De orderekeningen

Doelstelling van jaarrekening = informatie geven aan eigenaars en derden, mbt de financiële
toestand van de onderneming
Informatie: bestaat uit historische gegevens, waaraan we de balans en RR opstellen
Voor het nemen van beslissingen zijn er ook toekomstige gegevens nodig
 Orderekeningen

Beslissingen door internen

Oorspronkelijk: zuiver kapitalistisch model
 Boekhouding staat ten dienste van de eigenaars (of van de managers)
Rol van de JR is informeren aan de aandeelhouders, en verantwoording afleggen aan de
aandeelhouders

Beslissing door externen

Open maatschappelijk model
 Zowel oorspronkelijk als dit model blijft gelden, maar de JR wordt aan vele partijen ter beschikking
gesteld

 Adhv deze gegevens mbt de financiële toestand van de onderneming, worden toekomstige
beslissingen genomen
Bv krediet verlenen, (des)investeren
 
Zijn de beslissingen correct als je enkel over de balans en RR beschikt?

De orderekeningen
= Rekeningen die niet-opgenomen rechten en verplichtingen in de balans omvatten
= Gebeurtenissen die de toekomstige financiële positie kunnen beïnvloeden
 

Orderekeningen ivm verstrekte zekerheden

00 Zekerheden door derden gesteld voor rekening van de onderneming  

= Een onderneming gaat schulden aan en een derde stelt zich borg voor de onderneming. Wanneer
de onderneming de schuld niet kan vereffenen, lost de derde de schuld van de onderneming af
 Waarborgbegunstigde = onderneming
 Waarborgsteller = derde
 Waarborgnemer = schuldeiser  

Boekhouding:
 Debet: 000 - Recht op prestatie vanwege de onderneming op de waarborgsteller
 Credit: 001 - Plicht tot betaling als de waarborgborgsteller betaalt ipv de onderneming 

1
Financial accounting
01 Persoonlijke zekerheden gesteld voor rekening van derden

= Een derde gaat schulden aan en een onderneming stelt zich borg voor die derde. Wanneer de
derde de schuld niet kan vereffenen, lost de onderneming de schuld af
 Dit komt vaak voor bij ondernemingen die behoren tot dezelfde economische groep
 Waarborgbegunstigde = derde
 Waarborgsteller = onderneming
 Waarborgnemer = schuldeiser 

Bv moederonderneming stelt zich borg bij een leningsovereenkomst opdat de dochteronderneming

gemakkelijker een lening zou kunnen krijgen bij een financiële instelling

Boekhouding moederonderneming:
 Debet: 012 - Recht op betaling als de onderneming betaalt ipv de waarborgbegunstigde
(verhaalrecht()
 Credit: 013 - Plicht tot betaling als de onderneming betaalt ipv de waarborgbegunstigde
 

In de boekhouding van de dochteronderneming wordt dat als volgt geregistreerd:

Bv een onderneming verricht een betaling via endossement van een wissel, deze onderneming blijft
dan mede hoofdelijk aansprakelijk voor die wissel totdat een betrokkene de wissel heeft betaald aan
de houder van de wissel

Boekhouding om moment van het endossement:

 Debet: 010      
 Credit: 011

02 Zakelijke zekerheden gesteld op eigen activa 

= Ipv dat een onderneming als derde borg staat, kan de onderneming de eigen activa als waarborg
gebruiken (activa gebruiken als onderpand bij lening)

03 Ontvangen zekerheden

= De dochteronderneming gebruikt haar activum als onderpand voor de schulden van de

moederonderneming

Orderekeningen ivm goederen waarvan de bezitter niet de eigenaar is

04 Goederen en waarden gehouden door derden in hun naam, maar ten bate en voor risico van de
onderneming

= Goederen van de onderneming die worden gehouden door derden, maar waarvan de opbrengst
wordt doorgegeven aan de onderneming, worden in deze rubriek geboekt indien ze niet bij de
voorraad werden geboekt

Boekhouding onderneming:

2
Financial accounting
  Debet: 040
 Credit: 041

07 Goederen en waarden van derden gehouden door de onderneming

= Goederen en waarden van derden, die aan de onderneming in bewaring, in consignatie 1 of in

bewerking zijn gegeven, worden onder deze rubriek geboekt

Boekhouding:

 Debet: 070
 Credit: 071

Orderekeningen ivm verbintenissen

05 Verplichtingen tot aan- en verkoop van vaste activa

= Vaste activa die in de toekomst zullen worden aan- of verkocht voor ‘materiële’ bedragen, horen
thuis in deze rubriek

Boekhouding:

 Aankoop
o Debet: 050
o Credit: 051
 Verkoop
o Debet: 052
o Credit: 053

06 Termijnovereenkomsten

= Voor de aan- en verkoop van grondstoffen, goederen in deviezen of vreemde valuta wordt er vaak
met termijncontracten gewerk  men komst vandaag een prijs overeen, voor een transactie in de
toekomst

Boekhouding aankoop:

 Debet: 064
 Credit: 065

 09 Diverse verbintenissen, verhaalrechten en orderekeningen

= Omvat rechten en verplichtingen die in geen van de vorige groepen thuishoren

1
Het sturen van artikelen om verkocht te worden door de ontvanger, voor rekening van degene die
ze verstuurt

3
Financial accounting
Eindejaarsverrichtingen: van grootboek
tot publicatie jaarrekening
Gedurende het boekjaar:
Transacties ---------> journaal ---------> grootboek
De transacties (obv verantwoordingsstukken) worden onmiddellijk in het journaal geboekt, en
vervolgens wordt dit periodiek gecopypaste in het grootboek
 

Einde van het jaar: grootboek ---------> jaarrekening

Adhv het grootboek word de JR opgesteld
Is deze jaarrekening juist en betrouwbaar? 
 Neen: 
1. Niet alle verrichtingen zijn opgenomen, enkel deze obv verantwoordingsstukken
Bv Stel dat een werknemer een paar vazen heeft gebroken
2. De balans is ook niet in evenwicht (dat is pas na integratie van het resultaat)

Om een getrouwe JR te hebben van het vermogen, de financiële positive en het resultaat van de
onderneming, moeten bij de jaarafsluiting 2 groepen van verrichtingen gebeuren
1. Inventarisverrichtingen
a. Controle registratie
b. Opstellen inventaris
c. Correctieboekingen
2. Resultaatberekening en -bestemming
a. Berekenen resultaat voor belastingen
b. Berekenen en boeken resultaat van belastingen
c. Bestemming resultaat
 

Inventarisverrichtingen
Controle van de registratie in de boekhouding
Doel: nakijken boekhoudkundige registratie

Hoe: proefbalans en (voorlopige) saldibalans (is op basis van boekhouding, niet op basis van de
realiteit, daarom voorlopig)

2 controles:

1.    ∑ debettotalen = ∑ credittotalen

Gelijkheid dubbel boekhouden (indien geen gelijkheid, balans niet in evenwicht)

2.    Totaal proefbalans = totaal journaal

4
Financial accounting
 Volledigheid van het grootboek (indien de proefbalans < journaal, dan zijn bepaalde
transacties niet of voor een te klein bedrag overgebracht van journaal naar T-rekeningen)

Andere mogelijke fouten: 

 Verkeerde rekeningen
BV men heeft een geldontvangst bij een foutieve FI geregistreerd
 Verkeerde bedragen
Bv men heeft een geldontvangst voor een foutief bedrag geregistreerd
 Niet registreren
Bv men is vergeten om een geldontvangst te boeken

 Deze fouten komen pas aan het licht bij inventarisverrichtingen 

Opstellen van de inventaris

Wanneer men een inventaris opmaakt (= 1x per jaar), vertrekt men vanuit de werkelijkheid, dit
gebeurt obv fysieke verificatie

In de boekhouding kunnen fouten sluipen: via een confrontatie met de inventaris, die dus overeen
komt met de werkelijkheid, komen deze fouten aan het licht

Nadat we de inventaris hebben opgemaakt, krijgen we een balans der aanpassingen als aanvulling op
de voorlopige saldibalans

De inventaris wordt door iedere onderneming 1x per jaar opgesteld = wettelijk verplicht

1. Voorraad
2. Vaste activa
Fysische controle
Eigendomstitel
Waarde
1. Vorderingen en schulden
Controle facturen
Saldobevestiging aan klanten / leveranciers
 

Inventarisering van de voorraad

Kwantiteit: EV wordt opgemeten  verschillen met de boekhouding kunnen ontstaan door nog te
verzenden/ontvangen facturen, nog te verzenden/ontvangen creditnota’s, diefstal …

Kwaliteit: waarde van de voorraad wordt gemeten  eventuele beschadiging of veroudering wordt
vastgesteld

5
Financial accounting
Inventarisering van vaste activa
Fysische controle: Bevinden alle A geboekt op de balans zich ook effectief in bedrijf?

Eigendomstitel: Zijn alle A van bedrijf ook geboekt op balans?

Waarde: Wat is waarde, obv technische levensduur maar ook obv economische levensduur?

Inventarisering van vorderingen en schulden 

Facturen worden gecontroleerd en men vraagt bevestigingen van de saldi aan klanten en
leveranciers (saldobevestiging moet soms ook bij rechtbanken, FI …)

Inventarisering van liquide middelen 

De kas wordt geteld, de tegoeden op bankrekeningen worden gecontroleerd via bankconfirmaties

Inventarisering van kosten en opbrengsten

Is alles wat verbruikt is geboekt als kost? Is alles wat gepresteerd is, geboekt als opbrengst? Hebben
we niet te veel/te weinig kosten/opbrengsten toegerekend dit boekjaar?

Inventarisering van rechten en verplichtingen 

Het kan zijn dat een onderneming in de toekomstbepaalde verrichtingen waarschijnlijk of eventueel
zal moeten doen zonder dat die elementen nu al geregistreerd zijn. Deze waarschijnlijke/eventuele
toekomstige verrichtingen kan men op het spoor komen door correspondentie met advocaten,
rechtbank, de fiscus … Dit kan dan aanleiding geven tot het aanleggen van een voorziening  of het
registreren van bepaalde elementen in de orderekeningen

Correctieboekingen
= Indien de boekhouding niet overeenkomt met de realiteit

M.b.t. de voorraad:

 Voorraadwijziging
 Waardeverminderingen
 Te ontvangen facturen/ creditnota’s

M.b.t. de vaste activa:

 Afschrijvingen
 Uitzonderlijke afschrijvingen/ waardeverminderingen

M.b.t. schulden en vorderingen:

6
Financial accounting
  Dubieuze debiteuren
 Waardeverminderingen
 Schulden/ vorder. op LT omzetten in KT
 Schulden/ vorder. in vreemde valuta

M.b.t. kosten en opbrengsten:

 Overlopende rekeningen

! Correctieboekingen na afloop van inventarisverrichtingen worden wel in het dagboek geregistreerd

maar niet in het grootboek !

Resultaatberekening en -bestemming
Berekenen van het resultaat van het boekjaar vóór belastingen
Het resultaat vóór belastingen is het verschil tussen het totaal van de saldi van de
opbrengstenrekeningen van klasse 70-76 en het totaal van de saldi van de kostenrekeningen van
klasse 60-66

= Boekhoudkundige winst/verlies

Belastingen van het boekjaar

Om de winstbelasting te berekenen, vertrekt men van de gecorrigeerde opbrengsten- en
kostenrekeningen, rekening houden met de overboekingen naar en onttrekkingen aan de uitgestelde
belastingen, opbrengsten die vrijgesteld zijn van belastingen en de fiscaal verworpen kosten. Dus:

Boekhoudkundig resultaat

+ verworpen kosten

- vrijgestelde belastingen

= fiscaal resultaat

Wanneer de winstbelasting berekend is, past men de boekhouding aan aan deze raming:

Indien raming > voorafbetaling: K ↗schuld ↗

Indien raming < voorafbetaling: K ↘vordering ↗

7
Financial accounting
Bestemmen van het resultaat na belastingen
Resultaat na belastingen = resultaat voor belastingen +/- geraamde belastingen +/- uitgestelde
belastingen (of nog: groepen 77 en 78)

Raad van bestuur doet voorstel aan algemene vergadering der aandeelhouders. De balans wordt
opgesteld onder opschortende voorwaarde van goedkeuring. Dit geeft uiteindelijk de definitieve
saldibalans.

3 mogelijkheden in geval van winst:

1.    Uitkeren aan aandeelhouders (dividenden), bestuurders (tantièmes) of personeel

2.    Definitief in de onderneming houden: reserves

3.    Beslissing uitstellen: overdragen naar volgend boekjaar

MAAR voordat men aan het resultaat een definitieve bestemming geeft, moet men eerst controleren
of men dat resultaat zomaar vrij een bestemming kan geven. Bij de resultaatbestemming moeten
immers 2 bepalingen worden nagestreefd:

1.    Bepalingen uit het Wetboek van Vennootschappen:

 Aanleg wettelijk reserve

o Jaarlijks moet 5% van de te bestemmen winst worden overgeboekt naar de
wettelijke reserves zolang de wettelijke reserve geen 10% van het geplaatst kapitaal
bedraagt
 Uitkeerbare winst
o Er mag geen winst worden uitgekeerd wanneer het netto-actief < onbeschikbaar EV
 Reserve voor eigen aandelen
o Als een onderneming eigen aandelen verwerft, moet een onbeschikbaar reserve
worden gevormd gelijk aan de waarde waarvoor de verkregen aandelen in de
inventaris zijn ingeschreven
 Alarmbelprocedure bij verlies van maatschappelijk kapitaal 
o Wanneer een vennootschap belangrijke verliezen heeft geleden, moet de Raad van
Bestuur de algemene vergadering bijeen roepen om te beslissen over
herstelmaatregelen of het ontbinden van de vennootschap
 Netto-actief < ½ van het maatschappelijk kapitaal
 Tot ontbinding beslist: meerderheid van ¾ van de stemmen
 Netto-actief < ¼ van het maatschappelijk kapitaal
 Tot ontbinding beslist: ¼ van de stemmen
 Netto-actief < wettelijk minimum kapitaal
 Iedere belanghebbende kan rechtbank verzoeken tot ontbinding

2.    Bepalingen uit de statuten

Boekingen na afloop van resultaatberekening en -bestemming worden wel in het dagboek

geregistreerd maar niet in het grootboek

8
Financial accounting
Sluiten van de boekhouding en opstellen van de jaarrekening
De definitieve saldibalans vervult de taak van interne JR

Door de saldi van de rekeningen over te boeken naar de balans en de RR, dient deze ook als basis
voor de opstelling van de JR. Deze wordt afhankelijk van de grootte van de onderneming opgesteld
volgens het volledig, verkort of microschema. 

Door het overbrengen van de saldi van de boekhouding naar de balans en RR, worden de rekeningen
in de boekhouding op nul gebracht. Na de balans en de RR moet de onderneming ook nog de
toelichting opstellen. 

9
Financial accounting
Afronding
Wat wordt er verwacht van boekhouders?

 JR op een juiste manier interpreteren

 JR kritisch bekijken 

Vele partijen hebben er belang bij dat je dit als boekhouder goed kan. Ofwel doe je dit binnen je
eigen bedrijf als interne gebruiker (maar dan heb je meer info ter beschikking), ofwel ben je externe
gebruiker van de JR (bv je bent klant, leverancier, concurrent, FI. belegger …)

Beperkingen van de boekhouding

1.    Zuiver monetaire uitdrukking

Alleen kwantitatieve gegevens vindt men terug in de JR. Kwalitatieve factoren zoals
motivatie, ervaring en scholingsgraad van het personeel, de kwaliteit van het management,
researchinspanningen… laten zich niet of moeilijk kwantificeren, maar zijn wel belangrijk

2.    Vereenvoudiging en samenvatting

Dit is noodzakelijk om de verschillende gebeurtenissen en feiten in een beperkt aantal

categorieën te classificeren en de omvang van financiële rekeningen te beperken. Maar dit
brengt een verlies aan duidelijkheid en detailinformatie mee

3.    Tussentijdse rapportering en schattingen

De behoefte aan regelmatige informatie leidt tot een arbitraire splitsing van de activiteiten in
boekjaren. Maar deze tussentijdse rapportering vereist dat schattingen worden gemaakt in
verband met transacties, die over verschillende periodes lopen.

4.    Historisch karakter en kostenwaardering

Bijna algemeen wordt waardering op kostenbasis toegepast, omdat de kost objectiever te

bepalen is dan de (nog niet gerealiseerde) opbrengstwaarde, maar voor de gebruiker heeft
deze waarde meer belang dan de historische kost

5.    Muntontwaarding

De monetaire eenheid is de gemeenschappelijke basis voor de JR, maar is over verschillende

jaren niet volkomen vergelijkbaar omwille van de muntontwaarding (inflatieboekhouding kan
hier een  antwoord bieden)

Hoe reageer je obv je boekhoudkennis?

Je bent werkzaam binnen de marketingafdeling van COMPAC, een ontwerper van software.
Recentelijk werd er een pakket ontwikkeld om de vereenvoudigde boekhouding elektronisch bij te
houden. Jij wordt belast met de reclame dienaangaande. Voor het promoten van de lancering van het

10
Financial accounting
product, raadt je overste je aan om alvast de sector van de groothandel te schrappen uit je lijst van
potentiele klanten.

Het type boekhouding (vereenvoudigde boekhouding vs volledige boekhouding) heeft niets te

maken met de sector.

Je zetelt in de Raad van Bestuur van FELIX, een producent van dierenvoeding. De winst van het
boekjaar is niet zo hoog. George, een ander lid van de RvB, oppert om een buiten gebruik gestelde
vrachtwagen te verkopen. Hij kent wel een garagist die hiervoor € 10.000 wil betalen. Op deze manier
zou de winst van het boekjaar (voor belasting) alvast toenemen met € 10.000.

Niet de verkoopwaarde komt terecht in de resultatenrekening., maar enkel het verschil tussen de
verkoopwaarde en de boekwaarde.

In je vrije tijd ben je actief in SPORTA, een turnvereniging. Je trainer vertelt dat hij het vermoeden
heeft dat zijn baas een deel van de lonen voor zich houdt. Op de jaarrekening staat immers een
personeelskost die € 10.000 hoger is dan het loon dat de werknemers ontvangen.

Wat je krijgt, met name de nettolonen, zijn slechts een deel van de totale kost, zijnde de
brutolonen.

Op het familiefeest zit nonkel Louis. Hij is eigenaar van een fietsenwinkel. Hij beweert dat zijn
boekhouder fantastisch is, en er zelfs in slaagt om de fiscus om de tuin te leiden. Aldus heeft hij vorig
jaar voor wel € 20.000 kosten van handelsgoederen geboekt, terwijl er maar voor € 10.000 fietsen
werden aangekocht.

De kost betreft de verbruikte, of nog: de verkochte fietsen. De link met de aankopen heeft
daarbij geen belang.

Je bent werkzaam bij de bank. Op een dag krijg je het bezoek van de zaakvoerder van TOY, een
speelgoedfabrikant. Hij overweegt om een concurrent over te nemen voor € 100.000. Hij is bereid om
zelf € 40.000 te financieren met zijn wettelijke reserve, en vraagt een lening aan voor de resterende €
60.000.   

De wettelijke reserve moet minstens 10% van het geplaatste kapitaal bereiken. Hiervan kan dus
geen gebruik worden gemaakt voor de financiering.

Je bent werkzaam op de aankoopdienst van SELIE, een handel in games. Je bezorgt de boekhouding
de nodige cijfers aangaande voorraad, en gebruikt daartoe de FIFO methode. Op het einde van het
boekjaar denkt SELIE te veel belastingen te moeten betalen omwille van een hoog winstcijfer. Je
overste vraagt daarom om nog voor het einde van het boekjaar extra goederen aan te kopen.

De Kostprijs van de verkochte goederen bij FIFO wordt bepaald door de kost van de eerst
aanwezige goederen. Dus aankopen heeft geen zin.

Je bent werkzaam op de boekhoudafdeling van JOSIEN, een textielfabrikant. De zaakvoerder komt

met de opdracht om bij de overheid een kapitaalsubsidie aan te vragen voor een weefgetouw, dat
voor € 20.000 werd aangekocht met bij de bank geleende gelden. Van een collega vernam hij dat de

11
Financial accounting
overheid de textielsector steunt, en deze subsidies voor investeringen in vaste activa makkelijk
toekent.

De subsidies gelden enkel indien de investering gebeurde met eigen middelen.

12
Financial accounting