‫בעזהשי”ת‬

‫די חצות מנין‬ ‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬

‫ווייל קיינער האט שוין נישט געהאט קיין חשק‬ ‫הענט ס'גארטל‪ ,‬אין די מויל די תפילין בייטעל‪,‬‬ ‫ארטיקל ‪1 #‬‬
‫זיך צו מצרף זיין ווייל עס איז שוין נאך חצות‪..‬‬ ‫די פאות האלב געמאכט‪ ,‬די קאפ דארף ער‬
‫האלטן שיף ס'היט זאל נישט אראפ פאלן‪...‬‬ ‫זינטאג צופרי מיין ווייב וועקט מיר אויף‪,‬‬
‫בקיצר עס האט נאך גענומען בערך א‬ ‫מאטי ס'איז שוין סוף זמן ק"ש שטיי אויף‪,‬‬
‫האלבע שעה ביז איך בין געווען אינדרויסן‪...‬‬ ‫ממש איך בין געבליבן פארגאפט מיט צוהאלטן‬
‫אזא זאך ס'ערשטע מאל און מיין לעבען‪...‬‬ ‫איך געב מיר א מארמעל אינטער ממממ‪...‬‬
‫‫און יעצט פאר זאלצי ‪ .‬דו גייסט כאפן פארן‬ ‫גלעגער‪ ...‬נישט היינט‪ .‬א וואס? פרעגט זי‪,‬‬
‫געבען דעם טאפיק!‬ ‫ער פרעגט ווען איז חצות? איך זאג אים ‪15‬‬ ‫זאג איך איר‪ ,‬מער ווי א למדן אז די טאג וואס‬
‫מינוט‪ ,‬אאהה ס'שפעט!‬ ‫ווערט ניטל איז דא א ענין צו דאווענען מיט די‬
‫געט א סיפ דעם קאפי און יאללא ברכי‬ ‫חצות מנין‪( ....‬גלעגער איך קום דיר צוויי שעה‬
‫נפשי‪ ...‬נאך מיט א ברען‪...‬‬ ‫שלאף‪ ...‬שכח‪)...‬‬
‫ארטיקל ‪2 #‬‬ ‫יעדע צוויי סעקענדס נו ני חצות‪ ...‬לויפט‬ ‫עס ווערט ‪ 10:30‬איך גיי און ס'מעדרש מען‬
‫דאווענען צוועלווע‪.‬‬ ‫ארויס און בעט זיך ביי פיר מענטשן זאלן אריין‬ ‫כאפט א מקוה מיט א לערן פארן דאווענען‪,‬‬
‫די ווערטער אליין ברענעגען ארויף אזאנע‬ ‫קומען נאר פאר א קדיש‪ ,‬און ער הייבט אן‬ ‫איך קוק אויפן זייגער שוין א האלבע שעה פאר‬
‫געפילן ווי א יאגעדיגע באשעפעניש וואס‬ ‫כיפערען אז די אייבישטער זאל אפהיטן‪...‬‬ ‫חצות!‬
‫לויפט פארסאפעט צו כאפען די מינוטן וואס‬ ‫פאר ברכי לויפט ער ארום זען ווי מען‬ ‫יאללא מען גייט דאווענען‪ .‬איך דריי מיר‬
‫ער קען סייווי נישט צוריק האבן‪ .‬דאס אריין‬ ‫האלט‪ ,‬דער וואס איז געזעצן און פראנט פון‬ ‫פון איין שטיבל צום צווייטן אלעס ליידיג‪ ,‬ביים‬
‫וואקן אין שול אזא צייט איז א קאשמאר פאר‬ ‫מיר האט נאך געהאלטן ביי אשרי‪ ,‬ער נעמט‬ ‫לעצטן שטיבל זע איך ווי דריי מענטשן זאגן‬
‫זיך‪ ,‬מען שפירט ווי די כפרה וואס זיצט אינעם‬ ‫זיך צו ווייזען מיט זיין פינגער אויפן הענט‪...‬‬ ‫פארענט‪ ,‬און אזוי יעדע צוויי מינט בליקן זיי‬
‫אינטערשטען בעסקעט‪ ,‬און לויט וואסערע‬ ‫אויפן וואנט‪ ..‬דרייט מיטן הענט‪ ..‬ווייזט אים‬ ‫ארום‪.‬‬
‫גיסטע זיינע אויבערשטע שכנים זענען‪ ,‬לויט‬ ‫מיטן פינגער אויפן קאפ‪ ..‬איך כאפ מיר אז איך‬
‫דעם שמעקט ער‪ ...‬עפעס אזוי שפירט זיך‬ ‫יאוי קוק דארט משה ער דאווענט יעדן‬
‫האלט מיין ציצית אינמיטן ברוך שאמר‪ ...‬אה מיי‬
‫אריין צו קומען אין שול אזא זייגער‪.‬‬ ‫טאג אין מיין מנין‪ ...‬וואס איז היינט געשען מיט‬
‫גאד נעקסט קום איך‪ ...‬איך מיש שנעל אריבער‬
‫עם??? מען זאגט אז ער שטייט קיינמאל נישט‬
‫מען גייט דורך די לחיים טישל און מען‬ ‫צו ק"ש‪ ...‬איך זע ווי מיין חבר משה צולאכט זיך‪,‬‬
‫אויף שפעט‪ ...‬איך זע ווי ער קוקט אויף מיר‪,‬‬
‫שמעקט אז זרח האט געהאט יארצייט היינט און‬ ‫ווייזט מיר מיטן גראבן פינגער‪...‬‬
‫קוקט אויס ער טראכט ס'זעלביגע‪ ...‬איך נעם‬
‫ער האט זיך געלאזט וואוילגיין להנאת בייכער‬ ‫ער ווארט נישט ער האלט שוין ביי עזרת‪,‬‬ ‫די גאטס איך גיי צו אים‪ ,‬משה???? דו ביסט‬
‫ישראל אבער פאר מיר איז מער גארנישט‬ ‫ווייזט פאר יעדעם אז עס איז נאו מאנקי ביזנעס‬ ‫דא???? ער ווייזט מיר מיט ביידע הענט אויפן‬
‫געבליבן‪ ,‬אפילו די עק פון די קאקאש קוכן‬ ‫מען האט נאך פינעף מינוט‪.‬‬ ‫פנים‪ ,‬ווי איינער זאגט איך בין פארשלאפן‪ .‬איך‬
‫וואס ווי עס שיינט איז געווען לרחצה דערפון‬
‫יעדער געט זיך א הייב אויף מען דאווענט‬ ‫פרעג אים ניטל‪ ???...‬ער ווערט רויט גרין און‬
‫ווייל ס'קרקע און אלעס ארום האט פלוצים‬
‫באקומען א נייע קאליר מיט אזאנע שווארצע‬ ‫שנעל ש"ע‪ ,‬מען האלט ביי די דריטע ברכה‬ ‫פערפעל‪...‬‬
‫פאקעדאטס (ווייס וואס איך מיין) אבער דאס‬ ‫הערט מען שוין שרייען נאאא ס'שפעט‪ ,‬מען‬ ‫אין די מין טיים איז שוין אריין געקומען‬
‫קליין שטיקל וואס ליגט דא אזוי פארשעמט‬ ‫יאגט זיך צו קוים וואס מען טרעט אויס האלט‬ ‫א בוחר'ל האמיר שוין געהאט ‪ 5‬מען דארף‬
‫איז אויך נאר די עק מיט די ווייסע נאקעטע‬ ‫ער שוין ביי נקדישך‪...‬‬ ‫עטליסט נאך איין‪ ,‬אבער נא קיינער קומט‬
‫טייג‪ .‬די שווארצע אינהאלט איז אויסגעגעסן ווי‬ ‫איך האב נישט געוויסט ווען צו זאגן אמן‬ ‫נישט‪.‬‬
‫א גוי מיט יענע מעשה ל"ע‪ ...‬אבער דאס איז‬ ‫און ווען צו זאגן מודים‪ ..‬און‪ ...‬עושה שלום‬ ‫‪ 15‬מינוט פאר חצות געט זיך א פליק אויף‬
‫נאר די אנפאנג פון די פראבלעם‪.‬‬ ‫במרומיו‪ ...‬ואמרו אמן‪ ...‬באאאם שארט סטאפ!‬ ‫די טיר‪ ,‬איינער לויפט אריין מיט די רעקל אויף‬
‫דאס זיך טרעפן אן א דבר יום ביומו ביים זיך‬ ‫יעדער קוקט אויפן זייגער און מען אטעמט אפ!‬ ‫איין הענט אנגעטון ס'אנדערע זייט שלעפט‬
‫גיין ווייקן איז עפעס אוועקצומאכן? אונזערע‬ ‫נאך ‪ 3‬סעקאנדעס צו חצות!‬ ‫זיך אויפן פלאר‪ ,‬אין איין הענט א קאווע וואס‬
‫טאטעס האבן נישט פארפאסט קיין מקוה אן‬ ‫פון דא און ווייטער איז שוין געווען א גיהנם‬ ‫רינט שוין פון ס'קאווע שטיבל אין די אנדערע‬

‫ד י ח צ ות מ נ ין‬ ‫א‬ ‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬

‫יעדער איז געקומען דאווענען יעצט‪ ,‬געלעגער‬ ‫אין קהלישע זאכן אדער דאס איז רעליגיע‪,‬‬ ‫ברעכן די אייז און מיר גייען אזוי אין מקוה אן‬
‫מיט זאלצי האבן אפגעמאכט אז מ׳גייט שרייבן‬ ‫איינמאל וועט ער זיין די לויער וואס פארשטייט‬ ‫א שטיקל פאפיר צו קלאצן דערין? אל תטוש‬
‫ארטיקלעך אויף די צוועלעווער מנין און די‬ ‫פונקטליך וואס ר' בעריש האט געמיינט מיט‬ ‫תורת אמך איז היינט געווארן אזוי לייכטזיניג‬
‫גאנצע עולם האט זיך אנגערוקט יעצט‪.‬‬ ‫זיין פסק‪ ...‬א וואך שפעטער קען ער ווערן אן‬ ‫ממש נישט צום גלייבן‪ .‬אבער וואס קען מען טון‬
‫איך יאג זיך מ׳דארף נאך כאפן חצות‪,‬‬ ‫עפעלעט ריכטער און ער פארטרעט א פענעל‬ ‫"אז מען האט נישט האט מען נישט" פלעגט‬
‫ענדליך טרעף איך א פארקינג א בלאק אראפ‪,‬‬ ‫פון עלעף ריכטערס בענאזאם‪ ,‬ווידער גייט‬ ‫פראנץ יוזעף זאגן‪ .‬שוין‪ ,‬האלטן מיר ביים גיין אן‬
‫שטייצעך ביי א נאו פארקינג סיין‪ ,‬שוין העמיר‬ ‫דורך א שטיק צייט און דער זעלבער איז א‬ ‫א צעטל‪ .‬אבער למען השם‪ ,‬א האנטוך א ריינע‬
‫גענעראל וואס פארשטייט צו א מלחמה ווי א‬ ‫איז אויך נישטא‪ ,‬נאר די לעצטע –מער לאך‬
‫האבן נאך א ארטיקל אויף די טיקעט וואס‬
‫געשולטע מארין‪ .‬און אזוי לויפן די שמועסן און‬ ‫ווי האנטוך‪ -‬איז געבליבן פאר מיר צו נעמען‪.‬‬
‫איך גיי זיכער כאפן‪ ,‬בלומבערג׳ס חברה העלן‬
‫די טעמעס לויט ווי די לופט אין גאס פארט‪.‬‬ ‫דאס וואס אלע אידן פון זעקסע ביז יעצט האבן‬
‫זיכער אנקומען‪ ,‬איך יאג זיך אבער איך דארף‬
‫אבער די אידן ביי די צוועלעווע מנינים וועלן‬ ‫צוריק געווארפן און אויפגעטוישט אטא דאס‬
‫כאפן די צוועלעווער מנין איך דארף דאך האבן‬
‫געווענליך רעדן פון א חסידישע מעשה וואס‬ ‫איז געבליבן פאר מיר‪ .‬איך ווייס קלאר אז מיט‬
‫א ארטיקל‪ ,‬שוין העט עס זיין הוצאות שבת וי‪...‬‬
‫איז נארוואס בייגעפאלן‪ .‬אדער אויב איז מען‬ ‫אזא האנטוך גיי איך נישט טריקן ווערן‪ ,‬דאס‬
‫סארי הוצאות ארטיקל‪.‬‬
‫אין די גיסטע פון זיך טענה'ן וועט מען אריין‬ ‫איז קיין מציאות בעולם‪ .‬אבער וועגן מראית‬
‫איך פראל אויף די טיר פון בית מדרש און‬ ‫ברענגען ציונות וואס דאן איז גאראנטירט אז‬ ‫עין מוז איך עס נעמען‪ .‬שוין‪ ,‬גיימיר גיין זוכן‬
‫אויטש! ר' יצחק א זיביציג יעריגע איד שטייט‬ ‫די טענער גייען גיין הויך און עס גייט זיך ענדיגן‬ ‫א פלאץ וואס האט נישט קיין נאסע האנטוך‬
‫די אנדערער זייט און נעמט זיך מאכן קולות‪:‬‬ ‫מיט א הילכיגן געשריי פון "ימח שמם אלע‬ ‫אויפן פלאר און די באנק האט נישט קיין צוויי‬
‫אינגערמאן ווי מיינסטו ביסטו? אביסל דרך‬ ‫ציונים" און עס וועט נאכפאלגן מיט א מייקרא‬ ‫צענדליגע פייכטע האנטוכער וואס אידן האבן‬
‫ארץ מ'קומט נישט אריין אזוי אין בית מדרש!‬ ‫פראטעסט אזש ביבי זאל קראכן‪.‬‬ ‫דעראין אריין געלייגט שטיקער אידישקייט‬
‫שטיי אויף אביסל פריער‪ ,‬ביי אונז אינדערהיים‬ ‫און אויסגערוימט די חיצונים פון די אף ורגל‪.‬‬
‫אין מארמאראש איז נישט געווען אזאנס א‬ ‫אקעי איך בין פארפארן דאס איז נאר געווען‬
‫אבער אזאנס איז אויך נישט בנמצא‪ ,‬אלעס איז‬
‫אינגערמאן זאל קומען אזוי שפעט דאווענען‪,‬‬ ‫א זייטיגע אנאליז‪ .‬עכ"פ שטעלט מען זיך‬ ‫אנגעווארפן‪ ,‬די לעקטער האלב פארלאשן קיין‬
‫נאך ‪ 9:00‬איז נישט געווען קיין מנינים מער‪ ,‬ער‬ ‫שחרית'ן אויב וועל איך אריין גיין אין די דעטאלן‬ ‫נארמאלע פלאץ קיין נארמאלע האנטוך קיין‬
‫וואלט נישט גענדיגט ווען נישט איך זאג אים אז‬ ‫וויאזוי יעדענס טלית בייטל זעהט אויס וועל איך‬ ‫צעטל גארנישט! און דא קום איך אן אין בור און‬
‫איך יאג זיך איך דארף אניאגן די צוועלעווער‬ ‫פארטיגן די ארטיקל איבערס יאר ניטול‪ .‬איין‬ ‫איך דארף מיך עפענען א וועג אריין ווייל אויפן‬
‫מנין איך דארף דאך האבן אן ארטיקל‪.‬‬ ‫זאך יא‪ ,‬רוב האבן די האריגע טלית בייטל מיט‬ ‫דעק שווימען שדים ודענדראפס‪.‬‬
‫א בארדיטשובע סידור דערין‪ ,‬פרעגט מיך נישט‬
‫באמת שטיי איך אויף יעדן טאג סאך פריער‬ ‫פארוואס!‬ ‫עס צו מאכן קורץ‪ ,‬די מקוה איז געווען א‬
‫היינט איז עפעס אנדערש עס איז געווען נעכטן‬ ‫דיזעסטער און יא איך שפיר זיך ווי די הינדל‬
‫א קומזיץ און יעצט אן ארטיקל‪ ,‬איך לויף צום‬ ‫אה און נאך איין זאך‪ ,‬יעדער כמעט איז א‬ ‫וואס זיצט אונעם קעסטל התחתון‪...‬‬
‫מקווה איך טרעף נישט מיין מקווה קארטל‪,‬‬ ‫כהן אדער א לוי און א בעל קורא פארשטייט‬
‫זיך‪ .‬אבער אך און וויי אויב דאס הייסט געליינט‪.‬‬ ‫שחרית‪ ...‬ווער האט נאכנישט געדאווענט‬
‫איך פאנג אן ארויס צו שלעפן אלע זאכן פון‬ ‫שחרית שרייט א אידל מעוטף בטליתו ווען די‬
‫מיינט טאשן‪ ,‬איך דארף דאך צוויי דאלער‪ ,‬און‬ ‫א שטומער וואלט נישט געוואוסט קיין חילוק‬
‫של ראש הענגט אים אריין אין די אויגן‪.‬‬
‫גארנישט אלעס נעמט זיך פליען‪ ,‬טישאס‪,‬‬ ‫פון דאס ביז איכה‪.‬‬
‫שטעלט זיך די לעצטע מנין שחרית היינט‬
‫צעטלעך‪ ,‬פארשטייט זיך אליינס אלעס איז‬ ‫איך דארף לויפן ווייל עפעס א בעל דרשן‬
‫שרייט ער‪ ,‬איך לויף מיט אן אימפעט און איך‬
‫וויכטיגע צעטלעך למשל די גראסערי ביל מיט‬ ‫גייט האלטן א שיעור יעצט און מען ווארפט‬
‫סעטל מיך אויף א פלאץ צו לייגן שנעל טו"ת‬
‫די טיי אוווענט צעטיל וואס מיין חבר האט מיר‬ ‫ארויס אלע מתפללים פון דא‪.‬‬
‫ווייל מען מוז נאך מאכן די ערשטע האלבע‬
‫געגבען פרייטיג און מיר אנגעזאגט אז איך מוז‬ ‫עה‪ ....‬דאס איז מיין קוואדער נארוואס‬ ‫שעה נאך חצות‪.‬‬
‫קומען פאר אים‪ ,‬וואס הייסט‪ ,‬ער מאכט דאך‬ ‫אראפגעפאלן‪ ..‬וואטש‪ ...‬כאפ מיין בית'ל‪ ...‬אוי‬
‫א טיי אווענט‪.‬‬ ‫צו מיין מזל איז היינט מאנטאג‪ ,‬די דאווענען‬
‫די ציצת האנקעט‪ ...‬איך לויף‪....‬‬
‫וויאזוי עס פארט איז א רעדע פאר זיך‪ ,‬דער‬
‫ענדליך טרעף איך שוין א פינעווער‪ ,‬וואס‬
‫שרייט שנעלער מען דארף מאכן חצות און דער‬
‫טוט מען דא? די מאשין געט דאך נישט קיין‬
‫צווייטער רעגט זיך אז דא יאגט מען זיך נישט‪.‬‬
‫טשענדז‪ ,‬איך פאנג אן ארום צו לויפן די בית‬
‫מדרש אויף צי צ'האקן די פינעווער‪ ,‬טרעף איך‬ ‫ארטיקל ‪3 #‬‬ ‫איין אינטערעסאנטע זאך האב איך באמערקט‪,‬‬
‫אז די אידן וואס דאווענען טעגליך אין די מנינים‬
‫אן א בחורל וואס גייט נאך געלט פאר די עזר‬ ‫איך שטיי אויף אזוי ‪ ,11:00‬איך געב זיך‬ ‫האבן זייער אייגנארטיגן וועג פון שמועסן‪ .‬וואס‬
‫חתנים פון סאטמער בעט איך אים ער זאל מיר‬ ‫א וואש נעגל וואסער‪ ,‬איך גיי ארויס פון בעט‪,‬‬ ‫איך מיין דערמיט איז; ווען איך דאווען אין די‬
‫עס אויף האקן‪ ,‬איך האב אים נעבעך געמוזט‬ ‫איך מאך א קאווע‪ ,‬אין בית מעדרש וועט שוין‬ ‫נארמאלע צייט לויפט די שמועס לויט וואס‬
‫געבן א דאלער‪ ,‬וואס הייסט? ער האט מיר עס‬ ‫שטייצעך נישט זיין‪.‬‬ ‫עס קאכט זיך יעצט אויפן גאס‪ .‬דאס הייסט‪,‬‬
‫אויף געהאקט?!‬ ‫איך קום אן‪ ,‬פאנגט זיך אן די פארקינג‪,‬‬ ‫איינמאל וועט דער אינגערמאן זיין א שופט‬
‫איך גיי אריין אין מקווה‪ ...‬איך העל נישט‬ ‫פונקט יעצט טרעף איך נישט קיין פארקינג‪,‬‬ ‫וואס פארשטייט צו מען קען זיך יא אריין מישן‬

‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬ ‫ב‬ ‫ד י ח צו ת מ נ י ן‬

‫‫‫איך מיין נישט חלילה צו בארעדען‬ ‫איך האב ממש רחמנות געהאט אויף אים‪ ,‬אלע‬
‫זאלץוואסער ווייל איך האלט גראדע פון‬ ‫געלט וואס ער האט צוזאם געקליבן היינט ביי‬
‫איהם‪ ,‬אבער למעשה איז ער דאך נישט דער‬ ‫שחרית רוילט זיך ארום און די שטיבל עס איז‬
‫גרעסטע דא‪ .‬מען האט געדארפט מאכען אן‬ ‫געווען א שרעקליכע סצענע‪ ,‬שטייצעך אידן‬
‫אנקעטע וועלכע שרייבער זאל האבען דער‬ ‫רחמנים בני רחמנים העלפן שוין ארויס‪.‬‬
‫רעכט אויס צו וועלן א טעמע‪ ,‬און געבן לכה"פ‬ ‫שוין העמיר ענדיגן דא און העמיר לאזן‬
‫צעהן אפציעס‪.‬‬ ‫ס'איבריגע‪‬....‬‬
‫דר'אמת איז דאס אפילו אויב מיין נאמען‬
‫וואלט נישט געוועהן אויפען רשימה וואלט‬
‫עס מיר אויך נישט געשטערט‪ ,‬ווייל ווי נישט‬
‫ווי האלט איך מיר נישט פאר דער בעסטע‬ ‫ארטיקל ‪4 #‬‬
‫שרייבער‪ ,‬אבער עכ"פ נישט סתם אנכאפען‬ ‫ווען איך האב צום ערשט געזעהן די‬
‫איין רעלאטיוו‪-‬נייע שרייבער אז יעדער מוז‬ ‫פארשלאג פון הרב געלעגער שליט"א האט‬
‫אננעמען זיין דעה‪ .‬עס איז דאך נישט מער ווי‬ ‫עס אין מיר ערוועקט געמישטע געפילען‪.‬‬
‫יושר אז מען זאל לאזען יעדער האבען א דעה‬ ‫פון איין זייט האב איך געשפירט שפאנונג און‬
‫ווער עס זאל קענען באשטימען די טעמע‪‬‬.‬‬ ‫אנגעצויגענקייט צוליב דעם אויפפאדערונג‬
‫(‬‪ ‪adrenalin‬בלע"ז – אפשר וועט לכתחילה‬
‫‫‫איך וויל נאכאמאל באטאנען אז איך מיין‬
‫אריבער מאריך זיין דערין‪ .)...‬עס איז דאך גאנץ‬
‫איבערהויפט נישט מיין אייגענעם כבוד‪ ,‬ווייל‬
‫אנדערש פון געווענליך ווען איך שרייב אליין‬
‫באמת מי אנכי? דאס איז נישט קיין פאלשע‬
‫א מאמר און איך האף און ווארט (צו‪-‬מאל‬
‫ענוה ווייל לב יודע מרת נפשו‪ ,‬און איך ווייס גאנץ‬
‫אומזיסט‪ )...‬דער עולם זאל רעגירען מיט שיינע‬
‫גוט וואו איך האלט‪ .‬איך זאג קלאר אז איך מיין‬
‫תגובות פון ייש"כ אדער אנדערע הוספות‪‬‬.‬‬
‫דייקא נאר זיך אנצונעמען פאר אלע אנדערע‬
‫וואס שעמען זיך צו הייבען זייערע שטימע‪ .‬איך‬ ‫‫‫דאס מאל אי'דאך גאנץ א צווייטע מציאות‪.‬‬
‫וויל עס זאל זיין דא גערעכטיגקייט‪ ,‬און אלעס‬ ‫אצינד וועל איך מיך מוזען פארמעסטען מיט‬
‫זאל זיך פירען מיט דעמאקראטיע‪ .‬נישט אז איין‬ ‫א גאנצע באנדע שרייבער פון אייוועלט‪ ,‬און‬
‫מנהל אדער אחראי זאל קענען ארויסשטעלען‬ ‫נישט סתם שרייבער נאר די סאמע בעסטע‪.‬‬
‫זיין חבר אלץ יושב ראש‪ ,‬אהנע צו‪-‬לאזען‬ ‫מ'שטיינס געזאגט בעסטע‪ ...‬עדיות שבעדיות‪,‬‬
‫זאגאר איין אנדערע קאנדידאט‪ .‬עכ"פ אני את‬ ‫פון די געלונגעסטע יודישע שרייבער בדורינו‪.‬‬
‫נפשי הצלתי‪ ,‬איך האב מיר אפגעזאגט מיינס‪,‬‬ ‫אלזא פארשטייט איהר שוין גאנץ גוט פארוואס‬
‫און איך האף אז לעתיד וועט מען געבן פאר‬ ‫מיין הארץ האט געקלאפט ווי א דרייווער וואס‬
‫יעדן די רעכט צו שטימען‪‬.‬‬ ‫זעהט בליטשקענדע בלויע לעקטער הינטער‬
‫איהם‪‬...‬‬
‫‫‫און דער עיקר מען זאל געדענקען אז לא‬
‫‫‫מצד שני האב איך אויך געשפירט‬
‫לכבודי אני דורש ולא לכבוד בית אבא נאר‬
‫עטוואס א ציפ פון קנאה‪ ...‬ליידער‪ ,‬ליידער‪,‬‬
‫כדי דער גאנצע יודישע וועלט זאל זיך הייבען‬
‫אני הקטן הרוצה בעילום שמי וואס האט זיך‬
‫און זיין א געשמאקע פלאץ‪ .‬וקצרתי במקום‬
‫שוין איינגערעדט אז ער איז דער גרעסטע‬
‫שאמרו להאריך‪ ,‬ודי בזה ואכמ"ל וד"ל‪ .‬בתקוה‬
‫פארגינער‪ ,‬א געהעריגע וראך ושמח בלבו'ניק‪,‬‬
‫לתקנה‪].‬‬
‫מוז צום באדויערען מודה זיין אז איך האב נאך‬
‫‫‫אלענפאלס‪ ,‬אז מען האט באשטימט דער‬ ‫נישט גענצליך באזיגט מיין יצר פון קנאה‪...‬‬
‫טעמע אלץ חצות מנין שחרית בין איך בעצם‬
‫[וואס איז געוועהן די קנאה? עס איז נישט‬
‫געשטאנען ביי א גרויס פארלעגנהייט – וואס‬
‫וויכטיג אבער אז איהר פרעגט שוין וועל‬
‫קען איך דען שרייבען וואס א צווייטער גייט‬
‫איך זאגען‪ :‬ווייל מען האט געגעבן פאר ר'‬
‫נישט שרייבען (און האט נאך נישט געשריבען)?‬
‫זאלץוואסער דעם אויפגאבע פון באשטימען א‬
‫קלערנדיג אזוי האב איך מיר דערמאנט אין א‬ ‫טעמע‪ .‬למען האמת מוז איך מגלה דעת זיין‬
‫מעשה פון א רב וואס איז געוועהן צו גאסט‬ ‫דאס בעצם האב איך נישט געמיינט מיר אליין‪,‬‬
‫אמאל שב"ק אין א שוהל‪ ,‬און מען האט איהם‬ ‫נאר איך האב מיך אנגענומען פאר די אנדערע‬
‫מכבד געוועהן מיט שלש סעודות תורה ממש‬ ‫שרייבער‪ .‬הלמאי עס דרייען זיך דא אזעלכע‬
‫פון איין מינוט צום צווייטען‪‬.‬‬ ‫לייבען גייט מען פונקט בעטען זאלץוואסער?‬
‫‫‫דער רב האט זיך דאך נישט געהאט‬ ‫וואס איז שוין זיין גדולה?‬‬‬
‫ד י ח צ ות מ נ ין‬ ‫ג‬
‫מאריך זיין דא איך דארף דאך שרייבן אן‬
‫ארטיקל אויף די צוועלעווער מנין נישט אויף‬
‫די מקווה מיט די אויפשטיין‪ ...‬איך קום שוין‬
‫ענדליך אריין צום מנין בשעה טובה ומצלחת‪,‬‬
‫איך נעם זיך זיכן א סידור‪ ,‬וואס ווען ווי? די מנין‬
‫איז געפאקט‪ ,‬געשטאפט‪ ,‬יעדער שטייט מיט‬
‫די סידור און די הענט און מ'פיקט ארויס‪ ,‬יעדער‬
‫דארף אן ארטיקל היינט‪ ,‬ענדליך טרעף איך א‬
‫צופליקטע סידור‪ ,‬פסוקי דזמרה פעלט אוקיי‪...‬‬
‫דאס איז דאך גוט העמיר ארום שפאצירן און‬
‫ארום קוקן וואס קען שוין אלץ געשען און די‬
‫צוועלעווער מנין אז זאלצי וויל אזוי שטארק‬
‫מאכן א ארטיקל דערויף‪ ,‬איך שפאציר אזוי‬
‫ארויף און אראפ יענקל שרייט נו‪ ..‬נו‪ ..‬חצות‬
‫שנעלער‪ ,‬די בעל תפילה ווייסט נישט וואס‬
‫מ'וויל פון אים היינט‪ ,‬יעדן טאג דאווענט ער‬
‫ראויג מיט זיינע פאר פאקראצטע חברה קיינער‬
‫יאגט נישט וואס איז געשען דא היינט?‪ ,‬יענקל‬
‫געט נישט אויף ער יאגט זיך דאך צום דזאב‪,‬‬
‫ער דאווענט דאך דא נאר פאר אן ארטיקל‪.‬‬
‫דער חזן ענדיגט און זרח נעמט זיך אינטער‬
‫ברומען ברוך‪ .....‬אתה‪ .....‬נו פאנג שוין אן הויכע‬
‫שמנה עשרה‪ ,‬עס פאנגט זיך אן א טאנעריי‬
‫וואס הייסט עס איז נאר דא זעקס מענטשן‬
‫מ'קען נאך נישט אנפאנגן‪ ,‬יענקל ווייסט נישט‬
‫פון קיין מעשיות ער שארט זיך צו צום ספרים‬
‫שאנק ער נעמט ארויס א ריזיגע שולחן ערוך‬
‫ער נעמט זיך זיכן די הלכה‪ ,‬ער שרייט מ'מעג!!!‬
‫חצות! נו‪ ...‬פלוצלינג ווערט מיר יעדער דארט‬
‫א מורא הוראה‪ ,‬ווי וואס ווען ווערט שוין מנין‬
‫מ'פאנגט אן שמנה עשרה‪ ,‬אונז האמיר אין די‬
‫מנין אויך אידן וואס מאכן זיכער אז מ'רעדט‬
‫נישט אינמיטן שמונה עשרה‪.‬‬
‫נאכן דאווענען שארט זיך צו א ארץ‬
‫ישראלדיגע איד מיט א שניי ווייסע בארד און‬
‫קלאפט אויס אויפן בלעמער‪ :‬ברשות דעם רבין‬
‫שליט"א און די רב שליט"א די גבאי ראש הקהל‬
‫‪ .....‬ער איז מסביר עפעס א הכנסת אורחים אין‬
‫ירושלים וואס ברעכט ממש אינטער מ'דארף‬
‫נאר די הילף פון די חוץ לארץ'דיגע אידן‪,‬‬
‫הקיצור נאכדעם פאנגט ער אן ארום צו גיין‬
‫נאך געלט איך געב אים שטייצעך א שיינע‬
‫נתינה‪ ,‬וואס הייסט שטיצן ארץ ישראל'דיגע‬
‫אידן איז נישט קיין קלייניקייט‪ ,‬די גבאי פון‬
‫בית מדרש קומט אריין און גייט ארום מיט די‬
‫פישקע ער שלעפט זיך נעבעך ארום מיט א‬
‫ריזיגע פושקע‪ ,‬עס מיז דאך זיין איינגעטיילט‬
‫די קוואדערס‪ ,‬דיימס‪ ,‬ניקעלס‪ ,‬פעניס‪ ,‬דאלער‬
‫בילס‪ ,‬פלוצלינג געט זיך עס אזא דריי איבער‬
‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬
‫א פארמעסט! יויש ס'ז עקסייטינג‪ .‬גיימער‬ ‫עס האט זיי בעסער געקאווערט‪ ...‬קען מען זיי‬
‫אלע קענען וואוטען‪( ...‬בד"וו בתר גברא אזלינן‬ ‫מצרף זיין? גיי ווייס‪.‬‬
‫אדער שמא קא גרים?)‬ ‫‫‫אזוי באשטייען אונזערע מנינים פון אלע‬
‫פיין‪ .‬פארדעם בינעך דא‪ .‬כאמעך צוגעגרייט‬ ‫מיני מיטכאפער'ס‪ ,‬מילא האמיר נישט קיין‬
‫צוויי אנגעשפיצטע בלייען‪ ,‬א מעקער‪ ,‬א קאווע‪,‬‬ ‫געהעריגן מנין‪.‬‬
‫אויסגעלאשן דער סעלפאון‪ ,‬אויס 'געפלאגד'‬
‫אינטערסאנט ביי אונזער חצות מנין איז‬
‫דער הויז פאון‪ ,‬ארויסגענומן א העפט פון‬ ‫יענקל הלוי‪ .‬ער קומט אלס און האלט מיט‬
‫שאפע‪ ,‬געעפענט צום צווייטן בלאט און‬ ‫שוין געדאוונטערהייט‪ .‬ס'הייסט ער דאוונט‬
‫געשריבן דער טיטל‪:‬‬
‫פרי אבער ער האט עפעס א תאוה צו זעהן ווי‬
‫דער חצות מנין!‬ ‫אנדערע מוטשען זיך מיט די צייט‪ .‬האט ער יעדן‬
‫טאג א סיבה וואס דארט צו זיין און שאקלען‬
‫ניין‪ ,‬ס'נישט גוט‪ .‬וואס פעלט אויס צו שרייבן‬
‫מיטן קאפ אויף ניין פאר גרויס דיסאפראוועל‬
‫'דער'? גענוג סזאל שטיין חצות מנין! און דעטס‬
‫איט‪ .‬צוויי מאל אונטערגעשטראכן און יעצט‬ ‫פון דעם מנין‪ .‬‫‫אמאל לייגט ער דעמאלס ר"ת‪,‬‬
‫קעמער זיך נעמען צום ארבעט‪...‬‬ ‫און אמאל שימושא רבא‪ .‬און אז נישט דארף‬
‫ער פונקט מעביר זיין די סדרה‪ ,‬און איינוועגס‬
‫נאו‪ ,‬ס'נאך אלץ נישט גוט‪ .‬דער '!' קומט‬ ‫רודפ'ט ער די מענטשהייט איבער חצות‪ .‬נו!‬
‫נישט אריין‪ .‬ס'ז טאטעלי איבעריג‪ .‬אפגעריסן‬ ‫שוין באלד חצות! נאך פינעף מינוט! וואסי‬
‫דעם בלאט‪ ,‬איבערגעשריבן חצות מנין‪ ,‬צוויי‬ ‫מיטענק? אא"וו‪.‬‬
‫מאל אונטערגעשטראכן און יאלא‪ ,‬געגאנגן‪...‬‬
‫דאס ערגסטע אינאך ווען ער נעמט זיך‬
‫איימינוט‪ ...‬צוויי מאל? ס'האט א פשט?‬ ‫רודפ'ן ווען חצות איז שוין לאנג פארביי‪ ,‬א‬
‫וואסי שלעכט מיט איין אונטערשטראך?‬ ‫שטייגער ווי דער וואס איז געווען דארשטיג‬
‫און אמערעט שוין‪ ,‬ס'הייסט אויף יודיש אן‬ ‫אויפן וועג און געהאלטן אין איין קרעכצן אז ער‬
‫אונטערשטראך אדער סתם א שטראך?‬ ‫איז דארשטיג און ווען מ'האט אים שוין געגעין‬
‫עניוועי כ'פארקריך דאך‪ ,‬לאמיר איינמאל פאר‬ ‫וואסער האט ער נישט אויפגעהערט באקלאגן‬
‫אלעמאל אנהייבן דעם ארטיקל מיין חצות מנין‪,‬‬ ‫ווי דארשטיג ער איז געווען‪.‬‬
‫איינמאל אונטערגעשטראכן און דעטס איט‪...‬‬
‫נאך א אינטערסאנטע זאך שפילט זיך‬
‫אוי א בראך‪ ,‬כ'בין געווען אזוי פחז כמים'דיג‬ ‫דארט אפ‪ :‬יעדעס מאל האט דער מנין דריי‬
‫אז כ'האב בטעות געשריבן 'מיין' חצות מנין‪.‬‬ ‫בעלי תפלות! עס איז אזוי במחשבה תחילה‪.‬‬
‫יעצט גיין זיך אנפאנגן די תגובות‪...‬מיינס‪ ,‬דיינס‪,‬‬ ‫מ'טרעפט נישט קיין בעל תפלה און איינער‬
‫ס'נישט ממש מיינס‪ ,‬ס'איז ממש דיינס‪ ,‬יו געט‬ ‫זאגט אויב די גייסט צו צו פסוקי דזמרה נעם‬
‫דע פוינט‪ ,‬יו געט דע בילד‪ ...‬יו געט דע פוינט!‬ ‫איך דיר איבער ביי ברכו און אזוי ביי שמו"ע‪.‬‬
‫פארפאלן‪ ,‬כ'על מוזן נאכאמאל פראבירן‪.‬‬ ‫געוויינליך ביי שמו"ע גייט צו איימיצער וואס‬
‫באט דער מאל איזעס טאקע די לעצטע מאל‪.‬‬ ‫האלט נאך ביי די שטילע און ער דאוונט די‬
‫איי דאונט קער וויאזוי ס'קומט אויס‪ ,‬כ'מאך‬ ‫הויכע‪ .‬אזוי ארום שטייט ער אלקי נצור פאר א‬
‫נישט איבער‪...‬‬ ‫וויילע בעפאר תחנון‪.‬‬
‫א נייע בלאט‪ .‬נאכאמאל אויסגעשפיצט‬ ‫אז מ'רעדט שוין פון תחנון איז ביי דעם‬
‫די בלייען‪ .‬א פרישע קאווע (דער אנדערע‬ ‫מנין לגמרי נישטא אזא זאך! דארט ווערן אלע‬
‫איז שוין געווארן קאלט)‪ .‬אנגעצונדן די‬ ‫לומדים‪ ,‬און מיטן גראבן פינגער איז מען מורה‬
‫סעלפאון צו טשעקן אויב ס'דא עפעס‬ ‫היתר אז דער מנין איז דאך עניוועי כמאן דליכא‬
‫וויכטיגע מעסעדזשעס (וואס מיינט עטס?) און‬ ‫מילא וואס דארף מען זאגן תחנון וד"ל‪.‬‬
‫נאכאמאל אויסגעלאשן‪ .‬זיך געמאכט באקוועם‬ ‫בקיצור אונזער חצות מנין איז איינס אין‬
‫אויפן בענקל‪ ,‬צוויי מאל געהיסט‪ ,‬און געשריבן‬ ‫די וועלט און איך האב נישט נערוון ווייטער צו‬
‫חצות מנין מין איין אונטערשטראך‪.‬‬ ‫שרייבן‪.‬‬
‫אלזא חצות מנין‪ ,‬הע? וואס קעמען דען זאגן‬
‫ביי ביי‬‬‪.‬‬
‫וואס אנדערע האבן נאכנישט געזאגט? בכלל‬
‫מנינים און מקואות אידעך עפעס א ארטיקל‬
‫פאר נייגעקומענע‪ ,‬און כ'מיין כ'קען זאגן גר‬
‫ותושב אנכי עמכם‪ .‬כ'בינישט אזוי לאנג דאהי‬ ‫ארטיקל ‪6 #‬‬
‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬ ‫ד‬
‫פארגעגרייט‪ ,‬האט ער געזאגט‪" ,‬רבותי‪ ,‬א גוטע‬
‫דרשה ענטהאלט דריי אייגענשאפטען‪‬:‬‬
‫‪ )1‬עס מוז זיין א חידוש‪.‬‬
‫‪ )2‬עס ברויך זיין אויפען סדרה‪.‬‬
‫‪ )3‬עס דארף זיין אמת‪.‬‬
‫‫‫שמעו נא רבותי‪ ,‬איך וועל זאגען איין זאץ‬
‫און דערמיט יוצא זיין אלע דריי‪ :‬איך ווייס נישט‬
‫וועלכע סדרה עס גייט די וואך!‬‬
‫‫‫עס איז אויפען סדרה‪ ,‬א חידוש אז א רב‬
‫ווייסט דאס נישט (בימים ההם)‪ ,‬און עס איז‬
‫ליידער אמת אויך‪"...‬‬
‫‫‫מיט די מעשה האב איך מיר אליין גענומען‬
‫א הדרכה וואס צו שרייבען‪ .‬איך וועל אויך בלויז‬
‫שרייבען איין זאץ וואס איז סיי א חידוש (איך‬
‫האף)‪ ,‬סיי אויפען סדרה און סיי (ליידער) אמת‬
‫(און עס רעדט אויך פונעם טעמע הנבחר)‪:‬‬
‫‬היינט‪ ,‬יום א' וארא‪ ,‬בין איך אויפגעשטאנען‬
‫אזוי שפעט אז איך האב פארפאסט דער חצות‬
‫מנין!!!‬‪‬‬‪‬‬
‫ארטיקל ‪5 #‬‬
‫ביינ'ונז אין שולעכל איז נאר דא צוויי מנינים‪,‬‬
‫איינס איז דער תרח'ס מנין וואס דאוונט ‪6‬‬
‫אזייגער‪ ,‬נישט קיין חילוק צי עס איז טאג אדער‬
‫נאכט‪ .‬ס'צווייטע איז די מתינות מנין וואס נעמט‬
‫א שעה אנדערהאלבן נישט קיין חילוק צי‬
‫מ'זאגט תן טל ומטר צי מ'זאגט לברכה אויך‪...‬‬
‫עס נעמט אלס א שעה א האלב‪.‬‬
‫טא וואס רעד איך פון חצות מנין אז ס'איז‬
‫נישטא? אלזא לאמיר קלאר שטעלן וואס איך‬‫‬‬‬
‫מיין‪ .‬עס דאווענען דא אסאך אידן אבער עס‬
‫איז נישט קיין מנין! איינער דאוונט פון ברכות‬
‫ביז הודו און לויפט ארויס הכנות‪ ,‬דער צווייטער‬
‫האלט אינמיטן גיין נאך געלט ער קומט נאר‬
‫אריין עדות זאגן ביי די קדישים‪.‬‬
‫נעבן מיר זיצן צוויי אידן אויפן זעלבן מקום‬
‫קבוע יעדן טאג! כדי צו פארשטיין איז וויכטיג‬
‫צו געדענקען אז דאס האלט שוין אן יארן לאנג‬
‫וואס בערל מיט שמערל קומען דאווענען אין‬
‫דעם חצות מנין און שלאגן זיך אויפן מקום‬
‫קבוע‪ .‬ווייסעך ווייטער נישט צו מ'קען זיי‬
‫רעכענען צום מנין אלס למה סאקע רייעכא‪.‬‬
‫‫‫אונז האמיר אויך א שיינע פאר בנש"ק'לעך‬
‫וואס פון הודו ביז קוש זענען זיי מעיין אין גליונות‬
‫אדער פיקטשער'ס פון די וואך צו זעהן ווער‬
‫ד י ח צו ת מ נ י ן‬
‫בעצם איז עס פון איין זייט א פארווייטאגטע‬
‫טעמע אויף די פאר'תכלעטע שעות פונעם‬
‫פרימארגען‪ ,‬אבער מצד שני אין שמחה‬
‫כשמחת כאפען חצות ביים נאז און דערנאך א‬
‫גלעזל משקה משיירי הצעהן אזייגער מנין ווען‬
‫די יעקעס קומען שוין צוגיין אויף מנחה‪.‬‬
‫כ'על נישט באלעמוטשען מיט זיין גאנצע‬
‫יעצט‪ ,‬אזוי ווי איך האב שוין זוכה געווען‬
‫צו דאווענען מיט אט דעם פלאות'דיגע מנין‬
‫ברחבי תבל מבארא פארק עד בני ברק‪ ,‬און‬
‫יעדע פלאץ האט זיך זיין באזונדערע חן‪ ,‬איז‬
‫מיר שווער צו פיקען א פעווערעט‪ ,‬אבער דאך‬
‫תדיר ושאינו תדיר אידאך תדיר קודם‪ ,‬עלעך‬
‫געבען דאס כבוד פאר מיין סעמי קביעות'דיגע‬
‫ביהמ"ד‪.‬‬
‫אדהכי ואדהכי האט זיך אנגעפאנגן דער‬
‫גענוג א לאנגע הקדמה? פיין איך קום אט‬
‫שוין צו צום פוינט‪.‬‬
‫די פלאץ‪ :‬שחרית בביהמ"ד פ‪ .‬בעיר ל‪.‬‬
‫בתקופת החורף בשעה ‪ 11:30‬ותקופת הקיץ‬
‫בשעה ‪.12:30‬‬
‫די קערעקטערס‪:‬‬
‫הרב חיים איז די מנין רב‪ ,‬עט עטץ דאך‬
‫פרעגען וואס אידאס אזאנס א מנין רב? עלעך‬
‫אייך ערקלערן‪ ,‬לעולם וואלט ער געוואלט‬
‫האבען א ביהמ"ד און די פול ווארקס אבער וואס‬
‫זאל ער טוהן אז לא נתמזל מזליה באגענוגט‬
‫ער זיך מיט די רבנות פון אונזער מנין'דל‪.‬‬
‫ר' גרשון דער שמש און אלס פארזארגער‪.‬‬
‫(וי"א זארגער)‬
‫ר' נח איז א סקווערער אינגערמאן וואס‬
‫הייבט בעצם אן צו דאווענען מיטען ‪ 9‬אזייער‬
‫מנין‪ ,‬אבער סאם האו ביז ער טוהט אן די תפילין‬
‫האלט מען שון ביי מנין דנן‪.‬‬
‫יראתי בקלאפטי ארטיקלי להתחיל‪ ,‬ווער‬
‫ר' שלום‪ ,‬א ליבאוויטשער עובד וואס איז‬
‫מקפיד צו לערנען א שעה תניא פארען דאווענען‬
‫און חת"ת מיט א שלינג משקה דערנאך‪.‬‬
‫ר' אהרן איז דער גבאי הביהמ"ד וואס פירט‬
‫א ענדלאזע קריג מיט אט די פעניאקעס‪.‬‬
‫ר' יאנקל איז א זיידענע ש"ר אינגערמאנשיק‬
‫וואס זוכט נעבעך יעדען טאג וועם ער קען א‬
‫פראסק געבען מיט זיין ארבע קאנטשיק‪ ,‬אבער‬
‫אזוי ווי דער עולם קען עם שוין מוז ער נעבעך‬
‫ווארטען ביז די מאחרים לבוא יאגען זיך אריין‬
‫און זיי צאלט ער שוין בכפלים‪ ,‬כמעט נישט דא‬
‫ווער עס איז נישט זוכה צו פילען זיין התלהבות‬
‫דקדושה‪.‬‬
‫ר' ישכר איז אזא איפכא מסתברא'ניק‪,‬‬
‫דאס הייסט אז ביי זיין רבי'ס ביהמ"ד הייסט ער‬
‫ד י ח צ ות מ נ ין‬
‫זידיטשובער נוסח‪ .‬פותח את ידיך האטער‬ ‫אבער כ'בין דאך נישט קיין נובי בלעז (עט‬
‫זעקס מאל איבערגעזאגט ביזער איז געווען‬ ‫ליסט נישט מיט דעם ניק‪.)...‬‬
‫שור אזער האט מכוון געווען‪ .‬צו ברכו איז ער‬ ‫אויך האבעך מורא אז וואס איך קען‪ ,‬קען‬
‫ווידער ארומגעלאפן אריינשלעפן מענטשן פון‬ ‫יענער‪ ,‬און וואס יענער קענישט‪ ,‬קען איך אויך‬
‫פאליש‪ ,‬מקוה‪ ...‬יו געט דע פיקטשער‪.‬‬ ‫נישט‪ ,‬בלייבט דאך נאר וואס יענער‪ ...‬יו געט דע‬
‫פוינט‪ ...‬סאו וואו איז דער מקום הניחו להתגדר?‬
‫דאווענען‪ ,‬נאר שפרונגן גלייך צום פאנטשליין‬ ‫אבער וואזשע קעמען אז זאלץוואסער יר"ה‬
‫ווען ר' חיים האט שוין געהאלטן ביי אשרי ובא‬ ‫האט אזוי באשלאסן‪ ,‬עמער מוזן עפעס‬
‫לציון‪ .‬יעצט האט ער שוין אביסל צייט און מנוחה‪,‬‬ ‫ארויסקוועטשן‪.‬‬
‫און ער קען זיך צושארן צו א קופקע מיטהאלטן‬ ‫הכלל‪ ,‬וועגן די יודן וואס דאווענן דארט‬
‫די פאליטיק‪ ,‬ווען בשעת מעשה ליינט ער די‬ ‫אידעך נישט טרעסאנט צו רעדן ווייל ס'עט שוין‬
‫וויכטיגע מעסעדזשעס אויפן בלעקבערי (מיטן‬ ‫עניוועיס ווערן באשריבן‪ .‬איבער דעם הלוך ילך‬
‫ר"ת תפיליו שטייצעך – נאר וואדען‪.)...‬‬ ‫האבעך אויך נישט וואס מוסיף צו זיין‪ .‬וויזוי א‬
‫יום הקריאה זעט אויס ווייסט שוין יעדער‪ ...‬סאו‬
‫האלב צווייער מנין מנחה‪ .‬זיי ווילן שוין אנהייבן‬ ‫וואס יא?‬
‫אשרי באט זיי זען ס'פעלט איין מענטש צום‬ ‫איין קליינע עפיזאד וואס האט זיך‬
‫מנין‪ .‬איינער פון די מתפללים האט געטרייד זיין‬ ‫אפגעשפילט היינט (כ'בין ספעשעלי געגאנגן‬
‫לאק (בלע"ז) און געט א פרעג פאר ר' חיים'ן‪,‬‬ ‫זען וואס צו שרייבן) עמער דא אראפלייגן‪:‬‬
‫"ווילסט אפשר מיט דאווענען מיט אונז?"‬ ‫דער 'חצות מנין' האט זיך קוים נישט מיר‬
‫מורי רבותי‪ ,‬אלמלי געלעגער פאררופט‬ ‫נישט דיר דורכגעשטופט בעפאר חצות (עכ"פ‬
‫דעם פארמעסט נאר כדי איך זאל זוכה זיין‬ ‫זיי האבן אנגעפאנגן ברכת יוצר אור בעפאר‬
‫צו זען וואס מיינט אן אמת'ע ירא חטא‪ ,‬דיינו‪.‬‬ ‫איין מינוט נאך חצות)‪ ,‬סאו היינט באקומן זיי‬
‫ר' חיים איז אויפגעשפרונגן מיט אזא פחד‬ ‫נאך א 'טשעק' אין דע באקסל‪.‬‬
‫ואימה אזש כ'על עס נישט פארגעסן עד יום‬ ‫אויסער איין יוד‪ ,‬עמער עים רופן ר' חיים‬
‫מותו‪ .‬מיט ציטערדיגע הענט און פיס ודומה‬ ‫(ווייל אזוי הייסטער)‪ ,‬איז אנעכטע חסיד'ישע‬
‫כמי שכפאו שד האט ער אויסגעשריגן בקולי‬ ‫יוד מיט אלע פיטשיווקעס‪ ,‬וואס ווייסט נישט‬
‫קולות‪" ,‬וואס?! וואאאס?! איך זאל דאווענען‬ ‫פון קיין חכמות צו זאגן‪ .‬פיר מינוט איידער‬
‫מנחה גדולה???!!!"‬ ‫חצות איז ער הערשט געלאפן אין מקוה (דער‬
‫מקוה קארטל ארבעט נישט נאך צוועלפע‪ ,‬און‬
‫די חכמות פון 'א האלבע שעה נאך חצות' גילטן‬
‫נישט דארט‪ .)...‬ווי אנעמתע פארצייטישע כניאק‬
‫ארטיקל ‪7 #‬‬ ‫וואס עקלט זיך נישט פון די מקוה וואסערן‬
‫האט ער זיך גוט אויסגעווייקט ווי ס'פאסט פאר‬
‫נאך ווי מיר ווייסט מך ערכי‪ ,‬אבער אשא עיני‬ ‫א חסיד'ישע הכנה לתפלה (פארגעסטס נישט‬
‫אל ההרים אל תקרא ההרים אלא השרייבערס‪,‬‬ ‫אז מקוה במקום שויער‪ ,)...‬און בערך צוואנציג‬
‫איך גיי נישט מזכיר נשמות זיין די אלע אלט‪-‬‬ ‫מינוט נאך חצות האט ער זיך ארויסגערוקט‪...‬‬
‫קרעטשמע ניקלעך די גדולי הראשונים און‬ ‫ראשית כל האטער נאך געמאכט די פאות‬
‫ב"ה אכשר דרא און כהיום יום האבען מיר זיך‬ ‫(נישט חלילה געקרייזעלט כמנהג מאדערנע‪,‬‬
‫נישט וואס צו שעמען מיט אונזערע אחרונים‬ ‫נאר גוט צושלאכעט למען דעת אז ער איז‬
‫און אפילו אחרוני אחרונים‪ ,‬וואס פון זיי קען מען‬ ‫טאקע אן כניאק)‪ ,‬געטרונקן נאך א קאווע‬
‫זיך לערנען א פרק בכתיבה כדבעית למהוי‪.‬‬ ‫זשאסט אין קעיס ער האט נישט מכוון געווען‬
‫סהדי במרמים אז דער טעמע איז מיר‬ ‫אלע כוונות אין מקוה‪ ,‬ביז ענדליך פערציג מינוט‬
‫נישט געווען אזוי צום הארצען‪ ,‬איך האב דאך‬ ‫נאך חצות האטער אנגעהויבן אדון עולם מיט‬
‫פוטער אויף די נאז (כ'קען ווען בעצם זאגען‬ ‫אזא נעימות אזש מ'האט געקענט אויסגיין‪.‬‬
‫אויף די גאנצע קאפ צו אפילו די גאנצע גוף יו‬ ‫צו הודו איז ער ארומגעלאפן אין גאנצן בנין‪,‬‬
‫געט די פוינט) ווען מען רעדט פון די צוועלף‬ ‫אריינגעשלעפט מענטשן פון פאליש‪ ,‬מקוה‪,‬‬
‫אזייגער מנין‪ ,‬אבער אויב אזוי גזר געלעגער‬ ‫גאס און וואו נישט צו קענען זאגן קדיש‪...‬‬
‫יתברך אענה לו בקיבארדי‪.‬‬ ‫ברוך שאמר האטער געזאגט הויעך מיטן‬
‫ה‬ ‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬
‫ניק) איז אסאך שולדיג אין דעם וואס איך בין א‬ ‫געבען א ליסענינג אויער‪.‬‬ ‫נישט א חסיד איי איי יי‪ ,‬אבער דא אין פ‪ .‬ווערט‬
‫מעמבער קבוע אינעם חצות מנין‪ .‬ווייסט דאך‪,‬‬ ‫ר' סוקי אז א רוסישער בעל תשובה וואס‬ ‫ער איבערגעפארעמט צו א פלאם פייערדיגע‬
‫ווילאנג מ'זעהט זיך ארויס פון געלעגער נעמט‬ ‫זעט אויס אז צופיל עברי האט מען עם נישט‬ ‫חסיד וואס קאכט און זידט לכבוד זיין רבי‪.‬‬
‫אפאר שעה‪ ,‬און זעלבסטפארשטענדליך אז די‬ ‫אויסגעלערנט‪ ,‬דאווענט ער יעדען טאג מדעקל‬ ‫ר' יוסף א פארצייטעשע צייט שלעפער‬
‫אנדערע מנינים האלטן נישט ביים ווארטן אויף‬ ‫לדעקל‪.‬‬ ‫וואס האט זיך נאך געדרייט ביים רבין זי"ע און‬
‫מיר‪ ,‬ממילא קומט אויס אויטאמאטיש אז איך‬ ‫האלט זיינע זמנים בערך‪ ,‬ער איז שטענדיג א‬
‫מוז דאווענען מיט'ן צוועלעווער מנין‪‬.‬‬ ‫ר' פנחס איז פון בריסקער טייג געקנויטען‪,‬‬
‫דערצו האט ער פארשידענע חזו"א שטריכען‬ ‫בעלן צו פארציילען פאר די 'היינטיגע יונגעלייט'‬
‫‫אבער ווען דו וואלטסט אמאל געדאווענט‬ ‫א פארצייטיש סיפור אדער מימרא‪.‬‬
‫אין זיך‪ ,‬ממילא יוצא צו זיין כל הדיעות והשיטות‬
‫מיט מיין מנין‪ ,‬וואלטסטו געזען אז ס'איז‬
‫זאגט ער איבער יעדעס ווארט ‪ 4‬מאל‪( .‬אפשר‬
‫גארנישט פאני דערמיט און ס'איז בכלל נישט‬
‫קעקעקעקעקצט ער פשוט)‬ ‫ר' ברוך איז א וועלטס סוחר ד‪.‬ה‪ .‬אז חוץ פון‬
‫ווערד צו מאכן אן ארטיקל דערפון‪.‬‬
‫ר' גאבי איז דער קופקע פירער‪ ,‬דער‬ ‫לעבן אויפען פעטערס (בצירוף זיין עזר'טעס)‬
‫די מנין הייבט זיך אן געהעריג ביי ברוך‬ ‫חשבון האט ער נאך נישט פארדינט קיין רויטען‬
‫פאסטען פון קופקע פירערשאפט איז דאך‬
‫שאמר און ענדיגט זיך געהעריג ביי ובא לציון‪,‬‬ ‫גרייצער‪ ,‬אבער רעיונות ווי צו פירן די וועלטס‬
‫יוניק צו די פאלק וואס זאגט יעדען צופרי שלא‬
‫אזוי ווי די אנדערע מנינים‪ .‬ס'איז טאקע דא‬
‫עשני גוי‪ ,‬און אונזער ר' גאבי נוצט עס אויס ביז‬ ‫געשעפטן האט ער גענוג און נאך‪.‬‬
‫מענטשן וואס זענען ממהרים לצאת ומאחרים‬
‫צום מאקסימום‪.‬‬ ‫ר' יאיר איז דער פאליטיקאנט פונעם‬
‫לבוא‪ ,‬אבער דאס איז נישט דער רוב פונעם‬
‫מנין‪‬.‬‬ ‫ר' יחצל כשמו קיין הוא ער איז דער משמח‬ ‫קרעמל‪ ,‬נישטא קיין פאליטישע פארמעסט‬
‫אלוקים ואדם‪ ,‬אמאל איז עס אייגענס און רוב‬ ‫אויף אונזער וועלטל וואס ער 'קאווערט' נישט‪,‬‬
‫‫די אידן וואס דאווענען מיט'ן חצות מנין‪,‬‬
‫מאל איז עס געמאלענע ווערטלעך‪.‬‬ ‫גראדע צולאך איך מיר צומאל ווי ער זאגט‬
‫קומען אן געהעריג מיט נאסע פיאות אזוי ווי‬
‫אזוי נאך גאנצע שטיקער פונעם זימבאבווא‬
‫די אידן אין אנדערע מנינים‪ ,‬און שמעקן פון די‬ ‫דשאני איז דער ערל וואס רייניגט‪ ,‬מיט‬
‫(גוט געספעלט?) פרעזידענטליכע פארמעסט‬
‫זעלבע דאוו זייף ווי די אידן פון אנדערע מנינים‪.‬‬ ‫עם איז אזוי‪ ,‬אויב האט זיין פעווערעט טיעם‬
‫ווען ניטאמאל זיין נאמען קען ער ארויסזאגען‪,‬‬
‫אפשר זענען זיי אביסל פרישער‪ ,‬אפשר אביסל‬ ‫געוואנען דעם פארמעסט‪ ,‬עט ער דיר לאזען‬
‫אבער פארוואס זאל איך קאליע מאכען זיינע‬
‫מער אויסגעשלאפן‪ ,‬אבער ביסודם זענען זיי די‬ ‫זיך אריינכאפען אינעם מקוה ווען עס איז שוין‬
‫חלומות‪.‬‬
‫זעלבע סארט אידן‪‬.‬‬ ‫אופיציעל פארמאכט‪ ,‬אבער אויב זיין טיעם איז‬
‫ארויס ידם על התחתונה זאל דער פון אויבן דיר‬ ‫ר' שמואל איז דער בעל מחשבה פונעם‬
‫‫די טעמעס וואס ווערן אויסגעשמועסט‬
‫אפהיטען וואס פארא שמיציג מול דער קען‬ ‫גרופע‪ ,‬ער דאווענט נישט סתם אזוי אפ און‬
‫ביז ברוך שאמר‪ ,‬זענען אויך די זעלבע ווי ביי‬
‫עפענען‪.‬‬ ‫פטור אן עסק‪ ,‬ער דאווענט כמונה מעות בשעת‬
‫אנדערע מנינים‪ .‬ביים חצות מנין רעדט מען‬
‫זיינע מחשבות פליען ארום אן די העכערע‬
‫געהעריג פון ראמני‪/‬אבאמא‪ ,‬פיסקעל קליפה‬ ‫יעצט רבותי האט איר א שטיקעל בליק‬
‫ספערן‪ ,‬עם קענט איר נאך טרעפן מיט די טו"ת‬
‫(נישט פארמישן מיט די קעי‪-‬די‪-‬סי וואס האט‬ ‫אויף (א חלק פון) די קערעטערס אין מיין מנין‪,‬‬
‫ווען די דריטע מנין מנחה זוכט א צענטער‪.‬‬
‫נישט קיין קליפות)‪ ,‬אבאמא קעיר‪ ,‬שידוכים‬ ‫אי"ה נעקסטע ניטל וועלן מיר אי"ה ממשיך זיין‬
‫צענטער‪ ,‬ראשי תיבות אויף ‪ ,2013‬ריווערדעיל'ס‬ ‫אראפצולייגן א טיפיקל טאג‪.‬‬ ‫ר' ליבל איז באמת א סוחר וואס פאלט‬
‫חתונה‪ ,‬די פרייזן פון מילך‪ ,‬דאפלטע ניקס‪ ,‬און‬ ‫אריין צו אונז אינעם מנין סטרעיט פראם די‬
‫ועל כולם אז "לעיזער האט געמופט"‪.‬‬ ‫עירפארט און האט א באזונדערע הנאה ווען‬
‫מען פרעגט עם נאכען גומל בענטשען פון ווי‬
‫אפשר ביי די קאווע איז דא א שטיקל חילוק‪,‬‬
‫ווייל די אידן פונעם אכטער מנין טרינקען א‬
‫ארטיקל ‪8 #‬‬ ‫ער קומט אטע איצט‪.‬‬
‫קאווע שטייענדיג אין פינף מינוט‪ ,‬משא"כ די‬ ‫ווען געלעגער האט זיך מיט מיר פארבינדן‬ ‫ר' הערשל איז דער פרומער וואס שרייט‬
‫חצות אידן טרינקען דעם קאווע במשך א שיעור‬ ‫צו שרייבן אן ארטיקל איבער דעם חצות מנין‬ ‫אייביג ברוך שאמר אויף די העכסטע טאן ווען‬
‫כדי אכילת שני פרסים און טוען דאס געווענליך‬ ‫פון שחרית‪ ,‬האב איך אים גלייך געזאגט אז‬ ‫דער עולם האלט ביי שמו"ע‪ ,‬זעהט אויס ער‬
‫אנגעלאנטערהייט‪ ,‬אבער למעשה באשטייט די‬ ‫ס'מאכט נישט קיין סענדז (סטריט)‪ ,‬ווייל מיט‬ ‫האט הנאה צו הערן די ששששש שששש וואס‬
‫קאווע פון די זעלבע באשטאנדטיילן‪ ,‬די זעלבע‬ ‫וואס איז דען אנדערש די צוועלווער מנין פון‬ ‫דאס איז נאטורליך גורם‪.‬‬
‫לעפל צוקער‪ ,‬די זעלבע רויטע מילך (קרעדיט‪:‬‬ ‫דעם אכטער מנין?‬‬ ‫ר' גבריאל איז אביסעל בארירט דארטען‬
‫מערשל הייזליש)‪ ,‬ממילא איז דאס די זעלבע‬ ‫‫אלס אן הקדמה איז וויכטיג צו וויסן‪ ,‬אז איך‬ ‫אויבען‪ ,‬ד‪.‬ה‪ .‬ער אליינס האלט נישט אז עפעס‬
‫סארט קאווע‪.‬‬ ‫האב די זכי' זיך צו ציילן צווישן די שטענדיגע‬ ‫איז ראנג מיט עם‪ ,‬אבער מער מאל ווי נישט‬
‫וועגן דעם האלט איך אז ס'איז נישט קיין‬ ‫מתפללים פונעם חצות היום מנין‪ ,‬און איך‬ ‫וועט איר זעהן ווי נאך א שמועס‪/‬שרייעריי מיט‬
‫יושר צו מאכן חוזק פון די חצות דאווענערס‬ ‫זעה נישט מיט וואס דאס איז אנדערש פון סיי‬ ‫עם מאכן מענטשן מיט זייערע פינגער דעם‬
‫כאילו זיי זענען פון אן אנדערן פאלק‪‬.‬‬ ‫וועלכע אנדערע מנין‪‬.‬‬ ‫אוניוועראלע תנועה ביים קאפ‪.‬‬
‫‫און נאך א קשיא האב איך צו די חוזק‪-‬‬ ‫‫קודם זאלסטו וויסן מיין טייערע געלעגער‬ ‫ר' זרח איז נעבעך דער נעבעך וועם מען‬
‫מאכערס‪ .‬ראש השנה ווען דו ענדיגסט דאווענען‬ ‫(יא די ניק)‪ ,‬אז מיין טייערע געלעגער (נישט די‬ ‫קען א געוואלדיגע טובה טוהן פשוט עם צו‬

‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬ ‫ו‬ ‫ד י ח צו ת מ נ י ן‬

‫ברכו נפשי‪ ,‬ער שעמט זיך עס צו זאגן הויעך‪,‬‬ ‫געהעריג ניצן מיין סטייל פון שרייבן‪ ,‬ווייל‬
‫ווייל ער איז פשוט נישט צוגעוואוינט אז מ'קען‬ ‫דעמאלטס וועטעך יעדער גראד כאפן‪ ,‬אז איך‬
‫עס זאגן געהעריג צוועלעוו אזייגער אויך‪.‬‬ ‫בין דער שרייבער פון דעם ארטיקל‪ ,‬אידעך שוין‬
‫דערנאך איז דא נאך א חלק אנוסים‬ ‫נישט אינטערעסאנט‪ ,‬אבער פון די אנדערע‬
‫ביי דעם מנין‪ ,‬זיי זענען פארשלאפן נעבעך‪,‬‬ ‫זייט‪ ,‬קען דאך עס ווערן אויס אריגינעל‪ ,‬עמער‬
‫ס'זאלזעך ניש מאכן‪ ,‬ס'זענען דא וואס זענען‬ ‫מוזן טראכטן עפעס אן עצה וואס צו טון‪.‬‬
‫נאר היינט פארשלאפן‪ ,‬און ווי אויך זענען דא‬ ‫סאו וואסי געבליבן די טאפיק? אה די‬
‫וואס פארשלאפן נעבעך יעדן טאג‪ ,‬גיי פרעג זיי‪,‬‬ ‫חצות מנין! סאו לאמער זען וואסידא צו שרייבן‬
‫עסטו גראד זען‪ ,‬אז זיי ווילן יעדן טאג אויפשטיין‬ ‫דערוועגן‪.‬‬
‫צייטליך‪ ,‬אבער נאך אלעם עריז נענטער צו‬ ‫איז אזוי‪ ,‬איך בין אמאל שוין זייער לאנג‬
‫אונס ווי צו שוגג‪.‬‬ ‫צוריק געווען א שטיקל תושב ביי די חצות מנין‪,‬‬
‫אבער פון וועם מיר וועלן מאכן די ארטיקל‬ ‫און כאטש ס'פלעגט מיך באדערן ווען איך האב‬
‫זענען דעי וואס זענען געהעריג אויף‪ ,‬און זיי‬ ‫נישט געפילט פאר וויכטיג צו דאווענען פריער‪,‬‬
‫קענען זיך פשוט נישט גלייבן אז דעי וואס‬ ‫אבער ס'האט מיך נישט אזוי געשטערט די‬
‫דאווענען פריער מיינען עס ערענסט‪ ,‬זיי‬ ‫רואיגקייט פון דעי וואס דער מנין איז ביי זיי א‬
‫באגרייפן פשוט ניש די יאגעניש‪ ,‬מ'קומט‬ ‫לכתחילה‪.‬‬
‫אריין צום מנין‪ ,‬און ענדליך דער בעל תפילה‬ ‫אבער צייטן האבן זיך געביטן‪ ,‬איך בין‬
‫שטרעקט אויס די קליינע פינגער פון די צווייטע‬ ‫געווארן ביזי‪ ,‬און מיט די צייט אויך אנגעפאנגען‬
‫הענט אדער פון די ערשטע הענט די צווייטע‬ ‫פראבירן צו כאפן סוף זמן תפילה‪ ,‬אזוי אז ווען‬
‫מאל‪ ,‬א‪-‬ווי צו זאגן‪ ,‬מ'האמער צען‪.‬‬ ‫איך בין אמאל אריין געפאלן ביים חצות מנין‪,‬‬
‫און כאב געקענט באטראכטן דעי מנין אלץ‬
‫אבער ווי וואס ווען‪ ,‬יענער איז גוטמוטיג‪,‬‬
‫א דרויסענדיגער‪ ,‬איזעס מיר שוין געווארן‬
‫מיך רעכן פאר א חלבנה‪ ,‬איך האב גענוג‬
‫קאמיש‪ ,‬די גאנצע מעשה‪.‬‬
‫צייט‪ ,‬און אזער זאגט אז ער יאגטצעך ניש‪,‬‬
‫כחום היום‪ ,‬אדער ווי מר‪ .‬פאוטאשאפ זאגט‪:‬‬
‫זאלט איר אים גלייבן‪ ,‬ער שמייסט ארויף דעם‬ ‫און לאמער גיין צוביסלעך‪ ,‬פון וועלעכע מיני‬
‫"בחצות שארפ" (נישט פארמישן מיט "דזשי‬
‫טלית אויפן אקסעל‪ ,‬און נעמט באלד ארויס די‬ ‫מענטשן דעי מנין איז אלץ צוזאמגעשטעלט‪,‬‬
‫בלעקבערי‪ ,‬און ער פארט אריין דערין א‪-‬ווי ער‬ ‫קודם עמער רעדן פון די אנוסים‪ ,‬ווי למשל‬
‫וואלט קיינמאל אפילו נישט געמאכט א סטאפ‬ ‫אז מ'האט געהאט אן עמוירזשענסי שוין פון‬
‫אינמיטן‪ ,‬גיי ווייס צו וואס ער דארף א טלית‬ ‫פארטאגס פארן זמן תפילה‪ ,‬און קוים ממש‬
‫דערפאר‪.‬‬ ‫יעצט געענדיגט דערמיט‪ ,‬מ'לויפט מיט איין‬
‫אימפעט‪ ,‬א חלק פון זיי גלייבן ניטאמאל אז זיי‬
‫דער בעל תפילה ווערט נערוועז‪ ,‬ערידעך‬
‫גייען נאך אפילו טרעפן מזומן אין בית מדרש‪,‬‬
‫אין יאר‪ ,‬און דרייצעך אויס‪ ,‬ער ציילט מענטשן‪,‬‬
‫אמער זיי זענען קיינמאל ניש אין יענע צייט אין‬
‫סיי די פון די פרישע מנין‪ ,‬און סיי די פון די אלטע‬
‫שול‪ ,‬איז פון וואו זאל זיי טאקע בייפאלן אז די‬
‫מנין‪ ,‬און וויל אנפאנגען צו ראקן א קדיש אזאנס‬
‫שול אינאך אפילו אפן אזוי שפעט‪.‬‬
‫און אזעלעכס‪ ,‬אבער אופס‪ ,‬איינער פון די‬
‫פריערדיגע מנין‪ ,‬האט ענדליך געענדיגט זיינע‬ ‫זיי קומען אריין‪ ,‬די אויגן עפענען זיך א‪-‬ווי‬
‫פינף קאפיטלעך תהלים‪ ,‬און פריער אידעך‬ ‫א בחינה פון והאיש משתאה‪ ,‬אזוי אזויפיל‬
‫קיין מנין נישט געוועזן‪ ,‬סאו האקטער אריין‪,‬‬ ‫מענטשן האבן געהאט היינט אן עמוירזשענסי?‬
‫והכן פרנסתינו וכו' דער אפגעשמוסענער בעל‬ ‫און יעדער פון זיי אין א צווייטע פלאץ? ווייל איך‬
‫תפילה ווערט נישט פארלוירן‪ ,‬ווען יענער איז‬ ‫האב דאך קיינעם פון זיי ניש באמערקט דארט‬
‫פארטיג‪ ,‬איז היס קדיש אהן היס וועי‪ ,‬טאקע‬ ‫ווי איך בין‪.‬‬
‫ניש די קדיש דרבנן‪ ,‬ער כאפט אריין א קדיש‬ ‫דערנאך הייבט ער אן צו קוקן מי ומי‬
‫יתום‪ ,‬ער וועט שוין באלד זען צו דעיס זאל‬ ‫ההולכים‪ ,‬וואס טוטצעך דא‪ ,‬באמערקט ער‪ ,‬אז‬
‫זיין א קרעדיט אויף א קדיש וואס ער האט‬ ‫האלב פון דעם עולם האלט שוין ביי תהלים‪,‬‬
‫פארפאסט‪ ,‬אדער זאלעס טאקע זיין פאר די‬ ‫אבער אין פאקט הערן זיינע אנגעשפיצטע‬
‫תהלים וואס ער גייט באלד אפשר נישט זאגן‪,‬‬ ‫אויערן ווי דער בעל תפילה זאגט די ברכות מיט‬
‫ס'ווענצעך אינעם מצב‪.‬‬ ‫אזא התעוררות וואס קוים אין די ימים נוראים‬
‫אזוי ווי ער ענדיגט מיטן קדיש יתום‪ ,‬נאך‬ ‫שפירטער אזאנס‪.‬‬
‫מיטן זעלבן אטעם‪ ,‬וכן שני כתובים וכו'‪ ,‬יתגדל‬ ‫ער האט נישט צופיל צייט‪ ,‬ער הייבט אן‬
‫ד י ח צ ות מ נ ין‬ ‫ז‬
‫דריי אזייגער‪ ,‬דעמאלטס פארשטייסטו אז‬
‫ס'איז פאסיג צו דאווענען מנחה גלייך נאכדעם‪,‬‬
‫איא? דו ביזט אפילו מסביר פאר דיין שטוב‬
‫אז ס'איז ממש ווי געגאסן אז מ'קען דאווענען‬
‫אלע תפלות פון טאג אויפאמאל‪ ,‬כאילו ס'האט‬
‫גארנישט מיט דיין פוילקייט צוריקצולויפן אין‬
‫ביהמ"ד פאר נאך א "ובכן תן פחדך" שמו"ע‪.‬‬
‫איז ר' איד טייערער‪ ,‬פארוואס פארגינסטו‬
‫מיר נישט אין א פשוט'ן מיטוואך צו דאווענען‬
‫שחרית און תיכף דערנאך א מנחה גדולה‬
‫כדבעי למהוי? וואס ארט דיך אז א איד וועט‬
‫זיך נישט דארפן יאגן היינט צו מנחה?‬‬
‫‫איך פארשטיי‪ ,‬דו ביזט מסתמא פון די‬
‫געציילטע געליטענע וואס האבן נאך א‬
‫דזשאב און דארפן נעבעך זיך אויסיאגן די‬
‫נשמה יעדן צופרי צו לויפן צו די ארבעט‪ ,‬אז‬
‫דער בעה"ב דיינער מיט די הויזן‪-‬טראגער און‬
‫די איינגעדרייטע בארד זאל דיר קענען קריכן‬
‫אויף די געהירן‪ .‬דיין ווייטאג איז פארשטענדליך‪,‬‬
‫אבער דאס מיינט נישט אז דו האסט א רעכט‬
‫חוזק צו מאכן פון די נארמאלע מענטשן וואס‬
‫דאווענען ווי נארמאלע מענטשן ווען די זון‬
‫שיינט בלי ספק אין הארץ פון וויליאמסבורג‬
‫שארפ")‪‬.‬‬
‫‫דו ווייסט אז ס'איז דא א גאנצע כולל וואס‬
‫איז ספעציעל געווידמעט פאר אונז אידן וואס‬
‫דאווענען ביי חצות? אויב האסטו נאכנישט‬
‫געהערט פונעם "כולל חצות"‪ ,‬פארפאסטו‬
‫אסאך ישועות און מופתים!‬‬
‫‫ממילא וויל איך דיך בעטן באצייטנס‪ :‬חזור‬
‫בך! געדענק‪ :‬העברת פי ה' היא לא תצלח!‬
‫אדרבה‪ ,‬אנשטאט צו מאכן חוזק פון די ערליכע‬
‫אידן וואס זענען מקיים דעם "איזהו עצל‪ ,‬כל‬
‫מי שיש לו שחרית סמוך למנחתו"‪ ,‬טרייב‬
‫ענדערש קאטאוועס פון די זולל וסובא'ניקעס‬
‫וואס דאווענען זיבן אזייגער כדי צו קענען אכט‬
‫אזייגער שוין האלטן נאך א גלעזל משקה און א‬
‫טשיז דעלקעלע!‬‬
‫‫יחי!‬‬
‫‫יעצט אנטשולדיגטס מיר; איך ברויך גיין‬
‫כאפן א מערבית‪...‬‬
‫ארטיקל ‪9 #‬‬
‫הוי האב איך א שווערע ארבעט‪ ,‬כ'קעניש‬
‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬
‫יענער זעט אז איינער ווייסט וואס ס'טיצעך‪,‬‬ ‫שטיבל‪.‬‬ ‫און די קדיש ראקט‪ ,‬און יאלא הודו מיט א ברען‪.‬‬
‫געט א שריי ברכו‪ ,‬און דער עולם לאכט‪ ,‬און‬ ‫אין די זייטיגע שטיבל‪ ,‬הייבט מען אן זוכן א‬ ‫און דאן הייבטצעך אן זיינע יסורים‪ ,‬ער מאלט‬
‫מ'זאגט נאך ברוך השם המבורך‪ ,‬און שחרית‬ ‫מנין פאר מנחה אלל אוו עי סאדען דער יעניגער‬ ‫די ווערטער א‪-‬ווי די מעל צום מצות באקן און‬
‫אינקלאדעט מנחה איז פארטיג פאר היינט!‬ ‫איז אין‪ ,‬ער קוקט ארום‪ ,‬עריז דער צענטער‬ ‫הייבט אן ארום צו לויפן ווי א פארסאפעטער צו‬
‫גיימער עסן פת שחרית!!!‬ ‫געווען‪ ,‬מלך יחיד וכו' חי העולמים יתגדל וכו'‬ ‫מאכן זיכער אז דער עולם איז מיט אים‪ ,‬אבער‬
‫ברכו און באמס‪ ,‬עריז צוריק צו זיין פלאץ אין‬ ‫דאן הייבט זיך אן דער בראך‪ ,‬רוב עולם פון די‬
‫ליידיגן שטיבל‪ ,‬דעי ניין אנדערע‪ ,‬ווייסן נאכנישט‬ ‫פריערדיגע מנין אישוין נישטא‪ ,‬און פאר די נייע‬
‫מנין‪ ,‬האטער ‪ ,7‬און ‪ 2‬פון די לעצטע מיני וואס‬
‫וואס מיט זיי האט פאסירט‪ ,‬באט יענער א‪-‬ווי‬
‫ארטיקל ‪10 #‬‬ ‫גארניש האט פאסירט‪ ,‬שפרייזט מיט גרויסע‬
‫איך האב פריער דערמאנט‪ ,‬ס'הייסט אז ביידע‬
‫מיט די טלית אויפן פלייצע‪ ,‬איינער מיט די‬
‫פארכאפט ביי טעראריסטן‪.‬‬ ‫טריט פארויס מיט יוצר‪ ,‬און געסטס וואהט‪ ,‬זיין‬
‫בלעקבערי‪ ,‬און דעראנדערער מיט א וויכטיגע‬
‫סיז א פינקע מיטוואך אינדעפרי‪ ,‬איך האב‬ ‫מזל האט אים געשפילט‪ ,‬און דארט זענען נאך‬
‫פאון קאול מיט זיין בלויע ציינדל אויפן אויער‪,‬‬
‫פארברענגט נעכטן נאכט ביז פארטאגס‪.‬‬ ‫אלץ געווען נאר ‪.9‬‬
‫און ווארפט מיט די הענט הסברים א‪-‬ווי דער‬
‫(פרעגניש מיט וואס ווייל סיז גילו‪[ .‬אאפס א‬ ‫ער רייט ארויס‪ ,‬גאל ישראל‪ ,‬ברוך אתה‪,‬‬ ‫אנדערער זאל ווען האבן א סקרין און זעט אלע‬
‫נייע סטראשע‪{...‬איכער האסט נאכעפעס‬ ‫און פארט אראפ ביז נאך אתה קדוש‪ ,‬און‬ ‫זיינע מאוומענטס‪.‬‬
‫רינגעלעך צו בארגן?}])‪ .‬בקיצור די קינדערלעך‬ ‫ער אטעם'ט אפ‪ ,‬אראפ געלייגט אן עבודה‬
‫ער פראבירט זיי צו געבן אזא שאקל צו‪,‬‬
‫זענען שוין אלע אויף די באסעס‪ ,‬און איך‬ ‫קיינעהארע‪.‬‬
‫אבער האט ער באקומען א קאלטן בליק אויף‬
‫ראולמעך נאך אין בעט פון איין זייט צום צווייטן‪,‬‬ ‫א צענטער איז אנגעקומען‪ ,‬די ערשטע מנין‬ ‫צוריק‪ ,‬א‪-‬ווי צו זאגן‪ ,‬ביסט פארדרייט‪ ,‬דו מיינסט‬
‫איך געב א שלעפ דעם באגאבונד הנקרא‬ ‫מנחה שטעלט זיך‪ ,‬און א היכי תמצא‪ ,‬זעט אויס‬ ‫טאקע אז איך האלט שוין ביים דאווענען? איך‬
‫"וועקער זייגער"‪ ,‬און ער פארציילט מיר אז סיז‬ ‫א מנהג‪ ,‬א קליין חלק זענען געווען אין טלית‬ ‫ווארט אויף די נעקסטע מנין‪ .‬ער פראבירט‬
‫בכלל ניש שפעט‪ ,‬סישוין סאך שפעטער‪.‬‬ ‫ותפילין‪ ,‬זעט אויס זיי בענקען זיך צו די אלטע‬ ‫נישט נאכאמאל‪ ,‬ער שטעלטצעך ביים עמוד‬
‫איך שפרונג ארויס פון בעט‪ ,‬און איך ווינדער‬ ‫מנהג אז מ'איז געגאנגען א גאנצן טאג מעוטף‬ ‫און ער פארט ווייטער‪ ,‬און ער האפט אז סוף כל‬
‫מיך צו איך וועלנאך בכלל טרעפן ‪ 10‬אידן‬ ‫בטלית ותפילין‪ ,‬ממילא האט מען גע'מנחה'ט‬ ‫סוף‪ ,‬וועטער ביי שמונה עשרה יא האבן עפעס‬
‫און אזא שפעטע שעה וואס האבענאך ניש‬ ‫אויך דערינען‪.‬‬ ‫מער ווי יעצט‪.‬‬
‫געדאווענט‪ ,‬איך פליה צום שול‪ ,‬מיט א מזרח‬ ‫דער יעניגער איז אבער נאכנישט פארטיג‪,‬‬ ‫אט מארשירט אריין א פריש יודל‪ ,‬ער קען‬
‫ווינט פון אינמיטן זומער אין מדבר סאהארא‪.‬‬ ‫סידעך מאנטיג‪ ,‬מ'ברויך ליינען‪ ,‬נו רבותי ווער‬ ‫זיך גוט אויס מיטן גאנצן ארום‪ ,‬מ'גייט מאכן א‬
‫איך שפרינג אריין אין מיק‪( ,‬איך שיק "שוין"‬ ‫האט נאכנישט געהערט ליינען‪ ,‬אה סידא ‪4‬‬ ‫מנין‪ ,‬איי איינער גוסס'ט דא מיט א מנין‪ ,‬דעיס‬
‫א אנטשולדיגונג צום שרייבער פון "מקוה‬ ‫חברה‪ ,‬נו געגאנגען‪ ,‬העי‪ ,‬ווארט נאר אפאר‬ ‫גייטעם נישט אן‪ ,‬מ'גייט דאווענען‪ ,‬מ'ענדיגט‬
‫שפרינגערס הערט אויף)‪ .‬מ'טומער זיך אן מיט‬ ‫מינוט‪ ,‬איך וויל ליינען‪ ,‬אבער סידעך נאר דא‬ ‫מאכן אלע פאון קאלס‪ ,‬וואס מ'האט נישט‬
‫א זעלטענע זריזות וואס כאשויניש געטון זייט‬ ‫‪ ,4‬נו מ'מעג‪ ,‬וואס פארגינסטו נישט אז איינער‬ ‫אנגעיאגט צו מאכן אויפן וועג אראפ צום בור‪,‬‬
‫די פערצן יאר ווען סיז געווען א חבורה אויף‬ ‫און ס'זעלביגע אויפן וועג ארויף פון מקוה צום‬
‫גייט הערן ליינען‪ ,‬הא? יעמוד‪ ,‬אוי וויי איינער‬
‫דעם אין מיין ישיבה‪ ,‬דא איז מיר די גרשון דע‬ ‫שול אין די מיענטיים ווערט די שול האלב‬
‫וויל עולה זיין שלישי‪ ,‬באט ער וויל אויך‪ ,‬ער‬
‫יענקעלע פיין צוניץ געקומען‪ .‬און דא פלוצים‬ ‫ליידיג‪ ,‬און ווען ער איז ענדליך רעדי‪ ,‬האלט די‬
‫האט שוין זייער לאנג נישט עולה געווען‪ ,‬זייט‬
‫האצעכעס אנגעהויבן‪.‬‬ ‫פריערדיגע מנין ביי אשרי ובא לציון‪ ,‬און ער‬
‫דאנערשטאג‪ ,‬איי יענער וויל עס אנשטאט א‬
‫האלוי! נו!!‬ ‫שטיקל גומל‪ ,‬סאו‪ ,‬זעט ער נישט יענעם‪.‬‬ ‫האט שוין געלייגט תפילין‪ ,‬קיין מנין פאר אים‬
‫א צענטער!!‬ ‫איז נישט דא‪ ,‬באט ער האט עקספיריענס‬
‫יעמוד‪ ,‬אה ער טרעפט אן עצה‪ ,‬מ'וועט נישט‬
‫דערמיט‪ ,‬דעיסיז נאו פראבלעם‪ ,‬ער האט שוין‬
‫וואס צענטער!! כבוד התורה!‬ ‫האבן קיין כהן‪ ,‬און מ'האט ‪ 3‬עליות‪ .‬אבער דאך‪,‬‬
‫פיל גרעסערע פראבלעמען געסאלווט‪.‬‬
‫ער האט נאר צען‪ ,‬און א כהן איז אינקלאדעט‪,‬‬
‫ארויס!!‬ ‫די אנדערע מנין דאווענט ווייטער‪ ,‬און פאר‬
‫סאו יעמוד צום דריטן מאל‪ ,‬און דער כהן גייט‬
‫אריין!!‬ ‫צו‪ ,‬ער כאפט אריין ‪ 2‬עליות‪ ,‬סינישטא קיין‬ ‫יעדע קדיש גייט מען דוירך שבעה מדורי‬
‫סוף זמן תפילה!‬ ‫לוי‪ ,‬און עריז עולה שלישי‪ ,‬מ'גייט הגבה‪ ,‬און‬ ‫מענטשן‪ ,‬איינער לאצעך יא איינער ניש‪ ,‬באט‬
‫הערשט דעמאלטס באמערקט ער אין דעם‬ ‫סוף כל סוף‪ ,‬האלטער ביי קדיש נאך עלינו‪ ,‬און‬
‫ווער האט דיך געפרעגט? שעות זמניות!‬ ‫יא‪ ,‬די תהלים קדיש פארן דאווענען וועט זיין‬
‫אנדערן וואס האט אזוי שטארק געוואלט עולה‬
‫נו!! שאאא!‬ ‫זיין צו מאכן א ברכו‪ ,‬און יענער טענה'טצעך‬ ‫גוט פאר היינט אנשטאט‪.‬‬
‫איך ווער צומישט‪ ,‬די אדראנעלין האט‬ ‫מיט אים‪ ,‬כאב געוואלט עולה זיין‪ ,‬נו גוט‪ ,‬באט‬ ‫דער יעניגער הייבט אן צו דאווענען‪ ,‬שחרית‪.‬‬
‫אנגעהויבן צו פאמפען אין מיר אויף גאר‬ ‫סיז מיין מנין‪( ,‬וואס?) אבער איך האב געוואלט‬ ‫איי מ'קען שוין נישט דאווענען‪ ,‬דעיסיז נישט‬
‫הויכע נאמבערס‪ ,‬איך בין ארויס ארויסגעלאפן‬ ‫מאכן א ברכו‪ ,‬כאגעהאט א שטיקל עקסידענט‪,‬‬ ‫אייער פראבלעם‪ ,‬און ווי ס'זעט אויס איזעס‬
‫פון מקוה מיט אפענע שיך בענדלעך‪,‬‬ ‫אההההה א ברכו האסטו געוואלט מאכן‪ ,‬נו‬ ‫זיין פראבלעם אויכניש‪ ,‬ער ווערט אפילו נישט‬
‫אומגעמאכטע פיאות‪ ,‬די הוט אין איין האנט‪ ,‬די‬ ‫זאג שנעל הויעך ברכו‪ ,‬סינאך דא מנין‪ ,‬און‬ ‫דערשראקן ווען ער טרעפט זיך אליינס אינעם‬

‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬ ‫ח‬ ‫ד י ח צו ת מ נ י ן‬

‫א קארגע פינף מינוט אישוין יעדער געווען‬
‫אויסגעטרעטן‪ .‬ווי נאר איך הייב אן ברוך‪,‬‬
‫הערעך סאפעדיגע טריט מיט קולות וברקים‬
‫"האלאו!! ווארט!! דער פאריגער בעל תפילה‬
‫איז פונקט יעצט ריין געווארן‪ ,‬ער ווילנאך‬
‫אנטון צוריק טו"ת און דאווענען שמו"ע מיטן‬
‫בעל תפילה‪ ,‬און איך מוז ווארטן אויף אים‪ .‬ער‬
‫האט געהאט מזל אז איך האשוין אנגעהויבן די‬
‫ברכה‪ ,‬וועיניש ביניך שויניש דארט!!‪ .‬איך האב‬
‫געזאגט שטייט צום טאקט פון די ציצקעס און‬
‫קלאפערייען פון די מתפללים‪.‬‬
‫עענדליך געענדיגט שמו"ע‪ ,‬ס'ווערט מיר‬
‫שווארץ פאר די אויגן‪ ,‬איך דערזעה מיך ביי‬
‫תחנון‪ ,‬רבוש"ע וואס טוט מען דא?? מ'זאגט יא‬
‫אדער מ"זאגט ניש? סיז זיכער א האלבע מנין‬
‫וואס האלט יא ביים זאגן‪ ,‬און די אנדערע האלב‬
‫גייען הרג'נען מענטשן אויב זאגט מען יא‪ .‬איך‬
‫האב מיך פארמאכט די אויגן און אנגעהויבן יהיו‬
‫לרצון שטיל‪ ,‬אוי באשעפער‪ ,‬די קולות האבן‬
‫זיכער געקענט אויפוועקן א טויטן טויבער‪...‬‬
‫יא‪ ,‬ניש‪ ,‬ארויף אראפ‪ .‬ביז איינער האט געזאגט‬
‫אז עריז נעכטן געווען ביי א וואכנאכט‪ ,‬האבעך‬
‫ענדליך אפגעאטעמט און געזאגט קדיש‪.‬‬
‫די חברה תחנון זאגערס האבעניש געקענט‬
‫אראפ שלינגען אזא דורכפאל‪ ,‬האבן זיי‬
‫אפירגעזוכט נאך קדיש דעם וואסיז געווען‬
‫ביים וואכנאכט‪ ,‬אבער הילד איגגו‪ ,‬דער‬
‫בחור האט אפגעטראגן בעוד חאלעמויט‪,‬‬
‫פאר מעטעם קענען אויספארשן‪ .‬דעי חברה‬
‫האבענעס נעבעך ניש געקענט אראפשלינגן‪,‬‬
‫אלץ תשובת המשקל האבן זיי זיך פארגענומען‬
‫צו זאגן תחנון יעדעס מאל סיז דא א ברית אין‬
‫די נעקסע ‪ 3‬חדשים‪ ,....‬אבער אזויפיל האבעך‬
‫פארדינט אז פון מיר האט מען פארגעסן‪ ,‬ביי‬
‫תתקבל אישויניש געווען קיין מנין ווייל ‪ 3‬אירע‬
‫זענען דעך געלאפן זוכן דעם בעל ה'וואכנאכט‪,‬‬
‫אבער קדיש האט מען מיר געהייסן זאגן‪.‬‬
‫אזויפיל האבעך ארויסגענומען‪ ,‬אז דעי‬
‫מענטשן זענען נעבעך מרי לב אנע דשאב‪,‬‬
‫און זיי געבן זיך אויס דורך טרעטן אויף יענעם‪.‬‬
‫זאל איך טאקע האבן אפגעקומען מיינס‪ ,‬און‬
‫זאל דער אייבערשטער זיי אלע באגליקן מיט‬
‫פרנסה און אזוי עלמערינז האבן נחת‪....‬‬
‫פריש‪ ,‬ווי נאר איך האב אויסגעטרעטן האבעך‬
‫מיר גענומען ציילן‪ .‬נו‪ ,‬סישוין דא פיר‪ ,‬די חברה‬
‫שרייען איך זאל שוין אנהייבן איניש ווארטן אויף‬
‫ארטיקל ‪11 #‬‬
‫קיינעם‪ ,‬מעט מצרף זיין די פיר ווענט מיט צוויי‬
‫שרויף די טעמע!‬
‫אנומעלט האבן זיך צוזאמגענומען אפאר‬
‫ד י ח צ ות מ נ ין‬
‫ווער עסיז נאר אנגעקומען דארט ווי דער‬
‫בעל תפילה האט געהאלטן‪ ,‬האט תיכף ומיד‬
‫גענומען די לייצעס אין די האנט אריין און זיך‬
‫ארויפגעווארפן אויף די אנדערע מתפללים‬
‫ווי א הונגעריגע מאמע טייגער אויף א טויטע‬
‫סקאנק‪ .‬מ'האט געטריבן און געטרייבערט אז‬
‫סיז געגאנגן א רויך‪.‬‬
‫ענדליך נאך ‪ 4‬מינוט‪ ,‬יעדער האלט שוין ביי‬
‫גאל ישראל‪ ,‬פלוצלינג‪ ,‬געט דער בעל תפילה‬
‫א ציה אראפ דעם טלית ותפילין‪ ,‬לייגטעס‬
‫אזוי ספאנטאניש אראפ אויפן טלית בייטעל‬
‫און רייסט ארויס! מאכנדיג זיין וועג צווישן די‬
‫פארווינדערטע בליקן גראד צום צייטונג וואס‬
‫יענקל שלעפער האט פריער איבערגעלאזט‪.‬‬
‫אויפן וועג געטער א ווינק צו מיר‪ ,‬זיין‬
‫היינטיגער קרבן אז איך זאל צוגיין צום עמוד‪,‬‬
‫איך האניש געוויסט צו איך דאף דא לאכן‬
‫צו וויינען‪ ,‬קיין צוויי ברירות האבעך סייווי ניש‬
‫געהאט‪ ,‬יעדער האט גענאקעט צו מיר‪ ,‬איך גיי‬
‫צו‪ ,‬זאג א צובראכענעם גאל ישראל‪ ,‬און הייב‬
‫אן שאמענעסערע‪ ,‬ניש וויסענדיג אז איך האב‬
‫וואס צו בעטן‪ ,‬סיז געווען מזלי חזי‪ ....‬אזוי ווי‬
‫דער ערשטער כיפעריאק האט אויסגעטרעטן‪,‬‬
‫האצעך גראד אנגעהויבן דער פסס פפססס‬
‫פססס‪ ,‬וואס טועך דא? איך האלט נאך ביי‬
‫רפאינו‪ .‬איך הייב אן זאגן שנעלער‪ ,‬אבער ווי‬
‫וואס ווען‪ ,‬אין דע מין טיים האט שוין נאך איינער‬
‫אויסגעטרעטן‪ ,‬און ער האט אנגעהויבן צו לייגן‬
‫ר"ת הויך אז די שיידלעך זאלן זעצן‪ ,‬און איך‬
‫זאל אינאיינוועגס כאפן די מעסעדש‪ .‬איך יאג‬
‫מיך אונטער‪ ,‬איך עספיע קוים אריינצוכאפן א‬
‫תפילה קצרה ביי שומע תפילה אז איך זאלעס‬
‫דורך מאכן לעבעדיגערהייט‪ ,‬עד שנעשה כל‬
‫הגולה כמדורת אש‪ ,‬קלאפענישן און זעצענישן‬
‫מיט ציצקענען אזש כאגעמיינט אז מ'קלאפט‬
‫ביי המן‪.‬‬
‫איך האב שנעל אפגעזאגט און‬
‫אויסגעטרעטן‪ ,‬נאר געוואר צו ווערן אז האלב‬
‫קלאפערס האבן שוין טאקע געענדיגט‪ ,‬אאבער‬
‫די אנדערע האלב דאווענען נאך פעסט שטילע‬
‫שאמענעסרע‪ ,‬אדער יאגן זיי זיך למפרע‪ ,‬אדער‬
‫קלאפן זיי צוריק אז די אנדערע זאלן זיי שטיל‪.‬‬
‫יעצט האצעך די קלאפעריי אנגעהויבן‬
‫פסוקי דזמרה" "נו!! ביסט דער צענטעער!"‬
‫ספרי תורה און סיז צען‪ .‬די שמו"ע דאווענערס‬
‫קלאפן אריין אז ס'גייט א רויך‪ ,‬למעשה ביז‬
‫ט‬
‫רעקל אין די צווייטע האנט וואס האצעך למען‬
‫השם געמוזט איינהאנקערן אינעם טוירן סטייל‪.‬‬
‫איך קום ארויס צו א אימפאזאנטע‬
‫סומאטוכע‪ ,‬ס'טוצעך אויף טישן אין בענק‪ ,‬דער‬
‫טעגליכער בעל תפילה פונעם צוועלעווער‬
‫מנין האצעך ארום דערזעהן מיט בלויז‬
‫ששה מתפללים‪ ,‬און ער האט דעסיידעוועט‬
‫אריינצוריקן אינעם מנין דעם סאמען רב‬
‫פונעם שול מיט זיין חברותא‪ ,‬אז זיי זאלן‬
‫מצרף זיין צום מנין‪ ,‬אנשטאט זיך אראפציען‬
‫דעם טלית און איינמאכן פאר בושות אז ער‬
‫דאווענט הערשט יעצט‪ ,‬סיז געווארן א גאנצער‬
‫געטומעל כנ"ל‪ ,‬למעשה האב איך געזעהן דא‬
‫א געלעגנהייט צו ראטעווען דעם מצב‪ ,‬און איך‬
‫מורמל שעמעוודיגערהייט ארויס אז איך האלט‬
‫נאך אויך פארן דאווענען‪ ,‬הס נשלך בביהמ"ד‪,‬‬
‫אלעס האצעך אפגעשטעלט קוקן אויף מיר‪,‬‬
‫הייסט אז מ'דאף שויניש מצרף זיין דעם רב?‬
‫מ'דאף זיך שויניש אנעמען פאר זיין כבוד?‬
‫מ'מעג שוין יא דאווענען נאך סוף זמן תפילה?‪.‬‬
‫א קיצור איך קער מיר אין א ווינקעלע‪ ,‬איך‬
‫הייב אן לשם יחוד‪ ,‬סיז א קארגע ‪ 20‬מינוט‬
‫צו חצות‪ ,‬ווער איך הערשט געוואר אז יעצט‬
‫הייבצעכעס גאר אן‪ .‬אמער‪ ,‬יענקל שלעפער‬
‫איז הערשט אקורשט ארויסגעקומען פון‬
‫הכנות שטובל‪ ,‬וואסיזער שולדיג אז סיז געווען‬
‫א לענגערע פארזעצונג אין צייטונג די וואך?‪,‬‬
‫און דער בעל תפילה הייבט אן צו מאכן קולות‪,‬‬
‫"איך וועלניש ווארטן אויף דיר! איך האב דיר‬
‫געווארנט!" און אט נעמט ער זיך ציילן‪ .‬דאסיז‬
‫א פאך וואס מ'דאף האבן אין די האנט אין‬
‫ארדער צו ווערן קוואליפיצירט אלס שפעטע‬
‫בעל תפילה‪ ,‬מ'דאף קענען ציילן א מינימום‬
‫פון ‪ 13‬מאל פון קדיש ביז נאך תתקבל‪ ,‬אויב‬
‫קענסטו ניש ציילן דעמאלטס פארגעריט‪ ,‬נאך‬
‫א וויכטיגע זאך איז צו קענען אפאר לשון קודש‬
‫ווערטער‪ ,‬ווי ששה מתפללים‪ ,‬תשעה עונים‪,‬‬
‫שומע כעונה‪ ,‬און די דאזיגע פראזן ווארפט מען‬
‫אריין אנע באשטימטע סדר ווען מ'וויל איינעם‬
‫טארבעצען‪ .‬אקיצור ער ציילט שוין ביז ניין‪ ,‬און‬
‫דא האט ער מיך געפאקט‪ ,‬יא‪ ,‬געפאקט דעם‬
‫טוטער‪" ,‬דו! אינגערמאנטשיק! נו??!! לייג שוין‬
‫תפילין!!" האט זיין שטימע אפגעדונערט‪ .‬און‬
‫דאסיז געווען די אנהויב פון א סעריע רדיפות‪,‬‬
‫"זאגניש פארנט" "דאווען שנעלער" "לאז אויס‬
‫"נא‪ ,‬נו‪ ,‬נע‪ ,‬נוי" ממש קיין רגע מירניש געלאזט‬
‫מנוחה‪.‬‬
‫און דער בעל תפילה איניש געווען אליין‪,‬‬
‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬
‫פון מיין פלאץ‪ ,‬נישט קענענדיג אויסהאלטן זיין‬ ‫בלעקטשערי סאודע‪.‬‬ ‫קרעטשמעריסטן און ווי סאדיסטן באשלאסן‬
‫געמויזעכטס‪ ,‬עיין לקמן‪ .‬וואס האט דער געביין‬ ‫איר כאפט נישט וואס איך רעד? איך רעד‬ ‫ארויסצולייגן א טעמע וואס רוב עולם איז‬
‫מיר געטוהן? גארנישט‪ .‬ער טשעפעט נישט‬ ‫פון ערפארונג‪ ,‬דעם שבת האט דאס ביי מיר‬ ‫נישט באקאנט דערמיט‪ ,‬נעמליך די צופארענע‬
‫קיין פליג‪ .‬ער איז באמת א פיינע נשמה‪ .‬עס‬ ‫פאסירט‪ ,‬קוקט דערפאר אין די מיטלסטע‬ ‫אידעלעך וואס דאווענען טעגליך שחרית אין די‬
‫איז נאר עטליכע לויזע שרויפלעך אין זיין געבוי‬ ‫בלעטער פון די בולעטין‪.‬‬ ‫צייט וואס רוב באזעסענע מענטשן האבן שוין‬
‫וואס האבן מיר צוגעשטופט צו מאכן א שנעלע‬ ‫איינגעשלינגן די טאמס נאכן מיטאג סעודה‪.‬‬
‫דיאגנאזע אן טוישן מיט אים קיין ווארט‪ ,‬אז ער‬ ‫איך דאווען אין א שוהל‪ .‬מזל טוב‪ .‬דאס‬
‫האסטו זיכער געקלערט און געוויס געוואוסט‪.‬‬ ‫איך האב טאקע צוגעשטימט זיך צו‬
‫פארמאגט אינדערהיים אזעלכע קליינליכע‬ ‫באטייליגן אינעם אזוי‪-‬געגארטן פארמעסט‪,‬‬
‫פלעשעלעך וואס ווערן כסדר איבערגעפולט‬ ‫אבער איך קען דאך נישט אנהייבן די מעשה‬
‫פון דעם צענטערפונקט‪ ,‬אלזא פריי זיך אז איך‬ ‫ווייל איככה אוכל וראיתי באבדן ניטל'תי‪ ,‬קען‬
‫און אויסגעלערט מיט טייערע און וויכטיגע‬ ‫איך דען שטיין פון דער זייט און צוקוקן ווי די‬
‫פאנג‪-‬אן‪-‬פון‪-‬אנפאנג‪ ,‬כנוסח פנחס בלייך רב‬
‫רינדעכיגע אדער לענגלעכיגע באשטאנדטיילן‪.‬‬ ‫טייערע ניטל צייט צורינט אונטער די הענט און‬
‫הראשי ד'פיאנג‪-‬יענג‪ .‬אין דעם שוהל זענען‬
‫ווען ער דאווענט שמונה עשרה‪ ,‬געדויערט‬ ‫נאטורליך דא מערערע טישן‪ .‬עס איז דא‬ ‫עס קומט נישט ארויס דערפון עפעס זאכליך‪,‬‬
‫די ערשטע ברכה אזוי לאנג ווי מען דארף ווארטן‬ ‫לאנגע רייעס פון באהאפטענע טישן ברייט‪-‬‬ ‫א דבר גוש‪ ,‬וואס זאל זיין דערין כדי להחיות‬
‫אויף דעם בעל תוקע ביי די שטילע תקיעות‪,‬‬ ‫אויס דעם גאנצן שוהל‪ .‬מיין שביתה האב איך‬ ‫בהם נפש כל חי‪ ,‬אלע איי‪-‬וועלט'ניקעס וואס‬
‫דאס איז בערך אזוי לאנג ווי עס געדויערט מיר‬ ‫קונה געווען פאר צוויי דריי הונדערט רייניש‪,‬‬ ‫דרייען זיך נעבעך ארום טאג און נאכט זוכנדיג‬
‫צו ענדיגן די גאנצע שמונה עשרה און ווארטן‬ ‫שוין אריינגערעכנט די קינדער זיץ‪ ,‬נאנט צום‬ ‫מיט מה‪-‬טובו ליכט עפעס אן אינטערסאנטע‬
‫ביז דער בעל תפילה הייבט אן און דערגרייכט‬ ‫עפי‪-‬צענטער פון אזא דריי‪-‬טישן‪-‬לאנגע‪-‬רייע‪.‬‬ ‫ארטיקל צו ליינען‪ ,‬נאכדעם וואס אלע פיר און‬
‫צו קדושה‪ .‬און זיין ערשטע ברכה ווערט‬ ‫פינף ווערטער אשכולות קריכן זיי שוין פון די‬
‫דא קומט ווען א בילד‪ ,‬אבער לכתחילה‪-‬‬ ‫נעזער און די גלעזער על אפם ועל טפם‪.‬‬
‫ארויסגעזאגט מיט אלע פיטשעווקעס‪.‬‬
‫אריבער איז פארנומען מיט די היץ כוואליעס‬
‫פיטשעווקעס האב איך געזאגט?‬ ‫פון די ראדיא פריקווענסיס און איך קען אים‬ ‫אבער דאס האב איך נישט געשריבן אויפן‬
‫פיטשעווקעס וואלט איך נישט צוטרענצעלט‬ ‫נישט באמוטשן מיט א בילד פון אן אנדערע‬ ‫קאנטראקט אז איך וועל מיך האלטן צום‬
‫געווארן‪ ,‬ער זאגט ארויס יעדע ר' מיט אזא‬ ‫סוגיא לעת כזאת‪ .‬איבערצוגיין ביז אהער‪.‬‬ ‫טעמע פון די צוועלפ'ער פאלאץ‪ ,‬אלזא פלאץ!‬
‫שליקעכץ וואס פארהאנקערט זיך צווישן די‬ ‫איך דאווען אין א שוהל‪ ,‬די שוהל פארמאגט‬ ‫שרויף די טעמע‪ ,‬און איך וועל שרייבן פון א זאך‬
‫בערג פון עזאזל און די רעשטעלך פלייש וואס‬ ‫לאנגע רייעס פון טישן‪ ,‬מיין זיץ פלאץ איז ביי‬ ‫וואס דרוקט מיר אויפן געוויסן שוין א לענגערע‬
‫האבן זיך אריינגעכאפט צווישן זיינע ברעיסעס‬ ‫אזא דריי גע'טיש'עכץ וואס מען קען נישט‬ ‫צייט‪ ,‬א זאך וואס רויבט מיר צו די מנוחה שבת‬
‫ביי טועמיה פון די פארגאנגענע וואך‪ .‬יעדע‬ ‫ארויסגיין צווישן איינס און די אנדערע‪ ,‬ווייל זיי‬ ‫איין שבת אויס‪ ,‬און איך האב שוין אפילו אמאל‬
‫פערטע ווארט ווערט איבערגעזאגט פיר‬ ‫זענען קאנעקטירט‪ ,‬איר קענט אידיש?‪ .‬אויב‬ ‫כמו צוגעזאגט צו שרייבן דערוועגן אבער לא‬
‫מאל עד אשר יצא הספק מלבו אדער לבו מן‬ ‫איינער וויל ארויסגיין פון זיין ארט‪ ,‬דארף ער גיין‬ ‫עלתה בידי‪ ,‬ועכשיו הגיע הזמן‪ ,‬אוי הגיע זמן‬
‫הספק‪ ,‬אבער לב שכינו האלט שוין ביי כלות‪,‬‬ ‫הונטער אלע זיינע שכינים‪ ,‬צו מזל דארף מען‬ ‫געילתכם‪ ,‬מען גייט שרייבן אביסל איבער דעם‬
‫און דערפאר האב איך טאקע געטוישט פלאץ‬ ‫קיינעם נישט אונטערהייבן‪ ,‬זינט יעדער זיצט‬ ‫גיעול נפש‪ ,‬וכולי האי ואולי וועלן זיך מיינע‬
‫מיט מיין לינקע שכן‪ ,‬יעצט הער איך נאר די‬ ‫אויף זיין אייגענע בענקל‪.‬‬ ‫געפילן בארוהיגן‪.‬‬
‫העכערע תנועות ווי צב"ש די ענדע תי"ו'ס‬ ‫איידער איך הייב אן‪ ,‬מילין צו רעדן‪ ,‬וויל איך‬
‫איך האלט אז דער עולם פארשטייט‬
‫און פ‪-‬צ'ס פון די ערשטע ברכה‪ ,‬און נעם‬ ‫שפרעכן דירעקט צו דעם באטרעפנדן מענטש‪.‬‬
‫נאכנישט וואס איך רעד דא‪ .‬וועל איך יא‬
‫נישט יעצט קיין סידור בודק צו זיין אויב דארט‬ ‫ערעב איד! איך בין זיכער אז איר גייט קיינמאל‬
‫פרובירן מאכן א שטיקל דיאגראם‪:‬‬
‫געפונט זיך בכלל א פ"ץ‪ ,‬ווייל מיין שכן דאווענט‬ ‫נישט ליינען דיזע רייד‪ ,‬ווייל נישט נאר האט איר‬
‫אויסעווייניג‪.‬‬ ‫דא זענען די טישן פון בית המדרש פלוני‬ ‫נישט קיין צוטריט צום אייוועלט‪ ,‬נאר אפילו צום‬
‫‪ .---- ---- ----‬איר זעהט דא דריי טישן‬ ‫ווירקליכן וועלט האט איר קיין מגע ומשא ניקס!‬
‫דאס איז אלעס אבער בלויז קליינע‬
‫וואס יעדע איינס פארמאגט פיר זיץ פלעצער?‬ ‫איך וואלט אפילו געגאנגען אזוי ווייט צו זאגן אז‬
‫קארטאפל אקעגן די הויפט צרה וואס איך‬
‫איך אויך נישט‪ ,‬אבער דאס איז דאס בעסטע‬ ‫אבות אבותיכם‪ ,‬פון אלע צדדים‪ ,‬האבן קיינמאל‬
‫לייד פון אים‪ ,‬א צרה וואס האט דערווייל קיין‬
‫וואס איך קען טוהן אייך מסביר צו זיין די זאך‬ ‫מיט די וועלט קיין אפיר געהאט‪ ,‬ווייל אנדערש‬
‫דיאגנאזע‪ ,‬אבער לצורך הארטיקל וועלן מיר‬
‫אויף א ניטל נאכט‪.‬‬ ‫זעה איך נישט וויאזוי עס האט געקענט פון זיי‬
‫דאס אנרופן ואל הסינק רץ השכן‪ .‬דער שכן‬
‫האט א ליעקעדזש אין די זויער פייפס פון‬ ‫מיין פלאץ איז בערך דא‪--- ---- :‬‬ ‫ארויסקומען אזא פארעך‪ ,‬און פארעך איז א‬
‫זיין נאניע‪ ,‬און יעדע פינפטע מינוט כאפט זיין‬ ‫_‪ .---- -‬איר זעהט מיין בענקל איז אביסל‬ ‫טיטל‪.‬‬
‫האנט א שפאציר צום נאז פאפיר שאכטל‬ ‫ארויסגעריקט? איך האב מיך אונטערגעהויבן‬ ‫לאמיר אבער נישט כאפן דעם פישל פאר‬
‫וואס איז שיין פלאצירט סמוך ונראה צו זיין‬ ‫אביסל פארן בילד‪.‬‬ ‫די נעץ‪ ,‬און פאוואליע פאוואליע שילדערן‬
‫סידור'ל‪ ,‬אבער אנשטאט ער זאל זיך אפווישן‬ ‫דער אוממענטש פון וועמען איך בין אויסן צו‬ ‫על מה יצא הקצף הזה‪ ,‬וואס האט פאסירט‬
‫די נאז און גיין ווייטער‪ ,‬אנטשולדיגט‪ ,‬גיין ווייטער‬ ‫שפרעכן דא‪ ,‬זיצט נעבן מיר‪--- --_-- ---- :‬‬ ‫אז איך שוים אזוי ווי א גלעזל ביר וואס איז‬
‫איז דאס וואס ער טוהט למעשה‪ ,‬איך מיין צו‬ ‫‪ .-‬בעסער געזאגט‪ ,‬ער איז געזיצן נעבן מיר‪,‬‬ ‫אומבאוואוסטזיניג אריינגעשאטן געווארן אין א‬
‫זאגן אנשטאט ער זאל זיך אפווישן די נאז‬ ‫ווייל שוין עטליכע וואכן וואס איך פארמייד מיך‬ ‫גלעזל וואס איר גרונט איז נאך נאס געווען פון‬

‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬ ‫י‬ ‫ד י ח צו ת מ נ י ן‬

‫הייסט שמיציג‪ ,‬מ'האט געקענט שניידן דיקע‬ ‫ארטיקל ‪12 #‬‬ ‫און אונטערלייגן די טישו אונטערן סידור אזוי‬
‫רעפטלען פון די וואסער‪ ,‬אינאף סעיד‪.‬‬ ‫ווי ששים ריבוא מתפללים טוען טאג טעגליך‬
‫דאן האט דער בראווע פרינץ אנגעהויבן‬ ‫און וואך וואכליך‪ ,‬האט ער זיך איינגעפירט א‬
‫ב"ה איך האב עס דורעכגעלעבט און‬ ‫צו פאכן זיין שווערד מיט אימפעט‪ ,‬דער‬
‫ארויס בשלום פון מקוה און זיך געגרייט צו‬ ‫מנהג טוב אז ער שפאצירט דערמיט צום מיסט‬
‫איבעראשטער דראגען איז גאר ווילדער‬
‫דאווענען שחרית בדחילי ווען דאן האב איך מיך‬ ‫קאסטן וואס געפונט זיך נעבן דעם וואסער‬
‫געווארן מאכטפולע צינגען פייער האבן‬
‫באגעגענט מיט עטליכע קארעקטערס וואס‬ ‫לייטונג‪ ,‬און אגב גררא געט ער זיך שוין א וואש‬
‫געשפריצט פון זיין מויל און געדרויעט צו‬
‫איך זעה נישט יעדן טאג‪ .‬אט איז א טייל;‬ ‫די האנט‪.‬‬
‫פארלענדען יעדן וואס שטייט אים און וועג‪ .‬ווען‬
‫ר' אנטשיל ‪ -‬ער איז די פינקטליכסטע‬ ‫פלוצלינג אן קיין פריערדיגע ווארענונג האט‬ ‫דערווייל האב איך נאכנישט באשלאסן‬
‫מענטש וואס איך האב נאר אמאל באגעגענט‪.‬‬ ‫זיך דער גרויזאמע מאנסטער געגעבן א דריי‬ ‫אויב זיין עיקר מטרה איז צו שליידערן דעם‬
‫ביי א חופה קומט ער אן פינקטליך נאכן‬ ‫אויס צו מיר‪ ,‬זיינע פיינטליכע אויגן האבן טיעף‬ ‫אויסגענוצטן פאפירל אין אשפה אריין‪ ,‬און‬
‫ציקראכן דעם גלעזל‪ ,‬ביי א דרשה קומט ער אן‬ ‫אריינגעקוקט אין מיין‪ ,‬אט עפענט ער אויף זיין‬ ‫נאך בדרך אגב וואשט ער זיך די האנט‪ ,‬אדער‬
‫פינקטליך ביי קדיש‪ ,‬ביי א אינטערנעט אסיפה‬ ‫מויל‪ ,‬ניצוץ אחד יוצא און איך בין גוט פאר מוצא‪.‬‬ ‫טאמער ניין‪ ,‬בעוד כברת ארץ שפאצירט ער‬
‫קומט ער אן ביים טאנצען‪ ,‬און ביי וואלן קומט‬ ‫א שרעקליכע פחד האט מיר ארומגענומען‪ ,‬און‬ ‫צום סינק כדי זיך צו וואשן די הענט פון די‬
‫ער אן ביים ציילן‪ ,‬יו געט די פיקטשער? דער‬ ‫א קאלטע שווייס האט מיר באגאסען איך האב‬ ‫שרעקליכע טומאה וואס רופט זיך בלאזן די‬
‫אנטשיל כאפט יעדן טאג חצות‪ ,‬כלומר אונז‬ ‫געוואלט אנהייבן צו שרייען און דאן האב איך‬ ‫נאז‪ ,‬און אז ער איז שוין דארטן‪ ,‬איז משום אל‬
‫פאלנע אידן זענען נישט זוכה צו מקיים זיין‬ ‫מיך אויפגעוועקט‪.‬‬ ‫תמנע טוב מבעליו ווערט ער לויז פון דעם‬
‫דעם הלכה פון שלחן ערוך צו דאווענען פאר‬ ‫איך האב געגעבן א קוק אויפן זייגער און‬ ‫באוואסערטן פאפירל‪.‬‬
‫חצות‪ ,‬ער ‪-‬אנטשיל‪ -‬איז עס מקיים יעדן טאג‬ ‫מיין טויט שרעק איז פארוואנדעלט געווארן צו‬ ‫יעצט‪ ,‬ער קען גיין זיין יעדע‪-‬פאר‪-‬‬
‫באימה וברסת ווען ער כאפט חצות‪" .‬מיינע‬ ‫א נערוועזע געפיהל‪ ,‬א ביטערע טעם איז מיר‬ ‫מינוט'ליכע נסיעה פון די רעכטע זייט‪ ,‬וואו ער‬
‫שפעטע מלאכים טראגן ארויף אלע שפעטע‬ ‫געקומען אין מויל‪ ,‬יא היינט וועל איך אויך מוזן‬ ‫גייט אדורך אלע שכנים פון זיין רעכטע זייט‪,‬‬
‫תפילות" אייסערט ער שטענדיג‪.‬‬ ‫דאווענען מיט די לעגענדארע ‪ 12‬אזייגער מנין‪.‬‬ ‫און ער קען אויך גיין פון די לינקע זייט‪ ,‬וואו ער‬
‫זעקל בער ‪ -‬דער איד האלט שוין באמת‬ ‫די קישקעס האבן זיך מיר אנגעהויבן צו דרייען‪,‬‬ ‫שפאנט אדורך מיין ארט און שפאצירט אויף‬
‫נאך א לאנגע טאג ארבייט‪ ,‬שוין אויסגעווארפן‬ ‫און די געדערים איז מיר געגאנגען קאפויער‬ ‫מיינע נערוון קראצנדיג מיט די אייזערנע טעפס‬
‫צענדליגע שטויסן‪-‬פארקעווילן‪ ,‬שוין געמאכט‬ ‫אזש איך האב שוין ליבערשט מסכים געווען צו‬ ‫אויף מיין רויען נערוו‪ .‬למען הלאקשן ולמען‬
‫עטליכע פאוני קאללס‪ ,‬באוואשן עטליכע אידן‪,‬‬ ‫באקעמפען דעם ווילדן דראגען‪.‬‬ ‫הנערוון רעכנט ער רוב מאל אויס אדורכצוגיין‬
‫מקיים געווען דעם מלחמה לה' בעממממלק‪,‬‬ ‫מיין געטרייע וועקער זייגער איז געווען‬ ‫מיין זיץ פלאץ‪ ,‬אפילו אין פאל די רעכטע זייט‬
‫שוין מקטרג געווען אויף אידן יעצט קען ער זיך‬ ‫משתומם‪ ,‬נאכן דינען מיר אזוי איבערגעגעבן‬ ‫איז גענצליך ליידיג פון מתפללים און אויף די‬
‫שטעלן דאווענען‪.‬‬ ‫אזויפיהל יאר פארוואס איז ער היינט זוכה‬ ‫לינקע זייט זיצן פיר פינעף מענטשן‪.‬‬
‫מעכעלע ‪ -‬א אינגערמאן א בנש"ק'ל מיט‬ ‫צו אזאלעכע בייזע בליקן פון מיר‪ ,‬איך האב‬ ‫יעדע תפלה באשלוס איך אז איך גיי‬
‫די שמונה בגדים דרייט זיך ארום אין שטיבל ווען‬ ‫נישט געהאט קיין צייט רחמנות צו האבן אויפן‬ ‫אפציילן וויפיל מאל ער גייט ארויס במשך‬
‫ער באשפריצט אלעמען מיט די מקוה וואסער‬ ‫זייגער‪ ,‬אומגעשמאקע זכרונות פון די נישט‬ ‫איין דאווענען‪ ,‬און אים קאנפראנטירן ביים‬
‫לאנג פארגאנגענהייט איז מיר ארויפגעשווימען‬ ‫ענדע דאווענען מיט א פונקטליכע דין וחשבון‬
‫וואס טריפט אראפ פון זיינע געדעכטע פאות‪,‬‬
‫ווען איך האב צום ערשטן מאל איבערגעלעבט‬ ‫וויפיל מאל ער האט זיך געבלאזן די נאז‪ ,‬וויפיל‬
‫ער האלט זיינע ברילן אויפן שפיץ נאז מיט א‬
‫אזא חציו לכם חצות מנין‪.‬‬ ‫מאל דערפון ער איז ארויס צו רעכטס און מיר‬
‫מינע פון חשיבות‪ ,‬און האלט דעם טלית אויפן‬
‫פלייצע פאר לאנגע מינוט'ן ארומשפרייזענדיג‬ ‫די מקוה ‪ -‬ב"ה ס'איז ליידיג פון מענטשן‪ ,‬ווי‬ ‫פארשוינט אן אויפברויז און וויפיל מאל צו‬
‫'גאנגנעם' זיך אינטער‪-‬מורמעלנדיג‪ ,‬נקבים‬ ‫ס'זעהט אויס וועל איך זיין אריין און ארויס אין‬ ‫לינקס ארויפשלעפנדיג מיין בלוט דרוק ביז די‬
‫נקבים לעכערליך לעכערליך‪ ,‬איי וויי ריבונו של‬ ‫נאו טיים‪ ,‬די פראבלעם איז אבער געווען אז פון‬ ‫העכערע אשכול‪.‬‬
‫עולם חלילים חלילים פייפערליך פייפערליך‪,‬‬ ‫די ‪ 3‬מענטשן וואס זענען יא דארט געווען האט‬ ‫ווען עס קומט אבער למעשה בין איך צו‬
‫געוואלד געשריגן אלו ואלו נשרפים‪.‬‬ ‫פונקט איינער געדארפט זיין "תנחום"‪.‬‬ ‫איידל אים צו זאגן א ווארט‪ ,‬געב איך אים בלויז‬
‫יאנקעל ‪ -‬א קעכער אין א לאקאלע מוסד‬ ‫נאו‪ -‬דער תנחום איז פון די פארשוינען וואס‬ ‫א גוט שבת ברום און גיי אהיים אנגעצויגן און‬
‫וואס האלט שוין יעצט נאכן אריינשטעלן די‬ ‫ווען איך זעה אים אויפן גאס קראס איך שנעל‬ ‫אויפגעגעסן פון אינעווייניג‪ ,‬אנע קידוש צווישן‬
‫ברוינע סחורה אין די לויזע אייער און נאכן‬ ‫אריבער דעם צווייטן זייט און ווען ס'איז שוין‬ ‫זעקס און זיבן‪.‬‬
‫צושטעלן די פארווע טשולענט פאר לאנטש‪,‬‬ ‫צי שפעט פאר דעם שלעפ איך שנעל ארויס‬ ‫אבער אלעס האט זיך זיין צייט‪ ,‬און ניטל‬
‫דער יאנקל האט זיך גענומען פאר זיין עולם‬ ‫דעם סעל פאון איך הייב אן צו פירן א העפטיגן‬ ‫תשע"ג איז געקומען די צייט אויסצוגיסן דעם‬
‫הבא מסכת צו מוסר'ן יעדן שנה יונגערמאן‬ ‫שמועס‪ ,‬יעצט האט מיך דער נודניק געהאט‬ ‫עפיזאד דא אויפן אייוועלטל‪ ,‬איך האף אז דער‬
‫וואס ער זעהט דאווענען שפעט‪ ,‬און טאקע ווי‬ ‫געקארנערט פאר ‪ 15‬מינוט‪.‬‬ ‫עולם האט הנאה געהאט‪ ,‬ווייל איך עס מיך‬
‫די שטייגער ווי די אמעליגע מוחיכים שוינט ער‬ ‫די בור ‪ -‬אויב מיינט עטס אז די וואסער‬ ‫אויף דערפון וואך נאך וואך‪ ,‬זאל כאטש איינער‬
‫נישט קיינעם‪.‬‬ ‫איז שמיציג צופרי ווייסט עטס נישט וואס‬ ‫מאכן דערויף א ברכת הנהנין‪.‬‬

‫ד י ח צ ות מ נ ין‬ ‫יא‬ ‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬

‫חצות אנטלויפט? נו‪ ,‬ס'שפעט‪ ...‬ער יאגט‬ ‫ערשטער און אונז האבן נאכנישט גרייט די‬ ‫אויך איז יאנקעל אין טשארזש פון די תיקון‬
‫זיך און מאכט זיינע הכנות געלאסן‪ ,‬כ'מיין‪ ,‬ער‬ ‫רענט‪...‬‬ ‫פאר די חצות מנין‪ ,‬ער שאפט קעיק פון פריזער‬
‫קאן דאך נישט מיט קיין פרעשור צוגיין צום‬ ‫א קלאפ אין טיר‪ ,‬אהה‪ ,‬זי גייט זי גייט‪...‬‬ ‫און בראנפען געמישט אין איין באטעל פון‬
‫דאווענען‪ ,‬ער דארף די יושעוו הדאאס‪ ,‬ער‬ ‫מ'ווארט אויס‪ ,‬ביז עס הערט זיך די פארשליס‬ ‫עטליכע סארטן‪.‬‬
‫רעגט זיך‪ ,‬אבער האט צייט ווי דער גלות‪....‬‬ ‫פונעם שלאס‪ ,‬און‪ ...‬איר האט צוגעטראפן‪ ,‬א‬ ‫ווער נאך? איך קען רעדן און רעדן אן נישט‬
‫שוין‪ ,‬לאמיר זיך געבן א יאג צו‪ .‬אוי‪ ,‬סארע‬ ‫צי ארויף מיטן דאכענע ביז איבערן קאפל און‬ ‫האלטן אין ערגעץ‪ ,‬דער זקן וואס די בעט‬
‫בושות ווארט מיך אפ אין כולל‪ ,‬שוין ווייטער‬ ‫ויחלום שנית‪...‬‬ ‫פארגעסט אים אויסצושפייען‪ ,‬דער גוט זאגער‬
‫פארשלאפן‪ ,‬כ'וועל שוין כאפן פונעם ראה"כ‬ ‫וואס קען אלע יארצייטן‪ ,‬דער רעטייערי וואס‬
‫‪ :10:00‬טררר‪ ,‬דער טעלעפאן קלינגט‪,‬‬
‫סיי ווי‪...‬‬ ‫טענה'ט אז ער דאווענט שפעט ווייל דאן איז‬
‫טרררר‪ ,‬דער סעלפאון צוזינגט זיך‪ ,‬אשת חיל‬
‫די לאך אין הימל שוין ברייט געעעפענט‪ ,‬דער‬
‫ער ווערט מוטלאז‪ ,‬פרובירט ער זיך צוהערן‬ ‫מי ימצא‪ ,‬און דער פרישער אינגערמאן חלומט‬
‫בחור'ל וואס‪ ..‬עקטשעלי איך ווייס נישט זיין‬
‫צו א נייעס קופקע‪ ,‬אפשר דאס וועט אים געבן‬ ‫אזוי שיין אריין פון זיין חתונה ווי דער בדחן האט‬
‫דיעל‪ .‬שטייען זיך אזוי באנאזאם תנחום מיט‬
‫די ערווארטעטע פרישקייט‪ ,‬ביני לביני נעמט‬ ‫אויסגעזינגן דעם אשת חיל‪...‬‬
‫אנטשיל‪ ,‬זעקל בער מיט מעכעלע‪ ,‬יאנקעל‬
‫ער נאך א קאווע פון מאשין‪.‬‬ ‫‪ :10:07‬אשת חיל מי ימצא‪ ...‬טררררר‪...‬‬ ‫מיט אני הקטן און פארגיסן א ווארעמע תפילה‬
‫ער לויפט נאך כאפן דעם בור פאר דער‬ ‫די שטוב טעלעפאן באמבערט מיט קראפט‬ ‫צו ג‪-‬טיניו‪ ,‬און דאן‪...‬‬
‫גוי לאזט ארויס די וואסער‪ ,‬מיט האלבעטע‬ ‫איבערן מעבל שטיק‪ ,‬נישטא אבער צו וועם צו‬
‫האב איך מיך אויפגעוועקט‪.‬..‬‬
‫ווערטער וברמזי ידים קראצט ער אויס פארן‬ ‫רעדן‪...‬‬
‫פוילישען ער זאל האלטן די וואסער נאך‬ ‫‪ :10:39‬דער קלאץ הייבט זיך אן צו רירן‪ .‬ער‬
‫אביסל‪ ,‬אריינפלאטשקענדיג רעגט ער זיך‬ ‫ציעט אזוי אויס די הענטעלעך צום טאטן אין‬
‫פארוואס עס איז שמוציג די מקוה וואסער‪ ,‬די‬ ‫הימל‪ ,‬אוי באשעפער אין הימל‪ ,‬כ'גלייב נישט‪,‬‬ ‫ארטיקל ‪13 #‬‬
‫שאוערס ארבעטן שוין נישט‪ ,‬און דער אנדערער‬ ‫וויפיל אזייגער איז? געט א קוק אויף די מיס"ד‬ ‫בס"ד‬
‫בור איז אייז קאלט‪ .‬סארא מין בעס'מעדרעש‬ ‫קאלל"ס‪ 25 ,‬קאלל"ס אויפן סעל‪ .‬די אשת חיל‪,‬‬
‫חצות חצות‪ ...‬הימל און ערד און חצות‪...‬‬
‫דא‪ ,‬מ'קען נישט צושטעלן קיין נארמאלע‬ ‫‪ -‬אהה‪ ,‬דאס איז געווען דער חלום! ‪ -‬שוין כ'על‬
‫כ'האב באמת נישט געקלערט צו שרייבן אן‬
‫מקוואות‪...‬‬ ‫איר זאגן אז כ'האב נישט געזען‪ ,‬ס'איז געווען‬
‫ארטיקל‪ ,‬ווייל כ'ברויך כאפן חצות‪ ,‬אבער אחר‬
‫ענדליך לויפט ער ארויס אזוי האלב‬ ‫אויף סיילענד‪( ...‬זי האט דאך גענימען דעם‬ ‫שובי ניחמתי צו רעדן פון די האלבע שעה נאך‬
‫צוגעקנעפלט‪ ,‬איין קנעפל פון אויבן פארמאכט‬ ‫מתמיד פון ישיבה) די חברותא אין כולל‪ ,‬אה‪,‬‬ ‫חצות‪ ...‬וואס ביי מאנכע ווערט דאס אנגערופן‬
‫די העמד און נאר די מיטלסטע פון די וועסטל‪,‬‬ ‫‪ 5‬וואויס מעילס‪ ,‬אויפ'ן טעלעפאן ‪ 7‬קאלל"ס‪...‬‬ ‫חצות!‬
‫שוין שיף דער רעקל‪ ,‬גרייט צו הנחת תפילין‪,‬‬ ‫מ'שטייט אויף די לינקע זייט‪ ,‬אנגעצויגן‪,‬‬ ‫לאמיר זען וואס וועט דא ארויסקומען פון די‬
‫דאס בענדל ארום די לענדן‪ ,‬ווען א להיתעטעיף‬ ‫מיט טענות אויף די האלבע וועלט‪ ,‬נו יעצט מוז‬ ‫געדעכענישן פון די מוח קוועלער‪.‬‬
‫געט א שיס ארויס אזוי הויך‪ ,‬א פליק די ציצית‬ ‫מען דאך נאך טרינקען א קאווע אויך‪ ,‬און דאן‬
‫קומט די הכנות‪ ,‬ווען צו מזל מיט צוקנייטשטע‬ ‫ער רעגט זיך נאך‪.‬‬
‫פון אלע זייטן‪ ,‬ווען אינמיטן דרייען די רצועות‬
‫פרעגט אים איינער צו ער האט שוין געדאווענט?‬ ‫פיאות לויפט ער שוין כאפן; די האלבע שעה‬ ‫‪ :8:30‬דער זייגער קלינגט‪ ,‬דררררררררר‪...‬‬
‫מיט א שנעלקייט וואס פארשעמט נישט דעם‬ ‫נאך חצות‪....‬‬ ‫יואלי‪ ,‬ס'שפעט‪ ,‬דארפסט כאפן זמן קרי"ש‪,‬‬
‫בעסטן פיילעט רוקט ער ארויף דעם של ראש‪,‬‬ ‫איך מוז שוין גיין צו די ארבעט‪ ,‬נו‪ ,‬יואלי‪ ,‬איך‬
‫ער קוקט אויפ'ן זייגער‪ ,‬ער קלערט אזוי‬
‫דאן נעמט מען זיך מאלן מיט א מאשין מיל‪,‬‬ ‫פארשפעטיג צו די ארבעט‪ ...‬אקעי איך בין שוין‬
‫אז ער האט נאך צייט צו כאפן חצות‪ .‬כאפט‬
‫אינמיטן ווייזט מען‪ ,‬נו נו‪ ,‬אויפ'ן האנט פון אויבן‪,‬‬ ‫אויף‪...‬‬
‫ער א שמיעס מיטן חבר וואס ער האט פונקט‬
‫מיינענדיג‪ ,‬אז עס איז שפעט צו‪ ...‬די האלבע‬ ‫געטראפן‪ ,‬ער שמועסט אזוי געמיטליך‪ ,‬ביז ער‬ ‫(חחח‪ ,‬איר קענט דאס? ער איז גאר אויף‪)...‬‬
‫שעה נאך חצות‪ .‬דערנאך נא נא‪ ,‬דהיינו‪ ,‬גיי‬ ‫כאפט זיך אז ער דארף נאך כאפן חצות אויך‪...‬‬ ‫איך בין שוין אויף‪( ,‬אביסל גערעגט‪ ,‬זי‬
‫נישט ארויס‪ ,‬מיר דארפן מנין‪...‬‬ ‫ער טראכט צו זיך וואס מאכסטו זיך משוגע?‬ ‫פארשטייט נישט וואס זי האט דא חוטא‬
‫אההההה‪ ,‬אפגעאטעמט‪ ,‬געכאפט די‬ ‫ס'איז דאך שוין סייווי שפעט אין דער וועלט‬ ‫געווען‪ )...‬זעסט נישט? מען עפענט אזוי ברייט‬
‫חצות‪ .‬כ'מיין די האלבע שעה נאך חצות‪...‬‬ ‫אריין‪ ,‬פארשטייסט נישט?‬ ‫די אויגן‪ ,‬מ'וואשט אפילו נעגל וואסער‪ ,‬א מורמל‬
‫ניין‪ .‬אבער כ'דארף זיין אין כולל‪ ...‬אקעי‪.‬‬ ‫מודה אני‪ ,‬איך בין אויף‪ ,‬קענסט רואיג גיין‪ ...‬ער‬
‫ביז דריי מינוט שוין נישטא קיין זכר פונעם‬
‫פליז‪ .‬כ'קען נישט אזוי‪ ,‬נו נו‪ ...‬אזוי ווערט ער‬ ‫זעצט זיך אפילו אויף‪ ...‬זאל זי מיינען אז ער‬
‫מנין‪ .‬ער איז שוין אויפ'ן וועג צום כולל‪ ,‬דער‬
‫משוגע פון זיך אליינס‪ ,‬צעריסן און צופליקט פון‬ ‫שטייט שוין אויף‪.‬‬
‫אנדערער צו די ארבעט‪ ,‬און די פענסיע\‬
‫באנק קוועטשער רעגן זיך די איבריגע האלבע‬ ‫דעם קאנפליקט‪.‬‬ ‫אקעי סאו העוו עי נייס דעי‪ ...‬יא יא‪ ,‬הצלחה‪...‬‬
‫טאג פארוואס יענער האט צושטערט דעם‬ ‫ס'איז שפעט אבער ער קען זיך נישט יאגן‪,‬‬ ‫כ'מיין אז עס איז דיר כדאי דו זאלסט זיך‬
‫מנין‪ ...‬הלמאי‪ ,‬ווי יאגט ער זיך דער פרישער‬ ‫דער מוח יאגט אים אבער ער דערהייבט עס‬ ‫צו‪-‬יאגן‪ ,‬דיין ראה"כ זאל נישט אראפ רעכענען‬
‫אינגערמאנטשיק???‬ ‫נישט‪...‬‬ ‫אזויפיל‪ ,‬פארגעס נישט‪ ,‬מארגן איז דער‬

‫אייוועלט ניטל פארמעסט תשע"ג‬ ‫יב‬ ‫ד י ח צו ת מ נ י ן‬