Social Studies Paper-2

SOCIAL - Paper - II ✤ ✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻ ✤ S.S.C.
STUDY MATERIAL
13. Ñ
„ Ñ
¨ O¨ K« Ü«Ú^•úÅ =∞^èºŒ Ñ
„ Ñ
¨ O¨ K«O – 1900–1950
ÉèÏQÆO – I
1. 20= â◊`å|ÌÑÙ¨ P~°OÉèOí Ö’ „Ñ¨ÑO¨ K« [<åÉèÏ ................ HÀ@∞¡ (160 HÀ@∞¡)
2. Ü«¸~°Ñπ YO_»OÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ áêi„âßq∞HõOQÍ J„QÍq∞ ....................^ÕâO◊ ! („a@<£, WOQÍ¡O_£)
3. ZiH±=∂Éòû ÉÏ"£∞ 20= â◊`åÉÏÌxfl ............... Ü«ÚQÆOQÍ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. (f„= ãÖK«Å<åÅ Ü«ÚQÆO)
4. f„= Pi÷Hõ =∂O^ŒºO („ˆQ\ò k „ÃÑ+¨<)£ ........... ^ÕâO◊ Ö’ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ k ............ ãÖIIÅ∞.
(J"≥∞iHÍ ãÖÜ«ÚHõÎ ~å¢ëêìÅ∞, 1929 ãÖII)
5. Hˆ O„^Œ~å*ÏºÅ‰õΩ <åÜ«∞Hõ`fi« O =Ç≤ÏOz# ^ÕâO◊ ................... ([~°‡h)
6. "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú .............. ãÖII=Ú „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ k. (1914 ãÖIIÖ’)
7. J~°Û^Œ∂ºH± „áêO*ò ÃÑi÷<åO^£ ................ ^Õâã◊ ∞¨ _÷ ∞» . (P¢ã≤ìÜ«∂)
8. <å<å*Ïu ã¨q∞u ™ê÷Ñ¨‰õΩ_»∞ .................... (L„_ÀqÅû<£)
9. „a@<£ =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯ HõeÊOz# ãÖII=Ú ...................... (1918 ãÏI)
10. W@bÅ∞ ................ [~°‡hÅ∞ .............. ~Ô O_»∞ q^èfiŒ Oã¨H~õ ° ~°∂ÑÖÖ’x ^Œ∞~°ÇÏ¨ HÍ~° Ñ¨Ói`« *ÏfÜ«∞"å^•Å∞.
(á¶êã≤[O, <år~Ú[O)
11. ~°ëêº ............. ãÖII=ÚÖ’ Ü«¸xÜ«∞<£ PÑ¶π ™ÈqÜ«∞\ò ™È+ëã¨∞ì iÑäH¡ ± (USSR) QÍ U~°Ê_çOk.(1924 ãÖII=Ú)
12. J"≥∞iHÍ, [áê<£Ö’x ............... , .............. #QÆ~åÅÃÑ· J}∞ÉÏO|∞Å#∞ "ÕãO≤ k. (Ç≤Ï~ÀÇ≤Ï™ê, <åQÆ™êH˜)
13. <årÅ ~°ÇÏ¨ ã¨º áÈbã¨∞ ^ŒàÏxfl ............ JO\Ï~°∞. (ÔQ™Èìá¶ê)
14. ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^•úxH˜ „Ñ¨^•è # HÍ~°}O ............... (áÈÅO_£ÃÑ· Ç≤Ï@¡~ü ^•_ç)
15. [~°‡hx "≥=· ∞Öò QÆ}`«O„`« ~å[ºOQÍ „Ñ¨H\õ O˜ z# ãÖ=`«û~°=Ú ................. (1919)
D„HÕk "å\˜x [`«Ñ~¨ K° ∞« =Ú.
1. A B
i) "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú ( ) a) 1945

ii) =~°û~ÚÖòû XÑ¨ÊO^•Å∞ ( ) b) ™êÜ«Ú^èŒ âßOu
iii) SHõº~å[º ã¨q∞u ( ) c) 1870
iv) „á¶êOHÀ–„Ñ¨+º¨ <£ Ü«Ú^ŒOú ( ) d) „áêO*ò ÃÑi¤<åO_£ Ç¨Ï`«º
v) ~°ÇÏ¨ ã¨º XÑ¨ÊO^•Å∞ ( ) e) [~°‡hÃÑ· f„= +¨~`° ∞« Å∞
["å|∞Å∞
1. d e a c b
102
SOCIAL - Paper - II ✤ ✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻ ✤ S.S.C. STUDY MATERIAL
XHõ¯ "åHõº=ÚÖ’ ã¨=∂^è•#=ÚÅ∞ "

„ åÜ«∞O_ç.
1. ¢`á·≥ êH˜H∆ õ ‰õÄ@q∞Å∞x ^ÕâßÅ∞ Uq ?
[. [~°‡h, Ç¨ÏOQÆs, W@b, P¢ãÜ
ì≤ ∂« .
2. ™ê„=∞*º"å^ŒO J#QÍ<Õq∞ ?
[. =Åã¨~å[º qã¨~Î }
° Å∞ U~°Ê_»¤ â◊„`«∞`«fi"Õ∞ ™ê„=∂[º"å^ŒO.
3. "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^•úxH˜ `«H}
∆õ HÍ~°}"Õ∞q∞ ?
[. P¢ãÜ
ì≤ ∂« ~å‰õΩ=∂~°∞_»∞ ÃÑi¶ <¤ åO_£#∞, J`«x ÉèÏ~°º áêÇ≤ÏÜ«∂#∞ ã¨~Ü
° ∂≥ =∞ #QÆ~O° Ö’ XHõ ÃãiÊÜ«∞<£ Ç¨Ï`«º KÕÜ∞« _»O.
4. á¶êã≤[O J<Õ Ñ¨^•xH˜ J~°O÷ ?
[. á¶êlãÖ J#QÍ Hõ_Å¤ô Hõ@.ì
5. f„= Pi÷Hõ =∂O^ŒºO =Å¡ U~°Ê_ç# Ñï}Ï=∂ÅÖ’ U^≥<· å XHõ ^•xx `≥ÅÊO_ç.
[. 1. f„= Pi÷Hõ =∂O^ŒºO =Å¡ Hõ~å‡QÍ~åÅ∞ =¸`«Ñ_¨ ç ÅHõÖ∆ Ïk =∞Ok HÍi‡‰õΩÅ∞ `«=∞ L^ÀºQÍÅ∞ HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞.
2. Hõ~å‡QÍ~åÅ∞ =¸`«Ñ_¨ @» O`À `«=∞ L`«Ê`«∞ÅÎ ‰õΩ y~åH© ÖËHõ "ÕÖÏk ~Ô `· ∞« Å `«=∞ L`«Ê`«∞ÅÎ ∞ ^è~Œ Å° ∞ `«yæ #+¨áì ÈÜ«∂~°∞.
~Ô O_»∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. áêi„âßq∞H©H~õ }
° P^è∞Œ xHõ Ü«Ú^•úÅHõ UÖÏ ^•ifã≤O^Œx h=Ù ÉèÏq™êÎ=Ù ?
[. 1. áêi„âßq∞H©H~õ }
° ™êkèOz# Ü«¸~°ÑÙ¨ ^ÕâßÅ∞ `«=∞ Ñï„â◊=∞Å‰õΩ HÍ=Åã≤# HÀãÖ, Pã≤Ü∂« , P„Ñ¶H≤ Í YO_®Å`À
=Åã¨ ~å*ÏºÅ ™ê÷Ñ#¨ H˘~°‰Ωõ áÈ\©
2. =Åã¨ ~å*ÏºÅ ™ê÷Ñ#¨ H˘~°‰Ωõ áêi„âßq∞HõOQÍ Jaè=$kú K≥Ok# Ü«¸~°Ñπ ~å*ÏºÅ =∞^èºŒ â◊„`«∞`åfiÅ∞ U~°Ê_ç
Ü«Ú^•úÅ‰õΩ ^•if™ê~Ú.
3. áêi„âßq∞H©H~õ }
° =Å¡ P^è∞Œ xHõ PÜ«Ú^è•Å∞ Pq+¨¯iOÑ¨|_»`å~Ú.
4. P^è∞Œ xHõ Ü«Ú^•úÅHõ ^•ifã≤Ok. L^• : J}ÉÏO|∞Å∞.
2. `«=∞^ÕâO◊ Ñ¨@¡ „Ñ¨[Å‰õΩ L#fl „¿Ñ=∞ W`«~° ^ÕâßÅÖ’ Ü«Ú^•úxH˜ ^•ifã¨∞OÎ ^• ?
[. 1. `«=∞^ÕâO◊ Ñ¨@¡ „Ñ¨[Å‰õΩ L#fl „¿Ñ=∞#∞ *ÏfÜ«∞`å ÉèÏ=O JO\Ï~°∞.
2. *ÏfÜ«∞`å ÉèÏ=O LO_»_O» =∞Oz^Õ. Wk ™ê^è•~°}OQÍ LO_Õ Ü«Ú^•úÅ#∞ ^•ifÜ«∞^Œ∞.
3. *ÏfÜ«∞`åÉèÏ=O ^Œ∞~°ÇÏ¨ OHÍ~°OQÍ, W`«~° ^ÕâßÅ Ñ¨@¡ ^Õfiëêxfl HõeyOKÕkQÍ, `«=∞ *Ïu Q˘Ñ¨Êk J<Õ ÉèÏ=O
Hõey#Ñ¨Ù_»∞ Ü«Ú^•úÅ‰õΩ ^•ifã¨∞OÎ k.
4. [~°‡h, W@b *ÏfÜ«∞`å ÉèÏ=#Å∞ ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K«ÜÚ« ^•úxH˜ ^•if™ê~Ú.
103
3. ^Œ∞~°ÇÏ¨ OHÍ~° Ñ¨Ói`« *ÏfÜ«∞`å"å^ŒO, ™ê„=∂[º"å^ŒO, JkèHÍ~° Hˆ O„^•Å∞, q∞Å@s "å^ŒO WÑ¨C_»∞ ‰õÄ_» L<åflÜ«∂?
g∞ Jaè„áêÜ«∞O `≥ÅÊO_ç.
[. 1. Ããx· Hõ"å^ŒO <Õ\ H˜ ˜ LOk. „Ñ¨ÑO¨ K« ^ÕâßÅ∞ â◊„`«∞^ÕâßÅ∞ áÈ\© ÃÑ@∞ìH˘x ^•^•Ñ¨Ù Jxfl ^ÕâßÅ∞, Ãã<· åºxfl, P^è∞Œ xHõ
PÜ«Ú^è•Å#∞ ÃÑOK«∞‰õΩO@∂<Õ L<åfl~Ú.
2. „Ñ¨ã∞¨ `Î « „Ñ¨ÑO¨ K« UHõ^$Œè = „Ñ¨ÑO¨ K«OQÍ LOk. J"≥∞iHÍ XHõ¯>Ë J„QÆ~å[ºOQÍ LO@∂ „Ñ¨ÑO¨ K« áÈbãπQÍ =º=Ç¨Ïiã¨∞OÎ ^Œx
XHõ "å^Œ#.
3. áêi„âßq∞HõOQÍ Jaè=$kú K≥Ok# ^èxŒ Hõ ^ÕâßÅ∞ |Ç¨ïà◊*Ïu "åºáê~° ãÖã¨Å÷ ^•fi~å <Õ\ H˜ © "≥#∞Hõ|_ç# ^ÕâßÅ
Pi÷Hõ =#~°∞Å∞ ^ÀK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú J<Õ "å^Œ# ‰õÄ_» LOk.
4. âß¢ãÜ Î‘ ∞« , ™êOˆHuHõ q*Ï˝# Ñïâ’^è#Œ ^•fi~å "≥#∞Hõ|_ç# ^ÕâßÅ#∞ ãÖã¨#fl ^ÕâßÅ∞ `«=∞ Pnè#OÖ’<Õ <Õ\ ˜
LOK«∞H˘<åfl~Ú J<Õ "å^Œ# LOk.
4. „HÕk ã¨=∂Kå~åxfl ÑïjeOz „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ["å|∞ ~åÜ«∞O_ç.
[. Ü«Ú^Œ=ú ∞~°}ÏÅ∞ 1500–1999
A) 1770–1799† 1800 – 1899 D ~Ô O_»∞ â◊`åÉÏÌÅÖ’#∞ Ü«Ú^Œú =∞~°}ÏÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz Uq∞ QÆ=∞xOKå~°∞ ?
[. Ü«Ú^Œú =∞~°}ÏÅ∞ KåÖÏ ÃÑiQÍ~Ú.
B) U â◊`å|ÌOÖ’ Ü«Ú^Œú =∞~°}ÏÅ∞, „Ñü "≥~Úº=∞OkH˜ =∞~°}ÏÅ∞ ~Ô O_»∞ Z‰õΩ¯=QÍ L<åfl~Ú ?
[. 1900 – 1999
C) 1500 – 1599 HÍÅOÖ’ „Ñü "≥~Úº=∞OkH˜ =∞~°}ÏÅ∞ Zxfl ?
[. 3 : 1
104
D) Ü«Ú^Œú =∞~°}ÏÅ∞ „Hõ=∞OQÍ ÃÑ~°Q_Æ ®xH˜ HÍ~°}"Õ∞^≥<· å LO_»=KåÛ ?

[. P^è∞Œ xHõ PÜ«Ú^è•Å∞, Ü«Ú^Œsú `«∞Å∞.
E) D ã¨=∂Kå~°O U JOâßxfl `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ O Î k?
[. 16= â◊`å|ÌO #∞O_ç 20= â◊`å|ÌO =~°‰Ωõ ãÖ|OkèOz# =∞~°}ÏÅ QÆ∂iÛ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ OÎ k.
5. áê~îåºOâßxfl K«kq J~°O÷ KÕã∞¨ H˘x "åºMÏºxOK«_O» :
„Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^•úÅ HÍ~°}OQÍ ZO`À=∞Ok =∞~°}O˜ Kå~°∞. QÍÜ«∞Ñ¨_®¤~∞° . "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú ^•^•Ñ¨Ù HÀ\˜
=∞Ok, ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú Ö’ 2–2.5 HÀ@¡ =∞Ok K«xáÈÜ«∂~°∞. K«xáÈ~Ú# "åiÖ’ 40 ãÖIIÅ Ö’Ñ¨Ù "åà◊√§
Ñ¨Ù~°∞+¨µÖË D ~Ô O_»∞ Ü«Ú^•úÅ =Å¡ =∂~°}ÏÜ«Ú^è•Å áÈ\© „Ñ¨`ºÕ HÕz J}∞ÉÏO|∞Å∞, ~°™êÜ«∞xHõ PÜ«Ú^è•Å∞ áÈ\©
ÃÑiyOk. W@∞=O\˜ PÜ«Ú^è•Å∞ „Ñ¨=∂^Œ=âß`«∞Î ¿ÑeáÈ~Ú<å Ñ¨ÓiÎ q<åâ◊#O. =∂#= #+Öì [iˆQ =ÚÑ¨C#∞
ÉèÜ
í ∞« O`À „Ñ¨ÑO¨ K«O D <å\˜H© rqã¨∂Î LOk.
<Õ_∞» =∞~À „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú =¿ãÎ Jk „Ñ¨ÑO¨ K« =∂#=ÙÅO^ŒiH© J`«ºO`« „Ñ¨=∂^ŒH~õ O° – "åºMÏºxOK«O_ç.
1. "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú Ö’ ^•^•Ñ¨Ù HÀ\˜=∞Ok ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú Ö’ 2 #∞O_ç 2.5 HÀ@¡ =∞Ok K«xáÈÜ«∂~°∞.
2. JÑ¨Ê\˜H,˜ <Õ\ H˜ © Ü«Ú^Œú Ñ¨ûúŒ Ö’, Ü«Ú^Œú ™ê=∂„yÖ’ ZO`« =∂~°∞Ê =zÛOk.
3. J`«ºO`« „Ñ¨=∂^ŒH~õ "° ∞≥ #ÿ q^èfiŒ Oã¨Hõ PÜ«Ú^è•Å∞ Hõ#∞Q˘<åfl~°∞.
4. J<ÕHõ ^ÕâßÅ∞ J}ÏfiÜ«Ú^è•Å#∞ ãÖáêkOK«∞‰õΩ<åfl~Ú.
5. "å~°∞ „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú QÆ#∞Hõ =¿ãÎ Jk H˘xfl ^ÕâßÅ‰õΩ Ñïq∞u HÍ^Œ∞.
6. J}∞ÉÏO|∞Å∞ LÑ¨Ü∂≥ y¿ãÎ „Ñ¨ÑO¨ K« =∂#=ÙÅO^ŒiH© „Ñ¨=∂^ŒO.
<åÅ∞QÆ∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^•úÅÖ’ *ÏfÜ«∞ ~å*ÏºÅ∞, *ÏfÜ«∞`å ÉèÏ=O Ü«Ú^Œú HÍOHõ#∆ ∞ UÖÏ „Ñ¨ÉÏè q`«O KÕâß~Ú ?
[. 1. 19= â◊`å|ÌOÖ’ ''*ÏfÜ«∞`å ÉèÏ=O—— XHõ =∞Oz „¿Ñ~ˆ Ñ¨}QÍ Ñ¨xKÕãO≤ k.
2. P^è∞Œ xHõ *ÏfÜ«∞ ~å*ÏºÅ∞ U~°Ê_»_®xH˜, [~°‡h, W\b UH©H~õ } ° ‰õΩ `À_»Ê_çOk.
3. `«~∞° "å`« HÍÅOÖ’ *ÏfÜ«∞`åÉèÏ=O ^Œ∞~°ÇÏ¨ OHÍ~° Ñ¨Ói`«"∞≥ ÿ `«=∞Ñ¨@¡ QÆ~åfixfl, W`«~∞° Å Ñ¨@¡ ^Õfiëêxfl HõeyOzOk.
4. [~°‡hÅ∞ <år~Ú[O, W@bá¶êã≤[O, q^èfiŒ Oã¨H~õ ° ~°∂ÑÖÖ’ ^Œ∞~°ÇÏ¨ OHÍ~° *ÏfÜ«∞"å^•xfl ~Ô K«ÛQ˘\Ïì~Ú.
5. „Ñ¨ÑO¨ K« PkÑ¨`åºxH˜ áÈ\©Ñ_¨ ç „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^•úÅ‰õΩ ^•ifã≤Ok.
2. 20= â◊`å|ÌO ''f„= ãÖK«Å<åÅ Ü«ÚQÆO—— JO\Ï~°∞. q=iOÑ¨Ù=Ú.
[. 1. JãÖMÏºHõ „áê}#+Öì : „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^•úÅ HÍ~°}OQÍ f„=™ê÷~ÚÖ’ „áê}#+Öì , Pã≤#Î +Öì [iyOk.
2. PÜ«Ú^è•Å áÈ\© : „Ñ¨ÑÖK« Ü«Ú^•úÅ =Å# J}∞ÉÏO|∞Å∞, ~°™êÜ«∞xHõ PÜ«Ú^è•efl ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ=_»OÖ’
áÈ\©Ñ¨_®¤~°∞.
3. „Ñ¨*Ï™êfi=∞º ã¨∂„`åÅ Ñ¨Ù#~°∞^•…@# : JkèHÍ~°O „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºOQÍ LO_®eû# J=ã¨~°O „Ñ¨ÑÖK« "åºÑÎ̈OQÍ
QÆ∞iÎOK«|_çOk.
105
4. JkèHÍ~° ã¨=∞`ÒÅºOÖ’ =∂~°∞Ê : „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú `«~∞° "å`« J<ÕHõ =Åã¨ ~å*ÏºÅ∞ ã¨fi`«O„`«O á⁄Ok H˘`«Î
~å*ÏºÅ∞QÍ J=`«iOK«_O» Ö’ „Ñ¨ÑO¨ K« ~°∂Ñ¨Ù~ˆ YÅ∞ =∂~å~Ú.
5. JO`«~å˚fÜ«∞ ãÖã¨Å÷ ∞ : âßOu Éè„í ^Œ`Å« Ñï~°H}
∆õ HÀãÖ, <å<å*Ïu ã¨q∞u, ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú `«~∞° "å`«
SHõº~å[º ã¨q∞u U~åÊ@~ÚOk.
3. „QÍÑ¶#π ∞ ÑïjeOz, „Ñ¨âfl◊ ÅHõ ã¨=∂^è•#O W=fiO_ç.
450
400
350
300
250
200
150
100
50
PÜ«Ú^èŒáÈ\©x
1. D „QÍÑ¶π ^Õxx `≥Å∞Ñ¨Ù`«∞Ok ?
[. „Ñ¨ÑO¨ K« ^ÕâßÅ PÜ«Ú^èŒ áÈ\©x `≥Å∞Ñ¨Ù`«∞Ok.
2. J`«ºkèHOõ QÍ PÜ«Ú^è•Å∞ `«Ü∂« ~Ô #· ãÖ=`«û~°=∞ Uk ?
[. 1914 ãÖII~°=Ú.
3. „Ñü 10 ãÖ=`«û~°=ÚÅ‰õΩ Ããx· Hõ Y~°∞Û ZO^Œ∞‰õΩ ÃÑiy LO@∞Ok ?
[. Ããx· Hõ Y~°∞Û ÃÑ~°Q_Æ ®xH˜ HÍ~°}O „Ñ¨ÑO¨ K« ^ÕâßÅ =∞^èºŒ JÉè„í ^Œ`å ÉèÏ=O U~°Ê_çOk.
4. PÜ«Ú^è•ÅÃÑ· ^è<Œ åxfl Y~°∞Û KÕã#≤ ^ÕâßÖËq ?
[. [~°‡h, P¢ãÜ ì≤ ∂« , Ç¨ÏOQÆs, „a@<£, ~°ëêº, W@b, „á¶ê<£û.
❖❖❖
106
14. „Ñ¨ÑÖK« Ü«Ú^•úÅ =∞^èŒº „Ñ¨ÑÖK«O – 1900–1950 ÉèÏQÆO – II

I. D H„ O˜ k MÏmÅ#∞ Ñ¨ÓiOÑ¨Ù=Ú.
1. ~°ëêº áê~°¡"≥∞O@∞ ................ (_»∂º=∂)
2. Q˘Ñ¨Ê Pi÷Hõ =∂O^Œº=Ú .............. ^ÕâO◊ Ö’ "≥Ú^Œ@ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ k. (J"≥∞iHÍ ãÖÜ«ÚHõÎ ~å¢ëêìÅ∞)
3. "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú ...................... ãÖkè`À =Úyã≤#k. (=Ô~û~ÚÖòû ãÖkè)
4. .................... ÉÁe¬q‰õΩ¯Å‰õΩ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOKå_»∞. (Öˇx<£)
5. USSR U~°Ê_ç# ãÖ=`«û~°=Ú ................... (1921)
6. [~°‡h ~å[^è•x ........... (Éˇi¡<£)
7. [áê<£ ÖÁOyáÈ~Ú# ãÖ=`«û~°=Ú .............. (1945)
8. *Ï<£ H©<£û ................. (Pi÷Hõ"Õ`«Î)
II. D„HÕk "å\˜x [`«Ñ~¨ K° ∞« =Ú.

1. A B
i) =~°û~ÚÖòû ãÖkè ( ) a) J"≥∞iHÍ

ii) ~°HãÎõ Î≤ Jk"å~°O qÑ¨=¡ O ( ) b) L=∞‡_ç Hˆ „∆ `åÅ∞
iii) ÃÑ~üÇ¡ ¨ ~°ƒ~ü ( ) c) [áê<£
iv) ™êìe<£ ( ) d) 1919
v) HÀq∞<£@~üfl U~åÊ@∞ ( ) e) 1905
vi) DIET ( ) f) 1898
["å|∞Å∞
1. d e a b c
XHõ =∂~°∞¯ Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. ãÖHˆ =∆ ∞ ~å*ÏºÅ∞ J#QÍ<Õq∞ ?
[. „Ñ¨[Å ãÖHˆ =∆ ∞OHÀãÖ „Ñ¨É∞íè `«fiO P~ÀQÆºO, q^Œº, ™ê=∂lHõ, Éè„í ^Œ`Å« #∞ KÕÑ>¨ ìË ~å*ÏºÅ∞.
2. J"≥∞iHÍ, H˘`«Î XÑ¨ÊO^•xfl „Ñ¨H\õ O˜ z# J^èºŒ ‰õΩ∆ _»∞ Z=~°∞ ?
[. ~°∂*ò"Ö≥ òì
107
3. ''ÔQ™êìáÈ—— J#QÍ<Õq∞ ?
[. [~°‡hÖ’x ~°ÇÏ¨ ã¨º áÈbã¨∞ |$O^ŒO.
4. ~°ëêº ã¨=∂YºÖ’ Hõeã≤ Ü«Ú#fl ^ÕâßÖËq ?
[. ~°ëêº, L„ÔH~Ú<£, L*ˇƒH˜™êÎ<,£ HõlH˜™êÎ<,£ `«[H˜™êÎ<,£ `«∞~À¯=∂xÜ«∂.
5. [~°‡h áê~°"¡ ∞≥ O\òx U=∞O\Ï~°∞ ?
[. sKü™êì~ü
6. Ããx· Hõ XÑ¨ÊO^•Å∞ J#QÍ<Õq∞ ?
[. „Ñ¨KÛ« #ù fl Ü«Ú^ŒOú HÍÅOÖ’ J"≥∞iHÍ Ñ¨Ó~°fi ~°ëêºÅ∞ Z=iH˜ "å~°∞ KÕã∞¨ H˘#fl XÑ¨ÊO^•Å#∞ Ããx· Hõ XÑ¨ÊO^•Å∞
JO\Ï~°∞.
7. [~°‡<£ Pi÷Hõ Ñ¨Ù#ifl~å‡} ÉÏ^èºŒ `«#∞ Ç≤Ï@¡~ü Z=iH˜ JÑ¨ÊyOK«~å^Œ∞ ?
[. [~°‡<£ Pi÷Hõ Ñ¨Ù#ifl~å‡} ÉÏ^èºŒ `«#∞ Ç≤Ï@¡~ü Ç¨Ï*ÏÅ‡~ü ëêH˜H—ì± —H˜ JÑ¨ÊyOKå~°∞.
8. Öˇx<£ Ñ¨ÓiÎ ¿Ñ~°∞ ?
[. "åkq∞~ü WeKü LeÜ«∞<£"£
9. Ü«¸xÜ«∞<£ á¶êO #=ÅÖ’ *Ï~ü˚ JÔ~fiÖò „Ñ¨^•è #OQÍ K«∂Ñ≤Oz#k Uq∞\˜ ?
[. ~°+º¨ <£ qÑ¨=¡ OÖ’x P^Œ~å≈Å#∞ U.S.S.R UÖÏ h~°∞ HÍiÛO^À K«∂áê~°∞.
~Ô O_»∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. ~°+º¨ <£ qÑÖ¡ =Å# ã¨=∂[OÖ’ =zÛ# =∂~°∞ÊÅ#∞ `≥zÛOk Jq Uq∞\˜ ?
[. 1. ‰õΩb#∞Å∞ =∞iÜ«Ú K«~Û° QÆÅ Éè∂í q∞x [fÜ«∞O KÕã≤ ^•xx ~Ô `· ∞« Å‰õΩ ÑÖzÃÑ\Ïì~∞° .
2. „ÃÑ"· @
Õ ∞ Pã≤Î `˘ÅyOz, Ñï„â◊=∞Å∞ *ÏfÜ«∞O KÕÜ∞« |_®¤~Ú.
3. ÑÖK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõÅ`À ^Õâ◊ Pi÷Hõ =º=ã¨#÷ ∞ Jaè=$kú KÕ™ê~°∞.
4. ^è~Œ Å° #∞ xÜ«∞O„uOz, ÉÏºO‰õΩÅ∞ *ÏfÜ«∞O KÕ™ê~°∞.
2. HÕk q+¨Ü∂« xfl K«kq, J~°O÷ KÕã∞¨ H˘x ã¨=∂^è•#O ~åÜ«∞O_ç.
''JxflO\˜HOõ >Ë |Å"≥∞#ÿ *ÏuH˜ „Ñ¨ÑO¨ Kåxfl F_çOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ LO^Œx Ç≤Ï@¡~ü "åkOKå_»∞.
Éè∂í q∞ Z=iH˜ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨|_»Ö^Ë ∞Œ . Z=iH© |Ç¨ï=∞uQÍ Hõ@Éì @
ˇ Öì ^Ë ∞Œ . `«=∞ Ç¨Ï$^ŒÜ∂« ÅÖ’ ^•xx [~ÚOK«QÅÆ
™êÇ¨ÏãÖ. ^•xx HÍáê_»∞HÀQÆÅ |ÅO. ^•xx ^Œ∞#flQÆÅ „â◊=∞ K≥Ü∞« ºQÆÅ „Ñ¨[Å‰õΩ ^Õ=Ù_»∞ ^•xx L^ÕtÌ OK«\ÏxH˜
L#fl Ç¨Ï‰õΩ¯. D Ç¨Ï‰õΩ¯ P^è•~°OQÍ |Å"≥∞ÿ# *Ïu `«# [<åÉèÏH˜ `«y#@∞ì ãïÇ¨Ï^Œ∞ÌÅ#∞ qã¨ÎiOK«∞‰õΩO@∞Ok.
108
„Ñ¨ÑO¨ Kåxfl [~ÚOKåÅxfl ÉèÏ=##∞ Ç≤Ï@¡~ü WHõ¯_» „Ñüáêkã¨∞<Î åfl_®? |ÅO, â◊HÎ˜ L#fl"åà◊§Hˆ D „Ñ¨ÑO¨ K«O K≥O^•Åx
g∞~°∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl~å ?
[. 1. J=Ù#∞, Ç≤Ï@¡~ü „Ñ¨ÑO¨ Kåxfl [~ÚOKåÅ#fl ÉèÏ=##∞ WHõ¯_» „ÑüáêkOKå_»∞.
2. |ÅO, â◊HÎ˜ L#fl"åà◊§Hˆ „Ñ¨ÑO¨ K«O K≥O^•Å#_»O ã¨~Ô O· k HÍ^Œ∞. |Å=O`«∞Å`À áê@∞ |_»∞QÆ∞, |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ "å~°∞
‰õÄ_» ã¨=∂# J=HÍâßÅ∞ á⁄Ok, ã¨∞Yr=#O ™êyOKåe.
3. „Ñ¨ÑO¨ K« Pi÷H=õ ∂O^ŒºOÖ’ [iy# Ñï}Ï=∂Å∞ Uq ?
[. 1. Láêkè J=HÍâßÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú, Ü«Ú=`« gkè# Ñ¨_Oç k.
2. Hõ~Ô hû qÅ∞= Ñ¨_áç È~Ú, L^ÀºQÆã∞¨ ÅÎ , Ñ¶O≤ K«#∞^•~°∞Å á⁄^Œ∞Ñ¨ÙÅ∞ Hõiy áÈÜ«∂~Ú.
3. =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÅÎ ^è~Œ Å° ∞ Ñ¨xáÈ~Ú, ~Ô `· ∞« Å∞ ‰õΩÑ¨Ê‰õÄeáÈÜ«∂~°∞.
4. `«=∞ Ñ≤ÅÅ¡ Hõ_∞» Ñ¨ÙxOÑ¨ÖHË õ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ f„= x~åâ◊, xã¨Ê $Ç¨ÏÅ‰õΩ QÆ∞i J~Ú<å~°∞.
4. „HÕk HÍÅ Ñ¨\ Hì˜ #õ ∞ ÑïjeOz „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ["å|∞ „"åÜ«∞O_ç.
[. HÍÅÑ¨\ Hì˜ õ
"≥=· ∞~ü QÆ}`«O„`« ~å[ºOQÍ „Ñ¨H@
õ # #=O|~ü 9, 1918
Ç≤Ï@¡~ü [~°‡h Kå#ûÅ~ü HÍ=_»O [#=i 30, 1933
[~°‡h áÈÖˇO_£ÃÑ· ^ŒO_≥`_Î« O» ÃãÃÑOì |~ü 1, 1939
~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^Œú „áê~°OÉèOí E<£ 22, 1939
U.S.S.R. ÃÑ· [~°‡h ^ŒO_≥`_Î« O» E<£ 22, 1941
Ü«¸^Œ∞ÅÃÑ· ™ê=¸Ç≤ÏHõ Ç¨Ï`«ºHÍO_» E<£ 23, 1941
U.S.A. ~
Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^•úÅ∞ KÕ~_° O» _çÃãO|~° 8, 1941
™ÈqÜ«∞\ò ¿ã=Å∞ B+π q^£‰Ωõ q=ÚH˜Î [#=i 27, 1945
Ü«¸~°ÑÖπ ’ ‰õÄ@q∞ ™êkèOz# q[Ü«∞O "Õ∞ 8, 1945
1. ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú U HÍ~°}O KÕ`« „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ k ?
[. áÈÖˇO_£ÃÑ· Ç≤Ï@¡~ü ^•_ç KÕÜ∞« _»O =Å# ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ k.
2. „Ñ¨ÑO¨ K« K«i„`«Ö’ 1941 ãÖIIÖ’ [iy# H©ÅHõ Ñ¶∞¨ \ÏìÖqË ?
[. 1. U.S.S.R.ÃÑ· [~°‡h ^ŒO_≥`_Î« O»
2. Ü«¸^Œ∞ÅÃÑ· ™ê=¸Ç≤ÏHõ Ç¨Ï`åºHÍO_»
3. U.S.A. ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú Ö’ KÕ~_° O» .
109
3. D „HÕk Ñ¨\Ïxfl ÑïjeOz „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ["å|∞Å∞ „"åÜ«Ú=Ú.
1942 [áê<£ xÜ«∞O„`«}Ö’ L#fl „áêO`«O =Ú„kOKåe.

Z) [áê<£ xÜ«∞O„`«}Ö’ ÖËx ^ÕâßÅ∞ ~Ô O_çO\˜x „"åÜ«∞O_ç.
[. U.S.S.R., =∞OQÀeÜ«∂, K≥<· å, \˜É\ˇ ò.
a) [áê<£ xÜ«∞O„`«}Ö’ L#fl [áê<£‰Ωõ Ñ¨tÛ=∞ "≥Ñ· Ù¨ L#fl ~Ô O_»∞ ^ÕâßÅ∞ Uq ?
[. `≥"· å<£, Ç¨OQ∑HÍOQ∑, ã≤OQÆÑÓ¨ ~ü.
<åÅ∞QÆ∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. <år [~°‡hÅ KÕuÖ’ Ü«¸^Œ∞Å∞ U q^è"Œ ∞≥ #ÿ "ÕkOÑ¨ÙÅ‰õΩ QÆ∞~°Ü∂« º~°∞ ?
[. 1. <år [~°‡hÖ’ Ü«¸^Œ∞Å#∞ g^è∞Œ Å∞ â◊√„ÉèOí KÕ¿ã Ñ¨xH˜ qxÜ≥∂yOKÕ"å~°∞.
2. Ü«¸^Œ∞Å#∞ ~Ô O_»= `«~Q° uÆ áœ~°∞Å∞QÍ QÆ∞iÎOz K«@Oì J=∞Å∞ KÕÜ∞« |_çOk.
3. [~°‡hÅ∞ 1933 = ãÖIIÖ’ KÕÜ∞« |_ç# K«\ÏìÅ „Ñ¨HÍ~°O Ü«¸^Œ∞Å∞ „Ñ¨É∞íè `«fi áê~îâ° ßÅÅ#∞, ã≤x=∂ käÜ∞Õ @~°Ö¡ ’
ÃãÅ=ÙÅÖ’ q_»∞^ŒÅ‰õΩ J#∞=∞uOK«|_»Ö^Ë ∞Œ .
4. Ü«¸^Œ∞Å ^Œ∞HÍ}ÏÅ∞ ^èfiŒ OãÖ KÕ¿ã"å~°∞.
5. ÖË^∞Œ Hˆ =ÅO H˘xfl ^ÕâßÅÖ’ =∂„`«"∞Õ H˘O`«=∞Ok `«=∞ „Ñ¨`ºÕ Hõ QÆ∞iÎOÑ¨Ù HÍ~°}OQÍ "Õ~∞° QÍ K«∂_»|_»∞`«∞<åfl~°∞.
110
2. HÕk ã¨=∂Kå~°=Ú#∞ K«kq „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ ã¨=∂^è•#=Ú „"åÜ«∞O_ç.

1924Ö’ Öˇx<£ K«xáÈ~Ú# `«~∞° "å`« Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì <åÜ«∞‰õΩ_çQÍ ™êìe<£ JÜ«∂º_»∞. `«~∞° "å`« ^ŒâßÉÏÌÅÖ’ J`«_∞»
`«# Ñ¨ÓiÎ xÜ«∞O„`«}#∞ ™êkèOK«∞H˘x =ºuˆ~Hõ`« J#flk ÖË‰Ωõ O_® KÕâß_»∞.Z=~°∂ âßã≤OK«\ÏxH˜ ÖËx JkèHÍ~°O`À
™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºx |Å"≥∞#ÿ Pi÷Hâõ H◊ QÎ˜ Í =∞eKå_»∞.
1. ™êìe<£ HÍÅOÖ’ ~°ëêº J„QÆ„âı}˜ ~å[ºOQÍ ZÖÏ ~°∂á⁄OkOk ?
[. 1. ~°ëêºÅ∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•i q^è•<åxfl `˘ÅyOz ™ê=∞º"å^Œ =º=ã¨#÷ ∞ xi‡OKå_»∞.
2. ~°ëêº Pi÷Hõ Jaè=$kúH˜ ÑÖK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõÅ#∞ ~°∂á⁄OkOKå_»∞.
3. ÉèÏs Ñï„â◊=∞Å ™ê÷Ñ#¨ ‰õΩ Ñ¨Ó#∞H˘x #∂`«# áêi„âßq∞Hõ qÑ¨"¡ åxfl „áÈ`«ûÇ≤ÏOKå_»∞.
4. L=∞‡_ç =º=™êÜ«∞ Hˆ „∆ `åÅ∞ ~°∂á⁄OkOK«|_®¤~Ú.
5. ã¨"∞≥ ‡Å∞ x¿+kèOÑ¨|_ç# „>Ë_£ Ü«¸xÜ«∞<£Å∞ J#∞=∞uOÑ¨|_®¤~Ú.
3. „Ñ¨ÑO¨ K« Ñ¨@=ÚÖ’ D „HÕk "åxx QÆ∞iÎOK«O_ç.
Z) 1) „a@<£ 2) qÜ«∞`åflO 3) K≥<· å 4) [áê<£ 5) #∂ºÜ«∂~ü¯ (ÖË^•)
a) 1) „á¶ê<£û 2) [~°‡h 3) ‰õÄºÉÏ 4) J"≥∞iHÍ 5) <åˆ~fi
❖❖❖
111
15. =Åã¨áêe`« á„ êO`åÅÖ’ *Ïu q=ÚH˜Î L^Œº=∂Å∞

1
I. D H„ O˜ k MÏmÅ#∞ Ñ¨ÓiOÑ¨Ù=Ú. /2 =∂
1. 20= â◊`å|ÌO P~°OÉèOí Ö’ K≥<· å ÑïáêeOz# K«„Hõ=~°∞ÅÎ ∞................ (=∞OK«∂)
2. P^è∞Œ xHõ K≥<· å x~å‡`«QÍ ................. #∞ ÑïQÆ}™˜ êÎ~∞° . (ã¨<Ü
£ ∞≥ \ò¿ã<£)
3. „Ñ¨[Å∞ Hõeã≤ Ñ¨xKÕ¿ã ã¨ÇÏ¨ *Ï`« JÅ"å@∞x ÃÑOÃÑOkOK«∞HÀ"åÅx HÀi#"å~°∞ ..................(zÜ«∞OQ∑ HÔ · ¿+H±)
4. ã≤.ã≤.Ñ≤. J#QÍ ........................ (K≥<· å Hõ=¸ºxãπì áêsì)
5. =∂"À *ˇ_®OQ∑ K≥<· åÖ’ ..................... áêsìH˜ <åÜ«∞‰õΩ_»Ü∂« º_»∞. (ã≤.ã≤.Ñ≤.)
6. 1931 <å\˜H˜ „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ =¸_»= JuÃÑ^ŒÌ aÜ«∞ºO ZQÆ∞=∞u ^ÕâO◊ ..................... (qÜ«∞`åflO)
7. K≥<· å „Ñ¨[Å QÆ}`«O„`«O U~°Ê_ç# ãÖ=`«û~°=Ú ........................ (1949)
8. qÜ«∞`åflO Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì (qÜ«∞`åflO HÍOQ∑™ê<£_®O_£) x U~åÊ@∞ KÕã#≤ k. (Ç¨ÏŸzq∞<£)
9. 1954Ö’ qÜ«∞`åflO Ü≥ÚHõ¯ qÜ«∞`üq∞<£ ã¨É∞íè ºÅ KÕuÖ’ „ÃÑO¶ z"å~°∞ ............. ^ŒQ~æÆ ° F_çáÈÜ«∂~°∞.
(F<£ c<£ Ñ¨Ù =^Œ)Ì
10. <≥r· iÜ«∂ „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ „Ñ¨É∞íè `åfixfl ................ ãÖII=ÚÖ’ Z#∞fl‰õΩOk. (1999)
11. <≥[· ~ü _≥ÖÏìÖ’ ................... ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ K«=Ú~°∞ Hõ#∞Q˘<åfl~°∞. (1950)
12. qÉèlí OK«∞ áêeOK«∞ J#flk Z=i ã≤^•úO`«=Ú ?................... („a\©+)π
13. HÔ <£™ê~À q<å ................ ^ÕâÑ◊ Ù¨ =∂#= Ç¨Ï‰õΩ¯Å <Õ`« (<≥·riÜ«∂)
II. H„ O˜ k Ñ
„ â¨ fl◊ Å‰õΩ XHõ¯=∂@Ö’ ã¨=∂^è•#=Ú "
„ åÜ«Ú=Ú. 1 =∂.
1. P_»ÑÅ≤ Å¡ áê^•Å∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ÃÑ~°Q‰Æ Ωõ O_® x~ÀkèOKÕ „‰õÄ~°"∞≥ #ÿ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O U ^ÕâO◊ Ö’ LOk ?
[. K≥·<å
2. ÖÏOQ∑ =∂~üÛ J#QÍ<Õq∞ ?
[. 1934Ö’ =∂"À*ˇ_®O_£ 6000 "≥∞àÿ §◊ Hõ+Éì¨ ∂íè ~Ú+¨"ì ∞≥ #ÿ áê^ŒÜ∂« „`« KÕâß~°∞. nx<Õ ÖÏOQ∑=∂~üÛ JO\Ï~°∞.
3. U*ˇO\ò PÔ~O*ò J#QÍ<Õq∞ ?
[. U*ˇO\ò PÔ~O*ò P‰õΩÅ∞ ~åeáÈÜÕ∞ÖÏ KÕã≤ "≥ÚHõ¯efl K«O¿Ñ q+Ö.
4. N.L.F. #∞ qãïÎ OK«∞=Ú.
[. *ÏfÜ«∞ q=ÚH˜Î ã¨=∂Yº.
112
5. N.C.N.C. x qãïÎ OK«∞=Ú.

[. <≥r· iÜ«∂, HÔ =∞~°∂#¡ *ÏfÜ«∞ ãÖÑ¶∞¨ O.
6. K≥<· åÖ’ QÆ}`«O„`« qÑ¨=¡ O `«~∞° "å`« HÍÅOÖ’ Pq~°ƒqù Oz# =ÚYº"≥∞#ÿ ~å[H©Ü∞« áêsìÅ∞ Uq ?
[. D HÍÅOÖ’ 1. QÆ∞Ü≥∂q∞_®O_£ (*ÏfÜ«∞ „Ñ¨*Ïáêsì) 2. K≥<· å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì (ã≤.ã≤.Ñ≤.) U~°Ê_®¤~Ú.
III. H„ O˜ k Ñ
„ â¨ fl◊ Å‰õΩ ãÖH˜Ñ
∆ Î¨ ã¨=∂^è•<åÅ∞ "
„ åÜ«∞O_ç. 2 =∂.
1. Éè∂í q∞ÖËx ~Ô `· åOQÍxH˜, Éè∂í q∞ÖËx HÍi‡‰õΩÅH© =∞^èºŒ `Õ_® Uq∞\˜ ? (As-1)
[. 1. Éè∂í q∞ÖËx ~Ô `· ∞« J#QÍ Éè∂í ™êfiq∞ ^ŒQ~æÆ ° Éè∂í q∞x H“Å∞H˜ fã¨∞H˘x ™êQÆ∞KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ r=<åxfl QÆ_¿ç Ñ"å_»∞. ÑÖ@
ÑÖ_ç# `«~∞° "å`« Éè∂í ™êfiq∞H˜ H“Å∞QÍ `«#∞ ÑÖ_çOz# ÑÖ@Ö’ H˘O`« "≥Ú`åÎxfl K≥eO¡ K«=Åã≤ =ã¨∞OÎ k.
2. Éè∂í q∞ ÖËx HÍi‡‰õΩxH˜ ™⁄O`« Éè∂í q∞ JO@∂ Ug∞ LO_»^∞Œ . "åix =º=™êÜ«∞ ‰õÄbÅO\Ï~°∞. g~°∞ ~ÀA"ås
"Õ`<« åxH˜ Éè∂í ™êfi=ÚÅ Éè∂í q∞Ö’ Ñ¨xKÕ™êÎ~∞° . giH˜ WKÕÛ "Õ`#« =Ú KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=.
2. áœ~°∞ÖÃÑ<· å, J_»=ÙÅ g∞^Œ <åáêÅO, U*ˇO\ò PÔ~O*ò =O\˜ ~°™êÜ«∞xHõ PÜ«Ú^è•Å#∞ J"≥∞iHÍ LÑ¨Ü∂≥ yOK«@O
ã¨~Ô #· ^Õ<å ? (As-1)
[. 1. áœ~°∞ÅÃÑ<· å, J_»=ÙÅ g∞^Œ <åáêÅO, U*ˇO\ò PÔ~O*ò =O\˜ ~°™êÜ«∞# PÜ«Ú^è•Å∞ J"≥∞iHÍ LÑ¨Ü∂≥ yOK«@O
ã¨~Ô #· k HÍ^Œ∞.
2. nx=Å¡ 14% =º=™êÜ«∞ Éè∂í q∞ PÜ«Ú^è•Å =Å¡ Ñ¨ÓiÎQÍ ^≥|ƒuOk. J_»=ÙÅ∞ <åâ◊#=∞Ü«∂º~Ú. KåÖÏ=∞Ok
áœ~°∞Å∞ =∞$`«∞º`å`« Ñ¨_®¤~∞° .
3. D<å\˜H˜ ‰õÄ_® „Ñ¨[ÅÃÑ· nx „Ñ¨ÉÏè =O LOk.
3. =Åã¨áêe`« „áêO`åÅÖ’ U ™ê=∂lHõ =~åæÅ∞ U ™êfi`«O„`«ºOHÀãÖ áÈ~å_®~Ú ? ã¨=∂#`«fiO, „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO J#fl
ÉèÏ=#Å∞ "åà◊§‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ =ÚYº"≥∞<ÿ å~Ú ?
[. 1. =Åã¨ áêe`« „áêO`åÅÖ’ HÍi‡‰õΩÅ∞, ~Ô `· ∞« Å∞, z#fl =~°‰Î Ωõ Å∞ =∞iÜ«Ú yi[#∞Å∞ ™êfi`«O„`«ºO HÀãÖ áÈ~å_®~°∞.
2. ™êfi`«O„`åºxfl J#∞Éèqí OK«_®xH˜ ã¨=∂#`«fiO =∞iÜ«Ú „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO J=ã¨~=° Ú. JO`ÕHÍHõ =Åã¨ áêÅ‰õΩÅ
^ÀÑ≤_Hô ˜ QÆ∞iHÍ‰õΩO_® LO_»\ÏxH˜, ¿Ñ^ŒiHÍxfl, Jã¨=∂#`«#∞ `«yOæ K«\ÏxH˜ ‰õÄ_® Wk HÍ~°}=∞=Ù`«∞Ok.
4. ã¨<–£ Ü≥∞\ò–¿ã<£ =¸_»∞ ã≤^•úO`åÅ∞ Uq ?
[. ã¨<–£ Ü≥∞\ò–¿ã<£ =¸_»∞ ã≤^•úO`åÅ∞ ã¨<,£ q∞<£, K«∞~Ú. Wq U=#QÍ *ÏfÜ«∞"å^Œ=Ú, „Ñ¨*Ï™êfi=∞º=Ú, ™ê=∞º"å^Œ=Ú.
IV. H„ O˜ k Ñ
„ â¨ fl◊ Å‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ "
„ åÜ«∞O_ç. 4 =∂.
1. Ü«Ú^ŒOÌ Ö’ QÔ Å=_®xH˜ ã≤.ã≤.Ñ≤.H˜ Éè∂í ãÖã¨¯~°}Å∞ ZÖÏ ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ ®¤~Ú ? S.A. – 1
[. 1. K≥<· å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì <åÜ«∞‰õΩ_çQÍ Zky# =∂"À *ˇ_®O_£ `«# qÑ¨=¡ HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ ~Ô `· åOQÍxfl P^è•~°OQÍ
KÕã∞¨ H˘x aè#fl"≥∞#ÿ ÑÖ^ä•x J=ÅOaOK«™êQÍ_»∞.
113
2. Éè∂í ™êfi=∂ºxfl JO`«O K≥Ü∞« º\ÏxH˜ áÈ~å_ÕÖÏ J`«_∞» K≥<· å ~Ô `· åOQÍxfl ãÖÑ¶∞¨ \˜Ò« KÕã∂¨ Î ~Ô `· åOQÆ Ãã<· åºxfl
xi‡OK«™êQÍ_»∞.
3. JO`ÕQÍHõ Éè∂í ™êfi=ÚÅ Éè∂í q∞x ™êfinè#O KÕãH≤ ˘x Ñ¨Ù#óÑÖÑ≤}© K≥Ü∞« º_»O ^•fi~å |Å"≥∞#ÿ ~Ô `· åOQÆ ãÖÑ¶∂¨ Å#∞
xi‡OKå~°∞.
4. W`«_ç q[Ü«∂Å∞ ã≤.ã≤.Ñ≤ x |Å"≥∞#ÿ ~å[H©Ü∞« â◊HQÎ˜ Í ~°∂á⁄OkOz, z=iQÍ QÆ∞Ü≥∂ q∞O_®OQ∑ÃÑ· q[Ü«∞O
™êkèOKÕÖÏ KÕâß~Ú.
2. ~åK«iHõ ÑïáêÅ##∞ Ñ¨_^» Àã≤# `«~åfi`« K≥<· åÖ’ ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ áêÅ##∞ U~°Ê_®¤~Ú. g\˜ =∞^èºŒ áÈeHõÅ∞, `Õ_®Å∞
Uq∞\˜ ?
[. ~åK«iHõ ÑïáêÅ##∞ Ñ¨_^» Àã≤# `«~åfi`«, ã¨<–£ Ü≥∞\ò–Ãã<£ <åÜ«∞Hõ`fi« OÖ’ QÆ}`«O„`« ~å[º=Ú, =∞iÜ«Ú =∂"À*ˇ_®OQ∑
<åÜ«∞Hõ`fi« OÖ’ K≥<· å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì U~°Ê_®¤~Ú.
áÈeHõÅ∞ :
1. ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ áêÅ#ÅÖ’ J<ÕHõ ãÖã¨¯~°}Å∞, qÑ¨"¡ å`«‡Hõ K«~º° Å∞ J=∞Å∞ KÕÜ∞« |_®¤~Ú.
2. =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ~°H}
∆õ =∞iÜ«Ú Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ`À ã¨=∂# Ç¨ÏŸ^• HõeÊOKå~°∞.
3. Éè∂í ™êfi=ÚÅ Éè∂í =ÚÅ#∞ [Ñ¨ÙKÎ ãÕ ≤ Éè∂í q∞ÖËx ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ÑÖK«_O» ^•fi~å Éè∂í ãÖã¨¯~°}Å∞ ã¨=∞~°=÷ O`«OQÍ J=∞Å∞
KÕâß~°∞.
`Õ_®Å∞ :
QÆ}`«O„`« ~å[ºO K≥<· å Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì
1. „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO, ™ê=∞º"å^ŒO, *ÏfÜ«∞ "å^ŒO 1. ™ê„=∂[º"å^Œ =ºuˆ~Hõ`« U~°Ê_çOk.
Ñ¨Ù<åkQÍU~°Ê_çOk.
2. áê~îâ° ßÅÅ#∞, qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å#∞ qãïÎ OKå~°∞. 2. JHõ~∆ åã¨º`« "åºÑ≤Î KÕÜ∞« _®xH˜ =Ü≥∂[# ~Ô `· åOQÆ
áê~îâ° ßÅÅ#∞ ™ê÷ÑO≤ Kå~°∞.
3. nx ™ê=∂lHõ =¸ÖÏÅ∞ Ñ¨@}
ì ÏÅÖ’ L<åfl~Ú. 3. D áêsì ™ê=∂lHÍaè=$kú KèåÜ«∞Å∞ „QÍg∞}
„áêO`åÅÖ’ L<åfl~Ú.
4. Ããx· Hõ ^Õâßxfl xi‡OK«\ÏxH˜ „áê^è•#º`«#∞ WzÛOk. 4. ã¨fi`«O„`« „Ñ¨É∞íè `«fiO, Ãã<· åºxfl U~°Ê~°Kå~°∞.
3. ã¨fi`«O„`« <≥r· iÜ«∂ ^ÕâO◊ Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl ã¨"åà◊√§ Uq∞\˜ ? ã¨fi`«O„`« ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Z^Œ∞~˘¯#fl ã¨"åà◊§Ö’ áÈeHõÅ∞,
`Õ_®Å∞ Uq∞\˜ ? (A.s. – 1)
[. 1. „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ <åºÜ«∞Ñ¨Ói`« ã¨=∞`«∞ÅºO ™êkèOK«ÖHË áõ È=@O =Å¡ ^Œ∞~°^$Œ +¨=ì âß`«∞Î J#uHÍÅOÖ’<Õ <≥r· iÜ«∂Ö’
áœ~°ÜÚ« ^ŒOú K≥Å~ˆ yOk.
2. Ããx· Hõ áêÅ#Ö’ Jqhu, =∂#= Ç¨Ï‰õΩ¯Å LÅ¡OÑ¶∞¨ # H˘#™êQÍ~Ú.
114
3. Ããx· Hõ xÜ«∞O`«$`«fi ÑïáêÅ# H˘#™êyOk.

4. WHõ¯_» K«=Ú~°∞#∞ "≥eH˜f¿ã Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ _»KÃü +Öò HõOÃÑh <Õ`$« `«fiOÖ’x qq^èŒ |Ç¨ïà◊*Ïu HõOÃÑhÅ∞ á⁄O^•~Ú.
5. 1990Ö’ <≥[· ~ü _≥ÖÏ¡ „áêO`åÅ „Ñ¨[Å PO^Àà◊# „Hõ"∞Õ Ñ‘ ÃÑiy, ™ê÷xHõ yi[# `≥QÅÆ ∞ ãÖ=`«û~åÅ `«~|° _ç
[iy# r"å=~°} #ëêìxH˜ ÑïÇ¨~°O K≥eO¡ KåÅx, `«#∞ „áêO`«OÖ’x K«=Ú~°∞ =#~°∞ÅÃÑ· `«=∞‰õΩ xÜ«∞O„`«}
HÍ"åÅx áÈ~å_®~°∞.
J~Ú`Õ ™êfi`«O„`åº#O`«~O° ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ <≥r· iÜ«∂‰õΩ aè#flOQÍ L<åfl~Ú. ZO^Œ∞Hõ#QÍ JÑ¨Ê\˜Hˆ
ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ „Ñ¨*Ï™êfi=∞º ^ÕâO◊ HÍ=@O =Å¡ â◊~}° Ï~°∞Å÷ ∞ ¿Ñ^ŒiHõO, ãÖ™ê÷<åÅ qb#O =O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ `«Ö`ˇ ∞« `Î å~Ú.
4. *ÏfÜ«∞ "å^•xH˜, YO_®O`«~° P„Ñ¶H≤ Í ÉèÏ"åxH˜ =∞^èºŒ `Õ_®Å∞ Uq∞\’ K«iÛOK«O_ç. *ÏfÜ«∞`å "å^ŒO J#flk
Ñïq∞`«"∞≥ #ÿ ÉèÏ==∂ ? (A.s. – 4)
[. 1. *ÏfÜ«∞`å"å^ŒO J<Õk XHõ¯ ^ÕâßxˆH Ñïq∞`«O. ^ÕâÉ◊ Híè Î̃ ÉèÏ=O`À, ã¨=∂[ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅHÀã¨=Ú XHõ ^Õâ◊
áœ~°∞Å∞ KÕ¿ã L^Œº=∞O *ÏfÜ«∞`å "å^ŒO L^Œº=∞O.
2. YO_®`«~° P„Ñ¶H≤ Í ÉèÏ=O J<Õk ^Õâ,◊ `≥QÆ `Õ_®Å∞ ÖË‰Ωõ O_® P„Ñ¶H≤ Í YO_»OÖ’x Jxfl ^ÕâßÅ „Ñ¨[ÅO^Œih XHõ\ Q˜ Í
K≥Ü∞« º\ÏxH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOzOk. JO`ÕHÍHõ =Åã¨áêÅ##∞, *Ïu q=Hõ`∆ #« ∞ =ºuˆ~HÕK«@"Õ∞ HÍ‰õΩO_® ã¨=∂#`«fiO,
™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O, =∂#= Q“~°=O J#fl ã¨∂„`åÅ P^è•~°OQÍ P„Ñ¶≤HÍ YO_»OÖ’x Jxfl `≥QÆÅ∞, „Ñ¨[Å∞
ã¨=¸Ç¨ÏO =∞^èºŒ SHõ=∞`«ºO ™êkèOK«_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOzOk.
3. HÍ|\˜ì YO_®O`«~° P„Ñ¶H≤ Í ÉèÏ=O`À áÈe¿ãÎ *ÏfÜ«∞`å "å^ŒO Ñïq∞`«"∞≥ #ÿ k.
5. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ , qÜ«∞`åflOÅ ÖÏQÍ ™êfi`«O„`«ºOHÀãÖ <≥r· iÜ«∂ =∞s JO`« Hõ+Ñì¨ _¨ ®eû ~åÖË^∞Œ . nxH˜ H˘xfl HÍ~°}ÏÅ∞
`≥ÅÊO_ç. (A.s. – 4)
[. 1. qÉèlí OK«∞, áêeOK«∞ J#fl „a\©+π "åi ã≤^•úO`åxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ <≥r· iÜ«∂Ö’x áêâßÛ`«º q^Œº á⁄Ok# H˘O`«=∞Ok
"Õ∞^è•=ÙÅ∞ L=∞‡_ç <≥r· iÜ«∂ ^ÕâO◊ J#fl ÉèÏ=##∞ HõeyOz „a\˜+µ¨ "åiH˜ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_»™êQÍ~°∞.
2. <≥r· iÜ«∂Ö’ "≥Ú^Œ\ ˜ ~å[H©Ü∞« áêsì J~Ú# <≥r· iÜ«∂ *ÏfÜ«∞ „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ áêsìx ™ê÷ÑO≤ z# ÃÇÏ~°ƒ~üì =∞HÍÖË
(NSDP) =∞iÜ«Ú JlH˜"≥ ™ê÷ÑO ≤ z# '<≥r· iÜ«∂ Ü«Ú= L^Œº=∞O (NYM) "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q *ÏfÜ«∞"å^Œ L^Œº=∂xfl
|ÅÑïKå~Ú.
3. ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú `«~∞° "å`« <≥r· iÜ«∂ Pi÷HÑõ i¨ ã≤u÷ HõëêìÅ‰õΩ Ö’#=@O`À <≥r· iÜ«∂ *ÏfÜ«∞`å "å^ŒO
f„="å^Œ ÉèÏ"åÅ‰õΩ QÆ∞~°~Úº ^•xH˜ „Ñ¨[Å P^Œ~} ° ÃÑiy |ÅO Ñ¨ÙOAHÀ™êyOk.
4. 1950Å <å\˜H˜ <≥r· iÜ«∂Ö’ L`«~Î ,° `«∂~°∞Ê, Ñ¨tÛ=∞ „áêO`åÅÖ’ =Åã¨ áê##∞ =ºuˆ~H˜ã∂¨ Î =¸_»∞ „áêOfÜ«∞
áêsìÅ∞ U~°Ê_®¤~Ú.
5. *ÏfÜ«∞ L^Œº=∞ f„=`«#∞ QÆ∞iÎOz# „a\˜+µ¨ áêÅ‰õΩÅ∞ <≥r· iÜ«∞#¡‰Ωõ JkèHÍ~åxfl JÑ¨ÊyOKåÅx x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
6. ~Ô O_À „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú Ö’ Pi÷Hõ =º=ã¨÷ ^≥|ƒu#_»O`À „a\©+π =Åã¨ ^ÕâßÅÃÑ· ÃÑ`«#Î O KÕ¿ã â◊HÎ˜ HÀÖ’Ê~ÚOk. Wk
‰õÄ_® XHõ HÍ~°}O.
115
V. áê~îåºOâßxfl (WzÛ#) K«kq, J~°O÷ KÕã∞¨ H˘x "åºMÏºxOK«∞@ :

1990Å HÍÅOÖ’ „Ñ¨`ºÕ HÕz <≥[· ~ü _≥ÖÏì „áêO`«OÖ’ „Ñ¨[Å PO^Àà◊# „Hõ"∞Õ Ñ‘ ÃÑ~°Q™Æ êyOk. ™ê÷xHõ yi[# `≥QÅÆ ∞
ãÖ=`«û~åÅ `«~|° _ç [iy# r"å=~°} #ëêìxH˜ ÑïÇ¨~°O K≥eO¡ KåÅx, `«=∞ „áêO`«OÖ’x K«=Ú~°∞ =#~°∞ÅÃÑ· `«=∞‰õΩ
xÜ«∞O„`«} HÍ"åÅx áÈ~å_»™êQÍ~Ú. D PO^Àà◊# "≥Ú^Œ\ ˜ *Ïu P^è•~°OQÍ ã¨É∞íè ºÅÖ’ SHõ=∞`«ºO ™êkèOz âßOuÜ«Ú`«OQÍ
L#flk. „Ñ¨=ÚY =∂#= Ç¨Ï‰õΩ¯Å HÍ~°ºHõ~,Î° Ñ¨~åº=~°}"åk J~Ú# HÔ <£ ™ê~À q"åx JO`«~å˚fÜ«∞ x~°ã#¨ Å =∞^èºŒ q∞Å@s
„Ñ¨É∞íè `«fiO =∞~°}tHõ∆ "≥Ü∞« º@O`À Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ f„=~°∂ÑÖ ^•ÖÏÛ~Ú.
1. HÔ <£™ê~À q<å# <≥r· iÜ«∂Ö’x U ã¨=∞ã¨ºÅÃÑ· áÈ~å@O KÕâß~°∞ ?
VI. ã¨=∂Kå~° <≥Ñ· Ù¨ }ÏºÅ∞ :

qÜ«∞`åflOx =ix ZQÆ∞=∞u KÕ¿ã ^ÕâO◊ QÍ Jaè=$kú K≥Ü∂« ºÅx „ÃÑO¶ z KåÖÏ Pã¨HÎ˜ Hõ#|izOk. WO^Œ∞‰õΩ Jk
=¸_»∞ Z`«∞QÎ _Æ Å» #∞ J#∞ãïOzOk – ™êQÆ∞h\˜ ã¨^∞Œ áêÜ«∂xfl "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~K° @
« O, Éè∂í ™êfi=ÚÅ#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«@O, =i,
~°|ƒ~°∞ =O\˜ =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÅÎ =∂Ô~¯\ÕQ∑H˜ ã¨ÇÏ¨ HõiOK«@O. "≥∞HÍOQ∑ _≥ÖÏì „áêO`«OÖ’ ™êQÆ∞ qã‘~Î å‚xfl ÃÑOK«\ÏxH˜
„ÃÑO¶ z "åà◊√§ c_»∞Éè∂í =ÚÅ #∞Oz h\˜x `À_ç HÍÅ=Å x~å‡}O KÕÑ\¨ Ïì~∞° . D qã¨Î $`« ™êQÆ∞h\˜ Ñ¨#∞ÅÖ’ =ÚYºOQÍ
HÍÅ=Å x~å‡}O KÕÑ\¨ Ïì~∞° . D qã¨Î $`« ™êQÆ∞h\˜ Ñ¨#∞ÅÖ’ =ÚYºOQÍ HÍÅ=Å∞, Hõ~H° @ õ ì x~å‡}OÖ’ |Å=O`«OQÍ Ñ¨x
KÕ~ÚOz "å\˜x Ñ¨ÓiÎ KÕâß~°∞. nx Ñ¶e¨ `«OQÍ =i L`«ÊuÎ ÃÑiy JO`«~å˚fÜ«∞ =∂Ô~¯\’¡ ^•xx ZQÆ∞=∞u K≥Ü∞« º@O ™ê^èºŒ
=∞~ÚºOk. qÜ«∞`åflO `«# =i L`«ÊuÎÖ’ =¸_çO@ ~Ô O_»∞ =O`«∞Å∞ ZQÆ∞=∞u KÕÜ∞« ™êyOk. 1931 <å\˜H˜ qÜ«∞`åflO
„Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ =¸_»= Ju ÃÑ^ŒÌ aÜ«∞ºO ZQÆ∞=∞u^•~°∞QÍ ZkyOk. nx`Àáê@∞ "å}˜[º ã¨~∞° ‰õΩÅ ~°"å}ÏHÀãÖ, Ããx· Hõ
Hˆ O„^•Å#∞ `«~e° OK«\ÏxH˜, "≥Ú`«OÎ „áêO`åxfl `«=∞ J^Œ∞Ñ¨ÙÖ’ ÃÑ@∞ìHÀ=_®xH˜ =∞øeHõ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å#∞ (~À_»∞,¡ ~Ô Å· ∞
=∂~åæÅ) Jaè=$kú KÕ™ê~°∞. qÜ«∞`åflO L`«~Î ,° ^ŒH}∆˜ „áêO`åÅ#∞, K≥<· å#∞ Hõe¿Ñ WO_À–K≥<· å YO_®O`«~° ~Ô Å· ∞=∂~åæÅ)
Jaè=$kú KÕ™ê~°∞. qÜ«∞`åflO L`«~Î ,° ^ŒH}
∆˜ „áêO`åÅ#∞, K≥<· å#∞ Hõe¿Ñ WO_À–K≥<· å YO_®O`«~° ~Ô Å· ∞ =∂~°æ x~å‡}ÏÅ#∞
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~°∞.
1. „ÃÑO¶ z Ü≥ÚHõ¯ =Åã¨ ~å[ºO Uk?
[. qÜ«∞`åflO
2. 1931 <å\˜H˜ qÜ«∞`åflO „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ Z#fl= JuÃÑ^ŒÌ aÜ«∞ºO ZQÆ∞=∞u^•~°∞QÍ ZkyOk.
[. 1931 <å\˜H˜ qÜ«∞`åflO „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ =¸_»= JuÃÑ^ŒÌ aÜ«∞ºO ZQÆ∞=∞u ^•~°∞QÍ ZkyOk.
3. qÜ«∞`åflOÖ’ U _≥ÖÏì „áêO`«OÖ’ ™êQÆ∞ qã‘~Î å‚xfl ÃÑOKå~°∞ ?
[. qÜ«∞`åflO "≥∞HÍOQ∑ _≥ÖÏì „áêO`«OÖ’ ™êQÆ∞ qã‘~Î å‚xfl ÃÑOKå~°∞.
4. qÜ«∞`åflO `«# =i L`«ÊuÎÖ’ ZO`« ÉèÏQÆO „Ñ¨ÑO¨ K« ^ÕâßÅ‰õΩ ZQÆ∞=∞u KÕÜ∞« ™êyOk ?
[. qÜ«∞`åflO `«# =i L`«ÊuÎÖ’ =¸_çO@ ~Ô O_»∞ =O`«∞Å∞ ZQÆ∞=∞u KÕÜ∞« ™êyOk.
116
5. qÜ«∞`åflOÖ’ U ÑÖ@#∞ Jaè=$kú K≥Ü∞« º\ÏxH˜ „á¶ê<£û Pã¨HÎ˜ Hõ#|~°zOk.

[. =i.
ÃÑ#· L#fl „Ñ¨ÑO¨ K« Ñ¨@=Ú#∞ K«∂z „HÕk „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ „"åÜ«∞O_ç.
1. „a@<£‰Ωõ K≥Ok# Pã≤Ü∂« YO_» =Åã¨ÅÖ’ XHõ „áêO`«O (^ÕâO◊ ) ¿Ñ~°∞ „"åÜ«Ú=Ú ?
[.
2. „á¶ê<£ûH˜ K≥Ok# XHõ P„Ñ¶H≤ Í=Åã¨ „áêO`«O (^ÕâO◊ ) ¿Ñ~°∞ „"åÜ«Ú=Ú.
[.
3. Ç¨ÖˇO_£‰Ωõ K≥Ok# XHõ Pã≤Ü∂« YO_»O „áêO`«O (^ÕâO◊ ) ¿Ñ~°∞ „"åÜ«Ú=Ú.
[.
4. U ^ÕâßxH˜ =Åã¨ áêe`« „áêO`«OQÍ ÖËx Pã≤Ü∂« YO_»OÖ’x XHõ^âÕ O◊ , P„Ñ¶H≤ Í YO_»OÖ’x XHõ ^Õâßxfl QÆ∞iÎOK«O_ç.
[.
❖❖❖
117
16. ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ *ÏfÜ≥∂^Œº=∞O – ^Õâ◊ qÉèí[#, ™êfi`«O„`«ºO 1939–1947

1
1. „a\˜+π áê~°"¡ ∞≥ O\ò ÉèÏ~°`« „Ñ¨É∞íè `«fi K«\Ïìxfl .............. ãÖ=`«û~°OÖ’ P"≥∂kOzOk. (1935)
2. „a\˜+π "åi qÉèlí OK«∞ áêeOK«∞ ã≤^•úO`«O „Ñ¨HÍ~°=Ú ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ Z=Ô~=ix qÉèlí OKå~°∞ ?(Ç≤ÏO^Œ∞–=Úã≤O¡ Å∞)
3. ............. ãÖ=`«û~°O #∞O_ç =Úã≤O¡ Å‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ xÜ≥∂[Hõ =~åæÅ∞ U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. (1909)
4. ''™êˆ~ [Ç¨¿ã JKåÛù Ç≤ÏO^Œ∞™ê÷<£ ''Ç¨Ï=∂~å—— J#fl Hõq`« ~åã≤# L~°∂ú Hõq ............. (=∞Ç¨Ï=∞‡^£ WHÍƒÖò)
5. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ QÆÅ ãÖ™ê÷<åÅ ãÖYº .................. (550)
6. 1942Ö’ HÍO„ÔQãπ`À ~årHÀãÖ „a@<£ ÑÖÑ≤# =∞O„u .............. (™êìÑ~¨ ìü „H˜Ñûπ )
7. ã¨∞ÉèÏ+π K«O„^ŒÉ’ãπ ™ê÷ÑO≤ z# Ãã#· º=Ú ..................... (ÉèÏ~°`« *ÏfÜ«∞ Ãã#· º=Ú)
8. Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅO^ŒiH˜ UHõOKÕã,≤ ™ê=∂lHõ rq`«=ÚÖ’ ãÖã¨¯~°}Å∞ fã¨∞‰õΩ~å"åÅx PtOz# ãÖÑ¶∂¨ Å∞ ...............,
............................. (Ç≤ÏO^Œ∂ =∞Ç¨ã¨É,íè ~å¢+Ü
ì‘ ∞« ã¨fiÜ«∞O ¿ã=H± ãÖÑ¶∞¨ O)
9. ~°ëêº <årâ◊‰Ωõ ÅÎ ÃÑ· ............ Ö’ u~°∞QÆ∞ÖËx q[Ü«∂xfl ™êkèOzOk. (™êìe<£„QÍ_£)
10. <ÒHÍ^Œà◊ Hˆ O„nÜ«∞ ã¨"∞≥ ‡ ãÖÑ¶∞¨ O <åÜ«∞‰õΩ_»∞ ....................... (ZO.Zãπ. MÏ<£)
II. H„ O˜ k Ñ
„ â¨ fl◊ Å‰õΩ XHõ¯=∂@Ö’ ã¨=∂^è•#=Ú "
„ åÜ«Ú=Ú. 1 =∂.
1. ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^Œú ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „a@<£ „Ñ¨^•è #=∞O„u Z=~°∞ ?
[. Hõ#ûˆ~fi\˜"£ áêsìH˜ K≥Ok# q<£ã<ì¨ £ K«iÛÖò
2. Z=i „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞ HÍáê_»∞@‰õΩ =Úã≤O¡ bQ∑ áêsì U~°Ê_çOk?
[. L`«~Î „° Ñ¨^âÕ òÖ’x =Úã≤O¡ Éè∂í ™êfi=ÚÅ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞ HÍáê_»∞@ H˘~°‰Ωõ .
3. JHõ~∆ å*ÏºÅ ‰õÄ@q∞Ö’QÆÅ ^ÕâßÅ∞ Uq ?
[. [~°‡h, *áê<£, W@b.
4. HÍºa<≥\ò q∞+¨<Ö£ ’ ã¨É∞íè ºÅ∞ Z=~°∞ ?
[. 1. ã¨~™ü êìÑ~¨ ìü „H˜Ñûπ 2. Z.q. JÖˇQÍ˚O_»~ü 3. ÃãO\òÃãkäH± ÖÏÔ~<£û.
5. H˜fi\ò WO_çÜ∂« L^Œº=∞O ZÑ¨C_»∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k ?
[. 1942 PQÆã∞¨ Öì ’ =∞Ç¨`å‡QÍOnè H˜fi\ò WO_çÜ∂« L^Œº=∂xfl „áê~°OaèOKå~°∞.
6. ''KÕÜ∞« O_ç ÖË^• Kå=O_ç—— J<Õ x<å^•xfl Z=~°∞ WKåÛ~°∞ ?
[. 1942Ö’ =∞Ç¨`å‡QÍOnè WKåÛ~°∞.
118
7. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’x ã¨fi^Õj ãÖã¨Å÷ qb#O ÉÏ^èºŒ `«#∞ Z=~°∞ KÕÑ\¨ Ïì~∞° ?
[. ã¨~å÷~ü =Å¡ÉÏè Üü∞ Ñ¨>ÖË ò.
8. =Úã≤O¡ bQÆ∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ Z=~°∞ ?
[. ZO.Z. l<åfl.
9. áêH˜™êÎ<£ ÖË^• áêH˜™ê÷<#£ ∞ Z=~°∞ ~°∂á⁄OkOKå~°∞ ?
[. Hˆ O„a_çÖ˚ ’x ÑÖ*Ïc =Úã≤O¡ J~Ú# KÒ^Œi ~Ô Ç¨Ï‡`ü Pb ~°∂á⁄OkOKå~°∞.
10. 1947 Ñ¶„≤ |=iÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ "≥„· âßÜü∞QÍ Z=i ™ê÷#OÖ’ =∞øO\òÉÏ@<£ =KåÛ_»∞ ?
[. "å"≥Öò ™ê÷#OÖ’
11. *ÏuÑ≤`« =∞Ç¨`å‡QÍOnèÃÑ· |∞Öˇ@ ¡ ¡ =~°¬O ‰õΩiÑ≤Oz, K«OÑ≤Ok Z=~°∞ ?
[. <å^è∂Œ ~åO QÍ_Õû.
12. 1947 PQÆã∞¨ ì 15 <å\˜H˜ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ qb#O HÍx ãÖ™ê÷<åÅ∞ Uq ?
[. HÍj‡~°∞, ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^Œ∞, A<åQÆ_Å£ ∞.
III. H„ O˜ k Ñ
„ â¨ fl◊ Å‰õΩ ãÖH˜Ñ
∆ Î¨ ã¨=∂^è•<åÅ∞ "
„ åÜ«∞O_ç. 2 =∂.
1. 1935 K«\Oì WzÛ# JkèHÍ~åÅ‰õΩ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ „a\˜+π „Ñ¨É∞íè `«fiO Ñ¨@¡ Hõ$`«[`˝ å ÉèÏ=O Hõey =ÙO_®ÖÏ?
[. 1935 K«@Oì ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ‰õΩ H˘xfl +¨~`° ∞« Å∞ ÃÑ\Õì k. Jq :
1. D K«@Oì =ÚYº JOâ◊O q^Õj ÑïáêÅ# H˘#™êyOÑ¨Ù.
2. ~å[H©Ü∞« , Pi÷Hõ JkèHÍ~åÅ∞ „a\©+π „Ñ¨É∞íè `«fiO HÕ^Õ L<åfl~Ú.
3. _˘q∞xÜ«∞<£ „ÑüÑüHÎ ,˜ 1935 ÉèÏ~°`« „Ñ¨É∞íè `«fi K«\ÏìxH˜ ÃÑ^ŒÌ `Õ_® ÖË^∞Œ .
4. [<åÉèÏÖ’ H˘kÌ=∞OkˆH F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯ W=fi@O HõO\˜ `«∞_»∞Ñ¨Ù K«~º° .
ÃÑ· HÍ~°}ÏÅ =Å¡ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ „a\©+π „Ñ¨É∞íè `«fiO Ñ¨@¡ Hõ$`«[`˝ åÉèÏ=O Hõey LO_®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ .
2. ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ `«=∞ ™êfi`«O„`«º áÈ~å\Ïxfl Ñ¨H¯õ # ÃÑ\˜ì ¿ãfiKåÛùÜÚ« `« „Ñ¨ÑO¨ K«OÃÑ· ^Œ$+≤ì Hˆ O„nHõiOKåeû#O`«QÍ Ç≤Ï@¡~ü
|ÅO Ñ¨ÙOAH˘x =∂#"åo ¿ãfiK«Û‰ù Ωõ =ÚÑ¨C HõeyOKÕ"å_® ? (A.s. – 4)
[. 1. Ç≤Ï@¡~kü „Ñ¨ÑO¨ K« „Ñ¨[Å ¿ãfiK«Û#ù ∞ Ç¨ÏiOKÕ *Ï`«ºÇ¨ÏOHÍ~° ^èÀ~°}.˜
2. W`«xk Ñ¨ÓiÎQÍ xÜ«∞O`«$`«fi q^è•#=Ú (<år~Ú[O)
3. Ç≤Ï@¡~ü |ÅO Ñ¨ÙOAH˘O>Ë =∂#"åo ¿ãfiK«Û‰ù Ωõ Ñ¨ÓiÎQÍ =ÚÑ¨C Hõey™êÎ~∞° .
4. HÍh, „a\©+π "åi =Åã¨ q^è•<åxfl ZÑ¨Ê\˜HÔ <· å xÜ«∞O„uOK«=K«∞Û.
5. ZO^Œ∞HõO>Ë „a@<£Ö’ „Ñ¨*Ï™êfi=∞º „Ñ¨É∞íè `«fiO LOk. Ç≤Ï@¡~ü Ñ¨ÙOA‰õΩO>Ë „Ñ¨*Ï™êfi=∞º =º=ã¨Å÷ #∞ <åâ◊#O
KÕ¿ã"å_»∞.
119
3. ~Ô O_À „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^Œú ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „a\©+π „Ñ¨É∞íè `åfixH˜ =ºuˆ~HõOQÍ x~°ã#¨ Å#∞ HÍO„ÔQãπ f„=`«~O° KÕã≤ L#fl@¡~Ú`Õ
Uq∞ [iy LO_Õk ? Wk ™êfi`«O„`« áÈ~å\ÏxH˜ |ÅO KÕ‰Äõ iÛ =ÙO_Õk ? (A.s. – 6)
[. 1. ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^Œãú =¨ ∞Ü«∞OÖ’ „a\˜+π "åiH˜ =ºuˆ~HõOQÍ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ Z@∞=O\˜ ÃÑ^ŒÌ L^Œº=∂Å∞ KÕÑ@¨ Öì ^Ë ∞Œ .
ZO^Œ∞Hõ#QÍ Ü«Ú^Œú ã¨=∞Ü«∞OÖ’ âßOuÉè„í ^Œ`Å« ∞ HÍáê_»\ÏxH˜ „a\˜+π „Ñ¨É∞íè `«fiO „Ñ¨`ºÕ Hõ JkèHÍ~åÅ∞ á⁄OkOk.
2. JO^Œ∞=Å¡ „a\˜+"π å~°∞ „Ñ¨É∞íè `åfixfl =ºuˆ~HÕz# Z=i<≥<· å "≥O@<Õ *ˇÅ· ∞H˜ ÑÖÑ≤Oz HÀ~°∞‰ì Ωõ "≥à§◊ ‰õΩO_® HÍ=Åã≤#O`«
HÍÅO |OnèQÍ LOK«∞@‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ JkèHÍ~åÅ∞ á⁄OkOk.
3. "åH± ™êfi`«O„`åºxfl Ñïq∞`«O KÕãO≤ k. HÍ=Ù# „Ñ¨É∞íè `«fi q^è•<åÅÃÑ· q=∞i≈OK«∞@‰õΩ gÅ∞ ÖË‰Ωõ O_® áÈ~ÚOk.
4. JO^Œ∞=Å¡ HÍO„ÔQãπ Hˆ =ÅO =ºHÎ̃Q`Æ « ã¨`åº„QÆÇ¨ Å#∞ =∂„`«"∞Õ x~°fiÇ≤ÏOzOk. Ñ¨ÓiÎ™ê÷~ÚÖ’ x~°ã#¨ Å∞ Ug
[~°QÖÆ ^Ë ∞Œ . JO^Œ∞=Å¡ Wk ™êfi`«O„`«º áÈ~å\ÏxH˜ JO`«|ÅO KÕ‰Äõ ~°ÛÖË^∞Œ .
4. ÉèÏ~°`« Ããx· ‰õΩÅ∞ ÉèÏ~°`« *ÏfÜ«∞Ãã#· ºOÖ’ ZO^Œ∞‰õΩ KÕ~å~°∞ ? (A.s. – 1)
[. 1. ÉèÏ~°fÜ«∞ Ããx· ‰õΩÅ∞ "≥Ú^Œ\’¡ `«=∞ =Åã¨ áêÅ‰õΩÅ∞, Z^Œ∞~°∞ u~°QÖÆ HË õ „a@<£ ^ÕâÑ◊ Ù¨ â◊„`«∞"≥#· [áê<£ÃÑ· áÈ~å_®~°∞.
=Åã¨ áêÅ‰õΩÅ P^ÕâßÅ#∞ `«ÑÊ¨ xãïQÍ áê\ÕK«=Åã≤ =zÛOk.
2. J~Ú`Õ „a\˜+π "åiH˜ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_®ÅO>Ë =ÚO^Œ∞ `«=∞‰õΩ ™êfi`«O„`«ºO J=ã¨~=° ∞x ÉèÏqOKå~°∞.
3. JO^Œ∞=Å¡ [áê<£ =∞^Œ`Ì ∞« á⁄Ok# ÉèÏ~°fÜ«∞ Ãã#· ºO <åÜ«∞‰õΩ_»∞ ''ã¨∞ÉèÏ+π K«O„^ŒÉ’ãπ Ü≥ÚHõ¯ Ãã#· ºOÖ’ KÕ~å~°∞.
IV. H„ O˜ k Ñ
„ â¨ fl◊ Å‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ "
„ åÜ«∞O_ç. 4 =∂.
1. Ü«¸^Œ∞Å∞, W`«~° ã¨=¸Ç¨Å Ñ¨@¡ [~°‡h ^•~°∞}OQÍ =º=Ç¨ÏiOz# <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ [~°‡hH˜ QÍx, [áêÑ¨Ù‰õΩ QÍx =∞^Œ`Ì ∞«
W=fi_»O <≥u· HõOQÍ ã¨~Ô #· ^Õ<å ? (A.s – 4)
[. 1. [~°‡hÖ’x '<år— *Ïu qÑ¨s`« *Ï`«ºÇ¨ÏOHÍ~°O`À „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’x W`«~° *Ï`«∞Å#∞ `«‰Ωõ ¯=QÍ K«∂ã≤Ok.
2. <årÅ∞ `«=∞ ^ÕâO◊ Ö’x Ü«¸^Œ∞Å#∞ J<ÕH=õ ∞Okx pHõ\ ˜ QÆ^∞Œ Ö’¡ ÉOkèOz, Ç≤ÏOã≤Oz „‰õÄ~°OQÍ K«OÑ¨_O»
[iyOk. JO`ÕQÍHõ ™ê„=∂[º"å^Œ ^èÀ~°}`˜ À „Ñ¨ÑO¨ K« ^ÕâßÅ#∞ P„Hõq∞OzOk.
3. *áê<£ Pã≤Ü∂« YO_»OÖ’ z#fl ^ÕâO◊ J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© S~Àáê ^ÕâßÅ`À áÈ\©Ñ_¨ ∞» `«∂ =Åã¨Å#∞ ™ê÷ÑO≤ K«_®xH˜
f„=„Ñ¨Ü∞« `åflÅ∞ KÕãO≤ k.
4. ÃÑ· HÍ~°}ÏÅ ^Œ$ëêì º [~°‡hH˜ QÍx, [áê#∞‰õΩ QÍx =∞^Œ`Ì ∞« W=fi@O <≥u· HõOQÍ ã¨~Ô #· k HÍ^Œ∞.
2. H˘`«QÎ Í U~°Ê_ç# ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’H˜ qq^èŒ ãÖ™ê÷<åÅ#∞ qb#O KÕ¿ã „Ñ¨„H˜Ü∞« XHõ ã¨"åÅ∞QÍ Ñï}q∞OzOk. K«iÛOK«O_ç.
(A.s – 4)
[. 1. „a\˜+π áêÅ‰õΩÅ∞ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ #∞O_ç "≥o§áÈ`«∞O_»O`À 550 ãÖ™ê÷<åÅ∞ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ qb#=∞=Ù`åÜ≥∂, áêH˜™êÎ<Ö£ ’
qb#=∞=Ù`åÜ≥∂, ÖËHõ ã¨fi`«O„`«OQÍ LO\ÏÜ≥∂ x~°~‚ ÚOK«∞HÀ=∞x D ãÖ™ê÷<åÅ#∞ HÀ~å~°∞.
2. Wk ^Õâ◊ ã¨"∞≥ Hÿ ºõ `«‰Ωõ ã¨"åÖË. KåÖÏ ãÖ™ê÷<åÅ∞ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ qb#O HÍ=_®xH˜ W+¨Ñì _¨ Ö» ^Ë ∞Œ . g\˜Ö’ HÍj‡~°∞,
ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£, A<åQÆ_Å£ ∞ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ qb#O HÍ=_®xH˜ =ºuˆ~Hõ`« K«∂áê~Ú.
120
3. J~Ú`Õ ã¨~åÌ~ü =Å¡ÉÏè Üü∞ Ñ¨>ÖË ò ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ qb#O HÍ=Åã≤# P=â◊ºHõ`« QÆ∞iOz ~åK«iHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’
K«~º° Å∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜,ì "åà◊√§ `«=∞O`«@ `å=Ú qb#O HÍÑ¨áÈ`Õ P „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ Ñ¨ÓiÎ K≥Ü∞« º\ÏxH˜ Ãã<· åºxfl
ÑÖÑ≤OKåeû LO@∞O^Œx ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.
4. 1947 PQÆã∞¨ ì 15 <å\˜H˜ HÍj‡~°∞, ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£, A<åQÆ_Å£è ∞ `«ÑÊ≤ Oz q∞ye# ãÖ™ê÷<åÅhfl ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ qb#
XÑ¨ÊO^Œ Ñ¨„`«OÃÑ· ãÖ`«HOõ KÕâß~Ú.
5. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ qq^èŒ ãÖ™ê÷<åÅ qb# „Ñ¨„H˜Ü∞« 1949 <å\˜H˜ ^•^•Ñ¨ÙQÍ Ñ¨Ó~°~Î ÚOk.
3. „a\˜+π =Åã¨ áêÅ‰õΩÅ∞ `«=∞ qÉèlí Oz, áêeOK«∞ J#fl q^è•<åxfl ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ U q^èOŒ QÍ J=∞Å∞ KÕâß~°∞.
<≥r· iÜ«∂Ö’ J=ÅOaOz# q^è•<åxH˜, nxH˜ =∞^èºŒ áÈeHõÅ∞, `Õ_®Å∞ Uq∞\˜ ? (A.s – 1 & 3)
[. 1. „a\˜+π áêÅ‰õΩÅ∞ `«=∞ qÉèlí Oz, áêeOK«∞ J#fl q^è•<åxfl ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ D q^èOŒ QÍ J=∞Å∞ KÕâß~°∞.
A. =∞`«„áêuÑ¨kHõQÍ 1905Ö’ ÉˇOQÍÖò#∞ qÉèlí OK«∞@.
B. 1909 ÉèÏ~°`« „Ñ¨É∞íè `«fi K«@=ì Ú ^•fi~å ÉèÏ~°`^« âÕ ßxfl ~å[H©Ü∞« qÉèÏQÍÅ∞QÍ qÉèlí OK«∞@.
C. =Úã≤O
¡ Å‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ xÜ≥∂[Hõ =~åæÅ U~åÊ@∞.
D. Ju"å^Œ∞Å‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ q∞`«"å^Œ∞Å#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKå~°∞.
2. <≥r· iÜ«∂Ö’ ‰õÄ_® ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ J=ÅOaOz#@∞ìQÍ *Ïu q=Hõ,∆ „Ñ¨[Å =∞^èºŒ qÉè^Ë •Å∞ fã¨∞‰õΩ=KÕÛÖÏ
áÈ\©``« åfixfl ~Ô K«ÛQ˘@ì_O» `«^•fi~å ^Õâßxfl qÉèlí Oz áêeOK«@O [iyOk.
3. ÉèÏ~°`^« âÕ ßxfl =∞`«„áêuÑ¨kHõQÍ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ , áêH˜™êÎ<Å£ ∞QÍ q_»nÜ«∞QÍ, <≥r· iÜ«∂Ö’ =¸_»∞ „Ñ¨^•è # „áêO`åÅ
ã¨fiÜ«∞O„ÑüÑüxÎ QÆ∞iÎã∂¨ Î ãÖH˜+¡ ì¨ ã¨=∂Yº <≥ÅH˘ÖÏÊ~°∞.
4. 1947 PQÆã∞¨ ì 15 # ™êfi`«O„`«ºO á⁄Ok# ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ JuÃÑ^ŒÌ „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ ^ÕâO◊ QÍ J=`«iOzOk. 1–10–1963#
<≥r· iÜ«∂ ™êfi`«O„`«ºO á⁄Ok#Ñ¨Ê\˜H© „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ, <åºÜ«∞Ñ¨Ói`« ã¨=∞`«∞ÅºO ™êkèOK«ÖHË áõ È=Ù@ =Å¡ H˘kÌ
HÍÅOÖ’<Õ áœ~°ÜÚ« ^ŒOú K≥Å~ˆ y Ããx· Hõ áêÅ# U~°Ê_çOk.
4. ™êfi`«O„`«º áÈ~å@ z=i ãÖ=`«û~åÅÖ’ HÍi‡‰õΩÅ#∞, ~Ô `· åOQÍxfl U q^èOŒ QÍ ã¨g∞HõiOKå~°∞ ? (A.s – 6)
[. 1. ÉèÏ~°fÜ«∞ HÍi‡Hõ ~°OQÆOÖ’ JHõ~∆ åã¨º`« `«‰Ωõ ¯=QÍ LO_»@O =Å¡ giÖ’ K≥`· #« ºO KåÖÏ PÅã¨ºOQÍ „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ ^Œx
K≥Ñ¨Ê=K«∞Û.
2. ™êfi`«O„`«º áÈ~å@ z=i ãÖ=`«û~åÅÖ’ HÍi‡‰õΩÅ#∞, ~Ô `· ∞« Å#∞ ÉèÏ~°`« Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì A.I.T.U.C. KÕ`«
ã¨g∞HõiOK«@O [iyOk.
3. HÍi‡‰õΩÅ Ü≥ÚHõ¯ Ñ¨xQÆO@Å∞, "Õ`<« åÅÖ’ ãÖã¨¯~°}Å∞ fã¨∞‰õΩ~å=@O H˘~°‰Ωõ J<ÕHõ HÍi‡Hõ ãÖÑ¶∂¨ Å∞, ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<Å£ ∞
Pq~°ƒqù OKå~Ú.
4. ÉèÏ~°`« Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì, ™È+ëã¨∞ì áêsìÅ∞ HÍi‡‰õ L^Œº=∂ÅÖ’ K«∞~°∞‰õΩQÍ áêÖÁæ#fl ^•x Ñ¶e¨ `«OQÍ qq^èŒ
K«\ÏìÅ∞ J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛ HÍi‡‰õΩÅ Ñ¨x Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ "≥∞~°∞QÆÜ∂« º~Ú.
121
5. cÇ¨~ü ~Ô `· ∞« ÅÖ’ ''K«Oáê~°<—£ — ã¨`åº„QÆÇÏ¨ O K≥`· <« åºxfl HõeyOK«QÍ ''MË~å—— Hõ~∞° =Ù‰õΩ ãÖ|OkèOz QÍOnèr ã¨`åº„QÆÇÏ¨ O
KÕÜ∞« @O =Å¡ ~Ô `· ∞« Å‰õΩ ~°H} ∆õ HõeyOzOk.
6. „Ñ¨=ÚY ~Ô `· ∞« <åÜ«∞‰õΩ_»∞ PKå~°º Ü«∞<£.l.~°OQÍ 1923 ãÖIIÖ’ ''Ô~`· ∞« Å ã¨=∂Yº#∞—— U~åÊ@∞ KÕÜ∞« @O =Å¡ ~Ô `· ∞«
áÈ~å\ÏÅ∞, PO^Àà◊#Å∞ L^Œ$`«=∞Ü«∂º~Ú.
V. áê~îåºOâßxfl (WzÛ#) K«kq, J~°O ÷ KÕã∞¨ H˘x "åºMÏºxOK«∞@ :
1937 ZxflHõÅÖ’ "≥Ú`«OÎ =Úã≤O¡ F@¡Ö’ 4.4 âß`«O =∂„`«"∞Õ =Úã≤O¡ bQÆ∞H˜ =KåÛ~Ú. Ü«Ú<≥>· _ˇ £ „áêq#ûãπ, ÉÏOÉË,
=∞„^•ã¨∞Ö’ =Úã≤O¡ bQÆ∞H˜ H˘O`« P^Œ~} ° ÅaèOzOk. Ñ¨k ãÖ=`«û~åÅ `«~∞° "å`« áêH˜™êÎ<Q£ Í U~°Ê_ç# =¸_»∞ ~å¢ëêìÅÖ’,
JO>Ë ÉˇOQÍÖò, <å~ü"Î ã≥ ìπ „á¶êO\˜Ü∞« ~ü „áêq<£û (Z<£ _»|∞¡ º ZÑ¶π Ñ≤), ÑÖ*ÏÉòÅÖ’ Jk KåÖÏ |ÅÇ‘Ï#OQÍ LOk. ã≤O^£Ö’
‰õÄ_® Jk „Ñ¨É∞íè `åfixfl U~åÊ@∞ KÕÜ∞« ÖËHáõ È~ÚOk. P `«~∞° "å`« Ñ¨k ãÖ=`«û~åÅÖ’ Ñïã≤u÷ =∂iáÈ~ÚOk. 1946Ö’
uiy ~å¢+,ì¨ Hˆ O„^Œ ã¨ÉÅíè ‰õΩ ZxflHõÅ∞ [iy#Ñ¨C_»∞ =Úã≤O¡ xÜ≥∂[Hõ=~åæÅÖ’ =Úã≤O¡ bQÆ∞ q[Ü«∞ÉèiË "≥∂yOzOk.
1. 1937–1947 =∞^èºŒ =Úã≤O¡ PÖ’K«#Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ =∂~å~Ú ? "åºMÏºxOK«∞=Ú.
VI. ã¨=∂Kå~° <≥Ñ· Ù¨ }ÏºÅ∞ :

D ã¨=∞ã¨ºÖ`À HÍO„ÔQãπ ã¨`=« ∞`«"∞≥ ÿ áÈ~ÚOk. J<ÕHõ =∞Ok HÍO„ÔQãπ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ Ç≤Ï@¡~xü , =Ú™Èûex, á¶êã≤*Ïxfl
=ºuˆ~HÕKå~°∞. W`«~° ã¨fi`«O„`« ^ÕâßÅ#∞ [~ÚOK«\ÏxH˜ „Ñ¨Ü∞« uflã¨∞#Î fl á¶êã≤ã∞¨ ì â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Z^Œ∞~À¯"åÅ#fl Hõ$`«xâ◊ÛÜ«∞O`À
"åà◊√¡ L<åfl~°∞. ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜ ãÖÑ¨Ó~°‚ ™êfi`«O„`«ºO (HõhãÖ =∂@ J~Ú<å) W=fi‰õΩO_® á¶êã≤ã∞¨ Åì ÃÑ· `«=∞ áÈ~å@OÖ’
ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ =∞^Œ`Ì ∞« W"åfiÅx HÀ~°∞HÀ=@OÖ’ J=ÅOaèã∞¨ #Î fl ^ŒfiO^Œfi „Ñ¨=∂}ÏÅ#∞ „a\©+π „Ñ¨É∞íè `«fiO QÆ∞iÎã∞¨ OÎ ^Œx HÍO„ÔQãπ
PtOzOk.
„a\©+"π å~°∞ nxx QÆ∞iÎOKå~°∞. HÍh `å=Ú xi‡Oz# ™ê„=∂*Ïºxfl =^Œ∞Å∞HÀ=@O "åà◊H¡ ˜ KåÖÏ Hõ+Oì¨ QÍ JxÑ≤OzOk.
„a@<£Ö’ qq^èŒ ~å[H©Ü∞« áêsìÅ∞ L<åfl~Ú. Ü«Ú^Œú ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Hõ#ûˆ~fi\˜"£ áêsìH˜ K≥Ok# q<£ã<ì¨ £ K«iÛÖò „Ñ¨^•è #=∞O„uQÍ
ãÖH©~‚° „Ñ¨É∞íè `«fi LO_Õk. ™ê^èºŒ "≥∞#ÿ O`«HÍÅO `«=∞ ™ê„=∂*Ïºxfl xÅ∞Ñ¨ÙHÀ"åÅx Hõ#ûˆ~fi\˜"Å£ ∞ „Ñ¨Ü∞« uflOKå~°∞. Hõ#ûˆ~fi\˜"Å£ `À
áÈe¿ãÎ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ ™êfi`«O„`«ºO á⁄O^Œ\ÏxH˜ ÖË|~ü áêsì Z‰õΩ¯= ã¨=ÚYOQÍ LOk.
1. á¶êã≤[O J#QÍ<Õq∞ ?
[. xÜ«∞O`«$`«fi=Ú
122
2. áêã≤*Ïxfl „áÈ`«ûÇ≤ÏOz# "å~°∞ Z=~°∞ ?

[. =Ú™Èûex
3. „a@<£Ö’ ~Ô O_»∞ „Ñ¨^•è # ~å[H©Ü∞« áêsìÅ∞ Uq ?
[. Hõ#ûˆ~fi\˜"£ áêsì, ÖË|~ü áêsì.
4. q<£ãOì¨ \ò K«iÛÖò U áêsìH˜ K≥Ok#"å~°∞ ?
[. Hõ#û~ü"\Õ "˜ £ áêsì
5. ÉèÏ~°`« ™êfi`«O„`«ºO Ñ¨@¡ ÖË|~üáêsìH˜ QÆÅ PÖ’K«# Uq∞ ?
[. ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ‰õΩ ™êfi`«O„`«ºO W=fi_®xH˜ ã¨∞=ÚYOQÍ LOk.
❖❖❖
123
17. ã¨fi`«O`„ « ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆ x~å‡}O

1
1. 1959Ö’ "≥Ú^Œ\ ™˜ êi ZxflHõÅ∞ [iy#Ñ¨Ù_»∞ <ÕáêÖò ~åA................ (=∞¿ÇÏO„^Œ)
2. ............... ãÖII=ÚÖ’ <ÕáêÖò HÍO„ÔQãπ áêsì JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛOk. (1991)
3. ............... ãÖII ~å*ÏºOQÆ Ñï+¨`‰ü Ωõ ZxflHõÅ∞ [iQÍ~Ú. (1946)
4. ~å*ÏºOQÆ=Ú P"≥∂kOz# ãÖII=∞ ................. (1949, #=O|~ü 26)
5. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ ............. áœ~°ã`¨ fi« O LOk. (UHõ)
6. „Ñ¨ã∞¨ `Î « =∞# ~å*ÏºOQÆOÖ’ ................ Ã+_»∂ºà◊√§ ............ x|O^è#Œ Å∞ =Ù<åfl~Ú.
(12 Ã+_»∂ºà◊√§, 444 x|O^è#Œ Å∞)
7. ............... ã¨=~°} ^•fi~å „Ñ¨"tÕ HõÖ’ ™ê=∞º"å^Œ, Ö∫H˜HÑõ ^¨ •Å∞ KÕ~åÛ~°∞. (42= ã¨=~°} 1976 ãÖII)
8. ............... ~å*ÏºOQÍxH˜ ~°H} ∆õ Hõ~.Î° (ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞)ì
9. =Ú™ê~Ú^• ãÖÑ¶¨∞OÖ’ ã¨Éèí∞ºÅ∞ ........................ (7 =∞Ok ã¨É∞íè ºÅ∞)
10. „áê^äqŒ ∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ ................... ~å*ÏºOQÆ=Ú #∞O_ç „QÆÇÏ≤ OKå~°∞. (P¢¿ãeì Ü«∂ ~å*ÏºOQÆO)
11. ................. ãÖII=Ú Hˆ a<≥\ò q∞+¨<£ U~°Ê_çOk. (1946)
12. ~å*ÏºOQÆ ãÖÑ¶∞¨ =ÚÖ’ ¢ãÅÎ‘ ãÖYº ...................... (9 =∞Ok)
D„HÕk "å\˜x [`«Ñ~¨ K° ∞« =Ú.
1. A B
i) <ÕáêÖò ~å[iHõO ~°^∞Œ Ì ( ) a) 1976 ãÖII
ii) ÉèÏ~°`« „Ñ¨É∞íè `«fi K«@Oì ( ) b) 1950
iii) 42= ~å[ºOQÆ ã¨=~°} ( ) c) „Ñ¨[ÅO^Œ~∂° F~°∞Ê, ã¨ÇÏ¨ #O`À SHõºOQÍ LO_®Åx
<≥„Ç¨˙ J<åfl~°∞
iv) ~å*ÏºOQÆO J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛ# ( ) d) 1935 ãÖII
ãÖ=`«û~°=Ú
v) ã¨=∂Yº ~å[º ÅHõ}
∆ O ( ) e) 2007 ãÖII
vi) 1950 [#=i 26 "å~°ÑÎ „¨ uHõ ( ) f) JkèHÍ~° qÉè[í #
["å|∞Å∞
1. e d a b f c
124
XHõ =∂~°∞¯ Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. ¿ãfiK«Ûù =∞#‰õΩ ~å*ÏºOQÆO „Ñ¨™êkOz# XHõ =~°O JO\Ï~°∞. WÖÏ ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆ=Ú „Ñ¨"tÕ HõÅ∞ á⁄O^Œ∞Ñ¨~z° #
=∞øoHõ P^Œ~å≈Å#∞ „"åÜ«∞O_ç.
[. ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆ „Ñ¨"qÕ HõÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ ''ã¨~fi° ã¨`åÎH,õ ™ê=∞º"å^Œ, QÆ}`«O„`«, Ö∫H˜Hõ ~å*ºOQÍ K≥ÑÊ¨ _»O [iyOk.
2. ~å*ÏºOQÆ=ÚÖ’ P^Õâ◊ ã¨∂„`åÅ∞ ZHõ¯_» L<åfl~Ú ?
[. ~å*ÏºOQÆ=ÚÖ’ <åÅ∞QÆ= ÉèÏQÆOÖ’ P^Õâã◊ ∂¨ „`åÅ∞ L<åfl~Ú.
3. ~å*ÏºOQÆOÖ’ á⁄O^Œ∞Ñïz# ™ê=∂lHõ =∂~°∞Ê‰õΩ ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕ¿ã U^≥<· å XHõ JOâßxfl ¿Ñ~˘¯#O_ç.
[. Ã+_»∂ºÖò¤ ‰õΩÖÏÅ∞, Ã+_»∂ºÖò¤ `≥QÅÆ ‰õΩ âßã¨#ã¨Éíè i*ˆ~fi+¨#∞¡ =∞iÜ«Ú „Ñ¨É∞íè `«fi~°OQÆO L^ÀºQÍÅÖ’ i[ˆ~fi+¨#∞¡ HõeÊOK«@O.
4. ãÖHˆ =∆ ∞ ~å[ºO J#QÍ<Õq∞ ?
[. „Ñ¨[Å∞ ãÖHˆ =∆ ∞O HÀãÖ „Ñ¨É∞íè `«fiO P~ÀQÆºO, q^Œº, =∞Ç≤ÏàÏ, tâ◊√ ãÖ~°H}
∆õ , ™ê=∂lHõ Éè„í ^Œ`Å« #∞ KÕÑ>¨ ìË ~å*ÏºÅ#∞
ãÖHˆ =∆ ∞ ~å*ÏºÅ∞ JO\Ï~°∞.
5. JkèHÍ~° Hˆ O„nHõ~}
° J#QÍ<Õq∞ ?
[. ~å*ÏºxH˜ ãÖ|OkèOz# JkèHÍ~åÅhfl XˆH KÀ@ Hˆ O„nHõiOÑ¨|_ç LO_»\Ïxfl JkèHÍ~° Hˆ O„nHõ~}
° JO\Ï~°∞.
L^• : UHõ̂HO„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fiO.
6. QÆ}`«O„`« ÖË^• iÑäH¡ #± ∞ q=iOÑ¨Ù=Ú.
[. U ^ÕâO◊ Ö’ J~Ú`Õ ^ÕâßkèÑu¨ QÍ =Oâ◊áê~°OÑ¨~º° OQÍ HÍ‰õΩO_® „Ñ¨[ÅKÕ`« „Ñ¨`º« HõO∆ QÍ HÍx Ñ¨~ÀHõO∆ QÍ HÍx Z#∞flHÀ|_»`å~À
^•xx QÆ}`«O„`« ÖË^• iÑäH¡ ± JO\Ï~°∞. L^• : ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ .
~Ô O_»∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. ''ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ „Ñ¨[Å"≥∞#ÿ "Õ∞=Ú.....—— J#fl Ñ¨^•Å`À ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆO "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok. ÉèÏ~°`« „Ñ¨[ÅO^ŒiH˜ „áêux^èºŒ O
=Ç≤Ïã¨∞<Î åfl=∞x K≥ÑC¨ HÀ=@O ã¨=∞~°h÷ Ü«∞"Õ∞<å ?
[. ã¨=∞~°h÷ Ü«∞"Õ∞, ZO^Œ∞Hõ#QÍ, ''ÉèÏ~°`« „Ñ¨[Å"≥∞#ÿ "Õ∞=Ú—— J<Õ ÉèÏ=# ~å*ÏºOQÍxH˜ „Ñ¨[ÖË P^è•~°=∞x `≥Å∞Ñ¨Ù`«∞Ok.
~å*ÏºOQÍxfl ''K«iÛOz âßã¨#O KÕã∞¨ H˘x, =∂‰õΩ "Õ∞=Ú ''ã¨=∞iÊOK«∞‰õΩO@∞<åfl=Ú J<Õ ÉèÏ=# ~å*ÏºOQÆ Ñï+¨`∞« Î
„Ñ¨[Å‰õΩ „áêux^ŒºO =Ç≤ÏOzO^Œx `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ OÎ k.
2. ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆ „Ñ¨"tÕ HõÖ’ UU =∞øeHõ P^Œ~å≈Å∞ á⁄O^Œ∞Ñ¨~K° |« _®¤~Ú ?
[. 1. <åºÜ«∞O : áœ~°∞ÅO^ŒiH© ™êOÑ¶∞‘ Hõ, ~å[H©Ü∞« , Pi÷Hõ <åºÜ«∞O JOkOK«_O» .
2. ¿ãfiK«Ûù : PÖ’K«#, ÉèÏ=„Ñ¨H@
õ #, qâßfiãÖ, ^è~Œ ‡° O, P~å^è#Œ Å∞ ¿ãfiK«Ûù JOkK«_O» .
3. ã¨=∂#`«fiO : JO`«ã∞¨ ÅÎ Ö’, J=HÍâßÅÖ’, ãÖÑ¨^ÖŒ ’ ã¨=∂#`«fiO JOkOK«_O» .
4. ™œ„ÉèÏ`«$`«fiO : áœ~°∞ÅO^ŒiÖ’ ™È^Œ~É° Ïè =O ÃÑOá⁄OkOK«_O» .
125
3. ''ˆHâ◊"å#O^Œ ÉèÏ~°u—— Hˆ ã¨∞Ö’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∞Ê Uq∞\˜ ?

[. 1) ^Õâ◊ =∞#∞QÆ_» H˘xfl =∞øeHõ ã¨∂„`åÅÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç LO@∞O^Œx "åkOzOk.
2) ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆOÖ’x H˘xfl JOâßÅ∞ Z\˜ì Ñïã≤`÷ ∞« ÅÖ’#∞ ã¨=iOK«_®xH˜ gÅ∞ÖË^xŒ D Hˆ ã¨∞Å∞ "åkOKå~°∞.
L^• : „áê^äqŒ ∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞.
4. áê~°"¡ ∞≥ O@s `«~Ç° ¨ „Ñ¨É∞íè `«fiO J#QÍ<Õq∞ ?
[. áê~°"¡ ∞≥ O@∞KÕ ã¨$+≤Oì K«|_ç =∞O„u=∞O_»e `«# K«~º° Å‰õΩ, ~å[H©Ü∞« q^è•<åÅ‰õΩ „Ñ¨`º« HõO∆ QÍ, K«@|ì ^ŒOú QÍ âßã¨#ã¨É‰íè Ωõ
ÉÏ^èºŒ `« =Ç≤Ïã¨∞OÎ ^À P „Ñ¨É∞íè `«fi q^è•#"Õ∞ áê~°"¡ ∞≥ O@s `«~Ç° ¨ =º=ã¨÷ JO\Ï~°∞.
L^• : „a@<£,ÉèÏ~°`^« âÕ O◊
<åÅ∞QÆ∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. ~å*ÏºOQÆ ã¨É#íè ∞ ™ê~°fi„uHõ =Ü≥∂[# F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯`À Z#∞fl‰õΩx LO>Ë ~å*ÏºOQÍxfl ~°∂á⁄OkK«@OÖ’ Jk Z@∞=O\˜
„Ñ¨ÉÏè "åxfl K«∂Ñ≤Oz LO_Õk?
[. 1. ~å*ÏºOQÆ ã¨É‰íè Ωõ ~å¢ëêìÅ‰õΩ, ~å[ãÖã¨Å÷ ‰õΩ, [<åÉèÏ „áêuÑ¨kHõ g∞^Œ „áêux^èºŒ O HõeÊOKå~°∞.
2. J<ÕHõ ~°OQÍÅÖ’ „Ñ¨[˝ HõÅ"å~°∞ ~å*ÏºOQÆ ã¨É‰íè Ωõ ZxflÔH<· å~°∞.
3. JÅÊ ãÖMÏº =~åæÅ∞, Ã+_»∂ºÖò ‰õΩÖÏÅ∞, Ã+_»∂ºÖò `≥QÅÆ #∞O_ç ‰õÄ_® Z#∞flH˘<åfl~°∞.
4. ^ÕâO◊ Ö’x Jxfl =~åæÅ „Ñ¨[Å‰õΩ J<åºÜ«∞O [~°Q‰Æ Ωõ O_® ^Õâ◊ „Ñ¨[ÅO^ŒiH˜ J=HÍâ◊=Ú HõeÊOKå~°∞.
5. =Ü≥∂[# F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯ ^•fi~å ã¨É∞íè ºÅ#∞ Z#∞fl‰õΩ<Õ@@Î~Ú`Õ „Ñ¨[˝ QÆÅ"å~°∞ K≥`· #« º=O`«∞Å∞ ZxflHõ HÍHõáÈ=K«∞Û.
6. JO^ŒiH© Ü≥∂QÆº"≥∞#ÿ ~å*ÏºOQÆO `«Ü∂« ~Ô · LO_Õk HÍ^Œ∞.
2. ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆOÖ’x =∞øeHõ ã¨∂„`åÅ QÆ∞iOz z#fl "åºãÖ „"åÜ«Ú=Ú.
[. ÉèÏ~°`« ~åP[ºOQÆOÖ’x =∞øeHõ ã¨∂„`åÅ∞ :
1. ™ê~°fiÉè∫=∞`«fiO : ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ JO`«~`æ° O« QÍ, ÉÏÇ¨ÏºOQÍ, ¿ãfiK«Û,ù ™êfi`«O„`åºÅ#∞ Hõey LOk.
2. ™ê=∞º"å^ŒO : ^ÕâO◊ Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å∞ `«yOæ z ã¨=∞ã¨=∂*Ïxfl ™ê÷ÑO≤ K«_O» .
3. áê~°"¡ ∞≥ O@s, „Ñ¨*Ï™êfi=∞º q^è•#O : âßã¨#, HÍ~°ºx~åfiÇ¨ÏHõ âßYÅ JkèHÍ~åÅ∞ ã¨=∞#fiÜ«∞OÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç
„Ñ¨É∞íè `«fiO LO>Ë Jk áê~°"¡ ∞≥ O@s q^è•#O. „Ñ¨[ÅKÕ`,« „Ñ¨[Å H˘~°‰Ωõ #_çKÕ „Ñ¨É∞íè `«fiO „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO.
4. ã¨=∂Yº q^è•#O : „Ñ¨É∞íè `«fi JkèHÍ~åÅ∞ Hˆ O„^Œ, ~å¢ëêìÅ =∞^èºŒ ~å*ÏºOQÆ|^ŒOú QÍ ÑÖÑ≤}© J~Ú# „Ñ¨É∞íè `«fi
q^è•#"Õ∞ ã¨=∂Yº „Ñ¨É∞íè `«fiO.
5. <åºÜ«∞O : ~å*ÏºOQÆ=Ú áœ~°∞ÅO^ŒiH© ~å[H©Ü∞« <åºÜ«∞O, Pi÷Hõ <åºÜ«∞O, ™êOÑ¶∞≤ Hõ <åºÜ«∞O =O\˜ <åºÜ«∂Å#∞
JOkã¨∞OÎ k.
6. ¿ãfiK«Û,ù ™êfi`«O„`«ºO : „Ñü áœ~°∞xH˜ PÖ’K«# ¿ãfiK«Û,ù ÉèÏ= „Ñ¨H@ õ # ¿ãfiK«Û,ù =∞`« ¿ãfiK«Ûù ~å*ÏºOQÆO HõeÊOzOk.
7. ã¨=∂#`«fiO : „Ñü =ºH˜Î `«#∞fl `å#∞ Jaè=$kú KÕã∞¨ H˘#∞@ ~å*ÏºOQÆ J=HÍâ◊O HõeÊOzOk.
8. ãÖHˆ =∆ ∞~å[ºO : „Ñ¨[Å ãÖHˆ =∆ ∂xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ K«\ÏìÅ#∞ KÕÜ∞« _®xH˜ ~å*ÏºOQÆO J=HÍâ◊=Ú HõeÊOzOk.
❖❖❖
126
18. ã¨fi`«O`„ « ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ ("≥Ú^Œ\˜ =ÚÃÑÊ· ù ãÖI – 1947–1977)

1. ™êfi`«O„`«ºO =zÛ# `˘e ãÖ=`«û~åÅÖ’ ™ê=∂lHõ – Pi÷Hõ =∂~°∞Ê fã¨∞‰õΩ~å=\ÏxH˜ U K«~º° Å∞ KÕÑ\¨ Ïì~∞° ?
[. 1. ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆ=Ú ^ÕâO◊ Ö’x „Ñ¨[ÅO^ŒiH© ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ ~å[H©Ü∞« <åºÜ«∞O JOkOK«|_»∞`«∞O^Œx ¿Ñ~˘¯Ok.
2. P^è∞Œ xHõ ÉÏ~°`^« âÕ ◊ =ÚYº ÅHõ∆ ºO ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ ã¨=∂#`«#∞ ™êkèOK«@O.
3. nxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ 1950= ãÖ=`«û~°OÖ’ „Ñ¨}ÏoHÍ ãÖÑ¶∂¨ xfl U~åÊ@∞ KÕâß~°∞.
4. „Ñ¨}ÏoHõ Jaè=$kúx ™ê=∂lHõ Pi÷Hõ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Ñï+¨¯iOK«QÅÆ =∞x <≥„Ç¨˙ ÉèÏqOKå_»∞.
5. <≥„Ç¨˙ =¸_»∞ „Ñ¨^•è # JOâßÅÃÑ· "≥ÚQÆ∞æ K«∂Ñ≤OKå_»∞. Jq :
1. Éè∂í ãÖã¨¯~°}Å∞ 2. =º=™êÜ«∞ ã¨ÇÏ¨ HÍ~° ãÖÑ¶∂¨ Å∞ 3. ™ê÷xHõ ã¨fiÑïáêÅ#
2. XHõ áêsì PkèÑ`¨ º« O J>Ë UO J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞ ? Jk ZxflHõÅÖ’ =∂„`«"∞Õ PkèÑ`¨ º« O ÖËHõ ã≤^•úO`« ÉèÏ=*ÏÅOÖ’
‰õÄ_® PkèÑ`¨ º« =∂ ? g∞ HÍ~°}ÏÅ#∞ ¿Ñ~˘¯O@∂ K«iÛOK«O_ç.
[. 1. ã¨fi`«O„`« ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ [iy# 1952, 1957 =∞iÜ«Ú 1962 ™ê~°fi„uHõ ZxflHõÅÖ’ ÉèÏ~°`*« ÏfÜ«∞ HÍO„ÔQãπ
JYO_» q[Ü«∂Å∞ ™êkèOzOk.
2. ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜ [=Ç¨Ï~üÖÏÖò <≥„Ç¨˙ "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨^•è x JÜ«∂º_»∞.
3. HÍO„ÔQãπ 70% ÃÑQ· Í ™ê÷<åÅ#∞ QÔ Å∞K«∞HÀQÍ, W`«~° áêsìÅ‰õΩ U XHõ¯^•xH˜ 11% =∞Oz F@∞¡ ~åÖË^∞Œ .
4. W`«~° U áêsì ‰õÄ_® HÍO„ÔQãπ‰Ωõ ã¨g∞ÑÖÖ’ ÖË^∞Œ .
5. HÍO„ÔQãπ áêsì J<ÕHõ ~å¢ëêìÅÖ’ ‰õÄ_® „Ñ¨É∞íè `åfixfl U~åÊ@∞ KÕãO≤ k.
6. W`«~° ~å[H©Ü∞« áêsìÅ∞ „Hõ"∞Õ Ñ≤ |ÅO Ñ¨ÙOAH˘x ~Ô O_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ HÍÅOÖ’ JkèHÍiH˜ áÈ\©^•iQÍ ZkQÍ~Ú.
3. 1967 ZxflHõÅ `«~∞° "å`« ~å[H©Ü∞« =º=ã¨Ö÷ ’ =zÛ# =ÚYº"≥∞#ÿ =∂~°∞ÊÅ∞ Uq?
[. 1. ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ K«i„`«Ö’ 1967 ZxflHõÅ∞ KåÖÏ =ÚYº"≥∞#ÿ q.
2. ZxflHõÅ#∞ „Ñ¨[Å∞ KåÖÏ =ÚYºOQÍ H©ÅHõOQÍ ÑïQÆ}ã˜ ∞¨ <Î åfl~°x, "å\˜H˜ `«=∞^≥#· LxH˜ LO^Œx D ZxflHõÅ∞
~°∞A=Ù KÕâß~Ú.
3. Pi÷Hõ Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å =Å¡ ÖÏÉèÑí _¨ #ç "å~°∞, #+¨Ñì _¨ #ç "å~°∞ LO_»@OÖ’ ~å[H©Ü∞« áÈ\© f~°∞Ö’ ‰õÄ_®
=∂~°∞Ê =zÛOk.
4. HÍO„ÔQãπ áêsì cÇ¨~ü, L`«~Î åYO_£, ~å[™ê÷<,£ ÑÖ*ÏÉò, Ñ¨tÛ=∞ ÉˇOQÍÖò, X_çâß, =∞„^•ãπ, Hˆ ~°à◊ âßã¨# ã¨ÉÅíè Ö’
HÍO„ÔQãπ F@q∞ áêÅ~ÚºOk.
5. ^ÕâO◊ Ö’ „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO |ÅOQÍ LO^Œx Wk ã¨∂zã¨∞OÎ k. áÈ\©`À ‰õÄ_ç# |Ç¨ïà◊ áêsì =º=ã¨÷ "≥Ñ· Ù¨ H˜ ^ÕâO◊
Ñ¨Ü«∞x™ÈÎOk.
6. HÍO„ÔQãπ Ñ¶∞¨ ’~° Ñ¨~å[Ü«∞O áêÖˇ#· ~å¢ëêìÅÖ’ `«q∞à◊<å_»∞, Hˆ ~°à◊ L<åfl~Ú. `«q∞à◊<å_»∞Ö’ _ç.ZO.ÔH. Ñ¶∞¨ #q[Ü«∞O
™êkèOzOk.
7. ãÖÑ¶∞¨ \˜Ò« QÍ x~°fiÇ≤ÏOKÕ „áêOfÜ«∞ L^Œº=∂Å∞ PkèÑ`¨ º« O áêsìH˜ ã¨"åÅ∞QÍ LO_»QÅÆ =x Wk `≥eÜ«∞*ËãO≤ k.
127
4. WOk~åQÍOnè fã¨∞‰õΩ#fl U K«~º° Å#∞ #∂`«# ÑÖ^ä• "≥Ñ· Ù¨ =∞o§OK«@OQÍ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞ ? JO^Œ∞‰õΩ =ÚO^Œ∞ ^ŒâßÉÏÌÅ
q^è•<åÅ`À áÈe¿ãÎ Wq U q^èOŒ QÍ aè#fl"≥∞#ÿ q ? Pi÷Hâõ ß¢ãÎ¨ J^è•ºÜ«∂Å P^è•~°OQÍ „Ñ¨ã∞¨ `Î `« « q^è•<åÅ‰õΩ "åWH©
`Õ_® Uq∞\’ ¿Ñ~˘¯#O_ç.
[. 1. 1967 ZxflHõÅ `«~∞° "å`« "å=∞Ñ¨H∆õ ÑÖ^ä•"≥Ñ· Ù¨ f„= "≥ÚQÆ∞æ K«∂Ñ¨@O ^•fi~å |Ü«∞\˜#∞O_ç, áêsìÖ’Ñë #∞O_ç
=ã¨∞#Î fl ã¨"åà◊§#∞ WOk~åQÍOnè Z^Œ∞~˘¯Ok.
2. "Õ^•Å∞, J@ì_∞» QÆ∞ „Ñ¨[Å`À `å#∞, `«=∞ áêsì =∞"Õ∞HõO HÍ=@O ^•fi~å áêsìH˜ H˘`«Î ™ê=∂lHõ =∞^Œ`Ì ∞« #∞
‰õÄ_»@@ì_®xH˜ P"≥∞ „Ñ¨Ü∞« uflOzOk. Wk ~Ô O_»∞ "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ Ñ¨^∞Œ #∞#fl PÜ«Ú^èOŒ .
3. ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ „Ñ¨QuÆ H˜ ãÖ|OkèOz# "åQÍú<åÅ∞ WOHÍ <≥~"° ~Õ Ö° ^Ë ∞Œ .
4. ^ÕâO◊ Ö’ L#fl ¿Ñ^ŒiHÍxfl `˘ÅyOK«\ÏxH˜ ÑÖK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõÅ#∞ |Ö’¿Ñ`«O KÕãO≤ k.
5. <åÅæ=, S^Œ=, P~°= ÑÖK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõÅÖ’ ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#‰õΩ „áê^è•#º`«x=fi@O [iyOk.
5. ™ê=∂lHõ ã¨=∂#`åfixfl ™êkèOKå=∞x g∞~°∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl~å ? ™ê=∂lHõ ã¨=∂#`åfixfl Jã¨=∂#`åfixfl ã¨∂zOKÕ
g∞‰õΩ Z^Œ∞~Ô #· L^•Ç¨Ï~°}Å#∞ ¿Ñ~˘¯#O_ç.
[. 1. _®Hõ~ì ü a.P~ü. JOÉË^¯Œ ~ü Jaè„áêÜ«∞O „Ñ¨HÍ~°O ~å[H©Ü∂« Ö’¡ ã¨=∂#`«fiO LO@∞Ok. HÍh ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ
JOâßÖ’¡ Jã¨=∂#`«fiO LO@∞Ok.
2. D ™ê=∂lHõ Jã¨=∂#`åfixfl gÖˇ#· O`« `«fi~°QÍ Ñï+¨¯iOKåÅx JOÉË^¯Œ ~ü ÉèÏqOKå~°∞.
3. ™ê=∂lHõ Jã¨=∂#`åfixH˜ „Ñ¨^è•# HÍ~°}O '‰õΩÅO— nxx =∞#O q^Œº =∞iÜ«Ú JHõ∆~åã¨º`«`À Éèíq+¨º`üÖ’
ã¨=∂[O #∞O_ç `˘ÅyOK«=K«∞Û.
4. J^Õq^èOŒ QÍ ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞Hõ ã¨=∂[OÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞, ¢ãÅÎ‘ =∞^èºŒ H˘xfl Jã¨=∂#`«Å∞ Hõ#Ñ¨_`» å~Ú.
nxx =∞#O 'eOQÆ q=Hõ—∆ QÍ ¿Ñ~˘¯#=K«∞Û.
5. <Õ#∞ x=ã≤OKÕ „QÍ=∞OÖ’ ÃÑ^ŒÌ ‰õΩÖÏÅ "å~°∞ z#fl ‰õΩÖÏÅ "åix q=HõQ∆ Í K«∂™êÎ~∞° . HÍx <Õ#∞ K«^∞Œ =Ù‰õΩO@∞#fl
Ñ¨@}
ì OÖ’x HÍÖËrÇ¨ã¨Öì òÖ’ JO^Œ~∞° HõÅã≤"∞≥ Åã≤ LO_ç Z@∞=O\˜ q=Hõ∆ ÖË‰Ωõ O_® L<åfl=Ú.
6. ZxflHõÅ#∞, „Ñ¨`ºÕ HÕz „Ñ¨[Å∞ `«=∞ F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=\Ïxfl x~°H~∆õ åã¨º`« ZÖÏ „Ñ¨ÉÏè q`«O KÕã∞¨ OÎ k?
D ã¨=∞ã¨º#∞ ZÖÏ Ñï+¨¯iOK«=K«∞Û ?
[. 1. ™ê=∂lHõ HÀ}ÏÅ HÍ~°}OQÍ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ "≥Ú^Œ\ ˜ ™ê~°fi„uHõ ZxflHõÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@O Hõ+"ì¨ ∞≥ <ÿ å~Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë
[<åÉèÏÖ’ JkèHõ ÉèÏQÍxH˜ K«^=Œ @O, „"åÜ«∞@O ~å^Œ∞.
2. x~°H~∆õ åã¨º`å ã¨=∞ã¨º#∞ JkèQqÆ ∞OK«\ÏxH˜ ZxflHõÅ ãÖÑ¶∞¨ O ~å[H©Ü∞« áêsìÅ∞ JÉèºí ~°∞Å÷ #∞ ã¨∂zOKÕÖÏ ~ÀA"åi
rq`«O #∞Oz H˘xfl QÆ∞~°∞ÅÎ #∞ LÑ¨Ü∂≥ yOKåÅ<Õ q#∂`«fl PÖ’K«#`À =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk. D Ñ¨ûúŒ WÑ¨Ê\˜H©
J=∞Å∞Ö’ LOk.
3. WÑ¨Ê\˜H© ^ÕâO◊ Ö’x H˘xfl „áêO`åÅÖ’ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ "åà◊§ `«O„_ç ÖË^• Éè~í Î° ^•fi~å QÆ∞iÎOK«|_»∞`«∞<åfl~°∞.
128
4. „QÍg∞} „áêO`åÅÖ’ Ãã`· O« K«^∞Œ =Ù~åx ¢ãÅÎ‘ ∞, Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ F@∞ "ÕÜ∞« _®xH˜ "Õ~∞° "åiÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ∞» `«∞<åfl~°∞.
™êfi~°Ñ÷ ~¨ ∞° Öˇ#· H˘O`«=∞Ok nxx `«=∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =∞ÅK«∞‰õΩO@∂ ÖÏÉèÏxfl á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. Hˆ =ÅO JHõ~∆ åã¨º`«`À<Õ
=∞#O nxx x"åiOK«QÅÆ O.
7. =∞Ç≤Ïà◊ÅÖ’ JHõ~∆ åã¨º`« `«‰Ωõ ¯=QÍ L#fl <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ "åà◊§‰õΩ F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯ HõeÊOK«‰Ωõ O_® LO>Ë Jk =∞# q^è•<åÅ#∞
ZÖÏ „Ñ¨ÉÏè q`«O KÕã≤ LO_Õk ?
[. 1. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’x 2011 [<åÉèÏ ÖˇH¯õ Å „Ñ¨HÍ~°O Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ JHõ~∆ åã¨º`å âß`«O 82.14% LO_»QÍ ¢ãÅÎ‘ ∞ JHõ~∆ åã¨º`å
âß`«O 65.46QÍ LOk. Wk Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ JHõ~∆ åã¨º`«`À áÈe¿ãÎ KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=.
2. JHõ~∆ åã¨º`«#∞ P^è•~°OQÍ KÕã∞¨ H˘x ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯ HõeÊOK«\ÏxH˜ x~åHõi¿ãÎ Jk ^Õâ◊ q^è•<åÅ#∞ „Ñ¨ÉÏè q`«O
KÕã∞¨ OÎ k.
3. ^ÕâO◊ Ö’ ã¨QOÆ [<åÉèÏ =∞Ç≤Ïà◊Ö.Ë JO^Œ∞=Å¡ „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºOÖ’ gi ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO `«ÑÊ¨ xãï.
4. gix x~°¡Hõ∆ ºO KÕÜ«∞~å^Œ∞. gix ‰õÄ_® ~å[H©Ü«∂ÅÖ’H˜ PÇ¨fixOz H˘xfl ã‘@∞¡ i[~°∞fi KÕÜ«∞_»O ^•fi~å
„áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.
8. ÉèÏëê„Ñ¨ÜÚ« HõÎ ~å¢ëêìÅ∞ U~°Ê_ç LO_»Háõ È`Õ ^Õâ◊ SHõº`«‰Ωõ =∞iO`« "Õ∞Å∞ [iy LO_Õ^• ?
[. 1. 1953 PQÆã∞¨ Öì ’ Ñ¨Ù#ó=º=ã‘H÷ ~õ }° ãÖÑ¶∂¨ xfl (Zãπ.P~ü.ã≤) "Õâß~°∞. nO\’¡ Ñ¶[¨ Öò Pe, HÔ .ZO. Ñ¶}¨ H˜ ¯õ ~ü Ç¨Ï$^ŒÜ∞« <å^ä£
‰õΩO„AÅ∞ ã¨É∞íè ºÅ∞QÍ L<åfl~°∞.
2. D ãÖÑ¶∞¨ O WzÛ# x"ÕkHõ P^è•~°OQÍ 1956= ãÖ=`«û~°OÖ’ áê~°"¡ ∞≥ O@∞ ~å¢ëêìÅ Ñ¨Ù#ó=º=ã‘H÷ ~õ }
° K«\Ïìxfl
P"≥∂kOz ^•x P^è•~°OQÍ 14 ~å¢ëêìÅ∞ 6 Hˆ O„^Œáêe`« „áêO`åÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕãO≤ k.
3. D ~å¢ëêìÅhfl ÉèÏëê „áêuÑ¨kHõ#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« |_®¤~Ú. J~Ú`Õ ÉèÏëê„Ñ¨ÜÚ« HõÎ ~å¢ëêìÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞
QÀO_ç, ãÖ^è•e ÖË^• |~å=<£ =O\˜ yi[# ÉèÏ+¨Å#∞ ÑïQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞HÀÖË^∞Œ .
4. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÉèÏëê„Ñ¨ÜÚ« HõÎ ~å¢ëêìÅ =Å¡ ^Õâ◊ ã¨=∞„QÆ`« ^≥|ƒuO@∞O^Õ"∂≥ #x ÉèÏqOKå~°∞. HÍx WÑ¨C_»∞
K«∂ã¨∞‰õΩO>Ë ÉèÏëê„áêuÑ¨kHõ# ~å¢ëêìÅ∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« @O =Å¡ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ |ÅÑ¨_\» ÏxH˜ ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ Oç k.
1. SHõº`« ™êkèOKÕ JOâ◊OQÍ<À ÖËHõ qÉèlí OKÕ ^•xQÍ<À ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ ~å[H©Ü∂« ÅÖ’ ÉèÏ+¨ Hˆ O„^Œ aO^Œ∞=ÙQÍ J<ÕH™õ ê~°∞¡
`≥~g° ∞^Œ‰Ωõ =zÛOk. D Ñ¶∞¨ @##∞ QÆ∞iÎOz "å\˜x q=iOK«O_ç.
[. 1. ã¨fi`«O„`« ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ ˆHO„^•xH˜ ~å¢ëêìÅ #∞O_ç Z^Œ∞Ô~·# =ÚYº ã¨=∞ã¨º ÉèÏëê„Ñ¨Ü«ÚHõÎ ~å¢ëêìÅ U~åÊ@∞
KÕÜ∂« Å<Õ _ç=∂O_£.
2. D _ç=∂O_£ Z‰õΩ¯=QÍ PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò, `«q∞à◊<å_»∞, =∞Ç¨~å¢+ì¨ ~å¢ëêìÅ∞ #∞O_ç L^Œƒqù OzOk.
3. J~Ú`Õ *ÏfÜ«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ÉèÏëê „áêuÑ¨kHõ# ~å¢ëêìÅ#∞ Ñ¨Ù#ó=º=ã‘H÷ iõ ¿ãÎ ^ÕâO◊ =ÚHõ¯Å∞QÍ HÍ=\ÏxH˜ ^•i
fã¨∞OÎ ^Œx ÉèÜ
í ∞« Ñ¨_™» êQÍ~°∞.
4. `≥Å∞QÆ∞ =∂\Ï¡_Õ „Ñ¨[Å∞ JxflO\˜HOõ >Ë f„= L^Œº=∂xfl KÕÑ\¨ Ïì~∞° .
5. ÉèÏëê „áêuÑ¨kHõ L^Œº=∂xfl |ÅÑ¨~z° x áêsìÅ∞ Z‰õΩ¯= ™ê÷<åÅ#∞ QÔ Å∞K«∞‰õΩ<åfl~Ú.
129
6. ÉèÏëê„áêuÑ¨kHõ ~å¢ëêìÅ‰õΩ [=Ç¨Ï~üÖÏÖò <≥„Ç¨˙ =ºuˆ~HõO HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ JO^Œ∞‰õΩ Wk `«y# ã¨=∞Ü«∞O HÍ^Œx
ÉèÏqOKå_»∞.
7. „Ñ¨`ºÕ Hõ `≥Å∞QÆ∞~å¢+Oì¨ HÀ~°∞`«∂ x~åÇ¨~°nHõ∆ KÕã∞¨ #Î fl á⁄\˜ì N~å=ÚÅ∞ K«xáÈ=@O`À `≥Å∞QÆ∞ ~å¢ëêìxfl U~åÊ@∞
KÕâß~°∞.
8. 1956= ãÖ=`«û~°OÖ’ áê~°"¡ ∞≥ O\ò ~å¢ëêìÅ Ñ¨Ù#ó=º=ã‘H÷ ~õ }
° K«\Ïìxfl P"≥∂kOzOk.
2. ÉèÏ~°`« „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxfl J`«º=ã¨~° Ñïã≤u÷ U q^èOŒ QÍ "≥#H˜¯ fã¨‰Ωõ áÈ~ÚOk ?
[. 1. âßOux HÍáê_Õ ¿Ñ~°∞`À HÍO„ÔQãπ‰Ωõ =ºuˆ~HõOQÍ L#fl L^Œº=∂Å‰õΩ ã¨ÊOkã¨∂Î áœ~°ÇÏ¨ ‰õΩ¯Å‰õΩ ÉèOí QÆO HõeQˆ ÖÏ
„Ñ¨É∞íè `«fiO J<ÕHõ f„="≥∞#ÿ K«\ÏìÅ#∞ KÕãO≤ k.
2. „Ñ¶É¨ ∞íè `åfixfl `«#‰õΩ =ºH˜QÎ `Æ O« QÍ „Ñ¨^•è #=∞O„u =∞Å∞K«∞HÀO\’O^Œx ‰õÄ_® „ÑüÑ¨HÍ∆ Å∞ q=∞i≈OKå~Ú.
3. D Ñïã≤`÷ ∞« ÅÖ’ 1971 ZxflHõÅÖ’ „Ñ¨*Ï „Ñüx^è∞Œ Å K«@Oì Ö’x H˘xfl JOâßÅ# Ju„Hõq∞OzO^ŒO@∂ Ö’H±ãÉ¨ ‰íè Ωõ
WOk~åQÍOnè ZxflHõÅ#∞ JÅÇ¨ÉÏ^Œ∞ HÀ~°∞ì ~°^∞Œ Ì KÕãO≤ k. J~Ú`Õ P"≥∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì #∞O_ç xÅ∞Ñ¨Ù^ŒÅ P^ÕâßÅ∞
`≥K∞« Û‰õΩOk.
4. H˘xfl ~ÀAÅ `«~∞° "å`« [Ü«∞„Ñ¨HÍâò <å~åÜ«∞}ü L^Œº=∞O =∞iO`« f„=`«~O° HÍ=_»O`À „Ñ¨É∞íè `«fiO J`«º=ã¨~°
Ñïã≤u÷ qkèOzOk.
5. „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxfl HÍáê_»\ÏxH˜ âßOuÉè„í ^Œ`Å« ∞ <≥ÅH˘ÅÊ_®xH˜ ^Õâ◊ ã¨=∞„QÆ`#« ∞ HÍáê_»\ÏxH˜, ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ
=∂~°∞ÊÅ#∞ H˘#™êyOK«\ÏxH˜ Jk J=ã¨~=° ∞~ÚºO^Œx „Ñ¨É∞íè `«fiO ã¨=∞i÷OK«∞‰õΩOk.
6. nx=Å¡ „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO ÖË‰Ωõ O_® áÈ~ÚOk. ^ÕâO◊ Ö’ âßOuÉè„í ^Œ`Å« ‰õΩ J=ã¨~=° ∞O@∂ „Ñ¨É∞íè `«fiO J<ÕHõ Jxz"Õ`«
K«~º° Å‰õΩ áêÅÊ_çOk. J<ÕHõ „áê^äqŒ ∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ xeÑ≤"âÕ ß~°∞. U HÍ~°}O ÖË‰Ωõ O_® JÔ~ã¨∞ì K≥Ü∞« º@O, Ç≤ÏOã≤OK«@O,
áœ~° Ç¨Ï‰õΩ¯Å‰õΩ ÉèOí QÆO HõeyOK«@O =O\˜ J<ÕHõ ãÖÑ¶∞¨ @#Å∞ KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~Ú.
7. D HÍÅOÖ’ ^Õâ◊ ã¨"∞≥ Hÿ ºõ `«#∞ |ÅÑ¨~K° @
« O, ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ Jaè=$kúx <åºÜ«∞™ê÷<åÅ #∞O_ç HÍáê_»@O =O\˜
"å\˜HÀãÖ ~å*ÏºOQÆO 42= ã¨=~°} KÕã#≤ Ñ¨Ê\˜H© "åã¨=Î OÖ’ nx=Å¡ ^Õâ◊ „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO |ÅÇ‘Ï#Ñ¨_Oç k.
3. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ KÕÑ\¨ #ì˜ Éè∂í ãÖã¨¯~°}Å#∞ K≥<· åÖ’x, qÜ«∞`åflOÖ’#∂ KÕÑ\¨ #ì˜ "å\˜`À áÈÅÛO_ç.
[. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ K≥<· å qÜ«∞`åflO
ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ <≥„Ç¨˙ =¸_»∞ 1946= ãÖ=`«û~°OÖ’ K≥<· å ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú =Úyã≤#
~°HÍÅ Éè∂í ãÖã¨¯~°}Å∞ „ÑüáêkOK≥#∞. Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì Éè∂í ãÖã¨¯~°}Å#∞ <åÅ∞QÆ∞ ãÖ=`«û~åÅ `«~∞° "å`«
K≥<· å iÑäH¡ ± HÍ=\ÏxH˜ =¸_»∞ Éè∂í ã¨ã¯¨ ~°}Å∞ L`«~Î ° qÜ«∞`åflOÖ’
ãÖ=`«û~åÅ =ÚO^Œ∞ KÕÑ\¨ Oì˜ k. KÕÑ\¨ Ïì~∞° .
1. [q∞O^•s q^è•<åÅ∞ ~°^∞Œ Ì Éè∂í ™êfi=ÚÅ‰õΩ K≥Ok# Éè∂í q∞x ~Ô O_»∞ q∞eÜ«∞#¡ ¿Ñ^Œ~Ô `· ∞« Å#∞
2. ~°H`∆˜ « H“Å∞ K«\ÏìÅ∞ „Ñ¨É∞íè `«fiO ™êfinè#O KÕã∞¨ H˘x Éè∂í ™êfi=ÚÅ ™êfinè#O KÕã∞¨ ‰õΩ#fl
3. Éè∂í Ñïq∞uH˜ q^è•<åÅ∞ Éè∂í q∞ÖËx x~°∞¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ÑÖzOk. Éè∂í q∞x ÑÖKå~°∞.
130
Éè∂í ãÖã¨¯~°}Å z`«âÎ √◊ kú`À J=∞Å∞ Éè∂í ãÖã¨¯~°}Å∞ z`«âÎ √◊ kú`À Éè∂í ãÖã¨¯~°}Å∞ z`«âÎ √◊ kú`À
HÍÖË^Œ∞. J=∞Å∞ [iáê~°∞. J=∞Å∞ [iáê~°∞.
[q∞O^•s q^è•#=Ú ~°^∞Œ Ì Z‰õΩ¯==∞Ok Éè∂í ™êfi=ÚÅ#∞ Éè∂í q∞ÖËx x~°∞¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éè∂í q∞x
J~Ú#k. HÍh Éè∂í q∞ ÖËx Ç¨Ï`«=∂~°Û_»O [iyOk. ÑÖK«_O» „Hõ=∞|^ŒOú QÍ
x~°∞¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éè∂í q∞x ã¨„Hõ=∞OQÍ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ L#flk.
ÑÖK«ÖË^Œ∞.
4. ''„Ñ¨`ºÕ Hõ `≥Å∞QÆ∞ ~å¢+Oì¨ HÀ~°∞`«∂ x~åÇ¨~°nHõ∆ KÕã∞¨ #Î fl á⁄\˜ì N~å=ÚÅ∞ 58 ~ÀAÅ∞ x~åÇ¨~° nHõ∆ `«~∞° "å`« 1952
JHÀì|~üÖ’ K«xáÈÜ«∂_»∞. ^•O`À PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò, `«q∞à◊<å_»∞ ~å¢ëêìÅ#∞ U~°ÊiKå~°∞. 1953 PQÆã∞¨ Öì ’ ~å¢ëêìÅ Ñ¨Ù#ó
=º=ã‘H÷ ~õ } ° ãÖÑ¶∂¨ xfl (Zãπ.P~ü.Ñ≤.) "Õâß~°∞. nO\’¡ Ñ¶[¨ Öò, Pe, HÔ .ZO. Ñ¶}
¨ H˜ ¯õ ~°, Ç¨Ï$^ŒÜ∞« <å^ä£ ‰õΩO„AÅ∞ ã¨É∞íè ºÅ∞QÍ
L<åfl~°∞. ÉèÏëê„áêuÑ¨kHõ# ~å¢ëêìÅ#∞ U~åÊ@∞KÕ¿ã JOâßxfl ÑïjeOK«=Åã≤OkQÍ D ãÖÑ¶∂¨ xfl HÀ~å~°∞. D
ãÖÑ¶∞¨ O WzÛ# x"ÕkHõ P^è•~°OQÍ 1956Ö’ áê~°"¡ ∞≥ O@∞ ~å¢ëêìÅ Ñ¨Ù#ó=º=ã‘H÷ ~õ } ° K«\Ïìxfl P"≥∂kOzOk. nx
P^è•~°OQÍ 14 ~å¢ëêìÅ∞, 6 Hˆ O„^Œáêe`« „áêO`åÅ∞ U~°Ê_®¤~Ú. ÉèÏëê„áêuÑ¨kHõ ~å¢ëêìÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕã∞¨ #Î flÑ¨C_»∞
QÀO_ç, ãÖ^ä•e ÖË^• |~å=<£ =O\˜ yi[# ÉèÏ+¨Å#∞ ÑïQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞HÀÖË^#Œ fl q+¨Ü∂« xfl QÆ∞iÎOK«∞HÀ"åe †
PkÑ¨`º« ÖË^• â◊H=Î˜ ∞O`« „Ñ¨*ÏhHõO =∂\Ï¡_Õ `«q∞à◊O, `≥Å∞QÆ∞ =O\˜ ÉèÏ+¨Å#∞ =∂„`«"∞Õ ÑïQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
ÉèÏëê„Ñ¨ÜÚ« HõÎ ~å¢ëêìÅ∞ U~°Ê_»@O „Ñ¨[Å Jcè+Oì¨ ZÖÏ <≥yOæ ^À, XHõ ã¨=∞ã¨º#∞ ~å[H©Ü∂« Å∞ ZÖÏ Ñï+¨¯iOKåÜ≥∂
`≥eÜ«∞*Ëã∞¨ OÎ k. WÑ¨C_»∞ XHõ™êi "≥#H˜¯ uiy K«∂ã¨∞‰õΩO>Ë ÉèÏëê„áêuÑ¨kHõ# ~å¢ëêìÅ Ñ¨Ù#ó=º=ã‘H÷ ~õ } ° <åÜ«∞‰õΩÅ∞
ÉèÜí ∞« Ñ¨_#ç @∞¡QÍ ^Õâßxfl |ÅÇ‘Ï# Ñ¨~K° Ö« ^Ë ∞Œ . Jk ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ |ÅÇ‘Ï#Ñ¨_\» ÏxˆH ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ Oç k.
i) á⁄\˜ì N~å=ÚÅ∞ U ~å¢+Oì¨ HÀãÖ áÈ~å@O KÕâß_»∞ ?
[. `≥Å∞QÆ∞ ~å¢+Oì¨ .
ii) ~å¢ëêìÅ Ñ¨Ù#ó=º=ã‘H÷ ~õ }
° ãÖÑ¶∞¨ OÖ’ ã¨É∞íè ºÅ∞ Z=~°∞ ?
[. Ñ¶[¨ Öò Pe, HÔ .ZO. Ñ¶}
¨ H˜ ¯õ ~ü =∞iÜ«Ú Ç¨Ï$^ŒÜ∞« <å^ä£ ‰õΩO„AÅ∞.
iii) áê~°"¡ ∞≥ O\ò U ãÖ=`«û~°OÖ’ ~å¢ëêìÅ Ñ¨Ù#ó=º=ã‘H÷ ~õ }
° K«\Ïìxfl P"≥∂kOzOk ?
[. 1956
iv) 1956Ö’ ÉèÏëê„áêuÑ¨kHõ# Zxfl ~å¢ëêìÅ∞ U~°Ê_®¤~Ú ?
[. 14 ~å¢ëêìÅ∞, 6 Hˆ O„^Œáêe`« „áêO`åÅ∞.
v) ÉèÏëê„áêuÑ¨kHõ# ~å¢ëêìÅ∞ U~åÊ@∞ KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞ UÜÕ∞ yi[# ÉèÏ+¨Å#∞ ÑïQÆ}#Ö’xH˜ fã¨∞HÀÖË^∞Œ ?
[. QÀO_ç, ãÖ^ä•e ÖË^• |~å=<£.
1. ~å[H©Ü∂« ÅÖ’ =∞#O U ã¨∂„`åxfl QÆ∞iÎOK«É’`«∞<åfl=Ú ?
[. XHõ =ºH˜Î – XHõ F@∞, XHõ F@∞ – XˆH qÅ∞=.
131
2. ™êfi`«O„`åº#O`«~O° ^Õâ<◊ åÜ«∞Hõ`fi« O =ÚO^Œ∞#fl ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Uq ?

[. ^Õâ◊ SHõº`«, ã¨=∞„QÆ`#« ∞ HÍáê_»@O,™ê=∞lHõ, Pi÷Hõ =∂~°∞ÊÅ#∞ fã¨∞‰õΩ~å=@O
3. ã≤fi@˚~å¡O_£ ^ÕâO◊ Ö’ x =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯ U ãÖ=`«û~°O #∞Oz ÅaèOzOk ?
[. 1971 ãÖII
4. x~°H~∆õ åã¨º`« ã¨=∞ã¨º#∞ JkèQqÆ ∞OK«\ÏxH˜ ZxflHõÅ ãÖÑ¶∞¨ O Z@∞=O\˜ q#∂`«fl PÖ’K«#Å`À =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk ?
[. ~å[H©Ü∞« áêsìÅ∞, JÉèºí ~°∞Å÷ ‰õΩ ã¨∂zOKÕÖÏ ~ÀA"ås rq`«O #∞Oz H˘xfl QÆ∞~°∞ÅÎ #∞ LÑ¨Ü∂≥ yOK«@O.
5. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’x ZxflHõÅ#∞ Z=~°∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~∞° ?
[. ZxflHõÅ ãÖÑ¶∞¨ O.
6. UÜÕ∞ ãÖ=`«û~° HÍÅ=ÚÖ’ [iy# ™ê~°fi„uHõ ZxflHõÅÖ’ HÍO„ÔQãπ áêsì Ñ¶∞¨ # q[Ü«∞O ™êkèOzOk ?
[. 1952, 1957 =∞iÜ«Ú 1962.
7. „a\©+π HÍÅOÖ’ QÆÅ ^ÕâO◊ „ÃÑã≤_h≥ ûÅ∞ Uq ?
[. HõÅHõ`åÎ, =∞„^•ã¨∞, ÉÏOÉË.
8. „Ñ¨`ºÕ Hõ `≥Å∞QÆ∞ ~å¢+Oì¨ HÀãÖ áÈ~å_ç# J=∞~°rq Z=~°∞ ?
[. N á⁄\˜ì N~å=ÚÅ∞.
9. ÉèÏ~°`« áê~°"¡ ∞≥ O@∞ U ãÖ=`«û~°OÖ’ ~å¢ëêìÅ Ñ¨Ù#ó=º=ã‘H÷ ~õ }
° K«\Ïìxfl P"≥∂kOzOk ?
[. 1956.
10. "≥Ú^Œ\ ˜ ÑÖK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõ U ~°OQÍxH˜ JkèHõ „áê^è•#º`«#∞ WzÛ#k ?
[. =º=™êÜ«∞~°OQÆO.
D„HO˜ k MÏmÅ#∞ Ñ¨ÓiOÑ¨Ù=Ú

1. ã≤fi@˚~å¡O_»∞ ^Õâ=◊ ÚÖ’ ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯ HõeÊOz# ãÖ=`«û~°=Ú ................ (1971)
2. „Ñ¨K«Ûù#fl Ü«Ú^ŒúO ..................., .................. ^ÕâßÅ =∞^èŒº LOU_Õk. (~°ëêº, J"≥∞iHÍ)
3. 29= `Õn U„Ñ≤Öò <≥Å 1954 = ãÖ=`«û~°=Ú ÑÖK«jÅ ã¨∂„`åÅÃÑ· ãÖ`«HOõ KÕã#≤ ^ÕâßÅ∞ ................
(ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ , K≥<· å)
4. "≥Ú^Œ\ ˜ ™ê^è•~°} ZxflHõÅ∞ [iy# ãÖ=`«û~°O .......... (1952)
5. "≥Ú^Œ\ ˜ ™ê^è•~°} ZxflHõÅ Ü«∞O^Œ∞ „Ñü áÈ\©^•~°∞xH˜ XHõ ................... LO_Õk. (ZxflHõÅ ÉÏH±û)
132
6. QÆsaè Ç¨Ï~îå"À (¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#) x<å^ŒO KÕã#≤ ÉèÏ~°`« „Ñ¨^•è #=∞O„u ......................(N=∞u WOk~åQÍOnè)
7. SHõº~å[º ã¨q∞uH˜ HÍj‡~°∞ ã¨=∞ã¨º#∞ ÖË=<≥u#Î ãÖ=`«û~°=Ú ................ (1948)
8. „Ñ¨ã∞¨ `Î « ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ „Ñ¨^•è # ZxflHõÅ JkèHÍi .................... (Z.Ü«∞ãπ. ãÖÑ¨`)ü
D„HO˜ k "å\˜x [`«Ñ~¨ K
° ∞« =Ú.
1. A B
i) 1962 ( ) a) áêH±–ÉèÏ~°`ü Ü«Ú^ŒOú

ii) 1965 ( ) b) JkèHÍ~° ÉèÏ+¨ K«@Oì QÍqOz#k.
iii) 1956 ( ) c) N á⁄\Ñ ì ~å=ÚÅ∞
iv) 1963 ( ) d) ~å¢ëêìÅ Ñ¨Ù#~üq[Éè#í K«@Oì QÍqOK«∞#k
v) 1967 ( ) e) WO_À–K≥<· å Ü«Ú^ŒOú
f) ÉèÏ~°`« ~å[H©Ü∞« K«i„`«Ö’ Kåi„`å`«‡Hõ ZxflHõÅ∞
g) „Ñ¨}ÏoHõ ãÖÑ¶∞¨ O U~åÊ@∞
❖❖❖
133
19. ~å[H©Ü∞« ^èÀ~°}∞Å Pq~åƒù=O (1977–2000)

XHõ =∂~°∞¯ Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. D ~Ô O_»∞ ã¨=∞ã¨ºÅÖ’ „Ñ¨É∞íè `«fiO =º=Ç¨ÏiOz# f~°∞ =∞# „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ ~å[`«O„`åxfl |ÅÑïzO^•, |ÅÇ‘Ï#
ÑïzO^•?
[. D ~Ô O_»∞ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ KåÖÏ [\˜Å"≥∞,ÿ „Ñ¨É∞íè `åfixH˜ ã¨"åÖòQÍ xeKå~Ú. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H˜ D ã¨=∞ã¨ºÅÖ’ „Ñ¨É∞íè `«fiO
=º=Ç¨ÏiOz# f~°∞ =Å# „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ ~å[`«O„`åxfl |ÅÑïzO^Œ<Õ K≥áêÊe.
2. J`«º=ã¨~° Ñïã≤u÷ x =ÚyOz# ãÖ=`«û~°"∞Õ k ?
[. J`«º=ã¨~° Ñïã≤u÷ x =ÚyOz# ãÖ=`«û~°O – 1977
3. WOk~åQÍOnè <Õ`$« `«fiOÖ’ HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fiO uiy U~åÊ>ˇ#ÿ ãÖ=`«û~°O Uk ?
[. WOk~åQÍOnè <Õ`$« `«fiOÖ’ HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fiO uiy U~åÊ>ˇ#ÿ ãÖ=`«û~°O – 1980
4. PÑ¨~ˆ +¨<£ '|∂¡™êì~—ü KÕÑ\¨ #ì˜ ãÖ=`«û~°O Uk ?
[. PÑ¨~ˆ +¨<£ '|∂¡™êì~—ü KÕÑ\¨ #ì˜ ãÖ=`«û~°O – 1984
5. WOk~åQÍOnè Ç¨Ï`«º‰õΩ QÆ∞~Ô #· ãÖ=`«û~°O Uk ?
[. WOk~åQÍOnè Ç¨Ï`«º‰õΩ QÆ∞~Ô #· ãÖ=`«û~°O – 1984
6. ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxH˜ Ñ¨sH∆Í HÍÅO =O\˜k Uk ?
[. ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxH˜ Ñ¨sH∆Í HÍÅO =O\˜k – 1975 – 85
7. 1975 – 85 =∞^èºŒ HÍÅOÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO Ü≥ÚHõ¯ „áê^è•#º`« Uq∞\˜ ?
[. 1975–85 =∞^èºŒ HÍÅOÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Å UHõ áêsì „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºOÖ’x *ÏiáÈ‰õΩO_® ã¨=∞~°=÷ O`«OQÍ x"åiOK«|_çOk.
8. 1975–85 =∞^èºŒ HÍÅOÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ L^Œƒqù Oz# L^Œº=∂Å∞ Uq ?
[. 1975–85 =∞^èºŒ HÍÅÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ L^Œƒqù Oz# L^Œº=∂Å∞ Ñ¨~åº=~°} L^Œº=∞O, ¢ã"Î‘ å^Œ L^Œº=∞O, áœ~°ÇÏ¨ ‰õΩ¯Å
L^Œº=∞O, ™êÇ≤Ï`«º L^Œº=∞O.
9. [#`å áêsìQÍ U~°Ê_®Åx x~°~‚ ÚOz# áêsìÅ∞ Uq ?
[. *#`å áêsìQÍ U~°Ê_®Åx x~°~‚ ÚOz# áêsìÅ∞ :
1. HÍO„ÔQãπ (F) 2. ã¨fi`«O„`« áêsì 3. ÉèÏ~°fÜ«∞ [#ãÖÑ¶∞π 4. ÉèÏ~°fÜ«∞ Ö’H±^àŒ ò 5. ™È+ëã¨∞ì áêsì
10. ~å*ÏºOQÆOÖ’x =∞øeHõ qÅ∞=Å∞ Uq ?
[. ~å*ÏºOQÆOÖ’x =∞øeHõ qÅ∞=Å∞ : 1. „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO 2. ^Õâ◊ SHõº`« 3. ã¨=∞„QÆ`« 4. ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ =∂~°∞ÊÅ∞.
134
~Ô O_»∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. Ñ¨tÛ=∞ ÉˇOQÍÖòÖ’ U~°Ê_ç# "å=∞Ñ¨H∆õ „Ñ¨É∞íè `«fi QÆ∞iOz „"åÜ«Ú=Ú.
[. 1. "å=∞Ñ¨H∆õ ~å[H©Ü∞« áêsìÖ#·ˇ ÉèÏ~°`« Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì (ã≤ÑS≤ ) á¶ê~°fi~ü¤ ÉÏ¡H± i=Å∂º+¨<#£ ‰õΩ ™È+ëã¨∞ì áêsì, ÉèÏ~°`«
‰õ=¸ºxã¨∞ì áêsì =∂i¯ûã¨∞ì (ã≤.Ñ≤.ZO.) =O\˜q 1977Ö’ Ñ¨tÛ=∞ ~å¢+ì¨ ZxflHõÅÖ’ QÔ ez ã≤.Ñ≤.ZO.H˜ K≥Ok#
*’ºW|ã¨∞ <åÜ«∞Hõ`fi« OÖ’ "å=∞Ñ¨H∆õ „Ñ¨É∞íè `åfixfl U~åÊ@∞ KÕâß~Ú.
2. ~å¢+Oì¨ Ö’ JãÖÑ¨ÓiÎQÍ LO_çáÈ~Ú# Éè∂í ãÖã¨¯~°}Å#∞ Ñ¨tÛ=∞ÉˇOQÍÖò „Ñ¨É∞íè `«fiO =ÚO^Œ∞QÍ KÕÑ\¨ #ì˜ k.
2. PÑ¨~ˆ +¨<£ |~åæ#∞ QÆ∞iOz „"åÜ«Ú=Ú.
[. 1. 1987 E<£Ö’ Ñ¨tÛ=∞ÉˇOQÍÖò „Ñ¨É∞íè `«fiO H“Å∞^•~°∞¡ ¿Ñ~°#¡ ∞ #"≥∂^Œ∞ KÕã≤ "åà◊§ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ HÍáê_»\ÏxH˜ PÑ¨~ˆ +¨<£
|~åæ<£ KÕÑ\¨ Oì˜ k.
2. H“Å∞^•~°#¡ ∞ ÉˇOQÍÖòÖ’ |Å^•~°∞¡ JO\Ï~°∞.
3. gà◊√§ Éè∂í ™êfi=ÚÅ∞ Éè∂í =ÚÅ#∞ ™êQÆ∞KÕã∂¨ Î ÑÖ@Ö’ JkèHÉõ Ïè QÆO "åà◊§H˜ K≥eã¡ ∂¨ Î LO_Õ"åà◊√§.
4. Ñ¨tÛ=∞ÉˇOQÍÖò „QÍg∞} [<åÉèÏÖ’ D H“Å∞^•~°∞¡ JkèHõ ãÖYºÖ’ LO_Õ"åà◊√§.
3. ã¨~m° Hõ$`« Pi÷Hõ q^è•#OÖ’ „Ñ¨^•è # JOâßÅ∞ Uq ?
[. 1. „Ñ¨É∞íè `«fi Y~°∞Û#∞ ÉÏQÍ `«yOæ K«∞HÀ=@O ~Ô `· ∞« Å‰õΩ WKÕÛ ãäû_ôÅÖ’ HÀ`« „Ñ¨*Ï¿ã=Å∞, P~ÀQÆºO =O\˜ "å\˜Ö’¡
‰õÄ_® „Ñ¨É∞íè `«fi Y~°∞Û#∞ `«yOæ K«∞HÀ=@O.
2. q^Õj ã¨~∞° ‰õΩÅ kQÆ∞=∞`«∞Å g∞^Œ Ñïq∞`«∞Å#∞, Ñ¨#∞flÅ#∞ `«yOæ K«∞HÀ=@O.
3. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞ÅÃÑ· Ñïq∞`«∞Å#∞ `«yOæ K«∞HÀ=@O.
4. Pi÷H~õ O° QÆOÖ’x JˆHHõ ~°OQÍÅÖ’ „ÃÑ"· @
Õ ∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å‰õΩ J=HÍâ◊O HõeÊOK«@O.
4. 1977 ™ê^è•~°} ZxflHõÅ `«~∞° "å`« U U ~å¢ëêìÅÖ’ UU HÍO„ÔQ¿ã`«~° „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ U~°Ê_®¤~Ú ?
[. 1977 ™ê^è•~°} ZxflHõÅ `«~∞° "å`« U~°Ê_ç# HÍO„ÔQ¿ã`«~° „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ :
1. L`«~Î „° Ñ¨^âÕ ò, =∞^èºŒ „Ñ¨^âÕ ò, ~å[™ê÷<,£ cÇ¨~üÅÖ’ [#`åáêsì.
2. Ñ¨tÛ=∞ÉˇOQÍÖòÖ’ ã≤.Ñ≤.S. (ZO)
3. `«q∞à◊<å_»∞Ö’ _ç.ZO.ÔH QÔ eKå~Ú.
5. U áê~îâ° ßÅ q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ *Ïa`å `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« O_ç. Wq "åà◊§‰õΩ ãïQÍ JO^Œ∞`«∞<åflÜ«∂? `«~Q° uÆ
QÆkÖ’#∂ |Ü«∞@ „H©_®"≥∞^ÿ •#OÖ’#∂ WO\˜=^ŒÌ K«iÛOK«O_ç.
[. áê~îâ° ßÅ q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ JO^Œ=Åã≤# „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞ :
1) =∞^è•ºÇ¨Ïfl Éè’[# Ñ¨^HŒä Oõ
2) Lz`« Ñ¨Ùã¨HÎ ÍÅ ÑÖÑ≤}©
135
3) Lz`« Ü«¸xá¶ê~°O
4) ™ê¯Å~ü+Ñ≤ π
5) Öˇ„· |i ™œHõ~åºÅ∞
6) P@ã¨Å÷ O
7) „Ñ¨Ü≥∂QÆâßÅÅ∞
g@xflO\˜x q^•º~°∞Å÷ ∞ á⁄Ok`Õ K«~º° Å∞ fã¨∞HÀ"åe. g\˜g∞^Œ q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ J=QÍÇ¨Ï# HõeyOKåe.
6. J`«º=ã¨~° Ñïã≤u÷ x `˘ÅyOz WOk~åQÍOnè KÕÑ\¨ #ì˜ K«~º° Å∞ Uq ?
[. 1. 1977 [#=iÖ’ ZxflHõÅ∞ „Ñ¨H\õ O˜ Kå~°∞.
2. ~å[H©Ü«∞ Mˇ·nÅO^Œix WOk~åQÍOnè q_»∞^ŒÅ KÕã≤ ã¨fiK«Ûù, Hõ^ŒeHõÅ∞, „Ñ¨Kå~° L^Œº=∂Å∞ ã¨=∂"ÕâßÅ#∞
J#∞=∞uOKåÅx Jxfl xÜ«∞O„`«}Å#∞ Ãã<åû~°∞#∞ `˘ÅyOKå~°∞.
7. 1977 ™ê^è•~°} ZxflHõÅ <å\˜#∞O_ç 1980 ZxflHõÅ =~°‰Ωõ *ÏfÜ«∞™ê÷~ÚÖ’ [iy# ~å[H©Ü∞« Ñïã≤u÷ x q=iOÑ¨Ù=Ú.
[. 1. 1977 ™ê^è•~°} ZxflHõÅÖ’ „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxfl ¿ãfiK«ÛQù Í Ñ¨Ù#~°∞^Œiú ™êÎ=∞<åfl "åQÍÌ#O`À [#`åáêsì JkèHÍ~°OÖ’H˜
=zÛOk.
2. JO`«~`æ° « qÉè^Ë •Å HÍ~°}OQÍ ^•x=Å# „Ñ¨ÉÏè q`«O J~ÚºOk.
3. JO`«~`æ° « H©K∞« ÖÏ@Å‰õΩ Ñ¶~≤ å~ÚOÑ¨ÙÅ‰õΩ D áêÅ# QÆ∞~°∞OÎ _çáÈ~ÚOk.
4. áêsìÖ’ JO`«~`æ° « ‰õΩ=Ú‡ÖÏ@=Å¡ 3 ãÖII~åÅ Ö’¿Ñ „Ñ¨É∞íè `«fiO áÈ~Ú 1980Ö’ `å*Ï ZxflHõÅ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ
^•ifã≤Ok.
5. 1980Ö’ HÍO„ÔQãπ uiy JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛOk.
<åÅ∞QÆ∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. ~å¢ëêìÖÖ’ "Õ~ˆ ~å[H©Ü∞« áêsìÅ‰õΩ K≥Ok# „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ L#flÑ¨C_»∞ Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fiO "å\˜x `˘ÅyOz# J<ÕHOõ
L<å#~Ú. „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ ã¨∂„`åÅ#∞ Wk ZÖÏ ÉèOí QÆO Hõey™ÈÎO^À K«iÛOK«O_ç.
[. 1. „Ñ¨ÑÖK«OÖ’<Õ qâßÅ"≥∞ÿ# „Ñ¨*Ï™êfi=∞º ^Õâ◊O ÉèÏ~°`«^Õâ◊O. „Ñ¨[ÅKÕ „Ñ¨`«ºHõ∆OQÍ Z#∞flHÀ|_ç# „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞
`˘ÅyOK«_=» ∞<Õk „Ñ¨*Ï™êfi=∞º =∞øeHõã∂¨ „`åÅ‰õΩ q~°∞^ŒOú .
2. [#`åáêsì, HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ fã¨∞‰õΩ#fl K«~º° Å∞ ã¨=∂Yºã¨∂„`åÅ#∞ |ÅÇ‘Ï#Ñïz, JkèHÍ~° Hˆ O„nHõ~}
° Hõ
=∞^Œ`Ì ∞« xKåÛ~Ú.
3. „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxfl ¿ãfiK«Ûùx Ñ¨Ù#~°∞^Œúi™êÎ=∞#fl "åQÍÌ#O`À [#`å áêsì JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ, „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxfl,
¿ãfiK«Ûxù <å=∞~°∂áêÖË‰¡ Ωõ O_® KÕãO≤ k.
136
4. W@∞=O\˜ K«~º° Å∞ Hˆ O„^ŒO Ü≥ÚHõ¯ PkèHºõ `«#∞ `≥Å∞Ñ¨Ù`«∂, „áê^äqŒ ∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ ÉèOí QÆH~õ =° ∞=Ù`å~Ú.
5. W@∞=O\˜ K«~º° Å∞ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ L#fl@¡~Ú`Õ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ UHõHˆ O„^Œ ~å[ºOQÍ =∂iáÈ`«∞Ok.
2. Z<£.\˜.P~ü ~å[H©Ü∂« ÅÖ’ D kQÆ∞= JOâßÅ „áê=ÚYº`«#∞ K«iÛOK«O_ç.
i) ã≤h Ç‘Ï~ÀQÍ L#fl <ÕÑ^¨ ºŒä O ii) ~å¢+ì¨ P`«‡Q“~°=O HÀãÖ áÈ~å@O iii) ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ [<åHõ~¬° Hõ ãÖHˆ =∆ ∞ Ñ¨^HŒä ÍÅ∞
iv) W`«~° „áêOfÜ«∞ áêsìÅ`À ãÖ|O^è•Å∞
[. i) ã≤h Ç‘Ï~ÀQÍ L#fl <ÕÑ^¨ ºŒä O :
Z<£.\˜.P~ü `≥Å∞QÆ∞ ã≤x=∂ ~°OQÆOÖ’ J<ÕHõ *Ï#Ñ¨^,Œ áœ~å}˜H,õ ™êOÑ¶∞≤ Hõ z„`åÅÖ’ #\Õz `«# #@<åâ‹e· `À
Jâı+¨ PO„^èŒ „Ñ¨*ÏhHÍxfl "≥∞Ñ≤ÊOz, "åi Jaè=∂# #@∞_≥,· P^Œ~åaè=∂<åÅ∞ á⁄O^•_»∞.
ii) ~å¢+ì¨ P`«‡Q“~°=O HÀãÖ áÈ~å@O :
1. Z<£.\˜.P~ü PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ òÖ’ =ÚYº=∞O„`«∞Å#∞ Hˆ O„^Œ HÍO„ÔQãπ <åÜ«∞Hõ`fi« O `«~K° ∂« =∂~°∞ã¨∞OÎ _»@O K«∂âß~°∞.
2. ÃÑ#· ∞Oz <åÜ«∞‰õΩÅ‰õΩ ~°∞^Œ@
Ì O WHõ¯_ç „Ñ¨[Å‰õΩ #K«ÛÖË^∞Œ .
3. *ÏfÜ«∞ HÍO„ÔQãπ <åÜ«∞Hõ`fi« O #∞Oz PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò <åÜ«∞Hõ`åfixH˜ `«y#O`« Q“~°=O ÅaèOK«@O ÖË^xŒ ÉèÏqOK«™êQÍ~°∞.
4. `≥Å∞QÆ∞ „Ñ¨[Å P`«‡Q“~°"åxH˜ J==∂#O [iyO^Œx ÉèÏqOK«™êQÍ~°∞.
5. `≥Å∞QÆ∞"åi P`«‡Q“~°=O HÀãÖ `≥.^Õ.áê Hõ$+≤ KÕã∞¨ OÎ ^Œx PÜ«∞# K≥áêÊ~°∞.
iii) ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ [<åHõ~¬° Hõ ãÖHˆ =∆ ∞ Ñ¨^HŒä ÍÅ∞ :
`≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì KÕÑ\¨ #ì˜ ãÖHˆ =∆ ∞ Ñ¨^HŒä ÍÅ∞ :
1. ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ~Ô O_»∞ ~°∂áêÜ«∞Å‰õΩ H˜Ö’ aÜ«∞ºO.
2. „Ñ¨É∞íè `«fi áê~îâ° ßÅÖ’¡ =∞^è•ºÇ¨Ïfl Éè’[# Ñ¨^HŒä Oõ
3. =∞^Œºáê# x¿+^èOŒ .
iv) W`«~° „áêOfÜ«∞ áêsìÅ`À ãÖ|O^è•Å∞ :
1. 1984Ö’ PÑ¨~ˆ +¨<£ HÀã¨=∞x J"≥∞iHÍ "≥o§#Ñ¨C_»∞ QÆ=~°fl~ü PÜ«∞# „Ñ¨É∞íè `åfixfl |~°~Î Ñ° π¶ KÕâß~°∞.
2. `≥.^Õ.áê #∞Oz HÍO„ÔQãπH˜ áêsì Ñ¶~≤ å~ÚOz# Z<£. ÉèÏã¨¯~°~å=Ùx =ÚYº=∞O„u QÆ=~°fl~ü PÇ¨fixOKå~°∞.
3. J"≥∞iHÍ #∞Oz uiy =zÛ# Z<£.\˜.P~ü. QÆ=~°fl~ü K«~º° #∞ ã¨"åÅ∞ KÕã∂¨ Î âßã¨# ã¨É∞íè ºÅ`À "≥∞*Ïi\© =∞^Œ`Ì ∞« `«#H©
LO^Œx x~°∂Ñ≤OKå~°∞.
4. `«# „Ñ¨É∞íè `åfixfl JHÍ~°}OQÍ `˘ÅyOK«@OÃÑ· KÕã#≤ áÈ~å@OÖ’ Z<£.\˜.P~üH˜ W`«~° ~å¢ëêìÅ`À JkèHÍ~°OÖ’ L#fl
ã≤ÑS≤ (ZO), _ç.ZO.ÔH, Zãπ.Z.S., <Õ+#¨ Öò HÍ#Êù~Ô <£û =O\˜ J<ÕHõ áêsìÅ∞ =∞^Œ`Ì ∞« xKåÛ~Ú.
137
„Ñ¨^•è #=∞O„u Hõ=∆ ∂Ñ¨} :

~å[ºã¨ÉÖíè ’ _®.=∞<£"∂≥ Ç¨Ï<£ „Ñ¨H@
õ #–
........... 1984Ö’ [iy# D =∞Ç¨*Ïf=∞ qÑ¨`ÖÎ« ’ <åÅ∞QÆ∞"ÕÅ=∞Ok K«OÑ¨|_®¤~∞° . XˆH ^ÕâO◊ QÍ Hõeã≤ Ñ¨xKÕã∞¨ <Î åfl
ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’ W@∞=O\˜ Ñ¶∞¨ ’~° qëê^•Å∞ ^ÕâO◊ Ö’ uiy Z#fl_»∂ [~°Q‰Æ Ωõ O_® H˘`«^Î •~°∞Å∞ Hõ#∞HÀ¯=\ÏxH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOz
............ XHõ ã≤‰õΩ¯ „Ñ¨[ÅˆH HÍ‰õΩO_® "≥Ú`«ÎO ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ Hõ∆=∂Ñ¨}Å∞ K≥Ñ¨Ê\ÏxH˜ <Õ#∞ `«\Ï~ÚOKå#∞
ZO^Œ∞HõO>Ë 1984Ö’ [iyOk =∞# ~å*ÏºOQÆOÖ’ á⁄O^Œ∞Ñïz# ^•xH˜ *Ïu J#fl ÉèÏ=##∞ Ñ¨ÓiÎ =ºuˆ~Hõ=∞~ÚOk.
=∂ „Ñ¨É∞íè `«fiO `«~∞° Ñ¨Ù# „Ñ¨[ÅO^Œi `«~∞° Ñ¨Ù# W@∞O\˜ Ñ¶∞¨ @# [iy#O^Œ∞‰õΩ <Õ#∞ ã≤Q∞Æ `æ À `«Å=OK«∞‰õΩO@∞<åfl.
J~Ú`Õ ^Õâ◊ =º=Ç¨~åÖ’¡ tY~åÅ∞ LO\Ï~Ú. Ö’`«∞Å∞ LO\Ï~Ú. QÆÒ« =∞#`À LOk. ^•xx u~°Q=Æ ∞#ÖË=Ú. HÍh
=∂#=ÙÅ∞QÍ =∞#=∞O^Œ~H° © "≥∞~°∞QÔ #· Éèqí +¨º`«∞#Î ∞ ~°∂á⁄OkOK«QÅÆ ™ê=∞~°º÷ O ^Œ$_è» z`«`Î « =∞#H˜ L<åfl~Ú.
(pmihdia mic co/RS%20 speech.pdf).2005 PQÆã∞¨ ì 11
ÃÑ· ã¨=∂Kå~åxfl K«kq „HÕk „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ["å|∞Å∞ „"åÜ«∞O_ç.
1. D LÑ¨<åºãÖÖ’x „Ñ¨^•è # ãÖ^Õâ"◊ ∞Õ q∞\˜ ?
[. 1. 1984Ö’ [iy# Ñ¶∞¨ ’~° qëê^•Å∞ ^ÕâO◊ Ö’ uiy Z#fl_»∂ [~°Q‰Æ Ωõ O_® H˘`«^Î •~°∞Å∞ Hõ#∞HÀ¯=\ÏxH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOKåe.
2. 1984Ö’ [iy# Ñ¶∞¨ ’~åxH˜ <Õ#∞ Hõ=∆ ∂Ñ¨} `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl#∞ Jx =∞<£"∂≥ Ç¨Ï<£ãO≤ Q∑ J<åfl_»∞.
2. D LÑ¨<åºãÖ U ãÖHˆ `åÅ#∞ ÑÖÑ≤™ÈÎOk ?
[. 1. ^Õâ◊ =º=Ç¨~åÅÖ’ tY~åÅ∞ LO\Ï~Ú. Ö’Ü«∞Å∞ LO\Ï~Ú. H˘xfl™ê~°∞¡ H˘xfl ~°HÍÖˇ#· Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ∞« =Åã≤
=ã¨∞ÎOk.
2. QÆ`åxfl u~°Q=Æ ∞#ÖË=Ú. HÍx =∂#=ÙÅ∞ Hõ#∞Hõ "≥∞~°∞QÔ #· Éèqí +¨º`«∞ÅÎ #∞ ~°∂á⁄OkOK«QÅÆ ™ê=∞~°º÷ O ^è$Œ _»z`«OÎ
Hõey =ÙO_®Åx ãÖHˆ `åeã¨∞OÎ k.
3. „Ñ¨^•è #=∞O„u D LÑ¨<åºãÖ K≥Ü∞« º@OÖ’x „áê=ÚYº`« Uq∞\˜ ?
[. 1. 1984Ö’ [iy# =∞# ~å*ÏºOQÆOÖ’ á⁄O^Œ∞Ñïz# ^•xH˜ *Ïu J#fl ÉèÏ=#‰õΩ Ñ¨ÓiÎ =ºuˆ~Hõ=∞~Ú#k.
2. =∂ „Ñ¨É∞íè `«fiO `«~∞° Ñ¨Ù# „Ñ¨[Å`«~∞° Ñ¨Ù# W@∞=O\˜ Ñ¶∞¨ @# [iy#O^Œ∞‰õΩ <Õ#∞ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ∞» `«∞<åfl#x `≥eÜ«∞*Ë™ê~°∞.
4. <Õ#∞ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ∞» `«∞<åfl#x „Ñ¨^•è #=∞O„u ZO^Œ∞‰õΩ J<åfl~°∞ ?
[. =∂ „Ñ¨É∞íè `«fiO `«~∞° Ñ¨Ù#, „Ñ¨[Å `«~∞° Ñ¨Ù# W@∞=O\˜ Ñ¶∞¨ @# [iy#O^Œ∞‰õΩ <Õ#∞ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ∞» `«∞<åfl#x `≥eÜ«∞*Ë™ê~°∞.
5. =∂#=ÙÅ∞ "≥∞~°∞QÔ #· Éèqí +¨º`«∞‰Î Ωõ „Ñ¨^•è x UO KÕÜ∂« Å<åfl~°∞ ?
[. QÆ`åxfl uiQÆ=∞#ÖË=Ú. HÍh =∂#=ÙÅO Hõ#∞Hõ "≥∞~°∞QÔ #· Éèqí +¨º`«∞#Î ∞ ~°∂á⁄OkOK«QÅÆ O. ™ê=∞~°º÷ O, ^Œ$_èz» `«OÎ Hõey
=ÙO_®Åx ãÖHˆ `åeã¨∞OÎ k.
138
~å[H©Ü∞« ^èÀ~°}∞Å Pq~åƒù=O :

National National
Front Front
1996–1990 1996–1998
Governing Parties Governing Parties
JD ; DMK ; AGP ; TDP; Jammu & JKNC ; TDP ; TMC ; CPI ;AGP ;
Kashmir National Conference (dKNC) DMK; MGP ; Samajwadi Party Ü«Ú<≥>
· \ˇ ò
<Õ+#¨ Öò„Ñ¶O¨ \ò „Ñ¶O¨ \ò
=∞^Œ`Ì ∞« WzÛ# áêsìÅ∞ : =∞^Œ`Ì ∞« WzÛ# áêsìÅ∞ :
Supporting Parties : CMP ;CPI ; BJP Supporting Parties : CPM
This is not a complete list National Parties that either supported for were part of the government. Often we
have listed only those parties
National
Democratic
Alliance
1998–2004
Governing Parties
<Õ+#¨ Öò _≥"∂≥ „Hõ\ H˜ ± JÅÜ«∞<£û JDu ; SAD ;
AIADMK, JKNC ; Trinamool congress;
Biju Janata Dal ; Shiva Sena ;
=∞^Œ`Ì ∞« WzÛ# áêsìÅ∞ :
Supporting Parties : TDP
ÃÑ#· Hõ#Ñ¨~z° # >Ë|∞Öò P^è•~°OQÍ „HÕk „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ *"å|∞Å∞ „"åÜ«Ú=Ú.

1. 1989–1990 ãÖ=`«û~°=Ú# <Õ+#¨ Öò „Ñ¶O¨ \ò „Ñ¨É∞íè `«fi=Ú#∞ U~åÊ@∞ KÕã#≤ áêsìÅ∞ Uq ?
[. JD; DMK; AGP ; TDP ; [=Ú‡ HÍj‡~ü <Õ+#¨ Öò HÍ#Êù~Ô <£û áêsìÅ∞ „Ñ¨É∞íè `«fi=Ú#∞ U~åÊ@∞ KÕã#≤ q.
2. Ü«Ú<≥>· _ˇ £ „Ñ¶O¨ \ò „Ñ¨É∞íè `«fi=Ú#‰õΩ =∞^Œ`Ì ∞« WzÛ# áêsì Uk ?
[. CPM áêsì
3. U ãÖ=`«û~°OÖ’ <Õ+#¨ Öò _≥"∂≥ „Hõ\ H˜ ± JÅÜ≥∞<£û „Ñ¨É∞íè `«fi=Ú U~åÊ@∞ KÕã#≤ k ?
[. 1998–2004 ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ „Ñ¨É∞íè `«fi=Ú#∞ U~åÊ@∞ KÕã#≤ k.
4. <Õ+#¨ Öò _≥"∂≥ „HÍ\˜H± JÅÜ«∞<£û „Ñ¨É∞íè `«fi=Ú#‰õΩ =∞^Œ`Ì ∞« WzÛ# áêsì Uk ?
[. T.D.P.
D H„ O˜ k MÏmÅ#∞ Ñ¨ÓiOÑ¨Ù=Ú.
1. „Ñ¨É∞íè `«fi áê~îâ° ßÖÖ’ =∞^è•ºÇ¨Ïfl Éè’[# Ñ¨^HŒä Oõ „Ñ¨H\õ O˜ z# ~å[H©Ü∞« áêsì .............(`≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì (T.D.P.))
2. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ >ˇeHõ=¸ºxˆH+¨<£ ™êOˆHuHõ q*Ï˝<åxfl qÑ¨=¡ OQÍ `≥zÛ#"å~°∞ .......... (~år"£QÍOnè)
139
3. IMF qãï
Î Oz „"åÜ«Ú=Ú. .................................(JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=ºxkè (WO@ˆ~fl+¨#Öò =∂x@s Ñ¶O¨ _£))
4. HÍO„ÔQ¿ã`«~° ÉèÏ~°`« "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨^•è x ................ ("≥Ú~ås˚ ^ÕâßÜü∞)
5. =∞O_»Å Hõq∞+¨<£ „Ñüáê^Œ#Å∞ J=∞Å∞ Ñ¨~z° # „Ñ¨^•è #=∞O„u ............... (q.Ñ≤.ã≤OQ∑)
6. ã≤‰Ωõ ¯Å f„=^•^Œ |$O^ŒO <åÜ«∞‰õΩ_»∞ aO„^Õ<"£ åÖÏ ã≤‰Ωõ ¯Å‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ ............... ^ÕâO◊ HÍ"åÅx HÀ~å_»∞.(Ye™êÎ<)£
7. ~år"£QÍOnèx Ç¨Ï`«ºQÍqOz# ãÖã¨÷ ..................... (LTTE – Liberation Tigers of Tamil/Ealam)
8. PÑ¨~ˆ +¨<£ |~ü#æ ∞ ™ê÷ÑO≤ z# ~å¢+Oì¨ .................. (Ñ¨tÛ=∞ÉˇOQÍÖò)
9. J™êûO ~å¢+Oì¨ Ö’x |Ü«∞\˜ „Ñ¨[Å∞ ................. (ÉˇOQÍo"å~°∞)
10. "≥Ú^Œ\ ™˜ êiQÍ PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò ~å¢+Oì¨ #O^Œ∞ HÍO„ÔQãπ áêsìx F_çOz# áêsì ............... (`≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ )
11. „QÍ=∞ „áêO`«OÖ’ ™ê÷xHõ ã¨fiÜ«∞OáêÅ#‰õΩ ãÖ|OkèOz# ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} ...............(73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°})
ì „áêO`«OÖ’ ™ê÷xHõ ã¨fiÜ«∞OáêÅ#‰õΩ ãÖ|OkèOz# ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} ............... (74= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°})
12. Ñ¨@}
13. JÜ≥∂^èºŒ #O^Œ∞ ~å=∞=∞Ok~°O xi‡OK«∞@‰õΩ QÍ#∞ ÉÏ„a=∞ã‘^∞Œ ‰õÄeÛ# ãÖ=`«û~°O .............. (1992)
14. J™êûO QÆ}Ñï+¨`ü ~å[H©Ü∞« áêsìH˜ J#∞|O^Œ q^•ºãÖã¨÷ (AASU – All Assam Students Union)
15. 6= Ö’H±ãÉ¨ íè ã‘ÊHõ~Qü Í UHõ„w=OQÍ ZxflHõ HÍ|_ç# "å~°∞ ................. (N hÅO ãÖr=Ô~_ç)¤
❖❖❖
140
20. „Ñ¨ÑÖK« Ü«Ú^•úÅ `«~°∞"å`« „Ñ¨ÑÖK«O, ÉèÏ~°`«^Õâ◊O

XHõ =∂~°∞¯ Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^•ú#O`«~O° SHõº~å[º ã¨q∞u U~åÊ@∞‰õΩ Ñ¨„`åxfl `«Ü∂« ~°∞KÕã#≤ ^ÕâßÖËq ?
[. J"≥∞iHÍ, ~°ëêº, K≥<· å, „a@<£, =∞iÜ«Ú „á¶ê<£û.
2. SHõº~å[ºã¨q∞uÖ’ 2014 <å\˜H˜ QÆÅ ã¨Éºíè ^ÕâßÅ ãÖYº ZO`« ?
[. 193
3. SHõº~å[ºã¨q∞u ZÑ¨C_»∞ U~°Ê_çOk ?
[. 24–10–1945
4. OÔ O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^•ú#O`«~O° QÆÅ ~Ô O_»∞ J„QÆ ~å*ÏºÅ∞ Uq ?
[. U.S.A, U.S.S.R.
5. J"≥∞iHÍ, [áê<£ÅÖ’ UÜÕ∞ „áêO`åÅÃÑ· J}∞ÉÏO|∞Å∞ "ÕãO≤ k ?
[. Ç≤Ï~À+≤=∂, <åQÆ™êH˜
6. P„Ñ¶H≤ ÍÖ’ ÉˇeÜ˚ ∞« O „Ñ¨^•è # =Åã¨ Uk ?
[. HÍOQÀ
7. áÈ~°∞ÛQÆÖò =Åã¨ 'JOQÀÖÏ— U ãÖ=`«û~°OÖ’ ™êfi`«O„`åºxfl á⁄OkOk ?
[. 1975= ãÖ=`«û~°OÖ’
8. N.A.T.O. #∞ qãï Î OÑ¨Ù=Ú.
[. L`«~Î ° J\Ï¡O\˜H± ãÖkè =º=ã¨.÷
9. S.E.A.T.O. #∞ qãï Î OÑ¨Ù=Ú.
[. ™œ`ü Dãπì Uã≤Ü∞« <£ „\©\ ˜ P~°<æ *·≥ +Ë <¨ £
10. K«O„^Œ=∞O_»ÅOÃÑ· J_»∞QÆ∞ÃÑ\˜#ì "≥Ú^Œ\ ˜ =ºH˜Î Z=~°∞ ?
[. 1969= ãÖ=`«û~°OÖ’ K«O„^Œ=∞O_»ÅOÃÑ· J_»∞QÆ∞ÃÑ\˜#ì J"≥∞iHÍ‰õΩ K≥Ok# "≥Ú^Œ\ ˜ =ºH˜Î hÖò P~ü‡¢™êìOQ∑.
11. 1955= ãÖ=`«û~°OÖ’ [iy# ÉÏO_»∞OQ∑ ã¨^ãŒ ∞¨ û ZHõ¯_» [iyOk ?
[. WO_À<Õ+Ü ≤ ∂«
12. Ñ¨tÛ=∞ Pã≤Ü∂« Jx ^Õxx JO\Ï~°∞ ?
[. Ü«¸~°Ñ,π Pã≤Ü∂« ^ÕâßÅ =∞^èºŒ ÉèÏQÍxfl Ñ¨tÛ=∞ Pã≤Ü∂« JO\Ï~°∞.
141
13. Ü«¸^Œ∞Å∞ áêÅã‘<Î åx ZÖÏ ÑïQÆ}™˜ êÎ~∞° ?

[. '"åQÆ`Ì Î« Éè∂í q∞—
~Ô O_»∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. =Åã¨áêÅ# #∞Oz q=ÚH˜Î JO>Ë Uq∞\˜ ?
[. 1. =Ú_çÑ^¨ •~å÷Å ^ÀÑ≤_HÔô · S~Àáê^ÕâßÖˇ#· „a@<£, „á¶ê<£û, áÈ~°∞Ûwãπ =∞iÜ«Ú _»KÅü ∞ Pã≤Ü∂« , P„Ñ¶H≤ Í, ÖÏ\˜<£
J"≥∞iHÍ ^ÕâßÅ#∞ `«=∞ =Åã¨ ^ÕâßÅ∞QÍ =∂iÛ ~å*ÏºkèHÍ~åxfl KÕlH˜¯OK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
2. D =Åã¨^ÕâßÅ∞ KåÖÏ=~°‰õΩ Ô~O_»= „Ñ¨ÑÖK« Ü«Ú^•ú#O`«~°O *ÏfÜ«∞ L^Œº=∂Å∞ KÕÑ¨\ ˜ì ™êfi`«O„`åºxfl
ãÖáêkOK«∞‰õΩ<åfl~Ú. D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ =Åã¨áêÅ# #∞Oz q=ÚH˜Î á⁄O^Œ@O JO\Ï~°∞.
2. ~Ô O_»∞ J„QÆ~å*ÏºÅ =∞^èºŒ áÈ\©`À H˘`«QÎ Í ™êfi`«O„`«ºO á⁄Ok# ^ÕâßÅ∞ U q^èOŒ QÍ „Ñ¨ÉÏè q`«O JÜ«∂º~Ú ?
[. 1. =Åã¨^âÕ ßÅ∞ ™êfi`«O„`«ºO á⁄O^Õ<å\˜H˜ „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ ~Ô O_»∞ J„QÆ~å*ÏºÖˇ#· J"≥∞iHÍ =∞iÜ«Ú ~°ëêºÅ =∞^èºŒ
„Ñ¨KÛ« #ù fl Ü«Ú^ŒOú <≥ÅH˘x LOk.
2. J"≥∞iHÍ ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨‰÷ Ωõ ãÖ|OkèOz#k HÍQÍ ~°ëêº Hõ=¸ºxã¨∞ì =º=ã¨‰÷ Ωõ ãÖ|OkèOz#k.
3. J~Ú`Õ JÑ¨C_Õ ™êfi`«O„`«ºO á⁄Ok# Pã≤Ü∂« , P„Ñ¶H≤ Í, ÖÏ\˜<£ J"≥∞iHÍÅÖ’x ^ÕâßÅ∞ W@∞ J"≥∞iHÍ ‰õÄ@q∞Ö’
HÍx, J@∞ ~°ëêº ‰õÄ@q∞Ö’ QÍx KÕ~‰° Ωõ O_® H˘`«QÎ Í Jb# q^è•#=Ú J<Õ #∂`«# ‰õÄ@q∞x U~åÊ@∞ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~Ú.
H˘xfl ^ÕâßÅ∞ =∂„`«O D ~Ô O_»∞ J„QÆ~å*ÏºÅ =∞^èºŒ qÉè^Ë •Å∞ `«=∞‰õΩ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ "å_»∞‰õΩ<åfl~Ú.
3. Ü«Ú^•úÅ‰õÄ, ¿Ñ^ŒiHõO ã¨=∂# Jaè=$kú ÖËHõáÈ=@O, ^ÕâßÅ =∞^èŒº ™êOã¨¯ $uHõ J#ãÖ^è•<åxH© =∞^èŒº QÆÅ
ãÖ|O^èOŒ U"≥∞<ÿ å LO^• ?
[. 1. „Ñ¨ÑO¨ K« ^ÕâßÅ =∞^èºŒ Ü«Ú^•úÅ‰õΩ HÍ~°}O Ãã^· •úOuHõ, ~å[H©Ü∞« qÉè^Ë •Å∞, ™ê„=∂[º"å^ŒO, Ããx· Hõ, Pi÷Hõ =º=ã¨÷
ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ HÍ~°}OQÍ K≥ÑÊ¨ =K«∞Û.
2. ¿Ñ^ŒiHõO, ã¨=∂# Jaè=$k, ^ÕâßÅ=∞^èºŒ ™êOã¨¯ $uHõ HÍ~°HÍÅ∞QÍ ¿Ñ~˘¯#=K«∞Û. ZO^Œ∞Hõ#QÍ PÇ¨~°=Ú, Éè∂í ÑÖÑ≤},©
™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ ãÖã¨¯~°}Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q g\˜`À =Ú_çÑ_¨ ç L<åfl~Ú.
4. S^Œ∞ ^ÕâßÅ#∞ WzÛ# „Ñ¨`ºÕ Hõ JkèHÍ~åÅ∞ J„Ñ¨*Ï™êfiq∞HõO HÍ|\˜ì "å\˜x ~°^∞Œ Ì KÕÜ∂« Åx H˘O`«=∞Ok "åkã¨∞OÎ \Ï~°∞.
J~Ú`Õ D ^ÕâßÅ‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ JkèHÍ~åÅ∞ ÖËHáõ È`Õ SHõº~å[ºã¨q∞u ™êÑ¶Q‘ Í Ñ¨xK≥Ü∞« ºÖË^xŒ H˘O`«=∞Ok JO\Ï~°∞
K«iÛOK«O_ç.
[. 1. SHõº~å[ºã¨q∞u Éè„í ^Œ`å=∞O_»eÖ’ S^Œ∞ âßâ◊fi`« ã¨Éºíè ^ÕâßÖˇ<· å J"≥∞iHÍ, ~°ëêº, „a@<£, „á¶ê<£û, K≥<· åÅ∞ 'g\’—
J<Õ „Ñ¨`ºÕ Hõ JkèHÍ~åxfl K≥ÖÏ~Úã¨∞<Î åfl~Ú.
2. g\˜`Àáê@∞ Éè„í ^Œ`å=∞O_»eÖ’ Ñ¨k `å`å¯eHõ ã¨Éºíè ^ÕâßÅ∞ L#flÑ¨Ê\˜H© "å\˜H˜ L#fl JkèHÍ~åÅ∞ <å=∞=∂„`«"∞Õ .
3. SHõº~å[ºã¨q∞u Pq~åƒù=O #∞O_ç Hˆ =ÅO D S^Œ∞ ~å*ÏºÖË D „Ñ¨`ºÕ Hõ JkèHÍ~åÅ#∞ qxÜ≥∂yOK«∞H˘O@∞<åfl~Ú.
Wq J„Ñ¨*Ï™êfiq∞HõO ZO^Œ∞Hõ#QÍ Jaè=$kú K≥Ok# ^ÕâßÖË nxÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞QÍ LO_»@O =Å¡ xÜ«∞O`«$`åfixH˜
^•if¿ã „Ñ¨=∂^ŒO LOk. D XHõ¯ JkèHÍ~åxfl qxÜ≥∂yOK«∞H˘x "Õ~∞° „Ñ¨ÑO¨ K«^âÕ ◊ ~å[H©Ü∂« Å#∞ „Ñ¨ÉÏè q`«O
KÕÜ∞« @OÖ’ „Ñ¨=ÚY áê„`« =Ç≤Ïã¨∞<Î åfl~Ú.
142
4. „Ñ¨ã∞¨ `Î O« SHõº~å[ºã¨q∞uÖ’ 200 ÃÑQ· Í ^ÕâßÅ∞ ã¨Éºíè `åfixfl Hõey L<åfl~Ú. JO^Œ∞=Å¡ D qÉèÏQÆOÖ’ q∞ye#
~å*ÏºÅ‰õΩ ‰õÄ_® J=HÍâ◊O HõeÊOK«@O =Å¡ SHõº~å[º ã¨q∞u Ñ¨@¡ „Ñ¨ÑO¨ K« ^ÕâßÅ∞ qâßfi™êxfl ÃÑOá⁄OkOK«∞
‰õΩO\Ï~Ú.
6. Jb<À^Œº=∞ ã¨∂„`åÅ#∞ J„QÆ~å*ÏºÅ∞ ZÅ ã¨ÊOkOKå~Ú ?
[. 1. ~Ô O_»∞ J„QÆ~å*ÏºÅ∞ J"≥∞iHÍ, ~°ëêºÅ∞ áÈ\©Ñ_¨ ∞» `«∂ qq^èŒ ^ÕâßÅ#∞ `«=∞"≥Ñ· Ù¨ H˜ ÖÏHÀ¯=\ÏxH˜ „Ñ¨Ü∞« uflã¨∞#Î fl
<ÕÑ^¨ ºŒä O <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ =O\˜ ^ÕâßÅ∞ ã¨fi`«O„`« "≥Y· ix =ºHõÑÎ ~¨ K° \« ÏxH˜ Jb<À^Œº=∞O ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ Oç k.
2. ~Ô O_»∞ J„QÆ~å*ÏºÅ∞ Jb<À^Œº=∂xfl J#∞=∂#Ñ¨Ù ^Œ$+≤`ì À K«∂âß~Ú.
3. JO`«~å˚fÜ«∞ JOâßÅÃÑ· Jb<À^Œº=∞O ~°ëêºH˜ ^ŒQÆæ~°QÍ =ÙO^Œx J"≥∞iHÍ ÉèÏqOKÕk. nxH˜ L^•Ç¨Ï~°}QÍ
PÑ¶x…¨ ™êÎ<Ã£ Ñ· áÈqÜ«∞\ò ~°ëêº ^•_çKÜ
Õ ∞« @O =Å¡ ã¨ÊOkOK«Háõ È=@O Jb<À^Œº=∞O x+¨ÊHõ∆ ã≤^•úO`åÅ‰õΩ aè#flOQÍ
LO_»@"Õ∞.
4. Jb<À^Œº=∞ ^ÕâßÅ∞ ‰õÄ_® XHõ^•x`À XHõ\ ˜ Ü«Ú^•úxH˜ kQÆ\Ïxfl ‰õÄ_® ã¨Éºíè ^ÕâßÅ∞ Ug∞ KÕÜ∞« ÖËHáõ ÈÜ«∂~Ú.
L^• : W~å<£, W~åH± Ü«Ú^Œ=ú Ú.
5. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© ~Ô O_»∞ J„QÆ~å*ÏºÅ =∞^èºŒ pe# „Ñ¨ÑO¨ K« <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ H˘`«QÎ Í ™êfi`«O„`«ºO á⁄Ok# ^ÕâßÅ∞. JO`«~å˚fÜ«∞
=º=Ç¨~åÅÖ’ ã¨fi`«O„`«OQÍ =º=Ç¨~åÅÖ’ ã¨fi`«O„`«OQÍ =º=Ç¨ÏiOK«\ÏxH˜ Pb<À^Œº=∞O ã¨Ç¨ Ü«∞Ñ¨_Oç k.
8. J~°|∞ƒÅ∞, áêÅã‘xÎ Ü«∞#∞¡ =∞^èºŒ Ñ¶∞¨ ~°¬}‰õΩ HÍ~°}ÏÅ∞ q=iOK«O_ç.
[. 1. áêÅã‘<Î å J<Õk Ñ¨tÛ=∞ Pã≤Ü∂« „áêO`«OÖ’ QÆÅ „Ñ¨^âÕ =◊ Ú. Wk Ü«¸^Œ∞Å∞, ¢HÔ ã· =Î¨ ÙÅ∞,=Úã≤O¡ ÅO^ŒiH© Ñ¨q„`«
ã¨Å÷ O.
2. WHõ¯_ç Ü«¸^Œ∞Å∞ D Éè∂í q∞x `«=∞ ™⁄O`« Éè∂í q∞QÍ ÑïQÆ}™˜ êÎ~∞° . „áêp# HÍÅOÖ’ Ü«¸^Œ∞Å‰õΩ WHõ¯_ç #∞O_ç
`«iq∞"ÕÜ∞« @O`À "å~°∞ Ü«¸~°Ñ,π Pã≤Ü∂« Å‰õΩ =Åã¨"à≥ Ï§~°∞.
3. HÍx „Ñ¨ÑO¨ K« "åºÑÖÎ QÍ Ü«Ú#fl Ü«¸^Œ∞Å#∞ UHõOKÕÜ∞« @O ^•fi~å `«=∞ =∂`«$Éè∂í q∞ J~Ú# áêÅã‘<Î å#∞ uiy
á⁄Ok „Ñ¨`ºÕ Hõ ^Õâßxfl xi‡OKÕ L^ÕâÌ º◊ O`À [Ü«∂xãπì L^Œº=∂xfl Ü«¸^Œ∞Å∞ „áê~°OaèOKå~°∞. J~Ú`Õ JÑ¨Ê\˜Hˆ
áêÅã‘<Î åÖ’ x=ã≤ã∞¨ #Î fl J~°|∞ƒ =Úã≤=¡ ÚÅ∞ nxx =ºuˆ~HÕKå~°∞.
4. D q^èOŒ QÍ J~°|∞ƒÅ‰õÄ, Ü«¸^Œ∞Å‰õÄ =∞^ŒºáêÅã‘<Î åÃÑ· PkèÑ`¨ º« O HÀãÖ Ñ¶∞¨ ~°¬}Å∞ [iQÍ~Ú.
15. ^ŒÖÖ·ˇ Ï=∂H˜, J`«x \˜É\ˇ ò J#∞K«~∞° Å‰õΩ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ P„â◊Ü∞« O W=fi@O ã¨~Ô #· ^Õ<å ?
[. 1. K≥<· å, ÉèÏ~°`^« âÕ ßÅ =∞^èºŒ #∞#fl \˜É\ˇ ò ã¨fi`«O„`« |Ñ¶~¨ ü „áêO`«OQÍ LO_Õk. D \˜É\ˇ òÖ’ ^ŒÖÖ·ˇ Ï=∂ J<Õ ™ê^è∞Œ =Ù
=∞iÜ«Ú J`«x J#∞K«~∞° Å∞ LO_Õ"å~°∞.
2. \˜É\ˇ òÖ’x 1950= ãÖ=`«û~°OÖ’ [iy# u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞x K≥<· å J}˜z"Õã#≤ Ñ¨C_»∞ ^ŒÖÖ·ˇ Ï=∂ ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ P„â◊Ü∂« xfl
HÀ~å_»∞.
3. JÑ¨Ê\˜ Ñïã≤`÷ ∞« Å ^Œ$ëêì º ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ ^ŒÖÖ·ˇ Ï=∂‰õΩ, J`«x J#∞K«~∞° Å‰õΩ P„â◊Ü∂« xflzÛOk. Wk ã¨=∞~°h÷ Ü«∞"≥∞#ÿ
ãÖÑ¶∞¨ @#.
143
18. ~Ô O_»∞ ^ÕâßÅ =∞^èºŒ âßâ◊fi`« âßOu <≥ÅH˘ÅÊ\ÏxH˜ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ , áêH˜™êÎ<Å£ ∞ U K«~º° Å∞ fã¨∞HÀ"åe ?
[. 1. HÍj‡~ü ã¨=∞ã¨º#∞ W`«~° ^ÕâßÅ∞ *’HõºO ÖË‰Ωõ O_® ~Ô O_»∞ ^ÕâßÅ∞ âßOuÜ«Ú`« ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÅ∞, K«~Û° Å∞ ^•fi~å
Ñï+¨¯iOK«∞HÀ"åe.
2. ~Ô O_»∞ ^ÕâßÅ =∞^èÜ
£ ∞« "åºáê~° "å}˜*ÏºÅ q+¨Ü∂« ÅÖ’ QÆÅ J_»O¤ ‰õΩÅ∞ `˘ÅyOK«∞HÀ=\ÏxH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ã¨~m° Hõ$`«
q^è•<åÅ∞ J=∞Å∞ KÕÜ∂« e.
3. 'L„QÆ"å^ŒO— J<Õ ã¨=∞ã¨º#∞ ~Ô O_»∞^ÕâßÅ∞ ãÖÜ«ÚHõOÎ QÍ Hõeã≤ áÈ~å_»@O ^•fi~å JO`«O KÕÜ∂« e.
4. "å}˜[ºO, Ñ¨~º° @#, „H©_Å» ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q W~°∞^ÕâßÅ =∞^èºŒ J#∞ãÖ^è•#O KÕã∞¨ HÀ=@O ^•fi~å ãÖ|O^è•Å∞
=∞iO`« |ÅÑ¨_`» å~Ú. ¿ãflÇ¨Ï"å~°^∞Œè Å∞ xi‡OK«|_»`å~Ú.
20. á⁄~°∞QÆ∞#∞#fl ÃÑ^ŒÌ ^ÕâßÅ∞ 'ÃÑ^Œ#Ì flÖÏQÍ— =º=Ç¨Ïiã¨∞<Î åflÜ«∞x J<ÕHõ z#fl ^ÕâßÅ∞ P~ÀÑ≤ã∂¨ Î LO\Ï~Ú. nx J~°O÷
U"≥∞ÿ LO@∞Ok ?
[. 1. z#fl^ÕâßÅ∞ `«‰Ωõ ¯= "≥â· ßÅº=Ú, [<åÉèÏ, ~°H}
∆õ ^ŒàÏÅ#∞ ‰õÄ_® `«‰Ωõ ¯=QÍ Hõey LO_ç JÉè„í ^Œ`å ÉèÏ=O`À
LO\Ï~Ú.
2. D JÉè„í ^Œ`å ÉèÏ=O áÈ=\ÏxH˜ Wq `«=∞ ã¨g∞Ñ¨ ÃÑ^ŒÌ ^ÕâßÅ`À ã¨`û« O|O^è•Å∞ Hõey Pi÷HÑõ ~¨ "° ∞≥ #ÿ =∞^Œ`Ì ∞«
=∞øoHõ =ã¨`∞« Å∞, ™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝#O "≥Ú^ŒÅQÆ∞ Jxfl ~°HÍÅ ã¨Ç¨ Ü«∂Å#∞ á⁄O^Œ∞`å~Ú. D ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’ ÃÑ^ŒÌ
^ÕâßÅ∞ KÕ¿ã U Ñ¨x<≥<· å Wq ã¨=∞i÷OK«=Åã≤ LO@∞Ok.
3. HÍ=Ù# á⁄~°∞QÆ∞#∞#fl ÃÑ^ŒÌ ^ÕâßÅ∞ 'ÃÑ^Œ#Ì flÖÏQÍ— =º=Ç¨Ïiã¨∞<Î åflÜ«∞x z#fl ^ÕâßÅ∞ P~ÀÑ≤ã∂¨ Î LO\Ï~Ú.
<åÅ∞QÆ∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
3. ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú `«~∞° "å`« „Ñ¨ÑO¨ K« JkèHÍ~°OÖ’ Z@∞=O\˜ =∂~°∞ÊÅ∞ =KåÛ~Ú ?
[. 1. ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOÌ Ü«¸~°ÑÖπ ’<Õ HÍ‰õΩO_® "≥Ú`«OÎ „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’x ~å[H©Ü∞« ã¨fi~°∂áê<Õfl Ñ¨ÓiÎQÍ =∂iÛ"ÕãO≤ k.
2. ™ê^è•~°}OQÍ „Ñ¨ÑO¨ K«O "≥Ú`«OÎ g∞^Œ =ÚYºOQÍ Ü«¸~°ÑÖπ ’ JkèHÍ~° ãÖ`«∞Å<åxH˜ ãÖ|OkèOz H˘`«Î ~°∂ÑÖ
U~°Ê_çOk.
3. J"≥∞iHÍ, ~°ëêºÅ∞ „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ J„QÆ„âı}˜ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞QÍ J=`«iOKå~Ú.
4. „Ñ¨ÑO¨ K«O "≥Ú`«OÎ , ã≤^•úO`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ qÉè^Ë •Å =Å¡ q_çáÈ~ÚOk.
5. D qÉè^Ë •Å∞ ~Ô O_»∞ J„QÆ~å*ÏºÅ =∞^èºŒ „Ñ¨KÛ« #ù fl Ü«Ú^•úxH˜ ^•ifâß~Ú.
6. „Ñ¨ÑO¨ K«O ~Ô O_»∞ JkèHÍ~° ‰õΩ@∞O|=ÚÅ∞QÍ q_çáÈ~ÚOk.
7. HÍÅ„Hõ=∞=ÚÖ’ *ÏfÜ«∞"å^Œ ã¨∂ÊùiÎÃÑ~°QÆ@O =Å¡ P„Ñ¶≤HÍ, Pã≤Ü«∂ ^ÕâßÅ∞ ™êfi`«O„`åºxfl ãÖáêkOK«∞H˘x
Pb#^ÕâßÅ `«$fÜ«∞ ‰õÄ@q∞QÍ U~°Ê_®¤~Ú.
4. „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ âßOu <≥ÅH˘ÅÊ\ÏxH˜ SHõº~å[ºã¨q∞u x~°fiÇ≤ÏOKÕ qq^èŒ áê„`«Å∞ Uq∞\˜ ?
[. ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^•ú#O`«~O° JHÀì|~°∞ 24, 1945= ãÖ=`«û~°OÖ’ SHõº~å[ºã¨q∞u Pq~°ƒqù OzOk. „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’
âßOux <≥ÅH˘ÅÊ_®xH˜ SHõº~å[ºã¨q∞u x~°fiÇ≤ÏOz# qq^èŒ áê„`«Å∞ :
1. _»zÛ #∞O_ç WO_À<Õ+Ü
≤ ∂« ‰õΩ ™êfi`«O„`«ºO ãÖáêkOz ÃÑ\Õì k.
144
2. J~°|∞ƒÅ‰õÄ, Ü«¸^Œ∞Å‰õÄ =∞^èºŒ áêÅã‘<Î åÖ’ U~°Ê_ç# q"å^•xfl Ñï+¨¯iOzOk.

3. Ü«¸^Œ∞ÅHÀãÖ „Ñ¨`ºÕ Hõ W„*ÏÜ≥∞Öò ~å*Ïºxfl U~åÊ@∞ KÕãO≤ k.
4. Ããx· Hõ K«~º° ^•fi~å ^ŒH}
∆˜ H˘iÜ«∂ g∞^Œ L`«~Î ° H˘iÜ«∂ ^Œ∞~å„Hõ=∞}#∞ xeÑ≤"ãÕ O≤ k.
5. ã¨∂Ü«∞*ò HÍÅ∞= ãÖH∆ÀÉèOí g∞^Œ WOQÍ¡O_£ DlÑ¨Ù‰ì Ωõ =∞^èºŒ Ü«Ú^•úxfl x"åiOK«_O» Ö’ ã¨ÑÖ¨¶ "≥∞Oÿ k.
6. áêH˜™êÎ<,£ HÍj‡~ü g∞^Œ ^Œ∞~å„Hõ=∞}‰õΩ áêÅÊ_ç#Ñ¨C_»∞ *’HõºO KÕã∞¨ H˘x ÉèÏ~°`,ü áêH˜™êÎ<£ ^ÕâßÅ =∞^èºŒ Ü«Ú^ŒOú
x"åiOK«\ÏxH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOzOk.
7. „wH±Å‰õΩ, @s¯Å‰õΩ =∞^èºŒ ãÖÑ¶∞¨ ~°¬}#∞ x"åiOK«∞@‰õΩ Ãã„· Ñ¨ã‰π Ωõ `À_»Ê_çOk.
Ü«Ú.Zãπ.Zãπ.P~ü. /~°ëêº Ñ¨@=Ú
45,000 J"≥∞iHÍ
40,000
35,000
J}ÏfiÜ«Ú^è•Å ãÖYº
30,000
25,000
20,000
15,000
10,000
5,000
1945 1995 1965 1975 1985 1995 2005
ãÖ=`«û~°=Ú
„QÍÑ¶#π ∞ ÑïjÅOz „HÕk „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ["å|∞Å∞ „"åÜ«Ú=Ú.
1. „HÕk „QÍÑ¶π ^Õxx ã¨∂zã¨∞OÎ k ?
[. ~°ëêº =∞iÜ«Ú J"≥∞iHÍ ^ÕâßÅ PÜ«Ú^è•Å ãÖÑ¨^#Œ ã¨∂zã¨∞#Î flk.
2. U ^Õâ=◊ Ú Z‰õΩ¯= Ü«Ú^•úÜÚ« ^è•Å#∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩ#flk ?
[. ~°ëêº ^Õâ=◊ Ú Z‰õΩ¯= PÜ«Ú^è•Å∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩ#flk.
3. U HÍ~°}=Ú KÕ`« JkèHõ PÜ«Ú^èŒ ãÖÑ¨^#Œ ∞ `«yOæ K«∞‰õΩ#flq.
[. 1985–1991 ãÖ=`«û~åÅ =∞^èºŒ J}∞Ñ¨sHõÅ∆ ÃÑ· x¿+^èOŒ qkèOK«_O» =Å¡ PÜ«Ú^è•Å∞ `«QÍæ~Ú.
4. 1945 ãÖII `«~∞° "å`« U HÍ~°}O KÕ`« J}ÏfiÜ«Ú^è•Å∞ ÃÑOK«∞HÀ=ÅÜ«Ú#x J"≥∞iHÍ, ~°ëêº x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩ<åfl~Ú ?
[. J"≥∞iHÍ, ~°ëêºÅ =∞^èºŒ „Ñ¨KÛ« #ù fl Ü«Ú^ŒOú , Ããx· Hõ XÑ¨ÊO^•Å∞ HÍ~°}=Ú# PÜ«Ú^èŒ ãÖÑ¨^Œ ÃÑOK«∞‰õΩ<åfl~Ú.
145
1
1. "≥Ú^Œ\ ™˜ êiQÍ JO`«iHõ=∆ ÚÖ’xH˜ ~°ëêº ^Õâ=◊ Ú ã¨∞ÊuflH± LÑ¨„QÆÇÏ¨ =Ú ^•fi~å ÑÖÑ≤# =ºH˜Î (Ü«¸iQÆQÍi<£)
2. ÃÑ@∞ì|_ç^•i q^è•#=Ú ............... ™ê=∞º"å^ŒO#∞ ................. J#∞ãïã¨∞Î<åfl~Ú. (J"≥∞iHÍ, ~°ëêº)
3. „Ñ¨KÛ« #ù fl Ü«Ú^ŒOú J#QÍ .................. (<Õ~∞° QÍ Ü«Ú^Œ=ú ÚÖ’ kQÆ‰Ωõ O_® Ü«Ú^ŒOú „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» )
4. SHõº~å[ºã¨q∞u fã¨∞H˘#fl x~°Ü
‚ ∂« xfl Éè„í ^Œ`å=∞O_»eÖ’x âßâ◊fi`« ã¨Éºíè `«fi ^ÕâßÅ∞ u~°ã¯¨ iOK«_®xfl ..................
JO\Ï~°∞. (g\’ JkèHÍ~°O)
5. „Ñ¨ã∞¨ `Î O« SHõº~å[º ã¨q∞uÖ’x ã¨É∞íè ºÅ∞ ....................... (193)
6. JO`«~å˚fÜ«∞ <åºÜ«∞™ê÷#O .................... #O^Œ∞ HõÅ^Œ∞. (¿ÇÏQ∑)
7. W.H.O. JO`«~å˚fÜ«∞ P~ÀQÆº ãÖã¨÷ ................. #O^Œ∞ HõÅ^Œ∞. (*ˇh"å)
8. UNESCO SHõº~å[ºã¨q∞u q^•º, q*Ï˝# âß¢ãÎ¨ ™êOã¨¯ $uHõ ãÖã¨÷ ................ #O^Œ∞ HõÅ^Œ∞. (áêiãπ)
9. UNICEF SHõº~å[ºã¨q∞u ÉÏÅÅ J`«º=ã¨~° xkè ãÖã¨÷ ............. #O^Œ∞ HõÅ^Œ∞. (#∂ºÜ«∂~ü¯)
10. SHõº~å[ºã¨q∞u (UNO) =ÚYº JkèHÍi .................... #∂ºÜ«∂~ü¯ #O^Œ∞ LO\Ï~°∞. (Ãã„Hõ@s [#~°Öò)
11. NATO .......................... (L`«~Î ° J\Ï¡O\˜H± ãÖkè =º=ã¨)÷
12. Hõ=¸ºxã¨∞Åì ãÖnè =º=ã¨÷ .............. ("å~åûáêºH±ì (WARSAW PACT))
13. SEATO .............................. (™œ`ü Dãπ,ì U+≤Ü∞« <£, „\©\ ˜ P~°<æ *·≥ +Ë <¨ )£
14. CENTO ................. (ÃãO„@Öò „\©\ ˜ P~°<æ *·≥ +Ë <¨ )£
15. NAM ............ Jb<À^Œº=∞=Ú. (Non Alignment)
16. Ü«¸^Œ∞Å ^•fi~å U~°Ê_ç# L^Œº=∞=Ú ...................... (*ˇq∞xãπì =¸"≥∞O\ò)

17. ÉÏO_»∞OQ∑ ã¨=∂"Õâ=◊ Ú [iy# ãÖ=`«û~°=Ú ............. (1955)
18. PLO J#QÍ ............... (áêÅã‘<Î å e|ˆ~+¨<£ P~°<æ *·≥ +Ë <¨ )£
19. `åÃ+¯O\ò XÑ¨ÊO^ŒOÃÑ· ãÖ`«HOõ KÕã#≤ "å~°∞ (1966) ...............
([#~°Öò JÜ«¸Éò MÏ<£, áêH˜™ê÷<,£ ÖÏÖò|Ç¨Ï^Œ∂~ü âß¢ãÎ≤ ÉèÏ~°`„« Ñ¨^•è x)
20. ã≤=∂¡ XÑ¨ÊO^ŒOÃÑ· ãÖ`«HOõ KÕã#≤ "å~°∞ ..............................
(ÉèÏ~°`« „Ñ¨^•è x WOk~åQÍOnè, áêH˜™êÎ<£ „Ñ¨^•è x AeHõ~ü Pe |∞\’ì)
21. ~°ëêº J^èºŒ ‰õΩ∆ Å∞ "≥∞Hÿ̂ Öò Q˘~°ƒKÕ"£ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\ì̃# ãÖã¨¯~°}Å∞ ....................... (QÍ¡ã<π Àãπ,Î ÃÑi¢™ÈÎ~ÚHÍ)
❖❖❖
146
21. ã¨=∞HÍb# ™ê=∂lHõ L^Œº=∂Å∞

1
1. "Õ∞^è•áê@¯~ü ................ L^Œº=∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞. (#~°‡^• |Kå"À PO^Àà◊#)
2. ÃãÖ· Oˇ \ò "åºb ............... ~å¢+=ì¨ ÚÖ’ HõÅ^Œ∞. (ˆH~°à)◊
3. <åáêÅO ÉÏO|∞Å#∞ J"≥∞iHÍ .................. ^ÕâO◊ ÃÑ· „Ñ¨Ü∂≥ yOzOk. (qÜ«∞`åflO)
4. "≥∞~ÿ åÃÑa· L^Œº=∞O .................. ~å¢+Oì̈ Ö’ „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k. (=∞}˜Ñ¨Ó~ü)
5. "≥∞ÿ~åÃÑ·a J#QÍ ....................... (HÍ~°}#∞ Ñ¨@∞ì‰Ωõ #fl"åà◊√§)
6. Éè’áêÖò ^Œ∞~°@
… # .................... ãÖ=`«û~°OÖ’ [iyOk. (1984)
7. J"≥∞iHÍÖ’x #Å¡*ÏfÜ«ÚÅ∞ ................. „áêO`«OÖ’ |ã¨∞ûÅ#∞ |Ç≤Ï+¨¯iOKå~°∞. (=∂O\˜QÀ=∞i)
8. ãÖÑ¨Ó~°‚ =∞^Œºáê# x¿+^è=Œ Ú ~å¢+=ì¨ ÚÖ’ ................ ãÖIIÖ’ x¿+kOK«|_çOk. (1995)
D„HO˜ k "å\˜x [`«Ñ~¨ K
° ∞« =Ú.
1. A B
i) =∂iì<£ Å∂^ä~Œ Hü O˜ Q∑ ( ) a) Ü«Ú.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.P~ü

ii) W~ÀO +ï‡ÖÏ ( ) b) [~°‡h
iii) QÀ~°ƒKÕ"£ ( ) c) <≥Å∂¡~∞° lÖÏ¡
iv) ÃãÖ· Oˇ \ò "åºe ( ) d) U.S.A.
v) =∞^Œºáê# x¿+^èŒ L^Œº=∞O ( ) e) =∞}˜Ñ¨Ó~ü
f) Hˆ ~°à◊
["å|∞Å∞
1. d e a f c
II. D H„ O˜ k Ñ
„ â¨ fl◊ Å‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ "
„ åÜ«∞O_ç.
1. N.B.A. #∞ qãïÎ OK«∞=Ú.
[. #~°‡^• |Kå"À PO^Àà◊#
2. ÉèÜ
í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ q+¨"åÜ«Ú=Ù "≥Å∞=_ç# ~å¢+=ì¨ Ú Uk ?
[. =∞^èŒº„Ñ¨^Õâò
147
3. J"≥∞iHÍ Ü«Ú^ŒOú Ö’ qÜ«∞`åflO „Ñ¨[Å∞ U Ü«Ú^Œú q^è•<åxfl J#∞ãïOKå~°∞ ?

[. ÔQiÖÏ¡ Ü«Ú^Œú=Ú.
III. H„ O˜ k Ñ
„ â¨ fl◊ Å‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ "
„ åÜ«∞O_ç.
1. „w<£Ñã‘ π L^Œº=∞O J#QÍ<Õq∞ ? nx „Ñ¨^•è # HÍ~åºÅÜ«∞O ZHõ¯_» HõÅ^Œ∞ ?
[. „w<£Ñã‘ π L^Œº=∞O J}∞Ñ¨sHõÅ∆ ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ Ñ¨Ù\˜#ì L^Œº=∞O. Wk #ÅÉè·ˇ ^ÕâßÅÖ’ qãïÎ Oz LOk. nx „Ñ¨^•è #
HÍ~åºÅÜ«∞=Ú <≥^~Œ å¡O_£ ~å[^è•x J~Ú# J"£∞ã¨~ì _ü ®"£∞Ö’ HõÅ^Œ∞.
H„ O˜ k Ñ
„ â¨ fl◊ Å‰õΩ ã¨=∂^è•#=ÚÅ∞ "
„ åÜ«Ú=Ú.
1. ™ê=∂l‰õ L^Œº=∂Å =∞øoHõ JOâßÅ∞ JO>Ë Uq∞\˜ ?
[. 1. ™ê=∂lHõ L^Œº=∂Å∞ =ÚYºOQÍ „áê^äqŒ ∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞,ã¨=∂#`«fiO, J=HÍâ◊O, Ñ¨~åº=~°}O "≥Ú^ŒÅQÆ∞ q+¨Ü∂« ÅÖ’
„Ñ¨[Å∞ JÉè„í ^Œ`å ÉèÏ"åxH˜ QÆ∞~°=fi@O =Å¡ Ñ¨Ù@∞ìH˘™êÎ~Ú.
2. D L^Œº=∂Å∞ ~å[H©Ü∞« áêsìÅ‰õΩ =∞iÜ«Ú =º‰õΩÅÎ ‰õΩ `«~∞° K«∞QÍ ^Œ∂~°OQÍ LO\Ï~Ú.
3. L^Œº=∞HÍ~°∞ÅO^Œ~∂° UHõ`å\˜ÃÑ· xÅ|_çáÈ~å_»`å~°∞.
4. qq^èŒ ~å[H©Ü∞« áêsìÅ‰õΩ K≥Ok# "å~°∞ D L^Œº=∞OÖ’ ã¨É∞íè ºÅ∞QÍ LO\Ï~°∞.
5. ™ê=∂lHõ L^Œº=∞ HÍ~°ºHõ~ÅÎ° HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ Jhfl „Ñ¨*Ï™êfi=∞º |^ŒOÌ QÍ =ÙO\Ï~Ú.
6. ^ÕâO◊ Ö’ "Õà¥◊ §xH˘x L#fl ~å[H©Ü∞« =º=ã¨Å÷ ∞ `«=∞ Pâ◊Å#∞ Ñ¨ÓiÎKÜ
Õ Ú« #Ñ¨Ù_»∞ ÖË^• áÈ~å_Õ Jâ◊=Ú#flÑ¨C_»∞
™ê=∂lHõ L^Œº=∂Å∞ `«Ö`ˇ ∞« `Î å~Ú.
2. ™ê=∂lHõ L^Œº=∂Å∞ L^•Ç¨Ï~°}Å`À ™ê^è•~°} „Ñ¨[Å áê„`«#∞ ZÖÏ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞ ?
[. ™ê=∂lHõ L^Œº=∂Å∞ L^•Ç¨Ï~°}Ö’ ™ê^è•~°} „Ñ¨[Å áê„`« :
1. x["≥∞#ÿ ^è~·≥ åºxH˜, ã¨∂ÊùiHÎ ˜ g~°∞ x^Œ~≈° #O. ã¨=∞ã¨ºÅ Ñïëê¯~°O HÀãÖ PÖ’z™êÎ~∞° .
2. x~°H~∆õ åã¨∞ºÅ∞, yi[#∞Å∞ W@∞=O\˜ L^Œº=∂ÅÖ’ Jã¨=∂# áÈ~å@ Ñ¨\ =˜ ∞ K«∂Ñ¨Ù`å~°∞. `«=∞ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞
áêÜ«∞‰õΩÅ ^Œ$+≤Hì ˜ fã¨∞HÔ à◊`å~°∞.
3. áÈbã¨∞Å∞ KÕ¿ã JÔ~ã¨∞Åì ∞, HÍÅ∞ÊÅ‰õΩ g~°∞ U=∂„`«O ÉèÜ
í ∞« Ñ¨_~» ∞° . L^Œº=∂Å∞, Tˆ~yOÑ¨ÙÅ∞, „Ñ¨^~Œ ≈° #Å∞, Ñ≤HÔ @OQ∑ÅÖ’
áêÖÁæO\Ï~°∞.
4. J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ gi HÍÖÏxfl, ^è<Œ åxfl, „áê}Ïxfl ‰õÄ_® `åºQÆO K≥Ü∞« º\ÏxH˜ ã≤^ÑúŒ _¨ `» å~°∞.
3. J"≥∞iHÍÖ’x #Å¡ *ÏfÜ«ÚÅ∞, "≥∞~ÿ åÃÑc· L^Œº=∂Å =∞^èºŒ áÈeHõÅ∞, `Õ_®Å∞ Uq∞\˜ ?
[. 1. ~Ô O_»∞ L^Œº=∂Å∞ „áê^äqŒ ∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯ÅÔH· áÈ~å_®~Ú. D L^Œº=∂ÅÖ’ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ „Ñ¨^•è # áê„`« áÈ+≤OKå~°∞.
2. ~Ô O_»∞ L^Œº=∂Å∞ JÇ≤ÏO™ê Ñ¨ûúŒ x áê\ÕKå~Ú.
3. áÈbã¨∞Å∞ =∞iÜ«Ú ™êÜ«Ú^èŒ ^ŒàÏÅ #∞O_ç W|ƒO^Œ∞Å∞ Z^Œ∞~˘¯<åfl~Ú.
148
4. ~Ô O_»∞ ^ÕâßÅÖ’ „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO LOk.

5. ~å[H©Ü∂« Å`À ãÖ|O^èOŒ ÖË‰Ωõ O_® áÈ~å\ÏÅ∞ [iQÍ~Ú.
=º`åº™êÅ∞ :
J"≥∞iHÍÖ’x #Å¡*ÏfÜ«ÚÅ L^Œº=∞ =∞}˜ÑÙ¨ iÖ’x "≥∞^ÿ •ÃÑc· L^Œº=∞O
1. #Å¡*ÏfÜ«ÚÅ L^Œº=∂xH˜ JO`«~å˚fÜ«∞ 1. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ =∂„`«"∞Õ D L^Œº=∂xH˜ QÆ∞iÎOÑ¨Ù
QÆ∞iÎOÑ¨Ù ÅaèOzOk. =zÛOk.
2. D L^Œº=∞OÖ’ =∂iì<£ Å∂^ä~Œ ü HÕQ∑ 2. D L^Œº=∞OÖ’ W~ÀO +ï‡ÖÏ QÆ$Ç¨Ï x~°ƒO^èOŒ Ö’
„Ñ¨=ÚYáê„`« =Ç≤ÏOKå~°∞. L#flÑ¨Ê\˜H˜ 10 ãÖII~åÅ HõO>Ë Z‰õΩ¯= HÍÅO x~åÇ¨~°
nHõ∆ KÕ™ÈÎOk.
3. Éè’áêÖò QÍºãπ ^Œ∞~°@
… # =O\˜ <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ x~°ã#¨ Å∞, L^Œº=∂Å‰õΩ, „Ñ¨ÑO¨ K« "åºÑÖÎ QÍ „Ñ¨[Å#∞ ZÖÏ ã¨g∞Hõi™êÎ~À
`≥Å∞ã¨∞H˘x, K«iÛOK«O_ç.
[. 1. Éè’áêÖò QÍºãπ ^Œ∞~°@ … # 1984= ãÖIIÖ’ _çÃãO|~ü 3= `Õn# =∞^èºŒ „Ñ¨^âÕ òÖ’x Éè’áêÖòÖ’ [iyOk.
2. Éè’áêÖòÖ’x Ü«¸xÜ«∞<£ HÍÔ~Ê· _£ HõOÃÑh #∞O_ç XHõ ~å„u q+¨"åÜ«Ú=Ù "≥Å∞=_»_O» =Å¡ "ÕÖÏk=∞Ok K«xáÈÜ«∂~°∞.
3. „Ñ¨ÑO¨ K« „Ñ¨[ÅO^Œ~∂° [iy# ^Œ∞~°@ … ##∞ YO_çã∂¨ ,Î ÉÏkè`∞« Å‰õΩ ãÖÑ¶∞‘ ÉèÏ=O `≥eÜ«∞*Ëâß~°∞.
4. JÖÏˆQ, J"≥∞iHÍÖ’ LO@∞#fl #Å¡*ÏfÜ«ÚÅ∞ q=Hõ`∆ `« À ‰õÄ_ç# K«\ÏìÅ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ JO^Œ~∂° Hõeã≤H@ õ ∞ìQÍ
áœ~°L^Œº=∞O x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞.
4. Ñ¨Ù#~å"å™êxfl HõeÊ™êÎ=∞#fl "åQÍÌ<å#∞ L^Œº=∞OÖ’ „Ñ¨[Å∞ ZÖÏ ÑïQÆ}ã˜ ∞¨ <Î åfl~°∞ ?
[. #~°‡^• L^Œº=∞OÖ’x „Ñ¨[Å∞ ~Ô O_»∞ q+¨Ü∂« Å∞ QÆ∞iÎOKå~°∞ :
1. HÀÖ’Ê~Ú# Éè∂í q∞H˜ #+¨Ñì i¨ Ç¨~°OQÍ W=fi\ÏxH˜ `«y#O`« Éè∂í q∞ ÖË^∞Œ , x~åfiã≤`∞« Öˇ#· „Ñ¨[ÅO^ŒiH© Ñ¨Ù#~å"åãÖ
HõeÊOK«@O ™ê^èºŒ OHÍ^Œ∞. JO`ÕHÍ‰õΩO_® Wk #+¨Ñì i¨ Ç¨~°O, Ñ¨Ù#~å"å™êxH˜ ãÖ|OkèOz# ã¨=∞ã¨º HÍHõ Jaè=$kúH˜
ãÖ|OkèOz# Ö’Ñ¨É∂íè ~Ú+¨ì ^Œ$HõÊ^ä=Œ ∞x „Ñ¨[Å∞ QÆ∞iÎOK«™êQÍ~°∞.
2. D ~°H"õ ∞≥ #ÿ Jaè=$kú =º=™êÜ«∂xfl, yi[# „Ñ¨[Å#∞ Ñ¶} ¨ OQÍ ÃÑ\˜ì Ñï„â◊=∞Å∞, "å}˜[º =º=™êÜ«∞ Hˆ „∆ `åÅ#∞
U~åÊ@∞ KÕÜ∞« _»O,ã¨ÇÏ¨ [ =#~°∞Å#∞ ã¨∞ã≤~÷ O° HÍx Ñ¨^`úŒ ∞« ÅÖ’ qxÜ≥∂yOK«@OÃÑ#· P^è•~°Ñ_¨ Oç k.
3. Wk U^Œ ~Ô `· ∞« Å∞, yi[#∞Å r=# „Ñ¨=∂}Ïxfl U ~°HOõ QÍ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~K° ‰« Ωõ O_® "åà◊§x <≥Ñ· Ù¨ }ºO ÖËx ‰õÄbÅ∞QÍ
=∂~°∞ã¨∞OÎ k.
5. ~Ô `· ∞« Å#∞, yi[#∞Å#∞ x~åfiã≤`∞« Å#∞ K≥Ü∞« º‰õΩO_® Hõ~å‡QÍ~åÅ∞ Hõ@_ì O» , QÆ#∞Å „`«=fiHõO, q^Œ∞º`«∞Î L`«ÊuÎ Hˆ O„^•Å#∞
KÕÑ@ ¨ _ì O» ™ê^èºŒ O HÍ^• ? Z@∞=O\˜ „Ñ¨`åº=∂flÜ«∂Å∞ L<åfl~Ú ? D JOâßÅÃÑ· K«iÛOK«O_ç.
[. 1. ~Ô `· ∞« Å#∞, yi[#∞Å#∞ x~åfiã≤`∞« Å#∞ KÕÜ∞« ‰õΩO_® Hõ~å‡QÍ~åÅ∞ Hõ@_ì O» , QÆ#∞Å „`«=fiHõO, q^Œ∞º`«∞Î L`«ÊuÎ Hˆ O„^•Å#∞
KÕÑ@ ¨ _ì O» ™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞Hõ#QÍ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ =O\˜ Jaè=$kú K≥Ok# ^ÕâßÅ`À P"å™êÅ∞ ÖËx „áêO`åÅ∞
KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=. JO`ÕQÍHõ J@∞=O\˜ „áêO`åÅÖ’ Hõ~å‡QÍ~åÅ∞ Hõ@_ì O» , QÆ#∞Å `«=fiHõO "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q ™ê^èºŒ OHÍ^Œ∞.
149
2. Jaè=$kÌ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ>¨ @ìË Ñ¨C_»∞ H˘xfl „áêO`åÅÖ’ x~åfiã≤`∞« Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ<Õ LO\Ï~°∞. "åix ^Œ$+≤Öì ’
ÃÑ@∞ìH˘O>Ë Jaè=$kú ™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞. HÍx JHõ¯_» #+¨áì È`«∞#fl Éè∂í Ü«∞[=∂#∞Å∞, „Ñ¨[Å‰õΩ `«y# #+¨Ñì i¨ Ç¨~åxfl
Éèí∂=ÚÅ ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù `«k`«~° ™œHõ~åºÅ∞ `«fii`«QÆux "åiH˜ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞@O ^•fi~å H˘O`«"Õ∞~° #ëêìxfl
x"åiOK«=K«∞Û.
3. ÃÑ^ŒÌ P#Hõ@Åì =Å¡ ^Õâ◊ „Ñ¨[Å‰õΩ X#QÆ∂_Õ qã¨Î $`« „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ#∞ ^Œ$+≤Öì ’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ O>Ë D ã¨=∞ã¨ºÅ∞ z#flqQÍ
JxÑ≤™êÎ~Ú. J^Õq^èOŒ QÍ „Ñ¨É∞íè `«fiO ‰õÄ_® W@∞=O\˜H˜ KÕÑ>¨ =ìË ÚO^Œ∞ JHõ¯_» „Ñ¨[Å‰õΩ #+Öì ÉèÏs ™ê÷~ÚÖ’
LO@∞ x~å‡}Ïxfl =ÚO^Õ ^•x=Å¡ [iˆQ #ëêìxfl JOK«<å"Õã≤ „Ñ¨[Å‰õΩ "Õ∞Å∞ [iˆQÖÏ K«∂_®e. „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞
™œHõ~åºÅ∞ HõeÊOKåe.
V. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ñ¨@OÖ’ „HÕk "åxx QÆ∞iÎOK«∞=Ú.
1. =∞}˜ÑÓ¨ ~ü 2. =∞^èºŒ „Ñ¨^âÕ ò 3. PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò 4. QÆ∞[~å`ü 5. Hˆ ~°à◊
❖❖❖
150
22. áœ~°∞Å∞, „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞

XHõ =∂~°∞¯ Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì #∞ Z=~°∞, ZÑ¨C_»∞ KÕâß~°∞ ?
[. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì #∞ Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fiO 2005Ö’ KÕãO≤ k.
2. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ ÖË#Ñ¨Ù_»∞ „Ñü „Ñ¨É∞íè `«fi âßY Ü≥ÚHõ¯ Hõhã¨ ÉÏ^èºŒ `« Uq∞\˜ ?
[. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì =Å¡ WÑ¨C_»∞ „Ñü „Ñ¨É∞íè `«fi âßY‰õΩ iHÍ~°∞Å¤ #∞ x~°fiÇ≤ÏOz, "å\˜x J_çy# áœ~°∞Å‰õΩ
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_®e.
3. [i=∂# qkèOKÕ JkèHÍ~°O Z=iH˜ LOk ?
[. ~å¢+ì¨ Hˆ O„^Œ ã¨=∂Kå~° Hõq∞+¨#~°∞¡ ãÖ|OkèO`« áœ~°ã=¨ ∂Kå~° JkèHÍiH˜ [i=∂<å qkèOK«=K«∞Û#∞.
4. U K«@Oì „Ñ¨HÍ~°O =∞#^ÕâO◊ Ö’ Lz`« <åºÜ«∞¿ã=Å∞ JOkã¨∞<Î åfl~°∞ ?
[. ''<åºÜ«∞¿ã=Å „áêkèHÍ~°ãO¨ ã¨÷ (ã¨=~°}) K«@Oì 2002—— „Ñ¨HÍ~°O LK«`« ¿ã=Å∞ JOkã¨∞<Î åfl~°∞.
5. <åºÜ«∞¿ã"å Ñ‘~åî Å#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« @OÖ’ L^ÕâÌ O◊ Uq∞\˜ ?
[. Pi÷Hõ ÖË^• U W`«~° HÍ~°}ÏÅ =Å¡<<·≥ å U áœ~°∞_çH˜ ‰õÄ_® <åºÜ«∞O ÅaèOK«‰Ωõ O_® LO_»‰Äõ _»^#Œ fl L^ÕâÌ O◊ `À g\˜x
U~åÊ@∞KÕâß~°∞.
6. Ö’H± J^•Å`ü#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« @OÖ’ =ÚYº L^ÕâÌ º◊ O Uq∞\˜ ?
[. HÀ~°∞Åì Ö’ n~°H… ÍÅOQÍ JÑï+¨¯ $`«OQÍ L#fl Hˆ ã¨∞Å#∞ Z@∞=O\˜ Y~°∞Û ÖË‰Ωõ O_®, "≥O@<Õ Ñï+¨¯iOK«∞@‰õΩ Ö’H±
J^•Å`üÅ∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« |_ç<å~Ú.
7. ~å¢+ì¨ <åºÜ«∞¿ã=Å „áêkèHÍ~° ãÖã¨H÷ ˜ JkèÑu¨ QÍ Z=~°∞O\Ï~°∞ ?
[. JkèÑu¨ QÍ áêº„@<£ – W<£ pèÑQπ¶ Í ~å¢+ì̈ ÃÇÏ· HÀ~°∞ì pÑ¶π [ã≤ãì π LO\Ï~°∞.
8. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«\Ïìxfl Hˆ O„^Œ„Ñ¨É∞íè `«fiO U ãÖ=`«û~°OÖ’ P"≥∂kOzOk ?
[. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«\Ïìxfl Hˆ O„^Œ„Ñ¨É∞íè `«fiO 2005= ãÖ=`«û~°OÖ’ P"≥∂kOzOk.
~Ô O_»∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì „Ñ¨HÍ~°O ã¨=∂Kå~°O H˘~°‰Ωõ ^Œ~M° Ïã¨∞Î U q^èOŒ QÍ KÕÜ∂« e ?
[. ã¨=∂Kå~°O HÍ"åÅ#fl q#fláêxfl KÕu`À ~åã≤# L`«~Î O° ~°∂ÑÖÖ’ HÍx ZÅ„HÍìxH± "≥∞~ÚÖò ~°∂ÑÖÖ’ HÍh W=fi=K«Û.
ã¨=∂Kå~åxfl P ~å¢+ì¨ JkèHÍ~° ÉèÏ+¨Ö’ QÍh, ÖË^• WOw¡+µ¨ Ö’ QÍh ÖË^• Ç≤ÏOnÖ’ QÍh W=fi=K«∞Û. XHõ"àÕ ◊ XHõ =ºH˜Î
L`«~Î O° ~åÜ«∞HõáÈ`Õ áœ~° ã¨=∂Kå~° JkèHÍi ÖË^• WOw¡+µ¨ ÖË^• ~å¢+ì¨ áœ~° ã¨=∂Kå~° JkèHÍi =^ŒÌ =∞ødHõOQÍ
K≥ÑÊ¨ _»O ^•fi~å ‰õÄ_® ^Œ~M° Ïã¨∞Î W=fi=K«∞Û.
151
2. Ö’H± J^•Å`ü U q^èOŒ QÍ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú ?

[. WÑ¨C_»∞ g\˜^•fi~å <åºÜ«∞HÀq^Œ∞Å∞, JkèHÍ~°∞Å∞, J#kèHÍ~° „Ñ¨=ÚY∞Å∞ ã¨=∞HõÖ∆ ’ ã¨∞Ç¨Ï$^•ƒù= "å`å"å~°}OÖ’
Ñ¨~ã° Ê¨ ~° JOwHÍ~°O`À `«QÍ^•Å∞, q"å^•Å#∞ Ñï+¨¯iOK«∞HÀ=K«∞Û Y~°∞ÛÖË‰Ωõ O_® `«fii`«QuÆ # <åºÜ«∞O á⁄O^Œ\ÏxH˜
„Ñ¨[Å∞ WÑ¨C_»∞ Ö’H± J^•Å`üÅ#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. HÀ~°∞Åì Ö’ n~°H… ÍÅOQÍ JÑï+¨¯ $`«OQÍ L#fl Hˆ ã¨∞Å#∞
Z@∞=O\˜ Y~°∞Û ÖË‰Ωõ O_® "≥O><Õ Ñï+¨¯iOK«∞HÀ=\ÏxH˜ Ö’H± J^•Å`ü ã¨Ç¨ Ü«∞Ñ¨_∞» `«∞Ok. XHõ"àÕ ◊ JÑ¨Ê\˜Hˆ HõH^∆õ •~°∞Å∞
HÀ~°∞ì ~°∞ã¨∞=Ú K≥eO¡ z LO>Ë Jk ‰õÄ_® "≥#H˜¯ W™êÎ~∞° .
3. <åºÜ«∞¿ã=Å „áêkèHÍ~° ãÖã¨Å÷ ∞ x~°fiiÎOKÕ q^è∞Œ Å∞ Uq ?
[. 1. K«@Oì Ö’ á⁄O^Œ∞Ñïz# „Ñ¨HÍ~°O J~°∞›óÖˇ#· =º‰õΩÅÎ ‰õΩ <åºÜ«∞¿ã=Å#∞ JOkOK«@O.
2. Ö’H± J^•Å`üÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@O.
3. =ÚO^Œã∞¨ Î x"å~°}, =ÓºÇ¨`«‡Hõ <åºÜ«∞ ã¨Ç¨ Ü«∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ KÕÑ@
¨ _ì O»
4. <åºÜ«∞ ¿ã=Å∞ „áêkHÍ~° ãÖã¨÷ x~°~‚ ÚOKÕ W`«~° q^è∞Œ Å#∞ x~°fiiÎOK«_O» .
4. <åºÜ«∞¿ã=Å „áêkèHÍ~° ãÖã¨÷ L^ÕâÌ ßÅ∞ Uq∞\˜ ?
[. 1. ã¨=∂[OÖ’x |ÅÇ‘Ï# =~åæÅ‰õΩ Lz`«, ã¨=∞~°÷ <åºÜ«∞¿ã=Å#∞ JOkOK«\ÏxH˜ <åºÜ«∞¿ã= „áêkèHÍ~° ãÖã¨÷
K«\Ïìxfl "ÕÜ∞« @O.
2. Pi÷Hõ ÖË^• U W`«~° HÍ~°}ÏÅ =Å¡<#·≥ U áœ~°∞_çH˜ <åºÜ«∞O JO^Œi Ñïã≤u÷ ÖË‰Ωõ O_® K«∂_»@O
3. ã¨=∂# J=HÍâßÅ „áêuÑ¨kHõ# <åºÜ«∂xfl JOkOKÕÖÏ <åºÜ«∞ =º=ã¨÷ K«∂_»\ÏxH˜ Ö’H± J^•Å`üÅ#∞ U~åÊ@∞
K≥Ü∞« º@O.
4. HÀ~°∞Åì |Ü«∞@ ã¨=∞~°÷ „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞ ã¨$[<å`«‡Hõ`« q"å^Œ Ñïëê¯~° q^è•<åxfl ~°∂á⁄OkOK«@O.
<åÅ∞QÆ∞ =∂~°∞¯Å Ñ
„ â¨ fl◊ Å∞
1. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì ÑïkèÖ’H˜ =KÕÛ „Ñ¨É∞íè `«fi ãÖã¨Ö÷ qË ?
[. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì HÕkH˜ =KÕÛ „Ñ¨É∞íè `«fi ãÖã¨Å÷ #∞ K«@Oì D HÕk q^èOŒ QÍ QÆ∞iÎOzOk.
J. ~å*ÏºOQÆO HÕ^Œ U~°Ê_ç# ãÖã¨.÷
P. áê~°"¡ ∞≥ O@∞ ÖË^• ~å¢+ì¨ âßã¨#ã¨ÉÅíè „Ñ¨HÍ~°O U~°Ê_ç# ãÖã¨.÷
W. ãÖ|Okè`« „Ñ¨É∞íè `«fi P^ÕâßÅ∞ ÖË^• <À\˜ÑHˆ≤¶ +¨<£ ^•fi~å U~°Ê_ç# ãÖã¨.÷ „Ñ¨É∞íè `«fi ãÖã¨,÷ „Ñ¨É∞íè `«fi xÜ«∞O„`«} ãÖã¨,÷
„Ñ¨É∞íè `«fi x^è∞Œ Å∞ ã¨=∞‰õÄiÛ# ãÖã¨Å÷ ∞ D K«@Oì HÕkH˜ =™êÎ~Ú. „Ñ¨`º« HõO∆ QÍ ÖË^• Ñ¨~ÀHõO∆ QÍ QÆ}hÜ«∞ "≥Ú`«OÎ Ö’
„Ñ¨É∞íè `«fi x^è∞Œ Å∞ JO^Õ ã¨fiK«ÛOù ^Œ ãÖã¨Å÷ ∞ ‰õÄ_® D K«@Oì HÕkH˜ =™êÎ~Ú.
2. Ö’H± J^•Å`ü L^ÕâÌ O◊ Uq∞\˜ ?
[. 1. ã¨=∂# J=HÍâßÅ „áêuÑ¨kHõ# <åºÜ«∂xfl JOkOKÕÖÏ <åºÜ«∞=º=ã¨÷ Ñ¨xKÕ¿ãÖÏ K«∂_»\ÏxH˜ Ö’H± J^•Å`üÅ#∞
U~åÊ@∞KÕâß~°∞.
152
2. Ö’H± J^•Å`üÅ#∞ ''<åºÜ«∞¿ã=Å Ñ‘~åî Å K«@Oì 1987 x 1994 Ö’#∞ uiy 2002Ö’#∞ ã¨=iOKå~°∞. D ã¨=~°}
„Ñ¨HÍ~°O Ö’H± J^•Å`ü U~åÊ@∞ KÕâß~°∞.
3. Ö’H± J^•Å`ü JO>Ë „Ñ¨*Ï™êfi=∞º Ñ‘~åî Å∞, g\˜^•fi~å <åºÜ«∞HÀq^Œ∞Å∞, JkèHÍ~°∞Å∞, J#kèHÍ~° „Ñ¨=ÚY∞Å∞,
ã¨=∞HõO∆ Ö’ ã¨∞Ç¨Ï$^•ƒù= "å`å=~°}OÖ’ Ñ¨~ã° Ê¨ ~° JOwHÍ~°O`À `«QÍ^•Å∞, q"å^•Å∞ Ñï+¨¯iOK«∞HÀ=K«∞Û.
4. Y~°∞Û ÖË‰Ωõ O_® `«fii`«QuÆ # <åºÜ«∞O á⁄O^Œ\ÏxH˜ Ö’H± J^•Å`üÅ∞ „Ñ¨[Å‰õΩ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞<åfl~Ú.
5. HÀ~°∞Åì Ö’ n~°H… ÍÅOQÍ JÑï+¨¯ $`«OQÍ L#fl Hˆ ã¨∞Å#∞ Z@∞=O\˜ Y~°∞Û ÖË‰Ωõ O_® "≥O@<Õ Ñï+¨¯iOK«∞HÀ=\ÏxH˜
Ö’H± J^•Å`ü ã¨Ç¨ Ü«∞Ñ¨_∞» `«∞Ok.
3. Ö’H± J^•Å`ü =Å¡ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞ Uq∞\˜ ?
[. 1. Z@∞=O\˜ HÀ~°∞ì ~°∞ã¨∞=Ú LO_»^∞Œ . XHõ"àÕ ◊ HÀ~°∞ì ~°∞ã¨∞=Ú JÑ¨Ê\˜H© K≥eO¡ z LO>Ë Ö’H± J^•Å`ü Hˆ ã¨∞ Ñï+¨¯iOÑ¨
|_ç#Ñ¨C_»∞ xÜ«∞=∂Å‰õΩ Ö’|_ç ~°∞ã¨∞=Ú#∞ uiy K≥e™¡ êÎ~∞° .
2. q"å^•Å "ÕQ=Æ O`« qKå~°}, q^•#OÖ’ "≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞ J#flq Ö’H± J^•Å`üÖ’x =ÚYº"≥∞#ÿ JOâßÅ∞. q"å^•Å#∞
Ö’H± J^•Å`ü Ñï+¨¯iOKÕ „Hõ=∞OÖ’ áœ~° qKå~°# ã¨‡ $`« ™êH∆ÍÅ K«@Oì =O\˜ "å\˜Ö’¡ ¿Ñ~˘¯#fl q^è•<åÅ#∞
YzÛ`«OQÍ áê\ÕKåÅx ÖË^∞Œ .
3. `«=∞ ã¨ÅÇ¨^•~°∞ ^•fi~å q^•^ŒOÖ’x HõH^∆˜ •~°∞Å∞ <Õ~∞° QÍ [_ç`¤ À ãÖÉèÏ+≤OK«=K«∞Û. Wk ™ê^è•~°} <åºÜ«∞™ê÷<åÖ’¡
™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞.
4. Ö’H± J^•Å`ü WKÕÛ f~°∞Ê#∞ "åk, „Ñü"å^Œ∞Å∞ Q“~°qOKåe. ã≤qÖò HÀ~°∞ì WKÕÛ f~°∞ÊH˜ =ÙO_Õ qÅ∞= nxH˜ ‰õÄ_®
LO@∞Ok. q"å^Œ JOu=∞ Ñïëê¯~°O PÅã¨ºO HÍ‰õΩO_® LO_»\ÏxH˜ nxÃÑ· JÑ‘ÊÅ∞#∞ J#∞=∞uOK«~∞° .
5. J_»fiHˆ @¡ ^•fi~å Lz`« <åºÜ«∞ ã¨ÅÇ¨ JOk™êÎ~∞° . HÀ~°∞Åì Ö’ Hˆ ã¨∞#∞ "åkOK«\ÏxH˜ J_»fiHˆ @¡#∞ xÜ«∞q∞™êÎ~∞° .
Lz`« <åºÜ«∞¿ã=Å∞, =∞^Œ`Ì ∞« H˜ J~°∞›Ö#·ˇ =º‰õΩÅÎ ‰õΩ ãÖ|OkèOz# HÀ~°∞ì Hˆ ã¨∞ÅÖ’ HÀ~°∞ì Y~°∞ÛÅ#∞ Éèií ™êÎ~∞° , f~°∞Ê
#Hõà§◊ #∞ Lz`«OQÍ JO^Œ*™Ë êÎ~∞° .
4. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì =Å¡ „Ñ¨É∞íè `«fiO Ñ¨xx "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~K° @
« O Ñ¨~º° "ÕHO∆˜ K«@O ZÖÏ ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞Ok ?
[. "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~K° @
« O:
1. „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ =º=ã¨Å÷ Ö’ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ „Ñ¨[Å‰õΩ ÉÏ^èºŒ `« =Ç≤ÏOz "åiH˜ ["å|∞^•sQÍ LO_®e. U q+¨Ü∞« O
g∞^≥<· å „Ñ¨[Å∞ ã¨=∂Kå~°O J_»Q=Æ K«∞Û. Hõ#∞Hõ ZÅ¡ÑC¨ _»∂ „Ñ¨É∞íè `«fi ãÖã¨Å÷ ∞ `«=∞ q^è∞Œ Å#∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ x~°fiiÎOKåe.
2. „Ñü „Ñ¨É∞íè `«fi âßY, H˘xfl xÜ«∞=∞ x|O^è#Œ Å P^è•~°OQÍ Ñ¨xKÕã∞¨ OÎ k. H˘xfl iHÍ~°∞Å¤ #∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. fã¨∞‰õΩ#fl
x~°Ü‚ ∂« Å q=~°} LO_®e. nx H˘‰õΩ iHÍ~°∞Å¤ #∞, il+¨~ì Åü #∞, x"ÕkHõÅ#∞, _®‰õΩº"≥∞O@¡#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
3. „Ñü =º=ã¨,÷ `«# qkè x~°fiÇ¨Ï}Ö’ Z@∞=O\˜ J=Hõ`=« HõÅ∞ [~°Q‰Æ Ωõ O_® K«∂ã¨∞HÀ=Åã≤# ÉÏ^èºŒ `« =Ç≤ÏOKåe.
q^è∞Œ Å#∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ x~°fiiÎOKåe.
4. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì =Å# WÑ¨C_»∞ „Ñü „Ñ¨É∞íè `«fi âßY iHÍ~°∞Å¤ #∞ x~°fiÇ≤ÏOz, "å\˜x J_çy# áœ~°∞Å‰õΩ
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LOKåe.
153
Ñ¨~º° "ÕH}
∆õ :
5. „Ñü „Ñ¨É∞íè `«fiâßYÖ’ XHõ áœ~° ã¨=∂Kå~° JkèHÍi LO_®e. J^Õ âßYÖ’ XHõ JÑ≤ÊÖË\ò JkèHÍi LO_®e.
6. Jxfl âßYÅ JÑ≤ÊÖË\ò JkèHÍ~°∞Å∞, áœ~° ã¨=∂Kå~° JkèHÍ~°∞Å∞ ~å¢+,ì¨ áœ~° ã¨=∂Kå~° HÍ~åºÅÜ«∂xH˜ ["å|∞^•sQÍ
LO\Ï~°∞.
7. ~å¢+ì¨ ã¨=∂Kå~° Hõq∞+¨#~°∞¡ LO\Ï~°∞. Hˆ O„^Œ ã¨=∂Kå~°~° Hõq∞+¨#~°∞¡ LO\Ï~°∞.
=∞#O ã¨=∂Kå~°O H˘~°‰Ωõ ^Œ~M° Ïã¨∞Î KÕã#≤ Ñ¨Ù_»∞, PÜ«∂ ã¨=∂Kå~° JkèHÍ~°∞Å∞ ã¨=∂Kå~°O W=fix Ñ¨HO∆õ Ö’ ~å¢+,ì¨
Hˆ O„^Œ ã¨=∂Kå~° Hõq∞+¨#~°∞¡ *"å|∞^•sQÍ LO\Ï~°∞. J=ã¨~O° J~Ú`Õ g~°∞ P ã¨=∂Kå~° JkèHÍiH˜ [i=∂<å
‰õÄ_® qkèOK«=K«∞Û.
D H„ O˜ k MÏmÅ#∞ Ñ¨ÓiOÑ¨Ù=Ú.
1. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@ì ã¨=~°} KÕ¿ã JkèHÍ~°=Ú .................... ‰õΩ HõÅ^Œ∞. (áê~°"¡ ∞≥ O\ò‰Ωõ )
2. „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ =º=ã¨Ö÷ ’ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ ................. ‰õΩ ÉÏ^èºŒ `« =Ç≤ÏOKåe. („Ñ¨[Å‰õΩ)
3. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ ......................... „Ñ¨*Ï™êfi=∞º=Ú#∞ J"≥∞iHÍ^ÕâO◊ ................. „Ñ¨*Ï™êfi=∞º=Ú#∞ J#∞ãïOK«∞
K«∞<åfl~Ú. (áê~°"¡ ∞≥ O@s, J^èºŒ Hõ)∆
4. ã¨=∂Kå~°O HÀ~°∞`«∞#fl =ºH˜Î ............LO>Ë ~°∞ã¨∞=Ú K≥eO¡ K«#=ã¨~O° ÖË^∞Œ .
(^•i„^Œº ~ˆ Y‰õΩ kQÆ∞=# LO_Õ ~ˆ Y (BPL (Below Poverty Line)))
„HÕk "åxx qãïÎ Oz „"åÜ«Ú=Ú.
5. PIO ........................ (áœ~° ã¨=∂Kå~° JkèHÍi (Public Information Officer))
6. PWD........................... („Ñ¨*ÏÑ¨#∞Å âßY (Public Works Department))
7. SIO ........................ (~å¢+™ì¨ ê÷~Ú áœ~° ã¨=∂Kå~° JkèHÍi (State Public Information Officer))
8. SPIC...................... (~å¢+ì¨ áœ~° ã¨=∂Kå~° Hõq∞+¨#~ü (State Public Information Officer))
9. CIO..................... (ˆHO„^Œ„Ñ¨É∞íè `«fi ã¨=∂Kå~° JkèHÍi (Central Information Officer))
10. CPIC......................(ˆHO„^Œ áœ~° ã¨=∂Kå~° Hõq∞+¨#~ü (Central Public Information Commissioner))
11. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛ# ãÖ=`«û~°O ................. (2005)

12. ã¨fiÜ«∞O„ÑüÑüÎ Hõey# ãÖã¨Å÷ ∞
154
1. „Ñ¨^•è # ZxflHõÅ Hõq∞+¨#~°∞

2. <åºÜ«∞=º=ã¨÷
3. ã¨=∂Kå~° HÍ~åºÅÜ«∂Å∞
13. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì #∞O_ç (RTI) q∞#Ç¨~ÚOÑ¨Ù Hõey#k ................. (Ããx· Hõ ^ŒàÏÅ∞)
14. ã¨=∂Kå~°O á⁄O^Œ\ÏxH˜ K≥eO¡ K«=Åã≤# ~°∞ã¨∞=Ú ........................ (5 ~°∂.#∞O_ç 10 ~°∂.=~°‰Ωõ )
❖❖❖
155
ã¨=∞Ü«∞O : 21/2 QÆO@Å∞

=∂ki „Ñ¨âßflÑ¨„`«=Ú "≥Ú`«OÎ =∂~°∞¯Å∞ : 50
q+¨Ü∞« =Ú : ™êOÑ¶∞≤ Hõâß¢ã=Î¨ Ú PAPER – I
`«~Q° uÆ : 10
áê~°∞ì : A Marks : 35
SECTION – I
Time : 2 hours 5 ˛ 2 ´ 10
ã¨∂K«#Å∞ : 1) „Ñü „QÆ∂Ñ¨Ù #∞O_ç ~Ô O_çO\˜H˜ `«‰Ωõ ¯= ÖË‰Ωõ O_® U"≥<· å S^Œ∞ „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ ~åÜ«∞O_ç.
2) „Ñü „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ ~Ô O_»∞ =∂~°∞¯Å∞.
Group – A
1. QÆOQÍ ã≤O^è∂Œ "≥∞^ÿ •#OÖ’ [#™êO„^Œ`« JkèHOõ QÍ LO_»_®xH˜ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ∞ `≥Å∞Ê=Ú.
2. ''Ñ¨@} ì H© ~õ }
° ÃÑ~°Q‰Æ Ωõ O>Ë „Ñ¨[Å J=HÍâßÅ∞ ÃÑ~°Q_Æ O» , Pi÷Hõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ ÃÑ~°Q_Æ O» =O\˜ XHõ¯>Ë HÍ^Œ∞. ^•x=Å¡
Z<Àfl ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ‰õÄ_® L`«Ê#fl=∞=Ù`å~Ú——. ''Ñ¨@} ì „Ñ¨[Å r=# Ñïã≤`÷ ∞« ÅÃÑ· h Jaè„áêÜ«∞O Uq∞\˜ ?
3. „HÕk áê~îåºOâßxfl K«kq, „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ ["å|∞ „"åÜ«∞O_ç.
XHõ „áêO`«OÖ’ XHõ xiÌ+ì¨ ã¨=∞Ü«∞OÖ’x "å`å=~°} Ñïã≤`÷ ∞« Å#∞ ''"å`å=~°}O ("≥^~Œ )ü —— JO\Ï~°∞. XHõ qâßÅ
„áêO`«OÖ’ H˘xfl ãÖ=`«û~åÅáê@∞ XHõ „Hõ=∂xfl Hõ#|~°KÕ "å`å=~°} Ñïã≤`÷ ∞« Å#∞ ''j`À+¨ã‚ u÷≤ —— JO\Ï~°∞. ™ê^è•~°}
Ñïã≤`÷ ∞« Å P^è•~°OQÍ ãÖ=`«û~åxfl HÍÖÏÅ∞QÍ qÉèlí ™êÎ~∞° .
„Ñ¨âfl◊ : ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ Jxfl „áêO`åÅÖ’ j`À+¨ã‚ u÷≤ XˆH q^èOŒ QÍ LO@∞O^• ? HÍ~°}ÏÅ∞ TÇ≤ÏOK«O_ç.
4. ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ „Ñ¨^•è # Éè∫QÀoHõ qÉè[í #Å∞ Uq ?
Group – B
5. ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ „Ñ¨[Å∞ "å}˜[º ã¨~m° Hõ~}
° =Å¡ U q^èOŒ QÍ ÖÏÉèÑí _¨ ®¤~∞° ?
6. |Ç¨ïà◊*Ïu HõOÃÑhÅhfl ^•^•Ñ¨ÙQÍ J"≥∞iHÍ, [áê<£, S~ÀáêÅ‰õΩ K≥Ok#"Õ. HÍ~°}ÏÅ∞ TÇ≤ÏOK«O_ç.
7. g∞ ^ŒQ~æÆ Ö° ’x KÒHõ^~Œè Å° ^Œ∞HÍ}ÏxH˜ "≥o§ ^•x Ñ¨xf~°∞x `≥Å∞Ê`«∂ "åºãÖ ~åÜ«∞O_ç.
8. ™ê÷xHõ r=<åxH˜, r=<Àáê^Œ∞Å‰õΩ Ñïã¨~åÅ`À r=#O KåÖÏ =ÚYº"≥∞#ÿ k. nxx Jaè#Okã¨∂Î ~åÜ«Ú=Ú.
SECTION – II
ã¨∂K«#Å∞ : 1) „HÕk „Ñ¨âfl◊ ÅÖ’ <åÅ∞yO\˜H˜ XHõ\ ˜ ÖË^• ~Ô O_»∞ "åHÍºÅÖ’ ã¨=∂^è•<åÅ∞ ~åÜ«∞O_ç.
2) „Ñü „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ XHõ =∂~°∞¯. 4˛1´4
9. ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ nfiÑ¨HÅõ ÊO J#fl Ñ¨^•xfl `«~K° ∞« QÍ ZO^Œ∞‰õΩ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° ?
10. =Åã¨ ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’x JkèHâõ ß`«O Ñ≤ÅÅ¡ ∞ |_ç =∞^èºŒ Ö’<Õ =∂<Õ™êÎ~∞° . HÍ~°}ÏÅ∞ q=iOK«O_ç.
11. g∞ „áêO`«OÖ’ HÍÖÏ#∞QÆ∞} =Åã¨Å#∞ q=iOÑ¨Ù=Ú.
12. ¿ã"å~°OQÆO "å\Ï ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl#∂ =º=™êÜ«∞"Õ∞ „Ñ¨^•è # Láêkè~O° QÆOQÍ LO_»_®xH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜ ?
13. |Ç¨ïà◊ ÑÖ@Å ™êQÆ∞ U q^èOŒ QÍ Pi÷HOõ QÍ "Õ∞Åx g∞~°∞ ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞ ?
14. "≥q· nèºHõ~}° =º=™êÜ«∞O J=ã¨~O° Jx h=Ù ÉèÏqã¨∞<Î åfl"å ?
156
SECTION – III
ã¨∂K«#Å∞ : 1) „Ñü qÉèÏQÆ=Ú #∞O_ç ~Ô O_Õã≤ „Ñ¨âfl◊ Å K˘Ñ¨C# <åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ã¨=∂^è•#=ÚÅ∞ „"åÜ«∞O_ç.
2) „Ñü „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ =∂~°∞¯Å∞ 4 ˛ 4 ´ 16
Group – A
15. Ñ¨~fi° `åÅ∞, Ñ‘~É°î ∂íè =ÚÅ∞, Z_®~°∞ÅÖ’ x=ã≤OKÕ „Ñ¨[Å r=# ™ê÷~Ú "≥∞^ÿ •<åÅÖ’ x=ã≤OKÕ „Ñ¨[Å r=# ™ê÷~Ú
Hõ<åfl `«‰Ωõ ¯=QÍ LO@∞Ok. nx`À h=Ù UH©Éqíè ™êÎ"å ?
16. kQÆ∞= W==ƒ_ç# HÔ "¡· ∂≥ „QÍÑ¶#π ∞ ÑïjeOz „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ `«y# ã¨=∂^è•#=Úe=Ú‡.
i) U <≥ÅÖ’ J`«ºkèHõ =~°¬áê`«O #"≥∂^Œ~ÚºOk .

ii) U <≥ÅÖ’¡ J`«ºkèH,õ J`«ÅÊ LëÈ‚„QÆ`Å « ∞ #"≥∂^ŒÜ∂« º~Ú ?
iii) E<£, JHÀì|~üÅ =∞^èºŒ QÆi+¨ì =~°¬áê`«O ZO^Œ∞‰õΩ ãÖÉèq
í ã¨∞OÎ k ?
iv) =∂iÛ, "Õ∞ <≥ÅÖ’ =∞^èºŒ J`«ºkèHõ LëÈ‚„QÆ`« ZO^Œ∞‰õΩ LO@∞Ok ?
v) LëÈ‚„QÆ`,« =~°¬áê`åÅÖ’ =∂~°∞ÊÅ‰õΩ HÍ~°}=∞ÜÕ∞º Éè∫QÀoHõ JOâßÅ#∞ ¿Ñ~˘¯#O_ç.
17. JO`«~`æ° « =Åã¨Å∞, JO`«~å˚fÜ«∞ =Åã¨Å∞ =∞^èºŒ QÆÅ áÈeHõÅ∞, `Õ_®Å∞ ¿Ñ~˘¯#∞=Ú.
18. Éè∂í QÀà◊O "Õ_H≥ ¯õ _®xH˜ =∂#=Ù_»∞ ‰õÄ_® HÍ~°}=Ú q=iOK«∞=Ú.
Group – B
19. 70 ãÖII ™êfi`«O„`«º HÍÅOÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ WOHÍ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞#fl ^ÕâO◊ QÍ<Õ LOk. ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞#fl
^ÕâO◊ QÍ<Õ LOk. ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ Jaè=$kúH˜ U"≥<· å ã¨∂K«#Å∞ KÕÜ∞« QÆÅ"å? PÖ’zOK«O_ç.
20. kQÆ∞= Ñ¨@} ì OÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’x Ñï„â◊=∞Å"åsQÍ HÍi‡‰õΩÅ q=~åÅ∞ 2009–10 ãÖIIxH˜ W=fi|_®¤~Ú. "å\˜x
ÑïjeOz „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ["å|∞e=Ú‡.
157
~°OQÆO x"åã¨ãÅ÷¨ O ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ "≥Ú`«OÎ HÍi‡‰õΩÅ∞

„QÍg∞} Ñ¨@ì} Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ ¢ãÅÎ‘ ∞
=º=™êÜ«∞~°OQÆO 68 08 47 69 53
áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆO 17 34 34 16 22
¿ã=Å~°OQÆO 15 58 19 15 25
"≥Ú`«OÎ 100 100 100 100 100
1. Ñ¨@} ì „áê`«OÖ’ ¿ã=Å ~°OQÆOÖ’ Ñ¨xKÕ¿ã HÍi‡‰õΩÅ âß`«O ZO`« ?
2. „QÍg∞} „áêO`«OÖ’ =º=™êÜ«∞~°OQÆOÖ’ QÆÅ HÍi‡‰õΩÅ âß`«O ZO`« ?
3. áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆOÖ’ Ñ¨xKÕã∞¨ #Î fl ¢ãÅÎ‘ âß`«O ZO`« ?
4. U ~°OQÆOÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ Ju `«‰Ωõ ¯= âß`«O Ñ¨xKÕã∞¨ <Î åfl~°∞ ?
5. U ~°OQÆOÖ’ ¢ãÅÎ‘ ∞ Z‰õΩ¯= âß`«O Ñ¨xKÕã∞¨ <Î åfl~°∞ ?
21. Ç≤Ï=∂K«Å„Ñ¨^âÕ òÖ’x áê~îâ° ßÅ q^•º qÑ¨=¡ O ÖÏO\˜k g∞ „áêO`«OÖ’ U"≥∞<ÿ å [iyO^•? q=iOK«O_ç.
22. g∞ „QÍ=∞OÖ’ ™êQÆ∞h\˜ =#~°∞Å QÆ∞iOz# ã¨=∂Kå~åxfl ¿ãHõiOz „"åÜ«∞O_ç.
SECTION – IV
ã¨∂K«#Å∞ : 1) U^≥<· å XHõ „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ ["å|∞ x=Ú‡.
2) D „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ S^Œ∞ =∂~°∞¯Å∞. 1˛5´5
23. Z) ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ Ñ¨@OÖ’ „HÕk "åxx QÆ∞iÎOK«∞=Ú.
1. Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂Å∞ 2. Ñ¨tÛ=∞ Hõ#∞=∞Å∞ 3. ã≤O^è∞Œ #k 4. J<≥=· Ú_ç 5. WOk~åáê~ÚO\ò.
158
(ÖË^•)
a) „Ñ¨ÑO¨ K« Ñ¨@=ÚÖ’ „HÕk ^ÕâßÅ#∞ QÆ∞iÎOK«∞=Ú.
1. J"≥∞iHÍ 2. "≥∞H˜ûHÀ 3. ÃãÊ~Ú<£ 4. K≥<· å 5. WO_çÜ∂«
159
Time : 30 Minutes PART – B Marks : 15
1
ã¨∂K«# :D„HÕk "å\˜H˜ ãïÜ≥∞ÿ # ã¨=∂^è•#=Ú#∞ Z#∞flH˘x Z^Œ∞~°∞QÍ QÆÅ „ÉÏÔH@¡Ö’ „"åÜ«∞O_ç. 20 ✕ /2 ´ 10
1. ^ä•~ü Z_®iÖ’ QÆÅ XˆH XHõ #k . ..................... ( )
A) Å∂h B) #~°‡^Œ C) HÍ"Õi D) UnHÍ^Œ∞
2. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Pã≤Ü∂« YO_»OÖ’ D ÉèÏQÍ# LOk. ( )
A) Ñ¨_= » ∞~° B) L`«~ Î O° C) ^ŒH} ∆˜ O D) `«∂~°∞Ê
3. D „HÕk "å\˜Ö’ Ç¨Ïi`«Q$Æ Ç¨Ï "åÜ«Ú=Ù Uk ? ( )
A) HÍ~°ƒ<£_P ·≥ HÔ · û_£ B) PH˜û[<£ C) g∞^ä< Õ £ D) HÍ~°ƒ<£ "≥∂<åÔH· û_£
4. ÉèÏ~°`^ « âÕ O◊ Ö’x JãÖÑ¶∞¨ \˜`~« O° QÆ HÍi‡‰õΩÅ âß`«O .............. ( )
A) 80% B) 65% C) 83% D) 92%
5. WOk~åQÍOnè JO`«~å˚fÜ«∞ q=∂<å„â◊Ü∞« O WK«Û@ HõÅ^Œ∞. ( )
A) ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£ B) K≥<≥·fl C) q[Ü«∞"å_» D) _èb ç ¡
6. ÉèÏ~°`^ « âÕ ◊ "≥â· ßÅºO ( )
A) 32.8 ÅHõÅ ∆ K«^~Œ Ñ° Ù¨ H˜Ö’g∞@~°∞¡ B) 32.7 ÅHõÅ ∆ K«^~Œ Ñ° Ù¨ H˜Ö’g∞@~°∞¡
C) 33.8 ÅHõÅ ∆ K«^~Œ Ñ° Ù¨ H˜Ö’g∞@~°∞¡ D) 33.9 ÅHõÅ ∆ K«^~Œ Ñ° Ù¨ H˜Ö’g∞@~°∞¡
7. [#™êO„^Œ`« J#QÍ .......... ( )
A) xiÌ+ì¨ HÍÅOÖ’ ÃÑiy# [<åÉèÏ B) [<åÉèÏ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ âß`«O
C) K«^~ Œ Ñ° Ù¨ g∞@~°∞Ö’ x=ã≤OKÕ [<åÉèÏ D) XHõ K«.H˜.g∞. x=ã≤OKÕ [<åÉèÏ
8. ÉèÏ~°`^ « âÕ O◊ Ö’ "≥Ú^Œ@ [#QÆ}# [iy# ãÖ=`«û~°=Ú .............. ( )
A) 1863 B) 1872 C) 1861 D) 1849
9. ÉèÏ~°`« ~å¢ëêìÅÖ’ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅHõ<åfl ¢ãÅ Î‘ ∞ Z‰õΩ¯=QÍ L#fl ~å¢+Oì¨ ............ ( )
A) Ç¨Ï~åº<å B) Hˆ ~°à◊ C) PO„^è„Œ Ñ¨^â Õ ò D) ÑÖ*ÏÉò
10. D „HÕk "å\˜Ö’ L`«ÊuÎ HÍ~°HO õ HÍxk.................. ( )
A) Éè∂í q∞ B) „â◊=∞
C) ~°"å}Ï ™œHõ~åºÅ∞ D) =¸Å^è# Œ O
11. 1943–45 ãÖ=`«û~åÅ =∞^èºŒ f„="≥∞# ÿ Hõ~∞° =Ù ãÖÉèqí Oz# „áêO`«O ( )
A) ÑÖ*ÏÉò B) QÆ∞[~å`ü C) H
ˆ ~°à◊ D) ÉˇOQÍÖò
12. „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ J`«ºkèHõ [<åÉèÏ QÆÅ ^ÕâO◊ ............. ( )
A) ÉèÏ~°`^ « âÕ O◊ B) ~°ëêº C) J"≥∞iHÍ D) K≥< · å
13. PÖò=∞\˜ì _®º"£∞ D ~ Ô O_»∞ ~å¢ëêìÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# q"å^ŒO ............ ( )
A) PO„^è„Œ Ñ¨^â Õ ò–Hõ~åfl@Hõ B) Hõ~åfl@Hõ–=∞Ç¨~å¢+ì¨
C) PO„^è„Œ Ñ¨^â Õ ò–`«q∞à◊<å_»∞ D) =∞Ç¨~å¢+– ì¨ QÆ∞[~å`ü
14. záÈ¯ J#QÍ ......................... ( )
A) K≥@# ¡ ∞ #~°H_õ O» B) K≥@# ¡ ∞ ÃÑOK«_O»
C) K≥@# ¡ ∞ Ç¨Ï`«∞HÎ À=_»O D) ÃÑ=· hfl
160
15. ''ÃãÖ· Oˇ \ò ¢ãÊ≤ OQ∑—— Ñ¨ÙãÎ̈HOõ ~°K~« Ú`« .................. ( )

A) ~åK≥Öò HÍ~°û<£ B) ^ä•=∞ãπÇ¨ Éòû C) QÀi¯ D) *Ï<£ÖÏH±
16. W.T.O. J#QÍ .............. ( )
A) =~°Öòì \ÁÉÏHÀ P~°< æ *·≥ +Ë <¨ £ B) =~°Öòì „\Ï"≥Öò P~°< æ *·≥ +Ë <¨ £
C) =~°Öò¤ „>Ë_£ P~°< æ *·≥ +Ë <¨ £ D) "≥ÖòÎ \ÏºH±û P~°<
æ *·≥ +Ë <¨ £
17. ÉÏ"å =∞Ç¨eÜ«∂ D ~å¢ëêìxH˜ K≥Ok#"å~°∞ ................ ( )
A) PO„^è„Œ Ñ¨^â Õ ò B) =∞^èºŒ „Ñ¨^â
Õ ò
C) J~°∞}ÏK«Å„Ñ¨^â Õ ò D) Ç≤Ï=∂K«Å„Ñ¨^â Õ ò
18. =∞Ç¨`å‡QÍOnè *ÏfÜ«∞ Láêkè Ç¨g∞ K«@Oì `«Ü∂« ~Ô #· ãÖ=`«û~°=Ú ............... ( )
A) 2002 B) 2003 C) 2004 D) 2005
19. QÆ#∞Å x~°fiÇ¨Ï} U ~°OQÍxH˜ K≥Ok#k ? ( )
A) „áê^äq Œ ∞Hõ ~°OQÆO B) kfifÜ«∞ ~°OQÆO C) `«$fÜ«∞ ~°OQÆO D) A =∞iÜ«Ú B
20. ''„Ñ¨ÑO¨ pHõ~} ° —— J#flk U â◊`å|ÌÑÙ¨ z=i Ñï}Ï=∞O ? ( )
A) 19= â◊`å|ÌO B) 20= â◊`å|ÌO C) 18= â◊`å|ÌO D) A =∞iÜ«Ú B
II. D„HÕk MÏmÅ#∞ Ñ¨ÓiOK«O_ç. 5 ✕ 1/ = 2 1/2
2
21. ~Ô O_»∞ #^Œ∞Å =∞^èºŒ „áêO`åxfl ................ JO\Ï~°∞.
22. I.B.R.D. x qã¨ÎiOK«QÍ ................................
23. ÅHõ∆n=ÙÅ∞ ...............KÕ`« xi‡`«"≥∞ÿ<å~Ú.
24. q=∂<å„â◊Ü∞« #QÆ~åÅ#∞ ................ Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
25. ã≤~÷ Ã° Ñ@∞ì|_çx .................... Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
III. D „HÕk "å\˜x [`«Ñ~¨ K° O« _ç. 5 ✕ 1/ = 2 1/2
2
Group A Group B
26. ^è•~°q ........... ( ) A. Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ
27. „áÈ\©#∞¡ ( ) B. „âßq∞‰õΩÅ =Åã¨
28. 19= â◊`å|ÌO ( ) C. [#=i
29. \©K«~°∞ .......... ( ) D. "Õ∞
30. K«ÅQ¡ Í LO_Õ <ÕÅ ( ) E. =º=ã‘H÷ $õ `« ~°OQÆO
F. =ÚOÉÏ~ÚÖ’ =ÚiH˜ "å_»
G. J=º=ã‘H÷ $õ `« ~°OQÆO
["å|∞Å∞
I 1. A 2. B 3. B 4. D 5. D 6. D 7. D 8. B 9. B 10. C
11. A 12. B 13. A 14. C 15. C 16. C 17.B 18. D 19. A 20. B
II. 21. ^À PÉò 22. Ñ¨Ù#ifl~å‡}O, Jaè=$kú, JO`«~å˚fÜ«∞ ÉÏºO‰õΩ 23. „Ñ¨"åà◊ auÎHÅõ ∞
24. U~À„\’áêeãπ 25. Éè∫uHõ ÃÑ@∞ì|_ç
III. 26. G 27. A 28. B 29. E 30. C
❊❊❊❊
161
ã¨=∞Ü«∞O : 21/2 QÆO@Å∞

=∂ki „Ñ¨âßflÑ¨„`«=Ú "≥Ú`«OÎ =∂~°∞¯Å∞ : 50
q+¨Ü∞« =Ú : ™êOÑ¶∞≤ Hõâß¢ã=Î¨ Ú PAPER – II
`«~Q° uÆ : 10
áê~°∞ì : A Marks : 35
SECTION – I
Time : 2 hours 5 ˛ 2 ´ 10
ã¨∂K«#Å∞ : 1) „Ñü „QÆ∂Ñ¨Ù #∞O_ç ~Ô O_çO\˜H˜ `«‰Ωõ ¯= ÖË‰Ωõ O_® U"≥<· å S^Œ∞ „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ ~åÜ«∞O_ç.
2) „Ñü „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ ~Ô O_»∞ =∂~°∞¯Å∞.
Group – A
1. ã¨=∂lHõ L^Œº=∂Å∞ =∞øoHõ JOâßÖËq ?

2. qÜ«∞`åflO ™êfi`«O„`«ºO ™êkèOK«_O» Ö’ ¿Ñ^Œ ~Ô `· ∞« ÖË H©ÅHõáê„`« áÈ+≤OKå~°∞. JO^Œ∞‰õΩ „ÑüQÍ „Ñ¨É∞íè `«fiO "åi Jaè=$kúH˜
KÕÑ\¨ #ì˜ K«~º° ÖËq ? q=iOÑ¨Ù=Ú.
3. „HÕk áê~îåºOâßxfl K«kq ''™êìe<£ HÍÅOÖ’ ~°ëêº J„QÆ„âı}˜ ~å*ºOQÍ ZÖÏ ~°∂á⁄O^•~À—— ¿Ñ~˘¯#∞=Ú.
1924Ö’ Öˇx<£ K«xáÈ~Ú# `«~∞° "å`« Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì <åÜ«∞‰õΩ_çQÍ ™êìe<£ JÜ«∂º_»∞. `«~∞° "å`« ^Œâß|ÌOÖ’ J`«#∞
`«# Ñ¨ÓiÎ xÜ«∞O„`«}#∞ ™êkèOK«∞H˘x =ºuˆ~Hõ`« J#flk ÖË‰Ωõ O_® KÕâß_»∞. Z=~°∂ âßã≤OK«\ÏxH˜ ÖËx JkèHÍ~°O`À
™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºx |Å"≥∞#ÿ Pi÷Hâõ H◊ QÎ˜ Í =∞eKå~°∞.
4. <år áêÅ#Ö’ [~°‡hÖ’ Z^Œ~Ô #· J#∞Éè"í åÅ <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ ~å[H©Ü∞« =∂~°∞ÊÅÃÑ· h ã¨ÊO^Œ# Uq∞\˜ ?
Group – B
5. ~å*ÏºOQÆO J#QÍ<Õq∞ ? U ^ÕâßxÔH<· å ~å*ÏºOQÆO J=ã¨~=° ∂ ?
6. HÕk ã¨=∂Kå~°O K«^=Œ O_ç. WzÛ# „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ ã¨=∂^è•#O ~åÜ«∞O_ç.
''ˆHO„^ŒOÖ’ „Ñ¨É∞íè `åfixfl U~åÊ@∞ KÕÜ∞« _®xH˜ *ÏfÜ«∞ „áêOfÜ«∞ áêsìÅ∞ Hõeã≤ XÑ¨ÊO^•Å‰õΩ ~å=Åã≤# =zÛOk.
nx=Å¡ ~å[H©Ü∞« ^Œ$+≤ì HÀ}ÏÅ Ñ¨@¡ Hˆ O„^Œ„Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ ã¨∞xfl`«OQÍ =º=Ç¨ÏiOK«=Åã≤# Ñïã≤u÷ U~°Ê_çOk.
„Ñ¨âfl◊ : ãÖH©~‚° „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ ~å[H©Ü∞« JxtÛuH˜ ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ ∞» `«∞<åfl~Ú. "åºMÏºxOK«O_ç.
7. Jqhu, ÅOK«Q˘O_ç`#« O, x~°H~∆õ åã¨º`«Å =Å¡ „Ñ¨É∞íè `«fiO „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜#ì Ñ¨^HŒ ÍÅ∞ Uq ã¨„Hõ=∞OQÍ „Ñ¨[Å‰õΩ JO^Œ_O»
ÖË^∞Œ . Jq ã¨„Hõ=∞OQÍ J=∞Å∞ HÍ"åÅO>Ë ZÖÏO\˜ K«~º° Å∞ KÕÑ\¨ Ïìe ?
8. ÉèÏ+¨ XHõ¯>Ë ~å¢ëêìÅ Ñ¨Ù#ifiÉè[í #‰õΩ P^è•~°O HÍ‰õÄ_»^∞Œ . U"≥<· å W`«~° HÍ~°}ÏÅ#∞ ã¨∂zOK«QÅÆ ~å ?
162
SECTION – II
ã¨∂K«#Å∞ : 1) „HÕk „Ñ¨âfl◊ ÅÖ’ <åÅ∞yO\˜H˜ XHõ\ ˜ ÖË^• ~Ô O_»∞ "åHÍºÅÖ’ ã¨=∂^è•<åÅ∞ ~åÜ«∞O_ç.
2) „Ñü „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ XHõ =∂~°∞¯. 4˛1´4
9. ¿ãfiK«Ûù =∞#‰õΩ ~å*ÏºOQÆO „Ñ¨™êkOz# XHõ =~°O JO\Ï~°∞. WÖÏ ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆ „Ñ¨"tÕ HõÖ’ á⁄O^Œ∞Ñ¨~z° # =∞øeHõ
P^Œ~å≈Å QÆ∞iOz „"åÜ«∞O_ç.
10. Éè∂í =∞Å UH©H~õ }
° J#QÍ<Õq∞ ?
11. ™ê~°fi[h# =Ü≥∂[# F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ U q^èOŒ QÍ J=∞Å∞ [iÑ≤Ok ?
12. g∞ áê~îâ° ßÅ q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ JO^Œ=Åã≤# „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ *Ïa`å#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« O_ç.
13. „w<£ÇÏ¨ ∫ãπ L^Œº=∞O#∞ Jaè#Okã¨∂Î „"åÜ«Ú=Ú.
14. JÑ≤ÊÖË\ò JkèHÍi J#QÍ<Õq∞ ?
SECTION – III
ã¨∂K«#Å∞ : 1) „Ñü qÉèÏQÆ=Ú #∞O_ç ~Ô O_Õã≤ „Ñ¨âfl◊ Å K˘Ñ¨C# <åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ã¨=∂^è•#=ÚÅ∞ „"åÜ«∞O_ç.
2) „Ñü „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ =∂~°∞¯Å∞ 4 ˛ 4 ´ 16
Group – A
15. 20= â◊`å|ÌO f„= ãÖK«Å<åÅ Ü«ÚQÆO—— JO\Ï~°∞. q=iOÑ¨Ù=Ú.
16. „Ñ¨ÑO¨ K«=ÚÅ∞ ãÖÉèqí Oz# ~Ô O_»∞ „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú ‰õΩ QÆÅ „Ñ¨^•è # HÍ~°}=ÚÅ#∞ ¿Ñ~˘¯#O_ç.
17. Ü«¸^Œ∞Å#∞ [~°‡hH˜ â◊„`«∞=ÙÅ∞QÍ KÕÜ∂« Åx Ç≤Ï@¡~ü HÀ~°∞‰õΩ<åfl_»x g∞~°∞ ÉèÏqã¨∞<Î åfl~å? ZO^Œ∞‰õΩ ?
18. J~°|∞ƒÅ∞, áêÅã‘xÎ Ü«∞#∞¡ =∞^èºŒ Ñ¶∞¨ ~°¬}Å‰õΩ HÍ~°}ÏÅ∞ Uq ?
Group – B
19. ã¨=∂Yº ~å[ºO JO>Ë Uq∞\˜ ? J"≥∞iHÍ ~å*ÏºOQÆOÖ’x UU JOâßÅ∞ ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆ ã¨=∂Yº ÅHõ}
∆ ÏÖ’
QÆ∞iÎOK«=K«∞Û ?
20. ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜ ™êfi`«O„`«ºO =zÛ# `˘e ~ÀAÅÖ’ ™ê=∂lHõ – Pi÷Hõ =∂~°∞Ê fã¨∞H˘x ~å=_®xH˜ U K«~º° Å∞
KÕÑ\¨ Ïì~∞° ?
21. ™ê=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯‰õΩ ‰õÄ_» H˘xfl Ñïq∞`«∞Å∞<åfl~Ú. K«iÛOK«∞=Ú.
22. 1935 K«@Oì WzÛ# JkèHÍ~åÅ‰õΩ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ „a\˜+π Ñ¨@¡ Hõ$`«[`˝ å ÉèÏ=O Hõey LO_®ÖÏ ?
163
SECTION – IV
ã¨∂K«#Å∞ : 1) U^≥<· å XHõ „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ ["å|∞ x=Ú‡.
2) D „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ S^Œ∞ =∂~°∞¯Å∞. 1˛5´5
23. Z) „Ñ¨ÑO¨ K« Ñ¨@=ÚÖ’ „HÕk "åxx QÆ∞iÎOK«∞=Ú.
1. [~°‡h 2. áêH˜™ê÷<£ 3. K≥<· å 4. ^ŒH} ∆˜ Ï„Ñ¶H≤ Í 5. DlÑ¨Ùì
(ÖË^•)
1. „á¶ê<£û 2. qÜ«∞`åflO 3. ‰õÄºÉÏ 4. [áê<£ 5. #∂ºÜ«∂~ü¯
164
Time : 30 Minutes PART – B Marks : 15
ã¨∂K«# :D„HÕk "å\˜H˜ ãïÜ≥∞ÿ # ã¨=∂^è•#=Ú#∞ Z#∞flH˘x Z^Œ∞~°∞QÍ QÆÅ „ÉÏÔH@¡Ö’ „"åÜ«∞O_ç. 20 ✕ 1/2 ´ 10
1. D„HÕk "åxÖ’ SHõº~å[ºã¨q∞uÖ’ ã¨Éºíè ^ÕâßÅ∞ . ..................... ( )
A) „á¶ê#∞û, WOQÍ¡O_£, [~°‡h, K≥< · å, ~°ëêº B) K≥<· å, ~°ëêº, WOQÍ¡O_£, W@b
C) K≥< · å, ~°ëêº, „á¶ê#∞ã¨, WOQÍ¡O_£, Ç¨ÖˇO_£ D) „á¶ê<£û, K≥<· å, J"≥∞iHÍ, WOQÍ¡O_£, ~°ëêº
2. D„HÕk "åxÖ’ „Ñ¨ÑO ¨ K« PkÑ¨`º« O HÀãÖ áÈ\©Ñ_¨ #ç ^ÕâO◊ ........... ( )
A) ÉèÏ~°`^ « âÕ O◊ B) [~°‡h C) ^ŒH˜∆}Ï„Ñ¶≤HÍ D) ^ŒH} ∆˜ H˘iÜ«∂
3. [~°‡h áê~°" ¡ ∞≥ O@∞ Ü≥ÚHõ¯ ¿Ñ~°∞ .................. ( )
A) áê~°" ¡ ∞≥ O@∞ B) sKü™êìQ∑ C) Ç¨Ï∫ãπ PÑ¶π HÍ=∞~üû D) ÃÑq · UgHÍ^Œ∞
4. 2011 <å\˜H˜ SHõº~å[ºã¨q∞uÖ’x ã¨Éºíè ^ÕâßÅ ãÖYº .............. ( )
A) 173 B) 183 C) 193 D) 203
5. H˜fi\ò WO_çÜ∂ « L^Œº=∞O „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ ãÖ=`«û~°O ............... ( )
A) 1940 B) 1946 C) 1947 D) 1942
6. Öˇx<£ <åÜ«∞Hõ`fi« O =Ç≤ÏOz# áêsì ( )
A) Hõ=¸ºxãπì áêsì B) "≥∞#¬qH± áêsì C) HÍO„ÔQãπ áêsì D) É’e¬qH± áêsì
7. =Ô~û~ÚÖòû XÑ¨ÊO^ŒOÖ’ =Úyã≤# Ü«Ú^ŒO ú .......... ( )
A) ~Ô O_»= „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú B) ~°ëêº–[áê<£ Ü«Ú^ŒO ú
C) "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨ÑO ¨ K« Ü«Ú^ŒOú D) QÆ∞ÖÏcÅ Ü«Ú^ŒO ú
8. „HÕk ~å¢ëêìÅÖ’ Ç≤ÏOnx =ºuˆ~H˜ã∞¨ # Î fl ~å¢+Oì¨ .............. ( )
A) PO„^è„Œ Ñ¨^â Õ ò B) Hõ~å‚@Hõ C) H ˆ ~°à◊ D) `«q∞à◊<å_»∞
9. QÆ∞Ü≥∂q∞O^•OQ∑ áêsì D ^ÕâßxH˜ K≥Ok#k ............ ( )
A) [áê<£ B) K≥<· å C) qÜ«∞`åflO D) J"≥∞iHÍ
10. HÍºa<≥\ò q∞+¨<# £ ∞ xÜ«∞q∞Oz# ãÖ=`«û~°=Ú ................. ( )
A) 1905 B) 1950 C) 1936 D) 1946
11. „Ñ¨ã∞¨ `
Î « '|~å‡—#∞ D q^èOŒ QÍ Ñ≤Å∞™êÎ~∞° ? ( )
A) ã¨∂_®<£ B) =∞Ü«∞<å‡~ü C) `≥" · å<£ D) ã≤iÜ«∂
12. *ˇ.Ü«∞O. H©<£û XHõ ..................... ( )
A) Ñ¨~åº=~°} "Õ`Î« B) =∂#=Ç¨Ï‰õΩ¯Å "Õ`Î«
C) Pi÷H" õ `Õ Î« D) áêi„âßq∞Hõ"` Õ Î«
13. ''™êˆ~ [Ç¨¿ã JKåÛ ........—— Hõq`« „"åã≤# L~°∂Ì Hõq ( )
A) =∞Ç¨Ï=∞‡^£ ~°Ñ‘¶ B) =∞Ç¨Ï=∞‡^£ WHÍƒÖò C) ‰õΩ`«∞|∞nÌ<£ D) ëê PÅO
14. ÉèÏ~°`^ « âÕ O◊ Ö’ ã¨fi^Õj ãÖ™ê÷<åÅ#∞ qb#O ÉÏ^èºŒ `«#∞ KÕÑ\¨ #ì˜ k ?.................. ( )
A) [=Ç¨Ï~üÖÏÖò <≥„Ç¨˙ B) ÉÏ|∂ ~å*ËO„^Œ„Ñ¨™ê^£
C) _»|∞¡ º.ã≤. Éˇ#s˚ D) ã¨~åú~ü =Å¡ÉÏè Üü∞ Ñ¨>Ö Ë ò
165
15. ''„^Œq_£ =Ú<Õfl\˜ Y[QÆO—— „áêOfÜ«∞áêsì D ~å¢ëêìxH˜ K≥Ok#k. ( )

A) H ˆ ~°à◊ B) `«q∞à◊<å_»∞ C) Hõ~åfl@Hõ D) J™êûO
16. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì Hˆ O„^Œ„Ñ¨É∞íè `«fiO P"≥∂kOz# ãÖ=`«û~°=Ú .............. ( )
A) 2005 B) 2006 C) 2007 D) 2008
17. Jb<À^Œº=∞ =¸Å Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ ............... ( )
A) <≥„Ç¨˙ B) ã¨∞Hõ~Àfl C) =∂~°¬Öò \˜\ò D) ÃÑ· JO^Œ~∂°
18. ''ÃãÖ· Oˇ \ò "åºb—— D ~å¢+Oì¨ Ö HõÅ^Œ∞. ............... ( )
A) PO„^è„Œ Ñ¨^â Õ ò B) Hˆ ~°à◊ C) Hõ~åfl@Hõ D) `«q∞à◊<å_»∞
19. ÉèÏ~°`–ü áêH˜™ê÷<Å£ =∞^èºŒ ã≤=∂¡ XÑ¨ÊO^ŒO [iy# ãÖ=`«û~°=Ú ............. ( )
A) 1971 B) 1972 C) 1973 D) 1974
20. 1971Ö’ J"≥∞iHÍ J}∞Ñ¨sHõ∆ [iÑ≤# „Ñ¨^âÕ ò ( )
A) Ç¨Ï^£û<£ JMÏ`«O B) JÅ™ê¯ „áêO`«O C) qHÀìiÜ«∂nq D) q∞zQÍ<£ ã¨~ã ° ∞¨ û
II. D„HÕk MÏmÅ#∞ Ñ¨ÓiOK«O_ç. 5 ✕ 1/ = 2 1/2
2
21. NATO #∞ qã¨ÎiOÑ¨Ù=Ú. ....................................

22. P^è∞Œ xHõ K≥<· å x~å‡`«QÍ ................. ¿Ñ~˘¯O\Ï~°∞.
23. „Ñ¨*Ï<åºÜ«∞ Ñ‘~åî Å#∞ .............. Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞.
24. ............. J#fl Ñ¨^=Œ ÚÅ∞ ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆ „áê~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok.
25. =Ú™ê~Ú^• ãÖÑ¶∞¨ OÖ’x ã¨É∞íè ºÅ ãÖYº .................
III. D „HÕk "å\˜x [`«Ñ~¨ K° O« _ç. 5 ✕ 1/ = 2 1/2
2
Group A Group B
26. =Ô~û~ÚÖòû ãÖkè ( ) A. 1898
27. H˘q∞<£@~üfl U~åÊ@∞ ( ) B. 1906
28. qÜ«∞`åflO P„Hõ=∞} ( ) C. 1919
29. =Úã≤O¡ bQ∑ U~åÊ@∞ ( ) D. 120
30. Jb# ^ÕâßÅ ãÖYº ( ) E. 1940
F. 1918
❊❊❊❊
166

Social Studies Paper-2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Social Studies Paper-2

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Social Studies Paper-2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SOCIAL - Paper - II ✤ ✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻✻ ✤ S.S.C.

i) "≥Ú^Œ\ ˜ „Ñ¨ÑO¨ K« Ü«Ú^ŒOú ( ) a) 1945

XHõ¯ "åHõº=ÚÖ’ ã¨=∂^è•#=ÚÅ∞ "

D) Ü«Ú^Œú =∞~°}ÏÅ∞ „Hõ=∞OQÍ ÃÑ~°Q_Æ ®xH˜ HÍ~°}"Õ∞^≥<· å LO_»=KåÛ ?

14. „Ñ¨Ñ¨OK« Ü«Ú^•úÅ =∞^èŒº „Ñ¨Ñ¨OK«O – 1900–1950 ÉèÏQÆO – II

II. D„H˜Ok "å\˜x [`«Ñ~¨ K° ∞« =Ú.

i) =~°û~ÚÖòû ã¨Okè ( ) a) J"≥∞iHÍ

3. D „HÕk Ñ¨\Ïxfl ÑïjeOz „Ñ¨âfl◊ Å‰õΩ ["å|∞Å∞ „"åÜ«Ú=Ú.

1942 [áê<£ xÜ«∞O„`«}Ö’ L#ﬂ „áêO`«O =Ú„kOKåe.

2. H˜Ok ã¨=∂Kå~°=Ú#∞ K«kq „Ñ¨âﬂ◊ ‰õΩ ã¨=∂^è•#=Ú „"åÜ«∞O_ç.

15. =Åã¨áêe`« á„ êO`åÅÖ’ *Ïu q=ÚH˜Î L^Œº=∂Å∞

5. N.C.N.C. x qã¨iÎ OK«∞=Ú.

3. Ããx· Hõ xÜ«∞O`«$`«ﬁ Ñ¨iáêÅ# H˘#™êyOk.

V. áê~îåºOâßxﬂ (WzÛ#) K«kq, J~°O÷ KÕã∞¨ H˘x "åºMÏºxOK«∞@ :

VI. ã¨=∂Kå~° <≥Ñ· Ù¨ }ÏºÅ∞ :

5. qÜ«∞`åﬂOÖ’ U Ñ¨O@#∞ Jaè=$kú K≥Ü∞« º\ÏxH˜ „á¶ê<£û Pã¨HÎ˜ Hõ#|~°zOk.

16. ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ *ÏfÜ≥∂^Œº=∞O – ^Õâ◊ qÉèí[#, ™êﬁ`«O„`«ºO 1939–1947

VI. ã¨=∂Kå~° <≥Ñ· Ù¨ }ÏºÅ∞ :

2. áêã≤*Ïxﬂ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz# "å~°∞ Z=~°∞ ?

17. ã¨ﬁ`«O`„ « ÉèÏ~°`« ~å*ÏºOQÆ x~å‡}O

3. ''ˆHâ◊"å#O^Œ ÉèÏ~°u—— Hˆ ã¨∞Ö’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∞Ê Uq∞\˜ ?

18. ã¨ﬁ`«O`„ « ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ ("≥Ú^Œ\˜ =ÚÃÑÊ· ù ã¨OI – 1947–1977)

2. ™êfi`«O„`åº#O`«~O° ^Õâ<◊ åÜ«∞Hõ`fi« O =ÚO^Œ∞#fl ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Uq ?

D„HO˜ k MÏmÅ#∞ Ñ¨ÓiOÑ¨Ù=Ú

i) 1962 ( ) a) áêH±–ÉèÏ~°`ü Ü«Ú^ŒOú

19. ~å[H©Ü∞« ^èÀ~°}∞Å Pq~åƒù=O (1977–2000)

„Ñ¨^•è #=∞O„u Hõ=∆ ∂Ñ¨} :

~å[H©Ü∞« ^èÀ~°}∞Å Pq~åƒù=O :

ÃÑ#· Hõ#Ñ¨~z° # >Ë|∞Öò P^è•~°OQÍ „H˜Ok „Ñ¨âﬂ◊ Å‰õΩ *"å|∞Å∞ „"åÜ«Ú=Ú.

20. „Ñ¨Ñ¨OK« Ü«Ú^•úÅ `«~°∞"å`« „Ñ¨Ñ¨OK«O, ÉèÏ~°`«^Õâ◊O

13. Ü«¸^Œ∞Å∞ áêÅã‘<Î åx ZÖÏ Ñ¨iQÆ}™˜ êÎ~∞° ?

2. J~°|∞ƒÅ‰õÄ, Ü«¸^Œ∞Å‰õÄ =∞^èºŒ áêÅã‘<Î åÖ’ U~°Ê_ç# q"å^•xﬂ Ñ¨i+¨¯iOzOk.

16. Ü«¸^Œ∞Å ^•ﬁ~å U~°Ê_ç# L^Œº=∞=Ú ...................... (*ˇq∞xãπì =¸"≥∞O\ò)

21. ã¨=∞HÍb# ™ê=∂lHõ L^Œº=∂Å∞

i) =∂iì<£ Å∂^ä~Œ Hü O˜ Q∑ ( ) a) Ü«Ú.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.P~ü

3. J"≥∞iHÍ Ü«Ú^ŒOú Ö’ qÜ«∞`åflO „Ñ¨[Å∞ U Ü«Ú^Œú q^è•<åxfl J#∞ãïOKå~°∞ ?

4. ~Ô O_»∞ ^ÕâßÅÖ’ „Ñ¨*Ï™êﬁ=∞ºO LOk.

22. áœ~°∞Å∞, „Ñ¨Éèí∞`åﬁÅ∞

2. Ö’H± J^•Å`ü U q^èOŒ QÍ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú ?

11. ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ K«@Oì J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛ# ã¨O=`«û~°O ................. (2005)

1. „Ñ¨^•è # ZxﬂHõÅ Hõq∞+¨#~°∞

ã¨=∞Ü«∞O : 21/2 QÆO@Å∞

i) U <≥ÅÖ’ J`«ºkèHõ =~°¬áê`«O #"≥∂^Œ~ÚºOk .

~°OQÆO x"åã¨ãÅ÷¨ O ¢ãÎ‘ Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ∞ "≥Ú`«OÎ HÍi‡‰õΩÅ∞

Time : 30 Minutes PART – B Marks : 15

15. ''ÃãÖ· Oˇ \ò ¢ãÊ≤ OQ∑—— Ñ¨ÙãÎ̈HOõ ~°K~« Ú`« .................. ( )

ã¨=∞Ü«∞O : 21/2 QÆO@Å∞

1. ã¨=∂lHõ L^Œº=∂Å∞ =∞øoHõ JOâßÖËq ?

Time : 30 Minutes PART – B Marks : 15

15. ''„^Œq_£ =Ú<Õﬂ\˜ Y[QÆO—— „áêOfÜ«∞áêsì D ~å¢ëêìxH˜ K≥Ok#k. ( )

21. NATO #∞ qã¨ÎiOÑ¨Ù=Ú. ....................................

You might also like