H.

eY Tentamen Industriële Chemie en Processen 16 april 2015

Tijd: 8.45 - 11.30uur locatie: RA2502

Schrijf op elk vel papier waarop je beoordeeld wilt worden je naam en studentnummer!

Geef argumenten en uitwerkingen bij je antwoorden!

Veel succes! Prof.dr. Guido Mul & dr. ir. Boelo Schuur

Vraag 1. Stoomkraken (10 punten)

a) Wat is de voeding van een stoomkraker?

b) Wat is het belangrijkste product dat uit een stoomkraker komt?
c) Waarom wordt er stoom gebruikt bij het kraken? (geef twee redenen)
d) Leg uit welke reactiestappen er in het stoomkraakproces doorlopen worden.

Vraag 2. Salpeterzuur productie (25 punten)

a) Geef de overall reactievergelijking en de drie deelreacties in het salpeterzuurproces.

b) Is deze reactie exotherm of endotherm? Beargumenteer!
c) Teken schematisch het proces met de verschillende processtappen.
d) In de bijlage op de volgende pagina (bovenste diagram) is het stabiliteitsdiagram te zien van
diverse relevante reacties. We kijken nu specifiek naar de omzetting van NO naar NO 2. Welke
temperatuur kies je voor deze reactie? Leg uit!
e) Construeer aan de hand van het stabiliteitsdiagram een Van 't Hoff plot voor de omzetting
van NO naar NO 2 . Leidt via deze Van 't Hoff plot af, wat de reactie-enthalpie van deze reactie
is.

Vraag 3. Ammoniaksynthese (25 punten)

a) Geef de overall reactie van de ammoniaksynthese.

b) Geef ook de evenwichtsvergelijking in partiële drukken.
c) Uitgaande van een voeding die precies de juiste stoichiometrie heeft, staat in de onderste
figuur op de volgende bladzijde de hoeveelheid ammoniak die bij evenwicht is gevormd. Wat
is de partiële ammoniakdruk bij 3oo·c en totale drukken van respectievelijk 100 bar en 200
bar?
d) Wat is bij deze condities de conversie van stikstof op basis van stoichiometrische voeding ?
e) Bereken de evenwichtsconstante in ba(2 bij 300"C. komt je waarde van 100 bar overeen met
die van 200 bar?
 Bijlage: stabiliteitsdiagram salpeterzuur synthese
NH1 + NO(+ 1/4 01)
200 ,-------------..,,_--�---,

t 0

(Eq. 6.4.7)
NO - reduction N 1 + 01

-100 N,. formation 112 NzO + 3/2 HP

NO - formallon (Eq. 6.4_5)
(Eq. 6.4.2)
,f;

<5' -200 l NO + 312 H,O__--::;.__

-300
(1/2 or 5/4 N,) + 3/2 H,O

-400 __________......___________,
0 500 1000 1500 2000
Tin K

Bijlage: Figuur t.a.v. vraag 3: evenwichtsconcentratie van ammoniak als functie van de druk

8Qr-------------------.

î 60

40

500 ° C
20
600 ° C
0 ..._______._____..,________,_________.
50 100 150 200 250
Pressure in bar
Vraag 4. Selectieve oxidatie (20 punten)

a) Schrijf kort op hoe xyleen reageert naar 'phthalic anhydride'.

b) Welke katalysator wordt gebruikt?
c) Geef aan hoe je in het laboratorium kunt bewijzen dat er een Mars en van Krevelen
mechanisme optreedt met deze katalysator. Geef twee mogelijke methoden.
d) De oxidatie is sterk exotherm, en het is voor de selectiviteit van essentieel belang dat de
temperatuur een homogeen profiel in de reactor laat zien. Daarom wordt een uit meerdere
buizen samengestelde reactor gebruikt. De diameter van de buizen bepaalt wat de maximaal
toelaatbare inlaattemperatuur is, zodat een 'runaway' niet optreedt. Schets eens in een
grafiek hoe deze maximale inlaattemperatuur verloopt als functie van buisdiameter. Wat zijn
de voor-, en nadelen van een kleine ten opzichte van een grote diameter?
e) Behalve warmte-overdracht en controle hiervan, is ook massatransport van belang. Bereken
eens de thiele modulus van een (bolvormig) katalysator deeltje gebruikt voor oxidatie van
xyleen met de volgende gegevens: dp=3 mm, rhop= 1800 kg.m-3, Dett, a x=2.5 x 10-6 m2.s-1, en k =
-
2.5 x 10-3 m3.kt 1.s- 1. De formule staat hieronder gegeven, met V het volume van het deeltje
en A het oppervlak. Wat betekent de berekende waarde voor de benuttingsgraad van het
deeltje?
f) Welke oplossing is er om de katalysator effectiviteit te verhogen? Waarom kan dit in de
praktijk niet worden toegepast? Welke praktische oplossing is er dan wel (schets hoe het
praktisch toegepaste katalysator deeltje er dan uit ziet)?

Thiele 111odulus: 'r'

/4 V !fi
=- --1
A DA
Vraag 5: Ontzwavelen van olie (20 punten)

a) Ontzwavelen van oliefracties neemt een belangrijke plaats in, in de raffinaderij. Geef ten
minste twee redenen waarom ontzwavelen van essentieel belang is.
b) Leg aan de hand van de structuren van de "modelverbindingen" uit die op de volgende
bladzijde zijn weergegeven, hoe makkelijk of moeilijk deze reageren met waterstof. Kun je
nog een structuur van een zwavel verbinding tekenen die nog moeilijker te hydrogeneren is?

Compound Example

Mercaptans RSH + H, --+ RH + H2S

Thiophenes 0
s
+ 3H, --+ ;\ + H2S

Dibenzothiophene
0:0 + 5H, --+ 0-0 + H,S

Pyridines
0 + 5H, --+ AA + NH3

0
�OH

Phenols + H, --+ + H,O

c) Wat zijn typisch de katalysatoren die gebruikt worden voor het ontzwavelen? Kun je
aangeven (noem er twee) welke eigenschappen van de katalysator van belang zijn om een
hoge ontzwavelingsgraad te bereiken in een korte reactietijd?
d) Kun je door middel van een aantal reactievergelijkingen uitleggen wat er gebeurt als een
precursor van de katalysator wordt bloot gesteld aan een mengsel dat H 2S bevat? Kun je een
patroon van een zogenaamd TPS (temperatuur geprogrammeerde inzwaveling) experiment
tekenen, waarbij op de x-as de temperatuur staat, en op de y-as de concentraties van
respectievelijk waterstof en H 2S?
e) Typisch wordt ontzwaveling in de praktijk uitgevoerd met twee mogelijke procesopties. Geef
aan welke manieren dit zijn. Welk type reactoren wordt voor elk van deze manieren
toegepast? Welke problemen kunnen zich voordoen met één van de gebruikte typen
reactoren?