साले उत्तरच पयााय क्रमाांक (२)
आयोधजत करण्यात आला. स्पष्टीकरणच ही सवमती सुमारे बारा हजार वषाापूवीच्या
- २०२० ची सांकल्पना भारतीय सांस्कृतीच्या उत्क्ाांतीचा अभ्यास करणार
“Ozen for life: 35 Years of Ozone layer pro tetion” आहे.
प्र.८३) योग्य कथन/ने ओळखाच - केंद्रीय साांस्कृवतक आणण पयाटन राज्यमांिीच
अ) राजेश खुल्लर याांची जागवतक बँकेच्या कायाकारी प्रल्हाद धसिं ग पटेल
सांचालक पदी ननवड झाली. प्र.८६) ३१ ऑगस्ट २०२० ते १३ सप्टेंबर २०२० दरम्यान
ब) समीर कुमार खरे याांची आधशयाई ववकास बँकेच्या अमेररकन खुल्या टेननस स्पधेची ____ वी आवृत्ती
January काया
2019 कारी सांचालकपदी ननवड झाली. पार पडली.
January 2019
September 2020
१) १५० २) १४० प्र.९०) अां तरराष्ट्रीय दणक्षण-दणक्षण सहकाया हदन २०२०
३) १२५ ४) २०० कोणत्या तारखेस साजरा करण्यात आला?
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) १) १५ जून २) १२ सप्टेंबर
स्पष्टीकरणच - अमेररकन खुली टेननस स्पधाा – ठठकाण – ३) ०९ सप्टेंबर ४) २६ ऑगस्ट

अमेररका (न्यूयॉका शहर) उत्तरच पयााय क्रमाांक (२)
- वषाातील दुसरी ग्रँडस्ल‍ॅम स्पधाा स्पष्टीकरणच सांयुक्त राष्ट्र सांघातफे आयोजन
प्र.८७) ववधानाांवरून अचूक व्यक्ती ओळखाच - २०११ या सालापासून आयोजन
अ) मुळ नाव वेपा श्याम राव होते. - सांयुक्त राष्ट्र दणक्षण-दणक्षण सहकाया सांघटना
ब) २००४ ते २०१४ या काळात जागवतक आया समाज - मुख्यालय – न्यूयॉका
पररषदेच्या अध्यक्ष होते. प्र.९१) ‘गररमा’ (GARIMA) नावाची सामाधजक सुरक्षा
क) त्याांनी वैहदक समाजवाद हे पुस्तक णलहहले. योजना______या राज्याने सादर केली.
१) स्वामी श्रद्धानांद २) स्वामी हप्रयरांजन १) ओनडशा २) मणणपूर
३) स्वामी अविवेश ४) स्वामी परमानांद ३) गुजरात ४) धसक्कीम
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३) उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
स्पष्टीकरणच स्वामी अविवेश याांची ११ सप्टेंबर २०२० रोजी स्पष्टीकरणच ओनडशा
ननधन - राजधानी – भुवनेश्वर
- ते काही काळ हरयाणा ववधानसभा सदस्य होते. - राज्यपाल – गणेशी लाल
प्र.८८) कोववड १९ चा सामना करण्यासाठी _____ या प्र.९२) वैश्चश्वक आधथि क स्वतांिता ननदेशाांक २०२० मध्ये
राज्याने, ‘माझे कुटु ांब, माझी जबाबदारी’ ही मोहीम भारताचे _____ वे स्थान आहे.
सुरु केली आहे. १) १०५ २) १००
१) महाराष्ट्र २) झारखांड ३) ९७ ४) ७८
३) उत्तर प्रदेश ४) तेलांगणा उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) स्पष्टीकरणच - वैश्चश्वक आधथि क स्वातांत्र्य ननदेशाांक
प्र.८९) नुकतीच राष्ट्रपती रामनाथ कोवविं द याांनी ____याांची - भारताचे गुण – ६.६५/१०
न‍ॅशनल स्कुल ऑफ ड्रामा च्या सांचालकपदी ननयुक्ती - हा ननदेशाांक क‍ॅनडास्थस्थत िेझर सांस्था सादर
केली. करते.
१) परेश रावल २) अनुपम खेर प्र.९३) नुकताच मुडीज (Moody’s) पतमानाांकन सांस्थेने
३) स्मृती इराणी ४) सनी देओल अहवाल सादर केला, त्यानुसार २०२१-२२ काळात
उत्तरच पयााय क्रमाांक (१) भारताचा जीडीपी वाढीचा दर नकती असेल.
स्पष्टीकरणच परेश रावल याांची रतन धथयाम याांच्या जागी १) ८.६% २) १०.६%
ननवड ३) 15.०% ४) ७.८%
- ते भारतीय जनता पक्षाशी सांबांधधत आहेत. उत्तरच पयााय क्रमाांक (२)
- २०१४ साली अहमदाबाद पूवा मतदारसांघातून प्र.९४) ‘फॉर एव्हरी चाइल्ड’ (For Every Child)
January प्रवतननधधत्व
2019 मोहहमेबाबत खालील ववधाने अभ्यासाच
January 2019
September 2020
अ) ही जागवतक आरोग्य सांघटनेची मोहीम आहे. मुख्यालय – मुांबई
ब) या मोहहमेच्या प्रसारासाठी आयुष्यमान खुराणा चेअरमन – रजनीश कुमार
याांची ननवड झाली. प्र.९८) ‘एरो इां नडया २१’ बाबत सत्य ववधानाांचा पयााय
वरीलपैकी सत्य ववधान/ने कोणते/ती? ओळखाच

१) फक्त अ २) फक्त ब अ) येलहाांका, बेंगळूरू येथे आयोजन होणार.
३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही ब) ही १३ वी आवृत्ती असणार आहे.
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) १) फक्त अ २) फक्त ब
स्पष्टीकरणच सांबांधधत सांस्था – UNICEF ३) दोन्ही अ व ब ४) दोन्ही नाही
- बालहक्काांच्या जनजागृतीची मोहीम. उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
प्र.९५) ‘पांचताराांनकत खेडी योजना ‘नुकतीच चचेत होती, ही स्पष्टीकरणच सरांक्षण मांिी – राजनाथ धसिं ग
योजना _____ ने सादर केली. - १९९६ पासून आयोजन
१) केंद्रीय ग्रामीण ववकास मांिालय प्र.९९) नुकतेच अहभनेिी डायना ररग याांचे ननधन झाले, त्या
२) भारतीय पोस्ट कोणत्या देशाशी सांबांधधत होत्या?
३) जागवतक बँक आणण बडोदा बँक १) धब्रटन २) ऑ्ट्रेणलया
४) केंद्रीय वने, पयाावरण मांिालय ३) दणक्षण आहिका ४) ब्राझील
उत्तरच पयााय क्रमाांक (२) उत्तरच पयााय क्रमाांक (१)
स्पष्टीकरणच उद्देश – १००% ग्रामीण भाग कायाक्षेिात स्पष्टीकरणच ‘गेम ऑफ थ्रोन’ मध्ये अहभनय
आणणे - १९६५ च्या The Avengers मध्ये अहभनय
- केंद्रीय दळवळण राज्यमांिी – सांजय धोिे. प्र.१००) खालीलपैकी कोणत्या राज्याने ‘इां नडया ह‍ॅप्पीनेस
प्र.९६) भारतातील सवाात मोठा ‘डु क्कर प्रकल्प कोणत्या ररपोटा २०२० मध्ये अव्वल स्थान वमळववले?
राज्याने सुरु केला? १) उत्तर प्रदेश २) आां ध्र प्रदेश
१) महराष्ट्र २) उत्तराखांड ३) महाराष्ट्र ४) वमझोरम
३) कनााटक ४) मेघालय उत्तरच पयााय क्रमाांक (४)
उत्तरच पयााय क्रमाांक (४) स्पष्टीकरणच प्रथम तीन राज्ये – वमझोरम, पांजाब,
स्पष्टीकरणच मेघालय – राज्यपाल – सत्यपाल मणलक अां दमान ननकोबार बेटे
- राजधानी धशलॉंग
प्र.९७) भारतीय स्टेट बँकने ‘सफल’ योजना कोणासाठी सादर
केली आहे?
१) कोववड १९ रुग्ाांसाठी ववमा
२) यशस्वी GST परतावा करणाऱ्ाांसाठी
३) सेंहद्रय कापूस उत्पादकाांसाठी
४) ववववध राज्याांनी कमी दरात कजा देण्यासाठी
उत्तरच पयााय क्रमाांक (३)
January 2019 भारतीय स्टेट बँक
January 2019
September 2020
नमस्कार विद्यार्थी ममत्ाांनो,
मी शाहीन झाकीरहुसेन देसाई, माझे गाि हेरले . ता. हातकणांगले , जिल्हा कोल्हापूर, दहािी पर्यंतचे जिक्षण-जिल्हा
पररषदेच्या िाळे मध्येच झाले असून पदिी B.Sc. Agri २०१६ ला पूणण झाली. रिग्री पूणण झाल्यानांतर लगेच राज्यसेिेचा अभ्यास
सुरु केला आजण २०१७ च्या Combine परीक्षेमधून परहल्याच प्रर्यत्नात PSI ची पूिण, मुख्य, मुलाखत आजण िारीररक चाचणीचे
टप्पे पास केले , आजण माझी “पोमलस उपमनरीक्षक” पदी झाली.
परहल्याच प्रर्यत्नात परीक्षा पास होण्याचे जसक्रेट म्हणिे “Dedication, Consistency, Honesty, Proper Plan-
ning, Target Oriented Study”. र्या पाच गोष्टींचे पालन आजण Donkey Work करणे टाळा, म्हणिेच तुमच्या मनातील हा
गैरसमि दुर करा की, मी िास्त पुस्तके िाचले त म्हणिे मी परीक्षा पास होईल, त्यापेक्षा Smart Work करा, कमी पुस्तके िाचा
पण िास्तीत िास्त िाचन, Revision करा.
आता आपण वरील पाच मुद्द्ाांवर चचाा करू

1. Dedication-
तुम्हाला तुमच्या ध्येर्यासमोर सिण गोष्टी र्या गौण िाटार्यला हव्यात. तुम्ही एकदा ठरिलां की हे करार्यचां आहे तर
जििं कूनच बाहेर पिार्यचां. िेरिकेिन नेहमी तेित ठे िार्यचां त्यासाठी मी माझ्या िार्यरी मध्ये माझा झाले ला अपमान, कुणी िर कमी
ले खले असेल तर ते मलहून ठे िार्यची, माझ्या पाहुण्यातील एक आिोबा माझ्या िरिलाांना बोलले होते “मुलगीला जिकिून कार्य
करणार आहे?” ते िाक्य आजण त्याांच्या चेहऱ्यािरील हािभाि मी अिूनही विसरले ली नाही. िेव्हा मनकाल लागला तेव्हा आई-
ििीलानांतर परहला फोन त्याांना केला ि साांगगतलां ‘मुली जिकून आजण न जिकून सुद्धा काहीही करू िकतात’. तुम्ही
आिपासून कोणत्याच मुलीला अस बोलू िकत नाही. असे खूप वकस्से माझ्या सोबत झाले ते मी मलहून ठे िार्यची ि कधी
अभ्यास करण्याची इच्छा मनघून गेली की हे पुन्हा पुन्हा िाचून स्वतःला प्रेररत करार्यची. काही सकारात्मक गोष्टी देखील
तुम्हाला प्रेररत करू िकतात. माझ्या आर्युष्यातील अिा गोष्टी ज्या मला प्रेररत करार्यच्या-
मी िेव्हा अभ्यासाला नुकतीच सुरिात केली असली तरी मी मुलाखतीचे स्वप्न पहार्यची आजण िाचताना मला िाटले
की र्यािर मुलाखतीमध्ये प्रश्न विचारला िािू िकतो तर मी माझ्या मुलाखतीच्या िार्यरी मध्ये मलहार्यची. मला माझे ममत्-
मैवत्णी हसार्यच्या, अिून एक पण परीक्षा नाही ददली आजण मुलाखतीचे स्वप्ने, पण मी ती सिर्य सोिली नाही.
अभ्यास करताना कधी नकोस िाटल वकिंिा रिप्रेस िाटल तर मी माझ्या भविष्यामध्ये होणाऱ्या सत्काराबद्दल विचार
करार्यची मम्मी-पप्पा वकती खुि होतील हे िारांिार विचार करार्यची आजण टचकन िोळ्यात पाणी र्यार्यचां आजण एक नविन उिाण
अभ्यासाला ममळार्यची.
2. Consistency
1. तुमच्या अभ्यासामध्ये सातत्य खूप आिश्यक आहे तुम्ही ददिसातून वकती तास अभ्यास करता र्यापेक्षा कसा करता? िगाला
दाखिण्यासाठी करता का? खरांच क्वामलटी अभ्यास करता का? रोि ठरले ला अभ्यास करता का? हे प्रश्न रोि सांध्याकाळी
झोपार्यच्या आधी स्वतःला विचारा िर काही प्रश्नाांची उत्तर ‘नाही’ र्येत असतील तर त्यािर विचार करा आजण स्वतःमध्ये सुधारणा
करत चला. लक्षात ठे िा तुम्हीच तुमच्या िीिनाचे जिल्पकार, कुणी तुमचे हात पकिून अभ्यास करार्यला लािणार नाही.
January 2019
January 2019
September 2020
2. सातत्याने स्वप्नाचा पाठलाग करा ते एक ददिस तुम्हाला ममळणारच.
3. रोि सकारात्मक विचार करा नकारात्मक गोष्टी िोक्यात आनु नका, स्वतःला स्वतःच प्रेररत करा, दुसऱ्याांनी ददले ली प्रेरणा
िास्त काळ रटकत नाही.
3. Honesty
1. आई-िरिलाांनी साांगगतलां , ममत् MPSC करत आहेत वकिंिा अमुक अगधकाऱ्याच ग्लॅ मर बधून र्या क्षेत्ात र्येिू नका. िर असे
असेल तर सोिून द्या बाकी क्षेत्ात पण ग्लॅ मर आहे.
2. स्वतःिी प्रामाजणकपणाने िोळे झाकून प्रश्न विचारा की हे का करत आहे मी? मी स्वतः िेरिकेटे ि आहे का? माझा इनर
इन्स्टिंक्ट आहे का? मी माझ १००% देत आहे का? आजण मनणणर्य घ्या.
3. तुम्ही पुण्यात राहत असाल, तुमचे आई-ििील िेतात उन्हा-पािसात राबून, स्वतःची हौस – अपेक्षा सुख बािूला ठे िून
तुम्हाला पैसे पाठित असतात त्याची िाणीि ठे िा, पुण्याची हिा लागून घेऊन पैसे उधळू नका, ममत्-मैत्ीण इकिे दफरार्यला
गेले आपण पण िािूर्या असे करणे टाळा, घामाच्या पैिाांची कदर ठे िा, महत्त्वाचे मुलाांनी आई-िरिलाांचे कष्टाचे पैसे चुकीच्या
रठकाणी िार्या घालिू नर्ये.
4. Proper Planning
तुमचा अभ्यास प्रॉपर प्लॅ मनिं ग ने होणे खूप गरिेचे आहे. र्यासाठी तुम्ही ददिसाचे अभ्यासासाठीचे तीन टप्पे बनिा.
ददिसाच्या र्या तीन टप्प्ाांचे मनर्योिन पाहू. िर सकाळी तुम्ही ७ िािता अभ्यासाची सुरुिात करणार असाल तर अभ्यासाला
बसण्याआधी रोि सकाळी अधाण तास र्योगा, मेिीटे िन, व्यार्याम न चुकता करा. मेिीटे िन, प्राणार्याम मुळे एकाग्रता िाढण्यास
मदत होते. व्यार्यामामुळे ददिसभर फ्रेस िाटते आळस र्येत नाही.
1. सकाळी ७ ते १२ हा ददिसाचा उत्तम िेळ असतो ग्रास्पिं ग पॉिर िास्त असते त्यामुळे र्या टप्प्ामध्ये िाचन करा कोणत्याही
एका विषर्याचे िे तुमच्या िेळापत्कामध्ये आहे ते िाचा. र्या िेळेमध्ये ितणमानपत् िाचणे िक्यतो टाळािे, ददिसातून दोन विषर्य
िाचणार असाल तर िो विषर्य तुमच्यासाठी कठीण आहे तो िाचार्यला घ्या.
2. िेिणानांतरचा टप्पा र्यामध्ये झोप लागते म्हणून र्या िेळेमध्ये २ ते ५ गजणत-बुद्धद्धमत्ता र्या विषर्याचा सराि करािा ि
ितणमानपत् आजण सकाळी िाचले ल्या विषर्यािरील आधाररत प्रश्न सोििािे. अभ्याजसकेतच टे बलिर िोके ठे िून नॅपच्या
नािाखाली २ ते ३ झोपणारे विद्यार्थी मी परहले आहेत. खूपच कांटाळा आला असेल तर िोळ्यािर पाणी मारणे, पुस्तक सोिून दूर
पाहणे िोळे विस्फाळणे अिा गोष्टी कराव्यात.
3. Evening चा टप्पा ६ ते ८ (प्रत्येक टप्प्ात एक तासाचा ब्रेक घेणे िेिण, नाष्टा, चहा आराम) र्यामध्ये तुमच्या दुसऱ्या
एकाहाद्या विषर्याचे िाचन करा. रात्ी िेिणानांतर झोपार्यला एक वकिंिा अधाण तास आधी ददिसभराच विश्ले षण करा िे काही
िाचाल आहे आठिण्याचा प्रर्यत्न करणे.
रात्ी सांपूणण सात तासाची झोप घ्या.
5. Target Oriented Study

प्रर्थम मरहन्याचे मनर्योिन करा, नांतर १५ ददिस, आठििा नांतर एक ददिसाचा आजण त्या र्योिनेनस
ु ार ते टागेट पूणण
करार्यच्या मागे लागा. सुरुिातीला तुमचा १००% टागेट कधीच पूणण होणार नाही. पण िर सातत्य ठे िलां तर नक्कीच ििळपास
तुम्ही पोहचाल उदा. र्या मरहन्यात दोन विषर्य सांपिार्यचे आहेत, र्या आठिड्यात उिळणी करार्यची आहे, र्या ददिसात मला गजणत
बुद्धद्धमत्ता, चालू घिामोिी करार्यचां आहे. िे काही ठरिल आहे ते टागेट पूणण करार्यचा प्रर्यत्न करा.
आणखी काही महत्वाच्या गोष्टींवर बोलू-
काय करायचं आहे......

1. कॉन्सेप्ट क्लिअर करून घेिन
ू अभ्यास करण्याचा प्रर्यत्न करा.
2. फॅक्चुअल िाटा िो की पाठाांतर करािा लागतो त्यासाठी वििेष िेळ काढू नका िाचन करताना सोबत पॉकेट िार्यरी ठे िा.
त्यामध्ये फॅक्चुअल िाटा मलरहत िा िसे नद्याांची लाांबी, उपनद्या असा िाटा िार्यरी मध्ये मलरहणे ि ती िार्यरी स्वतःसोबत नेहमी
ठे िणे चहा, नाष्टाला, िेिार्यला िाताना – र्येताना पाठाांतर करणे.
3. स्वतःची तुलना दुसऱ्यासोबत करू नका, त्याचा एिढा अभ्यास झालार्य माझा काहीच नाही, तेव्हा स्वतःच्या बोटाकिे पहा ती
सारखी नाहीत
January 2019पण प्रत्येकाच काम व्यिस्थित पार पाितात.
January 2019
September 2020
4. लक्षात ठे िा, मी परहल्याांदा खूप चाांगल्याप्रकारे विषर्यच िाचन पूणण करतो आजण नांतर प्रश्नसांच, आर्योगाच्या मागील
प्रश्नपवत्का सोिितो, असे िर तुमचे मनर्योिन असेल तर ८०% तुम्ही र्येर्थेच अर्यिस्वी झालात.
5. अभ्यासाच्या सुरिातीला अभ्यासक्रम, प्रश्नपवत्का, प्रश्नसांच आजण स्टे ट बोिण र्या गोष्टी प्राईम मलस्ट मध्ये असार्यला हव्यात.
6. ररव्हव्हिन करणे.
7. गजणत ि बुद्धद्धमत्ताच्या सरािात सातत्य ठे िणे........
8. पेपर सोिित असताना र्येणारे प्रश्न पटकन सोििून घेणे. िे ५०-५० आहेत ते दुसऱ्या टप्प्ामध्ये सोििािे आजण िे र्येत
नाहीत ते विचार करून आठिण्याचा प्रर्यत्न करून सोिण्याचा प्रर्यत्न करणे.
9. महत्त्वाच्या काळात, म्हणिे परीक्षा हॉल मध्ये एकदम Chill राहणे, िोक िाांत ठे िणे, बरेच िन खूप गोंधळ करून घेतात ि
र्येणारे उत्तरे पण विसरून िातात. म्हणून स्वतःला िाांत ठे िा त्यासाठी सुरिातीला साांगगतल्याप्रमाणे मेिीटे िन करा.
10. PSI ची तर्यारी करणार असाल तर परहल आपल्या उां चीचा मनकष तपासून घ्यािा मगच तर्यारी करा, पूिण मुख्य देिून ग्राांऊन्ड
ला गेल्यािर उां ची भरत नाही म्हणून परत र्येणे खूप त्ासदार्यक गोष्ट आहे.
काय करायचं नाही........

1. क्वाांरटटी पेक्षा क्वामलटी अभ्यासािर भर द्या त्यासाठी माकेटमध्ये र्येणारे प्रत्येक नविन पुस्तक घेिू नका.
2. PSI – Physical ची तर्यारी करत असताना दुखापत होऊ देिू नका.
3. स्वतःला रिमोरटिेट करू नका.
4. ददिसभर फक्त ितणमानपत् िाचत बसू नका.
5. िेळेचा दूरपर्योग करू नका.
6. िास्त टे न्िन घेिन

ू अभ्यास करू नका.
7. ग्लॅ मरकिे बघून र्या क्षेत्ात र्येिू नका.
8. YouTube चे प्रेरणादार्यी व्हव्हिीओ पाहण्यात ददिस ददिस खचण करू नका.
“माझ्या यशाच श्रेय माझ्या प्रवासात ज्याांनी मदत केली त्या सवाांच आहे, मग ती छोठी-मोठी
कसलीही असो आणण माझे प्रेरणास्थान माझे आई-वडील, दादा, आज्जी आहे.”
माझ्या आईने माझ्यासाठी खूप गोष्टींचा त्याग केला. तीने स्वतःसाठी कधी स्टँ ि नाही घेतला पण माझ्या हक्कासाठी
ती नेहमी उभी रारहली, अभ्यास करत असताना बसल्या रठकाणी चहा-नाश्ता, िेिण आणून देण्यापासून माझ्या मानजसकतेची
पण वतने काळिी घेतली. मुलगी होते म्हणून मला लहानपणी माझी आई सोिून कुणीही प्रेम केल नाही. वतच्या सुखासाठी
माझा अट्टाहास लहानपणा पासून केला आजण तो मी पूणण केला र्याच्यापेक्षा मोठ समाधान िगात कोणतही नाही. असेच प्रर्यत्न
मी करत राहीन. तुम्ही देखील तुमच्या आईिरिलाांच्या आनांदाश्रुसाठी प्रामाजणक प्रर्यत्न करा. त्याांना सदैि खुि ठे िा.
eMPSCkatta ने मला माझ्याबद्दल या ले खाद्वारे व्यक्त होण्याची संधी दिली त्याबद्दल त्यांचे
मनःपूर्वक आभार र् भार्ी लोकसेर्कांना परीक्षेसाठी शुभेच्छा.........
अशक्य स्वप्न तेच आहे,

ज्याचा तुम्ही पाठलागच केला नाही.
आपलीच,
शाहीन झाकीरहुसेन देसाई
January 2019 पोलीस उपमनरीक्षक (२०१७)
January 2019
September 2020

January 2019
January 2019
September 2020
sources
प्रस्तुत “eCAD” मधील चभलू घडभमोडींचे संकलन करत असतभनभ खलील वेब सभईट्स चभ उपयोग
झभलभ आहे :
सकभळ – www.esakal.com तरुण र्भरत – www.tarunbharat.com

लोकसत्तभ – www.loksatta.com मटभ – www.maharashtratimes.com
लोकमत – www.lokmat.com महभन्यूज – www.mahanews.com
PIB – www.pibmumbai.gov.in
Rajya Sabha - https://rajyasabha.nic.in/ LokSabha - https://loksabha.nic.in/
January 2019
January 2019
September 2020

eCAD October 2020 Digital Edition

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

eCAD October 2020 Digital Edition

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

eCAD

eMPSCkatta Current Affairs Diary

चालू घडामोड वरील

eMPSCkatta Digital Program

परीक्षे संदर्भात लेटेस्ट अपडेट्ससभठी आमची टे ललग्रभम चॅनेल्स जॉईन करभ

टे ललग्रभम चॅनेल्स कशी जॉईन करभवी ?

खभलील टे ललग्रभम चॅनेल्सच्यभ ललंक वरून एक एक टे ललग्रभम चॅनेल जॉईन करभ :

For MPSC updates join our social communities:

प्रस्तुत इ-कॅ ड eCAD eMPSCkatta Current Affairs Diary मधील चालू

 40 लाखाांपयांतची उलाढाल जीएसटीमुक्त 

अहवाल  परेश रावल झाले न‍ॅशनल स्कूल ऑफ ड्रामाचे नवे

 सामाधजक कायाकते स्वामी अविवेश याांचे ननधन सुवणा कामवगरी

ननधन  जॉन्टी ऱ्होड्स बनला स्वीडन हक्रकेट सांघाचा

 ज्येष्ठ रांगकमी शफी नायकवडी याांचे ननधन प्रधशक्षक

 कलाभ्यासक कहपला वात्स्यायन याांचे ननधन  ब्राव्होचा नवा ववक्रम

सेनानी नाना जोशी याांचे ननधन Fame मध्ये समावेश

केशवानांद भारती याांचे ननधन

 माजी राष्ट्रपती प्रणव मुखजी याांचां ननधन कहािी यशाची

मराठी भाषेसाठी ५५ वषाापूवीच्या कायद्यात बदल होणार

'स्व. बाळासाहे ब ठाकरे रस्ते अपघात ववमा योजना'

स्वच्छ शहराांच्या सवेक्षणात महाराष्ट्र अग्रेसर

Click Here for “Majhitest” Android Application

पबजीसह ११८ मोबाईल अ‍ॅप्सववर बांदी

हहमाचल प्रदेशला ले हशी जोडणारा 'अटल बोगदा' तयार

5. सध्या मनाली ते ठकलाँग हा जवळपास ११५ ठकलोमीटरचा प्रवास आहे.

UN मध्ये भारताची चीनवर मात; ECOSOC चा चार वषाांसाठी सदस्य

भारतीय नौदलानी शान ‘INS ववराट’ अखेर तोडणीच्या मागाावर

केंद्र सरकारने ट्रान्सजेन्डसासाठी केली राष्ट्रीय पहरषदेची स्थापना

ततसरा राष्ट्रीय पोषण माह सप्टें बर 2020 मध्ये होणार साजरा

सहकारी बँकाांवर हरझवहा बँकेचे पूणा ननयांिण

सहा सरकारी कांपन्या होणार बांद; केंद्राची लोकसभेत माहहती

ईज ऑफ डुईंग वबझनेसची रँवकिंग

अतधक कमाचारी कपात करण्याची मुभा

जम्मू-काश्मीरसाठी अतधकृत भाषा ववधेयक 2020

लाओस देशाचा पॉवरग्रीड चीनच्या ताब्यात

फोर्ब्ाच्या अमेहरकेतील अततश्रीमांताांच्या यादीत सात भारतीय

चीनकडे जगातील सवाात मोठे नौदल

चीन-पावकस्तानला UNSC मध्ये मोठा झटका

सरकार हहिं दुस्तान एरॉनॉहटक्समधील भागगदारी ववकणार

आगथि क स्थस्थती तचिं ताजनकच; 'या' सांस्थेचा अांदाज धडकी भरवणारा

जीडीपी राहणार उणे ११.८ टक्के

प्राठप्तकर ठवभागाकडून ररफंड

अथाव्यवस्थेची अधोगती, ववकासदर उणे २३.९ टक्के

सहकारी बँकाांचे ननयांिण हरझवहा बँकेकडे!

40 लाखाांपयांतची उलाढाल जीएसटीमुक्त

Ease of Doing business

ननयाातववषयक सज्जतेत गुजरात अव्वल

भारतातील पहहली महहला हृदयरोगतज्ज्ञ डॉक्टर पद्मावतींचे ननधन

मीना िेशपांडे यांची साठहत्य संपिा:

कलाभ्यासक कवपला वात्स्यायन याांचे ननधन

प्रनसद्ध तचिपट ननमााते- ददग्दशाक जॉनी बक्षी याांचे ननधन

माजी राष्ट्रपती प्रणव मुखजी याांचां ननधन

रघुवांश प्रसाद नसिं ह याांचां ननधन;

माजी कें द्रीय मत्रं ी रघवु श

माजी अथासतचव राजीवकुमार याांची ननवडणूक आयुक्तपदी ननयुक्ती

जपानचे पांतप्रधान नशिं जो अबे याांचा राजीनामा

करण्यापवू ीच राजीनामा द्यावा लागत असल्यानं मनाला प्रचंड वेिना होत

वेळा रुग्णालायला भेट ठिल्यानंतरच त्यांच्या राजीनाम्यासंिभाातील चचाांना उधाण

परेश रावल झाले न‍ॅशनल स्कूल ऑफ ड्रामाचे नवे चेअरमन

अ‍ॅपल कांपनी लवकरच आणणार स्वतचचे ‘Search Engine’

हायपरसॉननक टे क्नॉलॉजी हडमान्स्ट्ट्रे टर व्हेईकल

Click Here for “Majhitest” Android Application

सरकारकडून आविकेचे वक्रकेट बोडा ननलां वबत

ऑनलाइन बुणद्धबळ ऑनलिं वपयाडमध्ये भारताची सुवणा कामगगरी