‫ ‪  6‬ا‪6‬ن‪224 ،‬ز‪ 66‬و ‪

3
7‬ﯾا ر‬
‫)(‪' $‬و‪ 6,6‬ا‪8‬ن ‪
.‬ان دا‪ $%‬ا‬
‫‪#‬زد ا‪ *!-‬وا  ان‬
‫‪ ١٩‬و ‪ ٢٠‬ا‪١٣٨٨ $453‬‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي "اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮاد آﻻﻳﻨﺪه" و "ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا" ﺟﻬﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻫﻮا‬
‫‪٢‬‬
‫ﻟﻴﻤﺎ ﻃﻴﺒﻲ*‪ ،١‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﭼﺮﺍﻏﻲ‬

‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬ ‫ﭼﻜﻴﺪﻩ‪:‬‬

‫اﻣﺮوزه ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﺪﻳﺪه ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺘﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در رأس آن وﺿﻌﻴﺖ‬

‫‪S‬‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب و ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﻣﻌﺮض ﻫﻮاي آﻟﻮده در ﺷﻬﺮﻫﺎي‬
‫ﺑﺰرگ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺧﺼﻮص‬
‫‪f‬‬
‫‪o‬‬
‫ﻛﻼن ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﻓﻘﺪان اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم ﺟﻬﺖ ﭘﺎﻳﺶ )‪ (Monitoring‬آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دارد‬

‫‪e‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪه و زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻳﻜﻲ از اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺆﺛﺮ ﺟﻬﺖ ﭘﺎﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻫﻮا و وﺿﻊ اﻗﺪاﻣﺎت اﺣﺘﻴﺎﻃﻲ و ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب و ﻏﻠﻈﺖ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ از ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻓﺮاﺗﺮ‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﻣﻲ رود‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻴﻔﻲ ﻫﻮا ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آژاﻧﺲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه )‪ (EPA‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮاد آﻻﻳﻨﺪه )‪ (Pollutant Standard Index‬و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا )‪(Air Quality Index‬‬
‫ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻭﺍﮊﻩﻫﺎﻱ ﻛﻠﻴﺪﻱ‪ :‬ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮاد آﻻﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا‪ ،‬آﻻﻳﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪ ،‬ﭘﺎﻳﺶ‬

‫‪ -1‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺎت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻼﻳﺮ‬

‫‪ -2‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺎت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻫﻤﺪان‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪1‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬
‫آژاﻧﺲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻬﻮﻟﺖ ﮔﺰارش روزاﻧﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮاي ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻴﺶ از‬
‫دوﻳﺴﺖ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻃﻲ ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1976‬ﺗﺎ ‪ 1999‬از ﺷﺎﺧﺺ ‪ PSI‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت اﺻﻠﻲ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﻮا ﻳﻌﻨﻲ ازون‪ ،‬ذرات رﻳﺰ ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬ﻣﻨﻮاﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ‪ ،‬دي اﻛﺴﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮر و دي اﻛﺴﻴﺪ ازت‬
‫را ﺑﻪ اﻋﺪاد ﺳﺎده اي ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 500‬در ﭘﻨﺞ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا را ﺑﺎ واژه ﻫﺎي ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻏﻴﺮﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ )ﺟﺪول ‪.(4) (1‬‬
‫از ﺳﺎل ‪ 1999‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺻﻼح اﺳﺘﺎﻧﺪارد آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎي ازون ﺗﺮوﭘﻮﺳﻔﺮي و ذرات رﻳﺰ ﻣﻌﻠﻖ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم ‪ ،AQI‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ EPA‬ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ درك ﻋﻤﻮﻣﻲ از آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻖ و ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ درك درﺑﺎره ﻣﻘﺎدﻳﺮ روزاﻧﻪ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻮا و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﺰارش روزاﻧﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮاي ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻴﺶ از‬
‫ﺳﻴﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻏﻠﻈﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آﻻﻳﻨﺪه ﻫﻮا‬

‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫را ﺑﻪ اﻋﺪاد ﺳﺎده اي ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 500‬در ﺷﺶ ﮔﺮوه‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا را ﺑﺎ واژه ﻫﺎي ﺧﻮب‪،‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻏﻴﺮﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﻫﺎي ﺣﺴﺎس‪ ،‬ﻏﻴﺮﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻏﻴﺮﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ و ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت رﻧﮓ ﻫﺎﻳﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺳﺒﺰ‪ ،‬زرد‪ ،‬ﻧﺎرﻧﺠﻲ‪ ،‬ﻗﺮﻣﺰ‪ ،‬ارﻏﻮاﻧﻲ‬
‫و زرﺷﻜﻲ )ﺟﺪول ‪.(5) (2‬‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪه‬

‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﻃﺒﻘﺎت ‪PSI‬‬

‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺ‬

‫‪iv‬‬
‫ﺧﻮب‬ ‫‪٠-٥٠‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫‪٥١-١٠٠‬‬
‫ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‬

‫‪h‬‬
‫‪١٠١-١٩٩‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‬ ‫‪٢٠٠-٢٩٩‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪c‬‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎك‬ ‫‪>٣٠٠‬‬

‫‪A‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪2‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﻃﺒﻘﺎت ‪AQI‬‬

‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﺣﺘﻴﺎﻃﻲ‬ ‫رﻧﮓ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺ‬

‫ﻧﺪارد‬ ‫ﺳﺒﺰ‬ ‫ﺧﻮب‬ ‫‪0-50‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻓﺮاد ﺣﺴﺎس ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﺧﺎرج از ﻣﻨﺰل را‬ ‫زرد‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫‪51-100‬‬
‫ﻣﺤﺪود ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن و ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﻓﻌﺎل و اﻓﺮادي ﻛﻪ دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﺗﻨﻔﺴﻲ‪ ,‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻧﺎرﻧﺠﻲ‬ ‫ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺮاي‬ ‫‪101-150‬‬
‫آﺳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﺧﺎرج از ﻣﻨﺰل را ﻣﺤﺪود‬ ‫ﮔﺮوه ﻫﺎي ﺣﺴﺎس‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن و ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﻓﻌﺎل و اﻓﺮادي ﻛﻪ دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﺗﻨﻔﺴﻲ‪ ,‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ‬ ‫ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‬ ‫‪151-200‬‬
‫آﺳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﺧﺎرج ﻣﻨﺰل اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد‪ ,‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﻛﻮدﻛﺎن‪ ,‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت ﺧﺎرج از‬
‫ﻣﻨﺰل را ﻣﺤﺪود ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن و ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﻓﻌﺎل و اﻓﺮادي ﻛﻪ دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﺗﻨﻔﺴﻲ‪ ,‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫آﺳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﺧﺎرج ﻣﻨﺰل اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد‪،‬‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋه ﻛﻮدﻛﺎن‪ ,‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﺎرج از ﻣﻨﺰل را ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ارﻏﻮاﻧﻲ‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‬

‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪201-300‬‬

‫ﻛﻠﻴﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﺧﺎرج ﻣﻨﺰل ﺧﻮدداري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫زرﺷﻜﻲ‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎك‬ ‫‪301-500‬‬

‫‪o‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻏﻠﻈﺖ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﻮده و ﺷﺎﺧﺺ اﻋﻼم ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﺑﻪ درك ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا در ﻳﻚ ﻣﺤﻞ وﻳﮋه‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ از اﺛﺮات ﻛﻠﻲ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻟﻮدﮔﻲ‬

‫‪e‬‬
‫ﻫﻮا و ﺗﻮﺻﻴﻒ اﻗﺪاﻣﺎت اﺣﺘﻴﺎﻃﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزي ﻛﻪ در ﺻﻮرت رﺳﻴﺪن ﻏﻠﻈﺖ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎي ﻫﻮا ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮه ﻏﻴﺮﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‬

‫‪iv‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻗﺎدر ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﺳﻄﻮح ﻣﺸﺨﺺ‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )‪.(6‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﺑﺮ ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ،EPA‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻳﻚ روز در ﺳﺎل ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 100‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻓﺮاﺗﺮ از آن‬
‫ﺧﺎرج از ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎﻻي ‪ ،100‬آﻏﺎز اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻏﻠﻈﺖ آﻻﻳﻨﺪه‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺮاي ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﻓﺮاد ﺣﺴﺎس ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺧﺎص در ﻫﻮاي آزاد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ )‪.(6‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ،200‬ﻣﻌﻤﻮﻻً آﻏﺎز ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﺸﺪار )‪ (Alert Level‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺤﺪود ﺷﻮد ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺘﻔﺎوت و ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎده از زﺑﺎﻟﻪ ﺳﻮز‪ ،‬ﺳﻮزاﻧﺪن‬
‫زﺑﺎﻟﻪ و ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن در ﻫﻮاي آزاد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )‪.(6‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ،300‬آﻏﺎز ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺿﻄﺮار )‪ (Warning Level‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻨﻊ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫زﺑﺎﻟﻪ ﺳﻮزﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻒ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎص‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ از‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺷﺨﺼﻲ و ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﺋﻂ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ )‪.(6‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 400‬ﻳﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺤﺮان )‪ (Emergency Level‬را اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم‬
‫ﺗﻮﻗﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري و ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺳﺘﻔﺎده وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻄﺢ آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻪ‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪3‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻓﺮاد ﺑﻴﻤﺎر و ﺳﺎﻟﺨﻮرده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺮد و ﺣﺘﻲ اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻢ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮوز ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫داد ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻋﺎدي و روزﻣﺮه ﺧﻮد را ﻣﺤﺪود ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺣﺪ ﻣﺠﺎز آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﻮاﻗﻊ ﻫﺸﺪار‪،‬‬
‫اﺿﻄﺮار و ﺑﺤﺮان در ﺟﺪول ‪ 3‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪.(6‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :3‬ﺣﺪ ﻣﺠﺎز آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﻮاﻗﻊ ﻫﺸﺪار‪ ،‬اﺿﻄﺮار و ﺑﺤﺮان‬

‫آﻻﻳﻨﺪه‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ زﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﺸﺪار‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺿﻄﺮار‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺤﺮان‬
‫‪O٣‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻪ‬ ‫‪٠/٢٠ ppm‬‬ ‫‪٠/٣٥ ppm‬‬ ‫‪٠/٥٠ ppm‬‬
‫‪O٣+ SO٢‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻪ‬ ‫‪٠/٢٠ ppm‬‬ ‫‪٠/٣٥ ppm‬‬ ‫‪٠/٥٠ ppm‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻪ‬ ‫‪٤٠ ppm‬‬ ‫‪٧٥ ppm‬‬ ‫‪١٠٠ ppm‬‬

‫‪CO‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺘﻪ‬
‫ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺘﻪ‬
‫‪٢٥ ppm‬‬
‫‪١٥ ppm‬‬
‫‪٤٥ ppm‬‬
‫‪٣٠ ppm‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪٦٠ ppm‬‬

‫‪٤٠ ppm‬‬

‫‪SO٢‬‬

‫‪PM١٠‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻪ‬
‫‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‬
‫‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‬
‫‪٠/٥٠ ppm‬‬
‫‪٠/٢٠ ppm‬‬
‫‪٣٥٠ µg/m ٣‬‬
‫‪S‬‬
‫‪١/٠ ppm‬‬
‫‪٠/٧٠ ppm‬‬

‫‪f‬‬
‫‪٢٠µg/m ٣‬‬
‫‪٢/٠ ppm‬‬
‫‪٠/٩٠ ppm‬‬
‫‪٥٠٠µg/m ٣‬‬

‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬ ‫اﺟﺰاي ﮔﺰارش ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ‪:‬‬

‫‪v‬‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮارد اﺻﻠﻲ زﻳﺮ را درﺑﺮ ﮔﻴﺮد‪:‬‬

‫‪h‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪ -1‬ﻣﻨﻄﻘﻪ )ﻣﻨﺎﻃﻖ( ﻣﻮرد ﮔﺰارش‬

‫‪ -2‬روز ﮔﺰارش ﺷﺎﺧﺺ‬
‫‪ -3‬آﻻﻳﻨﺪه ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻳﺎ ﻣﺴﺌﻮل )‪(Critical Pollutant‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪ -4‬ﻣﻘﺪار ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‬

‫‪ -5‬آﻻﻳﻨﺪه ﺧﺎص ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﻫﺎي ﺣﺴﺎس در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 100‬ﻣﻲ رﺳﺪ )ﺟﺪول ‪.(4‬‬

‫‪A‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮارد ﺧﺎص‪ ،‬ﮔﺰارش ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮارد زﻳﺮ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ -6‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﻮح اﺛﺮات ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺘﻲ و اﻋﻼم ﻫﺸﺪار‬
‫‪ -7‬زﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ )‪(Sub- Index‬‬
‫‪ -8‬ﻧﺎم و ﻣﻘﺪار زﻳﺮﺷﺎﺧﺺ ﺳﺎﻳﺮ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺮﺷﺎﺧﺺ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 100‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -9‬ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي واﻗﻌﻲ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ‬
‫‪ -10‬دﻻﻳﻞ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻌﺎرف ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‬
‫‪ -11‬اﻋﻼم ﻫﺸﺪار در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ آﻻﻳﻨﺪه ﻣﻘﺪار زﻳﺮ ﺷﺎﺧﺼﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 100‬داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )‪.(7‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪4‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ :4‬ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺗﺠﺎوز ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا از ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻴﺶ از‬ ‫ﮔﺮوه ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﮔﺰارش ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫‪100‬‬
‫‪O٣‬‬ ‫ﻛﻮدﻛﺎن و اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ ﮔﺮوه ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻌﺮض‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪PM٢/٥‬‬ ‫اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺒﻲ ﻳﺎ ﺗﻨﻔﺴﻲ‪ ,‬ﻛﻮدﻛﺎن و ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﮔﺮوه ﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪PM١٠‬‬ ‫اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻨﻔﺴﻲ در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪CO‬‬ ‫اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺒﻲ در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪SO٢‬‬

‫‪NO٢‬‬
‫ﻛﻪ در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻮدﻛﺎن و اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﺗﻨﻔﺴﻲ ﮔﺮوه ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬ ‫ﻧﺤﻮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ‪:‬‬

‫‪o‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ اﺑﺘﺪا ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ﻟﺤﻈﻪ اي آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻫﻮا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﻫﻮاي ﭘﺎك ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺮاي ازون و دي اﻛﺴﻴﺪ ازت از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻏﻠﻈﺖ ﻳﻚ‬

‫‪e‬‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻨﻮاﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ از ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺘﻪ و ﺑﺮاي ذرات رﻳﺰ ﻣﻌﻠﻖ و دي اﻛﺴﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮر از ﻣﺘﻮﺳﻂ‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬ ‫ﻏﻠﻈﺖ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد )‪ 3 ،2 ،1‬و ‪.(8‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻣﻨﻮﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺖ ‪ 1‬ﺑﺎﻣﺪاد روز ‪ 88/7/1‬از‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﮔﻴﺮي ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي اﻳﻦ آﻻﻳﻨﺪه از ﺳﺎﻋﺖ ‪ 17‬روز ‪ 88/6/31‬اﻟﻲ ‪ 1‬ﺑﺎﻣﺪاد روز ‪ 88/7/1‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد )‪ 2 ،1‬و ‪.(3‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ را در راﺑﻄﻪ ‪ 1‬ﻗﺮار داده و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪاول ‪ 5‬و ‪ ،6‬اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫زﻳﺮﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي روزاﻧﻪ را ﺑﺮاي ﻛﻠﻴﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻫﻮا از ﻃﺮﻳﻖ درون ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻘﺎط‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار از ﺑﻴﻦ زﻳﺮﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺ ﻧﻬﺎﻳﻲ و آﻻﻳﻨﺪه اي ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ زﻳﺮﺷﺎﺧﺺ را ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻻﻳﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل ﮔﺰارش ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ‪ AQI‬را‬
‫در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﺑﺮاي ﻣﻨﻮاﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ ﮔﺰارش ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ آن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ‪ CO‬در آن ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﮔﺴﺘﺮه ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻮده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي آن روز ‪ CO‬آﻻﻳﻨﺪه اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ‪ AQI‬را ﻣﻨﺠﺮ ﮔﺸﺘﻪ و ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ در ﮔﺴﺘﺮه ﺧﻮب ﻳﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ اﺳﺖ )‪ 2 ،1‬و ‪.(3‬‬
‫‪Ip =[ [( IHi - ILo) / ( BPHi - BPLo) ] . ( Cp - BPLo) ] + ILo‬‬ ‫)راﺑﻄﻪ ‪(1‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪5‬‬
 ‫ﭘﻴﺮاﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎي راﺑﻄﻪ ‪ 1‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ = Ip‬ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي آﻻﻳﻨﺪه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫‪ = Cp‬ﻏﻠﻈﺖ ﮔﺮد ﺷﺪه آﻻﻳﻨﺪه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫‪ = BPHi‬ﻧﻘﻄﻪ ﺷﻜﺴﺖ در ﺟﺪاول ‪ 5‬و ‪ 6‬ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ Cp‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ = BPLo‬ﻧﻘﻄﻪ ﺷﻜﺴﺖ در ﺟﺪاول ‪ 5‬و ‪ 6‬ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪ Cp‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ = IHi‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ در ﺟﺪاول ‪ 5‬و ‪ 6‬ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ BPHi‬ﺗﻄﺎﺑﻖ دارد‪.‬‬
‫‪ = ILo‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ در ﺟﺪاول ‪ 5‬و ‪ 6‬ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ BPLo‬ﺗﻄﺎﺑﻖ دارد )‪.(5‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻣﻨﻮاﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻚ ﺑﺎﻣﺪاد روز ‪،88/7/1‬‬
‫‪ 8/4‬ﻗﺴﻤﺖ در ﻣﻴﻠﻴﻮن اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮﺷﺎﺧﺺ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮاي اﻳﻦ آﻻﻳﻨﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪول ‪ 6‬و راﺑﻄﻪ ‪1‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ICO =[ [( 100 - 51) / ( 9/4 - 4/5) ] . (8/4 - 4/5) ] + 51 = 90‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫)‪O٣ (ppb‬‬ ‫‪PM١٠‬‬ ‫)‪CO (ppm‬‬ ‫)‪SO٢ (ppb‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﺟﺪول ‪ :5‬ﻃﺒﻘﺎت ﻏﻠﻈﺖ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻮاد آﻻﻳﻨﺪه‬
‫)‪NO٢ (ppb‬‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ‬

‫‪0/00‬‬
‫) ‪(µg/m‬‬

‫‪0/00‬‬
‫‪٣‬‬

‫‪0/00‬‬

‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪0/00‬‬ ‫‪0/00‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪60/00‬‬
‫‪120/00‬‬
‫‪75/00‬‬
‫‪150/00‬‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬‫‪4/50‬‬
‫‪9/00‬‬
‫‪30/00‬‬
‫‪140/00‬‬
‫‪150/00‬‬
‫‪300/00‬‬
‫‪50‬‬
‫‪100‬‬
‫‪200/00‬‬
‫‪400/00‬‬
‫‪375/00‬‬

‫‪c‬‬
‫‪625/00‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪15/00‬‬
‫‪30/00‬‬
‫‪300/00‬‬
‫‪600/00‬‬
‫‪600/00‬‬
‫‪1200/00‬‬
‫‪200‬‬
‫‪300‬‬
‫‪500/00‬‬
‫‪600/00‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪875/00‬‬
‫‪1000/00‬‬
‫‪40/00‬‬
‫‪50/00‬‬
‫‪800/00‬‬
‫‪1000/00‬‬
‫‪1600/00‬‬
‫‪2000/00‬‬
‫‪400‬‬
‫‪500‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪6‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪ :6‬ﻃﺒﻘﺎت ﻏﻠﻈﺖ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا‬
‫*)‪O٣ (ppm‬‬ ‫‪PM١٠‬‬ ‫)‪CO (ppm‬‬ ‫)‪SO٢ (ppm‬‬ ‫)‪NO٢ (ppm‬‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ‬
‫‪٣‬‬
‫) ‪(µg/m‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0 -54‬‬ ‫‪0/0 -4/4‬‬ ‫‪-0/034‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪0-50‬‬

‫‪0/000‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪55 -154‬‬ ‫‪4/5 -9/4‬‬ ‫‪-0/144‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪51-100‬‬
‫‪0/035‬‬
‫‪0/125-0/164‬‬ ‫‪155 -254‬‬ ‫‪9/5 -12/4‬‬ ‫‪-0/224‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪101-150‬‬
‫‪0/145‬‬
‫‪0/165-0/204‬‬

‫‪0/205-0/404‬‬
‫‪255 -354‬‬

‫‪355 -424‬‬
‫‪12/5 -15/4‬‬

‫‪15/5 -30/4‬‬
‫‪-0/304‬‬
‫‪0/225‬‬
‫‪-0/604‬‬
‫‪-‬‬

‫‪0/65 -1/24‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪151-200‬‬

‫‪201-300‬‬

‫‪0/405-0/504‬‬ ‫‪425 -504‬‬ ‫‪30/5 -40/4‬‬

‫‪0/305‬‬
‫‪-0/804‬‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪1/25 -1/64‬‬ ‫‪301-400‬‬

‫‪0/505-0/604‬‬ ‫‪505 -604‬‬ ‫‪40/5 -50/4‬‬

‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪0/605‬‬

‫‪-1/004‬‬
‫‪0/805‬‬
‫‪1/65 -2/04‬‬ ‫‪401-500‬‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬ ‫* ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻏﻠﻈﺖ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺘﻪ ازون ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﺑﺎ ﭘﺮدازش ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ‪ PSI‬و ‪ AQI‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺷﻬﺮ در ﻳﻚ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و ﺑﺎ‬
‫ﺑﺤﺚ‪:‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻻﻳﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل در ﻃﻲ آن دوره زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺿﻤﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﻲ آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا‪،‬‬
‫ﻧﻘﺸﻲ ﺑﺴﺰا در ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان ﺷﻬﺮي ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ و ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺗﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﻲ آﻻﻳﻨﺪه ﻫﻮا اﻳﻔﺎ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﻣﺴﺌﻮل ﺳﺎﻣﺎن دﻫﻲ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ و ﻧﻴﺮوي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﻻﻳﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ را در‬
‫ﺗﺠﺎوز ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا از ﺣﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را از‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻴﻔﻲ ﻫﻮاي ﺗﻨﻔﺴﻲ ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد آﮔﺎه ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮاي ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﻃﻲ ﻳﻜﺴﺎل ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد ﻛﻪ ‪ 86‬درﺻﺪ آﻻﻳﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل در آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮاي اﻳﻦ ﺷﻬﺮ‬
‫ﻣﻨﻮﻛﺴﻴﺪﻛﺮﺑﻦ ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ آﻻﻳﻨﺪه اﺣﺘﺮاق ﻧﺎﻗﺺ ﺳﻮﺧﺖ در ﺧﻮدروﻫﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان ﺷﻬﺮي ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻫﻮاي ﺗﻬﺮان ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮان‬
‫و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮ روي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ آﻻﻳﻨﺪه ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪7‬‬
 :‫ﺧﺬ‬Ĥ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣ‬
‫ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬1383 ‫ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻫﻮاي ﺗﻬﺮان در ﺳﺎل‬.1384 .‫ س‬،‫ ﺳﺒﺤﺎن اردﻛﺎﻧﻲ‬-1
.18-13 ‫ ﺻﻔﺤﺎت‬،‫ ﺷﻤﺎره دوم‬،‫ ﺳﺎل اول‬،‫ ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺳﻼﻣﺖ‬،‫ﻣﻮاد آﻻﻳﻨﺪه‬
‫ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا‬1383 ‫ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻫﻮاي ﺗﻬﺮان در ﺳﺎل‬.1385 .‫ س‬،‫ ﺳﺒﺤﺎن اردﻛﺎﻧﻲ‬-2
.33-38 ‫ ﺻﻔﺤﺎت‬،31 ‫ ﺷﻤﺎره‬،‫ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻮم و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ‬،(AQI)
‫ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺ‬1385 ‫ ﺗﻌﻴﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻴﻔﻲ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻫﻮاي ﺗﻬﺮان در ﺳﺎل‬.1386 .‫ س‬،‫ ﺳﺒﺤﺎن اردﻛﺎﻧﻲ‬-3
‫ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ درﻣﺎﻧﻲ اﺳﺘﺎن‬،‫ دﻫﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﺤﻴﻂ‬،(AQI) ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮا‬
.794-799 ‫ ﺻﻔﺤﺎت‬،‫ﻫﻤﺪان‬
4- USEPA, 1999a. Measuring Air Quality: The Pollutant Standards Index, Environmental Protection
Agency, Washington, DC. P.8.

D
5- USEPA, 1999b. Guideline for Reporting of Daily Air Quality: Air Quality Index, Environmental
Protection Agency, Washington, DC. P.17.

I
6- USEPA, 2002. Air Quality Index: A Guide to Air Quality and Your Health, Environmental
Protection Agency, Washington, DC. P.14.

S
7- USEPA, 2004. Air Quality Index Reporting; Final Rule, Environmental Protection Agency,
Washington, DC. PP.42530-42549.
8- USEPA, 2006. National Ambient Air Quality Standards: The Criteria Pollutants. Environmental
Protection Agency, Washington, DC. PP. 1-6.

o f
v e
h i
r c
A

www.SID.ir
8
 Monitoring Healthy Air Quality by Using Pollutant Standard Index and Air Quality Index
L.Tayebi, M.Cheraghi

Abstract:
Todays numerous effects of air pollution specially healthy effects such as respiratory, heart and
nervous diseases, have resulted in the fact that monitoring and control of air quality have become an
integral part of all societies major problems.
As a result, one of the most effective measures for monitoring, control and precautionary and
preventive actions taken against undesirable and polluted air quality in excess of accepted standards, is
to determine the actual amounts of air pollutants and prompt communication of the findings to the
public.
With this objective in mind, the United States Environmental Protection Agency informs the public
on daily basis of cities air quality through mass media.

D
Key Words: Pollutant Standard Index, Air Quality Index, Critical Pollutant, Monitoring.

S I
o f
v e
h i
r c
A

www.SID.ir
9