‫حكومةتي يةزيَمي كوزدستاى‬

‫شانكؤي سةالحةديو –كؤليَري ئاداب‬

‫بةشي كؤمةلَهاسي‬

‫ڕاپۆرحێل دەربارەی‬

‫(گۆڕاّی مۆٍەاڵیەحی)‬

‫مامؤستاي بابةت‬ ‫ئامادةكسدني‬

‫م‪.‬يةذاز خوزشيد‬ ‫يةشياز غاشي امحد‬

 ‫پێشەمی‬

‫كۆمەڵگای مرۆڤایەتی لەهیچ سەردەمێكی مێژوویی لە شێوەی سەردەمی ئێستا نەبوووە‬

‫لە السوووایی كوووردنەوە و هاوشوووێوەكردی خ لەیووی ڕێر یوووی یوووۆی ی و ی وووتگیر بووووونی‬

‫لەوەتەكووانی ی ووانی س و یە‬ ‫یۆی نەكووای ب بووۆیە دەبیكووی كەو ئەسووتەمە هوویچ وەتێ و‬

‫‪ -‬وەتە بو هێزەكوواین نوابیكیتەوە كەو یۆی نكوواریەكی یی ووەیی‬ ‫(یۆژهەەتوی ناوەی سو‬

‫ب‬ ‫و یۆی وەكانی كۆمەڵگاید یوویكەد بێ‬ ‫لەچەم‬

‫یووۆی وە كۆمەەیەتیەكووای بووریتی لەهەموووو ئەو چەمكووانەی كۆمەڵگووا كەو ەیوەسووت بە‬

‫بە هوۆی‬ ‫وە لەهەموای كاتود تو نوای یۆی نیوای هەیە خ و تە دەكر و‬ ‫و كە‬ ‫ڕودی توا‬

‫ب‬ ‫یۆی نی بارودۆخ و یوود وەكای یۆی نكاریای بەسەرد بێ‬

‫یی ووووەیی لە‬ ‫دیاری ووووە كەو لەو موووواوەیەی دو یووووی یۆی نكوووواریەكی نوووواوەكی و یە‬
‫بوووارودۆڕی ئوووابوری و كوووۆمەەیەتی و كووواریێەی لە ناوچەكەموووای د یوویووود وە خ بە‬
‫د هوواتوە لەنوواو كۆمەڵگوواد بە ب و‬ ‫شووێوەیەك كوواریگەری لەسووەر چەنوود بووو ر كی تووا‬
‫ئەستەمە‬ ‫بە شێوەیە‬ ‫بكات چونكە ەیتا ەیتا یۆی وەكای دەیۆی‬ ‫ئەوەی هەستی‬
‫لەسووەرەتا و تاموواوەیەكی دورو در ووژ هەسووتی ێهكر و خ هەڵووهەتە ئە یۆی نكاریووانەك‬
‫و نەریوووو و یووووۆی نی‬ ‫كوووواریگەری یووووای لەسووووەر چەمكووووی بەهاكووووای و كەلتووووور و د‬
‫بەهۆی یوۆی نی‬ ‫و یی ەوە بگۆی‬ ‫لە یە‬ ‫یۆشەنهیری وە چەمكی ەوەردە دەكر‬
‫بارودۆڕەكانی كۆمەڵگا ب‬

‫لێوورەد باسووی فاكتەرەكووانی یووۆی نی كۆمەڵگووا و ەیوەنوودی نێووو ی یووۆی نی كۆمەڵگووا و‬

‫‪1‬‬
‫یۆی وی ەوەردە(یۆی نی وكاریگەربووینی ەوەردەدەكەی ب‬

‫‪ -1‬د‪.‬ابرإيٌ خض٘ر ‪ ,‬اىخربيت ٗ اىخغير االجخَاعي ‪ٍ,‬جيت جاٍعت دٍشق ‪ ,‬اىَجيد ‪ , 52‬اىعدد االٗه ‪ +‬اىثاّي ‪, 5009,‬ص‪969‬‬
 ‫چەٍنی گۆڕاّی مۆٍەاڵیەحی‬

‫چەمكێكە و بەستەیە بە كۆمەڵكاسوی یەوە كەو ئامواژە بوۆ یوۆی نی بەردەو موی كۆمەڵگوا‬

‫فوووواكتەر و هۆكووووار كی كووووۆمەەیەتی خ وە بەدیوووواردەیەكی‬ ‫دەكووووات خ بەهووووۆی كۆمەڵێوووو‬

‫بە چەنوود‬ ‫و‬ ‫كەو كوواریگەری یەكووی بەردەو مووی هەیە خ كەو‬ ‫كووۆمەەیەتی د دەنر و‬

‫كەو هەر‬ ‫بیرۆكەیەكوووی مرۆیوووی و تیوووۆری نوووو و بۆچووووی و ئایووودۆلۆژیا دەبەسوووتێ‬

‫ب‬ ‫لەسەردەمەكانی مرۆڤایەتی بەڕۆیەوە دەبیكێ‬ ‫سەردەمێ‬

‫بیرۆكەیی یۆی نی كۆمەەیەتی بەشێوەیەكی ی ستەوڕۆ و بەستەیە بە یۆی نی هوزری لە‬

‫مرۆڤ شوتێكی نوو ی و یواو یی دۆییهێوتەوە ئەو‬ ‫الی كۆمەڵەی مرۆڤایەتی هەركاتێ‬

‫یوویوو یۆی نكوووواری لەهەنوووود بووووو ری تایهەتمەنوووود بەو شووووتە و بووووابەتە یۆی نكوووواری‬

‫و نەریتەكوای كەو مرۆڤەكوای‬ ‫لە د‬ ‫خ ئەمەك بوەتە هۆی یۆر نی یۆر‬ ‫بەسەرد‬

‫لەژ یووانی یۆژ نەیووای خ ئەمەشوویای بەیوونووی لە‬ ‫ێ ووتر ناسوویویانە و بووبوووو بە بەشووێ‬

‫هە لەیووی‬ ‫بەدیاردەكەو وووو‬ ‫و نەریتووووی لەبەر كردنووووی وووو و بەر‬ ‫یووووۆییكی د‬

‫چوۆنیەتی لەبەركردنیوای و هە لەرووی وۆری و و بەریەكوانەوە و كاتەكوانی چووونە‬

‫كەو ێ ووووتر‬ ‫دەرەوە لەموووواڵەوە وە ەسووووەندكردی و قەبووووو كردنووووی چەنوووود شووووتێ‬

‫یەتدەكر نەوە گە لەمەك چەندی چەمكی تری كۆمەەیەتی یۆی نكاری بەسوەرد هاتوە‬
‫‪2‬‬
‫لە كۆمەڵگای مرۆڤایەتیب‬

‫‪ٍ -2‬جد خضر ‪ٍ ,‬فًٖ٘ اىخغير االجخَاعي‪ ٤١ ,‬فبراير ‪ٍ٘ ,50٤9‬قع اىَ٘ض٘ع ‪./.com9https://mawdoo,‬حاريخ زيارة اىَ٘قع ‪.5050/6/8‬‬
 ‫فاكتەرەكانی گۆڕانی كۆمەاڵیەتی‬

‫چەند فاكتەرێكی جیاواز هەیە بۆ گۆڕانكاری كۆمەاڵیەتی‬

‫لەمییرۆ‬ ‫وایی‬ ‫دەركەوتنی تەكنەلۆژیی و پێشییكەوتن جییۆر تەكنەلۆژیی و ئ مێرەكی‬ ‫‪-1‬‬

‫زۆر پێشیییوكەوێ و سیییودێك زۆر پییی گەی نیییدوەو‬ ‫كیییرد لەو سیییەردەمە ئێسیییت كەوا یییی‬
‫ووەتەهیییۆ ئەوە كەوا تییی‬ ‫ووەتەهیییۆ ئەوە كەوا سیییود ویییۆ كۆمەڵگییی هەوێییی یییی یودی‬
‫گۆشییەگیر وێ ی و پەیوەنییدیە كۆمەاڵیەتیەك ی ن كەم وێییتەوە ی ی یود هەر نەمێنێ ی ‪ ,‬وە دەكرێ ی‬
‫دا زی ن ویۆ پەیوەنیدیە كۆمەاڵیەتیەكی ن هەوێی ‪ ,‬پی‬ ‫ك تی‬ ‫سودیش پ ووەیشێ لەهەم‬
‫دەكرد‪.‬‬ ‫پتەو ووو وە ه مۆشۆ زۆر یەكتری‬ ‫پەیوەند كۆمەاڵیەتی‬ ‫ئەوە كەوا ت كەك‬

‫لەسیەر گیۆڕان‬ ‫ف كتەر شوێ یەكێكە لەوف كتەرانە كەوا كی ریگەر ڕاسیتەویۆی‬ ‫‪-2‬‬
‫و ڕێیژە میرد و لەدایی ویوو‬ ‫كۆمەاڵیەت هەیە ‪ ,‬وۆ نمیوونە ژمی رە دانیشیتوا و چڕیی‬
‫و وییی پیرا ویییۆ شیییوێنێك تیییر وێگییی نە جییی دەكرێییی‬ ‫وە دیییی ردە كیییۆچكرد لە زێییید وییی‬
‫كیییۆچكردنەكە نییی وەك وێییی یییی یود دەرەكییی وێییی (هەڵیییوەتە ئەگەر پێشیییتر كیییۆچ نییی وەیۆی‬
‫كە لەنێییوا ش ی ر و گوندەك نییدا هەیە لەو ی ر‬ ‫ت ی رادەیە ووییو وەدی ی ردە وەهییۆ ئەو جی ی وازییە‬
‫ئەوا ئێسییییت‬ ‫لە گونییییدەك‬ ‫‪,‬وە قورسیییی ژییییی‬ ‫ئ سیییی ن و زۆر وییییوون یزمەتگوزاریەكیییی‬
‫كیییۆچكردن دەرەكییی ویییوەتە دیییی ردە لە ڕۆژهەاڵتییی نییی وی وەگشیییت و لەواڵتەكە یۆمییی‬
‫و وێكی ر ‪...‬هتید) جی دەكرێی هۆكی ر‬ ‫وەت یوەت وەهۆ فەراهەم نەووون ونەچەك ن ژیی‬
‫كیییۆچكردنەكە سی سییی وێییی وەهیییۆ فشییی ر سی سییی یییی یود وەهیییۆ داگیركردنییی واڵتەكە‬
‫‪3‬‬
‫هێزێك دەرەك وی نیەوە ‪.‬‬ ‫لەالیە واڵ ی‬

‫‪ -3‬سممَي ت ّاصمر خييم ‪ ,‬ع٘اٍممو اىخغيمر االجخَماعي‪ 9 ,‬يْمماير ‪ٍ٘ ,50٤6‬قمع اىَ٘ضم٘ع ‪ ./.com9https://mawdoo,‬حمماريخ زيمارة اىَ٘قممع‬
‫‪.5050/6/8‬‬
‫و‬ ‫تی یییدا دەژییی وە كە‬ ‫فیی كتەر جییوگراف ‪ :‬ئەو شییوێنە جییوگرافیە كەوا مییرۆ‬ ‫‪-3‬‬

‫دروستدەكە‬ ‫وەو شوێنە ك ریگەر لەسەر هەڵسوكەوت مرۆڤەك‬ ‫هەوا ت یوە‬

‫و ئەوك ریگەریی نە دەگیرێتەوە‬ ‫ف كتەر ژینگەی ‪ :‬كەوا ییۆ لە ویومەلەرزە و گركی‬ ‫‪-4‬‬

‫دروست دەك‬ ‫كەوا لەسەر دەروو و دواتر لەسەر هەڵسوكەوت ت كەك‬

‫دەگیرێتەوە یەكیێكە لەو‬ ‫ف كتەر سی س ‪ :‬كەوا یۆ لە جەنگ و شیەڕ و شۆڕەشیەك‬ ‫‪-5‬‬

‫ف كتەرانە كەوا دەونە هۆ گۆڕان كۆمەاڵیەت ‪.‬‬

‫دەوێیییتە هیییۆ گواسیییتنەوە‬ ‫پەیوەنییید ڕۆشیییەنویریو ش رسیییت نیەت لەنێیییوا كۆمەڵگ كییی‬ ‫‪-6‬‬

‫هەردووكیی‬ ‫كۆمەاڵیەت لە كۆمەڵگ یە وۆ یەكێك تر وەم شێوەیە‬ ‫كۆمەڵێ ونەم و وەه‬

‫وەسەردادێ ی یود یەكێكی ‪.‬‬ ‫گۆڕانی‬

‫فیییی كتەر ئیییی ین ‪ ,‬كەوا یییییۆ لەئیییی ین دانیشییییتوا و جۆراوجییییۆر و هەمەجییییۆر‬ ‫‪-7‬‬
‫‪4‬‬
‫دەگرێتەوە‪.‬‬ ‫ئ ینەك نی‬

‫‪ -4‬رف ح العی صرة‪ ,‬عوامل التغیر االجتم عي‪,‬أكتوور ‪ /arabi.com3https://e ,2112 ,11‬ت ریخ زی رة‬
 ‫ئەرێْی ٗ ّەرێْی گۆڕاّناری مۆٍەاڵیەحی‬

‫‪,‬‬ ‫هەڵوەتە هەر گۆڕانكی ریە لە هەرشیتێ كۆمەڵێی شیوێنەوار و كی ریگەر دروسی دەكی‬
‫ج وەشێ لەوانە ئەرێنی و وەشێك تری نەرێنی ‪.‬‬

‫ماریگەریە ّەرێْی یەماُ‪:‬‬

‫گۆڕانكییی ر كیییۆمەاڵیەت دەوێیییتە هیییۆ ئەوە هەنیییدێج ر ونەمییی و كەلتیییور و دا و نەریتییی‬

‫ڕەسیەن نەتەوە لەالیە ت كەكی ن كۆمەڵگی هێنیدە وەهی نەمێنێی و پ وەنیید نەوی وەشییێوەیەك‬
‫تەواو ‪ ,‬تەنی نە هەنیید جی ر وەهییۆ دوووی رەكردنەوە كەلتییور ویی ن وا لێییدێ نەوەكی ن‬
‫داه توو هەر لەویر دەكەنەوە ‪ ,‬وۆ نموونە ڕێزگرت لە گەورەتیر لەییۆ ونەمی یەك ئی ین و‬
‫دا و نەریت و كەلتور ڕەسەن نەتەوەكەم نە ‪ ,‬كەچ لە ڕۆژئ وا هێندە وی یەی پێن درێی‬
‫( هەڵییوەتە لەم مەڵەكردنیی لەگەڵ گەورەكی لەوێییدا دی ردەكەوێی كەوا وەتەمەنەكی وی رێك‬
‫لەسیییەری نە جییی و شیییوێن ئەزمیییو وییی وە ڕێزیییی لێوگیرێییی ) وەهیییۆ تێكەڵویییوون‬
‫هەردووجەمسیییەر ڕۆژئییی وا و ڕۆژهەاڵ ئێسیییت یەرییییكە ڕێیییز گیییرت لەگەورە وردەوردە‬
‫ن مێنێیییی ییییی یود وەرەو نەمیییی دەچێیییی ‪,‬پیییی وەیێوكردنمیییی لەالیە و وانمیییی پێویسییییتە‬
‫هەڵسوكەوتم لەگەلی و وێ و لەگەورەووونی وەیێوی وكەیی و چ ومی لی یی وێی‬
‫‪ ,‬كەچ ی وەهییۆ تییێكەڵ وونم ی لەگەل كەلتییورە وی نیەك ی ئێسییت ئەوی ی وردە وردە وا لەن ی و‬
‫دەچێ ئەو ڕێز و شكۆیە كەوا دای و و و هەی ووو ج را ئێست نەم یە ‪ ,‬یەریكە وەكیو‬
‫ئەوا دای وو وكەك ك ت كە پیر ووو و توان وەرهەمهێن نی نەم فڕێیی ویدەینە یی نە‬
‫وەس اڵچوا ‪ ,‬هەڵوەتە ئەمەشی لەگەل ونەم و وەه ڕەسیەنەك ن كۆمەڵگی ئیێمە ن گونجێی ‪,‬‬
‫ئەمە جیییییگەلەوە كەوا تەكنەلۆژیییییی ویییییوەتە هیییییۆ ئەوە كەت كەكییییی (جیییییگە لەنەیۆشییییییە‬
‫دەروونیەك ی و جەسییتەییەك وەكییو چ ی و الواز وییو و تەموەڵ ی ) گۆشییەگیر و ی و سییەردان‬
‫یەكتیییر نەكە و تەنییی نە ت كەكییی وەرەو ئەوە دەوییی كەوا ویییی گۆڕێییی لە ویییونەوەرێك‬
‫‪5‬‬
‫كۆمەاڵیەت وۆ وونەوەرێك گۆشەگیر ‪.‬‬

‫‪ -5‬د‪ 1‬السعید و یمینة ‪,‬التغیر االجتم عي وأثره على سلو الشو في المجتمع العروي‪, ,‬ج معة المسیلة ‪-17- 22‬‬
‫‪/https://sites.google.com,2111‬ت ریخ الزی رة ‪.2121/6/2 :‬‬
 ‫ماریگەریە ئەرێْیەماُ‪:‬‬

‫لەگەل كەلتیور‬ ‫لەوەراموەریشدا ك ریگەر ئەرێن هەیە وەو پێیە كەوا وە هۆ تێكەڵووونمی‬

‫فێیردەوی‬ ‫و دا و نەریت وی ن شت زی تر فێروووی و زانی ر زیی تر لە جۆرەهی ووارەكی‬

‫وییووە وییۆ مییونە لەجی ی ت ئەوە‬ ‫ئ سی‬ ‫‪ ,‬وە وەهییۆ تەكنەلۆژی ی وەشییێك زۆر ك رەك نم ی‬

‫هەفتەیە وە دوورنە گەنم یەری وی ئەوا وە ڕۆژێ تەواو دەكەی ‪ ,‬وەهۆ ئ مێرەكی ن‬

‫كەم وووتەوە (وەكو دەڵێ جیه ن وچیو كیردۆتەوە ویۆ گونیدێ )‬ ‫پەیوەند مەوداك ن نێوانم‬

‫وەهیییۆ ئەنتەرنێییی دەتیییوان زی نیییی ر چیییڕو پیییڕ لەسیییەر هەرو وەتێییی كەدەتەوە دەسیییت‬

‫وكەوێ ‪. 6.‬‬

‫‪ -6‬حيدر ٍ َد عبد ٍسيٌ ‪ ,‬حيدر جَاه بشير ‪ ,‬اىخغيراث االجخَاعيت ٗ اىثقافي ٗاّعناسٖا عيى ٗاقع االسر اىعراقيمت دزاسمج اجخَاعيمت ٍيداّيمت‬
‫في ٍديْت ااىدي٘اّيت‪ ,‬جاٍعت اىقادسيت ‪ /‬مييت االداب ‪ ,‬قسٌ عيٌ االجخَاع ‪ ,50٤8,‬ص‪.6‬‬
 ‫سەرچاٗەماُ‬

‫‪ -٤‬سممممممممَي ت ّاصممممممممر خييمممممممم ‪ ,‬ع٘اٍممممممممو اىخغيممممممممر االجخَمممممممماعي‪ 9 ,‬يْمممممممماير ‪ٍ٘ ,50٤6‬قممممممممع اىَ٘ضمممممممم٘ع‬
‫‪ ./.com9https://mawdoo,‬حاريخ زيارة اىَ٘قع ‪.5050/6/8‬‬

‫‪ٍ -5‬جمممممممممممد خضمممممممممممر ‪ٍ ,‬فٖمممممممممممً٘ اىخغيمممممممممممر االجخَممممممممممماعي‪ ٤١ ,‬فبرايمممممممممممر ‪ٍ٘ ,50٤9‬قمممممممممممع اىَ٘ضممممممممممم٘ع‬
‫‪./.com9https://mawdoo,‬حاريخ زيارة اىَ٘قع ‪.5050/6/8‬‬

‫‪ -9‬د‪.‬ابرإيٌ خضم٘ر ‪ ,‬اىخربيمت ٗ اىخغيمر االجخَماعي ‪ٍ,‬جيمت جاٍعمت دٍشمق ‪ ,‬اىَجيمد ‪ , 52‬اىعمدد االٗه ‪ +‬اىثماّي‬
‫‪, 5009,‬ص‪. 969‬‬

‫‪-١‬حيممدر ٍ َممد عبممد ٍسمميٌ ‪ ,‬حيممدر جَمماه بشممير ‪ ,‬اىخغيممراث االجخَاعيممت ٗ اىثقممافي ٗاّعناسممٖا عيممى ٗاقممع االسممر‬
‫اىعراقيت دزاسج اجخَاعيت ٍيداّيت في ٍديْت ااىدي٘اّيت‪ ,‬جاٍعت اىقادسيت ‪ /‬مييمت االداب ‪ ,‬قسمٌ عيمٌ االجخَماع‬
‫‪ ,50٤8,‬ص‪.6‬‬

‫‪ -2‬عبداىسممممم ً اى٘ايمممممو ‪ٍ,‬ممممما حريمممممد ٍعرفخمممممٔ عمممممِ "اىخغيمممممر االجخَممممماعي‪ 90 ,‬ي٘ىيممممم٘ ‪ٍ٘, 50٤9‬قمممممع اىعربيمممممت‬
‫‪./https://www.alarabiya.net,‬حاريخ زيارة اىَ٘قع ‪.5050/6/8‬‬

‫‪ -6‬رفاح اىعياصرة‪ ,‬ع٘اٍو اىخغير االجخَاعي‪,‬أمخ٘بر ‪/arabi.com9https://e ,50٤9 ,٤٤‬حاريخ زيارة اىَ٘قع‬
‫‪.5050/6/8 :‬‬

‫‪ -7‬د‪ 0‬اىسعيد بِ يَيْت ‪,‬اىخغير االجخَاعي ٗأثرٓ عيى سي٘ك اىشباب في اىَجخَمع اىعربمي‪, ,‬جاٍعمت اىَسمييت ‪- 58‬‬

‫‪/https://sites.google.com,50٤0-07‬حاريخ اىسيارة ‪.5050/6/8 :‬‬