Öğr. Gör.

Şenay DAĞILGAN
DİFÜZYON POTANSİYELLERİ VE
DENGE POTANSİYELLERİ
 İyon kanalları
 İyon kanalları seçicidir.
 Bu seçicilik kanalın boyutuna ve kanalı döşeyen
yüklere bağlıdır
 Kanalın yüküne bağlı olarak;
Negatif yükle kaplı kanallar tipik olarak katyonların geçişine
izin verir ancak anyonları dışlar,
Pozitif yükle kaplı kanallar ise; anyonların geçişine izin
verirken katyonları dışlar.

 Kanalın boyutuna bağlı olarak;

Negatif yükle kaplı katyon seçici bir kanal, Na+ geçişine izin
verirken K+ geçişine izin vermeyebilir. Diğer katyon seçici
kanal daha az seçici olabilir (motor son plaktaki nikotinik
reseptör) ve birçok küçük katyonun
geçişine izin verebilir.
 DİFÜZYON POTANSİYELİ
 İyonların difüzyonu sonucu oluşur.
 Sadece membranın oiyon için geçirgen olması halinde
oluşabilir.
 Membran iyon için geçirgen değilse büyük bir
konsantrasyon gradiyenti olsa bile difüzyon potansiyeli
oluşmayacaktır.
 Difüzyon potansiyelinin milivolt (mV) cinsinden
ölçülen büyüklüğü, konsantrasyon gradiyentinin
büyüklüğüne bağlıdır.
DENGE POTANSİYELİ
 Membranda bir iyon için konsantrasyon farkı varsa ve
membran söz konusu iyon için geçirgen ise, bir potansiyel
farkı (difüzyon potansiyeli) oluşur.

 Bu potansiyel farkından dolayı iyonun net difüzyonu önce

yavaşlar daha sonra da durur.

 Elektrokimyasal denge oluştuğunda, bir iyonun üzerinde

etki gösteren kimyasal ve elektriksel itme kuvvetleri eşitve
karşıttır, o noktadan itibaren net difüzyon gerçekleşmez.
Na + denge potansiyeli
Cl- denge potansiyeli
Gibss Donnan etkisi
 Nerst denklemi
 Hücre zarı üzerinde her bir iyona etki yapan güçler matematiksel
olarak analiz edilebilir.
Örneğin;
Cl - hücre içine göre, hücre dışı sıvıda (ECF)daha yüksek
konsantrasyonda bulunur ve bu konsantrasyon gradiyantı boyunca
hücre içine sızma eğilimi gösterir
Hücre içi, dışına göre daha negatif olduğundan klor iyonları bu
defa elektriksel gradiyan boyunca hücreden dışarı itilir. Sonuçta hücre
içi ve dışına olan Cl - akışlarının eşitlendiği bir dengeye ulaşılır.
Bu denge noktasında görülen zar potansiyeline DENGE POTANSİYELİ
denir.
Denge potansiyelinin büyüklüğü NERST EŞİTLİĞİ kullanılarak
hesaplanabilir.
 Dinlenim durumunda bulunan tüm hücrelerin plazma zarları
üzerinde, hücre içi hücre dışına göre – (negatif) yapacak potansiyel
fark vardır. Bu potansiyele dinlenim zar potansiyeli denir.

 İki nokta arasındaki yük miktarı farkına elektriksel potansiyel denir.

Kaynaklar

 Berak Ç. Yeğen. Yüksekokullar için Fizyoloji. Yüce Yayım

 Vander. 2010 İnsan Fizyolojisi. Güven Bilimsel.
 Guyton ve Hall. 2017 Tıbbi Fizyoloji. Elsevier Güneş Tıp Kitabevi
 Ganong un Tıbbi Fizyolojisi. 2015. NOBEL Tıp Kitabevleri.