Elementy rachunku prawdopodobieństwa

1. Jaja z ferm A, B, C zmieszano w stosunku ilościowym 5 : 4 : 1 . Jaja z dwoma żółtkami stanowi 4

% wśród jaj z fermy A, 15 % wśród jaj z fermy B, 8 % wśród jaj z fermy C. Wybrano losowo 1 jajko.
Obliczyć prawdopodobieństwo, że: a) ma ono dwa żółtka; b) pochodzi z fermy A jeżli wiadomo, że nie ma
dwu żółtek.
2. Strzelec A trafia do tarczy z prawdopodobieństwem 0.9, a strzelec B z prawdopodobieństwem 0.7. Każdy
z nich oddał do tarczy po jednym strzale niezależnie od siebie. Obliczyć prawdopodobieństwo, że tarcza:
a) została trafiona ; b) została trafiona dwa razy; c) nie została trafiona.
3. Z odcinka [1;2] wybieramy losowo dwie liczby x i y. Obliczyć prawdopodobieństwo, że pole prostokąta
o bokach długości x i y będzie: a) nie mniejsze niż 2; b) nie większe niż 2.
4. Z odcinka [0;10] wybieramy losowo liczbę x. Obliczyć prawdopodobieństwo, że: a) pole prostokąta o
bokach długości x i 10 − x ma pole nie większe niż 16; b) pole prostokąta o bokach długości x i x + 1 jest
nie mniejsze niż 2.
5. Z przedziału [1;5] losujemy dwie liczby x i y. Obliczyć prawdopodobieństo, że liczba y − x2 − 1 jest: a)
niedodatnia; b) nieujemna.
6. Iloma kostkami do gry należy rzucić, aby prawdopodobieństwo nieotrzymania ani razu dwu oczek było
nie większe niż 13 ?
7. Co jest bardziej prawdopodobne u zawodnika rozgrywającego partię z przeciwnikiem o równej mu sile
gry:
a) wygranie 3 partii z 4 czy 5 z 8?; b) wygranie nie mniej niż 3 partii z 4 czy nie mniej niż 5 z 8?
8. Rzucamy 5 razy symetryczną kostką do gry. Jakie jest prawdopodobieństwo, że: a) conajmniej 2 razy
uzyskamy liczbę oczek najbliższą podstawie logarytmu naturalnego? b) co najmniej 3 razy wypadnie liczba
oczek: a1 ) będącą liczbą pierwszą ?; a2 ) będącą liczbą złożoną?

Zmienne losowe 1.-wymiarowe

1. W urnie są 3 kule białe i 4 zielone. Losujemy bez zwracania 3 kule. Zmienna losowa X liczy, ile jest
kul zielonych wśród wylosowanych. Wyznaczyć: a) rozkład prawdopodobieństwa zmiennej losowej X; b)
dystrybuantę; c) sporządzić wykres dytrybuanty. Obliczyć: a) wartość przeciętną; b) wariancję; c) odchy-
lenie standardowe; d) wariancję zmiennej losowej 2X + 3; e) wartości prawdopodobieństw: P (X > 0),
P (X 6 1).
2. W urnie są 3. kule czarne i 5. białych. Losujemy bez zwracania 4. kule. Zmienna losowa X liczy, ile
jest kul czarnych wśród wylosowanych. Wyznaczyć: a) rozkład prawdopodobieństwa zmiennej losowej X;
b) dystrybuantę; c) sporządzić wykres dytrybuanty, d) obliczyć odchylenie standardowe zmiennej losowej
4X + 7 oraz wartości prawdopodobieństw: P (X > 0), P (1 < X ¬ 10).
3. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja: (
c
, gdy x ∈ [1; 4],
f (x) = x3
0, gdy x ∈ / [1; 4]
była gęstością prawdopodobieństwa pewnej zmiennej losowej ciągłej X. Obliczyć wartość przecietną, wa-
riancję i odchylenie standardowe tej zmiennej losowej. Obliczyć wartość prawdopodobieństwa: P (1 ¬ X <
3).
4. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja: (
−c
x4
, gdy x ∈ [1; 3],
f (x) =
0, gdy x ∈ / [1; 3]
była gęstością prawdopodobieństwa pewnej zmiennej losowej ciągłej X. Obliczyć wartość przecietną, wa-
riancję i odchylenie standardowe tej zmiennej losowej. Obliczyć wartość prawdopodobieństwa: P (1 ¬ X <
2).
5. Dobrać wartość stałej a tak, aby funkcja: (
0, gdy x < 0,
f (x) = −4x
ae , gdy x ­ 0,
była gęstością prawdopodobieństwa pewnej zmiennej losowej ciągłej X. Obliczyć: a) wartość przeciętną
zmiennej losowej 3X + 2; b) wartości prawdopodobieństw: P (0 < X < 0.1), P (X ­ 1), P (1 ¬ X ¬ 2).
6. Dobrać wartość stałej a tak, aby funkcja:
 (
0, gdy x < 0,
f (x) = 1

a exp −
2
x , gdy x ­ 0,
była gęstością prawdopodobieństwa pewnej zmiennej losowej ciągłej X. Obliczyć: a) wartość przeciętną
zmiennej losowej 2X + 5; b) wartości prawdopodobieństw: P (0 < X < 0.5), P (X ­ 2), P (2 ¬ X ¬ 4).
7. Czas T ( w min) pomiędzy przybyciem(2. taksówek na postój jest zmienną losową o dystrybuancie:
1 − exp(− 13 t), dla t > 0,
F (t) =
0, poza tym.
Obliczyć prawdopodobieństwo, że 1 < T < 2. Obliczyć E(T ) i D2 (T ).
8. Zmienna losowa X ma rozkład prawdopodobieństwa( o gęstości:
3 2
(1 − x ), |x| ¬ 1,
f (x) = 4
0, poza tym.
Obliczyć: E(X), D (X), D(X), E(5X + 1), D (4X + 1). Obliczyć prawdopodobieństwo, że −1 ¬ X < 21 .
2 2

9. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja: (

−5c
3x5
, gdy x ­ 2,
f (x) =
0, gdy x < 2
była gęstością prawdopodobieństwa pewnej zmiennej losowej ciągłej X. Obliczyć wartość przecietną, wa-
riancję i odchylenie standardowe tej zmiennej losowej. Obliczyć prawdopodobieństwo, że X > 4.
10. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja: (
−4c
7x6
, gdy x ­ 1,
f (x) =
0, gdy x < 1
była gęstością prawdopodobieństwa pewnej zmiennej losowej ciągłej X. Obliczyć wartość przecietną, wa-
riancję i odchylenie standardowe tej zmiennej losowej. Obliczyć prawdopodobieństwo, że X ­ 3.
11. Zmienna losowa X ma następujący rozkład prawdopodobieństwa:
xi -5 -2 0 1 3 8
pi 0.1 0.2 0.1 0.2 c 0.1
2
√
Obliczyć: c, E(X), D (X), D(X), prawdopodobieństwo, że X ¬ 3. Wyznaczyć dystrybuantę i sporządzić
jej wykres. 12. Dobrać wartość stałej c tak,( aby funkcja:
7c(x − 1)6 , gdy x ∈ [0; 1],
f (x) =
0, gdy x ∈ / [0; 1]
była gęstością prawdopodobieństwa pewnej zmiennej losowej ciągłej X. Obliczyć wartość przecietną, wa-
riancję i odchylenie standardowe tej zmiennej losowej. Obliczyć wartość prawdopodobieństwa: P (0 ¬ X ¬
0.2)
13. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja:
(
12cx(1 − x)2 , gdy x ∈ (0; 1),
f (x) =
0, gdy x ∈/ (0; 1)
była gęstością prawdopodobieństwa pewnej zmiennej losowej ciągłej X. Obliczyć wartość przecietną, wa-
riancję i odchylenie standardowe tej zmiennej losowej. Obliczyć wartość prawdopodobieństwo, że 0 < X ¬
0.5.
14. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja:
(
c(2x − x2 ), gdy x ∈ [0; 2],
f (x) =
0, gdy x ∈ / [0; 2]
była gęstością prawdopodobieństwa pewnej zmiennej losowej ciągłej X. Obliczyć wartość przecietną, wa-
riancję i odchylenie standardowe tej zmiennej losowej. Obliczyć prawdopodobieństwo, że 0 < X < 1.5.
Ćwiczenia nr 3-Rozkłady zmiennych losowych

1. U 1%. mężczyzn stwierdza się daltonizm. Obliczyć prawdopodobieństwo, że w próbie liczącj 200. męż-
czyzn: a) wcale nie będzie daltonisty; b) będzie co najmniej 2. daltonistów; c) będzie nie mniej niż 4. i nie
więcej niż 6. daltonistów.
2. Czas reakcji na bodziec pewnego zwierzęcia jest zmienną losową o rozkładzie normalnym ze średnią
12 sek. i odchyleniem standardowym 2 s. Jakie jest prawdopodobieństwo, że czas reakcji na bodziec tego
zwierzęcia będzie: a) zawarty w przedziale obustronnie domkniętym od 8 do 19 s.; b) co najmniej 10 s.
Jaki procent zwierząt osiągnie czas reakcji na bodziec poniżej 16. s.?
3. Roczny opad atmosferyczny podlega rozkładowi normalnemu o średniej 600 i odchyleniu standardowym
50. Obliczyć prawdopodobieństwo, że w losowo wybranym roku opad wyniesie a) od 524 do 646 (włącznie);
b) ponad 568; c) poniżej 720.
4. Roczny przepływ maksymalny w pewnej rzece podlega rozkładowi normalnemu o średniej 120 i odchyle-
niu standardowym 15. Obliczyć prawdopodobieństwo, że w losowo wybranym roku przepływ maksymalny
wyniesie a) od 99 do 130.2 (włącznie); b) co najmniej 123; c) poniżej 159.
5. Waga noworodka podlega rozkładowi normalnemu o średniej 3.6 i odchyleniu standardowym 0.4. Ob-
liczyć prawdopodobieństwo, że losowo wybrany noworodek będzie ważył a) od 2,7 do 4,2 (włącznie); b)
ponad 3,9. Jaki procent noworodków będzie ważył poniżej 4.7?
6. Niech X będzie zmienną losową
 o rozkładzie normalnym N (m; σ) i niech k > 0. Obliczyć prawdopodo-
bieństwo P |X − m| ¬ k · σ . Podać wynik dla k = 1, 2, 3.
7. Produkcja opon samochodowych w pewnej fabryce jest całkowicie zautomatyzowana. W trakcie dwulet-
niej obserwacji zauważono, że czas pomiędzy opuszczeniem taśmy produkcyjnej przez dwie kolejne opony
jest zmienną losową X, która ma rozkład wykładniczy z wartością oczekiwaną równą 20 sekund. Znaleźć:
a) funkcję gęstości
 zmiennej losowej X; b) wartości
 prawdopodobieństw: P (15 ¬ X ¬ 20), P (X ­ 25).
8. Obliczyć P |X − 1| < 2 oraz P X ∈ [0; 1] , jeżeli zmienna losowa X ma rozkład wykładniczy z para-
metrem λ = 1.
9. Rozkład liczby dni nieobecności studentów na zajęciach obowiązkowych w semestrze jest zmienną losową
o rozkładzie Poissona z parametrem λ = 2.4. Obliczyć prawdopodobieństwo, że student będzie nieobecny
w ciągu semestru: a) mniej niż 2. razy; b) więcej niż 5. razy.
10. Czas (w minutach) pomiędzy kolejnymi zgłoszeniami abonentów w pewnej centrali telefonicznej jest
zmienną losową o rozkładzie wykładniczym z parametrem λ = 2. Obliczyć średni czas pomiędzy kolejnymi
zgłoszeniami oraz prawdopodobieństwo, że przed upływem 3. minut nastąpi zgłoszenie.
11. Odstęp pomiędzy kolejnymi podziałkami skali stopera wynosi 0.1 s. Czas na tym stoperze odczytuje
się z dokładnością do jednej podziałki, zaokrąglając wynik do bliższej podziałki. Zakładając jednostajny
rozkład błędu odczytu czasu, obliczyć prawdopodobieństwo, że zmierzono czas z błędem przekraczającym
0.02 s.
12. Automat produkuje odważniki 10-gramowe. Błędy pomiarów masy tych odważników mają rokład nor-
malny o średniej 0 g i odchyleniu standardowym 0.01 g. Znaleźć prawdopodobieństwo tego, że pomiar
masy będzie przeprowadzony z błędem nie przekraczającym 0.02 g.
13. Pewna firma zatrudnia 200. pracowników. Prawdopodobienstwo, że pracownik spóźni się danego dnia
wynosi 0.03. Jakie jest prawdopodobieństwo, że w losowo wybranym dniu do pracy spóźniło się: a) co
najmniej 2. pracowników; b) wiecej niż trzech pracowników; c) co najwyżej 4. pracowników.
14. W pewnym zakładzie produkcyjnym 1. na 1000. samochodów posiada wadliwą instalację hamulcową.
Jakie jest prawdopodobienstwo, że wśród 10.000. samochodów, będzie co najmniej 10. zepsutych?
15. Centrala telefoniczna pewnego zakładu obsluguje 200. abonentów. Prawdopodobieństwo tego, że w
ciągu jednej minuty abonent zadzwoni do centrali wynosi 0.01. Obliczyć prawdopodobieństwo, że w ciagu
minuty zadzwoni: a) co najwyżej 3. abonentów; b) więcej niż 2., a mniej niż 6. abonentów; c) co najmniej
1. abonent.
16. Zmienna losowa X ma rozkład równomierny (jednostajny) na przedziale [a;b]. Wyprowadzić wzór na
E(X) oraz D2 (X).
17. Czas bezawaryjnej pracy pewnego urządzenia jest zmienną losową o rozkładzie wykładniczym z pa-
rametrem λ = 0.1. Obliczyć prawdopodobieństwo, że czas bezawaryjnej pracy tego urządzenia będzie: a)
dłuższy niż 5. i krótszy niż 10. godzin; b) krotszy niż 4. godziny; c) dłuższy niż 6. godzin.
18. Korekta 500-stronicowej książki zawiera 500. poprawek. Rozkład liczby błędów na 1. stronie jest roz-
kładem Poissona. Obliczyć prawdopodobieństwa następujacych zdarzeń: a) na stronie są co najmniej 3.
błędy; b) na stronie jest co najwyżej 1. błąd.
19. Co 20. wyrób jest zły. Obliczyć prawdopodobienstwo, że wśród 200. wylosowanych wyrobów: a) 4.
wyroby są złe; b) więcej niż 3. i mniej niż 7. wyrobów jest złych.
20. Zmienna losowa X ma rozkład wykładniczy z parametrem λ > 0." Wyprowadzić
#! wzór na wartość prze-
1 3
ciętną tej zmiennej losowej. Obliczyć prawdopodobieństwo: P X ∈ ; .
λ λ
21. Wytrzymałość stalowych lin pochodzących z produkcji masowej jest zmienną losową o rozkładzie
N (1000 kg/cm2 ;50 kg/cm2 ). Obliczyć jaki procent lin ma wytrzymałość mniejszą od 900 kg/cm2 .

Ćwiczenia nr 4-głównie Twierdzenia Graniczne

1. X ∼ N ( 23 ; 2). Obliczyć wartości prawdopodobieństw: P (X > 0.5), P (|2X − 1| < 1).

2. Czas pracy tranzystora ma rozkład wykładniczy o średniej 200 godzin. Obliczyć prawdopodobieństwo,
że średni czas pracy 100. tranzystorów przekroczy 220 godzin. Ile lamp trzeba wziąć, aby ich łaczny czas
przekroczył 10000 godzin z prawdopodobieństwem 0.95?
3. W centrali telefonicznej jest 100. linii. Wezwania nadchodzą niezależnie od siebie i nadchodzące wezwa-
nie może zająć którąkolwiek z linii. Prawdopodobieństwo tego, że linia jest wolna wynosi 0.9. Obliczyć
prawdopodobieństwo, że linii zajętych będzie: a) mniej niż 8; b) co najmniej 10.
4. Partia towaru ma wadliwość 5%. Ilu elementową próbę (ze zwracaniem) należy pobrać, aby z prawdopo-
dobieństwem 0.99 można było twierdzić, że liczba sztuk wadliwych w próbie zawarta jest w domkniętych
granicach od 4% do 6%.
5. Czas rozkładu codziennego dojazdu do pracy jest w przybliżeniu rozkładem jednostajnym na [0.5;1].
Przyjmując, że czasy dojazdów w różne dni są niezależne, obliczyć prawdopodobieństwo zdarzenia, że
średni dzienny dojazd w ciągu 30. dni przekroczy 0.8 h.
6. Wiadomo, że 1% Polaków zna CTG Moivre’a-Laplace’a. Zapytano 100. losowo wybranych Polaków, czy
znają to Tw. Jakie jest prawdopodobieństwo, że co najmniej 1. z zapytanych odpowie twierdząco?
7. Znaleźć liczbę k, aby prawdopodobieństwo, że w 500. elementowej partii towaru liczba sztuk wadliwych
zawarta była pomiędzy k a 60 wynosiło 0.5. Wadliwość towaru wynosi 10%.
8. Zmienne losowe X1 , . . . , X100 są niezależne i mają jednakowe rozkłady o gęstości:
(
1, x ∈ (0; 1)
f (x) =
0, x∈/ (0; 1).
!
100
Xi ­ 55 .
P
Obliczyć prawdopodobieństwo: P
i=1

9. Zmienne losowe X1 , . . . , X1200 są niezależne

! i mają rozkład równomierny na przedziale [-0.5;0.5]. Znaleźć
1200
−a¬ Xi ¬ a = 0.98.
P
a > 0 takie, aby P
i=1

10. Roczny opad atmosferyczny podlega rozkładowi normalnemu o średniej m=640 i odchyleniu standar-
dowym σ=60. Obliczyć prawdopodobieństwo, że w n = 9 losowo wybranych latach średni opad wyniesie:
a) od 600 do 675 (włącznie); b) powyżej 615.
11. Niech Xi , i = 1, . .!. , n, będą niezależnymi zmiennymi losowymi o rozkładzie N (m; σ). Znaleźć takie n,
σ
aby P |X − m| ¬ ­ 0.99.
4
12. W USA daltoniści stanowią 12% populacji. Obliczyć prawdopodobieństwo, że wśród n = 300 niezależ-
nie wybranych osób będzie : a) od 25 do 44 daltonistów; b) co najmniej 29 daltonistów.
13. W zajezdni znajduje się 200. autobusów. Prawdopodobieństwo, że losowo wybrany autobus jest spraw-
ny do jazdy wynosi 0.7. Obliczyć prawdopodobieństwo, że w losowo wybranej chwili co najmniej 160.
autobusow jest sprawnych.
14. W pewnej grupie ludzi co 10. człowiek jest daltonistą. Obliczyć prawdopodobieństwo, że wśród 100.
losowo wybranych ludzi będzie od 5. do 12. daltonistów.
15. Niech X1 , . . . , X100 będą niezależnymi zmiennymi
( losowymi o tym samym rozkładzie o gęstości:
12x(1 − x)2 , 0 < x < 1,
f (x) =
0, poza tym.
!
100
Obliczyć prawdopodobieństwo: P 20 ¬ Xi ¬ 30 .
P
i=1

16. Wadliwość produkcji w pewnej fabryce wynosi 10%. Obliczyć prawdopodobieństwo, że wśród n = 2500
niezależnie wybranych produktów z tej fabryki będzie : a) od 222 do 283 wadliwych; b) co najmniej 232
wadliwe.
17. Czas oczekiwania na pociąg metra w ustalonej porze dnia podlega rozkładowi jednostajnemu na od-
cinku [0,3]. Obliczyć prawdopodobieństwo, że średni czas oczekiwania na pociąg metra w n = 108 losowo
wybranych dniach wyniesie od 1.35 do 1.65 (włącznie).
18. Niech Xi , i = 1, . . . , 10, będą niezależnymi zmiennymi!losowymi o rozkładzie jednostajnym na prze-
10
P
dziale (0;1). Obliczyć prawdopodobieństwo: P Xi > 6 .
i=1

19. Niech Xi , i = 1, . . . , 20, będą niezależnymi!zmiennymi losowymi o rozkładzie Poissona ze średnią 1.

20
P
Obliczyć prawdopodobieństwo: P Xi > 15 .
i=1

20. Niech Sn oznacza liczbę sukcesów w schemacie n doświadczeń Bernoulliego z prawdopodobieństwem

sukcesu p . Jak wielką
 liczbę
 doświadczeń należy przeprowadzić aby z prawdopodobieństwem co najmniej
S 
n
0.95 twierdzić, że  − p < 0.005. Zastosować CTG.
 
p
1
21. Rzucamy 4500 razy kostką, dla której prawdopodobieństwo wypadnięcia “szóstki” wynosi . Obliczyć
6
prawdopodobieństwo tego, że liczba wyrzuconych szóstek przekroczy 450. Załóżmy, że prawdopodobieństwo
1
wypadnięcia “szóstki” wynosi . Obliczyć prawdopodobieństwo tego, że liczba wyrzuconych “szóstek”
1000
przekroczy 2.
22. Z partii towaru o wadliwości 3% wybrano losowo 500. sztuk. Obliczyć prawdopodobieństwo, że liczba
wadliwych elementów wśród niezależnie wybranych elementów będzie zawarta w granicach 2%-4% (włącz-
nie).
23. Częstotliwość występowania braków w produkcji pewnych aparatów wynosi 1%. Jakie jest prawdopo-
dobieństwo, że w wylosowanej grupie liczącej 100. elementów braków będzie nie więcej niż 2.
24. Losowy bład pomiaru pewnej wielkości ma rozkład o średniej 0 i odchyleniu standardowym 0.08. Ob-
liczyć prawdopodobieństwo, że błąd średniej arytmetycznej 100. pomiarów nie przekroczy (co do wartości
bezwzględnej) 0.1.
25. Prawdopodobieństwo, że w czasie T przestanie świecić jedna żarówka jest równe 0.1. Obliczyć prawdo-
podobieństwo, że w czasie T spośród 100. przestanie świecić od 7. do 9. (włącznie) żarówek przy założeniu,
że żarówki przepalają się niezależnie.
 
26. Zmienna losowa X ma rozkład N (1; 2). Znaleźć wartość stałej a tak, aby P |X − 1| < a ≈ 0.95.
27. Zmienne lsowe Xi i = 1, 2, . . . , Xn są niezależne i maja jednakowe rozkłady:

P (Xi = k) = 0.2 dla k = 1, 2, 3, 4, 5.

100
P
Znaleźć prawdopodobieństwo, że zmienna losowa Y100 = Xi przyjmie wartość przekraczającą 320.
i=1

28. Zmienne losowe Xi (i = 1, 2, . . . ) są niezależne i maja jednakowe rozkłady o gęstości:

1

, 0 ¬ x ¬ 2,


f (x) =  2

0, poza tym.
 48
P
Obliczyć prawdopodobieństwo, że zmienna losowa Y = Xi przyjmie wartość mniejszą od 40.
i=1

29. Wykonano 1000. serii niezależnych doświadczeń. W każdej serii wartość przeciętna uzyskania sukcesu
jest równa 2, a odchylenie standardowe jest równe 1.4. Znaleźć wartość prawdopodobieństwa, że w tych
100. seriach doświadczeń liczba sukcesów będzie zawarta w przedziale od 186 do 214 (włącznie).
30. Rzucono 720. razy kostką. Jakie jest prawdopodobieństwo, że liczba wyrzuconych “czwórek” (czterech
oczek) będzie zawarta w granicach od 100 do 150 (włącznie)?
31. Pewien towar ma wadliwość 10%. Zakupiono 900. sztuk tego towaru. Obliczyć prawdopodobieństwo, że
liczba znalezionych w tej partii sztuk wadliwych bedzie zawierała się w granicach od 9% do 12% (włącznie).
32. Partia towaru ma wadliwość 3%. Ilu elementową próbę należy pobrać, aby z prawdopodobieństwem
0.95 można było twierdzić, że liczba sztuk wadliwych w próbie będzie zawarta w granicach 2%-4% (włącz-
nie)?
33. Wśród żarówek produkowanych przez pewien zakład jest 4% braków. Ile żarówek należy pobrać, aby z
prawdopodobieństwem 95% można było twierdzić, że będziemy mieli więcej niż 20. sztuk żarówek wadli-
wych?
34. Partia towaru ma wadliwość 7%. Pobrano próbę 800-elementową. Obliczyć prawdopodobieństwo, że
liczba sztuk wadliwych w tej próbie jest zawarta w granicach 6%-9% (włącznie).
 Ćwiczenia nr 5-wybrane statystyki
1. Dana jest próba o wartościach:
a1 ) 1.2; 0.9; 0.5; 1.2; 4.5; 2.4; 4.1; 5.6; 3.5; 2.4;
a2 ) 3.7; 1.3; 4.5; 4.5; 7.8; 8.4; 3.7; 0.7; 2.9; 9.0; 3.7;
a3 ) 2.15; 2.31; 2.19; 3.01; 2.61; 2.27; 3.11; 2.63; 2.13; 2.11; 2.67; 2.56; 2.45, 2.15; 2.19;
a4 ) 3.0; 4.5; 6.4; 3.3; 3.9; 3.1; 3.2; 5.3; 3.4; 4.5; 6.2; 5.1; 5.0. 4.5; 3.5; 4.4; 4.2; 3.9;
a) obliczyć średnią, dyspersję (wariancję), odchylenie standardowe, odchylenie przeciętne d1 wartości próby
n
1
|xi − x̄|;
P
od wartości przeciętnej: d1 = n
i=1
b) wyznaczyć dystrybuantę empiryczną, medianę oraz wartość modalną (modę, dominantę);
n
1
|xi − me |.
P
c) obliczyć odchylenie przeciętne d2 wartości próby od mediany: d2 = n
i=1
2. Wyznaczyć medianę oraz wartość modalną dla próby o wartościach:
6.1; 4.9; 5.8; 1.0; 2.9; 3.1; 10.8; 2.7; 6.1; 0.1; 0.3; 0.2; 5.2; 4.2; 3.4; 0.8; 0.6
3. Czy podana próba:
a) 23455; 26451; 29870; 34781; 21301; 27654; 20076; 34567, 23511; 27613; 26745; 26710; 22978; 29012; 20987;
b) 27; 24; 28; 24; 25; 23; 29; 26; 29; 25; 16; 13; 15; 12; 14; 17; 29.
posiada dominantę?
4. Liczba koni (w mln szt.) w Polsce w kolejnych latach od 1947 do 1974 wynosiła: 2.0; 2.3; 2.7; 2.8; 2.9;
2.7; 2.7; 2.6;2.6; 2.5; 2.6; 2.7; 2.8;2.8; 2.7; 2.7; 2.6; 2.6; 2.6; 2.6; 2.6; 2.7; 2.6; 2.6; 2.5; 2.4; 2.4; 2.3. Obliczyć:
średnią liczbę koni w tym okresie, odchylenie standardowe, wyznaczyć dystrybuantę empiryczną, medianę
oraz wartość modalną (modę, dominantę). Obliczyć odchylenie przeciętne wartości próby od wartości
przeciętnej oraz obliczyć odchylenie przeciętne wartości próby od mediany.
5. Zużycie papieru (w kg) w Polsce w latach 1960-1971 na jednego mieszkańca wynosiło:
2.2; 2.2; 2.1; 2.3; 2.3; 2.3; 2.3; 2.4; 2.4; 2.5; 2.4; 2.5; 2.5.
Przyjmując upraszczajace założenie, że liczba mieszkańców w Polsce w tym okresie była stała, obliczyć
średnie zużycie papieru na jednego mieszkanca w tym okresie, odchylenie standardowe, wyznaczyć dys-
trybuantę empiryczną, medianę oraz wartość modalną Obliczyć odchylenie przeciętne wartości próby od
wartości przeciętnej oraz obliczyć odchylenie przeciętne wartości próby od mediany.

Ćwiczenia 6-kolokwium nr 1-zdalnie

Ćwiczenia nr 7:
Test dla 1. średniej
oraz test na prawdopodobieństwo sukcesu p w schemacie n doświadczeń Bernoulliego
1. W wyniku analizy przestępczości nieletnich dla wylosowanej próby, otrzymano nastepujące dane (wiek
w latach):17; 16; 18; 15; 17; 19; 16; 15; 17; 14; 13; 15; 16; 14; 18. Na poziomie istotności α = 0.01,
zweryfikować hipotezę, że średni wiek w całej populacji nieletnich wynosi 17. lat. Przyjąć, że badana cecha
ma rozkład normalny.
2. Zbadano poziom alkoholu we krwi u kierowców, którzy w okresie ostatnich 8. lat spowodowali wypadki
drogowe. Otrzymano wyniki:
Poziom alkoholu we krwi Liczba kierowców
(w promilach) nj
0.40-1.0 15
1.0-1.6 120
1.6-2.2 180
2.2-2.8 85
Na poziomie istotności α = 0.05 sprawdzić, czy średnie stężenie alkoholu we krwi w całej populacji nie-
trzeźwych kierowców, którzy spowodowali wypadki drogowe, jest istotnie większe niż 2.3. promila.
3. Zasiano 500. ziaren siewnego żyta i zbadano, ile ziaren wykiełkuje. Wykiełkowały 492. ziarna. Na po-
ziomie istotności α = 0.05 sprawdzić, czy procent kiełkujących ziaren jest istotnie mniejszy niż 97%.
4. Wykonano 1000. rzutów monetą i otrzymano 470. orłów. Na poziomie istotności α = 0.01 zweryfikować
hipotezę, że moneta jest symetryczna.
5. Z partii butelek dostarczonych do mleczarni, sprawdzono 900 butelek i znaleziono wśród nich 18 bute-
lek wybrakowanych. Na poziomie istotności α = 0.05 sprawdzić, czy procent wybrakowanych butelek jest
większy niż 3%.
6. Spośród 200 zbadanych pacjentów pewnego szpitala, 8% miało grupę krwi “AB”, a spośród nich 25%
miało czynnik “Rh-”. Na poziomie istotności α = 0.01 sprawdzić, czy procent osób o krwi “ABRH-” jest
mniejszy niż 3%.
7. Zbadano 10 kawałków stali ze względu na granicę plastyczności (w kG/cm2 ) i otrzymano następujące
wyniki: 3570; 3700; 3650; 3590; 3720; 3710; 3550; 3720; 3580; 3630. Zakładając, że granica plastyczności
ma rozkład normalny, na poziomie istotności α = 0.05 zweryfkować hipotezę, że wartość przeciętna granicy
plastyczności jest równa 3600.
8. Zmierzono czasy pracy (w h) 15. wylosowanych bateryjek radiowych i otrzymano następujące rezultaty:
29; 39; 33; 34; 37; 14; 40; 35; 37; 30; 34; 36; 38; 33; 30. Zakładając, że czasy pracy bateryjek mają rozkład
normalny, na poziomie istotności α = 0.05 sprawdzić, czy wartość przeciętna czasu pracy tego typu bate-
ryjek jest mniejsza niż 35 h.
9. Maszyna mieszająca jest nastawiona tak, aby w każdych 100 kg nawozu było 10 kg azotanu. Zbadano
10. 100-kilogramoych worków. Procentowa zawartość azotanu była następująca: 9; 12; 11; 10; 11; 9; 11; 12;
9; 10. Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że wartość przeciętna zawartości azotanu w
worku jest rowna 10%. Przyjąć, że procentowa zawartość azotanu w 100. kg nawozu ma rozkład normalny.
10. W celu sprawdzenia dokładności wskazań pewnego przyrządu pomiarowego, dokonano 6. pomiarów tej
samej wielkości i uzyskano nastepujące wyniki (w cm): 1.017; 1.021; 1.015; 1.019; 1.022; 1.019. Zakładając,
że wyniki pomiarów mają rozkład normalny, na poziomie istotności α = 0.01 zweryfikować hipotezę, że
średnia pomiarów wynosi 1.001.
11. Miesięczne dodatkowe dochody studentów pewnej uczelni w zbadanej grupie 120. wylosowanych stu-
dentów były następujące (w zł):
Dochody Liczba studentów
nj
150-250 7
250-350 10
350-450 21
450-550 30
550-650 19
650-750 15
750-850 10
850-950 6
950-1050 2
Na poziomie istotności α = 0.1 zweryfikować hipotezę, że średni dochód studentów tej uczelni wynosi 500
zł.
12. Wiadomo, że rozkład wyników pomiarów głębokości morza w pewnym rejonie jest normalny. Wykona-
no 5. niezależnych pomiarów głębokości morza w pewnym rejonie i otrzymano następujące wyniki (w m):
862; 870; 876; 866; 871. Na poziomie istotności α = 0.05 zeryfikować hipotezę, że średnia głebokość morza
w tym rejonie jest równa 870 cm.
13. Wykonano 8. niezależnych pomiarow wartości przyspieszenia ziemskigo w pewnym punkcie i otrzy-
mano następujące wartości (w cm /s2 ): 976.9; 978.2; 978.5; 977.6; 979.2; 980.4; 980.2; 978.8. Na poziomie
istotności α = 0.1 zweryfikować hipotezę, że średnia wartość przyspieszenia ziemskiego w tym punkcie
wynosi 980 cm/s2 . Przyjąć, że badana cecha ma rozkład normalny.
14. W pewnym biochemicznym doświadczeniu bada się czas życia pewnych żywych komórek w pewnym
środowisku. Rozkład tego czasu można przyjąć za normalny. Wykonano 8. niezależnych pomiarów i otrzy-
mano następujące czasy życia tych komórek w badanym środowisku (w godz.): 4.7; 5.3; 4.0; 3.8; 6.2; 5.5;
4.5; 6.0. Na poziomie istotności α = 0.05 sprawdzić, czy średni czas życia tych komórek w tym środowisku
jest istotnie krótszy niż 4.0 godziny.
15. Wylosowano 10. indywidualnych gospodarstw rolnych w pewnej wsi i otrzymano dla nich następujące
wielkości uzyskanych plonów owsa (w q/ha): 18.1; 17.0;17.5; 17.8; 18.3; 16.7; 18.0; 15.9; 17.6; 18.1. Na
poziomie istotności α = 0.01 sprawdzić, czy średni plon owsa w tej wsi przekracza 18q/ha. Przyjąć, że
badana cecha ma rozkład normalny.
16. W magazynie żywnościowym wylosowano niezależnie 120. skladowanych tam skrzynek z cytrynami i po
zbadaniu ich okazało się, że w 16. skrzynkach znaleziono zepsute cytryny. Na poziomie istotności α = 0.05
sprawdzić, czy przechowywana partia zawiera wiecej niż 5% skrzynek z zepsutymi owocami.
17. W zakładzie produkcyjnym, charakteryzującym się wyjątkowo dużym nasileniem hałasu, wylosowano
niezależnie 160. pracowników fizycznych i okazalo się w toku badań lekarskich sluchu, że 68. pracwonikow
ma zakłócenia słyszalności dźwięków o częstotliwości ponad 4000 drgań/s. Na poziomie istotności α = 0.05
sprawdzić, czy procent procent pracowników tego zakładu, mających zakłócenia słuchu, jest istotnie wyż-
szy niż 30%.
18. Zbadano przebiegi 200. opon samochodowych pewnego typu wycofanych z eksploatacji i otrzymano
wyniki:
Przebiegi opon 25-30 30-35 35-40 40-45 45-50 50-55
(tys. km)
Liczby opon 20 40 95 25 15 5
ni
Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że wartość przeciętna przebiegu opon jest istotnie
mniejsza niż 35 tys. km.
19. Badając długość kłosów żyta, otrzymano następujące wyniki:

Długość kłosów 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9 9-10 10-11 11-12
żyta (w cm)
Liczba kłosów 6 7 36 47 49 35 26 8
nj

Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że średnia dlugość kłosów żyta jest równa 8.4 cm.
20. W celu określenia długości łodyg goździków (w cm) pewnej odmiany, z dostarczonej partii pobrano
losowo 10. goździków, których długości były następujące: 80;75; 72; 74; 81; 69; 68; 76; 75; 70. Na poziomie
istotności α = 0.1 zweryfikować hipotezę, że średnia dlugość łodyg tej odmiany jest równa 75 cm. Przyjąć,
że badana cecha ma rozkład normalny.
21. Na poziomie istotności α = 0.1 zweryfikować hipotezę, że w badanej partii produktów spożywczych
8% stanowią wyroby drugiego gatunku, jeżeli w 200. elementowej próbie znaleziono 20. takich wyrobów.
22. Z partii towaru wylosowano probę zlożoną z 500. elementów i znaleziono w niej 70. braków. Na poziomie
istotnosci α = 0.01 sprawdzić, czy procent braków w tej partii jest istotnie wyższy niż 10%.
 Ćwiczenia nr 8-Testy parametryczne: Test dla 2. średnich

1. Dwóm grupom robotników zlecono wykonanie tej samej pracy, przy czym robotnicy grupy pierwszej
przeszli wcześniej odpowiednie przeszkolenie. Otrzymano następujące wyniki dotyczące wydajności pracy
(w szt/h):
Grupa I.: 18.6; 17.9; 18.1; 17.0; 18.7; 18.3.
Grupa II.: 17.3; 17.6; 17.1; 16.0; 17.8.
Na poziomie istotności α = 0.05 sprawdzić, czy średnia wydajność pracy robotników przeszkolonych jest
istotnie wyższa.
Przyjąć, że badana cecha ma rozkład normalny przy założeniu, że obydwie wariancje są takie same.
2. Na poziomie istotności α = 0.02 sprawdzić, czy pracownicy z wykształceniem wyższym (Próba I.)
zarabiają przeciętnie więcej niż pracownicy z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym (Próba II.), mając
dane:
Próba I: 60. osób, średnia wysokość miesięcznych zarobków 3 tys. zł., odchylenie standardowe 0.9 tys. zł.
Próba II: 100. osób, średnia wysokość miesięcznych zarobków 2.5 tys. zł., odchylenie standardowe 0.5 tys.
zł.
3. Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę o jednakowych średnich wynikach egzaminu z
biologii dla studentów studiów stacjonarnych i zaocznych, mając dane:
Ocena 5.0 4.5 4.0 3.5 3.0
Stacjonarni 144 297 492 441 460
Zaoczni 22 60 288 292 551

4. Na poziomie istotności α = 0.05 sprawdzić, czy średni staż pracy w pierwszym zakładzie jest istotnie
krótszy niż w drugim, mając dane:
Zakład nr 1: liczba badanych pracowników 36, średni staż pracy 6.8, odchylenie standardowe 1.7.
Zakład nr 2: liczba badanych pracowników 40, średni staż pracy 8.2, odchylenie standardowe 2.5.
5. Dla porównania regularności uzyskiwanych wyników sportowych dwu zawodników (skok w dal) w pew-
nym okresie, wylosowano 12. wyników skoków dla pierwszego zawodnika oraz 9. wyników drugiego, otrzy-
mując rezultaty (w m):
dla pierszego zawodnika: 7.60; 7.81; 8.01; 7.95; 7.15; 8.06; 7.90; 7.91; 7.56; 7.62; 7.85; 8.02;
dla drugiego zawodnika: 7.50; 7.90; 8.00; 7.17; 7.28; 7.35; 7.73; 7.20; 7.98.
Na poziomie istotnościα = 0.05 sprzwdzić, czy średnia rezultatów pierwszego zawodnika jest istotnie wyż-
sza niż drugiego. Przyjąć, ze badana cecha ma rozkład normalny o jednakowych wariancjach.
6. Wylosowano 2 grupy po 8. robotników w każdej i zmierzono im wydajność pracy bez umiesczenia i
po umiesczeniu przy ich stanowiskach głośników, z których nadawano cicho muzykę rozrywkową. Wyniki
(liczba sztuk na godzinę) wydajności bez zastosowania głośników były następujące: 35; 20; 40; 30; 38; 42;
30; 22, a po zastosowaniu głośników: 36; 24; 52; 46; 44; 50; 40; 48. Zakladając, że wydajność pracy ma
rozkład normalny o jednakowych wariancjach, na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że
średnia wydajność pracy przy muzyce wzrasta.
7. W celu sprawdzenia hipotezy, że zastosowanie innego materiału zwiększa żywotność pewnej części trącej
maszyny, zbadano na dwóch próbach żywotność tej części wyprodukowanej ze starego i nowego materiału.
Otrzymano następujące wyniki dla starego materiału A oraz dla nowego materiału B:

Żywotność części Liczba sztuk części

(w tygodniach) z materiału A: nj z materiału B: kj
4-6 5 4
6-8 15 10
8-10 40 56
10-12 20 30
12-14 10 20
Na poziomie istotności α = 0.05 sprawdzić, czy średnia żywotność części z materiału B jest istotnie większa
niż z materiału A.
8. Wysunięto hipotezę, że zastosowanie innego typu noża tokarskiego skróci czas obróbki pewnego detalu.
Dokonano 10. pomiarów czasu obróbki tego detalu i otrzymano następujące wyniki dla nowego typu noża
( minutach): 57; 55; 63; 42; 67; 43; 33; 68; 56; 54. Dla starego typu noża wyniki były następujące: 58; 58;
56; 38; 70; 38; 42; 75; 68; 67. Na poziomie istotności α = 0.01 zweryfikować hipotezę o równości średnich
czasów obróbki przy użyciu obu typów noży tokarskich. Przyjać, że badana cecha ma rozkład normalny o
równych wariancjach.
9. Zmierzono w dwu ulach średnicę komórek plastra zbudowanego przez pszczoły. Dla 7. wylosowanych
komórek z pierwszego ula otrzymano następujące wyniki (w mm): 5.36; 5.20; 5.28; 5.16; 5.30; 5.08;5.23;
analogicznie dla drugiego ula otzrymano: 5.15; 5.04; 5.30; 5.22; 5.19; 5.24; 5.12. Na poziomie istotności
α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że średnie długości komórek w plastrach pochodzących z dwu różnych uli
są równe.
10. Zbadano dwie partie próbek 100-gramowych wątroby ze względu na zawartość węglowodanów. Pomiar
zawartości węglowodanów dla badanych partii próbek dał następujące wyniki w g: 9.5; 10.0; 9.0; 10.0; 8.5;
11.0; 11.5; 10.5 dla I oraz 6.5; 6.0; 5.0; 7.0; 8.0; 5.5; 5.0; 7.0; 4.0; 6.0 dla II. partii. Na poziomie istotności
α = 0.01 sprawdzić, czy średnia zawartość węglowodanów w II próbce jest większa. Przyjąć, że badana
cecha ma rozkład normalny o równych wariancjach.
11. W nadleśnictwach A i B prowadząc wyręby surowca tartacznego, otrzymano nstępujące wyniki (S-
zmienna losowa będąca średnicą dłużyc w cm) :

S 17-20 20-23 23-26 26-29 29-32 32-35 35-38 38-41 41-44

A 8 46 105 132 92 62 32 16 13
B 39 137 187 135 94 35 17 10 1

Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę o równości średnich średnic dłużyc pozyskiwanych
w tych nadleśnictwach.
12. W pewnym szpitalu wylosowano próbę 16. pacjentów chorych na chorobę A oraz próbę 26. pacjentów
chorych na chorobę B i dokonano pomiarów czasu snu tych pacjentów. Dla pacjentów chorych na chorobę
A otrzymano następujące wyniki (czas snu w minutach): 438; 154; 374; 250; 305; 299; 434; 432; 453; 445;
566; 413; 551; 342; 123; 508, a dla pacjentów chorych na chorobę B otrzymano: 416; 454; 400; 315; 373;
370; 203; 505; 372; 249; 285; 339; 439; 262; 372; 149; 275; 452; 320; 460; 392; 272; 263; 379; 309; 358.
Na pozimie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę o jednakowych średnich czasach snu w obywdóch
grupach pacjentów.
13. Zbadano liczbę piór sterówek w dwóch grupach gołębi, pochodzących od hodowców śląskich oraz mazo-
wieckich. Dla 8. gołębi hodowanych na Śląsku otrzymano następujące wyniki (liczba piór): 42; 31; 30; 14;
38; 25; 17; 35, natomiast dla 10. gołębi hodowców mazowieckich otrzymano: 40; 32; 38; 36; 43; 39; 24; 28;
36; 34. Na poziomie istotności α = 0.1 sprawdzić, czy średnia liczba piór sterówek jest istotnie większa u
gołębi hodowanych na Mazowszu. Przyjąć, że badana cecha ma rozkład narmalny o równych wariancjach.
14. Wyniki egzaminu z botaniki po pierwszym roku studiów dla studentów studiów stacjonarnych i zaocz-
nych ksztaltowaly się następująco:

Ocena 5.0 4.5 4.0 3.5 3.0 2.0

Stacjonarni 207 301 602 299 276 149
Zaoczni 41 99 264 210 307 292

Na poziomie istotności α = 0.05 sprwadzić, czy średnia wyników egzaminu z botaniki, uzyskanych przez
studentów studiów stacjonarnych jest istotnie wyższa niż w przypadku studentów zaocznych.
15. Osiem wazonów, w których posadzono po 3. rośline jęczmienia, poddano wyładowaniom elektrycznym.
Innych 9. podobnych wazonów umieszczono w uziemionej drucianej klatce. Po pewnym czasie liczby kiełków
w każdym wazonie były następujące: 17; 16; 20; 16; 20; 17; 17; 21 po działaniem elektrycznymn, natomiast:
17; 27; 18; 25; 26; 28; 26; 23; 17 w klatce uziemionej. Na poziomie istotności α = 0.05 sprawdzić, czy średnia
liczba kiełków w wazonach poddanych wyładowaniom elektrycznym jest istotnie mniejsza niż w wazonach
umieszczonych w uziemionej klatce.
 Ćwiczenia 9

1. Na poziomie istotności α = 0.01 zweryfikować hipotezę, że moneta jest symetryczna, jeżeli na 1000.
rzutów otrzymano 470. orłów.
2. Na poziomie istotności α = 0.05, zweryfikować hipotezę o symetryczności kostki do gry mając dane:

Wynik rzutu kostką Liczba rzutów

1 11
2 30
3 14
4 10
5 33
6 22

3. Obserwowano przez 300. dni pracę pewnej maszyny, rejestrując liczbę jej awarii w ciągu 1. dnia. Otrzy-
mano następujące wyniki:
Liczba awarii Liczba dni
0 140
1 110
2 30
3 10
4 10.
Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że liczba awarii w ciągu jednego dnia ma rozkład
Poissona.
4. Skrzyżowanie 2. mieszańców daje teoretycznie rośliny o kwiatach czerwonych, białych i różowych w
proporcji 1: 1: 2. Eksperyment dał w wymienionych barwach następujące wyniki: 30, 40, 90. Na poziomie
istotności α = 0.05 zweryfikować odpowiednią hipotezę.
5. Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę o jednakowej liczbie pracowników pewnego
zakładu, nieobecnych w pracy w różne dni tygodnia, mając dane:

Dzień tygodnia poniedziałek wtorek środa czwartek piątek

Liczba nieobecnych 50 45 30 35 40

6. W wyniku badań nad podwójnie heterozygotycznymi mieszańcami grochu, wśród 556. zbadanych roślin
Mendel uzyskał następujące rezultaty: nasiona gładkie i żółte-315, gładkie i zielone-108, pomarszczone i
żółte-101, pomarszczone i zielone-32. Na poziomie istosności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że wymie-
nione rodzaje nasion występują zgodnie ze stosunkiem 9: 3: 3: 1.
7. Na pewnej drodze w godzinach od 8. do 9., policzono liczbę przejeżdżających pojazdów w kolejnych
dniach tygodnia i wyniki zebrano w tabeli:

Pn. Wt. Śr. Czw. Pt. Sob. Ndz.

17 26 19 30 28 35 13

Na poziomie istotności α = 0.01, zweryfikować hipotezę, że liczby pojazdów poruszających się po tej dro-
dze w ciągu tego czasu są jednakowe w każdym z dni tygodnia.
8. Obserwowano pod mikroskopem zawiesinę drożdży i liczono komórki, które znalazły się w 400. kwadra-
cikach, na jakie był podzielony 1 mm2 powierzchni na szkiełku. Dane zawarto w następującym szeregu
rozdzielczym:

Liczba
komórek 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ­ 12
Liczności
doświadczalne: nj 0 20 43 53 86 70 54 37 18 10 5 2 2
Na poziomie istotności 0.05, zweryfikować hipotezę, że rozkład liczby komórek drożdży jest rozkładem
Poissona.
9. Za pomocą mikroskopu obserwowano liczbę kolonii bakterii w pewnej populacji. Obserwację powtórzono
500. razy na różnych próbkach z tej samej emulsji, otrzymując wyniki:
Liczba kolonii bakterii 0 1 2 3 4
Liczebność ich występowania nj 223 157 100 19 1
Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że liczba kolonii bakterii podlega rozkładowi
Poissona.
10. Pobrano niezależnie 100. małych próbek z wielkiej ilości zawiesiny drożdży. Po zbadaniu ich otrzymano
następujący rozkład empiryczny liczby komórek drożdży w próbce:
Liczba komórek drożdży w próbce 0 1 2 3 4 5
Liczba próbek nj 15 25 25 20 10 5
Na poziomie istotności α = 0.05, zweryfikować hipotezę, że ilość komórek drożdży w próbce ma rozkład
Poissona.
11. W pewnym zakładzie rejestrowano liczbę pracowników nieobecnych w pracy w ciągu jednego tygodnia,
wyniki były następujące:
Dzień tygodnia poniedziałek wtorek środa czwartek piątek
Liczba nieobecnych 50 45 30 35 40
Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że liczby pracowników nieobecnych są jednakowe
w każdym dniu tygodnia roboczego.
12. Podczas badań autekologicznych określonego gatunku roślin, liczono pojedyncze osobniki na 250. losowo
wybranych powierzchniach próbnych. Wyniki zebrano w nastepujący szereg rozdzielczy:
Liczba osobników 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
na powierzchni próbnej
Częstość występowania nj 43 75 56 34 17 12 9 3 1 0
Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że liczba roślin na poletkach podlega rozkładowi
Poissona.
13. W wyniku krzyżowania kwiatów białych i czerwonych pierwszego pokolenia, otrzymano 45. kwiatów
białych, 95. różowych oraz 60. czerwonych. Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że
stosunek liczby kwiatów białych, różowych i czerwonych wynosi 1:2:1.
14. Zweryfikować hipotezę, że na Wydziale IiKŚ, stosunek ilościowy ocen dobrych, dostatecznych i niedo-
statecznych jest jak 2 : 5 : 3 mając dane dla n = 500 studentów: oceny dobre 82 , oceny dostateczne 248 ,
oceny niedostateczne 170. Przyjąć poziom istotności α = 0.05.
15. W grupie skladającej się z tysiąca nasion lucerny wziętych do kiełkowania, rejestrowano liczbę kiełków
bliźniaczych. Doświadczenie to powtórzono 637. razy i uzyskano następujące wyniki:
Liczba kiełków bliźniaczych w grupie 0 1 2 3 4 5
Liczba grup o tej liczbie kiełków nj 212 228 137 51 9 0
Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że liczba kiełków bliźniaczych w tysiącu nasion
lucerny podlega rozkładowi Poissona.
16. Badając wypadki śmiertelne żołnierzy w armii pruskiej, będące następstwem kopnięcia przez konia,
Bortkiewicz otrzymał następujące wyniki:
Liczba wypadków w korpusie 0 1 2 3 4
w ciągu roku
Liczba korpusów o danej
liczbie wypadków nj 109 65 22 3 1
Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że liczba tego typu wypadków w poszczególnych
korpusach konnych w ciągu roku podlegała rozkładowi Poissona.
17. Zweryfikować hipotezę że na Wydziale IiKŚ, stosunek ilościowy ocen dobrych, dostatecznych i niedo-
statecznych jest jak 1 : 8 : 1 mając dane dla n = 600 studentów: oceny dobre 72 , oceny dostateczne 450 ,
oceny niedostateczne 78. Przyjąć poziom istotności α = 0.01.
18. Liczba ocen niedostatecznych, uzyskanych na egzaminie z pewnego przedmiotu przez jdnakowo liczne
grupy studenckie I. roku Wydziału Włókienniczego Politechniki Łódzkiej, były następujące:

Grupa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Liczba ocen ndst.: nj 14 18 28 12 4 22 14 16 10 8 18 6 12

Na poziomie istotności α = 0.05, zweryfikować hipotezę, że prawdopodobieństwa występowania ocen nie-

dostatecznych w tych grupach są jednakowe.
19. W 1995. roku, badanie liczby osób objęło 14067 gospodarstw domowych. Otrzymane wyniki przedsta-
wione są w poniższej tabeli:

Liczba osób 0 1 2 3 4 5 6 i więcej

Liczba gospodarstw domowych: nj 0 701 2218 3690 4682 1827 949

Na poziomie istotności α = 0.01, zweryfikować hipotezę, że rozklad liczby osób w gospodarstwach domo-
wych w 1995 roku, był rozkładem Poissona.
20. Obliczono liczby błędów przy korekcie 500. stronicowej książki i otrzymano:

Liczba błędów 0 1 2 3 4 5 6 7 8 i więcej

Liczba stron: nj 67 139 134 90 44 15 6 4 1

Na poziomie istotności α = 0.05, zweryfikować hipotezę, że liczba błędów na stronicy ma rozkład Poissona.
 Ćwiczenia nr 10

1. Z populacji generalnej pobrano próbkę i zbadano ją ze względu na pewną cechę X. Wyniki przedstawiają
się następująco:
Przedział 0-1 1-2 2-3 2-4 4-5 5-6 6-7 7-8
Liczność 120 273 280 192 92 34 7 2
Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że badana cecha ma rozkład o dystrybuancie:

 0, x ¬ 0,
F (x) = −x2
1−e , x > 0.
 2

2. W pewnej miejscowości sprawdzono w 200. losowo wybranych chwilach czerwca stopień zachmurzenia i
otrzymano następujące wyniki:
Stopień zachmurzenia 0-1 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9
Liczba chwil 43 20 15 14 13 16 15 22 42
Na poziomie istotnści α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że stopień zachmurzenia w danym miesiącu ma
rozkład normalny.
3. Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że czas likwidacji zrywu przędzy na przędzarce
obrączkwej ma rozkład N (6.3; 1.5) mając dane:
Czas likwidacji zrywu 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9.
Liczność 1 3 1 5 3 2
4. W pewnym zakładzie wylosowano grupę pracowników. Zbadano ich staż pracy X w latach i otrzymano:
Staż pracy 0-2 2-4 4-6 6-8 8-10 10-12
Liczebność 4 10 40 30 10 6.
Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że staż pracy pracowników w badanym zakładzie
podlega rozkładowi normalnemu.
5. Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że rozkład czasu jazdy autobusem 503 z Powiśla
na Ursynów podlega rozkładowi normalnemu N (20; 1), mając dane:
Klasa (przedział) [xj ;xj+1 ) 17-18 18-19 19-20 20-21 21-22 22-23
Liczność nj 8 22 60 80 25 5
6. Na poziomie istotności α = 0.01 zweryfikować hipotezę, że rozkład czasu jazdy autobusem 182 z Centrum
na Ursynów podlega rozkładowi normalnemu N (12; 1), mając dane:
Klasa (przedział) [xj ;xj+1 ) 10.5-11 11-11.5 11.5-12 12-12.5 12.5-13 13-13.5
Liczność nj 4 16 38 26 14 2
7. Wykonano 300. pomiarów wytrzymałości przędzy na rozrywanie i otrzymano wyniki:
Wytrzymałość G 116-135 136-155 156-175 176-195 196-215 216-235
Liczność nj 1 2 2 7 36 68

236-255 256-275 276-295 296-315 316-335 336-355 356-375 376-395

66 54 35 21 3 2 2 1
Na poziomie istotności α = 0.01 zweryfikować hipotezę, że rozkład wytrzymałości przędzy badanej partii
jest rozkładem N (245; 30).
8. W losowo wybranych 317. gromadach przeprowadzono badanie plonów ziemniaka (w q/ha). Uzyskane
wyniki zebrano w następujący szereg rozdzielczy przedziałowy:
Plony w q/ha 90-100 100-110 110-120 120-130 130-140
Liczba gromad nj 1 1 4 12 40
 140-150 150-160 160-170 170-180 180-190 190-200 200-210
59 84 70 29 9 7 1
Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że plony ziemniaków w gromadach podlegają
rozkładowi normalnemu.
9. Badając koszty produkcji z kwintala pewnej paszy, wylosowano 110. indywidualnych gospodarstw rol-
nych i z otrzymanych wyników zbudowano następujący szereg rozdzielczy:

Koszt w zł/q 20-40 40-60 60-80 80-100 100-120

Liczebność: nj 16 22 30 24 18

Na poziomie istotności α = 0.01, zweryfikować hipotezę, że koszt produkcji kwintala tej paszy ma rozkład
normalny.
10. Automat powinien paczkować masło w kostki ważące 250 g. Aby spradzić, czy nie uległ rozregulowaniu,
zważono ponownie w warunkach laboratoryjnych 200. kostek i z otrzymanych wyników utworzono szereg
rozdzielczy:

G 248-248.4 248.4-248.8 248.8-249.2 249.2-249.6 249.6-251

Liczność: nj 15 45 70 50 20

Na poziomie istotności α = 0.05, zweryfikować hitezę, że waga kostki masła, pakowanej przez automat,
ma rozkład normalny.
11. Generator liczb losowych wygenerował 60. liczb z pewnego rozkładu:

Przedział Liczebność:
nj
(0.0;0.2] 15
(0.2;0.5] 8
(0.5;0.9] 12
(0.9;1.6] 15
(1.6;+∞) 10

Na poziomie istotności α = 0.05, zweryfikować hipotezę, że uzyskane dane podlegają rozkladowi o dystry-
buancie: (
0, z¬0
F (z) = −z
1−e , z >0
12. Z pomiarów długości pędów żyta, utworzono następujący szereg rozdzielczy:

Długość Liczba
w cm pędów
nj
110-120 1
120-130 1
130-140 7
140-150 13
150-160 60
160-170 51
170-180 55
180-190 23
190-200 3

Na poziomie istotności 0.05, zweryfikować hipotezę, że badana cecha podlega rozkładowi normalnemu.
13. Przebadano próbkę o liczności n = 1000, a wyniki zgrupowano w szereg rozdzielczy:

Klasy -63 63-63.5 63.5-64 64-64.5 64.5-65 65-65.5 65.5-66 66-66.5 66.5-67 67-
Liczności: nj 25 65 88 131 163 208 149 98 54 19
Na poziomie istotności 0.05, zweryfikować hipotezę, że badana cecha podlega rozkładowi normalnemu
N (65; 1).
14. Dyrekcja warszawskiego metra twierdzi, że czas oczekiwania na pociąg metra w pewnej porze dnia
podlega rozkladowi jednostajnemu na przedziale [0;6]. W celu zweryfikowania tego stwierdzenia, zbadano
czas oczekiwania na metro w n = 400. momentach czasowych w danej porze dnia, uzyskując następujace
wyniki:  i
Klasy x1j ; x2j 0-1 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6
Liczności klas: nj 30 60 110 90 70 40
Na poziomie istotności 0.05, zweryfikować hipotezę, że badana cecha podlega rozkładowi równomiernemu
na przedziale [0;6].
 Ćwiczenia nr 11

1. W hemoctytometrze obserwowano 400. kwadracików i liczono w nich komórki drożdżowe. Otrzymano:

Liczba komórek drożdżowych 0 1 2 3 4 5 6

Liczebności: nj 103 143 98 42 8 4 2

Wyznaczyć 95-procentowy przedział ufności dla nieznanej wartości średniej, przyjmując, że badana cecha
ma rozkład Poissona.
2. Używając dalmierza wykonano 8. pomiarów pewnej odległości. Otrzymano: 200; 195; 207; 203; 191;
208; 198; 210. Wiadomo, że rozkład błędów pomiarów jest normalny. Na poziomie ufności 0.99 wyznaczyć
przedzial ufności dla nieznanej wartości średniej mierzonej odległości.
3. W celu wyznaczenia błędu standardowego pewnego przyrządu pomiarowego, dokonano 5. pomiarów
pewnej wielkości otrzymując: 8.15; 8.20; 8.04; 8.14; 8.22. Zakładając, że wskazania tego przyrządu mają
rozkład normalny o nieznanych parametrach, wyznaczyć 99-procentowy przedział ufności dla nieznanej
wariancji wskazań przyrządu.
4. Z populacji liczącej 200. robotników wylosowano niezależnie próbę 120., dla których odchylenie stan-
dardowe wykonania dziennej normy pracy wynosiło 8%. Na poziomie ufności 0.95 wyznaczyć przedział
ufności dla nieznanej wariancji populacji generalnej. Zakładamy, że stopień wykonania normy ma rozkład
normalny.
5. W celu zbadania trwałości worków, produkowanych z juty i eksploatowanych w hurtowniach, zanotowano
czas użytkowania 180. losowo wybranych worków. Otrzymano następujące wyniki:

Czas użytkowania w miesiącach 0-4 4-8 8-12 12-16 16-20 20-24

Liczba worków nj 5 18 62 60 25 10

Na poziomie istotności 0.95, zbudować przedział ufności dla nieznanego średniego czasu użytkowania wor-
ków z juty.
6. Zawartości witaminy C, wyrażone w mg na 100 g w 17. słoikach konserwowanego soku, reprezentują
następujące liczby: 16; 22; 21; 20; 23; 21; 19; 15; 13; 23; 17; 20; 29; 18; 22; 16; 25. Na poziomie ufności: a)
0.99; b) 0.95, wyznaczyć przedział ufności, w jakim znajduje się nieznana wartość średnia witaminy C w
soku pomidorowym. Przyjąć, że zawartość witaminy C w soku pomidorowym ma rozkład normalny.
7. W trakcie badań wytrzymałościowych kabla na zrywanie, otzrymano wyniki w kg: 182; 177; 184; 179;
180; 185; 174; 186; 178; 175. Zakładając, że wytrzymałość tego kabla podlega rozkładowi normalnemu,
zbudować: a) 96-procentowy; b) 99-procentowy przedział ufności dla nieznanej średniej wytrzymałości ka-
bla na zrywanie.
8. W zakładzie ręcznej obróbki ryb, otrzymano następujące informacje o wydajności pracy zatrudnionych
kobiet:
Wydajność 0-2 2-4 4-6 6-8 8-10 10-12 12-14 14-16
w kg/h
Liczba 3 5 12 20 19 16 8 4
kobiet
Zbudować przedział ufności dla nieznanej średniej wydajności pracy w tym zakładzie, przyjmując poziom
ufności 0.95.
9. Z pewnej partii produktów wybrano losowo 500. sztuk i stwierdzono, że 40. z nich jest wadliwych. Wy-
znaczyć 95-procentowy przedział ufności dla wadliwości partii.
10. W pewnej gminie wylosowano niezależnie 120. gospodarstw rolnych, z których 250. posiadało własne
żniwiarki. Zbudować przedział ufności, pokrywający nieznaną liczbę gospodarstw w całej populacj, posia-
dających własne żniwiarki. Przyjać poziom ufności 0.95.
11. Prowadząc badania genetyczne na pewnej roślinie, stwierdzono u niej 671 liści zielonych i 569 liści
żółtych. Oszacować przedziałowo frakcję liści zielonych u tej rośliny, przyjmując poziom ufności: a) 0.95;
b) 0.99.
12. Nową odmianę pszenicy zasiano na 10. poletkach doświadczalnych. Po jej zebraniu i przeliczeniu wyni-
ków w kwintalach na 1. hektar, otrzymano następujące plony: 25.4; 28.0; 20.1; 27.4; 25.6; 23.9; 24.8; 26.4;
27.0; 25.4. Zbudować przedział ufności dla nieznanej wariancji plonów nowej odmiany pszenicy. Przyjąć
poziom ufności 0.99. Zakładamy, że plony pszenicy podlegają rozkładowi normalnemu.
13. Plony ziemniaków (w kg) pewnej odmiany, zebrane ze 184. parcelek o powierzchni 25 m2 każda (po 5.
rzędów o długości 10 m), zestawiono w szereg rozdzielczy:

Plony 25-30 30-35 35-40 40-45 45-50 50-55 55-60 60-65 65-70
Liczności: nj 2 8 19 42 63 29 13 5 3

Na poziomie ufności 0.95, zbudować przedział ufności dla nieznanej wariancji plonu ziemniaków.
14. W 100. gospodarstwach doświadczalnych, zlokalizowanych w różnych rejonach kraju, zasiano dzisię-
cioarowych poletkach pewną odmianę pszenicy i po 30. dniach zaobserwowano następujący procent roślin
wschodzących:

% roślin 62.5-67.5 67.5-72.5 72.5-77.5 77.5-82.5 82.5-87.5 87.5-92.5 92.5-97.5

wschodzących
Liczba poletek: nj 2 6 24 31 23 13 1

Zbudować 99-procentowy przedział ufności dla nieznanej wariancji procentu roślin wschodzących. Przyjąć,
że badana cecha ma rozkład N (m; σ).
15. W celu oszacowania czasu absencji chorobowej pracowników pewnego zakładu, wybrano losowo grupę
100. pracowników i zanotowano liczby dni, opuszczonych z powodu choroby w ciągu całego ostatniego
roku. Otrzymano wyniki:

Liczba dni 0 1-3 4-6 7-9 10-15 16-24 25-30

niezdolności do pracy
Liczba pracowników: nj 13 37 22 17 8 2 1

Oszacować przedziałowo nieznaną wartość przeciętną czasu absencji chorobowej wszystkich pracowników
tego zakładu. Przyjąć poziom ufności 0.95.
16. Cecha X elementów populacji generalnej ma rozkład N (m; σ). Z populacji pobrano 65-elementową
próbę, uzyskując wyniki:

Przedział 0.3-0.5 0.5-0.7 0.7-1.0 1.0-1.5 1.5-2.5 2.5-5 5-10

Liczność: nj 1 6 8 16 10 20 4

Wyznaczyć 95-procentowy przedział ufności dla nieznanej wariancji tego rozkładu. Przyjąć, że badan ce-
cha ma rozkład normalny.
17. W pewnej przychodni wśród losowo wybranych 980. ludzi, poddanych prześwietleniu małoobrazkowe-
mu, stwierdzono zmiany chorobowe u 10. osób. Oszacować przedziałowo nieznaną frakcję osób, chorych
spośród wszystkich ludzi osługiwanych przez tę przychodnię. Przyjać poziom ufności 99%.
18. Wśród 350. wybranych losowo wyrobów, znaleziono 31. wadliwych. Wykorzystując wynik badania kon-
trolnego, wyznaczyć 95-procentowy przedział ufności dla nieznanej frakcji wyrobów dobrych całej partii
wyprodukowanych wyrobów.
19. Dwunastu tokarzy wykonuje takie same części. Ich średnie wydajności w sztukach na godzinę wynoszą
odpowiednio: 4.6; 6.1; 10.3; 9.8; 6.7; 12.3; 14.5; 8.7; 9.0; 7.3; 8.8; 11.2. Zakładając, że badana cecha ma
rozkład normalny, oszacować przedziałowo nieznaną wartość przeciętną i nieznaną wariancję liczby sztuk,
wykonywanych w ciągu godziny przez jedengo tokarza. Przyjąć poziom ufności 99 %.
20. Zważono 7. pojemników bułek poznańskich (po 30. sztuk bułek w każdym), wybranych losowo z partii
pojemników i otrzymano (w g): 2760; 2610; 2765; 2775; 2790; 2780; 2755. Zakładając, że masy bułek mają
rozkład normalny, zbudować 95-procentowy przedział ufności dla nieznanej wartości przeciętnej i nieznanej
wariancji masy jednej bułki z tej partii pieczywa.
21. W losowy sposób z różnych wagonów węgla, dostarczonego do elektrociepłowni, pobrano 12. jedna-
kowych próbek i określono wartość opałową węgla w tych próbkach, uzyskując wyniki (w kJ/kg): 30354;
31338; 30680; 30509; 31443; 31372; 29936; 30769; 30396; 30777; 31045; 30480. Zakladając, że badana cecha
ma rozkład normalny, osczacować przedziałowo nieznaną wartość przeciętną i nieznaną wariancję opałową
węgla, dostarczonego do elektrociepłowni. Przyjąć poziom ufności 99%.
22. W pewnym zakładzie pracy objęto badaniem 200. robotników pod względem procentu wykonania
normy i wyniki zebrano w następujący szereg rozdzielczy:
Procent
wykonania 70 80 90 100 110 120 130 140 150
normy
Liczba robotników: nj 3 15 29 70 50 17 12 3 1
Oszacować przedziałowo nieznaną średnią i wariancję procenu wykonania normy. Przyjąć poziom ufności
95%.
23. W celu oceny stabilizacji procesu produkcyjnego wałków określonej średnicy, dokonano pomiarów
odchyleń od nominalnej średnicy dla 150. wylosowanych wałków. Otrzymano następujący rozkład odchyleń
od nominalnej średnicy (w µ):
Odchylenie Liczba
od nominalnej średnicy wałków
nj
0−5 2
5 − 10 10
10 − 15 25
15 − 20 36
20 − 25 45
25 − 30 22
30 − 35 10
Zbudować 95 %-owy przedział ufności dla wariancji odchyleń od nominalnej średnicy wałków. Przyjąć, że
badana cecha ma rozkład normalny o nieznanych parametrach.
24. Czas mocowania detalu toczonego na obrabiarce ma rozkład normalny. Zmierzono czasy mocowania
dla 10. wylosowanych niezależnie robotników i otrzymano następujące wyniki (w sekundach): 10; 20; 16;
20; 18; 30; 24; 20; 17; 25. Oszacować metodą przedziałową średni czas potrzebny na zamocowanie tego
detalu na obrabiarce, przyjmując poziom ufności 0.95.
25. Dokonano 7. pomiarów ciśnienia w komorze spalania pewnego typu silnika rakietowego i otrzymano
następujące wyniki (w kG/cm2 ): 31.85; 31.36; 30.32; 30.90; 31. 70; 32.40; 31.60. Wiadomo, że ciśnienie to
ma rozkład normalny. Zbudować 99%-owy przedział ufności dla średniego ciśnienia w komorze spalania
tego silnika.
25. Dokonano miezależnie 12. pomiarów wartości deklinacji magnetycznej w pewnym punkcie terenu i
otrzymano następujące wyniki (w stopniach): 5.14; 5.21; 5.20; 5.16; 5.15; 5.17; 5.28; 5.19; 5.11; 5.18; 5.14;
5.23. Zakładając, że rozkład wyników pomiarów deklinacji magnetycznej jest normalny, oszacować prze-
działowo średnią wartość deklinacji w tym punkcie terenu, przyjmując poziom ufności 0.95.
26. W celu oszacowania średniej wytrzymałości na ściskanie pewnego typu betonu, dokonano 80. niezależ-
nych pomiarów wytrzymałości tego betonu i otrzymano następujące wyniki (w kG/cm2 ):
Wytrzymałość Liczba pomiarów
nj
190 − 194 6
194 − 198 12
198 − 202 26
202 − 206 20
206 − 210 11
210 − 214 5
Zbudować 99%-owy przedział ufności dla średniej wytrzymałości na ściskanie tego typu betonu.
27. Przy sporządzaniu skali magnetometru dokonano 10. niezależnych pomiarów natężenia pola magne-
tycznego i otrzymano następujące wyniki (w Oe): 0.008; 0.010; 0.015; 0.012; 0.018; 0.009; 0.010; 0.012;
0.014; 0.012. Zbudować 95%-owy przedział ufności dla wariancji wyników pomiarów tym magnetometrem.
Przyjać, że badana cecha ma rozkład normalny o nieznanych parametrach.
28. W celu oszacowania rozrzutu wagi jaj dostarczanych do pewnego sklepu, dokonano pomiarów wagi 15.
jaj i otrzymano następujące wyniki (w g): 62; 57; 70; 58; 59; 67; 65; 69; 55; 57; 60; 54; 72; 66; 74. Na
poziomie ufności 0.99, oszacować przedziałowo wariancję wagi jaj dostarczanych do tego sklepu. Przyjąć,
że badana cecha ma rozkład normalny o nieznanych parametrach.
29. W celu oszacowania rozrzutu jednostkowego kosztu produkcji pewnego artykułu produkowanego przez
różne zakłady, wylosowano niezależnie 100. zakładów produkcyjnych i otrzymano nastepujące wyniki ba-
dania tego kosztu (z zł):

Koszt jednostkowy Liczba zakładów

nj
20 − 40 20
40 − 60 16
60 − 80 34
80 − 100 18
100 − 120 12
Na poziomie ufności 0.99, oszacować metodą przedziałową wariancję jednostkowego kosztu produkcji tego
artykułu. Przyjać, że badana cecha ma rozkład zbliżony do normalnego, ale o nieznanych parametrach.
30. W celu oceny rozrzutu odległości od środka koła uzyskiwanych w skokach spadochronowych na celność
lądowania, zmierzono te odległości dla losowo wybranych 130. żołnierzy spośród szkolących się i uzyskano
następujący rozkład tych odległości (w m):

Odległość lądowania Liczba

od wyznaczonego punktu żołnierzy
nj
0−4 5
4−8 20
8 − 12 45
12 − 16 30
16 − 20 20
20 − 24 10
Na poziomie ufności 0.99, oszacować przedziałowo wariancję odległości lądowania żołnierzy od środka koła.
Przyjąć, że badana cecha ma rozkład zbliżony do normalnego, lecz o nieznanych parametrach.
 Ćwiczenia nr 12
1. W celu oszacowania średniej powierzchni wybudowanych w 1966 r. w Warszawie mieszkań, wylosowano
niezależnie 120. wybudowanych w tym roku mieszkań i otrzymano dla nich następujący rozkład powierzchni
mieszkalnej (w m2 ):
Powierzchnia mieszkania 15-25 25-35 35-45 45-55 55-65 65-75
Liczba mieszkań 10 25 40 30 10 5
Zbudować 95%-owy przedział ufności dla: a) średniej; b) wariancji powierzchni mieszkań wybudowanych
w badanym roku. Przyjąć, że badana cecha ma rozkład N (m; σ).
2. Oszacować przedziałowo, jaki procent pracujących mieszkańców Warszawy jada obiady w stołówkach
pracowniczych, jeżeli w próbie liczącej 900. osób wylosowanych niezależnie, znalazło się 300. osób jedzącyh
obiady w stołówkach. Przyjąć poziom ufności 0.99.
3. W celu oszacowania procentu inżynierów zatrudnionych w przemyśle maszynowym, znających 2. języki
obce, wylosowano niezależnie próbę 200. inżynierów zatrudnionych w przedsiębiorstwach tego przemysłu
i okazało się, że w tej próbie jest 32. inżynierów znających 2. obce języki. Zbudować 95%-owy przedział
ufności dla frakcji inżynierów zatrudnionych w przedsiębiorstwach tego przemysłu, znających 2. języki.
4. Chcemy oszacować procent zakładów produkcyjnych pewnego resortu, które w 1967 r. zapłaciły kary
umowne za niedotrzymywanie umów kooperacyjnych. Z zakładów produkcyjnych tego resortu, wylosowano
niezależnie 400. zakładów i pozbadaniu tej proby okazało się, że 330. zakładów w tej próbie zapłaciło w
1967 r. kary umowne. Przyjmując poziom ufności 0.99, oszacować przedziałowo procent zakładów produk-
cyjnych w tym resorcie, które zapłaciły kary umowne za niedotrzymanie umów kooperacyjnych.
5. Spośród żarówek wyprodukowanych przez pewna fabrykę, wylosowano niezależnie 100. sztuk i spraw-
dzono ich jakość. 16. żarówek okazało się złych. Zbudować 95%-owy przedział ufności dla frakcji braków
w wyprodukowanej partii żarówek.
6. Spośród skrzynek magazynowanej broni strzeleckiej, wylosowano do kontroli 240. skrzynek. Po otwarciu
okazało się, że 18. skrzynek wykazuje obecność rdzy na przechowywanej broni. Na poziomie ufności 0.99
oszacować przedziałowo procent magazynowanych skrzynek z bronią dotkniętą procesem korozyjnym.
7. W celu wyznaczenia siły kiełkowania pewnej nowej odmiany grochu, wykonano w pewnym instytucie
hodowli roślin doświadczenie polegające na wysadzeniu 800. ziaren grochu tej nowej odmiany i badaniu, ile
ziaren wykiełkuje. Wykiełkowało 728. ziaren. Zbudować 95%-owy przedział ufności dla frakcji kiełkujących
ziaren grochu tej odmiany.
8. Dwuwymiarowa zmienna losowa (X, Y ) ma rozkład prawdopodobieństwa określony następująco:
Y|X 1 3

1 2
-1
11 11
3 1
0
11 11
2 2
1
11 11
 
A0 ). Obliczyć P (X, Y ) ∈ {(1, −1), (3, 1)} .
A). Wyznaczyć rozkłady marginalne (brzegowe) zmiennych losowych X i Y .
B). Wyznaczyć dystrybuanty rozkładów marginalnych.
C). Zbadać niezależność zmiennych losowych X i Y .
D). Zbadać skorelowanie zmiennych losowych X i Y .
E). Wyznaczyć wektór wartości oczekiwanych dla łącznej zmiennej losowej (X, Y ).
F). Wyznaczyć macierz kowariancji łącznej zmiennej losowej (X, Y ).
9. Rozkład 2-wymiarowej zmiennej losowej (X, Y ) przedstawia następująca tabelka:
 Y|X 1 3
1 0.2 0.4
2 0.3 0.1

a) obliczyć P (1 ¬ X < 2, 2 ¬ Y < 4);

b) zbadać niezależność zmiennych losowych X i Y ;

c) wyznaczyć rozkłady brzegowe zmiennych losowych X i Y ;

d) zbadać skorelowanie zmiennych losowych X i Y ;

e) wyznaczyć wektor wartości przeciętnych 2.-wymiarowej zmiennej losowej Z + (X, Y );

f) wyznaczyć macierz kowariancji 2.-wymiarowej zmiennej losowej Z = (X, Y ).

10. Dwuwymiarowa zmienna losowa Z = (X, Y ) ma następujący rozkład prawdopodobieństwa:

Y|X −2 1
-1 0.12 0.10
0 0.18 0.11
3 0.10 0.39
 n o
10 Obliczyć P (X, Y ) ∈ (−2, 0), (3, 1) .

20 Zbadać niezależność zmiennych losowych X i Y .

30 Wyznaczyć rozkłady brzegowe zmiennych losowych X i Y .

40 Zbadać skorelowanie zmiennych losowych X i Y .

50 Wyznaczyć wektor wartości przeciętnych 2.-wymiarowej zmiennej losowej (X, Y ).

60 Znaleźć macierz kowariancji 2.-wymiarowej zmiennej losowej Z = (X, Y ).

11. Dany jest następujący rozkład prawdopodobieństwa 2.-wymiarowej zmiennej losowej Z = (X, Y ) :
Y|X −2 1 0 3
5 0.05 0.23 0.20 0.12
6 0.20 0.08 0.10 0.02
 n o
0
(I) Obliczyć P (X, Y ) ∈ (1, 6), (3, 5) .

(II)0 Zbadać niezależność zmiennych losowych X i Y .

(III)0 Wyznaczyć rozkłady brzegowe zmiennych losowych X i Y .

(IV)0 Zbadać skorelowanie zmiennych losowych X i Y .

(V)0 Wyznaczyć wektor wartości przeciętnych 2.-wymiarowej zmiennej losowej (X, Y ).

(VI)0 Znaleźć macierz kowariancji 2.-wymiarowej zmiennej losowej Z = (X, Y ).

RR
12. Obliczyć wartość całki podwójnej f (x, y)dxdy, jeżeli:
B
n o
I. B = (x, y) ∈ R2 : 0 ¬ x ¬ 1, 0 ¬ y ¬ 2 , f (x, y) = xy 3 .
n o
II. B = (x, y) ∈ R2 : 1 ¬ x ¬ 3, 2 ¬ y ¬ 5 , f (x, y) = 5x2 − 2y 3 .
n o
III. B = (x, y) ∈ R2 : 0 ¬ x ¬ 2, 2 ¬ y ¬ 4 , f (x, y) = x2 + 2xy.
 n o
IV. B = (x, y) ∈ R2 : 0 ¬ x ¬ 1, π ¬ y ¬ 2π , f (x, y) = x2 − y + 1.
π
 
V. B = (x, y) ∈ R2 : 0 ¬ x ¬ , 0 ¬ y ¬ 2π , f (x, y) = x2 y.
2
13. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja:

 cx(1 + y), 0 ¬ x ¬ 1, 0 ¬ y ¬ 2,
f (x, y) =
 0, dla pozostałych (x, y),

była gęstością pewnej 2-wymiarowej zmiennej losowej ciągłej (X, Y ).

 
A). Obliczyć P 0 ¬ X ¬ 21 , 0 ¬ Y ¬ 1 .
B). Wyznaczyć gęstości brzegowe zmiennych losowych X i Y .
C). Zbadać niezależność zmiennych losowych X i Y .
D). Zbadać skorelowanie zmiennych losowych X i Y .
E). Wyznaczyć wektor wartości przeciętnych dla łącznej zmiennej losowej (X, Y ).
F). Wyznaczyć macierz kowariancji łącznej zmiennej losowej (X, Y ).
14. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja:

 cxy, 0 ¬ x ¬ 2, 0 ¬ y ¬ 1,
f (x, y) =
 0, dla pozostałych (x, y),

była gęstością pewnej 2-wymiarowej zmiennej losowej ciągłej (X, Y ).

!
0 1 1
a obliczyć P 1 ¬ X ¬ , 0 ¬ Y ¬ ;
2 4

b0 zbadać niezależność zmiennych losowych X i Y ;

c0 wyznaczyć gęstości brzegowe zmiennych losowych X i Y ;

d0 zbadać skorelowanie zmiennych losowych X i Y ;

e0 wyznaczyć wektor wartości przeciętnych dla łącznej zmiennej losowej (X, Y );

f0 wyznaczyć macierz kowariancji łącznej zmiennej losowej (X, Y ).

15. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja:


 c(x + y + 2), 0 ¬ x ¬ 2, 1 ¬ y ¬ 2,
f (x, y) = 
0, dla pozostałych (x, y),

była gęstością pewnej 2-wymiarowej zmiennej losowej ciągłej (X, Y ).

!
0
(a) obliczyć P 0 ¬ X ¬ 1, 1 ¬ Y ¬ 1.5 ;

(b)0 zbadać niezależność zmiennych losowych X i Y ;

(c)0 wyznaczyć gęstości brzegowe zmiennych losowych X i Y ;

(d)0 zbadać skorelowanie zmiennych losowych X i Y ;

(e)0 wyznaczyć wektor wartości przeciętnych dla łącznej zmiennej losowej (X, Y );

(f)0 wyznaczyć macierz kowariancji łącznej zmiennej losowej (X, Y ).

16. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja:

 c(x + 2y), 0 ¬ x ¬ 1, 0 ¬ y ¬ 3,
f (x, y) =
 0, dla pozostałych (x, y),

była gęstością pewnej 2-wymiarowej zmiennej losowej ciągłej (X, Y ).

!
0 1 1
A Obliczyć P 0 ¬ X ¬ , 0 ¬ Y ¬ .
2 2

B0 Zbadać niezależność zmiennych losowych X i Y .

C0 Wyznaczyć gęstości brzegowe zmiennych losowych X i Y .

D0 Zbadać skorelowanie zmiennych losowych X i Y .

E0 Wyznaczyć wektor wartości przeciętnych dla łącznej zmiennej losowej (X, Y ).

F0 Wyznaczyć macierz kowariancji łącznej zmiennej losowej (X, Y ).

17. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja:


 cx(1 + y), 0 ¬ x ¬ 1, 0 ¬ y ¬ 2,
f (x, y) = 
0, dla pozostałych (x, y),

była gęstością pewnej

 2-wymiarowej zmiennej
 losowej ciągłej (X, Y ).
1
A). Obliczyć P 0 ¬ X ¬ 2 , 0 ¬ Y ¬ 1 . B). Wyznaczyć gęstości brzegowe zmiennych losowych X i Y .
C). Zbadać niezależność zmiennych losowych X i Y . D). Zbadać skorelowanie zmiennych losowych X i Y .
E). Wyznaczyć wektor wartości przeciętnych dla łącznej zmiennej losowej (X, Y ). F). Wyznaczyć macierz
kowariancji łącznej zmiennej losowej (X, Y ).
 Ćwiczenia nr 13

1. Zbadano zależność pomiędzy długością serii produkcyjnej (cecha X w szt. ) a jednostkowym kosztem
produkcji (cecha Y w zł.) i otrzymano:

xi 80 90 100 100 110 120

yi 12 9 10 9 8 6

Na poziomie istotności α = 0.05 zbadać istotność korelacji pomiędzy badanymi cechami. Wyznaczyć
liniową funkcję regresji z próby. Przyjąć, że łączny rozkład cech X i Y jest normalny.
2. Na poziomie istotności α = 0.05 zbadać istotność korelacji pomiędzy badanymi cechami: średnie oceny
uzyskane w sesji egzaminacyjnej na I. roku studiów (cecha X) oraz na IV. roku studiow (cecha Y ) przez
studentów pewnego wydziału. Wyznaczyć liniową funkcję regresji z próby, mając dane:

xi 3.5 4.0 3.8 4.6 3.9 3.0 3.5 3.9 4.5 4.1
yi 4.2 3.9 3.8 4.5 4.2 3.4 3.8 3.9 4.6 4.0

Przyjąć, że łączny rozkład cech X i Y jest normalny.

3. Do upraw pewnej rośliny użyto nawozów sztucznych o różnej zawartości jednego składnika. Podana
tablica zawiera dane dotyczące zawartości tego składnika w nawozie sztucznym w procentach (cecha X) i
przeciętnej masy zielonej jednej rośliny w gramach (cecha Y ), uprawianej tym nawozem.
xi 1.1 2.1 3.0 3.8 5.3 6.1 7.0 8.0
yi 2.6 4.4 3.9 6.1 5.8 7.1 6.6 7.1
Na poziomie istotności α = 0.05 zbadać istotność korelacji pomiędzy badanymi cechami. Wyznaczyć
liniową funkcję regresji z próby. Przyjąć, że łączny rozkład cech X i Y jest normalny.
4. Zebrano dane dotyczące liczby mikroorganizmów (w mln)-cecha Y w kolejnych dniach trwania hodowli
(cecha X).
xi 1 2 3 4 5
yi 0.6 1.2 1.4 3.1 6.9
Na poziomie istotności α = 0.05 zbadać istotność korelacji pomiędzy badanymi cechami. Wyznaczyć li-
niową funkcję regresji z próby. Przyjąć, że łączny rozkład cech X i Y jest normalny.
5. W celu stwierdzenia szybkości rozpuszczenia pewnej substancji w wodzie w ustalonych warunkach mie-
szania i temperatury, mierzono co 5. sekund czas-cecha X oraz ilość nieropuszczonej substancji w gramach-
cecha Y . Dane w tabeli:
xi 5 10 15 20 25 30
yi 14.1 13.8 12.7 12.3 11.5 11.0
Na poziomie istotności α = 0.05 zbadać istotność korelacji pomiędzy badanymi cechami. Wyznaczyć
liniową funkcję regresji z próby. Przyjąć, że łączny rozkład cech X i Y jest normalny.
6. Zebrano dane dotyczące stażu pracy-cecha X i osiąganej wydajności pracy-cecha Y przez przodowników
pracy pewnego wydziału.
xi 1 3 5 10 15
yi 1.01 1.08 1.03 1.11 1.19
Na poziomie istotności α = 0.05 zbadać istotność korelacji pomiędzy badanymi cechami. Wyznaczyć
liniową funkcję regresji z próby. Przyjąć, że łączny rozkład cech X i Y jest normalny.
7. Podana tabelka zawiera dane dotyczące przeciętnej liczby błędów przy rozwiązywaniu testu-cecha Y
przez zespół pracowników w kolejnych godzinach pracy-cecha X
xi 1 2 3 4 5 6 7 8
yi 2.9 1.9 0.6 2.1 3.1 4.4 4.5 3.0
Na poziomie istotności α = 0.05 zbadać istotność korelacji pomiędzy badanymi cechami. Wyznaczyć
liniową funkcję regresji z próby. Przyjąć, że łączny rozkład cech X i Y jest normalny.
8. Badając zależność pomiędzy plonem rzepaku ozimego (cecha Y w q/ha) i stopniem nawożenia P2 O5
(cecha X w kg/ha), na n = 10 poletkach doświadczalnych uzyskano następujące wyniki:

P2 O5 xi 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

Plon yi 18.0 20.3 20.5 20.4 21.2 21.7 21.3 21.6 22.2 21.9
Na poziomie istotności α = 0.05 zbadać istotność korelacji pomiędzy badanymi cechami. Wyznaczyć
liniową funkcję regresji z próby. Przyjąć, że łączny rozkład cech X i Y jest normalny.
9. W grupie 10. przedsiębiorstw, obserwowano poziom produkcji pewnych wyrobów (w szt.) (cecha X) i
koszty całkowite (tys. zł) (cecha Y ). Otrzymano:

Produkcja xi 11 12 13 13 14 14 17 18 18 20
Koszty całkowite yi 18 20 20 20 22 24 26 27 26 27
Na poziomie istotności α = 0.05 zbadać istotność korelacji pomiędzy badanymi cechami. Wyznaczyć
liniową funkcję regresji z próby. Przyjąć, że łączny rozkład cech X i Y jest normalny.
10. Na poziomie istotności α = 0.05, zbadać istotność korelacji pomiędzy cechami: dawka pewnego leku
(cecha X), procentowy spadek zawartości określonego enzymu we krwi pacjenta (cecha Y ). Wyznaczyć
liniową funkcję regresji z próby. Przyjąć, że łączny rozkład cech X i Y jest normalny, mając dane:
Dawka leku xi 2 3 4 5 6 7 8
Spadek 2.62 2.07 0.31 4.13 4.01 4.69 5.20
zawartości
enzymu yi
 Ćwiczenia nr 14
kolokwium nr 2-zdalnie

Ćwiczenia 15

1. Z przedziału [1;5] losujemy 2. liczby : x i y. Obliczyć prwadopodobieństwo, że pole prostokąta o bokach

długości x i y jest nie większe od 3.
2. Dobrać wartość stałej c tak, aby funkcja: (
−6c
gdy x ∈ [1; 5],
x3
,
f (x) =
0, gdy x ∈ / [1; 5],
była gęstością prawdopodobieństwa pewnej zmiennej losowej ciągłej X. Obliczyć: wartość przeciętną, wa-
riancję i odchylenie standardowe tej zmiennej losowej oraz wartość prawdopodobieństwa: P (2 < X ¬ 4).
3. W urnie są 3. kule białe i 3. niebieskie. Losujemy bez zwracania 4. kule. Zmienna losowa X liczy, ile jest
kul białych wśród wylosowanych. Wyznaczyć rozkład pradopodobieństwa tej zmiennej losowej. Wyznaczyć
dystrybuanntę i sporządzić jej wykres. Obliczyć: wartośc przeciętna, wariancję i odchylenie standardowe
tej zmiennej losowej oraz wartośc prawdopodobieństwa: P (X ­ 2).
4. Zmienne losowe X1 , X2 , . . . , X100 są niezależne i mają rozkład wykładniczy z parametrem λ = 4. Dla
100
P
Y = Xk obliczyć P (Y > 30).
k=1

5. W dużej partii wyrobów znajduje się 20% wyrobów I. gatunku. Losujemy ze zwracaniem 300. sztuk tego
gatunku. Obliczyć prawdopodobieństwo wystąpienia od 50. do 60. sztuk (włącznie) I. gatunku.
6. Zmienne losowe X1 , X2 , . . . , X60 są niezależne i mają rozkład równomierny (jednostajny) na odcinku
60
P
[1;3]. Niech Y = Xk . Obliczyć P (118 < Y < 123).
k=1

7. Zbadano średni staż pracy pracowników zatrudnionych przy obsłudze elektronicznych maszyn cyfrowych
w Polsce i otrzymano:
Staż pracy (w latach) 0-2 2-4 4-6 6-8 8-10
Liczba pracowników 4 10 55 25 6
Zbudować 95. procentowe przedziały ufności dla średniej i wariancji stażu pracy badanej populacji pra-
cowników. Przyjąć, że badana cecha ma rozkład N (m; σ) o nieznanych parametrach.
8. Na poziomie istotności α = 0.05 zweryfikować hipotezę, że wadliwość produkcji pewnego podzespołu w
aparatach radiowych wynosi 10%, jeżeli w wylosowanej niezależnie próbie 100. podzespołów, otrzymano
15. podzespołów wadliwych.
9. W celu zbadania trwałości opn samochodowych, produkowanych przez fabryki A i B, pobrano próbki
z bieżącej produkcji obydwóch fabryk i otrzymano nastepujące dane, dotyczące maksymalnego przebiegu
samochodów na badanych oponach (wyrażone w tys. km):

Maksymalny Liczba Liczba

przebieg opon opon
nAj mBj
10-15 8 0
15-20 18 12
20-25 54 28
25-30 42 76
30-35 24 36
35-40 12 20
40-45 2 8

Na poziomie istotności 0.02, zweryfikować hipotezę, że rozkłady przebiegów dla opon, produkowanych
przez obydwie fabryki, mają tę samą ciągłą dystrybuantę F .
10. Porównując maksymalną dzienną wydajność mleczną krów (X w l) dwóch rożnych ras, otrzymano
następujące szeregi rozdzielcze:
X n1j nj2
4-6 1 1
6-8 3 4
8-10 4 5
10-12 14 16
12-14 20 22
14-16 24 21
16-18 14 12
18-20 6 6
20-22 2 3
22-24 2 1
Na poziomie istotności 0.1 zweryfikować hipotezę, że maksymalne dzienne mleczności krów porównywanych
ras, mają jednakowy rozkład.
11. Z populacji generalnej, w której badana cecha ma nieznaną dystrybuantę F , pobrano próbę o liczności
200. Zebrane wyniki zebrano w następującym szeregu rozdzielczym:

Klasy 45-45.5 45.5-46 46-46.5 46.5-47 47-47.5 47.5-48 48-48.5 48.5-49 49-49.5 49.5-50
Liczności nj 23 19 25 18 17 24 16 22 20 16

Na poziomie istotności 0.05, zweryfikować hipotezę, że F jest dystrybuantą rozkładu równomiernego na

przedziale [45-50].
12. Dealer pewnego towaru uważa, że waga porcji towaru, które rozprowadza, ma rozkład normalny. Na
podstawie wylosowanych niezależnie 130 porcji, otrzymano:

Klasy 10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70

Liczności nj 12 22 35 25 16 20

Na poziomie istotności 0.05, zweryfikować hipotezę dealera.